လေး

See also: လေ

Burmese

Burmese numbers ^(edit)

	40
←  3	၄ 4	5  →
Cardinal: လေး (le:)     Ordinal: စတုတ္ထ (ca.tuthta.)

Pronunciation

• IPA^(key): /lé/
• Romanization: MLCTS: le: • ALA-LC: leʺ • BGN/PCGN: le: • Okell: leì

Etymology 1

Inherited from Proto-Lolo-Burmese *b/ʔ-ləj² (“four”), from Proto-Sino-Tibetan *b-ləj (“idem”). Cognate with S'gaw Karen လွံၢ် (lwee̱), Nuosu ꇖ (ly), Tibetan བཞི (bzhi), Sikkimese ཞི (zhi), Old Chinese 四 (OC *hljids) (STEDT).

Numeral

လေး • (le:) (digit ၄)

1. (numeral) four

Synonyms

• စတု (ca.tu.)
• ဇယ (ja.ya.)

Derived terms

• ကမ္ဘာလေးရပ် (kambhale:rap)
• တော်လေးဝ (taule:wa.)
• ထွေရာလေးပါး (htwerale:pa:)
• ဓာတ်ကြီးလေးပါး (dhatkri:le:pa:)
• နိမိတ်ကြီးလေးပါး (ni.mitkri:le:pa:)
• ပစ္စည်းလေးပါး (paccany:le:pa:)
• လမ်းလေးခွ (lam:le:hkwa.)
• လူသူလေးပါး (lusule:pa:)
• လေးကျွန်းကြာခိုင် (le:kywan:krahkuing)
• လေးကွက်ကျား (le:kwakkya:)
• လေးကောင်ဂျင် (le:kaunggyang)
• လေးချိုး (le:hkyui:)
• လေးချိုးကြီး (le:hkyui:kri:)
• လေးခွမြက် (le:hkwa.mrak)
• လေးစပ်လှည့် (le:caphlany.)
• လေးစိတ်ကွဲ (le:citkwai:)
• လေးစိတ်လေးမြွှာကွဲ (le:citle:hmrwa-kwai:)
• လေးစိတ်လေးမြွှာကွဲ (le:citle:hmrwa-kwai:)
• လေးဆစ် (le:hcac)
• လေးဆစ်သဖြန် (le:hcacsa.hpran)
• လေးညှင်း (le:hnyang:)
• လေးညှင်းပွင့် (le:hnyang:pwang.)
• လေးညှင်းရောင် (le:hnyang:raung)
• လေးတိုင်စင် (le:tuingcang)
• လေးထွေသံကတ် (le:htwesamkat)
• လေးထောင့် (le:htaung.)
• လေးထောင့်စပ်စပ် (le:htaung.capcap)
• လေးပင်အိမ် (le:pang-im)
• လေးပြင်လေးရပ် (le:prangle:rap)
• လေးပြင်လေးရပ် (le:prangle:rap)
• လေးပွင့်ဆိုင် (le:pwang.hcuing)
• လေးပေါက်သံ (le:pauksam)
• လေးပေါက်အောက်ပြန် (le:pauk-aukpran)
• လေးပေါင်လေးလက်ကား (le:paungle:lakka:)
• လေးပေါင်လေးလက်ကား (le:paungle:lakka:)
• လေးပေါင်လေးလက်ဖျက် (le:paungle:lakhpyak)
• လေးပေါင်လေးလက်ဖျက် (le:paungle:lakhpyak)
• လေးဖက်ကျယ် (le:hpakkyai)
• လေးဖက်ကွဲ (le:hpakkwai:)
• လေးဖက်ချ (le:hpakhkya.)
• လေးဖက်တွား (le:hpaktwa:)
• လေးဖက်ထောက် (le:hpakhtauk)
• လေးဖက်နာ (le:hpakna)
• လေးဖက်သွား (le:hpakswa:)
• လေးမျက်နှာ (le:myakhna)
• လေးလုံးကွဲ (le:lum:kwai:)
• လေးလုံးခြောက်ဖက် (le:lum:hkraukhpak)
• လေးလုံးစပ် (le:lum:cap)
• လေးလုံးမကွဲ (le:lum:ma.kwai:)
• လေးလုံးလေးဖက် (le:lum:le:hpak)
• လေးလုံးလေးဖက် (le:lum:le:hpak)
• သင်္ဂဟတရားလေးပါး (sangga.ha.ta.ra:le:pa:)
• သစ္စာလေးပါး (saccale:pa:)
• အမျိုးလေးပါး (a.myui:le:pa:)
• အရပ်လေးမျက်နှာ (a.raple:myakhna)

 

Etymology 2

Inherited from Old Burmese လိယ်း (liy), from Proto-Sino-Tibetan *s-ləj-t ~ s-rəj-t (“heavy”). Cognate with Nuosu ꇖ (ly) (as in ꀉꇖ (ax ly, “heavy”)), Jingpho li (“heavy”), Drung vli (“heavy”), Tibetan ལྕི་བ (lci ba, “heavy”), ལྗིད་པ (ljid pa, “heaviness, weight”) and Naxi lee (STEDT).

