Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 10.

Digitized by tiie Internet Arciiive
in 2011 witii funding from

University of Toronto
Iittp://www.arcliive.org/details/patrologiaecur10mign
Pi TUOLOGIiE
CURSUS GOMPLETUS
SIVE
HIBLIOTHF A UNIVERSA[.IS, INTEGIU, UNIFORMIS, COMMOLIA, (ECONOMIGA,
OMi\IlM SS. \mmi DOCTORIJM SCRIPTORIMOIE KCCLESIASTICORIM
AB ^VO APOSTOLICO AD USQUE INNOCENTII III TEMPORA

FLOIiUlCRUIVT ;
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUM QU.E li^XSTITEKE MONUMliNTORUM CATHOLIC.E TRADITIONIS PER DUODEfTM PRIORA
ECCLESI^ SiECULA,
JU.\TA liUlTlONES ACCUK.tTlSSIMAS, INTEK SE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS UANUSCRIPTIS COLLATAS,
PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA ;
DISSEIITATIONIBUS, C0,VI MENTARIIS, LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTBATA ;
DMMBI S OPEBIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QU.« TRIBUS NOVISSIMIS SjGCULIS DEBENTUR ABSOLUTAS
DliTECTIS, AUCTA;
INDICIBUS PAHTICULARIBUS ANALVTIGIS, SINCJULO^ SIVE TOMOS, SIVE AUCTORES ALICUJUS MOMENTI
SUBSEQUENTIBUS, DONATA ;
i;iprrui.is intiia ipsu.m dispositis, necnon et titulis singulabum paginahum marginem supkhiohi-m
textum bite
DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADOBNATA ;
OPEHIBUS CUM DUBIIS TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VEBO AUCTOBITATE IN ORDINE AD TRADITIONEM
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ",
DUOBUS INDICIDUS GENERALIBVS L0CUPLET.4TA ALTEHO SCILICET RERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID
;
UNUSQUISQUE PATilUM IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT UNO INTUITU CONSPICIATUR ALTERO ;
SGRIPTUR/E S.\CR.E, ex quo lectohi co.mperire sit obvium quinam patres

ET IN uuibus operu.vi suorum locis singulos singulorum librorum
SCMIPTUR.E TEXTUS COMMENTATI SINT.
EDITIO ACCUHATISSIMA, C^TERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUR CHARACTKRUM NITIDITAS, :
CIIAHT.B QUALITAS, INTEGHITAS TEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPEKUM RECUSORUM TUM VARIETAS
TUM NUMEHUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN.TOTO OPERIS DECUHSU CONSTANTER
SIMILIS, PRETII EXIGUITAS, PH J2SERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET CHBONOLOGICA,
SEXCENTORUM FHAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIG ILLIC SPARSORUM,
PRIMUM AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS AD OMNES .ETATES,
LOCOS, LINGUAS FORMASQUE PEBTINENTIBUS, COADUNATORUM.
SERIES PRIMA,
^
IN IJUA PUUDEU.NT EfoCTORES SGRIPTORESQUE EGGLESI
l'ATilES, !•
L.VH.N.E
A TERTULLIANO AD UREGORIUM MAGNUM.
ACCURANTE J.-P. MIGNE,

CURSUUM CO.MPI.ETORUM IN .SINGULO.S SCIENTI.*; ECCLESI.YSTICE RAMOS EDITORE.
PATROLOGL^ TOMUS X.
S. HILARII TOMUS POSTERIOU.
PARISIIS, EXCUDERAT VRAYET,

/,V IIA DICTA D-AMBOISE, PRES LA BARRIERK D'ENK1-:R,
01 PETIT-MOTROCGE
1843.
IHE. INSTITinE Cr MECIACVAL 87U0IES
10 Et.M-"LEY PLACE
TORCMO 6, CAiÂOA.
DEC 5 1031
310
SANCTI
HILARII
NCTWmiS EPISCOPI
OPERA OMNIA,
JUXTA EDITIONEM MONACHORUM ORDINIS
SANCTI BENEDICTI
K GONGREGATIONK S. MAURI
ET oiii«E$i .%L.i.%$« i:%ti!:r sk c:oL.i^%T4$i.
REPRODUCTA, EMBNDAT.\, SINGULARITHR AUCTA.
TO.IirS II ET lIl.Tlllllfti.
PARISIIS, EXCUDKBAT VRAYET,

/.V \IA DICTA DAMBOISE, PRKS LA BARRIERE DENKEH,
OL' PliTIT-MO.NTROlGE.
1845.
ELENCHUS
01'ERUM QU/E IN IIOC VOLUMINE CONTINENTUK.
l)e rrinilale libri duoilecim. (ôl. i)
Jjiber de Syiioilis seii Fide Urientalium. 471

.\pologetica ad reprelieiisores libri de Synodis responsa. oA6
ililarii epistola ad Abram filiam suam. 347
Hynmus eidem ab eodem missus. fiSl
Censura alterius liymni Hilario perperam tributi. SS3

l.ibri duo ad Constantium Augustum. Ibid.
Liber contra Constanlium. Sî

Lilier coiitra Arianos vel Auxentium. 605
Uuiiidecim Fragmenta ex Opere Historico. 619
Fiagmenta ex aliis S. Hilarii operibus. "2o
S. Hilarii l']pislola sen Libellus cuin priefatione et disserlationibus. "^7
Sermo B. Hilai'ii de dediratioiie ecclesiu'. 877

Liber de Filii et 1'alris Lnitate. 883
Liber de Essentia 1'atris et Filii. 887
Nicolai Fabri iu Fragmenta Hilarii pnefatio. """rf-
Index rerum et sententiarum. ^l**
liidex Glossarura. \Q\i

IN LIBROS UE TRINITATE
PRiEFATIO.
I. Hi libri Athanaiio adteripli. Quantam llilario A Trinil. cîp. 10, scd a tilnlo iridic;)n(lo iilrohiqiic iU^-
laudempepererint. — Temporisdispeiidiuin faccremi' liiict. Eos qiiO(iiie ab .Xiiilirosio l;itos fiii se pcr-
rilojiidicareUir, quiiii liis libris auclori sun viii(lic.iii- £«;idomiii- vpI cx priniis ip-iiis di' Fide liidis, in ((iii-
dis illiid coii»umeret. Qii.imvls cnim eos .\lhaii3>io bus plura ad liorum Hil.irii lilir.irnni iiiittalioncm (;x-
adscripto.s quondam viderint Pliilippiis l»on;c Sp.i piossa iileniidiMn a(Iv(-riiiiiiis. Quiinvis enini ea in
Alibas et Joannes quidam ipsius iequ:i!l'< el ainiciis proprium stj hiin convorterit , :.dliue l,(iiien apparci
illiisiamen ab Hilario prorectos esseex casiigaliori' iindc dclibati siiu. Alciim pro more no cum qui-
bus mcnibranis postmoduiii agnovornnt. Qiia eliain dem nnminol, e ciijus lucubratioiiibns profecit, ni-
in rc tanlo conseiisu sibi coiicinit prisconiin lein- hil ab eo liabemiis, nnde nnbis const('t quod ijuic-
porum oniiiis aelas, iii iiiliil certius, nibil explor.i- rilur. Msi forle dicnniiis euni eiiani siium de fide
lius a niajoribus acceperimns. Pro|itcr bos pra^scr- litiiliim ab llilnrio asstimiisisse. Quani(|uain liunc
liin libros eam Hilarius apud omnes cum Lalinos ipsi quodam modo pr.rscripsisse viiJetur iiiiperalor
liiMi Grxcos proineruii scienlix, fidei, i't eloi|iicii- Gratianus.
tlx laudcm, ul, quod valde rariim, etiain ab adver- III. In lioc iton magit cententiunt mtt. — Neque cx
sariis cjus iidcm llbri sunimoperc fucrint conimcn- aniii|uis exemplarihiis quidquam niagis ceiti sta-
dali. Sic enim ex vulgi fama tostatum reliquit So- B tui queai. Iu vetuslioribus si quideni desideraiii
zomcniis lib. iii, cap. 14 '
llilarii auteni librot de fi- inscriptio, qux in aliis de Fide, in allis de Trinitate,
de, eiiani ab iis qui conirariam luebanlur caiholicw iii Viiidocinensi de fide sanctw Trinitaiit adversus
fidei opinionem, admodum commeiidalos esie prwdi- Arianos, qiiibns in Reniigiano addilur, vel cccleros
cant. hmrelico*, in Teileriano aiitcm de Trinitate conira

II. Nott una ratione ab aiitiquis iiiscribuniur. — Non omnet hatreset pr.^cnotaiur. Sed insignis pr« ca.'ieiis
ila cnnslans cst vetcrum in ils inscribeiidis cimsen- iii Coibcicnsi ai(|ae altero e Sorbonicis lin>e habelur
sio. Uieronymus de Script. ecci. in Marccllo et Hi- cpigraphc : llic insunt libri Hiimit epineopi numero
lario, velus Cvdex canonum Ecclc.-i.u Ronianx' c. X.U, qiio» in ejctUio contcripiiL mifsut (Scil.inejcsi/iviii)
41, et Adu Viennensis in Chronico eos contra Aria- ab lucteiicis Arianis propler deiiaiis uiiiiatem Domiui
nos iii5Cribunl. Eosdeni de fide appellanl alii longe Jesit Chrisii cmh Paire. Beatisnme pretbyter Hurba-
plures numero, et auctoriiaie non inferiorcs. Quos 1(0 in Clirislo Jesu Domiiio nostro utere felix cum om-
intcr prxcipuisunt Rurniiis lib. i hist. c-ip. 51 , Cas- nibiis tiiis- l'ides, spes, cliiiritus maiieat in cordibiis noa-
sianus llb. vii de Inc. c. 24 ; Leo Papa epist. alias tris. Eanulcm, paucis mni;iiis, insciiplioncm pr.t se
97, c. 3, Patres concilii Chalcedonensis Act. "i, p. feit Pratellcnsiscodex, in coquc pro, /'e/ia; e«i« om-
557 Theodorelus
; Pial. ii, p. 106; Leoiilius Byzant. C nibm tuis, legeie esl, (elix curationibus tiiis. Noniiul-
lib. I conlra Nestorium ci Enlycli. ubi ililarium ut lam in expendendo liiulo opcram ponimus, de iii-
cx Nica^nse .synodi Pati ibus uiiuin f;ilsi> commcndat. scriplione ipsa noii tani solllciti, quam ut inde coii-
Neque alio cos litulo laudant Alcuinus conira Feli- siliiim aucloris exploratuin liabeatur.
cum lib. IV ; Ratraninus Corb. Spicil. I. vii, p. 3S5, lY. Itlos DE FiDE inscribcre licct. — Elsi non appa-
Joaniics Diaconus cominciit;irio nondum vulgato in rel prinia fronlecur hoc opus de Fide iiiscripiuni sii;
Peiitatencbum, et llincm:irus do Prxdestin. ca|i. 25. si tamcn propius inspiciatur to',lus operis r.uio, rtoii
Quibus aperte sulTragatur Oratio oliin inter sacro- displiccbii tiiuliis salis congrnens cuin iis libris, in
sancla Mlssx sacriOcia in Nalali S. Illlatii legi soli- quibiis Filii ci P;itris consiibsl:intialilas, pra'cipuuni
la, iii qiia babetur: Deus, qui infusus corde beati (idoi iioslra^ capul ac fund:imcntuin , iibiijuc projiu-
Hilarii aiitislitis, quasi de tuo Itinplo, fidgi ri';>;iansa giiatur; quiqiie ad lioc iiiaxiine siint suscopli, nl c;i
dedisti, etc. Quoetiam allndcrc vidciiir ct benvdiciio lides, in iiua renali sunnis, ilhcsa el inlegialenereliir.
in pi^raiitiquo Poniiflcali Ecclesia; Ebruicensis ad Neque saiie probabilc vidcliir, lol tamqtie d.vorsos
kal. Nov. iu Natali S. Ililarii pi-;cni>liil;i : Sit apitd scriplores grx-cos :ir, laiinns iii camdeiii insmipiio-
te pro iiobis e.iorator, qiii tunc lontra lucrelicos pro te nem conbpir.iro p"liiissc, nisi ab ipsMiuoi auctore
udstitii asscrlor : vt te retribiiente populus crescal in- ]) instiluta esset. Cmijecliir;c huic |'iiiriiiiuin r;ivet (]ui>d
iiuiiierut, quod sudam iN fide sacerdos, elc. Alapud lib. I, n. Iti, llilaiiu-. ipse les>t;aiir se ad lins libids
Cassiudorum lib. i Iiislit. c. 16, dc Ttinilute iii- scribendos animuin aiiimlisse, ut cnsconijioscerci,
scri|itos eos vidcre esi, conseiiliente Firliip.iio lib. i qui evancjeiicie fidei conumpunt sucrumchtuin. Iino
Ylia! S. Ililarii, juxia quos a Philippo ,ibbaic de fide num. Zi, lolius opcris siii siudiuni in iiisi.iuaiiiia nm-
sunclissiiiiic Tnnilatis appellaiUur. Libros eosdem xiMia et 'jravissiina tolius fidei iiitelligenlia poiieiidum
laudat Augustinus cpist. clxx\', n. 3, ei lib. vi dc csse declarat. Undc lib. x, num.5, tottus fidademoiu-
Patbol. X
II IN I.1BR09 m TRINrrATE n
(laiioiiem ôcit, qiiidquiil co u-.qufi ilis-cruil. «Juitl A l'us .Dium (i.v'""". '<'9'S «' propAc/arum atqne evangeli-
vcro silii vclit t'V(i;ij^/t<r(V idei iacraiiienliim, cip, 15 coriiiii rt'4iimu«iiafiuii rcipoiiii«ni/iK« eonim tesiiiiain
iii M.illli., II. U, cxplicul liis vcrbis: Quiiiiuimim ad doctrinam deitrueret, et {idcm 1'cctesia! /irniiui robo-
fidei siiciaiiieiilum, id esl, ud Piilris et fiui cl Siiiri- twel.

tus sancti umiuttm, cle. uiii lidci xticnimeiUitni ideiii YII. Ct elfkacius cun[utentur , simul refellitur Sa-
sibi fS&c signilicît, qiioj Trinitatis mijiteriiim. Milli- beUius. — .Noii ininon quidcm conatu adscrsus Sa-
mus iiiicriiii singularc in iis liliris liabcri pratroci- bellii, qii.iin ndvcrsus Arli coiumciita videlur coii-
tiiuiii Ijdoi. V.o iinutque sutiin pcriluuilur lilier pri- tendcrc : sed liuc lantiim agii, u( Arianot elHcaclus
iiius, ut ii| hci rcbiis iioii Imiiiaiiu scnsui, scd Uui ip- coiilig.it, i|iiiia, ut ipse iioiat lib. x, num. S, validis-
sius dc se tesiiaioiiiis credciidiiin esse qiiisque pcr- siiiiis iicet r.iiionum inomciitis cnntercre fruslra co-
$u:idcatiir. ,Tuiii libcr lcrlius iii id uiiuiii iiili vidctur, iiarctur, quaiii diu iii se vcl levissioiam reliuqueret
iil ad capiendus rcs diviiias liiiiniiieni iiirirniilatis SHbelliaiix labit suspieionem. Sub specuta enim, in-
sua: conviiicat, diiccalquu iiulluni ci cssc nisi in iide quit, omnium hwretieortun ad occasione» tingulvrum
pr.i:siilii>!)). Uuod q>iiden) rursuiii i|uarto, quiuio, aliis verhorum in ot mtum pendentium loifuor. Bed peiidcn-
qiiiilibrib sjcpuiiumcro inculcatur. libus licel iia oiiinem de se deiraliendi occasionem
V. Quouioi/p siui conii'.a uinnes hivretes. — Hinc non B se sustulisse conlidit, ut lib. x, n. 5, dicerc noii ti-
immerilu iouiia omnei, lurretes dicii fuerint, in qui- meai : Nam quoque nunc tecundmn sancti Spiri{v$
bus noii niodo oiniiium gcneraiim ha^reêon caput donttm kmpernvimut totius fideiuUmoruitrationem , ut
ac principiuiu ,
quo cuiquo ndcm iiitra seiigUn sui ne quid ementiri taltem advertum not criminii po$-
lincs concludere. el aJ placiiaproprii Scripiuras de- sent.
turqucre permttluiil, p;issim proQiâtur atquc retuii- VIII. Libri tcripti contra Arianos, contb\ &runos
ditiir ; scd et Arii, Pliutini, veterunique lix>reiicuriin) noti «unr hucripti. — Quamvis antem totum lioc opus
llLbionis, V.ileniini, Muaichaî, Hieracx, Sabeliii jam coiitra Arianos scri|i(iim iiltro concedamns, xgre ta-
tbin propagutai coiifuiaulur blasphemix; inio etiam men daiiimus inseriptura ctintra Arianot. Quis eniin
pr.êverluiiluruoiiduii) exciiatjc Apullinarti, Uacedoiiii, credat Hihiriuni, qiii ab Arianis ex uomine designan-
Nestorit, EutycUetis, Sacranicntariorura, eic. Dein- disde indn^tria absiinet, ilind in ipsa iibronim fronte
de cuffl Atlianasius episi.ad F.pictclum Synodnm Ni- iiiscripsisse? Vixcnim bis Arii, seniel Ariomaniiarum
cenam vocet Tpoireuov ouaay naiTii? aif)i<jiut, cumque Tocabulum lib. vi, ex ipthis calamo excidit : alias
liujus bynodi Synibuiuin coiitra omnes hoBveses iii* vero prorsus parcit sect£ nomini. Ilxc modo (Lift.
scriptum in veicribus exemplaribus legere sit;ea- vir, tt. S) no»o hcetesis, mod« {Ibid. ». 6) novella
dcm prope juro hi iidei ejusdem vindices tibri litu- C nuiic fttrrem, nunc (Lib. xn, n. 17) noftri temporis
lo eodem iM»iîiri meraeruut. iufidelittts appellatur. Hujtis Tero anctores similiter
VL /r Artanoi potusimum inienli sunt. — Fateii- teciis verbis vocitari audias, aut non veri Dd proedi-
dum tameu eat eos potissimum conlra Ariaiiam calores, aut {Lib. ii, n. 4) aiicfuot nunc hujus lemporit
secum fuisse couscriplus. Consilium suum declaral priFdicatora. ant {Lib. 'vii, n. 6) praiuntct hceritieo*,
Hilarius ipse lit). i, ouiu. t7, ubi de Arianis, quo- iiui (Uiidem) distimilem Hatri Fiitum pnedicantei, aut
rum nomini piircerc solel scnnone babiio st^tim , (Lib. XI, n. i) novi Chrisli prmiLcatores , vel etiain
subjiiiit Uvrum igilur (urori rcspondere animui .emr-
; (Lib. I , n. 26) ereaturtE prtedicatoTet ; nusquara
sit. Ncque Ulud libn septiini e>ordium, Septinius hit Arianos.
uobis adinrsum niAitv Imreseos vesaiain temeritalein IX. Hitarius moderationem tuam his /r*ris palcfecit,
l'bcr sciibitur, ?liud sibi vult, nisi ui indicet in unam — Sicnt cuni solerter cavit, iie favere Sabcllio \i-
Arianam ki:resiiu hacteii\is dispulatum esse. Ac ne dereiur, egregium dedit prudenli.-e specinien , iia li.".c
suiicrRuis probalioiiibus diulius iinmoremur, sufli- agendl ratione singularein paiefcclt animi modera-
cialilludlib. X, niim. H, ubi llilarins ad tinuni bujui tioneni. Qnam quideiii longc cl.irius testatam facit,
operis licei veriêns, cuui uiiis i.iincii iisdemque ha;- «rum toiis itlis liliris pravam Arlinoruin doctriiiiun
reticis, quuruin iiuliit.timit professiouibus hiic usqiie D cniivellerc coiilciiUis, in niilliin) nominatiininvcliiliir.
luspoiidrrii, tesi' rcm habuisse testirtcaiur. .Non ctiiiii Aliciibi enim audics inila donenteni, r|uibus lun) ini-
ubscuiiim cst qiias vocei stuliissinias profe-siones, sere i>cr cos alHictabatur Fcclesia : at vel uiiius oo-
cuni .Km ne s-iicn.niin ejus cpisiulam ad Alcxaiidrutn rum, per qii»s illa tam iiijusie patiebaiur, noinen
iiiissaHi, iii qu.i porlidiaui siiam consignarant, librls prodcnlciii fruslra exsjiccturis. Seinel lib. x, iiicidit
«liiarlo el sevio totam dascribiit, el in oa rcfcllcnd;» iiienlid exsilii siii ; scd injuri* sibl itlaix- velul ini-
iiiUi m iisdem libris tuiii in scqueniibus lotus occu- iiioiiior, qni-rii poiius uiidc dc eo gralnletur, .iiiani
pelur. Ouo spwui illa tiiuli pars, «iiiam prc se tcrt uiide qiier.itur. Ncqiic cuiqiiam videri delict liuic nio-
cxiitnplai,- Vinducinoiiso: /« tvc codiie b. Uilurii (trraliiiiiis propMsitn adversari, (luoil ,\ri.inaiii lij'r«^
quiiilui iJi uidtue iibci- miviifesiisnme htrretieorum pnn- siin iioii noveltttin inodo, sed ci (vrenlem ci impiuiH
dil /ii// icafU liiuiniiaiu. Uii-.m ipjwm i7.'nm pcrfiduv fu- Ceriis eniin notis indicanda
freqitons cugni<miiict.
tuiu c.vpoi;ili*ji<wi, quib>is lCci-lefiic fidcin Vulg» auleni
nilcbaiitur crit, ciijus noiiien prupriiim t»cel>atiir.
ittliimiiri, c.c corum iibii» tieitUam pra-faltu Ductor i/i /'iirijHlt'iii illiio cognoiiiinali.nit, cuin iufaria illius in-
iuo i/iurun i)B/Huiii»t;: sciiue! ut catlidii vrupositiuni- ilolc t oii\cni«»t>' iioiuinU raiinm'. l'! ciiiin ati fire-
n PRiKKATIO. 14
gorius Nati.inz. Or. XXI, n. 3, 'A/sefo; TJii furviac tn-w- A rlliis sancti dlvinUale. Hic non vidciitiir (3ceii(l:i
vj'.ia,- : ae rursiini Or. xxtv, ,i. 4, lianc seclam voc^t qu.B ad dicii libri xii argumentuin in prlmo scribii,
t/v 'ApEtou xaXoJf i-*3ptao^S!7xv fiavisv, hnC est, a (u- seiiimirum vitiosas et Ineliglosns de Spiritu sancio
rore recU cognoaiiiinrum. Quidni eii:im impia a tetn- pra>dic.iilones ad lioe amovisse, m ittietHm atque in-
por.inli-dlct.i sil, qiiaea dilcclo P'ilioPftirem opliimim conlaminatum regcnerantii trinitatis taeramentum fii-
se|iaral):ii? Denique H.ilarius ipse sibi conscins qn.im tra definitiotiem lalulurem aposlotica atque evangelica
iniiilei':>te iis llhris ac iom exsilii sui tcinpore se ges ttuctorilat scntineret: neque jam per lenius liumaui
sissel, iilii adversus Constaiiliiiin scribeiidi qnadam lenleiitiatn Splrilum Dei inter crealuras qnisquam <iu-
neeessilaie se consiricium tidit, libere contestalus deret referie, qucm ad immorttuiiufis pignus et ad di-
cst v.ihil B su hnclenus in lempore maUdictnm, nihil viuee nalurce consorHnm suTneremui {Lib. :, a. 56). Kx
in tfim, (fua him te Chrisii Kidetimn mentiebatur.., liib eiiim palam flf, enm hinee libris regeneraniis Tri-
fnimuin ae dignHm impielale inomm leriptiste aut nilaiis laeramentum defendere voiitisse, «f nihit de
ieruium esie {Lib. in Cenit. num. i). Nen igilur sine loliui fidii (in baptisino suseeptrr) absolutlone deemei.
causii er«dlddriinii8 eiim, qiii ita affectus erat, lucu- Kll. Spiriium sancimn Deum non nomiimri perpe-
br:iliones ititai «*n<ra /Ir/tttiotminimeinscripslsse. ram iiolal Erasinus. — Erasmo hlc non succenscrc vix
X, Jiueripiio t»E Tmsir.vTZ relinenda. — Minus coii-
B sustineinus, dc docto pr:csiile nostro, cl antiqnis
ttat«innond« fide e:iB nuncHp^rii. At intcripiioni Palribus in pra-futione siia perindc scrtptitantl, ac si
liulc qr:imvis, ut Biipeiius ustensuin cst, mulia fa- Spiritas sancli diviniiatem assercrc fonnidassent.
vcaiit, iioûe acced;ii ekenipliiiii AiiibriiBii, qui iibr.'S Ilos quidem Splritds s:>neii cultores facit, sed it i ut
a M cuiitr.) Ari:innni sectam scriplos de fide conipel- siiiiut in anlnium induca! uut eos coluissc quem non
lavil; oiim lamen non vera sK, iiisi qunieniis ildei certo cognnscerenl Deuni, aot non ausos csse ore vel
iiuiniiie Trinitîiis inystcriuui si^niQcatur, nutla scriptis coiiGieri quod aiiiino credcrenl. Neijue iio-
sneeurril r;iliii saiiii gravis, iit antiquuin et a multis v:e sunt Silrasmi arguiiu;. Longe ante iUuin Gregorio
jainiiteeiilKroceplum de Triniiaie titulum immuteiiiiis: Nariaiizeno lcsto Or. xxxvii, iiu;n. 52, objecerant
biiic prsMrtiiu liuiTragante Fortunaio, ciijus auelo- Piieuinaiomach:, nusquai» se in Scripturis reperire
riias ei) pluris omnibus h- ieiida ,
qno ipjuinmet Hi- Dfi numcn Spiritui s.îicto adscriplunt. Ei Basiliuin
larii uuij>grapbum viuiesc jioiuit. 6i ciiiin illius a.'lale quideiii landut idcni praeûl Or. xx, n. 100, qitod eo-
pii pr.csalis ;iJ Alirani episluki Pictavi» tcnebalur pre runi dispuiaiioiii oon niliii cedeiis, quos benigiie ad
mimeti ctniervsta, quanio m:iîs itiîgnes illi libri? veritaiem rcdo(C:e peioptabai, in iibris de Spirilu
Tituiui» eumdciH oonftruwiit liinrgica; pfeces in »n- saneio ab e:i voce, a qua abhorrcbant, pro lempore
iiua B. Ililarii iiolcii^!iii:ild legicofisaei.e, quDeetiam- G eonslder:iiissinie nbstinuerit, duin interim in alik
mm iii doolus Ec; leîjj S. G.aiaiti Turotênsis codi- vociiius e Heriplura peiitii, lestimoniisque minime duMa
ciljut eb annig salicBi SOO esiralis nsserv:irjtar : in eamdem vim hnbentibut, neceiiariiique «rgumeiilii ud-
uiio quidem ad primnin iioveT>jlit\.i diein, in altero vertariot Hi cempi imebii(, ut uttUo tmdo repbynure aa
aiitein ad dcciit).'»»! ii^fiam janHarii. Sie porro lia- conha iiUi poiseiU. Aiiat vero tnm priv:Uis, oim
Iwiit : Detii, qui tinarbiler.i i) 'lilîrii e«nfeuorli tal publieis t>eniiomba« ^pitimi stiiietuin D&»tn dic^re
«H(;!«; poiJj'5oi.s UsU'iitrt;m (olemniie.r recurrenlem po- nuinquani euiii dubilassc lestilicaiur.
pulo luo dtdieaui. cijar. lingm in sscuio pre sawt* XHI. Dettt ab aniiiuis ci in Seripiuris appeiiaiuf. —
TiiiNi ( AiîS leqmUtale sie t:>uuit, ut mundi kujut prin- Longius a scopo aberraret oratio. si quotijuol ex on-.
cipem niiiss tuus proeieritjnt, e.e. £xstat cadein ora- ti(|«i5 id l|«uin asserueruiit, liic receneere aggredere-
lia lt;il. iii)v3'iiii, .'issignala in t».icrBiMeotario regi.f ninr. Unum ila(<iie sit nmiiium iiislar illud Tcrtul-
biblioîiec* Riji. 3865, .iiii.is ciicite? 900 prsc se fe- liaiti lestimoniuin tib. advers>is Ptaxeam nuni. jS/.
renU;, l» qac Syn":bb1iiin Nie.iiiiuia b.ibeiur sine addi- Dttot quidem de/inimuh Pairem et Filiuin , et jam iret
tion* hilieîne. cuin Spi.îlH sancte, secunduiu lationeiid. eeouomia qua

