Viyana Taarruzu

Viyana Taarruzu
II. Dünya Savaşı Doğu Cephesi
Tarih 2–13 Nisan 1945 Bölge Viyana Sonuç Sovyet/Bulgar zaferi
Taraflar
Almanya	Sovyetler Birliği Bulgaristan
Komutanlar ve liderler
Rudolf von Bünau	Fyodor Tolbuhin Vladimir Stoyçev
Güçler
1 ordu ve düzensiz birlikler	85 tümen ve 3 tugayda 644.700 Sovyet, 100.900 Bulgar personel
Kayıplar
19.000 ölü	2.698 ölü, 7.107 yaralı, toplam 9.805

Viyana Taarruzu, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde Sovyet 3. Ukrayna Cephesi tarafından Avusturya'nın başkenti Viyana'nın işgali amacıyla girişilen bir taarruzdur. Taarruz, 2 Nisan 1945'te başlatılmış, 13 Nisan 1945'te sona ermiştir. Kent kuşatıldı ve taarruzun büyük bölümde kuşatma altında kaldı.

Harekât öncesi

Stalin'in Batılı müttefikleriyle 1945 yılının Nisan ayı öncesinde sağladığı anlaşmalar, Doğu ve Orta Avrupa'da tarafların savaş sonrası göreli nüfuzuna ilişkin anlaşmalardı. Fakat bu anlaşmalar, Avusturya'nın geleceği hakkında hemen hemen hiçbir hüküm getirmemekteydi. Ayrıca Avusturya'nın ilhakı'ndan sonra Sovyetler'in Batılı müttefikleri, Avusturya'yı neredeyse resmen Almanya'nın etki alanında saymaktaydı. Bu durumda Stalin, esasen 1945 yılının Şubat ayında hazır olduğu Berlin genel taarruzunu ertelemeye, bu arada saldırı ekseninin iki kanadı ile Avusturya topraklarını güven altına almaya karar verdi. Böylece müttefikleriyle savaş sonrası görüşmelerde değerli bir pazarlık kozu elde etmiş olacaktı.

Alman Balaton Gölü Harekâtı'nın başarısızlığa uğraması ardından General Sepp Dietrich'in 6. SS Panzer Ordusu, kademeli olarak Viyana civarına çekilmişti. Hızla ilerleyen Kızıl Ordu kuvvetlerine karşı kenti savunabilmek için savunma mevzileri hazırlığına giriştiler.

General Fyodor Tolbuhin'in 3. Ukrayna Cephesi kuvvetleri, 1945 yılının bahar aylarında Macaristan'ın batı kesiminde, Tuna'nın her iki yanıda topladı.

Sovyet birlikleri ileri hareketlerinde iki ırmak ve iki kasabayı 30 Mart'ta alarak Macaristan - Avusturya sınırını geçtiler. Böylece General Tolbuhin, Avusturya içinde ilerleyerek Viyana'ya taarruz etmeye hazırdı.

Savaş

Viyana Radyosu 2 Nisan'daki yayınında Avusturya başkentinin açık şehir olmaktan çıktığını duyurdu. Aynı gün sınırdan itibaren birkaç kent ve kasabayı ele geçiren Sovyet güçleri Viyana'ya güneyden yaklaştılar. Kızıl Ordu, iki gün sonra 4 Nisan 1945'te Baden ve Bratislava'yı kontrol altına aldı.

Viyana önlerine gelen Sovyet 3. Ukrayna Cephesi kuvvetleri kenti kuşattı ve taarruza geçti. Harekâta katılan Sovyet kuvvetleri 4. Muhafız Ordusu, 9. Muhafız Ordusu, 6. Muhafız Tank Ordusu ve 6. Ordu'dur. Bu arada Viyana'nın yıkıma uğramasını da istemeyen Avusturyalı direniş grupları, Alman savunmasını yer yer sabote ettiler.

Sovyet kuvvetlerinin karşısındaki tek önemli Alman kuvveti, 6. Panzer Ordusu'nun 2. SS Panzer Kolordusu ve garnizondaki özel görev birlikleriyle uçaksavar unsurlarıdır. Bir savunma bölgesi olarak ilan edilmiş olan Viyana savunması, SS Generali Wilhelm Bittrich'nin 2. SS Panzer Kolordusu'na dayanıyordu ve General Rudolf von Bünau komutasındaydı.

Avusturya başkentindeki çatışmalar yer yer sert çatışmalara sahne oldu. Yine de Sovyet ilerlemesinin zayıf bir dirençle karşılaştığı bölgeler de vardır. Kentin güney kesimi 2. ve 3. Panzer Tümenleri, Prater Parkı 6. Panzer Tümeni, kuzey kesimi ise Führer Mekanize Tümeni tarafından savunulmuştur. Kente yönelen Kızıl Ordu taarruzları doğu ve güney banliyölerde, 4. Muhafız Ordu ile 9. Muhafız Ordusu'na bağlı unsurlar tarafından yürütülmüştür. Alman savunması Kızıl Ordu birliklerini kentin güney banliyölerinde 7 Nisan'a kadar durdurabilmeyi başardı. Ancak kentin bu kesiminde birkaç dayanak noktası elde etmeyi başaran Kızıl Ordu, 6. Muhafız Tank Ordusu ve 9. Muhafız Ordusu'nun büyük kısmıyla 8 Nisan'da kentin batı banliyölerine girdi. Batı banliyöleri Sovyet kuvvetleri için özellikle önemliydi. Çünkü Viyana'nın ana demiryolu hattı buradan geçmektedir ve dolayısıyla ana tren istasyonu da buradadır. Bu bölgedeki Sovyet başarısı, sonraki birkaç gün içinde hızla doğu ve kuzey banliyölere sızmalarına olanak sağladı. Tuna nehrinin kuzeyinde Sovyet 4. Ordu'su, Alman savunmasını Viyana'nın kuzey banliyöleri üzerinden batıya doğru sıkıştırdı. Bu gelişmelerle Viyana'nın merkezi kuşatılmış oldu.