Adjective

လေး • (le:)

1. heavy
2. slow, dull, sluggish
3. salty

Derived terms

• ကြီးလေး (kri:le:)
• ကိုယ်လေးလက်ဝန် (kuiyle:lak-wan)
• ခေါင်းလေး (hkaung:le:)
• စည်းလေး (cany:le:)
• စိတ်လေး (citle:)
• ဆန်ကုန်မြေလေး (hcankunmrele:)
• နှုတ်လေး (hnutle:)
• နားလေး (na:le:)
• ဖင်လေး (hpangle:)
• မခန့်လေးစား (ma.hkan.le:ca:)
• မထီလေးစား (ma.htile:ca:)
• မြတ်လေး (mratle:)
• မြတ်လေးနီ (mratle:ni)
• မလေးမခန့် (ma.le:ma.hkan.)
• မလောက်လေးမလောက်စား (ma.laukle:ma.laukca:)
• ရင်လေး (rangle:)
• ရွှေကိုယ်လေး (hrwekuiyle:)
• ရိုသေလေးမြတ် (ruisele:mrat)
• လျှာလေး (hlyale:)
• လျှာလေးအာလေး (hlyale:ale:)
• လေးစား (le:ca:)
• လေးတွဲ့ (le:twai.)
• လေးနက် (le:nak)
• လေးပင် (le:pang)
• လေးမြတ် (le:mrat)
• လေးလံ (le:lam)
• လေးလေးစားစား (le:le:ca:ca:)
• လေးလေးပင်ပင် (le:le:pangpang)
• ဝန်လေး (wanle:)
• သံလေး (samle:)
• သွေးလေး (swe:le:)
• ဟင်းလေး (hang:le:)
• ဟင်းလေးအိုး (hang:le:ui:)
• ဟင်္သာလေး (hangsale:)
• ဟုတ်လေးတမတ် (hutle:ta.mat)
• အာလေးလျှာလေး (ale:hlyale:)
• အီလေးဆွဲ (ile:hcwai:)
• အီလေးအာလေး (ile:ale:)
• အုန်းလေးဖက်ခေါင် (un:le:hpakhkaung)
• အုန်းလေးဖက်ခေါင်မိုး (un:le:hpakhkaungmui:)
• ဦးမလေး (u:ma.le:)
• ဦးလေး (u:le:)

 

Descendants

• → Shan: လေး (lée)

Etymology 3

လေး

Inherited from Old Burmese လိယ် (liy), from Proto-Sino-Tibetan *d/s-ləy (“bow, slingshot”). Cognate with S'gaw Karen ချံၣ် (khleè, “bow”), Naxi leemei (“longbow”), Jingpho kung-li (“bow”), Old Chinese 矢 (OC *hliʔ, “arrow”) (STEDT).

Noun

လေး • (le:)

1. (weaponry) bow (weapon used for shooting arrows)

Derived terms

• ဒူးလေး (du:le:)
• လေးကြိုး (le:krui:)
• လေးခင်း (le:hkang:)
• လေးခင်းဆိုင်း (le:hkang:hcuing:)
• လေးခင်းပြ (le:hkang:pra.)
• လေးခွ (le:hkwa.)
• လေးညှို့ (le:hnyui.)
• လေးတင် (le:tang)
• လေးတင်ပွဲ (le:tangpwai:)
• လေးပိုး (le:pui:)
• ဝါဖတ်လေး (wahpatle:)

 

Etymology 4

Contraction of ကလေး (ka.le:, “small”).

Particle

လေး • (le:)

1. particle indicating understatement, littleness, civility, or desirableness

Derived terms

• ကောင်မလေး (kaungma.le:)
• ကောင်လေး (kaungle:)
• ခုလေးတင် (hku.le:tang)
• ဆရာလေး (hca.rale:)
• ညီပုလေး (nyipu.le:)
• ထွေးလေး (htwe:le:)
• ဒေါ်လေး (daule:)
• ပဲဖြူလေး (pai:hprule:)
• လူလေး (lule:)
• ဝက်ကလေး (wakka.le:)
• အခင်းလေးသွား (a.hkang:le:swa:)
• အဘွားလေး (a.bhwa:le:)
• အဘိုးလေး (a.bhui:le:)

 

Etymology 5

(This etymology is missing or incomplete. Please add to it, or discuss it at the Etymology scriptorium. Particularly: “Related to Etymology 4 "diminutive affectionate particle"? Or a sound-symbolic formation?”)

Particle

လေး • (le:)

1. word used as an ending in lyric poems, etc. for euphonic effect

Derived terms

• သလေး (sa.le:)
• အမယ်လေး (a.maile:)
• အလိုလေး (a.luile:)
• အောင်မယ်လေး (aungmaile:)

 

Further reading

• “လေး” in Myanmar–English Dictionary (Myanmar Language Commission 1993). Searchable online at SEAlang.net.

Shan

Pronunciation

• IPA^(key): /leː˥/
• Rhymes: -eː

Etymology 1

Inherited from Proto-Southwestern Tai *liəᴬ⁴ (“to lick”), from Proto-Tai *C̬.lwiəᴬ (“to lick”). Cognate with Thai เลีย (liia), Lao ເລຍ (līa), Lü ᦵᦟ (le), Tai Nüa ᥘᥥᥰ (lë), Ahom 𑜎𑜦 (le), Zhuang riz, Nong Zhuang laix.

Verb

လေး • (lée) (abstract noun လွင်ႈလေး)

1. to lick.

Etymology 2

From Burmese လေး (le:).

Noun

လေး • (lée)

1. certain amount or weight of alloy added to silver
2. profit, increase on rice in trade or interest on money, when the original doubles or trebles

References

• Moeng, Sao Tern (1995) Shan-English Dictionary‎^[1], Dunwoody Press. Searchable online at SEAlang.net.