XI. Tituh huie qui saiii pat. — Cerie Hil.irlus ipse fueit nHinerum ; ne, ut venra perversitas infert , Palar
quodaii •iiodo Tldetur t'et(iii»re ut litulnm hitiic ini- D '?'« «redniur iioliw et pustus, quod ncn lieet oredi.
(ticii, eum iii ass-'3rf uda vera Triniiatis fld« et iii ilis- quoniam non i!a tradilum ett. Duot lamen Decs et
6«roiulu ii-gUlfttini de Paire, Pilio ei Spiritn s.incio dttot Dominos immqnam es orc itos/r» proferiivas ; non
liitrutii (iectin.lum toluiit Cimsnniit, quem prnptore.i. quasi non it Paicr Dcns , et Filius Dets , cl StJEints
lib. I, ti. 'Zi, lireven: difTnoiislrotce Trinitniis sermoiiem s.v!«CTtJ8 Deos, et Dfus umti<fvisqiie, eiu. Neiiue eiiain
eoanr^miwit 1 nl iion im<>ier,'tO libri iv Inilio profi- ciincedciidum Spiillimi Sitiiciuni in ScriptHrlsmininie
leaiiir, eeoo /liem H cenfetzioneM Patris el Filii et Deuiii niincopari. AnihiOsius lih. n; de Spirilit
Spiriiin i4."!cii sapeiio.nbns iibris 6ui'ncienior Iradi- ianeto,e. V, ft.'iad prc'>at prarferiim ex, verbis Vcifi, Acl,
dis»9- 1'
i dei((CG[is i>ulJem ad defendendaiit fairis ei 111, 3, etc, quilws ait priiiio. AiKjttfa, rur <m(,><«t,*« s«-
Fiiii <-i:;>sutil'.iniiaiiiaiein, de qu.* penn oinnis erat lanat cor iuum ad nieniiendiim Spiriiui s.mdo; nz
Con*.r«»'^rsi'», diligeniius incuinbit : proj.ysili laiiien deindc subjicii, Non es mentitut homiistbu.', sed Deo.
(•ni no;t litiineiiisf , ad ecopuin tliulo pr.-escriptum antc XIV. Nugalur qui, cum •rinhabei/l,qii(eril rei «(Ji.ii-n.
opcris linciii revertit, ei libru:» xji ison concindil, Car Spiritui tnndc Bcl nomen HHnriiis noit atiiibinil.
liiKt piopugDaia toiius Trinitftiis, ae nomiiiaiini Si>i- -— Std q-jidquid sit de hae dispulationc ipiod ,
IN LIBUOS DE TttlNITMK <G
lir.rdiilisliaTelirisliliiTaiii.iioiispirilums.ipkiilibus A "liiicorrui.t.R nc divinp naliir.i! non cs<cl, qnciii
Or. xxxmi nuni. a'j, uniic in tiil ir.iiuoilaliiiitis piijniiii i» ud diviiuv iiatiira' co>iioi-
icspoiiilil GreBiMiiis ,
Kiasmuin rclori|ucic nuciii i:inicn liuin iwneremus. IJiii plnra volcl , adcat libruiii xii,
|)ri>in|>lu Cbl in ,
arguUndi ralioiic coiiipa- n. j4,cIc. , ubi Spiriiiis sanctus cjiisdcm cuiii T.i-
l'ncuiiialoiii.ii:ljis iia iii li:ic
coinparntuin vclinius in lidc. trc naturac , virtiilis ac subiiaiilix esse liicnlcnler

rainuH, ul uullo pacio
nug.iri di.cciqui, rclictis rcbus adstriiilur.
lllos pofroCrcgoiius
aiidientcs Scrip- \VI. iMCulentiim de Spirilut $ancli ditinilale argu-
syllabas consectaiilur, iiiiiiiuc e:i iii
luri» Spirilui saiido ;atribui ,

qua; non c<iii.sciilaiica menttim. — Ununi duintaxat e.< eu loco prorcriiiius
sini nisi Dco , ailliuc qii;iTant iibi illnd Dei nonicn ci argumenium ,
pcliiuin ci vcrbis aposioli , Spiritut
adscribaiiir. ûid cnim iiiicnsl, ulruui deccni, :in bis enimomnia scrutatur, etiain piofuiida Dei. Ex qiiibiis
quinque, uiruiii liomo, an ralioiie picetiiium et mortale nd P:ilrcni coiiversus, sic euin ciim niagna Spiriuis
itnimal dicatur? Sane quibus pl:ucbit li:cc Crcgorii sancii rcvcreiiii.i alioqiiiiur : A'u//a iV niM res tua pe-
nun inani scrupulo tribueiiduni exisiiina- netrnl : nec profundnm immensit maje$talis tuie , pere-
raliu, ii
buiil, quod llilarius Spiritus sancti vorabulu Dei no- griiue alque alieiite a te virtutis cautu metitur. Tuuh
nicn iiun adjiciat. Iloc piitius iia racluiii crcdidcrint, EST, qiiidquid le init : neque alienum ett, quidquid vir-
i|iiia ipsauimel Dei nalurani vcl solo Spirilus iioniiiie B '"'c scrulaiiiit in«(, qu:isi dicerel . Qui omiiia
ii;li;llit;ei-e solcat. Nei|ue vcro dubiuin esl eum ex- cii:iin prorniida Dei scrulatur, iminensam in.ijesialeiu
tcrno illo liticraruir. sono expressius .ilii|uid scripiis iiicciiur : non meiilurautfm nisi immensii.s ei x.|ua-
ûis consignasse, quo Spiriius saiicii diviniiatcm lis cidem in.ijeslati. Iiem : Qui scrutatur profuiida
commcndaret. Dei, intenius sit nccesse est ipsi Deo : inleniuni :iu-
XV. Dei in eo naturain comtanter prcedicai. — Ac lein ci non e^l, quidquid alieiiuin ab co esl, aiit iion
priino quideiii quoiies iiicuical , qiiod sa>pius facit, eju<d(Tn ciim ci> siibstaiiti;c. Cunfitcndus cst igiiur
vcrbis baplismi Filiuin indicaiiel crcdi Palri con- Spirttus sancius immeiisus, el aequalis Deo, ejusdein-
subslantialcm, toiics S|iirituiii sancliim uiriitue pari- quc cuii) eo viriutis ac subslaiitia;. UrcTius, scd iioa
ler consubstanli.ilein essc profiiciur. Non enini bai>- ininus clare idipsuui ducet lib. ii. u. 3i, cuin scribit
lisiui verba Filiuni inagis qiiain Spiritura saiictuin Deiim iii Spiriiu sniiclo adorari, ubi iii Spirilu ado-
uniiis cum Palrc iiaturaE ac substauiix csse signili- raiur ; et ubi in Spiritu adoralur, jara non nisi in se-
c:int.Sed cl cap. 15 in Malth. nuin. G, discrte de- nieiipso adorari.
cUrat, quod in Potre H tilio et S}>iritu saiiclo absqiie XVII. l''x diciis de Spiriiu taneto non teûitur ko$
ullo causai cxiernae subsidio, qu;c fermeiiii iii morem librot post exortain Uacedonii ka^resim con(ecios etie.
cos copulel atqiio conjungat , oiniiia «iiuni tint. Sic C — Propicr li;cc aliaqnc lim clar.i ad probaiMlaiu Spi-
nuin. '28 Palrem et Filium cl Spi ritussanclidiviniiatem argumeiita, lios libros iionDulli
lib. u de Trinit, ,
riiuin sanctuui speciat vetui aliquod toiuin,quod coiiscriptos viiiuiit post exortam Macedunii lixresim,
nuilatcuus separari qtieat. Qui cnini , inquil nomiiia- proindequc post annuni oGO, quo ilncedoiiius, Con-
liin de Spirilu sanclo , con/"«»ioiii Putris el Filii con- slaiitiiiopolilaiia Syiiodoopiscopaludejcctu.>, crroreni
nexnt ett , non potett a eonfetsione Pairis et Filii se- siium disseniiiiarc coepit. Nibil lamen indo necessa-
paruri. lniperfectum ciiim est iiobis loluin , si aliqiiiU ri>) conlicitiir. Quis enim ncsciat, ui Filii , iia et
desii a toto. Hinc in eodeni lib. ii , n. 4 , Arianoruin Spirilus sancli divinitaiem ab Ario laber.ict:il:)in? Ipse
docirinas ut novas el bumauo iiigcnio conlicUs noiii Tliali.i sua apud .Xtlianasiuni Or. 2 conlra Aria-
lal, quod distolminl perfecii liujus sairamenli verila- iios, p. 3li, divitas. et abuiiiuit, et ditjunctas, el alie-
tcm, duin tubstanliat divertilaluin in bebiiS t*m coumu- niis, el incominunicabiles esse PiUris et Filii et Spiritui
NiDUS moliunlur. Hoc igitur a Dco traditum , ct in laiKti substaiitiiis pra-diral. Quem deinde pcrsiiin-
Ecclesia scinpcr crcdiiuin exisiiinavil, Patretn ci Fi- gcns Alli;inasius |iag. 515 : ijiioinodo , iiiqiiit, de
res couiiuuiies essc, iie- Spirilu taiiclo reclc opinareliir qui blaipheinui esl in
liuiii el b^pirituin saiictiuii ,
que in eis baberi siib-laiiliaruin diversiialcs. Ila vcro Vcibuni quod Spiriiiiin luppeditai ? SiiiiiU oiuniiio ra-
p(T>uasuin ei crat P.itii consiibslaniialcin.essc Spiri- D tionc lUarius nosier, lib. ii, n. i : Quid miruvi ut de
liiiu saiicluoi, iil iiiiaiii Patris ei Filii csse subslan- Spiritu sancto diversa senlianl ,
qui in luryilorc c]us
li.iiii lib. u, iiuin. "li, liinc demonslrcl, qund Spiri- (Verbo scilicet) creando , et demuiando , ei abolemio
lu» s:inciiis , ui ex lis qu:c Pairis sunt , iia cl cx iis lain tcmerurii siiit auctores ? Quibafi iiiox adjiingit,
qua; siini Filii , suaiii atiipiai. .V«n «lim, inquil ibi Spiriiiim sanciuniab illis uesciri, quia Kiliuiii, aucio-
decrealuns siiinebut i<piritus samtus. Suiiicb.it igiiur rem ejiis, igiioianl. Aii ba!C.qua>so, adveisusHlacedo-
dcCrc.itoit;.L'l 011)111 lialict KciTamlus Diacuiiuscpisl. liit raiiloics dixciil, quidc Verbo prava scnlire iioii
ad Anaioliuni. Ohimi» rt» aul Dcu$ esi, oiit creaiura audifb nt, quos ipse iibro dc Synedis bnidavii ui qiii
T^ ti Deiis itl. twiliira iioii esl ; ti crealura est, Dcits non vcr;c lidci revucand.c spcin attulissoiii, quibus deni-
eit- Qiiia piirro uukitT llilarius St>iriluiii saiicluiii de qiic Cuiist.iiitinoi oli pusi (Oiiciliuiii Scleucieiisa coiii-
Dco Ci-<;>iure subst.iutiaiii mi.uii siiiiicre ccrto scic-

iiiitiiiiiiicni non tiognvit suain, iiuo cilum cxicrnruin
bal ; niiigiio cliain sludio labor:'vii , uli cx libro i, c\ Galliis episcoporuin cuacio Parisiis cuiicilio lill«-
5U, audiviiiius, ne quisi|uaiii euiii iiUer cicalu- ras obtiuuit?

iiilin.
luraudeiel iderrc Ki quippe videbalui ab.surdiiin. XMII. Probabiliui eit (onlra .Iriiiiio», quamiOHli»
<7 PR^FATia. 1S
Macedoiiimws, atserlam esse .S;»h(ms saneii diDinim- A illuii>q'ie de hoc liarelico ne quidem cogiiasse. Et
lem. — Loiige igiiiir proliabilitis cs(, Hilnriiim iii iis, vero cum Sirmicnsi coniilio aniii 551 , damnalos le-
(lU.-B de Spiriiii s.iiitio dissciil , uiios Arianiis re- gamiis can. 8, f|ui prnlativiim verbum Filium Dci di-
spexisse; (luns iinn plaiio devicisse vidcrelur, iiisi caiit; ei can. 11 et ii, qui Verbiim in carnem irans-
cli:tm Spiiitiis saiicii diviiiii.i'oin asseiuissei. Sed lalum, aul demiilaiioncm, corruptionem, et pa^^sio-
qiii 1 Filii diviiiiiale , ex eo «luou n Paire sulisianiiam iiem, (iiin criicilixns csi Oei Filiiis, in soa divinil.ile
suaiii accipil, demoiistrala, loiiscciariuiii cral Spiii- sustiiiiiisse pr;rdiconi; cum etiam in gencrali prxfa-
tum taiicUiin, qui suam ab ulroi|iic suinit. neulri esse lione § 3, ex Tlitodoiclo, Aiigustino , Grcgorn) Na-
inreriorem ;
paucioribus hcc pr^cslaiuluiii fuii , cuin ziaiiziMii) et Aibanasio demonslraverimus Aiianos
iliud pluribus confecluoi jani liiisset. iiaqiic (|uemad- aiiiiiiam (^lirisio ncg.isse, quo iii ipsiniiniet Vcrbum
niodiim Gregnrius Naziaiiz. Or. 27, ii. 1, Alcxaii- cadeient liislilia, riolor, alia'<|iip, <]n-v i[isi ul lioiniiii
druni Alexandrinum, cui nulluin coiilra Macedonia- ad^cribuMlur, iiilirmilales : ciim li.ic, inqiiain, iia sc
nos ccrtamen fueral , maijni Trinilatis propugitaloris habcani ,

perspiouum cst Apollinarisl;is cominciitis
el prtcconit elogio donat, ei aiitea Or. xxi, iiiiiii. 56, illis, qu.Tc ab Hiiario lib- x coiilulaniur, esse recen-
Atlianasii ab Ariaiii>, non a Mnccdoiiiaiiis «^xpulsi liorcs : ac sicm l.uiyclies , Leoiic tesie cpisi. iiiinc
[iigam pro Triiiilaic cl cuin Tiinnaie suscepiam vo- B xcvii , ?d Mon;ic!ios ra!:csiina', c. 2, et alibi, Apolli-
cat : ita credihile esl 1'ati'is ei Filii ct Spirilus samii narii susciiavii eirores ; iia Apollinarium ab Arianis
xqualitaiem ab Hdarin adversus Arianos noii adver- pravaiiim opiiiioniim seniina collegisse ei dissemi-
siis Macedonianos fiiisse pro|Migiiaiam. nassc ; nrc proiiidc earuiii tam auciorem liabeiidiim
XIX. Liber decimus esl conlru errores ApoUinarii. esse, qiiaiii raiilorem. Si cui adhuc dubii aliquid su-
— Expendenduin hic venit , an non llbro x , coutra porsit, ;iii liber deciious adversus Ariaiios scriptus
Apolliu:irist:is dispiiiciur : iioiienim repiigiiat niagis sii, neciie ; ipsummet librum coiisulai, cosqiie ipsos,
lihro diiodecimo aliisvc locis conlra Macedoniaiios qiiilius in supcrioribns libellis responsmn sit. in oo
disceptari, quain coiilr.i Apollioarislas decimo; cuin refiiian aiidiel, cum iioc lainen lcmpcramcnlo , ut
illorum princeps aiino j60, horiini ;iu!oiii non antc non jam quod omnes unaniini conscnsu, sed quod
niiniim 5'il prava senliic deprehc;n£iis sit. Negandum pleritiiie eoriim volunt, excutinlur.
saiiCMtn cst,loium libiiiisi deeimiimscripUimijssead- XXI. Opus liociii exsilio Hitarii contcriplum.—Scd
versiis errores, qiionmi aiut ir. Apuilinarius viilgo quid innramur? Koc Hii;irii npus iii exsiiio illius lii-
cxistiinaiur. Namqiic a nuiii. 15 usque ad Vt, inagiio cubratiun,anli(|iii inss. fidem faciuiit, ipsR lib x,n. 4,
sluilio derenditur, Clirisluiii vcruiii uc toiuin honii- coiicepiis verbis testaitir : adeoque coiifeclum fuc-
iiem ex aiiima el corporo perfciiuin assiiiiipsisst; C rii iiecesse esl aiiu; annurr. 560, qiin pairiaâcpro-
siiiiulqiie eonim refellitur opinio ,

