Skor Sejarah Pt3

JOM SKOR A SEJARAH PT3 - TINGKATAN 3 Cikgu Yusnizan @KELLEYS
0
TEMA: KEDATANGAN KUASA ASING

TAJUK: CAMPUR TANGAN DAN PENJAJAHAN KUASA BARAT
SK 7.1 KEDATANGAN KUASA BARAT
SP 7.1.1 KESTABILAN DAN KEMAKMURAN NEGARA KITA
Corak sistem pemerintahan di negara kita banyak mempengaruhi pembentukan susun lapis
masyarakatnya.
(a) Jelaskan peranan golongan:
I. Pembesar :
 membantu pentadbiran sultan  mentadbir jajahan dan daerah
 melaksanakan perintah sultan  menjaga keamanan/kestabilan
 menjaga kemakmuran  mengekalkan kedaulatan negeri
II. Penghulu
 mentadbir mukim  menyampaikan arahan raja/pembesar
(b) Kebijaksanaan pemerintah membawa kepada perkembangan dan kemajuan sesebuah kerajaan.
Apakah kesan daripada tindakan tersebut?
 meluaskan pengaruh  memajukan ekonomi negeri
 terlindung daripada ancaman musuh  menstabilkan sistem pemerintahan
Maklumat berikut berkaitan dengan pendidikan formal dalam kalangan masyarakat Melayu.
Pendidikan formal dilaksanakan di istana, masjid, surau, pondok, madrasah dan istana.
(a) Nyatakan pelajaran yang di ajar di:

I. Istana
 hal pentadbiran negara  sistem politik
II. Pondok
 al-Quran  Bahasa Arab
 Ilmu hadis
(b) Nyatakan ciri-ciri sistem pendidikan di madrasah.

 mempunyai sukatan pelajaran  diawasi oleh mudir/guru besar
 dilaksanakan secara kelas  diselia oleh jawatankuasa kewangan
 mempunyai tahap permulaan, pertengahan dan pengkhususan
(c) Pada pendapat anda, mengapakah kita perlu mempunyai pendidikan formal?
 menjamin peluang pekerjaan  membantu memajukan negara
 melahirkan golongan yang bijaksana  meningkatkan status diri dan negara
(d) Pendidikan merupakan pelaburan masa depan. Bincangkan.

Pendidikan merupakan pelaburan masa depan kerana pendidikan menjanjikan peluang
kerjaya pada masa hadapan. Seseorang yang berpendidikan dapat mengubah status hidup
diri dan keluarganya. Contohnya, individu yang mahir dalam bidang sains berpeluang menjadi
saintis ataupun doktor. Hal ini secara tidak langsung dapat meningkatkan taraf hidup dan
mobiliti sosial.
Selain itu, untuk menjalani kehidupan yang selesa pada masa depan kita perlu
mendapatkan pendidikan agama. Ilmu agama penting sebagai panduan dalam kehidupan.
Pendidikan melahirkan individu berakhlak mulia seperti bertatasusila, berdikari dan berhemah
tinggi. Oleh itu, seseorang individu itu akan dipandang tinggi dan dihormati oleh masyarakat.
1
Pendidikan ialah aspek yang penting dalam kehidupan masyarakat tempatan.
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan pendidikan tidak formal?

 pendidikan awal  asuhan dalam institusi keluarga
(b) Jelaskan pelajaran yang diajar melalui pendidikan tidak formal.

 bercucuk tanam  ilmu agama
 menangkap ikan  berpekerti mulia
 bertukang  cara berkawan
 menghasilkan kraf tangan  menjaga maruah
(c) Bagaimanakah pelajaran tersebut diajarkan?

 pantun  pepatah
 syair  pantang-larang
 peribahasa  cerita teladan dan pengajaran
(d) Terangkan sistem pendidikan tidak formal yang diamalkan di negeri Sarawak dan Sabah.
Sarawak: Sabah:
 boleh berdikari apabila besar kelak  dipelajari kanak-kanak melalui keluarga
 pendidikan melalui kaedah cerita lisan  diajar berternak, memanjat, menyumpit
 berkaitan amalan kepercayaan  bertukang dan berburu
(e) Mengapakah pendidikan tidak formal perlu dikekalkan dalam kehidupan kita?
 melahirkan individu berakhlak mulia  berdikari
 berkelakuan sopan/bertatasusila  berhemah tinggi
 berkemahiran  mana-mana jawapan yang munasabah
(f) Mengapakah pendidikan penting dalam melahirkan generasi yang boleh membangunkan negara?
- panduan dan inspirasi dalam pentadbiran - membuat keputusan secara bijaksana
- kemahiran berfikir menyelesaikan masalah - merancang masa depan negara dengan
- kemahiran mentadbir utk majukan negara efektif
(g) Kegagalan institusi keluarga menerapkan pendidikan tidak formal menjadi punca keruntuhan
nilai moral dalam kalangan remaja. Berikan alasan anda tentang pernyataan tersebut.
- sikap sambalewa ibu bapa - tidak meluangkan masa bersama keluarga
- aktiviti harian anak tidak dipantau - kurang komunikasi dalam keluarga
- ibu bapa memanjakan anak dgn wang - hubungan kekeluargaan yang longgar
- tiada teguran atas kelakuan negatif anak - konflik keluarga/perceraian ibu bapa
- kesibukan ibu bapa yang bekerja - tidak menghormati orang tua di rumah
- mengejar kebendaan/materialistik - mana-mana jawapan yang munasabah

SP 7.1.2 FAKTOR KEDATANGAN KUASA BARAT KE NEGARA KITA
Revolusi Perindustrian berlaku di Britain sejak abad ke-17 merupakan antara faktor
kedatangan kuasa Barat ke Alam Melayu.
(a) Nyatakan dua negara Eropah yang datang ke Alam Melayu.

 Belanda  Britain
 Sepanyol  Portugis
2
(b) Selepas berlakunya Revolusi Perindustrian, dasar kuasa-kuasa Barat berubah. Mengapakah
Revolusi Perindustrian membawa kepada aktiviti peluasan kuasa?
- pengeluaran kilang besar-besaran - untuk eksploitasi berterusan
- keperluan terhadap bahan mentah - mencari pasaran luar/luas
(c) Mengapakah negara kita memberikan tumpuan dalam bidang perindustrian?

- membuka peluang pekerjaan - membantu memajukan negara
- meningkatkan taraf hidup rakyat - meningkatkan status negara di mata dunia
- menyaingi negara-negara maju yang lain - menambah sumber pendapatan negara
- melahirkan pekerja berkemahiran tinggi - pengeluaran barang secara besar-besaran

SP 7.1.3 PERSAINGAN KUASA BARAT UNTUK MENDAPATKAN TANAH JAJAHAN
Kuasa Barat berlumba-lumba menguasai tanah jajahan yang luas khususnya di Alam Melayu.
(a) Mengapakah British bimbang dengan kemaraan kuasa-kuasa Barat lain?

 Perancis merancang membina terusan di Segenting Kra
 Rusia berhasrat membuka petempatan di Ujung Salang
 Jerman berusaha mendapatkan Pulau Langkawi
 Amerika Syarikat ingin bertapak di Terengganu
 Sepanyol takluki Kesultanan Sulu
 bimbang negeri Melayu, Sarawak dan Sabah yang kaya dengan bahan mentah/pasaran
luas ditakluki kuasa Barat lain
(b) Bagaimanakah British berusaha menghalang kemaraan kuasa Barat tersebut?

F1 Strategi manipulasi politik
H1a Campur tangan dalam perebutan takhta di Singapura
H1b Campur tangan di Perak dalam isu perebutan takhta
H1c Campur tangan di Selangor dalam isu serangan lanun terhadap kapal dagang dan
rumah api di Tanjung Rachado
F2 Ugut sultan agar menerima pentadbiran British
C2 Sultan Abdul Samad di Selangor / Sultan Ahmad di Pahang
H2 Ugut Sultan Brunei agar iktiraf James Brooke sebagai raja
F3 Membuat perjanjian agar sultan terima Residen
C3 Perjanjian Pangkor di Perak
H3 Sultan Abdullah terima naungan British
(c) Adakah peluasan kuasa asing berlaku di negara kita? Berikan bukti.
F1 Peluasan kuasa secara tidak langsung
C1 Negara China berpengaruh dalam ekonomi/pembinaan bangunan/sistem
perhubungan/ hartanah di Malaysia
H1 Pelabur China menguasai sektor pembinaan/menggunakan buruh sendiri dari China
In1 Menggugat ekonomi rakyat dan usahawan tempatan
F2 Persaingan pengaruh China dan Amerika Syarikat
H2 Menekan negara/desakan agar mengikut telunjuk mereka/sekatan ekonomi
C2 Menguasai perdagangan antarabangsa/memanipulasi ekonomi/pasaran global
In2 Menjejaskan kadar pertumbuhan ekonomi negara
3

SP 7.1.4 PERBEZAAN STRATEGI KUASA BARAT UNTUK MENGUASAI NEGARA KITA
Pelbagai cara dan strategi telah digunakan oleh kuasa Barat untuk menguasai negara kita.
(a) Senaraikan strategi yang digunakan oleh kuasa Barat tersebut.

 serangan fizikal  manipulasi
 pakatan dan perjanjian  ugutan/desakan
 tipu helah  pajakan
(b) Bagaimanakah kuasa Barat dapat menguasai sesebuah negara melalui perjanjian?
Kuasa Barat dapat menguasai sesebuah negara melalui perjanjian dengan cara berbaik-baik
dengan Sultan. Contohnya, Sultan Ibrahim telah bersetuju menjual bijih timah kepada Belanda.
Belanda juga telah berperang dengan penduduk tempatan di Pulau Pangkor disebabkan dasar
monopoli bijih timah oleh Belanda. Belanda kemudiannya berperang dengan Johor dan Selangor
kerana berebut perairan Selat Melaka. Sultan kalah dalam berperang dan tiada pilihan, lalu
terpaksa mengadakan perjanjian untuk menyelamatkan takhta dan juga wilayah lain yang ada.
Belanda berbaik-baik dengan Johor dan berpakat dengan Johor, akhirnya berjaya mengalahkan
Portugis di Melaka dan Belanda berjaya menduduki Melaka. Belanda juga berpakat dengan British
dan kemudiannya berlaku perjanjian Inggeris-Belanda 1824 yang menyaksikan penyerahan
Melaka oleh Belanda kepada British.
(c) Strategi pajakan akan menyebabkan lama-kelamaan hak kita akan tergadai. Bincangkan.
Strategi pajakan menyebabkan lama-kelamaan hak kita akan tergadai kerana kaedah ini
membuka ruang kuasa Barat untuk mendapatkan hak mereka untuk menduduki dan
menggunakan tanah seperti kawasan perlombongan secara sah. Kuasa barat yang menentukan
masa dan bayaran untuk menduduki tanah tersebut melalui perjanjian. Malangnya jika pemilik
tempatan tidak tahu membaca, sudah tentu penjajah akan membuat tipu helah sehingga pemilik
hilang kuasa ke atas tanah. Jika pemilih meninggal, keadaan menjadi lebih sulit apabila pewaris
tidak menyimpan sebarang dokumen tentang pemajakan tersebut. Situasi ini akan menyebabkan
lama-kelamaan hak kita akan tergadai.
Imperialisme alaf baharu tidak lagi menggunakan kekuatan tentera. Beri alasan anda.
Imperialisme alaf baharu kini dalam bentuk penjajahan budaya. Penjajahan budaya ini
banyak berlaku dalam kalangan remaja kesan daripada penerapan budaya asing yang berunsur
negatif. Remaja kini mula meninggalkan budaya timur dan amalan agama sebaliknya lebih
cenderung mengamalkan budaya luar seperti hedonisme dan fahaman transgender. Keadaan ini
jelas membawa kepada keruntuhan akhlak remaja apabila mereka hilang jati diri.
Selain itu, imperialisme alaf baharu juga berlaku dalam bentuk penjajahan ekonomi.
Kekayaan sumber negara dieksploitasi oleh kuasa Barat. Keadaan ini berlaku apabila harga
bahan mentah negara ditentukan oleh turun naik pasaran antarabangsa atau kuasa besar.
Contohnya, harga petroleum negara ditentukan oleh Amerika Syarikat selaku kuasa ekonomi dunia.
Jelaslah, situasi ini akan menyebabkan berlakunya kegawatan ekonomi. Negara yang mengalami
krisis ekonomi terpaksa berhutang untuk memulihkan ekonomi. Hal ini membuka peluang kepada
kuasa besar untuk mengenakan kadar faedah yang tinggi.
Seterusnya, berlakunya penjajahan pemikiran apabila remaja kini mengagung-agungkan
negara Barat. Contohnya, barangan buatan luar negara atau filem-filem Barat lebih digemari
berbanding keluaran tempatan. Malah mereka menganggap negara atau masyarakat Barat
lebih baik dan hebat. Hal ini menyebabkan masyarakat memandang rendah terhadap barangan
atau produk keluaran tempatan.
4
Bincangkan usaha untuk mengelakkan negara kita daripada ancaman penjajahan bentuk
baharu?
 pembentukan jati diri yang utuh  setia kepada raja, pemimpin dan negara
 rakyat pelbagai kaum bersatu padu  menghargai keamanan/kedamaian
 berpegang teguh pada agama  mengamalkan prinsip Rukun Negara
 tidak mudah mempercayai anasir luar  memelihara budaya dan warisan
 mempunyai pendirian yang teguh  menolak gejala/budaya negatif
Apakah langkah yang boleh dilakukan untuk mengekalkan kedaulatan negara daripada
ancaman luar?
Antara cara yang boleh dilakukan oleh generasi muda untuk mengekalkan kedaulatan negara
daripada ancaman luar adalah dengan menjadi generasi berilmu dan berkemahiran agar boleh
mencipta inovasi baharu dalam pelbagai bidang. Selain itu, dengan memperkukuh perpaduan
kaum. Perpaduan kaum penting demi keamanan negara berbilang bangsa. Contohnya,
generasi muda yang ingin mengekalkan kedaulatan tidak akan terlibat dengan kegiatan subversif
atau terpengaruh dengan anasir luar yang menjurus kepada provokasi negatif. Seterusnya,
mewujudkan kestabilan politik seperti memilih pemimpin yang berwibawa atau berkaliber, setia
kepada pemimpin dan menjadikan Rukun Negara sebagai panduan. Akhir sekali, sama-sama
berusaha memajukan ekonomi negara agar tidak dieksploitasi oleh pihak luar untuk kepentingan
mereka.
Sekiranya anda merupakan seorang pemimpin, apakah tindakan yang boleh anda rancangkan
bagi menghalang campur tangan kuasa asing dalam pentadbiran negara? Atau
Sekiranya anda sebagai pemimpin negara, apakah peranan anda untuk memastikan hak dan
kekayaan sumber ekonomi negara tidak dieksploitasi oleh kuasa luar?
- tidak percaya pada anasir luar - memperkasakan ilmu pengetahuan

- menguatkuasakan undang-undang yang tegas - menggunakan kaedah diplomasi
- jalinan kerjasama erat antara pemimpin/rakyat - bijak mengatur strategi/perancangan
- mengetatkan syarat dalam ekonomi - memperkasakan perlembagaan negara
- ekonomi negara dihadkan kepada peribumi - bersikap tegas dalam setiap peraturan
- kebijaksanaan dalam kepimpinan - mengelakkan perbalahan sesama sendiri
Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) menekankan aspek rohani, jasmani, intelek dan emosi
selaras dengan Falsafah Pendidikan Kebangsaan. Apakah kelebihan PBS kepada pendidikan
negara?
- mendidik guru berintegriti - meningkatkan pembelajaran murid
- mudah merujuk pencapaian murid - pentaksiran menyeluruh dan seimbang
- membangunkan modal insan secara holistik - pengamalan nilai, etika dan moral yang tinggi
- menunjukkan perkembangan murid dalam pdp - penambahbaikan sistem peperiksaan
- menekankan penguasaan ilmu/sikap progresif - pentaksiran mengikut bidang yang ditetapkan
- tidak membandingbezakan murid dengan - meningkatkan kualiti pengajaran guru
gred
Sistem pendidikan yang mantap dapat membantu meningkatkan pembangunan negara yang
cemerlang. Buktikan pernyataan ini.
- salah satu tunjang pembangunan negara - mencorakkan pembentukan negara bangsa
- melahirkan sebuah negara yang maju - membangunkan ekonomi negara
- melahirkan golongan intelektual - melahirkan sumber daya manusia berkualiti
- melahirkan modal insan yang berkualiti - membangunkan sains dan teknologi negara
- melahirkan tenaga kerja mahir dan profesional - meningkatkan pendapatan/produktiviti
- membentuk perpaduan masyarakat - mencapai kesejahteraan sosial
- melahirkan rakyat yang berdaya saing - meningkatkan imej negara di mata dunia
5
SK 7.2 PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI SELAT

SP 7.2.1 PELUASAN KUASA BRITISH DI PULAU PINANG, SINGAPURA DAN MELAKA
Kedudukan Pulau Pinang yang strategik di pertengahan laluan perdagangan memenuhi
keperluan British di Alam Melayu.
(a) Jelaskan peranan Pulau Pinang sebagai

I. Pusat pengumpulan barang
- mengumpulkan emas/perak/bijih timah/rempah ratus
II. Pelabuhan persinggahan

- tempat membaiki kapal - tempat berlindung sementara
- bekalan makanan/minuman - tempat menunggu perubahan angin monsun
- memudahkan penjelajahan ke rantau Asia Pasifik
III. Pengkalan tentera

- mengawal petempatan British di pantai timur India, Madras
- mempertahankan petempatan di India
- menghadapi saingan Belanda di Alam Melayu
(b) Mengapakah kawasan Asia dan Pasifik penting terhadap British? Beri pendapat anda.
- British kehilangan Amerika sebagai tanah jajahan
- mengukuhkan laluan perdagangan ke China
- Meneroka petempatan di kawasan Asia Pasifik
- Mengukuhkan kedudukan di Australia
- Mendapatkan kelebihan bersaing dengan kuasa-kuasa Barat yang lain
Setelah menguasai Pulau Pinang, British berusaha meluaskan pengaruh ke Singapura.
(a) Jelaskan faktor-faktor yang mempengaruhi tindakan British tersebut.

- Pulau Pinang terletak di utara Selat Melaka
- Bangkahulu terletak di luar laluan utama perdagangan Alam Melayu
- perlukan pelabuhan yang lebih strategik untuk bersaing dengan Belanda di Alam Melayu
- Kedudukan Singapura di bahagian Selatan Semenanjung Tanah Melayu dapat mengawal
kegiatan perdagangan Selat Melaka dan Selat Sunda
- Singapura memainkan peranan sebagai pusat pengumpulan hasil ekonomi di Alam Melayu
- Kebanyakan kapal dagang berlabuh di pelabuhan Betawi, Riau dan Lingga
(b) Bagaimanakah tindakan British memanipulasikan isu pewarisan takhta Kesultanan Johor Riau
untuk bertapak di Singapura?
- Sultan Mahmud Shah II mempunyai dua orang putera
- iaitu Tengku Hussein, putera Sulung manakala Tengku Abdul Rahman, putera bongsu
- Tahun 1812, Sultan Mahmud Shah II mangkat
- Tengku Abdul Rahman hadir semasa pemakaman Almarhum Sultan di Lingga
- Tengku Hussein tidak hadir kerana berada di Pahang
- Tengku Abdul Rahman ditabalkan sebagai Sultan Johor Riau
- Mendapat pengiktirafan daripada orang Bugis dan Belanda
- Tengku Hussein berundur dan menetap di Riau
- Stamford Raffles mengambil peluang memujuk Temenggung Abdul Rahman menjemput
Tengku Hussein ke Singapura
- Baginda diisytiharkan sebagai Sultan Johor Riau - gelaran Sultan Hussein Muhammad Shah
- ini menyebabkan Kesultanan Johor Riau mempunyai dua orang sultan
- Sultan Abdul Rahman bersemayam di Lingga, Sultan Hussein bersemayam di Singapura
6
(c) Strategi perjanjian dilakukan oleh British untuk menguasai Singapura. Jelaskan kesan perjanjian
tersebut.
Perjanjian 6 Februari 1819 Perjanjian 2 Ogos 1824
- petempatan British di Singapura diiktiraf - Singapura diserahkan kpd British selamanya
- bendera Union Jack dinaikkan 13 Feb 1819 - Sultan & Temenggung hilang kedaulatan
- William Farquhar dilantik sebagai residen - mereka diberikan bayaran pampasan dan
pertama pencen bulanan seumur hidup
(d) Peluasan kuasa British memberikan iktibar kepada generasi masa kini. Berikan hujah
berdasarkan pengetahuan sejarah dan pengetahuan am anda.
- berhati-hati dengan anasir luar - mempunyai semangat partriotisme yg tinggi
- bertanggungjawab dlm setiap tindakan - berusaha menguasai ilmu pengetahuan
- mengukuhkan perpaduan masyarakat - berani mempertahankan hak
- kepentingan kepimpinan yang bijaksana - berganding bahu mempertahankan negara

SP 7.2.2 PERJANJIAN LONDON 1824 DAN KESANNYA TERHADAP ALAM MELAYU
Persaingan kuasa-kuasa Barat di Alam Melayu membawa kepada perancangan British dan
Belanda untuk membuat pembahagian kawasan masing-masing melalui Perjanjian London
1824.
(a) Terangkan syarat yang terkandung dalam perjanjian tersebut.
British:
- berundur dari Sumatera
- menyerahkan Bangkahulu kepada Belanda
- tidak buka petempatan baharu di Kepulauan Riau Lingga & kepulauan lain di selatan
Singapura
Belanda:
- mengiktiraf petempatan British di Singapura
- menyerahkan Melaka dan jajahan takluknya kepada British
- tidak membuka petempatan baharu di Tanah Melayu
(b) Huraikan kesan perjanjian tersebut terhadap Alam Melayu.

