İçeriğe atla

Marian Smoluchowski

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Marian Smoluchowski
Marian Ritter von Smolan Smoluchowski
Doğum28 Mayıs 1872(1872-05-28)
Vorder-Brühl, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu
Ölüm5 Eylül 1917 (45 yaşında)
Kraków, Galiçya ve Lodomerya Krallığı
MilliyetLeh
Mezun olduğu okul(lar)Viyana Üniversitesi
Tanınma nedeniİstatistiksel fizikte öncü
Smoluchowski denklemi
Smoluchowski pıhtılaşma denklemi
Smoluchowski faktörü
Einstein–Smoluchowski ilişkisi
Feynman–Smoluchowski ratchet
Helmholtz–Smoluchowski denklemi
ÖdüllerViyana Bilimler Akademisi'nin Haitinger Ödülü (1908)
Kariyeri
DalıFizik
Çalıştığı kurumLviv Üniversitesi
Jagiellon Üniversitesi
Doktora
danışmanı		Franz S. Exner & Joseph Stefan
Doktora öğrencileri
İmza
Marian Smoluchowski Polonyalı fizikçi (1872-1917)

Marian Smoluchowski (Lehçe telaffuz: [ˈmarjan smɔluˈxɔfski]; 28 Mayıs 1872 – 5 Eylül 1917) Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun Polonya topraklarında çalışmış Polonyalı fizikçi. İstatistiksel fizikte bir öncü, ayrıca hırslı bir dağcıydı.

Hayatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Viyana yakınlarında bulunan Vorder-Brühl'de, üst-sınıf bir ailede doğan Smoluchowski, Viyana Üniversitesinde fizik üzerine çalıştı. Öğretmenleri arasında Franz S. Exner ve Joseph Stefan gibi isimler bulunuyordu. Smoluchowski Viyana'da okuduğu sırada Ludwig Boltzmann Münih Üniversitesi'nde çalışmaktaydı. Boltzmann 1894 yılında Viyana'ya döndüğünde ise Smoluchowski Avusturya ordusunda hizmetteydi. Her ne kadar Smoluchowski'nin çalışmaları, Boltzmann'ın fikirlerinin ayak izinde devam ediyor olsa da görünen o ki; ikisi arasında doğrudan bir iletişim yoktu.

Diğer üniversitelerde (Paris, Glasgow, Berlin) birkaç yıl geçirdikten sonra, 1899 yılında, Smoluchowski Lwów (bugün Lviv) şehrine taşındı ve burada Lwów Üniversitesi bünyesinde çalışmaya başladı. 1906-7 yıllarında Polonyalı Natüralist Kopernik Cemiyeti'ne başkanlık yaptı.

1913'te Smoluchowski, uzun süredir Smoluchowski'yi halefi olarak gören Ağustos Witkowski'nin ardından Deneysel Fizik Bölümünde görev almak üzere Krakow'a taşındı. Bir sonraki yıl Birinci Dünya Savaşı başladığında, çalışma koşulları olağan dışı bir hal almaya başladı, çünkü kısa süre önce Witkowski tarafından inşa edilen geniş ve modern Fizik Bölümü binası askerî hastaneye dönüştürülmüştü. Bu binada çalışma olasılığı, Smoluchowski'nin Kraków'a taşınmaya karar vermesinin nedenlerinden biri olmuştu. Smoluchowski, yaşlı Profesör Karol Olszewski'nin evinde çalışmak zorunda kaldı. Deneysel fizikteki dersleri sırasında, en basit uygulama ekipmanını kullanmak bile neredeyse imkânsızdı.

Smoluchowski deneysel fizik alanında dersler verdi; öğrencileri arasında Patkowski Józef, Stanisław Loria ve Wacław Dziewulski isimleri vardı.

Smoluchowski, Kopernik Doğa Bilimleri Derneği ve Polonya Bilimler Akademisi üyesiydi.

Provesyonel olmayan ilgi alanları arasında: kayak, Alpler'de ve Tatra Dağları'nda dağcılık, suluboya resim ve piyano vardı.

Smoluchowski, 1917 yılında, dizanteri salgınının bir kurbarnı olarak Kraków'da öldü. Profesör Władysław Natanson, Smoluchowski'nin ölüm ilanıyla ilgili şunları yazmıştı: "Hayatının çekiciliğini, asil samimiyetini ve nefis şefkatını büyük zevkle hatırlıyorum. Keşke onun kişiliğinin ilginç albenisini tarif edebilseydim, ne kadar ılımlı olduğunu, mütevazı ve zarifçe farklı ama yine de her zaman saf, kendiliğinden bir sevinç dolu olduğunu. " 1901'de Zofia Baraniecka ile evlendi. İki çocukları oldu, Aldona Smoluchowska (1902-84) ve Roman Smoluchowski (1910-96). Roman, Polonya'da çalışan kayda değer bir fizikçi oldu ve II. Dünya Savaşı'ndan sonra Amerika Birleşik Devletleri'ne (Princeton'daki İleri Araştırmalar Enstitüsü) yerleşti.

Çalışma hayatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Smoluchowski'nin bilimsel çalışmaları, maddenin kinetik teorisi üzerine temel çalışmaları içermektedir. 1904'te gaz fazında yoğunluk dalgalanmalarının varlığını ilk gören o oldu. Ayrıca 1908'de kritik opalescence fenomeninin geniş yoğunluk dalgalanmalarıyla olan bağlantısını açıklayan ilk fizikçi oldu. Araştırmalarında ayrıca, atmosferdeki dalgalanmaların ışık dağılımının bir sonucu olarak gökyüzünün mavi renkte olduğunu ve parçacıkların Brown hareketini açıklıyordu. O tarihlerde, şu an onun adını taşıyan denklemleri geliştirdi.

1906'da, Albert Einstein'dan bağımsız olarak, Brown hareketi'ni tarif etti. Smoluchowski; stokastik süreçler teorisinin de ana prensiplerinden birisi olan bir denklem sundu..

1916'da, harici potansiyel alan altında difüzyonun denklemini önerdi. Bu denklem onun adını taşımakta.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • A. Teske, Marian Smoluchowski, Leben und İş. Polonya Bilimler Akademisi, Varşova, 1977.
  • A. Einstein ve M. von Smoluchowski: "Untersuchungen über Theorie der Brownschen Bewegung ölür. Abhandlung über Brownsche Bewegung und Ilgili Erscheinungen", Harri Deutsch, 1997 öldü. (Ostwalds Klassiker der exakten Derneği tarafından da Band 199). 3-8171-3207-7.
  • S. Chandrasekhar, M. Kac, R. Smoluchowski, "Marian Smoluchowski - hayatı ve bilimsel çalışmaları", ed. 1999 S. R. İngarden, KENDİ, Varşova.
  • E. Seneta (2001) Marian Smoluchowski, Statisticians of the Centuries (ed. C. C. Heyde ve E. Seneta) pp. 299–302. New York: Springer.
  • Fizik, Fizik Dergisi, 25, 475-481 (NO 0002-9505) Olasılıkları S. Ulam (1957) Marian Smoluchowski ve Teorisi.
  • Abraham Pais, Subtle is the Lord, Bölüm 5, Bölüm 6. Einstein ve Smoluchowski; Kritik Opalescence, (pp. 100–103), Oxford University Press, (1982) 2005, 0-19-280672-6.

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Marian_Smoluchowski&oldid=32945215" sayfasından alınmıştır