ఇరాన్ అధ్యక్షుడు
| ది ఇస్లామిక్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ ఇరాన్ అధ్యక్షుడు رئیسجمهور ایران (Persian) | |
|---|---|
 ఇరాన్ ప్రెసిడెన్షియల్ అడ్మినిస్ట్రేషన్ ముద్ర | |
| విధం | మిస్టర్ ప్రెసిడెంట్[1] |
| రకం | ప్రభుత్వాధినేత |
| సభ్యుడు |
|
| అధికారిక నివాసం |
|
| స్థానం | పాశ్చర్, టెహ్రాన్ |
| నియామకం | ప్రత్యక్ష ఓటు |
| కాలవ్యవధి | నాలుగు సంవత్సరాలు, వరుసగా ఒకసారి పునరుద్ధరించబడుతుంది |
| నిర్మాణం | 4 ఫిబ్రవరి 1980 |
| మొదట చేపట్టినవ్యక్తి | అబోల్హాసన్ బానిసద్ర్ |
| ఉప | ఇరాన్ మొదటి ఉపాధ్యక్షుడు |
| జీతం | 538,592,400 ﷼ సంవత్సరానికి [2] |
ఇరాన్ అధ్యక్షుడు ( పర్షియన్ : رئیس جمهور ایران , రోమనైజ్డ్ : రేయిస్ జోమ్‌హర్-ఇ ఇరాన్ ) ఇస్లామిక్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ ఇరాన్ ప్రభుత్వ అధిపతి. సుప్రీం లీడర్ తర్వాత ఇరాన్ రెండవ అత్యున్నత స్థాయి అధికారి అధ్యక్షుడు.
పార్లమెంటు ప్రమాణ స్వీకారం చేయడానికి ముందు రాష్ట్రపతి సుప్రీం నాయకుడి అధికారిక ఆమోదం పొందవలసి ఉంటుంది. పార్లమెంటు ద్వారా అభిశంసనకు గురైతే లేదా సుప్రీం కోర్టు రాజ్యాంగ ఉల్లంఘనకు పాల్పడినట్లు తేలితే ఎన్నికైన రాష్ట్రపతిని తొలగించే అధికారం సుప్రీం నాయకుడికి ఉంటుంది.[3] దేశ దేశాధినేతగా పని చేసే సుప్రీం లీడర్‌కు అధ్యక్షుడు సమాధానమిస్తాడు, అతని శాసనాలను అమలు చేస్తాడు.[4][5] ఇతర దేశాల్లోని కార్యనిర్వాహకుడిలా కాకుండా, ఇరాన్ అధ్యక్షుడికి ప్రభుత్వంపై పూర్తి నియంత్రణ ఉండదు, ఇది చివరికి సుప్రీం లీడర్ ప్రత్యక్ష నియంత్రణలో ఉంటుంది.[4][5] ఎన్నికలకు ముందు, ప్రెసిడెంట్ అభ్యర్థిగా మారడానికి నామినీలు తప్పనిసరిగా గార్డియన్ కౌన్సిల్ ద్వారా ఆమోదించబడాలి. గార్డియన్ కౌన్సిల్ సభ్యులను సర్వోన్నత నాయకుడు ఎన్నుకుంటారు.[6] ఇరాన్ అధ్యక్షుడు నాలుగు సంవత్సరాల కాలానికి ప్రత్యక్ష ఓటు ద్వారా ఎన్నుకోబడతారు, వరుసగా రెండు కంటే ఎక్కువ సార్లు పోటీ చేయడానికి అనుమతించబడరు.
