ปัญจภูต
 | บทความนี้อาจต้องการตรวจสอบต้นฉบับ ในด้านไวยากรณ์ รูปแบบการเขียน การเรียบเรียง คุณภาพ หรือการสะกด คุณสามารถช่วยพัฒนาบทความได้ |
ประติมากรรมคณะเทพปัญจภูตในคติต่างๆ. | |||||
.jpg)
ปัญจภูต หรือ ปัญจมหาภูต (อังกฤษ: Pancha Bhuta,สันสกฤต: पञ्चभूत, อังกฤษ: Pancha Maha-Bhuta,{पञ्चमहाभूत), ห้าธาตุอันเป็นองค์ประกอบที่ยิ่งใหญ่, ห้าธาตุอันเป็นองค์ประกอบทางกายภาพ, เป็นกลุ่มของธาตุองค์ประกอบพื้นฐานห้าในคติ ศาสนาฮินดูซึ่งเป็นพื้นฐานของการสร้างจักรวาลทั้งหมด.[1] ซึ่งห้าธาตุที่เป็นองค์ประกอบเหล่านี้คือ: พระแม่ปฤถวี/พระภูเทวี (อังกฤษ: Prithvi,ฮินดี: पृथ्वी::, โลก-ดิน), (อังกฤษ: Apas,ฮินดี: जल::, อาปา/วรุณ)/ , อัคนี (อังกฤษ: Agni,ฮินดี: अग्नि::, ไฟ), วาโย (อังกฤษ: vayu,ฮินดี: वायु:, ลม), อากาศ/ทโยส ((อังกฤษ: Akasha,Dyaus,ฮินดี: आकाश,) ในอายุรเวทและในความเชื่อของศาสนาฮินดู ร่างกายมนุษย์ถูกสร้างขึ้นจากองค์ประกอบธาตุทั้งห้าอย่างนี้.[2] อย่างไรก็ตามในธรรมเนียมจารวาก ไม่ยอมรับ อากาศเป็นองค์ประกอบพื้นฐาน เนื่องจากไม่สามารถมองเห็นด้วยตาเปล่าและไม่ปรากฏรูปร่าง โดยถือว่ามีเพียงองค์ประกอบพื้นฐานเพียงสี่ธาตุเท่านั้น.[3] .ในคติของพระพุทธศาสนายังยอมรับองค์ประกอบพื้นฐานของธาตุทั้งสี่ประการและอากาศถูกตัดละทิ้งไป โดยห้าองค์ประกอบของระบบจักรวาลวิทยาของอินเดียโบราณมีความคล้ายคลึงกัน แต่ไม่เหมือนกับทฤษฎีองค์ประกอบห้าอย่างในบางท้องถิ่นที่ใช้ในเอเชียตะวันออก.[4]
เทวดาของธาตุทั้งห้า
[แก้]ปัญจภูตเทวตาเทพเจ้าที่รักษาธาตุทั้งห้าในคติของศาสนาฮินดู.[3]
| ธาตุและเทวดาประจำรักษา | ศักติ/พลังของเทพเจ้าประจำธาตุ | ฐานะของเทพเจ้า |
|---|---|---|
| พระทโยส (อากาศ) | พระแม่ปฤถวี/พระภูเทวี | เทพบุตร |
| พระพายุ (ลม) | พระนางลหรี (อังกฤษ: Lehari ) | เทพบุตร |
| พระเพลิง (ไฟ) | พระนางสวาหา (อังกฤษ: Swaha ) | เทพบุตร |
| พระวรุณ (น้ำ) | พระนางวารุณี | เทพบุตร |
| พระแม่ปฤถวี/พระภูเทวี (ดิน) | พระทโยส และ พระวิษณุ | เทพธิดา |
คติความเชื่อในไทย
[แก้]ในคติการบูชาเทพเจ้าฮินดูประจำธาตุของศาสนาฮินดูเข้าสู่เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ได้มีการปรับเปลี่ยนเทพเจ้าฮินดูจากคติดั้งเดิมใหม่และรวมรวมกับความเชื่อท้องถิ่นซึ่งมีลักษณะเฉพาะได้แก่
| ธาตุและเทวดาประจำรักษา | ในศักติหรือบางท้องที่เฉพาะ |
|---|---|
| พระแม่ธัญญลักษมี (ข้าว-ธาตุทอง) | พระแม่โพสพ (ข้าว-ธาตุทอง)จากความเชื่อท้องถิ่นของไทย |
| พระพายุ (ลม) | (ลม) พระนางลหรี |
| พระเพลิง (ไฟ) | พระนางสวาหา (ไฟ) |
| พระวรุณ (น้ำ) | พระแม่คงคา (น้ำ) |
| พระแม่ปฤถวี/พระภูเทวี (ดิน) | พระแม่ธรณี จากพระพุทธศาสนาเถรวาท (ดิน) |
อ้างอิง
[แก้]- เชิงอรรถ
- ↑ Gopal, Madan (1990). K.S. Gautam (บ.ก.). India through the ages. Publication Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India. p. 79.
- ↑ Venkatesan, Satish (2013-03-01). Ayurvedic remedies: An introduction. ISBN 978-9881224149. สืบค้นเมื่อ 18 March 2015.
- ↑ 3.0 3.1 Prasad Sinha, Harendra (2006). Bharatiya Darshan Ki Rooprekha. Motilal Banarsidass Publisher. p. 86. ISBN 9788120821446. สืบค้นเมื่อ 18 March 2015.
- ↑ Carroll, Cain (2012). Mudras of India. p. 18. ISBN 978-1848191099. สืบค้นเมื่อ 18 March 2015.
- ↑ Sharma, Shiv (2003). Brilliance of Hinduism. p. 93. ISBN 978-8128800825. สืบค้นเมื่อ 3 April 2015.
- ↑ http://www.tangnipparn.com/page23_b00k4.html
- ↑ http://oknation.nationtv.tv/blog/ChaiSangthip/2013/05/11/entry-1
- ↑ https://www.bansuanporpeang.com/node/17168
เทวดาตามความเชื่อของคนไทย | ||
|---|---|---|
| เทวดาคติพุทธเถรวาท | .JPG) | |
| เทวดาคติฮินดู | ||
| เทวดาคติพื้นเมืองไทย | ||
| เทพารักษ์ | ||
เทพและคัมภีร์ในศาสนาฮินดู | ||
|---|---|---|
| มหาเทพ |  | |
| เทพเจ้าชั้นรอง | ||
| นพเคราะห์ | ||
| เทวี | ||
| คัมภีร์ | ||