Φίληβος

The Project Gutenberg EBook of Philebus, by Plato

This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.net

Title: Philebus

Author: Plato

Translator: Kyriakos Zambas

Release Date: February 27, 2010 [EBook #31436]

Language: Greek

*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK PHILEBUS ***

Produced by Sophia Canoni. Book provided by Iason Konstantinides

Note: Bold words have been included in &&. The tonic system has been changed from polytonic to monotonic, a table with typing mistakes at the end of the book has been incorporated into the text. The spelling of the book has not been changed otherwise.

Σημείωση: Έντονοι χαρακτήρες περικλείονται σε &&. Το τονικό σύστημα έχει αλλάξει από πολυτονικό σε μονοτονικό και ένας πίνακας με παροράματα έχει ενσωματωθεί στο κείμενο του βιβλίου. Κατά τα άλλα έχει διατηρηθεί η ορθογραφία του βιβλίου.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΦΕΞΗ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ

ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΦΙΛΗΒΟΣ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ ΚΥΡ. ΖΑΜΠΑ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΦΕΞΗ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΦΕΞΗ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ

ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΦΙΛΗΒΟΣ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ ΚΥΡ. Ζ Α Μ Π Α

ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΦΕΞΗ

1911

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η πρώτη λέξις του διαλόγου τούτου εξαγγέλλει, ότι πρόκειται να συζητηθούν δύο αντίθετοι γνώμαι περί του αγαθού (ευτυχίας), η μία του Φιλήβου, όστις ορίζει αυτό ως την ηδονήν, η δε άλλη του Σωκράτους, όστις ορίζει αυτό ως την φρόνησιν. Κατά πρώτον εισάγεται το αξίωμα ότι το αγαθόν πρέπει να έχη αυτάρκειαν (ακριβώς όπως εις τα Ηθικά Νικομάχεια του Αριστοτέλους), συμφώνως δε προς αυτήν την ανάγκην αποδεικνύεται ότι ούτε μόνος ο ηδονικός βίος αλλ' ούτε και μόνος ο φρόνιμος αποτελεί το αγαθόν, αλλά ο ανάμικτος από τα δύο, κατά δεύτερον όμως λόγον βραβεύεται η φρόνησις ως ανωτέρα της ηδονής. Αλλά ο Πλάτων δεν αρκείται μόνον εις αυτήν την υπερίσχυσιν της φρονήσεως αλλά προσπαθεί να υποβιβάση την ηδονήν πρώτον μεν διά της μεταφυσικής κατατάξεως αυτής εις την τάξιν της εννοίας του απεράντου, ενώ αντιθέτως κατατάσσει την φρόνησιν εις το περατωμένον και μετρημένον. Κατόπιν δε διά του ανισχύρου άλλως επιχειρήματος ότι αι καλλίτεραι ηδοναί (αφροδισιακαί) εκτελούνται εν τω κρυπτώ, το οποίον επροτάθη και εις τον μείζονα Ιππίαν.

Το σπουδαιότερον όμως εις τον παρόντα διάλογον είναι ότι εις την πρωτότυπόν του ανασκάλευσιν και εξερεύνησιν των πάντων ο Πλάτων λύει πλησίον μικροτέρων ζητημάτων άλλα μεγαλίτερα και σπουδαιότατα, και προ πάντων ανακαλύπτει δύο αδάμαντας φιλοσοφικούς υπερτάτου μεγέθους, οι οποίοι, αν δεν διέφευγαν την αντίληψιν των κατόπιν φιλοσόφων, ολόκληροι βιβλιοθήκαι δεν θα εγράφοντο περί θεού και ψυχής ως περιτταί και όλως διάφορον πορείαν θα ελάμβανεν η ηθική επιστήμη διά την τελειοποίησιν του ανθρώπου. Το πρώτον είναι η ακαταμάχητος απόδειξις περί της υπάρξεως Θεού απείρως ανωτέρου από την ανθρωπίνην σοφίαν εις τας σελίδας 38 — 41, το δε άλλο είναι ο στενός συνδυασμός του αγαθού προς το ωραίον (αντιθέτως προς τον μείζονα Ιππίαν) και το αληθές (σελ. 111 και εξής), το οποίον είναι η πρώτη απόπειρα προς τον αρμονικόν συνδυασμόν και συμβιβασμόν όλων των καλών ιδιοτήτων και αρετών εις την τελειοποίησιν του ατόμου.

