NAME: CINDERELLA B.

RODEMIO
ANG PANITIKAN
A. .Panuto: Bigyan ng pagpapakahulugan ang ibat ibang katuturang ito ng salitang
Panitikan.

1. salamin ng buhay
- Ang panitikan ay masasabing kinasasaliman ng buhay dahil sa dito naipapabatid
ang magandang kaugalian ng isang tao, kultura, at tradisyon na magkaiba sa ibang
lahi. Nasasalamin ng panitikan ang pang-araw-araw na pamumuhay ng mga tao na
kung kaya’t ito ay napupulutan ng aral sa paraan ng pagpapabuti at pagpapaunlad
ng kakayahan ng mga tao.
2. pagapahayag ng mga bagay-bagay sa daigdig pati na ang kaugnayan sa Poong
Makapangyarihan
-

3. lakas na nagpapakilos sa alinmang uri ng lipunan

4. isang ilaw na walang kamatayang tumatanglaw sa kabihasnan ng tao

5. kasaysayan ng kaluluwa ng mga mamamayan

B. Bakit mahalagang pag-aralan ang Panitikang Filipino? Anu-ano ang mga naiambag
nito sa bawat mag-aaral na Pilipino?

C. Panuto: Tukuyin kung ang uri ng teksto o genre na binabanggit sa bawat aytem ay
tuluyan o patula.

1. epiko patula
2. alamat ____ tuluyan________
3. talambuhay _____ tuluyan________
4. balad _____ patula_________
5. sanaysay ______tuluyan________
6. soneto ______patula_________
7. elehiya ______patula_________
8. nobela ______tuluyan________
9. parabula ______tuluyan________
10. dula ______tuluyan________

E. Panuto: Suriin kung anong genre ng panitikan ang inilalarawan ng mga sumusunod:

Pabula 1. Ito’y kwentong madalas na kinagigiliwan ng mga bata sapagkat

may mga tauhang hayop o kayay karaniwang bagay na gumaganap ng papel ng tao sa
pang-araw-araw na buhay.

Kwentong bayan 2. Isa itong katutubong akdang pampanitikan na nagsasalaysay ng

pinanggalingan ng mga bagay-bagay sa daigdig gaya ng pinagmulan ng unang babae
at lalaki.

Elehiya 3. Isang uri ito ng akda na nagpapahayag ng pananaw at saloobin

ng manunulat hinggil sa kamatayan.

Talumbuhay 4. Ang kathang ito ay madalas nagsasalaysay ng personal na

buhay at mga napagtagumpayan ng isang kilalang tao mula sa kanyang kapanganakan
hanggang kamatayan.
Kumintang 5. Isa itong katutubong salaysay noong araw na karaniwa’y inaawit
at naglalarawan ng buhay, kabayanihan at pakikipagsapalaran ng mga ninuno.

Parabula 6. Katulad ng akdang Ang Alibughang Anak, ito’y salaysay mula sa

Banal na Kasulatan na nagbibigay ng mahalagang mensahe sa sangkatauhan.
Sanaysay 7. Isang akda ito na nagbibigay ng kalayaan sa manunulat upang
magpahayag ng kanyang kuru-kuro hinggil sa mga nangyayari sa kanyang paligid na
kadalasa’y nagiging usaping panlipunan.

Balagtasan 8. Ang akdang ito ng panitikan ay napapalooban ng argumento o

pagtatalo ukol sa mga napapanahong isyu at sinadyang isulat upang itanghal sa
entablado sa paraang patula.

Nobela 9. Ito ay isang uri ng genre na naglalarawan ng mga masalimuot

na buhay ng tao sa daigdig, ginagampanan ng maraming tauhan at kadalasa’y binubuo
ng magkakasunod na kabanata.

Dula 10. Isa itong akdang pampanitikan na kinabibilangan ng komedya,

saynete o parsa na ginagampanan ng ibat ibang tauhan sa entablado upang
mailarawan ang kwento ng buhay daigdig.

