Rebolusyong Pangkaisipan

- Tumutukoy ang Rebolusyong sa mabilisang pagbabago ng isang institusyon o lipunan.

Madalas na nagdudulot ito ng pansamantalang kaguluhan lalot higit sa mga taong
nasanay sa isang tahimik at konserbatibong pamumuhay
Panahon ng Kaliwanagan (Enlightenment)
- Marami ang nagmungkahi na gamitin ang pamamaraang ito upang mapaunlad ang
buhay ng tao sa larangan pangkabuhayan, pampolitika, panrelihiyon, at maging sa
edukasyon. Tinawag itong Panahon ng Kaliwanagan (Enlightenment). Nakasentro ang
ideyang ito sa paggamit ng reason o katwiran sa pagsagot sa suliraning panlipunan,
pampolitikal, at ang ekonomiya.

Kaisipang Politikal
- Umunlad ang Rebolusyong Pangkaisipan noong ika-18 na siglo.

Baron de Montesquieu (MON TEHS KYOO) (Pronunciation)

- Sa kaniyang pagtuligsa sa absolutong monarkiyang nararanasan sa France ng
panahong iyon.
- Sa kanyang aklat na pinamagatan "The Spirit of the Laws"(1748), tinalakay niya ang
ibat-ibang pamahalaang namayani sa Europe. Hinangaan niya ang mga British dahil sa
pagbuo nito ng isang uri ng pamahalaang monarkiya na ang kapangyarihan ay
nililimitahan ng Parliament.
- Mas kinilala ang kaisipang Balance of Power ni Montesquieu na tumutukoy sa
paghahati ng kapangyarihan ng pamahalaan sa tatlomg sangay (Ehekutibo, Lehislatura,
hudikatura).

Philosophes
- Sa kalagitnaang bahagi ng ika-18 na siglo, isang pangkat ng mga taong tinatawag na
philosophes ang nakilala sa France. Pinaniniwalaan ng pangkat na ito ang reason o
katwiran ay magagamit sa lahat ng aspekto ng buhay, tulad ni Isaac Newton na ginamit
ang katuwiran sa agham.

Francois Marie Arouet

- Isa sa itinuturing na maipluwensiyang philosophes na mas kilala sa tawag na Voltaire.
- Siya ay nakapagsulat ng higit sa 70 na aklat na may temang kasaysayan, pilosopiya,
politika, at maging drama.
- Madalas gumamit ng satiriko si Voltaire laban sa kaniyang mga katunggali tulad ng
mga pari, aristocrats, at maging ang pamahalaan. Dahil sa tahasang pagtuligsa sa mga
ito, ilang beses siyang nakulong, Matapos nito'y ipinatapon siya sa England ng
dalawang taon at kaniyang nasaksihan at hinangaan ang pamahalaang Ingles.

Samantalang bukod sa magkataliwas na ideya ni Thomas Ho tungkol at John Locke

sa katangian ng pamahalaang nararapat na mamuno sa mamamayan, isa pang
philosophe ang tumalakay sa pamamahala at siya ay si Jean Jacques Rousseau (roo-
SOH).
Jean Jacques Rousseau
- Nagmula isang mahirap na pamilya, si Rousseau ay kinilala dahil sa kahusayan sa
pagsulat ng mga sanaysay na tumatalakay sa kahalagahan ng pang-indibiduwal
(individual freedom).
- Taliwas sa nakararaming phtlosophe na nagnanais ng kaunlai naniniwala na ang pag-
unlad ng lipunan o sibilisasyon ang siyang nagnakaw kabutihan ng tao.
- Inihain niya ang paniniwala tungkol kaniyang aklat na The Social Contract.
Naniniwala siya na magkakaroon lamang n maayos na pamahalaan kung ito ay nilikha
ayou sa 'pangkalahatang kagustuhan' (general will). Samakatuwid, isinusuko ng tao ang
kaniyang will o kagustuhan sa pamahalaan Ang Social Contract niya ang naging saligan
ng mga batas ng rebolusyon sa France.
- Ang Social Contract niya ay naging saligan ng mga batas ng rebolusyon sa France.

