Muhammed bin Abdülvehhâb

Bu madde Suud ailesi ve din adamı hakkındadır. Mısırlı müzisyen ve besteci için Muhammed Abdülvahab sayfasına bakınız.

Muhammed bin Abdülvehhab
Doğum	1703 Yemame, Uyeyne, Necid
Ölüm	1792 (88-89 yaşlarında) Diriye Emirliği
Din	İslam (Selefi)
Çocuk(lar)	7

Muhammed bin Abdülvehhâb, (Arapça : محمد بن عبد الوهاب; d. 1703, Uyeyne-Yemame - ö. 1792), Vehhabîlik'in kurucusu olduğu düşünülmekle birlikte Vehhabilik İslami bir tümel kategori değildir. Selefi ekolünün ünlü alimlerinden ve Diriye Emirliği'nin iki kurucusundan birisidir.

Hayatı

1703 yılında Necid bölgesi'nde Diriye civarlarında doğmuştur. Tam olarak nerede doğduğu bilinmemek ile birlikte Diriye çevreleri (Uyeyne 17 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Necid bölgesinde Yemame'de bir kasabadır) (Günümüzde El Kasım Bölgesi) olduğu sanılmaktadır. Muhammed bin Abdülvahhâb, babası İmam Abdülvahhâb bin Süleyman'ın gözetiminde küçük yaşta Kur'an'ı okudu, ilme ve fıkha yöneldi. Bu yönelişinin ve eğitimlerinin ardından Medine'ye gitmiştir. Medine uleması ile bir araya gelmiştir. Burada da bir müddet kalmış ve döneminde meşhur iki alimden istifade etmiştir. Muhtemelen bu iki alimin dışında tarihsel kaynağın yeterli olmadığı İmamlardan da dersler tahsil etmiştir.

Muhammed bin Abdülvahhâb, ilim talebi için bilahare günümüz Irak tarafına yönelip Basra'ya geldi. Buradaki ulemayla birlikte oldu. İlk davetçiliği de yine Basra'da başlamıştır. Irak müslümanlarına gerekli olanın, dinlerini "dolaylı olmadan, doğrudan" Kur'an ve sünnetten öğrenmeleri olduğunu söylemiştir. Bu hususta oradaki ulemayla münakaşa, müzakere ve münazaralarda bulundu. Basra'daki ulemaların bazıları ona karşı ayaklanınca, kendisi ve hocası bir takım işkencelere maruz kaldı. Bu sebepten ötürü Basra'dan ayrıldı, niyeti Şam bölgesine gitmekti. Lakin yeterli maddi imkanı olmadığından bunu gerçekleştiremedi. Basra'dan çıkıp Zubeyr'e, oradan da İhsa'ya geçmiştir. Burada da ulema ile birlikte oldu ve kelâma dair bazı meselelerde müzakerelerde bulundu. Daha sonrasında Hureymila beldesine yöneldi. Buraya yerleşip, babası hicri takvime göre 1153 yılında ve miladi olarak 1740 yılında vefat edene kadar ilim, tedrisat ve ekol davetleri (misyonerlik) ile meşgul olmayı sürdürmüştür. Davet sırasında yine Hureymila'lı sofistler onu rahatsız etmişler ve çeşitli suikast girişimleri olmuştur. Nitekim birkaç kişi saldırmak için bir duvara tuzak kurdukları, birilerinin bunu fark etmeleri üzerine kaçtıkları söylenmiştir. Bu kimselerin ona buğzetmelerinin sebebi, emri bi'l-ma'ruf nehyi ani'l-munker yapması; emirleri, insanları soyan, onlara eziyet eden ve mallarını yağmalayanları cezalandırmaya teşvik etmesidir. El-Abid 17 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. olarak adlandırılan kimseler de bu suikast güruhundandırlar. Bunlar Muhammed'in karşılarında olduğunu, yaptıklarına razı olmadığını, emirleri onları cezalandırmaya ve işledikleri suçlara engel olmaya teşvik ettiğini fark edince ona suikast girişiminde bulunduğu iddia edilmektedir. Ardından Uyeyne’ye döndü. O vakit oranın emiri Osman b. Muhammed b. Muammer idi. Uyeyne’ye varınca yanına gitti, emîr onu karşıladı. Uyeyne’de şöhret bulup ünü etrafa yayıldı ve civar beldelerden insanlar Muahmmed bin Abdülvehhâb'ın daveti üzerine "cihat" için gelmeye başladılar. Muahmmed bin Abdülvehhâb, emîre dedi ki: “Bize müsaade et te Zeyd b. el-Hattâb’ın (r.a.) mezarı üzerindeki türbeyi yıkalım. Çünkü bu doğru yapılmış bir şey değildir. Hem Allah Teâlâ bu işe razı değildir. Rasûlüllah da kabirlere kubbe (türbe) yapılmasını, üzerlerinin mescid edinilmesini yasaklamıştır. Oysa bu türbe insanları saptırmakta ve akîdeleri değiştirmekte, halk şirke düşmektedir. Bu yüzden yıkılması gerekir.” Emîr Osman ona “yıkmaya bir mani yoktur” karşılığını vermiştir. Üstad “Cebîlelilerin (Cebîle kabrin yakınındaki köyün ismidir) yıktırmamak için ayaklanmalarından korkarım” deyince, Emîr Osman yaklaşık 600 kişilik ordu ve üstadla birlikte türbeyi yıkmak için yola çıktı. Türbeye yaklaştıklarında geldiklerini duyan Cebîleliler türbeyi savunmak için karşılarına çıktılar. Ancak Emîr Osman ve ordusunu görünce, geri çekilip vaz geçtiler. Üstad türbenin yıkılıp kaldırılmasına bizzat katıldı.