Eko etiket

Eko etiketler, ürünlerin üretim ve kullanım aşamalarında diğer ürünlere kıyasla çevreye daha az zarar verdiği düşünüldüğü takdirde ürünlere eklenen etiketlerdir. Eko etiketleme ile tüketicilerin çevreye zarar vermeyen ürünleri tercih etmesi sağlanırken, üreticilerin de çevreye duyarlı üretim gerçekleştirmesi amaçlanmıştır. Eko etiketler 3 ana başlık altında incelenebilir:

ISO katılımı

Uluslararası Standardizasyon Örgütü (ISO), ISO 14000 şeması dahilinde etiketleme uygulamaları için standartlar oluşturmuştur. ISO 14020 ila 14025 serisi çevre etiketleri ve beyanları ile ilgilenmektedir. ISO, ISO 14024'te tip I; ISO 14021'de tip II; ve ISO 14025'te tip III olmak üzere kapsanan hususlara ve onay vermek için gereken titizliğe göre üç çevre etiketi kategorisi önermiştir.

Tip I (ISO 14024), bir ürünün yaşam döngüsü etkilerini dikkate alan bağımsız bir üçüncü tarafça değerlendirilen gönüllü bir çok kriterli eko-etiket programıdır. Verilen sertifika, ürünler üzerinde çevre etiketlerinin kullanımına izin verir ve bir ürün kategorisi içinde bir ürünün genel çevresel tercih edilebilirliğini gösterir. Sertifikayı veren kuruluş bir devlet kuruluşu ya da ticari olmayan özel bir kuruluş olabilir.

Tip II (ISO 14021), üreticiler veya perakendeciler tarafından üçüncü taraf denetimi olmaksızın kendi kendine beyan edilen bir iddiadır. Şirketler tarafından dahili olarak geliştirilen iddialar bir beyan, bir logo veya bir reklam şeklinde olabilir.

Tip III (ISO/TR 14025), yaşam döngüsü etkileri hakkında sayısallaştırılmış ürün bilgilerinden oluşan bir çevresel ürün beyanıdır. Bir ürünün çevresel performansını değerlendirmek veya ağırlıklandırmak yerine bu tür bir etiket sadece objektif verileri gösterir ve alıcılar arasında ürün karşılaştırmasını kolaylaştırır.^[1]^[2]

Buna ek olarak, literatürde “Tip I - benzeri” olarak adlandırılan, bağımsız kuruluşlar tarafından piyasaya sürülen ve sadece bir çevresel veya sosyal yöne odaklanan çevre etiketlerini temsil eden farklı bir kategori mevcuttur.^[3] Tip I benzeri veya tek konu etiketleri, örneğin elektrikli cihazlar için maksimum bir enerji tüketimi seviyesi belirlemek (Energy Star etiketi gibi) veya dünya ormanlarının sorumlu bir şekilde yönetilmesini garanti etmek (Forest Stewardship Council gibi) gibi bir başarılı/başarısız kriterine dayanabilir. Diğer tek konu etiketleri, ürünün performansını enerji veya su verimliliği gibi bir aralıkta değerlendirir ve derecelendirir.

Yaşam döngüsü etiketleri

Bu kapsamlı eko etiketleme türünde, ürünün geçtiği tüm aşamalar göz önünde bulundurulur. Yaşam döngüsü etiketleri yalnızca üretim aşamasını değil, aynı zamanda ürün tüketilip atıldıktan sonra ürünün çevreye mümkün olabilecek en az zararı vermesini hedefler.

Tek kullanımlık etiketler

Yaşam döngüsü etiketlerinden farklı olarak ürünün yalnızca belirli bir yönünün doğa dostu olduğunu gösterir. Ürün yaşam döngüsü çevresel duyarlılık bakımından kısmen ele alındığı için tek kullanımlık etiketler üreticilere maliyet avantajı sağlamaktadır. Tek kullanımlık etiketli ürünler tüketicilere tüm yönleriyle doğa dostu bir ürün izlenimi uyandırabilir.

Negatif etiketler

Ürünlerin çevre ve sağlıkla ilgili taşıdığı riskler bakımından, tüketicileri bilgilendirmeyi amaçlayan uyarıcı nitelikteki eko etiketlerdir. Negatif etiketler diğer eko etiketlerden farklı olarak tüketicileri koruma amacı güttüğü için, üreticiler açısından zorunlu tutulmuştur.

Kaynakça

^ "Guide to Environmental Labels-for Procurement Practitioners of the United Nations System". UNGP. 2009. Archived from the original on 2 Kasım 2021. Erişim tarihi: 15 Kasım 2021.
^ "Introduction to Ecolabelling" (PDF). Global Ecolabelling Network. July 2004. 8 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
^ Prieto-Sandoval, Vanessa; Alfaro, José A.; Mejía-Villa, Andrés; Ormazabal, Marta (2016). "ECO-labels as a multidimensional research topic: Trends and opportunities". Journal of Cleaner Production. Cilt 135. ss. 806-818. doi:10.1016/j.jclepro.2016.06.167. hdl:10171/65275. Geçersiz |hdl-access=free (yardım)

[1] "Guide to Environmental Labels-for Procurement Practitioners of the United Nations System". UNGP. 2009. Archived from the original on 2 Kasım 2021. Erişim tarihi: 15 Kasım 2021.

[2] "Introduction to Ecolabelling" (PDF). Global Ecolabelling Network. July 2004. 8 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).

[3] Prieto-Sandoval, Vanessa; Alfaro, José A.; Mejía-Villa, Andrés; Ormazabal, Marta (2016). "ECO-labels as a multidimensional research topic: Trends and opportunities". Journal of Cleaner Production. Cilt 135. ss. 806-818. doi:10.1016/j.jclepro.2016.06.167. hdl:10171/65275. Geçersiz |hdl-access=free (yardım)

[1]

[2]

[3]