KATUTUBONG PANITIKAN
A. Panuto: Sagutin ang sumusunod na katanungan:

1. Ano ang katangian ng panitikang Filipino sa sinaunang panahon?

-Bago pa man umusbong ang pananakop ng mga dayuhan sa Pilipinas mayroon
ng sariling panitikan sa panahon ating mga ninuno. Ito

2. Anu-ano ang mga pangyayaring pangkasaysayan na nagdala ng malaking

impluwensya sa uri ng panitikan sa katutubong panahon?

3. Ano ang ibig sabihin ng salindila o salinbibig?

4. Paano nakapagdudulot ng impluwensiya sa kultura ng mga Pilipino ang

matatandang alamat, kwentong bayan at mga epiko?
B. Panuto: Punan ng angkop na salita ang bawat patlang upang mabuo ang mga
sumusunod na salawikain o kawikaan.

1. Utos na sa pusa, utos pa sa __daga_____.

2. Kung anong lakad ng alimangong __matanda__ ay siyang lakad ng alimangong bata.
3. Kung anong _bukambibig__ ay siyang laman ng dibdib.
4. Kung hindi ukol ay hindi __bubukol______.
5. Aanhin pa ang damo kung patay na ang _kabayo_____.
6. Sa paghahanap ng kagitna, isang salop ang __nawala_____.
7. Ang lumalakad nang matulin, kung __matinik___ ay malalim.
8. Walang _bungang__ di galing sa sariling puno.
9. Habang maiksi ang kumot, matutong __mamaluktot____.
10. Nasa __Diyos___ ang awa, nasa tao ang gawa.

C. Panuto: Tukuyin ang ibig ipahiwatig ng mga sumusunod na bugtong: Nasa loob ng
panaklong ang gabay para sa tamang kasagutan.

1. Narito na si Ingkong, bubulong-bulong (insekto) Bubuyog

2. Nagtago si Piro, nakalitaw ang ulo (ginagamit ng karpentero)
Pako
3. Balong malalim, puno ng patalim (bahagi ng mukha) Bibig
4. Bumubuka’y walang bibig, ngumingiti nang tahimik. (makikita sa hardin)
Bulaklak
5. Dumaan si Pedro, nabuwal lahat ng tao. (pagkatapos ng araw)Gabi
6. Maliit pa si Nene, marunong nang magtahi. (insekto) Gagamba
7. Narito na si Kaka, bumuka-bukaka (ginagamit ng barbero)
Gunting
8. Buto’t balat, lumilipad (laruan) Saranggola
9. Hindi tao, hindi ibon, bumabalik kung itapon (laruan) Yoyo
10. Hindi halaman, maraming dahon, bumubunga ng dunong (gamit sa eskwela) Aklat
D. Panuto: Tukuyin ang ibig ipakahulugan ng mga salawikain. Mamili ng sagot sa mga
sumusunod:

pagtitipid katamaran kayabangan kasipagan

pagwaldas pagkadi-maingat paglalahat Karuwagan
pagpapalayaw pakikiramay paghuhusga pagdarahop

Karuwagan 1. Malakas ang loob, mahina ang tuhod.

Kasipagan 2. Pag may itinanim, may aanihin.
Kayabangan 3. Kung anong taas ng lipad, siyang lakas ng pagbagsak.
Pagkadi-maingat 4. Sakit ng kalingkingan, dama ng buong katawan.
Panghuhusga 5. Naroon na sa banig, lumipat pa sa sahig.
Pagdarahop 6. Ngayon kakahigin, ngayon tutukain.
Pagwaldas 7. Ubos-ubos biyaya, bukas nakatunganga.
Pagpapalayaw 8. Taong walang kibo, nasa loob ang kulo.
Pakikiramay 9. Anak na di paluhain, ina ang patatangisin.
Pagtitipid 10. Pag may isinuksok, may madudukot.

E. Panuto: Subuking sagutin ang sumusunod na mga palaisipan. Pangatwiranan.

1. Ako ay may dalawang kalabaw. Pagdaan ng isang tao’y nanganak ng tig-iisa. Ilan
lahat ang kalabaw ko?
Sagot:
Apat lahat ang kanyang kalabaw.

