Kontent qismiga oʻtish

Ayollar huquqlari harakati

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
WikiAyollar loyihasi qismi
Feminizm
Tarixi
Bosqichlar
Ayollar saylov huquqi
Feministik ideologiya
Multikultural
Konservativ feminizmlar roʻyxati
Diniy variantlar
Harakatlar va mafkuralar
Tushunchalar
Nuqtai nazarlar
Nazariya
Areas of study
Mamlakat boʻyicha
Roʻyxatlar va turkumlar
Roʻyxatlar
1943-yildagi We can do it! (Biz buni qila olamiz!) urush tashviqoti plakati 1980-yillarda feministik harakatning ramzi sifatida qayta oʻzlashtirilgan.

Ayollar huquqlari harakatining dastlabki qadamlari maʼrifat davrida fuqarolik-ozodlik harakatlarining boshlanishi bilan bir vaqtda rivojlandi. Asosiy gʻoya Fransuz inqilobi davrida eʼlon qilingan barcha odamlarning tengligi edi. Olympe de Gouges 1791-yilda „Ayol va ayol fuqaroning huquqlari deklaratsiyasi“ (Déclaration des droits de la Femme et de la Citoyenne) va Inson huquqlari va fuqarolik huquqlari deklaratsiyasidan soʻng darhol ayollar uchun xuddi shunday huquq va majburiyatlarni talab qildi(1789). Chunki u davrda inson va fuqaro huquqlarining ifodasi faqat erkaklarga tegishli edi.

Jinslar oʻrtasidagi munosabatlar haqida gap ketganda, farqlarni taʼkidlab, tubdan farq qiladigan ikkinchi va tenglikli umumiy nuqtai nazar aniq boʻldi. Birinchisi, chuqur ildiz otgan, tabiiy yoki yangi fanga asoslangan „jinslarning farqiga“ asoslangan.

Egalitar yondashuv esa maʼrifatparvarlikning asosiy gʻoyasiga asoslanadi. Shu nuqtai nazardan, barcha odamlar „tabiat oldida bir xil“ boʻlgani sababli, jamiyatning barcha sohalarida jinslar boʻyicha tenglashtirish talabi paydo boʻldi.

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Asosiy maqola: Feminizm tarixi

Ayollar harakati tashkil topgan kundan boshlab, uning asosi erkaklar va ayollar oʻrtasidagi tengsizlikning adolatsizligiga asoslangan. Tarixda erkaklar va ayollar oʻrtasidagi munosabatlar patriarxal jamiyatga xos boʻlib, tabiat qonuniga asoslangan, hamda ayollar erkaklardan pastroq ekanligini anglatadi. Erkaklikni oʻrganuvchi sotsiolog Allan Johnson patriarxat haqida shunday yozgan: „Patriarxiya erkaklarni nazorat orqali xavfsizlik, maqom va boshqa mukofotlar izlashga undaydi. Boshqa erkaklarning ularni boshqarish va ularga zarar yetkazish qobiliyatidan qoʻrqish hamda nazorat ostida boʻlishlikni erkak ham ayol ham eng yaxshisi deb bilishga undaydi“[1]. Feminizmgacha boʻlgan davrda ayollar uy xoʻjaligining asosiy, nozik didili va hissiy tarbiyachisi boʻlib kelganlar. Ular shunday tarbiyalangan edilarki, ularga gʻamxoʻrlik qilish uchun er topish va oilani boqish ayolning asosiy vazifasi hisoblangan. Muallif Mary Wollstonecraft oʻzining 1792-yilda yozgan „A Vindication of the Rights of Woman (Ayol huquqlarini himoya qilish)“ va „A Vindication of the Rights of Men (Erkaklar huquqlarini himoya qilish)“ romanlarida mazkur jinslar haqida quyidagilrni yozgan edi: „…Zero, juda boy tuproqqa ekilgan gullar kabi, kuch va foydalilik goʻzallikka qurbon boʻladi. Koʻzni quvontirgan gullab-yashnagan barglar esa, kamolotga yetishi kerak boʻlgan fasldan ancha avval poyada eʼtiborsiz qolib, soʻnadi.“ [2] Feministik harakat mavjud boʻlgunga qadar dastlabki gʻoyalar va pro-feminizm eʼtiqodlarining faolligi protofeministik deb taʼriflanadi[3].

Qoʻshma Shtatlardagi protofeministlar Seneka sharsharasi konvensiyasi oldidan saylov huquqini bekor qilish va boshqa harakatlar doirasida tashkil etilgan[4]. Gender tengligi harakati Haudenosaunee (Iroquois) xalqlarida Amerika mustamlaka qilinishidan ancha oldin amalga oshirilgan[4]. Baʼzilar 1832-yilda Amerika qullikka qarshi jamiyati (The American Anti-Slavery Society or AASS) va Konnektikut ayollarning qullikka qarshi jamiyati 1833-yilda tuzilgani kabi feministik harakatning boshlanishini 1832-yilda sodir boʻlgan deb tan olishdi. 1837-yilga kelib, butun mamlakat boʻylab 139 ta AASS jamiyati tuzildi. Birinchi milliy AASS konvensiyasi 1837-yilda Nyu-York shahrida boʻlib oʻtgan. Birinchi qurultoyda qora tanli ayollar qatnashishi mumkinmi, degan savol muhokama qilingan. Ikkinchi va uchinchi qurultoylarda konvensiyalarning afro-amerikalik rahbariyati va aʼzolik ishtiroki uchun ochiq ekanligi haqidagi talablar qoʻllangan. Filadelfiya zalida boʻlib oʻtgan ikkinchi qurultoy oqshomida, yigʻilish toʻxtatilib, ishtirokchilar chiqib ketganidan soʻng, zoʻravon olomon zalni yoqib yuborgan. Muhokama qilingan masalalar orasida ovoz berish, zulm va qullikni cheklash kabi ahamiyatli mavzular boʻlgan. Mazkur yigʻilish kelajakdagi harakatlar uchun asos yaratgan[4].

1895-yil 15-noyabrda Elizabeth Cady Stanton oʻz nuqtai nazariga koʻra, Seneka sharsharasi konvensiyasi „… dunyoda oʻtkazilgan birinchi ayollar huquqlari konvensiyasi boʻlgan… deklaratsiyani koʻpchilik oʻqib chiqqan va imzolagan. Hozir boʻlayotganlar bir qator radikal rezolyutsiyalar shu asnosida qabul qilingan“[5]. Stentonning xotirasi 1950-yillardan boshlab tarixchilarni 1848-yildagi Seneka sharsharasi konvensiyasini (Qoʻshma Shtatlarda ayollarning saylov huquqi harakati boshlangan) Shimoliy Amerikaning eng qadimgi feministik harakati deb atashga undagan. Konvensiya har oʻn besh yilda bir marotaba yigʻilib turadi[5]. Ishtirokchilar yangi harakatning mafkurasi va siyosiy strategiyasini belgilab beruvchi Seneka sharsharasi hissiyotlar deklaratsiyasi loyihasini ishlab chiqqanlar.

