Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne karşı ambargo
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne karşı uluslararası ambargolar şu anda çeşitli alanlarda uygulanıyor. Ambargo, Birleşmiş Milletler politikası tarafından desteklenmekte[1] ve Avrupa Birliği tarafından uygulanması, 1994 yılında alınan Avrupa Adalet Divanı (ECJ) kararı ile onaylanmaktadır.[2]
Yalnızca Türkiye tarafından tanınan bir ülke olan Kuzey Kıbrıs, 1983'te tek taraflı bağımsızlık ilanından bu yana ciddi ambargolara maruz kalıyor[3] ve ambargolar Kıbrıs Rum Kesimi tarafından aktif olarak teşvik ediliyor. Kıbrıs Türk toplumu ile muhatap olmayı reddeden kurumlar arasında Dünya Posta Birliği, Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü ve Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği yer alıyor. Ekonomik ambargo, 1994 yılında, Kuzey Kıbrıs tarafından verilen gıda sertifikalarının Avrupa Birliği için kabul edilemez görüldüğü Avrupa Adalet Divanı kararıyla büyük ölçüde şiddetlendi.[4] Kuzey Kıbrıs'tan ihracat ve uçuşlar Türkiye üzerinden gerçekleştirilmekte olup, uluslararası direkt uçuşlar yasaklanmıştır. Kıbrıslı Türkler spor ve kültür alanlarında da ambargolarla karşı karşıya; Kıbrıs Türk takımları uluslararası maçlar oynayamazlar, Kıbrıslı Türk sporcular başka bir ülkeyi temsil etmedikçe uluslararası müsabakalara giremezler ve uluslararası müzisyenlerin veya grupların Kuzey Kıbrıs'ta yapacakları bazı konserler engellenmiştir.
Ekonomik ambargo
[değiştir | kaynağı değiştir]
1974'te Kıbrıs Barış Harekatı'nın ekonomik yıkımından sonra, adanın güney kesimi, ekonomisini geliştirmek için uluslararası toplumdan ağır sübvansiyonlar aldı. Bu arada Kuzey Kıbrıs sadece Türkiye'den yardım aldı. Bu, güneye kıyasla daha az ekonomik gelişmeye ve Türkiye'ye ekonomik bir bağımlılığa neden oldu.[5] Ekonomik ambargo, dış talebin daralması ve dış tasarrufların borçlanma ve sermaye girişi yoluyla kullanılmasının imkansız hale gelmesi nedeniyle yabancı nakit akışını engellemektedir.[3] Ambargo turizm sektörünü de kısıtladı.
1994 yılına kadar İngiltere, Almanya ve diğer bazı Avrupa Ülkeleri, Kıbrıs Türk gıda ürünlerinin doğrudan ithal edilmesini kabul etti. 1972 tarihli bir anlaşma, Kıbrıs Cumhuriyeti tarafından düzenlenen mallara Avrupa pazarına giriş hakkı verirken, anlaşmanın tüm adayı kapsadığı şeklinde yorumlanmıştır. 1992'de bir grup Kıbrıslı Rum narenciye üreticisi İngiltere Tarım Bakanlığı'na dava açtı ve dava Avrupa Adalet Divanı'na sevk edildi. AAD, Kıbrıs Türk mallarının kabulüne karşı karar verdi ve böylece fiilen Kuzey Kıbrıs'a ambargo uygulanmış oldu. Karar ayrıca Kıbrıs Türk mallarını en az %14'lük ek bir vergiye tabi tuttu ve kargolar Avrupa ülkelerinden derhal geri çevrilerek Kıbrıs Türk ekonomisinde büyük hasara yol açtı.
