Πολιτικός

The Project Gutenberg EBook of Statesman, by Plato

This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.net

Title: Statesman

Author: Plato

Translator: Kyriakos Zambas

Release Date: January 9, 2011 [EBook #34896]

Language: Greek

*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK STATESMAN ***

Produced by Sophia Canoni. Book provided by Iason Konstantinides

Note: The tonic system has been changed from polytonic to monotonic. Three errors indicated in a Table of Errors have been corrected in the text. The spelling of the book has not been changed otherwise. Words with bold characters are enclosed in &.

Σημείωση: Το τονικό σύστημα έχει αλλάξει από πολυτονικό σε μονοτονικό. Το κείμενο έχει λάβει υπόψη τρία παροράματα. Κατά τα άλλα έχει διατηρηθεί η ορθογραφία του βιβλίου. Λέξεις με έντονους χαρακτήρες περικλείονται σε &.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Κ. ΖΑΜΠΑ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΦΕΞΗ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ

ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ ΚΥΡ. ΖΑΜΠΑ

ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΦΕΞΗ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

&Υπόθεσις του Σοφιστού και Πολιτικού είναι ο Φιλόσοφος.&

Εις την δευτέραν σελίδα του Σοφιστού ο Πλάτων υπόσχεται τρεις διαλόγους συνεχείς ως ένα, άνευ διακοπής, δηλαδή τον Σοφιστήν, τον Πολιτικόν, τον Φιλόσοφον. Και όμως έχομεν μόνον τους δυο πρώτους. Και ενώ φαίνεται ότι όλοι οι διάλογοι του Πλάτωνος διεσώθησαν, επί του προκειμένου επικρατεί &αρχαιόθεν η γνώμη& ότι ο Πλάτων θα έγραψε και διάλογον Φιλόσοφον, ο οποίος απωλέσθη πολύ ενωρίς. Ημείς έχομεν εναντίαν γνώμην, ότι ο Φιλόσοφος δεν απωλέσθη, αλλά σώζεται ακέραιος, περιέχων μάλιστα το όργανον και την εγκυκλοπαιδείαν του Πλάτωνος, περί τούτου δε έχομεν τας εξής έξ αποδείξεις.

Α'. Η διχοτόμησις.

Ο Πλάτων εις την ιδίαν σελίδα του Σοφιστού ολίγον ανωτέρω λέγει περί των φιλοσόφων ότι άλλοτε νομίζονται ως πολιτικοί και άλλοτε ως σοφισταί, τούτο δε θα ήτο παραδοξολογία εφ' όσον δεν ήθελεν εννοηθή ως υπαινιγμός και ως εξήγησις του ότι οι δύο προκείμενοι διάλογοι — Σοφιστής και Πολιτικός — αποτελούν τον Φιλόσοφον. Η διαίρεσις δε αύτη του Αληθούς Φιλοσόφου εις Σοφιστήν και Πολιτικόν, ήτο επιτυχεστάτη, όχι μόνον διότι αποφεύγει ούτως ο Πλάτων τον δυσχερή απ' ευθείας χαρακτηρισμόν του τι είναι ο φιλόσοφος, αλλά κυρίως διότι διχοτομεί επιτυχώς αυτόν εις τα δύο ουσιώδη μέρη του και ούτω διευκολύνει μεγάλως την όλην έρευναν και αντίληψιν του ζητήματος. Συγχρόνως δε αποτελεί τούτο εδραίαν βάσιν της διχοτομικής μεθόδου, η οποία διέπει το όλον.

Β'. Η ενότης.

Διά να είναι όμως διαρκής η παρουσία του αληθούς φιλοσόφου, ο Πλάτων επενόησε θαυμασίως πρώτον να δώση έν προσωπείον εις το πρωταγωνιστούν πρόσωπον των δύο αυτών διαλόγων και να το παρουσιάση ως όλως άγνωστον, ήτοι ως Ξένον, (υπαινίττεται δε ούτω τον εαυτόν του) και δεύτερον να παραστήση ενιαίαν και συνεχή την συζήτησιν των δύο τούτων διάλογων.

Γ'. Η αποκήρυξις της θεωρίας των ιδεών.