qui eumdem Do- pri.Te ecclesiie reilditus est , el peiinde ante exorias
iiiintim nosirum non niodo carnoin, scd et niiimam Miicedoiiii aiit Apollinarii haereses. Ceiie in pairia .ic
ab Adani propagatam suscepisse arbiir.iniiir. Itnper- propria ecoiosia ,

quamvis abs>|ue exsilii indnlgeiilia,
fectiim auiem hominem , iu ignoral nemo, n Chrislo jam manenli iion coRgrijttnt liaec libri x verba : Lo-
siisoepluin prxdicabît Apollinarius : qui etiam , iil queniur exsules per kos /iiro.» .
<•!'
termo Dei, ijui vinciri
Ncmesius cap. 2, leslis osi , exi^timabai aiiimot ob non poiesl, liber excurrer. Ut eirrm hsc. quemadmo-
homittibnt gigni, til a corporibiis corpora : proyreili diim vult non nemn., eiim nondum exsulcm, sed ad
eiiiin ul propagationem primi Itoiniiiis in oiiiiios qiti e.v cxsiliiim animo diJiiUaxat paraltim ac pronipium
illo generunlur. Uiide Moii:iclii :i!i Apollinario ad dixisse vel scripslsse iRtollignmus , ali;'. qn;e iliis
Alcxandrinum ronoiliuin inissi , ui a siispicionibiis proxime colmirenl non pormiiiMnt. Qiio sniem exsilii
qoibus adspersiis eral se piirgarci ,

proflientes l>i- anno animnm nd hoc opus appiilerit, non onnslar.
biiin ex Maria homiiiem esê ijenilum { Apud Atli.iiu- Veri lanien simillimum esteum Ron distulisse. Qtiiii
slum epiî. ad Aiitiocli.), noii sine caiisa adjicere vi- illud susciperul.
dctiliir, qiiaiiliimad curiiein iillitiet , iie videlicet siis- XXIL Trcs primi libri pririem anle cwtcrot absoluli.
pioio reliiii|iiaiiir, eos Chri.^tiim ex Maria secundum D — Ex iiiilio quirti libri perepioiiimi cst, tres prtmos
aiiiiiiam geniiiim sentire. Ex eoddin concilio Alexau- /;rii/f»i ante subseiûcntes fuisse absohitos. .fîidtini
dniii) appiret, Apollinariitm insimulntuni esse, quod aiiiem h;eresira iiiiic tonipoii-; Hilarionondum nolam
Vcrbuiii Domini iii in proplioiis , ila et in Jcsu liiissc fuisse hiiic suspicamur, qiind coinmenlum a Pliotino
cri^dcret. H;i'C porro opinio etiain noLitur ei explo- suscil:iluni iibro i, ad argiiinciilum libii vil propo-
ditur pncdiclo n. 21 lihri x quo doiiioeps per to-
, neiis, ac lib. ii, n. t5, rercilens , dc hot utrnhiijiie
lum couluianlur liiin iidein illi errores, tum inasime agit iinius Hebionis nomine, non l'hotiiii : cujos, ut>
impielas enruiii, qui Cliristuiii iii sua divinitale |fiis- pote recentioris, et perinde iiocciitioris , nomen po-
suiii esse asserebani. Niiiil aulem apud Leonem et tius exprimrndum eral, quam Hebionis. Conlra vero
alius Patres solemiiius, quaiii ui Apolliiiaristis hxc libro VII, jam doclior f;ictu!, argumenlum ,
qiiod
inijiietas aitnbuitiir. libroiadvcrsns Hebioiicni sibi pioposuerat, iiapru.ên^:

XX. tVrOfiim eorumdem auclores Ariani ir. eo refel- in Photinuni retnrqiiet, ui ne proposiii immemor vi-
tiinlur -A |iic lameii afiirmare liceai , iiullum Hila- deatur , n. 3 et 7, consulto repelat Hcbioncm esm
i(>i in lii Ifhrin ciim Apollinarlo connictum fiiissc , Pholiniim
19 1N LlliUOS l»K iniMTMF. 80
XXIH. Non Jettl uiiJe /hidims fiuielnr Krifirtin, (jKi A iltii'4, i|iiciii iii .4i|Uis|;iftnoii$i I^JIilioiliccft iili Hiiic -
priiimt iiU. — Hac ratinno iioiiiiilill (iiuliilieiiiur, i|iio m:wu i-t Akiiinii cnnsiiituni riiissc a«l llb. ii , n. 37,
niiiiut subicribaiiius Kr.i&mu, qiii libruni, iiiinc urdiiM OHicnileiiiiw ,

plnnuin csi narliarioiiem illum Caroli
(iriiuuiu, auctori poureniuin n«iniiie liacteiiui re|>u- M:i|;ui (>mi|H)rilMis iion cs>e inrerioreiii. Ctim auicin
gnaiila as-criiiu Muvet iui» prxierea , (|uoiJ llilarlu» bujiiii iioinen alisit :\ inss. nliis, f]ul8 illiim HH.irlo
ipse qii;irti libri iiiuio lcbieiur, ue nnleiiorea libcllos, exittinundiim putel xqn.ilcniT
siiie (xccpiione , priklem cunKcripsisbe : ac deinde XXVII. Quibtt* ctttim ad tciittHlliim u^duvttii ît
iinin. i, apcrie imlicci, scritniini jain (iiissc librum Hilariut. — PnriM ips>i iioii Harhartoiie, noii ali(|iio
prliiiuni, cuiu ail quarluin niaiiu.-i utlninvii, hIc enim ulio suAôre, sed charitaie siila ei eplwopslis iimcii
babcl ! Atque hivc ticui piiino LiBiii.i o leslaii $amut necc^sliaic urgenie «e ad scribenriuiti perniotiim
uuiic ijuoqtu idcirco a nobis commfinortiia luni, elc. fuisse tlcclarat lib. ti, n. i : Ar mihi ijuidftii , int|iiil,
Moque soluiii liliro quarto, sed cii.nn iwiiiununi. iO, pritUr officH mei nectuiiatem , ifua hoe Fteletidi epi-
iii inemoriam revocai i|U!)! lib. i a se iraciaia sint. uoput pnrdtcationii evuiigeliete deheo mtKttfrriMitt : ta-
XKIV. Qiiigduinuide comctiiiria ed laudem auclori$ mtn eo propeniier turn nd icribendum fttit, quo iitaijit
el leinput operit. — Si qu<d »uieiii iiidu ciuilicitiir, an- pltirei periculo infidelit inielligenlig deiintbantitf, u>f
Ii8te& dociissiiiiu* laudeiii iiuii iiiervtur ininnrcin «i> B rins gnudium ctniectani ex lalnie mullornm , ri eogiil-
aiiiplitudinem ingenii, quo lol uc lania ab ipso 0|>«ris lit tncramentit perfeclee in Deum fidei, impia hamonai
sui eierdi>> coioplexus sii, qu.tni ob acuuien, qito iii
ttuliiiir iniii>H(a detererent, et U Deo trdderent. flbnc
lau) abtirtisa pcnclraril. Kx Uis eiiam scquiiur, tres lociiin aliosqufe non oliendisse conVincunttir ,
qui
saltero prions libvjs anti; libruiii de .syiiodis, iii i|uo ctimvelinl plurimos non hiala Bde bTresitn nniplexa-
(je gesiis iii Pbotioi coademnaiicni^m fuse disseril, lot, clenfienliani erjja illns iu (lihho desiderant. Kos
fuisse coinpositos. Cum aulcm b.ic adversus Pliuti^ certCi qui Arli partibu» errore fct Ignrtraiiiia fa»c-
nuin gesti diu laiere uod potueriul in >>rieuie de- banitapprintedietinguerc noêral ab illls qrllineadeiii
gciiti , liiuc conjectare esi ililariuii^ iu hicubraiidis bf resi praro qaodMn «olaniaiis affeciu liciincbsntur.
tribus praeJiciis libris priina exsilii soi tttia dedisse. Et boniin quidem maliiiam &c sensus praTlHitcitt lon
Nisi forle quts inalii, cos ab illo etiain aiiie buc lem- sine horrure el indignsllone cogiUilxet : al singiil.-irl
pus , boc est , aule mediuni aiiiium Z.iH scripios in illos misericordis coinmoycbsirjr. Sed qula «itls-
fuisse, ila ui cxsilio lum iiitervenieiiie uonuiliil rc- que siibvenire cupiebai, uirisque scriiisll.
tard.iliis sii, ne alios prsiaiiuerctur. An c.Lleris tiucr- XXVtll. Qnid de Arianorum affêtione iiniiesat. —
qus libris posterior cen^ciidasit pr;cdicia dc SytioJis Scripsit enini et propier msgisir^s (leqnitla; vel ror-
lucubr.nio, non ausia» affinuare, qiiud iMnew lie«i C ngqedos, vel salism rcfelletid'".s : «••ril>3!l el prdpfcr
0|>iii:iri. Iliic vero mancat iia opus inifeiniisMtai
, eoi t qnas jili decejoraiit , fcrfdisndti». Jllopiim cdm
fuisse , ul pius coufe&sor sdLiuc iii exsiliu deieuius etnendaiioiiei» |ier'.!ifUc)lein pr^cvidetet , rjiiia . in-
deciiiium libram pcrcgerii. quii llh. VI , ntim. li , ab ipsis et rniio i:ilc!ijiji.iit:(e
XXV. An iUi libn ad Lonsiantiitm ab Uttano tint nen quaeritttr , ei deineept ab iiiêHigei^.te irttlmala noit
nutm. — Si Grtgorio Turoiiet!»: litleui liabere quii> vo- capitar , refntaiiutiem el faciteni pn>i)li-r ipsorum iiii-
lcl, non uodu tutu.ii boc opui> in essiliu absoiuiuni prudentiam, ei proptcr simplices ncefasariam eii"--
scd etiam inde ad Constautiuiu ab Hitario missiira ilioabai. De eaeteris Tero spcs ei long« alia c-t9\ , ile
credat ncccsiê csU Nun cuim aliud indicare viUcuir quibus codem in loco «ibjit It : Setl ai quot amor
lib. 1 Hisi, Fraiic.-c. 38, ubi ail : Beaiissiiuut Uila- Dci et inlelligtntiae ig.ioruiio , ROii lapiETiTiS *OLr!«-
rius Piclmientii epitcopu» luatu itxreiicoruttt rssiiio 7\9 per slullitiee ttnsum ufiinmeril in errore ; tpiro iit
UepiualuT : ibir)ut librot pro ê colholici «CTihui aM emeniiiilionem proclioet nril , ritm impletatit rtu-
Cottsltmtio nrtii. lioc (iiiipp« du libellis ad Coiu&an- d:um absoltlie veritciii lit deiHonttrati« fsTotHiura. Ilnr
t-um iv>qui nou intelliiênduscst, quorHiu uauui jdic tpe noiinihiil recreatus eapcrtas .lieliat , Vberiut gfiti-
extiliitm uisil MiUriiu, altenint nun uiisii , 3Cft ipse dtnm eoittetutnt cs salute p(«riniontm . «i r«i/ntit« tn-
Coiisiaiiliu dedit. Vefuiulamcn (onjectarc licel, Cre- D ffg^cniit perfecttB fidei, impia humarur ««.Wiiir itt-
goriiini cuiifudif&c (|uod pro iide c;>tliolica cuiifessor ttii»te detererent. et m Deo redderent.
&treauus ei fccii librns ilios cuiisciibeiido, el tenl;ivit XXIX. Effecii Ai( librtt ne *sna doclrina eitm tmtc-
libeliis Cuiibisuiio au; uiiMiis aut daiib audicuiiaiii tii easularet. — Ncquc vero proptcr Arianossolum aiit
deprecando. rcfcllciidus aut eniend.iitdos , s. ;t et propier (Idelcs
XX Vi. Bnrbiuio piukgter. — UatlonoiD liluli e\- iii^tnicndos, lias lucubmtiones a^^.itn-ssus est; tit ni-
yeiidM«l(;ii , u«cd«Ui dixiiuus quifc sit tUa presbgier mitiitn e^siilantluni OiHMurum (|UO(l:iin fiiodo vlcari.^c
iiurbirio, cujuk uu4it«u Ih Corbeieiisi aliisqua duobus e.ire.il , et qno» ipse pnwens netjiiibst , abscns do-
6«>diubii« l«iripiuni rcpcriiiiKS i ir.ue fttvrit, ad ecrci per ltl.i« firninrctque. IMei , inqult lifa. x ,
qu«iii lliUrius i;>sc aiitugrapbttia dcDiiiiarit , an nd mim. , tmMf a tîuUii roocei-^nniihtt iM struttdinfi
«tiiRiu apogratiUuiii lurige putt llilr.riu:it altet vel i/i;.M(<i'rii iua iiniijiflios inuii iliHirlnn Htmlet ', non »•-
»|.oui« sua , y<«l rogatus iiitkeril. Iloo posireniuin sl- m*n rt fiinrlit qMitnmtH* j^rtirdirnHoni! irrilo» ettmln-
Kiiilicatur bis iu6> rralollcnsi» x-rbis, nun- feitt cte- bll ; loqiîiiur miln fv.<w..',» per hot libros , oW. Tri-
iiiiiouibus luii. Ex aniii(Uii;ito auicin Corboieusl» Co- |i|iccm illsin scrlbcndl rau-ain llb. n, tiQm 5, paucis
PR.^FATIO. 22
i(a perWringlt : Extorquetur nobii hoc vetle , dum et A ""<", doctores cetas liujus nune mculi pietulil •
lero hoi
ttadaeia: retitlititr , et trron comvlitur , et ignoranti(v habtiit fides mea ,

quam (u erHdisli , magistros. Inau-
prOTidmr. diiis ego nominibus hls irj te ita credidi, per te ila reiia-
XXX. Ve THnitnte verba faeere itlicilum putat. — tus (um; ct exinde tuus itn sum.
Noii igiiur sponle am uliiiuo suadenie ad verl)a de , , XXXIV Fidein Scripluris asserlam iisdem loei» de-
sancioTriMiUtism>sieriofacieiida proîlivit: sed laiii (endil, iiitibus inipugnaiur — Quani auiem e Scriptii-
n«cessirii* ad utilil-.iiem Ecclesii' caiisis 1i:pc oi v<i- ris hîuserat fidem, Scripturis explicat, primiim qui-
iHntM extorta fuit. ti niiiiinjm persuasiiin crat illiid dem proplielicis, tiim evangelicis, ac demuin apo-
sola fide , sola mentium religiuiie oportiii>se cniiii- slolicis. Ad qiias inielligenda? aptisque verbis en.T-
neri {tlb. Il, n. 2 ; ibid. n. 5), quod extra siqmlican- randas co se spiritu dnnari enixe rngal (lib. i, n. 58),
liam sermoirii eti, extra$eniui intentionem, extra iiilil- quo pniniiiii afflaii sunt proplieiai el aposio!i ad e;is
tigtntia eoneeplionem. Quocirca cuni de lanlo mysie- eJeiidas llinc vario- iiiler tlmnrcs ne verbo olTeii-
rio serniDiiem inire iliiciium ac viiiosum piii;ir>;t, ad deret, lib. vn, n. 3, inentem conSrmai :•<• spreii;it
liane se necessitatem adactum lib. ii pluribus ingc- his verbis iVoii meif, sed npostolicis scando gradibw^.
niiscit. Compelliwur, iiiquit n. i, hmreticorum blai<j)he- Sed el qiiani secnre Scripliiris diicibus scamlai , I:-
mantium titHs ilticita uyere . ardua scandere , ineffa- B bro siiperinre iium. 20 liiculentiu'; osiendit, ubi ro-
bilia etoqui , inconcesstt prceswnere : 61 mox, Cogimur ceiiseiis quibus aucioribus credidisset , el num bene
lermonls nostri kumiliintem ad eu qum ininarrabilia liis Ari;inos doctores .'inielerret proponens, qiiamdiini
sunl eitindere . et in vHiirm rttio eoartamur alieno. ex divinis Scriploribns ,

quos sequitur ,
perpefii;c
XXXI. Qno animo hoc Opus uggredilur. — Unde ad iradiiioiiis catenani coii!/':<il Venim quia iiarelici
illud iieiraclandum eo nnimo accedit, ut el prius ve- eliam se Scripliiris iiii! jio:ijnlur, eam illis fiduciam
iiiam prodfllicto dei>rerelurj nec dese spondeat qnid- cripere curat , cum i'OS i,"iSOs Scfiplurie locos ,
qni-
qiiam, nisi suppleiidiim esse per fid-^m suam ,

quod bus abuii solent ad destrucndani fidrin , prudKiiier
sermmii delotirrum non Hidbigat. Sic eniin ibid adliibet ad eam adsiruendam ; ul iliic \i:fiiai reperict-
num. 5, babet Sed noi netesliiatit hujus ab eo qiii

; lur, ubi ncgatur, iiiquii lib. ii, num. 7. nbi deim.eps
bae omnia esl veniam iteprfiinles, audebimui, qucB- sibi praestaiidum monet, quod hactenus se praistitisse
remui, loquemur : ei qiind Hatum in lanla rerum quais- coiilidit. Eodein in loco num. C, llbrts superioiifoiis
lione promiuimui, ta quifiernnl signifireln credemui. se docbisse dcclaiat , (uunes Arianornft! fniiides ct
XXXII. Quanta illii,i dchoc ihgnciio fuUs.--Hi'.^\\n errores liinc oriri ,
qlind dispensni'onem ai^svnipii
eniiu incerla , aui irepiil» , aui vnlgaris fiiit iiiiiis de corporis rnpiunl ad conltimelio.m difinnaiis , et dupli-
occuitiSiiiMioTriitilaiis iiiyvterlAbdes. H; iie perspicue C ccm Clirisli iiaiuraiu Uisiiiigucre aul nesciuiii , aut
adeii in Scripiuris assi'iiaiii iriikbat, ui i iieiiriiiiim dolunl. Quocirca ulei eriores radiriiiis amputenlur;
duccs ,
qiiibus illue igiinco luni eiant , sic luberei ei inanes cadani bjjrei.icoriim techn.-c ei lallaiine;
qiia<il qui ex perlinacla et pravo impielalis siudi» magno in id studio inciimhit, uidemonsiret iJhriRium
aperi» reslglefenl verltali •
Hmc est illud iib. mi . et Deum verum esse, diim natus ex Deo eslt ei per-
iiUMi. 43 : Nmthnbet s«llem impietdt teiilam . uf pra:- (eclum homirrem , dum ei esl parius es. Vlrjlnc ; ut
lenda! ImpieiaHs trrtrreni . qued verfeis aliis fi <-<lfi''iis cura veriiafe corporis siibsisist in natura Dei, ei eum
irtcult-areeonsUevil. fpuc »>:ro tnm alte eamdcic fldem l)ei nalura maiieai in corporis veritaie {ft6. xi, n. 6).
animo imbiberat, ut a vita faciiius quam ab ilia sese XXXV. Unde Cassiodorus ntdecim lihros diiarll, —
divellendum conHderct : Hac enim ego ila dldici, ila Veremur ne, dnm prsclari opens occasionem cau- ,
credidi , ei ilH confirmaioe nientir. fide lene.o . ne aut sas, lempus, raiionem, scopumqne indagamiis, mo-
posiini et^derc aliter, avt velim. Quibus lib. VI, n. SO, lesle ferat leclor in ipsr. limine se diutius deiineri.
verbis rimilia stint haee nuin. 21 ; Ab hhego qua; te- Teiiipbs est »ii non jam siillas qussdam Hilsiinn:»?
neo edoctns sitm , hii immedicabililer Imbulvs siim : et delibare, sed pleno ore de immenso docirin* pro-
ignosce oninipoleni Deut ,
quii in his nec emendari fundo potsre pennittaiur. ISonnulia tfimcii ailliiK;
p9SStttlt ,
ei iommori pbssiim. Qiiocirca libello 2 jt' T' rej-tani iviucis expiicaiida. Ac primo e«imendus
Cohslaniilim eiiJxe rognns ut de fide coraiu dif-pu- scrupulus ,
qucm C.isSifidnnis d'» Div insiil c IG,
tans audiêtti^, Non tam mihi, inqiiit niim. 8, rogo injicit, ubi iredeeim Hilail: de Triniisie libros re-
aitAaitimi ,
âiii fiftf atque Ecckiiie l)ei. F.rjo enim censct. Nec nos diuiius riisiinere dehet libri illiiis
peneiine hlibe0 fidem, exieriore non eijeo •