2. Isang bato nilagay sa ilalim ng salakot. Malayang nakukuha ang bato nang hindi
nahihipo ang salakot. Paano ito ginawa?

Sagot:
 May butas ang salakot kaya nakuha niya ang bato sa ilalim ng salakot nahindi ito
hinihipo.

3. May mga ibong lumilipad. Nagkasundo ang mga ito na dumapo sa mga sanga ng
puno nang tigdadalawa, ngunit sumubra ng isa ang sanga. Kaya, napagkasunduang tig-
iisa na lamang ang gagawing pagdapo, ngunit sumubra na naman ng isa ang ibon. Ilan
pala ang mga ibong lumilipad at ilan naman ang mga sangang kanilang pagdadapuan?

Sagot:
Masasabi ko na apat ang ibong lumilipad at tatlo naman ang sanga na kanilang
pagdadapuan. Kung sa bawat sanga may tigdadalawang ibon, susobra ito ng isa. Kung
tig-iisang ibon sa bawat sanga, isang ibon naman ang susobra.

4. May isang prinsesang ikinulong ng hari sa isang tore. Sinumang mahuling tumitingala
sa prinsesa ay paparusahan, ngunit malaya itong nagawa ng isang prinsipe nang hindi
naparusahan. Ano ang ginawa ng prinsipe?
Sagot:
-Gumamit siya ng salamin upang masilayan ang wangis ng Prinsesa na hindi
direktang titingala.
5. May tatlong magkapatid na inutusan ng ama na magbenta ng mangga. Ang una ay
binigyan ng 50 piraso, ang ikalawa ay 30 piraso at ang ikatlo ay 10 piraso. Sabin g ama,
“Ibenta ang mga ito sa magkatulad na pamamaraan, magkatulad na presyo at
magkatulad din ang inyong kikitain.” Paano ito nagawa ng magkakapatid?
-

PANITIKAN SA PANAHON NG KASTILA

A. Panuto: Ang katanungan sa ibaba ay nauukol sa kaligirang pangkasaysayan at

katangian ng panitikan ng bansa sa mga taong 1565 hanggang 1872. Tukuyin at isulat
sa patlang ang hinihingi ng bawat aytem.
Abecedario/Romano 1. alpabetong ipinalit ng mga Kastila sa dating alivata ng mga
katutubo
Ruy López de Villalobos2. ang taong nagbigay ng pangalang “Felipenas” sa ating
kapuluan
Gobernardor-heneral Narciso
Clavería y Zaldúa 3. ang gobernador-heheral ng bansa na nagbigay ng mga
apelyidong Kastila sa mga Pilipino
Wikang Kastila______4. ang wikang higit na ginamit ng mga manunulat at siyang
namayani sa mga akda
Panrelihiyon________5. karaniwang paksa sa mga akdang pampanitikan na
pinahintulutan lamang ng sensor
__________________6. ang tawag sa batas na nagbabawal sa mga Pilipino na
magpahayag laban sa pamahalaan
Ladino 7. tawag sa tulang magkasalitan ang Tagalog at Kastila
Makatang Tagalog___8. ang tawag sa mga manunulat ng tula sa Tagalog
Gobernador-Heneral__9. katawagan sa mga namumuno ng simbahan at ng
pamahalaan
Kristiyanismo 10. relihiyong ipinakilala at ipinalaganap ng mga Kastila sa bansa

B. Panuto: Tukuyin sa mga pamimilian sa ibaba ang mga unang dulang kinagigiliwan ng
mga ninuno noong araw.

pasyon sarswela senakulo tibag

karagatan kumedya karilyo duplo
panunuluyan pangaluluwa dalit dung-aw
1. Ito ay inaawit noong araw na ang paksa ay hinggil sa buhay at kamatayan ni Krist sa
krus. pasyon

2. Mapapanood ang pagtatanghal nito noong araw sa panahon ng kapaskuhan na kung

saan ay naghahanap ng matutuluyan ang mag-asawang Jose at Maria upang isilang
ang batang si Hesus. Panunuluyan

