PRELIM-Sabado, Kristine Lawrence Artriz P. SED3A FILIPINO - Kristine Lawrence Sabado
PRELIM-Sabado, Kristine Lawrence Artriz P. SED3A FILIPINO - Kristine Lawrence Sabado
PRELIM-Sabado, Kristine Lawrence Artriz P. SED3A FILIPINO - Kristine Lawrence Sabado
DIFFUN CAMPUS
Diffun, 3401 Quirino
SAGOT:
Mahalaga sa mag-aaral ang kasaysayan ng panulaang Filipino/ panulaang
Filipino, upang magkaroon ng ideya at masistemang pagkatuto ang bwat mag-aaral. Sa
ganitong paraan napalalawak nito ang pang-unawa ng bawat mag-aaral patungkol sa
panulaang Filipin. Nabibigyang katarungan ang dapat at ‘di dapat na gawin o ihayag
patungkol sa panulaang Filipino.
SAGOT:
Ang dula ay isang uri ng akdang pampanitikan na kung saan ay may layunin na
itanghal sa pamamagitan ng pananalita at pagkilos sa harap ng mga manonood.
QUIRINO STATE UNIVERSITY
DIFFUN CAMPUS
Diffun, 3401 Quirino
Kasanayang Pampagkatuto 1
PALIWANAG:
Kasanayang Pampagkatuto 2
Panuto:
PALIWANAG:
1. Ang dula ay buong pagsasalaysay na kungs saan binubuo ito ng mga elementong
makapagbibigay buhay sa isang akda. Ang layunin nito ay magpahayag at magturo ng
daloy ng isang akda, kinakasangkapan ito ng angkop na element at sangkap tulad ng
balangkas, karapatdapat na tauhan, pagbibigay ng buhay sa paksang napili na kung
saan kinapapalooban ito ng masistema at maayos na katawan. Sa madaling salita hindi
magiging epektibo ang dula kung may kulang na element at sangkap kailangan, kaya
nararapat lamang na maging pulido at ganap ang paghahanda.
Kasanayang Pampagkatuto 3
MGA KASAGUTAN:
Pahalang: Pababa:
4. Diin at Balanse sa Entablado 1. Banghay
2. Tagapamahala ng Tanghalan
6. Tindig
3.
7. Pagbagsak 4. Tagadisensyo ng Tanghalan
5. Komplikasyon
10. Tema
8. Katulong ng Direktor
11. Tagapagdikta
9. Pagpasok
12. Kumpas
13. Diyalogo at kilos
16. Tagapamahala ng Entablado
14. Paglakad
18. Parsa
15. Saynete
20. Krisis
16. Trahedya
22. Direktor Teknikal
17. Posisyon at Paggalaw
23. Resolusyon
19. Gumaganap o Aktor/KArakter
24. Tanghalan
21. Direktor
25. Eksposisyon
QUIRINO STATE UNIVERSITY
DIFFUN CAMPUS
Diffun, 3401 Quirino
Kasanayang Pampagkatuto 5
Panuto: Magsaliksik ng 10 dula alin man sa mga uri sa loob ng parirala (Pantanghalan,
pantelebisyon, pangradio, pangpelikula) Tukuyin kung anong teorya ng dula ang
ginamit sa mga ito.
Kasanayang Pampagkatuto 7
Panuto: Kopyahin ang buong pagsasanay. Tukuyin ang mga ipinapahayag.
PANUNULUYAN 1. Tinatanghal tuwing Disyembre.
JUEGO DE PRENDA 10. Laro ng parusa habang nasa lamayan. Ito ay isinasagawa
upang di makatulog ang mga taong nakikipaglamay sa isang
pamilyang nawalan ng mahal sa buhay. Ang mga manlalaro ay
uupo at bubuo ng isang bilog at ang isang pinuno ay magbibigay
ng mga puno o bulaklak sa mga manlalaro. Ang pinuno ay
magkukuwento ng sa isang ibon na nawala sa pagmamay-ari.
