REVEIEWER IN FILIPINO  Magpaliwanag sa ipinababatid na

impormasyon
Sagbata at Sogbo: Magkapatid o
 Maghatid ng mahahalagang
Magkatunggali
kaalaman
 Isang uri ng mitolohiya  Mangaral
 Persia at Africa  Mag-ulat
 Magpangaral
Persia- Bansa (Iran)
(Nasa notes)
Africa- kontinente
 Nagtuturo- aral (bawat akda)
 Ikalawa sa pinakamalaki  Nagpapaliwanag- sanaysay
 Ikalawa sa pinakamadaming
 2 uri ng sanaysay: Malaya at
populasyon
impormal
Mawu (Ang Dakila)- ina nina Sagbata at  Nagbibigay-aliw- bahagi ng
Sogbo pahayagan
 Naglalarawan
Sagbata- anak na panganay  Nanghihikayat
 Namumuno sa ibabang bahagi ng
kalawakan─ang mundo
Makabuluhang Pahayag
Sogbo- bunsong anak
 Ang talata ay binubuo ng mga
 Namumuno sa itaas na bahagi salitang magkakaugnay ang diwa.
 Diyos ng kulog, kidlat, at apoy  Iisa ang paksang iniikutan at nais
palutangin sa ipinapahayag.
Apoy at tubig- iniwan ni Sagbata na
 Maaaring likhang isip, batay sa
kapangyarihan
nasaksihan, nabasa, o batay sa sariling
3 taon- di umulan sa mundo karanasan ang pagpapahayag.
 Hindi maligoy
2 nilalang- bumaba sa lupa upang sabihin  Tiyakang paglalahad na naglalayong
ang kapalaran ng mundo magpaliwanag o maghatid ng
impormasyon.
Buto- binato ng dalawang nilalang sa harap
 Ang mga tanong na Sino, Ano,
ng hari
Saan, Paano, at Bakit ay tumutugon
Wututu- isang ibon, mensahero ni Sogbo sa paglalahad ng makabuluhang
pagpapahayag.

Ang makabuluhang pagpapahayag ay

Pagtukoy sa Layunin ng Akda dapat na:

(Nasa book) 1. gumigising sa interes ng babasa o

nakikinig.
 Magturo
 Maglahad ng panuntunan sa buhay 2. maikli, maliwanag, at may nilalaman
 Maglibang
3. kawili-wili at isang ideya lamang ang
dapat takayin; at
4. hindi palasak, may pangunahing diwa, at bata tulad niya ay tila isang hayop
magkaugnay ang detalye. na walang pakiramdam na
nagtataglay ng kawalang-galang ni
pagpapakumbaba.”
Pagsulat ng Tala ng mga Bagay na
Makabuluhan at Di-Makabuluhan Gamit Pulubi- nakasuot ng bata
ang Wastong Pagpapahayag
Vizier- Ministro ng estado sa Imperyong
 Ilan sa uri ng pagpapahayag ay Ottoman
paglalarawan at pangangatuwiran.
Dervish- pulubi
Paglalarawan:
Alagad- isang sumusunod o nagtataguyod
 Nalalantad sa ating mga mata ang sa isang lider, panig, paninindigan, at iba
isang kawili-wiling pook na pa.
magandang pasyalan;
 Isang pangyayari na maaaring Taimtim- nauukol sa pagiging taos sa puso;
nakakatuwa, nakakalungkot, o lubos na nasa isip at damdamin; buong
nakahihilakbot; puso, tapat
 Isang tauhan na iyong kagigiliwan, Bata- damit na maluwang, ang tabas.
kaiinisan, o kaya’y balewalain lang, Karaniwang ginagamit lamang sa bahay lalo
at marami pang iba. na pagkatapos maligo.
 Layuning nitong ipabatid ang
katangian ng isang inilalarawan na Sultan- Mataas na pinuno ng mga
higit o natatangi sa iba. pamunuang Muslim
 Bibigyang-diin ang detalye at
impormasyong iniiwan nito sa Kapakanan- kagalingan at kabutihan
nakikinig o mambabasa.

