NAMA : ABDULLAH BIN ABDUL KADIR

NAMA GELARAN : MUNSYI ABDULLAH

KETURUNAN : ARAB DAN INDIA

NEGERI KELAHIRAN : MELAKA (1796)

DIKEBUMUKAN DI : JEDDAH, EMPAYAR UTHMANIYYAH (1854)

BAHASA YANG DIKUASAI : ARAB, TAMIL, HINDUSTANI, INGGERIS DAN MELAYU

PEKERJAAN : PENULIS, PENTERJEMAH BUKU DAN GURU

TEMPOH : ABAB KE-19

Kelahiran Munsyi Abdullah di Kampung Pali, Melaka telah mencatatkan sejarah yang tersendiri dalam dunia penulisan dan persuratan Tanah Melayu pada abab ke-19. Berikut merupakan peta bagi negeri kelahiran Munsyi Abdullah yang terletak di Kg Pali, Melaka.

Negeri kelahiran Munsyi Abdullah

Beliau mula bekerja dengan bapanya iaitu menolong bapanya menyalin dokumen-dokumen penting. Beliau juga turut mengajar bahasa ibunda kepada askar-askar India dan British. Beliau bekerja sebagai seorang pentafsir dan jurutulis kepada Sir Stamford Raffles. Kecekapan beliau bertutur dan reputasi sebagai seorang guru telah melayakan beliau untuk mendapati nama Munsyi yang diberi oleh Tuan Raffles.

Nama sebenar Munsyi Abdullah ialah Abdullah bin Abdul Kadir. Nama Munsyi Abdullah diberikan oleh Sir Stamford Raffles dan bermaksud sebagai guru. Munsyi Abdullah mempunyai darah peranakan campuran iaitu campuran India dan Melayu. Namun begitu, beliau tetap mengangap diri beliau sebagai orang Melayu.

Abdullah turut membantu orang-orang yang beragama Kristian untuk mentafsir dan mencetak sebahagian daripada kitab Injil. Beliau juga mentafsirkan cerita-cerita turun temurun Hindu.

Beliau amat dikenali dengan penulisan riwayat hidupnya yang bertajuk HIKAYAT ABDULLAH.

Membesar sebagai manusia yang berpengetahuan dan cintakan ilmu, Abdullah Abdul Kadir atau lebih dikenali sebagai Abdullah Munsyi kemudian menjadi antara penduduk Melaka yang sangat dihormati dan dikagumi penjajah ketika itu iaitu Inggeris. Kehadiran Munsyi Abdullah membuktikan kepada Inggeris bahawa dalam masyarakat Melaka yang dijajah mereka terdapat juga golongan intelek tempatan yang hebat. Daripada Munsyi Abdullah jugalah kemudian penjajah Inggeris itu berguru mempelajari Bahasa Melayu. Beliau dilahirkan pada 1796 di Kampung Masjid yang juga disebut orang sebagai Kampung Pali ketika itu. Anak bongsu daripada empat beradik tetapi ketiga-tiga abangnya meninggal dunia ketika kecil iaitu berusia antara setahun hingga tiga tahun.

Negeri kelahiran Munsyi Abdullah

Keturunan beliau bermula daripada seorang pemuda Arab Yaman, Syeikh Abdul Kadir yang mengembara dari Tanah Arab sehingga ke Nagor, India Selatan dan berkahwin dengan gadis tempatan serta menetap di tanah asing itu. Bermula dari situ maka lahir datuk Munsyi Abdullah iaitu Muhammad Ibrahim yang meneruskan tradisi bapanya mengembara sehingga tiba di Melaka dan menetap di negeri itu. Datuk Munsyi Abdullah berkahwin dengan gadis dikenali Peri Achi dan mereka memperoleh bapa Abdullah yang diberi nama sebagai Abdul Kadir. Abdul Kadir membesar bersama pendidikan yang cukup dalam bidang al-Quran, bahasa Tamil dan Arab serta ilmu kira-kira (matematik). Beliau kemudian menjadi peniaga di Hulu Melaka di samping mengajar ilmu agama sehingga dipilih menjadi khatib di Kampung Lobok Kepong. Tahap pengetahuan tinggi hasil tumpuan didikan dalam keluarganya menyebabkan Abdul Kadir dilantik menjadi penulis surat sultan dan mengajar seorang asing iaitu Tuan Marsden berbahasa Melayu. Seterusnya dia menjadi Syahbandar yang merupakan orang utusan Inggeris ke negeri Melayu serta juru bahasa dan juru tulis. Abdul Kadir kemudian mendirikan rumah tangga dua kali dan kali kedua bersama gadis keturunan Hindu dari Kedah bernama Salamah pada 1794. Hasil perkahwinan itu Abdul Kadir dikurniakan empat cahaya mata termasuk Munsyi Abdullah tetapi tiga lagi anaknya meninggal dunia ketika masih bayi dan pada zaman kanak-kanak. Walaupun hidup Abdullah ketika kecil sering sakit terutama selepas usianya menjangkau empat bulan dan keadaan itu telah menyebabkan ibunya tidak dapat menyusui Munsyi Abdullah lalu Abdullah disusui orang lain. Sewaktu bapanya berniaga di luar negeri, Abdullah dan ibunya

