İçeriğe atla

Bodoni (yazı tipi)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bodoni
KategoriSerif
SınıflandırmaModern, Neoklasik Didone,
Tasarımcı(lar)Giambattista Bodoni
Oluşturulma tarihi1784-1811
DayanağıDidone
Etkilenilen yazı tipiBodoni
Dante'nin "La Vita Nuova"nın ilk kez 1925 yılında Bodoni yazı tipiyle Officina Bodoni tarafından yayımlanan eserinin tıpkıbasımı. Bu sayfadaki yazı tipi 1999'da yayınlanan dijital Bodoni Monotype'dır .

Bodoni, ilk kez Giambattista Bodoni (1740–1813) tarafından on sekizinci yüzyılın sonlarında tasarlanan ve o zamandan beri sık sık yeniden canlandırılan serif yazı karakterlerine verilen addır.[1][2] Bodoni'nin yazı tipleri Didone veya modern olarak sınıflandırılır. Baskı teknolojilerinin gelişimiyle ince serifler ve daha düşey aksların olanaklı kılınması Baskerville gibi yazı tiplerinin ortaya çıkmasını sağladı. Ancak Bodoni bu yaklaşımı daha da ileri götürdü ve hat kontrastlarını iyice artırdı. Bodoni'nin uzun bir kariyeri oldu; zaman içinde tasarımları değişti ve çeşitlendi. Kariyerinin sonlarına doğru nihai tasarımları düz, braketsiz çizgiler, kalın ve ince vuruşlar arasında aşırı kontrast ve genel bir geometrik yapı ile hafif sıkıştırılmış bir yazı tipi olarak şekil aldı.[3]

Bodoni ve diğer Didone fontları ilk piyasaya sürüldüklerinde rasyonel yapıları nedeniyle klasik tasarımlar olarak adlandırıldı. Ancak, bu yazı tipleri, Roma veya Rönesans harf stillerinin güncellenmiş sürümleri değil, başlıbaşına yeni tasarımlardı. Çok geçmeden "Modern" serif yazı tipleri olarak adlandırılmaya başlandılar; 20. yüzyılın ortalarından beri Didone tasarımları olarak da bilinirler.[4]

Bodoni'nin bazı dijital versiyonlarının, özellikle ince vuruşların küçük puntolarda çok ince olması nedeniyle, değişen kalın ve ince vuruşların neden olduğu "göz kamaşması" etkisi nedeniyle okunmasının zor olduğu söyleniyor. Bu özellik başka bir Didone yazı tipi olan Didot'ta da kendini gösterir. Sunum boyutlarında kullanılması amaçlanan optik yazı tipi boyutları metin boyutunda yazdırıldığında bu sorun daha da belli olur, zira metin boyutunda kullanıldığında ince çizgi darbeleri görülmesi zor hale gelebilir. Metin boyutunda kullanılması amaçlanan Bodoni sürümleri "Bodoni Old Face" olarak adlandırılır ve 9 punto için optimize edilmiştir; aynı şekilde ITC Bodoni 12 (12 punto için); ve ITC Bodoni 6 (6 punto için) optimize edilmiştir.

Massimo Vignelli, "Bodoni şimdiye kadar tasarlanmış en zarif yazı tiplerinden biridir" dedi.[5] İngilizce konuşulan dünyada, Bodoni gibi "modern" serif tasarımları en çok başlıklarda ve sunumlarda kendine yer buldu ve genellikle ince vuruşların net ayrıntılarını koruyan ve ortaya çıkaran yüksek parlaklığa sahip kağıt türleri üzerinde yapılan lüks dergi baskılarında kullanıldı. Kıta Avrupası'nda ise daha ziyade gövde metinlerinde sık kullanılır.

Esin kaynakları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Bodoni'nin ölümünden sonra yayınlanan 1818 Manuale-Tipografico el kitabı.

Bodoni, John Baskerville'in[6] çalışmalarına hayrandı ve Fransız yazı tipi dökümhaneleri Pierre Simon Fournier ve Firmin Didot'un tasarımlarını ayrıntılı olarak inceledi. Bu tasarımcıların çalışmalarından,[7] özellikle de Didot'tan esinlenmiş olmasına karşın, Bodoni'nin basım evleri arasında dünya çapında kabul gören yazı karakterleri için kendi stilini bulduğu kuşku götürmez.