- pembahagian Alam Melayu kepada dua lingkungan pengaruh Barat
- Selat Melaka dan Selat Singapura dijadikan sempadan wilayah antara pengaruh British dan
Belanda di Alam Melayu
- kedaulatan kerajaan-kerajaan Alam Melayu dipinggirkan
- wujud entiti geopolitik baharu
- Tanah Melayu di bawah pengaruh British
- wilayah pengaruh Belanda dikenali sebagai Hindia Timur Belanda
- perpecahan empayar Kesultanan Johor Riau
- Singapura menjadi tanah jajahan British
- pada Ogos 1824, Sultan dan Temenggung didesak menandatangani perjanjian
menyerahkan Singapura kepada British
- berakhirnya Kesultanan Riau Lingga
- pada tahun 1911, institusi Kesultanan Riau Lingga dihapuskan oleh Belanda
- pengisytiharan kedaulatan Pahang
- 1853, Bendahara mengisytiharkan Pahang sebagai negeri yang bebas dan berdaulat
- Selat Melaka di bawah penguasaan British
- British memiliki tiga pelabuhan strategik iaitu Pulau Pinang, Melaka dan Singapura
- pengunduran Belanda dari Tanah Melayu buka peluang kepada British untuk meluaskan
kuasa ke negeri-negeri Melayu
7
(c) Pada pendapat anda, apakah kepentingan mempertahankan kedaulatan negara?

 mewujudkan negara yang aman
 rakyat akan hidup bersatu padu tanpa mengamalkan diskriminasi kaum
 meningkatkan ekonomi negara
 pelabur akan berani untuk menabur modal dalam negara
 mengekalkan identiti budaya bangsa
 penularan budaya luar perlu dicegah kerana boleh membawa kehancuran

SP 7.2.3 PEMBENTUKAN NEGERI-NEGERI SELAT
Negeri-negeri Selat merupakan unit pentadbiran yang dibentuk oleh British untuk
mengukuhkan penguasaannya terhadap Pulau Pinang, Singapura dan Melaka.
(a) Nyatakan pentadbir yang mentadbir negeri-negeri berikut sebelum pembentukan Negeri-negeri
Selat.
Melaka: Francis Light bertanggungjawab kepada Gabenor Jeneral British di India
Pulau Pinang: Residen bertanggungjawab kepada Leftenan Gabenor British di
Bangkahulu, Sumatera
Singapura: Residen Konsular
(b) Huraikan kepentingan pembentukan Negeri-negeri Selat kepada British.

Kepentingan pembentukan NNS ialah British dapat menguasai keseluruhan Selat Melaka yang
menjadi laluan utama perdagangan di Alam Melayu. Taraf pelabuhan bebas NNS berjaya
menarik kedatangan pedagang tempatan dan kapal-kapal dagang dari Alam Melayu serta
pedagang luar dari Alam Melayu. Contohnya dari Arab, India, China, Eropah dan Amerika.
Selain itu, NNS menjadi pusat pengumpulan hasil-hasil dari Alam Melayu terutamanya bijih
timah. Hal ini bertujuan untuk mengimbangi perdagangan British dengan China serta menyaingi
pelabuhan-pelabuhan Belanda di Alam Melayu.
Seterusnya, NNS menjadi pintu masuk bagi buruh luar. Buruh luar diambil untuk
mempercepat pembangunan ekonomi British. Kesannya, kewujudan masyarakat berbilang
kaum di NNS. Di samping itu, berlakunya peningkatan penanaman modal oleh pelabur luar di
NNS. Kesannya telah menyebabkan perkembangan ekonomi NNS berlaku dengan pantas.
(c) Mengapakah wujud hubungan Negeri-negeri Selat dengan Negeri-negeri Melayu?

 NNS memerlukan hasil ekonomi negeri-negeri Melayu untuk memajukan perdagangan
 Negeri-negeri Melayu memerlukan pelabuhan NNS untuk memperdagangkan hasil
ekonomi
 NNS melabur modal memajukan perlombongan bijih timah di negeri Melayu

SP 7.2.4 PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI SELAT
Pada tahun 1826, Pulau Pinang, Singapura dan Melaka digabungkan menjadi satu unit
pentadbiran yang dinamakan Negeri-Negeri Selat.
(a) Apakah tujuan penggabungan tersebut?

Penggabungan bertujuan untuk menjimatkan perbelanjaan. Pada peringkat awal penubuhan,
NNS sering mengalami masalah kewangan untuk membiayai urusan pentadbirannya dan
terpaksa dibantu oleh kerajaan Inggeris di India. Oleh itu, gabungan dibuat dan kakitangan
awam dikurangkan untuk pengurangkan perbelanjaan. Selain itu, untuk menyeragamkan
pentadbiran. NNS diletakkan di bawah satu pentadbiran yang beribu pejabat di Pulau Pinang
dan dipindahkan ke Singapura atas sebab-sebab ekonomi dan perdagangan.
8
(b) Jelaskan perubahan pentadbiran yang dialami oleh Negeri-Negeri Selat.

Perubahan pentadbiran yang berlaku adalah pada peringkat awal, NNS ditadbir oleh kerajaan
British di India iaitu antara 1826-1867. Pada mulanya diletakkan di bawah Syarikat Hindia Timur
Inggeris (SHTI) di India (1826-1857) yang diketuai oleh Gabenor. Residen Konsular dilantik
membantu Gabenor menjalankan pentadbiran. Pulau Pinang menjadi pusat pentadbiran yang
pertama. Pada tahun 1832, pusat pentadbiran NNS dipindahkan ke Singapura dan diletakkan
di bawah Pejabat India (1858-1867). Undang-undang British dikuatkuasakan. Namun begitu,
Pejabat India tidak mampu mentadbir NNS dengan baik akibat pemberontakan yang berlaku di
India. Hal ini menyebabkan Pejabat India tidak memberikan perhatian yang sewajarnya
terhadap pentadbiran NNS. Keadaan ini telah menimbulkan rasa tidak puas hati dalam
kalangan pedagang NNS. Oleh itu, pada tahun 1867, pentadbiran NNS dipindahkan ke Pejabat
Tanah Jajahan di London. Akhirnya, NNS diisytiharkan sebagai tanah jajahan British. Majlis
Perundangan ditubuhkan untuk meluluskan undang-undang sendiri.
(c) Kelemahan pentadbiran Pejabat India telah menyebabkan Pejabat Tanah Jajahan di London
mengambil alih pentadbiran Negeri-Negeri Selat. Terangkan faktor-faktor pemindahan
pentadbiran Negeri-Negeri Selat daripada kerajaan British di India ke Pejabat Tanah Jajahan di
London?
F1 Tiada wakil NNS dalam Majlis Perundangan di India
H1 Untuk meluluskan undang-undang bagi NNS
F2 Pejabat India gagal mengawal masalah rompakan terhadap kapal dagang
F3 Pejabat India gagal mengawal pertelingkahan kumpulan Cina di NNS
F4 Pejabat India mahu menjadikan mata wang rupee India sebagai mata wang NNS
H4 Menggantikan mata wang dolar Sepanyol yang telah lama digunakan
F5 Cadangan Pejabat India mengenakan cukai pelabuhan di NNS
H5 Akan menjejaskan kemakmuran taraf pelabuhan bebas
F6 Pejabat India menjadikan NNS sebagai tempat buangan banduan
H6 Menjejaskan imej NNS sebagai pusat perdagangan
(d) Apakah iktibar yang diperoleh daripada peristiwa tersebut?

 menyelesaikan masalah secara diplomasi
 berhati-hati dengan pengaruh luar
 mengukuhkan perpaduan masyarakat
 berani mempertahankan hak
 matang dalam sebarang tindakan
 meningkatkan semangat patriotisme
 berusaha meningkatkan ilmu pengetahuan
 kesanggupan mempertahankan kedaulatan negara
(e) Sekiranya anda seorang pemimpin negara, apakah ciri-ciri yang perlu anda miliki untuk
menjamin kestabilan sistem pentadbiran negara?
 berwawasan dan maju ke hadapan
 berfikiran terbuka
 cekap dalam pentadbiran
 bijak menjalinkan hubungan luar
 berfikiran kreatif dan inovatif
 mementingkan kemajuan sains dan teknologi
 tidak mudah terpengaruh dengan kuasa asing
9
Pelaksanaan pentadbiran kerajaan yang sistematik amat penting untuk memajukan sesebuah
negara. Huraikan.
F1 Mewujudkan kakitangan yang cekap dalam perkhidmatan
H1 Segala tugas yang diamanahkan dapat memuaskan hati semua pihak
C3 Bersikap telus dan integriti dalam pelantikan kakitangan perkhidmatan awam
F2 Mengurangkan karenah birokrasi
H2 Menyegerakan penyelesaian tugas yang diamanahkan
C3 Anugerah kualiti bagi menggalakkan persaingan sihat dalam kalangan agensi kerajaan
F3 Menggunakan kemudahan Teknologi Maklumat dan Komunikasi (ICT)
H3 Membolehkan negara kita bersaing dengan negara-negara maju yang lain
C3 Meningkatkan pencapaian jalur lebar di seluruh negara utk meningkatkan daya saing
negara
F4 Menggalakkan kemasukan pelabur dari dalam dan luar negara
H4 Meningkatkan dan membangunkan ekonomi negara
C4 Mengadakan lawatan ekonomi atau perjanjian perdagangan dengan negara luar
F5 Mengamalkan budaya amanah, telus dan bertanggungjawab
H5 Mengambil tindakan sewajarnya kepada kakitangan yang menyalahgunakan kuasa
dan tidak amanah
C5 Memperkasa kempen Bersih, Cekap dan Amanah / Membudayakan Integriti
F6 Meningkatkan bilangan tenaga kerja mahir
H6 Memperbanyak kursus atau program untuk meningkatkan kecekapan kemahiran
C6 Dianjurkan oleh NGO / institusi pengajian tinggi / syarikat swasta
SK 7.3 PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI MELAYU BERSEKUTU

SP 7.3.1 KEKAYAAN HASIL BUMI
Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang kaya dengan hasil bumi seperti bijih timah dan
emas.
(a) Jelaskan peringkat kegiatan melombong bijih timah pada abad ke-15.
F1 Diusahakan oleh orang Melayu di lembah-lembah sungai
H1 Orang Melayu melombong bijih timah bagi kegunaan tempatan dan diperdagangkan
F2 Perdagangan bijih timah dijalankan di bawah pengawasan pembesar Melayu
H2 Pembesar Melayu sebagai pemilik lombong membekalkan semua keperluan
perbelanjaan
F3 Pembesar Melayu memperoleh kawasan pegangan melalui surat tauliah daripada sultan
H3a Punca pendapatan utama mereka ialah perdagangan bijih timah
H3b Sultan menerima bahagiannya daripada hasil perdagangan bijih timah
(b) Huraikan perkembangan perlombongan bijih timah di Perak pada abad ke-16 hingga ke-17.
F1 Perak terkenal dengan hasil bijih timah sejak zaman Kesultanan Perak
F2 Tertumpu di sepanjang Sungai Perak dan anak sungai di daerah sekitar Kuala Kangsar
dan Kelian Intan
F3 Pada tahun 1616, bijih timah mula dilombong di Manjung dan Beruas
F4 Perak merupakan pelabuhan utama yang menghasilkan bijih timah dan sering dikunjungi
pedagang dari Portugis
F5 Kekayaan dan kemakmuran Perak menyebabkan Acheh meletakkan Perak sebagai
negeri naungannya pada abad ke-16 hingga abad ke-17
F6 Perak menggunakan bijih timah sebagai bahan bernilai untuk mendapatkan
perlindungan Portugis di Melaka bagi membebaskan Perak daripada naungan Acheh
(c) Jelaskan perkembangan perlombongan bijih timah di Perak dan Selangor pada abad ke-18.
i. Perak
F1 Pertengahan abad ke-18, bijih timah dikeluarkan oleh pelombong kecil Melayu
10
C1 di kawasan Larut seperti Kerian, Kurau, Larut, Terong dan Beruas

F2 Sultan Muzaffar Shah memeterai perjanjian menjual bijih timah dengan Belanda di
Melaka
F3 Menjelang akhir abad ke-18, pengeluaran bijih timah Perak merosot
H3 Akibat aktiviti penyeludupan bijih timah ke pedagangan British di Pulau Pinang melalui
Sungai Kurau
ii. Selangor
F1 Kekayaan bijih timah di Kuala Sungai Selangor menarik ramai pedagang luar ke Kuala
Selangor
F2 1970, Sultan Ibrahim dan Belanda menandatangani perjanjian penjualan hasil timah
antara Selangor dengan Belanda
(d) Kekayaan bijih timah mencapai tahap penting pada abad ke-19. Bincangkan.
i. Perak
F1 Perlombongan bijih timah mencapai tahap penting pada tahun 1840-an, hasil
penemuan bijih timah di Larut
H1a Long Jaafar dan Ngah Ibrahim memajukan perlombongan bijih timah di Klian Pauh dan
Klian Baru dengan membawa masuk pelombong Cina
H1b Ngah Ibrahim menjadikan Kuala Sepetang sebagai pelabuhan untuk mengangkut bijih
timah dari Perak ke Pulau Pinang
F2 Akhir abad ke-19, Lembah Kinta muncul sebagai pengeluar utama bijih utama dunia
H2a Menyebabkan kemunculan bandar Gopeng, Ipoh, Batu Gajah dan Kampar
H2b 1870-an, Sultan Ismail mengusaha dan memajukan kawasan perlombongan baharu di
Lembah Kinta
H2c Menyebabkan kemunculan bandar Papan dan Pengkalan Peguh
ii. Selangor
F1 Sultan Abdul Samad menjadikan Jugra di daerah Langat sebagai pusat pentadbiran
Kesultanan Selangor
H1a Jugra memainkan peranan penting sebelum pusat pentadbiran kerajaan berpindah ke
Klang
H1b Jugra menjadi pusat pengutipan cukai bijih timah yang dibawa keluar melalui Sungai
Langat untuk dibawa ke pelabuhan Melaka
F2 Pada 1860, Kuala Lumpur menjadi pusat pengeluaran bijih timah yang penting di
Selangor
H2a Bijih timah berjaya dilombong di Ampang, kuala sungai yang menjadi pertemuan di
antara Sungai Klang dan Sungai Lumpur dijadikan pengkalan untuk mengangkut bijih
timah
H2b Mendorong ramai orang Melayu dan Cina mendirikan petempatan di situ
H2c Kesannya terbentuklah bandar Kuala Lumpur
iii. Negeri Sembilan

F1 Lukut merupakan wilayah Kesultanan Selangor
H1a Perlombongan bijih timah di Lukut mula diusahakan oleh Raja Busu dengan membawa
masuk pelombong Cina
H1b 1830-an, selepas kemangkatan Raja Busu, Raja Jumaat berjaya menjadikan Lukut
sebagai pusat perdagangan bijih timah yang terkenal
F2 1880, Lukut diserahkan kepada daerah Sungai Ujong, Negeri Sembilan
H2a Melalui rundingan antara Sultan Selangor bersama-sama pemerintah Sungai Ujong
H2b Kajang, Semenyih dan Beranang yang sebelumnya di dalam kawasan Sungai Ujong
menjadi sebahagian daripada wilayah Kesultanan Selangor
11
(e) Pada pendapat anda, mengapakah bijih timah penting kepada penjajah pada masa tersebut?
 Mengaut keuntungan
 Sumber kekayaan penjajah
 Sumber ekonomi penjajah
 Memenuhi keperluan di negara mereka
 Menghasilkan barangan untuk dieksport
 Memenuhi permintaan di Eropah
 Keperluan semasa Revolusi Perindustrian
 Mendapat permintaan yang tinggi di Eropah
 Tiada sumber bahan mentah seperti bijih timah di negara mereka
 Menjana ekonomi melalui perusahaan bijih timah
 Meningkatkan pasaran eksport ke negara lain
Perlombongan emas di negeri-negeri Melayu tertumpu di kawasan jalur emas yang sebahagian
besarnya terletak di negeri Pahang.
(a) Namakan dua kawasan perlombongan emas di Pahang.

 Sungai Tembeling  Tui  Kechau
 Sungai Jelai  Tersang  Hulu Dong
 Sungai Semantan  Selinsing
 Raub  Penjom
(b) Terangkan perkembangan kegiatan perlombongan emas di Pahang:

F1 Abad ke-16 dan ke-17
H1a Dijalankan oleh orang Melayu, orang Asli dan orang Minangkabau
H1b Menggunakan kaedah mendulang dan melampan
F2 Abad ke-18
H2a Kekayaan emas menarik kehadiran orang Cina dari Kelantan, Perak dan Negeri Sembilan
H2b Menggunakan kaedah melampan
F3 Abad ke-19
H3a Sultan Ahmad memberikan konsesi kepada orang Eropah untuk memajukan kegiatan
perlombongan di Pahang
H3b Menggunakan kaedah lombong dedah dan lombong bawah tanah
(c) Cadangkan tindakan untuk memanfaatkan tinggalan kawasan perlombongan emas.

 Membangunkan sebagai kawasan pelancongan
 Menjadikan kawasan tersebut sebagai taman tema
 Memajukan sebagai kawasan rekreasi keluarga
 Menanam tanaman hidroponik
 Menebus guna untuk pembangunan komersial
Malaysia juga terkenal dengan industri perlombongan petroleum dan gas asli.
(a) Jelaskan sumbangan sektor perlombongan kepada ekonomi negara.
Sektor perlombongan dapat meningkatkan KDNK dan pendapatan eksport negara. Hasil
perlombongan yang dieksport seperti petroleum mentah akan menghasilkan pendapatan yang
lumayan kepada Malaysia. Perolehan daripada pendapatan ini membolehkan Malaysia
melaksanakan pelbagai projek pembangunan khususnya pembangunan infrastruktur dalam
negara. Contohnya pembinaan lebuh raya bertingkat dan peluasan jaringan internet di
seluruh negara. Oleh itu, kebajikan dan kesejahteraan rakyat terjamin.
Selain itu, sektor perlombongan mewujudkan peluang pekerjaan kepada penduduk.
Sektor perlombongan menyediakan peluang pekerjaan yang banyak seperti ahli geologi
petroleum, jurutera dan pekerja di pelantar minyak. Dengan adanya peluang pekerjaan,
pengangguran dapat dikurangkan. Oleh itu, taraf hidup rakyat dapat ditingkatkan.
12
(b) Bincangkan kesan aktiviti perlombongan terhadap persekitaran fizikal.

