Kranon
Kranon (Antik Yunanca: Κρανών) veya Krannon (Κρανν) Yunan tarihçi Strabon'a göre, Pelasgiotis bölgesinin bir kenti ve polisiydi (şehir devleti).[1] Kent; Antik Teselya'da, Larisa'nın güneybatısında ve Gyrton'dan 100 stadyum uzaklıkta bulunmaktadır. Şehrin adı kaynaklara göre farklılık göstermektedir: Κράννων ve ῂ Κράνωνοϛ;[2] Κραννών,[3] Κράννουν[4] ve Κράννουϛ.[5] Sınırları, batıda Atrax topraklarına ve doğuda Skotoussa topraklarına kadar, güneyde ise Revenia sırtlarının kenti Enipeus Nehri'nden ayırdığı yere kadardır.[6]
En eski adının, Teselyalılar gelmeden önce Ephyra (Ὲφύρη veya Ὲφύρα) olduğu söylenir;[5] ve Homeros, Ephyri ve Phlegyae savaşlarını anlatırken eski tarihçiler tarafından, daha sonra sırasıyla Krannonyalılar ve Gyrtonianlar olarak adlandırılan insanları kastettiğini varsaymaktadır. Pindaros da aynı şekilde Ephyraei adı altında Krannonii'den söz eder.[7]
MÖ 648 yılının Antik Olimpiyat Oyunları'nda, Kranonlu Krauxidas (veya Kraxilas) at yarışlarını kazanmıştır. MÖ 6. yüzyılda kentin siyasetinde en etkin olan aile, şehri çevreleyen verimli ovalarda çok sayıda sürü ve sürüleri bulunan Scopadae[8] ailesi idi.[9] Kranon'un Scopadae ailesine mensup biri olan Diactorides, Sikyonlu Kleisthenes'in kızına talipti. Şair Simonides, Scopadae'nin himayesinde bir süre Kranon'da ikamet etti ve Dioscuri'nin Scopadae ailesine ait bir binanın çatısından düştüğü zaman şairin hayatını koruduğu tarzda antik çağda ünlü bir hikâye akımı vardı.[10]
Peloponez Savaşı'nın ilk yılında (MÖ 431) Kranonyalılar, diğer Teselyalılar ile birlikte Atinalılara yardım etmek üzere asker gönderdiler. MÖ 394 yılında, Boeotialıların müttefikleri olduğundan bahsedilmekte ve Sparta kralı II. Agesilaus'un Anadolu'dan dönüşünde Tesalya'ya doğru yaptığı yürüyüşte müttefikler tarafından saldırıya uğradığı söylenmektedir.
MÖ 369 yılında Aleuadae, Larisa sakinleriyle Pheraeli tiran İskender'i devirmek için komplo kurdu. Makedonya Kralı II. İskender'i kendilerine yardım etmesi için ikna ettiler. Tiran asker toplamakla meşgulken II. İskender ordusuyla Larisa'yı ele geçirdi. Daha sonra akropolisi aldı ve II. İskender Kranon'da bir garnizon kurdu. Bu garnizon, muhtemelen Teselyalılar tarafından davet edilen Boeotialı güçlerin başında Pelopidas'ın şehirlerini kurtarmak ve Pheraelı İskender'in zulmünü devirmek için geldiğinde, Larisa'daki garnizon gibi geri çekildi.
Chaeronea Savaşı'ndan (MÖ 338) sonra Phocisliler, Lamia'da ve Kranon Savaşı'nda Antipatros ve ordusuna karşı savaştı. Bu, Lamia Savaşı'ı Makedon ve Atina müttefikleriyle arasında belirleyici savaştı.
MÖ 191 yılında, Kranon Seleukos kralı III. Antiohos tarafından ele geçirildi. Bu dönemde Makedonyalı Perseus ile yapılan savaştan da söz edilmektedir. Catullus, onun zamanında (MÖ birinci yüzyıl) şehrin gerileyen bir yer olduğundan bahseder: "Deseritur Scyros: linquunt Phthiotica Tempe, Cranonisque domos, ac moenia Larissaea."[11]
MÖ 1. yüzyıla ait bir stelde, Minomachus'un oğlu Polixenus ile ilgili bir yazıt, Kranon'da bir stratigos (general) ve bir özgürleşme eyleminde yer almaktadır. Bruno Helly, bu şehirdeki bir köleyi özgürleştirdiğinde ve yazıtta etnik kökenini belirtmediğinde,[12] Friedrich Stählin'in[13] "Kranon'dan kaynaklanan Tesali hiçbir tabakasının bulunmadığını" iddia eden Friedrich Stählin'in[12] görüşüne aykırı olarak kendisinin Kranon'dan olduğu sonucuna varıyor."
Polis
[değiştir | kaynağı değiştir]Kranonlular'ın polisine (πόλις Κραννουνίων) ait ilk epigrafik kaynak, MÖ 3. yüzyıla ait onursal bir kararnamedir.[14]
Arkeolojik Çalışmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Krannonas'ın günümüzdeki belediyesinde, Palealarissa adlı bir bölgede Kranon kalıntıları bulunmaktadır.
Kranon, zamanında surlarla çevrili ve tahkim edilmiş bir şehirdi ancak kent merkezi ve akropol hakkında üzerine yapılmış bir Athena tapınağı dışında neredeyse hiçbir şey bilinmemektedir.[15] Ayrıca şehirde Asklepios, Apollon, Poseidon ve Zeus tapınakları da vardı.[16] Şehir, MÖ 5. yüzyılda (MÖ 480-400) gümüş sikkeler ve MÖ 4. yüzyılda bronz sikkeler basmıştır. Egine tipi drahmiler, tetrobolos, triobolos, obolos ve hemiobolos ΚΡΑ veya ΚΡΑΝ veya ΚΡΑΝΟ efsanesi ile korunmuştur.[17]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Thessaly and Adjacent Regions". An inventory of archaic and classical poleis. New York: Oxford University Press. 2004. ss. 694-695. ISBN 0-19-814099-1.
- ^ Theopompus, fr. 267a
- ^ Hecataeus of Miletus, fr. 133
- ^ Herodian, frags. 111.1, 261.17
- ^ a b Cineas, FGrH 603 fr.1.
- ^ Decourt, Jean-Claude (1990). La Vallée de l'Énipeus en Thessalie, BCH supl. 21, fig. 27
- ^ Pindar, Pythian 10.85.
- ^ Helly, Bruno. (1995). L'État thesalien, Aleuas le Roux, les tétrades et les tagoi, pp. 107-112
- ^ Theocr. 16.36.
- ^ Cicero de Orat. 2.86.
- ^ Catullus, 64.35.
- ^ a b Bruno Helly. “Le groupe des monnaies fédérales thessaliennes avec Athéna «aux pompons».” Revue numismatique, 6e série - Tome 8, (1966), pp. 11-12.
- ^ F. Stählin. Das hellenische Thessalien (1924), p. 112
- ^ IG 9.2.458.
- ^ Arvanitopoulos. (1922-1924) Περί τῶν ὲν Κραννὦνι Θεσσαλίαϛ δοκιμαστικὦν, p. 37
- ^ IG ix.2.461.
- ^ Rogers, E. (1932). The Copper Coinage of Thessaly, pp. 179-204.