Xirosima
| Şähär
Xirosima
Hiroşima yapunça 広島市 
|
Xirosima yäki Hiroşima (yapunça 広島市, äyteleşe Xirosşima-sşi, tıñla , tärcemäse - "kiñ utraw") - Yapunstannıñ Xonsü utrawı könyaq-könbatışında urnaşqan Tügoku töbägeneñ iñ zur şähäre, Xirosima prefekturası başqalası.
Yapunstan däwlät mäğnäse şähärlär isemlegenä kerä.
Atom bombasına totılğan dönyanıñ tarixında berençe şähär.
Tarix
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Borınğı däwer
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Borınğı däwerdä Xirosima urınında küp qurğannar tözelä.
- Dzömon çorı - 10000 b.e.q. - 300 b.e.q.
- Yayöy çorı - 300 b.e.q. - 300
- Kofun çorı - 300-550
7 ğasırdan Yamato däwläteneñ Aki töbägenä kerä.
9-10 ğasırda İtsukusima ğibädätxänäse tözelä.
Urta ğasırlar
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
12 ğasırda Yapunstanda ike xakimiät urnaştırıla: könbatışta - Kioto başqalasında iske aqsöyäklär İmperator xakimiäte häm könçığışta - Kamakura başqalasında samuraylar yaña sögunatı xakimiäte kilep çığa.
1221 yılda Xirosima aqsöyäkläre Sögunatka qarşı baş kütärep İmperatornı yaqlıy. Kütäreleş bastırılğan, şähär idäräse Takeda ıruğına kitä.
1333 yılda Kumakuro sögunatı yuqqa çıqqannan soñ Muromati sögunatı Kioto başqalası belän kilep çığa.
Xirosimada idärä itkän Takeda ıruğı yaña sögunatnı yaqlıy, läkin 1368 yılda alardan Aki töbäge alına.
15 ğasırda Yapunstanda nizağlaşu däwere başlana. Xirosima öçen Outi häm Amago ıruğları köräşä.
16 ğasırdan Mori ıruğı xakimiätkä kilä.
1541 yılda Mori Motonari Takeda ıruğın yuq itä.
1554 Motonari İtsukusima suğışında Outi ğäskärlären ciñä.
1570 yılğa Mori Torimotu xakimiäte astında 60 Yapunstan töbägennän 12-se bula.
Edo çorı
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]1600 Sekigaxara suğışı näticäsendä Tokugawa sögunatına kerä.
Sekigara suğışı ciñüçese - Fukusima Masanori Xirosimanı ala.
1619 yılda Sögunat Fukusimanı samuray statusın mäxrüm itä.
1619 yıldan Asano ıruğı xakimiätkä kilä.
1603 yılda üzidärä Xirosima-xan kilep çığa.
1871 yılda Meydzi inqıylabınnan soñ Xirosima-xan Xirosima prefekturasına äwerelä.
Atom bombasına totılu
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
.jpg){kind=spacer}
1945 yılnıñ 6 avgustı 8:15 säğätendä AQŞ oçqıçı B-29 «Enola Gay» Xirosimağa "Malay" isemle atom bombasın ırğıta.
Atom bombası 600 m bieklegendä şartlana. Epitsentr Sima hospitalendä bulğan.
Atom şartlawı näticäsendä 70 meñ keşe häläq bulğan, 60 meñ cäräxätlärdän ülgän, şähär cimerelgän.
1960 yığa Xirosima tözäkländerelä.
Atom bombası şartlawı urınında "Tınıçlıq istälekle parkı" buldırıla.
Şähär klimatı
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]| Xirosima klimatı | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kürsätkeç | Ği | Fev | Mar | Apr | May | İün | İül | Avg | Sen | Okt | Noya | Dek | Yıl |
| Urtaça maksimum, °C | 9,6 | 10,2 | 13,8 | 19,5 | 23,8 | 26,9 | 30,8 | 32,1 | 28,3 | 23,0 | 17,2 | 12,3 | 20,6 |
| Urtaça temperatura, °C | 5,3 | 5,7 | 9,0 | 14,6 | 18,9 | 22,8 | 26,9 | 27,9 | 23,9 | 18,0 | 12,3 | 7,5 | 16,1 |
| Urtaça minimum, °C | 1,7 | 1,8 | 4,5 | 9,8 | 14,3 | 19,2 | 23,7 | 24,3 | 20,2 | 13,8 | 8,2 | 3,5 | 12,1 |
| Yawım-töşem norması, mm | 46,9 | 66,9 | 120,5 | 156,0 | 156,8 | 258,1 | 236,3 | 126,0 | 180,3 | 95,4 | 67,8 | 34,8 | 1540,6 |
Monı da qarağız
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Sıltamalar
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Räsmi sayt 2009 елның 25 сентябрь көнендә архивланган.
