ΛΥΠΙΡΙ∆ΗΣ Π.

-ΕΞΙΣΩΣΗ ΕΦΑΠΤΟΜΕΝΗΣ

26. ΕΞΙΣΩΣΗ ΕΦΑΠΤΟΜΕΝΗΣ ΓΡΑΦΙΚΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

ΟΡΙΣΜΟΣ: Έστω µία συνάρτηση f και M ( x0 , f ( x0 ) )
y
ένα σηµείο της C f . Αν η f είναι παραγωγίσιµη στο x0 , ε

τότε ορίζουµε ως εφαπτοµένη της C f στο Μ, την ευθεία (ε) M Сf

f ( x0 )
που διέρχεται από το Μ και έχει συντελεστή διεύθυνσης
(κλίση) λ = f '( x0 ) . ∆ηλ. λ = f '( x0 ) = εφω .
x' ω 0
x0 x x

• Η εφαπτοµένη της C f στο σηµείο Μ ( x0 , f ( x0 ) )

y'
έχει εξίσωση (ε ) : y − f ( x0 ) = f '( x0 )( x − x0 ) . Το

σηµείο M ( x0 , f ( x0 ) ) λέγεται σηµείο επαφής.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:
f '( x0 ) > 0 ⇔ ω οξεία

f '( x0 ) < 0 ⇔ ω αµβλεία

f '( x0 ) = 0 ⇔ ω = 0 δηλ. ε // x ' x

Στην περίπτωση που ε // x ' x δηλ. f '( x0 ) = 0 θα λέµε ότι η C f έχει στο M ( x0 , f ( x0 ) ) οριζόντια

εφαπτοµένη.

ΛΥΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ - ΜΕΘΟ∆ΕΥΣΕΙΣ

• Εύρεση εξίσωσης εφαπτοµένης σε γνωστό σηµείο επαφής

26.1 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x ) = ln(1 + e x ) . Να βρείτε την εφαπτοµένη της C f στο σηµείο της

µε τεταγµένη y0 = ln 2 .
Λύση
Είναι D f = R .

Αρχικά προσδιορίζουµε την τετµηµένη x0 του σηµείου επαφής A( x0 , y0 ) . Έχουµε:

f ( x0 ) = ln 2 ⇔ ln(1 + e x0 ) = ln 2 ⇔ 1 + e x0 = 2 ⇔ e x0 = 1 ⇔ x0 = 0 .
 ΛΥΠΙΡΙ∆ΗΣ Π.-ΕΞΙΣΩΣΗ ΕΦΑΠΤΟΜΕΝΗΣ

Οπότε ζητάµε την εφαπτοµένη της C f στο σηµείο M (0, ln 2) .

Έχουµε:
• f (0) = ln 2

• f '( x) = ln (1 + e x )  ' = ΣΧΟΛΙΟ

Για να βρούµε την εξίσωση της εφαπτοµένης σε γνωστό σηµείο
ex
=
1
1 + ex
( ) 1 + ex
1 + e x
' =
επαφής υπολογίζουµε:
• f ( x0 )
• f '( x )
e0 1
• f '(0) = = • f '( x0 )
1+ e 0
2
και αντικαθιστούµε στην εξίσωση: (ε ) : y − f ( x0 ) = f '( x0 )( x − x0 )

1 1
Οπότε (ε ) : y − f (0) = f '(0)( x − 0) ⇔ y − ln 2 = x ⇔ (ε ) : y = x + ln 2 .
2 2

• Εύρεση εξίσωσης εφαπτοµένης µε γνωστή κλίση

26.2 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x ) = x 2 − 5 x + 4 . Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτοµένης της C f ,

η οποία:
α) έχει κλίση 3
β) είναι παράλληλη στην ευθεία (ζ ) : y = 5 x − 7
γ) είναι κάθετη στην ευθεία (η ) : x − 7 y + 13 = 0
δ) είναι παράλληλη στον άξονα x ' x
ε) σχηµατίζει γωνία 135ο µε τον άξονα x ' x
Λύση
ΣΧΟΛΙΟ
Έχουµε D f = R και f '( x ) = 2 x − 5 για κάθε x ∈ R . Όταν δε γνωρίζουµε το σηµείο επαφής το
ονοµάζουµε M ( x0 , f ( x0 ) ) και βρίσκουµε
α) Έστω M ( x0 , f ( x0 ) ) το σηµείο επαφής. Η
την κλίση συναρτήσει του x0 .
ζητούµενη εφαπτοµένη έχει κλίση f '( x0 ) = 2 x0 − 5 ,

οπότε f '( x0 ) = 3 ⇔ 2 x0 − 5 = 3 ⇔ 2 x0 = 8 ⇔ x0 = 4 .

Εποµένως ζητάµε την εφαπτοµένη της C f στο σηµείο M (4, f (4))

• f (4) = 4 2 − 5 ⋅ 4 + 4 = 0

• f '( x ) = 2 x − 5
ΛΥΠΙΡΙ∆ΗΣ Π.-ΕΞΙΣΩΣΗ ΕΦΑΠΤΟΜΕΝΗΣ

• f '(4) = 2 ⋅ 4 − 5 = 3
Άρα (ε ) : y − f (4) = f '(4)( x − 4) ⇔ y − 0 = 3( x − 4) ⇔ (ε ) : y = 3 x − 12 .