ఇస్లామిక్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ ఇరాన్ రాజ్యాంగంలోని IX అధ్యాయం అధ్యక్ష అభ్యర్థులకు అర్హతలను నిర్దేశిస్తుంది. ఇరాన్‌లో అధ్యక్ష ఎన్నికలు & అన్ని ఇతర ఎన్నికల విధానాలు సుప్రీం లీడర్ ద్వారా వివరించబడ్డాయి. ప్రెసిడెంట్ సుప్రీం లీడర్ డిక్రీలు, కోరికల కార్యనిర్వాహక అధికారిగా వ్యవహరిస్తారు[7], వీటిలో: విదేశీ దేశాలు, అంతర్జాతీయ సంస్థలతో ఒప్పందాలపై సంతకం చేయడం; జాతీయ ప్రణాళిక, బడ్జెట్, రాష్ట్ర ఉపాధి వ్యవహారాలను నిర్వహించడం.[8][9][10][11][12][13][14]
రాష్ట్రపతి లేదా పార్లమెంటు నిర్ణయంతో సంబంధం లేకుండా, ఏ సమయంలోనైనా మంత్రులు, ఉపాధ్యక్షులలో ఎవరినైనా తొలగించవచ్చు లేదా తిరిగి నియమించవచ్చు, పార్లమెంటు, సుప్రీం లీడర్ ఆమోదానికి లోబడి మంత్రులను రాష్ట్రపతి నియమిస్తారు. సుప్రీం లీడర్ నేరుగా డిఫెన్స్, ఇంటెలిజెన్స్, ఫారిన్ అఫైర్స్, ఇంటీరియర్ మంత్రులను అలాగే సైన్స్ మినిస్ట్రీ వంటి కొన్ని ఇతర మంత్రిత్వ శాఖలను కూడా ఎంచుకుంటారు.[15][16][17] ఇరాన్ ప్రాంతీయ విధానం నేరుగా సుప్రీం లీడర్ కార్యాలయంచే నియంత్రించబడుతుంది, విదేశీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ పాత్ర ప్రోటోకాల్, ఉత్సవ సందర్భాలకు పరిమితం చేయబడింది. అరబ్ దేశాలకు ఇరాన్ రాయబారులందరూ , ఉదాహరణకు, ఖుద్స్ కార్ప్స్ ద్వారా ఎంపిక చేయబడతారు ఇది నేరుగా సుప్రీం లీడర్‌కు నివేదిస్తుంది.[18][19]
మూడు దశాబ్దాలకు పైగా ఇరాన్‌ను పాలిస్తున్న ప్రస్తుత సుప్రీం లీడర్ అలీ ఖమేనీ ఆర్థిక వ్యవస్థ, విద్య, పర్యావరణం, విదేశాంగ విధానం, జాతీయ ప్రణాళిక, దేశంలోని దాదాపు అన్నింటిపై డిక్రీలు జారీ చేసి తుది నిర్ణయాలు తీసుకున్నారు. ఖమేనీ కూడా ఇరాన్‌లో ఎన్నికలలో పారదర్శకత స్థాయిపై తుది నిర్ణయాలు తీసుకున్నారు, అధ్యక్ష క్యాబినెట్ నియామకాలను తొలగించి, పునరుద్ధరించారు.
అధ్యక్షుడు రాజీనామా చేసినా, తొలగించబడినా లేదా రెండు నెలల కంటే ఎక్కువ కాలం కొనసాగిన అనారోగ్యం లేదా మరణం కారణంగా పదవిలో కొనసాగలేకపోతే, కొత్త అధ్యక్షుడిని ఎన్నుకునే వరకు మొదటి ఉపాధ్యక్షుడు పదవిని స్వీకరిస్తారు. ఈ సందర్భంలో రాష్ట్రపతి తమ పదవిని నెరవేర్చలేకపోయిన యాభై రోజులలోపు ఎన్నికలను ఏర్పాటు చేయాలి.[20][21]
ఇరాన్ ఇటీవలి అధ్యక్షుడు ఇబ్రహీం రైసీ 2013 నుండి 2021 వరకు ఎనిమిదేళ్లపాటు పదవిలో కొనసాగిన హసన్ రౌహానీ తర్వాత ఆయన బాధ్యతలు చేపట్టారు. 2024 మే 19న ఇరాన్ అధ్యక్షుడి హెలికాప్టర్ ఇరాన్‌లోని తూర్పు అజర్‌బైజాన్ ప్రావిన్స్‌లో కూలిపోయింది. ప్రమాద స్థలంలో ఆయన ప్రాణాలతో లేరు.[22]
మొహమ్మద్ మొఖ్‌బర్‌ను 19 మే 2024న ఇరాన్ అధ్యక్షుడు ఇబ్రహీం రైసీ మరణంతో ఆయనను తాత్కాలిక అధ్యక్షుడిగా ఎంపిక చేస్తూ సుప్రీం లీడర్ అయతుల్లా అలీ ఉత్తర్వులు జారీ చేశాడు.[23]
నేపథ్యం
[మార్చు]1979 నాటి ఇరాన్ విప్లవం మార్చి 29, 30 తేదీల్లో ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ తర్వాత ఇస్లామిక్ రిపబ్లిక్‌ను రూపొందించడానికి కొత్త ప్రభుత్వం కొత్త రాజ్యాంగాన్ని రూపొందించాల్సిన అవసరం ఉంది. అయతుల్లా రుహోల్లా ఖొమేనీ, రాజ్యాంగాన్ని రచించే బాధ్యత కలిగిన నిపుణుల అసెంబ్లీకి ఎన్నికను ఆదేశించాడు. అసెంబ్లీ 1979 అక్టోబర్ 24న రాజ్యాంగాన్ని సమర్పించింది, సుప్రీం లీడర్ రుహోల్లా ఖొమేనీ, ప్రధాన మంత్రి మెహదీ బజార్గాన్ దీనిని ఆమోదించాడు.
