शिशिर

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit शिशिर (śiśira).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /ʃɪ.ʃɪɾ/

Noun

शिशिर • (śiśir) m

1. frost; dew
2. the winter season

   Synonyms: सर्दी (sardī), जाड़ा (jāṛā)

Further reading

• McGregor, Ronald Stuart (1993) “शिशिर”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press

Nepali

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit शिशिर (śiśira).

Pronunciation

• IPA^(key): [sisiɾʌ]
• Phonetic Devanagari: सिसिर्

Noun

शिशिर • (śiśira)

1. the winter season

Synonyms

• (season): हिउँद [hiũd]
• जाडो [jāḍo]

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• শিশিৰ (Assamese script)
• ᬰᬶᬰᬶᬭ (Balinese script)
• শিশির (Bengali script)
• 𑰫𑰰𑰫𑰰𑰨 (Bhaiksuki script)
• 𑀰𑀺𑀰𑀺𑀭 (Brahmi script)
• ၐိၐိရ (Burmese script)
• શિશિર (Gujarati script)
• ਸ਼ਿਸ਼ਿਰ (Gurmukhi script)
• 𑌶𑌿𑌶𑌿𑌰 (Grantha script)
• ꦯꦶꦯꦶꦫ (Javanese script)
• 𑂬𑂱𑂬𑂱𑂩 (Kaithi script)
• ಶಿಶಿರ (Kannada script)
• ឝិឝិរ (Khmer script)
• ຨິຨິຣ (Lao script)
• ശിശിര (Malayalam script)
• ᡧᡳᡧᡳᡵᠠ (Manchu script)
• 𑘫𑘱𑘫𑘱𑘨 (Modi script)
• ᠱᠢᠱᠢᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧋𑧒𑧋𑧒𑧈 (Nandinagari script)
• 𑐱𑐶𑐱𑐶𑐬 (Newa script)
• ଶିଶିର (Odia script)
• ꢯꢶꢯꢶꢬ (Saurashtra script)
• 𑆯𑆴𑆯𑆴𑆫 (Sharada script)
• 𑖫𑖰𑖫𑖰𑖨 (Siddham script)
• ශිශිර (Sinhalese script)
• 𑩿𑩑𑩿𑩑𑩼 (Soyombo script)
• 𑚧𑚮𑚧𑚮𑚤 (Takri script)
• ஶிஶிர (Tamil script)
• శిశిర (Telugu script)
• ศิศิร (Thai script)
• ཤི་ཤི་ར (Tibetan script)
• 𑒬𑒱𑒬𑒱𑒩 (Tirhuta script)
• 𑨮𑨁𑨮𑨁𑨫 (Zanabazar Square script)

Etymology

A reduplicative formation, from either Proto-Indo-Aryan *śi-śiH-ra- or *ḱi-ḱḷH-o-. In the former case, the word would be related to श्यै (śyai, “to freeze”), while in the latter case, it would be derived from Proto-Indo-European *ḱelH- (“warm, cold”), and thus be cognate with Persian سرد (sard, “cold”) and Lithuanian šáltas (“cold”). Probably also cognate with Old Armenian սառն (saṙn).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɕí.ɕi.ɾɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈɕi.ɕi.ɾɐ/

Adjective

शिशिर • (śiśira) stem

1. cool, chilly, cold, frigid, freezing

Declension

Masculine a-stem declension of शिशिर
Nom. sg.	शिशिरः (śiśiraḥ)
Gen. sg.	शिशिरस्य (śiśirasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	शिशिरः (śiśiraḥ)	शिशिरौ (śiśirau)	शिशिराः (śiśirāḥ)
Vocative	शिशिर (śiśira)	शिशिरौ (śiśirau)	शिशिराः (śiśirāḥ)
Accusative	शिशिरम् (śiśiram)	शिशिरौ (śiśirau)	शिशिरान् (śiśirān)
Instrumental	शिशिरेन (śiśirena)	शिशिराभ्याम् (śiśirābhyām)	शिशिरैः (śiśiraiḥ)
Dative	शिशिराय (śiśirāya)	शिशिराभ्याम् (śiśirābhyām)	शिशिरेभ्यः (śiśirebhyaḥ)
Ablative	शिशिरात् (śiśirāt)	शिशिराभ्याम् (śiśirābhyām)	शिशिरेभ्यः (śiśirebhyaḥ)
Genitive	शिशिरस्य (śiśirasya)	शिशिरयोः (śiśirayoḥ)	शिशिरानाम् (śiśirānām)
Locative	शिशिरे (śiśire)	शिशिरयोः (śiśirayoḥ)	शिशिरेषु (śiśireṣu)