Kesan aktiviti perlombongan terhadap persekitaran fizikal ialah tinggalan kawasan
perlombongan pasir akan membentuk lekukan, kolam atau tasik. Di sesetengah kawasan yang
dibiarkan, terbentuk lopak atau kolam takungan besar yang sukar dipulihkan terutamanya di
kawasan lembah sungai. Oleh itu, kos yang tinggi diperlukan untuk proses pemulihan kawasan
tersebut.
Selain itu, cerun-cerun bukit di kawasan berhampiran lombong akan musnah. Kegiatan
perlombongan membentuk pandang darat cerun-cerun bukit yang musnah. Pandang darat
yang terbentuk adalah seperti kesan-kesan pemotongan, penarahan, kelaran dan peletupan
bukit. Hal ini bukan saja menjejaskan landskap sesuatu kawasan malah boleh mengundang
bahaya kepada penduduk berhampiran.
(c) Cadangkan langkah yang boleh diambil untuk mengekalkan daya tampung mineral sumber
tenaga di Malaysia.
Antara cadangannya adalah dengan mengehadkan kuota pengeluaran. Langkah
pengawalan ini termasuklah mengehadkan lesen atau konsesi carigali mengikut tempoh dan
kawasan untuk mengurangkan pengeluaran. Selain itu, mewujudkan rezab mineral yang kekal
agar simpanan sumber mineral dijamin berterusan dan tidak dieksploitasi sepenuhnya dalam
masa yang singkat.
Di samping itu, kerajaan hendaklah memajukan sumber tenaga gantian alternatif. Bagi
mengurangkan kebergantungan kepada sumber tenaga konvensional maka sumber tenaga
gantian yang lebih murah, berterusan dan bersih perlu dimajukan. Contohnya seperti tenaga
hidroelektrik, tenaga solar dan tenaga ombak menggantikan sumber gas asli dan arang batu
untuk menjana tenaga elektrik. Di samping itu, biodiesel digunakan kepada kenderaan untuk
mengurangkan kebergantungan kepada sumber minyak petrol.
(d) Cadangkan langkah untuk meningkatkan kebergunaan bekas lombong di Malaysia.

Antara langkah meningkatkan kebergunaan bekas lombong di Malaysia adalah dengan
menebusguna bekas lombong untuk dijadikan kawasan pertanian komersial. Contohnya
penanaman jambu batu, limau bali dan sayur-sayuran. Selain itu, bekas lombong boleh
ditebusguna untuk dijadikan sebagai kawasan padang ragut. Contohnya untuk ternakan
lembu dan biri-biri.
Seterusnya, menebusguna bekas lombong untuk dijadikan tapak petempatan dan
perindustrian. Estet perumahan yang besar di sekitar Kuala Lumpur dan Selangor adalah hasil
penebusgunaan kawasan lombong bijih timah, bijih besi dan arang batu.
Di samping itu, kawasan bekas lombong boleh ditebusguna untuk dijadikan sebagai
kawasan rekreasi. Bekas lombong boleh dimajukan sebagai kawasan taman tema yang dapat
menarik kunjungan ramai dan menjana pendapatan negara. Contohnya, bekas lombong bijih
besi di Sungai Besi telah ditebusguna menjadi kawasan Taman Tema Mines Wonderland.
Kawasan tersebut juga dimajukan dengan pembangunan komersial seperti pembinaan hotel,
pusat perniagaan dan perindustrian serta kawasan perumahan.

SP 7.3.2 PELUASAN KUASA BRITISH DI PERAK, SELANGOR, NEGERI SEMBILAN DAN PAHANG
Pelbagai strategi digunakan oleh British untuk meluaskan kuasa di Perak, Selangor, Negeri
Sembilan dan Pahang.
(a) Jelaskan strategi-strategi tersebut.

 manipulasi  ugutan
 desakan  perjanjian dengan pemerintah tempatan
13
(b) Gabenor Negeri-Negeri Selat, Andrew Clarke telah mengambil peluang daripada peristiwa yang
berlaku di Perak untuk campur tangan. Terangkan peristiwa-peristiwa yang membawa kepada
campur tangan British di negeri tersebut.
Perang Larut berlaku dari tahun 1861-1874. Pemerintah Larut, Tengku Menteri Ngah Ibrahim
membawa masuk ramai pelombong Cina untuk memajukan perlombongan bijih timah di Larut.
Berlakunya pergaduhan pelombong Cina antara kumpulan Ghee Hin dan Hai San kerana
masing-masing mempertahankan hak dan kepentingan masing-masing. Pergaduhan ini telah
membawa kepada tercetusnya Perang Larut yang telah akhirnya telah menjejaskan perdagangan
bijih timah di Negeri-Negeri Selat. Golongan pelabur Eropah dan pedagang NNS meminta British
campur tangan untuk melindungi pelaburan perlombongan bijih timah mereka.
Selain itu, berlakunya perebutan takhta Kesultanan Perak. Perak mengamalkan sistem
penggiliran dalam pewarisan takhta yang diasaskan pada awal tahun 1820-an. Melalui sistem ini,
bakal raja perlu melalui tiga jawatan iaitu Raja Di Hilir, Raja Bendahara dan Raja Muda. Pada akhir
abad ke-19, berlaku krisis dalam kalangan kerabat diraja Perak berkaitan dengan sistem pewarisan
takhta dalam Kesultanan Perak. Selepas kemangkatan Sultan Ali, Raja Ismail iaitu Raja Bendahara
dilantik sebagai Sultan dan mendapat sokongan daripada pembesar Hulu Perak termasuk Ngah
Ibrahim, Menteri Larut. Pelantikan ini dibantah oleh Raja Yusuf iaitu Raja Di Hilir yang menuntut
haknya sebagai Sultan. Raja Abdullah selaku Raja Muda tidak ditabalkan sebagai Sultan kerana
tidak hadir ke upacara pemakaman Sultan Ali. Raja Abdullah menuntut kembali haknya sebagai
Sultan dan mendapat sokongan daripada pembesar di Hilir Perak seperti Dato’ Maharaja Lela.
(c) Apakah iktibar yang boleh kita pelajari daripada peristiwa tersebut?
 pelantikan pemimpin yang berwibawa bagi menjamin kestabilan politik negara
 pengukuhan perpaduan dalam kalangan masyarakat agar negara sejahtera
 perancangan strategi yang berkesan bagi memastikan kejayaan dalam perjuangan
 mengutamakan kedaulatan negara berbanding kepentingan diri sendiri
 berhati-hati dengan anasir luar agar tidak mudah campur tangan dalam politik negara
 kesanggupan berkorban untuk negara bagi menjamin kedaulatan negara
 mengelakkan sentimen perkauman bagi mengekalkan keharmonian masyarakat
 berfikiran positif dalam sebarang tindakan agar keputusan bijak dapat diambil
Bagi mengukuhkan kuasa, British mengadakan perjanjian dengan pemerintah tempatan untuk
mengikat persetiaan menerima pengaruh British.
(a) Namakan perjanjian yang pernah ditandatangani antara British dengan negeri-negeri Melayu.
 Perjanjian Pangkor 1874
 Perjanjian British-Sungai Ujong 1874
 Perjanjian Britsh-Selangor 1875
 Perjanjian British-Pahang 1887
(b) Menerusi perjanjian ini British telah menempatkan Residen di negeri Perak. Apakah peranan
Residen British?
F1 Menasihati Raja-raja Melayu dalam semua hal ehwal pentadbiran
H1 Kecuali berkaitan agama Islam dan adat Melayu
F2 Semua nasihat hendaklah diikuti dan dipatuhi
F3 Berkuasa penuh atas pungutan cukai
F4 Bertanggungjawab menjaga keamanan negeri
(c) Jelaskan ciri-ciri pelaksanaan Sistem Residen yang telah menggugat kuasa Sultan dan pembesar
Melayu.
F1 Nasihat British mesti diterima
F2 Sultan tidak lagi boleh membuat undang-undang seperti sebelumnya
F3 Sultan dan pembesar kehilangan kuasa dalam pentadbiran
14
F4 Kehilangan kuasa pungutan cukai

F5 Residen mengambil alih pentadbiran pada peringkat pembesar dan negeri
F6 Peranan pembesar digantikan oleh pegawai-pegawai British
F7 Jabatan-jabatan dan sistem bercorak Barat digunakan bagi menggantikan sistem
pentadbiran tradisional
(d) Sebagai pemimpin masa depan, apakah iktibar daripada peritiwa pengenalan Sistem Residen di
negeri-negeri Melayu?
 Sentiasa berwaspada terhadap kuasa asing
 Menghargai khazanah kekayaan sumber alam
 Bersatu kita teguh, bercerai kita roboh
 Sentiasa bersedia mempertahankan negara
 Penggunaan strategi yang baik dalam tindakan
 Pengukuhan perpaduan dalam kalangan masyarakat
 Menguasai ilmu pengetahuan
 Kepimpinan yang berwibawa
Perjanjian Pangkor merupakan satu perjanjian yang ditandatangani pada 20 Februari 1874.
perjanjian ini merupakan perjanjian pertama British dengan negeri Melayu.
(a) Senaraikan pihak-pihak yang terlibat dalam perjanjian tersebut.

 Sir Andrew Clarke, wakil kerajaan British
 Ketua kumpulan Ghee Hin dan Hai San
 Raja Abdullah
 Pembesar Melayu Perak
(b) Apakah syarat-syarat perjanjian tersebut?

 Raja Abdullah diiktiraf sebagai Sultan Perak
 British berkuasa penuh atas pungutan cukai di Perak
 Ngah Ibrahim diakui sebagai Orang Kaya Menteri Larut dan menerima seorang Penolong
Residen
 Sultan menerima seorang Residen British. Nasihatnya mesti diminta dan dipatuhi dalam
semua urusan pentadbiran kecuali agama Islam dan adat Melayu
 Raja Ismail dibenarkan memakai gelaran Sultan Muda dan diberikan sebuah jajahan kecil
untuk ditadbir
Walaupun British memberikan bantuan ketenteraan, namun British tidak berjaya memujuk
Sultan Abdul Samad supaya menerima perlindungan British. British terus mencari alasan
untuk menguasai Selangor.
(a) Apakah peristiwa yang menyebabkan British mendesak Sultan Selangor supaya menerima
perlindungan mereka?
 Kapal dagang British dirompak di perairan Kuala Langat
 Rumah api di Tanjung Rachardo diserang
(b) Apakah alasan British berbuat demikian?

 Sultan Selangor gagal mengawal keselamatan perairan Selangor utk kegiatan
perdagangan
(c) Jelaskan kandungan Perjanjian Inggeris-Selangor 1875.

 British membantu Sultan memerintah negeri
 British menghantar J.G.Davidson menetap di Klang
 British menghantar Frank Swettenham menetap di Langat membantu pentadbiran
Selangor
15

SP 7.3.3 PEMBENTUKAN NEGERI-NEGERI MELAYU BERSEKUTU
Negeri-negeri Melayu Bersekutu (NNMB) ditubuhkan semasa Sir Charles Mitchell menjadi
Gabenor Negeri-negeri Selat.
(a) Nyatakan ciri-ciri Negeri-negeri Melayu Bersekutu.

 Gabungan Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang membentuk sebuah
persekutuan
 Residen Jeneral sebagai ketua pentadbiran kerajaan persekutuan
 Raja-raja Melayu menerima nasihat Residen Jeneral dalam semua perkara kecuali yang
berkaitan agama Islam dan adat Melayu
 Kuala Lumpur menjadi pusat pentadbiran NNMB
 NNMB juga dikenali sebagai Persekutuan 1896
(b) Huraikan faktor-faktor pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu.

F1 Mengatasi kelemahan Sistem Residen
H1a Residen tidak diberikan garis panduan yang jelas untuk menjalankan tugas
H1b Residen menjadi semakin berkuasa dalam Majlis Mesyuarat Negeri
H1c Raja dan pembesar Melayu tidak berpuas hati kerana kehilangan kuasa dalam
pentadbiran dan pungutan cukai
F2 Menyeragamkan pentadbiran
H2a Pentadbiran di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang tidak seragam kerana
mempunyai undang-undang tersendiri
H2b Kemajuan ekonomi antara negeri tidak seimbang
H2c British memerlukan pentadbiran yang cekap dan seragam untuk memudahkan
eksploitasi ekonomi
F3 Menjamin keselamatan negeri
H3a Penggabungan membolehkan NNMB mempunyai pasukan keselamatan sendiri
H3b Menjaga keamanan tanpa mengharapkan bantuan luar
F4 Menangani masalah kewangan Pahang
H4a Gabungan negeri-negeri Melayu yang kaya
H4b Perak, Selangor dan Negeri Sembilan dapat membantu mengurangkan beban
kewangan negeri Pahang
(c) Jelaskan kesan-kesan penubuhan NNMB dari segi politik, ekonomi dan sosial.
Politik:
F1 Berjaya mewujudkan keseragaman dan kecekapan pentadbiran di seluruh persekutuan
H1 Keamanan dan peraturan yang stabil dan menyeluruh berjaya diwujudkan di seluruh
persekutuan
C1 Sistem pentadbiran, cukai, keadilan serta undang-undang tanah dapat disatukan dan
diselaraskan kerana semua urusan pentadbiran dijalankan atas arahan kerajaan pusat
F2 Sultan, Residen dan Majlis Mesyuarat Negeri kehilangan kuasa
H2 Mereka tertakluk di bawah arahan Residen Jeneral dalam menjalankan pentadbiran
C2a Kuasa Sultan hanya dalam hal ehwal agama Islam dan adat resam Melayu
C2b Residen tidak lagi bebas menjalankan pentadbiran negeri kerana mereka tertakluk di
bawah arahan Residen Jeneral
C2c Majlis Mesyuarat Negeri kehilangan fungsi sebagai institusi pentadbiran
Ekonomi:
F3 Memberikan lebihan hasil dan hasil persekutuan dapat digunakan oleh semua negeri
dalam semua gabungannya
H3 Keadaan politik dan peluang-peluang ekonomi telah menggalakkan pelabur-pelabur
dari negeri-negeri Melayu atau seberang laut untuk melibatkan diri
16
C3 Dalam kegiatan ekonomi khususnya bijih timah dan getah

F4 Memajukan kegiatan ekonomi NNMB
H4 Pembinaan sistem jalan raya dan jalan kereta api terutamanya yang menghubungkan
negeri
C4 Memajukan perusahaan bijih timah dan getah
Sosial:
F5 Berjaya mewujudkan keamanan dan peraturan
H5a Jaminan keselamatan dan persamaan hak di sisi undang-undang telah menggalakkan
imigran Cina dan India
H5b Kedatangan imigran mewujudkan masyarakat majmuk
F6 Terdapat pelbagai kemudahan sosial
C6 Seperti perhubungan, kesihatan dan pelajaran
F7 Banyak sekolah didirikan
C7 Seperti sekolah Melayu, sekolah Tamil, sekolah Cina dan sekolah Inggeris
SK 7.4 PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI MELAYU TIDAK BERSEKUTU

SP 7.4.1 PEMERINTAHAN KESULTANAN MELAYU DI PERLIS, KEDAH, KELANTAN, TERENGGANU DAN JOHOR
Pemerintahan Kesultanan Melayu membentuk pentadbiran yang tersusun dan diwarisi

turun-temurun.
(a) Jelaskan latar belakang kesultanan berikut:
Kerajaan Perlis:
 Merupakan wilayah yang terpisah dengan Kedah pada tahun 1824
 Maharaja Siam mengiktiraf Syed Hussin Jamallulail di Bangkok sebagai Raja Perlis pertama
 Menggunakan gelaran Phya Songkhram Rama Wichit Willis Asmara Phya Pelit
 Istiadat pengisytiharan diadakan di istana Arau sebagai pemberitahuan kepada rakyat
Perlis
Kesultanan Kedah:
 Bermula sejak abad ke-7 - merupakan kerajaan terawal
 Pertapakan Islam di Kedah sejak abad ke-12 telah memulakan sistem pemerintahan Islam
 Pusat pemerintahan di Kota Bukit Meriam
 Pemerintah pertama yang bergelar sultan ialah Sultan Mudzaffar Shah
Kesultanan Kelantan:
 Wujud sebelum abad ke-17
 Semasa pemerintahan Long Yunus (1776-1794) kerajaan Kelantan berjaya disatukan
 Baginda Long Yunus menaiki takhta dengan gelaran Yang Dipertuan
 Pertelingkahan antara Kelantan dengan Terengganu serta pengaruh Siam menyebabkan
perubahan berlaku pada tahun 1812
 Bagi mengelakkan ancaman Terengganu, Sultan Muhammad I membuat persetiaan dgn
Siam
 Maharaja Siam mengurniakan gelaran Phya Pipit Pakdi kepada Sultan Muhammad I
 Siam meluaskan pengaruhnya di Kelantan hingga tahun 1909
Kesultanan Terengganu:
 Pengasasnya ialah Sultan Zainal Abidin I (1708-1733)
 Membawa kemajuan negeri dan memelihara kedaulatan kerajaan
 Negeri Terengganu merupakan negeri paling akhir menerima Penasihat British
Kesultanan Johor:
 Sebaik sahaja jurai keturunan Sultan Melaka berakhir pada 1699, Kesultanan Johor
diperintah oleh keturunan Bendahara
 Konflik politik yang berlaku membolehkan keturunan Temenggung Daeng Ibrahim menjadi
pemerintah di Johor
 Kedudukannya digantikan oleh anakanda baginda iaitu Daeng Abu Bakar yang menjadi
Sultan Johor pada 1885
17
(b) Terangkan peranan golongan pembesar dalam tradisi Kesultanan Melayu.

Pembesar Peringkat  Melaksanakan perintah sultan
Negeri  Mentadbir dan mengutip cukai di kawasan tertentu
Pembesar Peringkat  Menjaga keamanan
Jajahan @ Daerah  Mempertahankan kedaulatan negeri
 Menyerahkan sebahagian hasil cukai kepada kerajaan
 Menyediakan tenaga kerja
Pembesar Peringkat  Memungut cukai
Kampung (Penggawa @  Membekalkan tenaga tentera
Penghulu)  Mengekalkan taat setia masyarakat
 Perantara antara pembesar dengan rakyat
(c) Bagaimanakah bentuk pentadbiran negeri-negeri tersebut?