Kıbrıs için Annan Planı'ndan sonra, Avrupa Birliği tarafından limanların açılması da dahil olmak üzere Kuzey Kıbrıs'a yönelik yaptırımların hafifletileceğine dair sözler verilmiş, ancak bunlar Kıbrıs Cumhuriyeti tarafından engellenmiştir. Kıbrıslı Türkler teknik olarak Yeşil Hat üzerinden dünyaya ihracat yapabilir, ancak bunun için Kıbrıs Cumhuriyeti'nin onayını ve Kıbrıslı Türk iş adamları tarafından pratik olmayan ağır bürokrasiyi gerektirir.[6] 2000'li ve 2010'lu yıllarda, küresel şirketler, Kıbrıslı Türkler tarafından bir tür normalleşme olarak algılanan Türkiye üzerinden Kuzey Kıbrıs'a açıldı. Ancak, Kıbrıslı Türkler küresel pazara üretici olarak değil yalnızca tüketici olarak erişebildi ve bu erişim Türkiye'ye bağlıdır.[6]
Ulaşım ambargosu
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kuzey Kıbrıs'a uluslararası iletişim, posta hizmetleri ve ulaşıma yalnızca Türkiye üzerindendir.[7] Kuzey Kıbrıs'taki Ercan Uluslararası Havalimanı'na uçuşlar uluslararası olarak yasaklanmıştır.[8] Kesintisiz uçuşlar sadece Kuzey Kıbrıs'ı tanıyan tek ülke olan Türkiye'den gerçekleşmektedir ve diğer ülkelerden Kuzey Kıbrıs'a uçan tüm uçaklar Türkiye'de durmak zorundadır.[9] 2005 yılında, Azerbaycan ile Kuzey Kıbrıs arasında Türkiye dışında bir ülkeden yapılan ilk aktarmasız tarifeli uçuş bir dönüm noktası olarak karşılandı ve Azerbaycan Kıbrıs Türk pasaportlarını kabul etmeye başladı.[10] Evrensel Posta Birliği'nin 1979'da Rio de Janeiro'daki kongresinde, Kıbrıs Cumhuriyeti, Kıbrıs Türk pullarının yasa dışı ve geçersiz olduğuna dair bir bildiri elde etti.[5] Kıbrıslı Türkler, Kıbrıs Cumhuriyeti tarafından verilen pasaportları alarak kişisel seyahat kısıtlamalarını kısmen aşmışlardır. Kıbrıs konusunda uzman olan Rebecca Bryant'a göre, Türk Hava Yolları'nın gelişmesi ve Cyprus Airways'in iflas etmesiyle birlikte Ercan U. Havalimanı, 2015 yılı itibarıyla Larnaka Uluslararası Havalimanı'ndan daha yoğundu ama yine de Türkiye'ye bağımlıydı.[6] Bununla birlikte, 2017'de Larnaka havaalanı, Birleşik Krallık Ulaştırma Bakanlığı tarafından uygulanan ve havaalanının durumunu sorgulayan ve İngiltere ile Kuzey Kıbrıs arasında seyahat eden yolcuları seyahat etmeye zorlayan yeni sıkı güvenlik önlemlerinin bir sonucu olarak, müşteri sayısında %400'den fazla bir artış gördü.[11]
Kültürel ambargolar
[değiştir | kaynağı değiştir]Spor
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kıbrıslı Türkler uluslararası spor müsabakalarına katılamazlar.[12] Uluslararası Olimpiyat Komitesi, Kıbrıslı Türklerin Olimpiyat Oyunlarına bağımsız sporcular olarak Olimpiyat bayrağı altında katılmalarını yasaklıyor ve onların tanınmış bir ülkenin bayrağı altında yarışmalarını şart koşuyor. Olimpiyatlara katılan ilk Kıbrıslı Türk olan Meliz Redif, bu nedenle Türk vatandaşlığı almak zorunda kalırken, bazı sporcular başka bir ülke için yarışmayı reddediyor. Kıbrıs Türk takımları uluslararası maçlar oynayamaz. 1974'teki Türk Harekâtı'ndan sonraki ilk yıllarda KKTC futbol takımları Türkiye, Suudi Arabistan, Malezya, Libya gibi ülkelerin takımlarına karşı uluslararası maçlar oynayabiliyordu. Bu, FIFA'nın sekreteri Helmut Kaiser'in girişimiyle gösterdiği hoşgörüden kaynaklanıyordu. Ancak 1983'te bağımsızlık ilanından sonra, Kıbrıs Türk takımlarının ve millî takımının uluslararası maçlar oynaması yasaklandı. Kuzey Kıbrıs millî takımı 1984 yılında Türk millî takımı ile maç yapmak istedi ancak bu FIFA tarafından reddedildi ve Türkiye Futbol Federasyonu, Kıbrıs Türk Milli Takımı ile oynaması halinde FIFA ve UEFA tarafından yaptırımlarla karşı karşıya kalacağı konusunda bilgilendirildi. Haziran 1987'de, FIFA Yönetim Kurulu, FIFA üyeleri ile Kuzey Kıbrıs arasındaki her türlü teması açıkça yasakladı.