SUKATAN PELAJARAN TINGKATAN 3

BAHAGIAN A : KEMAHIRAN
Unit 1: Kedudukan
Unit 2: Arah
Unit 3: Skala Dan Jarak
Unit 4: Graf , Carta Dan Rajah
Unit 5: Peta
BAHAGIAN B : GEOGRAFI FIZIKAL DAN MANUSIA
TEMA 7 : SUMBER
Unit 6 : Sumber-sumber Utama
Unit 7 : Taburan Pelbagai Sumber
Unit 8 : Kepentingan Pelbagai Sumber
Unit 9 : Kesan Penerokaan Sumber Terhadap Alam Sekitar
Unit 10: Pengurusan Sumber
TEMA 8 : KEGIATAN EKONOMI
Unit 11: Kegiatan Ekonomi Utama
Unit 12: Faktor-faktor Yang Mempengaruhi Kegiatan Ekonomi
Unit 13: Sumbangan Kegiatan Ekonomi Terhadap Pembangunan Negara
Unit 14: Kesan Kegiatan EkonomiTerhadap Alam Sekitar
Unit 15: Langkah-langkah Mengurangkan Kesan Kegiatan Ekonomi
Terhadap Alam Sekitar
Unit 16: Kepentingan Kerjasama Ekonomi Antarabangsa

UNIT 1

KEDUDUKAN

SUB TAJUK:
1.1 : Objektif
1.2 : Rujukan Grid
1.1.1 Rujukan Grid 4 Angka
1.1.2 Rujukan Grid 6 Angka
1.3 : Ketinggian
1.4 : Kontur Dan Keratan Rentas
1.5 : Rumusan
1.1

OBJEKTIF

Pada akhir unit ini, anda dapat:

1.2

Mengenalpasti kedudukan Garisan Timuran dan Garisan Utaraan berasaskan peta topografi
Menyatakan Rujukan Grid 4 angka dan 6 angka berasaskan ciri-ciri geografi yang diberikan
Menamakan ciri-ciri geografi berasaskan Rujukan Grid 4 angka dan 6 angka
Menunjuk cara penggunaan Rujukan Grid 4 angka dan 6 angka berasaskan ciri-ciri geografi
yang diberi
Membandingkan dan membezakan penggunaan Rujukan Grid 4 angka dan 6 angka
Menyatakan cara mengenal ketinggian dalam peta lakar yang berasaskan peta topografi
Menentukan ketinggian dalam peta lakar yang berasaskan peta topografi
Membandingkan dan membezakan simbol-simbol ketinggian dalam peta lakar yang berasaskan
peta topografi
Mengira ketinggian berpandukan selang kontur dalam peta lakar yang berasaskan peta topografi
Menamakan ciri-ciri bentuk muka bumi berdasarkan garisan kontur
Melukis keratan rentas berdasarkan garisan kontur yang diberi
Menjelaskan ciri-ciri bentuk muka bumi berdasarkan keratan rentas yang dilukis
RUJUKAN GRID

Garisan grid digunakan bagi menunujukkan kedudukan sesuatu tempat di atas peta topografi.
Garisan grid yang dilukis melintang dinamakan garisan utaraan dan garisan grid yang dilukis
secara menegak dinamakan garisan timuran.
Kedudukan sesuatu tempat di atas peta topografi dapat ditentukan dengan menggunakan rujukan
grid. Rujukan grid merupakan titik persilangan antara garisan timuran dan utaraan.

Terdapat dua jenis rujukan grid :

Rujukan grid 4 Angka digunakan bagi menunjukkan objek di dalam sesuatu

persegi grid.

Rujukan grid 6 angka Digunakan bagi menunjukkan kedudukan sesuatu ciri

geografi dengan lebih tepat.

Rujukan umum mengenai objek di

dalam persegi grid A boleh dibuat
melalui RG 1222.
Sementara
kedudukan B secara tepat dibuat
dengan membahagikan jarak antara
garisan grid timuran 14 dan 15 serta
utaraan 22 dan 23 kepada 10
bahagian sekata. Kedudukan B
dinyatakan secara tepat dalam
bentuk rujukan grid 6 angka ialah
RG145235.

1.3

KETINGGIAN

Ketinggian sesuatu tempat dapat dinyatakan dengan menggunakan pelbagai kaedah seperti warna, simbol
dan garisan.
1. Warna

Kaedah ini digunakan pada peta atlas.

Warna berbeza digunakan bagi menunjukkan perbezaan ketinggian.
Ton warna juga digunakan bagi menunjukkan ketinggian. Ton yang gelap mewakili kawasan tanah
tinggi seperti warna coklat dan ungu. Coklat dan ungu untuk menunjukkan bukit atau gunung.
Manakala ton yang semakin cerah bagi kawasan rendah seperti warna biru menunjukkan laut,
sungai, tasik. Manakala warna hijau menunjukkan kawasan tanah pamah.

2. Simbol

Antara jenis simbol yang digunakan ialah:

Tanda Tinggi
Menunjukkan poin dan lokasi ketinggian sesuatu tempat.
Tanda Aras
Menunjukkan pion dan lokasi ketinggian sesuatu tempat dengan
lebih tepat seperti ketinggian jalan raya dan jalan keretapi.
Stesen Trigonometri
Menunjukkan ketinggian sesuatu tempat, biasanya puncak gunung
atau bukit.
3

1.4

KONTUR DAN KERATAN RENTAS

Kontur adalah kaedah yang lebih tepat bagi menentukan ketinggian dan menggambarkan bentuk
bumi sesuatu kawasan dalam peta topo.
Selang kontur adalah jarak antara 2 kontur. Selang kontur adalah sama. Contohnya 10m, 15m,
50m atau 100m.

Kontur yang ditebalkan

dinamakan kontur
indeks.

Garisan kontur juga digunakan bagi menunjukkan bentuk muka bumi sesuatu kawasan dengan
menggunakan teknik keratan rentas.
Jenis-jenis cerun seperti cerun curam, landai dan bertangga dapat dilihat dengan jelas melalui
keratan rentas.

Cerun landai

b) Cerun curam

c) Cerun Bertangga

d) Lurah

e) Dataran Tinggi

f) Rabung Bukit

g) Tebing Tinggi

1.5

RUMUSAN

UNIT 2

ARAH

SUB TAJUK:
2.1 : Objektif
2.2 : Pengenalan
2.3 : Bearing Sudutan / Azimut
2.4 : Bearing Sukuan
2.5 : Rumusan
2.1

OBJEKTIF

Dalam unit ini anda akan dapat:

2.2

Mengukur bearing sesuatu tempat dengan menggunakan jangka sudut di atas peta lakar
berasaskan peta topografi.
PENGENALAN

Arah merujuk kepada kedudukan sesuatu tempat dari satu tempat yang lain.
Arah dapat ditunjukkan dengan menggunakan arah mata angin. Arah yang menjadi rujukan utama
ialah utara.
Terdapat 3 jenis utara :
1. Utara Magnet - Utara Magnet merujuk kepada utara yang
ditunjukkan oleh jarum kompas.
2. Utara Benar - Utara Benar ialah ialah kutub utara.
3. Utara Grid - Utara Grid ialah utara yang yang selari dengan
garisan grid timuran peta topografi.

2.3

BEARING SUDUTAN / AZIMUT

Arah sesuatu tempat boleh dinyatakan dengan bearing.

Bearing sesuatu objek / tempat dinyatakan dalam nilai sudut atau darjah ().
Bearing yang biasa digunakan ialah bearing sudutan atau bearing azimut.
Bearing sudutan diukur dari arah utara mengikut arah pusingan jam dalam satu bulatan penuh. Ia
diberi nilai 0 hingga 360.

2.4

BEARING SUKUAN

2.5

Bearing sukuan pula diukur dari arah utara atau selatan ke arah timur atau barat mengikut sukuan
90. Nilai bearing sukuan ialah dari 0 hingga 90
Sudut diukur pada 4 sukuan.
1. Jika sudut berada di Sukuan 1 ukuran sudut bermula 0 Utara hingga 90 Timur.
2. Jika sudut berada di Sukuan 2 ukuran sudut bermula dari 0 Selatan hingga 90 Timur
3. Jika sudut berada di Sukuan 3 ukuran sudut bermula dari 0 Selatan hingga 90 Barat
4. Jika sudut berada di Sukuan 4 ukuran sudut bermula dari 0 Utara hingga 90 Barat

RUMUSAN

UNIT 3

SKALA

SUB TAJUK:
3.1 : Objektif
3.2 : Skala
3.3 : Jarak
3.4 : Keluasan
3.5 : Rumusan

3.1

OBJEKTIF

Dalam bab ini anda akan dapat:

3.2

Menyatakan jenis-jenis skala, iaitu skala lurus, skala penyata, dan skala pecahan wakilan.
Mengukur jarak dengan menggunakan skala.
Mengira keluasan kawasan sekata berdasarkan skala peta.
Menukar dan menghubungkaitkan setiap skala, iaitu skala lurus, skala penyata, dan skala
pecahan wakilan.
SKALA

Skala ialah nisbah antara jarak yang dilukis dalam peta dengan jarak sebenar di atas permukaan bumi.
Skala membolehkan saiz kawasan tertentu dikecilkan supaya dapat dilukis pada peta.
Terdapat tiga jenis skala yang biasa digunakan dalam peta, iaitu skala lurus, skala penyata dan
pecahan wakilan.

1. Skala Lurus
Terdiri daripada satu garisan lurus yang dibahagikan kepada beberapa bahagian yang sama
jaraknya.
Terdapat dua jenis iaitu skala lurus mudah dan skala lurus penuh.
Skala Lurus Mudah
Keterangan

Terdiri daripada satu garisan lurus yang

dibahagikan kepada beberapa pecahan.
Setiap pecahan di atas garisan lurus
mewakili jarak di atas peta.
Nombor di atas setiap pecahan mewakili
jarak di atas permukaan bumi.
Skala lurus mudah pada rajah di atas ialah 1
cm mewakili 1 km.

Skala Lurus Penuh

Keterangan

Menunjukkan pecahan yang lebih lengkap

dan jelas.
Berdasarkan rajah di atas, skala yang
ditunjukkan ialah 2 cm mewakili l km.
Di sebelah kiri nombor 0 terdapat pecahan
yang lebih kecil untuk mengukur jarak
yang lebih kecil.

2. Skala Penyata

Merupakan skala yang dinyatakan dalam bentuk penyataan atau perkataan.

Contoh:
a)
b)
c)

1 cm mewakili 1 kilometer
1cm mewakili 500 meter
1 cm mewakili 100 meter

Skala penyata (a) di atas bermakna ukuran1 cm dalam peta mewakili jarak 1 km di atas
permukaan bumi.
Skala penyata (b) pula bermakna ukuran 1 cm dalam peta mewakili jarak 500 meter di atas
permukaan bumi.
Skala penyata (c) pula bermakna ukuran 1 cm dalam peta mewakili jarak 100 meter di atas
permukaan bumi.

