Ang Kasaysayan sa Panitikan ng Pilipinas

Ang Panitikan

Ang panitikan ay nagsasabi o nagpapahayag ng mga kaisipan, mga damdamin, mga

karanasan,hangarin at diwa ng mga tao. At ito rin ang pinakapayak na paglalarawan lalo na sa
pagsulat ngtuwiran o tuluyan at patula.Ang salitang panitikan ay nanggaling sa salitang "pang-titik-
an" na kung saan ang unlaping"pang" ay ginamit at hulaping "an". At sa salitang "titik" naman
aynangunguhulugang literatura (literature), na ang literatura ay galing sa Latin na
litterananangunguhulugang titik.Nagsasalaysay din ito sa pamahalaan, lipunan at mga
pananampatalaya at mga karanasang may kaugnay ng iba’t ibang uri ng damdamin tulad ngpag-
ibig, kaligayahan, kalungkutan, pag-asa, pagkapoot, paghihiganti, pagkasuklam, sindak at
pangamba.

Ang Anyo ng mga Panitikan

Ang dalawang uri o anyo ng Panitikan ay ang tinatawag na Tuluyan at Prosa. Ang uri o
anyong Tuluyan ay ang mas natural na pagkakasulat. Tuloy-tuloy at gumagamitng mga
pangungusap at talata. Walang binibilang na mga salita o tunog na kinakailangangitugma sa iba
pang salita. Naglalayon itong makapagpahayag sa mas malayangpamamaraan. Nakadepende
ang kagandahan nito sa kung paano bubuuin ng manunulatang pagkakasunod-sunod na mga
pangyayari. Halimbawa nito ay ang mga maiiklingkwento at mga alamat.

Sa kabilang banda, ang Prosa naman ay pagpapahayag ng isang manunulat sapamamagitan ng

mga may sukat, bilang, at espesyal na pagkakaayos upang sa malikhaingparaan ay
makapagpadala ng mensahe o ng emosyon sa mga mambabasa. Halimbawa nitoay ang mga tula.

Kahalagahan ng panitikan

 Upang makilala natin ang ating sarili bilang Pilipino, at matalos natin ang atingpinagyaman
ng isip at ang angking talino ng ating pinanggalingang lahi.
 Tulad ng ibang lahi sa daigdig dapat nating mabatid na tayo'y may dakila at marangal
natradisyonng siya nating ginawang sandigan ng pagkabuo ng ibang kulturang nakarating
saating bansa.
 Upang matanto natin ang ating mga kakulangan sa pagsulat ng panitikan atmakapagsanay
na ito'y matuwid at maayos.
 Upang makilala at magamit natin ang ating mga kakayahan sa pagsulat at magsikap naito'y
malinang at mapaunlad.
 Higit sa lahat, bilang mga Pilipinong nagmamahal sa sariling kultura ay
kailangangmaipamalas ang pamamalasakit sa ating sariling panitikan

Ang Panitikan Bago Dumating ang mga Kastila

 Ang panitikan ay maiuugnay sa kasaysayan. Kung ang kasaysayan
aynagpapahayag ng tiyak na panahon at pangyayari, ang panitikan naman
a y naglalarawan ng buhay, kultura, tradisyon, kaugalian at karanasan. Ang panitikan
ayna gpap aha yag ng damd ami n ng baw at isa ng indi bidw al ga ya ng pa g-ibig ,
tuwa , kalungkutan, kabiguan, tagumpay, at iba pang mukha ng buhay. Ang panitikan ay
sinasabing salamin ng buhay pagkat mula sa panitikan ay napapaksa at nalalaman natin
ang mga bagay-bagay na ating pinagmulan.Bago pa man dumating ang mga Kastila sa
Pilipinas, mayroon nang sining atpanitikan ang mga sinaunang Pilipino na
nagpapatunay lamang na mayroon ngsibilisasyon ang Pilipinas bago pa man dumating
ang mga Kastila.

