Tiger Harekâtı
Tiger Harekâtı (İngilizce: Exercise Tiger) II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası işgali altındaki Avrupa kıtasına batıdan taaruz amacıyla Müttefik Devletler tarafından planlanan Normandiya Çıkarması öncesi yapılan tatbikatları anlatır.[1] 1944 yılı Nisan ayında İngiltere'nin güneybatısındaki Devon'da gerçekleştirilen tatbikatlarda koordinasyonsuzluktan dolayı dost ateşi hadiseleri yaşanmış, çıkartma tatbikatı yapmak için bekleyen Müttefik gemileri Kriegsmarine hücumbotlarının saldırısına maruz kalmış ve 749 Amerikan askeri öldürülmüştür. Normandiya Çıkarmasının çok yakın bir zamanda gerçekleşeceğinden dolayı bu olay hasıraltı edilmiş, savaşın ardından da gündem edilmemiştir.[2]
Tatbikat
[değiştir | kaynağı değiştir]1943 yılı sonlarına doğru İngiliz hükûmeti Devon'daki Slapton Sands'da Utah Plajı'na çıkacak olan ABD Silahlı Kuvvetleri birliklerinin eğitilmesi için tesis kurar. Bölge asıl çıkartmanın yapılacağı bölgeye olan fiziki koşulların benzerliği sebebiyle seçilir. Devon'a bağlı South Dams kasabasındaki yaklaşık 3 bin sivil nüfus bu sırada başka bölgelere tahliye edilip bölge boşaltılır.
İlk eğitimler 1943 yılı Aralık ayında başlar. Nisan-Mayıs 1944 döneminde çok sayıda tatbikat gerçekleştirilir. Tiger Harekâtı bu tatbikatların en büyüğüdür. Tatbikatın 22-30 Nisan 1944 tarihleri arasında yapılması planlanır. Tatbikatta bir gerçek çıkartmanın tüm aşamaları yer almaktaydı. Tatbikata katılan kuvvetler arasında 9 adet Tank çıkarma gemisi, 30 bin asker yer almaktaydı. Gerçek mermilerin kullanılacağı tatbikatın güvenliğini sağlamak için bölgeye en yakın Nazi Kriegsmarine denizaltı üssü olarak vazife gören Cherbourg Limanı ve Dorset açıklarındaki Portland Adası, Lyme Körfezi civarı Britanya Kraliyet Donanması tarafından korunmaktaydı.
Dost ateşi vakası
[değiştir | kaynağı değiştir]Tatbikat sırasında 27 Nisan günü dost ateşi vakası yaşanır. Tatbikatın başlama saati olarak 07:30 alınır. Buna göre kıyıdaki donanma gemilerinden çıkartma esnasında askerlerin gerçek koşullara olabildiğince uyum sağlaması adına kıyı bölgesi bombalanacak, askerlerin hem gürültüye hem bombardıman ortamına hem de kokusuna intibat sağlaması beklenmekteydi.
Ancak yapılan planlar bazı çıkartma gemilerinin gecikmesi yüzünden tatbikatın sorumlusu Amiral Don P. Moon tarafından bir saat ertelenir. Çıkartmadan 50 dakika önce kıyıya gerçek top mermileriyle bombardıman emri alan donanma topçusu bu yeni saate göre kendisini ayarlar. Ancak tatbikatın başlangıç saatin ertelendiği bilgisi bazı çıkartma gemilerine bildirilmez. Asıl plana göre kıyıya çıkan birlikler kendi donanma topçuları tarafından bombalanır. Bu esnada yaklaşık 450 askerin öldüğü düşünülmektedir.
Saldırı
[değiştir | kaynağı değiştir]
28 Nisan günü tatbikatta yer alan 8 çıkartma gemisi Lyme Körfezine gizlice giren 9 Nazi hücumbotu tarafından saldırıya uğrar. Cherbourg Limanını gözetleyen gemilere hissettirmeden gecenin karanlığında çıkabilen Binbaşı Bernd Klug[a] komutasındaki bu filo korumasız durumdaki çıkartma gemilerine saldırır. Çıkartma gemilerini korumakla görevli korvet HMS Azalea konumlanma hatası yüzünden, I. Dünya Savaşı'ndan kalma HMS Scimitar ise çıkartma gemilerinden birisiyle çarpıştığı için bakım için Plymouth'a gönderildiği için kayıplar artar. Bu geminin yerine gönderilen HMS Saladin ise zamanında göreve yetişemez. Ayrıca İngiliz ve ABD birliklerinin telsizlerde farklı frekans kullanmaları da sağlıklı iletişim kurulmasını engellemiştir.
Kayıplar
[değiştir | kaynağı değiştir]- LST-289 çıkartma gemisi vurulup yangın çıkmasına rağmen karaya ulaşmay başarır. Gemideki personelde 13'ü ölür.