Pangangatuwiran:
Mga Elemento ng Anekdota
 Pagpapahayag ng magkakaugnay
 Maikling salaysay
na katuwiran.
 Nakakawili
 Maaaring ito ay patotohanan o
 Nakakatuwa
pabulaanan ng mga kaisipan o
 Nakalilbang na pangyayaring
opinion tungkol sa isang
naganap sa buhay ng isang kilala at
mahalagang paksa
tanyag na tao ang anekdota
 Ginagawa natin ang
 Layunin nito na ipabatid ang isang
pangangatuwiran upang hikayatin at
pambihirang katangian ng taong
papaniwalain sa ating
pinapaksa.
pinanghahawakang paniniwala o
 Nagsasalaysay ng tunay na
prinsipyo.
pangyayari
Taimtim na Pag-iisa  May pagkakataong ito’y kathang isip
lamang na madalas katatawanan
 Isinalin sa Filipino ni M.O Jocson ngunit naghahatid ng mahahalagang
 Nagalit ang hari ng di nagbigay aral.
galang ang pulubi at sinabing “Ang  Mang-aliw
mga taong nakasuot ng sira-sirang  Makapagturo ng pag-iingat
  Makapaglarawan ng katangian, Nathaniel Kiggundu- drayber ng
gawi, at asal ng mga tauhan motorsiklo
 Magpaalala
 Magbigay-inspirasyon  Naipit ang leeg ng baboy na nagging
 Manghikayat sanhi ng pagkamatay nito

Musisi- Hepe ng Ggogombola

Konsepto ng Paksa Askaris- humati-hati sa katawan ng baboy

 Anumang usapan ay tiyak na may Bago mag ika-pito ng gabi- pupunta doon
pinag-uusapang paksa ang mga taong gusting kumain ng baboy

Mmengo- isang pulong na kailangan

puntahan ni Musisi
Ang Alaga
Pata ng alagang baboy- pinapadala kay
 Isinulat ni Barbara Kimenye Miriamu at Yosefu
 Isinalin sa Filipino ni M.O Jocson

Kibuka- mapagkakatiwalaang kawani sa

Ggogombola Headquarters Pagkakaiba ng Maikling Kuwento sa Iba
Pang Akdang Pampanitikan
Kalasanda- nakatira si Kibuka
MAIKLING KUWENTO
 Dampa sa tabi ng ilog
 Bahagi na ng buhay ng sinaunang
Yosefu Mukasa- matalik nyang kaibigan Pilipino
 Pampalipas oras, ay panlibang
 Nasa Buddu Country  Likas ang pagkahilig at pagmamahal
ng mga Pilipino sa maikling kuwento
Apo- dumating dala ang isang biik
 Malaki ang naiambag ng pagkahilig
Isang biik- pasalubong mula sa farm school at interes na ito sa paglaganap ng
maikling kuwento bilang isang
 Kulay itim sangay ng panitikan.
 Mapupungay ang mata, mga kuko  Pinakamaunlad na sangay ng
sa paa, at pagwagwag ng buntot panitikan sa Pilipinas.
 Ang mga maikling kuwentong
10 minuto- ginugol ni Kibuka upang titigan
kinahihiligan noon ay patuloy na
ang biik
kinahihiligan ngayon at patunay na
Markansas- dadalhin ang biik inililimbag sa iba’t iba mang paraan
maging online man, kuwentong
Miriamu- taga luto kababalaghan, kuwentong kataka-
taka, at marami pang iba.
 Sa kanya balak ipaluto ang biik
Pasalitang pasalaysay- pinagmulan ng
Matoke- pinapakain sa biik
maikling kuwento, na karaniwan ng
Sagradong puno- naganap kung saan nakaugalian noon pa mang ika-17 siglo.
nabangga ng motorsiklo ni Kiggundu sina
GEM (Genova E. Matute) ayon sa kanya
Kibuka, at ang alagang baboy
sa aklat ni Villafuerte (2000), ang
maikling kuwento ay may sariling 3. Kuwento ng Isipan- paksa ang
katangian gaya ng: pinagtutuunan ng pansin gayun din ang
diwa o isipan ng katha.
1. isang madulang bahagi ng buhay ang
tinatalakay; 4. Kuwento ng katutubong kulay-
inilalarawan ang mga bagay, paligid,
2. isang pangunahing tauhang may kaayusang panlabas, paguugali ng mga
mahalagang suliranin residente sa isang lugar, kanilang mga
paniniwala, at mithiin na lugar na iyon
3. isang mahalagang tagpo;