Κ. ΖΑΜΠΑΣ

ΠΛΑΤΩΝΟΣ Φ I Λ Η Β Ο Σ

(ή περί ηδονής) ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ

ΣΩΚΡΑΤΗΣ, ΠΡΩΤΑΡΧΟΣ, ΦΙΛΗΒΟΣ

Σωκράτης. Κύτταξε λοιπόν τόρα, Πρώταρχε, τι λόγον θα σου αποτείνη ο Φίληβος αυτήν την στιγμήν και ποίου είδους είναι ο ιδικός μας, διά να τον διαφιλονικήσης, εάν δεν τον εύρης κατά την γνώμην σου. Θέλεις να συγκεφαλαιώσωμεν και τον ένα και τον άλλον;

Πρώταρχος. Βεβαιότατα.

Σωκράτης. Ο Φίληβος λοιπόν λέγει ότι αγαθόν είναι δι' όλα τα ζώα η απόλαυσις και η ηδονή και η τέρψις και όσα ανήκουν εις αυτήν την κατηγορίαν και συμφωνούν με αυτήν. Ο δε ιδικός μας διισχυρισμός είναι ότι όχι αυτά, αλλά η φρόνησις και η νόησις και η μνήμη και αι συγγενείς με αυτά ψυχικαί δυνάμεις, δηλαδή η ορθή κρίσις και οι αληθινοί συλλογισμοί, τουλάχιστον από την ηδονήν είναι προτιμότερα δι' όλα, όσα ημπορούν να αποκτήσουν αυτά. Και εις όσα ημπορούν να τα αποκτήσουν αυτά είναι το ωφελιμώτερον από όλα τα πράγματα όχι μόνον εις το παρόν αλλά και εις το μέλλον. Μη τυχόν, Φίληβε, και δεν είναι αυτός ο διισχυρισμός του καθενός από τους δύο μας;

Φίληβος. Βεβαιότατα αυτός είναι, καλέ Σωκράτη.

Σωκράτης. Λοιπόν παραδέχεσαι, φίλε Πρώταρχε, αυτήν την συζήτησιν, την οποίαν σου αποτείνομεν τόρα.

Πρώταρχος. Είναι ανάγκη να την παραδεχθώ. Διότι ο καλός μας Φίληβος εκουράσθη.

Σωκράτης. Τόρα λοιπόν πρέπει με κάθε τρόπον να εξακριβώσωμεν την αλήθειαν δι' αυτούς.

                                Πρώταρχος.

Μάλιστα πρέπει.

                                Σωκράτης.

Εμπρός λοιπόν έξω από αυτά ας κάμωμεν ακόμη και την εξής συμφωνίαν.

                                Πρώταρχος.

Ποίαν;

Σωκράτης. Ότι τόρα ο καθείς μας οφείλει να προσπαθήση να αποδείξη μίαν κατάστασιν και διάθεσιν της ψυχής, η οποία είναι ικανή να καταστήση ευτυχή τον βίον δι' όλους τους ανθρώπους. Μη τυχόν δεν είναι έτσι;

Πρώταρχος. Μάλιστα έτσι είναι.

Σωκράτης. Επομένως δεν πρέπει άραγε σεις μεν να αποδείξετε την απολαυστικήν κατάστασιν, η αφεντιά μου δε την διανοητικήν ;

Πρώταρχος. Πολύ ορθά.

Σωκράτης. Τόρα όμως; Αν παρουσιασθή καμμία άλλη καλλιτέρα από αυτάς; Αν μεν φαίνεται περισσότερον συγγενής με την ηδονήν, άραγε τότε δεν θα είμεθα και οι δύο νικημένοι από τον βίον, ο οποίος συμφωνεί με αυτήν, υπερισχύει όμως ο βίος της ηδονής από τον βίον της νοήσεως ;

Πρώταρχος. Μάλιστα.

Σωκράτης. Αν όμως φαίνεται περισσότερον συγγενής με την νόησιν, δεν νικά τότε η νόησις την ηδονήν, και νικάται η ηδονή; εις αυτά συμφωνείτε κατ' αυτόν τον τρόπον, ή πώς αλλέως ;

                                Πρώταρχος.

Εγώ τουλάχιστον τα παραδέχομαι.

                                Σωκράτης.