Shimoliy Amerika va Yevropadagi eng dastlabki xalqaro ayollar tashkilotlari 1888-yilda AQShning Vashington shahrida tashkil etilgan Xalqaro Ayollar Kengashi hisoblanadi[6]. Feministik harakat atamasi 19-asr oxirida feministik harakatni ayollar harakatidan farqlab olish uchun ishlab chiqilgan boʻlib, bu holat erkaklarni ham feminist guruhlariga kiritish imkonini bergan[7]. Shunday qilib, yangi harakat Britaniya Leyboristlar partiyasi vakili George Lansbury kabi erkak feministlarni 1906-yilda siyosiy nomzodlik uchun kurash olib borishga undagan[7]. Feministik harakatlar toʻgʻrisida xabardorlik rivojlanishi bilan transmilliy feminizm va millatchi feministik harakatlari butun dunyoda oʻzini namoyon qila boshlagan[7][6]. Ustuvorlik va gʻoyalar har bir harakat boshlangan hududdagi ayollarning siyosiy yoki madaniy pozitsiyalariga qarab farqlanadi[7]. Feministik koalitsiya siyosatining umumiy mavzulari qonuniy huquqlarning yetishmasligi, qashshoqlik, tibbiy zaiflik va ogʻir mehnat sharoitlarini oʻz ichiga oladi. Ushbu siyosiy masalalar koʻpincha sinf, kasta, etnik kelib chiqishi, dini, jinsiyligi, millati va yoshi boʻyicha taqsimlanadi[7]. Ilk rus millatchi feminist faollari 1905-yilda Ayollar tengligi uchun Butunrossiya ittifoqiga asos solib, ayollarning ovoz berish va erkaklar bilan birgalikda taʼlim olish imkoniyatini yaratishgan[7]. 1931-yilda Britaniya Hindistoni boʻlgan Lahurda Butun Osiyo ayollar konferensiyasi boʻlib oʻtgan. Ushbu uchrashuv „turli boʻlinmalar boʻyicha ayollar tarmogʻini namoyish etgan“ davrning bir misolidir[6]. Konferensiya ruhini xalqaro yoki global feministik harakat deb tushunish mumkin[6].

Zamonaviy ayollar huquqlari harakati

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Zamonaviy ayollar harakati yoki ayollar huquqlari harakatining birinchi toʻlqini (19-asr oʻrtalari – 20-asr boshlari) ayollarning saylov huquqi kabi asosiy siyosiy va fuqarolik huquqlari uchun yangi axloqiy tamoyilga ega jamiyat uchun kurashdi. va taʼlim bor. Ushbu tamoyil 1918-yilda Germaniyada Veymar Respublikasi konstitutsiyasining shakllanishida ham kafolatlangan edi. [Turkiyadagi bu urush Otaturk tomonidan Respublika eʼlon qilingandan keyin (1923) 10 yil ichida amalga oshirilgan islohotlar tufayli gʻalaba qozonildi. ]
  • 1960-yillardan boshlab ayollar harakatining ikkinchi toʻlqini „Yangi chap“ doirasida shakllanib, ayollarga, ayniqsa, onalarga nisbatan kamsitishlarni tanqid qildi. Hech boʻlmaganda ikkinchi bosqichning aksariyati hozirgacha tashkil etilgan siyosat shakllarini tanqid qilgani uchun „Ayollar avtonom harakati“ deb nomlangan. Ushbu ikkinchi toʻlqin koʻpincha yangi ijtimoiy harakatlarning bir qismi sifatida tushunilgan. Biroq, soʻnggi ikki asrdagi ayollar harakati munosabatlarda boʻlib koʻrilgan va bosqichlarga yoki toʻlqinlarga boʻlingan.
  • 1990-yillarda Qoʻshma Shtatlarda ayollar harakatining uchinchi toʻlqini (Uchinchi toʻlqin feminizmi) paydo boʻldi. Bu toʻlqin ikkinchi toʻlqinning maqsadini yanada rivojlantirdi. Yangi tuzilmada, eng avvalo, zamon va hududlarga koʻra insonning umuminsoniy, kamroq etnosentrik, oʻzgaruvchan tuzilishi sabablarini tanqidiy soʻrash zarurligini taʼkidlaydigan istiqbol boʻldi. 1995-yilda „genderni hisobga olish“ sarlavhasi ostida 4-hukumat, shu jumladan Vatikan ham uchrashdi. Ayollar boʻyicha Butunjahon konferentsiyasida ular ayollar, lesbiyanlar va geylar harakatlarini qoʻllab-quvvatlash uchun yuqoridan pastga strategiyasi sifatida eng kichik islohotni yaratishga qaror qilishdi.

Ayollar harakatining himoyachisi tushunchasi faqat keksa ayollar harakatida kurashganlar uchun ishlatiladigan ibora emas, bu tushuncha hozir ham qoʻllanadi. Biroq, 60-yillardan boshlab " feministik " tushunchasi koʻproq Yangi ayollar harakati aʼzolari uchun qoʻllanila boshlandi.

Birinchi ayollar harakati toʻlqini

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Fransuz inqilobi doirasidagi erkaklar va ayollar oʻrtasidagi tenglik birinchi marta Yevropa salonlarida, balki „Mart oldidan“ davrida eski katoliklar tomonidan aytilgan. Ushbu intellektual davra Blue Stocings jamiyati deb kamsitildi.

Amerikadagi ayollar harakatining birinchi toʻlqini qullikka qarshi harakat doirasida paydo boʻldi. Bekor qilish tarafdorlari orasida juda koʻp dindor ayollar bor edi. Bu ayollar nafaqat qora tanli amerikalik erkaklarning huquqlari, balki ayollarning ham huquqlari oq tanli amerikalik erkaklarning fuqarolik huquqlariga teng kelmasligini tushunishdi. Natijada 1848-yilda Amerika Mustaqillik Deklaratsiyasiga asoslangan va birinchi navbatda ayollarning saylov, nikoh va mulkiy huquqlarini isloh qilishni talab qilgan Seneka sharsharasi deklaratsiyasi qabul qilindi.

Helene Lange va Gertrud Baumer atrofidagi liberal ayollar harakati, Minna Cauer va Anita Augspurg atrofidagi radikal ayollar harakati va Klara Zetkin atrofidagi sotsialistik ayollar harakati oʻrtasidagi farq bugungi kunda ob’ektiv sabablarga koʻra va turli kesishmalar tufayli amalga oshirilmaydi. Mantiqiy narsa bogʻlanishlarni farqlashdir. Radikal qanot – qisman sotsialistlar bilan – ayollarning saylov huquqi va milliy darajada universitetga kirish uchun kurashdi. Liberal qanot, birinchi navbatda, ayollarning mahalliy saylovlarda ishtirok etish huquqini taʼminlash, ayollarning taʼlim olish imkoniyatlarini yaxshilash va ayollarning mehnat qilish huquqini, ayniqsa, ijtimoiy noqulay kasbiy guruhlarda (xizmatchi, aktrisa) tan olishga harakat qildi. Jamiyatni yangi axloqiy asoslar bilan almashtirish masalasi har tomonlama bor edi.

