Ankara florası
Ankara florası; Ankara il sınırları içerisinde hüküm süren iklim koşulları, sıcaklık, yağış miktarı gibi faktörler sonucunda şekillenip ortaya çıkan bitki çeşitliliğini tabir etmek için kullanılır. Güncel kayıtlara göre şehirdeki flora; 99 familyadan 495 cinse ait 1365 çiçekli bitki türünden oluşmaktadır. Bu türler içinden de 22'si safi Ankara'ya özgü olmak üzere 271 tanesi (%19.85) Türkiye'ye endemik canlılardan oluşmaktadır.[1]
Büyük bir bölümü bozkırlarla kaplı olup yükseltinin 550-2000 metre arasında değiştiği şehirde karasal özellik gösteren “yarı kurak, çok soğuk Akdeniz iklimi” görülmektedir. Yıllık ortalama yağış miktarı 346–564 mm arasında değişmekte olup yıllık ortalama sıcaklık değerleri ise 10.2-13.2 derece arasındadır. En yüksek ve yağışlı kesimler, şehrin kuzeybatısında yer alan Kızılcahamam çevreleridir. Buralarda genellikle Batı Karadeniz bitki örtüsünün temsilcilerine rastlanırken; Tuz Gölü'nün kuzey kesimlerinde, yani Şereflikoçhisar yakınlarında ise kurakçıl ve tuzcul bitkilerle karşılaşılmaktadır.[1]
Ankara'daki bitki çeşitliliğini etkileyen bir diğer etken ise toprak yapısıdır. Ayaş taraflarında killi ve kireçli topraklarda yaşayabilen bitkiler yayılım gösterirken, Nallıhan ve Polatlı yörelerinde jipsli topraklarda yetişen türlerle karşılaşılır. Bala ve Kalecik çevrelerinde de magnezyum, nikel, kadmiyum gibi ağır metallerce zengin kireçsiz topraklara özgü türlere rastlanmaktadır.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Ankara'daki ilk herbaryum 1933 yılında, Almanya’dan gelen Profesör Doktor Kurt Krause tarafından Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü bünyesinde kurulmuştur. Bu herbaryum, 1948 yılında Ankara Üniversitesi'nin kurulmasının ardından içindeki tüm örneklerle beraber Fen Fakültesi'ne bağlı olan Botanik Enstitüsü’ne devredilmiştir. Herbaryumda bulunan bitkilerin listesi 1952 yılında Hikmet Birand tarafından “Türkiye Bitkileri" adı altında yayınlanmış; Kurt Krause ise Türkiye'den topladığı yaklaşık 5600 örneği Berlin Üniversitesi'ne bağlı olan Botanik Müzesi'ne vermiştir. Ankara ve Türkiye florasının en önemli örneklerini barındıran bu tarihi koleksiyon, II. Dünya Savaşı sırasında Berlin'in bombalanması sonucu yanarak kül olmuştur.[1]
Türler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Endemik türler
[değiştir | kaynağı değiştir]Günümüze kadar yapılan çalışmalar sonucunda Ankara'ya özgü 22 tür belirlenmiştir. Bunlar:
- Achillea ketenoglui - Ankara civanperçemi[2]
- Aethionema dumanii - Yörük taşçantası
- Astragalus physodes subsp. acikirensis - Acıkır geveni[3]
- Astragalus beypazaricus - Beypazarı geveni[3]
- Astragalus demirizii - Koçhisar geveni[3]
- Astragalus densifolius subsp. ayashensis - Gümüş geven→Ayaş gümüşü[3]
- Astragalus kochakii - Koçak geveni[3]
- Astragalus trichostigma - Tuğ geveni[3]
- Astragalus yildirimlii - Gürsöğüt geveni[3]
- Campanula damboldtiana - Ayaş çançiçeği[4]
- Campanula ekimiana - Kızılcahamam çançiçeği / Ekim çanı
- Centaurea halophila - Bitikdiken[5]
- Centaurea tchihatcheffii - Sevgi çiçeği[6]
- Cytisus acutangulus - Angora tırfılı
- Isatis glauca subsp. galatica -
- Muscari adili -
- Salsola grandis - Koca soda otu[6]
- Salvia aytachii - Ay şalbası[7]
- Sideritis galatica - Kırçayı[8]
- Silene cserei subsp. aeoniopsis - Has nakıl[9]
- Verbascum gypsisola - Mermer sığırkuyruğu[10]
- Verbascum heterobarbatum - Sakallı sığırkuyruğu[11]
İsmini Ankara'dan alan türler
[değiştir | kaynağı değiştir]Ankara'ya özgü türlerin yanı sıra Ankara'da keşfedildiği için ismini şehirden alan türler de bulunmaktadır. Bunlardan en meşhuru, Ankara çiğdemi olarak bilinen Crocus anycrensis'tir. Adında Ankara kelimesi geçen diğer türler ise şu şekilde sıralanmaktadır:
- Crocus anycrensis - Ankara çiğdemi[6]
- Jurinea ancyrensis - Eğri göbek
- Paracaryum ancyritanum - Ankara çarşağı[12]
- Dianthus ancyrensis - Ankara karanfili[13]
- Verbascum ancyritanum - Ankara sığırkuyruğu[6]
Ankara florasında bulanan bitki taksonları listelenmiştir.
