Filipino sa Piling Larang (Akademik)

Ikawalang Markahan
Modyul 7: LAKBAY SANAYSAY

1
 Subukin

SAGUTAN MO
I. TAMA O MALI. Suriin ang mga pangungusap sa ibaba. Kung tama ang
buong pangungusap, isulat ang TAMA, kung may bahagi namang mali sa
pangungusap, isulat ang MALI. (2 puntos bawat isa)
____1. Ang sanaysay ay akademikong sulatin na nagsasaad ng sariling
damdamin, kuru-kuro o kaisipan ng isang manunulat kaugnay ng
kanyang nakikita o naoobserbahan.
____2. Seryoso at personal ang paksa ng pormal na sanaysay.
____3. Kalimitang ginagamit ang patalinhagang sanaysay sa mga impormal
na sanaysay.
____4. Maituturing na lakbay-sanaysay ang programang Biyahe ni Drew.
____5. Ang programang pampaglalakbay ay nakasulat na tekstong
naglalarawan at nagsasalaysay tungkol sa lugar, tao, aktibidad at
pagkain sa isang partikular na lugar. ____6. Ang lakbay-sanaysay ay
mapanuri o kritikal na uri ng sanaysay na tungkol sa mga naiisip ng
manunulat kaugnay sa kanyang nakikita o naoobserbahan.
____7. Ang replektibong sanaysay ay personal na sanaysay na tungkol sa mga
nararamdaman, kaugnay
ng mga nakikita o naoobserbahan ng manunulat. ____8. Maaaring lamanin
ng replektibong sanaysay ang mga kalakasan at kahinaan ng manunulat.
____9. Mas naglalahad at nangangatwiran ang replektibong sanaysay kaysa
nagsasalaysay at naglalarawan.
____10. Parehong may introduksyon, katawan at wakas ang replektibong
sanaysay at lakbay-sanaysay.
II. SANAYSAY.
Sumulat ng sanaysay batay sa hinihingi sa ibaba. (20 puntos)
1. Pumili ng isang lugar na napuntahan.
2. Pumili ng isang paksa sa ibaba:
a. pag-ibig
b. kahirapan
c. edukasyon
3. Batay sa napiling lugar at paksa sa itaas, sumulat ng isang sanaysay na
nagsasalaysay at naglalarawan
ng paglalakbay at repleksyon kaugnay ng paksa. (Halimbawa: paglalakbay
sa Boracay at repleksyon tungkol sa pag-ibig)
4.. Magsulat ng sanaysaysay na HINDI BABABA sa 10 pangungusap. (20
puntos)
Pamantayan sa Pagmamarka
a. Nilalaman- 15 puntos b. Organisasyon- 15 puntos c. Wika- 15 punto
 Balikan

Panuto: Ilahad ang kahalagahan ng sumusunod na bagay na dapat

isaalangalang sa pagbuo ng isang nakalarawang sanaysay batay sa:
1. Paksa
___________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
2. Mambabasa
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
3. Layunin
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

Tuklasin

Batay sa mga larawan sa ibaba, sagutin ang mga giyang tanong.

Giyang Tanong:
1. Ano ang iyong nasasalamin sa larawan sa itaas? Ipaliwanag.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Saang mga lugar ang iyong nalakbay?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
3. Kung ikaw ay mabibigyan ng panahon na libutin ang mundo, ano ang una
mong pupuntahan at bakit?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
3
 Suriin

Aralin
Kahulugan, Katuturan at Katangian ng
1 Lakbay-Sanaysay

Ang pagsusulat ng lakbay-sanaysay ay nangangailangan ng galing,

pamamaraan at kaalaman ng isang manlalakbay at manunulat. Iba ang
manlalakbay sa turista sa kadahilanang ang manlalakbay ay may kaalaman
talaga sa paglalakbay bilang pagkilala sa mga lugar at pagtuklas ng bagong
daigdig samantalang ang turista naman ay naglalakbay sa mga piling lugar
lamang at madalas ay upang aliwin ang sarili sa limitadong bilang ng araw.

