rozcierać

Old Polish

Etymology

From rozetrzeć +‎ -ać. First attested in the end of the 15th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /rɔst͡ɕɛ(ː)rat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /rɔst͡ɕɛrat͡ɕ/, /rɔst͡ɕerat͡ɕ/

Verb

rozcierać impf (perfective rozetrzeć)

1. (attested in Silesia) to crush, to crumble; to cause diarrhea
   • 1885-2024 [end of the 15th century], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[1], volume III, Wrocław, page 291:

     Caules obstipant, sed eius iura relaxant gey polewky roszczerayą

     [Caules obstipant, sed eius iura relaxant jej polewki rozcierają]

Descendants

• Polish: rozcierać
• Silesian: rozciyrać

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “rozcierać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish rozcierać. By surface analysis, rozetrzeć +‎ -ać. Compare Czech rozetírat, Kashubian rozcerac, and Russian растира́ть (rastirátʹ).

Pronunciation

 

• IPA^(key): /rɔsˈt͡ɕɛ.rat͡ɕ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /rɔsˈt͡ɕɛ.rat͡ɕ/, /rɔsˈt͡ɕe.rat͡ɕ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛrat͡ɕ
• Syllabification: roz‧cie‧rać

Verb

rozcierać impf (perfective rozetrzeć)

1. (transitive) to grate apart (to pressing on something and moving a body part or held object over it to cause it to turn into a shapeless mass) [with instrumental ‘with what’]
2. (transitive) to spread by rubbing [with instrumental ‘with what’]
3. (transitive) to rub, to give a rub (by touching and kneading some part of the body, to remove or reduce pain or numbness)
4. (reflexive with się) to be grated apart
5. (reflexive with się) to be spread by rubbing
6. (reflexive with się) to rub each other
7. (reflexive with się) to rub oneself
8. (reflexive with się) to smear (to lose one's outline due to pressure or having something run something over it)
9. (Middle Polish) to spread out; Further details are uncertain.
   • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎^[2], pages 306a, 79d:

     Displodo, […] Nogámi po ziemi trę álbo roſcieram.

     [Displodo, […] Nogami po ziemi trę albo rozcieram.]

Conjugation

Conjugation of rozcierać impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		rozcierać
present tense	1st	rozcieram			rozcieramy
	2nd	rozcierasz			rozcieracie
	3rd	rozciera			rozcierają
	impersonal	rozciera się
past tense	1st	rozcierałem, -(e)m rozcierał	rozcierałam, -(e)m rozcierała	rozcierałom, -(e)m rozcierało	rozcieraliśmy, -(e)śmy rozcierali	rozcierałyśmy, -(e)śmy rozcierały
	2nd	rozcierałeś, -(e)ś rozcierał	rozcierałaś, -(e)ś rozcierała	rozcierałoś, -(e)ś rozcierało	rozcieraliście, -(e)ście rozcierali	rozcierałyście, -(e)ście rozcierały
	3rd	rozcierał	rozcierała	rozcierało	rozcierali	rozcierały
	impersonal	rozcierano
future tense	1st	będę rozcierał, będę rozcierać	będę rozcierała, będę rozcierać	będę rozcierało, będę rozcierać	będziemy rozcierali, będziemy rozcierać	będziemy rozcierały, będziemy rozcierać
	2nd	będziesz rozcierał, będziesz rozcierać	będziesz rozcierała, będziesz rozcierać	będziesz rozcierało, będziesz rozcierać	będziecie rozcierali, będziecie rozcierać	będziecie rozcierały, będziecie rozcierać
	3rd	będzie rozcierał, będzie rozcierać	będzie rozcierała, będzie rozcierać	będzie rozcierało, będzie rozcierać	będą rozcierali, będą rozcierać	będą rozcierały, będą rozcierać
	impersonal	będzie rozcierać się
conditional	1st	rozcierałbym, bym rozcierał	rozcierałabym, bym rozcierała	rozcierałobym, bym rozcierało	rozcieralibyśmy, byśmy rozcierali	rozcierałybyśmy, byśmy rozcierały
	2nd	rozcierałbyś, byś rozcierał	rozcierałabyś, byś rozcierała	rozcierałobyś, byś rozcierało	rozcieralibyście, byście rozcierali	rozcierałybyście, byście rozcierały
	3rd	rozcierałby, by rozcierał	rozcierałaby, by rozcierała	rozcierałoby, by rozcierało	rozcieraliby, by rozcierali	rozcierałyby, by rozcierały
	impersonal	rozcierano by
imperative	1st	niech rozcieram			rozcierajmy
	2nd	rozcieraj			rozcierajcie
	3rd	niech rozciera			niech rozcierają
active adjectival participle		rozcierający	rozcierająca	rozcierające	rozcierający	rozcierające
passive adjectival participle		rozcierany	rozcierana	rozcierane	rozcierani	rozcierane
contemporary adverbial participle		rozcierając
verbal noun		rozcieranie

Further reading

• rozcierać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• rozcierać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “rozcierać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “rozcierać”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “rozcierać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “rozcierać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 588
• rozcierać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego