Kxmerlar
Kxmerlar (kxmer: ខ្មែរ, ― shimoliy kxmer lahjasi: kʰmɛr yoki kambodjaliklar) — millat, Kambodjaning asosiy aholisi. Umumiy soni taxminan 16 million kishini tashkil etadi, ulardan 14,2 million kishi Kambodjada, 895 ming — 1,3 million kishi — Vetnam janubida (Kxmer Krom) va 1,4 million kishi Tailandda yashaydi.
Til
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ular avstroosiyo oilasining mon-Kxmer turkumining Kxmer (Kambodja) tilida gapirishadi. Kxmer yozuvidan faydalanishadi.
Din
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kxmerlar asosan janubiy boʻlim (Teravada) buddizmiga eʼtiqod qiladilar. Kambodjadagi ruhoniylar oilalarida diniy unvon erkakdan singlisining oʻgʻliga ona tomondan oʻtishi mumkin edi, chunki Kxmer ruhoniylari turmush qurmaslikka rioya qilganlar[1].
Tarix
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kxmer xalqi bizning eramizning boshida koʻplab Kxmer qabilalarini, ehtimol janubiy Indochinaning asl aholisini qoʻshni mamlakatlarning, ayniqsa Hindistonning yuqori madaniyati taʼsiri ostida qoʻshni qabilalar bilan birlashtirish jarayonida shakllangan. Hindiston va Kxmer sivilizatsiyasi yaqindan bogʻliq edi, lekin ularning yaqinlashuvi har doim ham doʻstona xarakterga ega emas edi, bu ikkala tsivilizatsiyaning madaniyatiga katta taʼsir koʻrsatdi[2]. Bu jarayonda qiyin joylarda yashovchi tog ' qabilalari ishtirok etmadi.Antropologik nuqtai nazardan, kxmery Janubiy mongoloidlarga tegishli, ammo baʼzi veddoavstraloid xususiyatlariga ega, ayniqsa togʻli kxmerlarda kuchli ifodalangan.
Zamonaviy Kambodja, Laos, Vetnam va Tailand hududida Kxmer imperiyasi yoki Indochina hududining koʻp qismini egallagan Kambudjadesh bor edi.
Kxmerlar 1953-yilda Fransiyadan mustaqillikka erishdilar[3].
Anʼanaviy faoliyat
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kxmerlarning asosiy faoliyati qishloq xoʻjaligi (guruch, joʻxori); chorvachilik va baliqchilikni koʻpaytirish muhim rol oʻynaydi.
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Ledgerwood J. Khmer Kinship: The Matriliny/Matriarchy Myth // Journal of Anthropological Research, Vol. 51, No. 3 (Autumn, 1995), p. 248
- ↑ Bosch R. Khmer Sculpture // The Metropolitan Museum of Art Bulletin, Vol. 18, No. 5 (May, 1923), p. 129
- ↑ Pouvatchy J. Cambodian-Vietnamese Relations // Asian Survey, Vol. 26, No. 4 (Apr., 1986), p. 440
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Большая советская энциклопедия.
- Дажан Б. Кхмеры. М.: Вече, 2009.
- Bosch R. Khmer Sculpture // The Metropolitan Museum of Art Bulletin, Vol. 18, No. 5 (May, 1923), pp. 129—130.
- Pouvatchy J. Cambodian-Vietnamese Relations // Asian Survey, Vol. 26, No. 4 (Aprel, 1986), pp. 440—451.
- Ledgerwood J. Khmer Kinship: The Matriliny/Matriarchy Myth // Journal of Anthropological Research, Vol. 51, No. 3 (Autumn, 1995), pp. 247—261