Ang manlalakbay ay interesado sa kasaysayan, topograpiya ng lugar,

pagkain pang-araw-araw na pamumuhay, panitikan, politika, wika at rehiyon
ng isang lugar. Kinakailangan na kukuha ang manlalakbay ng punto-de-vista
o pananaw ng lokal na mamamayan upang hind maging gasgas at de-kahon
ang impormasyong binabahagi niya.

Ano ang lakbay sanaysay?

Tinatawag sa Ingles na “Travel Essay o Travelogue”, ito ay isang uri

sanaysay na kung saan ang ideyang ito ay pinanggalingan mula sa mga
pinuntahan or “nilakbayang” mga lugar. Kabilang rin dito ang kultura,
trasisyon, pamumuhay, uri nga mga tao, karanasan mula sa awtor at
lahat ng aspektong naalaman ng isang manlalakbay.

Ayon nga kay Nonon Carandang, ito ay tinatawag niyang sanaylakbay,

kung saan ang terminolohiyang ito ay binubuo ng tatlong konsepto;
Sanaysay, Sanay at Lakbay.

Ang lakbay-sanaysay ay maaaring pumaksa sa tao o mamamayan ng

lugar. Binibigyang-pansin dito ang gawi, katangian, ugali, o tradisyon ng mga
mamamayan sa isang partikular na komunidad.

Ayon kay Patti Marxsen, sa kanyang artikulong “The art of the travel
essay,” ang isang mapanghikayat na lakbay-sanaysay ay dapat makapagdulot
hindi lamang ng mga impormasyon kundi ng matinding pagnanais na
maglakbay. Maituturing na matagumpay ang isang lakbay-sanaysay kung
ito’y nakapag-iiwan sa mambabasa ng sariwa at malinaw na alaala ng isang
lugar bagama’t hindi pa nila ito napupuntahan.

4
 Pagpapakahulugan sa Lakbay-Sanaysay ayon kay Marxsen
1. Ito ay paglalakbay sa isang lugar at nagsusulat tungkol sa personal na
karanasan at mimpresyon at sinusuportahan ng mga larawan;
2. Ito ay pumapaksa sa tao o mamamayan ng lugar
3. Binibigyang diin ang gawi, katangian, mugali, o tradisyon ng mga
mamamayan sa misang partikular na komunidad
4. Binibigyang halaga ang arkitektura, eskultura, kasaysayan, anyo,
atbp
5. makapagdulot hindi lamang ng impormasyon kundi ng matinding
pagnanais na maglakbay (The Art of the Travel Essay).

Layunin ng Lakbay-sanaysay

1. Maitaguyod ang isang lugar na karaniwang ang lugar na pinuntahan

ng manlalakbay;
2. Gumawa ng gabay para sa mga maaring manlalakbay. Halimbawa nito
ang daan at ang mga modo ng transportasyon;
3. Pagtatala ng sariling kasaysayan sa paglalakbay na kabilang dito ang
espiritwalidad, pagpapahilom, o pagtuklas sa sarili;
4. Pagdodokumento ng kasaysayan, kultura, at heograpiya ng isang lugar
sa malikhaing pamamaraan.

Aralin
2 Bahagi at Hakbang sa pagsusulat ng Lakbay-
Sanaysay

Bahagi ng Lakbay-Sanaysay

1. Simula / Panimula – Ito ang pinakamahalaga na bahagi dahil dito ang

inaasahan kung ipagpatuloy ng mambabasa sa kanyang binabasang
sulatin. Dapat makuha ng akda ang atensyon at damdamin ng
mambabasa.
2. Gitna / Katawan – Dito naman sa bahaging ito mababasa ang mga
mahalagang puntos o idea ukol sa paksang pinili at sinulat ng mayakda.
Dito rin natin malalaman ang buong puntos dahil ipinapaliwanag ng
maayos at mabuti ang paksang pinag-uusapan o binibigyang pansin.
3. Wakas – Sa bahaging ito isinasara ng akda ang paksang nagaganap sa
gitna o katawan ng isinulat niya. Dito tin naghahamon ang akda sa mga
isip ng mga mambabasa na maisakatuparan ang mga isyung
tinatalakayan niya.

