Romantisismo Tinatawag din ang teoryang ito na pagtakas mula sa realidad o katotohanan.

Karan iwan ang mga akda sa wika, kapaligiran at tauhan. Pinahahalagahan din sa akda an g kalikasan, nakaraang institusyong panlipunan at damdaming nakapaloob dito. Ito ay nagpapakita ng pagmamahal ng tao sa kanyang kapwa, bayan at iba pa. Ang teor yang din ito ay makikita sa mga sanaysay na nagpapahayag ng mga kaisipan sa pama maraang di tuwiran, maaring di kapani-paniwala o sa paraang nakakatawa ngunit ku ng ito'y titignan ng mabuti ay makikita nating may iba itong kahulugan at kaisip an. Humanismo Binibigyang pansin ang magagandang saloobin, katangian at ugali ng taong nakapal oob sa isang akdang pampanitikan. Binibigyan din ng pansin ang magagandang damda ming taglay ng isang tao.Itinataas din ang karangalan ng tao bilang sentro ng ak da. Ipinakikita ang magagandang saloobin ng tao na nakapaloob sa mga tiyak na pa hayag sa akda. Maari ring idagdag ang magagandang damdaming taglay ng tauhan. It o'y namayagpag sa makabagong panahon.ito ay nagtataglay ng mga magagandang ugali meron ang isang tao batay sa kanyang kilos o ginagawa. Eksistensyalismo Binibigyan-diin ang bahagi ng akda na nagpapakita ng mga paniniwala, kilos at ga wi ng tauhan. Gumagawa siya ng pagpapasya na kailangan niyang harapin anuman ang magiging kahinatnan nito. Mahalagang makita ang kalakasan ng paninindigan ng ta uhan. Malaya siya sa kanyang pagbuo ng desisyon at kung paano niya ito tatalikur in. Ito'y namayagpag sa panahon ng Kastila at hanggang sa kasalukuyan.Ang teorya ng ito ay nagpapakita ng isang konseptong ipinaglalaban ng karakter.Ipinapakita rin nito kung papaano nya iyon ipinaglaban. Naturalismo Ang teoryang Naturalismo ay nagtataglay ng mga pinasidhing katangian ng teoryang Realismo. Sa teoryang Naturalismo, itinuturing na mabangis na gubat ang buhay s a mga walang kalaban-labang mga tao. Mas detalyado ang paglalarawan ng mga kasuk lam-suklam na pangyayari sa buhay ng tao. Tinitignan ang tao na parang hayop na pinag-eeksperementuhan sa isang laboratoryo. Natural sa teoryang ito ang pagkaka hati ng lipunan: mayaman at mahirap, babae at lalaki, mabait at masasama. Pormalismo Pinagtutuunan ng pansin sa teoryang ito ay ang mga istruktura o pagkabuo nito. I sa sa mga tinitignan ay ang kabisaan ng pagkakagamit ng matatalinghagang pahayag . Kabilang din dito ang sukat sa tula na nagpapakita ng bilang ng pantig sa bawa t taludtod. Maaring itong lalabindalawahin, lalabing-anim at iba pa. Ang tugmaan naman ay ang pagkakahawig ng mga tunog ng mga huling salita sa bawat taludtod. Kariktan naman kapag gumagamit ng maririkit na salita upang mapukaw ang damdamin at kawilihan ng mambabasa dahil may adhikaing gawing obhektibo ang pagsusuri , wala rin lugar ang opinyon at interpretasyon ng mambabasa. Ito y namayani sa panah on ng amerikano at kasalukuyan. ito ay nagbibigay ng mga kongkretong pahayag na di na kinakailangan na bigyan ng malalimang kaisipan o kahulugan. Markismo Pinapakita sa teoryang ito ang paglabanan ng malakas at mahina; mayaman at mahir ap. Makabuluhan rin kung paano natalo ng malakas ang mahina ng mayaman ang dukha . Ginagamit ng mga oriyentasyon na ito upang mabuksan ang mga isipan at ang mga mata ng tao sa pang-aapi at pagsasamantalang nagaganap sa lipunan. Ito'y sumibol sa panahon ng kastila at hapon, at namayagpag naman sa makabagong panahon. Imahismo Nakatutulong nang malaki sa teoryang ito ay ang mga larawang-diwa o imahe sa ika gaganda ng akda. Tumutukoy ito sa mga salitang kapag binanggit sa akda ay nag-ii wan ng malinaw at tiyak na larawan sa isipan ng mambabasa. Nagpapatalas ito sa p