3. Ang libangang ito ay ginagawa sa pamamagitan ng mga hugis taong karton na

pinapagalaw sa likod ng puting kumot na may ilaw at sinasabayan ng pagsasalita.
Karilyo

4. Tagisan ito ng talino at husay sa pagbigkas ng tula ng mga binata at kadalagahan.

Ito’y isang anyo ng ligawan na madalas ay ginagawa kapag maliwanag ang buwan. Ang
banghay ay ukol sa singsing ng isang prinsesa na nahulog sa dagat at ang makakuha’y
siyang paghandugan ng pag-ibig ng dalaga. _______karagatan

5. Katutubong anyo ito ng dula na madalas ay binubuo ng tatlong yugto at ang

pinapaksa ay mga punong damdamin ng tao tulad ng poot, pananagumpay,
paghihiganti, pag-ibig, at iba pa.
___sarsuwela_________________________________________

6. Ito’y dulang lalong kinagiliwan noong araw sapagkat inilarawan dito ang
pakikipaglaban ng mga kristiyano sa mga moro na sa kalaunan ang mga moro ay
naging kristiyano.
___kumedya____________________________________________________

7. Dula ito noong araw na itinatanghal sa plasa at naglalarawan ng paghahanap ni Sta.

Elena sa krus na pinagpakuan kay Kristo tibag

8. Isa itong awit ng pag-aalay ng bulaklak kay Berhing Maria na ginagawa sa buwan ng
Mayo. Dalit

9. Ito’y itinatanghal sa entablado, isang dulang nagsasalaysay ng buhay at

pagpapakasakit ni Hesus sa krus upang matubos ang kasalanan ng sanlibutan.
Senakulo
10. Ito’y anyo ng larong patula na madalas ginagawa kapag naglalamay sa patay. Ang
mga manlalaro rito ay tinatawag na mga belyako at belyaka. Duplo

C. Panuto: Tukuyin kung anong akdang pampanitikan ang inilalarawan sa bawat aytem.

Doctrina Christiana 1. kauna-unahang aklat na naipalimbag sa Pilipinas na

naglalaman ng doktrina at pananampalataya ng simbahang Katoliko

Barlaan at Josaphat______2. ipinalalagay na kauna-unahang nobelang Tagalog na

naglalarawan ng isang anak ng Mahometano na sa huli ay naging kristiyano.

Kurido__________________3. tula ng pakikipagsapalaran na madalas ay galing pa sa

mga bansa ng Europa at may wawaluhing sukat

Arte Poetico Tagalo_______4. isang aklat na isinulat ng isang prayle at tumatalakay sa

mga tuntunin at katangian ng masining na pagkatha ng tula sa Tagalog

Urbana at Feliza___________5. isang klasikang akda na nauukol sa pagsusulatan ng

dalawang magkapatid at kapupulutan ng mga aral sa buhay lalo na ang mamuhay sa
lungsod na napaligiran ng tukso

Tandang Basyong Macunat__6. isang akdang hindi nagustuhan ng maraming Pilipino

noong araw sapagkat dito’y ipinapayo ng isang prayle sa mga Pilipino ang kawalang
halaga ng edukasyon.

Noli Me Tangere__________7. isang bantog na akda na ayon sa mga mananaliksik ay

lihim na pagbubunyag sa katiwalian ng mga mga makapangyarihang Kastila
Nuestra Senora del Rosario8. isang akda ng simbahang Katoliko na tinaguriang
ikalawang aklat na naipalimbag sa Pilipinas

Ibong Adarna_____________9. akdang napabilang sa kurido na nagsasalaysay ng

pakikipagsapalaran ng isang prinsipe upang makuha ang gamot sa amang hari na may
sakit

Florante at Laura__________10. akdang itinuring na awit na nagsasalaysay ng pag-

iibigang pinaghihiwalay ng makapangyarihan at mapang-aping kalabang si Adolfo.