Modern dünyada Bodoni en çok bir yazı tipinin adı olarak bilinmesine rağmen, Bodoni, Parma Dükü'nün himayesinde prestijli bir baskı ofisi işleten uzman bir matbaacıydı. İçinde bulunduğu bu koşullar yazı tipini tasarlamasına ve sergilemesine olanak tanıdı. Aynı zamanda işlerini Parma'da üretilen eserlerde kullanabildi.[8] İnce serifler ve ince vuruşlar, düşük kaliteli baskı ekipmanlarındaki aşınma sonucu, kopmalara sebep olurdu. Bu tür matbaalarda bunu önlemek için seriflerin kalın olması gerekiyordu. Bu nedenle Bodoni gibi baskıların ilk örnekleri yüksek bir döküm kalitesini yansıtır.[9] Aynı şekilde Parma kağıdının pürüzsüz yüzeyi, ince detayların yüzeyde kalmasına izin veriyordu. Bodoni ayrıca zarif bir görünümü yaratmak için hiyerarşi ve sınırlar kullanarak baskısının kompozisyonunda da özen gösteriyordu ve üretmiş olduğu bir dizi yazı tipi boyutu ona kompozisyon esnekliği sağlıyordu.

Bodoni'nin modern baskıda etkili kullanımı, tüm Didone tasarımlarında ortak olan bir zorluğu ortaya çıkarır. Düzenli, rasyonel tasarımı ve ince vuruşları nedeniyle çok zarif görünebilirken, aynı zamanda okuyucular üzerinde bilinen bir etkisi vardır; kalın dikeyler okuyucunun dikkatini fazlasıyla çeker ve ince vuruşlu hatlara konsantre olmak güç olur. Bunun sonucunda 'göz kamaştıran' bir etkiye neden olurlar ve harfleri ayırdetmek güçleşir.[10][11][12] Bu nedenle, doğru optik boyutta yazı tipinin kullanılması, profesyonel sonuçlar elde etmek için özellikle gereklidir.[13] Metin boyutlarında kullanılacak yazı tiplerinin okunabilirliği artırmak için sunum (başlık, vb.) tasarımlarına göre daha kalın 'ince' konturlara sahip olması gerekir ve harfler arasında daha fazla boşluğa ihtiyaç duyulur.[14][15] Optik boyutlandırmalar, her punto boyununun ayrı ayrı düşünülmesi ve dökülmesini zorunlu kılındığı zamanlarda büyük ölçüde kendi kendine çözülen bir meseleydi, ancak pantograf, fototip ayarı ve dijital yazı tiplerinin aynı yazı tipini herhangi bir boyutta basmayı daha basit hale getirmesiyle bu sorun daha fazla hissedilir oldu; zira özellikle dijital sürümlerde, aynı font dosyasında vektörel olarak bir yazı tipinin 8 puntoda da, 50 puntoda da basılması mümkün olur. Ancak 8 puntolu bir Bodoni ile 20 puntolu bir Bodoni arasında yapısal farklar olmalıdır. Aksi halde 8 puntoda ince hatlarda kırılmalar ve kopmalar meydana gelir ve okunması zorlaşır. Son yıllarda dijital yazı tipi tasarımındaki gelişmelerle bu sorunu çözmek kolaylaştı.[16][17] Fransız tasarımcı Loïc Sander, özellikle tasarımcıların bunları etkili bir şekilde nasıl kullanacaklarına aşina olmadıkları ve ticari olarak kolayca elde edilebilen yazı tiplerini kullanma eğiliminde olan ülkelerde üretilen tasarımlarda bu sorunun özellikle yaygın olabileceğini öne sürdü.[18] Parmagiano ve ITC Bodoni gibi profesyonel kullanım için tasarlanan modern Bodoni canlandırmaları, bir dizi optik boyuta sahiptir, ancak bu, bilgisayarlarda yer alan varsayılan yazı tiplerinde daha az yaygındır.[19][20][21]

Dökümhane tipi canlandırmalar ve çeşitleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Leandro Fernández de Moratín'in Comedia Nueva adlı çalışması (Inarco Selenio soyadıyla yayınlanmıştır). Bodoni tarafından basılan bir başlık sayfası, 1796
Bodoni matbaasından sayfa süslemelerinden bir örnek.

Bodoni yazı tipinin birçok yeniden canlandırılması oldu; bunların arasında ATF Bodoni ve Bauer Bodoni daha başarılı olanlardan ikisi olarak gösterilebilir.

