Roma Riti
 |
| Roma Riti'ne göre Kutsal Ayin |
|---|
 |
| A. Giriş Kısmı |
| B. Kelâm Litürjisi |
| C. Efkaristiya Litürjisi |
|
| D. Son Takdis |
| Makale serilerinden |
 |
Roma Riti (Latince: Ritus Romanus), Katolik Kilisesi'ni oluşturan sui iuris (özerk) kiliselerin en büyüğü olan Latin Kilisesi'nin dini hizmetlerini gerçekleştirmek için kullanılan en yaygın ritüel ailesidir.[1] Kutsal Ayin ve Saatlerin Litürjisi gibi ayinlerin yanı sıra sakramentlerin ve kutsamaların gerçekleştirilme şeklini de belirler.[2]
Roma Riti, Roma şehrinde Latin dilinde geliştirildi ve Ambrosyan Riti gibi farklı Latince litürjik rit aynı coğrafi bölgelerle sınırlı kalırken, Roma Riti yavaş yavaş Latin Kilisesi'nin hemen her yerinde benimsendi. Orta Çağ'da, her ne kadar hepsi farklı ritler anlamına gelmese de, çok sayıda yerel değişken vardı; ancak matbaanın icadı ve 1545-1563 tarihli Trento Konsili'nin kararlarına uyulması sonucunda tekdüzelik arttı (Quo primum). 20. yüzyıla kadar varlığını sürdüren birçok Latin litürjik riti, İkinci Vatikan Konsili'nden sonra terk edildi. Roma Riti artık yalnızca Katolik Kilisesi'nde değil, bir bütün olarak Hristiyanlıkta en yaygın litürjik rittir.
Roma Riti yüzyıllar boyunca uyarlanmıştır ve Eşaristik Litürji tarihi üç aşamaya ayrılabilir: Trento Konsili Öncesi Ayin, Trento Konsili Ayini (Tridentine) ve VI. Paulus Ayini. Günümüzde Roma Riti bir kutsal ayin, Papa VI. Paulus tarafından ilan edilen biçimde kutlanmaktadır. Bu biçim 1969'da Papa VI. Paulus ve 2002'de Papa II. Ioannes Paulus tarafından revize edildi, ancak 1969'da Papa VI. Paulus revizyonundan önceki 1962 tarihli Roma Missal'inin kullanımına, 2021 papalık belgesi Traditionis Custodes'te belirtilen koşullar altında izin verilmeye devam ediyor.
Doğu Ritleri ile Farkı
[değiştir | kaynağı değiştir]Roma Riti, ifade etmedeki ağırbaşlılığıyla tanınır.[3] Olağanüstü Form'da aynı zamanda formalitesiyle de dikkat çekiyordu: Olağanüstü Form Missal'i, rahibin sol kolunu alb'in sol kolunun içine koymadan önce sağ kolunu alb'in sağ koluna koyması gerektiği kadar her hareketi titizlikle emrediyordu (Ritus servandus in celebratione Missae, I, 3). Ekmek ve şarabın Mesih'in Bedenine ve Kanına dönüştüğü tam an üzerine yoğunlaşılması, Roma Riti'nde, konsekre edilmiş ekmeğin ve şarabın, Konsekrasyon Dualarından hemen sonra halka gösterilmesine yol açmıştır. Bir zamanlar çok yaygın olduğu gibi, rahip yüzünü ad apsidem'e (apsise doğru) başka bir deyişle ad orientem'e (doğuya doğru) dönerek ayin yapıyorsa, apsis kilisenin doğu ucundaysa, bunları arkasını dönerek ve yukarı kaldırarak halka gösteriyordu. Her birinin gösterilmesinde, bir zil çalınır ve eğer buhur kullanılıyorsa, ekmek ve şarap buhurlanır (General Instruction of the Roman Missal, 100). Bazen kilisenin dış çanları da çalınır. Roma Riti'ni Doğu Katolik Kiliseleri'nde kullanılan Doğu Ritleri'nden ayıran en önemli özellikler diz çökme ve iki elin bir arada tutulmasıdır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Lott, J. Bert (30 Ağustos 2012). Death and Dynasty in Early Imperial Rome: Key Sources, with Text, Translation, and Commentary (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN 9781139560306.
- ^ Catholic University of America (1967). New Catholic Encyclopedia. 1. 12. McGraw-Hill. s. 612. ISBN 9780070102354. Erişim tarihi: 18 Nisan 2024 – Internet Archive vasıtasıyla.
- ^ Norman, James Roy (1944). Handbook to the Christian Liturgy (İngilizce). Society for Promoting Christian Knowledge. 16 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Liturgy of the Mass (Catholic Encyclopedia)
- The Roman Rite (Catholic Encyclopedia)
- Australian site, mainly on present form of the Roman Rite