Karamihan sa mgapanitikan nila ay mga pasalin-dila gaya ng mga alamat,

bulong, kwentong-bayan,awiting bayan, epiko bugtong, salawikain,sawikain at kasabihan.Ang
ating mga ninuno ay gumamit ng kawayan, talukap ng niyog, dahon, at balat ng
punongkahoy bilang kanilang sulatan. Ang ginamit nilang panulat ay ang mgamatutulis na mga
bagay na kanilang natatagpuan sa kapaligiran gaya ng matulis na kahoy, bato o bakal.
Kaligirang Pangkasaysayan Noon pa mang 1300 AD ang ating mga ninuno, na kilala sa
katawagang Ita,Ae ta s, Ne g ri to o Ba lu g a a y ma y sa ril i n g mg a karunungang-bayan,
kabilang angalamat. Ayon sa mga geologists, nakuha o nalikha nila ang mga ito dahil sa
kanilangp a n d a r a y u h a n s a i b a ' t i b a n g l u p a i n s a A s y a . D a h i l s a w a l a s i l a n g
s i s t e m a n g pamahalaan, panulat, sining, at siyensya, ang mga ito ay nagpapasaling-dila o
lipat-dilalamang. Pagkalipas ng 4,000 taon dumating sa ating kapuluan ang mga
Indones..

Sumunod na nandayuhan sa ating kapuluan ang mga Malay. Sila ang nagturo sa
atingmga ninuno ng alpabeto na tinatawag na Alifbata o Alibata. Nandayuhan din sa
atingkapuluan ang mga Intsik, Bumbay, Arabe at Persyano. Ang mga Intsik ay nagdala
ngwika kung kayat mahigit 600 salitang Intsik ay bahagi ng wikang Pilipino. Ang
salitanggusi,susi,kawali,talyasi, mangkok, kawa, bakya, tingi, Ingkong, bayaw,
Inso,Diko,Sangko at iba pa ay nanggaling sa Intsik. Sumunod naman ang mga Bumbay.
Nagdalarin sila ng wika sa Pilipinas gaya ng mga salitang guro,bansa,mukha,likha,
hukom,dukha at iba pa. Sumunod na nandayuhan sa ating kapuluan ang mga Espanyol na
maylayuning mapalawak ang kanilang kolonya, at magpalaganap ng
pananampalatayangKristyanismo. Ipinasunog ng mga prayleng Espanyol ang mga naisulat na
panitikan ngating mga ninuno. Ang iba'y ipinaanod sa ilog sapagkat ayon sa kanila ang
mga iyonraw ay gawa ng demonyo. Ngunit ang mga alamat at iba pang panitikang
nagpasalin-salin lamang sa bibig ng mga taong-bayan ay hindi nila nasira.

ANO ANG?

ALAMAT

- karaniwnag pumapaksa ng isang bagay, pook, kalagayan o katawagan. Ito ay likhang isip
lamang kaya’t salat sa katotohanan at di kapani-paniwala.

EPIKO

- ito ay kwento ng kabayanihan punong-puno ito ng mga kagilagilalas na pangyayari.

KWEBTONG BAYAN

- ito ay nagpapasalin-salin sa bibig ng tao. Madalas itong nangyayari sapaligid-ligid lamang ng

ating lugar. And kwentong ito ay nauukol sa pakikipagsapalaran, pag-iibigan, katatakutan. Nakatutulong
ang mga kwentong ito upang mapahalagahan natin ang kapaligiran, makilala and ating katauhan at
maiayos an fating pananaw sa buhay.

BUGTONG
 - uri ng panitikan na kawili-wili. Ito ay isang paraan ng pagpapalawak ng talasalitaan at
pagsasanay sa mabilis nap ag-iisip na nagpapasalin-salin sa bibig ng mga ninuno. Ito ay may tugma at
talinghaga at kapupulutan ng mahalagang butyl ng karunungan.

SALAWIKAIN

- ay maiigsing pahayag ng mga pangkalahatang katotohanan, mga tatayang tuntunin, o mga

alintuntunin ng kaasalan. Ito ay maaring matunton at ang mga ito ay pasalin-salin sa mga lahi.
Tumutukoy sa kasikhayan, kasipagan, kaagapan at katipiran.