Pagpapalaganap ng Ideyang Liberal

- Pinalaganap ni Denis Diderot (dee DRO1) ang ideya ng mga philosophe sa
pamamagitan ng pagsulat at pagtipon ng 28-volume na Encyclopedia na tumatalakay.
Naglayon siyang baguhin ang paraan ng pag- iisip ng mga tao sa pamamagitan ng
pagbibigay ng mga bagong kaisipan sa mga usaping pamamahala, pilosopiya, at
relihiyon.
- Binatikos nila ang Kaisipang Divine Right at ang tradisyonal na relthiyon. Bilang
tugon, pinigil ng pamahalaan at Simbahan ang pagkalat ng Encyclopedia binantaan ang
mga Katolikong bibili at babasa nito.
- Sa kabila ng mga pagpigil na ito, humigit-kumalang na 20000 kopya ang naiprinta sa
ibang Sa kahila ng mga pagpigil na ito, humig ang naimprenta sa mga taong 1751-
1780. Nang ito ay naipalaganap ang mga ideya ng Enlightenment o Rebolusyong
Pangkaisipan hindi lamang sa kabuuan ng Europe kundi maing sa Asya at Africa.
- Naipalaganap ang mga ideya ng Enlightenment o Rebolusyong Pangkaisipan hindi
lamang sa kabuuan ng Europa kundi maging sa america at kalaunan ay sa Asya at
Africa.

Mga Kababaihan sa Panahon ng Enlightment

- Ang islogang “kalayaan at pagkakapantay” ay tinitignan ng mga philosophes na hindi
akma sa kababaihan. Naniniwala sila na limitado lamang ang karapatan ng kababaihan
kung ihahambing sa kalalakihan.
- Pinangunahan nina Catherine Macaulay at Mary Wallstonecraft ang laban ng
kababaihan. Sa akdang “A Vindication of the Rights of the Woman” ni Wallstonecraft
ay hinihingi niya na bigyang pagkakataon ang kababaihan makapagaral sapagkat ito ay
paraan upang magkaroon ng pagkakapantay-pantay ang kalalakihan at kababaihan.

Kaisipang Pang-ekonomiya
- Maging ang kaisipang pang-ekonomiya ay nagkaroon ng pagbabago sa panahong ito.
Kinuwestiyon ang merkantilismo na matagal ng namayani sa Europe at kinilala ang
polisiyang laissez faire.
- Tinanggap ang ideyang lupa ang tanging pinagmulan ng yaman o Nakatutulong sa
pagpapayaman. Tinawag na physiocrats ang mga naniwala at nagpalaganap nito ng
ganitong isipan.
Francois Quesnay
- Isa sa naniniwala sa doktrina ng malayang ekonomiya.
- Katulad ni Quesnay, naniniwala si Adam Smith na kailangang ang produksiyon upang
kumite ang tao. Isa siyang ekonomistang British na nagpanukala na ang market o
pamilihan ay maaring dumaloy nang maayos nang hindi pinakikialaman ng
pamahalaan.

Rebolusyong Amerikano
- Nagdeklara sila ng paglaya sa mga ingles noong 1776.
- Nagsimula ang digmaan noong 1775 sa pagitan ng 13 kolonya sa timog America at
Great Britain
- Naging daan din ito sa paglawak ng mga prinsipyong rebolusyonaryo sa France at sa
isang madugong himagsikan noong 1789.

Ang Labintatlong Kolonya

Delaware
Pennsylvania
New Jersey
Georgia
Connecticut
Massachusetts
Maryland
South Carolina
North Carolina
New Hampshire
Virginia
New York
Rhode Island

- Ang Labintatlong Kolonya Ang malaking bilang mga Ingles ay nagsimulang lumipat at
manirahan sa Hilagang Amerika noong ika-17 na siglo. Karamihan sa kanila ay
nakaranas ng persecution dahil sa kanilang bagong pananampalataya na resulta ng
Repormasyon at Enlightenment sa Europe.
- Noong 1750 gumastos ng napakalaking halaga Mexico ang British laban sa France
upang mapanatili sa ilalim ng kanilang imperyo ang 13 kolonya.

Ang Unang Kongresong Kontinental

- Lahat pumunta except Georgia
- September 5, 1774 – 56 na kinatawan ng mga kolonya ang dumalo dito.
- Binigyang diin ng grupo na sa pagkakataong iyon mula sa isang kilalang kinakatawan
na si Patrick Henry na wala nang dapat makitang pagkakaiba ang isang taga- Virginia,
Pennsylvania, New York, at New England.
- Nagpasimula September, 1775
Ang pagsisimula ng digmaan
- Abril, 1775 nagpadala ang Great Britain ng tropa ng mga sundalo sa Boston upang
Kunin nang puwersahan ang isang tindahan ng pulbura sa bayan ng Concord.
- Isang Amerikanong panday nagngangalang Paul Revere ang naging kasangkapan
upang malaman ng mga tao na may paparating na mga sundalong British.