Ikkinchi ayollar harakati toʻlqini

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ikkinchi ayollar harakatining paydo boʻlishiga turtki boʻlgan sabab: Ular 1950-yillardan beri davom etayotgan chuqur ildiz otgan ijtimoiy va madaniy oʻzgarishlardir. 1-toʻlqin ayollar harakatida tenglik talablari koʻtarilgani va baʼzi huquqiy yutuqlarga erishilgani koʻrinib turibdi, biroq buning oʻzi muammoni hal qilmaganini boshdan kechirgan 2-toʻlqindagi ayollar zulm haqida ogohlikni kuchaytirishni maqsad qilganlar. tenglashtirish va qonuniy yutuqlarga boʻlgan talablarni bartaraf eta olmadi.

Shu nuqtai nazardan, Ikkinchi Toʻlqin Ayol Harakatlari; Qoʻshma Shtatlardagi afro-amerikaliklarning fuqarolik huquqlari harakati va Vetnam urushiga qarshi ommaviy qoʻzgʻolonlardan ilhomlangan; Bu ayollarning oʻz muammolariga yanada samaraliroq echim izlashlari natijasida paydo boʻldi.

Bu harakatlar; Germaniya va Amerikada „Germaniya sotsialistik talabalar uyushmalari“ (SDS) yangi chap va ijtimoiy harakatlar doirasidagi talabalar harakatlari sifatida koʻrsatilishi mumkin.

Ushbu toʻlqinning asosiy muhim xususiyatlari:

  • Boshqa ijtimoiy harakatlar harakatlarning koʻproq shov-shuvli shakllari, jumladan, fuqarolar qoʻzgʻolonlari bilan boshqariladi.
  • Xitoy va Vetnamdan boshlangan „Ongni oshirish“ feministik harakati bu davrga kiradi. „Qichqiriq hamma eshitsin!“ va „Xususiy – siyosiy“ shiorlari bilan yoʻlga chiqqan bu harakat; Ayollarning shaxsiy sohalaridagi tajribalari aslida shaxsiy muammolar emas, balki yaxlit ijtimoiy hukmronlik tizimining bir qismi ekanligi qatʼiydir. Bu yerda kurashayotganda, oʻtmishdagi xatolardan saboq olish va yutuqlardan orqada qolmaslik orqali oldinga siljish muhimdir. Tanani himoya qilish, shuningdek, jabrlanuvchi va jabrlanuvchi psixologiyasidan xalos boʻlishni va kuchliroq boʻlishni va oʻz tanasidan begonalashuvdan xalos boʻlishni maqsad qiladi. Ayollarning kurashda kuchliroq chiqishi hamma narsadan muhimroqdir. Shu maʼnoda xususiy siyosat yuritish, boshdan kechirgan holatlar yolgʻiz ayolning boshidan emas, balki har bir ayolning kundalik tajribasi ekanligini anglash, ayollar hamjihatligini oshirish, patriarxatni fosh etish demakdir.
  • Bu erkaklar hukmronligi va kamsitish kabi adolatsizliklar soʻroq qilinadigan davr.
  • „Bizning tanamiz bizniki!“ fikr ustunlik qiladi. Bu abort, shahvoniylik va zoʻravonlik kabi masalalar asos boʻladigan davr.

Uchinchi ayollar harakati toʻlqini

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1980 va 1990-yillar feministik harakatga boshqacha nuqtai nazarni qaratdi va Grrl Feminizm yoki Riot Grrl Feminizm deb nomlandi[8]. Bu davr gʻoyalari 1990-yillarning boshlarida Vashingtondagi Olimpiyada Riot grrrl feministik pank subkulturasining ommalashishi bilan ildiz otgan[9]. Bu davrning feministlari feminist boʻlish nimani anglatishini qayta aniqlashga harakat qilishdi. Ular individuallik va xilma-xillikni qabul qildilar va muvofiqlikni yoʻq qilishga intildilar. Yigirmanchi asr ayoli hamma narsaga ega boʻlishni xohlaydigan fikrga ega edi. Ular professional martaba, shuningdek, xotin va ona boʻlishni xohlashdi. Xarriet Kimbl Ray PhD, ABPP, FIPA oʻzining XX asrda feminist boʻlishning psixoanalitik istiqbollari boʻyicha olib borgan tadqiqotlari haqida shunday yozgan edi: „Koʻpchiligimiz ortga nazar tashlab, biz qanday bosim ostida kurashganimizni tushunib, nima qilganimizni va nima qilganimizni hayratda qoldiramiz. qanday narxda“ (Wrye 2009)[10].

1991-yil 11-oktabrda birinchi ish joyidagi jinsiy zoʻravonlik ishi televideniye orqali efirga uzatildi[11]. Oʻsha paytda huquq professori boʻlgan Anita Xill Oliy sud nomzodi Clarence Thomasni doimiy jinsiy zoʻravonlikda aybladi. Anita Xill sudda oʻtkazgan tajribasini barcha erkaklar guruhiga aytib berdi. Toʻrtta tasdiqlovchi guvoh boʻlishiga qaramay, ish bekor qilindi va Klarens Tomas Oliy sudga tasdiqlandi. Ish bekor qilingan boʻlsa-da, u boshqa ayollarni oʻz tajribalari haqida gapirishga undadi, bu esa Kongress 1991-yildagi Fuqarolik huquqlari toʻgʻrisidagi qonunni qabul qilishga olib keldi, bu esa ish joyidagi jinsiy zoʻravonlikka qarshi qonuniy choralar koʻrdi[12].

Birlashgan Millatlar Tashkilotining 2004-yildagi Inson taraqqiyoti toʻgʻrisidagi hisobotida maʼlum boʻlishicha, pullik ish va haq toʻlanmagan uy vazifalari hisobga olinsa, ayollar erkaklarnikiga qaraganda koʻproq ishlaydi. Rivojlanayotgan mamlakatlarning qishloq joylarida ayollar erkaklarga qaraganda oʻrtacha 20% koʻproq yoki erkaklar umumiy ishining 120%, kuniga qoʻshimcha 102 daqiqa ishlaganlar. Soʻrovda qatnashgan OECD mamlakatlarida ayollar erkaklarnikiga qaraganda oʻrtacha 5 foizga koʻproq ishni yoki erkaklar umumiy ishining 105 foizini – kuniga qoʻshimcha 20 daqiqa ishlagan. Biroq, soʻrovda qatnashgan oʻn sakkizta OECD mamlakatidan beshtasida: Kanada, Daniya, Vengriya, Isroil va Niderlandiyadagi erkaklar ayollarga qaraganda kuniga 19 daqiqa koʻproq ishlagan. BMT Ayollar tashkilotiga koʻra, „Ayollar dunyo ishining 66 foizini bajaradi, oziq-ovqatning 50 foizini ishlab chiqaradi, lekin daromadning 10 foizini oladi va mulkning 1 foiziga egalik qiladi“[13] According to UN Women, „Women perform 66 percent of the world’s work, produce 50 percent of the food, but earn 10 percent of the income and own 1 percent of the property.“[14].