β) Έστω M ( x0 , f ( x0 ) ) το σηµείο επαφής. Η ζητούµενη εφαπτοµένη (ε) έχει κλίση

λε = f '( x0 ) = 2 x0 − 5 , οπότε ε / /ζ ⇔ λε = λζ ⇔ f '( x0 ) = 5 ⇔ 2 x0 − 5 = 5 ⇔ 2 x0 = 10 ⇔ x0 = 5 .

Εποµένως ζητάµε την εφαπτοµένη της C f στο σηµείο M ( 5, f (5) )

• f (5) = 52 − 5 ⋅ 5 + 4 = 4

• f '( x ) = 2 x − 5

• f '(5) = 5
Άρα (ε ) : y − f (5) = f '(5)( x − 5) ⇔ y − 4 = 5( x − 5) ⇔ (ε ) : y = 5 x − 21 .

γ) Έστω M ( x0 , f ( x0 ) ) το σηµείο επαφής.

ΣΧΟΛΙΟ
Η ζητούµενη εφαπτοµένη (ε) έχει κλίση λε = f '( x0 ) = 2 x0 − 5 , οπότε ε ⊥ η ⇔ λε ⋅ λη = −1

1
ε ⊥ η ⇔ λε ⋅ λη − 1 ⇔ f '( x0 ) ⋅ = −1 ⇔ 2 x0 − 5 = −7 ⇔ 2 x0 = −2 ⇔ x0 = −1 .
7
Εποµένως ζητάµε την εφαπτοµένη της C f στο σηµείο M ( −1, f (−1) )

• f (−1) = (−1)2 − 5(−1) + 4 = 10

• f '( x ) = 2 x − 5

• f '( −1) = 2( −1) − 5 = −7

Άρα (ε ) : y − f ( −1) = f '(−1)( x + 1) ⇔ y − 10 = −7( x + 1) ⇔ (ε ) : y = −7 x + 3

δ) Έστω M ( x0 , f ( x0 ) ) το σηµείο επαφής.

Η ζητούµενη εφαπτοµένη (ε) έχει κλίση λε = f '( x0 ) = 2 x0 − 5 , οπότε

ΣΧΟΛΙΟ
5 ε // x ' x ⇔ λε = 0
ε / / x ' x ⇔ λε = 0 ⇔ 2 x0 − 5 = 0 ⇔ 2 x0 = 5 ⇔ x0 =
2
5  5  5
Εποµένως η ζητούµενη εφαπτοµένη είναι: ε : y − f   = f '    x −  ⇔
2  2  2

5 5 −9 ΣΧΟΛΙΟ : λ = εφω

y− f  =0⇔ y= f  ⇔ε : y = .
2 2 4
y С
ε) Έστω M ( x0 , f ( x0 ) ) το σηµείο επαφής.
f

M
Η ζητούµενη εφαπτοµένη (ε) έχει κλίση f ( x0 )
ω
0
λε = f '( x0 ) = 2 x0 − 5 , οπότε x0 x
x'
y'
 ΛΥΠΙΡΙ∆ΗΣ Π.-ΕΞΙΣΩΣΗ ΕΦΑΠΤΟΜΕΝΗΣ

λε = εφ135o ⇔ f '( x0 ) = −1 ⇔ 2 x0 − 5 = −1 ⇔ 2 x0 = 4 ⇔ x0 = 2

Εποµένως ζητάµε την εφαπτοµένη της C f στο σηµείο M ( 2, f (2) )

• f (2) = 2 2 − 5 ⋅ 2 + 4 = −2

• f '( x ) = 2 x − 5

• f '(2) = −1
Άρα (ε ) : y − f (2) = f '(2)( x − 2) ⇔ y + 2 = −1( x − 2) ⇔ (ε ) : y = − x .

• Εξίσωση εφαπτοµένης που «άγεται» από σηµείο A( x1 , y1 ) (δηλ. όταν το δεδοµένο

σηµείο δεν είναι το σηµείο επαφής).

26.3 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x ) = e λ x , λ > 0 . Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτοµένης της C f

που άγεται από την αρχή των αξόνων.

y
Λύση
Сf
Είναι D f = R .
M
Έστω M ( x0 , f ( x0 ) ) το σηµείο επαφής. f ( x0 )

Η ζητούµενη εφαπτοµένη έχει εξίσωση

x' 0 x0 x
(ε ) : y − f ( x0 ) = f '( x0 )( x − x0 ) όπου:

f ( x0 ) = e λ x0
ΣΧΟΛΙΟ
• f '( x) = (eλ x ) ' = eλ x ⋅ (λ x) ' = λ eλ x Για να βρούµε εφαπτοµένη της C f που
• f '( x0 ) = λ eλ x0 άγεται από σηµείο A( x1 , y1 ) , θεωρούµε
Μ ( x0 , f ( x0 ) ) το σηµείο επαφής και
Οπότε ε : y − e λ x0 = λ e λ x0 ( x − x0 ) . Αλλά το
βρίσκουµε την εξίσωση της
λ x0 λ x0
O (0, 0) ∈ (ε ) ⇔ 0 − e = λe (0 − x0 ) εφαπτοµένης (ε) συναρτήσει του x0 .
e λ x0
>0 λ >0 1 Επιπλέον το Α επαληθεύει την (ε) οπότε
⇔ −eλ x0 = −λ x0 e λ x0 ⇔ − 1 = −λ x0 ⇔ x0 = . προσδιορίζουµε το x0 .
λ
1  1  1 
Εποµένως το σηµείο επαφής είναι M  , f    δηλ. Μ  , e  .
λ  λ  λ 