Familyalar
[değiştir | kaynağı değiştir]A
[değiştir | kaynağı değiştir]- Acanthaceae
- Acoraceae
- Adoxaceae
- Alismataceae
- Altingiaceae
- Amaranthaceae
- Aizoaceae
- Amaryllidaceae
- Anacardiaceae
- Apiaceae
- Apocynaceae
- Apodanthaceae
- Aquifoliaceae
- Araceae
- Araliaceae
- Aristolochiaceae
- Asparagaceae
- Aspleniaceae
- Asteraceae
- Athyriaceae
B
[değiştir | kaynağı değiştir]- Balsaminaceae
- Berberidaceae
- Betulaceae
- Biebersteiniaceae
- Bignoniaceae
- Blechnaceae
- Boraginaceae
- Brassicaceae
- Butomaceae
- Buxaceae
C
[değiştir | kaynağı değiştir]- Campanulaceae
- Cannabaceae
- Capparaceae
- Caprifoliaceae
- Caryophyllaceae
- Casuarinaceae
- Celastraceae
- Ceratophyllaceae
- Cistaceae
- Cleomaceae
- Colchicaceae
- Commelinaceae
- Convolvulaceae
- Cornaceae
- Crassulaceae
- Cucurbitaceae
- Cupressaceae
- Cymodoceaceae
- Cyperaceae
- Cystopteridaceae
- Cytinaceae
D
[değiştir | kaynağı değiştir]E
[değiştir | kaynağı değiştir]F
[değiştir | kaynağı değiştir]G
[değiştir | kaynağı değiştir]H
[değiştir | kaynağı değiştir]I
[değiştir | kaynağı değiştir]J
[değiştir | kaynağı değiştir]L
[değiştir | kaynağı değiştir]- Lamiaceae
- Lauraceae
- Lentibulariaceae
- Liliaceae
- Linaceae
- Linderniaceae
- Loranthaceae
- Lycopodiaceae
- Lythraceae
M
[değiştir | kaynağı değiştir]- Malvaceae
- Marsileaceae
- Melanthiaceae
- Meliaceae
- Menyanthaceae
- Molluginaceae
- Montiaceae
- Moraceae
- Myrtaceae
N
[değiştir | kaynağı değiştir]O
[değiştir | kaynağı değiştir]P
[değiştir | kaynağı değiştir]- Paeoniaceae
- Papaveraceae
- Pedaliaceae
- Phrymaceae
- Phyllanthaceae
- Phytolaccaceae
- Pinaceae
- Plantaginaceae
- Platanaceae
- Plumbaginaceae
- Poaceae
- Polemoniaceae
- Polygalaceae
- Polygonaceae
- Polypodiaceae
- Portulacaceae
- Posidoniaceae
- Potamogetonaceae
- Primulaceae
- Pteridaceae
R
[değiştir | kaynağı değiştir]S
[değiştir | kaynağı değiştir]- Salicaceae
- Salviniaceae
- Santalaceae
- Sapindaceae
- Saxifragaceae
- Scrophulariaceae
- Selaginellaceae
- Simaroubaceae
- Smilacaceae
- Solanaecae
- Staphyleaceae
- Styracaceae
T
[değiştir | kaynağı değiştir]U
[değiştir | kaynağı değiştir]V
[değiştir | kaynağı değiştir]W
[değiştir | kaynağı değiştir]X
[değiştir | kaynağı değiştir]Z
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d Vural, Mecit. "Ankara'nın Florası ve Korunması Gereken Endemik Bir Türü: "Yanardöner" Hakkında...".
- ^ Gözcelioğlu, Bülent (Haziran 2012). "Endemik Papatyalar" (PDF). Bilim ve Teknik. TÜBİTAK. s. 79. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2020.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b c d e f g Ahmet Emre Yaprak; Selçuk Tuğrul Körüklü; Tarık Patıhan; Ayhan Patıhan; Onur Türkoğlu; Umut Filik (2014). "Beypazarı Geveni (Astragalus beypazarcus) Tür Eylem Planı". Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Orman ve Su İşleri Bakanlığı. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2019.
- ^ Ümit Subaşı (Kasım 2017). "Ayaş Çançiçeği (Campanula damboldtiana)" (PDF). Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Orman ve Su İşleri Bakanlığı. 24 Eylül 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2019.
- ^ Şahin, Bİlal. "İç Anadolu Bölgesi'nden (Türkiye) yeni bir tür: Verbascum aydogdui (Scrophulariaceae)" (İngilizce). 24 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2019.
- ^ a b c d Latif Kurt; Ebru Özdeniz; Ayşenur Bölükbaşı; Beste Gizem Özbey (31 Mayıs 2018). "Ankara'ya Özgü Bitkilerle Tanışalım". Bilim Genç. TÜBİTAK. 24 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2019.
- ^ "Salvia aytachii - Ay şalbası". Türkiye bitkileri (İngilizce). Erişim tarihi: 9 Aralık 2019.
- ^ "Sideritis galatica - Kırçayı". Türkiye bitkileri (İngilizce). Erişim tarihi: 9 Aralık 2019.
- ^ "Silene cserei ssp aeniopsis - Has nakıl". Türkiye bitkileri (İngilizce). Erişim tarihi: 9 Aralık 2019.
- ^ "Verbascum gypsicola - Mermer sığırkuyruğu". Türkiye bitkileri (İngilizce). Erişim tarihi: 9 Aralık 2019.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Verbascum heterobarbatum - Sakallı sığırkuyruğu". Türkiye bitkileri (İngilizce). Erişim tarihi: 9 Aralık 2019.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Paracaryum ancyritanum - Ankara çarşağı". Türkiye bitkileri (İngilizce). Erişim tarihi: 25 Eylül 2019.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Dianthus ancyrensis". Yabani Çiçekler. 15 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2019.