  • ATF'nin 1909'da yarattığı Bodoni serisi,[22] Bodoni'nin çalışmalarının doğrudan yeniden canlandırılması olan ilk Amerikan sürümüydü.[1] Tüm varyantlar, Bodoni'nin orijinalinin lezzetini yakalayan Morris Fuller Benton tarafından tasarlandı ve tasarımlarında baskı teknolojisinin sınırlarını zorlamaya çalışmak yerine okunabilirliğe ağırlık verdi. Bu canlanma, "genel baskı ve tasarım uygulamaları için tarihsel bir yazı tipinin ilk doğru canlanması" olarak kabul ediliyor.[23] Bununla birlikte, bazı ayrıntılar Bodoni'den çok, Fransız çağdaşı Firmin Didot'un çalışmalarına dayanıyor görünür, örneğin eğimli değil düz bir "t" vardı.[24]
* Bodoni (1909)
  • Bodoni Italic (1910)
  • Bodoni Book (1910)
  • Bodoni Book Italic (1911)
  • Bodoni Bold + Italic (1911)
  • Bodoni Bold Shaded (1912)
  • Bodoni Shaded Initials (1914)
  • Card Bodoni (1915)
  • Card Bodoni Bold (1917)
  • Bodoni Open (1918)
  • Bodoni Book Expanded (1924)
  • Ultra Bodoni + italic (1928)
  • Bodoni Bold Condensed (1933)
  • Ultra Bodoni Condensed + extra condensed (1933)
  • Engravers Bodoni (1933), designed in 1926.
* Monotype (1909)
  • Bodoni #175 + italic (1911)
  • Bodoni #375 + italic (1930), based on the Benton version.
  • Recut Bodoni Bold + italic
  • Bodoni Bold Condensed (Sol Hess, 1934)
* Ludlow (1909)
  • Bodoni Light + italic (Robert Wiebking, 1923)
  • True-Cut Bodoni + italic (Wiebking, 1923), based on actual specimens at the Newberry Library.
  • Bodoni Bold + italic (Wiebking, 1930)
  • Bodoni Modern + italic (R. Hunter Middleton, 1936), probably the most faithful recutting.
  • Damon Type Foundry, Bartlet adı altında bir Bodoni yarattı.
  • Linotype ve Intertype ayrıca, dökümhane tipi versiyonlardan biraz daha dar olan makine bileşimi için matrisler üretti.[25]
  • Haas Type Foundry, daha sonra D. Stempel AG, Amsterdam Type Foundry ve Berthold'a lisanslanan bir versiyon üretti.[26]
  • Bauer Type Foundry versiyonu 1926'da Heinrich Jost tarafından çizildi. Bauer versiyonu, saç çizgisi ile ana vuruş arasındaki aşırı kontrastı vurguluyor. Seri, aşağıdaki ağırlıkları içeriyordu:
    • * Bodoni Roman
    • Bodoni Title
    • Bodoni Bold
    • Bodoni Italic
    • Bodoni Italic Bold[27]

    Soğuk tip versiyonlar

    [değiştir | kaynağı değiştir]
    American Type Founder'ın metal tipinde Ultra Bodoni yazı tipi. Bodoni ailesinin bir türevi olan tasarım, doğrudan Bodoni'nin kendi çalışmasına dayanmıyor, ancak reklamcılıkta çok popülerdi.

    Uzun yıllardır standart bir yazı tipi olduğu için Bodoni, soğuk tipte (sıcak döküm yapılmadan üretilen yazı tipleri) yaygın olarak bulunabiliyordu. Alphatype, Autologic, Berthold, Compugraphic, Dymo, Harris, Mergenthaler, MGD Graphic Systems ve Varityper, Hell AG, Monotype, tamamı Bodoni adı altında satılırken, Graphic Systems Inc., Brunswick ve Star/Photon BodoniStar adıyla bu yazı tipini piyasaya sürdü.[28]

    Dijital versiyonlar

    [değiştir | kaynağı değiştir]

    Dijital canlanmalar arasında Bodoni Antiqua, Bodoni Old Face, ITC Bodoni Yetmiş İki, ITC Bodoni Six, ITC Bodoni Twelve, Bodoni MT, LTC Bodoni 175, WTC Our Bodoni, Bodoni EF, Bodoni Classico ve TS Bodoni yer alıyor. Zuzana Licko'nun Filosofia'sı, kimi çevrelerce Bodoni'nin yeniden canlanması olarak kabul edilir, ancak bir canlanma yerine son derece kişisel, şık ve stilize bir yan üründür. Metin boyutlarında kullanılabilir olması amaçlansa da, tasarımcının kariyerinin, interletter aralığının henüz fethedilmediği erken dönemini temsil ediyor, bu nedenle öncelikle reklamcılıkta kullanım alanı buldu. Özellikle dikkatlice optik olarak boyutlandırılmış bir Bodoni, Sumner Stone'un üç boyutta (6 nokta, 12 nokta, 72 nokta) ITC versiyonudur. Kitap baskısı için optimize edilmiş bir diğer önemli Bodoni (9 nokta), Günther Gerhard Lange'nin Berthold kütüphanesinden "Bodoni Old Face"dir. Diğer sürümlerin çoğu en iyi sunum boyutlarında kullanılır.

