Krayova Antlaşması
 Krayova Antlaşması'na göre Romanya'dan Bulgaristan'a devredilen Güney Dobruja Haritası | |
| İmzalanma | 7 Eylül 1940) |
|---|---|
| Yer | Krayova, Romanya Krallığı |
| Taraflar |  Romanya Krallığı Bulgaristan Krallığı |
Krayova Antlaşması (Bulgarca: Крайовска спогодба, romanlaştırılmış: Krayovska spogodba; Rumence: Tratatul de la Craiova), 7 Eylül 1940'ta imzalandı ve 13 Eylül 1940'ta Bulgaristan Krallığı ve Romanya Krallığı tarafından onaylandı. Antlaşmayla Romanya, 1913 İkinci Balkan Savaşı'nda Bulgaristan'dan aldığı Güney Dobruca'yı Bulgaristan'a iade etti.[1] Bulgaristan, Romanya'nın 1913'ten 1940'a kadar bölgeye yaptığı yatırımın karşılığı olarak 1 milyon lei ödemek zorunda kaldı.
Antlaşma, Bulgaristan ile Romanya arasında nüfus mübadelesi yapılmasını şart koşuyordu. Böylece Güney Dobruca'da yaşayan 103.711 Rumen, Arumen ve Megleno-Rumen Kuzey Dobruca'ya (Romanya'nın bir parçası) ve kuzeyde bulunan 62.278 Bulgar zorla güneye taşındı.[2] Bu tehcirden etkilenen Dobrucalı Alman, Nazi Almanyasına nakledilecekti.
Nazi Almanyasının arabuluculuk yaptığı diğer tüm bölgesel anlaşmaların aksine, Krayova Antlaşması, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Müttefikler tarafından geri alınmadı ve Güney Dobruca, Bulgaristan'da kaldı.[3]
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]30 Ağustos 1940'ta imzalanan, Nazi Almanyası ve Faşist İtalya tarafından hakemlik edilen İkinci Viyana Ödülü, Romanya'dan Macaristan'a Kuzey Transilvanya topraklarını vermesini öngörüyordu.[4] Kuzey Transilvanya'nın devri Almanya'nın diplomatik baskısı altında yapılmış olsa da, Almanya'nın Krayova Antlaşması'na doğrudan müdahale etmemiştir. Bununla birlikte antlaşmanın oluşmasında 31 Temmuz 1940'ta Dobruca'nın güneyinin 1912 Bulgaristan-Romanya sınırını eski haline getirmek fikrini dile getiren Adolf Hitler'in etkisi çoktu.
Romanya hükûmeti, Hitler'in mesajı karşısında şaşkınlık içerisindeydi ve en azından Balçık limanını ve Silistre şehrini koruma arzusunu dile getirdi. Alman büyükelçisi, Macaristan ile Romanya arasında Transilvanya anlaşmazlığıyla ilgili müzakerelerde Romanya'nın Bulgaristan'a fedakarlık yapmasının Hitler'i Romanya'ya daha sempatik hale getireceğini açıkladı.[5] Romenler her iki şehri de elinde tutmaya çalıştı, ancak Bulgar hükûmeti Alman desteğinin farkında olduğu için iki şehrin Romenlerde kalmasını reddetti.
Resmi müzakereler, iki tarafın pozisyonlarının netleştiği daha önceki temasların ardından 19 Ağustos 1940'ta Krayova şehrinde başladı. Müzakereler kolay değildi. Rumenler, Almanları Romanya'nın toprak bütünlüğünü korumaya ikna etmeye çalışırken bir yandan da görüşmeleri ertelemeye çalıştı.[6] Ancak Romanya İtalyan-Alman baskısı karşısında direnemedi. Romanya Güney Dobruca'nın tamamını teslim etmeye hazırdı.
Şartlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Krayova Antlaşması, 1912 sınırlarına dönüşünü tescil etti. İkinci Balkan Savaşı sırasında Romanya tarafından fethedilen Dobruca'nın güney kısmı Bulgaristan'a iade edildi. İade edilen alan Romanya'nın 7.142 km² (2.758 mil kare) alanı ve etnik Rumenlerin %25 veya %28,4'ünü kapsıyordu.[7] Anlaşma 7 Eylül 1940'ta Romanya Kralı Birinci Mihai'yi temsilen Alexandru Cretzianu ve Henri-Georges Meitani ile Bulgaristan Çarı III. Boris'i temsilen Svetoslav Pomenov ve Teokhar Papazoff tarafından imzalandı. Anlaşma, Romanya tarafından 13 Eylül'de Başbakan ve Şef Ion Antonescu tarafından onaylandı, ancak Kral Birinci Mihai tarafından onaylanmadı.
Güney Dobruca'nın kaybı, İkinci Viyana Ödülü kapsamında Kuzey Transilvanya'nın Macaristan'a bırakılmasıyla neredeyse eşzamanlı olarak yaşandı. Ancak Güney Dobruca'nın kaybı Kuzey Transilvanya kadar Romanya'da kargaşaya neden olmadı.[8] Çünkü Kuzey Transilvanya milliyetçi idealde daha önemliydi ve Rumen hükûmetleri art arda onu kurtarmak için ısrar ediyordu.
Romanya'nın ısrarı üzerine, anlaşma bir nüfus mübadelesini içeriyordu. Bölgede yaşayan 103.711 Rumen evlerini terk ederek Kuzey Dobruca'ya, kuzey kesimde ikamet eden 62.278 Bulgar ise güneye taşınmaya zorlandı. Bu Rumenlerin çoğu, bölgeyi Romanya'ya veren Bükreş Antlaşması'ndan sonra Güney Dobruca'ya göç etmiş yerleşimcilerdi. Çoğu Yunanistan'ın yerlisi olan Aroman yerleşimciler de Rumen olarak sayıldı ve bölgeyi terk etti.[9] Megleno-Rumen yerleşimcilerin durumu da farklı değildi; Güney Dobruca'dan sürüldüler ve Romanya sınırları içindeki Cerna köyüne yerleştirildiler.
Bulgaristan, yerinden edilen Rumenlerin özkaynak kayıplarını tazmin etmek ve bölgeye yapılan Rumen yatırımlar için Romanya'ya 1 milyon lei ödemek zorunda kaldı. İkili anlaşma yüzbinlerce insanın zorla yerinden edilmesini içermesine rağmen, barışçıl bir şekilde ve o zamanki uluslararası yasalara uygun olarak yürütüldü: bu, Romanya'nın o dönemde Sovyetler Birliği ve Macaristan'a verdiği tavizlerle keskin bir tezat oluşturuyordu.[10] Bu tavizler verilirken, şiddet olayları yaşandı. Romanya ayrıca, iki ülkenin geri kalanında ikamet eden ilgili etnik azınlıkların tüm üyelerini değiştirmeyi teklif etti, ancak bu, Bulgaristan tarafından reddedildi.
Zorunlu tehcir, çoğu Romanya yönetimi altındaki Kuzey Dobruca'da yaşayan Dobrucalı Almanlarını da etkiledi, ancak bir kısmı Bulgaristan'ın güney kesiminde de yaşıyordu. Nihayetinde Heim ins Reich ("Reich'a eve dönüş") politikası aracılığıyla Nazi Almanya'sına transfer edildiler.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023.
- ^ "An Important New Document on the Romanian Policy of Ethnic Cleansing during World War II". academic.oup.com. 3 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 31 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023.
- ^ Ther, Philipp (2011). Die dunkle Seite der Nationalstaaten: "ethnische Säuberungen" im modernen Europa (Almanca). Vandenhoeck & Ruprecht. ISBN 978-3-525-36806-0. 20 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 2 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023.
- ^ Jachomowski, Dirk (1984). Die Umsiedlung der Bessarabien-, Bukowina- und Dobrudschadeutschen: von der Volksgruppe in Rumänien zur "Siedlungsbrücke" an der Reichsgrenze (Almanca). R. Oldenbourg. ISBN 978-3-486-52471-0. 20 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023.
- ^ "Hoinarii Balcanilor". jurnalul.ro (Rumence). 3 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2024.