2014 Kırım statüsü referandumu
| ||
| Oy sistemi | Çoğunluk oylaması | |
|---|---|---|
| Kırım Özerk Cumhuriyeti | ||
| Sivastopol[1] | ||
Kırım statüsü referandumu, Kırım Özerk Cumhuriyeti yasama organı ve Sivastopol yerel hükûmeti tarafından 16 Mart 2014'te Kırım'ın siyasi statüsüne ilişkin tartışmalı bir oylamaydı. Referandumda yerel sakinlere Rusya'ya federal bir yapı olarak katılmak isteyip istemedikleri veya 1992 Kırım anayasasının restore edilmesini ve Kırım'ın Ukrayna'nın bir parçası olarak kalmasını isteyip istemedikleri soruldu. Kırım Özerk Cumhuriyeti'nin resmi sonucu, yüzde 83 seçmen katılımıyla bölgenin Rusya'ya bağlanması için %97 oy verildi ve Sivastopol yerel yönetimi için de %89'luk bir seçmen katılımıyla bölgenin Rusya'ya bağlanması için %97 oranında oy verildi.
Yevromaydan olaylarının ardından referandum, Rusya'nın Kırım'da askeri varlığını uygulamaya koyması sırasında ve sonrasında yapıldı.[2][3] Referandum çoğu ülke tarafından uluslararası olarak tanınmıyor.[4]
1991 ve 1994'te Kırım, Ukrayna egemenliği içinde daha fazla özerkliği talep etmek için referandumlar kabul etti. En son Kırım Yüksek Konseyi üyeleri, 2014 Ukrayna devriminde Ukrayna Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç'in devrilmesinin bir "darbe" olduğunu ve Kiev'deki yeni geçici hükûmetin meşru olmadığını ileri sürerek referandumun bu gelişmelere bir cevap olduğunu açıkladı.[5]
16 Mart referandumunun mevcut seçenekleri, Kırım ve Sivastopol'un referandumun yapıldığı anda olduğu gibi statükolarını korumayı içermiyordu. 1992 anayasası, Kırım parlamentosuna diğer devletlerle ilişkiler kurmak için tam egemen yetkiler dahil olmak üzere daha büyük yetkiler tanımaktadır; bu nedenle birçok Batılı ve Ukraynalı yorumcu, her iki seçeneğin de referandum seçenekleri sunmasının Ukrayna'dan fiilen ayrılmaya yol açacağını savundu.[6][7][8] Son tarih ve oy pusulası seçenekleri, halk oylaması yapılmadan yalnızca on gün önce belirlendi. Halk oylaması ilan edilmeden önce, ilan sırasında ve sonrasında Kırım yarımadası, kamu binalarını ve Ukrayna askeri tesislerini denetlemeyi başaran Rus askerlerine ev sahipliği yapıyordu.
Referandumun ardından Kırım Yüksek Konseyi ve Sivastopol Kent Konseyi, Kırım Cumhuriyeti'nin Ukrayna'dan bağımsızlığını ilan ederek Rusya Federasyonu'na katılma talebinde bulundu.[9] Aynı gün Rusya, Kırım Cumhuriyeti'ni egemen bir devlet olarak tanıdı.[10][11]
Referandum, Avrupa Birliği, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'nın çoğu üyesi tarafından, esas olarak Rusya'nın müdahalesi nedeniyle gayri meşru görüldü.[12] Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin on üç üyesi referandumu geçersiz ilan eden bir karar lehinde oy kullandı, ancak Rusya bunu veto etti ve Çin çekimser kaldı.[13][14] Daha sonra, referandumu geçersiz ilan eden ve Ukrayna'nın toprak bütünlüğünü teyit eden bir Birleşmiş Milletler Genel Kurulu kararı, 100 lehte 11'e karşı 58 çekimser oyla kabul edildi.[12] Halk oylaması ilan edilirken Kırım Tatar Halk Meclisi referandumu boykot etme çağrısında bulundu.[15][16] Meclis Başkan Yardımcısı Ahtem Çiygoz, gerçek katılımın yüzde 30-40'ı geçemeyeceğini iddia etti.[17]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ На сессии городского Совета утверждены результаты общекрымского референдума 16 марта 2014 года [Session of the City Council approved the results of the general referendum on March 16, 2014] (Rusça). Official site of the Sevastopol City Council. 17 Mart 2014. 22 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ How Russia Took Crimea 22 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Macias, Amanda (2015). Business Insider. Retrieved August 1, 2017.
- ^ Putin Admits Russian Forces Were Deployed to Crimea 19 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Reuters (2014). Retrieved August 1, 2017.
- ^ The Crimea Crisis – An International Law Perspective 12 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Marxsen, Christian (2014). Max-Planck-Institut. Retrieved August 1, 2017.
- ^ Верховная Рада АРК инициировала проведение всекрымского референдума : Новости УНИАН 24 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça)
- ^ Saideman, Stephen (12 Mart 2014). "In Crimea's sham referendum, all questions lead to 'yes'". Globe and Mail. 8 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2021.
... voters in Crimea next Sunday will be asked whether they support the union of Crimea with Russia (an act of irredentism) or whether Crimea should be independent (secession). There is no alternative – one cannot vote for the status quo ante of remaining within Ukraine.
- ^ "2 Choices in Crimea Referendum, but Neither Is 'No'". The New York Times. 15 Mart 2014. 14 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Oliphant, Roland (16 Mart 2014). "Crimeans vote peacefully in referendum, but have little choice". The Daily Telegraph. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2021.
- ^ Crimean parliament formally applies to join Russia 5 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BBC, March 17, 2014
- ^ "U.S., EU set sanctions as Putin recognizes Crimea "sovereignty"". 17 Mart 2017. 24 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi – Reuters vasıtasıyla.
- ^ Putin Recognizes Crimea Secession, Defying the West 24 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The New York Times, March 17, 2014
- ^ a b "U.N. General Assembly Affirms Ukraine's Territorial Integrity, Calls The World Community Not To Recognise Change Of Crimea's Status". Ukrainian News Agency. March 27, 2014. 4 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: March 27, 2014.
- ^ "Security Council Fails to Adopt Text Urging Member States Not to Recognize Planned 16 March Referendum in Ukraine's Crimea Region". Un.org. 15 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2014.
- ^ "Russia Vetoes U.N. Security Council Resolution On Crimea". NPR. 15 Mart 2014. 15 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2014.
- ^ "Mejlis to boycott Crimean referendum". Ukrinform.ua. 6 Mart 2014. 17 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2014.
- ^ "Tatar leader: referendum's results 'predetermined'". DW.DE. 16 Mart 2014. 16 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2014.
- ^ Voter turnout at pseudo-referendum in Crimea was maximum 30–40 percent – Mejlis. Ukrinform. March 17, 2014