1979 రాజ్యాంగం ఇరాన్ అత్యున్నత నాయకుడిని దేశాధినేతగా, ప్రెసిడెంట్, ప్రధానమంత్రిని ప్రభుత్వ అధిపతులుగా నియమించింది. 1989లో ప్రధానమంత్రి పదవిని రద్దు చేశారు.
మొదటి ఇరాన్ అధ్యక్ష ఎన్నికలు 1980 జనవరి 25న జరిగాయి, ఫలితంగా 76% ఓట్లతో అబుల్‌హాసన్ బనిసాదర్ ఎన్నికయ్యాడు. 1981 జూన్ 22న బనీసదర్‌ను పార్లమెంటు అభిశంసించింది. 1981 జూలై 24న ముందస్తు ఎన్నికల వరకు రాష్ట్రపతి విధులను తాత్కాలిక అధ్యక్ష మండలి చేపట్టింది. మొహమ్మద్-అలీ రాజాయ్ 1981 జూలై 24న అధ్యక్షుడిగా ఎన్నికై ఆగస్టు 2న పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించాడు. రాజాయ్, అతని ప్రధానమంత్రి ఇద్దరూ హత్యకు గురైనందున ఒక నెల కన్నా తక్కువ కాలం పదవిలో ఉన్నారు. మరోసారి తాత్కాలిక అధ్యక్ష మండలి కార్యాలయాన్ని అక్టోబర్ 13, 1981 వరకు అలీ ఖమేనీ అధ్యక్షుడిగా ఎన్నుకునే విధులు నిర్వహించాడు.
2005 ఆగస్టు 3న జరిగిన ఎన్నికలలో మహమూద్ అహ్మదీనెజాద్ విజయం సాధించాడు. 2009జూన్ 12న జరిగిన ఎన్నికలను ప్రస్తుత అభ్యర్థి మహమూద్ అహ్మదీనెజాద్ విజయంగా ప్రభుత్వ అధికారులు నివేదించారు, అయితే ఇది ప్రత్యర్థి అభ్యర్థుల మద్దతుదారులచే చాలా వివాదాస్పదమైంది, వారు ఓటింగ్ నివేదికలలో గణాంక క్రమరాహిత్యాలు, అధికారికంగా అధిక ఓటింగ్‌ను గుర్తించారు.[24]
అలీ ఖమేనీ, అక్బర్ హషేమీ రఫ్సంజానీ, మహ్మద్ ఖతామీ, మహమూద్ అహ్మదీనెజాద్, హసన్ రౌహానీ ఒక్కొక్కరు రెండు పర్యాయాలు అధ్యక్షుడిగా ఎన్నికయ్యారు.
