PEMBANGUNAN SAHSIAH PELAJAR DAN PERANANNYA DALAM

PENCEGAHAN MASALAH GEJALA SOSIAL: SATU KAJIAN DI KOLEJ 10

UTM.

MOHD HAFIZ BIN KAMARUDIN

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

 vi

ABSTRAK

Pembangunan Sahsiah Pelajar merupakan satu elemen yang penting dalam

pencegahan masalah gejala sosial di kalangan pelajar pada masa kini. Pembangunan
sahsiah yang dilakukan ialah pembangunan yang seiring dari segi semua aspek iaitu
aspek jasmani, emosi, rohani dan intelek yang berpandukan dengan al-Quran dan al-
Sunnah. Sehubungan dengan itu, kajian ini memfokuskan tentang apakah persepsi
pelajar terhadap program-program dan aktiviti-aktiviti pembangunan sahsiah pelajar di
Kolej 10 dapat mengurangkan masalah gejala sosial, faktor-faktor penglibatan pelajar
dalam program pembangunan sahsiah di Kolej 10 serta kesan-kesan pembangunan
sahsiah pelajar dalam pencegahan masalah gejala sosial di Kolej 10. Seramai 269 orang
responden telah dipilih dalam kajian ini. Beberapa item soalan telah diedarkan kepada
responden yang berbentuk soal selidik dengan pilihan jawapan yang berbeza. Ia
mengandungi 30 item berbentuk soalan objektif yang di bahagikan kepada 4 bahagian
iaitu bahagian A (maklumat responden), bahagian B, bahagian C dan bahagian D.
Analisis statistik deskriptif telah digunakan untuk melihat kekerapan, peratus dan min
bagi setiap soalan. Secara keseluruhannya, pembangunan sahsiah pelajar memainkan
peranan yang penting bagi mengatasi masalah gejala sosial yang kian menular ini.
 vii

ABSTRACT

Nowadays, the Personality development among students is an important element

in deterring social problems among students. Personality development which is
complemented and guided by the al-Quran and the al-Sunah, are development in the
physical, emotional, spiritual and intellectual aspects. Therefore, this research has been
executed to find out on students perception about personality development activities and
programs could help in reducing social problems, the factors which motivate the
students’ participants in personality development program Kolej 10 and also the effects
of personality development in overcoming the social problems students of Kolej 10. 269
students were chosen as the respondents for this research. The instrument used was a set
of questionnaire, which contained 30 items in the form of objective questions. The items
were divided into four parts, namely Part A (respondents’ information), Part B, C and D.
The data collected was analyzed using descriptive statistical analysis in order to look at
the mod, percentage and the mean for each question. Overall, personality development
among students does play a vital role in defeating the social problems which is
escalating nowadays.
 viii

KANDUNGAN

BAB PERKARA MUKA SURAT

Dedikasi iv
Penghargaan v
Abstrak vi
Abstract vii
Kandungan viii
Senarai Jadual xiv
Senarai Singkatan xv
Senarai Lampiran xvi

BAB 1 PENDAHULAN 1

1.0 Pengenalan 1
1.1 Latar Belakang Masalah 3
1.2 Pernyataan Masalah 6
1.3 Persoalan Kajian 7
1.4 Objektif Kajian 7
1.5 Kepentingan Kajian 8
1.6 Batasan Kajian 9
1.7 Definisi/Istilah 10
1.7.1 Pembangunan 10
1.7.2 Sahsiah 12
 ix

1.7.3 Pembangunan Sahsiah 13

1.7.4 Pelajar 13
1.7.5 Gejala 14
1.7.6 Sosial 14
1.7.7 Gejala Sosial 14
1.7.8 Kajian 15
1.7.9 Kolej 10 15
1.8 Kesimpulan 16