KASABIHAN

- ginagamit sa pagpuna sa isang gawi o kilos ng isang tao.

Panahon ng mga Kastila
Sa panahon ng pananakop ng mga Kastila, mabigat ang impluwensiya ng relihiyong Kristiyanismo sa mitolohiyang
Pilipino. Sinira ng mga Kastila ang ilang mga nagawa ng mga Pilipino noon na may kinalaman sa kanilang “orihinal” na
mitolohiya, at pinalitan ang mga ito ng mga rebulto ni Kristo at ng mga santo. Ang iba naman ay nakalagay lamang sa mga
gamit na mabilis masira katulad ng mga kahoy kaya hindi ito tumagal. Kahit na ganito ang nangyari sa kasaysayan, marami
pa ring paniniwala ang nanatili sa buhay at kultura ng mga Pilipino. Isang posibleng dahilan nito ay malalim ang ugat ng
mga paniniwalang ito sa kultura at ipinapasa sa susunod na henerasyon ang mga paniniwala kaya’t hindi kaagad mabubura
ito sa sistema nila. Sa katunayan, hinalo ng mga Filipino ang mga paniniwala nila sa Kristiyanismo, katulad ng krus o
bibliya na nagsisilbing anting-anting laban sa mga demonyo. Kahit ang mismong orihinal na paniniwala ay naglaho na, ang
esensya nito ay nagpatuloy sa pamumuhay at ibang paniniwala ng mga Filipino.

Noong dumarating pa lamang ang mga Kastila sa Pilipinas, hindi nila agad naturuan ng Kristiyanismo ang mga
katutubo, lalo na dahil may sarili silang paniniwala at wika – mahirap magkaintindihan ang mga katutubo at
mga Kastila (mayroong laganap na language barrier at cultural clash). Ang ginawa ng mga Kastila ay
ipinagsama nila ang mga paniniwala ng mga Pilipino, idinikit ang mga hawig na kultura, para maintindihan nila
ang Kristiyanismo. Katulad ng mga rosaryo sa mga anting-anting, sapagkat ang rosaryo ay isang banal na bagay,
ikinonekta ito bilang isang posibleng panangga sa mga demonyo sapagkat espesyal ito. Ngunit, kahit subukan
man ng mga Kastila palitan ang mga paniniwala ng mga Pilipino, kahit sa mararahas na pamamaraan, katulad
ng pagsusunog ng mga nakasulat na literatura nila, may mga ibang bagay ang nanatili pa rin.

Ano nga ba ang mga natirang paniniwala ng mga Pilipino kahit dumating pa ang mga Kastila? Halimbawa, kapag
puputol sila ng kahoy, papaalam muna sila sa puno at ipapaliwanag na dahil sabi ng padre kaya lamang nila
ginagawa iyon o kaya’t kapag naglalakad sa bukid ay magsasabi, “Makikiraan lang po” at hanggang ngayon may
mga taong gumagawa pa rin ng ganoong bagay kahit na sa siyudad. Ayaw na ayaw ng pari iyong ugali ng mga
ninuno natin na sinasamba nila ang mga “nuno”, ang mga anito o ninuno nila mismo, sapagkat para sa kanila,
isa lamang ang dapat sambahan nila kaya’t gusto nilang alisin ang ugaling iyon.[1]
Noong panahon ding iyon nang bumaba ang tingin sa mga babaylan. Sa mga panahon na pumupunta na ang
mga Kastila sa Pilipinas, lumalaganap sa Espana ang paniniwala sa mga bruja at uso sa kanila ang witch-
hunting. Dahil sa kanila, ang mga babaylan, manggagamot at mga taong dapat nakakagawa ng kababalaghan ay
tinagurian nilang mangkukulam.

Sila ang nagdadala sa atin ng mga awiting panrelihiyon, mga pasyon, karagatan, duplo, moro2 o komedya.