D. Panuto: Itapat sa Hanay B ang manunulat ng mga akda sa Hanay A. Isulat lamang
ang titik ng sagot sa patlang bago ang bilang.

Hanay A Hanay B

___l__1. Nuestra Senora del Rosario a. Padre Domingo Nieva

___g__2. Urbana at Feliza b. Fr. Miguel Lucio Bustamante
___e__3. Florante at Laura c. Jose dela Cruz
___c__4. Bernardo del Carpio d. Padre Gaspar de Belen
___h__5. Barlaan at Josaphat e. Francisco Baltazar
___i_6. Arte Poetico Tagalo f. Tomas Pinpin
___k__7.Doctrina Christiana g. Padre Modesto de Castro
___d__8. Pasyon h. Padre Antonio de Borja
___b__9. Tandang Basyong Macunat i. Padre Francisco Bencuchillo
___k__ 10. Arte y Diccionario de Tagala j. Pedro Suarez Osorio
k. Padre Juan de Plasencia
l. Padre Blancas de San Jose

E. Sabihin kung sino ang tinutukoy ng mga sumusunod:

1. pinarangalan bilang “unang tunay na makata” Felipe de Jesus___
2. Ama ng Limbagang Pilipino Tomas Pinpin____
3. Ama ng Klasikang Tagalog Father Modesto de Castro

4. Ama ng Panulaang Filipino Francisco Balagtas Baltazar

5. binansagang Huseng Sisiw Jose De La Cruz____

6. nakilala sa palayaw na Kiko Balagtas Francisco Balagtas
7. pinaghandugan ng Florante at Laura Maria Asuncion Rivera
8. anak ni Balagtas na tanging nakamana sa galing niyang tumula Ceferino Balagtas
9. naging guro ni Balagtas sa pagkatha ng tula Dr. Mariano Pilapil
10. diyos sa mitolohiyang Griyego na lumuha nang lumuha Ploro___________

F. Isulat sa patlang ang hinihingi ng bawat aytem:

1. sagisag ng pangalang Urbana Urbanidad o kabutihang asal___

2. sukat ng awit tig-12 pantig ang bawat taludtod
3. salitang pinaghanguan ng pangalang Feliza feliz (maligaya)
4. buong pamagat ng Urbana at Feliza Pagsusulatan nang Dalawang
Binibini na si Urbana at
Feliza_
5. sagisag ng Honesto kalinisang-budhi at karangalan__
6. ibig sabihin ng salitang plorare lumuha_________ _____
7. katumbas sa Tagalog ng Dung-aw pagsilip ___
8. sukat ng kurido may walong pantig bawat linya at
apat na linya sa isang saknong
9. ibig sabihin ng salitang Sugbuanong “dula” libangan__ ____________
10. pambayad kay Jose dela Cruz sa pagpapaturo sisiw__________ ____________
G. Ipaliwanag ang mga sumusunod:

1. ang pagbabago sa katangian ng panitikan mula sa katutubong panahon hanggang

dumating ang mga dayuhang Kastila

2. ang pahayag na ito ng isang prayle, “ Bihisan mo man ng magarang damit ang
matsing ay matsing pa rin.”

3. ang impluwensiya at naiambag ng mga Kastila sa kultura ng mga Pilipino na

hanggang ngayon ay buhay na buhay

4. ang kasabihang, ang panahon ng panitikan sa Kastila ay “panahon ng krus at

espada”

5. dahilan kung bakit ipinalalagay ng mga mananaliksik na huwad ang mga akda sa
panahon ng mga Kastila

PANITIKAN SA PANAHON NG NASYONALISMO

A. Panuto: Ibigay ang hinihingi ng mga sumusunod:

1. pangyayaring pangkasaysayan na nagpausbong ng damdaming makabayan

a.pagbubukas Canal Suez _ __

b. pagbubukas ng Pilipinas sa Pandaigdigan Kalakalan ________________
c. pagkakaroon ng ilustrado