అర్హతలు & ఎన్నికలు
[మార్చు]ఇరాన్‌లో అధ్యక్ష ఎన్నికలు అన్ని ఇతర ఎన్నికల విధానాలు సుప్రీం లీడర్ ద్వారా వివరించబడ్డాయి. ఇరాన్ అధ్యక్షుడు కనీసం 18 సంవత్సరాల వయస్సు ఉన్న ప్రతి ఒక్కరిచే సార్వత్రిక వయోజన ఓటు హక్కు ద్వారా జాతీయ ఎన్నికలలో నాలుగు సంవత్సరాల కాలానికి ఎన్నుకోబడతారు.[25] అధ్యక్షులను వరుసగా ఒకసారి మాత్రమే తిరిగి ఎన్నుకోగలరు.[26] అధ్యక్ష పదవికి అభ్యర్థులు తప్పనిసరిగా కౌన్సిల్ ఆఫ్ గార్డియన్స్ ద్వారా ఆమోదించబడాలి, ఇది ఆరుగురు మతాధికారులు (ఇరాన్ సుప్రీం లీడర్చే ఎంపిక చేయబడింది) ఆరుగురు న్యాయవాదులతో (ఇరాన్ న్యాయ వ్యవస్థ సుప్రీం లీడర్-నియమించిన అధిపతిచే ప్రతిపాదించబడినది, పార్లమెంటు ద్వారా ఓటు వేయబడింది).[27] ఇరాన్ రాజ్యాంగం ప్రకారం అధ్యక్ష పదవికి అభ్యర్థులు కింది అర్హతలను కలిగి ఉండాలి:
- ఇరానియన్ మూలం
- ఇరాన్ జాతీయత
- పరిపాలనా సామర్థ్యం, వనరుల
- మంచి గత రికార్డు
- విశ్వసనీయత & భక్తి
- ఇస్లామిక్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ ఇరాన్ ప్రాథమిక సూత్రాలు, దేశం అధికారిక మధబ్‌పై నమ్మకమైన నమ్మకం.[28][29]
ఈ మార్గదర్శకాలలో ఆమోదయోగ్యం కానిదిగా భావించిన అభ్యర్థులను కౌన్సిల్ వీటో చేస్తుంది. ఆమోద ప్రక్రియ అధ్యక్షుడి అధికారానికి చెక్‌గా పరిగణించబడుతుంది, సాధారణంగా తక్కువ సంఖ్యలో అభ్యర్థులు ఆమోదించబడతారు. ఉదాహరణకు, 1997 ఎన్నికలలో 238 మంది అధ్యక్ష అభ్యర్థులలో కేవలం నలుగురిని మాత్రమే కౌన్సిల్ ఆమోదించింది. పాశ్చాత్య పరిశీలకులు సంప్రదాయవాద, సమాన-ఆలోచన కలిగిన ఇస్లామిక్ ఛాందసవాదులు మాత్రమే పదవిని గెలుచుకోగలరని నిర్ధారించడానికి కౌన్సిల్, సుప్రీం లీడర్‌కు ఆమోదాల ప్రక్రియను మామూలుగా విమర్శించారు. అయితే, కౌన్సిల్ విమర్శలను తిరస్కరించింది, మునుపటి ఎన్నికలలో సంస్కరణవాదులు అని పిలవబడే వారి ఆమోదం కారణంగా. ప్రస్తుత చట్టం ప్రకారం వారు "ప్రసిద్ధ రాజకీయ వ్యక్తి" కాదని పేర్కొంటూ చాలా మంది అభ్యర్థులను కౌన్సిల్ తిరస్కరించింది.
రాష్ట్రపతిని సాధారణ మెజారిటీ ప్రజల ఓట్లతో ఎన్నుకోవాలి. మొదటి రౌండ్‌లో ఏ అభ్యర్థికీ మెజారిటీ రాకపోతే, మొదటి రెండు అభ్యర్థుల మధ్య రెండోసారి ఎన్నికలు నిర్వహిస్తారు.
అధికారాలు & బాధ్యతలు
[మార్చు]ప్రెసిడెన్షియల్ గార్డ్ అధ్యక్షుని విధులు క్రింది వాటిని కలిగి ఉంటాయి, సుప్రీం లీడర్ పర్యవేక్షణ, ఆమోదానికి లోబడి:
- ప్రభుత్వ కార్యనిర్వాహక శాఖలో రెండవ స్థానంలో (సుప్రీం లీడర్ తర్వాత), క్యాబినెట్ చైర్‌పర్సన్
- ఇస్లామిక్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ ఇరాన్ ఆర్మీ డిప్యూటీ కమాండర్-ఇన్-చీఫ్
- పార్లమెంటు ఆమోదించిన తర్వాత అత్యవసర పరిస్థితిని ప్రకటించండి (మార్షల్ లా ప్రకటించడం నిషేధించబడింది.)
- సుప్రీం జాతీయ భద్రతా మండలి అధిపతి (అధ్యక్షుడు).
- సుప్రీమ్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ ది కల్చరల్ రివల్యూషన్ హెడ్ (ప్రెసిడెడ్).
