Orta Pleistosen Geçişi
Aynı zamanda Orta Pleistosen Devrimi (MPR)[1] olarak da bilinen Orta Pleistosen Geçişi (MPT),[2] Kuaterner buzullaşması sırasında buzul döngülerinin temel bir değişimidir. Geçiş yaklaşık 1.25-0.7 milyon yıl önce Pleistosen döneminde gerçekleşmiştir.[3] MPT’den önce buzul döngülerine düşük genlik, ince buz tabakaları ve eksenel eğimden kaynaklanan Milankoviç ile doğrusal bir ilişkide olan 41.000 yıllık periyodiklik hakimdi. MPT’den sonra iklimin uzun süre soğumasıyla güçlü asimetrik döngüler yaşandı. Ve kalın buz tabakaları oluştu, bunu aşırı buzul koşullarından sıcak buzullar arası döneme hızlı bir değişim izledi. Döngü uzunlukları ortalaması 100.000 yıldır fakat farklılık göstermektedir.[2][3]
Orta Pleistosen Geçişi, 100.000 yıllık problem makalesinde anlatıldığı gibi, uzun süredir açıklanması gereken bir sorundu. MPT artık azalan atmosferik karbondioksit seviyesi, bu azalmaya karşı yüksek hassasiyet ve Kuaterner[2] sırasında buzul süreçlerine maruz kalan kuzey yarımküre alanlarından regolitlerin kademeli olarak uzaklaştırılmasını varsayan sayısal modellerle yeniden üretilebilir.CO2'deki azalma, volkanik gaz çıkışındaki değişiklikler, okyanus çökeltilerinin gömülmesi, karbonat ayrışması veya buzul kaynaklı tozdan okyanusların demir gübrelemesiyle ilgili olabilir.[4]
Regolitlerin buzullaşmayı etkilediğine inanılıyor. Çünkü erime noktasının basıncı altındaki regolit bazlı buz ki bu buz kalınlığını sınırlar, görece kolaylıkla kayacaktır. Kuzey Amerika'nın kuzeyi ve Avrasya'nın kuzeyinin Kuvaterner’den önce, sonraki buzullaşmalar sebebiyle geniş alanlar boyunca aşınan ince regolit katmanlarla kaplı olduğuna inanılıyor.[3] Sonrasında buzullar giderek kalın buz tabakalarıyla çekirdek bölgeye bağlı kalarak çıplak ana kayaya güçlü bir şekilde bağlandı.[2][3] [4]
Ancak, bir 2020 çalışması buz devri sonlandırmalarının Kuzey Yarım Küre'de güçlü yaz mevsimlerinin yaşanmasına sebep olan Orta Pleistosen Geçişinden beri var olan eğiklikten etkilenmiş olabileceği sonucuna varmıştır.[5]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Mid-Pleistocene revolution and the 'eccentricity myth". Geological Society, London, Special Publications, 247, 19-34. Mark A. Maslin and Andy J. Ridgwell. 2005. 16 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2021.
- ^ a b c d ""Mid-Pleistocene transition in glacial cycles explained by declining CO2 and regolith removal | Science Advances"". Brovkin, V.; Calov, R.; Ganopolski, A.; Willeit, M. April 2019. 9 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2021.
- ^ a b c d ""The middle Pleistocene transition: characteristics, mechanisms, and implications for long-term changes in atmospheric pCO2"" (PDF). Quaternary Science Reviews. Elsevier. 25 (23–24): 3150–3184. Clark, Peter U; Archer, David; Pollard, David; Blum, Joel D; Rial, Jose A; Brovkin, Victor; Mix, Alan C; Pisias, Nicklas G; Roy, Martin. 2006. 31 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Ocak 2021.
- ^ a b "Causes of ice age intensification across the Mid-Pleistocene Transition". PNAS December 12, 2017 114 (50) 13114-13119. Chalk et al. 2 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2021.
- ^ ""Persistent influence of obliquity on ice age terminations since the Middle Pleistocene transition"". 367 (6483). Science. pp. 1235–1239. Petra Bajo; et al. 2020. Erişim tarihi: 8 Ocak 2021.