Белем икътисады

Белем икътисады

Белем икътисады Викиҗыентыкта

Белем икътисады термины түбәндәге мәгънәләргә ия:

• икътисад чикләүләре кысаларында белем җитештерү һәм аның белән идарә итүгә юнәлтелгән, "белемгә нигезләнгән икътисад", яки
• Фәнни белемгә нигезләнгән икътисад.

Икенче мәгънәдә термин ешрак кулланыла. Икътисадый файда һәм эш урыннары тудыру өчен, белем инженерлыгы һәм белем идарәчелеге белем технологияләренә мөрәҗәгать итә.

Бүгенге көндә югары үсештәге илләрдә икътисадый үсешнең төп чыганаклары - гыйлем җитештерү һәм югары технологияләр.

Концепцияләр

Белем икътисады, икътисадның барлыкка килүен һәм үсүен билгеләүче төп фактор буларак, кешечел капитал булып тора. Белем икътисадының төп концепциясен тәшкил иткән гыйлем һәм укымышлылыкка түбәндәгечә карап була:

• Бизнес продукты, ягъни югары кыйммәт (бәя) куеп экспортка чыгарыла алучы белем бирү яки инновацион интеллектуаль продуктны җитештерү (матди булмаган товар саналучы хезмәт күрсәтүне оештыру).
• Җитештерү активы (капитал).

Стэнфорд университеты галимнәре бу вәзгыятькә түбәндәге билгеләмә бирәләр:

"Югары тизлек белән яңадан-яңа техник һәм фәнни ачышлар ясауга (һәм дә аларның искерүенә) кертем ясаучы, күп белем таләп итә торган эшчәнлеккә нигезләнүче җитештерү һәм хезмәт күрсәтү"

Белем икътисады төшенчәсенең төп нигезе - акыл хезмәте ияләре һәм башка хезмәткәрләр арасында аермасы табигате - Петер Друкерның 1966 елгы The Effective Executive китабында тасвирлана.

Этәрүче көчләр

Бизнесны алып бару кагыйдәләре һәм төрле милли икътисадларның көндәшлелек сәләтенә тәэсир итүче көчләр арасына түбәндәгеләрне кертәләр:

• Глобальләшү — аеруча базарлар һәм продуклар мәсьәләсендә
• Мәгълүмат технологияләре, алар түбәндәге өч мәсьәләгә байле:
  • Мәгълүмат/Белем тыгызлыгы артуы — нәтиҗәле җитештерү мәгълүматларга һәм ноу-һауларга (en) бәйле; югары үсештәге илләрдә хезмәткәрләрнең 70%-тан артыгы - акыл хезмәте ияләре; заводларда эшләүчеләрнең күбесе, кул хезмәтенә караганда, акыл эшчәнлеген күбрәк куллана.
  • Яңа медиалар (en) – яңа (электрон) мохитләрнең белем җитештерү һәм тарату мөмкинлекләрен үстерүе аркасында, коллектив интеллект (en) барлыкка килә.
  • Санак челтәрләре (en) һәм элемтәгә керү мөмкинлекләре, Интернет кебек яңа вәзгыятьләр дөньяның бер "глобаль авылга" (en) әйләнүен якынайта.

Шулай ук карагыз

• Игътибар икътисады
• Когнитив-мәдәни икътисады
• Мәгълүмати икътисад
• Акыллы шәһәр
• Халыкара инновацияләр индексы
• Интернет икътисады
• Икътисади белем индексы
• Гыйлем базары
• Белем оешмасы
• Белем менежменты
• Белем полициясе
• Белем инкыйлабы
• Белем кыйммәтлеге чылбыры
• Гыйлем эстәү икътисады
• Гыйлем эстәүче җәмгыять
• Челтәр икътисады
• Җәмгыяви мәгълүматның эшкәртелүе
• Белем икътисады чоры мәгарифе турында викикитап

Әдәбият

• Arthur, W. B. (1996). Increasing Returns and the New World of Business. Harvard Business Review(July/August), 100–109.
• Bell, D. (1974). The Coming of Post-Industrial Society: A Venture in Social Forecasting. London: Heinemann.
• Drucker, P. (1969). The Age of Discontinuity; Guidelines to Our changing Society. New York: Harper and Row.
• Drucker, P. (1993). Post-Capitalist Society. Oxford: Butterworth Heinemann.
• Machlup, F. (1962). The Production and Distribution of Knowledge in the United States. Princeton: Princeton University Press.
• Porter, M. E. Clusters and the New Economics of Competition. Harvard Business Review. (Nov-Dec 1998). 77-90.
• Romer, P. M. (1986). Increasing Returns and Long-Run Growth. Journal of Political Economy, 94(5), 1002–1037.
• Rooney, D., Hearn, G., Mandeville, T., & Joseph, R. (2003). Public Policy in Knowledge-Based Economies: Foundations and Frameworks. Cheltenham: Edward Elgar.
• Rooney, D., Hearn, G., & Ninan, A. (2005). Handbook on the Knowledge Economy. Cheltenham: Edward Elgar.
• The Brookings Institution. MetroPolicy: Shaping A New Federal Partnership for a Metropolitan Nation. Metropolitan Policy Program Report. (2008). 4-103.

Сылтамалар

• Knowledge for Development Program, World Bank
• [http://www.lancaster.ac.uk/ias/ann(үле сылтама)