Feminine ā-stem declension of शिशिर
Nom. sg.	शिशिरा (śiśirā)
Gen. sg.	शिशिरायाः (śiśirāyāḥ)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	शिशिरा (śiśirā)	शिशिरे (śiśire)	शिशिराः (śiśirāḥ)
Vocative	शिशिरे (śiśire)	शिशिरे (śiśire)	शिशिराः (śiśirāḥ)
Accusative	शिशिराम् (śiśirām)	शिशिरे (śiśire)	शिशिराः (śiśirāḥ)
Instrumental	शिशिरया (śiśirayā)	शिशिराभ्याम् (śiśirābhyām)	शिशिराभिः (śiśirābhiḥ)
Dative	शिशिरायै (śiśirāyai)	शिशिराभ्याम् (śiśirābhyām)	शिशिराभ्यः (śiśirābhyaḥ)
Ablative	शिशिरायाः (śiśirāyāḥ)	शिशिराभ्याम् (śiśirābhyām)	शिशिराभ्यः (śiśirābhyaḥ)
Genitive	शिशिरायाः (śiśirāyāḥ)	शिशिरयोः (śiśirayoḥ)	शिशिरानाम् (śiśirānām)
Locative	शिशिरायाम् (śiśirāyām)	शिशिरयोः (śiśirayoḥ)	शिशिरासु (śiśirāsu)

Neuter a-stem declension of शिशिर
Nom. sg.	शिशिरम् (śiśiram)
Gen. sg.	शिशिरस्य (śiśirasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	शिशिरम् (śiśiram)	शिशिरे (śiśire)	शिशिरानि (śiśirāni)
Vocative	शिशिर (śiśira)	शिशिरे (śiśire)	शिशिरानि (śiśirāni)
Accusative	शिशिरम् (śiśiram)	शिशिरे (śiśire)	शिशिरानि (śiśirāni)
Instrumental	शिशिरेन (śiśirena)	शिशिराभ्याम् (śiśirābhyām)	शिशिरैः (śiśiraiḥ)
Dative	शिशिराय (śiśirāya)	शिशिराभ्याम् (śiśirābhyām)	शिशिरेभ्यः (śiśirebhyaḥ)
Ablative	शिशिरात् (śiśirāt)	शिशिराभ्याम् (śiśirābhyām)	शिशिरेभ्यः (śiśirebhyaḥ)
Genitive	शिशिरस्य (śiśirasya)	शिशिरयोः (śiśirayoḥ)	शिशिरानाम् (śiśirānām)
Locative	शिशिरे (śiśire)	शिशिरयोः (śiśirayoḥ)	शिशिरेषु (śiśireṣu)

Noun

शिशिर • (śiśira) stem, m or n

1. cold, coolness, hoarfrost, dew

Declension

Masculine a-stem declension of शिशिर (śiśira)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	शिशिरः śiśiraḥ	शिशिरौ / शिशिरा¹ śiśirau / śiśirā¹	शिशिराः / शिशिरासः¹ śiśirāḥ / śiśirāsaḥ¹
Vocative	शिशिर śiśira	शिशिरौ / शिशिरा¹ śiśirau / śiśirā¹	शिशिराः / शिशिरासः¹ śiśirāḥ / śiśirāsaḥ¹
Accusative	शिशिरम् śiśiram	शिशिरौ / शिशिरा¹ śiśirau / śiśirā¹	शिशिरान् śiśirān
Instrumental	शिशिरेण śiśireṇa	शिशिराभ्याम् śiśirābhyām	शिशिरैः / शिशिरेभिः¹ śiśiraiḥ / śiśirebhiḥ¹
Dative	शिशिराय śiśirāya	शिशिराभ्याम् śiśirābhyām	शिशिरेभ्यः śiśirebhyaḥ
Ablative	शिशिरात् śiśirāt	शिशिराभ्याम् śiśirābhyām	शिशिरेभ्यः śiśirebhyaḥ
Genitive	शिशिरस्य śiśirasya	शिशिरयोः śiśirayoḥ	शिशिराणाम् śiśirāṇām
Locative	शिशिरे śiśire	शिशिरयोः śiśirayoḥ	शिशिरेषु śiśireṣu
Notes	¹Vedic