Gʻarb jamiyatida ayollar harakati davomida taʼsirchan oʻzgarishlar roʻy berdi, shu jumladan ayollarning saylov huquqi, ajrashish toʻgʻrisidagi ish yuritish va „aybsiz“ ajralish huquqi, ayollarning homiladorlik boʻyicha individual qarorlar qabul qilish huquqi (shu jumladan kontratseptiv vositalardan foydalanish va abort) va mulkka egalik huquqi[15]. Shuningdek, ayollarning yanada adolatli ish haqi evaziga keng ish bilan taʼminlanishiga va universitetda taʼlim olishiga olib keldi.

Sharq jamiyatidagi ayollar huquqlari harakati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Xitoyda ayollar huquqlari harakati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

XX asrgacha Xitoyda ayollar erkaklarnikidan tubdan farq qilar edi[16]. Xitoyda feminizm XX asrda 1911-yildagi Xitoy inqilobi bilan boshlangan. Xitoyda feminizm sotsializm va sinfiy masalalar bilan kuchli aloqaga ega[17]. Baʼzi sharhlovchilarning fikricha, bu yaqin aloqa Xitoy feminizmiga zarar etkazadi va partiya manfaatlari ayollar manfaatlaridan ustun turadi, deb taʼkidlaydi[18].

Patriarxal jamiyatda ayollarning ozodligi uchun kurash ayollarning irqi, jinsi, mulki va nikoh erkinligi boʻyicha toʻliq tengligini kafolatlaydigan qonunlarni qabul qilishni anglatadi. Patriarxal ayollarning sinfiy jamiyati merosini (chaqaloqlarni choʻktirish, korset, oyoq bogʻlash va boshqalar), kamsitish, oʻynash, ayollarning anʼanaviy notoʻgʻri qarashlari va odatiy kuchlarini ishlab chiqaruvchi kuchlarning rivojlanishi asosida yoʻq qilish bosqichma-bosqich amalga oshirilmoqda. Siyosat, iqtisod, ijtimoiy va oilaviy tenglik aspektlarida genderga erishish uchun zarur.

Gʻarblashtirish harakati va islohot harakatidan oldin, ayollar Taiping Osmon Shohligida (1851-1864) oʻz kuchlarining toʻlqinini boshlashgan. Biroq, Taiping Samoviy Shohligida pastki kimlikdagi ayollar juda koʻp. Foydalanish taqdiridan qutulish qiyin. Qing sulolasining oxirigacha koʻproq bilimga ega boʻlgan ayollar ayollar huquqlari uchun kurashda tashabbus koʻrsatdilar va feminizm asosan shu yerda boshlangan.

„Feminizm“ atamasi birinchi marta Xitoyga 1791-yilda Olympe de Gouges tomonidan taklif qilingan va „ayollar ozodligi“ ni ilgari surgan. Xitoyda feministik harakat asosan ayol feministlardan oldin erkak feministlar tomonidan boshlangan va boshqarilgan[19].

XIX va XX asrlarda Xitoyda asosiy erkak feministlar orasida Liang Qichao, Ma Junwu va Jin Tianhe bor edi. 1897-yilda Liang Qichao oyoqlarini bogʻlashni taqiqlashni taklif qildi va ayollarni ish kuchi, siyosiy muhit va taʼlim bilan shugʻullanishga undadi. Oyogʻini bogʻlaydigan kostyum uzoq vaqtdan beri Xitoyda yaratilgan boʻlib, ayollarning goʻzalligi va ijtimoiy mavqeini koʻrsatish uchun oyoqlarini yaxshi bezaklar va bezaklar bilan juda kichik poyabzalga bogʻlash uchun harakat edi[20]. Liang Qichao ayollarning sogʻligʻi uchun qoʻllab-quvvatlovchi xotinlar va gʻamxoʻr ona boʻlishlari sababli ushbu qonunni bekor qilishni taklif qildi. Shuningdek, oilada qaramogʻida boʻlgan ayollar sonini kamaytirishni taklif qildi va ayollarni taʼlim olish huquqiga ega boʻlishga va erkaklardan iqtisodiy mustaqil boʻlish uchun ish kuchiga kirishga va nihoyat, xalqning yuqori boylik va farovonlikka erishishiga yordam berdi. Feminist Ma Junvu va Jin Tianhe uchun ikkalasi ham er va xotin oʻrtasidagi tenglikni qoʻllab-quvvatladilar, ayollar qonuniy va teng huquqlarga ega, shuningdek, siyosiy sohaga kirish huquqiga ega. Jin Tyanxening asosiy daʼvosi ayollarning millat onasi ekanligi edi. Xitoyda erta feminizmdagi erkak feministlarning bu qarashlari erkaklar tasavvuridagi ideal ayollar obrazini ifodalagan[19].

XIX va XX asrlarda Xitoydagi asosiy feministlar qatoriga Lin Zongsu, He Zhen, Chen Xiefen va Qiu Jin kiradi. Dastlabki Xitoydagi ayol feministlar teng va munosib huquq va mustaqillikka erishish uchun ayollar oʻzlarini tutishlari va oʻzlarini ozod qilishlari kerak boʻlgan usullar yoki usullarga koʻproq eʼtibor qaratishgan. Xe Chjen ayollarning ozod boʻlishi millat manfaatlariga bogʻliq emasligi haqida oʻz fikrini bildirdi va u erkak feministlarning uchta sababini tahlil qildi: Gʻarb tendentsiyasiga rioya qilish, ularning moliyaviy yukini engillashtirish va koʻpayishning yuqori sifati. Bundan tashqari, Li Zongsu ayollar oʻzlarining qonuniy huquqlariga intilishlari kerakligini taklif qildi, bu erkaklar feministlariga qaraganda kengroq jihatlarni oʻz ichiga oladi: erkaklar, Qing sudini va xalqaro miqyosda oʻz huquqlarini talab qilish[19].