 1
Άρα (ε ) : y − e = λ e  x −  ⇔ y − e = λ ex − e ⇔ (ε ) : y = λ ex .
 λ
ΛΥΠΙΡΙ∆ΗΣ Π.-ΕΞΙΣΩΣΗ ΕΦΑΠΤΟΜΕΝΗΣ

• Κοινή εφαπτοµένη σε κοινό σηµείο

26.4 ∆ίνονται οι συναρτήσεις f ( x ) = x 3 + ax 2 + β x + 1 και g ( x ) = x 2 + x + 2 . Να βρείτε τους

α , β ∈ R ώστε C f και C g να έχουν κοινή εφαπτοµένη στο x0 = 1 .

Λύση y
Сf (ε )
ΣΧΟΛΙΟ
• Βρίσκουµε την εφαπτοµένη (ε1 ) της C f στο
Сg
x0 (ε1 ) : y − f ( x0 ) = f '( x0 )( x − x0 ) f ( x0 ) = g ( x0 )

• Βρίσκουµε την εφαπτοµένη (ε 2 ) της Cg στο x' 0 x0 x

x0 (ε 2 ) : y − g ( x0 ) = g '( x0 )( x − x0 )
y'
Για να ταυτίζονται οι δύο ευθείες (ε 1 ), (ε 2 ) πρέπει:

 f '( x0 ) = g '( x0 )

 και
 f (x ) = g(x )
 0 0

Έχουµε D f = Dg = R και

f '( x) = 3 x 2 + 2ax + β , x∈R

g '( x) = 2 x + 1, x∈R
• Βρίσκουµε την εφαπτοµένη (ε1 ) της C f στο x0 = 1

(ε1 ) : y − f (1) = f '(1)( x − 1)

• Βρίσκουµε την εφαπτοµένη (ε 2 ) της Cg στο x0 = 1

(ε 2 ) : y − g (1) = g '(1)( x − 1)

Για να ταυτίζονται οι (ε1 ) και (ε 2 ) πρέπει:

 f '(1) = g '(1) 3 + 2a + β = 3 2α + β = 0 ( − )

  
και ⇔ και ⇔ και ⇔ α = −2 οπ ότε β = 4 .
 f (1) = g (1) 1 + α + β + 1 = 4 α + β = 2
  
 ΛΥΠΙΡΙ∆ΗΣ Π.-ΕΞΙΣΩΣΗ ΕΦΑΠΤΟΜΕΝΗΣ

• Κοινή εφαπτοµένη σε διαφορετικό σηµείο

26.5 ∆ίνονται οι συναρτήσεις f ( x ) = x 2 − 3 x + 4 και g ( x ) = x 2 + x + 4 . Να βρείτε τις κοινές

εφαπτοµένες των C f και C g .

Λύση
ΣΧΟΛΙΟ
• Βρίσκουµε την εφαπτοµένη (ε1 ) της C f στο Сf (ε )

A ( a, f ( a ) ) Сн
f (β ) Β
(ε1 ) : y − f (a ) = f '(a )( x − a ) ⇔ Α
(ε1 ) : y = f '(a ) x + β1 f (α )

• Βρίσκουµε την εφαπτοµένη (ε 2 ) της Cg στο a β

B ( β , f (β ) )

(ε 2 ) : y − g ( β ) g '( β )( x − β ) ⇔ (ε 2 ) : y = g '( β ) x + β 2

• Απαιτούµε οι (ε1 ) και (ε 2 ) να ταυτίζονται οπότε:

 f ' (a) = g ' ( β )


και
β = β
 1 2

Είναι D f = Dg = R και f '( x ) = 2 x − 3 , g '( x) = 2 x + 1 για κάθε x ∈ R .

• Έστω A ( a, f (a) ) το σηµείο επαφής της εφαπτοµένης µε την C f , οπότε:

(ε1 ) : y − f (a ) = f '( a )( x − a ) όπου f (a ) = a 2 − 3a + 4 και f '( a ) = 2a − 3

Εποµένως
(ε1 ) : y − (a 2 − 3a + 4) = (2a − 3)( x − a) ⇔
y = (2a − 3) x − 2a 2 + 3a + a 2 − 3a + 4 ⇔ (ε1 ) : y = (2a − 3) x − a 2 + 4

• Έστω Β ( β , g ( β ) ) το σηµείο επαφής της εφαπτοµένης µε την C g οπότε:

(ε 2 ) : y − g ( β ) = g '( β )( x − β ) όπου g ( β ) = β 2 + β + 4 και g '( β ) = 2 β + 1

Εποµένως:
ΛΥΠΙΡΙ∆ΗΣ Π.-ΕΞΙΣΩΣΗ ΕΦΑΠΤΟΜΕΝΗΣ

(ε 2 ) : y − ( β 2 + β + 4) = (2β + 1)( x − β ) ⇔
y = (2 β + 1) x − 2β 2 − β + β 2 + β + 4 ⇔ (ε 2 ) : y = (2β + 1) x − β 2 + 4

 2α − 3 = 2 β + 1  2α − 2 β = 4
 
• Οι (ε1 ) και (ε 2 ) πρέπει να ταυτίζονται οπότε:  και ⇔ και ⇔
−a 2 + 4 = − β 2 + 4 β 2 − α 2 = 0
 
 a−β = 2  β − α = −2 β − α = −2 ( + )
  
 και ⇔ και ⇔ και ⇔
( β − α )( β + α ) = 0  −2( β + α ) = 0 β + α = 0
  
2 β = −2 ⇔ β = −1, οπ ότε α = 1.
Άρα η κοινή εφαπτοµένη (ε) είναι η (ε ) : y = − x + 3 .