Kentin güney ve batı banliyölerinde 8 Nisan'da sokak çatışmaları hâlen şiddetle sürmekteyken 3. Ukrayna Cephesi kentin etrafından dolaşarak Linz ve Graz yönünde ileri harekete başlamıştı.

Kızıl Ordu birlikleri 9 Nisan'dan itibaren kentin merkez kesimine girmeye başladılar. Fakat dış semtlerde sokak çatışmaları birkaç gün daha devam etti. 4. Muhafız Ordusu ile 20. Muhafız Piyade Kolordusu, 11 Nisan akşamı Tuna kanallarına ani bir baskın düzenledi. Aynı sırada 1. Mekanize Kolordu da Reichsbrücke Köprüsü'ne ilerledi. Alman savunması için ani bir darbe de 13 Nisan'da gerçekleşti. 80. Muhafız Piyade Tümeni ve 7. Muhafız Hava İndirme Tümeni askerleri, teknelerle köprünün iki yanında karaya çıkartıldılar. Bu birlikler, köprünün imhası için hazırlanmış kabloları keserek köprüyü emniyete aldılar. Ancak Tuna üzerindeki diğer önemli köprüler, Alman savunması tarafından zamanında havaya uçuruldu. Aynı gün, 13 Nisan 1945 tarihinde kenti savunan son Alman birliklerinin teslim olmasıyla kentte Kızıl Ordu duruma hakim oldu. Ancak, General Bittrich'in 2. SS Panzer Kolordusu, 13 Nisan akşamı kenti batı kesiminden terk etmiştir. Yine 13 Nisan'da Sovyet 46. Ordu'su Essling'i aldı ve Sovyet Tuna Filotillosu deniz piyadelerini, Viyana'nın kuzeyinde Klosterneuburg'da karaya çıkardı.

Sonuç

Operasyondaki katılımcılardan birine Stalin'in minnettarlığı

3. Ukrayna Cephesi'ne bağlı kuvvetler 15 Nisan'da Avusturya'nın içlerine doğru ileri hareketlerini devam ettirdiler. 6. SS Panzer Ordusu'nun tamamen tükenmiş olan kalıntıları, Linz - Viyana ekseni üzerinden geri çekilmek zorunda kaldılar. Bu birlikleri, hemen arkalarından Kızıl Ordu'nun 9. Muhafız Ordusu ve 46. Ordu birlikleri takip ettiler. Sovyet 26. ve 27. Orduları, geri çekilmekte olan Alman 6. Ordu'su birliklerinin peşinde Graz'ın kuzeyi yönünde ilerledi. Sovyet 57. Ordu'su ile Bulgaristan 1. Ordu'su, geri çekilen diğer Alman birliği, 2. Panzer Ordusu'nu Graz'ın güneyi yönünde izledi. Bu Alman birlliklerinin hiçbiri Sovyet ilerlemesini geçici olarak durdurmaktan öte bir şey yapacak durumda değildi.

Viyana'nın en ünlü binalarından bazıları savaş sonunda yıkılmış durumdaydı. Kentte, savaş gören tüm kentlerde olduğu gibi, elektrik, havagazı ve su yoktu. Öte yandan güvenlik kuvvetlerinin dağılmış olması yüzünden hem yabancılar hem de Avusturyalılar yağmalara ve saldırılara giriştiler. Sovyet taarruz kuvvetleri kentteyken sivil halka yönelik genelde olumsuz bir uygulama görülmedi. Ancak ikinci dalga Sovyet güçlerinin disiplini bozuktu ve birkaç hafta boyunca yağma ve tecavüz olaylarına girdiler. General Bittirich ve General Von Bünau, Sovyet kuvvetlerinin eline geçmeden önce kentten ayrıldılar. Avusturyalı politikacı Karl Renner, galip Sovyet güçlerinin zımmi onayı ile Viyana'da Nisan ayında geçici bir hükûmet kurdu ve Avusturya'nın Üçüncü Reich'tan (Almanya) ayrıldığını ilan etti.

Kaynakça

Viyana'da Kızıl Ordu anısına dikilmiş anıt

• Brassey's Dictionary of Battles - John Laffin
• The Decline and Fall of Nazi Germany and Imperial Japan - Hans Dollinger, Hans Adolf Jacobsen
• Endkampf an der Donau 1944/45 - Peter Gosztony
• Geschichte des Zweiten Welt Krieges - D.F. Ustinov
• The Last 100 Days - John Toland
• The Soviet - German War 1941–45 - David M. Glantz