quoti accepi deciini tenii luquisilio. Haud dubir enim llbris de
tenca, net deniuto qaod Dei eil. Triniiale adjiingit hlirum de Synodis, qui in nia. Col-
XXXIli. Dnde illius laiii coii^tan': , hrzrcticonm beriiiio abaiuiis ui niinimiim miiie enarato necnoti
vero lam dubin fides. — In liU habcmns iam con- in Germaiiensi et allt-ro Cnlberiino prxdielis tibris
staiiiis (Idel rationem, qi/ia ninilnim :idfi3Bsit .iii- cobaer^ns l.iheT xirj inscnbilur
tiqua; tradilioni , ncque ex iis qii;v accepcial Qnid- XXXVI. Hlorum sfy/us ,
qui r,um libns Quiniiliani
quam demolavit. Coiitra Vero luereticoniiii doclri- Cinsentiai — Cxterum Hilarius ipse In duodecim
nain, vet propter novilaicm lespiu ndam ;- verii;uis lanlilin libros lOium opus suum dislribul!. el ab Hie-
expcrtenl lib. ti, ii. 21 , lepidn pryLat iii 'iiiiic nio- ronymocpisi. lxxxiy ad Magniim propler hunc pri-
dum : Tardi mihi hot impiiisimos, iiuaiiltw cgo mbi- sertim iluodcnarium nurnerum memoraiur daodfcm
%3 S\M.TI IIIL Mlll EriSCOIM u
(Jiiiiililiani librot flylo im.lnlHt <&«« et numero. Ex- A posse , (|unil n\> llil:ii-io iiitiiiini: pr.TSiituiii esi. Alia
('i>|ii;i eiiiin (|ii:>(luiii siibiili'aiis nlTrctallonc ,

qiiic laiiicn via pro\isiiiii esl (|UoJ voleli:iiil. Quippc libros
Qiiiiilillaiio i|iiii>iaiii iiioiid poculiai is e&l , liormn 11- iii pliircs iiunieros |i.iriiii, puiiis veibis , qiiaiilum
LMiiiini ^ljliiiii criiilili jiidit':)iil noii altsiiiiilcin essc per niargineiii liciiil , euiiali suiniis compreticiidere
(}iiiiilili;<iii. <}u;iiiii{ii»iii iil Qiiiiiiili:iiio airecifltim de- qiinil iii iis disseriiiir.
iiius iti.iin !.ubiiliiatein, HiUino tanieii k\ ii:)iiiruli in- XXXVIL .\ii siinile qtiidqnani iii fronie ciijusqiio
(jfDii icuiiiiiie, iioii ei affeciaiione prnfcciaiM :irbitra- libri prxpiinerenius, diu li;i'siinu$. Cuni cnini llila-
niui'. Ncqiie deliet ofTeiKli i|ui«(|ii:iiii, si di; iiiysleriis rius ipsc in priiiio liliro tntius operis sui synopsiin
nostris nobiscuiii >eiitiens, verbis aliis, •|uaiii qiii- ediderit , aiiceps erat uc duliius aninius, .111 dc no«-
bu>niO(li>uiiiiiui',engit:iiiunessuasaliqiiaiulu(.'iiun'.iel. irn novniii uliqiiaiii cuiqiie pr.epiiiienduni euderein<is,
Ijise uiiini priiiiiis e Liiiiiis ci iili.i .\ri.iiii><< si ribeiis, ,111 potius ex pi iiiiu repetereiuus, quud ad uiiuniqiieiii-
vi.ces niibis |irj.'srribere potuit. ni)ii polii l :« iiobis que pcriiiiet, .lul eii:iiii eo iniltcreiniis lecloreiii, quo
rccijierc. lU i.iiiicn iii asse iueiida ijisiiis senleiili:i siiniinatini coiispicciet, quod in uiioqiioqiie copiosius
iiiiiiiii |:ibi>i'.ii'eiiius, |iruilenler cnvit iie ilain (iiia dispuiatiir, aii deiiique satis li.ibeieniug describcie
r:iiMinc e«|)liearcl. liiiie s:iiie noii ad vaiiaiii clo- brevia qii:edain argiiiiienla, qu:e ad liinlium iiiss.
D
(|iieiiiijt (isti'iil:iliiiiiciu iiala esl ea iiui ulilu:' vcrbo- (lorbcieiiîs et rrutellensis :il> aiiiiqiia nianii iu rronic
liiiii eupia -
iiiiiiiruni cuiii de Ueo iiiagiiilicenlis.>iiue ciijiisi|ue libri prop»sil:i siiiit. Scd li:i'C bicviorn siiiit
sciiiiiei . iiullis iiiiii|uuin verbis saiis expressiisc visa, quani ut siiflicienicin (licendoiuin noiiii.im
t-\istiiii:ibal i)iiod seiilirei. Ila t.inieu serino fusus esl parerc v.ilercnt. Hilariiiia auleiii syiiopsis plcruiii-
iii verbis, ul deiisu^ sii iii senleniiis Ut eniin iioti- qiie est prolixior : et qui illius loqucndi niudis non-
vil .Vugusiinus, breuiaii siuduit {Aug. lib. vi de diiui satis assuefacii suni, dc>iilerar>.-nl foriassc iil
iriH., fjp 10). Loiige auiem inagis sliiilnii ordini. siinplicioribus locutiotiibus exposiia cujusi|ue libri
iÛii inspecio iioniiulli erudiii facile fjctu judic;iruiii, suninia ud llilariani sermuuis inlelligenliuni vi:i ipsis
ut sinyiiii libri iii diversa capila dislribnereiitur, id- sieriicreiur. Netpie liiiiic in nubis lat>urein su&cipere
qiic loclori ommoduni l"i)re, si ciiique ca(iiii sum- gravali sumus. At iie quidqiiam ex vetei uin siudiis
iiiaiim piunolatuiii liaberel quod iii co iraclalur pereai, argumenla qu:>! iu iiiss. Curlieieusis et Pi':itel-
îliil negligenduni raii undc lecloris labor suhlcv;i- leiisis siiigulls liliris, priino laniuni exceptu, prxliia
relur. boc nuii reliiiuiiiius intentatuni : sed experii ^ siinl, liic in uiiuin cullala cicliibenius.
suinus iioii siiie aliqiia confusione praestari a nobis
SUMMA LIBKORUM SEQUENTIUM E DUOBUS MSS.
I. Liber, qui tuiius operit ni teluli profemium tolus ruiii liaiiiHniis iurrelicii quidquam paliatur,nec Filiunt
pra-iitcli» mss. epiiome caret. Dei sccundum el Putris lesimoiiium, et stuuH pru/Vj-
i)i
II. OiM»« tacramentam (tivinx gcneralioms edocel, sioncm ignorandum ettc cuiquani permiual.
ubioluliMmi: itemoiislrans el TrinvaUs e'. nominum ic- Yll. Conirii Subelliuin ct Hebioncm el hos iion ver:
lilalem , ila u( ncqiie non ipsa sil veiilas nominis, Dci pra dicalores eongredilur, quoruin iiiler te divcrtas
Hcqiie uon uomen sil iciiliiiis. perfidia' quwtliones conferendo, q'iniitum inlersit inler
Oiiiiiem diftirull lein dicli, qno Doniinus «)".', saniim tl inviolabilem fid i nostra doclrinam absoiuttt-
III.
nie, tuuliis e.xemplis ad tiine deinonslral. Sic nunique caasus singulorum gene-
li;^'o iii l'ati'e, ct Puter iii in-
lelligeiiliiv fidem coaplnl: iln ul ncque nou credenduin rum ex Evungeliit excerplat protequitur, ut nec pro-
neqiie opiHaiidiiin, exlra riilionem fidei fessio noslra tatuei il Dei Filii polestalem, tiec poietUis
de se Oeo sii ,
esse inlelligeiitiam poleslutis

non exserueril naliiram, nec naliira Hon suir Hiitivilulis
sil, ncc nalivilas non siii tlt nomiuis.

IV. Uwreliccruin doclrinamcxponil. Deinde, omnibus ]
,
VIII. rulus iii unius Dei demonstralioncni detentus

tegit ac propliiliinim tesliinoHiis demonslralis, p«r/i-
ifidirt eoruin iia rcvincil, ul unum Deitui siiie Clinslo esl, tion aufcreiit Ftttu Dei naiivilatcm, ted neque pcr
Dco el conlileri, el non cuin eo prcedicare perfidia; eam duum dcorum divinilalem imroducens. Deinde qui-
bus modit lngrelici verilaiem Dei 1'alrit et Dei Filii,

sil
V. Contru omiics lnvrcticorum professiones congre- nuia negare iion postunl, eMere nilmilKr, eJoeel. Sie
ad udimen- eliain ea^lcra proscquitur, ut et in Paire Filiut iutellec-

dilur, quibut unuin Dcuin secKiidum legcin,
proferentibut lus. el l'aler 1» Filio cogititui, umgeniii Dei nufiri-
dam Domtiio Chrislo naliviliilent, et el
priidicanlibiis ilii lespundcl, ul iino tcro Dei patre tas el pi-rfccla (Ms. (loib. verfecli. Cunfer. Brcvia-
fx leqe et proplielis pra'JiciiU> el fidcs uniut Dei mii- num llilarii lib. 1) iu eo deiiai in omni mamfettetur
iieal incoriupla, et nun negciiir nuliviiat. vcrilale.
VI. Oiniiei ii)i(ii<i.i el (laiiihilcnlatliiircliCiirumasser- I\. /n repellendit liwrelicoruM fruuJiliMt toiut
lionet, Vuleiitiiii scihcct, ct SiibeUii. ct .WiiiinAdfi et diqcslus csl : iiuibus corrupio di-praciUoqHe lentu ex
Jliiriirthif npcilis!.iinc paiid.l. Sic enini singulorum dcioruiH dviiiinicoruin profestionibui ad tnfirmuidam
Koircplit iiimcliui virbis occurril. ni iicf ••"Mmiuiie «»(.' iiiiigeiiiii Dei div nitiiltm rcsislenlibHi ila mpomlft, •il
25 l»i; TfUNITAIE, LlUtR l'RIML'S. 36
omiiibus iHilvrmii ciiiiiis ex liis ipsisvd imenogiiiit)- uposiolicis letuinoniis edocel seiuper Palrem ci semper
mut i't'/ :mpoium vel disiiensaiioiiuin iieneribus dc- Filiiim, ei non post atiqiia Deuin oniiiiun:, sed esse
monslralis, noii perliiieiU ud conlumeliam lera diviiii- uiile oninia : sic vero nnluin essc tilium, ul el semper
talit, quod sacfanieiiluin lulci eraiiijelicw sub dispensa- (uisse mamfeslel, el sil in eo non innascibililolis
tioiie el lempoiis el iiiiliriuiiis el tiomiiiis pradiculur. exceplio, ted naiivilntit a^lerniuis ; ita ul iiuliiitus
X. Hniversa qute per nulite inleUigeiiiiae Knsiim iid liiibeal auclorem, et non careal aHcrnitale divinilat.
eoHliimcliam dirina: iii Ooiiiino Jesn Clirisio iiulnra: Xll. Toliis ad repellendat liareiicorum occasiones
lijr/N(Myiie liaretici rapuerunt, inipiissime ab iisinlel- inlenlut est. quibut, per id qnod tcriplum est, Doininus
tecUt eue demonslral, nuiyisque a Domino ad proleslB' creuvil ine iiiiiiiim vianini suariiiii, ronira dicenlibiis,
fionem verce et perfeclce in se mujeslulis este memorala, lCrat ijiKindo iion erat, ci, Nnii fuii UMicqnani nascc-
uihil eliam inexpluialiim nul liteitum, quod iid sruru- relur, cl, Di; nnu exslintihiij bclus esi, ila retpon-
menlum anima: corporisque iiviniiii Jesu l.hrisli perli- dcl, ul semper Paireni, seinper Fitium. et non posl
net derelinqiiens, sed lidem diclorum unirersorum aliqua Deum oinnium, sed anie omnin este doccat : et
absolula cvangelici niyswrii prccdicalione conjirmat. ita teinper (uitse Fitium, ul el nalum ette prcrdicel,
XI. Primum ex dictis iiposlalicis deinoiiitnil. iion el sempcr (uisse maiii(eîel, ul in eo non innascibiliialis
modo non ad dieinilalis infirmilntein snbjeilionem B (iiiss. iiascibiiniilis, ni:ile, uti pl.inuin est e\ lib. l, ii.
proficcre, ted per eam ipsnm, verilatem Dei qui ex Dej 5 r) sil excepiio, ted nalivilalit wlernilat : ila ul et lutli-
sit naltts Oilendil. Deinde umnibus ernngetici.i alquc iiiusliabeiUaucioreni,eluon careai «lernilule divinilat.
SANCTI HILARII
PIGTAVENStS EPISCOPI
DE TRINITATE
LIBRI DUODECIM.
(<;cHCITP.R A\. 556 IKcaOATI.)
ILIBF.R f'RIML'S C iiiuni clliccre utilein aiquA optiiiidumviiain \iJeb:>n-

lur, uiuxiinei|ue ea qiiu; et nuiic et $('iii|>er anlea
iii quo Itiluiius, pitiiit pliilotopliorum de bealhudine
potinsiuia iiiier iiinrlalcs luibeiitur , uiium simul at-
ar de Deo tenleniiit, e Scripiuris tum velenbns. lum
que 0|iiileiiiia , i|UOil aliiiii siiie alleiu muli putins
miixiine ex Joannis Kviwtjeio terioreni ac subtimio-
niaieries ,
quuin lioni esset occasio : <|iii:i el ((iiies
rein Dei noliliam. cerlioreinque immortaiilnlis spem
iiiops propo qiiodJum vitu! ipsius iiiiellig.iiur cssc
nubis prwberi declarat. Dcinile ex piirla Seripluris
Dei cognilione observtil luminam illiiis majctuilem

evsiiium, et (ipiileiis inqiiieiudo 2 tuiiln plus Cii|:itiii-
lulis aller:il, quantii iii.ijore iiuligninile lii-- carciur ,

liumaiii ingenH viret superiire, nec alliiigi possc nili
qiia; iiijxiiiie et optaiu ui qna^sita sunt ad uienduni.
fid--; liinc-jue Hafas litrrcies. quod infinilalcm itliui
Atque b.ic i|iiideni i|u:iiiiqu:iiii iii se siimma al'|ue op-
intra sensus sui fiiiem concludere volueriiil. Diiat
liiii.i viix* lilaiidinionla contiiieniit, l.iuieti iion miil
pra'teitiin, Ariaiiam videlicet el Sabetlinnam, impti-
lum videiiiiir u consueiudiiic csse beluiiix obleelfi-
gnnndas proponil. Denique quo animo sacra Dei
ilunis alieiia : juibus iii saliiiosa lura ac nvixime p:i-
verba lcgi debeanl, quart raiione quod ipte de Deo
liiilis Ixia ((•) evagiiilibiis, udît et seeuritas a lalioro,
loculurus ent excipi xeiit , leclore pra-moniio , libro-
ei saiieia^ ek pascuis. Nani si liic upiiinus el abso-
ram niorum ordinem
iiiie
'
,.,. Deum
linimltima ac fide plena ad
et argmnenla
r.
preemiltil,
prece conclii-
liiinc
I D 'uiissimus vi!a'hBm:iiia' ususexi^lini;il)iltir, quicscere
. , , .
et aliuiid ire; necesse est liuiic eiimdein, secundum
ilil.
sui cujusque (jeneris senûin, iiobis at|ue uiiivcrsis
1. /m o'ii> el opulentia non est nisi betuina (a) (elici- ratioiiis expoiiibus lieluis e-se ciuiimunein : qiiikus
lat. — OircuiDspicienli iiiilii proprium liumaoa: vila; omiiibus, iiatnru ipû iii siimm:i rcnim copia ct ae-
ar relit;i<isum orficium, >|iiod vel a nnlura inanans, vol riirilule tamulanle , sinc tu'u liubiiidi co|ii;i rodiin-
n priiileiiluni sludiis |irorecl'iiii, dignum nliijuid hoc d;it iileinli.
foiice-so sibi ad iiitelligeiiti;ini divino nimiore olili- 2. /1(1 utia naius se seiiscrniil plcrique liominei. —
nciel, iniilta quidem adernni, qux opiiiioiie (b\ coni- Ac niibi plerii{iie murtaliuni nun nb 3 aliiini <piidem
(ii) Consiaiiter lior aitjectivum nnmeii cum uiio l (c.) In iisdem nr^s. rntaniibus ; qu;o vnx Ililarii
siriliii edilK' acciir:iii>siiii;i qiiaiii recinlinius. nniili , liesli;iniiii soiliiot olio dosigiiaiidn , ofiliiiie
(b) Porvcluslus code\Ci.lberlinus 01101 Geiiii;i;<'ns', coiigriiit, sod !!Oii ita or:>iioiii.
•"(«/«iiHitiir;'; \'Ti'-', ciHtiniii.iiirr.
«t sAiNcvri HiLArm i-.puscupi n
rauMni hanr Inepi» a« bolulnn viiu^ coi>sueiuclin)'ni A vrneniMnlDr. Pferique vero Deum qiiidrm esse opl-
ei re«ptii«8et se, eiconrgiitsseiDaliisTideniiir, qu^m nione pcblica lo<|Ut.'t)aniHr, ted bunc euindem incli-
qnnd, natiira Iptu .tuctnre Imfxilsi, liidigRilni beinme riosiim rerum botiianarum se negligenienn pronnn-
eiie (niMiniAveruiil. in ofUcluiUM) ventris ixiiium i^ t>abant. Aliqui «Dtcm Ipsis iltss creAiiirarum rerpo-
|iierll« II9I0S arlilirarl ; <•} k> tinne vlitm noii eb reat censpicsMlesque dirmas in elem«iilis lerrenis
sliqM prs^rlarl feelonriG tut b<ms^ srils cuidia esoe 81 R«r)e<:iibuB aiioniiiant. t^)SireniB quldam <n simii
dednetns, jiH Mne ip«am filam miii iid «liquein pio- lacris hoininum , fiecudiim , rcrarom , vulDernm ,
leetiiin o<?« sterniinite Indoliaw (•) quam pro- iter|)cnt(m) , deos suos coltouhanl, ei uiiivrrKlintiii
feelo non nml»i>ere<ar niiinus Vî iion esbe repoiin- U(ur.iiinm aUfoe inflniiiiiiB parcniem Inira angdstias
d*tm, oiim tanii* altlio.itiiii angniiOus, et lol iiiolewiiis meidllornin ei l.ipldum ei siiilium coi^riihant. l)i(;-
imprîia, sefte ip«» !|iie inira sc :i pucrilijo i|$nora- numi|ue jani non eral, aucloi^ eot veni.iiis (/<) ex
iliine usque ad senecliiti'! (I^^limmenta con»niiiercl ) ; si.sUire, qul ridicjil;» ei foeilt et irro!igio.ia «ecliiliies,
01 i(lrire« ;id :ilii|uns se p»ti(>iiii;i; et roiiiiiiKnike ei ipsis illis iii:inis.<iiii.iriiiii seniciitiaruin suarum opi-
placaliilliaiis virtiiies e( ilorirln.i ct o|)ere transiu- iiionibiis dissidereiil. Sed ialet lisec «nimus sollici-
!l«<;e, qtKKl liene .ipi^re stqiie inielligrre, id demum liis, iitili ac iieressaria »d eOfnitloiiem Domiiii sni
•>ei*« vlvere esse opinabMitiii- •

vilam aiitein noii ad B *'" nitens, ciini ncqne incuriain Ueo renim a seoni-
mnrit^n» laniiim «I- immoriali l>:'o iribni oxisiinr.ui- diiaruin dign.im esse arbitraretar , iieque iialur.c
d^m ; ciim bnnl !iir;<itr-is nn, c8S<> iniolliêrchir poteiili atque iiicorrupui^ compc!LTe «cxus deoriiiii,
viveiidi ji»«iii!diKN'iMHin soisuin iid Irisiiiisimum nie- el succe.ssioiies sator-jm atque oriunim inteiligcrci
tum Inbuissa iiiurierKii. porro jutem (iivi;iuin el a;ieriiuiii nibii nisi ui iini
5. /« Dii cogtiSlhncv ariet HUarius. — Et qo»nv- «tst et indiffercus pro certo lidbeliai , qui:i id i|ui<(l
i|iiani iiuii iiiepiaR: i!-?i'-''r.|iim r-sp smipnilani fil(|tir silii ad id quod ess"»l aiictor essei , iiibil nccessc i st
iniitileiis Cicistiiniireiis ,
.'~rtiisci(;iiiiair. ab onini ciil|ia exlra sc quod sui cssei pr;csi.Tiiiiiis reUquisset : :ilqiift
liberaii. tonscrvar^, et oninci byiii;.h:P viix molcs- ita omnipoteniiam xterniluteiiiquc iw» iijsi pi-iics
lias vel prfiviilcTe jjrivicnler , ve! viiarti cousulle, uiiuni esse ;

qnia ueque in omni|u>teiilia validins iii-
vei Terre paiienter : tiâf.-^n bi iriiii uon Satis mlhi fjrmiosque, neque iii ceierniiaie pusieriusanleriiisvc
idoiiei ad bene lieatecjv.s vivci.tiii.Ti Suclurei; vide- ciiigrueroi ; in beo auleni niliii nisi scieriiuni |:o
bantur , conimurii; ian: ::n'. ci o-iiiviiisclia hoU.yno teiistiue esse vciier.nnduin.
sensai docirinaruin pratc(.'l,i -.?tii»rii(;s : qnas enm 5. E Scripturis discit quid sil Dius ; quoit atiiuiis.
»on inielligere lieli!!i>u.-.! es!-(i , iateilecta tamen I