• Η ευθεία y = λ x + β εφάπτεται στη C f

26.6 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x ) = x 2 + β x + γ , µε β , γ ∈ R . Η ευθεία (ε ) : y = − 4 x + 7

εφάπτεται της C f στο σηµείο M ( − 1, f ( − 1)) .

α) Να βρείτε τους αριθµούς β και γ.

β) Να αποδείξετε ότι και η ευθεία (η ) : y = 2 x + 4 εφάπτεται της C f .

Λύση
α) Είναι D f = R .
ΣΧΟΛΙΟ
Η ευθεία (ε ) : y = −4 x + 7 εφάπτεται της C f στο Μια δεδοµένη ευθεία ε : y = λ x + β
εφάπτεται της Cf σε σηµείο
M ( −1, f (−1) ) αν και µόνο αν: M ( x0 , f ( x0 ) ) αν και µόνο αν:
 f '(−1) = −4  f '( x0 ) = λ
 
 f (−1) = −4(−1) + 7 = 11 και
 f (x ) = λ x + β
Αλλά  0 0

f '( x ) = 2 x + β οπότε
f '( −1) = −4 ⇔ −2 + β = −4 ⇔ β = −2 και

f (−1) = 11 ⇔ (−1)2 + β (−1) + γ = 11 ⇔ 1 − β + γ = 11 ⇔ 1 + 2 + γ = 11 ⇔ γ = 8 .

β) Για να εφάπτεται η ευθεία (η ) : y = 2 x + 4 στην C f πρέπει να υπάρχει σηµείο M ( x0 , f ( x0 ) )

τέτοιο ώστε:
 ΛΥΠΙΡΙ∆ΗΣ Π.-ΕΞΙΣΩΣΗ ΕΦΑΠΤΟΜΕΝΗΣ

 f '( x0 ) = 2 2 x0 − 2 = 2 2 x0 = 4  x0 = 2
   

και ⇔ και ⇔ και ⇔ και ⇔ x0 = 2
 f (x ) = 2x + 4  x2 − 2 x + 8 = 2x + 4  x2 − 4 x + 4 = 0 
( x0 − 2 ) = 0
2
 0 0  0 0 0  0 0

Άρα η ευθεία (η ) : y = 2 x + 4 εφάπτεται της C f στο σηµείο M ( 2, f (2) ) δηλ. M (2,8) .

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΛΥΣΗ

• Εφαπτοµένη σε γνωστό σηµείο x0

2
−5 x + 4
26.7 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x) = e x . Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτοµένης της C f στο
σηµείο της A(1, f (1)) .
x−2
26.8 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x) = . Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτοµένης της C f στο
x −3
σηµείο που αυτή τέµνει τον άξονα x ' x .
26.9 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x) = x 2 − 2 x − 3 . Να βρείτε τις εξισώσεις των εφαπτοµένων της C f
στα σηµεία που αυτή τέµνει τους άξονες x ' x και y ' y .
 x + ax ,
2
αν x≤2
26.10 ∆ίνεται η συνεχής συνάρτηση f ( x) =  3 όπου a ∈ R .
 x + 2ax − x + 4,
2
αν x>2
α) Να βρείτε την τιµή του α.
β) Να αποδείξετε ότι η f είναι παραγωγίσιµη στο x0 = 2 και να βρείτε την εξίσωση της
εφαπτοµένης της C f στο σηµείο της A(2, f (2)) .
26.11 ∆ίνεται παραγωγίσιµη συνάρτηση f : R → R για την οποία ισχύει: f 3 ( x) − 2 f ( x) = 4 x για
κάθε x ∈ R . Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτοµένης της C f στο σηµείο της A(1, f (1))
26.12 ∆ίνεται παραγωγίσιµη συνάρτηση f για την οποία ισχύει: e xf ( x ) + 3 f ( x) = 19 για κάθε x ∈ R .
Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτοµένης της C f στο σηµείο της A(0, f (0))
26.13 Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτοµένης της C f στο σηµείο A( x0 f ( x0 )) , όταν:
ηµ 2 x, x0
α) f ( x) =  και x0 = 0
2 x + 1 − συν x, x>0
 3 5
 x συν , x≠0
β) f ( x ) =  x και x0 = 0
0 , x=0
26.14 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x) = ln(1 + e x ) . Να βρείτε την εφαπτοµένη της C f στο σηµείο της µε
τεταγµένη y0 = ln 2 .

• Εφαπτοµένη µε γνωστή κλίση

26.15 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x) = x 2 − x + 2 . Να βρείτε το σηµείο της C f στο οποίο η εφαπτοµένη:

ΛΥΠΙΡΙ∆ΗΣ Π.-ΕΞΙΣΩΣΗ ΕΦΑΠΤΟΜΕΝΗΣ

α) Σχηµατίζει µε τον άξονα x ' x γωνία ω = 135o .