Kilusáng Propagánda
Ang Kilusáng Propagánda ay isang kilusang itinatag sa Espanya noong 1872–1892 ng mga Filipinong
ilustrado sa Europa. Ilan sa mga kasapi nitó ang mga ilustradong sina Jose Rizal, Graciano Lopez Jaena,
Marcelo H. del Pilar, Mariano Ponce, at magkapatid na Juan at Antonio Luna. Isa sa mga pangunahing layunin
ng kilusan ang pagkakaroon ng pantay na pagtingin at karapatan sa mga Español at mga Filipino, pagkakaroon
ng representasyon ng Filipinas sa Cortes (ang kongreso ng España), sekularisasyon ng mga parokya,
pagbubuo ng sistema ng edukasyon na labas sa impluwensiya ng mga fraile, paglansag ng polo (sapilitang
paggawa) at vandala (sapilitang pag-bibili ng mga produkto sa pamahalaan), pagkakaroon ng batayang
kalayaan sa pagpapahayag.
Nabuo ang kilusan dahil sa paglago ng diwang nasyonalista sa kamalayan ng mga Filipinong nakapag-aral, na
pinaigting ng mga pangyayaring pangkasaysayang tulad ng pagbitay sa tatlong pari na sina Mariano Gomez,
Jose Burgos, at Jacinto Zamora. Higit kaysa mga layuning politikal, nabuo ang kilusan para sa mga tunguhing
higit na pampanitikan at pangkultura. Naglabas silá ng pahayagang La Solidaridad na unang inilimbag sa
Barcelona noong 15 Pebrero 1889. Unang editor nitó si Graciano Lopez Jaena at hinalinhan ni M.H. del Pilar.
Dito inilathala ang mga tuligsa nilá sa katiwalian sa kolonya ng Filipinas. Bukod sa mga ilustrado, nalathala din
dito ang ibang kaalyado ng mga Filipino, gaya ni Ferdinand Blumentritt––isang Austrianong heograpo at
etnologo na nakilála at naging kaibigan ni Rizal sa Alemania.
Español ang wika ng diyaryo dahil higit na target na mambabasá ng mga Propagandista ang mga taga-España
at upang maimulat ang mga ito sa mga abuso at korupsiyong nagaganap sa Filipinas. Palihim na iniluluwas sa
bansa mula sa Europa ang mga isyu ng pahayagan, at palihim ding binabása ng mga edukadong kababayan ng
mga Propagandista. Lumabas ang huling isyu ng pahayagan noong 1895. Samantala, nanamlay at tuluyang
namatay ang kilusan matapos ang pagkakahuli kay Rizal at nang mabuwag ang La Liga Filipina. Sinundan ito
ng Katipunan ngunit tungo sa higit na rebolusyonaryong layunin—ang ganap na kalayaan ng bansa at
pagpapatalsik sa mga kolonyalistang Español. (ECS)