andama ng mga mambabasa. Ito'y naghari sa panahon ng amerikano. Moralistiko Ipinalalagay ng mga tagapagtaguyod nito na ang manunulat ay isang lon ng maraming kaalaman. Ginagamit ng manunulat ang kanyang akda entong maaring paghanguan ng mga aral na gagabay sa pangaraw-araw gdedesisyon ng kanyang mambabasa. Kung gayon, maari niyang dalhin mbabasa sa mabuti o masamang landas. Namayagpag ito sa panahon ng abagong panahon. nilalang na ba bilang instrum na buhay at pa ang kanyang ma kastila at mak

Sosyolohikal Naniniwala ang mga tagapagtaguyod nito na ang manunulat ay produkto ng kanyang p anahon, lugar, mga kaganapan, kultura, at institusyon sa kanyang kapaligiran kun g saan itinuturing sila bilang boses ng kanyang panahon. Dahil dito, ipinalalaga y na ang akdang kanilang nilikha ay repleksyon o salamin ng mga nagaganap sa lip unang kanyang kinalalagyan. Namayagpag ito sa panahon ng propaganda. Biyograpikal Naniniwala ang mga biyograpikalista na ang manunulat ay nagsusulat ng mga bagay na personal niyang nararanasan at nakikita sa kanyang paligid. Kung gayon, ang m ga isinusulat niyang mga akda ay mga hibo o impluwensiya ng mga karanasan at nan gyari sa buhay. Ito'y namayagpag sa kasalukuyan. Sikolohikal Ayon kay Freud at crionatekstong matapang (ama at ina ng sikolohiya), ang tao ay isang iceberg na lumulutang sa ibabaw ng karagatan. Nahahati ang iceberg ("bund ok ng yelo") sa dalawa, ang nakikitang bahagi at ang nakalubog na bahagi. Ang na kikitang bahagi ay ang malay na bahagi ng ating katauhan: ito ang mga impormasyo n na alam ng tao ukol sa kanyang sarili. Ang nakalubog na bahagi naman ay ang di -malay na bahagi ng ating katauhan. Tungkulin ng manunuri nito na pag-aralan ang kabataan at personalidad ng may akda at kung paano nilikha ng manunulat ang kan yang akda. Namayagpag ito sa kasalukuyan. Arketaypal Ayon kay Carl Jung at krionaitalikong teksto, naniniwala siya sa pananaw ni Freu d na may di-malay na bahagi ang tao,subalit hindi ito personal na unconscious, b agkus ay kolektibong unconscious. Naniniwala rin siya na magkakatulad o iisa lam ang ang karanasan ng nasa di-malay na bahagi ng isipan ng mga tao. Ito ay bunga ng iisang karanasan ng mga ninuno ng tao na naipapasa sa kasalukuyang henerasyon at dahil dito nakalilikha ang mga manunulat ng mga imahen at pangyayaring hango sa mga sinaunang teksto. Patuloy itong namamayagpag sa kasalukuyan. Peminismo Sa teoryang ito, maaring tignan ang imahen, pagpapakalarawan, posisyon at gawain ng mga babae sa loob ng akda at maaring ilantad din ang mga de kahong mga imahe n ng mga babae sa akda. Ito'y maaring komokompows ng mga panlipunan, kultural, p ulitikang pamamalakad, teorya, at moral na pilosopiya na isyu na may kinalaman s a di pantay o pantay na kalagayan ng kasarian.Ang panitikan na ito ay pinupuntir ya ang katangian ng babae sa isang sanaysay, maaring babae ang ginagawang bida o pinatutungkulan sa sanaysay. Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang iba t ibang aspekto na bumubuo sa tao at m undo. Pinaniniwalaan kasi ng ilang mga pilosopo at manunulat na walang iisang pa nanaw ang nag-udyok sa may-akda na sumulat kundi ang pinaghalu-halong pananaw na ang nais iparating ay ang kabuuan ng pagtao at mundo.