Omri
 | Bu madde veya bölümünde nesnel araştırmalara ve kaynaklara dayanmaksızın sadece Kitab-ı Mukaddes'in birincil kaynak olarak kullanıldığı düşünülmektedir. Ayrıntılar için maddenin tartışma sayfasına lütfen bakınız. Maddeye uygun bir biçimde kaynak ekleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
 |
Antik İsrail
İsrailoğulları
Kabileler
Devletler
Krallar
Savaşlar
Diğer
|
Omri (İbranice: עָמְרִיָּה, 'Omriyya, kısaca 'Omri; עָמְרִי) "Tanrı hayatımdır") İkinci İsrail Krallığının kralı ve Ahab'ın babasıydı. William F. Albright'a göre hükümdarlığı MÖ 876 - MÖ 869 arası sürerken bu E. R. Thiele'ye göre MÖ 888 - MÖ 880 arasıdır.[1] Zimri, Elah'ı öldürüp kendini kral ederken Omri Elah'ın ordusunda komutandı. Omriyi kendilerine kral seçen birlikler Tirzah'a yürüyüp Zimri'yi sarayında kıstırdı ve Zimri öldü.[2]
Zimri yenildikten sonra "halkın yarısı" krallık için Tibni'yi destekledi. Although Zimri was eliminated, "half of the people" supported Tibni in opposition to Omri. Omri'nin Tibni'yi saf dışı bırakması birkaç yıl sürdü ve Yehuda Kralı Asa'nın otuz birinci hükümdarlık yılında İsrail'e kral oldu.[3]
Başta Tel Avivli yazar Israel Finklestein olmak üzere bazı yazarlar, Tevrat'ın 1 Krallar kitabında Omri'nin icraatlarının sınırlanarak yazıldığını savunurlar. Yazar, Şemer'den alınan topraklarda yeni başkent Samariye kurulduğuna katılırken[4] Omri ve oğlu Ahab tarafından diktirilen birçok umumi yapıların varlığından bahsetmediğini savunur. Israel Finkelstein ve öğrencisi Norma Franklin Samariye, Jezreel, Megiddo ve Hazor gibi farklı yerlerdeki benzer şekillerdeki anıtlardan bahseder. İsrail'deki Amnon Ben-Tor, Amihai Mazar ve Lawrence Stager gibi arkeologlar bunun strata formülünün bilimsel anlayışıyla ve bölgenin genel kalkınmasıyla çelişeceğinden bu teoriye karşı çıkar. Omri'nin adı Meşa dikilitaşında geçecek kadar önemliydi. Dikilitaşta "Omri'nin oğlu"na karşı kazanılan zafer yer alırken Omri'nin oğlu Ahab'ın adı yazılmamıştır.
Asur krallarının Omri'nin soyundan gelenler için sıkça "Omri Hanedanlığı" dediği görülür (Bit Humria).[5]
Omri Hanedanlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kısa süren Omri Hanedanlığı Kuzey İsrail Krallığı'nın tarihinde yeni bir sayfa açmıştır. Yaklaşık elli yıl taht için yapılan iç savaş sona erdi. Güneydeki Yehuda Krallığı'yla barış, hatta bu iki rakip devletlerde birlik sağlandı. Kuzeydeki Sidonla evlilikler aracılığıyla ilişkiler güçlendirildi. İsrail Krallığı'nın iki güçlü komşusuyla yaptığı barış kendisinin bölgedeki etkisini artırdı ve hatta Transürdün'de politik kontrolü ele geçirmesini sağladı; ayrıca bu gibi etkenler Krallığın ekonomik açıdan kalkınmasına da olanak sağladı.
Öte yandan, Sidon ile yapılan barışla Fenikeliler dini fikilerini krallığa soktu; bu da önderliğini İlyas'ın yaptığı gelenekçilerle, başını Ahab ve eşi Jezebel'in çektiği aristokratlar arasında kültür savaşı doğmasına sebebiyet verdi. Bir yandan Şam merkezli Aram Krallığı güçleniyordu ve bu yüzden İsrail kendini kuzeydoğuda savaşırken buldu. İsrail Krallığı için asıl tehdit ise Asurluların yükselişi oldu. Asurlular Mezopotamya'dan batıya doğru ilerliyordu (bkz. Karkar Savaşı - MÖ 853). Bu durum, içinde Ahab'ın da bulunduğu bölgedeki krallıkları III. Şalmanezer'e karşı ittifak kurmaya zorladı. Asurlularla İsrail Krallığı arasında başlayan savaş İsrail Krallığı'nın çöküşünün başlangıcı oldu ve en nihayetinde İsrail Krallığı MÖ 722 yılında yıkıldı ve akabinde Yehuda Krallığı da Asurlulara haraç vermek zorunda kaldı.
Arkeolojide Omri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Arkeolojide, Omri isimli buluntular birkaç yüzyıla dağılmıştır. İsmin geçtiği en eski kayıt Meşa dikiltaşında Moab'ın Omri tarafından yok edilişidir. Aynı dönemde Asurlulara ait Kara Dikilitaş'ta "Omri oğlu" Jehu'dan bahseder. Sonraları İsrail adı yerine "Omri Hanedanlığı" ismi kullanıldığı görülür (Bit-Humria), buluntularda İsrail ismi zamanla azalırken yerini "Omri"ye bıraktı (Yoaş zamanında İsrail için "Samarya" adı kullanılmaya başlandı). Arkeolojik açıdan İsrail Krallığı'nın kurucusu Omri olarak görülür, fakat bu durum ilk kralın Ahab olduğunu belirten kaynaklarla çelişir. Eğer Ahab ilk kral olsaydı bu Omri'ye güçlü ve etkili olması için sadece üç sene bırakırdı -ki bu gerçekçi kabul edilmez, bu yüzden kabul edilen Omri'nin Ahab'dan önce geldiğidir.
Yakın tarihte isme olan tavır
[değiştir | kaynağı değiştir]Tevrat'ta kötü tasvir edilen Omri'nin isim değeri Siyonizm'in başlamasıyla pozitifleşmeye başladı. Genelde dindar olmayan Yahudilerin başlattığı bir akım olan Siyonizm'e bağlı kişiler isimlerini Omri gibi ulusal alanda kahramansı özellikleri olan karakterlerden seçtiler. Bugün ise İsrail'de "Omri" sıkça rastlanan bir isimdir. Los Angeles doğumlu, İsrailli bir anne babaya sahip Amerikalı aktör Omri Katz ve Ariel Şaron'un en büyük oğlu Omri Şaron bu isime sahip ünlülerden bazılarıdır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Edwin Thiele, The Mysterious Numbers of the Hebrew Kings, (1st ed.; New York: Macmillan, 1951; 2d ed.; Grand Rapids: Eerdmans, 1965; 3rd ed.; Grand Rapids: Zondervan/Kregel, 1983). ISBN 0-8254-3825-X, 9780825438257
- ^ "16:15-19". 9 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2010.
- ^ "16:21-23". 9 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2010.
- ^ "16:24". 9 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2010.
- ^ James B. Pritchard, ed., Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament (3rd ed.; Princeton: Princeton University Press, 1966) 283.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Smith's Bible Dictionary: Omri14 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
