Noah Webster
Noah Webster, Jr. (d. 16 Ekim 1758 – ö. 28 Mayıs 1843), bir sözlükbilimci, ders kitabı öncüsü, İngilizce yazım reformcusu, politik yazar, editör ve üretken bir yazardı. Amerikan Bilim ve Eğitim Babası olarak anılır. Mavi kaplı imla kitabı 5 Amerikan nesli boyunca çocuklara nasıl heceleneceğini ve okunacağını öğretmek için okutuldu. Ellis (1979)'e göre Noah Webster Amerikanlara laik tam İlmihâl veren kişidir."[1]
Amerikada Webster'in ismi sözlüğüyle anılır olmuştu. Tam anlamda modern anlamda ilk Merriam-Webster sözlüğü 1828'de An American Dictionary of the English Language (İngilizce'nin Amerikan Sözlüğü) adıyla basıldı.
Amerikan Devrimi'ne önderlik edenlerden biriydi.[2]
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Webster Hartford'un batı kesiminde, daha sonraki adıyla West Hartford, Connecticut, doğdu. Babası, Noah Sr. (1722–1813), Connecticut Valisi John Webster'in bir torunuydu. Annesi ise, Mercy (Steele) Webster, his mother Mercy (Steele) Webster (1727–1794) ise Plymouth Kolonisi'nin yöneticisi olan William Bradford'ın torunlarındandı.[3] Babası yerel Congregational Kilisi'nde diyakoz, kasaba milislerinin lideri ve yerel kitap topluluğunun kurucusu olmasına karşın aslında bir çiftçiydi.[4] Amerika'nın bağımsızlığından sonra huzurun yargıcı olarak görevlendirildi.[5]
Noah Webster'in babası hiçbir zaman üniversite eğitimine gitmedi ama eğitime meraklıydı ve değer verirdi. Webster'in annesi çocuklarına yazım, matematik ve müziği öğretmek için uzun saatler geçirirdi.[6] Noah Webster 6 yaşında West Hartford Dini Topluluğu tarafından inşa edilmiş tek odalı yıkılmaya yüz tutmuş bir ilkokula başladı. Yıllar sonra, ilk okuldaki öğretmenlerini "insanlık artıkarı" olarak tanımladı" ve eğitimin temel olarak dini olmasını şikayet etti.[7] Webster'ın deneyimleri kendisini gelecek neslin eğitimsel tecrübesini geliştirmek için motive etti. [8]
14 yaşında, Kilisenin papazı Noah Webster'ı Latince ve Yunanca dillerinde Yale Üniversitesi'ne girmesi amacı ile eğitmeye başladı.[9] Webster 16. doğum gününden hemen önce Yale Üniversitesi'ne kaydoldu. Son yılını Yale Üniversitesi'nin Rektörü olan Erza Stiles ile çalışarak geçirdi. Yale Üniversitesi'ndeki 4 yılı Amerikan Bağımsızlık Savaşı ile üst üste geldi. Yiyecek kıtlığı ve Britanya işgal tehdidi nedenleriyle sınıfındaki birçok kişi başka şehirlere gönderilmek zorunda kalındı.Noah Webster Connecticut Milislerine kayıt oldu. Babası arsasını Noah Webster'i Yale Üniversitesine gönderebilmek için ipotek etti ama arsasını sonrasında geri aldı.[10]
Noah Webster 1978'de Yale Üniversitesi'nden mezun olduktan sonra herhangi bir kariyer planlaması yoktu. Sonraları sosyal bilimler alanında yazılar yazdı ki bunun anlamı iş dünyası için diskalifiye olmuş bir adam olması demekti.[11] Glastonbary'de kısa bir zaman eğitim verdi ama çalışma koşulları haşin ve ödemenin düşüktü. Hukuk okumayı bıraktı.[12] Geleceğin ABD En Üst Mahkeme Yargıcı Oliver Ellsworth'in altında çalışırken Webster aynı zamanda yorucu ve son derece devamlılığı imkânsız olan Hartford'ta tam zamanlı eğitim veriyordu.[13] Depresyona girdi ve bir yıllığına yasal çalışmalarını bıraktı. Kendisini bilgilendirmesi için başka bir avukat buldu ve çalışmalarını tamamlayıp 1781'de baro sınavını geçti.[14] Amerikan Bağımsızlık Savaşı devam ederken Webster avukat olarak çalışabileceği bir iş bulamıyordu. Yale Üniversitesi'nden master belgesini mezuniyet sınıfına sözlü söylev vererek aldı. Bir yıl sonra, Connecticut'in batısında özel küçük bir okul açtı ve başarılı oldu. Buna rağmen, okulu kısa zamanda kapattı ve şehre döndü. Büyük olasılıklı sebebi ise çekici olamamasıydı.[15] Kaybettiklerinin ve hırsının üstesinden gelmek edebiyata için döndü.[16] Ünlü İngiltere gazetelerinin övdüğü ve doğruladığı Amerikan Bağımsızlık Savaşı ve Britanya'dan ayrılma tartışmasının kalıcı olduğu konusunda iyi satış yapacağı bir seri kitap yazmaya başladı.[17] Sonrasında Goshen, New York'ta zengin ebeveynlere hitap eden özel bir okul açtı.1785'te ilkokullar için imla kitabını, dilbilgisi kitabını, okuma kitabını yazdı.[18] Mavi kapaklı imlâ kitabının devam eden satışı Webster'e ünlü sözlüğüne yıllarca çalışması için imkân sağladı.[19]
Webster doğuştan devrimciydi, Britanya kültürel sömürgesinden çıkıp Amerikan bağımsızlığına ulaşmayı arzuluyordu. Bu durumu değiştirmek için lüksten ve gösterişten arındırılmış özgürlüğün şampiyonu Amerika ütopyasını oluşturmayı istedi.[20] 1781'de, Webster yeni ulusa karşı geniş bir bakış açısına sahipti. Webster'in de istediği gibi Amerikan milliyetçiliği Avrupa'ya karşı hat safhadaydı. Bunun sebebi ise Amerikan değerlerinin son noktada olmasıydı.[21]
Webster imla kitabını ve sözlüğünü Amerikan milliyetçiliğine aydın bir kuruluş sağlamak için hizmete sundu.1787'den 1789'a kadar Webster yeni anayasanın açıksözlü destekçisiydi. Ekim 1987'de A Citizen of America(Amerika'nın Bir Halkı) takma adıyla yayınlanmış bir kitapçık yazdı.[22] Kitapçık özellikle New York dışında etkiliydi.