Kerajaan Perlis:
 Raja Syed Hussin Jamalullail membentuk pasukan pentadbiran yang berwibawa
 Terdiri daripada kalangan pembesar tempatan
 Tuan Syed Abdullah ibni Syed Harun Jamalullail dilantik sebagai Raja Muda Perlis
 Dato’ Arau sbg Perdana Menteri dengan gelaran Dato’ Belat Paduka Seri Perdana Menteri
 Perlis dibahagikan kepada 22 buah mukim
Kesultanan Kedah:
 Diketuai oleh Sultan dan pembesar
 Disokong oleh undang-undang yang kemas dan teratur
 Wujud pembahagian wilayah yang diletakkan di bawah pengawasan pembesar daerah
 Di setiap daerah, diwujudkan mukim-mukim yang dikendalikan oleh penghulu
 Terdapat 128 mukim di Kedah
 Sultan dibantu oleh para pembesar
 Dikenali sebagai Sistem Jemaah Menteri yang dibentuk oleh Sultan Muhammad II
(1839-1886)
 Dalam pentadbiran wilayah, negeri Kelantan dibahagikan kepada jajahan tertentu
 1904, terdapat tiga jajahan iaitu Selatan Batu Mekebang, Pasir Puteh dan Pasir Mas
 Pada peringkat paling bawah, pentadbiran dijalankan oleh Tok Kweng yg dibantu oleh
imam
 Tok Kweng/Penggawa bertanggungjawab mentadbir kawasan jajahan/kweng
 Orang tengah antara penduduk kampung dengan pembesar/pemerintah/pihak istana
 Menyampaikan segala keinginan dan hasrat penduduk kampung kepada pihak berkuasa
untuk diambil tindakan
 Sultan dibantu oleh pembesar
 sebagai penasihat baginda atau dalam urusan pentadbiran wilayah dan daerah
 Sistem penghulu diperkemas ketika zaman pemerintahan Sultan Omar (1839-1876)
 Pemerintahan Sultan Zainal Abidin III dibantu Tengku Musa, Tuan Hitam, Che Abdul Rahim
 Terdapat pembesar bergelar Dato’ Mata-mata yang bertugas menyambut kedatangan
pelawat atau orang kenamaan Terengganu
 Sistem Jemaah Mesyuarat Kerajaan dibentuk bagi memutuskan sesuatu hukuman atau
perisytiharan negeri
 Anggotanya dikenali sebagai Ahli Mesyuarat
Kesultanan Johor:
 Johor mengalami zaman pemodenan ketika pemerintahan Maharaja Abu Bakar
 Baginda mengasaskan sistem pentadbiran moden yang cekap dan berkesan
 Mewujudkan Majlis Jemaah Diraja Johor, Jemaah Menteri dan jabatan-jabatan kerajaan
 Dibantu pembesar kerajaan seperti Dato’ Seri Amar Diraja dan Dato’ Bentara Dalam
 Jawatan Menteri Besar dan Setiausaha Kerajaan untuk melicinkan pentadbiran
18
(d) Jelaskan hubungan luar yang wujud dalam kesultanan Melayu di negeri-negeri berikut:
Kerajaan Perlis:
 Hubungan dengan Siam terus berjalan dengan baik
 Menjadi strategi Perlis untuk tidak diganggu gugat oleh kuasa lain
Kesultanan Kedah:
 Kedah menjalinkan hubungan luar dengan Siam
 Untuk mempertahankan negeri daripada ancaman Burma
 Hubungan dua hala ini berlaku dalam pelbagai cara
 Hubungan diplomatik, pentadbiran dan kewangan
 Hubungan dengan kerajaan Siam terjalin semasa pemerintahan Sultan Muhammad I
 Menjalinkan hubungan dengan Terengganu, Kedah, Patani dan negeri-negeri Melayu
yang lain
 Menjalinkan hubungan dengan Siam sejak abad ke-18
 Menjalinkan hubungan dengan negeri Kelantan, Patani dan Johor
 Membolehkan Terengganu diakui sebagai negeri berdaulat oleh negeri-negeri yang lain
Kesultanan Johor:
 Maharaja Abu Bakar menjalinkan hubungan dengan negeri-negeri Melayu yang lain
 Termasuklah Terengganu, Perak, Pahang dan Selangor
 Menjalinkan hubungan dengan negara-negara luar melalui lawatan ke Eropah dan Jepun
 Kesannya, kuasa-kuasa ini mengiktiraf kedudukan Johor
(e) Apakah bentuk perundangan negeri-negeri tersebut?

Kerajaan Perlis:
 Berdasarkan Undang-undang Kesultanan Kedah sebagai rujukan
 Pelaksanaannya menitikberatkan kebajikan terhadap rakyat
Kesultanan Kedah:
 Kanun undang-undang Kedah yang pertama ditulis pada 1650
 Memberikan hak kepada raja dan golongan pemerintah
 Terdapat 5 bab undang-undang Kedah
 Pelaksanaan undang-undang syarak semasa pemerintahan Sultan Muhammad II
 Membolehkan Kelantan berada dalam keadaan aman dan makmur sebagai pusat
perdagangan
 Sejak pemerintahan Sultan Zainal Abidin I, sistem perundangan dan kehakiman
berasaskan prinsip keadilan Islam dilaksanakan
 Semasa Sultan Zainal Abidin III, baginda melantik Tengku Musa sebagai Ketua Jabatan
Mahkamah untuk menjalankan urusan berkaitan keadilan dan perundangan
 1911, Undang-undang Bagi Diri Kerajaan Terengganu digubal dan diamalkan
 Hakim mahkamah dipilih secara teliti daripada individu yang berkebolehan dan
mempunyai pengetahuan agama yang luas
Kesultanan Johor:
 1895, Kesultanan Johor memasyhurkan Undang-undang Tubuh Kerajaan
 digunakan sebagai peraturan dalam pemerintahan
(f) Apakah nilai-nilai murni yang boleh dicontohi daripada warisan pemerintahan silam?
 Mentaati raja dan negara  Setia kepada raja dan negara
 Bersemangat kekitaan  Bijak merancang strategi
 Berfikiran rasional  Mempunyai kredibiliti yang positif
 Berani menghadapi cabaran  Bertoleransi dan bekerjasama
19

SP 7.4.2 PELUASAN KUASA BRITISH DI PERLIS, KEDAH, KELANTAN DAN TERENGGANU
Peluasan kuasa British terus berkembang ke Negeri-negeri Melayu Utara.
(a) Jelaskan faktor British melaksanakan peluasan kuasa terhadap negeri-negeri tersebut.
F1 Kedudukan yang strategik
H1 Kedudukan Perlis, Kedah, Kelantan dan Terengganu penting kepada perdagangan
British
C1 Kelantan dan Terengganu strategik di laluan perdagangan di antara Siam dan
Singapura
F2 Menghalang kemasukan kuasa Barat lain
H2a Negeri-negeri ini merupakan penampan usaha kuasa Barat lain untuk campur tangan
C2a Seperti Perancis, Jerman, Amerika Syarikat dan Rusia yang cuba meluaskan kuasa
F3 Kemakmuran dan kekayaan sumber hasil
H3a Hasil pertanian dan penternakan Kedah dan Perlis menjadi sumber bekalan makanan
H3b Bagi memenuhi permintaan penduduk Pulau Pinang yang dikuasai oleh British
H3c Aktiviti pembuatan seperti pertukangan dan pembinaan kapal di Kelantan dan
Terengganu sangat penting
H3d Menjadi pembekal pelbagai barang dagangan kepada pedagang Singapura
F4 Menghubungkan Burma dengan Pulau Pinang
H4a Pembinaan jalan raya, kereta api dan telegraf di antara Burma dan Pulau Pinang
H4b Membolehkan British mempunyai rangkaian terus perhubungan dengan India
H4c Penting bagi perdagangan dan keselamatan British
F5 Beban Orang Putih
H5a British mendapati Siam melakukan kekejaman di negeri-negeri tersebut
H5b Slogan ‘Beban Orang Putih’ digunakan bagi mewajarkan tindakan mereka meluaskan
kuasa
(b) Jelaskan perjanjian yang telah dibuat antara British dengan Siam yang melibatkan Negeri-negeri
Melayu Utara.
F1 Perjanjian Sulit 1897
H1a British mahu memastikan tiada kuasa lain meluaskan pengaruhnya di negeri tersebut
H1b British mengakui hak pertuanan Siam terhadap negeri tersebut
F2 Perjanjian Sempadan
H2a Menetapkan sempadan antara negeri Perak, Kelantan, Terengganu, Pahang dan Kedah
H2b Menyelesaikan masalah sempadan antara Perak (British) dengan Reman (Siam)
F3 Perjanjian 1902 (Pengisytiharan British-Siam)
H3a Siam akan mengawal hubungan luar negeri Kelantan dan Terengganu
H3b Negeri-negeri ini tidak boleh menyerahkan konsesi kepada kuasa asing tanpa izin Siam
H3c Langkah penting bagi peluasan kuasa British di Negeri Melayu Utara
F4 Perjanjian Bangkok 1909
H4a Negeri-negeri ini menerima seorang Penasihat British
H4b Membuka laluan kepada British untuk menguasai negara kita tanpa gangguan kuasa
luar lain
20

SP 7.4.3 PELUASAN KUASA BRITISH DI JOHOR
Johor memiliki sistem pemerintah dan pentadbiran yang teratur sejak sebelum campur tangan
British.
(a) Mengapakah Johor mampu mencapai tahap kemajuan dan kemakmuran yang tinggi?
F1 Kebijaksanaan dan kecekapan pemerintah
H1 Menyebabkan British tidak dapat memanipulasi keadaan untuk campur tangan di Johor
F2 Kemunculan golongan pentadbir yang komited dan menjalankan tugas dengan
berkesan untuk memakmur ekonomi Johor
F3 Berlakunya perkembangan pesat dalam ekonomi komersial terutamanya sektor
pertanian
H3a Johor bukan saja mempunyai hasil bumi yang banyak
H3b Johor mempunyai permukaan tanah yang subur untuk kegiatan pertanian komersial
H3c Serta kedudukan geografinya yang sangat strategik
F4 Pemodenan Johor dalam pelbagai bidang pentadbiran, infrastruktur dan sosial
(b) Bincangkan strategi yang dilaksanakan oleh British untuk menguasai Johor.
F1 Perjanjian 1855 antara Sultan Ali dengan Temenggung Ibrahim
H1 Menyatakan sekiranya jajahan Kesang hendak dijual oleh Sultan, Kesang hendaklah
terlebih dahulu ditawarkan kepada pihak British
F2 Perjanjian Setia 1885 antara Johor dengan British
H2a Johor hanya akan menerima seorang ejen yang peranannya menyamai seorang
pegawai Konsul dan lebih rendah daripada Penasihat
H2b Hal ehwal luar dikawal oleh British
F3 Tahun 1879, Gabenor Negeri-negeri Selat mencadangkan British menempatkan Residen
British di Johor
F4 Secara terancang, British berusaha memanipulasi kedudukan kewangan Johor
H4a Menawarkan pinjaman sebanyak 200,000 dolar kepada Johor bagi membiayai
pembinaan kereta api
H4b Usaha ini tidak berjaya apabila cadangan tersebut tidak diterima kerana kesannya akan
menjejaskan ekonomi Johor
F5 1914, Sultan Ibrahim menandatangani perjanjian dengan Sir Arthur Henderson Young,
Gabenor Negeri-negeri Selat
H5a Jawatan Konsul yang sebelumnya ditempatkan di Johor ditukarkan kepada Penasihat
Am British
C5 Douglas Graham Campbell dilantik sebagai Penasihat Am British pertama di Johor
H5b Pelantikan ini menukarkan taraf Johor daripada negeri bebas dan berdaulat kepada
sebuah negeri naungan British
H5c Perkembangan ini tidak menjejaskan kedudukan Sultan Johor
H5d British masih mengakui kedudukan dan kedaulatan sultan
(c)Apakah iktibar daripada peristiwa tersebut?

 Kemampuan anak tempatan yang diterajui Sultan Johor dan gandingan pemimpin
berwibawa membolehkan Johor berjaya mengekang asakan British
 Sikap jujur dalam menjalankan tugas dan tanggungjawab oleh pembesar Johor sangat
penting dalam memastikan kedaulatan Johor terus terjamin
 Kewibawaan pemimpin amat penting dalam memperjuangkan maruah bangsa
 Kebijaksanaan pemerintah dan pembesar Johor memajukan dan memakmurkan negeri
menyukarkan British memanipulasi keadaan untuk campur tangan
 Kemajuan ekonomi dan pemodenan pentadbiran menyebabkan Johor berjaya
mengekalkan kedaulatannya.
21

SP 7.4.4 SISTEM PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI MELAYU TIDAK BERSEKUTU
Perjanjian Bangkok 1909 membawa kepada pembentukan Negeri-negeri Melayu Tidak

Bersekutu (NNMTB).
(a) Jelaskan latar belakang pentadbiran NNMTB.

F1 Pentadbiran NNMTB bersifat longgar
H1 Tidak ditadbir sebagai satu unit pentadbiran yang tunggal
F2 Tidak ada perjanjian khas bagi mewujudkan gabungan ini
H2 Lebih bersifat membezakan pentadbiran negeri-negeri ini dengan NNMB
F3 Terletak di bawah kawalan Pesuruhjaya Tinggi NNMB yang juga merupakan Gabenor
NNS
F4 Raja di NNMTB mempunyai kuasa yang lebih besar berbanding raja di NNMB
F5 Kelima-lima buah negeri ini tetap kedudukannya sebagai negeri-negeri Melayu
pemerintahan beraja yang bebas dan mempunyai kuasa autonomi
F6 Usaha British menggabungkan kedua-dua sistem pentadbiran turut gagal
H6 Kerana adanya tentangan daripada raja Melayu di NNMTB
F7 Pentadbiran NNMTB yang berasingan dengan NNMB berterusan hingga Perang Dunia
Kedua
(b) Terangkan pentadbiran NNMTB di negeri-negeri berikut.

Perlis:
F1 Penasihat British terlibat secara langsung dalam pentadbiran dan turut melibatkan
pembesar tempatan
F2 Majlis Mesyuarat Negeri menjalankan pentadbiran yang dipengerusikan oleh raja
F3 Kakitangan perkhidmatan awam terdiri daripada orang Melayu
H3 Pada 1931, hanya 3 orang pegawai Eropah dalam pentadbiran di Perlis
F4 Setiausaha Kerajaan merupakan pegawai tadbir terpenting
Kedah:
pembesar tempatan
F2 Kedah tidak akan diserahkan kepada mana-mana negeri lain tanpa keizinan bertulis
dibuat oleh sultan dalam Majlis Mesyuarat Negeri
H2 Majlis Mesyuarat Negeri menjalankan pentadbiran yang diwujudkan sejak tahun 1905
F3 Kakitangan perkhidmatan awam terdiri daripada orang Melayu yang berkebolehan
F4 Setiausaha Kerajaan merupakan pegawai tadbir terpenting
Kelantan:
pembesar tempatan
F2 Sultan mempengerusikan Majlis Mesyuarat Negeri
H2 Penasihat British merupakan anggota Majlis
F3 Kakitangan awam terdiri daripada orang Melayu
H3 Pegawai Eropah dihadkan memegang jawatan tertentu sahaja
F4 Menteri Besar memainkan peranan penting dalam pentadbiran negeri
Terengganu:
F1 Berlandaskan Undang-undang Bagi Diri Kerajaan Terengganu yang diluluskan pada 1911
H1 Menetapkan bahawa ketetapan atau perundangan yang dilaksanakan tidak boleh
dipinda
F2 Penasihat British terlibat secara langsung dalam pentadbiran dan melibatkan pembesar
tempatan
H2 Jemaah Menteri dan Majlis Mesyuarat Negeri diwujudkan bagi melaksanakan
pentadbiran
22
F3 Kakitangan perkhidmatan awam terdiri daripada orang Melayu

H3 Penglibatan pegawai Eropah dihadkan dalam pentadbiran
Johor:
F1 Berlandaskan Undang-undang Tubuh Kerajaan Johor 1895
F2 Sultan tidak dibenarkan menyerahkan negerinya kepada kuasa asing
F3 Pentadbiran dijalankan oleh Menteri Besar
H3 Setiausaha negeri terdiri daripada orang Melayu yang menjadi jurucakap kerajaan yg
rasmi
F4 Majlis Mesyuarat Menteri dan Majlis Mesyuarat Negeri membantu sultan menjalankan
pentadbiran
F5 Orang Eropah dan Melayu dalam perkhidmatan kerajaan Johor dilayan sama taraf
H5 Keutamaan diberikan kepada orang Melayu yang berkelayakan bagi memenuhi
jawatan pentadbiran
(c) Bincangkan kesan pembentukan Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu dari aspek pentadbiran.
F1 Pengekalan kedudukan sultan
H1a Sultan masih kekal sebagai puncak kuasa dalam pentadbiran negeri
H1b Sultan masih mempunyai kuasa terutama dalam hal berkaitan agama Islam, adat
Melayu
H1c Kedudukan pembesar dikekalkan meskipun bidang tugas berubah
H1d Pembesar tidak lagi mengutip cukai dan pajak tetapi diberikan elaun dan pencen
F2 Penerusan sistem pentadbiran tradisional
H2a Sistem Jemaah Menteri dan Majlis Mesyuarat Negeri dan peraturan dalam
Undang-undang Tubuh Kerajaan diteruskan
H2b Pembesar Melayu menjadi peneraju sistem pentadbiran negeri
H2c British membantu melalui peminjaman pegawai daripada Perkhidmatan Awam NNMB,
NNS
H2d Negeri-negeri ini mempunyai sistem perkhidmatan awamnya sendiri
C3 Kerajaan Kedah membuat perjanjian dengan British iaitu semua jawatan perkhidmatan
awam hendaklah diisikan dengan pegawai Melayu Kedah
F3 Pengenalan birokrasi Barat
H3a Penasihat British menentukan dasar pentadbiran negeri sehingga mengurangkan kuasa
sultan dan pembesar
H3b Jabatan-jabatan baharu turut diperkenalkan di setiap negeri
H3c Pasukan polis diwujudkan
H3d Urusan pentadbiran negeri mula mengamalkan cara Barat
H3e Mahkamah sivil diperkenalkan
H3f Pegawai-pegawai British turut dibawa masuk sebagai pegawai pentadbiran kerajaan
(d) Apakah kebaikan penyatuan negeri-negeri terhadap sebuah kerajaan? Berikan hujah anda.
 Mengukuhkan perpaduan  Mengukuhkan pertahanan negara
 Memudahkan pentadbiran kerajaan  Meluaskan kawasan pasaran
 Menjamin keharmonian kaum  Meluaskan keluaran negara
 Memudahkan penyelesaian masalah  Menambahkan sumber tenaga manusia
23
SK 7.5 PENTADBIRAN BARAT DI SARAWAK DAN SABAH

SP 7.5.1 LATAR BELAKANG PEMERINTAHAN TEMPATAN DI SARAWAK DAN SABAH
Sebelum kedatangan kuasa luar, masyarakat tempatan di Sarawak dan Sabah telah mempunyai
sistem pemerintahan yang berkesan.
(a) Nyatakan sistem tersebut.

 Sistem kesukuan  Sistem ketua bebas
 Sistem kedatuan 
(b) Terangkan sistem kesukuan di Sarawak dan di Sabah.

Sarawak: Sabah:
 Diamalkan masy Iban, Bidayuh, Kenyah,  Diamalkan masy Kadazandusun, Murut,
Kelabit, Kayan Bajau
 Penekanan terhadap kepatuhan kpd  Pegangan adat - alat kawalan sosiopolitik
adat
 Ketua masy Iban - Tuai Rumah  Pemimpin dikenali Orang Tua (OT)
 Pemilihan pemimpin bukan sekadar  Sistem pemerintahan mengandungi Majlis
faktor keturunan - kebolehan peribadi Kampung MK) dan Tukang-tukang Adat
TA)
 Bidayuh - sumber autoriti - Tua Kapung  MK bantu OT - adat, kehidupan seharian
 Ketua masy Kenyah - Peran Lepo  TA pastikan setiap upacara adat
dilakukan
 Ketua masy Kayan - Kelunan Maren dgn betul bagi mengelakkan bencana
 Ketua masy Melanau - Menteri  Pemimpin Bajau - matto’a
 Pemimpin menjadi orang tengah menjadi pelindung adat dan
menyelesaikan pertelingkahan kepentingan anak buah
penduduk dan memastikan
keharmonian kekal
(c) Bincangkan sistem kedatuan di Sarawak.

 Diamalkan oleh kerajaan-kerajaan awal di Sarawak
 Kerajaan Sawaku - kerajaan awal di sekitar Sungai Sarawak - ditadbir Datu Merpati Jepang
 Keturunan Datu Merpati Jepang secara turun-temurun menguasai pentadbiran dgn
gelaran Datu Patinggi, Datu Bendahara (Datu Bandar) dan Datu Temenggung
 Sewaktu pengaruh Kesultanan Brunei, pembesar menjadi wakil bagi pihak Sultan Brunei
 Berkuasa mentadbir Sarawak tanpa campur tangan Kesultanan Brunei
 Bertanggungjawab menjalankan pentadbiran dan membangunkan Sarawak
(d) Jelaskan sistem ketua bebas di Sabah.