4. mabilis na pagtaas ng kawilihan

hanggang sa kasukdulang medaling Iba pang akdang pampanitikan:
sinusundan ng wakas at
Tula- maririkit na pananalita
5. may iisang kakintalan
 May sukat, aliw-aliw, indayog ng
 Binubuo ang maikling kuwento ng mga salita at tugma
panimula, paunlad na pangyayari,
kasukdulan, kakintalan, at wakas. Alejandro G. Abadilla- ama ng malayang
taludturan, ayon sa kanya ang tula ay isang
Ika-20 siglo- nagsimula ang maikling pagbabagong-hugis sa buhay.
kuwento sa Pilipinas.  May dalawang sangkap ang tula,
panlabas at panloob
 Bungang-isip ito ng pinagsamang
 Panlabas- sukat at tugma
Pilipio at Amerikano sa simula ng
 Panloob- damdamin, guniguni at
ika-20 siglo ang nasabing kagandahan
panitikan─ang maikling kuwento.  Coleridge- ayon sa kanya ang tula
ay pinakamabuting salita sa
Edgar Allan Poe- ang tinaguriang ama ng
kauuyusan nito, naghahatid ng
maikling kuwento sa Amerika. kuwento at mensahe
 Ang sukat sa tula ay bilang ng
Deogracias A. Rosari- ama ng maikling
pantig sa bawat taludtod
kwentong tagalog
 Ang bawat taludtod ay may hati
o caesura, ito ay bahagyang
 Mga ginamit na pangalan o sagisag pagtigil sa pagbabasa sa bawat
ikaanim na pantig ng taludtod
sa pagsulat:
 Ang tradisyonal na tulay ay may
 Rex, Dante A. Rosetti, Delfin A.
sukat na labindalawa (12),
Roxas, DAR, Angelus, Dario at labing-anim (16) at labingwalo
Rosalino. (18)
 Tugma- Tawag sa
pagkakatulad ng mga tunog sa
Apat na uri ng maikling kuwento: huling pantig ng bawat taludtod.
 Tugmaang ganap- katulad na
1. Kwento ng tauhan- nakatuon ang
diin at tunog
pansin sa galaw, salita, at kaisipan ng
 Tugmaang di-ganap- may
tauhan (pangunahing tauhan) pagkakahawig lamang ngunit
magkaiba sa diin.
2. Kwento ng Banghay- pagkakabuo ng
magkakaugnay ng mga pangyayari sa akda. Iba’t ibang uri ng tula:
1. Tulang pasalaysay- naglalarawan ito ng  Oda- karaniwang isang liriko o tula
mga mahahalagang tagpo o pangyayari sa na nakasulat bilang papuri o
buhay na natatagpuan sa mga taludtod na dedikado sa isang tao o isang bagay
nagsasaaysay ng isang kwento na kinukuha interes ang makata o
nagsisilbing isang inspirasyon para
 Epiko- ito ay nagsasalaysay ng sa oda.
kabayanihang halos hindi
 Awit- ang karaniwang paksa nito ay
mapaniwalaan sapagkat nauukol sa
pag-ibig, kawalang pag-asa o
mga kababalaghan at di- kapani
pamimighati,pangamba,
paniwalang pangyayari.
kaligayahan, pag-asa at
 Pasyon- nagsasaad ng buhay ni kalungkutan.
Hesukristo, mula kapanganakan,
pagkapako niya sa krus, hanggang 3. Tulang Patnigan- tulang sagutan na
sa muling pagkabuhay. Ito ay may nagtutunggaliang makata ngunit hindi sa
saknong ng limang linya sa bawat paraang padula, kundi sa tagisan ng mga
linya ng pagkakaroon ng walong katwiran at tagisan ng mga talino sa
pantig. paraang patula.
 Awit- ito ay nagtataglay ng
 Karagatan– ito ay isang laro sa tula
labindalawang pantig sa bawat
taludtod. Higit na masigla ito kaysa o isang paligsahan sa pagtula na
korido. May malambing at marikit na kabilang sa tinatawag na “libangang
pangungusap at nangangailangan itinatanghal” na ang taglay na
ng malalim na kaisipan. pamagat ay nanggaling sa isang
alamat ng singsing ng isang dalaga
 Korido- ito ang tulang nagtataglay
na nahulog sa dagat.
ng walong pantig sa bawat taludtod.
 Duplo– ito ay isang laro sa tula o
Binibigkas ito sa pamamagitan nang
pakantang pagpapahayag ng mga isang paligsahan sa husay sa
tula at karamihan ay hiram sa pagbigkas at pangangatwiran nang
paksang Europeo. patula. Hango ang pangangatwiran
sa Bibliya, mga salawikain at mga
 Balada- tulang inaawit habang may
kasabihan.
nagsasayaw at Mayroon itong anim
 Balagtasan– tagisan ito ng talino sa