β) Είναι παράλληλη στην ευθεία (ε ) : y = 3 x − 1 .
γ) Είναι κάθετη στη χορδή ΑΒ µε A(0, f (0)) και B (2, f (2)) .
δ) Είναι παράλληλη στον άξονα x ' x .
26.16 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x ) = e x ( x 2 + 2 ) . Να δείξετε ότι δεν υπάρχουν σηµεία της C f , στα
οποία οι εφαπτοµένες είναι παράλληλες στον άξονα x ' x .
26.17 Να αποδείξετε ότι η ευθεία ε : y = x − 1 έχει µε τη γραφική παράσταση της συνάρτησης
f ( x) = x3 − x 2 δύο κοινά σηµεία και εφάπτεται αυτής σε ένα από τα σηµεία αυτά.
26.18 Έστω η συνάρτηση f ( x) = x3 − x 2 + ax + 1 , a ∈ R .
α) Να δείξετε ότι για κάθε a ∈ R οι εφαπτοµένες της C f στο A( −1, f ( −1)) , διέρχονται από
σταθερό σηµείο.
β) Για a = −4 , να βρείτε το σηµείο Μ της εφαπτοµένης (ε) της C f στο A( −1, f ( −1)) , που
απέχει τη µικρότερη απόσταση από την αρχή των αξόνων.
2
−4 x
26.19 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x) = x 2 ⋅ e x . Να βρείτε τις εξισώσεις των εφαπτοµένων της C f που
είναι παράλληλες στον άξονα x ' x .
26.20 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x) = x 2 + ax + 2 µε a ∈ R , κι έστω Μ το σηµείο τοµής της C f µε τον
άξονα y ' y . Η εφαπτοµένη της C f στο Μ σχηµατίζει µε τον άξονα x ' x γωνία 45ο. Να βρείτε:
α) τον αριθµό α,
β) την εφαπτοµένη της C f που είναι κάθετη στην ευθεία (ζ ) : 2 x − 10 y + 21 = 0 .
26.21 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x) = x3 + ax 2 + 4 x , µε a ∈ R . Οι εφαπτοµένες της C f στα σηµεία
 1  1 
της: A  , f    και B (0, f (0)) είναι µεταξύ τους κάθετες. Να βρείτε:
 2  2 
α) τον αριθµό α
β) τις εφαπτοµένες της C f που είναι παράλληλες στη διχοτόµο της 1ης και 3ης γωνίας
των αξόνων
γ) την εφαπτοµένη της γραφικής παράστασης της f ' που είναι παράλληλη στον άξονα x ' x .
4
26.22 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x) = , x ≠ 2 . Αν Α και Β είναι σηµεία της C f τέτοια, ώστε οι
x−2
εφαπτοµένες της C f στα σηµεία αυτά να έχουν κλίση ίση µε -1, τότε:
α) να βρείτε τις συντεταγµένες των σηµείων Α και Β
β) να βρείτε τις εξισώσεις των εφαπτοµένων (ε1 ) και (ε 2 ) στα σηµεία αυτά

γ) αν για την παραγωγίσιµη συνάρτηση g ισχύει η σχέση: g (1 − x ) − g (1 + x ) = −2 x

για κάθε x ∈ R (1), να αποδείξετε ότι η εφαπτοµένη (ε ) της C g στο σηµείο Γ (1, g (1))
είναι κάθετη στις (ε1 ) και (ε 2 ) .
a
26.23 ∆ίνεται η συνάρτηση f : R → R µε τύπο f ( x ) = για κάθε x ∈ R . Να βρείτε:
x +1
2

α) την f '
β) την τιµή του a ∈ R * , για την οποία η εφαπτοµένη της C στο σηµείο A(1, f (1))
σχηµατίζει µε τον άξονα x ' x γωνία 30ο.
 ΛΥΠΙΡΙ∆ΗΣ Π.-ΕΞΙΣΩΣΗ ΕΦΑΠΤΟΜΕΝΗΣ

β
26.24 ∆ίνεται συνάρτηση f ( x) = ax + . Να βρείτε τα a, β ∈ R , ώστε η εφαπτοµένη της C f στο
x
x1 = 1 , να είναι παράλληλη στον άξονα x ' x και η εφαπτοµένη της C f στο x2 = 2 να
3π
σχηµατίζει µε τον άξονα x ' x γωνία ω = .
4

• Εφαπτοµένη που διέρχεται από γνωστό σηµείο

26.25 Έστω η συνάρτηση f ( x) = 4 x 2 . Να δείξετε ότι οι εφαπτοµένες της C f που άγονται από
1
οποιοδήποτε σηµείο της ευθείας (η): y = − είναι κάθετες.
16
1
26.26 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x) = . Να δείξετε ότι από το σηµείο A( a, 0) , a ≠ 1 διέρχεται µία
x −1
µόνο εφαπτοµένη της C f .
7 − 2x
26.27 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x) = . Να βρείτε τις εφαπτοµένες της C f που διέρχονται από
3− x
το σηµείο A(3, 0) .
4x + a
26.28 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x) = µε a ∈ R . Η εφαπτοµένη της C f στο σηµείο της
x +1
M (1, f (1)) είναι κάθετη στην ευθεία: (ζ ) : 4 x + y − 5 = 0 . Να βρείτε:
α) τον αριθµό α
β) τις εξισώσεις των εφαπτοµένων της C f που διέρχονται από το σηµείο A( −2,1)
26.29 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x) = x 2 − 5 x + 6 .
α) Να αποδείξετε ότι υπάρχουν δύο εφαπτοµένες της C f που διέρχονται από το
σηµείο K (3, −4) .
β) Έστω ότι Α και Β είναι τα σηµεία επαφής των παραπάνω εφαπτοµένων µε την C f .
Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτοµένης της C f που είναι παράλληλη στην ευθεία ΑΒ.

