Pala (Anadolu)
Pala Pala Pala | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bilinmiyor-en geç MÖ 1178'de | |||||||||
 | |||||||||
| Başkent | Bilinmiyor | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Palaca | ||||||||
| Resmî din | Palaic religion | ||||||||
| Tarihî dönem | Tunç Çağı | ||||||||
| |||||||||
| |||||||||
| Günümüzdeki durumu |  | ||||||||
Pala (çivi yazısı pa-la-a [1]) Kuzey Anadolu'da bir Tunç Çağı ülkesiydi. Pala hakkında, ana dili Palaca (palaumnili) ve ana dininden daha fazla şey bilinmemektedir.[2] Palaik kökenli olduğu bilinen tek kişi Rahibe Anna'dır.[2]
Konum
[değiştir | kaynağı değiştir]Pala ülkesi Karadeniz bölgesinde yer alabilir. Pala'nın bu bölgede yaşamış olabileceğine dair iki olasılık var. İlk olasılık, klasik antik çağda Paflagonya olarak bilinen ülkedir. İkinci olasılık, antik dönemde Blaene (Kargı) olarak adlandırılan bölgedir. Her iki denklem de fonetik benzerliğe dayanmaktadır. Çivi yazısıyla Blaene'ye giden *Bla adlı bir ülke, yalnızca pa-la-a olarak yazılabilirdi.[2] Günümüzde konum olarak Belen (blaene) adı kullanılmaktadır. Kargı ilçesinde Günyazı köyü sınırlarında kalmaktadır.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Eski Hitit döneminde Pala, Hitit kanunlarında Hitit yetki alanına giren bir idari bölge olarak bahsedilmiştir.[3] Eski Hitit döneminin sonunda, Karadeniz bölgesinin Kaşkalar tarafından ele geçirilmesi nedeniyle Hititler ile Pala arasındaki temas kesilmiştir.[2] Pala halklarının Kaşka istilası ile ortadan kaybolduğu muhtemeldir.[4]
Blaene(Belen) ismi günümuzde orada yaşayan halk tarafından kullanılmaktadır. Blaene(Belen) düzü ismi kullanılmaktadır. Orada toprak yüzeyinde kesme taşlar yer yer görülmektedir.
Mitoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Palaik mitolojisi, Hititlerin başkenti Ḫattuşa'daki Palaik fırtına tanrısı tapınağından, Hititler ve Pala arasındaki temasların ortadan kalktığı zaman bile Palaik tanrı kültünün devam ettiği çivi yazılı ritüel metinlerinden bilinmektedir.[2] Aşağıdaki tanrıları bilinmektedir:
| İsim | Cinsiyet / Sayı | Notlar | Alternatif İsimler | Hitit veya Luvi denklemi |
|---|---|---|---|---|
| Ziparwa [5] | Tanrı | Palaik büyük tanrı,[2] fırtına tanrısı [5] | Zaparwa, Hattiyen kökenli isim [5] | Tarḫuna, Tarḫunt [5] |
| Kataḫzipuri [5] | tanrıça | Zaparwa'nın karısı [2] | Kataḫziwuri,[2] Hattian kökenli isim [5] | Kamrušepa [5] |
| Tiyaz [2] | Tanrı | güneş tanrısı [2] | Tiyad [5] | Güneş Cennetin Tanrısı, Tiwaz [6] |
| Gulzannikeš [6] | tanrıçalar | kader tanrıçaları [6] | Gülzikannikeš [2] | Daraweš Gulšeš [7] |
| Ḫašamili [2] | Tanrı | Ḫašammili, Hattian kökenli isim [5] | ||
| Inar [5] | tanrıça | |||
| Kamama [2] | Tanrı | Kammamma [5] | ||
| Ocak [5] | Tanrı | kalp tanrısı | ||
| Šaušḫalla [2] | Tanrı | Šaušḫilla [5] | ||
| Ḫilanzipa [2] | Tanrı | Ḫilašši [5] | ||
| Ḫašauwanza [5] | Tanrı | |||
| Aššanuwant [6] | Tanrı | Aşiyat [6] | ||
| Ilaliyantikeš [2] | tanrılar | Ilaliyant [5] | ||
| Kuwanšeš [5] | tanrılar | |||
| Uliliyantikeš [6] | tanrılar | Uliliyašši [6] |
Edebiyat
[değiştir | kaynağı değiştir]- Maciej Popko : Völker und Sprachen Altanatoliens . Harrassowitz Verlag: Wiesbaden 2008. 978-3-447-05708-0
- Piotr Taracha: İkinci Binyıl Anadolu Dinleri . Harrassowitz, Wiesbaden 2009. 978-3-447-05885-8ISBN 978-3-447-05885-8
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Maciej Popko: Völker und Sprachen Altanatoliens. Wiesbaden 2008, p. 60.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p Maciej Popko: Völker und Sprachen Altanatoliens. Wiesbaden 2008, p. 61.
- ^ Maciej Popko: Völker und Sprachen Altanatoliens. Wiesbaden 2008, p. 60 f.
- ^ The Indo-European Languages. Routledge. 2015. s. 172. ISBN 113492187X. 19 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2020.
The Palaic peoples were very quickly overwhelmed by the invasions of the Kaskas, a non-IE people from the East, who swept them away and for centuries kept attacking the Hittite kingdom
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q Piotr Taracha: Religions of Second Millennium Anatolia. Wiesbaden 2009, p. 58.
- ^ a b c d e f g Piotr Taracha: Religions of Second Millennium Anatolia. Wiesbaden 2009, p. 59.
- ^ Piotr Taracha: Religions of Second Millennium Anatolia. Wiesbaden 2009, S. 50.