— Hxc igitur, niullsique alia eju.siiiodi cum aninio
iion agere, ultra beluin.T immaoita.i!, essc rabiem C rcpul;ins, iiicidi iii eos libros, (jiios a Mo)sc •itqiic a
vldercfnr. Fe5lliiab5t «''ietn .-$010105, noi> ha?^ inn- liroiiheiis scripios essc llebreporuiii rcliglo (c) ir.\
lamiiiodo asere. qujp non egisse. et orJitiir.um e$*Pl debiii : inqiiibua iîso creaUire Iteu lcsi:)iiM dc sc
pleilom, et dolorum : sesS hunc t^nti *ntpi«is nenni Imcc tla coniinckjiilur : Kgo tuiu, qiu svvi iKivd. m,
farefiiemque cdpioseers. cai W toium ipse .'^nherel, lî)., elrursum : /i(i'cdic<« /iîj i^ruW. i/(ji( me :id
cii rîmuloBS noblllisridum sc exHiimsbci ,

;;'! iTeem wu is qui (fsl (Ibtdeai). Aduijralus suui plaiie tani
omneiT! spei «o» opinionem referre'., in «n.iuT. boni- absolutani de Oco siKMtiUaiiuneiu , qu« uaiiiru (ii-
igl.eliiter Umias prsscrtlium nego'ior«m caismitsles, vi4ix iiiconiiirebcnsibiieiii cognjlioiicui apLissiuio :'d
l.irfTqonm Hilissimo sibi portu ramillarlque requies- intetligciiiiiim buniaiLiiii serinoiie loqueieiui,. Nnn
<(!ret. Ad liuiic igitur vel intelligelidun:, vel cognos- etiim aiiud propriuui niaîs Dco, quain esse, inielii-
ccndnm, «ludio Dagnniistiimo animos accendtba- (liiur ;

quia iil ipsum quod est , ne.que dcsim ntis c>t
tnr. a!i(|uuniio, ncque ctupli : sed id, quod cum iucurrupi:e
4. Vnr/n? flM/i/7uoruni de Deo opiHiones fHlatio r.oK beaiitudiiiis poiestaic perpctuum esi, coii poiuit aut
probantiiT, pro cfrto habenli Deuin ndh etsc tilsi muin poterii aliquaiido non esse ;
quia divinum oronc nv-
— Nnniqde ptiires eorum tiumetosas iiicerlorum que abulitioiii, neque cxordio ubnoxiura cst Ct ciiin
(leriniui ramllias liiirodui-eb:int : ct i-IHIcm ac mulie- ^ in uullo a m Dci desii xicruius; digiie buc boluui ,
lirem sftuiti In dlvtnls nalurl.'; agcre etisdlnahies ,

qtiod essel, ad prulestaiioncm incurrupix &u» a;tcr-
ortas ac successlunes e% diis deoriim asserebant. niiatis ostcndil.
Alli majores ac iniliores el tliOerentes pro polestale SG. Deus iiifinilus; nienle capi neqtiil. — El ad baiic
deos pnrilicabnnt. Nnniiutli tiullum hinnlno Dcnm quidcm iiiRiiil.ifis signincalionem satisfi^rlsse senno
es-e afnrmartlos, eain ianiuiii,4 <|u;c foitnitls mdli- diccntis : {•"ijO sum quf sum , Tldcbdlur : scd magnifi-
Ijus atque concursihus iii aliquid eislstciei, naiuraiu ceiilias ct Virlulis sua! CrJll a ntiblsf opus liilelligcn-
{») MarliiMis LipsiuB pou Br»sinuni ob qMiu, addiia in ptss, CoUi. aiCeroi., Iimgtoribiu, uoo anforikiu.
pnriiciil;! cftprilder (idein iuss. Mnx apiid eusilciii rt-fu- (b) li.id., Er., Lips., et inss. non pauci, rxitJiiiiuiv.
(niiduin : incdilloiic lladii Asci vcirc- iisii, tcjiuliiii(/uni At poliiiros cuiii Par. cr»i»/<T^.
/Mlf»<(li'lii,quoiii(iiliiexstal ln iinoCCollierlliiismss. In (r| Koii iia abhorrct iM.iriii.N. iil Srlillrlus silii llii-
/M fiirlsicfiSl !iii 1(105, c( plnrilms insS. r. /'mIoik/iiih. gil, a (Idclriiia Irailltioins c\ qu:i (iiiii sarrit libns ,
Ai in tii>». vciubtionbiit), ir/iuliiiiduni. (}u>>d iii bis ad aiiciiiriiati in bic iribuai, ii> p-;al. ii, n. %, coniiii(lciit
tnuNu«, in aliitcodciu bciii.u advilum rclcilur,Dviadu bcusuui cx ipû quxrcuduiu utso dureudit.
99 t)K TMN1T\TK, IJItEn I. 30
dmii. NsDiqiie ciim essi- ei ptoiirtiim essel ,

qui m:»- A '"" »««<" '"»/<• Inftni, rt habilivfre in pt/s/iviHis iimirif
iieiiB scinfter non etisiti allquando cCBptRsei; «ctwiii etiiniiti Uinc mt)iru.'< iiio fllw.'i»i*< n»ii( ;! UKclni nte tlci^
ei inmnipii l)ei dignus de se liic rur»iiin anuitu) lera iua {Ptol. ci%x\)», 1 ct teifij.). Miiliui iine DeO|
csi sermO : 0«' tenel coilum pelma , et lerram fjsjiUo ncqiie ullus nou in Deo lnctfs e«l. hi CG-Ite esi , in
(Eta. XI., ii)', el mrsuni : Cielnm mihi (Aromis est iiirerno est, ulira maria esi. Ineai iMttrior, erxedh
Itrra nuiem tetibetlnm pedBm meorum, Qnam rfomui.t esterior. U;t cuin iiabei , atqoe babetur ; {t) Heque
liii/ii (edificabiiit , aul qvii loctii eril requietionis v.ecef in aliiiuu ipse , neque non in onniibus Ml.
Nonne mauu» men fecii htec (n) {Er.a. vxii, 4 <» 2)? 7. 0«* pu/cfterri)«iM. Qu-.a nelertirnttt reritm »pf-
IIiilTersilas ceeli palma Dei lenetur, et uniycrît,i5 ciem , «s non vitb», cerie tens» nitequiwur ( Dti autetH
lcrra; pdgillo concliiditur. Sermo iiutem Oci, eii.imsl specim tieutre inodo. — Qiianii,u;>Hi igiiiir oitiii ie
ad opininnem religitwx inielligenli.T prnncil ,

plus liujlts aiqiie iiiexpticabilis iiili lllKenliie msiish aiiimiis
lamcB sigiiiricaiionia inirnspertns seiisu cnnfinnt gaudercl, qund liaiic in parcnle tuo el crealiire iiu-
quam eiceplui andim {Vide Angutiia. epitl. cxx^vm meiisne ajiernitaii» iiiliiiiiati;in Tenerareiur; laincii
ad Yohutan., n. 5). N;im conclusnm painu ciBliiiii stiulio ailliuc inienliore ipsem illain infiniti et flerni
rurtaro Dco Itironus est ; cl terra qua? piiglilo con- Dmnini sni speoietrt qiiajrebat , {[) ill incircBinscrip-
,
linetur, eadein cl scniicllum pediim pjnsesi: ne in B Uim immentititem in sli(|uo piilchrK iiitelligpnii.e
lliroiio et scaliello, sernndimi liabiium cnnsidenlii esse opinareiur ornaiu. In ?ju'.hus ciim religiosa
proicnsio speciei corpore» ptisset iiiielliji , rnm |il inens intra imlietilliialissH.T coneliidcretur cn-oreiii,
quod Bibi ihrqnns et scabcllom est , rorsiini ipsa ilhi liiinc de Dco piikberriiK» senteiili»; modum pro-
infiiiilas polens palma ae pilgiilo apprcliendente coii- pheiicis vocibus apiirebmidit : De mniininidiiie enim
cluderct; sed ul in his cunctis originilius creatu- optiatn , et puicliiilHdint treulnninm , cunsetjueiiter
rarum Deiis inlra enlraque, et sitperemincns el in» generaiionam tor.dilsr ennrpiciittr {Sap. liil, 3, sf«.
ternus « (*) Id est , circomfusus ei infusus in orr.iiia i.ii ). Magnorum efcaiiir iii «laaiinis esi, ei piilehcr-
niiscerelur, eum et palma iiugiilu.sqne eontiiietts po- rinwriim coiiditer in pulelierriiiii^ esl. Ei coni sen-
le»iatem Ralur* ejlerieris oilenderrt ; ac tliraniiS suni ipsiiin (5) egreilintur operaiio, omncni lamen
el stabelium subitrata esae (e) ui Inienic extcriora sensuin Jongt :ii:ce33e eat etccd.:t operalcr. Ptilcbrum
inoo3trar«! , eum eXlenora sua inicrior insidens itaquc ecsliiirt , setiier, lerM , maris , ei uiiiversiias
ips3 rnrsum otlerier inlfjina concladerej ; siqae ita omiiis esi, qus es ornstu auo) ui eiio«i Gra-cis plfi-
lolus ipsa isilra i-xiraque ê eoutinens ( siipph , enii- ceJ, digBe r.icu.-ji, id etti !);ijt!Ujg Bs.iSBpari vide-
cta), ncq!?e inriiiitus abRssel a cunclis j nfjue cuiivia lur. Scd si Itanc ipsam rcrum pul!:iiritudiBeiii it;i
ei qui iuOnitus est non ini'<8enti His ifeitur reiigiC' G senSaa siaiurrtii .-Dctitur ii)5»ineia, »fi eiiam hi qua-
si&siniia 112 Deo op'«ionibtis Teri slndio dtleiitas 3i>i- ruinilam voluci tim ?o pffHiliini accisSit specie, ui diiisi
inus dfleeiuhatuf. Ngque ensm alird qHld eUgnui» infra seiiter.tism scniio ot , ssîatis lamest id ipt;i:m
•esse Dco arb!trabM«p, qn?.nt iJa eum alirt inleiii^ iiiieiljgens nen eb.-qiâlur; âod !.'.!iie!>YiiFRi;his; duai
geiiiias rensm oesc ui iif {jcautun» se sd ai''i|Siera
, sermo cnnis e\ sensti C6! , t-enstis siti i(ise liqiiaUtr
|>rx3uinpl£ licei opl-îani.i nioûm msns snGnita iiileHigeas: nimiie biijns ipgins piiieliriladi;.:* Du-
protendc'-et , in i<)nti)in omnetn 5>crseqaen!is se nS- niinum neeesse csi loiius p«kVirjii!dit'.i3 esae pul-
tura^ iiiliniutem inliiiilsti irauiedSrsla» steraitntia therriâara inteliigi ; ui cum Ttenii ornaias 3ui spe»
escederei. Quod eym 6 noriis pie inteiiij.êtsr, ta- ei9« sCfjwiB inieliigenii» om.nis cîigiat, opiiiioticm
mea a ciopfcela biee ita @ dicente minricite conffp- tafflcR in!cli(geR*ia; £cjib".s ma reiintjuat «rnatits?
niabatur: Quo (rf) abibo a cpirilu iuo , aui a facie fue Aiqtie fta palcherrinius Deus est cniifiiciidus : 7 ut
quo fugm:'a ? Si tidscende-"} ik ccalum , iti 'dlit e» ; $i ncque intra senfcut.iani (A) sit intcili^ciidi , iicnue
detcîHdefo ia iitfert>>ini , «i ?6i itdei. 3i tutripctro pen^ esira i!iteili<;eQliani seaticiid!.
(fl) In ?>liquct aw3. «(idiliir Sijc viupi:., qfjod et La- interno , sumpia ^riitu!^ ut pro veiui.
beiili,xx, tle !ji;ibi;s liesl (lical iliiarlui iii p.âl. Civm, 1) {d} Veius cialei Colb. aliique ; Quo ibo. lltraqQe
lit.i, II. 6 ?lobii wqaj luiHm eil Iri.i-JiirriVXit.'. Lis.
:
iectio tvaet. in |vsa!. CMXViti, exiiiliciur.
InterpTfium Ucinigrsdt: lio> l3;nen in dubiis isniuia (e) Uii«8 e Coib. niGS., neqne sine iiliquo. Alii re-
ac d(tfl.cilibus locis prj ferl , eum latinani vtrsiouem cenliorcs, lUiy.ie uon iii aUqao. Melius abcst iioh ab
sequi soleai, ac nmsiine liic, ubi fiecajiduns ias
,
excuîs et aul''q!iioribus mss. Nam qualcnii.-i biijict,
naoujue, pro nonae veriendunt ei fiiibSei. uon ipsd ::i uSiqao iiicliisus; sed .jiKidvis k.u)Iiu8 in
{b) Aliqiioi uiss. cuin Tulitaiis , idem circti-.fciius ipsn C£t: quatîiiis vero baltoiur, iii oninibus est.
,
et iKOii , cum et paliiio 'pagiUoqu« canlinet:s . casii-
(/) Bad. fl Er. ut «!,«:«. Lii»s. Pt l'ar. «.' illain.
g:inlur esi velumioribtis librls. VerLa lliUrii i!li:î.~aRl r<e>iue ;4.!i:!>i iirque iliam !ia!)ciit niss.
liasc Giegoiil llb. u Mnral. c. 8; CVum polmo tii^. ,
{g) Eiiili, iKpayrcdiaiur : iiuilius vBieris libii aijc-
liein el urrmn puqillo concluJâi ..îejidiutr, êod
, toriiale-
ipte tii cirtuMqu'.\q'ii rei-ru quiti creaini exicrior : td (i^) y eisi, lifet puicbritiidinem iilins ne iiivjili-
nantquJi, qnvd e.cleritts conciudilitT, a conclude.ile et' gciiiio? '.)ui-!i'iii sciiû roinplectantiir, adt'Oi|ii.; Uim sit
lertui eGiUiiieiui. i'.ir icdc\i ergo, tui prasidil , in(,'/- i)i<!« .=t')i/t?;..!j<iM'. sfn»us ujuseo dkl;it oiii!:,
itiuiiiqenil; ;
iiqitiiT estc iKteriur. 'ûptvqiie ; s>e~ pitgiilnm , q'40 con- qui iia capium s;.ui!i suppral, inifili^.eiidiun osse suil-
tinet , exlerliis ifliti.trqf.ie iigkatUT, cherriniitiss: iiuj r;ilioni; Di;i species non est eslrn int
(c) Editlo Vnr. cuta qaihusdnm noii ijifcri.-iris iiotc lelliijeniiaiti ienlie.idi pula, e.im csse muniuin pql*
,
niss. ul in throno. Jtfjgis probamus cuiu aliii libris «I clicrriiiAann.

tf SANCTI lill.ARII EPISCOPI S9
8. Dttu iHUlliymiiant txeedem fide aliingeiidHt. — A eui noiiic/i erai Joannet. Ilic venit in tenlimonium , iii
His iia«]ue piae opiiiiuiiis at(|uc docirinx sliuliis ani- («'(rimaiijuiii perhibeirl de lumiiie. Non erat ille liix ,
Bius iiiibului , iii s«ct'ssu quodum ae spcciilu pul -

ud ui teiiimoiiiinn perhiberel ile lumiiie. Erat lux ueio,
clierriniai liiiju^ s«iilriiiia> rciiuie-ccbat , Qun »ibi qux illuminal oiiiiiem hoiiiinem tciiieHiem in hunc mun-
reJictum quidi|UJin aliud a naiura sua inielligcns, iii diini. ((/) hi viniido eral, el iiiuiidui per eum facluiesl,
quo niajus oflicium pr:«stare Condiiori suo (u) mi- et mundiis eiiin non cogiioeit. In tua tenit , el t\ii eiiin
nusvo piissei ,
qiiam ul l.iiituiii eiim esse inlclligercl non receperunl. Quolijuoi aiilem receperunt eum , ile-
quaiiiiis et inielliî uou poic^t , et potesi credi : duiii dit eis polestatem tilioi Uei /ieri , iis qui credunl in «o-
iiilelligcnliain ei lidcs silii nccessarix rcligionts as- niiii.- rjut : qiii non (e) ex uiiigHine , lunue ex voliin-
suniit , et inliiiitas ;cU>rna- |ioirslaiis excedii. liile viri ,
iieqiie ex tolunlalc ciirnis , sed ex Deo nuli
9. yii imnwrtdliiiiiii fpeiii asiurgil Hilnriiis. Hanc lunt. Kl \'erbuin cani fnclmn csl , el hnbilavil in no-
ratioipsu ei suudi't. — Suberutaiiiein omnilius bis na- bii : el vidimus gluriani rjiii ,
gloriain lauiquani unige-
luralis adliiic seiisiis , iit pietails professioneni s|ies nili a Vutre, yleniim ijriitia el veriuiu \Jonn. i, IH).
tliqua incorrupt.c Ijcaiitudinis aleret ,
qiiam sancla Proncil. inciis nltra naliiral<s sciisus intclligenli^nn ,
de Deo opinio ct boni mores quodam viclricis mili- ct pliis de IVo i|uain i>|iiiialiatur tdocctur. Crcatorcin
li;i' siipcndio merercniiir. Neque ciiiiii frucius aliquis B '^"'"' ^"""^ Dciini cx Dco discit: Vcrlnim D.uin, et
essel, boiie dc Dco opinari : cuiii omnem sensiim apud Deiiin in principio esse audii. .Miindi lunicn in
inur» |ieriiiiercl , et orcasus qiiidam naini;c. dcfi- inuiido inaneiis, el a niiindo non rccogniiuni iniclli-
cicnlis abolerel. Porro auleni iinn es-e hoc digniim gil. Venienlcm quoqiie in sua , a suis nun leceptiim :
Dco rilio ipsa siiadeb;it, deduxis.-c eum in lianc rcripiciilcs anteni sub lidei su.c merito in Dci lilios
panicipem consilii prudeniiaeque vit:ini bominem sub profccisse cognoscil; non ex coniplexu cariiis , ne-
delcciioiic vivondi el ietcriiitale moricndi : ut in id quc ex conceptu s;inguinis , neque cx corporum (f
taiitum (/') noii exsisieiis !.ubsiiiuereiur, ne subsii- voluntaie, sed cx Deo iiatos. Deinde {mpple, eo-
luius exbisterei; tuin consiiluiionis nostra; ea sol.i gnoscit ) VerbuMi carnem lactum , et liabiiassc in
csse r.itio intclligenlur, ni qiiod non esset csse coe- nobis , et gloriam conspectain ejus qu:e laniquam
,
pisset , non ui qiiod capisset essc non esset uiiici a patru, sit pi rlccia cum grati.i et veritate.
10. Spein ac bei noliliom auget Joanitis Evange- 4 1 . Filiiis Dei Deus. Filios Dei fieri poletlas ai ,
Hum. — Faligabaiur aiiteiii aninins, iiartira suo, par- noii nccessiius. Fllius Uei fuclus homo, ul .lotuo /iciei
lim corporis melu. Oni cuin ei constanlein senleii- filius Uei. Christut verut Deus el Vfrus honio. — liic
liam suam pia de Deo profcssioiie reiiiieret et soUi- ,