• Ευθεία που εφάπτεται στην C f

5
26.30 ∆ίνονται οι συναρτήσεις f ( x) = x 2 − x + και g ( x) = e−2 x . Να δείξετε ότι η εφαπτοµένη της
4
1
C f στο x0 = − εφάπτεται και στη C g .
2
26.31 Να βρείτε τα α , β ∈ R ώστε η ευθεία (η ) : y = ax + 1 να εφάπτεται της C f στο x0 = −1 µε
f ( x) = β x 2 − ax + 2 .
26.32 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x) = x 2 + 2ax + β . Να βρείτε τους α , β ∈ R ώστε ο άξονας x ' x να
εφάπτεται της C f στο x0 = 1 .
26.33 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x) = a x , a > 0 . Να βρείτε το α, ώστε η ευθεία ε : x − y = 0 να
εφάπτεται της C f .
ΛΥΠΙΡΙ∆ΗΣ Π.-ΕΞΙΣΩΣΗ ΕΦΑΠΤΟΜΕΝΗΣ

26.34 ∆ίνονται οι συναρτήσεις f , g µε f ( x) = g ( x 2 + 2 x ) όπου g παραγωγίσιµη συνάρτηση. Αν η

ευθεία (η ) : y = x − 1 εφάπτεται της C g στο x0 = 3 , να βρείτε την εφαπτοµένη της C f στο
x1 = 1 .
26.35 Έστω η παραγωγίσιµη συνάρτηση f : (0, +∞) → R για την οποία ισχύει: f 3 ( x) + x 3 = xf ( x) ,
για κάθε x > 0 . Αν η ευθεία (ε ) : y = − x + 1 εφάπτεται της C f , να βρείτε το σηµείο επαφής Μ.
26.36 Να αποδείξετε ότι η ευθεία µε εξίσωση y = −3 x + 6 εφάπτεται στη γραφική παράσταση της
f ( x) = x 2 − 5 x + 7 .
26.37 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x) = x 2 + ax + β µε a, β ∈ R . Η εφαπτοµένη της C f στο σηµείο της
A( −3, f ( −3)) έχει εξίσωση y = −4 x − 8 . Να βρείτε:
α) τους αριθµούς α και β,
β) τις εφαπτοµένες της C f που διέρχονται από το σηµείο Η (−1, −1) .
26.38 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x) = x 2 + a ln x + 3 , µε a ∈ R . Η εφαπτοµένη της C f στο σηµείο της
A(2, f (2)) είναι παράλληλη στον άξονα x ' x .
α) Να βρείτε τον αριθµό α.
β) Να αποδείξετε ότι η ευθεία µε εξίσωση y = −6 x + 10 εφάπτεται στη C f
26.39 ∆ίνεται παραγωγίσιµη συνάρτηση f : R → R . Η εφαπτοµένη της C f στο σηµείο A(1, f (1))
έχει εξίσωση y = − x + 2 . Θεωρούµε και τη συνάρτηση g ( x) = x 2 f ( x) + f ( x 3 ) . Να βρείτε την
εξίσωση της εφαπτοµένης της Cg στο σηµείο της B (1, g (1)) .

•Κοινές εφαπτοµένες σε κοινό σηµείο

2x
26.40 Έστω οι συναρτήσεις f ( x ) = 2 και g ( x) = ax 2 + β x + 1 . Να βρείτε τα a, β ∈ R , ώστε οι
x +1
C f και Cg να έχουν κοινή εφαπτοµένη στο x0 = 1 .
26.41 ∆ίνονται οι συναρτήσεις f ( x) = x 2 − ln x και g ( x) = 2 x 2 − 3 x + 2 . Να αποδείξετε ότι οι C f
και Cg εφάπτονται και να βρείτε την εξίσωση της κοινής τους εφαπτοµένης στο κοινό τους
σηµείο.