Και συ, Φίληβε ; τί λέγεις;

Φίληβος. Εγώ ωρισμένως και τόρα φρονώ ότι υπερισχύει η ηδονή και εις το μέλλον θα φρονώ τα ίδια. Συ όμως, Πρώταρχε, πρέπει να κρίνης μόνος σου.

Πρώταρχος. Καλέ Φίληβε, εάν παραδώσης εις ημάς τον λόγον, δεν θα ισχύη πλέον η γνώμη σου εις την συμφωνίαν ή διαφωνίαν με τον Σωκράτη.

Φίληβος. Λέγεις την αλήθειαν. Εγώ όμως τόρα εξιλεόνομαι και επικαλούμαι την ιδίαν την θεάν.

Πρώταρχος. Και ημείς βεβαίως ημπορούσαμεν δι' αυτά να σου χρησιμεύσωμεν ως μάρτυρες, ότι τα είπες αυτά που λέγεις τόρα. Τόρα λοιπόν, καλέ Σωκράτη, εις το εξής πλέον ας δοκιμάσωμεν να προχωρήσωμεν και με τον Φίληβον μαζί, εάν θέλη, ειδεμή όπως αγαπά.

Σωκράτης. Ας δοκιμάσωμεν, και μάλιστα ας αρχίσωμεν από την ιδίαν την θεάν, η οποία, καθώς λέγει αυτός, ονομάζεται Αφροδίτη, το αληθινώτερον όμως όνομά της είναι ηδονή.

Πρώταρχος. Πολύ ορθά.

Σωκράτης. Αλλά ο τρόμος ο ιδικός μου, φίλε Πρώταρχε, που έχω πάντοτε διά τα ονόματα των θεών δεν είναι όπως εις τον καθένα, αλλά υπερβαίνει και τον μεγαλύτερον φόβον. Το ίδιον και τόρα, την μεν Αφροδίτην την ονομάζω, καθώς ορίζει εκείνη. Την ηδονήν όμως την γνωρίζω ότι είναι πολυποίκιλον πράγμα, και, καθώς είπα, από αυτήν πρέπει να αρχίσωμεν να σκεπτώμεθα και να ερευνώμεν ποίας φύσεως είναι. Διότι ως λέξις είναι κάπως απλή και μία, έχει όμως παντοειδείς μορφάς και κάπως ανομοίας μεταξύ των. Και πρόσεξε να ιδής. Απόλαυσιν λέγομεν ότι αισθάνεται ο ακολασταίνων άνθρωπος, απόλαυσιν ότι αισθάνεται και ο σώφρων με αυτήν την ιδίαν σωφροσύνην. Απόλαυσιν πάλιν λέγομεν ότι αισθάνεται ο ανοηταίνων και φορτωμένος από ανοήτους κρίσεις και ελπίδας, απόλαυσιν δε επίσης αισθάνεται και ο φρόνιμος με αυτήν την ιδίαν νόησίν του. Και τόρα αυτάς τας δύο τάξεις των ηδονών πώς ημπορεί κανείς να τας θεωρήση ως ομοίας μεταξύ των χωρίς δικαίως να φανή ανόητος ;

Πρώταρχος. Δηλαδή ναι μεν αυταί, καλέ Σωκράτη, προέρχονται από πράγματα αντίθετα, αλλ' όμως δεν είναι μεταξύ των αντίθετοι. Διότι βεβαίως πώς είναι δυνατόν η ηδονή να μην είναι εντελώς ομοία με άλλην ήδονήν, δηλαδή η ιδία ακριβώς με τον εαυτόν της περισσότερον παρά με κάθε άλλο ;

Σωκράτης. Ναι, αλλά και έν χρώμα, αξιοθαύμαστε φίλε, αν συγκρίνωμεν με άλλο χρώμα, υπό την έποψιν αυτήν δεν υπάρχει εμπόδιον να μην είναι όλα χρώματα. Και όμως όλοι γνωρίζομεν ότι το μαύρον με το λευκόν, εκτός του ότι διαφέρουν, είναι και όλως διόλου τα δύο άκρα αντίθετα. Και πάλιν ένα σχήμα την ιδίαν σχέσιν έχει με άλλο σχήμα. Ως προς την κατηγορίαν μεν όλα είναι έν πράγμα, τα μέρη του ενός όμως συγκρινόμενα με τα μέρη του άλλου, άλλα μεν είναι άκρως αντίθετα μεταξύ των,