Ленинград камалышы

	Ленинград камалышы
	Төп низаг: Бөек Ватан сугышы
	; Камап алынган Ленинград яшәүчеләре суга баралар
Дата	8 сентябрь 1941 – 27 январь 1944, 872 көн
Урын	Ленинград, ССРБ
Нәтиҗә	Кызыл Гаскәрнең җиңүе, Ленинград камалышы өзүе
Көндәшләр
ССРБ	Өченче рейх, Финляндия, ; Зәңгәр дивизия
Сәргаскәрләр
Георгий Жуков; Л. А. Говоров; Климент Ворошилов; И. И. Федюнинский; В. Ф. Трибуц; М. С. Хозин	Вилһелм фон Лееб; Георг фон Күхлер; К. Г. Маннерһейм; А. Муньос Грандес
Яклар көчләре
билгесез	билгесез
Югалтулар
Хәрби югалтулар: һәлак — 332 059; хәрби түгел югалтулар — 24 324; хәбәрсез югалган:; — 111 142; Граҗдан югалтулар:; бомбалаудан — 16 747 ачлыктан вафат — 632 253	билгесез

Файл:Leningrad Siege May 1942 — January 1943.png

Ленинград камалышы, 1942-143 ел

Ленинград камалышы (рус. Блокада Ленинграда) (8 сентябрь 1941 – 27 январь 1944, 872 көн) — алман-фашист, Финляндия, испан (Зәңгәр дивизия) гаскәрләре, Африка, Италия хәрби-диңгез көчләре катнашында тарафыннан Бөек Ватан сугышында Ленинград камалышы (Ленинград — хәзер Петербург).

1941 елның 8 сентябреннән 1944 елның 27 гыйнваренә кадәр (камалыш боҗрасы 1943 елның 18 гыйнварендә өзелә) — 872 көн сузыла.

Камау башланганчы шәһәрдә җитәрлек азык-төлек һәм ягулык булмаган. Ленинград белән бер генә элемтә кала — Ладога күле. Бу күл алман-фашист әртиллириясе һәм очкычлары тарафыннан тупка тотыла, шуңа күрә йөк элемтәсе җитәрлек азык-төлекне Лениградка китерә алмый, шәһәрдә зур ачлык башлана. Бик салкын кыш һәм азык-төлек җитешмәве нәтиҗәсендә 700 мең диярлек кеше ачлыктан үлә.

Камау өзгәннән соң Ленинград чолгавы дошман көчләре тарафыннан 1944 елның сентябренә кадәр дәвам итә.

1944 елның июнендә-августында Совет көчләре Балтыйк диңгезе флоты яклаганында Выборг һәм Свирск-Петрозаводск операцияләрен үткәрәләр.

20 июньдә Совет көчләре Выборг шәһәрен азат итә.
28 июньдә Совет көчләре Петрозаводск шәһәрен азат итә.
1944 елның сентябрендә Кызыл гаскәр Гогланд утравын азат итә.

Ватан саклавында Каһарманлык һәм Батырлык өчен Ленинград шәһәренә югары дәрәҗәне — Шәһәр-Каһарман — 1965 елда бирелә.

Таня Савичева көндәлеге

Ленинград камалышының язылган һәйкәле — Таня Савичева көндәлеге. Бу документ Ленинград камалышы ачлыгының дәһшәтләрен күрсәтә. Таня Ленинград гаиләсендә яшәде, аның күзләре алдында бөтенесе туганнары үләләр. Бик соң эвакуациягә карамастан Таня ачлыктан һәм авырудан үлә.

Таня Савичева көндәлеге:

Женя үлде 1941 елның 28 декабрендә,
Әби үлде 1942 елның 15 гыйнварендә,
Лёка үлде 1942 елның 17 мартында
Вася абый үлде 1942 елның 13 апрелендә
Лёша абый үлде 1942 елның 10 маенда
Әни үлде — 1942 елның 13 маенда
Савичевлар үлделәр.
Бөтенесе үлде
Таня генә калды

Бик соң эвакуациягә карамастан Таня ачлыктан һәм авырудан 1942 елның 1 июлендә үлә.

Ленинград камалышының мизгелләре

Арт-атыштан соң.
Ленинград саклавы өчен медале
Диңгезчеләр фронтка баралар
Кораб тубы Кызыл Тау фортында
Шатланучы Ленинград. Без җиңдек! Камалыш өзелде.

Хәтирә

Арт-атыш вакытында бу урамның ягы — иң куркыныч!