BAB II SOROTAN KAJIAN 17

2.0 Pengenalan 17
2.1 Pembangunan Sahsiah 18
2.2 Pembangunan Sahsiah Dan Pendidikan 23
2.3 Teori-teori Perkembangan Sahsiah 27
2.3.1 Teori Psikologi Remaja Atau Belia 27
2.3.2 Teori Perkembangan Sosial 28
2.4 Kriteria Sahsiah Remaja Islam 30
2.5 Faktor Pembentukan Akhlak Remaja 33
2.5.1 Keluarga 34
2.5.1.1 Ibu Bapa 34
2.5.1.2 Keadaan Ekonomi 35
2.5.1.3 Suasana Pendidikan 35
2.5.2 Persekitaran 36
2.5.3 Rakan Sebaya 36
2.5.4 Pemimpin Dan Masyarakat 37
2.6 Masalah Sosial 38
2.6.1 Bentuk-bentuk Masalah Sosial 39
2.6.1.1 Lepak 39
2.6.1.2 Penagihan Dadah 40
 x

2.6.1.3 Pergaulan Bebas 41

2.6.2 Punca-punca Masalah Sosial 41
2.6.2.1 Kurang Didikan Agama 42
2.6.2.2 Kurang Perhatian Ibu Bapa 43
2.6.2.3 Pengaruh Rakan Sebaya 44
2.6.2.4 Kesan Pembangunan Tidak 44
Seimbang
2.6.3 Cara Mengatasi Masalah Sosial 46
2.6.3.1 Perubahan Sikap Remaja 46
Itu Sendiri
2.6.3.2 Pendekatan Ibu Bapa 47
Terhadap Anaknya
2.6.3.3 Peranan Media Massa 49
2.6.3.4 Penglibatan Sektor Swasta, 49
Pertubuhan-pertubuhan
Bukan Kerajaan (NGO’S)
dan Badan-badan Dakwah
2.7 Kajian-kajian Terdahulu 50
2.8 Kesimpulan 53

BAB III METODOLOGI KAJIAN 54

3.0 Pengenalan 54
3.1 Reka Bentuk Kajian 55
3.2 Tempat Kajian 55
3.3 Populasi Dan Sampel 56
3.4 Instrumentasi 56
3.5 Kajian Rintis 58
3.6 Analisis Data 59
 xi

3.7 Jangka Masa Kajian 60

3.8 Kesimpulan 60

BAB IV DAPATAN KAJIAN 61

4.0 Pengenalan 61
4.1 Dapatan Kajian 62
4.1.1 Analisis Data Bahagian A: 62
Latar Belakang Responden
4.1.2 Analisis Data Bahagian B: 68
Persepsi Pelajar Terhadap Penerapan
Program-program Dan
Aktiviti-aktiviti Pembangunan
Sahsiah Pelajar Di Kolej 10 Dapat
Mengurangkan Masalah Gejala
Sosial
4.1.3 Analisis Data Bahagian C: 74
Faktor-faktor Penglibatan Pelajar
Dalam Program Pembangunan
Sahsiah Di Kolej 10
4.1.4 Analisis Data Bahagian D: 78
Kesan-kesan Pembangunan Sahsiah
Dalam Pencegahan Masalah Gejala
Sosial
4.2 Analisis Keseluruhan Item Mengikut 81
Objektif
4.2.1 Persepsi Pelajar Terhadap 82
Penerapan Program-program Dan
Aktiviti-aktiviti Pembangunan
Sahsiah Pelajar Di Kolej 10 Dapat
 xii

Mengurangkan Masalah Gejala

Sosial
4.2.2 Faktor-faktor Penglibatan Pelajar 84
Dalam Program Pembangunan
Sahsiah Di Kolej 10
4.2.3 Kesan-kesan Pembangunan Sahsiah 85
Dalam Pencegahan Masalah Gejala
Sosial
4.3 Kesimpulan 87

BAB V PERBINCANGAN, RUMUSAN DAN CADANGAN 88

5.0 Pengenalan 88
5.1 Ringkasan Kajian 89
5.2 Perbincangan Dapatan Kajian 90
5.2.1 Latar Belakang Responden 90
5.2.2 Persepsi Pelajar Terhadap 93
Penerapan Program-program Dan
Aktiviti-aktiviti Pembangunan
Sahsiah Pelajar Di Kolej 10 Dapat
Mengurangkan Masalah Gejala
Sosial
5.2.3 Faktor-faktor Penglibatan Pelajar 94
Dalam Program Pembangunan
Sahsiah Di Kolej 10
5.2.4 Kesan-kesan Pembangunan Sahsiah 96
Dalam Pencegahan Masalah Gejala
5.3 Rumusan 97
5.4 Cadangan 98
5.5 Cadangan Kajian Lanjutan 101
 xiii