jam inens trcpida el .iiiSLia plus spci invenii ,
quam
cilam de se aii)ue boe occasnro seciiiii, iit pniabat, G exspeciabal. Ac priinum ad cogiiititineni Dei patris
kabitauulu suo curam recepissel , post cognllione.ii imbuilur. Ei qucd antea dc CreaCoris stii .-«teriiiiaic,
b*gi8 ac |>ropbetaruni isiiiis inodi qunque docirinne et iniinitate , et Sjierie , natunli sensu opinali.-iiur,
evaiigelica aiquc apostolic;r instiluta cognoscit : Ju liic nuiic |>i-oprium esse cliam nnigeiiito Doo accifil
principio ertU Vefbuin , el Verbum erat apiid beum . (g) non in dcos lidem laxans quia ex Deo Dciini
,
el DiUi erai Verbum. Hoc erat in princi)>io apud Deum. audil ; n<>n nd nalura> divcrsiiaiem (/:) i:i Deuni cx
Ooinia per i/isiim facta sunl , el siiie ipio fiictuin est Deo dcccdoiis , 9 quia plcnnm graiia cl verila;e
Hiliil. Quod (<) fuclum ett in eo , vila esl , et vila
g •Denin c\ lico discil ; nei|ue prcposleruni ex !)> o
eral lux hoiiiinuni , el lux liicel in leiiebrit , el lenebnv Dcum senticiis, ipiia in priiici|iio apud Deuin csso
eam non comprehenderiiiit. Fuil home niitsut a Deo , De«m coinpcrit. Uarissimmi deinde hujos salnliris
(a) Apud liad. ci in uiio ms. Colb. miineri.% sui. In non iii duorum numeriim veTilalis diversitate refereii-
eiiiiis aiiis, iiihiimici'. .Magi"; placei cuiii duobus inss. diini. Uiraipic illa lcciio confirmari iioic.sl e\ lib. iv,
('olb. iieciion Ccruiiiii. minusve. n. i, ubi Ariaiii hanc imprubandi houiouiui eausam
{b) .\besl iion ab iiiio ins. C>tlli. ni»lc:pci'indc eniiii comniiniicunliir, iiuod seeuiiilum verbi hiijut iigiiiliea
csl Moii exsisteiis subsiilufreiur, ac ex iioii exsistcnle tiiinem tx divixioiic paleriia' iubslaiina' ase Filius ciis-
condeniur. 1'orni , tnbslitttere , pro creure rursniii linieliir; laiitqnam de.iecius e.r eu fneril, ila ut i» duos
iisiirpator infr» lib. vi , n. iS, slcul et a Fausti sil res nna ilivitn. Si prrferas bic noii tii duos , tacila
llilario nosirii .iqu li ailversii> Ariaii. Aiiendcii.la I> iniclliêinla esi vox dco», iiiia" infra n. 17, iia expii-
i;iiii |':irlic>il;i ne qii:i- nl liic , ita e> alias, |>ro iil
,
inilnr : F.dorli diriiiiUii iieqite duot deo-i prirdictire
iKiii iion exsisieret, postca
>:rpiiis eir>'rliir, scil. ul vequc «n/Hii:.-<'l ii.il: Sec duot deot.nec tolilarimm re-
Ideni argiiinrtiluin dc
qiiaiit cxsisl<>nl>a (t>in:iius esl. rum Ueum pya'd:Ci\viinui. I.lcni liabetnr lib. viii, n. it>.
inimnrlalitaie boniinit nnn ininus rlarc irictaiuni vi- l/i) l.rasiiiiis ex Deo deci-
ar post enm l.ips., Oeum
desis iit psal. cwiii , lii 14. ii. I. dcni: qno.l non displicerct, si adcssel aliciijiis ins.
(c) ll:vc verlia, qnod fiiclnin eil , riim pr^predeiiti- aucloril:is. Arriscrai rliain .11111 <etcrr'in.i rodicc S.
lins jiingoiil vnl(?ali ,
qu.c disjniitjcnda esse liqnel e\ 1'rtri in Vnlicano, iii /><'iim /*.-iiim d,xidens: Sed anli-
lib n. n. I!l, nbi iliinilv, qni>nindo et bic pro iii en ipii iiolarii iniilla pas^jni miilaiilis nnnios niisiis fiii-
vtlu irai, r.piisuiniii^ iii in viia est oiniiiiiiii pro|>c niss. midanins, nlii nolliis alins coilex snllraj; 'li.r. Plerii|iio
De disiinclionc v.Tborum hiiiii*
aiicloiitati'. locl vi- niss. oiini Rad. in Dfo, V(>l iii Uenm , ex l>eo i/rrti/rn».
dcn.tiis Ambrnsius lib. iii ilc fide.c. 6. Alii piiib;v iiol;r cum i*ar. iii /)i'mhi r.i Deo dfcedeiit,
(d) Vrtuslns codcx ('...lli. /n hocmnndo. Qiiod S'.' qocai ii«n (lcredens »d
inlclligi comilio.li' :
(e) Kdili , ex snnqninibus: rr: llcntibiis mss. iii\cb>'<i(l.iin iii ''iliiini, qni l>ciis o» Ococ.t. naini.c
(f) II .>ilic;v Vaii.'an;v vi'tiisiissiimi9 •jodex ciim |ile- .livcrîlaicin LeKCnlilnis ii Dô rx Deo, siipplerc II-
risqiir ;ilils nivK. iir/iijtoiir. ccl f.'(/.'ii('rtiii 'into derednit \t-\ (/.•(f"(rf«.
'gi \|.s, Olb. cl Crrnl iici ir. i/tji.' r» ''ifi"> n "*•*.
DE TRINITATK, LIBEH I, 5i
lioiiis fidem csse, scJ maxiiuum prxniitiin nos- A tirco nmi crcdorcl, i|iii:i iinii iiiiclligcrel; sed iJcirco
cii: qnia cl sui iion recperuni, cl recipicnics in (i- sc mciniuissci iiilclligcrc pi.ssc, (<) si credercl,
Iios Dei aucii sunt , iiu" orlu c:iriiis , sid (idci. Ilssc 13. Cliriiti gcsta noii tuicnmbiint imlttralibus iiien-
aiiicm filios Dei , iioii nccessiiaicin esse, scd polcs- linin sensibus. — Ac ne in aliquo s;cciilaris prudciilic
tilem : quia proposilo iiiiivci sis Dei miinerc, non iia- lard.irelur errore, ad pi.i^ confessionis liujus alisnlu-
luia gignentium aUcratur, sed volunlas pr.Tmiuin lissinura fidcm ita insuper per Aposlolum divitiis
coiisequaiur. Ac nc id ipsiim, qnod iiiiicniquc (n) csse diciis edocelur r Videte ne qiiit vos s;»(./it( ))er p/n7«-
Doi lilio fii poicslas, in aliquo iiiliriiiilalem lidci trc- 5o;)/(iam el iiianeiH deieptionem, secuiidum irudilionem
pida; inipcdircl ;
quia per sui dilficullalcni agcrrinie Iwiiiiniini, tecundum elemeiila mundi, et noii secundum
spcreiiir, quod cl iiiagis oplalur, cl miims ciedilur: Lliristum . qnia in ipso inliabilut omiiit pleiiilitdo divi-
Verbiim Dcus caro rjcliim csl. nt per Deiim Verbum inlatit corporaiiler, el eslisia illo rfpleli, (/uicsi co/iiii
rariiem facluni caro pioCccrct iu Deum Verbiim. Ac oiiinis iirmcipalut ct polestatit in qno et circumcisi
lie Verbum curu facluni aul slii|uid aliitd cssciquaii) etlis , circumcitione uon maiitt fncla in extpolialione
Dciis Vcrbiim , aul non noslri corjoris tîro cssft corporif ciirnis, teU ciicumeinione Cliritli, eoiiscpulti
ll.ibitavil in nobig : ul diim babilat, non aiiud (|iiam ci iHbaplisiiiate, in quo et returrexitiit per fidem opera-
Dctis niancrcl (6); dum anlcin liabit.it in nobis , iion B lionis Dei ,
qui excilavil eum a mortnit. F.l vos , cum
aliud quaiu noslra; cariiis Deus caro faclus essei , pcr essclis (d) iiwrlui in detictit el pra-putialioiie earnis
digiiaiioiieiii assumptx carnis iioii iiiops suorum, veslra;, vivificavit cum iUo ,
(r) donatis vobit omnibiis
quia lami|uaiii unigciiitiis a Patre pleutis graiiie cl di.liclis , delens quod adversum nos crut [f) chirogra-
vcrilatis, ci in suis pcrfcctus sit, cl verus in iioslris. phum tn scnlcniiis, quod erat conlriiriam nobis : ct
12. Diviiin non capitnisi fidct. — llanc ilaqiicdivini ipsiim liilit e inedio , affigcns illud criici : exutus car-
s:icramcnti doctrinaiii meiis Ixia susccpit, iii Dcuin nein, cl polesluies ostcnlui (ccil , liiumplialis iis cum
proficicns pcr c.irncm, ct in novam nativitaieiii pcr [idiiciu iii semetiptQ (Colots. ii, S e/ teqq). Hcspiiit
fidem vncaia, cl ad ca'lisicni rcgeneratioiicm obti- capiiosas.el iuuiiles pliilosoplii* qusesiioncs fides
ncndam potestati su;i: permissa, curam iii sc parcntis consiaiis, neque bojiianaiiim inepti.irliin railaciis Suc-
sui Cre;iiorisqiic cognosceiis non in nibiliim rcdi- cuiiibciis, spoiiuui se pra'bot veriias falsiiati-; non
gcndatii se per cum e\isiiniaiis, pcr quein in lioc ip- secundum scnsuiii coiiiiiiiiiiis iuiclligeiiti.i- Detim re-
siim qiiod cst, e« nihdu substitissei et Uxc oniuia tinens, ueque dc Cbrisio secundinii muiidi elcmcnia
uUra intelligcniix liiiiiiairc niciicns sciisum, quia dcceniciis, in quo divinitatis pluniiiido corpiira!ilcr
ralio commiiiiiiiin opiiiiuiiuiii coiisilii coclcsiis inca- iiiliabiui : ui diiiu infiiiiias icierntc in eo esl poles-
p:ix,lioc soluiii pulei iii n.iliira leruiii csse, quod C uii>, omiicm turreii;c iiiemis ainplcxum potesias
aut inlra sc iiilcllig:il, aui |ir;cst.irc pi:s~ii c\ scsc. xtcrii.e iiiliiiilaiis excedai : <|ui nosad diviiiitalis susc
Dci atiiem viriuics sccimdiim iiiaguilicciiliam xtcrna: naturam tralicns, oon cliaiiiiium corporali prx-cep-
potcstaiis, noii sensii , sdl lidci 10 i'ifiiiii:i'c pcii- tonim observ;iiionc disirlnxcrii, iicijiie pcr legis uin-
dcbal : ut Dcum iii principio apud Deum essc, ct brain ad solemitia dcsecand;c carnis (id est, cxTcnm-
Vcrbiim carncin factum habilassc in nobis, non id- cisionis) iiiibueril; scd ul oiiincm naluralcm corporis
((() Sic mss. casligaliores ca r:ilioiic qita dixil Tiil- (d) Omnes ins.s. iiiio nullius feriiic aiictoril.ili^ ex-
liiis, licct libi essebono viro. Alii vcro, isse Dei /i/iioii ccpio iimilliiiit bic vcrliiim morlui i\\m\ tanien ba- :
vcl filws. Ex iilraqtle illk leclionc in vulgnlis iiliii- beiiiinfia bb ix. n. 10, cl iii Ps. lwh, n, 25. Scd
iiiiil, este Dei filmm a Dnt lilio /il., vel «il ptlestas Hilarimn iion iiiusiiaiuiii, iii eii.itn in eodcra
lioc apiid
glossema quod iion cxstat nisi iii uiiico reccnliorc Iractaiu eadein Scriptui;c loca ikiii eadeni ralioiie
iiiss. Colb. icpelai.
(6) Quia niiniruni liaHii.itor, domnm li.Thitnndo (c) In ms. Las. Val.,- Doiiam iwbis omiiia ddicta
qiiain antea noii baliiialiat. iMiiiiinc aliud nb co qund dcleiido quod advcrsmn nos crul cliirographuin decreli'
priiis cral etficiUir : adeoqne vcrlniiii habitiiiidi aiilis-
: cl iinn, exuens
lecariie quoU eral adversurium nnbis
cst ad e\primeiid:im Vcibi corporati ininiola-
sinitiiit cl potesliiie tradu.xit palam reliiumpJians illos
; quas
biliiaicm; de qiio prseinitiitiir caro facittw ea , ad vcrsio llibiiio videtur cMranea. Qu;e liic exbibeiur
si^nincaiidani ipsius cuin carno conjiinctioiiem Tiim y\ conflrmaiur lib. ix, n. 10. Vidc iratt..in psal.
lxvii!
veilia hnbiliU in vobis , Sic ab Ilil.irio iiitcllccla csse n. 23.
quasi in notlris, pilet ex subnciis, vcnts in nostris.
(0 rrajter ms. Val. bas pauci , iiqiic recenliores
Lliidc rerellitur KraMnns, qiii in dtiliiuiii rcvocavilan chirographum
liabeiil , decrcii. Ab hac kciione noii
Cliristi rariicm ex Mari:i assnmpiaiii crcilidissct. Qui alihorrei qiisc siibjicilur cxplicalio, ut novain se tjC-
vcro cxislimaut llilariiiin in gontilitale natiim , ac iicris uoslri creutione constiliitioiicm deireli nntcrioris
Iiriin;c su;c ad veram fidem convcrsionis lii>-iori:im
aboleret. Aliter lib. ix , n. 10, ulii llilarius Aposioli
liic lexcrc, expoiidendiiin liabenl, an snla Jo:itiiiis
vciba lanquam bic jaii. tractata iiicinorai, sic inicr-
vcrboiniii leciio pcr se lantaiii inyslcrioiiiin iiostro-
prctaiiirlioccbirograplium, ddens chirogruphum lcgit
niiii noiiliaiii geiititi pr:csiare potiicrii, ul jam Apoi-
pecciUi .
quod per siHlentius anteriorct coiilrarium crat
linario, !Sc--torio, et Eirtycheii conliilanilis sulTeccrii
nobis. Unde iii ps cxx, ii. 18, illiiil sinipliciter
voc;il
(c) Qiiia, nt loiiuiiiir Aogusiinus C|,isl. oxx .id cliirograplium le^ts. hic vcro zenleniiani nwriis. Non
CoM:iiliiim II. "5: Fide^ prcvcedot rationint , qua cor csl oiiiutcii.ioiii i)uo(l III 'jiio iiis. Colb. exsliii, cliiro-
iiiundctiir, ui niagna: ralioius cmiial et perfcral liiccnt gruphuin dccreti in senientiii. Et hoc llilario e.-t so-
el rurîim episl. cxxxvii ad Voluîaiium a. 15: Intel- lemiie, itl duas versiones. (|uas pariler prob.it, siniul
1,'ctui fidcs adiiuni apciit , infideliloi claudil. Confcr componai.
suporior Hilarii dicia miiu. 8.
ss sANCTi nii.Aiiii EPis;:opi se
II irfig^liatom clrtnfnelsiis « viiii<t «|iiri(iiH r.riiiilmiin A diiim. — lii lioe ergo {d) conscio <eeurltalii> <:iiaR o<io
iMir.iiiJ;uiui)o ;iiirKare( : rojiis iiinrti coiiicpclirciiiiir in<>iiii Hp<'hii« suis la'la rcqiiieverat ; lutcrces.î<)iiciii
iii
iliiiH
b»'i(iti!w>, nt
rffeu^^riilo
W :ul
in :«-<<'rtii(.iiiH viiii<ii
viuin niors esset cx vita

reillreniiis;
el inn-
nicrlin
ivputaret (e)
liiijiis Uiiijiie
iii
eo nnn tiieluens.
viiam ivicniiluiia. Viiann uuieui hujus
J2 ut eiiaiii
rieutes »iiiii) imniArtulilHti fen.isc>;r«imir ; i|>80 pro corpoils 811I nr^n iiiodo iii>ii iniilesi.iin blbi aut u^gr.nii
UiiIns ex intiDoirtiitiiato niorioiite, ut Bil iiiiinortHli- nrbiiritbatiir, iit eiini qnoil piierlii;» lilturas, qiiod
Uteirt iiiia CMin co excliaremiir ex inorle. r.!ifiicm ic^ris nic(liciii;iiii, (\uuii naiirragin nalatuin, qiiod adu-
eiiiiii (() |iC(.'fai! reeeîit, iii asûinptione nnittrix; tar- lesreiitibiis (lisclpliiiani, {/') (jiioiJ iiiiliilani «rsecre-
iiia ilulMia tloiiarel, diiiii eju.') lil particcps assninp- (lerui iniperaiiiriii : rcrum scilicet pra;seiiiiiini lole-
(ioiie, iiiiii criiiiiNc; deleii^ per •noiteoi senieiilinin 1'antiam, ad pr.-cinlunt beat;e imiiii>rt:illt;iiis protlcieii-
nMiti.-^, iit iiovn iii sc t^ciicrib inistii creatlonu cnnsii- tcni. Quiii c>i;iiii kl, (iiiod eibl cn^Jubat, (niiien per
tuiioiieni ilwrrti aiiteiiori.s :iliulerel ; criici tse (1^'i II inisieriuin impoeiti sacerdoiii etiam ("«rteris prcdi-
pcruii:t(i:;i., ui inale(lictocrucisoblilier3ia(6} terrcn;e cili.it, miinus suuni ad ufllcium piibllcji salulis ex-
(Jaiiiiiatiutiis iiiuleiiicia ligerci oiiiiiia : ail uilinium iii teiidcn'!.
lii>niiiir|ia»sit:i, tit poii!>^l.i(e.s Jolion>:si.ii'el ; (liini Ucos lo. Hiei <iii ota.n ingenitim. — Sed inter Ii.tc emer-
SULUiiuuiii .SiipiuriiS nioriiuriis, ei (c) iii his vlii- ]{ senint despcr:ila in t.csc . et sxva Ifl oinnes ini|>iK
cciitif^ in M litliicia (riuiiipliarcl; duin iniinortalis temeritaiis ingciiia {supple, bominum), polenteni Uei
ipso, iwiiMO inurte viureiidus ,
pvo miii-ieMtiuni xiet- natiiram nntiirn- .sua; iiifirmliatefiiodenntiiini: nC'|iiu
iiit.tlo iHoi-orctiir. Hxc iiHi)ue nltra i>nlur.e liiiiii.tn;n iil ipsi usqiie ad inlinit;itciii opinaiidi de inUiiilis re-
inirilivioiiiiaai a Dco gi'su non t.'.tcciinil unt riirsum biis emergetent, !<ed iiilra flnem seiisus sui indellnita
ii'itMr:<lilMi!< iiicniiuiii seiibibiis; (|uia iiitiiiila: icterni- cnnchidcrent; essentque sibi arbltri rellglonls, cuiii
l.ilis opi-ralie iiiliiiilani luetiendi cxlgat opininncin : rcliginiils opiis {g) obedieiitix esgel ofllciiim; »ul ini-
iit cuiii i)cii:i hoiuo, ciiio iiniiioriAlis niordiiis , ciim iiieiiiores, diviiiorDm negligeiiles, pricccpiorum enicii-
x.iciMis sepuJiiitiCst, fioii sit iiitelligentia: ratiu, scd ualores.
poie-îaiis cxciiplio ; iia rursuni e coiiifario non sen- 16. HicreHs dnx piacipua: de ChrUlo. SabtUti tt
i-iis, £ed vtriuiis iHodus kit , iii Itetis ex bomiiie , iit Aiii. — Nain ut de ca;terii bajrellcorom slulii>siiiiis
iiiiuioiU^ es inorluo, iii wiucihks •iH ex sepulto. siudlis slleam, «k: q<iibiis taincn, slc ubi oceasinncm
• '.ucxciUinijr ergo a De» iit GUnsto fw;? «lorteiii ejus. sermonls ratio pr.e.bftbil , noti tacebiiiiiis ; i|uidam {li)
ScJ (luMi iii (Îir4>lu |ik'.iiiiudo iibi. diyinilaiid, habe- ita ev.')ngelic,-e ridei c(^^ri:inpnnt sacraitienium, ut sub
iuti& bl sisiiiiiifalioncin Dei patria nos eoexcitantis in unius Dci pla (îiiut.nt ("-ofe/isione nativilatem uni-
MiorttKi, el ClirisUiin Je^Jini non aliud quam Douni mC c;cniti Dei ahneoreni ; nl protensio sit potins in buiiil-
diViniiaiife plfuiUuliBfi coiiiihiaduin. Retn,(iu;ir> rioff nsio : neque ut qui flliits bomlnis
1..^. Utmii /i<iat4.el iHuiUi iiutum «I tiuv toUi: : : scciindum tcinpora assitmptje carnis fuit, idem anlca
(ij) Viclorinus , j/efcuU expcrlem fiiii ;

Si'his rod. (iiiin;t3 e\ mss. Ila hxc inialligcreest, qnisi lcgcretur,
n'iam aniplevalns esl Lud. Mir.viis, in^^ple :
lectir)'>cin i(( c(iiii ,
anQOiibus ufftuiatam crtdtret
quojiiyis taiitit ,
»y|t qiiiptte tamom HilariosChristiim, iii c.nie .j'!>- punitioe liilerni. eic.
ss.ie, /jnoii
<iem iiouisciiiii iiutuiu;, caniis delicia donasse. Ut cuin aiiiiijt;:oribus mss. Al U.iu. Lr. et
{,]) l'.a l'jr.
c.:r>iii docev 'f crliill>.i|iub de caii.a Liirifiti ii. 10, netjue Lipb. cuoi aiiis, ia soio cbedieatiec estet ofpcio. Ihc
ft.i priipi^situm Chrisli , peccauim carnis evscuaiuri ui>n'.iueitdatnr (ibedieiilia lidei, de qo;i iiifn n. 37 .
]ic()ne ad gloriam faflerci, iir-n in ca caintt cv.-,cu.tre llllra mHtiritknt OfMuicnriB (idei cbedieniia nog priKehil.
;'itid , in (}ua eiat naiiiia >;ecca;i. Tuwi cuidam AU x- (A) ttxc Miietuui, Praxe.im, c( Hormogenein bpec-
:j,r;ro sic argui;ii(!i; Sr.jp m um-iriiui i;iduil, piccaliia lisiii , III ixiip.c .crti Sv;iiOi!iuaj , qui . iM f'Otat .^ngu»-
iiiit c.ro Christi : NostTiiiii, reiioiiii, indnens, sifnn ti:<iis (ie If.Ti-fs. ;id (>!in(iv;iltiieiim. :'s q:iilHis coi.seii-
f'.-':t ; •iiiam (aciens , tion peccalrieem eum (ccil. Ilic iicbal , r:Cius cdl /'«ii:o;!Oi-. Hiijua l»;i-fc>:is
sul)' :.'o
ig'tisr dixil llilaritis peccali cariKim , qii.c pcr pccc:i- rursum '^ynbd. u. i^; QniJr.m eiwit
C5po;)'i-i:r lib. ]::
liire'. nd Clirii>(um iisqiic proîagala esi, <|u.i-, ut laii- flttJi siti!( ii;i!.;;>.-i{>i/<,)>i Dcu-:i ««.ji:« ttd sii-viuiu Viriii-
<':îo !oec) T<Mrtiillianiis
,
geiiere non ruip, Ada: cst ,
iieia Ptbfl.iiii.ioi ..:i'.'ioii:'r.-; >:r.)h!uieTe, ut Uliiudo Jc-
J::mi S':ii. Clirislus, iit liic liabei Hilaiiii.-, tiuf jii par- ducta ijiiodvn riW.unt; mip '.rQilu a.*j\iiucitni:te liuuutnm
liceps cinunipsione, uon crimine. Q.i;ire friisira '11 litnbo filiufnmicupfiieiur, ntque Fitim imi<; i.rfîa inrftcitts
iniius ine. C >0>. uon ncmo ;iniio! .v'-, Cur em prc- iil, D Deu'! iiaiNt j iiJitn po,leit •tkoma \u!us si(. Uiruioquu
C^K.V (ryc. .\li,lS pilt:> I. \ do .'lillit.
,
iini. S5, r.Z illoni liiiuiii ill'j;'i.r.ii Kt)itifi:i:)iii&, qiio tcstc !t.:;r. i,xii,
c.<dcml,iirislieariiedioii, Neqii?cii>' iU.cnro peccuii, II. I, a;;.sereb,il Saliellios, 7^'.'-'V't riidii 1:1 m:f>-ni anis-
iii'(( iimtlituiii) eariiii peccaii. VhIc trae;. p». 1 wii sHni, <)ii.'itii|, Q'.ue ,id l'',Vii:'gfi;i ,'( t'<iinaHCK »><iMli< piv-
n. 2S. cur.itionc.L aflin.!i'jr!t, i.'i
'
.1: iîici.îf |ii'a.titJi<,v ; mûe
ib) mss. len etite malediciionif. \n Reini||.
lii iribiis
iia m caU^m rciiiiKe, v'\,:':..!ii!iOiiu% i* ^./i a eolc .ict-
Corb., Rvlinenduni
I»r.iic!.,eic., im-i^.tirîoiTiiiii/iio/iis.
iiouil 1'flr'iKi irj rf!i')>rf,;ri ; ijleit r(-('iii:Jiiiir. Q^^niodo
iiuicm sol ru>li'i in ;e.'.',i;> proiciuliitvr pi^nuk qiiaiu
l>u'aiiiiis c:!!) pltiribiis alii^. lerrente damiKulifim, ut
silalliislu ad iieiiientiain (|nam lioino damitatos acce-
descendil. il-'- IH'i i"i Virf-iitcat p: ateu.si'jiu-iH titiiiuin,
iion de-'iciit:i(j':>'nt ndiutsii, liaud aliter sco.sii Mar-
pit Torfd et, tl in tcrrain ibis.
,
celliis lliooi.cicto ii;si':, qni de eo piudii lib. 11 H;e-