PINETENCIA 11. Mula sa salitang Latin na poenitencia na ibig sabihin ay
pagsisisi o kagustuhang patawarin. Madalas makakikita ng
ganitong uri ng dula ay lalawigan ng Pampanga na nagging bahagi
na ng kanilang kultura at tradisyon.
Pagsusulit I.
Panuto: Ibigay ang nakitang pagkakaiba at pagkakatulad ng dula sa iba pang uri ng
panitikan.
A. “May Pagkakaiba at Pagkakatulad”
PAGTUKOY SA PAGKAKAIBA at PAGKAKATULAD NG DULA SA IBA PANG URI NG
PANITIKAN
PAGKAKAIBA PAGKAKATULAD
Batayan sa pagsusuri:
Pangunahing nilalaman
• Katangian, elemento o sangkap
• Kasunduan ng Dula
• Mga Teorya at mga Bisang Dulang Pampanitikan
• Teatro o tanghalan
• Kahalagahan ng Dula
WALANG SUGAT
ni: Severino Reyes
KATANGIAN
Ang dulang Walang Sugat ni Severino Reyes ay may katangiang
nagsasalaysay, katulad ng iba mga dula. Isang dula o sarswela na may kasamang
awit at tugtog na pumupukaw sa damdamin ng mga manonood. Dulang may
natatangiang katangiang isinalaysay ang patungkol sa suliraning panlipunan o
pampubliko. Ito ay isang melodrama at tragi-komedyang anyo ng dula, na may
diagulo na patula, pasalita at paawit.
ELEMENTO
1. Iskrip o nakasulat na dula (Banghay/Plot)
Ang banghay ng dulang Walang Sugat ay punong-puno ng panggigilalas.
Naitampok ang pag-ibig sa sinisinta, sa pamilya, sa kapwa at lipunan. Ang
QUIRINO STATE UNIVERSITY
DIFFUN CAMPUS
Diffun, 3401 Quirino
2. Gumanap o aktor/karakter
3. Dayalogo
Ang Dayalogo sa dulang Walang Sugat ay mabigat na binibitawan at akma sa
karakter na ginagampanan ng mga taga-ganap. Naipakikita ng buong husay ang
emosyon. Makapangyarihan ang bawat bitaw ng dayalogo, dahil sa lakas a klaro
nito ang mga manonood ay tiyak na mapupukaw ang atensyon.
4. Tanghalan
Ang tanghalan ng dulang ito ay akma at may sapat na espasyo para sa mga
karakter na nasipagganap. Mahusay nilang naipakikita ang ganilang galaw mula
sa entablado upang mas maaliw ang mga manonood.
6. Manonood
Ito ang isa sa pinakamahalagang element ng dula sapagkat sila ang
magbibigay ng komento at opiniyon sa dula. Sa dulang ito at bilang isa sa
tagapanood, palagay ko ay nabigyang kaluguran nila ang bawat manonood
sapagkat naihatid at naitanghal ng maibigi at buong husay ang dula.
7. Tema
SANGKAP
1. Tanghalan
Sa Guiguinto, Bulacan, Pilipinas
2. Tauhan
3. Sulap ng Suliranin
4. Saglit na Kasiglahan
Handong magbigay ng pagkain sa kulungan ang mga pamilya at kaibigan
ng mga inaresto. Ang isang tren ang nakalaang sakyan nila patungong kapitolyo.
Inutusan ng mga kastilang prayle si Kapitan Luis Marcelo na paluin at saktan
pa ang mga nakakulong kahit na mayroon ng namatay at nag-aagaw-buhay na
QUIRINO STATE UNIVERSITY
DIFFUN CAMPUS
Diffun, 3401 Quirino
5. Tunggalian
6. Kasukdulan
Dumating na ang nakatagdang araw ng kasal nina Julia at Miguel. Napilitan
si Julia na pumayag sap ag-aakalang patay na ang pag-ibig niyang si Tenyong at
sa kagustuhang hindi mapahiya ang kaniyang ina.