Qing sulolasida feminizm boʻyicha munozara ikki jihatga ega edi, jumladan, erkaklar va ayollar oʻrtasidagi jinsiy farqlar, masalan, onalik roli va ayollarning burchlari va jinslar oʻrtasidagi ijtimoiy farq; boshqa jihat ayollarni ozod qilish maqsadi edi. Feministlarning nuqtai nazari xilma-xil edi: baʼzilari feminizm millatga foyda keltirmoqda, baʼzilari esa feminizm ayollarning huquqlari va farovonligini oshirishda individual rivojlanishi bilan bogʻliq deb hisoblashgan[19].

1970-yillarda ayol va feminizm haqidagi marksistik falsafa Xitoyga uzatildi va gender sifatini hal qilish uchun sinfiy kurash nazariyalarini joriy etish orqali Xitoyda feminizm harakatining yetakchi tamoyiliga aylandi. 1990-yillarda Gʻarb mamlakatlarida koʻproq ayol olimlar feminizmga moslashdi va ular global feminizm boʻyicha tadqiqotlarni nashr etish, tarjima qilish va olib borish orqali feminizm va ayollar uchun teng huquqlarni targʻib qilishdi va Xitoyda feminizmni koʻproq tashvishlanish uchun oʻzlarining tadqiqotlarining bir qismiga aylantirdilar. va gender tengligi masalalari haqida xabardorlik. Xitoyda ayollarning mavqeini yaxshilashning muhim vositasi qonunchilik edi. 1949-yilda XXR tashkil etilganidan soʻng, ayollarga qonun boʻyicha erkaklar ega boʻlgan huquqlar berildi, chunki ayollar ozodligi Xitoy xalqining ozodligining bir qismi sifatida taqdim etilgan[19].

Til

[tahrir | manbasini tahrirlash]
YPJ jangchisi, 2014-yil noyabr

Feministlar baʼzan, faqat boʻlmasa-da, jinsiy boʻlmagan tilni qoʻllash tarafdorlari boʻlishadi, masalan, turmushga chiqqan va turmushga chiqmagan ayollarga nisbatan „xonim“ dan foydalanish. Feministlar, shuningdek, koʻpincha „insoniyat“ oʻrniga „insoniyat“ yoki jinsi nomaʼlum boʻlgan „u“ oʻrniga „ular“ kabi genderni qamrab oluvchi tildan foydalanish tarafdorlari[21].

Gender-neytral til – bu inson referentlarining jinsi haqidagi taxminlarni minimallashtirishga qaratilgan tildan foydalanish. Gender-neytral tilni targʻib qilish, kamida, ikki xil kun tartibini aks ettiradi: biri ikkala jins yoki jinsni (genderni oʻz ichiga olgan til) kiritishni aniqlashtirishga qaratilgan; ikkinchisi, jins, toifa sifatida, kamdan-kam hollarda tilda belgilanishini taklif qiladi (gender-neytral til). Gender-neytral til baʼzan advokatlar tomonidan jinsiy boʻlmagan til va muxoliflar tomonidan siyosiy jihatdan toʻgʻri til sifatida tavsiflanadi[22].

Harakat nafaqat tilni gender neytraliga oʻzgartirish uchun keldi, balki feministik harakat odamlarning tildan qanday foydalanishini keltirib chiqardi. Emili Martin metaforalarning jinsi va kundalik hayotga singib ketganligi haqidagi tushunchani tasvirlaydi. Metaforalar kundalik tilda qoʻllanadi va odamlar dunyoni tasvirlash usuliga aylandi. Martinning taʼkidlashicha, bu metaforalar odamlarning fikrlash tarzini va fanga nisbatan qanday savollar berilishini shakllantirishi mumkin. Agar toʻgʻri savollar berilmasa, javoblar ham toʻgʻri boʻlmaydi. Misol uchun, tajovuzkor sperma va passiv tuxum tarixda odamlar uchun „tabiiy“ boʻlib tuyulgan metaforadir, ammo olimlar bu hodisani qayta koʻrib chiqqach, ular yangi javob topishdi". Spermatozoid hatto tuxumning oʻzida ham oʻz harakatini tortib olishga harakat qiladi, lekin tuxum yuzasidagi molekulalar tomonidan sperma yuzasidagi hamkasblari bilan birlashadi va tuxum uni oʻzlashtirguncha spermani mahkamlaydi"[23]. Bu gender metaforalarini koʻrish va uni jamoatchilik eʼtiboriga etkazish feminizmdagi maqsaddir. Narsalarga yangi nuqtai nazardan qarash natijasi yangi maʼlumotlarni keltirib chiqarishi mumkin.

Geteroseksual munosabatlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

XX asrdan boshlab ayollarning ish joyiga kirishining kuchayishi gender rollari va uy xoʻjaliklarida mehnat taqsimotiga taʼsir koʻrsatdi. Sotsiolog Arlie Russell Hochschild „Ikkinchi smena“ va „Vaqtni bogʻlash“ asarida ikki martabali juftliklarda erkaklar va ayollar oʻrtacha hisobda teng vaqt ishlashadi, lekin ayollar hali ham uy ishlariga koʻproq vaqt sarflashlari haqida dalillarni taqdim etadi[24][25]. Feminist yozuvchi Cathy Young Hochshildning soʻzlariga javob berib, baʼzi hollarda ayollar erkaklarning uy ishlarida va ota-onalarni tarbiyalashda teng ishtirok etishiga toʻsqinlik qilishi mumkinligini taʼkidlaydi[26]. Iqtisodchilar Mark Aguiar va Erik Hurst hisob-kitoblariga koʻra, 1960-yillardan beri ayollarning uy ishlariga sarflagan vaqti sezilarli darajada kamaydi[27]. Erkaklar va ayollar uchun boʻsh vaqt sezilarli darajada oshdi va ikkala jins vakillari uchun taxminan bir xil miqdorda. Jeremy Greenwood, Ananth Seshadri va Mehmet Yorukoglu zamonaviy jihozlarning uyga kiritilishi ayollarning ish kuchiga kirishiga imkon berganini taʼkidlaydi[28][29].

Gʻarbiy oʻrta sinfda erkaklarning bolalarga gʻamxoʻrlik qilish va uy mehnatiga qoʻshgan hissasi haqidagi feministik tanqidlar, odatda, munosabatlarning ikkala aʼzosi ham uy xoʻjaligi va bolalarga gʻamxoʻrlik qilishning yarmidan koʻprogʻini ayollar bajarishini kutish adolatsizlik degan gʻoyaga asoslangan. uydan tashqarida teng ulushni bajarish. Bir nechta tadqiqotlar turmush qurgan erkaklarning moliyaviy daromadlari ularning uy vazifalarini bajarish darajasiga taʼsir qilmasligi haqida statistik dalillarni taqdim etadi[30][31].