hanggang walong pantig
pagbigkas ng tula, bilang
2. Tulang Liriko- ipinapahayag ang mga pangangatwiran sa isang paksang
saloobin at damdamin ng makata at pagtatalunan.
direktang sinasabi ng makata sa  Batutian- ipinangalan ito sa
mambabasa ang kanyang sariling kinikilalang " Unang Hari ng
damdamin, iniisip, at persepsyon Balagtasan", si Jose Corazon de
Jesus (Huseng Batute). ginagawa ito
 Dalit- ito ay mga awit na pumupuri sa mga lamayan upang libangin ang
sa Diyos o sa Mahal na Birhen at mga tao. Naglalaman ito ng
may lahong kahalong pilosopiya sa katatawanan ngunit may kasama
buhay. ring katotohanan.
 Soneto- ito ay tulangmay 14 na
taludtod, hinggil sa damdamin at
kaisipan, may malimaw na kabatiran
4. Tulang Dula o Pantanghalan- ito ay
sa likas na pagkatao.
binibigkas ng mga tauhan ang kanilang mga
 Elehiya- ito ay tulang may
diyalogo sa paraang patula. Maaaring
kinalaman sa guniguni tungkol sa
isama sa uring ito ang mga tulang
kamatayan.
binibigkas sa sarswela at komedya.
  Pananapatan- isang prusisyong  Ang komedya at trahedya ay may
ginaganap kung bisperas ng pasko. iba pang uri ng dula:
Isinasadula dito ang paghahanap ng  Melodrama- dulang nakakantig
bahay na matutuluyan ng mahal na ng matinding damdamin dahil sa
birhen sa kanyang nalalapit na labis na pagbibigay-tuon sa
panganganak kay Hesus. takbo ng mga pangyayari
 Karilyo- ito ay isang dulang ang  Pantasya- likha sa mayamang
mga nagsisiganap ay mga tau- imahinasyon ng manunulat.
tauhang karton at Ang mga Hindi makatotohanan ang
pangyayari’y galing sa mga awit at tagpuan at mga tauhan ditto
kurido o sa mga dulang panrelihiyon.  Romantiko- seryoso, tigib ng
Sinasamahan din ito ng awit. damdamin at may matulaing
 Senakulo- isinadulang buhay ni wika ang dulang ito. Makikita
Hesukristo ang pagkakaiba ng “mabubuti”
 Tibag- isang pagsasadula kung at “masasamang” tao na
saan tinitibag ang bundok upang kasangkop sa pangyayari di-
hanapin ang krus na kinamatayan ni kapani paniwala.
Hesus.  Parsa– nagpapatawa at
 Moro-moro o Komedya- isang uri nagbibigay aliw
ito ng maikling dula na may  Parodya (spoof)– mangutya,
dramatikong elemento na nakasulat magbigay-puna, manggaya ng
sa orihinal na Kastila na may pangungusap at kilos ng isang
elemtong panrelihiyon, may sukat na tao sa isang tunay na buhay.
pito o walo okaya sa labing-apat na  Saynete– layunin ay
pantig. magpatawa. Ang paksa nito ay
 Sarsuwela- ang sarsuwela'y walang labis sa katotohanan,marangya
tiyak na anyo, ang pagkanta'y at malayo sa katotohanan
malaya at imahitibo.  Dulang panlipunan o social
 Panunuluyan- ipinapakita rito ang drama- dulang ukol sa isang
mag-asawang Birheng Maria at San lipunan at suliraning kinakaharap
Jose sa paghahanap ng kanilang at nilulutas nito.
matutuluyan.
Nobela
Dula
 Mahabang kathang pampanitikan
 Nahahati ang mga yugto at  Binubuo ng kabanata
naglalarawan ng isang tanghalan  Pinaghahabi habi sa isang mahusay
ng kilos at galaw, umaantig ng na pagbabalangkas
damdamin, naghahatid ng  Ang panguhahing taihan ay maaring
mensahe, at kasaysayan isa o dalawa at iba pang tauhan
 Tumatalakay sa buhay ng lahat ng
Tatlong bahagi ng dula: uri tao sa nobela,
1. Simula– binubuo ng tagpuan, tauhan, at pakikipagsapalaran, tagumpay at
sulyap na suliranin kabiguan.

2. Gitna– Matatagpuan ang saglit na

kasiglahan, tunggalian at kasukdulan
3. Wakas– naririto ang kakalasan at Sanaysay
kalutasan ng mga suliranin
 Mula sa salitang latin na
exagium na mula sa pandiwang
 exagae na ang ibig sabihin ng
exagere ay gawin, magtimbang,
magbalanse
 Magtalakay sa personal na
kuro-kuro
 Malaya itong pagpapahayag ng
karanasan,damdamin,kuro-
kuro ng manunulat.