3. Skala Pecahan Wakilan

Merupakan skala yang dinyatakan dalam bentuk pecahan atau nisbah.

Contoh:
a) 1 : 50 000
b) 1 : 100 000
c) 1 : 200 000

Skala (a) di atas bermakna 1 cm dalam peta mewakili 50 000 cm atau 0.5 km di atas permukaan
bumi.
Skala (b) di atas pula bermakna 1 cm dalam peta mewakili 100 000 cm atau 1 km di atas
permukaan bumi.
Skala (b) di atas pula bermakna 1 cm dalam peta mewakili 200 000 cm atau 2 km di atas
permukaan bumi.

Cara Menukar Skala

Skala lurus, skala penyata dan pecahan wakilan adalah saling berkaitan antara satu sama lain.
Setiap jenis skala itu boleh ditukar kepada jenis skala yang lain dengan mudah.
Contohnya skala lurus dapat ditukar kepada skala penyata atau pecahan wakilan dan sebaliknya.
Skala Lurus

Skala Penyata

Pecahan wakilan

1 cm mewakili 1 km

1 : 100 000

10

3.3

JARAK

3.4

Jarak ialah jauh di antara dua tempat.

Jarak dapat dibahagikan kepada dua jenis, iaitu jarak mutlak dan jarak relatif.
Jarak mutlak antara dua tempat dapat diukur dalam unit sentimeter, meter, dan kilometer.
Manakala jarak relatif pula diukur dari segi kos dan masa.
Jarak dalam peta dapat diukur dengan menggunakan skala lurus, skala penyata, dan pecahan
wakilan.
Pembaris, jangka tolok atau jalur kertas dapat digunakan untuk mengukur jarak lurus.
Benang dan jalur kertas pula digunakan untuk mengukur jarak melengkung.
KELUASAN

Luas sesuatu kawasan dalam peta topografi boleh dianggarkan dengan merujuk kepada persegi
grid.
Keluasan permukaan bumi yang diwakili oleh setiap persegi grid bergantung kepada skala peta
tersebut.
Misalnya:
Skala peta ialah
1 : 50 000 atau 1 cm bersamaan 0.5 km.
Oleh itu,
luas satu persegi grid = 0.5 x 0.5
= 0.25 km persegi

Langkah-langkah menganggarkan luas kawasan.

Langkah 1
Tentukan kawasan yang hendak diukur keluasannya.
Misalnya kawasan tanaman padi, getah, paya, tasik dan sebagainya.
Langkah 2
Sediakan pemidang grid di atas kertas surih.
Langkah 3
Letakkan pemidang grid di atas kawasan yang hendak diukur.
Langkah 4
Kira dan jumlahkan segiempat-segiempat yang merangkumi kawasan yang hendak diukur.

11

3.5

RUMUSAN

12

UNIT 4

GRAF, CARTA DAN RAJAH

SUB TAJUK:
4.1 : Objektif
4.2 : Kaedah Menyunsun Data Maklumat
4.3 : Graf Bar Majmuk
4.4 : Graf Gabungan
4.5 : Carta Pai
4.6 : Rajah Aliran
4.3 : Rumusan

4.1

OBJEKTIF

Dalam unit ini anda akan dapat:

4.2

Menyusun maklumat dan data dalam bentuk jadual.

Melukis dan melengkapkan graf bar majmuk, graf gabungan, carta pai dan rajah aliran.
Membaca graf bar majmuk, graf gabungan, carta pai dan rajah aliran.
Mentafsir dan merumus graf bar majmuk, graf gabungan, carta pai dan rajah aliran.
KAEDAH MENYUNSUN DATA MAKLUMAT

Jadual merupakan maklumat yang telah disusun dalam bentukyang kemas, ringkas dan mudah
difahami.
Jadual digunakan sebagai panduan untuk melukis graf dan carta.
Contoh :
Perhatikan maklumat yang diberikan dalam perenggan dibawah tentang perubahan jumlah penduduk
Malaysia mengikut kumpulan umur dari tahun 1998 hingga 2002.
Pada tahun 1998, jumlah penduduk Malaysia adalah seramai 22.1 juta orang.
Jumlah ini semakin meningkat dari setahun ke setahun, iaitu kepada 22.7 juta orang
pada tahun 1999, 23.2 juta orang pada tahun 2000, 23.8 juta orang pada tahun
2001 dan 24.3 juta orang pada tahun 2002. Jumlah penduduk dalam kumpulan
umur 0-14 tahun juga semakin bertambah daripada 7.5 juta orang pada tahun
1998 kepada 7.6 juta orang pada tahun 1999, 7.7 juta orang pada tahun 2000, 7.8
juta orang pada tahun 2001 dan 7.9 juta orang pada tahun 2002. Bagi kumpulan
umur 15-64 tahun, jumlah penduduk bertambah daripada 13.8 juta orang pada
tahun 1998 kepada 14.2 juta orang pada tahun 1999, 14.6 juta orang pada
tahun 2000,15.0 juta orang pada tahun 2001 dan 15.4 juta orang pada tahun
2002. Kumpulan umur 65 tahun dan ke atas juga menunjukkan pertambahan
daripada 0.8 juta orang pada tahun 1998 kepada 0.9 juta orang pada tahun 1999.
Jumlah penduduk dalam kumpulan umur ini tidak bertambah pada 2000, tetapi
menjadi 1.0 juta orang pada 2001 dan 2002.

13

Maklumat yang diberi di atas dapat diringkas dan dipermudahkan dengan menggunakan Jadual di
bawah.

Kumpulan Umur
0 -14 tahun
15 - 64 tahun
65 tahun ke atas
Jumlah

Jumlah penduduk (juta orang)

1998
1999
2000
2001
2002
7.5
7.6
7.7
7.8
7.9
13.8
14.2
14.6
15.0
15.4
0.8
0.9
0.9
1.0
1.0
22.1
22.7
23.2
23.8
24.3
Sumber : Jabatan Perangkaan Malaysia, 2003

Jadual : Jumlah penduduk Malaysia mengikut kumpulan umur, 1998-2002

4.3

GRAF BAR MAJMUK

Graf bar majmuk adalah graf yang mempunyai berbagai komponen dalam setiap bar. Kepentingan
komponen di wakili oleh ketinggian bar bagi komponen tersebut.
Cara Melukis
Di atas kertas graf lukis paksi
menegak dan mendatar
Daripada jadual lihat nilai
maksimum dan minimum.
Tentukan skala menegak. Contoh: 1
cm RM 1000 juta
Labelkan kedua-dia paksi
Tandakan nilai bagi setiap komponen
secara sistematik. Nilai yang lebih
besar di bawah.
Lorek atau warnakan komponen bagi
menunjukkan perbezaan .
Letakkan tajuk dan petunjuk.

4.4

GRAF GABUNGAN

Graf gabungan ialah graf yang menggabungkan dua jenis graf iaitu graf bar dan graf garisan bagi
menunjukkan dua unsur yang berlainan dalam satu graf. Contohnya graf yang menunjukkan jumlah hujan
dan suhu dalam satu graf.
Cara Melukis

Di atas kertas graf lukis paksi menegak

dan mendatar.
Ada dua paksi menegak. Paksi kanan
mengukur jumlah hujan dan di kiri pula
suhu.Paksi mendatar menunjukkan
bulan.
Tentukan nilai maksimum dan
minimum.
Pilih skala yang sesuai bai suhu dan
hujan.
Lukis ketinggian bagi semua bar dan
plot nilai suhu di bahagian tengah
setiap bar mengikut bulan.
Sambung semua titik yang diplot.
Lengkapkan dengan tajuk.

14

4.5

CARTA PAI

Carta pai ialah graf bulatan yang dibahagikan kepada beberapa sektor. Setiap sektor dapat menunjukkan
maklumat tertentu . Kepentingan setiap maklumat ini ditunjukkan oleh saiz sudut yang berbeza.
Cara Melukis

Daripada jadual kira peratus bagi semua

sektor. Contohnya penggiraan sektor
elektronik.

Lukis bulatan dengan jejari yang sesuai.

Gunakan jangkasudut dan lukis keluasan
dalam darjah mengikut sektor.
Warna dan lorekkan setiap sektor.
Label dan lengkapkan dengan tajuk.

4.6

RAJAH ALIRAN

Rajah aliran merupakan rajah yang memberikan gambaran jelas mengenai sesuatu proses. Susunan rajah
adalah menurut urutan proses secara sistematik. Aliran proses biasanya ditunjukkan melalui anak panah.
Cara Mentafsir

Teliti tajuk, susunan

nombor, anak panah dan
penerangan ringkas.
Contohnya rajah Aliran
Rawatan Air Kumbahan
yang menerangkan secara
ringkas proses rawatan.
Anak panah pula
menunjukkan urutan
proses

15

4.7

RUMUSAN

16

UNIT 5

PETA

SUB TAJUK:
5.1 : Objektif
5.2 : Menyenaraikan Pandang Darat Fizikal Dan Budaya Berdasarkan Simbol
5.3 : Hubung Kait Antara Pandang Darat Fizikal Dan Budaya
5.4 : Mentafsirkan Peta Lakar
1.3 : Rumusan
.1
OBJEKTIF
Dalam unit ini, anda akan dapat:
Menyenaraikan pandang darat fizikal dan budaya berdasarkan simbol-simbol dalam peta lakar.
Menghubungkaitan pandang darat fizikal dan budaya dalam peta lakar.
Mentafsir peta lakar.
5.2

MENYENARAIKAN PANDANG DARAT FIZIKAL DAN BUDAYA

BERDASARKAN SIMBOL

Peta lakar yang berasaskan peta topografi ialah peta yang dapat menunjukkan dua maklumat penting
iaitu:
1. Pandang darat fizikal
2. Pandang darat budaya
1. Pandang Darat Fizikal
Merangkumi bentuk muka bumi, saliran dan tumbuhan semulajadi.
2. Pandang Darat Budaya
Merangkumi pelbagai ciri akibat tindakan manusia terhadap persekitarannya seperti petempatan,
pertanian, perlombongan, pengangkutan dan perindustrian.
Di dalam peta lakar semua ciri-ciri pandang darat fizikal dan budaya ini dapat dikenali melalui
simbol-simbol seperti warna, lorekan, garisan, simbol titik dan singkatan perkataan.
Simbol-simbol ini penting semasa membuat tafsiran sesuatu peta lakar.
Jenis-jenis simbol Keterangan
Simbol titik

Berupa titik, bulatan kecil, segi tiga sama

Diguna untuk menunjukkan ciri-ciri di sesuatu lokasi seperti

Simbol garisan

Berupa garisan yang diguna untuk menunjukkan ciri-ciri yang

memanjang seperti sungai

Simbol kawasan

Diguna untuk menggambarkan ciri-ciri yang meliputi kawasan

luas seperti kawasan tanaman dan paya

Simbol
bergambar

Diguna untuk menggambarkan ciri-ciri yang tidak sesuai

ditunjukkan melalui simbol lain

Singkatan
perkataan

Diguna untuk menamakan sesuatu ciri seperti B.P. untuk balai

polis
17

Jadual : Jenis-jenis simbol yang digunakan di dalam peta topografi untuk menunjukkan pandang darat
fizikal dan pandang darat budaya.
5.3

HUBUNG KAIT ANTARA PANDANG DARAT FIZIKAL DAN BUDAYA

Pandang darat fizikal dan pandang darat budaya berhubung kait antara satu sama lain. Contohnya,
pandang darat fizikal seperti kawasan tanah pamah yang digunakan untuk tujuan pertanian akan
berubah menjadi pandang darat budaya, contohnya sawah padi, jalan raya dan sebagainya.
Jadual di bawah menunjukkan hubung kait antara pandang darat fizikal dengan budaya.