5.6 Kesimpulan 102

SENARAI RUJUKAN 103

LAMPIRAN 112
 xiv

SENARAI JADUAL

NO. JADUAL TAJUK MUKA SURAT

1 Maklumat Responden Mengikut Tahun Kursus 63
2 Maklumat Responden Mengikut Fakulti 63
3 Maklumat Responden Mengikut Bangsa 64
4 Taburan Bilangan Responden Mengikuti Umur 64
5 Taburan Bilangan Responden Mengikuti Status 65
6 Maklumat Responden Mengikuti Sekolah Terdahulu 65
7 Maklumat Responden Mengikuti Aliran 66
8 Maklumat Responden Mengikuti Blok Kediaman 66
di Kolej 10
9 Maklumat Responden Mengikuti Status Bilik Kediaman 67
di Kolej 10
10 Maklumat Responden Mengikuti Peringkat Penglibatan 67
11 Item 11 68
12 Item 12 69
13 Item 13 69
14 Item 14 70
15 Item 15 71
16 Item 16 71
17 Item 17 72
18 Item 18 72
19 Item 19 73
 xv

20 Item 20 73
21 Item 21 74
22 Item 22 75
23 Item 23 75
24 Item 24 76
25 Item 25 77
26 Item 26 78
27 Item 27 79
28 Item 28 79
29 Item 29 80
30 Item 30 80
31 Skala Likert 81
32 Min dan kecenderungan respon bagi objektif 82
pertama kajian
33 Min dan kecenderungan respon bagi objektif 84
kedua kajian
34 Min dan kecenderungan respon bagi objektif 85
ketiga kajian
 xvi

SENARAI SINGKATAN

ABIM : Angkatan Belia Islam Malaysia

Bil : Bilangan
DBP : Dewan Bahasa dan Pustaka
dll : dan lain-lain
dsb : dan sebagainya
HEP : Hal Ehwal Pelajar
JKM : Jawatankuasa Kolej Mahasiswa
m.s. : Muka Surat
N : Jumlah Responden
PRIMA: Program Kecemerlangan Mahasiswa
S.A.W : Sallahualaihi Wasalam
S.W.T : Subhanahu wa Taala
SPSS : Statistic Package For Social Science
t.t : Tanpa Tahun
UTM : Universiti Teknologi Malaysia
% : Peratus
 xvii

SENARAI LAMPIRAN

LAMPIRAN TAJUK MUKA SURAT

A Soal selidik Pembangunan Sahsiah 112

Pelajar Dan Peranannya Dalam
Pencegahan Masalah Gejala Sosial:
Satu Kajian Di Kolej 10, UTM.
B Pengesahan Status Pelajar 117
C Surat Pengesahan Status Pelajar 118
Untuk Ke Perpustakaan
Universiti Malaya
D Jadual Penentuan Saiz Sampel 119
E Gambar-gambar Kolej 10 120
 1

BAB I

PENDAHULUAN

1.0 Pengenalan

Islam merupakan sebuah agama yang syumul dan lengkap. Ini kerana Islam ia
telah meliputi seluruh aspek kehidupan baik di dunia ataupun di akhirat. Islam
menggariskan undang-undang ataupun peraturan yang sempurna dan lengkap tanpa
cacat cela bagi manusia untuk menjalani kehidupan seharian di muka bumi ini sebagai
khalifah Allah. Khalifah yang dimaksudkan di sini ialah sebagai pemelihara, pentadbir
dan penjaga alam ciptaan Allah Yang Maha Esa ini.