 Ketua bebas muncul drpd sikap berani dan keperwiraan seorang tokoh yg mencabar
kewibawaan Sultan di kawasannya
 Tergolong atau mempunyai pertalian keluarga dgn Sultan Brunei atau Sultan Sulu
 Mempunyai undang-undang tersendiri dan tidak mengiktiraf kuasa lain
 Syarif Osman berkuasa di daerah Marudi, Datu Kerunding berkuasa di daerah Tungku
 Berkuasa dan bertanggungjawab menjalankan pentadbiran di kawasan masing-masing
24

SP 7.5.2 PELUASAN KUASA DINASTI BROOKE DI SARAWAK
Sarawak yang kaya dengan hasil bumi seperti sagu, antimoni dan emas telah menarik perhatian
James Brooke untuk menguasai negeri tersebut.
(a) Senaraikan individu yang terlibat dalam percaturan politik dan pemerintahan di Sarawak.
 Sultan Omar Ali Saifuddin II/Sultan Brunei  James Brooke
 Pengiran Raja Muda Hashim  Datu Patinggi Ali
(b) Bincangkan strategi yang dilakukan oleh James Brooke untuk mendapatkan kuasa pemerintahan di
Sarawak.
F1 Rundingan
H1a James Brooke berunding dengan Pengiran Raja Muda Hashim
H1b Apabila diminta untuk menyelesaikan pertelingkahan yang berlaku di Sarawak
H1c Pengiran Raja Muda Hashim menawarkan Sarawak kpd James Brooke sbyk 2 kali
H1d James Brooke menerima tawaran tersebut
F2 Ugutan - sebanyak dua kali
H2a Terhadap Pengiran Raja Muda Hashim yg berdolak-dalik dan tidak setuju serah Sarawak
H2b James Brooke ugut dgn bersedia serang kedudukan Pengiran Raja Muda Hashim di
Kuching
H2c Pengiran Raja Muda Hashim bersetuju serahkan pemerintahan Sarawak kpd James
Brooke
H2d Ugutan terhadap Sultan Omar Ali Saifuddin apabila James Brooke hadir ke Brunei diiringi
angkatan tentera laut British
H2e Untuk mengesahkan penyerahan Sarawak spt yang dilakukan Pengiran Raja Muda
Hashim
H2f Sultan bersetuju mengesahkan penyerahan Sarawak
F3 Melalui perjanjian
H3a Perjanjian 1841 dgn Pengiran Raja Muda Hashim
H3b James Brooke memerintah Sarawak dan menguasai hasilnya
H3c James Brooke harus menghormati dan memelihara undang-undang dan adat Melayu
H3d Perjanjian 1842 dengan Sultan Omar Ali Saifuddin
H3e Sultan Brunei serahkan Sarawak dari kawasan Tanjung Datu ke Sungai Samarahan
H3f Semua hasil pendapatan kawasan ini diserahkan kpd James Brooke
H3g James Brooke mesti beri ufti tahunan sebanyak 2500 Dolar Sepanyol kpd Sultan Brunei
H3h Tidak boleh campur tangan dalam hal adat dan agama penduduk tempatan
H3i Tidak boleh dipindah milik tanpa kebenaran Sultan Brunei
H3j Sultan Brunei mengiktiraf James Brooke sebagai Raja Putih Sarawak
F4 Ketenteraan
H4a Bantuan ketenteraan diperoleh melalui sokongan kapal HMS Dido yg dimiliki oleh
angkatan tentera laut British
H4b Utk memerangi ancaman lanun yang ganggu perdagangan dan ketenteraman
Sarawak
(c) Kelicikan dan kemampuan James Brooke menggunakan pelbagai strategi membolehkannya
menguasai sumber ekonomi di Sarawak. Jelaskan.
F1 Kekuatan tentera
H1 Memperoleh bantuan dan sokongan daripada tentera laut British
C1 Kapal perang HMS Dido berjaya hancurkan kubu kuat orang Iban di Sg Saribas & Sg
Skrang
F2 Menentang kebangkitan orang tempatan
H2a Anggap kebangkitan orang tempatan sebagai lanun
25
H2b Alasan tindakan luaskan kuasa di kws orang Iban sbg tindakan sah dan dpt sokongan
British
F3 Memperoleh sokongan sebahagian masyarakat tempatan
C3 Termasuklah sebahagian orang Melayu dan Iban
F4 Mengambil kesempatan daripada pertelingkahan yang wujud dalam masyarakat
tempatan
H4a Di Mukah, James Brooke sokong Pengiran Matusin yg berkonflik dgn Pengiran Ersat
H4b Pengiran Ersat dan anaknya Pengiran Nipa lebih dihormati oleh penduduk tempatan
H4c James Brooke sokong Pengiran Matusin hingga memecahkan kekuatan masy tempatan
F5 Menghapuskan tokoh tempatan yang menentang kedudukannya
H5a Sharif Masahor yg dituduh terlibat dalam pakatan singkirkan Brooke dibuang ke
Singapura
H5b Datu Patinggi Abang Abdul Ghafur bin Abang Qahar dibuang ke Melaka
F6 Memperkukuh pertahanan Sarawak
H6a Benteng dan kubu dilengkapi meriam didirikan di kws strategi utk mengawal kws tersebut
H6b Kubu di Sg Skrang dibina pd 1849 selepas Perang Beting Maru tamat bagi memerhati
pergerakan kaum Iban Skrang dp menentang pentadbiran Brooke di situ
H6c 1849, kubu ini dinamakan Fort James
H6d 1862, Renjer Sarawak ditubuhkan bagi mengawasi keamanan dan pertahanan
F7 Sokongan kewangan
H7 Diperoleh daripada pemodal Eropah terutama Baroness Angela Burdett-Counts

SP 7.5.3 PELUASAN KUASA SYARIKAT BORNEO UTARA BRITISH DI SABAH
Kedudukan Syarikat Borneo Utara British (SBUB) sebagai sebuah syarikat berpiagam menjadi
asas penting dalam usahanya untuk meluaskan pengaruh dan kedudukan di Sabah.
(a) Mengapakah Sabah menjadi tarikan pemodal luar?

F1 Kedudukan strategik
H1a Sabah berada di tengah laluan perdagangan di antara China dan Singapura
H1b Sabah berhampiran dgn laluan Pulau Palawan yg merupakan laluan maritim bagi
kapal-kapal dagang untuk belayar ke China dan Jepun
H1c aktiviti perdagangan yg melibatkan kepulauan Sulu hingga New Guinea dan Australia
H1d Pelabuhan di sepanjang pantai barat dan timur Sabah - pelabuhan semula jadi yg
strategik
H1e Kapal boleh berlabuh dengan selamat daripada tiupan angin monsun
C1 Pelabuhan utama di Teluk Gaya
F2 Kekayaan ekonomi
C2 Sarang burung, sagu, rotan, getah perca, gamat dan sirip ikan yu telah lama memasuki
pasaran antarabangsa
H2a Barangan ini didagangkan masyarakat tempatan dgn pedagang asing yg datang ke
Sabah
H2b Sarang burung mendapat permintaan tinggi dalam pasaran di China
H2c Pedagang Barat yg berminat mendapatkan barangan China menjadikan sarang burung
sbg barang dagangan yg penting untuk dibawa ke China
H2d Di kawasan dataran dan lembah, tanaman seperti indigo dan kapas hidup subur
H2e Membolehkan pertanian komersial dijalankan dengan giat
(b) Nyatakan matlamat penubuhan SBUB.

 Pembangunan ekonomi melalui eksploitasi sumber-sumber yg terdapat di Sabah
 Melindungi dan mempertahankan hak-hak masyarakat tempatan
26
(c) Piagam Diraja memberikan kuasa kepada SBUB untuk menguasai Sabah. Jelaskan syarat-syarat
pemberian piagam tersebut.
 SBUB menerima Penasihat British
 SBUB perlu memelihara adat resam, agama dan undang-undang penduduk tempatan
 SBUB hendaklah memerintah Sabah dengan adil dan saksama
 SBUB mesti melantik Pegawai Tadbir daripada pegawai yang diakui British
 SBUB tidak dibenarkan menyerahkan Sabah kepada pihak lain tanpa kebenaran British

SP 7.5.4 BENTUK PENTADBIRAN BARAT DI SARAWAK DAN SABAH
Walaupun Dinasti Brooke di Sarawak dan SBUB di Sabah bermatlamat mengaut keuntungan,
namun mereka tetap menghormati dan mempertahankan masyarakat peribumi.
(a) Huraikan pengekalan pembesar tempatan di Sarawak.

F1 Dinasti Brooke melibatkan kalangan pembesar tempatan dalam sistem pentadbiran atas
nama dasar amanah
H1 Bagi mengisi kekurangan pegawai-pegawai Eropah yang jumlahnya kecil
F2 Penglibatan orang tempatan seperti kalangan Datu
C2 Iaitu Datu Patinggi, Datu Bandar, Datuk Temenggung
H2 Wujud dua jawatan baharu iaitu Datu Imam dan Datu Hakim
F3 Ketika zaman Charles Vyner Brooke, beberapa gelaran diwujudkan
C3 Iaitu Datu Menteri, Datu Pahlawan, Datu Bentara dan Datu Amar
F4 Para pembesar tidak lagi dibenarkan mengutip cukai
H4a Sebaliknya diberikan gaji
H4b Berperanan membantu pentadbiran
F5 Mengekalkan semua undang-undang tempatan dan adat
H5 Yang tidak bercanggah dengan sistem barat
(b) Huraikan pengekalan institusi peribumi di Sabah.

F1 SBUB membahagikan ketua-ketua peribumi kepada dua kategori
C1 Ketua yang diakui dan ketua yang tidak diakui
H1 Bagi menjamin kecekapan dan pentadbiran yang baik
F2 Ketua Anak Negeri yang diakui diserapkan ke dalam sistem pentadbiran SBUB
H2 Dan dibayar gaji
F3 Ketua Anak Negeri yang tidak diakui tidak dibayar gaji
F4 Institusi peribumi yang utama ialah Institusi ketua Amak Negeri, Ketua Kampung (Orang
Tua) dan Mahkamah Anak Negeri
F5 Ketua Anak Negeri juga digelar Orang Kaya-kaya
H5 Membantu Pegawai Daerah menjalankan pentadbiran pada peringkat daerah
F6 Ketua Anak Negeri juga dilantik menjadi hakim di Mahkamah Anak Negeri
H6a Bertugas menjaga keamanan daerah mereka
H6b Mengutip cukai
H6c Mengurus pentadbiran pengadilan (pembantu majistret)
(c) Bagi memastikan wujud keamanan, Dinasti Brooke di Sarawak dan SBUB di Sabah telah
melaksanakan pentadbiran berasaskan kaum.
(i) Bincangkan sistem pecah dan perintah di Sarawak.
F1 Tiga kategori masyarakat dikelompokkan
C1 Orang Melayu, Iban dan Cina
H1a Orang Melayu dalam pentadbiran
H1b Orang Cina dalam ekonomi
27
H1c Orang Iban dalam keselamatan dan ketenteraan

F2 Charles Brooke wujudkan jawatan tertinggi masyarakat Iban iaitu Temenggung
F3 Bagi orang Cina diwujudkan jawatan Kapitan dan Kangcu
(ii) Bincangkan pentadbiran berasaskan peribumi di Sabah.

F1 Ketua-ketua etnik berperanan dan dipilih berdasarkan
H1 Personaliti dan kepakaran
F2 Memberi kesan kepada pentadbiran kerajaan peringkat tempatan
F3 Pentadbir dikenali sebagai Penolong Pegawai Daerah
(d) Sebagai warganegara Malaysia, apakah nilai-nilai yang perlu ada dalam diri bagi memastikan
kedaulatan negara terjamin dan kekal? Jelaskan.
 Menanam semangat patriotisme dalam diri
 Mewujudkan perasaan kasih dan sayang kepada negara tercinta
 Berasa bertanggungjawab dalam melindungi dan menjaga kedaulatan negara
 Mewujudkan keharmonian, keamanan dan kesejahteraan dalam negara
 Melahirkan ketaatan tidak berbelah bahagi kepada negara
 Menghilangkan perasaan tidak puas hati terhadap kepimpinan negara
 Menutup ruang dan peluang kepada musuh negara untuk menghasut rakyat menentang
pemimpin negara
 Melahirkan negara yang mempunyai rakyat dan pemimpin yang bersepakat dan bersatu
padu
28
SK 7.6 KESAN PENTADBIRAN BARAT TERHADAP EKONOMI DAN SOSIAL

SP 7.6.1 PENGENALAN EKONOMI MODEN OLEH KUASA BARAT DI NEGARA KITA
Kedatangan kuasa Barat menyebabkan berlakunya perubahan sistem pentadbiran di negara kita.
Perubahan ini pula telah membawa perubahan dalam bidang ekonomi dan sosial.
(a) Jelaskan ciri-ciri ekonomi moden.

F1 Menggunakan modal yang besar
H1 Industri perlombongan dan perladangan untuk tujuan eksport
F2 Memerlukan tanah yang luas
H2 untuk keperluan tanaman ladang secara besar-besaran
F3 Penggunaan teknologi moden
H3 Kegiatan perlombongan dan penanaman secara ladang
F4 Penggunaan tenaga buruh yang ramai
H4 Dalam sektor perlombongan dan perladangan
F5 Pengeluaran dalam skala yang besar
H5 Kegiatan ekonomi yang berorientasikan eksport kerana permintaan yang tinggi pada
peringkat antarabangsa
(b) Huraikan kegiatan perlombongan di

(i) Negeri-negeri Melayu
 Emas dilombong secara komersial di Raub, Pahang
 Arang batu dilombong di Batu Arang, Selangor
 Bijih timah dilombong di daerah Lukut, Sungai Ujong, Larut dan Klang
 1888, British buka lombong bijih timah bawah tanah yg terpanjang dan terdalam di dunia
iaitu di Sg Lembing, Pahang
 Kawasan lombong bijih timah baharu kemudian dibuka di Ampang, Kuala Lumpur dan
Lembah Kinta, Perak
 Permintaan bijih timah yang tinggi di pasaran dunia menyebabkan British menggubal
enakmen dan undang-undang bagi menguasai industri bijih timah
 Antara syarikat perlombongan termasuklah Syarikat Malayan Tin Dredging dan Gopeng
Consolidated
(ii) Sarawak
 Kegiatan melombong emas dijalankan oleh orang Cina di Bau pada 1820-an
 Perlombongan emas kemudiannya diusahakan oleh Syarikat Borneo Berhad
 Charles Brooke memberikan hak monopoli melombong antimoni kpd Syarikat Borneo
Berhad
 Syarikat Borneo Berhad menjalankan kegiatan perlombongan antimoni di Bau dan
Kuching
 Arang batu dilombong di Sadong dan diusahakan oleh Syarikat Borneo Berhad
 The Anglo Saxon Petroleum Company melabur dlm perlombongan petroleum di Sarawak
1882
 Petroleum dijumpai di Miri pada 1910 - kilang menapis minyak didirikan di Lutong, Miri
(iii) Sabah
 Kegiatan melombong emas dijalankan di Sg Segama oleh orang Cina
 SBUB membawa masuk pemodal Eropah yang memperkenalkan teknologi baharu
 Arang batu dilombong di Silimpopon, Sandakan dan Labuan
 Perlombongan arang batu diusahakan oleh Syarikat Cowie Harbour Coal
29
(c) Perubahan ekonomi tradisional kepada ekonomi moden memberi manfaat kepada masyarkat di
negara ini. Bincangkan.
F1 Meningkatkan peluang pekerjaan
H1 Dalam bidang perindustrian dan pembuatan
F2 Menambahkan pendapatan masyarakat
H2 Bidang perniagaan, IKS dan industri kraf tangan
F3 Mengurangkan kadar pengangguran
H3 Menjana pendapatan keluarga dan negara
F4 Meningkatkan kemajuan ekonomi negara
H4 Melalui bidang pelaburan modal, kemasukan pelaburan asing
F5 Mendapat keuntungan yang besar kepada pemodal dan syarikat
H5 Melalui pegangan syer dan ekuiti dalam syarikat
F6 Peningkatan dalam penggunaan teknologi moden
H6 Meningkatkan produktiviti pengeluaran dan kualiti produk
F7 Peluasan kawasan pertanian dan perindustiran
H7 Penggunaan tanah yang terbiar secara maksimum
F8 Merancakkan persaingan ekonomi dalam negara
H8 Menggalakkan pertumbuhan industri dan usahawan baharu
Pentadbiran British telah memperkenalkan sistem ekonomi moden di negara kita.
(a) Terangkan perkembangan pertanian komersial di Negeri-negeri Melayu.

 Penanaman lada hitam, buah pala dan cengkih di Pulau Pinang & Singapura utk tujuan
eksport
 Pengusaha di NNS menanam modal dalam penanaman tebu di Seberang Perai dan
Perak
 1830-an, Seberang Perai terkenal sbg pusat pengeluaran gula yg utama di negara kita
 Pemodal buka ladang kopi di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Johor
 Menjelang 1880-an, kopi menjadi tanaman eksport negara kita
 Pemodal Perancis menanam kelapa sawit secara komersial di Kuala Selangor pd 1917
 Tanaman kelapa sawit kemudian ditanam secara meluas di Johor dan Perak
 Menjelang 1920-an, Tanah Melayu mula mengeksport minyak kelapa sawit
 Pemodal juga menanam ubi kayu di Melaka, Negeri Sembilan dan Selangor
 Tanaman teh diusahakan di Cameron Highlands, Pahang. Mereka mengusahakan ‘teh
Ceylon’ yang bermutu tinggi
 Antara syarikat yang terlibat termasuklah Sime Darby dan Guthrie
(b) Terangkan penglibatan syarikat-syarikat pelaburan tanaman getah di:

(i) Negeri-negeri Melayu
 Pelabur Eropah seperti Guthrie, Sime Darby, United Plantations, Harrisons & Crosfield dan
Boustead Buttery Estate melabur dalam industri getah di Tanah Melayu
 Banyak melabur dalam pembukaan ladang getah di Perak, Selangor, Negeri Sembilan &
Johor
(ii) Sarawak
 Dinasti Brooke tidak menggalakkan pembukaan ladang getah oleh syarikat asing bagi
melindungi ekonomi penduduk tempatan daripada dieksploitasi oleh kapitalis Barat
 Syarikat ini menanam modal dalam perladangan getah di Dahan, Bidi dan Sg Samarahan
 Syarikat Borneo Berhad sahaja diberikan kebenaran mengusahakan tanaman getah
 Getah mula menjadi tanaman eksport Sarawak pada 1910
(iii) Sabah
 Getah ditanam di Taman Percubaan Kerajaan di Sandakan pada 1882
30
 SBUB melabur modal dalam penanaman getah yg ditanam di Bongaya, Sg Labuk

 Jesselton menjadi pusat perdagangan getah
 Syarikat getah - British North Borneo Para Rubber, British North Borneo Company, Langkon
Borneo Rubber Company Limited
(c) Apakah sumbangan perusahaan getah kepada kemajuan ekonomi negara?