Neuter a-stem declension of शिशिर (śiśira)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	शिशिरम् śiśiram	शिशिरे śiśire	शिशिराणि / शिशिरा¹ śiśirāṇi / śiśirā¹
Vocative	शिशिर śiśira	शिशिरे śiśire	शिशिराणि / शिशिरा¹ śiśirāṇi / śiśirā¹
Accusative	शिशिरम् śiśiram	शिशिरे śiśire	शिशिराणि / शिशिरा¹ śiśirāṇi / śiśirā¹
Instrumental	शिशिरेण śiśireṇa	शिशिराभ्याम् śiśirābhyām	शिशिरैः / शिशिरेभिः¹ śiśiraiḥ / śiśirebhiḥ¹
Dative	शिशिराय śiśirāya	शिशिराभ्याम् śiśirābhyām	शिशिरेभ्यः śiśirebhyaḥ
Ablative	शिशिरात् śiśirāt	शिशिराभ्याम् śiśirābhyām	शिशिरेभ्यः śiśirebhyaḥ
Genitive	शिशिरस्य śiśirasya	शिशिरयोः śiśirayoḥ	शिशिराणाम् śiśirāṇām
Locative	शिशिरे śiśire	शिशिरयोः śiśirayoḥ	शिशिरेषु śiśireṣu
Notes	¹Vedic

Noun

शिशिर • (śiśira) stem, m

1. the cool or dewy season (comprising two months, माघ and फाल्गुन, or from about the middle of January to that of March)
2. name of the seventh month of the year

Declension

Masculine a-stem declension of शिशिर (śiśira)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	शिशिरः śiśiraḥ	शिशिरौ / शिशिरा¹ śiśirau / śiśirā¹	शिशिराः / शिशिरासः¹ śiśirāḥ / śiśirāsaḥ¹
Vocative	शिशिर śiśira	शिशिरौ / शिशिरा¹ śiśirau / śiśirā¹	शिशिराः / शिशिरासः¹ śiśirāḥ / śiśirāsaḥ¹
Accusative	शिशिरम् śiśiram	शिशिरौ / शिशिरा¹ śiśirau / śiśirā¹	शिशिरान् śiśirān
Instrumental	शिशिरेण śiśireṇa	शिशिराभ्याम् śiśirābhyām	शिशिरैः / शिशिरेभिः¹ śiśiraiḥ / śiśirebhiḥ¹
Dative	शिशिराय śiśirāya	शिशिराभ्याम् śiśirābhyām	शिशिरेभ्यः śiśirebhyaḥ
Ablative	शिशिरात् śiśirāt	शिशिराभ्याम् śiśirābhyām	शिशिरेभ्यः śiśirebhyaḥ
Genitive	शिशिरस्य śiśirasya	शिशिरयोः śiśirayoḥ	शिशिराणाम् śiśirāṇām
Locative	शिशिरे śiśire	शिशिरयोः śiśirayoḥ	शिशिरेषु śiśireṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

• Pali: sisira
• Prakrit: 𑀲𑀺𑀲𑀺𑀭 (sisira)
  • Central:
    • Sauraseni Prakrit:
      • Hindustani: sisir
        • Hindi: सिसिर (sisir)
        • Urdu: سِسِر (sisir)
  • Eastern:
    • Magadhi Prakrit:
      • Bihari:
        • Maithili: सिसिर (sisir)
      • Bengali: শিশির (śiśir)
  • Southern:
    • Helu Prakrit:
      • Dhivehi: ހިހޫ (hihū)
      • Sinhalese: සිසිල් (sisil)
  • Western:
    • Gurjara Apabhramsa:
      • Old Gujarati: सिसर (sisara)

Borrowed terms

• → Hindustani: śiśir
  • Hindi: शिशिर (śiśir)
  • Urdu: شیشِر (śeśir)
• → Nepali: शिशिर (śiśira) (learned)
• → Sinhalese: සිසිර (sisira) (learned)
• → Telugu: శిశిరము (śiśiramu)

References

• Monier Williams (1899) “शिशिर”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 1076/1.
• Mayrhofer, Manfred (1996) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen‎^[1] (in German), volume 2, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 641
• Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “sisira”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 722