Segala apa peraturan atau undang-undang yang telah ditentukan oleh Allah untuk
manusia, merupakan yang terbaik dan sempurna. Ia meliputi seluruh kehidupan manusia
dan makhluk-makhluk lain di muka bumi Allah ini. Sesungguhnya manusia merupakan
makhluk yang diciptakan oleh Allah dengan sebaik-baik kejadian. Ini terbukti dengan
Firman Allah dalam surah at-Tin ayat 4 :
 2

∩⊆∪ 5ΟƒÈθø)s? Ç⎯|¡ômr& þ’Îû z⎯≈|¡ΣM}$# $uΖø)n=y{ ô‰s)s9

Maksudnya : “Sesungguhnya Kami telah menciptakan manusia dalam bentuk yang

sebaik-baiknya.”
(Surah at-Tin : 4)

Ini sangatlah bertepatan bahawa manusia merupakan khalifah di muka bumi

Allah. Manusia dianugerahkan dengan kelebihan akal berbanding dengan makhluk-
makhluk ciptaan Allah yang lain. Oleh yang demikian manusia mestilah mempunyai
keseimbangan dari segi jasmani dan rohani bagi menjadi manusia yang terbaik untuk
menjaga bumi Allah ini.

Manusia dan moral ialah dua elemen yang tidak boleh dipisahkan. Apabila
membicarakan tentang moral ia juga mempunyai kaitan yang rapat dengan akhlak.
Menurut al-Ghazali akhlak ialah “Satu gambaran daripada keadaan dalam diri yang telah
sebati, daripadanya melahirkan tingkah laku yang mudah dicerna (Abdul Rahman Md.
Aroff, 1997 : 77). Dengan akhlak kita dapat membezakan seseorang itu yang mana baik
dan yang mana buruk. Seseorang yang mempunyai akhlak yang tinggi akan di pandang
tinggi oleh Allah S.W.T. Manakala manusia yang berakhlak rendah akan dipandang hina
di sisi Alah S.W.T.

Akhlak dalam Islam menitikberatkan dasar keseimbangan antara tuntutan

jasmani dan rohani serta kebaikan dunia dan akhirat. Inilah yang dikatakan dimensi
akhlak dalam Islam, iaitu zahir dan batin. Manakala keseimbangan di antara dunia
dengan akhirat dapat memastikan bahawa manusia benar-benar berfungsi sebagai hamba
dan khalifah Allah di muka bumi Allah ini. Begitu juga dalam pendidikan Islam,
kandungan nilai akhlak dan moral serta kesopanan adalah jiwa pendidikan dalam Islam
 3

itu sendiri (Syamsi Jamaluddin, 2002 : 3). Inilah yang dijadikan asas kepada proses
reformasi pembangunan manusia ke arah melahirkan warganegara yang mempunyai
ketulusan, keseimbangan dan kesepaduan sahsiah dari segi intelek, rohani, emosi dan
jasmani menerusi perspektif Islam (Ahmad Mohd Salleh, 1997 : 118). Memetik kata-
kata pemimpin India yang terkenal Mahatma Gandhi yang menjelaskan tentang
kepentingan pendidikan akhlak dengan katanya “Sesungguhnya agama dan kemuliaan
akhlak ialah satu perkara yang tidak dapat dipisahkan dan tak mungkin terpisah satu
dari yang lain. Kedua-duanya adalah merupakan kesatuan yang tidak boleh terbahagi.
Agama seumpama roh bagi akhlak. Akhlak pula adalah udara bagi roh. Dalam
ungkapan lain, agama membaja, menumbuhkan dan menyegarkan akhlak sebagaimana
air menyuburkan tanaman,.” (Ab. Gani Jalil, 2000 : 5).

1.1 Latar Belakang Masalah

Malaysia merupakan sebuah negara yang paling pesat membangun jika

dibandingkan dengan negara-negara membangun yang lain. Dalam usaha mengejar arus
kemodenan dan kemajuan seiring dengan cabaran globalisasi dan wawasan 2020, nilai-
nilai peradaban masyarakat semakin mundur tidak sejajar dengan pembangunan
ekonomi Malaysia.