 Produk getah adalah hasil eksport negara ke lebih daripada 190 buah negara di dunia
terutama Amerika Syarikat, Jerman dan Jepun yang menjadi antara punca pendapatan
negara
 Malaysia dikenali di peringkat global bagi produk getah berkualiti tinggi dan berdaya
saing dari segi harga
 Pengeluar produk getah Malaysia terdiri daripada multinasional dan usaha sama dari
pelbagai negara termasuk Amerika Syarikat, Eropah dan Jepun dan juga perniagaan milik
tempatan bersaiz sederhana dan kecil. Syarikat-syarikat ini membekalkan rangkaian
produk getah seperti sarung tangan perubatan, komponen automatif dan hos
 Malaysia menjadi pembekal nombor satu dunia untuk sarung tangan getah NR dan Nitiril,
kateter Foley yang diperbuat daripada getah
 Industri getah membuka banyak peluang pekerjaan kepada rakyat dan telah
meningkatkan taraf hidup masyarakat luar bandar
 Agensi FELDA melalui FELDA Global Ventures (FGV) telah menyumbang kepada
pembangunan industri getah negara mencapai taraf syarikat konglomerat terbesar dunia
(d) Mengapakah Malaysia tidak dapat mempertahankan kedudukan sebagai pengeluar pertama getah
dunia seperti pada awal kurun ke-20?
 Kawasan tanah pertanian yang sesuai untuk tanaman getah semakin
mengecil/berkurangan
 Pertambahan penduduk menyebabkan tanah pertanian getah telah dibangunkan utk
sektor pembinaan bagi perumahan rakyat
 Negara kita merupakan negara pengguna getah ketujuh terbesar dunia. Hasil getah
diguna sendiri sehingga menjadi pengeluar dunia bagi sarung tangan getah NR dan Nitril
 Fokus pembangunan negara juga berubah dari negara pertanian kepada negara industri.
Hal ini selari dengan hasrat menjadi negara industri yg maju menjelang tahun 2020
 Negara Thailand, Indonesia dan Vietnam adalah negara yang luas serta tanahnya sesuai
untuk tanaman pertanian. Negara tersebut juga masih berstatus negara pertanian
 Tenaga buruh negara tersebut juga ramai dan kos pengeluaran getah adalah murah dan
rendah berbanding negara kita

SP 7.6.2 PENTADBIRAN BARAT BERKAITAN DENGAN EKONOMI
British memperkenalkan sistem pentadbiran moden berkaitan dengan ekonomi bagi

memastikan kelangsungan penguasaannya di negara kita termasuklah pengenalan
undang-undang tanah.
(a) Mengapakah Akta Tanah Simpanan Melayu diluluskan pada tahun 1913?
 Residen boleh isytiharkan mana-mana tanah dalam sesebuah negeri sbg hak orang
Melayu
 Tidak boleh dijual
 Tidak boleh dipajak gadai
 Tidak boleh dipindah milik kepada orang bukan Melayu
 Melindungi kepentingan ekonomi British
 Kebanyakan tanah tersebut tidak subur
31
 Tidak sesuai untuk kegiatan ekonomi pertanian

 Tidak sesuai untuk ekonomi dagangan
(b) Bagaimanakah tindakan yang telah dilakukan oleh British terhadap peraturan tanah di Sarawak?
F1 Land Order 1931
H1a Memperuntukkan hak milik tanah simpanan peribumi
H1b Melindungi kepentingan masyarakat peribumi daripada dicerobohi kaum pendatang
H1c Membuka tanah untuk pertanian
F2 Tahun 1933, Land Settlement Order dikuatkuasakan
H2a Melindungi masyarakat peribumi
H2b Menjadi rujukan bagi pelaksanaan Land Order 1948
F3 Tanah Sarawak dibahagikan kepada kawasan
H3a tanah campuran, tanah peribumi, tanah simpanan, tanah adat peribumi, tanah
pedalaman
(c) Penggunaan tanah secara bijaksana membawa kemajuan negara dalam bidang ekonomi.
Ulaskan.
 Memajukan tanaman herba
 Mengusahakan tanaman tanah tinggi
 Menjadi pengeksport hasil pertanian
 Menjadi sumber pendapatan rakyat
 Mengurangkan kebergantungan dari negara luar
 Memajukan kawasan tanah yang terbiar
 Menjadi rujukan negara yang lain
 Menarik kemasukan pemodal luar
British menggalakkan kemasukan buruh dari China dan India ke negara kita melalui
pelaksanaan Sistem Kontrak dan Sistem Kangani.
(a) Jelaskan Sistem Kontrak.

 Buruh dari China dibawa masuk ke negara kita oleh pihak majikan
 Tambang perjalanan, makanan, pakaian dan tempat tinggal disediakan oleh majikan
 Ramai buruh China dibawa masuk untuk bekerja di lombong bijih timah
(b) Terangkan pelaksanaan Sistem Kangani.

 Kangani bermaksud ketua, tandil, mandur atau penyelia di ladang getah
 Pemilik ladang menghantar Kangani ke India untuk mencari tenaga buruh
 Kangani mengurus tambang dan perjalanan buruh tersebut ke ladang majikannya
 Buruh yang dibawa masuk dari India dikehendaki bekerja dengan pemilik ladang
sehingga hutang tambang mereka selesai
(c) Apakah tindakan yang dilaksanakan oleh British untuk melindungi buruh yang dibawa masuk ke
negeri-negeri Melayu?
F1 1877, British tubuhkan Jabatan Hal Ehwal Cina (Chinese Protectorate)
H1a Bagi melindungi buruh-buruh dari China dieksploitasi oleh mana-mana pihak
F2 1882, Ordinan Buruh Kontrak diluluskan untuk melindungi pekerja
F3 1908, Majlis Perundangan Singapura menubuhkan Tabung Imigran India
H3a Memberikan kemudahan belayar dengan percuma kepada buruh-buruh India dari
Madras ke negeri-negeri Melayu
(d) Pada pendapat anda, mengapakah negara kita masih lagi menjadi tumpuan buruh warga asing
sehingga kini?
 Kestabilan politik di Malaysia
32
 Pertumbuhan ekonomi yang pesat

 Perkembangan pesat pelbagai sektor perindustrian
 Peluang pekerjaan yang banyak
 Keadaan negara yang aman dan damai
 Bebas daripada bencana alam seperti gempa bumi
(e) Apakah kesan kedatangan imigran tersebut terhadap Malaysia hari ini?
 Rakyat Malaysia menjadi masyarakat majmuk yang terdiri daripada tiga kaum utama iaitu
Melayu, Cina dan India
 Petempatan dan jenis pekerjaan berbeza mengikut kaum
 Orang Melayu bertani, tinggal di kawasan luar bandar sebagai petani dan nelayan
 Buruh dari India kebanyakannya penoreh getah, tinggal di kawasan estet
 Imigran dari China berniaga dan bekerja di lombong, tinggal di kawasan bandar
 Bahasa pertuturan berbeza iaitu bahasa Melayu, Cina dan Tamil
 Menyukarkan perpaduan kaum
 Perkembangan pendidikan vernakular iaitu sekolah mengikut bahasa ibunda
masing-masing
 Terdapat sekolah Melayu, sekolah Inggeris, sekolah Cina dan sekolah Tamil
 Menggunakan kurikulum, guru dan buku dari negara asal
 Perbezaan budaya dan agama seperti Islam, Hindu, Buddha dan Kristian
 Perbezaan taraf hidup antara kaum boleh menjejaskan hubungan antara kaum dan
perpecahan dalam kalangan rakyat
(f) Rakyat negara ini perlu ada perasaan bimbang dengan kebanjiran pekerja asing ke negara kita.
Berikan pendapat anda untuk menyokong pernyataan tersebut.
 Pekerja asing berjaya menguasai ekonomi negara kerana sikap masyarakat tempatan
yang terlalu memilih pekerjaan
 Ketika ini mereka telah mendominasi bidang separuh mahir seperti pertanian, perkilangan
dan pembinaan
 Sebanyak 2.135 juta pekerja asing yang masuk ke negara kita secara sah adalah jumlah
yang sangat besar serta mampu menggugat kestabilan politik negara
 Banyak pekerja asing terlibat dengan aktiviti jenayah yang mengancam keselamatan
rakyat
 Terdapat wanita tempatan terperangkap dengan penyeludupan dadah oleh pekerja
asing dari Nigeria
 Aliran mata wang ringgit ke negara luar terlalu besar hingga boleh menjejaskan nilai mata
wang dan kekukuhan ekonomi negara
(g) Cadangkan langkah untuk mengurangkan kebergantungan negara terhadap pekerja luar.
 Menggalakkan pekerja tempatan melibatkan diri dalam sektor pembinaan, perladangan
dan perkilangan
 Menawarkan gaji yang lumayan untuk menarik pekerja tempatan menceburi sektor
tersebut
 Menggunakan teknologi moden bagi menggantikan tenaga manusia
 Menyediakan latihan sambil bekerja agar pekerja tempatan melihat sendiri prospek dan
peluang kerja dalam sektor tersebut
 Langkah pemupukan minat dalam kalangan lepasan sekolah hendaklah dilakukan
 Mengenakan kadar levi yang tinggi supaya majikan dengan sendirinya mengurangkan
pengambilan pekerja asing
 Memperluas dan mempromosi bidang TVET kepada lepasan sekolah agar dapat
memenuhi pasaran kerja yang dimonopoli pekerja asing
33

SP 7.6.3 KESAN EKONOMI AKIBAT PENTADBIRAN BARAT DI NEGARA KITA
Kemajuan ekonomi membolehkan British membina sistem pengangkutan bagi mengangkut hasil
bijih timah dan getah dari kawasan pengeluaran ke pelabuhan untuk dieksport.
(a) Mengapakah British memperkenalkan perkhidmatan kereta api di negara kita?

 Menghubungkan kawasan lombong dengan pelabuhan
 Memudahkan eksport bijih timah
 Menghubungkan bandar
 Menghubungkan Tanah Melayu dengan kawasan selatan
 Menghubungkan seluruh Tanah Melayu
 Membawa penumpang
(b) Terangkan perkembangan pembinaan jalan raya di negeri-negeri Melayu.

F1 Membina jalan raya di Selangor
H1a Menghubungkan Kuala Lumpur dengan pelabuhan Klang (Port Swettenham)
H1b Pada 1902, membina jalan raya yang lebar
H1c Peningkatan penggunaan kenderaan bermotor
C1 Lori, bas, kereta, basikal
F2 1911, membina jalan raya menghubungkan bandar-bandar besar
H2a Kawasan yang berpotensi sumber ekonomi
H2b Berpotensi sebagai pelabuhan
F3 1933, jaringan jalan raya dibina menghubungkan seluruh negeri
H3a Banyak petempatan dibuka
H3b Pembukaan kawasan perladangan getah yang baharu
H3c Kawasan perlombongan bijih timah
(c) Perkembangan sistem pengangkutan yang baik berupaya membentuk negara yang maju.
Jelaskan peranan warga Malaysia untuk merealisasikan hasrat tersebut.
 Berbangga dengan pencapaian negara
 Berusaha menguasai ilmu pengetahuan
 Menyokong dasar-dasar kerajaan
 Berfikiran positif terhadap kemajuan negara
 Mengadakan kajian dan penyelidikan
 Mengelakkan vandalisme
 Mengutamakan produk negara
 Menjaga imej negara

SP 7.6.4 KESAN SOSIAL AKIBAT PERKEMBANGAN EKONOMI DI NEGARA KITA
Negara kita terbentuk oleh penduduk berbilang kaum.
(a) Jelaskan faktor-faktor yang mempengaruhi situasi tersebut.

 Latar belakang sejarah  kepercayaan
 keturunan  Cara hidup
 budaya  Nilai yang berbeza-beza
 agama
34
(b) Kegiatan ekonomi yang dilakukan oleh penduduk di negara kita adalah berasaskan kawasan
petempatan. Bincangkan.
F1 Orang Melayu
H1a Ramai di kawasan kampung
H1b Sebahagiannya menetap di kawasan bandar dan pekan
H1c Mengambil bahagian dalam sektor pertanian, perikanan, perniagaan, perusahaan,
harta tanah, perbankan dan menjadi ahli profesional dalam pentadbiran dan syarikat
swasta
F2 Orang Cina
H2a Ramai di kawasan bandar dan pekan yang mempunyai banyak peluang ekonomi
H2b Melibatkan diri dalam sektor pertanian, perniagaan, perusahaan, harta tanah,
perbankan dan menjawat jawatan tinggi dalam kerajaan
F3 Orang India
H3a Ramai di kawasan perladangan
H3b Kini menjadi penduduk di kawasan pekan dan bandar
H3c Mengambil bahagian dalam sektor perladangan, pengangkutan dan pelbagai
pekerjaan dalam sektor swasta dan kerajaan
(c) Pembentukan masyarakat yang cemerlang adalah tanggungjawab semua. Bagaimanakah

langkah yang boleh dilakukan untuk merealisasikannya?
 Rasional dalam sebarang tindakan
 Bersedia berubah ke arah yang lebih baik
 Bersifat gigih dalam perjuangan
 Berani menghadapi cabaran
 Berusaha untuk meningkatkan ilmu pengetahuan
 Mengutamakan kepentingan negara
 Mematuhi arahan pemimpin
 Menguasai sains dan teknologi
Berlaku pemerebakan wabak penyakit semasa pentadbiran kuasa Barat di negara kita.
(a) Jelaskan faktor yang membawa kepada berlakunya peristiwa tersebut.

 Kedatangan buruh asing  Pembinaan petempatan baharu
 Pembukaan kawasan hutan  Kekurangan air bersih
(b) Terangkan perkembangan hospital semasa pentadbiran British di Tanah Melayu.

F1 Pada 1878, hospital kerajaan pertama dibina di Taiping, Perak
H1a Akhir 1890-an, British dirikan hospital di Selangor, N.Sembilan, Pahang & Kuala Lumpur
H1b Merawat buruh-buruh asing yang bekerja di lombong dan di estet
H1c Penduduk tempatan juga mendapat manfaatnya
F2 British menubuhkan Institut Penyelidikan Perubatan di Kuala Lumpur pd 1900
H2a Sebahagian kerja penyelidikan ditumpukan kepada penyakit tropika, beri-beri, malaria
H2b Masyarakat berubah daripada rawatan kaedah tradisional berasaskan semula jadi
kepada rawatan moden
F3 Pembinaan Hospital Tung Shin (Phooi Shin Thong) di Jalan Sultan
H3a Dibina oleh Yap Kwan Seng, Kapitan Cina Kuala Lumpur
H3b Hospital persendirian lain dibina oleh Taukeh Loke Yew di Serendah
H3c Taukeh Loh Chin Keng di Sepang
F4 Di Pahang, hospital persendirian dibina oleh F.E. Maynard
H4a Kontraktor Syarikat Perlombongan Chong Heng Kongsi
H4b Pahang Consolidated Company and Blat Tin Mining Company
F5 Sanitary Board ditubuhkan pada 1890-an
H5a Mengawasi kebersihan dan kesihatan bandar Kuala Lumpur
35
H5b Tahun 1911, bertanggungjawab menjaga kebersihan bandar

F6 Penubuhan Jabatan Kesihatan
H6 Mengawasi aspek kesihatan penduduk bandar
(c) Pada pendapat anda, apakah ciri-ciri perkhidmatan hospital yang baik?
 Mempunyai ramai tenaga pekerja yang mahir
 Mempunyai perkhidmatan yang berkualiti
 Kakitangan perkhidmatan yang mesra pelanggan
 Bijaksana dalam menyelesaikan kes
 Bayaran yang berpatutan
 Perkhidmatan sepanjang masa
 Lokasi yang strategik
 Prasarana yang moden
BONUS KBAT
Pembangunan prasarana oleh British di Tanah Melayu adalah untuk kepentingan mereka
sendiri. Berikan hujah anda untuk menyokong pernyataan tersebut.
F1 Kemudahan kesihatan seperti hospital dibina di bandar-bandar
H1 Orang tempatan tidak dapat menikmatinya kerana tinggal di luar bandar
F2 Hospital yang dibina juga untuk kepentingan buruh-buruh
H2 Agar aktiviti ekonomi British tidak terjejas
F3 Penubuhan Institut Penyelidikan Perubatan misalnya untuk mengatasi ancaman penyakit
berjangkit
H3 yang mengancam kesihatan buruh lombong dan getah
C3 Seperti taun, kolera dan malaria
F4 Landasan kereta api dibina menghubungkan kawasan lombong bijih timah ke
pelabuhan
H4 Bagi memudahkan British mengangkut dan mengeksploitasi bijih timah
F5 Jalan raya juga dibina menghubungkan bandar dengan bandar
H5a Untuk mempercepat urusan British
H5b Untuk melicinkan dan mengukuhkan pentadbiran mereka di Tanah Melayu
F6 Penubuhan bank adalah untuk memudahkan aliran dana luar ke Tanah Melayu
H6a Bank-bank hanya bermanfaat untuk pemodal Eropah
H6b Masyarakat tempatan tiada peluang atau amat sukar untuk membuat pinjaman
Pada pendapat anda, apakah kesan sekiranya British tidak membangunkan prasarana tersebut
di Tanah Melayu?
F1 Eksploitasi ekonomi sukar dilaksanakan.
H1 Bijih timah misalnya sukar dibawa ke pelabuhan tanpa landasan kereta api
F2 Tanpa kapal wap, bijih timah dan getah tidak dapat diangkut dari Tanah Melayu ke
Britain
H2 Akan menjejaskan ekonomi dan perkembangan Revolusi Perindustrian Britain di Eropah
F3 Industri di Eropah akan kekurangan bahan mentah
H3a Menjejaskan pengeluaran hasil kilang malah boleh menghentikan operasi
H3b Tanah Melayu telah membekalkan setengah daripada pengeluaran bijih timah dunia
yang telah memajukan industri di Britain
F4 Barangan kilang Eropah khususnya makanan dalam tin
H4 Tidak dapat menembusi pasaran luar negara
F5 Tanpa penubuhan bank, pelabur-pelabur British sukar melabur secara besar-besaran
H5a Dalam sektor perlombongan dan perladangan
H5b Dana dan keuntungan sentiasa disalur melalui bank
F6 Britain tidak akan menjadi negara industri yang maju di Eropah
36
TEMA: KEDATANGAN KUASA ASING

TAJUK: TINDAK BALAS MASYARAKAT TEMPATAN
SK 8.1 PENENTANGAN MASYARAKAT TEMPATAN
SP 8.1.1 MATLAMAT DAN BENTUK PENENTANGAN MASYARAKAT TEMPATAN
Campur tangan kuasa Barat di negara kita telah membangkitkan penentangan masyarakat
tempatan.
(a) Terangkan tujuan masyarakat tempatan menentang British.
F1 Mempertahankan hak dan kedudukan pemerintah tempatan
H1 Kesan daripada perubahan pentadbiran yang merugikan mereka
F2 Mengembalikan dan mengekalkan sistem pentadbiran tradisional seperti sedia ada
F3 Menentang pentadbiran dan peraturan baharu
H3 Yang menyusahkan hidup rakyat tempatan
F4 Memperjuangkan masyarakat tani yang ditindas
H4 Akibat pelaksanaan cukai Barat yang tidak mengikut syarak
(b) Ceritakan sebab dan peristiwa penentangan pemimpin masyarakat tempatan berikut:
(i) Rentap
F1 Rentap dituduh oleh James Brooke sebagai lanun
H1 James Brooke menghapuskan petempatan orang Iban
F2 Pada 1853, Rentap menyerang kubu Brooke di Nanga Skrang
H2 Dalam serangan ini, Alan Lee, pegawai James Brooke terkorban
F3 Pada 1854, James Brooke menyerang kubu Rentap di Sungai Lang
H3 Rentap mengundur diri ke Bukit Sadok
F4 Pada 1857, Charles Brooke menggempur kubu Rentap di Bukit Sadok
F5 Rentap berjaya mengundurkan pasukan Charles Brooke
H5 Pada 1858, Charles Brooke menyerang kubu Rentap di Bukit Sadok buat kali kedua
Pada 1861, Charles Brooke menyerang kubu Rentap di Bukit Sadok buat kali ketiga
Rentap berundur ke Entabai, beberapa tahun kemudian beliau meninggal dunia
(ii) Mat Sator
F1 Memperjuangkan kedaulatan tanah air
H1 Meneruskan perjuangan selepas kematian Mat Salleh pada 1900
F2 Mat Sator membina kubu di Kampung Kapayan Lama Tambunan
H2 Berhampiran kubu Mat Salleh di Tibabar
F3 Kubu ini dibina bertujuan melambatkan serangan British
F4 Pada 1900, British berusaha menamatkan kebangkitan Mat Sator dan Mat Salleh
F5 Mat Sator dan pengikutnya berundur ke Sungai Sunsuron
F6 April 1900, Mat Sator berjaya menawan Kudat
H6 British menyerang balas yang menyebabkan beliau terkorban

SP 8.1.2 SISTEM PENTADBIRAN BARAT MEMBERIKAN KESAN TERHADAP KUASA PEMERINTAHAN DAN
KEHIDUPAN MASYARAKAT TEMPATAN
Sistem pentadbiran Barat memberikan kesan kepada kuasa pemerintahan dan kehidupan
masyarakat negara kita. Mereka kehilangan kuasa dari segi pentadbiran dan perundangan.
(a) Apakah tindakan British yang menyebabkan pemimpin tempatan hilang kuasa?
Negeri Sembilan
F1 British meluaskan kuasa di Sg Ujong pada 1874 dgn menyebelahi Dato’ Kelana
H1 British menggugat kewibawaan dan mencabar kedudukan Yamtuan Antah
F2 British menguasai Rembau, Jelebu dan Seri Menanti
H2 dengan menempatkan Pegawai Majistret dan Pemungut Hasil
37
F3 Menjelang 1895, British menyatukan semua daerah