tinggal bersama neneknya iaitu Peri Achi. Peri Achi sangat memanjakan Abdullah sehingga menimbulkan kekhuatiran di hati Abdul Kadir. Bimbang si bapa, Abdullah akan lalai dalam pelajaran tetapi ketika mengingatkan yang keluarga mereka sangat serius dalam menuntut ilmu, gusar di hatinya sedikit tenang. Tambahan pula ibunya, Peri Achi seorang guru besar di Kampung Pali yang mengajar lebih 200 kanakkanak menulis dan mengaji al-Quran. Ibarat kuah tumpah ke nasi, semangat cintakan ilmu disemai ke dalam jiwa Abdullah sejak kecil. Ketika kanak-kanak lain diberikan pelbagai permainan tetapi Abdullah menerima permainan berupa kalam dan papan tulis. Seperti kanakkanak lain, penekanan terlampau terhadap pembelajaran terutama oleh bapanya menyebabkan Abdullah memprotes lantaran dia tidak dapat bermain dan bergembira bersama rakan seusia. Abdul Kadir sangat tegas dengan anaknya walaupun itulah anak tunggalnya. Dia tidak memuji Abdullah walaupun kerap berbangga dengan pencapaiannya kerana beranggapan pujian akan merosakkan si anak. Hasil didikan itu menyebabkan Abdullah menjadi pintar dan kreatif berbanding kanakkanak lain. Abdullah cepat matang malah memiliki sikap berdikari sehingga pada usia kanakkanaknya beliau sudah pandai menjual layang-layang, melukis, menulis surat dan menyalin alQuran untuk memperoleh wang. Gelaran Munsyi yang bermaksud guru sudah diterima ketika dia berusia 11 tahun kerana pada usia semuda itu kepintarannya dan banyak ilmunya menyebabkan dia sudah menjadi guru dan mengajar pelajaran agama kepada askar Islam Melaka. Abdullah adalah seorang yang

gigih belajar. Dia tidak mengira siapa atau mana asal usul gurunya asalkan dia mendapat pengetahuan baru. Paling digemarinya adalah bidang bahasa dan tanpa jemu dia meluaskan pengetahuan mengenai kata dari aspek simpulan, ikatan, rangkai kata, kuasa, tujuan dan ilmu bahasa. Selain bahasa Melayu, turut dipelajarinya bahasa Tamil, Arab dan Inggeris. Sewaktu Stamford Raffles datang ke Melaka, Abdullah dilantik sebagai juru tulis dan penterjemahnya. Daripada hubungan majikan dan pekerja, akhirnya mereka menjadi sahabat karib. Nyata sikap rajin dan dedikasi dalam tugas yang terserlah menerusi peribadi Abdullah tidak saja membuatkan Raffles menyenanginya tetapi turut membenihkan rasa hormat dan kagum di kalangan orang Inggeris terhadap anak watan itu. Bagaimanapun, persahabatan itu terputus apabila Raffles berangkat ke Betawi. Dalam usianya 27 tahun, Abdullah mengajar bahasa Melayu kepada paderi Inggeris yang bernama Milne dan beliau mempelajari pula bahasa Inggeris daripada lelaki asing itu. Mengetahui seorang lagi pendatang Barat, Doktor Marrison mengetahui bahasa Cina, Abdullah turut meminta bahasa itu diajarkan kepadanya. Daripada Doktor Marrison jugalah dia meneliti ayat-ayat daripada kitab Injil Matius seterusnya menterjemahkannya dalam bahasa Melayu. Apabila Kumpulan India Timur mendirikan kolej Anglo-Chinese untuk mengajar anak Cina, Nasrani dan Melayu membaca serta menulis bahasa Inggeris, Abdullah turut serta menuntut ilmu di pusat pendidikan itu. Malah, dia turut merangsang anak Melayu lain bersama menuntut ilmu. Meningkat dewasa, Abdullah mendirikan rumah tangga sewaktu berusia 34 tahun dan beberapa tahun kemudian, beliau memperoleh cahaya mata pertama iaitu seorang bayi