Hakbang sa pagsulat ng Lakbay-sanaysay

 Magkaroon ng kaisipang manunulat sa halip na isang turista;

 Sumulat sa unang panauhan punto de-vista;
 Tukuyin ang pokus ng susulating lakbay-sanaysay;
5
  Magtala ng pangunahing detalye at kumuha ng larawan para sa
dokumentasyon habang naglalakbay;
 Ilagay ang realisasyon at natutuhan sa ginawang paglalakbay.
 Bago magtungo sa lugar na balak mong puntahan ay dapat magsa!iksik
o magbasa tungkol sa kasaysayan nito.
 Buksan ang isip at damdamin sa paglalakbay, lawakan ang naaabot ng
paningin, talasan ang isip, palakasin ang internal at external na
pandama at pang-amoy, sensitibong lasahan ang pagkain.
 Kung susulat na ng lakbay-sanaysay, huwag gumamit ng mga kathang-
isip na ideya.
 Tiyakin na mapupukaw ang kawilihan ng mambabasa sa susulating
lakbay-sanysay.

Sa pagsulat ng lakbay-sanaysay, kailangang sagutin ang mga katanungang:

1. Paano naiba ang lugar na ito sa kinalakihan mong lugar?
2. Bakit ka naglakbay sa lugar na ito?
3. Umunlad ka ba bilang Pilipino sa isinagawang paglalakbay?
4. May natuklasan ka bang kahanga-hangang kaugalian ng mga taong
nakasalamuha mo sa paglalakabay?
5. Ano ang mga kultura o paraan ng pamumuhay ang natuklasanmo?
6. Paano ba nabago ang buhay mo sa pamamagitan ng paglalakbay?
7. Napapaibig ka ba na maglakbay ulit?

Pagyamanin

Sa pamamagitan ng Semantic Webbing bibigyan ng mga salitang may kaugnayan

ang salitang lakbay.

LAKBAY

6
 1. Saang mga lugar ang iyong nalakbay?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
2. Kung ikaw ay mabibigyan ng panahon na libutin ang mundo, ano ang
una mong pupuntahan at bakit?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

Isaisip

ALALAHANIN MO: Magbigay ng isang natatanging lugar na iyong narating.

Iguhit sa kahon ang lugar na di mo makalilimutan at ipaliwanag kung ano
ang iyong natuklasan sa lugar na ito at paano ito nakaapekto sa iyong sarili.

A. Pangalan ng Lugar: _________________________________________________

B. Ano-ano ang iyong natuklasan?

1.__________________________________________________________________
2. _________________________________________________________________
3. _________________________________________________________________

C. Paano ito nakaapekto sa iyong sarili?

1.__________________________________________________________________
2. _________________________________________________________________
3. _________________________________________________________________

7
 Isagawa

ALALAHANIN MO: Panuto: Gawan ng balangkas ang hindi makalilimutang

paglalakbay na nangyari sa iyo. Maaring paggayahan ang naunang balangkas at
gamitin ang inihandang worksheet sa iyong pagbabalangkas

A. PAMAGAT NG AKDA:
_________________________________________________________________________
B. PAGKAKASUNOD-SUNOD NG MGA PANGYAYARI
1._______________________________________________________________________
2._______________________________________________________________________
3._______________________________________________________________________
4._______________________________________________________________________
5._______________________________________________________________________
C. MGA PINUNTAHANG LUGAR NA PINUNTAHAN
1. LUGAR:
_________________________________________________________________________
PAGLALARAWAN:
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
GINAWA:
_________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________
2. LUGAR:

_________________________________________________________________________
PAGLALARAWAN:

_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
GINAWA:
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
3. LUGAR:
________________________________________________________________________
PAGLALARAWAN:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
GINAWA:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