•Κοινή εφαπτοµένη σε µη κοινό σηµείο

26.42 ∆ίνονται οι συναρτήσεις f ( x) = e1− x + 2 και g ( x ) = 2 − ln( x − 1) και τα σηµεία A(1, f (1)) και
B (2, g (2)) των γραφικών τους παραστάσεων. Να αποδείξετε ότι η ευθεία ΑΒ εφάπτεται των
C f και Cg στα σηµεία Α και Β.
26.43 ∆ίνονται οι συναρτήσεις f ( x) = 2 x 2 + ax και g ( x) = x 2 + β µε a, β ∈ R . Η ευθεία µε εξίσωση
y = 2 x είναι κοινή εφαπτοµένη των C f και Cg . Να βρείτε:
α) τους αριθµούς α και β
β) να αποδείξετε ότι οι C f και Cg έχουν κι άλλη κοινή εφαπτοµένη, της οποίας να
βρείτε την εξίσωση.
1
26.44 Έστω οι συναρτήσεις f ( x) = ln και g ( x) = e− x . Αν η C f τέµνει τον άξονα x ' x στο Α και η
x
Cg τον άξονα y ' y στο Β, να δείξετε ότι η ευθεία ΑΒ είναι κοινή εφαπτοµένη των C f και Cg .
26.45 Έστω οι συναρτήσεις f ( x) = e − x και g ( x) = eλ − x . Να βρείτε το λ , ώστε η κοινή εφαπτοµένη
 ΛΥΠΙΡΙ∆ΗΣ Π.-ΕΞΙΣΩΣΗ ΕΦΑΠΤΟΜΕΝΗΣ

αυτών να διέρχεται από το σηµείο M (1, 0) .

• Συνδυαστικές

26.46 Έστω η δύο φορές παραγωγίσιµη συνάρτηση g : R → R µε g '( x) ≠ 0 για κάθε x ∈ R και η

g ( x)
συνάρτηση f ( x ) = , x ∈ R . Να βρείτε τη γωνία που σχηµατίζει µε τον άξονα x ' x , η
g '( x )
εφαπτοµένη της C f στο σηµείο που τέµνει η C f τον άξονα x ' x .
26.47 Έστω η συνάρτηση f : R → R , η οποία είναι περιττή και παραγωγίσιµη. Αν η κλίση της f
στο σηµείο x0 = 2 είναι -3, να βρείτε την κλίση της f στο x1 = −2 .
26.48 ∆ίνεται παραγωγίσιµη συνάρτηση f µε f (0) = e − 1 και f ( x ) > 0 , για κάθε x ∈ R . Αν
g ( x ) = (1 + f ( x ) ) , να βρείτε τη γωνία που σχηµατίζει µε τον άξονα x ' x η εφαπτοµένη της Cg
x

στο x0 = 0 .
f ( x) − x + 3
26.49 Αν η συνάρτηση f είναι συνεχής στο R και lim =3
x →1 x −1
α) Να δείξετε ότι η f είναι παραγωγίσιµη στο x0 = 1
β) Να βρείτε την εφαπτοµένη της C f στο x0 = 1 .
f (3x − 1) − 4
26.50 Αν η συνάρτηση f είναι συνεχής στο x0 = 2 και lim =3
x →1 x −1
α) Να δείξετε ότι η f είναι παραγωγίσιµη στο x0 = 2
β) Να βρείτε την εφαπτοµένη της C f στο x0 = 2 .
f ( x)
26.51 Έστω η πολυωνυµική συνάρτηση f για την οποία ισχύει lim = 3 .Αν η εφαπτοµένη
x →−∞ x + x + 2
2

της C f στο A(1,3) είναι κάθετη στην ευθεία (η ) : x + y − 2 = 0 , να βρείτε τον τύπο της f .
26.52 α) Να δείξετε ότι η εξίσωση e x = 8 x − 8 έχει µία, τουλάχιστον, ρίζα στο (1,2).
β) Να δείξετε ότι οι γραφικές παραστάσεις των συναρτήσεων f ( x) = 2 x 2 και g ( x) = e x
έχουν µία τουλάχιστον κοινή εφαπτοµένη.
x2
26.53 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x) = e x − . Να δείξετε ότι υπάρχει ένα, τουλάχιστον, ξ ∈ (1, 2) στο
2
οποίο η εφαπτοµένη της C f είναι κάθετη στην ευθεία (ε ) : x + 2 y − 1 = 0 .
26.54 ∆ίνεται συνάρτηση f : R → R δύο φορές παραγωγίσιµη για την οποία ισχύουν:
f ''( x)
f ( x) = 4 x + f '( x) − e2 x − 4 και f ( x) = 4 x + για κάθε x ∈ R .
4
α) Να βρείτε τον τύπο της f .
ηµ x
β) Να βρείτε το lim .
x →+∞ f ( x )

γ) Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτοµένης της C f στο σηµείο τοµής της µε τον άξονα y ' y .
δ) Να αποδείξετε ότι υπάρχει ένα τουλάχιστον x0 ∈ (1, 2) , ώστε η εφαπτοµένη της C f στο
σηµείο της M ( x0 f ( x0 ) ) να διέρχεται από το σηµείο K (1, 5) .
ΛΥΠΙΡΙ∆ΗΣ Π.-ΕΞΙΣΩΣΗ ΕΦΑΠΤΟΜΕΝΗΣ