Шулай ук карагыз

	Икенче бөтендөнья сугышы порталы
	Советлар Берлеге порталы
	Өченче Рейх порталы

Әдәбият

Арутюнян Б. А., Фролов М. И. Огневой щит и меч Ленинграда, 1941-1944 гг.: монография. — СПб.: ЛГУ, 2007. — 187 с. — 500 экз. — ISBN 978-5-8290-0625-9
Барышников Н. И. Блокада Ленинграда и Финляндия 1941-1944. — Һелсинки; СПб.: Ин-т Йохана Бекмана, 2002. — 300 с. — ISBN 952-5412-10-5
Блокада и контрблокада: Борьба на океанско-морских сообщениях во второй мировой войне / под ред. В. П. Боголепова. — М.: Наука, 1967. — 767 с. — (Вторая мировая война в исследованиях, воспоминаниях, документах). — 6500 экз.
Блокада Ленинграда в документах рассекреченных архивов / под ред. Н. Л. Волковского. — М.; СПб.: АСТ; Полигон, 2004. — 766 с. — (Военно-историческая библиотека). — 3500 экз. — ISBN 5-17-023997-1; 5-89173-262-9
Блокада рассекреченная: [Сборник] / Междунар. ассоц. блокадников города-героя Ленинграда; Сост. В. Демидов. — СПб.: Бояныч, 1995. — 254 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-7199-0027-6
Антология, воспоминания блокадников Блокада: Сестрорецкий рубеж. — 2004. — 208 с. — 3000 экз. — ISBN 5-85991-062-2
Буров А. В. Блокада день за днем, 22 июня 1941 г. — 27 янв. 1944 г / предисл. М. Дудина. — Л.: Лениздат, 1979. — 478 с. — 50 000 экз.
Воронов Ю. П. Блокада: Кн. стихов. — Доп. переизд. — Л.: Лениздат, 1986. — 151 с. — 25 000 экз.
Гланц Д. М. Блокада Ленинграда 1941-1944 = Glantz D. Leningrad city under siege 1941-1944 / пер. с англ. Е. В. Ламановой. — М.: Центрполиграф, 2009. — 221 с. — 3000 экз. — ISBN 978-5-9524-4170-5
Гусаров А. Ю. Памятники воинской славы Петербурга. — СПб.: Паритет, 2010. — 396 с. — (65-й годовщине Победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 годов посвящ.). — 3000 экз. — ISBN 978-5-93437-363-5
Ежов М. В., Фролов М. И. Духовный подвиг защитников Ленинграда: монография. — СПб.: Знание, 2010. — 185 с. — 1000 экз. — ISBN 978-5-7320-1209-5
Ковальчук В. М., Чистиков А. И. Ленинград и ленинградцы в годы блокады. — СПб.: Лики России, 2012. — ISBN 978-5-87417-394-4
Комаров Н. Я., Куманёв Г. А. Блокада Ленинграда, 1941-1944: 900 героич. дней: Ист. дневник. Коммент. — М.: ОЛМА-ПРЕСС, 2004. — 571 с. — (Историческая библиотека «ОЛМА-ПРЕСС»). — 5000 экз. — ISBN 5-224-04225-9
Ломагин Н.А. Неизвестная блокада. — СПб.: Нева, 2004. — ISBN 5-7654-3417-7
Лукницкий П. Н. Сквозь всю блокаду: [Дневник воен. корреспондента]. — Л.: Лениздат, 1988. — 719 с. — 100 000 экз.
Непокорённый Ленинград: Крат. очерк истории города в период Великой Отечественной войны / отв. ред. В. М. Ковальчук. — 3-е изд., перераб. и доп. — Л.: Наука, 1985. — 327 с. — (Борьба народов против фашизма и агрессии). — 25 000 экз.
Новиков В. С. Блокада снится мне ночами: воспоминания. — СПб.: Детгиз, 2009. — 201 с. — 235 экз. — ISBN 978-5-8452-0420-2
Сапаров А. В. Дорога жизни. Повесть о блокадном времени. — М.: Советская Россия, 1967. — 341 с. — ISBN тираж 50000
Симоненко В. Б., Магаева С. В., Симоненко М. Г., Пахомова Ю. В. Ленинградская блокада : Медицинские проблемы — ретроспектива и современность. — М.: Медицина, 2003. — 158 с. — 2000 экз. — ISBN 5-225-04778-5
Солсбери Г. 900 дней. Блокада Ленинграда = Salisbury G. E. The 900 days. The siege of Leningrad. — New York: Harper and Row, 1969 / пер. с англ. И. С. Вольской; науч. ред. и авт. предисл. О. А. Ржешевский. — М.: УРСС, 2000. — 590 с. — 3000 экз. — ISBN 5-8360-0088-3
Солсбери Г. Е. 900 дней: [Блокада Ленинграда] = Salisbury G. E. The 900 days. – New York, 1969 / пер. с анг. И. С. Вольской; предисл. А. Адамовича.. — СПб.; М.: РИК «Культура»; Прогресс. Литера, 1994. — 607 с. — 25 000 экз. — ISBN 5-01-003299-6
Стахов Х. Г. Трагедия на Неве: шокирующая правда о блокаде Ленинграда, 1941-1944 = Stachow H. G. Tragödie an der Newa / пер. с нем.: Ю. М. Лебедев. — М.: Центрполиграф, 2011. — 380 с. — (За линией фронта. Мемуары). — 3000 экз. — ISBN 978-5-227-02484-8
Сухаренко А. И. Блокада. Запах смерти: [Ромео и Джульетта блокадного Ленинграда: роман]. — М.: АСТ; Астрель; Полиграфиздат, 2010. — 505 с. — 3000 экз. — ISBN 978-5-17-063306-7; 978-5-271-25919-7; 978-5-4215-0534-1
Фролов М. И. Артиллеристы в боях за город Ленина, 1941-1944: Ист. очерк. — Л.: Лениздат, 1978. — 272 с. — 25 000 экз.
Фролов М. И. Салют и реквием: Героизм и трагедия ленинградцев 1941-1944 гг. — 4-е, доп. — СПб.: ЛГУ, 2004. — 235 с. — 2004 экз. — ISBN 5-8290-0389-9
Ланнуа Ф. пер. с фр. М. Стровский Битва за Ленинград июнь-декабрь 1941г. — М.: Эксмо, 2009. — 210 с.