8
D. MGA TAONG NAKASALAMUHA

TAO 1: _____________________________________________________________
KATANGIAN: _______________________________________________________

TAO 2: _____________________________________________________________
KATANGIAN: _______________________________________________________

TAO 3: _____________________________________________________________
KATANGIAN:
_____________________________________________________________________

E. MGA KINAIN

PAGKAIN1:________________________________________________________
PAGLALARAWAN: __________________________________________________

PAGKAIN 2: ________________________________________________________
PAGLALARAWAN: __________________________________________________

PAGKAIN 3: ________________________________________________________
PAGLALARAWAN: __________________________________________________

E. MGA IDEYANG NAISIP O NAPAGTANTO NG AWTOR SA PAGLALAKBAY

IDEYA 1.____________________________________________________________
IDEYA 2. ___________________________________________________________
IDEYA 3. ___________________________________________________________

9
TAYAHIN:

Tayahin

LIKHAIN MO: Batay sa nabuong balangkas ng iyong hindi makalilimutang

paglalakbay, gagawan ito ng labay-sanaysay.

__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________

10
Katangian 10 6 3 1
May isang May isang malinaw May isang Hindi
malinaw at tiyak at tiyak na paksa, paksa. Hindi malinaw ang
na paksa, na ngunit hindi gaanong paksa at ang
Pokus at sinusuportahan detalyado ang mga malinaw ang mga
Detalye ng mga suportang mga argumento.
detalyadong impormasyon o suportang
impormasyon o argumento. impormasyo n
argumento. o argumento.
Kawili-wili ang May May Hindi malinaw
introduksyon, introduksyon, introduksyon, ang
naipakilala nang mahusay na pagtalakay, at introduksyon,
Organisasyon mahusay ang pagtalakay, at may pagtatapos o pagtalakay sa
paksa. karampatang konklusyon. paksa, at ang
pagtatapos o pagtatapos o
konklusyon. konklusyon.
Malinaw ang May intensyon May Hindi malinaw
intensyon at at layunin ang kaunting ang intensyon
layunin ng manunulat. kalinawan sa at layunin ng
manunulat. May kaalaman intensyon at manunulat.
Tinig ng Kapansinpansin ang manunulat layunin ng
Manunulat ang kahusayan sa paksa. manunulat.
ng manunulat sa
Limitado ang
paksa.
kaniyang
kaalaman.
Malinaw ang Malinaw ang Nasasabi ng Limitado ang
paggamit ng mga paggamit ng mga manunulat ang paggamit sa
salita. Angkop at salita bagaman sa nais sabihin, mga salita.
Pagpili ng
natural at hindi ilang pagkakataon bagaman
mga angkop
pilit. ay hindi angkop at walang
na salita
natural. baryasyon sa
paggamit ng
mga salita.
Mahusay ang Mainam ang Nakagagawa ng Hindi maayos
pagkakaayos ng pagkakaayos mga ang mga
mga salita at ng mga salita at pangungusap pangungusap
pangugusap. pangungusap. May na may saysay. at hindi
Estruktura,
Walang kaunting Maraming mga maunawaan.
Gramatika,
pagkakamali sa pagkakamali sa pagkakamali sa Lubhang
Bantas,
gramatika, gramatika, bantas gramatika, maraming
Pagbabaybay
bantas at baybay. at baybay. bantas at pagkakamali
baybay. sa gramatika,
bantas at
baybay.

11
 Karagdagang Gawain

PAGMASDAN MO: Panoorin ang programang pampaglalakbay o travel show

na pinamagatang “Biyahe ni Drew” (https://www.youtube.com/watch?v=
tDPM91TqoHg) at habang nanonood ipatala ang sumusunod:

1. Mga lugar na pinuntahan ni Drew

a.
b.
c.
d.
e.
2. Mga pagkaing kinain ni Drew
a.
b.
c.
d.
e.
3. Mga taong nakasalamuha ni Drew o ininterbyu sa bidyo a.
b.
c.
d.
e.

4. Mga ginawa ni Drew

a.
b.
c.
d
e.

12