Pandang darat fizikal

Tanah pamah
Tanah tinggi:
Puncak bukit, Cerun
curam, Sungai, Jeram
Tanah beralun
Lembah sungai
Sungai, Pasir, Lumpur
Paya
Sungai, Hutan paya ,
Lumpur
Pinggir pantai
Pantai, Kuala sungai,
Tanjung, Teluk

Kegunaan
Pertanian ,perhubungan,
petempatan, kemudahan
sosial
Kuasa hidroelektrik,
Pelancongan,
Perhubungan,
Petempatan, Pembalakan
Pertanian, Petempatan,
Perhubungan
Pertanian, Pengairan,
Perlombongan

Pandang darat budaya

Padi sawah, jalan raya, jalan kereta
api, bangunan, sekolah, hospital,
tempat ibadat, wakil pos, balai polis

Pertanian, Pengairan,
Perikanan

Padi sawah, pelbagai tanaman bukan

pokok baka, tali air

Empangan, bangunan, jalan raya,

jalan tidak berturap
Getah, kelapa sawit, bangunan, jalan
raya
Padi sawah, tali air, terusan, kawasan
lombong, kolam, tangki air

Pengangkutan,
Pelabuhan, dermaga, jeti, tembok,
Perikanan, Pelancongan bangunan, jalan raya

Jadual : Hubung kait antara pandang darat fizikal dengan budaya

5.4

MENTAFSIRKAN PETA LAKAR

Langkah mentafsir peta lakar

Nyatakan ciri-ciri pandang darat fizikal dan pandang darat budaya.

Berikan kedudukan dan anggaran keluasan setiap kawasan.
Hubungkaitkan pandang darat fizikal dengan pandang darat budaya.

18

5.5

RUMUSAN

19

TEMA 7 : SUMBER
UNIT 6

SUMBER-SUMBER UTAMA

SUB TAJUK:
6.1 : Objektif
6.2 : Sumber-sumber Utama
6.3 : Jenis-jenis Sumber Utama
6.4 : Rumusan

6.1

OBJEKTIF

Di akhir unit ini, anda akan dapat :

6.2

Mentakrifkan sumber yang boleh diperbaharui dan tidak boleh diperbaharui.

Menyenaraikan jenis-jenis sumber utama, iaitu sumber mineral, hutan, air, tanih dan suria.
Mengelaskan jenis-jenis sumber utama kepada sumber yang boleh diperbaharui dan tidak boleh
diperbaharui
SUMBER-SUMBER UTAMA

Tiga jenis sumber :

1. Sumber semulajadi
2. Sumber manusia
3. Sumber budaya

Sumber semulajadi terdiri sumber hutan, tanih, air, matahari, haiwan dan mineral.
Sumber semulajadi dapat di bahagikan kepada dua jenis iaitu:

Sumber Boleh Diperbaharui

(Sumber yang bekalannya boleh diganti)
Sumber Hutan
Sumber Tanih
Sumber air
Cahaya Matahari
Angin
Udara
Haiwan

Sumber Tidak Boleh Diperbaharui

(Sumber yang habis apabila digunakan)
Bahan Api
Petroleum
Gas asli
Arang batu
Mineral
Bijih Timah
Besi
Emas
Kuprum

20

6.3

JENIS-JENIS SUMBER UTAMA

Sumber utama boleh dibahagikan kepada beberapa jenis iaitu :

Sumber Utama
1. Sumber Hutan
2. Sumber Air

Diperolehi dari paya, sungai dan tasik.

Sumber yang boleh diperbaharui.

3. Sumber Tanih

Lapisan atas permukaan bumi.

Sumber yang boleh diperbaharui.

4. Sumber Suria

Diperolehi dari cahaya matahari

Sumber yang boleh diperbaharui.

Bahan galian yang dikeluarkan dari

kerak bumi
Sumber yang tidak boleh diperbaharui.

5. Sumber
Mineral

6.4

Keterangan
Tumbuh-tumbuhan dan hidupan liar
Sumber yang boleh diperbaharui.

RUMUSAN

21

TEMA 7 : SUMBER
UNIT 7

TABURAN PELBAGAI SUMBER

SUB TAJUK:
7.1 : Objektif
7.2 : Sumber Mineral
7.3 : Sumber Hutan
7.4 : Sumber Tenaga
7.5 : Sumber Tenaga Di Negara Lain
7.6 : Rumusan

7.1

OBJEKTIF

Di akhir unit ini, anda akan dapat

Menyenaraikan jenis-jenis mineral logam dan bukan logam

Menamakan jenis dan kawasan mineral di negara Malaysia
Menanda dan menamakan taburan mineral di atas peta negara Malaysia
Menyenaraikan sumber hutan negara Malaysia
Menamakan jenis dan kawasan hutan negara Malaysia
Menanda dan menamakan taburan hutan di atas peta negara Malaysia
Menyenaraikan sumber tenaga yang digunakan di negara Malaysia
Menamakan sumber tenaga dan taburannya di negara Malaysia
Menanda dan menamakan taburan sumber tenaga di atas peta negara Malaysia
Menghuraikan penggunaan sumber tenaga negara Malaysia
Membuat kesimpulan tentang penggunaan sumber tenaga negara Malaysia pada masa depan
seperti kemajuan teknologi dan kitar semula
Menyenaraikan jenis-jenis sumber tenaga negara lain
Menghuraikan penggunaan sumber tenaga negara lain

22

7.2

SUMBER MINERAL
Jadual : Taburan dan kegunaan sumber mineral di Malaysia
Sumber
Mineral

Petroleum

Gas Asli

Kaolin

Bauksit

Keterangan

kegunaan

Digunakan untuk
Minyak yang di
menghasilkan petrol,
dapati dari kerak
parafin dan pelbagai
bumi.
bahan kimia.

Gas yang
diperoleh dari
kerak bumi

Digunakan sebagai
bahan api dan bahan
mentah untuk baja
urea

Tanah liat halus

yang berwarna
putih

Digunakan untuk
membuat tembikar,
menyalut kertas,
membuat cat dan
dalam perubatan

Diguna untuk
Bahan bakar tanah
menghasilkan
liat
aluminium

Logam berwarna
kuning, lembut
dan mudah
ditempa

Digunakan untuk
membuat barangbarang kemas seperti
rantai, cincin dan Iainlain

Batu yang
mengandungi
kapur

Digunakan untuk
menghasilkan simen

Bijih Timah

Bijih yang
mengandungi
timah

Digunakan untuk
menyadur tin,
membuat piuter, pateri
dan bateri

Arang Batu

Arang keras yang Bahan api, dibakar

digali dari kerak
untuk menghasilkan
bumi
haba

Emas

Batu Kapur

Kuprum
(Tembaga)

Lokasi / Taburan

Logam kemerahmerahan yang

boleh ditempa

Digunakan untuk
membuat wayar
pengalir elektrik

Di luar pantai Terengganu,

Sarawak dan Sabah
Di kawasan laut cetek, iaitu
di kawasan Pentas Sunda
Di luar pantai Terengganu,
Sarawak dan Sabah
Di kawasan laut cetek, iaitu
di kawasan Pentas Sunda
Perak (rizab sebanyak 50
juta tan metrik)- Bidor dan
Tapah
Johor (rizab sebanyak 20
juta tan metrik) - Machap,
Ayer Hitam
Teluk Ramunia, Johor
Bukit Gebung, LunduSematan dan Tanjung
Seberang, Sarawak
Hanya dilombong di Teluk
Ramunia sahaja

Raub, Pahang
Mamut, Sabah(hasil
sampingan lombong
kuprum)

Perak, Kelantan, Pahang,

Perlis, Kedah
Sarawak
Timah aluvium dilombong
di Lembah Kinta, Perak
dan Lembah Langat,
Selangor
Kapit dan Silantek,
Sarawak
Sabah
Bukit Jebong-Biawak,
Kendai dan Bau di
Sarawak
Mamut, Bukit Bidu-bidu di
Sabah

23

7.4

SUMBER HUTAN
Jenis Hutan

Lokasi

Hutan Hujan
Tropika

Kaki Banjanran Titiwangsa, Banjaran Keledang, Banjaran

Bintang dan Tahan di Semenanjung.
Sri Aman, Miri dan Limbang di Sarawak
Kaki Banjaran Crocker, pedalaman Sandakan dan Tawau di
Sabah.

Hutan Paya Air Tawar

Hutan Paya

Tasik Chini, Rompin, Mersing, Air Hitam, Sabak Bernam,

Tanjung Karang dan Dataran Hilir Perak di Semenanjung.
Sungai Lupar, muara Sungai Rajang dan Marudi di
Sarawak.

Hutan Paya Air Tawar

Hutan Pantai

Hutan Gunung

Muara Sungai Merbuk, Nibung Tebal , Parit Buntar, Larut

Matang dan Masai di Semenanjung.
Sibuyau dan Kabong di Sarawak
Teluk Marudu dan Teluk Darvel di Sabah.

Pantai Cahaya Bulan, Merchang, Tanjung Rhu dan Desaru.

Pulau Talang-Talang di Sarawak.
Pulau Sipadan, Sabah.

Banjanran Titiwangsa, Banjaran Keledang, Banjaran

Bintang dan Tahan di Semenanjung.
Banjaran Crocker di Sabah.
Banjaran Tama Abu dan Iran di Sarawak.

24

7.5

SUMBER TENAGA
Jenis Tenaga

Kegunaan/Lokasi

Sumber tenaga elektrik.

Empangan Kenyir di Terengganu, Empangan Temenggor dan
Chenderoh di Perak, Empangan Pelagus dan Batang Ai di
Sarawak, dan Empangan Tenom Pangi di Sabah.

Sumber tenaga.
Aktiviti pengeringan perusahaan keropok, ikan kering dan batik.
Pengeluaran kuasa elektrik rendah bagi kegunaan telefon, radia
dan lampu isyarat di merata tempat di Malaysia.

Arang Batu

Sumber tenaga elektrik.