- LST-507 çıkartma gemisi torpido saldırısı sonucunda batar ve gemideki 202 personel ölür.
- LST-511 çıkartma gemisi, saldıran Nazi hücumbotlarına ateş açan LST-496 tarafından yapılan ateşe maruz kalır, gemideki 18 personel dost ateşi sonucunda ölür.
- LST-531 çıkartma gemisi torpido saldırısı sonrasında batar ve gemideki 424 personel ölür.
Saldırının anlaşılması üzerine dirençle karşılaşan Nazi hücumbotları geri çekilir. Saldırılarda toplam 749 Amerikan askeri hayatını kaybetmiştir. Kayıpların çoğu batan gemilerden canlı kaçmayı başaran askerlerin boğulması ve uzun süre kurtarılmayı beklerken soğuk suda hipotermiden ölmesinden kaynaklanmıştır.
Sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]
Olaydan sonra Amiral Alan Goodrich Kirk hücumbotların olası çıkartmalarda korumasız ve yavaş ilerleyen, manevra kabiliyeti sınırlı çıkartma gemilerine verebilecekleri hasarı görmüş, aynı hataların yapılması durumunda Normandiya Çıkartmasının başarısız olabileceğini belirtmiştir.
Olaydan 29 Nisan günü haberdar olan General Dwight D. Eisenhower çok sinirlenmiş ve donanmanın alışıldık güvenlik önlemlerini almamış olmasını sorgulamıştır. Batan ve hasar alan çıkartma gemilerinin sayısının çokluğu sorun olmuştur. Ayrıca Normandiya Çıkartmasının bilgisine sahip 10 subayın saldırı sonrasında kaybolması, cesetlerin Naziler tarafından bulunmuş olma ihtimaline önlem olarak çıkartmanın ertelenmesi bile düşünülmüştür.
Olayın utanç verici sonuçlarının savaşın gidişatına etki etmemesi için olaya karışan ve saldırıdan kurtulanlara üstleri tarafından sessiz kalmaları yönünde yemin ettirilmiştir. Bu türlü bir örtbas olayı yaşandığı için ABD kayıplarının tam sayısı net olarak bilinmemektedir. Batan gemi kayıtlarının eksikli olması ve çoğunun saldırı sonrasında kaybolması da tam sayının bilinmemesinde etkilidir.
Tatbikatta yaşananların ardından Normandiya Çıkartmasında yürürlüğe girmek üzere çok sayıda değişiklik yapılmıştır:
- Radyo muhabere sistemi tekleştirilmiştir.
- Çıkartma birliklerine batma durumuna karşı eğitim verilmiş ve can yeleği kullanma tatbikatları yapılmıştır.
- Çıkartma günü suya düşen personeli kurtarmak için ayrı bir organizasyon yapılmıştır.
Kayıpların anısının yaşatılması
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Devon'da oturan Ken Small isimli bir İngiliz tatbikatın yapıldığı yerde sahile vuran araç gereci görünce bölgede çok sayıda eski teçhizat olduğunu anlar. Çıkartma sırasında batmış olan bir Sherman tankının sudan çıkarılarak anıt haline getirilmesine öncülük eder. Bugün anıt tank çıkartmanın yapıldığı yerde bulunmaktadır.
- Arlington Mezarlığında 1995 yılında Tiger Harekâtında hayatını kaybedenler için anı plaketi konulmuştur.
- 2012 yılında Normandiya'daki Utah Plajına bir anı plaketi konulmuştur.
- 2019 yılında tatbikatta hayatını kaybedenlerin anısına olayın yaşandığı bölgedeki kumsala 749 adet askeri bot izi yapılmıştır.[3]
Popüler kültürdeki yeri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1985 yılında yapımı gerçekleştirilen ve NBC kanalında gösterilen Code Name:Emerald adlı drama filmi tatbikatta kaybolan bir hayali subayın Nazilerin eline düşmesini konu alır.
- 2000'li yıllarda ITV kanalında yayınlanan İngiliz dedektiflik dizisi Foyle's War içindeki All Clear bölümü Tiger Harekâtını arka plan olarak kullanır.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Bu saldırıdaki başarısından dolayı Şövalye Haçı almıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ ABD Deniz Kuvvetleri resmi arşivleri 7 Haziran 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 7 Haziran 2024 tarihinde erişilmiştir
- ^ 8 Haziran 2024 tarihli 8 Haziran 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. soL haberi 8 Haziran 2024 tarihinde erişilmiştir
- ^ 28 Nisan 2019 tarihli 7 Haziran 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. BBC haberi (İngilizce) 7 Haziran 2024 tarihinde erişilmiştir