- ఇరాన్ మొదటి వైస్ ప్రెసిడెంట్, ఇతర ఉపాధ్యక్షుల నియామకం
- పార్లమెంటుకు క్యాబినెట్ సభ్యుల నామినేషన్
- విదేశీ రాయబారులందరినీ పంపుతుంది, అందుకుంటుంది
- కార్యనిర్వాహక ఉత్తర్వులు జారీ చేయండి
- దేశం కోసం చేసిన సేవకు గౌరవంగా పతకాలు జారీ చేయండి
- ఇస్లామిక్ పార్లమెంట్ ఆఫ్ ఇరాన్ ఆమోదం పొందిన తర్వాత ఒప్పందాలు, ప్రోటోకాల్‌లు, ఒప్పందాల సంతకం పార్లమెంటు ఆమోదించిన చట్టం లేదా ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ ఫలితంగా రాష్ట్రపతి సంతకం చేయవలసి ఉంటుంది, దానిని వారికి ఫార్వార్డ్ చేసిన తర్వాత చట్టపరమైన దశలను కవర్ చేసి, అమలు కోసం సంబంధిత అధికారులకు పంపాలి. (వీటో చేసే హక్కు అతనికి లేదు).
- ఈ విధుల్లో కొన్నింటికి సుప్రీం లీడర్ ఆమోదం అవసరం.[30]
తాజా ఎన్నికలు
[మార్చు]ప్రధాన వ్యాసం: 2021 ఇరాన్ అధ్యక్ష ఎన్నికలు
| అభ్యర్థి | పార్టీ | ఓట్లు | % | |
|---|---|---|---|---|
| ఇబ్రహీం రైసీ | పోరాట మతాధికారుల సంఘం | 18,021,945 | 72.35 | |
| మొహసేన్ రెజాయీ | ఇస్లామిక్ ఇరాన్ యొక్క రెసిస్టెన్స్ ఫ్రంట్ | 3,440,835 | 13.81 | |
| అబ్డోల్నాసర్ హెమ్మటి | కన్స్ట్రక్షన్ పార్టీ ఎగ్జిక్యూటివ్స్ | 2,443,387 | 9.81 | |
| అమీర్-హోస్సేన్ ఘజిజాదే హషేమీ | ఇస్లామిక్ లా పార్టీ | 1,003,650 | 4.03 | |
| మొత్తం | 24,909,817 | 100.00 | ||
| చెల్లుబాటు అయ్యే ఓట్లు | 24,909,817 | 86.64 | ||
| చెల్లని/ఖాళీ ఓట్లు | 3,840,919 | 13.36 | ||
| మొత్తం ఓట్లు | 28,750,736 | 100.00 | ||
| నమోదైన ఓటర్లు/ఓటింగ్ శాతం | 59,310,307 | 48.48 | ||
| మూలం:ఫార్స్ న్యూస్ | ||||
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "HH The Amir, President of Iran Give Joint Press Statements". Qatar Embassy in London. 12 January 2020. Archived from the original on 6 August 2020. Retrieved 29 May 2020.
- ↑ "حقوق رئیس جمهور و نمایندگان چقدر است؟". Mashreghnews.ir. 2019-06-29. Archived from the original on 2017-02-15. Retrieved 2019-07-09.
- ↑ Erdbrink, Thomas (2011-10-25). "Iran's supreme leader floats proposal to abolish presidency". Washington Post (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). ISSN 0190-8286. Archived from the original on 2019-12-21. Retrieved 2021-06-16.
- ↑ 4.0 4.1 (see Article 110 of the constitution)
- ↑ 5.0 5.1 Axel Tschentscher. "ICL - Iran - Constitution". Servat.unibe.ch. Archived from the original on 2018-08-21. Retrieved 2019-07-09.
- ↑ "Council of Guardians | Definition, Role, Selection, & History". Encyclopedia Britannica (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 2021-02-18. Retrieved 2021-03-17.
- ↑ "Leader outlines elections guidelines, calls for transparency". Tehran Times (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). 2016-10-15. Archived from the original on 2018-06-12. Retrieved 2017-05-21.
- ↑ "Iran's Khamenei hits out at Rafsanjani in rare public rebuke". Middle East Eye. Archived from the original on 2016-04-04. Retrieved 2017-01-01.