„Shubhali tushunchalar“ asarida Kristin Luker feminizmning oʻsmir ayollarning nikohda va nikohdan tashqari farzand koʻrish tanloviga taʼsirini muhokama qiladi. Uning soʻzlariga koʻra, nikohsiz farzand koʻrish ijtimoiy jihatdan maqbul boʻlib qolgani sababli, yosh ayollar, ayniqsa, kambagʻal yosh ayollar 1950-yillardagiga nisbatan koʻproq farzand koʻrmagan boʻlsalar-da, endi farzand koʻrishdan oldin turmush qurish uchun kamroq sabab koʻrmoqda. Uning tushuntirishicha, kambagʻal erkaklarning iqtisodiy istiqbollari juda past, shuning uchun kambagʻal ayollar bozorda koʻproq ishchilar tomonidan ishsizlikning kuchayishi tufayli ishonchli moliyaviy yordam koʻrsatadigan erni topish imkoniyati past, erkaklar ayollar va erkaklar uchun[32].

Baʼzi tadqiqotlar shuni koʻrsatadiki, erkaklar ham, ayollar ham feminizmni romantikaga mos kelmaydigan deb bilishadi. Biroq, AQSH magistrantlari va katta yoshdagilar oʻrtasida oʻtkazilgan soʻnggi soʻrov feminizm aslida ayollar uchun munosabatlar salomatligiga va erkaklar uchun jinsiy qoniqishga ijobiy taʼsir koʻrsatishini aniqladi va feministlarning salbiy stereotiplarini qoʻllab-quvvatlamadi[33].

Virginia Satirning taʼkidlashicha, XX asrda ayollar koʻproq huquq va erkinliklarga ega boʻlgani sababli, munosabatlar taʼlimiga boʻlgan ehtiyoj gender rollarining oʻzgarishi natijasida paydo boʻlgan:

„Biz XX asrga koʻchib oʻtganimizdan soʻng, biz nikohda erkak va ayolning bir-biriga munosabatda boʻlishlari kerakligi haqida juda aniq belgilangan usul bilan keldik ... Er va xotin oʻrtasidagi munosabatlarning namunasi hukmron erkak va itoatkor ayol edi. ...Yangi davr boshlandi... munosabatlar iqlimi o‘zgardi va ayollar endi itoatkor bo‘lishga tayyor emas edilar... Munosabatlarda dominant/bo‘ysunuvchi modelning oxiri ko‘rinib turardi. Eski namunaning oʻrnini bosadigan juda oz narsa paydo boʻldi; er-xotinlar shov-shuvga tushdi ... Retrospektivda, koʻp tartibsizliklar va koʻplab nizolar boʻlishini kutish mumkin edi. Dominant/boʻysunuvchi modeldan tenglik modeliga oʻtish Biz haqiqiy tenglik tuygʻulariga asoslangan munosabatlar amalda qanday ishlashi mumkinligini oʻrganmoqdamiz“.[34]

— Virginia Satir, PAIRSga kirish

Ayollar salomatligi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yana qarang: Ayollar salomatligi

Tarixan oʻrganish va ayolning sogʻligʻi va farovonligiga hissa qoʻshish zarurati ilgari etishmayotgan edi. Londa Shiebingerning taʼkidlashicha, umumiy biotibbiyot modeli endi etarli emas va ayolning barcha jihatlariga gʻamxoʻrlik qilinishini taʼminlash uchun kengroq modelga ehtiyoj bor. Schiebinger muvaffaqiyatga erishish uchun boʻlishi kerak boʻlgan oltita hissani tasvirlaydi: siyosiy harakat, akademik ayollarni oʻrganish, tasdiqlovchi harakatlar, sogʻliqni saqlash tengligi akti, geo-siyosiy kuchlar va professional ayollar ayollar muammolari haqida ochiq gapirishdan qoʻrqmasliklari. Siyosiy harakatlar koʻchadan keladi va butun xalq oʻzgarishlarni koʻrishni xohlaydi. Akademik ayollar oʻqishi – bu koʻpchilik hech qachon duch kelmagan fanni oʻrgatish uchun universitetlarning yordami. Qabul qilingan tasdiqlovchi harakat – bu odamlarning eʼtiborsiz qolgan vaqtlari uchun biror narsani tan olish va qilish uchun qonuniy oʻzgarish[35]. Ayollar salomatligi toʻgʻrisidagi qonun tibbiyotni tegishli standartlarda sinovdan oʻtkazish kerakligi haqidagi gʻoyani qonuniy ravishda amalga oshiradi, masalan, ayollarni tadqiqot ishlariga qoʻshish va ayollarga xos boʻlgan kasalliklarni tadqiq qilish uchun maʼlum miqdorda pul ajratadi. Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, asosan ayollarga taʼsir qiladigan otoimmün kasallik boʻyicha tadqiqotlar yoʻq. „Ularning tarqalishi va kasallanishiga qaramay, ushbu shartlarni yaxshiroq tushunish, xavf omillarini aniqlash yoki davolashni ishlab chiqish boʻyicha ozgina muvaffaqiyatga erishildi“ ushbu maqola hali erishilishi kerak boʻlgan taraqqiyotni kuchaytiradi. Geo-siyosiy kuchlar salomatlikni yaxshilashi mumkin, agar mamlakat urush xavfi ostida boʻlmasa, boshqa ehtiyojlarga, masalan, ayollar salomatligiga eʼtibor qaratish uchun koʻproq mablagʻ va resurslar mavjud. Nihoyat, professional ayollarning ayollar muammolari haqida gapirishdan qoʻrqmasliklari ayollarni bu ishlarga kirishlariga toʻsqinlik qiladi va ularning faqat erkak sifatida harakat qilishlariga toʻsqinlik qiladi va oʻrniga ayollarning sogʻligʻi haqida qaygʻuradi. Ayollar sogʻligʻida oʻzgarishlar boʻlishi uchun ushbu olti omilni kiritish kerak[36].

Moviy paypoq

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Moviy paypoqlar (inglizcha: Blue Stocings Society; nemischa: Blaustrumpf) 19-asrda madaniyatli, ammo ayolsiz ayollar uchun kamsituvchi atama sifatida ishlatilgan. Ularga aytilgan qoʻpol soʻzlar „koʻk paypoq“ dan „odamga aylangan“ dan „frigid feminist“gacha boʻlgan. Ular 1970-yillarda „haddan tashqari feministik ayol“ taʼrifidan foydalanish kabi ayollar harakatining birinchi aʼzolari sifatida hisoblangan. Moviy paypoqlar keyingi sufragetlar kabi uyushgan guruh emas, balki uning tarkibiga oʻrta tabaqadan chiqqan va oʻsha davr ayollari qarashlariga qarshi chiqqan oʻqimishli ayollar bor edi. Ular ayollarning saylash, saylanish va universitetda taʼlim olish huquqi uchun kurashdilar.

Sufragetlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Suffragettlar Buyuk Britaniyadagi yuqumli kasalliklar toʻgʻrisidagi qonunga zid ravishda yaratilgan. 1903-yilda Emmeline Pankhurst Buyuk Britaniyada radikal ayollar harakati boʻlgan Ayollar ijtimoiy va siyosiy ittifoqiga (WSPU) asos solgan va keyingi yillarda namoyishlar va ochlik eʼlonlari bilan eʼtiborni tortgan. Uning qizi Kristabel Pankhurst Buyuk Britaniyada ayollarning saylov huquqi uchun kurashayotgan yetakchi sufragetlardan biriga aylandi. Sufragetlar buzadigan yana bir tabu – bu jamoat joylarida ochiq chekish. Oʻsha paytda jamoat joylarida chekish faqat erkaklarga berilgan imtiyoz boʻlib, ayollarga bu talablarni adolatsiz deb qabul qilishga harakat qilindi. 1910-yilda ayollar huquqlarini kengaytirishni maqsad qilgan qonun loyihasi qulagandan soʻng, doʻkonlar oynalari toshboʻron qilindi, oʻt qoʻyildi, jamoat binolari, jumladan, Angliyadagi eng muhim monastir boʻlgan Vestminster Abbey ham bombalar bilan hujumga uchradi. 1913-yilda Emili Davison ot poygasida norozilik sifatida Britaniya monarxi Jorj V otining oldiga oʻzini tashladi va bir necha kundan keyin vafot etdi. Birinchi jahon urushi boshlanishi bilan Buyuk Britaniyada ayollarning saylov kampaniyasi vaqtincha toʻxtatildi.

Turkiyada ayollarning ovoz berish huquqi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Turkiyadagi ayollar 1923-yilda siyosiy hayotga aralashish uchun birinchi qadamni tashladilar. Bu qadam ayollarning 1923-yilda Nezihe Muhittin rahbarligida birinchi ayollar partiyasi „Ayollar Xalq partiyasi“ni tashkil etish istagidir. Biroq, 1909-yilgi saylov qonuni tufayli partiya tuzishga urinish faqat uyushma bilan yakunlandi.

1923-yil 29-oktabrda respublika eʼlon qilingandan soʻng, 1924-yil 3-martda „Taʼlimni birlashtirish toʻgʻrisida“gi qonun qabul qilindi va xotin-qizlarning ijtimoiy sohaga kirishiga qaratilgan huquqiy-tarkibiy chora-tadbirlar tezlashdi. Ushbu qonun eʼlon qilingan kundan boshlab barcha taʼlim muassasalari Xalq taʼlimi vazirligiga boʻysundi va qizlar taʼlim olishda oʻgʻil bolalar bilan bir xil huquqlarga ega. 1930-yilda qabul qilingan Munitsipalitet qonuni bilan ayollar ham saylash va saylanish huquqiga ega edilar.

1933-yilda Qishloq qonuniga oʻzgartirish kiritilib, ayollarga qishloqlarda muhtar boʻlish va ehtiyojlar kengashiga saylanish huquqi berildi. 1934-yili konstitutsiyaga kiritilgan oʻzgartirish tufayli ayollarga saylash va saylanish huquqi berildi va Turkiya Oliy Millat Majlisida ilk ayol deputatlar oʻrin oldi.

Mufide İlhan 1950-yilda Mersin shahrining birinchi ayol hokimi etib saylangan.

1989-yilda Ichki ishlar vazirligi tuman hokimining imtihonlarida ayollar ham ishtirok etishi mumkinligini eʼlon qildi. 1990-yilda Fuqarolik kodeksining 159-moddasi, yaʼni ayol mehnat qilish uchun eridan ruxsat olishi sharti Konstitutsiyaviy sud tomonidan bekor qilindi.

Tansu Chiller Turkiya Respublikasi tarixidagi birinchi ayol bosh vazir boʻldi va 1993-yil 25-iyunda hukumatni tuzdi. Turk ayollari saylov huquqiga 74 yil avval erishgan. Ammo 1935-yildan 2009-yilgacha parlamentga 8794 erkak deputat bilan birga atigi 236 nafar ayol kirgan. (qarang: http://en.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye%27de_kad%C4%B1n_haklar%C4%B1#Siyaset)