Dewasa ini kita telah diterjah oleh pelbagai masalah atau kes-kes gejala sosial
yang berlaku di dalam masyarakat terutamanya pada golongan remaja. Oleh kerana
remaja merupakan golongan yang akan menjadi pelapis negara ini maka perkara ini
tidak boleh dipandang sebagai perkara yang remeh. Pelbagai masalah-masalah sosial
yang dilakukan oleh golongan ini seperti buli, gengsterisme, vandalisme, mencuri,
pergaulan bebas antara lelaki dan perempuan, dadah, ganja, menghidu gam, lepak dan
 4

bermacam-macam lagi. Masalah ini boleh memberikan impak yang negatif kepada
negara kita. Jika masalah ini semakin melarat maka ia akan memberikan satu implikasi
yang negatif kepada negara dan bangsa kita.

Masalah gejala sosial ini bukan sahaja berlaku di kalangan pelajar-pelajar

sekolah malah lebih menyedihkan lagi ia berlaku juga di kalangan pelajar-pelajar
universiti-universiti awam atau swasta di negara kita. Ini kerana mereka adalah
merupakan golongan yang bakal menjadi pemimpin dan mencorakkan negara mengikut
acuan mereka sendiri. Jika beginilah sikap mereka yang sering melakukan masalah-
masalah sosial, maka dikhuatiri negara kita akan dipimpin oleh golongan yang bakal
merosakkan negaranya sendiri.

Masalah ini berlaku mungkin disebabkan banyak faktor. Faktor-faktornya seperti

kelalaian ibu bapa, kelemahan sistem pendidikan, pengaruh persekitaran dan lain-lain.
Di masa kini, bentuk atau cara sistem pendidikan seharusnya ditinjau kembali secara
saksama dan jujur. Ini kerana sistem pendidikan sekarang tidak mampu dan hampir
gagal membentuk seorang pelajar yang berjaya dan berakhlak mulia (Ahmad Redzuan
Mohd Yunus, 2003 : 5). Kepincangan institusi kekeluargaan juga menjadi faktor
masalah gejala sosial ini. Ibu bapa yang sibuk dengan urusan kerja masing-masing, tiada
masa untuk memberikan sepenuh perhatian kepada anak-anak mereka. Faktor-faktor
lain, ialah berpunca daripada kesan dunia tanpa sempadan. Budaya-budaya kuning dari
barat dengan mudah memasuki negara kita melalui pengantaraan media, tidak kira
media cetak atau media elektronik. Para remaja mudah mendapat pengetahuan atau
informasi yang negatif. Dengan adanya teknologi terkini para remaja juga boleh
membuka internet dengan hanya menggunakan telefon bimbit mereka sendiri. Hanya
dengan membuka internet dan klik sahaja mana-mana laman yang mereka suka. Jadi
tidak hairanlah gejala sosial ini tumbuh bak cendawan selepas hujan selaras dengan
kemajuan dalam masyarakat dan sentiasa bertukar mengikut perkembangan semasa
(Rosinah Ali, 2000 : 135)
 5

Masalah yang dihadapi belum dapat di selesaikan, malah ia semakin parah,

mencemaskan dan menghantui pelbagai pihak. Ibarat api dalam sekam, jika dibiarkan
marak tanpa kawalan sudah tentu mengundang padah yang lebih buruk. Kita janganlah
mengambil sikap menunggu sehingga keadaan menjadi serius baru tindakan mahu
diambil kerana dikhuatiri apabila sampai ke peringkat itu kelak, segala-galanya mungkin
sudah terlambat.

Oleh kerana para remaja atau pelajar khususnya mahasiswa-mahasiswa di

universiti merupakan aset yang amat penting bagi kecemerlangan negara pada masa
akan datang. Maka mereka perlu mempunyai keupayaan untuk mengimbangi
pembangunan sahsiah yang sempurna sebagaimana yang dikehendaki oleh ajaran agama
dan nilai-nilai budaya dalam masyarakat dengan pembangunan intelektual merupakan
kejayaan kepada masyarakat dan negara (Abd Jalil Bin Borham, 1998 : 1).
Pembangunan sahsiah penting dalam membina satu generasi pelapis yang bakal
memimpin negara di masa akan datang.