- ↑ "Khamenei says Iran must go green - Al-Monitor: the Pulse of the Middle East". Al-Monitor. 17 November 2015. Archived from the original on 2015-12-22. Retrieved 2017-01-01.
- ↑ Louis Charbonneau and Parisa Hafezi (16 May 2014). "Exclusive: Iran pursues ballistic missile work, complicating nuclear talks". Reuters. Archived from the original on 31 July 2017. Retrieved 2 July 2017.
- ↑ "IranWire - Asking for a Miracle: Khamenei's Economic Plan". Archived from the original on 2016-03-07. Retrieved 2017-01-01.
- ↑ "Khamenei outlines 14-point plan to increase population". Al-Monitor (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). 2014-05-22. Archived from the original on 2017-08-01. Retrieved 2017-05-21.
- ↑ "Iran: Executive, legislative branch officials endorse privatization plan". www.payvand.com. Archived from the original on 2017-01-05. Retrieved 2017-05-21.
- ↑ Ali Vafadar (1995). The constitution and political change. p. 559.
- ↑ "Iranian lawmakers warn Ahmadinejad to accept intelligence chief as political feud deepens". CP. Archived from the original on 2017-08-08. Retrieved 2017-05-21.
- ↑ "BBC NEWS - Middle East - Iranian vice-president 'sacked'". Archived from the original on 2018-10-03. Retrieved 2017-01-01.
- ↑ Amir Saeed Vakil, Pouryya Askary (2004). constitution in now law like order. p. 362.
- ↑ "Did Khamenei block Rouhani's science minister?". Al-monitor.com. 2017-10-23. Archived from the original on 2017-10-24. Retrieved 2019-07-09.
- ↑ "Khamenei Orders New Supervisory Body to Curtail Government". ASHARQ AL-AWSAT English Archive. 2017-09-25. Archived from the original on 2017-10-10. Retrieved 2019-07-09.
- ↑ "Constitution of the Islamic Republic of Iran (full text)". shora-gc.ir. Guardian Council. June 2, 2021. Retrieved May 20, 2024.
In case of death, dismissal, resignation, absence, or illness lasting longer than two months of the President, or when his term in office has ended and a new president has not been elected due to some impediments, or similar other circumstances, his first deputy shall assume, with the approval of the Leader, the powers and functions of the President. The Council, consisting of the Speaker of the Islamic Consultative Assembly, head of the judicial power, and the first deputy of the President, is obliged to arrange for a new President to be elected within a maximum period of fifty days. In case of death of the first deputy to the President, or other matters which prevent him to perform his duties, or when the President does not have a first deputy, the Leader shall appoint another person in his place.
- ↑ "Accident d'hélicoptère en Iran : en cas d'incapacité du président de la République, qui assure l'intérim ?". Le Figaro (in ఫ్రెంచ్). 2024-05-19. Retrieved 2024-05-19.
- ↑ Regencia, Ted. "Rescuers find helicopter of Iran president, foreign minister after crash". Al Jazeera (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2024-05-20.
- ↑ EENADU (20 May 2024). "ఇరాన్ తాత్కాలిక అధ్యక్షుడిగా మహమ్మద్‌ మొఖ్బర్‌". Archived from the original on 20 May 2024. Retrieved 20 May 2024.
- ↑ "Moussavi vows to 'pay any cost' to fight Iran election results". CNN. 2009-06-15. Archived from the original on 2019-10-11. Retrieved 2017-05-22.
- ↑ "شوراي نگهبان افزايش سن رأيدهندگان از 15 سال به 18 سال را تأييد كرد". www.ilna.ir. Archived from the original on 13 May 2007. Retrieved 17 January 2022.
- ↑ "constitution" (PDF). www.wipo.int. Retrieved 26 December 2020..
- ↑ Bazzi, Mohamad (12 June 2009). "Iran Elections: Latest News". Washington Post. Archived from the original on 5 December 2010. Retrieved 13 June 2009.
- ↑ Constitution of Iran Archived 2018-08-21 at the Wayback Machine Article 115 - Qualifications
- ↑ "قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران". Majlis.ir. Archived from the original on 2017-08-04. Retrieved 2014-03-30.
- ↑ "functions". www.president.ir. Archived from the original on 2020-11-24. Retrieved 2020-12-22.