Stesen Jana kuasa elektrik Terma Manjung dan Stesyen jana
Kuasa Sultan Abd Aziz di Kapar, Selangor.

Tenaga Biomas

Sumber tenaga .
Pembakaran kayu api dan arang kayu. Tenaga dari pereputan
sisa organik seperti hampas dan tandan sawit, sekam padi,
hampas tebu, habuk kayu dan buangan haiwan.

Penyelidikan dan Pembangunan

Institut Penyelidikan Teknologi Nuklear Malaysia (MINT) di Bangi.

Hidroelektrik

Tenaga Suria

Tenaga Nuklear

7.6

SUMBER TENAGA DI NEGARA LAIN

1. Tenaga Suria Di Jepun

Faktor-faktor yang menggalakkan:
Tahap teknologi tinggi
Bekalan petroleum dan arang batu tidak mencukupi
Permintaan yang tinggi kerana penduduk ramai, perindustrian maju, dan taraf hidup tinggi
Bagaimana tenaga diperolehi
Memperoleh tenaga elektrik melalui tenaga suria dengan memasang alat fotovoltaic di bumbung
rumah.
Kegunaan tenaga suria:
Memanaskan air kolam renang
Memanaskan air di restoran, hotel, dan rumah
Stesen pemancar radio dan televisyen
Mengepam air ke rumah dan kawasan pertanian
Bot menggunakan bateri tenaga suria
Mengeringkan makanan, ikan, dan hasil pertanian
Papan tanda di tepi jalan raya
Mengawal lampu isyarat
25

2. Tenaga Ombak Di Perancis

Kaedah:
Saluran terus : ombak diempang ke kawasan lebih tinggi dari laut dan dibiarkan mengalir ke
bawah bagi menggerakkan turbin.
Kolam berayun : udara diasak ke atas apabila ombak memasuki satu saluran tegak dari bawah.
Tekanan air di dalam jatuh dan menggerakkan turbin apabila ombak berundur.
Pelampun : tenaga kinetik dihasilkan bagi menggerakkan turbin apabila pergerakan pelampung
menggerakkan pam hidraulik piston.
Kegunaan:
Memutar roda pengisar bijirin yang terdapat di sepanjang pantai
Menjana kuasa elektrik
Menggerakkan pam air, gergaji, danmesin
Stesen tenaga ombak:
Sungai ranee, st. Malo
Mont saint michael
Arguenon
3. Tenaga Pasang Surut Di China
Faktor yang menggalakkan:
kawasan pantai mengalami arus pasang surut yang deras
Pada awalnya digunakan untuk mengepam air bagi tujuan pengairan.
Kaedah:
Empangan : pintu empangan dibuka semasa air pasang. Air diempang sehingga paras tertinggi.
Apabila air surut, air yang diempang dilepaskan untuk memusingkan turbin.
Arus pasang surut; aliran arus yangkuat di kawasan laut cetek memusingkan turbin yang terletak
di dalam laut.
Kegunaan:
Menggerakkan turbin bagi menghasilkan tenaga elektrik yang digunakan untuk
Lampu rumah
Kilang kecil
Kawasan kebun kecil
Stesen tenaga pasang surut terdapat di
1. Zhejiang
2. Jiangxia
3. Baishakou
4. Guozishan
5. Xingfuyang
4. Tenaga Angin Di Belanda
Faktor yang menggalakkan:
Terdedah kepada tiupan angin yang kuat
Menghadap laut utara
Pada peringkat awal, kincir angin digunakan untuk
Mengepam air
26

Mengisar gandum dan jagung

Memecahkan biji sawi menaburkan bijirin
Sekarang:
Menjana kuasa elektrik dengan memasang turbin angin di tempat lapang

Kaedah:
Tenaga angin memutarkan turbin angin dan menggerakkan generator yang an menggerakkan
generator pam dipasang di dalamnya
Generator menghasilkan kuasa elektrik yang dibekalkan ke rumah, pejabat, dan kilang kecil serta
penduduk di kawasan luar bandar
Lokasi pemasangan turbin angin:
Tepi pantai
Tengah laut
5. Tenaga Biomas Di India
Sumber:
Sisa ladang
Sisa tanaman
Sisa habuk kayu gergaji
Najis haiwan/najis ternakan
Kegiatan pertanian dan penternakan yang luas dijalankan membekalkan bahan yang banyak untuk
menghasilkan tenaga biomas. Hampir 15% tenaga biomas digunakan oleh penduduk bandar dan
85% digunakan oleh penduduk luar bandar.
Kegunaan:
Kayu api, jerami padi, dan rumput kering digunakan sebagai bahan bakar dalam industri kecil
Haba yang dihasilkan daripada pembakaran biomas digunakan untuk memasak, memanaskan air,
dan menerangkan rumah
Biogas dihasilkan melalui pemprosesan bahan kumuh haiwan
Gas metana dan etana digunakan untuk memasak air dan menyalakan lampu
Biomas dibakar untuk mendidihkan air bagi mengeluarkan wap untuk memutarkan
turbin generator bagi menghasilkan tenaga elektrik
6. Tenaga Geoterma Di Iceland
Faktor yang menggalakkan:
Terletak di kawasan gunung berapi yang masih aktif
Kolam geoterma, iaitu air kolam bawah tanah yang dipanaskan oleh magma akan menghasilkan
wap panas apabila mencapai takat didih.
Wap panas ini muncul di permukaan bumi melalui rekahan dan membentuk geiser, iaitu sebuah
perigi air panas.
Kegunaan:
Kolam geoterma bersuhu kurang daripada 150C
Memanaskan rumah
Memasak
Kolam geoterma bersuhu lebih daripada 200C
Menghasilkan tenaga elektrik
Kegunaan lain:
Mencairkan salji

Memanaskan kolam renang

27

Memanaskan rumah hijau

Kawasan pengeluaran tenaga geoterma:

7.7

Reykir
Hengill
Nasjavellir
Krisuvile

RUMUSAN

28

TEMA 7 : SUMBER
UNIT 8

KEPENTINGAN PELBAGAI SUMBER

SUB TAJUK:
8.1 : Objektif
8.2 : Kepentingan Penerokaan Pelbagai Sumber
8.3 : Rumusan
8.1

OBJEKTIF

Di akhir unit ini, anda akan dapat :

Menyenaraikan kepentingan penerokaan pelbagai sumber negara Malaysia
Menjelaskan dengan contoh kepentingan penerokaan pelbagai sumber negara Malaysia
Menghubungkaitkan kepentingan penerokaan pelbagai sumber kepada pembangunan negara
Malaysia.
8.2

KEPENTINGAN PENEROKAAN PELBAGAI SUMBER

1. Menyediakan Bahan Mentah

Kebanyakan sumber semula jadi negara kita digunakan sebagai bahan mentah dan juga bahan asas
untuk industri hiliran (Industri membuat barangan pengguna berasaskan bahan mentah separuh
siap).
Sumber hutan seperti kayu balak akan diproses menjadi kayu gergaji dan seterusnya dijadikan
bahan asas untuk membuat rumah. Sumber hutan yang lain seperti rotan dan buluh dijadikan
sumber asas bagi membuat kraf tangan dan perabot. Tumbuhan hutan seperti kuinin dan kayu
putih digunakan untuk membuat ubat tradisional.
Petroleum merupakan sejenis sumber mineral yang ditapis untuk mendapatkan pelbagai bahan
bakar. Minyak digunakan untuk menghasilkan pelbagai bahan lain dalam industri petrokimia.
Petroleum dan gas juga digunakan sebagai bahan untuk menghasilkan tenaga elektrik terma dan
bahan api yang terpenting di Malaysia.
Mineral lain seperti kaolin pula digunakan untuk membuat barangan seramik seperti jubin salur
pembetung longkang, tembikar, dan pasu bunga. Bauksit digunakan sebagai bahan mentah asas
aluminium untuk membuat periuk, badan kenderaan seperti kapal terbang, kereta, kapal, dan
kereta api.

2. Menyediakan Peluang Pekerjaan

Sumber hutan seperti kayu balak menyediakan peluang pekerjaan bermula daripada proses
membalak hingga kepada pemasaran. Antara contoh pekerjaan adalah sebagai pembalak,
pengurus, dan pekerja dalam pemasaran dan pengangkutan kayu balak dari hutan kepada
pengguna. Sebilangan penduduk bekerja di sektor kerajaan dalam pelbagai jabatan yang berkaitan
dengan pengurusan hutan seperti Jabatan Perhutanan dan PERHILITAN.
29

Sumber tanah memberi peluang kepada penduduk negara kita bekerja dalam bidang pertanian
sebagai petani. Sektor perladangan menyediakan banyak peluang pekerjaan kepada penduduk.
Antaranya ialah buruh ladang, pengurus, pekerja dalam bidang pemasaran, pengeksport, dan
sebagainya. Selain itu, terdapat juga tenaga profesional yang terlibat dalam sektor ini seperti
saintis dan penyelidik yang berusaha untuk mempertingkat mutu dan hasil tanaman. Sektor ini
menyumbangkan 12% daripada keseluruhan guna tenaga di negara kita.
Sektor perlombongan juga menyediakan banyak peluang pekerjaan kepada penduduk. Pada
tahun 2002, seramai 27 500 orang bekerja secara langsung dalam bidang perlombongan, termasuk
mineral tenaga dan mineral bahan mentah. Mereka bekerja sebagai jurutera lombong, ahli geologi,
pekerja am lombong, kakitangan pengurusan lombong, dan pekerja yang terlibat dalam
pengangkutan dan pemasaran hasil lombong. Selain itu, seramai 50 600 penduduk negara ini
bekerja dalam sektor yang mengeluarkan dan memasarkan sumber tenaga seperti gas dan elektrik.
Mereka bekerja sebagai juruteknik, jurutera, pegawai pemasaran, dan kerani

3. Menambahkan Pendapatan Negara

Penerokaan pelbagai sumber telah menambahkan punca dan pendapatan negara.

Eksport hasil-hasil pertanian seperti getah, minyak kelapa sawit, teh, dan lada hitam; sumber
mineral seperti petroleum mentah, bijih timah, kuprum, bijih besi, dan gas asli; hasil hutan seperti
kayu balak telah menambahkan pendapatan negara.
Eksport barangan buatan daripada sumber-sumber semula jadi negara juga menambahkan
pendapatan negara. Contohnya, perabot, tayar, balak, jongkong timah.
Sungai, kawasan hutan, paya, dan tasik juga dibangunkan sebagai kawasan ekopelancongan.
Contohnya, Tasik Chini, Taman Negara, Tasik Kenyir, dan Tasik Bera. Industri
pelancongan tersebut turut menambahkan pendapatan negara.

4. Menggalakkan Pembukaan Kawasan Baru

Kegiatan perlombongan, pertanian, dan pembalakan telah membukaan kawasan-kawasan baru.