2. tatlong paring martir na naparatangang namuno sa himagsikan sa Cavite noong 1872

a.Padre Mariano Gomez ___________

 b. Padre Jose Burgos _____________
c.Padre Jacinto Zamora ___________

3. pinakataluktok na lider ng Kilusang Propaganda

a. Graciano Lopez Jeana___________

b. Marcelo H. Del Pilar _____________
c. Dr. Jose Rizal__________________

4. mga naging patnugot ng pahayagan ng Kilusang Propaganda

a. Graciano Lopez Jaena____________

b. Marcelo H. Del Pilar______________

5. mga hangarin ng Kilusang Propaganda

a. Gagawin lalawigan ng Espanya ang Pilipinas.

b. Magkaroon ng pantay-pantay na pagtingin sa mga Pilipino at Kastila sa ilalim
ng batas.
c. Gawing Pilipino ang mga kura-paroko.______________________
d. Panumbalikin ang pagkakaroon ng kinatawang Piliipino sa Kortes ng Espanya.
e. Ibigay ang kalayaan ng mga Pilipino sa pananalita, pamamahayag, pagtitipon
at pagpapahayag ng kanilang karaingan.

B. Panuto: Isulat sa patlang bago ang bilang ang tinutukoy ng bawat aytem:

La Solidaridad____1. ofisyal na pahayagan ng Kilusang Propaganda

Graciano Lopez Jaena2. unang patnugot ng pahayagan ng Kilusang Propaganda
reporma_________3. pangkalahatang mithiin ng Kilusang Propaganda
Mariano Ponce___4. may sagisag panulat na Tikbalang sa mga propagandista
Marcelo H. Del Pilar5. walang takot na tumuligsa sa mga prayle at gumamit ng sagisag
na Piping Dilat
Marcelo H. Del Pilar6. namatnugot ng Diariong Tagalog, isang pahayagang naglathala
ng ilang mga panulat hinggil sa bayan
Pascual H. Poblete_7. kinilala bilang Ama ng Pahayagang Pilipino
Antonio Luna_____8. isang kasapi ng Kilusang Propaganda na gumamit ng sagisag
panulat na Tagailog
Pascual H. Poblete9. pinakaunang nagsalin sa Tagalog ng Noli Me Tangere ni Dr.
Jose Rizal
Jomapa_________10. sagisag na ginamit ni Jose Maria Panganiban sa kanyang mga
panulat
Mga Pilipino o Inang Bayan 11. pinaghandugan ni Rizal ng kanyang Noli Me Tangere
El Filibusterismo 12. akda ni Rizal na inialay sa tatlong paring martir
Mga Kabataan____13. samahang pinaghandugan ni Rizal ng kanyang tulang
nagsasabing ang kabataan ay pag-asa ng bayan
Andres Bonifacio__14. unang nagsalin sa Tagalog ng Mi Ultimo Adios ni Rizal

Seksyong Tagalog sa
Diyaryong Tagalog 15. pahayagang pinamatnugutan ni Pascual Poblete sa panahon ng
Kastila
Plaridel__________16. sagisag panulat ni Marcelo H. del Pilar na hinalaw mula sa
kanyang pangalan
Africa____________17. pinagtapunan kay Poblete matapos mamatnugot ng
pahayagan sa panahon ng Kastila
Wikang Tagalog___18. wikang namamayani at higit na ginamit ng mga manunulat sa
panahon ng himagsikan laban sa Kastila
Jose Ma. Panganiban19. Isang propagandista na kilala sa pagkakaroon ng “memoria
fotografica”
Marcelo H. Del Pilar__20. Ikalawang namatnugot sa pahayagan ng mga propagandista
C. Panuto: Isulat sa patlang ang katumbas sa Tagalog ng mga sumusunod na akda at
pahayagang makabayan:

1. Mi Ultimo Adios Ang Huling Paalam_________________ __

2. A La Juventud Filipina Sa Aking Mga Kabata_____________ ________
3. Noli Me Tangere Huwag mo Akong Salingin__________________
4. La Indolencia delos Filipinos Katamaran ng mga Pilipino__________________
5. Amor Patrio Pagmamahal sa Bayan_______________ _____
6. El Grito del Pueblo Ang Tinig ng Bayan_______________________
7. La Hija del Fraile Fray Botod_______________________________
8. Himno Nacional Filipina Lupang Hinirang__________________________
9. A Mi Madre Sa Aking Ina_____________________________
10. La Soberania Monacal en Filipinas Monastik sa Soberanya sa Pilipinas______

D. Panuto: Tukuyin kung anong akda ang inilalarawan sa bawat aytem.

1. itinuturing na obra maestra ni Rizal

Noli Me Tangere______________________________________________________
2. akdang tahasang nanuligsa sa mga prayle sa pamamagitan ng paggamit ng mga
dasal ng simbahang Katoliko
Dasalan at Tocsohan___________________________________________________

3. tulang sinulat ni Rizal na nagpapayong ang hindi magmahal sa sariling wika ay higit
pa sa hayop at malansang isda
Sa Aking Mga Kabata __________________________________________________
4. tula ni Marcelo H. del Pilar na nagpapahayag ng maalab na pag-ibig niya sa bayan at
halaw sa Amor Patrio ni Rizal
Pag-ibig sa Tinubuang Lupa_______________________________________________

5. isang polyeto na ipinalabas ni Fr. Rodriguez na nagbabala sa mga Pilipinong huwag

basahin ang Noli Me Tangere ni Rizal
Caiingat Kayo__________________________________________________________

6. isang nobela sa Bisaya na sinulat ni Graciano Lopez Jaena at nagpapamulat sa mga

Pilipino sa ginawang pangangamkam ng mga prayle ng simbahan
Fray Botod____________________________________________________________

7. dulang kinagiliwang panoorin ng mga Pilipino na itinatanghal sa Bulacan noong araw

at sinulat ni Mariano Ponce
Ang Pagpugot kay
Longhilo______________________________________________________________

8. polyetong sinulat ni Marcelo H. del Pilar bilang tugon at pangungutya sa polyetong

ipinalabas ni Fr. Rodriguez na pumuna sa Noli ni Rizal
Caiigat Kayo__________________________________________________________

9. isang nobela ng kasaysayan na naglalaman ng mga paghihiganti ng pangunahing

karakter sa katauhan ni Simon
El Filibusterismo________________________________________________________

10. sinulat ni Jose Palma na siyang pinagbatayan ng liriko ng pambansang awit ng

Pilipinas
Felipinas_____________________________________________________________

11. tulang inakda ni Marcelo H. del Pilar bilang tugon sa tulang Hibik ng Pilipinas sa
Inang Espanya ni Herminigildo Flores
Sagot ng Espanya sa Hibik ng Pilipinas______________________________________

12. isang nobelang ginanapan ng pangunahing tauhang si Crisostomo Ibarra at ayon sa

mga mananaliksik ay naglalarawan ng totoong buhay ng may-akda
Noli Me Tangere_______________________________________________________

13. kauna-unahang nobelang panlipunan sa wikang Kastila na sinulat ni Pedro Paterno

Ninay_________________________________________________________________

14. sinulat ni Alexander Dumas at isa sa mga paboritong babasahin ni Rizal noong
araw na ayon sa mga mananaliksik ay isa sa mga nag-udyok kay Rizal upang isulat ang
El Filibusterismo
Count of Monte Cristo___________________________________________________

15. akda ni Antonio Luna na naglalarawan ng totoo at aktuwal na buhay Pilipino

Noche Buena__________________________________________________________

E. Panuto: Itapat sa Hanay B ang sumulat ng mga akda sa Hanay A. Isulat lamang ang
titik ng tamang sagot sa espasyo bago ang bilang.