PANAHON NG KASTILA
Sa panahong ito, lalong nagkawatak-
watak ang mga Filipino dahil
matagumpay na nagapi at nasakop ng
mga
Espanyol ang mga katutubo. Ano nga
ba ang mga pangyayari noong panahon
ng kastila? Sa paanong paraan nila
naimpluwesyahan ang ating wika?
Ang isinasaalang-alang na ang unang
pananakop ng mga Kastila sa ating
kapuluan ay ang pananatili rito ni
Miguel
Lopez de Legazpi noong 1565, bilang
kauna-unahang Kastilang gobernador-
heneral. Ayon sa mga Espanyol, nasa
kalagayang barbariko, di sibilisado at
pagano ang mga katutubo noon kaya’t
itinuro ng mga Kastila ang
Kristiyanismo sa mga katutubo upang
maging sibilisado diumano ang mga
ito. Upang mas maging epektibo ang
pagpapalaganap ng Kristiyanismo, ang
mga misyonerong Espanyol mismo ang
nag-aral ng mga wikang katutubo
dahil mas madaling matutuhan ang
wika ng isang rehiyon kaysa sa ituro sa
lahat ang wikang Espanyol. Dahil dito,
ang mga prayle ay nagsulat ng mga
diksiyonaryo at aklat-panggramatika,
katekismo, at mga kumpensyonal para
mas mapabilis ang pagkatuto nila ng
katutubong wika. Nailimbag ang mga
unang akdang pangwika mula 1593
hanggang 1613. Ito ang; Doctrina
Christiana (1593), Nuestra Senora Del
Rosario (1602), Arte Y Reglas De La
Lengua Tagala (1610), at Vocabulario
De La Lengua Tagala (1613). Noong
1634, Si Gobernador Francisco Tello
de
Guzman ang nagmungkahi na turuan
ang mga Indio ng wikang Espanyol at
sina Carlos I at Felipe II ay
naniniwalanag kailangang maging
bilinggwal ng mga Filipino.
Iminungkahing ituro ni Carlos I ang
Doctrina
Christiana gamit ang wikang Espanyol.
Muling inulit ni Haring Felipe II ang
utos tungkol sa pagtuturo ng wikang
Espanyol sa lahat ng katutubo noong
ika-2 ng Marso, 1634 ngunit nabigo
ang nabanggit na kautusan. Lumagda
naman si Carlos II ng isang dikreto na
inuulit ang probisyong nabanggit na
kautusan. Nagtakda rin siya ng parusa
para sa mga hindi susunod dito. Noong
1872, si Carlos IV ay lumagda ng isa
pang dekrito na nag-uutos na gamitin
ag wikang Espanyol sa lahat ng
paaralang itatag sa pamayanan ng mga
Indio.
Dahil sa pananakop ng kastila, mas
nagging sibilisado ang mga Pilipino
dahil sa pagtuturo ng kristiyanismo. Sa
ilalim ng kanilang pamamahala,
dumami rin ang mga naitayong mga
simbahan sa bansa. Naging pormal rin
ang sistema ng pag-aaral noong
panahon ng mga Espanyol. Nagtayo ng
mga paaralan ang iba't ibang mga
misyonero na nagsilbing mga guro
noong panahong iyon. Dahil sa mga
pangyayari noong panahon ng
Kastila, naging daan ito upang sumulat
ng mga akda ang mga Pilipino.
Halimbawa nito ay ang Florante at
Laura, Noli Me Tangere at El
Filibusterismo at pagusbong ng iba
pang panitikan.
PANAHON NG KASTILA
Sa panahong ito, lalong nagkawatak-
watak ang mga Filipino dahil
matagumpay na nagapi at nasakop ng
mga
Espanyol ang mga katutubo. Ano nga
ba ang mga pangyayari noong panahon
ng kastila? Sa paanong paraan nila
naimpluwesyahan ang ating wika?
Ang isinasaalang-alang na ang unang
pananakop ng mga Kastila sa ating
kapuluan ay ang pananatili rito ni
Miguel
Lopez de Legazpi noong 1565, bilang
kauna-unahang Kastilang gobernador-
heneral. Ayon sa mga Espanyol, nasa
kalagayang barbariko, di sibilisado at
pagano ang mga katutubo noon kaya’t
itinuro ng mga Kastila ang
Kristiyanismo sa mga katutubo upang
maging sibilisado diumano ang mga
ito. Upang mas maging epektibo ang
pagpapalaganap ng Kristiyanismo, ang
mga misyonerong Espanyol mismo ang
nag-aral ng mga wikang katutubo
dahil mas madaling matutuhan ang
wika ng isang rehiyon kaysa sa ituro sa
lahat ang wikang Espanyol. Dahil dito,
ang mga prayle ay nagsulat ng mga
diksiyonaryo at aklat-panggramatika,
katekismo, at mga kumpensyonal para
mas mapabilis ang pagkatuto nila ng
katutubong wika. Nailimbag ang mga
unang akdang pangwika mula 1593
hanggang 1613. Ito ang; Doctrina
Christiana (1593), Nuestra Senora Del
Rosario (1602), Arte Y Reglas De La
Lengua Tagala (1610), at Vocabulario
De La Lengua Tagala (1613). Noong
1634, Si Gobernador Francisco Tello
de
Guzman ang nagmungkahi na turuan
ang mga Indio ng wikang Espanyol at
sina Carlos I at Felipe II ay
naniniwalanag kailangang maging
bilinggwal ng mga Filipino.
Iminungkahing ituro ni Carlos I ang
Doctrina
Christiana gamit ang wikang Espanyol.
Muling inulit ni Haring Felipe II ang
utos tungkol sa pagtuturo ng wikang
Espanyol sa lahat ng katutubo noong
ika-2 ng Marso, 1634 ngunit nabigo
ang nabanggit na kautusan. Lumagda
naman si Carlos II ng isang dikreto na
inuulit ang probisyong nabanggit na
kautusan. Nagtakda rin siya ng parusa
para sa mga hindi susunod dito. Noong
1872, si Carlos IV ay lumagda ng isa
pang dekrito na nag-uutos na gamitin
ag wikang Espanyol sa lahat ng
paaralang itatag sa pamayanan ng mga
Indio.
Dahil sa pananakop ng kastila, mas
nagging sibilisado ang mga Pilipino
dahil sa pagtuturo ng kristiyanismo. Sa
ilalim ng kanilang pamamahala,
dumami rin ang mga naitayong mga
simbahan sa bansa. Naging pormal rin
ang sistema ng pag-aaral noong
panahon ng mga Espanyol. Nagtayo ng
mga paaralan ang iba't ibang mga
misyonero na nagsilbing mga guro
noong panahong iyon. Dahil sa mga
pangyayari noong panahon ng
Kastila, naging daan ito upang sumulat
ng mga akda ang mga Pilipino.
Halimbawa nito ay ang Florante at
Laura, Noli Me Tangere at El
Filibusterismo at pagusbong ng iba
pang panitikan.
Ang mga akda ni Jose Rizal ay El Filibusterismo at Nilo Me Tangere