Kegiatan perlombongan telah membuka kawasan baru seperti Mamut (kuprum), Bintulu (gas asli),
Raub (emas), Ipoh, dan Taiping (bijih timah).
Kegiatan pertanian turut membawa kepada pembukaan kawasan baru. Contohnya, bandar baru
Jengka Tiga Segi (kelapa sawit), Dataran Kedah (padi), Teluk Intan (kelapa), Sri Aman (lada
hitam), Kluang, Kulai, dan Labis (nanas).
Kawasan-kawasan baru juga dibuka untuk dijadikan pusat memproses sumber-sumber.
Contohnya, Kerteh, Miri, dan Lutong (menapis petroleum), Bintulu (mencairkan gas asli), dan
Butterworth (melebur bijih timah).
Perkembangan Sandakan pula disebabkan oleh kegiatan pembalakan di kawasan sekitarnya.

5. Menggalakkan Kemajuan Infrastruktur

Penerokaan pelbagai sumber membawa kepada perkembangan kemudahan infrastruktur.

Jalan kereta api awal dibina dari Taiping ke Port Weld untuk mengangkut bijih timah.
Jaringan jalan raya dibina untuk menghubungkan kawasan perlombongan dan pertanian dengan
pelabuhan.
Pelabuhan-pelabuhan dibangunkan untuk mengeksport hasil-hasil sumber. Contohnya Pelabuhan
Pasir Gudang, Pelabuhan Sandakan, dan Pelabuhan Bintulu.
Kemudahan bekalan elektrik, air, dan telekomunikasi turut dimajukan.

30

7.7

RUMUSAN

31

TEMA 7 : SUMBER
UNIT 9

KESAN PENEROKAAN SUMBER TERHADAP ALAM SEKITAR

SUB TAJUK:
9.1 : Objektif
9.2 : Kesan Penerokaan Sumber Terhadap Alam Sekitar
9.3 : Rumusan

9.1

OBJEKTIF

Di akhir unit ini, anda akan dapat :

9.2

Menyenaraikankesan penerokaan sumber terhadap alam sekitar negara Malaysia

Menghuraikandengan contoh kesan penerokaan sumber terhadap alam sekitar negara Malaysia
KESAN PENEROKAAN SUMBER TERHADAP ALAM SEKITAR

Penerokaan sumber semulajadi seperti mineral,sumber hutan dan sumber tenaga telah mendatang kesan
terhadap alam sekitar. Kesan-kesan tersebut ialah:
Kesan

Huraian

Perubahan
Pandang
Darat

Kepupusan

Perubahan berlaku bila pandang darat fizikal di ubah menjadi

pandang darat budaya. Contohnya hutan ditebang bagi tujuan
petempatan.
Aktiviti perlombongan seperti lombong bijih timah
meninggalkan pandang darat seperti timbunan pasir dan tasiktasik.
Kawasan penerokaan petroleum dipenuhi oleh rangkaian paip dan
tangki simpanan petroleum dan gas.
Pembinaan empangan menenggelamkan kawasan yang luas
mewujudkan tasik buatan
Kepupusan sumber seperti bijih timah, petroleum dan gas asli
Hutan semakin mengecil akibat pembalakan.
Ekosistem terganggu menyebabkan kepupusan spesies flora dan
fauna .
32

Peningkatan
Suhu

Hakisan

Banjir

Pencemaran
Udara dan
Air

6.3

Kenaikan suhu di kawasan tanah tinggi akibat penerokaan hutan.

Peningkatan kandungan karbon dioksida di udara menyebabkan
kenaikan suhu

Hakisan tanah berlaku akibat penebangan hutan di tanah tinggi

dan cerun.
Penerokaan mineral menyebabkan hakisan tanah .
Penerokaan bijih timah menjadikan struktur tanah tidak stabil dan
mudah runtuh.
Penebangan hutan menlenyapkan kawasan litupan tumbuhan,
menyebabkan air larian bertambah bila berlaku hujan.
Air larian akan membawa tanah yang terhakis ke dalam sungai
menjadikannnya cetek dan mudah berlaku banjir.
Pembakaran sisa pembalakan mengakibatkan jerebu.
Pembakaran gas di pelantar minyak mencemarkan udara.
Pembebasan karbon monoksida, nitrogen oksida dan hidrokarbon
oleh loji penapis juga mencemar udara.
Penerokaan kuari ganit dan batu kapur menyebabkan peningkatan
ampaian habuk di udara.
Perlombongan bijih menyebabkan kelodak di lepaskan ke sungai.
Perlombongan tembaga menyebabkan sisa buangan mencemar
sungai Lohan.
Pelepasan sisa kimia oleh loji penapis menjejaskan kualiti air.

RUMUSAN

33

TEMA 7 : SUMBER
UNIT 10 PENGURUSAN SUMBER
SUB TAJUK:
10.1 : Objektif
10.2 : Kepentingan Pengurusan Sumber
10.3 : Langkah-langkah Pengurusan Sumber
10.4 : Pengurusan Sumber Air Di Jepun
10.4 : Rumusan

10.1 OBJEKTIF
Di akhir unit ini, anda akan dapat :

Menyatakandan menghuraikan kepentingan pengurusan sumber

Menyenaraikandan menghuraikan langkah-langkah pengurusan sumber yang dapat
mengurangkan kesan negatif penerokaan sumber
Mencadangkanlangkah-langkah yang boleh diambil dalam pengurusan sumber untuk kegunaan
masa depan
Menghuraikanlangkah-langkah pengurusan air di Jepun

10.2 KEPENTINGAN PENGURUSAN SUMBER

Pengurusan sumber ialah proses membuat keputusan mengenai dasar-dasar penerokaan sumber. Objektif
pengurusan sumber ialah:

Menggelak kepupusan
Menjamin bekalan sumber beterusan
Mengekalkan keseimbangan ekosistem

34

10.3 LANGKAH-LANGKAH PENGURUSAN SUMBER

Terdapat tiga aspek pengurusan sumber:
Pengurusan Sumber
Pemeliharaan dan
Pemuliharaan

Penggunaan sumber Alternatif.

Menggunakan kayu getah, rotan, buluh bagi
menggantikan kayu keras.
Menggunakan tenaga alternatif seperti tenaga
suria, biomas dan hidroelektrik menggantikan
tenaga fosil
Program Kitar Semula
Mengamalkan konsep 3R Reduce, Reuse dan
Recycle.
Kitar semula bahan seperti kertas dan logam.
Penghutanan Semula
Menanam semula spesies-spesies pokok bermutu
tinggi dan cepat matang
Contoh akasia, yemane dan batai.
Ladang Hutan
Kayu bermutu seperti akasia, yemane dan batai di
tanam secara ladang.
Rawatan Sivilkultur
Pokok bermutu akan di bantu dan diberi bantuan
untuk hidup dan bersaing
Penebangan Terpilih
Membuat pemantauan supaya pokok yang betulbetul matang dan berdiameter sekurang-kurang
45cm boleh ditebang.

35

Penguatkuasaan
undang-undang

Pendidikan alam
Sekitar

Akta Kualiti Alam Sekitar

Pemeriksaan dan pemantauan kawasan tumpahan
minyak / penerokaan mineral lain.
Akta Perhutanan
Akta Perhutanan Negara (Pindaan 1993)
Akta Perlindungan Hidupan Liar
Mewarta Hutan Simpan Kekal dan Taman Negara
Kawasan tertentu duwarta sebagai hutan simpan,
taman negara, hutan lipur danrizab perlindungan
haiwan
Contoh Hutan Simpan Sik< Taman Negara
Pahang dan Bako Sarawak.
Pemulihan Bekas Lombong
Akta Pembangunan Mineral 1994 dan Enakmen
Mineral Negeri menggariskan langkah-langkah
pemuliharaan selepas penerokaan.

Penubuhan FRIM Institut Penyelidikan

Perhutanan Malaysia yang menjalankan
penyelidikan perhutanan.
Penwujudan PERHILITAN Jabatan Perlindungan
Hidupan Liar dan Taman Negara bagi melindungi
taman negara dan huidupan liar
Persatuan Pencinta Alam Malaysia (MNS)
danTabung Alam Malaysia merupakan badan
bukan kerajaan yang menjalankan pendidikan
alam sekitar kepada orang ramai.

10.4 PENGURUSAN SUMBER AIR DI JEPUN

Pengurusan air di Jepun terbahagi kepada 3 kaedah iaitu:
Pengurusan Air

Pengurusan Sungai

Membina empangan pelbagai guna

Membina empangan kecil di kawasan terpencil
Melebar dan mendalamkan dasar sungai
Membina laluan banjir (floodways)

Pengurusan Tasik

Membina sistem pebetungan

Membersihkan tasik-tasik
Mengawal pembiakan rumpai
Mendalamkan tasik

36

Kawalan Undang-undang

Undang-undang Kawalan Kualiti Air

Undang-undang Kawalan Buangan Industri 1958
Undang-undang asas Bagi Kawalan Pencemaran
Alam Sekitar

10.5 RUMUSAN

37

TEMA 8 : KEGIATAN EKONOMI

38

UNIT 11 KEGIATAN EKONOMI UTAMA

SUB TAJUK:
11.1 : Objektif
11.2 : Kegiatan Ekonomi Utama Negara Malaysia
11.3 : Rumusan

11.1 OBJEKTIF
Di akhir unit ini, anda akan dapat :

Menyenaraikan jenis-jenis kegiatan ekonomi utama negara Malaysia.

Menentukan taburan kegiatan ekonomi utama berdasarkan peta Malaysia.
Menanda dan menamakan taburan kegiatan ekonomi utama di atas peta negara Malaysia.

11.2 KEGIATAN EKONOMI UTAMA NEGARA MALAYSIA

Terdapat 3 sektor ekonomi utama di Malaysia:
1. Sektor primer

Sektor ini berkaitan dengan aktiviti manusia yang meneroka alam semula jadi untuk
meningkatkan pendapatan.
Contoh : Perikanan, perlombongan, pertanian, dan pembalakan.

2. Sektor sekunder

Sektor ini berkaitan dengan aktiviti memproses bahan mentah ke barang siap.
Contoh : Perkilangan dan perindustrian.

3. Sektor tertier

Sektor ini berkaitan dengan aktiviti manusia yang memberi kemudahan perkhidmatan untuk
mendapat keuntungan.
Contoh : Perdagangan, perkapalan, perniagaan, kewangan, perhotelan, pelancongan,
pengangkutan, insurans, dan pentadbiran.

SEKTOR PRIMER

39

Pertanian

Pembalakan

Perikanan

Pembalakan kayu keras seperti meranti, seraya putih, keruing, merbau,

kempas, jelutong.

