Kontent qismiga oʻtish

Qotishma

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Poʻlat eng keng qoʻllanadigan qotishma boʻlib, temirni 0.02-1.7% massali uglerod bilan aralashtirish natijasida hosil qilinadi.

Qotishma kamida bittasi metall boʻlgan ikki yoki undan koʻp unsurlarning qattiq aralashmasidir. Qotishma metall xossalariga ega boʻlgani bilan, tarkibidagi moddalardan farq qiladi.

Bir metalldan yasalgan qotishma shu metall xossalarini yaxshilaydi. Masalan, poʻlat uning asosiy masalligʻi - temirdan mustahkamroqdir. Odatda qotishmalar ularning masalliqlarini eritib, aralashtirish natijasida hosil qilinadi. Qotishmalar mashinasozlik, kemasozlik, aviatsiya va qurilish sanoatlarida qoʻllanadi.

Keng miqyosda ishlab chiqariladigan qotishmalarga quyidagilar misol boʻladi:

Qotishma nomi Tarkibi Xossasi Qoʻllanilishi
Bronza 80 – 92% Cu
2%Zn
6%Sn, Al, Pb, Si
Qattiq Mashina qismlari, qurollar, sanʼat asarlari
Jez 60 – 90% Cu
40 – 10% Zn
Yemirilishga barqaror, egiluvchanligi yuqori Mashina ishlab chiqarishda, kimyo sanoatida, xoʻjalik buyumlar ishlab chiqarishda
Melxior 70 – 80% Ni
18 – 30% Cu, Fe, Mn aralashmasi
Yemirilishga barqaror, koʻrinishi chiroyli yaltiroq Tibbiy texnika, turmushda qoʻllanadigan idishlar, zargarlik buyumlari
Dyuralyuminiy 80 – 95% Al
13 – 1,5% Cu
0,5% Mg
0,5% Mn va boshqalar
Bardoshli, yengil Aviatsiyada, velosiped qismlari va boshqalar
Monel-metall 65 – 70% Ni
30% Cu, Fe, Mn aralashmalari
Yemirilishga barqaror, ishqalanishga chidamli Kimyo, neft sanoatida, tibbiyotda, kema, moneta yasashda ishlatiladi
Zanglamaydigan poʻlat 60 – 80% Fe
10 – 20% Cr
8 –20% Ni va boshqalar
Mexanik barqarorlik, yemirilishga barqaror Xirurgiya asboblari, idish-tovoqlar
Nixrom Ni, Cr, Fe, Mn Yuqori elektrli toʻsiq, yuqori haroratga chidamli Elektr qizdirish elementlari