Rowe (di veye)
Ene rowe, dins en veye, c' est ene voye avou des måjhons sol dilé.
Motlî
[candjî | candjî l’ côde wiki]Ene pitite rowe si lome ene rouwale; co pus ptit, c' est ene rouwalete.
Li mwaisse rowe di sacwants viyaedjes si loméve li "tchinrowe" (tchimin-rowe et nén tchén-rowe), si ele esteut on cnoxhou tchmin, boutans, k' aléve so ene grande veye. Asteure on-z eployreut purade "grand-rowe" on calcaedje do francès "grand-rue".
Les lådjès rowes d' ene veye, sovint avou des åbes sol costé, si lomént divinltins "strêye" (Feronstrêye a Lidje) mins asteure, purade "avnowe" (noûmot).
El toponimeye
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les mots "rowe" et "rouwale" rivnèt toplin dins les nos d' plaeces del Walonreye.
Eployaedje do mot "rowe" dins les viyaedjes
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li mot n' esteut waire eployî dins les viyaedjes, la k' on djheut purade "voye di..." avou l' viyaedje ou l' hamtea shuvant.
Metans, po Transene : Voye di Viyance, Voye di Smu, Voye di Stegne, Voye di Mirwå. Mins, li mot "voye" va eto po des tchmins sins måjhone (todi a Transene : voye di Libin, voye di Lesse, voye di Rdû, voye do molén.
Dispu les grands rebanaedjes di 1977, on-z a disbatijhî les "voye di..." avou l' no d' on viyaedje del minme intité. Metans : on n' pleut nén aveur 2 "voye di Viyance" dins l' comene di Libin : ene ås Libins minme, ey ene a Transene.
Gn a eto des ancyins d' voye k' ont stî rbatijhîs cwand on-z î a basti. Todi a Transene : Li "voye di Smu" a divnou "Rue nouvelle", li voye di Mirwå "rue des hêtres", li voye di Stegne "rue de la colline", li voye di Viyance "rue de la chapelle". Mins gn a pont yeu di rlomaedje espontané e walon, a pårti des nos francès oficires.
Li mot "rue" a eto stî dné a des nos d' plaeces ki n' avént nén c' no la. Metans "al Vozale" a Durnale a vivnou "rue d' Al Vozale". A Fosse-li-Veye "al Vå" a divnou "rue al val", riwalnijheye po les plakes e walon "reuwe A l' Vau".
Portant, di tenawete, on wåde l' emantchaedje walon. Metans a Welin : "Au boni" (å bounî).
Plakes di rowes e walon
[candjî | candjî l’ côde wiki]Sacwants viyaedjes ont des plakes di rowes e walon :
...
-
Plake e walon avou l' mot "rowe" (disfondowe "reuwe") -
Plake di rowe a Welin, ki wåde l' emantchaedje walon (sins l' mot "rowe") -
plake "el Tchinrowe" a Måmdey