Konsep pembangunan sahsiah pelajar berkait rapat dengan konsep pembangunan

manusia. Ini kerana pelajar merupakan sebahagian daripada manusia (Abd Jalil Bin
Borham, 1998 : 2). Pembangunan yang dilakukan perlulah seiring dari semua aspek iaitu
aspek jasmani, emosi, rohani dan intelek yang berpandukan ajaran al-Quran dan Sunnah.
Pelbagai usaha yang dilakukan bagi melaksanakan program pembangunan sahsiah
pelajar bagi mencegah masalah-masalah sosial yang berlaku pada masa kini.

Pembangunan sahsiah ini perlu bagi pelajar khususnya pelajar-pelajar di universiti

kerana ia merupakan satu wadah pengisian dalam kehidupan mereka. Ia mengisi seluruh
aspek bagi setiap pelajar sama ada dalam aspek rohani, jasmani, intelek dan emosi
pelajar.
 6

1.2 Pernyataan Masalah

Kajian ini dilakukan memandangkan pelbagai masalah-masalah sosial yang

melanda di kalangan pelajar-pelajar di Institut Pengajian Tinggi Awam dan Swasta
khususnya pelajar-pelajar di Universiti Teknologi Malaysia. Masalah sosial yang
berlaku semakin parah dan membingungkan semua pihak terutamanya pihak Hal Ehwal
Pelajar (HEP), pihak pentadbiran Kolej dan Pengetua Kolej, dan pihak ibu bapa pelajar.
Pelajar-pelajar yang berlatar belakangkan pencapaian akademik yang cemerlang
sepatutnya tidak akan melakukan kesalahan-kesalahan atau masalah-masalah sosial yang
boleh mencemarkan status mereka sebagai pelajar universiti.

Kajian mengenai Pembangunan Sahsiah ini dilakukan di Kolej 10 Universiti

Teknologi Malaysia, Skudai, Johor (UTM). Ini memandangkan kajian mengenai
Pembangunan Sahsiah di kolej ini belum pernah dilakukan oleh sesiapa sama ada di
kalangan pelajar atau pun pensyarah. Maklumat awal mengenai kajian yang akan
dilakukan ini diperoleh daripada buku-buku, kertas kerja yang lalu, kajian-kajian lepas,
internet dan maklumat dari pihak kolej itu sendiri.

Pengkaji memilih Kolej 10 sebagai bahan kajian untuk mengkaji apakah persepsi
pelajar terhadap aktiviti dan program pembangunan sahsiah dapat mencegah masalah
gejala sosial. Selain itu ia juga mengkaji faktor-faktor penglibatan pelajar dalam
program pembangunan sahsiah di Kolej 10 dan kesan-kesan pembangunan sahsiah
pelajar dalam pencegahan masalah gejala sosial di Kolej 10.
 7

1.3 Persoalan Kajian

Berdasarkan permasalahan di atas, persoalan kajian penyelidikan ialah :

1.3.1 Apakah persepsi pelajar terhadap program-program dan aktiviti-aktiviti

pembangunan sahsiah pelajar di Kolej 10 dapat mengurangkan masalah
gejala sosial?

1.3.2 Apakah faktor-faktor penglibatan pelajar dalam program pembangunan

sahsiah di Kolej 10?

1.3.3 Apakah kesan-kesan pembangunan sahsiah pelajar dalam pencegahan

masalah gejala sosial di Kolej 10?

1.4 Objektif Kajian

Tujuan kajian ini ialah :

1.3.1 Menjelaskan persepsi pelajar terhadap program-program dan aktiviti-

aktiviti pembangunan sahsiah pelajar di Kolej 10 dapat mengurangkan
masalah gejala sosial.

1.3.2 Mengenal pasti faktor-faktor penglibatan pelajar dalam program

pembangunan sahsiah di kolej 10.
 8

1.3.3 Kesan-kesan pembangunan sahsiah pelajar dalam pencegahan masalah

gejala sosial di kolej 10.