[13] Fenerbahçe SK, 1990 yılında Kuzey Kıbrıs'ta kamp kurmuş ve yerel bir takımla oynamayı planlamış, ancak Kıbrıs Türk Futbol Federasyonu'nu üye olarak kabul etmeyen FIFA tarafından maça izin verilmemiştir. 2004'te Annan Planı referandumlarından sonra Kıbrıslı Türklerin FIFA'ya katılma teklifi yine reddedildi. 2007 yılında Çetinkaya Türk S.K. ve Luton Town F.C. maçı Kıbrıs Rum baskısının ardından iptal edildi. 2014 yılında Kıbrıs Türk Futbol Federasyonu, Kıbrıs Futbol Federasyonu'na katılmak için başvuruda bulundu, ancak görüşmeler çıkmaza girdi. Kuzey Kıbrıs'ın karşılaştığı spor izolasyonu, diğer tüm tanınmayan devletlerle paylaşılmıyor, örneğin Transdinyester'in uluslararası yarışmalara katılan bir takımı var. Kuzey Kıbrıs, futbolda uluslararası izolasyonun etkisini hafifletmek için NF Board'a katıldı.
Müzik
[değiştir | kaynağı değiştir]Kıbrıs Cumhuriyeti, kuzeyde yürütülen ve uluslararası grupların veya şarkıcıların konserlerine engel olan ticari faaliyetleri yasadışı sayıyor. 2010'da Jennifer Lopez'in Kuzey Kıbrıs'ta vermesi planlanan konseri, Kıbrıslı Rum grupların yoğun kampanyaları sonrasında iptal edildi.[14] Rihanna da benzer bir kampanyadan sonra bir konserini iptal etmişti. 2012'de Julio Iglesias bir konseri iptal etti ve ardından konserin meşruluğu konusunda yanlış yönlendirildiğini iddia ederek otele ve Kıbrıs Türk makamlarına dava açtı. Kuzey Kıbrıs Eurovision Şarkı Yarışması'na katılamaz veya katılmak için başvuramaz.[12]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The thorn in Europe's side". The Economist. 16 Ocak 2002. ISSN 0013-0613. 17 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ "The Cyprus Question before the European Court of Justice". academic.oup.com. doi:10.1093/ejil/12.4.727. 3 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2022.
- ^ a b Economic Growth under Embargoes in North Cyprus: An Input-Output Analysis (PDF). 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ Pegg, Scott (1998). International Society and the de Facto State. Ashgate Publishing.
- ^ a b "The economic consequences of the 1974 conflict". web.archive.org. 29 Mayıs 2013. 29 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ a b c says, Alexy Flemming (5 Mayıs 2015). "The Victory of Mustafa Akıncı in Northern Cyprus Gives Hope to Turkish Cypriots of a Better Future". Greece@LSE. 28 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ "Cyprus settlement could open trade routes for Turkey - Al-Monitor: The Pulse of the Middle East". www.al-monitor.com (İngilizce). 15 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ Güsten, Susanne (16 Şubat 2014). "Students Flock to Universities in Northern Cyprus". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 15 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ "Europe diary: Island isolation" (İngilizce). 8 Aralık 2006. 14 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ "Azerbaycan-KKTC uçak seferi". 16 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ "Larnaca Airport bookings soar at expense of Ercan following UK air embargo". www.t-vine.com (İngilizce). 1 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ a b "Divided Cyprus begins to build bridges". the Guardian (İngilizce). 1 Haziran 2015. 31 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
- ^ Yücel Hatay. Spor Tarihimiz.
- ^ PRESS, THE ASSOCIATED. "Jennifer Lopez cancels controversial concert in north Cyprus". nydailynews.com. 27 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.