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Bach, Rebecca; Johnson, Allan G. (1998–2005). "The Gender Knot: Unraveling Our Patriarchal Legacy". Contemporary Sociology 27 (3): 241. doi:10.2307/2655166. ISSN 0094-3061. http://dx.doi.org/10.2307/2655166. 
  2. ↑ Wollstonecraft, Mary (1995), Tomaselli, Sylvana (muh.), „Bibliographical note“, Mary Wollstonecraft, Cambridge: Cambridge University Press, xxxiii–xxxvii-bet, doi:10.1017/cbo9780511841231.004, ISBN 978-0-511-84123-1, qaraldi: 10 July 2021
  3. ↑ Botting, Eileen Hunt; Houser, Sarah L. (2006). ""Drawing the Line of Equality": Hannah Mather Crocker on Women's Rights". American Political Science Review 100 (2): 265. doi:10.1017/S0003055406062150. ISSN 0003-0554. Archived from the original on 10 April 2023. https://web.archive.org/web/20230410044300/https://www.academia.edu/20549913. Qaraldi: 8 November 2022. Ayollar huquqlari harakati]]
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Wagner, Sally Roesch. The Women's Suffrage Movement, 1st (english), New York, New York: Penguin Books, 2019 — 1, 45–49, 75, 82, 356–7-bet. ISBN 978-0-525-50441-2. 
  5. ↑ 5,0 5,1 Wagner, Sally Roesch. The Women's Suffrage Movement, 1st (english), New York, New York: Penguin Books, 2019 — 1, 45–49, 75, 82, 356–7-bet. ISBN 978-0-525-50441-2. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Nijhawan, Shobna (2017). "International Feminism from an Asian Center: The All-Asian Women's Conference (Lahore, 1931) as a Transnational Feminist Moment" (en). Journal of Women's History 29 (3): 12–36. doi:10.1353/jowh.2017.0031. ISSN 1527-2036. Archived from the original on 3 June 2018. https://web.archive.org/web/20180603053510/https://muse.jhu.edu/article/669043. Qaraldi: 10 November 2022. Ayollar huquqlari harakati]]
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Delap, Lucy. Feminisms. University of Chicago Press, 2020. DOI:10.7208/chicago/9780226754123.001.0001. ISBN 978-0-226-75409-3. 
  8. ↑ Kroløkke, Charlotte; Sørensen, Ann Scott. Gender communication theories & analyses: from silence to performance. Thousand Oaks, Calif: SAGE Publications, 2006. ISBN 978-0-7619-2917-8. Qaraldi: 2021-yil 17-iyul. 
  9. ↑ Girl zines: making media, doing feminism, 1 June 2010. 
  10. ↑ Wrye, Harriet Kimble (16 October 2009). "The Fourth Wave of Feminism: Psychoanalytic Perspectives Introductory Remarks" (en). Studies in Gender and Sexuality 10 (4): 185–189. doi:10.1080/15240650903227999. ISSN 1524-0657. http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/15240650903227999. Qaraldi: 24 July 2021. Ayollar huquqlari harakati]]
  11. ↑ „anita hill testimony – Bing video“. www.bing.com. 2021-yil 24-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 24-iyul.
  12. ↑ „The Civil Rights Act of 1991 | U. S. Equal Employment Opportunity Commission“. www.eeoc.gov. 2021-yil 24-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 24-iyul.
  13. ↑ „Section 28: Gender, Work Burden, and Time Allocation“, United Nations Human Development Report 2004 (PDF), 233-bet, 3 April 2014da asl nusxadan arxivlandi (PDF), qaraldi: 11 December 2013.
  14. ↑ „Facts & figures on women, poverty & economics“. unifem.org. UN Women. 2013-yil 3-noyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  15. ↑ Messer-Davidow, Ellen. Disciplining feminism: from social activism to academic discourse. Durham, North Carolina: Duke University Press, 2002. ISBN 978-0-8223-2843-8. 
  16. ↑ HERSHATTER, GAIL. Women in China's Long Twentieth Century, 1, University of California Press, 2007. ISBN 978-0-520-09856-5. Qaraldi: 2021-yil 17-iyul. 
  17. ↑ Lin, Chun. The transformation of Chinese socialism. Duke University Press, 1 January 2006. ISBN 978-0-8223-3798-0. OCLC 938114028. 
  18. ↑ Walter, Lynn. Women's rights : a global view. Greenwood Press, 1 January 2001. ISBN 978-0-313-30890-1. OCLC 654714694. 
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 Dr Shen, Yifei „Feminism in China An Analysis of Advocates, Debates, and Strategies“. 2018-yil 27-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 27-fevral.
  20. ↑ Xu, Rui; Bae, Soojeong (2015). "A Formative Beauty of Chinese Foot-Binding Shoes and the Meaning of Chinese Costume History". Fashion Business 19 (4): 57–74. doi:10.12940/jfb.2015.19.4.57. http://www.koreascience.or.kr/article/ArticleFullRecord.jsp?cn=HGPSBI_2015_v19n4_57. Qaraldi: 27 February 2018. Ayollar huquqlari harakati]]
  21. ↑ Lia, Litosseliti. Gender and language : theory and practice. Routledge, 4 February 2014. ISBN 978-1-134-12173-1. OCLC 872743087. 
  22. ↑ „University of Saskatchewan Policies 2001: Gender Neutral Language“. University of Saskatchewan. 2006-yil 28-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 25-mart.
  23. ↑ Freedman, David H. (June 1992). "New theory on how the aggressive egg attracts sperm". Discover Magazine 6 (13): 55. http://discovermagazine.com/1992/jun/theaggressiveegg55. Qaraldi: 13 October 2015. Ayollar huquqlari harakati]]
  24. ↑ Russell Hochschild, Arlie; Machung, Anne. The second shift: working families and the revolution at home. New York: Penguin Books, 2003.  ISBN 9780142002926
  25. ↑ Russell Hochschild, Arlie. The time bind: when work becomes home and home becomes work. New York: Henry Holt & Co., 2001.  ISBN 9780805066432
  26. ↑ Young, Cathy „The Mama Lion at the Gate“. Salon (2000-yil 12-iyun). 2012-yil 11-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 8-iyul.
  27. ↑ Aguiar, Mark; Hurst, Erik (August 2007). "Measuring trends in leisure: the allocation of time over five decades". The Quarterly Journal of Economics 122 (3): 969–1006. doi:10.1162/qjec.122.3.969. http://www.nber.org/papers/w12082.pdf. Qaraldi: 13 December 2019. Ayollar huquqlari harakati]] Pdf. (Wayback Machine saytida 4 March 2016 sanasida arxivlangan)
  28. ↑ Greenwood, Jeremy; Seshadri, Ananth; Yorukoglu, Mehmet (January 2005). "Engines of liberation". The Quarterly Journal of Economics 72 (1): 109–133. doi:10.1111/0034-6527.00326.  Pdf. (Wayback Machine saytida 22 December 2015 sanasida arxivlangan)
  29. ↑ For a short video on the subject see:Greenwood, Jeremy (Lecturer). 60-Second Lecture: Women's liberation: an economic perspective [Video]. Penn Arts & Sciences via Vimeo.
  30. ↑ South, Scott J.; Spitze, Gelnna (June 1994). "Housework in marital and nonmarital households". American Sociological Review 59 (3): 327–348. doi:10.2307/2095937. 
  31. ↑ Fenstermaker Berk, Sarah; Shih, Anthony (1980), „Contributions to household labour: comparing wives' and husbands' reports“, in Fenstermaker Berk, Sarah (muh.), Women and household labour, SAGE Yearbooks on Women and Politics Series, Beverly Hills, California: SAGE, ISBN 978-0-8039-1211-3
  32. ↑ Luker, Kristin. Dubious conceptions: the politics of teenage pregnancy. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1996. ISBN 978-0-674-21703-4. 
  33. ↑ Rudman, Laurie A.; Phelan, Julie E. (December 2007). "The interpersonal power of feminism: is feminism good for romantic relationships?". Sex Roles 57 (11): 787–799. doi:10.1007/s11199-007-9319-9.  Pdf. (Wayback Machine saytida 22 December 2015 sanasida arxivlangan)
  34. ↑ Satir, Virginia, „Introduction to for our future, for our family“, in PAIRS Foundation (muh.), For our future, for our family: participant handbook, Broward County, Florida: PAIRS Foundation, 6-bet, 2016-03-05da asl nusxadan arxivlandi (Participant handbook for PAIRS 30-hour curriculum for Supporting Healthy Marriages.) Cited with permission. (2012112710011715). Preview on ISSUU. (Wayback Machine saytida 20 March 2016 sanasida arxivlangan)
  35. ↑ Mikulski, Barbara A. „S.514 – 102nd Congress (1991–1992): Women's Health Equity Act of 1991“. www.congress.gov (1991-yil 27-fevral). 2015-yil 29-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 21-sentyabr.
  36. ↑ Schiebinger, Londa (1999), „Medicine“, in Schiebinger, Londa (muh.), Has feminism changed science?, 25-jild, Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1171–5-bet, doi:10.1086/495540, ISBN 978-0-674-38113-1, PMID 17089478, S2CID 225088475.

Adabiyotlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Hum, Meggi. 1978-yil. Feministik nazariya lugʻati. Kolumbus: Ogayo shtati universiteti nashriyoti.
  • Humm, Meggi (tahrirlar). 1992-yil. Zamonaviy feminizm. Nyu-York: Kolumbiya universiteti nashriyoti.
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ayollar_huquqlari_harakati&oldid=5230638" dan olindi