Perikanan pinggir pantai

o Dijalankan sepanjang pantai barat dan pantai timur di
Semenanjung dan pantai barat di Sabah dan Sarawak.
o Menggunakan perahu dan bot kecil dengan alat tangkapan
seperti pukat tarik/hanyut dan tangkul, kail dan kaedah kelong.
Perikanan laut dalam
o Dijalankan di kawasan melebihi jarak 32 km dari pantai.
o Dijalankan di Laut China Selatan, Lautan Hindi dan Lautan
Pasifik.
o Menggunakan kapal besar lengkap dengan pukat tunda radar,
echo sounder dan bilik dingin beku.
Perikanan air tawar
o Dijalankan secara sambilan di sungai , sawah padi , paya dan
tasik.
Akuakultur
o Di jalankan di kolam buatan, tasik bekas lombong dan sawah.
o Pusat pembiakan ikan air tawar terdapat di Batu Berendam,
Melaka dan Bukit Tinggi Pahang.
Ikan hiasan Pusat pembiakan terletak di Sri Medan, Batu Pahat
Johor dan Enggor di Perak.

Perlombongan

Tanaman Makanan seperti padi sawah dan padi huma. Kawasan

tanaman padi sawah termasuklah di Dataran Kedah Perlis, dataran
Kerian, Trans Perak, Changkat Jong dan dataran Kelantan.
Tanaman jualan
o Kelapa sawit - di Teluk Intan, Slim River, Kuala Langat,
Kluang dan Rompin.
o Getah antara kawasan getah ialah di Kulim, Setiawan, Kuala
Lipis, Setiu dan Kuala Krai.
o Koko - di Jerantut, Raub , Kuala Terengganu dan Keningau.
o Nenas Kluang, Labis, Pontian Kecil
o Teh Tanah Tinggi Cameron dan Kundasang
o Lada hitam Kucing, Simunjang dan Sri Aman
o Sayur-sayuran dan bunga-bungaan - Tanah Tinggi Cameron
dan Kundasang

Petroleum gas asli di Tiong, Bekok, Duyong di Terengganu,

Lutong dan Baronia di Sarawak. Erb West dan St Joseph di Sabah.
Bijih timah di Lembah Kinta dan Lembah Langat
Arang batu di Silantik, Mukah-Balingian, Kapit di Sarawak dan di
Silimpopon, Sabah.
Kuprum Mamut di Sabah, Sematan, Sarawak.
Batu kapur dan Marmar di Kaki Bukit dan Beseri di Perlis,
Langkawi , Simpang Pulai, Ipoh dan Batu Cave.
Emas Kuala Lipis dan raub di Pahang, Gua Musang dan Tanah
Merah di Kelantan, Bau di sarawak.
Kaolin di Tapah dan Bidor, Perak, Machap dan Air Hitam,
JohorTuaran di Sabah dan Kucing, Sarawak.

40

SEKTOR SEKUNDER : Berasaskan Sumber

Industri berasaskan sumber - industri yang menghasilkan barangan denganmenggunakan
sumber seperti kayu balak, getah, kelapa sawit, petroleum, dan mineral lain.
Mengeluarkan perabot, venir, kayu gergaji dan papan lapis.
Industri
Terletak di Olak Lempit, Pagoh, Parit Jamil, Batu Pahat, Muar, Bukit
Berasaskan
Hasil Hutan
Rambai, dan Sandakan.
Industri
Berasaskan
Kelapa Sawit

Mengeluarkan minyak masak, sabun, lilin, dan barangan kosmetik.

Terletak di Shah Alam, Mak Mandin, Perai, Kulim, Larkin, dan Tampoi.

Industri
Berasaskan
Getah

Mengeluarkan tayar, kasut, dan sarung tangan.

Terletak di Kulim, Mergong, Shah Alam, Petaling Jaya, dan Senawang.

Industri
Makanan dan
Minuman

Mengeluarkan makanan seperti biskut, kek, makanan laut, produk koko,

rempah, dan Makanan beku.
Mengeluarkan minuman seperti minuman berkarbonat, minuinan tidak
berkarbonat, dan air mineral
Terletak di kawasan perindustrian Bukit Minyak, Shah Alam, dan
Menglembu.

Menapis
Petroleum
dan Mencair
Gas Asli

Menghasilkan petrol, gas, minyak diesel, minyak pelincir, dan minyak tar
Terletak di Port Dickson, Kerteh, Miri, Lutong, dan Bintulu.

Industri
Membuat
Simen

Terletak di Tasek, Chuping, Rawang, Teluk Ewa, dan Petaling Jaya

Industri
Kimia

Mengeluarkan sabun, bahan pencuci, barangan kosmetik, cat,

farmaseutikal (ubat), dan baja pertanian. Terletak di Shah Alam, Petaling
Jaya, Ayer Keroh, Menglembu, Perai, Mak Mandin, dan Kerteh.

41

SEKTOR SEKUNDER : Bukan Berasaskan Sumber

Industri bukan berasaskan sumber ialah industri yang menggunakan barang separuh siap
atau komponen-komponen untuk membuat barang lain.
Industri
Diusahakan oleh Perusahaan Otomobil Nasional (Proton), Perusahaan
Membuat
Otomobil Kedua (Perodua), serta Motosikal Dan Enjin Nasional
Kereta dan
(MODENAS).
Motosikal
Kilang Proton terletak di Shah Alam dan Tanjung Malim manakala kilang
Perodua terletak di Serendah.
Kilang MODENAS pula terletak di Gurun.

Industri
Elektrik dan
Elektronik

Industri
Tekstil

Industri
Percetakan

Industri
Perkapalan

Malaysiajuga merupakan pengeluar komponen, alat ganti, dan aksesori

automatif yang mencapai piawaian dunia
Mengeluarkan penyaman udara, mesin basuh, penyedut harripa gas, kipas
angin, periuk nasi elektrik, pengisar elektrik, lampu, wayar, kabel,
peralatan elektrik industri, bateri, semikonduktor, peralatan transmisi
digital, komputer peribadi, dan kamera.
Terletak di Bayan Lepas, Bandar Baru Bahgi, Shah Alam, Sri Gading, dan
Perai.
Menghasilkan kain dan pakaian. Terletak di Kamunting, Larkin, Tampoi,
Kota Bharu, dan Kuala Terengganu.
Mencetak kertas dan buku.
Terdapat di Perai, Mak Mandin, Kuala Lumpur, Petaling Jaya, Shah Alam,
dan Johor Bahru
Membina dan membaiki kapal.
Terletak di Pasir Gudang, Tangga Batu, Lumut, dan Kuantan.

SEKTOR TERTIER
Pelancong
Eko Pelancongan melancong ke kawasan semula jadi seperti Taman
Negara Pahang, Kinabalu, Gua Niah, Tasik Chini dan lain-lain.
Agropelancongan melawat kawasan pertanian seperti Taman Herba
Pagoh, Tanah Tinggi Cameron, Gunung Keriang, Bacok.
Pelancongan Kesihatan mendapat rawatan perubatan seperti Hospital
dan Institut Jantung Negara
Pelancongan Pelajaran melancong di kalangan pelajar Institusi
Pengajian Tinggi seperti Universiti Islam Antarabangsa
Pelancongan Budaya melihat keunikan budaya seperti di Muziummuzium dan tempat bersejarah
Acara Bertema acara kebudayaan dan perayaan seperti Citrawarna
Malaysia, Pesta Air
Sukan dan Rekreasi seperti Pameran Maritim Udara Langkawi, Le Tour
de Langkawi, Pesta Layang-layang Antarabangsa Johor.
Perdagangan
Pengangkutan
Kewangan
Pendidikan

Meliputi perdagangan domestik dan antarabangsa

Meliputi darat, air dan udara.
Seperti bank , insurans, bursa saham, pasaran hadapan dan pajak gadai.
Seperti tadika, sekolah dan universiti.

42

11.3 RUMUSAN

43

TEMA 8 : KEGIATAN EKONOMI

UNIT 12 FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI KEGIATAN
EKONOMI
SUB TAJUK:
12.1 : Objektif
12.2 : Faktor-faktor Yang Mempempengaruhi Kegiatan Ekonomi
12.3 : Rumusan
12.1 OBJEKTIF
Di akhir unit ini, anda akan dapat :
Menyenaraikan faktor-faktor yang mempengaruhi kegiatan ekonomi utama negara Malaysia
Menerangkan dengan contoh faktor-faktor yang mempengaruhi kegiatan ekonomi utama negara
Malaysia
12.2 FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPEMPENGARUHI KEGIATAN EKONOMI
Faktor Fizikal
Bentuk Muka Bumi
Tanah pamah: Penanaman padi sawah dan perindustrian

Kaki bukit yang beralun: Penanaman kelapa sawit dan getah

Tanah tinggi: Penanaman teh dan sayur-sayuran serta pelancongan

Pinggir laut: Pelancongan dan perikanan

Tanih

Aluvium: Padi sawah dan lain-lain pertanian.

Laterit: Kelapa sawit dan getah
Pasir: Kelapa
Gambut: Nanas

Iklim
Panas dan lembap sepanjang tahun menggalakkan pelbagai kegiatan

Ekonomi

Suhu yang sederhana di tanah tinggi sesuai untuk penanaman teh dan

pelancongan

Monsun Timur Laut menghalang kegiatan perikanan

Bahan Mentah
Sumber seperti kayu balak untuk membuat perabot, kelapa sawit bagi kilang minyak
masak, sabun dan lilin, getah bagi kilang sarung tangan dan tayar, petroleum bagi
kilang penapis dan petrokimia, gas, kaolin bagi industri tembikar, dan batu kapur
bagi industri simen dan jubin.

44

Faktor Kemanusiaan
Teknologi
Penggunaan teknologi bagi meningkatkan produktiviti dan kualiti serta menjimatkan
kos dan masa pengeluaran.
Contoh teknologi robotik, Mekatronik, Seramik, Nanoteknologi, Polimer dan lainlain.
Dasar Kerajaan
Penyediaan pelbagai kemudahan pemasaran, penyeiidikan, kredit, dan khidmat
sokongan.
Penubuhan agensi kerajaan seperti Mardi, Felda, Felcra dan Fama.

MITI menubuhkan Matrade dan Mida.

Pasaran
Permintaan yang tinggi dari dalam negara dan luar negara

Program promosi oleh agensi kerajaan seperti Matrade dan Fama.

Modal
Modal digunakan bagi membiayai kegiatan ekonomi
Modal diperoleh dari dalam negara dan luar negara.

Modal dalam negara didapati dari agensi seperti Permodalan Nasional Berhad

Lembaga Tabung Haji dan Kumpulan Wang Simpanan Pekerja.

Modal luar pula dari pelaburan langsung asing.

Infrastruktur
Jaringan pengangkutan, bekalan elektrik dan air, dan jaringan komumkasi melicinkan
kegiatan ekonomi
Terdapat jalan raya, lebuh raya, lapangan terbang dan pelabuhan yang moden Seperti
KLIA, Pelabuhan Tanjung Pelepas dan sebagainya.
Buruh
Terdapat banyak buruh tempatan berpendidikan dan produktif
Mengupah buruh mahir dan kurang mahir dari luar negara

Terdapat pusat-pusat latihan dan institusi kemahiran bagi melatih tenaga kerja yang
berkualiti. Contohnya Institut Kemahiran MARA, Institut Latihan Perindustrian,
Institut Pertanian dan Politeknik.