    Poster Bodoni

    [değiştir | kaynağı değiştir]

    Poster Bodoni, Chauncey H. Griffith tarafından 1929'da tasarlanan ve öncelikli olarak posterler için oluşturulmuş bir varyanttır.[29] Ancak internette yaygın olarak ulaşılabilir olması, bu yazı tipinin birçok hatalı kullanımına neden olmuştur.

    Uygulamalar

    [değiştir | kaynağı değiştir]
    • Poster Bodoni Mamma Mia'nın posterinde kullanıldı.[30]
    • Matthew Carter tarafından tasarlanan, "Stilson" (münhasırlık döneminde "Postoni" olarak bilinirdi) olarak adlandırılan bir Bodoni varyasyonu, Washington Post gazetesinin ana başlık yazı tipidir.[31]
    • Bodoni, 1984–1998 Birleşik Krallık Şair Ödülü Sahibi Ted Hughes'un favori yazı tipiydi.[32]

    Notlar

    [değiştir | kaynağı değiştir]
    1. ^ a b Anatomy of a Typeface. 1st. Boston: Godine. 1990. ss. 196-208. ISBN 9780879233334. 
    2. ^ "Bodoni". Fonts.com. 14 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
    3. ^ Arntson, A. (1988). Graphic design basics. New York: Holt, Rinehart, and Winston, p.92.
    4. ^ "Type Classifications". Fonts.com. 13 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
    5. ^ "Interview with Massimo Vignelli". Design Observer. 24 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
    6. ^ Loxley, S. (2004). Type. London: I.B. Tauris, p.63.
    7. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 7 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ocak 2021. 
    8. ^ A Sketch of a Tour on the Continent, in the Years 1786 and 1787. Londra. 1793. ss. 36-38. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2015. 
    9. ^ Typographia, an Historical Sketch of the Origin and Progress of the Art of Printing. 1825. s. 370. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2015. 
    10. ^ "Reviving Caslon, Part 2". I Love Typography. 3 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2014. 
    11. ^ Cees W. De Jong, Alston W. Purvis, and Friedrich Friedl. 2005. Creative Type: A Sourcebook of Classical and Contemporary Letterforms. Thames & Hudson. (223)
    12. ^ Designing information : human factors and common sense in information design. Hoboken, NJ: Wiley. 2012. s. 140. ISBN 9781118420096. 
    13. ^ "Trianon review". Identifont. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2015. 
    14. ^ "HFJ Didot". Hoefler & Frere-Jones. 8 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2015. 
    15. ^ "Why Bembo Sucks". 25 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2015. 
    16. ^ "Size-specific Adjustments to Type Designs". Just Another Foundry. 25 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2014. 
    17. ^ "Book Review: Size-specific Adjustments to Type Designs". Typographica. 6 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2014. 
    18. ^ "Parmigiano review". Typographica. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2015. 
    19. ^ "Forensic Types". Eye Magazine. 1 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2014. 
    20. ^ "Surveyor overview". Hoefler & Frere-Jones. 2 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2015. 
    21. ^ "Martha Stewart's Graphic Design for Living". Academia.edu. Erişim tarihi: 7 Ekim 2014. 
    22. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2021. 
    23. ^ Clair, K. and Busic-Snyder, C. (2005). A typographic workbook. Hoboken, N.J.: Wiley, p.272.
    24. ^ "The Trieste leaf: a Bodoni forgery?". Type Foundry (blog). 31 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2016. Bodoni never used the flat-topped letter t (a French innovation) that was added to the ATF typeface. 
    25. ^ MacGrew, Mac, American Metal Typefaces of the Twentieth Century, Oak Knoll Books, New Castle Delaware, 1993, 0-938768-34-4, p. 45.
    26. ^ Jaspert, W. Pincus, W. Turner Berry and A.F. Johnson. The Encyclopedia of Type Faces. Blandford Press Lts.: 1953, 1983, 0-7137-1347-X, p. 25.
    27. ^ Specimen Book of Bauer Types (second edition), Bauer Type Foundry, Inc., New York City, c. 1938, pp. E2 – E10.
    28. ^ Lawson, Alexander, Archie Provan, and Frank Romano, Primer Metal Typeface Identification, National Composition Association, Arlington, Virginia, 1976, pp. 34 – 35.
    29. ^ Clair, K. and Busic-Snyder, C. (2005). A typographic workbook. Hoboken, N.J.: Wiley, p.273
    30. ^ "Posters, Signposting & Calendars". Linotype.com. 30 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2013. 
    31. ^ "Behind the Redesign: Washington Post". Poynter. 14 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
    32. ^ "Hughes, Collected Works, preface, p. v". Powells.com. 24 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2013. 

    Kaynakça

    [değiştir | kaynağı değiştir]

    Dış bağlantılar

    [değiştir | kaynağı değiştir]
    "https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bodoni_(yazı_tipi)&oldid=34237229" sayfasından alınmıştır