Panitikan Panahon Mula nang matamo Ang kalayaan hanggang

kasalukuyan
Panahon Mula nang matamo Ang kalayaan hanggang kasalukuyan
Tula
isang tuwirang pagbabagong-hugis sa buhay; na sa ibang pananalita, ito ay isang
maguniguning paglalarawan, na nakakalupkupan ng kariktan sa pamamagitan ng mga
sukat ng taludtod, na tahasang nadarama, dinaramdam, iniisip, o ginagawa ng tao
Haimabawa :

Maiklng Kwento
isang anyo ng sining o panitikan na naglalayong maipahayag ang
damdamin sa malayang pagsusulat.Binubuo ang tula ng saknong at
taludtod.a
Halimbawa

Maikling Katha
Ang Maikling Katha ay isang sangay ng sanaysay na may iisang kakintalan
Halimbawa:

Taguan ni Rolando A. Bernales

Dula
ay isang uri ng panitikan. Nahahati ito sa ilang yugto na maraming tagpo. Pinakalayunin
nitong itanghal ang mga tagpo sa isang tanghalan o entablado. Ang tagpo sa dula ay ang
paglabas-masok sa tanghalan ng mga tauhan.
Halimbawa:

Neneng, o pinagpalang kapangyarihan ng pag ibig

Iba't Ibang uri ng panitikan na sumibol

Dula
ay isang uri ng panitikan. Nahahati ito sa ilang yugto na maraming tagpo. Pinakalayunin
nitong itanghal ang mga tagpo sa isang tanghalan o entablado. Ang tagpo sa dula ay ang
paglabas-masok sa tanghalan ng mga tauhan. Ang mga taong dalubhasa sa larangan ng
pagsusulat ng mga dulang itinatanghal ay tinatawag na mga mandudula, dramatista, o
dramaturgo

Nobela
ay isang mahabang kuwentong piksiyon na binubuo ng iba't ibang kabanata. Mayroon
itong 60,000-200,000 salita o 300-1,300 pahina. Noong ika-18 siglo, naging istilo nito ang
lumang pag-ibig at naging bahagi ng mga pangunahing henerong pampanitikan. Ngayon,
ito ay kadalasan may istilong artistiko at isang tiyak na istilo o maraming tiyak na istilo.