45

12.3 RUMUSAN

46

TEMA 8 : KEGIATAN EKONOMI

UNIT 13 SUMBANGAN KEGIATAN EKONOMI TERHADAP
PEMBANGUNAN NEGARA

SUB TAJUK:
13.1 : Objektif
13.2 : Sumbangan Kegiatan Ekonomi Terhadap Pembangunan Negara
13.3 : Rumusan

13.1 OBJEKTIF
Di akhir unit ini, anda akan dapat :

Menyenaraikan kepentingan kegiatan ekonomi terhadap pembangunan negara Malaysia

Menghuraikan dengan contoh kepentingan kegiatan ekonomi terhadap pembangunan negara
Malaysia

13.2 SUMBANGAN KEGIATAN EKONOMI TERHADAP PEMBANGUNAN

NEGARA
Peluang Kerja

Pelbagai peluang pekerjaan diwujudkan dalam bidang

perkhidmatan, perindustrian, perlombongan, pertanian,
pembalakan dan pertanian.
Kadar pengangguran juga dapat dikurangkan.
Kebanyakkan rakyat akan memperolehi pendapatan.

Peningkatan
Taraf Hidup

Pendapatan per kapita meningkat

Kuasa beli juga bertambah.
Boleh memiliki rumah
Peningkatan dalan taraf pendidikan dan taraf kesihatan.
Pelbagai kemudahan mampu dimiliki seperti bekalan air bersih,
elektrik, sistem jalan raya dan pembetungan yang bersepadu.

Pendapatan
Negara

Peningkatan pendapatan eksport terutama melalui pelancongan

dan produk berorientasikan eksport seperti barangan elektrik,
elektronik dan barangan pengguna.
Peningkatan pendapatan tukaran asing akibat peningkatan eksport.
Peningkatan kutipan cukai terutama cukai syarikat dan
persendirian.

Peningkatan
Infrastruktur

Pertambahan pendapatan membawa kepada pembinaan pelbagai

kemudahan infrastruktur bagi meningkatkan kadar ketersampaian.
Peningkatan kemudahan yang disediakan seperti sistem

47

Pengurangan
Import

Pemindahan
Teknologi

Proses
Pembandaran

pengangkutan, bekalan elektrik, bekalan air dan kemudahan

telekomunikasi.
Sistem pengangkutan keretapi dinaiktaraf.
Sistem pengangkutan dalam bandar seperti LRT, KLIA Ekspress,
Monorel dan Komuter.
Pembinaan KLIA yang serba moden.
Kemudahan pelabuhan dipermodenkan seperti di North Port,
Pelabuhan Klang, Pelabuhan Tanjung Pelepas dan Pelabuhan
Kuantan.
Mengeluarkan barangan yang dahulu diimport seperti tayar, bateri
dan barangan pengguna
Mengurangkan import.
Menggalakkan perkembangan industri berasaskan sumber dalam
negara.
Memperbaiki imbangan pembayaran kerana dasar pengurangan
import.
Kesannya akan mengurangkan aliran keluar tukaran asing.

Mewajipkan pemindahan teknologi kepada syarikat multinasional

luar negara.
Menyerap kemahiran dan kepakaran melalui latihan pekerja dan
latihan sambil bekerja.
Meningkatkan daya cipta dan inovasi pekerja.
Contohnya pemindahan teknologi dalam industri automotif.
Berlaku proses pembandaran yang pesat akibat kemajuan
ekonomi.
Proses pembandaran peringkat awal dijana oleh sektor
perlombongan bijih timah seperti Kuala Lumpur, Taiping , Ipoh
dan Seremban. Getah dan kelapa sawit pula mewujudkan bandarbandar seperti Segamat, Labis, Setiawan dan teluk Intan.
Penerokaan petroleum dan gas asli pula telah menyumbang ke
arah perkembangan bandar Kerteh, Miri dan Bintulu.
Perkembangan industri dan perkhidmatan telah menyumbang
kepada proses pembandaran di Petaling Jaya dan pengwujudan
bandar-bandar seperti Bandar Sunway, Kelana Jaya dan Subang
Jaya.

48

13.3 RUMUSAN

49

TEMA 8 : KEGIATAN EKONOMI

UNIT 14
KESAN KEGIATAN EKONOMI TERHADAP ALAM SEKITAR

SUB TAJUK:
12.1 : Objektif
12.2 : Kegiatan Ekonomi Utama Negara Malaysia

12.1 OBJEKTIF
Di akhir unit ini, anda akan dapat :

Menyenaraikan kesan kegiatan ekonomi terhadap alam sekitar negara Malaysia

Menjelaskan dengan contoh kesan kegiatan ekonomi terhadap alam sekitar negara Malaysia
Merumus tentang kesan kegiatan ekonomi terhadap alam sekitar negara Malaysia

12.2 KEGIATAN EKONOMI UTAMA NEGARA MALAYSIA

Kepupusan
Sumber

Pencemaran

Kepupusan simpanan sumber semulajadi seperti mineral .

Contohnya simpanan petroleum dan gas asli yang semakin
berkurangan.
Hutan yang semakin mengecil serta penyusutan hasil hutan akibat
eksploitasi tidak terkawal menyebabkan industri perkayuan
terjejas.
Berlakunya pencemaran terutama pencemaran udara dan air.
Pertambahan bilangan kenderaan terutama di bandar besar ,
kemajuan perindustrian dan pembukaan kawasan pertanian telah
menyebabkan kualiti udara semakin merosot.
Kegiatan pembinaan dan kuari menyebabkan kandungan habuk
dan bahan terampai di udara meningkat.
Pencemaran air berlaku apabila pelbagai sisa kegiatan ekonomi di
alirkan ke sungai. Contohnya sisa induastri, sisa pertanian dan
sisa domestik. Antara sungai yang tercemar ialah Sg Juru, Sg
Pinang, Sg Kelang dan Sg Langat.
Aktiviti pembalakan menyebabkan kelodak mencemari sungai
dan menurunkan kandungan oksigen di dalamnya menyebabkan
hidupan akuatik pupus.

50

Perubahan
Pandang
Darat

Kesan Rumah
Hijau

Penipisan
Lapisan Ozon

Pulau Haba

Hujan asid

Kegiatan ekonomi menyebabkan perubahan lanskap. Contohnya

perlombongan bijih timah meninggalkan longgokan pasir dan
tasik- serta kolam buatan manusia.
Di kawasan kuari pula bukit diratakan bagi mendapatkan granit
dan marmar.
Penerokaan petroleum menyebabkan perubahan lanskap di Kerteh
dan Bintulu dipenuhi oleh tangki-tangki , paip dan serombong
aktiviti perlombongan.
Pembukaan kawasan Felda menyebabkan kawasan hutan berubah
menjadi petempatan terancang.
Pembalakan pula menyebabkan kawasan hutan berubah wajah
menjadi belukar dan lalang.
Pelancongan pula menyebabkan kemunculan hotel di kawasan
pantai seperti Batu Feringgi dan Port Dickson.
Fenomena global akibat peningkatan suhu yang dihasilkan oleh
gas yang terperangkap dalam atmosfera bumi.
Gas-gas tersebut termasuklah karbon dioksida, monoksida,
metana dan nitrogen monoksida.
Pertambahan gas dikaitkan dengan aktiviti perindustrian,
pertambahan kenderaan dan penebangan hutan.
Ozon adalah lapisan gas yang nipis di atmosfera yang menapis
sinar ultraunggu matahari dari sampai ke bumi.
Penyebab utama penipoisan ozon ialah penggunaan
kloroflorokarbon atau CFC.
CFC digunakan dalam penyaman udara, peti sejuk , aerosol,
racun seranga dan baja nitrogen.
Kesan penipisan ozon ialah hasil tanaman terjejas, barah kulit dan
katarak mata.
Peningkatan suhu di kawasan bandar berbanding kawasan
sekitarnya.
Berlaku disebabkan terdapat banyak bangunan konkrit yang
dibina rapat dan pembinaan jalanraya menyebabkan haba
terperangkap.
Pertambahan kilang dan kenderaan juga menyumbang kepada
peningkatan karbon dioksida di udara kawasan bandar.
Kekurangan tumbuhan di kawasan bandar menyebabkan lebihan
karbon dioksida tidak dapat diserap.
Kesannya haba dihalang dari keluar ke atmosfera.
Hujan asid adalah fenomena yang berlaku apabila air hujan
bertindak dengan sulfur dioksida dan aoksida-aksida nitrogen
bagi membentuk titisan asid lemah.
Kesannya ialah menjadikan tanih kurang subur, mencemarkan air,
memusnahkan hidupan dan tumbuhan serta merosak harta benda.
Faktor yang menyebabkan kejadian ini ialah pertambahan
kawasan industri dan bilangan kenderaan.
Keasidan hujan di Malaysia semakin meningkat terutama di
kawasan perindustrian di Pulau Pinang, Selangor dan Johor.

51

TEMA 8 : KEGIATAN EKONOMI

UNIT 15 LANGKAH-LANGKAH MENGURANGKAN KESAN KEGIATAN
EKONOMI TERHADAP ALAM SEKITAR
SUB TAJUK:
15.1 : Objektif
15.2 : Langkah-langkah Mengurangkan Kesan Kegiatan Ekonomi Terhadap
Alam Sekitar
15.3 : Langkah-langkah Mengurangkan Kesan Kegiatan Ekonomi Terhadap
Alam Sekitar Di Negara-negara Lain.
15.4 : Rumusan
15.1 OBJEKTIF
Di akhir unit ini, anda akan dapat :

Menyenaraikan langkah-langkah mengurangkan kesan kegiatan ekonomi terhadap alam sekitar

Menghuraikan langkah-langkah mengurangkan kesan kegiatan ekonomi terhadap alam sekitar
Membandingkan dan membezakan langkah-langkah mengurangkan kesan kegiatan ekonomi
terhadap alam sekitar negara Malaysia dengan negara lain.
Mencadangkan langkah-langkah lain bagi mengurangkan kesan kegiatan ekonomi terhadap alam
sekitar

15.2 LANGKAH-LANGKAH MENGURANGKAN KESAN KEGIATAN

EKONOMI TERHADAP ALAM SEKITAR
Penghutanan
Semula

Kitar Semula

Pendidikan
Alam Sekitar

Penghutanan semula ialah program menanam semula pokokpokok yang berharga, cepat matang dan yang tahan penyakit.
Program ini dilakukan dikawasan yang telah ditebang.
Antara spesies yang ditanam ialah akasia, pain, batai dan
yemane.
Biasanya pokok yang di tanam akan matang dalam tempoh 10
hinga 15 tahun.
Antara negeri yang terlibat ialah Pahang, Kelantan, Perak,
Sabah dan Sarawak.
Program 3R iaitu Reduce, Reuse dan Recycle iaitu
mengurangkan penggunaan, guna semula dan kitar semula.
Kitar semula ialah mengumpul dan memproses semula barang
terpakai menjadi barangan baru yang berguna.
Bahan yang boleh dikitar semula ialah kertas, plastik, besi,
aluminium dan getah.
Barangan yang boleh diguna semula ialah botol kaca.
Mendidik masyarakat tentang pentingnya kesedaran dan
tanggungjawab terhadap alam sekitar.
Program Pendidikan Alam Sekitar telah diperkenalkan mulai
tahun 1980an.
Pendidikan alam Sekitar diterapkan dalam kurikulum Kajian
Tempatan, Geografi dan Sains.