[c) Scx. iiiss. iioii tami!ii i>oi'u):-es, in kit vineetidit
ret. h\> : rrdrir.s (';>is?,irtutiii '.''i-oiiiaii m •xieuili con-
i'i re ciim pciHcia.
iralic: pro afor.oiiiittTum el contilt^^rum Jiveriitatt ; ct
{d) i'x>'.ufti, •oaMia : rrfraoaniibui ni%<*. p.inio anie : ri(ei;iiiunei:| i;ti>;miJ'Uii alrMluili Patrit
{e) Udiiti <:o.l.:ii Ktiioig. cuui lLei»d .ktUiiuiii «(iir- inf.liTi.,iuiv r-|ii'.»j<! (,'l:i-|(, cl '.i'ef fi.ifii Vri6i|iu(i)>^/«
iiiliilfj. îi'l( : pcacl'' ri.i.'i"i> f,'i|ici ri;i i;'(-jii '.'n/.t rursui ollru-
(/') Particiilam ((««(< liic in iuli^.tiis oi.iis,.':>iii rcsii- Idif esic ri:'c -fd )>; "i: «d Peidn (X </iio i;,rl«i,i.i Ciol.
37 ni? TRIMTATR, LIBER I. 28
senip^'" fiicrii allHe sil fllitu Dei : ne In eo nstiviias ^. minlsse oport«l lerrenBrnm meiiiium Inflrmae aiqno
Df\ sil, sed cx eodein iilem sii ; nt ntilns Dci , nt pu- itnbecilla'. opinioncs esse aiijleiend.is , ei omne* iiii-
l.ini, inviolaliilem HiieHi (a) serie» ex Rolido in carnem perfeci.v seitientiaj angiisiias r<.'l!giosij (Jiseeniil e\-
(leduria cxiscrvet, dnm iisque ad virgiiiem P»ter specialiiiiic lanaiiiias, Novis eiiim leêneraii iiigeiiii
flHuin. Alii vero seiibihiiti opuseiil, ut uiiiim(}U(iniji:e conscliEnlia sua

|iro<«nsiiK, tpse sibi natiis X3 ^'^ ''^
(i|uia «:ilug nulla simt Cbrisio ît, <|ui in priniipio secunduiii ccekstis iniÛth riuhuc iltmiiiiiAi. Sfan-
a|iud Oeuni eral Ik-us Vnrljiiin), !i;uivilaleui iicgniilcs, diini iiaijiie per lidein anlc ei.1, iii âncluti Jeren|ia8
cieationem sftlaui pri>rus»i «uiil : ne Dalivitae verila- admonel (xxiii, 'ii), (k) w. iulii>i»niia Dci : ut de sub-
lcni Del ndinitterei, (fr) 6cd creaiio falsltalem dm-e- Kianlia Dei :iudiiuruii, faensuui suum ad \f^ ea qu» D«i
rot, <|ux (luni enieniieeiiir in gencre (c) Dei unius !.ui>siaiiii£ sint digna mudcrelur; mo<li)rcii<i' uiilcin
fidoin, non exclnitefei in Karranienio sed nalivitaiem : iioii aliquo inndo jiiulligeiKli, sed iiiiinil-iti'. Quin
veram niimini ac fidei creaiiouis (d) Bubjiclentes , » eti.im consciiis sibi diviiix- te iiuiurx pariicipein, u(
verilale iiniiis Dci sep:<rabilein runi rueereiit, ut crea- beatus apostoluB P^rus iii ^pisKjla sua aiiura «it
lio subsiiiutiniiis ,
perreeliunem sibi diviniiaiis Hon {c(ip. II, 14), eiricturo fuisiM , Dei nuturam non na*
usurjtaret, quam vcritaiis iiatlviias noii dedissei. tiir,c siix lcgibus pietiaiur, sed divinaa prrtiei-siones
g seciiiidiim inaKiiincenli.im divin.-e ile se prolestatio-

17. Fidet vera ftatm uirutuque /«lo lioc opeie tiabi- iiis e.xpciirt;ii. Opliiiiut, cnliii lecior est, ijui diciurum
liciida. — liurum iKilur tiiruri rcspoiidero aniinua liiiclligeiiliaiti cxspeclet ex dictiw potius iju:im iiiipo-
ciarsil : recolens.lioc vel prxripiie sibi salulare esse, linl, et relulcrii inagis qnani aiuilcrii, t|<'i|ue cogat id
iion s(riuin in Deuiu credidisse, sed eiiain in Deum viileri diclis contiiicri, quod anlc lectjiiin:») prsc-
pairem ; neque ia Ciiiisto laiiiuin sperasse, sed in sumpseril iiiieliigendum. Cuin ilaijuc do rebiis Dci erit
Cliristo Dei lllio; iiei)ue in crealura, sed io Deo scrino, concedamus cogniiionein sui Dco , dicli>i]ue
creaiore cx Oea iialo. Muxime crgo propr.rau)Ub ex ejiis pia vencratione famulemui . Id'>:ieii$ enit|i sllii
propliellciii aU)uo evangeli<'l& iTrciiiiiis vesiiniam teslls esi, qui nisi per se cogniltis iiop esi,
coruin igiioi autiitinque eoiiriindere, (|ui sub uiiius 19. Coin(><ira.'ioai/(/{V!f|an«//;m( jxrfecia, — Si G'J3'
Dei, sdla -sacc ullli ac jeligiosa praulieatiiiiie, a<il vero iios ile n;ilur;i liei el nailviiaie iracianics, ..om-
Deum jiaium Glirisluat negaiit, aiit verutn Deuni iioti Iiarniionum cciemula afrei'«mus , ni^fno ea cnHsiirr.ct
es!ie >:oii''eiidiiui'. ut creailo poleniis creatucie intra aliseiu!;e iii se i-Miioiiis iwjrfectioitem comlnere. Com- ^
untini DiMUHîdei liuuramciiiuiii relimiuai; (juiH uati- piratio eiiin^ ^wrcMOTui» acl iieuni n«tfa est : sad fe-
\ii:is U<3i ettra nnius Dei tidcm rclig.ôiiem protrx- lirHiiiss n»siTCB »9iolligei>!ioe eogit species^ qt«-.dBm
bal (cîtMtiilentum. bed iios educti diviiiiius neipic r •'» inlei iftri^ws, tamqajm stinc.-RiViiSii ii;'Jice» (h;.-«-
diius deos prêdicare ne<jiio soliiiii, Juiic ev.inj(clici rere ; nl reriiiB himili^-.riom ©<i«siiet!i-:^)r!3a'.:n.aa3r.le,
:ic piiiflictici prxcoiiii ratioOi:Hi in coiitessione Dei e« sensus no>iri conscieniia ad iiis,;!iii smiius sî'
patris <:l Dei lilii {/'j aOeietiiiis, ql unuoi it: Qdc uos- iiioiieiti ediicercmur (i7iz<; mtniioranfur hfr. ?», h. 2).
ira siiit uisrqiK, noo unus ; ii«que e<)!!)ilc;ii ulruia- Oinois igiidi" Gomparaiio bomini riomz u«i!is habcs-
quc, lUKiiie iiiler vcriiBi »(: laLsiHu .^Hiiil coMtiiehteib {
tur. lijjtn Ji?o api:i, qiiia inialll-ge3«i.iJ»inrgi8 9t-
i|iiia De» ej( Uco nalo, iio(|t>e ^nvJem tiativius }.-er' gnilie«i, fiiiaoi ex!i!c.itf: Beiise n.-ititris x.i'f:.i» c'. Spi-
niiiiit esse, De(|ue aliuJ. niiis, ci invisiiiiliui'.! ac tTaciaiiihum < Oie.yoîsi-Jis îs-'
i8, LecjQfi jid.e^ necami/i. — Ct vcii <n)i<JoiB, ii|i(! ji(a reptitelur, protestaiis ei iofiriiiiiali -3 btimKiia;
ijiioa Qdcii calor et (</) Ignci-alai inuBiio ^c g-Oriiciiiitûs iiti''liic;ontie Bixsisariam, es r.b inviii!* ef.se iit.3;;'.aj
ui',iudi veriuiis tiluiljum ad iegendum voc;'.vii, uio- noit £iilis(acieaiis eêmpii. Pergiiiius UsispA <k. Dus
Pralellensi ms. teries ex totido Deo, el niox,

(u) In .•intea prKmiileretar qui dwm, non <j!(« d*tn, eic, id
l'i(ter spiiitu proiensus : voces Deo et Spirifu eit mar- esi, qiiK creaiio lion nisi raendaciicr suiijiciiur fiuci
uioe iii li nid dubie ir.ntslat». Kic ritisutn locus
lextuiii Del, qui geiiere et naiura unus ost, quap.ivis non
lllu>traiur sitiiiliiiidlnc ^"lis, ut queiiiadinodwm ra- pxcludatu.r 3 fide Dei in saeramcnKi , ."jjiaieiiiis
iliiis estseries ex sotidosolis corpore e;lHCla in lerras, plurcs per guai;)(|2ro prErogativam Isop Qftmcii sor->
et Filiiis series educia a Pjiiire ul enim iti
ila sit •
liontiir. Videsislib. conlra Auxeitt. i\,
^
biile vis triplcx, lllDmi.iandi. calef:iciendi, ct orbicti- D (</)SoIuscodex Vat. bas. suhslilncnles , Pj.iniiS b3«3.
laris rigura . stu solidiini iliuJ uiide esi iilraque vis II. 'c enim .sibi vuii : quein <aili(,4K'i Deuin v,»»-(;;n,
.i!-
ii;t ci in Tiiiiltaie eirogitabaiij S.iljclliani Iripliceni p'>ie ex Deo >cra paiivitaip .'lainm crfciiuiil, ilU Ixifj-
vim, ciijus l>atep cssel tiypnstasis ?c vcliili lolius llci iiomini ac liilei cr.;aiio;iis ^bjlciqqt.
lornia, ut ioqiiitur Ei»iph:iiiius loco lauijaio ex ijuo : Ediiio Par. ^MtiijUos liijros, ci[nb\i& scioiuaee.U
(#)
li:cresis bitj;!s notitiam jd capiei.do* llllaTii llbros niiiiare( in d, secuta, conJiteni{ii,m.
iiecessariaui coitip.irapm?. Va!. bas- !DS., asterimut.
(fj
(6) Apud SJad., Er., necnoii in ms, 'Val. I:as. et Bad. ei Er., ign.ormte, Lips. st Par., igna.Uiai',
ig)
Colb. i!!io, sed crcatio rtiifii coutpo.îii ei siinvtatt Dci tastigantur ex mss.
faliilaleni doceret : glosscma suspicamur,
qu.id (ft) Ajiui) i,xx, fv ittacTKTii. Grrgori'ts SLiaipni:,
msxiiive cuiii kxc loqvcndi ratio Qb Hilarlo sit Ont. xx\n\ legens h
\n:orr ziyjnTi, cxplicaadsg hiijui»
aliciia. voris g.-ati3 addil, x«i o-Mi^ Ei^fw Qnot! qoiJgiii r.lil
{c) In vulj^tis e| pluribuS liass.bic additur vox viveiiiiutij bacteiius coiitcssuus aega^,
<yiia eor5L>i>
quic rccxi-js Sbesi a casligaltoiiliiis lilfig.
iii-oticHi*, nen-(Jni (latum cst videre naturam seu csacullam Dej.
.'\iilea habent cr,ieiitirenlui\ cl post excludereiil,
csciisi Ainbrosiiis, de Fide. c IS
i. iji :
(iiiU (t^jj. j,, suAr
millo fere snlTragr-nic m.s. Noii displiceret umeii, si î.-iiKio Domwi, et vidit verhum cjus '
39 SANCTI llUAm KPISCOPI id
luciiliiii |)ci vcrl>is, sensniii laincii iiosiriiin rcriiin A oliin cUiiani profcrens, el siilidnlc eos, aft pcr id iin-
uusiiaruni sp<-cie iinbnciiies. piissiine, ununi Uciini ex legcdclendisse convincciis,
%0. Orito loiiui opeiis. — Ac primuni l(a lcliiis

oinnibiis legis ac propheiaruin (eslimoniis ita dc-
opcris inoiluni (eniperaviinus, u( apiissiinns legen- inunsiratis, u( siiie Uco Cbrisio unum Deiim cnn-
tiun) proferiilnis connexomm sibi libelloriim orilo liieri irrcligiositas si(; ei confesso unigcni(o Peo
sncreilcret. Nihil ciiim incomposilum indlgesliimque C.hristo , iioii unum Dcura prxdicare perlidia
sil.
plaruit afferre ne operis inordlnata congcrics rns-
ticum (|ucin(laiii lumnltuin perturbata vnciriTationo H. Liber quiuius. — Qiiinlus veru (I) lenuil euin
pr.iberei. Se«l ipiia nullns per priiTiipta conscciisu» responsionis ordiiicm ,

qiiein ba;rctici institurraiit
e*t, nisi siibstraiis paulaiim gr.idibus feralur grcs- professionis. Nanii|uc rnin ununi Ociiin prxdicarc
sus ad snmm.i, nns qiioque qiixHJam gradiciuli iniiia se secniidum Irgem ementili essent ; uiium quoquu
oritinantes, arduuin hiic inti;llij{en(ix iler (n) clivo Dciiin vcriiin ex cadein prnfcrre se fefellernnl : iil (e)
qnasi molliore leniTiinus non |)er ctceplioneiii l>ei et unius cl veri, naiiviUilcm
15 J''"' graililiiis inci-
suni, sed planitic subrepenle devcxuni, ui pro|U! Uuiniiio C.lirislo adimcrcnt; qoia ubi naiivilas efl,
sino seandeniinm sensii , euntium proficeri-i con- ilii et iiitellii;eiiiij sit (1) veriiaiis. Nos aiitein iisdein
Ecensus. B gradibus, quibiis iill|isum iiogaliaiur, docenlcs, iiec
21. Quiit roniiiieat liber fccuinlns. — Posi huiic

duos deos, ncc solilariuin verum \^ Deum, sed Pa-
trcin veruni neuni ita ex lcge ar prophetis prx-dica-
enini priini liujus sermnnis libclliini, scqiiens ita sa-
vimiis, nc .iiit unios Dei fidein corrumpcremus, (9)
Cramenlum rdocet itivin:c ^cneratinnis, ut bapiizandi
aul naiiviialcin dcne^nrcmus. Sed quia, secandnm
in Palic et Filio ct Spii ilii sancio iion ignoroui iio-
illos, creato potiiisqiiani nato noiuen Dei Domino
niinnm verilatcin , neque vocabulis iiiteHigonliaiii
Jesu Cbnsto depularetur poiius qtiani incsset ; divi-
conruiidanl, sed unninquoOqiie ita setisii concipiaiit,
nitalis vcritas iia cx auctori(aiibu8 prnplietieis de-
nl cst ac nuiicupatnr ; agnituri absuiulissime in iis
moiislraia osl, ut nos, Dnmino Jesu Cliristo Deo
qu;e dicta sunt, quod ncquc nou ipsa veritas sit no-
vero prxdicaio , intr 1 inlelli^ntiam uniiis Dei
minis, neqiie uon nomen siiveritalis.
vcri iiativa! in eo divinitatis verilas contincrei.
a. Liber uniu». — Posl hunc i(aque lenem ac 25. Liher tvxtus. — Sextns vero jani liber omneni
breveni demonstralx Triia(a(is sermonem, tertius b^rreiiraR asserlionis frandiileniiam pandit. Namquc
liber, eisi sensim, taraeii jara proficienier incedii. ut diclis siiis fidem farereni, damnanies dicia e( viiia
Nam id, quod ullra buiiiaui seiisus in(elligen(iani hncreliroruni. Valen(ini scilice( el Saheltii el Maiiirh:ei
Dominus de se professus e^t, quaiitis potesl poieii- Q c Hieraere. pias Kcclcsiac pr.-cdicationes velamcn(o
(ix eirmplis ad inlclligenti:e Qdem coupial, dicens :
professionis impi.e fiiraii siint : iit (2) corrcpiis (A)
Ego in Patre, et Paicr iu me {Joan. \, 3H) : ut quoJ in mcliiis verhis irreligio.soiniin.el anibigua signilira-
ab lioniiiie per naiiiruni hcbetem nuii capitur, id (6) lione mndcratis, snbimpie(a(isdamnatione doctrin:iin
fides iani rutionabilis scieniia: consequatur : quia pielaiisexstingucrenl.Sediiossiiigulorunidiciisetpro-
ncquc iioii credendnm de se Deo est, iieqiie opiiian- fessiunibiis deinoiisiratis , sanetas Ecclesix prxtlica-
duni cst, exlra ratiuncm fidci essc iiitelligeniiau) po- (iones absolvimus, neqne quidquam cum daniiiatis
lestalis. ha*re(icis cnmimine ( is esse permisimns, ui dani-
23. Liber quarttu. — Quartus dcinde liber ini(iuin nanda damnanlcs, sola vcnerabililer seclatida se-
sui ex hxredcoruui doc(riiiis auspicatur, se ipsum qiieremnr, filium Dei (snpp/r, cssc) Doniinuni Jesum
viliisquibus Hdes Ecclc-iê (c) iufumnlur, expnrgans Chrisiiim, qiiod maxiine ab iis negabalur, pcr lixc
ipsaui illam pcrfidiê exposiiiunein a muliis((/) non doccntes , dum de eo lestatur Pater, dum de sc
(I) Ms. Vcron. teuet; u( paulo aiile, QuaTtus liber (2) Corruplii, ibid.
Otttpicatur, etc.
(rt) Hoc ad imitationeni Plinii vidctur dictiim, qui 1) (d) Pro non oliin, snbslitutum esl apiid Lips. el
Episl. V lln, inquii, leriter el seiitim rlivo Par.j"»! a/iiii. reniienlilius mss. neriioii qiioil lib. vi,
lib. VI, :
fallente roiunrflit t/l cum itihci.ihre tc iwn pules, scn- II. 3, dicitiir, Aiianam lueni proxinir eiiicrsi sc. Dc
liat ttilsccndisse.
liar pcrtlila 1 \pi<siiioiip dircmns libro iv.
tamen Snlus iiis. Vat., u< prr proleisioneiH Dei.
Iiis.
(b) Kditi, excrpto Par. riini nnieo ms., fules (?)
rntionabili icicnlin coiisciiuainr. Katiii liic .sultjiriliir, (Jsuin ac vim vrrbi exceplio ceinere es( inlia n. 2St,
riir dicatnr rnlioHafri/is icicnliii. U.ilioiialiilis
liilcs c3 el 3t, tilii non solam profcssioiicni soiiat, scd
qiiideni rsl,nuia ralio suadcl credendiiin l)eo srieii- :
cani a riijus consortio quivis alius arcc.ilur.
{() Ilor esi, ilii inteHigitiir possesîo vci:e
opiiiioni nou reliininitiir iia|ur:G
tiani eliam li.ilicl, i|uia
cx qiio naiivitas csi. Nani vux verilnj llil irio pro
liicus, riim pcr cffecliis iiHelligiinus pliis Deuui piSsc, ejiis
qiiain rapiat biiniana ralio. Iliiic niale in viilgiiis le- tcr:i natura, nt jain s:epc \iiliiniis, soleamis csl
gcbatur i;i(t//ip«'ii/i'r poiCitiiicin, pro iii(e//i3rn(i«m (ij) EiiiU,aul iiiiii teiilatfiii nialo ei reiiiioiiiibiii» :
polettnlis, qinurcl inigis perspiruuiii sit ex bis I. tii, itisu.
Snnt wi>nmadi in Dio pntesUites, quariiin (h) llepnniiniis ex Tellrriano eodire rl Praiel.
niini. 5 .
cnm rnlio inlellicienlia' tioilra; iniompieheniibiHs est, eornpiii ,

qiiod ei llrmm. ar Tlieod. pruleiii si'-
iii
iii absolulo eit. riindis curis positum fuii :cuin aliis in libris Irgamus
(idcs liimen pc ieritiilcin efficientUr
viilgatis, iii/iimiKMr, inalc ncquo mcliiis (orruptis.
(1) lii
dcinde apiid H.id , l'.r. el Lip» expuirums.