7. Kakalasan
Bago pa man simulan ang seremonya ng kasal, dumating si Lucas na may
balitang nakita na si Tenyong pero siya ay nag-aagaw-buhay itong nakaratay ito
sa karte. Dinala si tenyong sa pinagdarausan ng kasal ni Julia. Sa muli nilang
pagtatagpo, hinihiling ni Tenoyng sa pari na, yaman din lamang na mamamatay
na siya, ikasal na sila ni Julia. Sa pagkamatay nito ay maaari nang pakasalan ni
Miguel si Julia.
8. Kalutasan
Sa pag-aakala ng lahat na matutuluyan na nga si Tenyong, pumayag na rin si
Miguel sa huling hiling ni Tenyong. Kinasal si Tenyong at Julia ng paring kastila.
QUIRINO STATE UNIVERSITY
DIFFUN CAMPUS
Diffun, 3401 Quirino
2. Kasunduan Ng Dula
Ang dulang ito ay gumamit ng Ikaapat na Paladindingan (Fourth Wall) sapagkat
ang ikaapat na dinding sa isang entablado ay nakaharap sa mga manonood nang
walang harang.kitang-kita ng mga manonood ang pangyayaring at nakaharap ang
bawat nagtatanghal sa mga ito ng walang anumang balakid.
Ang ginamit na mga teoryang at mga mabisang dulang pampanitikan ay ang mga
sumusunod:
Teoryang Sosyolohikal
Ang dulang ito ay hango sa tiyak na panahon at nilikha noong panahon ng kastila
noong ang mga Pilipino ay nasa kamay ng paghahari ng mga kastila. Bukod dito ay ang
dulan ito ay tumatalakay sa kalagayang panlipunan sa isang tiyak na panahon.
Inihayag abg pangyayaring panlipunan at pangkalikasan na kaniyang ginagawalan.
Teoryang Romantisismo
Ang dulang ito ay punong-puno ng halo-halong emosyon at damdamin.
Inilalarawan ng dula ang bawat sitwasyon nagaganap sa buhay ng tao at lipunan sa
paraang emosyonal. Bukod ditto ay ang mga tauhan tulad ni Tenyong ay nagging
huwaran sa kanilang minamaha, kawa at lipunan.
4. Teatro o Tanghalan
KATANGIAN
Isa itong dulang komedya na patungkol sa mag-asawang pinagpupustahan
at ginawan ng kondisyon ang paghuhugas ng pinggan. Dulang nagsasalaysay ng
kadahilanan sa likod ng paguhugas ng pinggan ng mga kababaihan.
ELEMENTO
1. Iskrip/Banghay
Ang istoryang “Bakit babae ang naghuhugas ng pinggan”, ay tungkol sa
dalawang mag-asawa na nagkaroon ng kasunduan sa paghuhugas ng pinggan, kung
saan ang sinuman sa kanila ang unang magsalita ay siyang maghuhugas ng pinggan.
Sa kalagitnaan ng kanilang pananahimik, dumating ang kanilang kapitbahay at
nang napansin niya na hindi nagsasalita ang mag-asawa ay nagpatawag siya ng
albularyo. Dumating ito at gumawa ng mga ritwal nunit tulad ng mga kapitbahay
ng ma-asawa nawalan narin ito ng pag-asa at nagplano na nga silang ilibing ang
mga ito sapagkat tila may kakaiba na sa kanila. Habang inaayos ang mag-asawa
para sa gagawing paglilibing, nagsalita ang babaeng asawa na si Ka Maldang, sa
madaling salita nanalo ang asawa nito sa pustahan at mula noon ang babae na ang
siyang naghuhugas ng pinggan.
3. Dayalogo
Ang dayalogo sa dulang ito na “Bakit babae ang naghuhugas ng pinggan” , ay tunay
ngang nakaaaliw sapagkat nang aking pinanuod ang dulang ito ay angkop at malinaw
ang dayalogong ginamit. Ginamitan io ng mga pangkaraniwang mga salita na tiyak na
maiintindihan ng marami o ng mga manunood.
4. Tanghalan
Ang tanghalan sa dulang ito ay may sapat na espasyo para sa mga nagsisipagganap.
Ang lawak nito ay akma lamang para sa mga manonood, nakikita o napanunood ito ng
maayos at malinis.
6. Manonood
Maliwanag na ang tema ng dulang ito ay ang, kasunduan sa kung sino ang
maghuhugas ng pinggan.
SANGKAP
1. Tagpuan
Sa bayan ng Santa Rosa
Sa hapagkainan ng mag-asawa
2. Tauhan
3. Sulyap sa Suliranin
Sa isang bayan ng Santa Rosa, nakatira ang mag-asawang si Ka Ugong at Ka
Maldang. Isang araw pinagtatalunan ng mag-asawa ang kung sino sa kanila ang
paghuhugas ng mga pinagkainan at bakas sa kanilang mukha ang pagkainis sa
naturing na gawaing bahay na ito.
4. Saglit na Kasiglahan
6. Kasukdulan
Sa kalagitnaan ng katahimikan ng mag-asawa ay dumating ang isa sa kanilang
mga kapitbahay na babae para humiram ng plantsa. Nagtaka ang babae sapagkat
bukas ang pinto ng bahay ng mag-asawa at tila tahimik. Pumasok ito at laking gulat
niya sapagkar naratnan niya ang mag-asawa na tahimik at walang kibo. Nabahala
ito at dali-daling tinawag ang iba pa nilang mga kapitbahay upang ipagbigay alam
ang hindi maipaliwanag na nangyayari sa mag-asawa.
7. Kakalasan
Nabahala at nag-alala rin ang iba pa nilang mga kapitbahay sa kanilang
nasaksihan, kaya nagpasya sila na tumawag ng albularyo upang bigyang kalutasan
ang sitwasyon ng mag-asawa. Dumating ang albularyo at gumawa ng mga ritwal
upang magamot ang mag-asawa sap ag-aakalang may salit ang mga ito. Hanggang
sa nagpasya ang albularyo na ilibing na lamang ang mag-asawa.
8. Kalutasan
Nang inihanda na ng mga kalalakihan ang gagamitin sa panlibing, inunang
binuhat si Ka Ugong, walang kibo parin ang pustura nito, umasa si ka Maldang na
pipigilan niya ang mga ito na ibuhat sa kabaong ngunit mali ang kaniyang buong
akala. Kaya naman sa galit ni Ka Maldang sa mga kapitbahay napasigaw ito dahil
sa kanilang pangingiala. Narinig iyon ng kaniyang asawa kaya tuwang-tuwa ito at
pumalakpak dahil nanalo siya sa pustuhan na kanilang pinagkasunduan. Magmula
noon ay si Ka Maldang na ang naghuhugas ng pinggan.
Ginamitan ng Ikaapat na Paladindingan (Fourth Wall) ang dulang ito sapagkat ang
ikaapat na dinding sa isang entablado ay nakaharap sa mga manonood nang walang
harang.
QUIRINO STATE UNIVERSITY
DIFFUN CAMPUS
Diffun, 3401 Quirino
Ang ginamit na mga teoryang at mga mabisang dulang pampanitikan ay ang mga
sumusunod:
Teoryang Femenismo
Ang dulang ito ay may teoryang femenismo sapagkat inilarawan sa dulang ito
ang karanasan ng isang babae at ang bagay na ipinaglalaban niya. Sa dulo ng
dula ay binigyang diin ang respi=onsibilidad bilang babae at iyon ang
paghuhugas ng pinggan.
Teoryang Imahismo
4. Teatro o Tanghalan
Mahusay at naayon ang tanghalan para sa dulang ito, sapagkat ang bilang ng
mga karakter ay sapat lamang sa espasyong mayroon ang tanghalan. Sa aking
ginawang panunuod, bagaman sa harap lamang ng entablado lumalabas, pasok ang
mga nagsisipagganap, tingin ko ay may sapat naming espasyo ang tanghalan para
mismo sa kanilang pagganap. Ang dulang ito ay masasabi kong isang yugtong dula-
dulaan sapagkat ito ay maikoi na binubuo lamang ng isang yugto.
5. Kahalagahan ng Dula