Η εκλογή δε του ονόματος &Ξένος& δεν είναι τυχαία αλλά σκοπιμωτάτη, διότι υπαινίττεται ο Πλάτων την μεγάλην αυτού τελειοποίησιν και βελτίωσιν εις την τελευταίαν αυτήν περίοδον της φιλοσοφικής του ζωής, οπότε πλέον έγινε ξένος προς το παρελθόν του. Της τοιαύτης βελτιώσεως και της αποκηρύξεως της θεωρίας &των ιδεών& και υιοθετήσεως της θεωρίας &της δυνάμεως& έχομεν όχι πλέον υπαινιγμούς, αλλά σαφεστάτην και ειρωνικήν δήλωσιν εις τα εξής χωρία· Σοφ. (62): «Διότι εγώ, όταν ήμην νεώτερος, και αυτό που δεν εννοούμεν τόρα, το μη ον, οσάκις το έλεγε κανείς, ενόμιζα ότι το εννοώ τελείως (ιδέ και σελ. 64). (71): «Κυρίως μεν πρέπει να τους βελτιώσωμεν….. Δόσε λοιπόν διαταγήν εις αυτούς που έγιναν καλλίτεροι» (70): «και επιμένουν ότι η αληθινή ουσία είναι κάποια νοητά και ασώματα &είδη& (ιδέαι, τύποι). (73): «Δηλαδή θέτω ως ορισμόν διά τα όντα ότι δεν είναι άλλο τίποτε παρά &δύναμις&». (76): «Άραγε θα πιστεύσωμεν αβασανίστως ότι δεν υπάρχει καμμία κίνησις εις το ον…. αλλά ότι είναι σεβάσμιον και αγιασμένον….»

Δ'. Οι λογικοί κανόνες και η εγκυκλοπαιδεία.

Μόνον όστις αναγνώσει τους δύο τούτους διάλογους ως άλλο Όργανον (λογικήν) του Πλάτωνος και εγκυκλοπαιδείαν αυτού συγχρόνως, θα ημπορέση να μη κουρασθή από τας ανακεφαλαιώσεις και επιμόνους αναλύσεις και τους άλλως θαυμασίους κανόνας περί διαιρέσεως και προ πάντων τα προς επίκρισιν της βραχυλογίας του Σωκράτους πολύτιμα διδάγματα περί υπερβολής και ελλείψεως και &περί ορθού μέτρου&, τα οποία αυτόχρημα αντέγραψε ο Αριστοτέλης. Και ως προς τούτο παραπέμπομεν πλέον εις το όλον. Εδώ προσθέτομεν μόνον ότι τότε ήτο άγνωστος ακόμη και αυτή η διάκρισις γένους και είδους (καθώς επανειλημμένως παραπονείται ο Πλάτων) και διά τούτο το κατόρθωμα του Πλάτωνος να διαιρέση και συστηματοποιήση όλας τας τέχνας και επιστήμας είναι γιγάντιον βήμα της φιλοσοφίας, όσον και αν είναι πρωτόγονον και υποτυπώδες συγκρινόμενον προς τας νεωτέρας ταξινομήσεις της επιστήμης (classification des sciences).

Ε'. Το περιεχόμενον τον Σοφιστού.

Εις τον Σοφιστήν αρχίζει με την διαίρεσιν των τεχνών εις δύο, δηλαδή εις &παραγωγικάς&, εις τας οποίας κατατάσσει και την μιμητικήν, και εις &κτητικάς&, εις τας οποίας κατατάσσει τας σπουδάς, την χρηματιστικήν, την αγωνιστικήν, και την θηρευτικήν. Κατορθόνει δε όλα αυτά τα είδη να τα σχετίση κατά τινα τρόπον προς τον Σοφιστήν εισερχόμενος εις τας τόσον επιτυχείς υποδιαιρέσεις εκάστου είδους. Ούτω δε σαφηνίζεται τελείως η έννοια της λέξεως σοφιστής, καθώς φαίνεται εις την συγκεφαλαίωσιν της σελίδος 35 — 36. Εκεί λαμβάνων ο Πλάτων αφορμήν εκ της πολυτεχνίας του (οπαδός ήδη της εξακριβώσεως και ειδικεύσεως) χαρακτηρίζει τον τοιούτον σοφιστήν ως ψευδομιμητήν ταχυδακτυλουργόν και απατεώνα και ούτω πως εισέρχεται εις την μεταφυσικήν έρευναν περί αληθείας και ψευδούς, αποτελούσαν το πλείστον μέρος του διαλόγου (σ. 47 — 115), όπου εξετάζονται πολλά σοφιστικά προβλήματα φιλοσοφικώς και αναδεικνύεται υπέροχος η φιλοσοφικώς επιστημονική διάνοια του Ξένου (Πλάτωνος), τέλος δε φθάνει εις τον σαφέστατον ορισμόν του σοφιστού.

ς'. Το περιεχόμενον του Πολιτικού.