Ang Ikalawang Kongresong Kontinental

- Ang Kongresong Kontinental ay muling nagpulong sa ikalawang pagkakataon noong
May, 1775. Ang hukbo ng mga militar der-in-chief ay si kuha ang Boston ngunit ay
tinawag na Continental Army at ang naatasan na commander-in-chief George
Washington. Sinubukan ng hukbong militar na makuha ang Boston ngunit natalo sila
sa Digmaan sa Bunker Hill
- Sinunod ng mga Amerikanong kubkubin ang Canada nguni't natalo rin sila dito. Maski
sunud-sunod ang pagkatalo ng mga Amerikano sa labanan ay hindi parin sila nawalan
ng pag-asa hanggat tuluyang napaalis nila ang mga sundalong British na patuloy na
nakukubkob sa Boston noong Marso 1776.

Ang Deklarasyon ng Kalayaan

- Noong June, 1776 ay nagpadala ng malaking tropa ang great Britain sa atlantiko
upang tuluyang durugin at pahinain ang puwersang Amerikano.
- Deklerasayon ng Kalayaan – Hulyo 4. Ang Dokumento ay isinulat halos ni Thomas
Jefferson, Isang manananggol.
- December 25, 1776 – Nagkaroon ng pagaaral si George Washington kaya naglunsad
siya at ang kanyang hukbong isang sopresang pagatake laban sa british.

Paglusob mula sa Canada

- Nanalo ang Amerikano sa labanan sa Saratoga
- Ang pagsuko ng hukbong british ay mula sa pamumuno ni Heneral John Burgoyne.

Pagtulong ng Pranses sa Kalaban

- December, 1778 nakuha ng mga british ang daungan ng Savannah at nakontrol ng
buo ang Georgia

Ang Labanan sa Yorktown

- Sa pamumuno ng British commander na si Heneral Charles Cornwallis ay
tinangkang sakupin ng Great Britain ang Timog Carolina. Ngunit sa pamamagitan ng
magkasamang puwersa ng mga Amerikano at Pranses ay natalo ang mga british sa
Labanan sa Kings Mountain noong huling bahagi ng 1780 at sa labanan sa Cowpens
ng mga unang bahagi ng 1781.
- Noong Oktubre 19, 1781 ay minabuti nang sumuko ni Heneral Cornwallis at dito ay
tuluyan ng nakamit ng mga Amerikano ang kanilang kalayaan.

Paghahangad ng Kapayapaan
- Panalo Amerikano sa British
- Noong 1783 ay pormal na Tinanggap ng Great Britain ang kalayaan ng kanilang
dating kolonya, Ang Amerika.
Ang mga rebolusyong pranses na ito ang naglunsad ng pagpapabagsak sa rehimen ng
absolutong monarkiya sa france noong 1789 at nagbuo ng isang republika nang
lumaon.

Ang Pambansang Asemblea

- Mula sa panukala ni Abbe Sieyes idineklara ng ikatlong estate ang kanilang sarili
bilang Pambansang Assembly noong June 17, 1789.

Ang Pagbagsak ng Bastille

- Noong Hunyo sa pamamagitan ng payo ni Reyna Marie Antoinette nagpadala ng
mga sundalo sa paris at Versailles ang hari upang payapain ang lumalaganap na
kaguluhan.
- Ang Desisyon ito ay lalong nagpaigting sa paglaganap ng rebelyon. Isang malaking
kaguluhan ang nangyari noong July 14, 1789.

Maximelien Robespierre
- Isa sa naging pangunahin niyang gawain upang maipagpatuloy rebolusyon ay ang
pagpapadala ng maraming mga sundalo na uubos sa mga kaaway ng Republika. Ang
mga kaaway na ito ay pawang pinatay sa pamamagitan ng guillotine at tinawag ang
panahong ito bilang reign of terror. Umabot sa 17,000 katao ang pinatay sa pagitan ng
1793 hanggang 1794 at may 20,000 naman ang mga namatay sa mga kulungan.

Napoleonic Wars
Isinunod sa pangalan ni Napoleon Bonaparte na naging Pinuno nang france noong
1799.
Nagwakas nang si Napolean ay natalo sa Digmaan sa Waterloo noong 1815.
- Itinapon siya sa isla ng St. Helena ito ang lugar ng kinamatayan niya dahil sa Arsenic
Poisoning

Peninsula war (1808)

- Nagkaroon ng mga pag-aalsa laban sa pamamahala ng mga pranses sa spain at
Portugal.

Creole – Ang mga ipinanganak sa Bagong Daigdig na may lahing Europeo.

Simon Bolivar (Ang Tagapagpalaya)