52

Selain itu badan bukan kerajaan seperti Kelab Alam Sekitar dan
Persatuan Pencinta Alam telah mengadakan pelbagai kempen
mengenai alam sekitar.

Pelbagai kempen mengenai kesedaran alam sekitar telah

dijalankan oleh badan-badan bukan kerajaan seperti Tabung
Alam Malaysia (WWF) dan Persatuan Pencinta Alam (MNS)
Sambutan Hari Perhutanan Sedunia, Hari Bumi, Hari Alam
Sekitar Sedunia dan Minggu Alam Sekitar Malaysia telah
diadakan sebagai acara tahunan.
Jabatan Pengairan dan saliran telah mengadakan kempen
Cintailah Sungai Kita bagi menimbulkan kesedaran dikalangan
masyarakat mengenai kepentingan sungai.
Program ceramah, pameran, sungai angkat, ekspedisi sungai,
pengindahan sungai dan simposium antarabangsa adalah antara
aktiviti yang dijalankan bagi memelihara sungai.
Penerbitan majalah seperti Era Hijau yang diedarkan percuma
ke perpustakaan sekolah bertujuan menyedarkan pelajar
mengenai kepentingan sungai.

Kempen

Penguatkuasaa
n Undangundang

Penyelidikan
dan
Pembangunan

Penggunaan
Sumber Tenaga
Mesra Alam

Beberapa akta dan undang-undang telah digubal bagi mengawal

kesan kegiatan ekonomi ke atas alam sekitar.
Akta Kualiti Alam Sekitar 1974, Akta Kawalan Pencemaran Air
1979, Akta Pembangunan Mineral 1994, Akta Perikanan 1985,
Akta Perhutanan Negara 1984, dan Akta Racun Makhluk
Perosak 1974.
Agensi penguatkuasaan ialah Jabatan Alam Sekitar.
Tindakan yang boleh dikenakan ialah denda, penjara,
menggantung lesen dan menanggung kos pemuliharaan.
Mewajipkan pemasangan alat-alat seperti penapisan asap,
sistem pembetungan kumbahan, dan pelupusan bahan toksik.
Kawalan dan pemantauan hutan oleh renjer, mengehadkan
pengeluaran lesen membalak dan hukuman berat bagi mengawal
pembalakan haram.
Galakan terhadap aktiviti penyelidikan dan pembangunan
(R&D) bagi mengurang kesan alam sekitar.
Beberapa agensi dan badan kerajaan terlibat seperti FRIM
Institut Penyelidikan Perhutanan Malaysia.
MARDI Institut Penyelidikan Pembangunan Pertanian Malaysia
telah memperkenalkan kaedah pertanian mesra alam melalui
kaedah biologi menggantikan baja kimia dan rucun serangga.
Penubuhan SIRIM ( Institut Standard dan Penyelidikan
Perindustrian Malaysia) telah menubuhkan Perkhidmatan
Lanjutan Mengenai Teknologi Lebih Bersih dan Perkhidmatan
Maklumat Teknologi Lebih Bersih
SIRIM juga mengadakan audit teknologi bersih dan khidmat
rundingan teknikal pengurusan sisa.
Galakan menggunakan sumber tenaga mesra alam seperti
penggunaan petrol tanpa plumbum yang kurang asap.
Pengguna keretapi elektrik dan penggunaan tenaga alternatif
seperti tenaga suria, tenaga ombak, biomas dan tenaga angin.

53

15.3 LANGKAH-LANGKAH MENGURANGKAN KESAN KEGIATAN

EKONOMI TERHADAP ALAM SEKITAR DI NEGARA-NEGARA LAIN

Kitar Semula
Di Negara Lain

Rawatan Air di
Negara Lain

Negara yang giat menjalankan kitar semula ialah Jerman,

Denmark dan Taiwan.
Di Jerman terdapat pusat pengumpulan bahan buangan seperti
logam ,plastik , kertas dan pembungkus di seluruh negara.
Jerman terdapat sistem kitar semula yang dikenali sebagai Sistem
Green Dot. Bahan pembungkus yang mempunyai Green Dot
dikutip, diasing dan dikitar semula.
Jerman juga terdapat Ordinan Bungkusan yang mewajibkan
pekilang mengitar semula bekas yang diguna semasa
penghantaran barangan seperti kadbod, polisterina dan pelet.
Denmark juga mengutamakan program kitar semula berbanding
kaedah pelupusan bahan buangan melalui insinerator.
Denmark telah mengenakan cukai terhadap bahan buangan yang
boleh dikitar semula.
Program kitar semula Taiwan termasuklah kertas, plastik, logam
dan bahan kaca.
Taiwan mengharamkan pengedaran beg plastik Terdapat jua
undang-undang mewajibkan kitar semula bateri terpakai dan
polistirena.
Jepun sangat maju dalam rawatan semula air.
Rawatan secara bersepadu dijalankan di loji rawatan semula di
bangunan pejabat dan hotel. Bagi kawasan perbandaran loji
rawatan semula perbandaran dibina.
Kebanyakkan kilang di Jepun mengitar semula air buangan.
Singapura telah merawat semula air buangan bagi tujuan
minuman yang dikenali sebagai NEWater.yang diproses secara
reverse osmosis
China pula menggunakan air rawatan semula bagi tujuan
pertanian , perindustrian dan perbandaran. Antara loji rawatan
semula ialah di Tianjin dan Qingdao.

54

15.4 RUMUSAN

55

TEMA 8 : KEGIATAN EKONOMI

UNIT 16 KEPENTINGAN KERJASAMA EKONOMI ANTARABANGSA
SUB TAJUK:
16.1 : Objektif
16.2 : Kepentingan Kerjasama Ekonomi Antarabangsa
16.3 : Rumusan
16.1 OBJEKTIF
Di akhir unit ini, anda akan dapat :
Menyatakan kepentingan kerjasama ekonomi antarabangsa
Menjelaskan dengan contoh kepentingan kerjasama ekonomi antarabangsa
Merumus tentang kesan kerjasama ekonomi antarabangsa pada masa depan
16.2 KEPENTINGAN KERJASAMA EKONOMI ANTARABANGSA
Hubungan
Perdagangan

Pemindahan
Teknologi

Kerjasama ekonomi antarabangsa penting kerana Malaysia

merupakan antara negara perdagangan utama di dunia.
Antata bentuk kerjasama antarabangsa Malaysia ialah

Kerjasama Dua Hala

Kerjasama Pelbagai Hala

Kerjasama Serantau

Segi Tiga Pertumbuhan

Pertubuhan Perdagangan Sedunia

MITI (Kementerian Perdagangan Antarabangsa Dan Industri)
telah mengadakan pelbagai program misi dagangan dan pameran
di anjurkan bagi mempromosi Malaysia di Asia Barat, Asean dan
China.
Perbadanan Kemajuan Perdagangan Luar Malaysia (MATRADE)
bertanggungjawab mengadakan misi dan pameran perdagangan
antarabangsa bagi meluaskan pasaran Malaysia.
Promosi dagangan juga telah diadakan di Vietnam, Myanmar,
China, Indonesia, dan Afrika Selatan juga diadakan terutama
dalam bidang perkkhidmatan, pendidikan dan infrastruktur.
Kerjasama ekonomi antarabangsa juga berfaedah terutama dalam
aspek pemindahan teknologi.
Malaysia mendapat kelebihan pemindahan teknologi dari
hubungan dagangan dengan Jepun, Korea Selatan, Jerman dan
Amerika Syarikat.
Pemindahan teknologi dari Jepun meliputi aspek kemahiran,
kawalan kualiti, penggunaan peralatan modal dan bekalan mesin.
Ini dilakukan melalui pembelian terus, pembelian ekuiti, aliran
sumber manusia, penempatan pegawai dagang dan latihan luar
negara.

56

Pelaburan/Modal

Kerjasama ekonomi juga berlaku dalam bentuk usaha

samasyarikat Malaysia dengan syarikat multinasional asing.
Contohnya ialah Mitsubishi Corporation dari Jepun dengan
Proton, Kia Motors dari Korea dengan NAZA Motors Malaysia.

Kerjasama ekonomi antarabangsa juga telah membawa masuk

banyak pelaburan dan aliran modal ke Malaysia..
Pelaburan asing meliputi sektor elektrik dan elektronik, produk
kimia dan peralatan pengangkutan.
Pelaburan langsung asing terutama dari Jepun, Eropah dan
Amerika Syarikat berjaya mewujudkan banyak peluang kerja
kepada rakyat.
Pelaburan asing juga berlaku dalam bentuk usaha sama seperti
Mitsubishi Corporation dari Jepun dengan Proton, Kia Motors
dari Korea dengan NAZA Motors Malaysia dan HICOM dengan
Honda.
Kerjasama dalam badan seperti APEC, WTO dan OIC telah
menggalakkan pelaburan.
Kerjasama ekonomi juga membolehkan Malaysia membuat
pelaburan ke negara lain seperti di negara-negara ASEAN, India
dan Afrika.
Kerjasama ekonomi telah meluaskan pasaran barangan Malaysia
terutama dalam eksport bahan-bahan mentah seperti petroleum,
kelapa sawit getah dan hasil kayu.
Peningkatan eksport meningkatkan pendapatan negara.
Antara pasaran utama Malaysia ialah Amerika Syarikat,
Singapura, Kesatuan Eropah, Jepun, Hong Kong , China dan
Taiwan.
Pasaran baru termasuklah Afrika dan Amerika Latin.

Pasaran

Buruh

Bahan Mentah

Kerjasama ekonomi membolehkan Malaysia memperolehi tenaga

kerja yang murah daripada negara seperti Indonesia, Filipina,
Bangladesh dan India.
Tenaga buruh asing sangat penting dalam sektor pembinaan dan
pertanian kerana kos yang murah.
Rakyat Malaysia yang bekerja di luar pula telah membawa
masuk pendapatan mereka ke Malaysia.
Kerjasama ekonomi juga membolehkan Malaysia mengeksport
bahan mentah seperti petroleum, kelapa sawit, getah,kayu-kayan
dan sayur-sayuran.
Malaysia juga boleh mengimport pelbagai bahan mentah yang
tidak terdapat di negara ini.

57

16.3 RUMUSAN

58