Kontent qismiga oʻtish

Venesuela Qoʻshma Shtatlari

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Venesuela Qoʻshma Shtatlari
isp. Estados Unidos de Venezuela
Shiorisp.Dios y Federación
“Hudo va Federatsiya„
Madhiya: 
Location of Venesuela Qoʻshma Shtatlari
Poytaxt Karakas
Eng katta shahar Karakas, Marakaybo va Valensiya
Rasmiy til(lar) Ispancha
Hukumat Federativ Resppublika
• Prezident
Xuan Krisostomo Falkon
• Tashkil Topgan
1864-yil 22-apreldan
• Tugatilgan
1953-yil 11-aprelgacha
Pul birligi Venesuela pesosi va Bolivar

Venesuela Qoʻshma Shtatlari (ispancha Estados Unidos de Venezuela) — Venesuelaning rasmiy nomi, Xuan Krisostomo Falkon hukumati ostida 1864-yilgi konstitutsiyada qabul qilingan. Ushbu rasmiy nom 1953-yilgacha saqlanib qoldi, oʻsha yilgi konstitutsiya mamlakatni Venesuela Respublikasi deb oʻzgartirdi. 1999-yilda Prezident Ugo Chaves Konstitutsiyaga oʻzgartirish kiritdi va Venesuela Bolivar Respublikasi Venesuelaning rasmiy nomiga aylandi.

Venesuela Qoʻshma Shtatlari bir vaqtning oʻzida uchta rasmiy bayroqdan foydalangan:

1830-yildan 1857-yilgacha mamlakatning rasmiy nomi ispancha edi Estado de Venesuela (“Venesuela davlati„). 1858-yilgi konstitutsiya unga rasmiy ispancha nomini berdi República de Venesuela (“Venesuela Respublikasi„). Liberal partiya (Partido Liberal) Federal urushda hokimiyatni qoʻlga kiritgandan soʻng, federal printsiplar boʻyicha konstitutsiyani qabul qilish uchun konstitutsiyaviy konvensiya chaqirilishini talab qildi. 1864-yil 28-martda konventsiya aʼzolari uni imzolash uchun Karakasda yigʻilishdi. Prezident Falkon 13-aprelda uni nashr etish va tarqatishni buyurdi va 22-aprelda u nihoyat Ichki ishlar va adliya, moliya, taraqqiyot, urush va dengiz vazirlari tomonidan ratifikatsiya qilindi.

Nomi oʻzgartirilishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1953-yilgi konstitutsiyada rasmiy nomni Estados Unidos de Venesuela (“Venesuela Qo'shma Shtatlari„) dan República de Venesuela (“Venesuela Respublikasi„)ga oʻzgartirish toʻgʻrisidagi oʻtish davri qoidasi kiritilgan. 1961-yildagi navbatdagi konstitutsiya yangi nomni tasdiqladi. Hozirda Venesuela 1999-yilgi yangi Konstitutsiyaga muvofiq, rasmiy ravishda Venesuela Bolivar Respublikasi (ispancha República Bolivariana de Venesuela) deb nomlanadi.

1875-yilgi Venesuela xaritasi

1864-yil Konstitutsiyasi Venesuela Qoʻshma Shtatlarining chegaralarini 1810-yilda Venesuela general-kapitanligining chegaralari bilan bir xil qilib belgilab qoʻydi. Bu bayonot keyingi barcha konstitutsiyalarda saqlanib qoldi.

Venesuela Qoʻshma Shtatlari va Buyuk Britaniya oʻrtasida Gviana Esekiba boʻyicha uzoq vaqtdan beri davom etayotgan hududiy nizo tufayli bir qancha davlatlar ushbu muammoni hal qilish uchun xalqaro sudga murojaat qilishdi. 1899-yilda Parijda boʻlib oʻtgan va Buyuk Britaniya foydasiga qaror qilgan. 1900-yildan 1905-yilgacha Venesuela 1907-yil sentyabr oyida imzolangan ikki mamlakat oʻrtasidagi yakuniy demarkatsiya uchun qoʻshma Britaniya-Venesuela chegara qoʻmitasida ishtirok etdi. 1932-yilda Xuan Visente Gomes Rorayma togʻining choʻqqisida Braziliya, Britaniya Gayanasi va Venesuela oʻrtasidagi uchburchak chegarasi boʻlgan nuqtani kelishib oldi.

1941-yilda Prezident Elyeazar Lopes Kontreras va Kolumbiya Prezidenti Kolumbiya va Venesuela oʻrtasidagi chegara shartnomasini imzoladilar, bu ikki davlat oʻrtasidagi chegara shartnomasi boʻlib, Kolumbiyaga 108 000 kvadrat kilometr (42 000 kv. milya) hududni berdi.

Siyosati va hukumati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Konstitutsiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1864-yilda Venesuela Qoʻshma Shtatlari Konstitutsiyasi qabul qilingandan soʻng, unga turli hukumatlar davrida bir nechta oʻzgartirishlar kiritildi.

Ular 1874, 1881, 1891, 1893-94, 1901, 1909, 1914, 1922, 1925, 1928, 1929, 1931, 1936, 1945-yillarda boʻlgan.

Inqilobiy hukumat dekretidan so‘ng 1947 va 1953-yillarda konstitutsiya yana qayta ko‘rib chiqildi.