Εις δε τον Πολιτικόν, διά να περιλάβη όλα τα υπολειφθέντα παραγοβιομηχανικά επαγγέλματα και την τάξιν των πολιτικών, επινοεί την θαυμασίαν διαίρεσιν αυτών εις θεωρίαν και πράξιν, παρομοιάζων τους άρχοντας γενικώς προς επιστάτας πάσης παραγωγικής εργασίας (σ. 4 — 25). Κατόπιν διά μεγάλου μύθου (σελ. 28 — 38) παρουσιάζει εικόνα ποιμένος θείας περιωπής, ως προοίμιον του κατόπιν πολιτεύματος θείας περιωπής, το οποίον επινοεί ως έβδομον είδος έξω από τα έξ είδη των πολιτευμάτων, και εξαίρει την πολιτικήν από τας βοσκητικάς τέχνας ως επιμελητικήν (σελ. 40), Διά να επεκτείνη δε τον λόγον και εις την βιομηχανίαν, εκλέγει την υφαντικήν ως παράδειγμα τελείας επεξεργασίας, και παρεμβάλλει την τόσον θαυμασίαν τεχνολογίαν η οποία συγκεντρόνεται εις τους ορισμούς της σελίδος 48 και 49 και προχωρεί μέχρι της σελίδος 56. Εκεί ακολουθεί η επίνοια του ορθού μέτρου έως εις την σελίδα 61, όπου γίνεται συγκεφαλαίωσις. Τέλος εις την σελίδα 63 ακολουθεί η επίνοια της διαιρέσεως των τεχνών εις πρωταιτίους και συντελεστικάς, χωρίζεται δε η καθαρώς βασιλική από τους περιστοιχίζοντας αυτήν, και ως παραδείγματα φέρονται διάφορα άλλα επαγγέλματα και ιδίως η μεταλλουργία. Ούτω διακρίνει εις την σελίδα 69 τους κήρυκας και παιδονόμους κτλ. ως αναξίους και να συγκριθούν ακόμη με τον βασιλέα. Κατόπιν χωρεί προς το πλησιέστερον με τον βασιλέα είδος των ιερέων (70), και τέλος έρχεται εις την μεγάλην σωρείαν των διπλωματών ούτως ειπείν, τους οποίους χαρακτηρίζει ως θιάσους Σατύρων (71). Από την σελίδα 75 αρχίζει η συζήτησις περί της αρμοδιότητος διά την εξουσίαν των πολλών ή των ολίγων ή του ενός, διά να επακολουθήση η θαυμασία εξέτασις των προσόντων και ελαττωμάτων των διαφόρων πολιτευμάτων μέχρι της σ. 95, όπου χαρακτηρίζει το πρωτοφανές έβδομον είδος πολιτεύματος του φιλοσόφου άρχοντος, «Διότι εκείνην πρέπει να την προτιμήσωμεν ωσάν θεόν μεταξύ των ανθρώπων», και υπαινίσσεται ούτως ότι μέλλει να συγγράψη τους &Νόμους&. Κ. ΖΑΜΠΑΣ

ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΠΑΡΟΡΑΜΑΤΑ

Σελ. 52 Στ. 16 και την αποσυνθετικήν (αποχωριστικήν)

ΠΛΑΤΩΝΟΣ

ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ

ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗΣ, ΘΕΟΔΩΡΟΣ, ΞΕΝΟΣ, ΣΩΚΡΑΤΗΣ O ΝΕΩΤΕΡΟΣ

Σωκράτης.

    Σε βεβαιώ, φίλε Θεόδωρε, μεγάλην χάριν σου οφείλω, διότι μου

    εσύστησες τον Θεαίτητον και τον Ξένον.

Θεόδωρος.

    Γλήγορα, Σωκράτη μου, θα μου οφείλης τριπλασίαν από αυτήν την χάριν,

    την ώραν που θα σου αποτελειώσουν τον πολιτικόν και τον φιλόσοφον.

Σωκράτης.

    Έστω. Έτσι θέλεις, αγαπητέ Θεόδωρε, να λέγωμεν ότι μας απήντησες συ,

    που είσαι άριστος εις την λογιστικήν και την γεωμετρίαν;

Θεόδωρος.

    Πώς, καλέ Σωκράτη;

Σωκράτης.

    Ότι απέδωκες και εις τους τρεις αυτούς άνδρας ίσην αξίαν, ενώ αυτοί

    κατά την αξίαν έχουν μεγαλιτέραν διαφοράν, παρά όσον διδάσκει η

    αναλογία της ιδικής σας τέχνης.

Θεόδωρος.

    Καλά έκαμες, καλέ Σωκράτη, μα τον θεόν της