Politik teoriye göre Webster cumhuriyetçiliğin çekirdek bir değerinin önemini azalttı ve liberalizmin temel bir ilkesi olan geniş çaplı mülkiyet sahipliğini vurguladı.Fransız teorist Jean-Jacques Rousseau'e fazlaca ilgi gösteren birkaç Amerikan'dan biriydi.Webster imla kitabını çocukların gelişim seviyesine göre düzenlerken Rousseau'dan pedagoji alanında Emile (1972)'den etkilenmiştir.[23]
Ailesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Noah Webster ile Rebecca Greenleaf (1766–1847) 26 Ocak 1789'da New Haven, Connecticut'ta evlendi ve 8 çocuları oldu:
- Emily Schotten (1790–1861), William W. Ellsworth 'ın karısı, babası tarafından iradesinin infazı anlamında isimlendirilmiştir. [24]
- Frances Julianna (1793–1869),
- Harriet (1797–1844), William Chauncey Fowler'ın karısı
- Mary (1799–1819)
- William Greenleaf (1801–1869)
- Eliza (1803–1888)
- Henry (1806–1807)
- Louisa (d. 1808)
1812'de Amherst Collage'ın kuruluşuna yardım ettiği Amherst, Massachusetts'e taşındı.1822'de Aile yeniden Noah Webster'ın takip eden bir sonraki yılda Yale Üniversitesi tarından fahri unvan ile ödüllendirileceği New Haven, Connecticut'a gei taşındı.Grove Street Mezarlığı'na gömülmüştür.[25]
Ünlü Çalışmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Collection of Essays and Fugitive Writings on Moral, Historical, Political, and Literary Subjects(Manevi, Tarihi, Politik ve Edebi Nesnelerin Üzerine Kaçak Yazılar ve Makale Koleksiyonu)(1790)
- The American Spelling Book(Amerikan İmla Kitabı)(1783)
- The Elementary Spelling Book(Başlangıç Seviyesi Yazım Kitabı)(1829)
- Value of The Bible and Excellence of the Christian Religion(İncil'in Değeri ve Hristiyan Dininin Mükemmelliği)(1834)
Ölümünden Sonra Yayınlananlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Rudiments of English Grammar(İngizcenin İşlevini Yitiren Organları)(1899)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Joseph Ellis, After the Revolution: Profiles of Early American Culture (1979) s. 175
- ^ Joshua Kendall, The Forgotten Founding Father: Noah Webster's Obsession and the Creation of an American Culture (2012)
- ^ Noah had two brothers, Abraham (1751–1831) and Charles (b. 1762), and two sisters, Mercy (1749–1820) and Jerusha (1756–1831).
- ^ Kendall, Joshua, The Forgotten Founding Father, s. 22.
- ^ Kendall, s. 22.
- ^ Kendall, s. 21–23.
- ^ Kendall, s. 22–24.
- ^ Kendall, s. 24.
- ^ Kendall, s. 29–30.
- ^ Richard Rollins, The Long Journey of Noah Webster (1980) s. 19.
- ^ Kendall, s. 54.
- ^ Kendall, s. 56.
- ^ Kendall, s. 57.
- ^ Kendall, s. 58–59.
- ^ Kendall, s. 59-64
- ^ Kendall, s. 65.
- ^ Kendall, s. 65–66.
- ^ Kendall, s. 69–71.
- ^ Kendall, s. 71–74.
- ^ Rollins (1980) s. 24
- ^ Ellis 170
- ^ Kendall, Joshua, The Forgotten Founding Father, s. 147–49
- ^ Rollins, (1980) ch 2
- ^ Noah Webster and the American Dictionary, David Micklethwait, McFarland, 2005 28 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Noah Webster 20 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at Find a Grave
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- The Noah Webster House & West Hartford Historical Society
- Noah Webster Collection, Special Collections, Jones Library, Amherst MA12 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Noah Webster31 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Merriam-Webster sitesinde
- Connecticut Heritage website
- NOAH WEBSTER (1758-1843)7 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Biyografiksel giriş 1911 Encyclopædia Britannica
- Works by Noah Webster Project Gutenberg'nde
- Works by or about Noah Webster Internet Archive'i üzerinde
- Searchable Webster's 1828 dictionary14 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve Searchable Webster's 1913 dictionary – her ikisi de halk alanında
- Searchable Webster's 1828 wildcard dictionary[ölü/kırık bağlantı]
- Webster Bible text7 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Preface to the Webster Bible25 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Downloadable PDF of the Webster Bible
- A proposal for spelling reform from his younger and more radical days
- Online Webster Bible Searchable by verse and keywords
- The American Spelling Book16 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Commentary of a Speech by Noah Webster on July 4, 180213 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
