Industreye
L' industreye, c' est tos les boutaedjes po fé des prodûts finis a pårti do ringne minerå ou minme a pårti di l' agricoûteure (agro-industreye).
C' est çou ki fôrmêye li cwårtî deujhinmrece di l' economeye.
Kékes coxhes di l' industreye
[candjî | candjî l’ côde wiki]- fier-industreye (siderudjeye)
- veulreye (industreye do vere)
- agro-industreye
- industreye tchimike
- industreye nawearinne
- industreye militaire
- Vete industreye
Istwere di l' industreye
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li Walonreye (Bas-Payis otrichyins eyet Principåté d' Lidje) a stî ene prumire pouxhance industriyele e 18inme sieke, aprume avou ses hôts-forneas ki produjheut on fier di hôte cwålité. Did la l' ebagance des Walons d' Suwede.
El fén do 20inme sieke, les grossès industreye ont bagué evoye del Walonreye, mins gn ava des fenès industreyes po renonder ene miete li convoye.
Industreye et ecolodjeye
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les viyès industreyes ni si rtournént nén d' evoyî des epufkinantès foumires e l' air, ni leus niches rilavaedjes dins les corantès aiwes.
Dispu les anêyes 2000, on a todi pus riwaitî, e l' Urope coûtchantrece, a-z aveur des industreyes ki respectêynut l' evironmint.
Dins les belès-letes e walon
[candjî | candjî l’ côde wiki]Dins les tchansons
[candjî | candjî l’ côde wiki]Dins l' Tchant des Walons, on rmimbere li fir passé del Walonreye dins l' dominne di l' industreye.
- Å prumî rang, on l' mete po l' industreye...
On s' rapinsrè eto «Set soleas po Rathmes», ene tchanson scrîte pa Guy Fontaine et compôzêye pa Jacques Lefebvre li djoû d' l' etermint da Jean Rathmès.[1] Ele mostere li fén del grosse industreye a Serè, avou l' apôvrixhmint des ptitès djins.
- Li ritchesse a cwité l' valêye
- Å pî do terisse des Coirbås...
Dins les romans e walon
[candjî | candjî l’ côde wiki]Sacwants romans e walon si passèt dins l' monde di l' industreye, aprume e Noer Payis:
- Prumî bidon (on roman da Louis Lecomte, ki s' passe dins èn ovroe d' tcherbonaedje)
- Li djoû k' i plourè des pupes di tere (on roman da Jean-Luc Fauconnier ki s' passe dins ene bressene).
Hårdêye difoûtrinne
[candjî | candjî l’ côde wiki]Sourdant
[candjî | candjî l’ côde wiki]
- ↑ Xavier Bernier, conferince sol tchanson e walon dinêye a Chevri, e moes d' måss 2018.