под

Ruscha (ru)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

под

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

под I м предл. о поде, на поду pechning tagi (oʻt yoqiladigan joyi).

под II (подо) предлог
а) с вин. и тв.
1 ostida, tagida; ostiga, tagiga; ostidan; tagidan;
◆ находиться ~ столом stol tagida boʻlmoq;
◆ поставить ~ стол stol tagiga qoʻymoq;
◆ смотреть под ноги oyogʻining ostiga qaramoq;
◆ спуститься ~ воду suv ostiga tushmoq;
◆ работать ~ землёй yer ostida ishlamoq;
◆ спрятать ~ замок qulflab qoʻymoq;
◆ хранить ~ замком qulflab (qulflagan holda) saqlamoq;
◆ ~о мной обрыв oyogʻim ostida jarlik yotibdi;
2 yonida, yaqinida, yaqin joyda, atrofida, boʻsagʻasida; yoniga, yaqiniga; ostida;
◆ жить ~ Москвой Moskva yaqinida (atrofida) yashamoq;
◆ попасть ~ дождь yomgʻirda qolmoq;
◆ идти ~ дождём yomgʻirda yurmoq (ketmoq);
3 ostida, qoʻl ostida; ostiga;
◆ быть ~ руководством кого-н. birovning rahbarligi ostida boʻlmoq;
◆ взять ~ свою защиту oʻz himoyasiga (himoyasi ostiga) olmoq;
◆ быть ~ угрозой xavf ostida boʻlmoq;
◆ поставить ~ угрозу xavf ostiga (xavf-xatarga) qoʻymoq;
◆ отдать ~ суд sudga bermoq;
4 uchun, -ga;
◆ отвести сарай ~ сено saroyni pichanga (pichan bosib qoʻyish uchun) ajratmoq;
◆ бочка предназначена ~ вино bochka vinoga moʻljallangan;
5 ostida, etagida; -ga, qarab;
◆ спускаться под гору togʻning etagiga tushmoq.

б) с вин.
1 koʻmaklashib (yordamlashib) manosida;
◆ взять под руку qoʻlidan (qoʻltigʻidan) olmoq;
2 -ga yaqin, -ga tomon; chogʻda;
◆ ~ вечер kechga yaqin;
◆ ~ утро ertalabga (azonga) yaqin;
◆ ему ~ сорок u qirqlarga yaqinlashib qolgan;
◆ в ночь ~ Новый год Yangi yil boʻladigan kun kechasi;
◆ ~ старость qarigan chogʻida;
3 -ga oʻxshatib, shaklida, tusida, monand;
◆ отделать мебель ~ орех mebelni yongʻoq (yogʻochi) tusida ishlamoq;
4 biror narsa evaziga; bilan;
◆ взять денъги ~ расписку tilxat bilan pul olmoq;
◆ ~ залог вещей buyumlarni garovga qoʻyib;
5 ostida, joʻrligida, bilan;
◆ петь ~ аккомпанемент гитары gitaraga joʻr boʻlib ashula aytmoq;
◆ танцевать ~ музыку muzikaga oʻynamoq.
в) с тв.

в) с тв. п
1 ostida, ostidagi; bilan; ega boʻlgan, bor;
◆ пароход ~ советским флагом sovet bayrogʻi tikilgan paroxod;
◆ рыба ~ соусом sousli (sous solingan) baliq;
2 ta'sirida, ostida, natijasida;
◆ ~ влиянием гнева gʻazab tasirida;
3 deb, deganda;
◆ что надо понимать ~ ощущением? sezgi deb (sezgi deganda) nimani tushunish kerak?

под- (подо- и подъ]-) приставка old qoʻshimcha

I quyidagi ma'nolarni ifodalovchi fe'llar yasaydi:
1) biror narsa ostidagi harakatni bildiradi: tagida (ostida), tagiga (ostiga), tagidan (ostidan) soʻzlari kabi:
◆ подложить tagiga (ostiga) qoʻymoq, ◆ подсунуть (tagiga) suqib qoʻymoq, ◆ подковырнуть tagidan (ostidan) qovlab qoʻymoq;
2) biror narsaga yaqinlashishni bildiradi:
◆ подъехать yaqinlashib qolmoq;
3) bir oz qoʻshishni, yana qoʻshishni (qoʻyish, solish, sepishni) bildiradi:
◆ подлить yana qoʻymoq, ustiga yana bir oz qoʻymoq, ◆ подсыпать sepmoq, yana bir oz sepmoq;
4) harakatni takrorlashni, unga qoʻshilishni bildiradi:
◆ поддакивать "ha-ha" demoq (birovning gapini quvvatlamoq), ◆ подвывать qoʻshilishib uvlamoq, uv tortmoq (uvillamoq);
5) harakatning oz-moz, sal-pal, bilinar-bilinmas bajarilishini ifodalaydi:
◆ подкрасить bir oz boʻyab qoʻymoq, ◆ подзакусить oz-moz tamaddi qilib olmoq, ◆ подлечиться sal-pal davolanib olmoq (davolanmoq);
6) ish-harakatning pinhonligini, zimdan qilinganligini bildiradi:
◆ подсмотреть yashirincha qarab olmoq, ◆ подслушать yashirincha quloq solmoq (eshitmoq).

II quyidagi manolarni ifodalovchi ot va sifatlar yasaydi:
1) osti, ostki, ostidagi kabi sifat yasaydi:
◆ поджелудочный meda ostidagi, meda osti...;
2) katta guruhning kichik bir qismini bildiruvchi ot yasaydi:
Andoza:arjmisoli boʻlimga boʻysunadigan kichik boʻlim, ◆ подвид kichik tur, kenja tur, ◆ подгруппа kichik guruh, guruhcha, ◆ подкласс kenja sinf (oʻsimlik yoki hayvonlar sistematikasida);
3) qaramog'idagi, qarashli, -ga tobe (oid) kabi sifat yasaydi:
◆ подведомственный idora qaramogʻidagi, idoraga qarashli, ◆ подсудный sud idorasiga qarashli;
4) biror joy yoki narsa yaqinida degan ma'noni bildiradi:
◆ подтропики tropika yoni (yaqini), ◆ подгородный shahar yaqinidagi;
5) quyiroq mansabni ifodalovchi ot yasaydi:
◆ подшкипер shkiper yordamchisi, ◆ подштурман shturman yordamchisi.