perempuan. Selepas Milne meninggal dunia, jawatan lelaki itu sebagai pengetua kolej AngloChinese digantikan dengan Thomsen. Abdullah berkesempatan menjadi pengetua di kolej itu seketika apabila Thomsen menghantar isterinya pulang ke England. Apabila Singapura dibuka, Abdullah memulakan kehidupan barunya di sana dengan kembali menjadi juru tulis dan juru bahasa Raffles dan meninggalkan anak dan isterinya di Melaka. Setiap enam bulan, beliau akan kembali bertemu keluarganya. Di Singapura, beliau bertanggungjawab menulis undang-undang Singapura atas arahan Raffles. Beliau juga diberi tugas untuk mengumpul bahan sastera Melayu lama seperti kitab, hikayat dan Syair untuk Raffles membawa pulang bahan itu ke England. Dia juga menjadi guru bahasa Melayu kepada saudagar Inggeris di Singapura. Ketika di negeri itu juga, Abdullah diserang sejenis penyakit dan terpaksa dibedah oleh doktor Inggeris. Pengalaman terjadinya kebakaran di Singapura dicatatkan Abdullah dalam karyanya Syair Singapura Terbakar. Beberapa bulan kemudian, Abdullah kembali ke Melaka dan mengajar bahasa Melayu kepada guru di kolej Anglo-Chinese, Hughes dan Paderi Evans dan seorang Inggeris, Newbold. Dalam pada itu, Newbold turut mengarahkan Abdullah mengkaji dan menulis adat Cina dan masyarakat Jakun dalam bahasa Inggeris. Tugas itu membawa Abdullah mengembara ke Gunung Pancur bagi melihat dan mengkaji budaya hidup masyarakat Jakun di situ. Pada 1835, Abdullah menterjemah Hikayat Panca Tanderan yang asalnya berbahasa Hindu dengan judul Hikayat Kalilah dan Daminah. Karja terjemahannya yang lain adalah Perhimpunan Saudagar-saudagar. Beliau kemudian mengarang kitan Dewa ul-Kulun (Ubat

Hati) sebagai pengubat hatinya akibat kematian anaknya, Siti Lela. Sewaktu bekerja dengan seorang bangsawan Inggeris, North, Abdullah yang ketika itu berusia 42 tahun mengembara ke Pahang, Terengganu dan Kelantan dan kisah sepanjang perjalanannya dicatatkan dalam Kisah Pelayaran Abdullah. Ketika diserang demam kepialu, beliau kembali ke pangkuan keluarganya di Melaka tetapi apabila sembuh, isterinya pula meninggal dunia pada 1840. Pilu dengan peristiwa itu, Abdullah menjual rumahnya di Melaka dan terus menetap di Singapura. Pada tahun itu juga, Abdullah menulis cerita kapal asap bernama Sisostis. Abdullah menyelesaikan Hikayat Abdullah pada 3 Mei 1843. Buku itu bagaimanapun hanya diterbitkan kira-kira 40 tahun selepas kematiannya. Abdullah meninggal dunia pada 1854 iaitu ketika dalam perjalanan ke Makkah ketika usianya 58 tahun. Kisah perjalanannya ke Makkah dicatatkan dalam Kisah Pelayaran Abdullah ke Judah tetapi tidak dapat disiapkan. Bagaimanapun, kitab itu tetap diterbitkan Balai Pustaka, Jakarta pada 1920.