26.55 ∆ίνεται η συνάρτηση f : R → R µε τύπο f ( x) = ax 2 + β x + γ για κάθε x ∈ R όπου

a, β , γ ∈ R .
α) Να βρείτε τους α , β , γ ώστε η γραφική παράσταση της f να διέρχεται από το σηµείο
A(1, 7) και η ευθεία y = 3 να εφάπτεται της C f στο σηµείο B ( −1, f ( −1)) .
β) Για a = 1 , β = 2 και γ = 4 να βρείτε:
i) την εξίσωση της εφαπτοµένης (ε) της C f στο σηµείο A(1, 7)
ii) το εµβαδόν του τριγώνου που σχηµατίζουν οι ευθείες (ε) και ΑΒ µε την ευθεία y =3.
26.56 Έστω η συνάρτηση f : R → R , η οποία είναι παραγωγίσιµη µε συνεχή παράγωγο και τέτοια,
ώστε f (0) = 0 . Θεωρούµε τη συνάρτηση g : R → R µε τύπο g ( x ) = f ( x ) + f '( x )ηµ x για
κάθε x ∈ R .
α) Να αποδείξετε ότι η g είναι παραγωγίσιµη στο x0 = 0 µε g '(0) = 2 f '(0)
β) Αν η συνάρτηση f ορίζεται από τη σχέση f ( x ) = xσυν x για κάθε x ∈ R να βρείτε τις
εξισώσεις των εφαπτοµένων C f και Cg στο κοινό τους σηµείο Ο(0,0).
26.57 Έστω συνάρτηση f : R → R , η οποία είναι παραγώγιση µε συνεχή παράγωγο και τέτοια,
ώστε f (0) < 0 < f (1) + f '(1) . Να αποδείξετε ότι:
α) η γραφική παράσταση της συνάρτησης g ( x) = xf ( x ) , x ∈ R έχει µία τουλάχιστον
εφαπτοµένη παράλληλη στον άξονα x ' x
β) αν f '(1) = 0 , τότε η γραφική παράσταση της g έχει δύο τουλάχιστον κοινά σηµεία µε τον
άξονα x ' x .
26.58 ∆ίνονται οι συναρτήσεις f ( x ) = e xηµ x, x ∈ ( −π , π ) και g ( x ) = ηµ x, x ∈ ( −π , π ) .
Να αποδείξετε ότι οι γραφικές παραστάσεις των f ,g έχουν κοινή εφαπτοµένη στο κοινό τους
σηµείο.
26.59 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x ) = α x 2 + β x + γ , α ,β ∈ R* , γ ,x ∈ R και το σηµείο Α (κ , λ ) .
Αν από το Α άγονται δύο εφαπτοµένες προς την C f , να αποδείξετε ότι
α 2κ 2 − αλ + αγ + ακβ > 0 .
7
26.60 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x ) = x 4 − x 3 + 4 x 2 + α , α ∈ R . Έστω x0 ∈ R µε f ' ( x0 ) = 0 .Να
2
αποδείξετε ότι από το σηµείο Μ ( x0 , f ( x0 ) ) της C f , περνούν τρεις διαφορετικές εφαπτοµέ-
νες της f .
26.61 Θεωρούµε τις συναρτήσεις f ,g παραγωγίσιµες σε ένα διάστηµα ∆, µε g ( x ) ≠ 0 ,για κάθε
f
και οι εφαπτοµένες ε1 ,ε 2 ,ε 3 αντίστοιχα των τριών
x ∈ ∆ . Έστω οι συναρτήσεις f , g ,
g
γραφικών παραστάσεων των παραπάνω συναρτήσεων, σε σηµεία µε την ίδια τετµηµένη x0 .
Αν οι ευθείες ε1 ,ε 2 ,ε 3 σχηµατίζουν γωνίες 45o ,18o , 72o αντίστοιχα µε τον άξονα των x' x ,
1
να δείξετε ότι η τιµή της f στο x0 δεν υπερβαίνει το .
4
f ( x)
26.62 Να βρεθεί πολυωνυµική συνάρτηση f , για την οποία ισχύει lim 2 = 4 και η εφαπτο-
x →+∞ x + x + 3

µένη της C f στο σηµείο Μ ( −1, 4 ) είναι κάθετη στην ευθεία δ : x + 2 y − 5 = 0 .

26.63 ∆ίνεται παραγωγίσιµη και περιττή συνάρτηση f : R → R . Αν η κλίση της f στο x0 = 1
 ΛΥΠΙΡΙ∆ΗΣ Π.-ΕΞΙΣΩΣΗ ΕΦΑΠΤΟΜΕΝΗΣ

είναι 2014, να βρείτε την κλίση της f στο x0 = −1 .

26.64 ∆ίνονται οι παραγωγίσιµες στο R συναρτήσεις f ,g , για τις οποίες ισχύει g' ( x ) ≠ 0, g'
g ( x)
συνεχής και f ( x ) = , για κάθε x ∈ R . Αν το σηµείο Α ( 2007, 0 ) είναι κοινό σηµείο
g ' ( x)
των C f ,C g , να βρείτε την εφαπτοµένη της C f στο Α.
26.65 ∆ίνονται οι συναρτήσεις f ( x ) = ( x − 1)( x − 2 )( x − 3) ...( x − 2006 ) και
g ( x ) = − ( x − 1)( x − 2 )( x − 3) ...( x − 2006 )( x − 2007 ) .Να αποδείξετε ότι οι C f ,C g δέχονται
σε κοινό τους σηµείο κοινή εφαπτοµένη .
26.66 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x ) = x 4 − λ x + 3, x,λ ∈ R .Αν από την αρχή των αξόνων διέρχονται
δύο εφαπτοµένες προς την C f κάθετες µεταξύ τους, να βρείτε το λ .
26.67 ∆ίνεται η συνάρτηση f ( x ) = λ x 2 , λ > 0 και το σηµείο Μ (α , β ) . Να βρείτε ικανή και
αναγκαία συνθήκη, ώστε από το Μ να διέρχονται δύο εφαπτοµένες της C f .