Ahmed bin Nizâmülmülk
Diyaülmülk Ahmed bin Nizâmülmülk (Farsça: ضیاءالملک احمد بن نظامالملک), Büyük Selçuklu İmparatorluğu ve daha sonra Abbasiler'in İranlı veziri. Selçuklu Devleti'nin ünlü veziri Nizâmülmülk'ün oğludur.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ahmed Belh'te doğdu. Annesi Gürcü Kralı III. Bagrat'ın yeğeni veya kızı olan bir Gürcü prensesidir. Ahmed, babası hayattayken Hemedan ve İsfahan'da yaşadı ve babasının ölümünden sonra birkaç yıl buralarda yaşamaya devam etti. 1106/1107 yılında Sultan Muhammed Tapar'ın mahkemesine Hemedan yöneticisine karşı şikâyette bulunmak için başvurdu. Ahmed mahkemeye geldiğinde Muhammed Tapar, yakınlarda sapkınlık şüphesiyle idam edilmiş olan Sadülmülk Ebu'l-Mehasin Abi'nin yerine kendisi atadığını beyan etti. Babasının itibarından ötürü bu makama atandı.
1109'da Muhammed Tapar, Ahmed'i ve Çavli Sakavu'yu, Alamut ve Ustavend'in İsmailî kalelerini ele geçirmek üzere gönderdi, ancak kesin bir sonuç elde edilemedi ve geri çekildiler. 1110'da bir İsmailî, Ahmed'e Bağdat'taki bir camide suikast girişiminde bulundu ancak başaramadı.[1] Kısacası Ahmed'in yerine, Şeyhülmülk Ebu Mansur Maybudi atandı. Ahmed, Ali İbnü'l-Esîr'e göre, Bağdat'ta emekli olduktan sonra hayatına devam etmiş ancak Enuşirvan bin Halid'e göre Muhammed Tapar, Ahmed'i on yıl hapsetmiştir.[2]
1122'de Muhammed Tapar'ın oğlu II. Mahmud, Nizâmülmülk'ün bir başka oğlu Şemsülmülk Osman'ı vezir olarak atadı. Aynı yıl Abbasi halifesi Mustarşid, Celaleddin Hasan bin Ali'yi vezirlik görevinden almış ve hapsetmiştir. Bunun üzerine II. Mahmud, Ahmed'i Halife Mustarşid'e vezir yapması için dayattı. Ahmed daha sonra Mazyadid Dubays bin Sadaka'ya karşı savaştı. Ahmed ayrıca Bağdat çevresindeki surları güçlendirdi.[3]
Bir yıl sonra II. Mahmud, Şemsülmülk Osman'ı vezirlikten azletti ve idam ettirdi. Abbasi halifesi daha sonra bu fırsatı kullanarak Ahmed'i vezirlik görevinden aldı.[4] Ahmed, hayatının son 25 yılını yaşadığı Bağdat'ta babası tarafından kurulan Nizamiye Medreseleri'nden emekliye ayrıldı ve 1149 veya 1150'de öldü.[2]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ Bosworth 1968, s. 118.
- ^ a b Bosworth 1984, ss. 642-643.
- ^ Bosworth 1968, s. 127.
- ^ Bosworth 1968, s. 122.
- Genel
- Bosworth, C. E. (1968). "The Political and Dynastic History of the Iranian World (A.D. 1000–1217)". Frye, R. N. (Ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 5: The Saljuq and Mongol periods. Cambridge: Cambridge University Press. ss. 1-202. ISBN 0-521-06936-X. 3 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2018.