Hanay A Hanay B

D 1. Ninay a. Graciano Lopez Jaena

H 2. Noche Buena b. Jose Rizal
I 3. Caiigat Cayo c. Isabelo delos Reyes
B 4. Pilipinas sa Loob ng Sandaang Taon d. Pedro Paterno
J 5. Ang Cadaquilaan ng Dios e. Pascual H. Poblete
K 6. Mga Alamat ng Bulacan f. Jose Maria Panganiban
A 7. Mga Kahirapan sa Pilipinas g. Pedro Serrano Laktaw
G 8. Sobre La Lengua Tagala h. Antonio Luna
C 9. Ang Lupang Tinubuan i. Fr. Jose Rodriguez
F 10. Mga Manunulat sa Wikang Tagalog j. Marcelo H. del Pilar
k. Mariano Ponce

F. Panuto: Sagutin ang sumusunod na katanungan.

1. Ayon sa tulang Sagot ng Espanya sa Hibik ng Pilipinas, bakit hindi makapagkaloob

ng anumang tulong ang Espanya?

2. Bakit kaya hinangad ng mga propagandista na maging lalawigan ng Espanya ang

Pilipinas?

3. Bakit sinulat ni Rizal ang Noli Me Tangere?

4. Paano nabago ang diwa ng panitikan sa panahong ito ng nasyonalismo?

5. Sino sa mga propagandista ang higit mong hinangaan? Bakit?

6. Sa iyong palagay, anu-anong mga katangian ni Dr. Jose Rizal ang nag-udyok sa mga
Pilipino upang ituring siyang pambansang bayani?

7. Bakit kaya sinasabing ang mga nobela ni Rizal ang higit na nakapukaw ng
pambansang kamalayan sa mga mamamayan?

8. Basahin at suriin ang ilang sipi sa Dasalan at Tocsohan. Sang-ayon ka ba sa

sinasabing matalas at matagumpay na panunuligsa ng may-akda sa mga prayle?
Pangatwiranan ang iyong sagot.

Ang Amain Namin

Amain namin, sumasa-kombento ka, sumpain ang ngalan mo,
malayo sa amin ang kasakiman mo, kitlin ang liig mo ditto sa lupa
para ng sa langit. Saulan mo kami ngayon ng aming kaning iyong
inaaraw-araw at patawarin mo kung kami nakukuwaltahan; at
huwag mo kaming ipahintulot sa iyong panunukso at iadya mo
kami sa masama mong dila. Amen.

Aba Ginoong Barya

Aba Ginoong Barya, nakapupuno ka ng alkansiya, ang prayle’y
sumasainyo, bukod ka niyang pinagpala’t pinahigit sa lahat,
pinagpala naman ang kaban mong mapasok.
Santa Barya, ina ng deretsos, ipanalangin mo kaming huwag
anitan ngayon at kami’y ipapatay. Siya nawa.

Ang Pagsisisi
Panginoon kong prayle, diyos na hindi totoo at labis
ang pagkatao, gumaga at sumalakay sa akin, pinagsisihan
kong masakit sa tanang loob ko ang dilang pag-asa ko
sa iyo, ang ikaw nga ang berdugo ko, Panginoon ko at
kaaway ko na inihihibik kong muli-muling mabubuyo sa iyo
at lalayuan ko na at pangingilagan ang bala nang makababakla
ng loob ko sa pag-asa sa iyo at makalilibak ng dating sakit
ng mga bulsa ko at magtitika naman akong maglalathala ng
dilang pagkakadaya ko, umaasa akong babambuhin ka rin,
alang-alang sa mahal na pantyon at pangangalakal mo
sa krus, sa pag-ulol sa akin. Siya nawa.
Ang Mga Utos ng Fraile
Ang mga utos ng Fraile’y sampu:
1. Sambahin mo ang Fraile nang lalo sa lahat.
2. Huag kang magpapahamak manuba sa ngalan ng deretsos.
3. Mangilin ka sa Fraile lingo man at fiesta.
4. Isangla mo ang catawan mo sa pagpapalibing ng ina’t ama mo
5. Huag kang mamamatay kung uala pang salapaing panglibing.
6. Huag kang makiapid sa kanyang asawa.
7. Huag kang makinakaw.
8. Huag mo silang pagbibintangan, kahit ka masinungalingan.
9. Huag mong ipagkait ang iyong asaua.
10. Huag mong itanggi ang iyong ari.