H3 dan membentuk Persekutuan Negeri Sembilan
Sarawak
F1 Brooke melibatkan penduduk tempatan dalam pentadbiran
C1 Pembesar Melayu yang berpengalaman spt Datu Patinggi, Datu Bandar, Datu
Temenggung
H1 Dilantik mentadbir Sarawak utk mudahkan Brooke hapuskan kebangkitan pemimpin
tempatan
Pahang
F1 Pembentukan daerah di bawah pentadbiran Pemungut Cukai dan Majistret
H1 Menyebabkan hilangnya kuasa pentadbiran pembesar di daerah masing-masing
F2 British paksa Sultan Ahmad melucutkan gelaran Dato’ Setia Perkasa Pahlawan Semantan
daripada Dato’ Bahaman
H2 Tindakan ini memalukan beliau dan berlakunya kebangkitan menentang British di
Pahang
Perak
F1 J.W.W.Birch gunakan tekanan supaya Sultan Abdullah tandatangan surat pengisytiharan
H1a membolehkan Residen British mentadbir hasil negeri atas nama sultan
H1b Tindakan J.W.W.Birch menyebabkan Sultan Abdullah dan pembesarnya kehilangan
kuasa
Sabah
F1 Pentadbiran SBUB gugat kedudukan Mat Salleh, pembesar di hulu Sungai Sugut
F2 Dalam satu rundingan antara Mat Salleh dgn William Cowie
H2 Mat Salleh dibenarkan mentadbir daerah Tambunan
F3 SBUB mungkiri janji
H3a Mengambil semula Tambunan daripada penguasaan Mat Salleh
H3b Mencabar kuasa dan kewibawaan Mat Salleh
Terengganu
F1 Pelantikan Penasihat British di Kuala Terengganu dan Penolong Penasihat British di Besut
dan Kemaman
H1 Menggugat kekuasaan sultan dan pembesar
F2 Hubungan luar negeri pula ditetapkan oleh British
Kelantan
F1 Pembentukan jajahan dan pelantikan ketua jajahan sebagai pentadbir
H1 Telah mengambil alih kuasa pembesar
F2 Pusat pentadbiran jajahan Pasir Puteh dipindahkan dari Jeram ke Pasir Puteh
H2a Engku Besar Jeram hanya diberi jawatan yang rendah iaitu Tok Kweng Muda
H2b Beliau kehilangan kuasa, wibawa dan keistimewaan
H3 Engku Besar Jeram Tuan Ahmad dan Tok Janggut menjalankan kempen menentang
pentadbiran baharu itu
(b) Undang-undang tradisional terjejas dengan pengenalan sistem pentadbiran Barat. Bincangkan.
Naning
F1 British berusaha melaksanakan undang-undang Barat di Naning
H1a Tindkan ini mencabar bidang kuasa penghakiman yg dimiliki oleh Dol Said
H1b Dan mengganggu sistem perundangan Naning yang berlandaskan Adat Perpatih
Perak
F1 Pembinaan balai polis dan pelantikan Kapten Speedy sebagai Penolong Residen di Larut
H1a Mengurangkan kuasa Menteri Ngah Ibrahim mentadbir
H1b Kerana beliau diminta menerima nasihat daripada Kapten Speedy
Pahang
F1 Konflik antara Dato’ Bahaman dengan British di Pahang menjadi lebih serius
H1a Apabila British mendirikan balai polis di Lubuk Terua
38
H1b Menyebabkan kedudukan Dato’ Bahaman sebagai penguasa undang-undang tergugat
(c) Sistem pentadbiran Barat menyebabkan kehidupan rakyat terjejas. Bincangkan.

F1 Kesengsaraan kepada rakyat
H1 British perkenalkan pelbagai jenis cukai
C1 Terhadap tanah, hasil hutan dan tumbuh-tumbuhan
I1 Menjejaskan kehidupan penduduk tempatan
F2 Masalah membayar cukai
H2a Penduduk Pasir Puteh, Kelantan menghadapi masalah membayar cukai
H2b Kerana pejabat bayaran cukai terletak jauh dari tempat tinggal mereka
H2c Bayaran cukai hanya boleh dijelaskan semasa waktu pejabat
H2d Penduduk yang enggan membayar cukai ditangkap dan didenda
I2 Menyebabkan penduduk semakin benci kepada British
F3 Bercanggah dengan nilai tempatan
H3a British laksanakan beberapa perubahan baharu dalam pentadbiran yang bertentangan
dgn nilai tempatan
C3 Penduduk Terengganu memerlukan surat kebenaran untuk mengambil hasil hutan,
membuka tanah untuk petempatan atau berhuma
H3b Cukai mesti dibayar di pejabat tanah
H3c Mereka yang gagal mematuhi peraturan tersebut akan didenda
H3d dan jika gagal membayar denda akan dipenjarakan
F4 Kesulitan hidup terhadap penduduk peribumi
H4a Cukai dikenakan terhadap orang Iban di Ulu Batang Lupar
H4b Arahan memusnahkan rumah panjang yang dibina
H4c Orang Iban dipaksa berpindah ke petempatan di sepanjang sungai utama
H4d Menjejaskan kegiatan tanaman pindah mereka
H4e Barangan penduduk tempatan spt tempayan dan tembaga dirampas jika tidak bayar
cukai
F5 Layanan tidak adil
H5a Pentadbiran SBUB menindas orang Murut
H5b Dilarang membuka tanah baharu untuk pertanian pindah atau penempatan
H5c Akibatnya, orang Murut kekurangan bekalan beras untuk makanan harian
H5d Orang Murut dikenakan bayaran menyukat tanah untuk menentukan sempadan
H5e Suami isteri orang Murut dipaksa tinggal berasingan dan dipisahkan oleh aliran sungai
H5f Setiap kali ingin berjumpa dikenakan denda $1.00 Dolar
I5 Peraturan baharu ini menyulitkan kehidupan orang Murut

SP 8.1.3 PENENTANGAN MASYARAKAT TEMPATAN TERHADAP KUASA BARAT
Pada peringkat awal, perjuangan masyarakat tempatan terhadap British menunjukkan kejayaan
sebelum British bertindak balas untuk menghapuskan penentangan tersebut.
(a) Jelaskan kejayaan perjuangan pada peringkat awal oleh tokoh berikut:
(i) Yamtuan Antah
 Berjaya mematahkan serangan British
 Kekuatan kubu di Paroi
 Kekuatan kubu di Bukit Putus
 Kubu-kubu tersebut terlalu ampuh untuk ditembusi
 Terletak di atas bukit yang tinggi
 Terdapat halangan ranjau
 Pokok tumbang di bahagian hadapan
 Kawasan kubu tersebut berbukit-bukau
 Dikelilingi hutan tebal
39
(ii) Rentap
 Berjaya mematahkan serangan keluarga Brooke sebanyak dua kali
 Pada tahun 1857 dan 1858
 Keutuhan kubu di Bukit Sadok
 Terletak di kawasan curam
 Perbukitan yang tinggi
 Dikelilingi hutan rimba
 Hutan bukit kapur
 Terdapat halangan kayu belian setebal 2 kaki
 Tidak boleh ditembusi peluru
 Menggunakan meriam “Bujang Timpang Berang” yang diperbuat daripada besi
(b) Mengapakah British berjaya menewaskan perjuangan tokoh-tokoh tersebut?

Yamtuan Antah
 Menggunakan meriam yang besar
 Menghancurkan kubu pertahanan Yamtuan Antah
 Yamtuan Antah kehabisan peluru
 Kekurangan ubat bedil
 British berjaya menawan Paroi
 Berjaya menawam Bukit Putus
 Yamtuan Antah berundur ke Johor
Rentap
 Berjaya menewaskan Rentap dalam serangan kali ketiga
 Menggunakan meriam tembaga “Bukit Sadok”
 Angkatan tentera yang lebih besar
 Brooke berjaya menawan Bukit Sadok
 Rentap berundur ke Entabai
(c) Apakah nilai yang boleh diperoleh daripada perjuangan tokoh-tokoh tersebut?
 Bersemangat kental  Mengukuhkan perpaduan
 Berfikiran kreatif dan kritis  Berilmu pengetahuan
 Bijaksana dalam tindakan  Penggunaan strategi yang berkesan
 Setia kepada negara  Kepimpinan yang berwibawa

SP 8.1.4 PENENTANGAN MASYARAKAT TEMPATAN TERHADAP KUASA BARAT
Penentangan masyarakat tempatan telah memberikan kesan terhadap pentadbiran British dan
juga masyarakat tempatan.
(a) Huraikan kesan-kesan terhadap pentadbiran British.

F1 Kerugian akibat peperangan
H1a British kerugian 100,000 Pound Sterling dalam Perang Naning
H1b British membelanjakan 400,000 Pound Sterling dalam Perang Perak
H1c British mengalami kerugian sebanyak 7000 Pound Sterling dalam Perang Pahang
F2 British lebih berhati-hati dalam sistem pentadbiran
H2a British melantik Residen yang berpengalaman, bijaksana, fasih berbahasa Melayu,
pandai mengambil hati dan menguasai adat resam tempatan
H2b British menubuhkan Majlis Mesyuarat Negeri, ahlinya dilantik oleh sultan setelah
dicadangkan oleh Residen
H2c MMN menjadi badan penasihat sultan dan meluluskan ‘Perintah atau Peraturan Sultan
dalam Majlis Mesyuarat’
F3 British merombak semula skim penempatan pegawai
40
H3a Pegawai British yg ditempatkan mestilah mengetahui adat istiadat Melayu

H3b British tubuhkan Kolej Melayu Kuala Kangsar di Perak (1905)
H3c British beri peluang kepada aristokrat Melayu utk sertai Perkhidmatan Awam Tanah
Melayu (Malayan Civil Services - MCS)
H3d British tubuhkan Perkhidmatan Tadbir Melayu (Malay Administratice Service - MAS) bagi
melibatkan orang Melayu dalam pentadbiran kerajaan
F4 Pemantapan kuasa Barat
H4a British menguasai seluruh negeri Melayu
H4b Dinasti Brooke berjaya meluaskan pengaruh dan wilayahnya di Sarawak
H4c SBUB menguasai Sabah (Borneo Utara)
(b) Apakah impikasi yang terhadap masyarakat tempatan kesan daripada penentangan masyarakat
tempatan terhadap British?
F1 Kesan terhadap pemerintah dan pembesar tempatan
H1a kehilangan jawatan dan kedudukan
C1a Dol Said, Dato’ Bahaman, Sharif Masahor
H1b Kehilangan jiwa
C1b Dato’ Maharaja Lela, Rentap, Mat Salleh, Tok Janggut
H1c Dibuang negeri
C1c Sultan Abdullah, Raja Ismail, Ngah Ibrahim, Haji Abdul Rahman Limbong
F2 Kedudukan raja dan pembesar Melayu diberi perhatian
H2a British memperkenalkan Durbar
H2b Durbar beri peluang kpd sultan, Ahli Mesyuarat Negeri dan pembesar Melayu
menyuarakan pandangan mereka dengan bebas berkaitan perkara yang melibatkan
kepentingan bersama
H2c Dalam persidangan Majlis Mesyuarat Negeri, bahasa Melayu menjadi bahasa rasmi
persidangan dan menggunakan tulisan jawi dalam urusan surat-menyurat
F3 Menjadi inspirasi kepada pejuang kemerdekaan tanah air
H3a Keberanian mereka menjadi inspirasi kepada pejuang bangsa
H3b Memberikan semangat kepada pejuang kemerdekaan
(c) Mengapakah sistem pentadbiran Barat dikatakan menyebabkan penderitaan dan penghinaan
terhadap penduduk tempatan?
 Kekayaan tanah air dirampas British
 Masyarakat tempatan tertindas
 British menggunakan tipu helah, manipulasi, pengaruh istana dan undang-undang untuk
tewaskan penentangan masyarakat tempatan
 Pejuang tanah air dihukum mati, dibuang negeri, dipenjara, harta benda dirampas
 British membakar kampung
 British mengeksploitasi hasil bumi
 British campur tangan hal ehwal dan adat resam tempatan
 British menafikan kedudukan sultan dan pembesar tempatan dalam pentadbiran
 British memperkenalkan pelbagai sistem baru seperti cukai yang menyusahkan rakyat
(d) Pada pendapat anda, mengapakah perjuangan tokoh-tokoh tempatan menentang penjajah Barat
harus kita contohi?
 Mereka menunjukkan semangat cinta akan negara yang tinggi
 Mereka sanggup berkorban untuk mempertahankan tanah air
 Mereka menunjukkan semangat kerjasama dalam kalangan pemimpin dan rakyat
 Mereka saling menolong antara satu sama lain tanpa mengira pangkat dan kedudukan
 Memupuk sikap gigih berusaha untuk mencapai kejayaan dalam perjuangan
 Melatih diri agar tidak mudah putus asa dengan cabaran yang dihadapi
41
SK 8.2 KEBIJAKSANAAN RAJA DAN PEMBESAR MELAYU MENANGANI CABARAN BARAT

SP 8.2.1 REAKSI PEMERINTAH NEGERI-NEGERI MELAYU UTARA DAN JOHOR TERHADAP TINDAKAN BARAT
Peluasan pengaruh British melalui Perjanjian Bangkok 1909 memecahkan wilayah

Negeri-negeri Melayu Utara berdasarkan Protokol Sempadan Perjanjian Bangkok 1909.
(a) Nyatakan sebab-sebab termeterainya Perjanjian Bangkok 1909.

F1 British bimbang dengan saingan perdagangan dan pengaruh penjajah asing lain
C1 Contohnya Perancis, Rusia dan Jerman
F2 Siam ingin mendapatkan kembali maruah dan digniti yang telah hilang
H2 Akibat hak-hak wilayah asingan yang terpaksa diberikan kepada kuasa Barat
C2 Seperti Perancis dan British
F3 Kerajaan Siam merasakan sukar untuk mengawal ekonomi dan pentadbiran negeri
tersebut
H3 Kerana berlainan bangsa, budaya dan agama darinya
F4 Kerajaan Siam ingin menitikberatkan pembangunan dalam negerinya sendiri
H4 British sanggup melindungi negeri-negeri utara Tanah Melayu
(b) Jelaskan kandungan Protokol Sempadan Perjanjian Bangkok 1909.

F1 Garis sempadan berasaskan legeh dan lembah sungai
F2 Bermula dari utara muara Sungai Perlis di sebelah barat
F3 Berakhir di muara Kuala Tabal di sebelah timur
F4 Pulau Langkawi dan pulau-pulau di bahagian selatan menjadi kepunyaan British
F5 Pulau Terutau dan pulau-pulau di bahagian utara menjadi kepunyaan Siam
(c) Huraikan reaksi pemerintah Negeri-negeri Melayu Utara terhadap Perjanjian Bangkok.
Reaksi pemerintah Perlis:

F1 Raja Syed Alwi Jamalullail membantah tindakan Siam
H1a Siam mengambil wilayah Pujoh dan dimasukkan dalam wilayah Setul
H1b Wilayah Pujoh sepatutnya menjadi sebahagian daripada Perlis
H1c kerana sebelum ini Pujoh ditadbir oleh kerajaan Perlis melalui Penghulu Kuala Perlis
Reaksi pemerintah Kedah:
F2 Sultan Abdul Halim Shah berasa tersinggung
H2a Kerana tidak dibawa berunding perihal negeri baginda
H2b Baginda menegaskan sempadan baharu di antara Kedah dan Siam harus ditentukan
mengikut kriteria sempadan yang sedia ada
H2c Baginda amat murka sehingga menyatakan tidak akan memaafkan pihak yang menjual
negeri Kedah seperti menjual seekor kerbau
Reaksi pemerintah Terengganu:
F3 Sultan Zainal Abidin III mengecam tindakan Siam menyerahkan Terengganu kepada
British tanpa pengetahuan baginda dan mempertahankan kedaulatan negeri
H3a Baginda menegaskan bahawa Siam tidak mempunyai sebarang hak atas Terengganu
H3b Baginda mengulangi kenyataan bahawa penghantaran bunga emas bukan
menandakan Terengganu adalah jajahan Siam tetapi sebagai tanda persahabatan
H3c Baginda mengemukakan bantahan kepada Gabenor Negeri-negeri Selat pada 24 Mei
1909
Reaksi pemerintah Kelantan:
F4 Sultan Muhammad IV menolak Perjanjian Bangkok 1909
H4a Baginda kecewa dengan tindakan British menyerahkan wilayah Tabal kepada Siam
42
(d) Protokol Sempadan Perjanjian Bangkok telah memecahbelahkan wilayah Negeri-negeri Melayu
Utara. Berdasarkan pengetahuan sejarah anda, apakah kesan-kesan pemisahan tersebut
terhadap masyarakat pada masa kini?
F1 kesan sosio-demografi yang dialami majoriti penduduk Melayu di wilayah selatan
Thailand
C1 Iaitu Pattani, Yala dan Narathiwat
F2 Garis sempadan antarabangsa yang merentasi perbukitan di Bukit Puteh di Perlis
memaksa masyarakat Melayu di wilayah Satun tidak lagi dianggap sebagai rakyat
Kedah/Perlis
F3 Perlis kehilangan wilayah Pujoh yang terletak di sebelah utara Sungai Perlis kepada Siam
F4 Kedah kehilangan Sadao, Setul, Pulau Terutau, Pulau Butang dan pulau sekitarnya
F5 Sungai Golok dijadikan sempadan antarabangsa
H5a Menyebabkan British menyerahkan wilayah Tabal kepada Siam
H5b Sebahagian besar penduduk Tabal berhijrah ke Kelantan kerana tidak mahu berada di
bawah pemerintahan Siam
H5c Memisahkan masyarakat Melayu di Kelantan dengan rakan senegara mereka di Yala,
Pattani dan Narathiwat yang kini menjadi milik Thailand
(e) Apakah iktibar yang boleh diperoleh daripada peristiwa tersebut?

 Berwaspada terhadap kuasa asing
 Bijaksana dalam sebarang tindakan
 Mengukuhkan perpaduan dalam kalangan masyarakat
 Bersedia menghadapi cabaran
 Berpendirian tegas untuk mempertahankan hak dan maruah bangsa
 Menguasai pelbagai ilmu pengetahuan
 Kesanggupan berkorban untuk negara
 Menghormati keluhuran perlembagaan
 Kesetiaan kepada raja dan negara

SP 8.2.2 TINDAKAN RAJA MELAYU DALAM MENANGANI CABARAN BARAT
Raja-raja Melayu berperanan sebagai jurubicara, menzahirkan suara membela dan melindungi
kepentingan bangsa melalui Durbar.
(a) Jelaskan tuntutan yang dikemukakan oleh Sultan Perak melalui Durbar tersebut.
F1 Tuntutan dalam Durbar di Kuala Lumpur
H1a Sultan Idris Murshidul Adzam Shah mengkritik pemusatan kuasa di tangan Residen Jeneral
H1b Mendesak dilaksanakan langkah mengembalikan kuasa kepada institusi raja
H1c Mendesak bilangan pegawai Melayu dalam perkhidmatan kerajaan persekutuan
ditambah dan dilantik ke jawatan yang lebih tinggi
F2 Tuntutan dalam Durbar di Pahang
H2a Sultan Iskandar Shah mendesak agar kuasa pemerintahan dikembalikan kepada
raja-raja Melayu
H2b kuasa pemerintahan dikembalikan kepada Majlis Negeri dalam semua aspek
pemerintahan negeri
(b) Bagaimanakah penggunaan strategi diplomasi yang dilakukan oleh kedua-dua orang sultan berikut
untuk menangani tekanan British?
i. Sultan Abu Bakar
F1 Mengadakan hubungan baik dengan kerajaan Negeri-negeri Selat
H1a British kekalkan kawasan Teluk Belanga di Singapura sebagai milik Kesultanan Johor
H1b Baginda dan kerabatnya menetap di Singapura sehingga 1889 sebelum berpindah ke
Johor
43
F2 Kunjungan ke England bertemu dengan Ratu Victoria

H2a Baginda dikurniakan gelaran Maharaja Johor pada 1868
H2b Meredakan tekanan Gabenor Negeri-negeri Selat
H2c Diberi kepercayaan menyelesaikan pertikaian di negeri-negeri Melayu
F3 Menubuhkan Lembaga Penasihat Johor di London
H3a Ahli dilantik oleh baginda dalam kalangan pegawai British yang berpengaruh
H3b Membantu menasihati baginda dalam hal pentadbiran
ii. Sultan Zainal Abidin

F1 Kebijaksanaan dalam rundingan
H1a Baginda merupakan pemerintah yang berani mempertahankan kedaulatan negeri
H1b Berangkat ke Singapura berunding dengan Gabenor Negeri-negeri Selat
H1c Selepas Perjanjian Bangkok 1909
F2 Menandatangani Perjanjian British-Terengganu 1910
H2a Hasil rundingan membawa kepada Perjanjian Tahun 1910 yang meminda Perjanjian
Bangkok 1909
H2b Baginda bersetuju menandatangani perjanjian apabila British mengakui Terengganu
negeri yang merdeka
H2c Terengganu hanya menerima wakil British yang tidak mempunyai kuasa dalam
pentadbiran negeri
(c) Cadangkan langkah yang boleh dilakukan untuk menghargai perjuangan raja-raja terhadap
negara. Beri hujah anda.
 Mengekalkan kesetiaan kepada raja dan negara
 Membina memorial tokoh-tokoh pejuang dan pemimpin tanah air
 Mengadakan pameran berkaitan raja-raja Melayu
 Mematuhi/menghormati Perlembagaan Malaysia
 Menamakan bangunan/jalan utama dengan nama tokoh
 Mengukuhkan perpaduan dalam kalangan masyarakat
 Mengekalkan pemerintahan Raja Berperlembagaan
 Meraikan sambutan ulang tahun keputeraan Raja/Sultan
Raja-raja Melayu mengambil inisiatif menjadikan pemerintahan negeri lebih bersifat kerajaan
berperlembagaan.
(a) Jelaskan latar belakang penggubalan Undang-undang Bagi Diri Kerajaan Terengganu.
 Digubal pada 2 November 1911
 Oleh Sultan Zainal Abidin III
 Merupakan Undang-undang Tubuh bertulis pertama di Terengganu
 Dikenali sebagai Itqan Al-Muluk Bi Ta’dil Al-Suluk
 Bermaksud “keyakinan kepada pemerintah yang berdasarkan keadilan”
 Mengandungi 53 fasal
(b) Terangkan kandungan undang-undang tersebut.

 Kerajaan Terengganu merupakan kerajaan Melayu Islam (Malayuwiyyah Islamiyyah)
 Islam merupakan asas perundangan negeri
 Sultan Terengganu tidak boleh serahkan negeri Terengganu kepada mana-mana kuasa
asing
 Sultan Terengganu yang serahkan negeri Terengganu kepada kuasa asing hendaklah
turun dari takhta
 Menteri Besar mestilah beragama Islam dan rakyat Terengganu
 Ahli Mesyuarat Negeri boleh terdiri daripada orang bukan beragama Islam tetapi mestilah
rakyat Terengganu
44
(c) Apakah kepentingan Undang-undang Bagi Diri Kerajaan Terengganu?

 Untuk memantapkan pentadbiran dan memelihara kedaulatan negeri
 Untuk mengukuhkan perpaduan dalam kalangan raja, pembesar dan rakyat jelata
 Kekuatan hubungan antara raja dengan rakyat menjadi benteng menghalang campur
tangan British terhadap pemerintahan Terengganu
(d) Negara kita mempunyai sistem perundangan yang baik dan berkesan. Jelaskan kesan-kesan yang
akan berlaku sekiranya sistem perundangan tidak dipatuhi oleh generasi masa kini.
 Berlaku huru-hara dalam kalangan masyarakat
 Kegiatan jenayah berleluasa
 Menggugat kelicinan sistem pentadbiran negara
 Ketidakstabilan politik akan menggugat kemasukan pelabur asing
 Membuka peluang kuasa luar untuk campur tangan
 Ekonomi negara merosot
 Menggugat kedaulatan negara
 Masyarakat yang tidak berdisiplin/melanggar peraturan
 Keamanan negara tergugat
Sultan Abu Bakar telah meneruskan sistem pentadbiran yang dipelopori oleh Temenggung
Daeng Ibrahim.
(a) Jelaskan aspek-aspek yang diberikan tumpuan oleh baginda.

 Pentadbiran  Kesihatan
 Kewangan  Tanah
 Undang-undang  Polis
 Pelajaran  Tentera
(b) Kerjasama antara Sultan Abu Bakar dengan pembesar telah menyebabkan Kesultanan Johor ditadbir
dengan cekap. Namakan pembesar-pembesar tersebut.
 Dato’ Jaafar bin Muhammad  Dato’ Muhammad Salleh bin Perang
 Dato’ Abdul Rahman bin Andak  Dato’ Muhammad Ibrahim bin Munsyi
(c) Mengapakah pembaharuan yang dilakukan oleh baginda penting kepada Kesultanan Johor? Beri
hujah anda.
 Membentuk negeri yang moden  Memakmurkan negeri
 Menghalang campur tangan British  Mentadbir dengan berkesan

SP 8.2.3 USAHA PEMBESAR MELAYU DALAM PEMODENAN NEGERI
Para pembesar negeri-negeri Melayu turut memainkan peranan yang penting dalam
pembangunan dan pemodenan negeri.
(a) Nyatakan sumbangan pembesar-pembesar berikut:

Long Jaafar  Membawa kemajuan di Larut
 Memperkenalkan negeri Melayu di pasaran dunia sebagai pengeluar
utama bijih timah
 Menggalakkan pusat pengajian agama
 Membina sekolah Melayu utk beri pendidikan kpd anak tempatan
Tengku Menteri  Mempelajari sistem pentadbiran moden daripada Sultan Abu Bakar
Ngah Ibrahim Johor untuk memajukan daerah Larut
Wan Muhammad  Tokoh Pembangunan Negeri Kedah
45
Seman  Mencetuskan idea pembinaan terusan dari Alor Setar ke Gurun

 Banyak tanah dibuka untuk penanaman padi
Dato’  Melukis peta lengkap pertama bagi negeri Johor
Muhammad  Memudahkan kerajaan menggerakkan pembangunan pertanian,
Salleh bin Perang perbandaran dan sistem perhubungan
 Mengasaskan pembukaan Bandar Maharani (Muar), Endau dan
Bandar Penggaram (Batu Pahat)
Dato’ Jaafar bin  Mengarahkan bendera Union Jack dikibarkan lebih rendah daripada
Muhammad bendera negeri Johor
 Memartabatkan bahasa Melayu dalam penulisan rasmi kerajaan
 Mewajibkan pegawai British yg berkhidmat di Johor memakai pakaian
rasmi kerajaan Johor
Dato’ Abdul  Mengawal hubungan Johor dengan British, bijak berdiplomasi,
Rahman bin berpandangan jauh
Andak  Mematahkan usaha peluasan kuasa British
 Merintis penubuhan Pakatan Belajar Mengajar Pengetahuan Bahasa
Dato’  Penubuhan Jabatan Pelajaran dan sekolah-sekolah di Johor
Muhammad  Membentuk Jawatankuasa Pelajaran Negeri
Ibrahim Munsyi  Mendesak diwartakan pendidikan wajib kepada kanak-kanak Johor
 Digelar “Bapa Pendidikan Melayu Johor”
Syeikhul Islam  Memberi nasihat dan semangat perjuangan kepada sultan
Terengganu/  Terlibat dalam penggubalan Undang-undang Bagi Diri Kerajaan
Tok Ku Paloh Terengganu
Dato’ Abdullah  Dilantik sebagai Ahli Majlis Mesyuarat Persekutuan
Haji Dahan dan  Menuntut pembentukan Rejimen Askar Melayu Diraja utk jaga
Raja Chulan keselamatan bangsa
 Mendesak British buka lebih banyak peluang pekerjaan kpd anak-anak
watan dalam perkhidmatan awam
Datuk Hakim  Menjaga hal ehwal berkaitan umat Islam semasa Dinasti Brooke
Imam Abang Haji  Memulakan pengajian Islam yg lebih formal
Murshidi  Menubuhkan Madrasah al-Murshidiyyah di Kuching
 Menubuhkan sekolah khas bagi kaum wanita - Sekolah Kajang
 Dilantik sbg Datuk Hakim, ahli Majlis Tertinggi, Majlis Negeri Sarawak
 Dilantik sbg Datu Imam
 Mengasaskan Majlis Syuyukh Islam (Majlis Islam Sarawak)
Orang Kaya-kaya  Ketua Anak Negeri
Haji Mohammad  Membantu Pegawai Daerah menjalankan pentadbiran daerah
Arshad  Jaga keamanan, mengutip cukai, urus pembahagian tanah, majukan
pertanian
 Jadi hakim di Mahkamah Anak Negeri - kendalikan kes berkaitan
hukum adat dan syariah
(b) Apakah tanggungjawab anda sebagai warganegara Malaysia untuk memajukan negara?
 Membeli barangan buatan Malaysia agar ekonomi negara berkembang
 Menjadi pekerja berpengetahuan dan berkemahiran bagi mengurangkan pergantungan
terhadap pekerja asing
 Menjamin keamanan negara supaya aktiviti ekonomi berjalan lancar
 Menabung dalam amanah saham agar ekuiti negara kukuh
 Mempromosi barangan buatan Malaysia bagi meluaskan pasaran
 Mempromosi pelancongan negara melalui media sosial bagi menarik kedatangan
pelancong luar
 Menghindari sifat perkauman dengan hidup bersatu padu agar negara kekal harmoni
 Melibatkan diri dalam R&D agar produk keluaran negara berkualiti dan berdaya saing
46

SP 8.2.4 KEBERKESANAN PERANAN PEMERINTAH TEMPATAN DALAM MENANGANI CABARAN BARAT
Pemerintah tempatan telah memainkan peranan yang berkesan dalam memakmurkan negeri.
Buktikan.
Di Johor, pemodenan pentadbiran yang dilaksanakan oleh Sultan Abu Bakar telah berjaya
menarik lebih ramai pelabur asing datang ke Johor untuk melabur dalam sektor pertanian komersial.
Contohnya, gambir dan lada hitam. Hal ini telah membawa kemajuan ekonomi Johor. Baginda
juga telah menjadikan motif lada hitam dan gambir sebagai awan larat pada semua peralatan
istana dan kerajaan. Ini membuktikan walaupun pemodenan dan kemajuan ditempa, jati diri
rakyat Johor masih kekal dan utuh.
Selain itu, di Perak, Tengku Menteri Ngah Ibrahim talah memajukan industri perlombongan bijih
timah di Larut. Manakala di Lembah Kinta, Sultan Ismail telah berjaya memperkenalkan Perak
sebagai pengeluar bijih timah utama dunia.
Seterusnya, pembaharuan pentadbiran Kedah dilaksanakan semasa era pemerintahan Sultan

Abdul Hamid Halim Shah. Ini dibuktikan dengan kewibawaan Perdana Menteri Wan Muhammad
Saman yang telah berjaya menjadikan Kedah sebagai negeri jelapang padi melalui pembinaan
Terusan Wan Muhammad Saman. Hal ini berjaya merancakkan perkembangan ekonomi di Kedah
sebagai pengeluar beras utama bagi menampung keperluan beras negara.
Sementara itu, kegiatan ekonomi begitu rancak di Sarawak dan Sabah melalui kewujudan
pelabuhan seperti Sandakan dan Kuching. Hal ini membuktikan bahawa penduduk Sarawak dan
Sabah pernah terlibat dalam kegiatan perdagangan. Contohnya, pelabuhan tersebut
memperdagangkan bahan mentah, hasil hutan dan hasil laut. Hal ini kerana Sarawak dan Sabah
kaya dengan pelbagai hasil hutan yang diusahakan oleh penduduk tempatan. Oleh itu, taraf
hidup rakyat dapat ditingkatkan.
Di samping itu, Sarawak dan Sabah berpotensi dalam bidang perlombongan melalui penemuan
hasil bumi seperti antimoni, emas dan arang batu. Buktinya, Sarawak merupakan pengeksport
utama emas, antimoni dan sagu. Manakala Sabah pula merupakan pengeluar hasil hutan seperti
kapur barus dan sarang burung. Sabah juga terkenal sebagai pengeluar hasil laut seperti mutiara
dan sirip ikan yu yang mendapat permintaan tinggi bukan saja dari dalam negara malah dari luar
negara. Hal ini berjaya meningkatkan pendapatan dan ekonomi negeri.
Buktikan keberkesanan peranan pemerintah tempatan dalam melambatkan peluasan kuasa

British di negeri-negeri Melayu terutamanya di Johor dan Terengganu.
Penggubalan Undang-undang Tubuh Kerajaan Johor oleh Sultan Abu Bakar dan
Undang-undang Bagi Diri Terengganu oleh Sultan Zainal Abidin III telah berjaya membantutkan
cita-cita British meluaskan kuasa terhadap negeri tersebut. Hal ini kerana kawalan undang-undang
tubuh tersebut terhadap kedaulatan negeri dinyatakan dengan tegas iaitu pemerintah tidak boleh
menyerahkan negeri kepada kuasa asing. Melalui pematuhan terhadap larangan ini, kedaulatan
negeri terjamin.
Walaupun pada akhirnya British berjaya mendesak pemerintah menerima Penasihat British,
namun pemerintah Johor iaitu Sultan Ibrahim tetap berpegang pada falsafah “Johor mesti jadi
Johor”. Sultan juga masih berkuasa penuh dalam hal ehwal berkaitan agama Islam dan adat
istiadat Melayu.
47
Dalam mendepani cabaran Barat, institusi beraja telah berjaya dipertahankan sehingga kini.
Buktikan.
Walaupun British berjaya menguasai negeri-negeri Melayu, raja-raja Melayu telah berjaya
membuktikan kebolehan berdiplomasi sehingga institusi raja dapat dikekalkan dan berjaya
dipertahankan. Hal ini kerana peluasan kuasa British di negeri-negeri Melayu tidak menghapuskan
kedudukan raja-raja Melayu. British hanya dapat mengambil alih pemerintahan pada peringkat
pembesar negeri apabila peranan pembesar negeri telah digantikan oleh pegawai British.
Jelaslah bahawa Sultan masih berada di tampuk kepimpinan. Hal ini dapat dibuktikan dengan
pengekalan institusi beraja di Malaysia. Malaysia menjalankan sistem pemerintahan Demokrasi
Berparlimen dan Raja Berperlembagaan. Kedudukan Raja-Raja Melayu terjamin dalam
Perlembagaan Persekutuan. Yang Dipertuan Agong menjadi tonggak negara dan Ketua Utama
Negara manakala Raja-Raja Melayu yang lain pula menjadi ketua negeri.
Sebaik saja sistem residen dan sistem penasihat British diperkenalkan, Sultan mesti menerima
nasihat British dan tidak lagi boleh membuat undang-undang seperti sebelumnya. Namun begitu,
semua undang-undang yang dilaksanakan mesti memperoleh tandatangan dan cap mohor sultan
terlebih dahulu sebagai tanda pengesahan kepada undang-undang yang dilaksanakan di bawah
pentadbiran British. Hal ini jelas menunjukkan bahawa perkenan daripada Sultan amat diperlukan
sebelum sesuatu peraturan dilaksanakan.
Kebijaksanaan raja-raja Melayu dan pembesar negeri telah berjaya mempertahankan

kesinambungan warisan bangsa dan menjamin kesejahteraan hidup rakyat. Kesepakatan raja
dan pembesar telah menunjukkan bahawa pemuafakatan antara pemimpin dan rakyat sangat
penting bagi menjamin kemajuan bangsa dan negara yang berterusan. Sebagai rakyat, kita
hendaklah menanamkan taat setia kepada raja dan negara agar kedaulatan negara sentiasa
terpelihara dan berkekalan. Sangatlah wajar bagi rakyat Malaysia menjunjung prinsip kedua
Rukun Negara iaitu ‘Kesetiaan kepada raja dan negara’ untuk dijadikan amalan dan pegangan
rakyat Malaysia.
48
1 markah.
49
50
CATATAN:
51

Skor Sejarah Pt3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Skor Sejarah Pt3

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Skor Sejarah Pt3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

JOM SKOR A SEJARAH PT3 - TINGKATAN 3 Cikgu Yusnizan @KELLEYS

TEMA: KEDATANGAN KUASA ASING

(a) Nyatakan pelajaran yang di ajar di:

(b) Nyatakan ciri-ciri sistem pendidikan di madrasah.

(d) Pendidikan merupakan pelaburan masa depan. Bincangkan.

Pendidikan ialah aspek yang penting dalam kehidupan masyarakat tempatan.

(a) Apakah yang dimaksudkan dengan pendidikan tidak formal?

(b) Jelaskan pelajaran yang diajar melalui pendidikan tidak formal.

(c) Bagaimanakah pelajaran tersebut diajarkan?

SK 7.1 KEDATANGAN KUASA BARAT

(a) Nyatakan dua negara Eropah yang datang ke Alam Melayu.

(c) Mengapakah negara kita memberikan tumpuan dalam bidang perindustrian?

SK 7.1 KEDATANGAN KUASA BARAT

(a) Mengapakah British bimbang dengan kemaraan kuasa-kuasa Barat lain?

(b) Bagaimanakah British berusaha menghalang kemaraan kuasa Barat tersebut?

SK 7.1 KEDATANGAN KUASA BARAT

(a) Senaraikan strategi yang digunakan oleh kuasa Barat tersebut.

- tidak percaya pada anasir luar - memperkasakan ilmu pengetahuan

SK 7.2 PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI SELAT

(a) Jelaskan peranan Pulau Pinang sebagai

II. Pelabuhan persinggahan

III. Pengkalan tentera

Setelah menguasai Pulau Pinang, British berusaha meluaskan pengaruh ke Singapura.

(a) Jelaskan faktor-faktor yang mempengaruhi tindakan British tersebut.

SK 7.2 PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI SELAT

(b) Huraikan kesan perjanjian tersebut terhadap Alam Melayu.

(c) Pada pendapat anda, apakah kepentingan mempertahankan kedaulatan negara?

SK 7.2 PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI SELAT

(b) Huraikan kepentingan pembentukan Negeri-negeri Selat kepada British.

(c) Mengapakah wujud hubungan Negeri-negeri Selat dengan Negeri-negeri Melayu?

SK 7.2 PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI SELAT

(a) Apakah tujuan penggabungan tersebut?

(b) Jelaskan perubahan pentadbiran yang dialami oleh Negeri-Negeri Selat.

(d) Apakah iktibar yang diperoleh daripada peristiwa tersebut?

SK 7.3 PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI MELAYU BERSEKUTU

C1 di kawasan Larut seperti Kerian, Kurau, Larut, Terong dan Beruas

iii. Negeri Sembilan

(a) Namakan dua kawasan perlombongan emas di Pahang.

(b) Terangkan perkembangan kegiatan perlombongan emas di Pahang:

(c) Cadangkan tindakan untuk memanfaatkan tinggalan kawasan perlombongan emas.

(b) Bincangkan kesan aktiviti perlombongan terhadap persekitaran fizikal.

(d) Cadangkan langkah untuk meningkatkan kebergunaan bekas lombong di Malaysia.

SK 7.3 PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI MELAYU BERSEKUTU

(a) Jelaskan strategi-strategi tersebut.

F4 Kehilangan kuasa pungutan cukai

(a) Senaraikan pihak-pihak yang terlibat dalam perjanjian tersebut.

(b) Apakah syarat-syarat perjanjian tersebut?

(b) Apakah alasan British berbuat demikian?

(c) Jelaskan kandungan Perjanjian Inggeris-Selangor 1875.

SK 7.3 PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI MELAYU BERSEKUTU

(a) Nyatakan ciri-ciri Negeri-negeri Melayu Bersekutu.

(b) Huraikan faktor-faktor pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu.

C3 Dalam kegiatan ekonomi khususnya bijih timah dan getah

SK 7.4 PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI MELAYU TIDAK BERSEKUTU

Pemerintahan Kesultanan Melayu membentuk pentadbiran yang tersusun dan diwarisi

(b) Terangkan peranan golongan pembesar dalam tradisi Kesultanan Melayu.

(c) Bagaimanakah bentuk pentadbiran negeri-negeri tersebut?

(e) Apakah bentuk perundangan negeri-negeri tersebut?

SK 7.4 PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI MELAYU TIDAK BERSEKUTU

Peluasan kuasa British terus berkembang ke Negeri-negeri Melayu Utara.