Dli TRINITATE LICER I.
Vi
ipso iipontelur. dtin. Aposioli pnedicaiit. dum reli- \ i.i,-, nati.ia pnicstaie, pn.fecsjone no
, ;
( „i noi.)
giosi crodunl. diiiii dieiiioiios clamant, (liiiii Jiidxi îliml esscl (iiinn miiiîiparoliir,
noqne nuncnp.Tii)
iieganCcs fatenlur, ('um ignoranles inielligiinl gen- iinn n.iiiviiaiis e.^sel noqnc nalivitas naluram ami-
,
lcs; nejam (id esl, utnon) ambigenduin pL-rinilieic- sissct, neque nainra nnn reiinnissot polcstaiem
lur. qiiod ignorandum non reliiiquebatur. neqiie potestas noii cliam coiiscia sibi
verilatis pro-
26. Liber septiimis. Snbellius, Hebion el Ariiis scse fessione nolescorel, Caiisas ergo omncs siiigiiloriiiii
vincendo Ecclcsice vincunl —Scplimiis deinceps libcr, generum lia ex Evangetiis c\cerptas subjecimiis
, ut
sccunilum porfcctiC (idci gradum, suseept.c dispuia- ncc professio laciicrii poicsialom iioe polesias
, non
lionis scriiioiiom lomperavil. N.iniqiie primmn. pcr cxseriieril naliiram noc i.aiura non siia>
.
nalivilatis
invinlaliilis lidei sanam et inroiriipiam dcnionslr.i- sil ,
iiec iiaiivitas non siii nominis . nt por id non
lioiicm, inter Sabcllium ct llebionem cl lios noii vcii rclinqiicrctiir imiiieialis calumiiia ciim Dei vori
, c\
Dci pr.Tdicatorcs lite cert.ivii , cur Sabellins subsis- Dco vcro diviiiiiaieni , secundum ct iiuinen et iiaii-
icrc antesxcula negarel, qucin crcatuni nlii confiiu- vitaiem ei naiuram el potesiaiem, ipsa quoquc Do-
rentur. Ignorabat cnim Sabellius subsisieniem Filiiim minus Jcsiis Clirisins naiivaj veriiaiis suaj proiesla-
diim Dcum verum operaium in corpore esse non atn- tione docuissct.
bigil.
" Hi aiitem necabani nalivitalem, et allirmalianl " oo
'8.
/> . ,.,
. „ . .
Oclavus libcr Oclivus jam vcro libcr,
crcaturam, diim opera cjiis Dei veri esse opora nou
diiobiis supcrioribus
inlclligunl. Lis coriim, fliles noslra est. Nain diiiii
Ig libijs ,|,. Uoi lilio cl Dco
vcromnlium ad credeuiium fuicni prolicionlibiis
filiuni ncgat (ideiqiic criat), iii eo viiieit Saliolliiis,
lotns in uiiius Dei dcmoubtiatioiic
dotcnius csl, iion
17 1'""' f**"* veriis(utrectepi'obal) opcratus csl:cl
aufcrens lilio Dci nativiiatcm , scd noqiie
Ecclesia eos, qiii vcrum in Chrislo Deuin negaverinl,
pcr cam
duunidcoriimdiviiiiialciii inlioducciis. Ac priinuin
vincii. At vcro cum subsistentem Clirisluin ante s.Tn-
quiliiis inodis b;prctici vcriiatom Dei paliis et Dci fi-
cula lii adversus euin demonstrant semperoperatiiin,
lii
,
qiii;i ncg ire non possent , lamcii cliidoro iiiicn ii-
dc coudemnato secum Sabellio nobis triiimpliant,
lur,edocuil, dissolvcns incptaseoium cl
lidiculas
Deum quidcin verum (1) (n) scieniC; sed Dei filium
occasioncs , qiiibus pcr id qiind dicium csl
nescienlc Hcbion aulem ab utroque ita vincitiir, ul
huUun- .
dinif aulem cicrientiiim eial

liic (Arius) aiite s:«cula subsistciitem, bic (Sabellius)
(</) ,1»,)«,, el cor nmim
[Act IV , 3-2) , et nirsiim Qui planlul aiilem , cl qui
vcriimDeum convincatoperaluiii. Oiiiiiesqnc se invi-
m, uiium suiil (I Cor. iii,
<"J<' 8) ; el iteruiii : Non pro
ccm vincendo vincuntur: qiiia Erclesia et contra Sa- Itis antein tnnliiin lonn, ncd cl tiro iis nui crciLiiui
luum/j
bclliuin, etcontra crealur% pra^dic.itores , et conira «,»/ ....r ,./,., . .
*- "' ""'"^» "»">" i""

Hebionem, Deum vorum cx Deo vero Dominum Jc- ^
^'cut tu, Pater, w inc. ci. cgn in le, tit et ipsi sinl in no-
sum Cbristum, ct anlc sxcula nalum, el poslea bo-
«-/sf/oan. xvn,20, 21) voliinl.nis polius ct una-
ininem geiiiliim csse teîatur. iiimilalis qii.im divinitalis Jissormit ventalom. Scd
27. Argumenluin seplimi libri. — Nomini autem iios Ikcc ipsa
siiisviriulibiispoiiraciantcs (lioc e:,t
dubiiim esl , congruuiu id niaximc {'i) pictaii doctri- ;cciindiim vini vcrborum), (ideni in
sc diviii;e iiaii-
iia; fuisse, nl quia cx legi; ct |inip!ictis primuiu Dei vitaiisconliuorcosicndiniiis ct omiies dictoiiim
filium ,
post etiaiu Detiin vorum cum saciamcnlo dominicorum profossi.nios rcvi.lveiiUs
, loium at-
unitatis prxdicassomus ; riirsum legem ac proplictas qiic pcrfociuui cx .ipostolicis
, pnc.oniis ac saucti
per Evangolia liimantes. primum cx bis Dci filiuin, Spiriiiis ( Vocis sancli Spirit.is, quo! Iiic vis sli , viiUsis
post etiam Dciiin (b) vcriim doceremus. Compelon- lib. VIII, /1. 23) proprietai.biis,
ei palcrna; et unige-
lissimum ilaque fuit , post noinen Hlii. veriiatem iiitic majcslatis sari-ir.ciiinni docuimus :
cuiii ci iti
cjiis ostendcrc : quamquani , sccundum ccminuncm Pairc Filius iiiielleclus, ot Paler
in Filio cogi.iins
,
seiisum ,
(c) veritaiis absolutiuiiem nuncupalio filii unigcnili Dci iiativitatem,ct
perfecli in eo Dci (.') os'
oblineict. Sed iie quiii , advcrsanlilius unigcniti Uci teiidereiii veriineiii.
verilati, occasionis ad fallciiduiii ct illudondum rc- .^
liiiqnerctiir; ipsam illani (reu qna pioprius Dci li- 29. Liber noniis. Argumenta contra Clirisli
, divini-
liiis crciliiur) pioiirietaiis fideiii pi-r diviniiatis vcrilatcm — Panim cst autom , in rebiis ad sali.ic m
iuoni adslrtixinius Dcum csse cum qiii Dci filiiis
maxiiiie iicces.saiiis sola ea ad satisf.ictioncm
; ,
,
(idoi
iioii iicgarctur, liis niodis doccnlcs nomiiic, naiivi- allcrrc, qii.e propria siiiit : qiiia pleriiin.|iie (h) l.lan-
,
({) Scienles , dcindc nescientes. (5) In supcriore edilioiio : ostcndercl.

(i) l'iiv iloclriiia; : forlassc melius. (4) lilaiidientc sensn.
(o) Eilili et ploriqiicmss.S(if)i/«; et mox, tiescini- (<•) lloc cst, vcram pitris iiaturani vcia filii
i.umcu-
tes ca^liganlur ex poraiiiiquo ms. Colli. iiecnon
.
palio manifcsle obtincrei ^qullnis declaraiHilaniis sc
Geriii. ac vcuistiore Remig. Quippe li;cc dc S.ibellio quasi ex al.undanlioslei.siirum Filio naiunini IVnris
dicuntiir, non du Arianis. Tum dii|ilcx in Hcbioiie essc, posi.iuain osieiiilit oi tilii noiiieii ci.i.i|icicre.
error nnlaitir prinius quo iiogai Clirisiuui ante Ma- Nolandavox nfcsof/Kio, i|ii;e illi valdc familiaiis cst
liam alier quu vull eum iiieruiii esse liomiiicni.
,
pro rc ccrta cl evidcmi.
(b) Val. Bas. nis. xivum veruin ct «iipra , Deiis vi- : (d) lu\ bunc locuiu cxbibciit constanlir mss. Eiliii
vn^verus operalus est. vero , cor unum el aninia una.
Patrol. X
15 S VNCTI IIILARIl EPISCOPI 4t
dicntes scnsuin (a) rallanldictorum noslrorum inex- A icii, nequt Angeti tn t(rU$, (d) neque Fifini, niti 1'aier
plorala; asseriioncs , iiisi ctinin propusiiioiiiiinaJvci'- soIni (J/nrci xiii, î) : ui cum Filius iiegciatquod
saruiu deiiioiislraix iiiaiiilales, lidein iioblrain iii co l'alcr solus sciat, longe alionus sit nencieiiiH icicnie;
ipso ,
quud ips:e ridiculx ei>6e arguaiilur, alliriiieiil. quia nalura igHOratioiii obnoxla, non lit ejug virtu-
Nouus itai|ue liber lolus in (I) repellcndis iis, (|uai tis ct putebtaiii, qux a doniinalu ignoralionis(5) cx-
ad iiiiiriiinndaui uuigciiili Dei ('i) naiiviiateiu ali iiii- cepla sit.
piis usurpniitur, iiituntus est : qui dispensaiionis oe- 5U. Aigumenlis reipointelur. Ilxc itaqiie , cor-
culti a sx-culis iiiyDierii iniiiieuiores , evangelira lide rupio dcpravnloquc scnsu, iinpiissiiiie ila inlcllecla
Dcuin ati)iie liouiiiiein pnvdicari non recurdeiiiur. csseinanslrantes, oiiines diciorum causas ex liis ipsis
Naiuque cuin Deuin esse Doiiiiiuiin nosiruin Jesum vel inlerrogationuin vel leinporuin vcl dispensatio
Chrisiuni , et siinilein Deo cssc el a'i|ualcin ut Deuin num gciiciibus atiuliinus , causis poiius verba sub-
flliuin Deo patri , natuin (7i) cx Deo , et sccuniliini dcnies, noncausns verbis detiuianies : ul cuin a tta
nativitnlis proprielntoin iii vcrilntc Spiritiis (lioc eel dissident , Puter major me eu { Joan. xiv, 48), et,
diviiiitaii>) subiistere iiegant; liis iiiii dictoruin do- (6) Ego el Poier unum suihms {Joan x, 50); iieqiie
niMiiconiin professionibus solcnt : Quid im rfuu bo- idcin sil , Aeiiio bonus i.u , >ii$t uniit />eiis (Luc.
mmi? iVfiiioes» froHUj iiisi uiiuji Deus (Lhc. XVIII, ID); B xviii , 19); ct, (e) Qiii nie cidtl, lidit ei 1'airan
ut cum dici sc bonuin coargiini , et noii nisi 19 bu- (Joan. XIV, 9); vcl cerle lania a »6 diversiiale conira-
nuui Dauiu uiiuni esse lestetur ;et(f>)exira bunlialcin ria sint : P(i/fr, OJimio lna mea $uni , et inea iua
Dei sit ,
qui bonus est, cl in Dci nun sil vcriiaic , (Joiin. XVII, lOj ; el (f), lit cogiwicanl te solum lerum
i|ui unus cst. (juibus dictis etiain hx-cnd impiciatis Deum(lbidcin, 3); vel illud, Ego m Palre. ei 1'aier in
suoe argumenla coniiectuiit : lliec est auteiH vita ceter- ine (Joan. xiv, 41); el, De die onltm (g) et hora neiiw
na , tit cognoscant te soluin reruin Deuin , el quein mi- tcit, neque angeli tn c(elt», neqnc Filius, nisi Pater
sisii Jesum Clirislum (Joan. xvii , 5) : ul solum ve- salus(Mare xiit, 51). Inielligantur in singulis eldis-
rum Dcum coiifcssus Patrem , iiec verus ipsc , nec pensaiionuni pnedicaiiones , JQ *' *"''"'*^'* potestn-
Deus sit: quia sulius Dci veri exceptio, signiricatj; tis iiaturalis profcssiones : el cnin idein sil dicti auc-
proprietaiis (c) nun excedatauctorem. ^'un ambiguc tor ulriusque, deiiioiiatrntis Iniiicii virluiibus geue-
aulem hoc ab eo dictum esse intelligcndum ,
quia ruin siiigiiloniin (iialuraruiniiiii;iibrum qua; siiiit in
idem dixerit : A'on polesl Filius (acere ab se quidquam, Christo), noii pcrlinent ad coiitiimeliam «er« dlvini-
nisiqmdvideril Patrem (acieiitem (Joan- v, 19) : ut talis, qiiod ad sacrameniuin fidei evangelica) sub dis
tum nihil nisi dc exemplo operis possit operari , na- peiisaiiune ei causae et temporit et nativiiaiis et nu-
turo: in co iiitelligaiur iiifirmilas , quia ncquaquam C niinis prxdicaiur
ail omnipolentix coinparanduin , quod alienx ope- 51. Liber decimus. Qumdam Seripinrce verbu haireti-
ralioiiis subjectiim est necessiiati ; et ratio inielli- cts specie tenus laveniia. — Decimi vero libri eadein
gentix hoc suadcnt , in omnibus a se posse et non est rntlo,qiix fidei. Nam quia ex passionis generc
pusse, dilTcrre. DilTcrrc autem eo usque, ut de patre ctprofessione quxdam pcrslullae iiilelligentix soiisum
Ueo liocc iia professus sil : Pater major me est (Joan. ad coiitumeliam divinx iii Dominu Jesu Chrlsio na-
XIV, 28) et (4)cessel in prolessione absolula adver- tur;e viriutisque rapueruni; ea ipsa demonstranda
saiidi caluiiinin ;
quia inipin; vcsanix sii hoiiorem ac fuerunl, et ab liis impiissime intellecta esse, et a Do-
naiuram Dei iribucre abnucnii. Omni nulem niodo in niiiio ad protest;viionem verx et perfecix in se nia-
tnnlum eum a proprietnte vcri Dei alicsse, ut ciiain jesiaiis esse memorat;i. Naiiiqiic liis sibi dictis, ut
tcstatus li.ic fucrit : De dic aulein illa et hora neino religiose impii sinl,blandiuntur : Tristit est aniina mea
(n KefeUciHlis. (i) .Ms. noster necesse est in profeiiione absoluta

:
(-2) Toiior vidclur nnsiri codicis lec lio diviiiilalem. : iidverûndi cotumnia videatur. Ueciius quaiii iii Eras-
Nam prurecio in iioiiolibrii coiiirn ailvcrsnrioniiii ciina- iiii.iiia , c;i'icrisqiie : et cesscl in, eic.
liis veram Filii diviiiilaiem potiKsiiiiiini tiicliir : qu;c lii) Excerpia lit.
taiiien iioiiiii,si cx wiiwiiaiis su.c iinlnrn silii cst. Al- (6) llicaciidife Yeron. inicrponitur iltnint; lirut
ipie h.crciicoiuiii olijecia oiiinin , i|ii;cdiluit llilnrius, ct mox ;iiite verba (iui »•« viiiii, eic., atque iiiferiu»
.
:id iiifiruiniidani Filii diviniiatciii rollininnl. aiiic vci bu : De die.

(5) lii niiici ioic cdiliunc : naiuin ei Deo.
(a) Aliquol niss blaiidicnlc sensu : ct mox in refcl- Hic et deinceps cditi jiixia Vulgalam
((•)
«/ni ihi- ,
liiiMs , pio iit rrpelleiidis. Ncino poiro nim videt vo- videl. Al iiicliores inss. coii^lniilcr juxla gi;r<um
«'abiiliiiii acn^tuin ad lullaiit , noii ad blaiidientcs esse , tcMuiii (iclcnisinie Patres llilario a-qiulcs, (Jui m«
refcienduiii. i'i(/'(,r/(/i/.
(b) Id cst, el non sit consors bjuilaiis illius, qu.i iurum ac pnulo post ei
(/) lii viilgnlis hic, el ; ,
Doiis singulaiiler bouus est, oic.
it.ritm dc die. Uiroqiie in loco abeslvox ilcrui» casli-
(r) II11CR5I, iuir.! Palrcm prorsui cnnlincnliir nt- jj.ilioriliiis m-^s. cl abcsse lUbct : iion ciiim bic coii-
qiiu toiicludntur i|uii<l illius proiniiim csse si,;uili('ii-
gorics c-l lesrunoiiioriim in iin:ini rcin colloii"rum ,
lum esi, ucc ab co (xcai , ul ulli alleri coiuinuniie- aliis (ippnsili.

scil qiMiuor loci qualuor
lui.
((/) In (od. Vai. Iins, hic et ii frn, iieque filiui liomi- (:i) l'\ iiiciioiuiii iiiss. conseosii expuncia est hic
).'j. Alii-îvox Iwminii a ci lcns, iinn hoc boliiin li- viix qu;inivis exsiei supcriori imiiicro. Sic bb.
ii/ii
bro , sod 1 1 iii.no , caquc sublain locus allnius priiiia n,
,
n. i, cadciii cxpriuiltur, iciicetur veio. u.

.'•), m
ii'uniO|i|ii« Arianrt (a\>'i. il ilione Dei sil.iii cujiis aniin»mdo- su Clirisli sunt ,
(e) nibil inexploralum, niliil tacituin
minans nieiu&irisiiiixiinniincniis incidcril : quieliain (h) dereliquinius : sed diclorum omnium paciflcain
ii>(|iin ad banc precein conslernatus fuerit passionis intelligentiamsingulis quibu>que causarum geiieribus
nccessiiatc : Vater, » possiOile etl , trameul calix iste coaptanies , nec trepidare fiduciam, nec evitare vo-
a me {Ibidetn, 39) : et sine dubio linierc (i) videre- luntaiem, nec con'iiieri securitatem, nec commen-
lur (u) perpeti, quod ne paterctur oraverit; quia pa- daiioncm sui orantem, aliis veniam desidcrasse
liciidi trepidatio caus;iin altuleritdeprecandi : in lan- monsiravimus : fidcm dictorum uiiiversorum abso-
tiim vcro infirmitatem ejus obtinuerit vis duioris, ut lula evangelici myslerii pra>dicaiione firmanles.
iii ipso cruois lempnre dicoret : Deu$, Deu* meut, 33. Liber xi alia heerelicorum atgumenla refellil.
quareine dereliquisti(Maith. XX1U , iQ)'i ([tii eiiam — Igitur qiiia desperaiissimos bomines ne i|isa qui-
usqite ad qiierel.im desolalionis suae ,
passionis acer- dem resurrectinnis gloria inlra religionis iiitclligen-
biiatc coininolus, auxilii inops paterni, spiriium in liam edoctog coliibuil, sed aul per dignationis prorcs-
liac voce cmiserit cuin dixil : Pater, commtndo in sionem, impielaiis sux arma sunipserunt, aut (f) sa-
mamis luat ipiritum meum (Luc. xxiii, 46) ; et exlia- cramenti rcvelaiionem ad Uei contumeliam trans-
landi spiriius trcpidatioiie turbatus (2) tuendum hunc B luleruiil : ul per id quod diclum est , Adscendo ad
(b) Deo pairi commendaverit ;
quia rommenda- patrem meumet ad patrem veslrum (6), Deum meum
ad
tionis necessiiatcm desperaiio securitatis exegcril. el ad Oeum vetirum (Joan. xx, 17) , dum coromunis
32. A/in ii« «ppoimnrur. — Sed siullissiroi aique nobis alque ipsi et Paiur paier est, et Deus Deus esl,
inipiissiini boinincs , non inlclligeiiles iiihil conlra- extra exceptioiiem veri Dei sil in professione com-
riuin in rebiis iisdein ab eudem dicUiin fuisse , verbis muni, cumque bicuti nos ct creationis iiece.-siias
tnntum inhxrentes , causas ipsas dictorum reliqne- crealori Oeo subdat, et adopiio assumal in filiuni
niiii. JN.iiii cuin longe mullumquc diversum sil, jam vcro nulla iii eo divinê naturx proprietas cxis-
Trii(i« esl anima mea iiique ad morlem(Maith. xxvi, 58); limanda sit, secundum Apostoli dictum , Cum autem
cl, Amodo videbitis Filium homini* sedenlem a dextrit dixerit, Omnia (g) lubjecta sant, piceler eum qui sub-
virlMis (c) [Ibideni, 64) ; neqiie idipsum «it, Paler, si jecit ei omnia ; (7) (h) cum enim fuerinl tubjecta ei om-
))ossibile esl , transeat caiix iste a me (Ibidem, 3'j) ; cl nia, tunc et ipse lubjiciHur ei qui ei subjecil omnia, ut
illiid, Calicem quem dcdit mihi Paler meus, non bibam sit Dtut omniainomnibus (lCor. xr , 27, 28). Quia
eum(Joan. xviii, II)? longoque (liversiiin sit : Deus, subjectio et infirniiiaiem subjecti proiestetur, el do-
Dens meus, quare me deretiqaisli{Mntl.\\\»,i6) ?21 mlnantis significet poteslateiu : iii bis quoquc cum
(5) ab eo : Amen dico tibi , hodie meum erU in para- C siimma religionis deinoiistraiione iraclandis liber
diso (Luc. XXIII, 43) : (4) miiltiim quoque dissenliat imdecimus occupatur, ^S ctiain cx bis ipsis dictis
Pater, commendo in manut tuas spirilum meum (Ibid. aposiolicis deiiions^')ni, iion modo non ad divinitatis
46) ; el illud , Paier, remiile iltis, -mia quod faciunt infirmilalem subjectioiieui pruficere, sed per eam ip-
neicinnt (Ibidem, 34) : ad iinpieiaiem (d) reciderunl saro (<upp/(; , gubjeclioiiem) veriLaiem Dei, (8) quia
divinorum diclonini inc.ipaces. El cum non convc (i) ex Deo ît iiatus, ostendi : el per id, quod stbi
iiiat trepidationi et libertaii, restiiiationi cl excusa- ac nobis et Paler pater esi et Deus Dcus esl, nobis
tiiiiii ,
querelx el adhortaiioni, dirfidcntiic et inler- multuni acquiri, et ci iiiliil dcirahi ; cuiii scilicciiioino
«essioni, divinx professionis naturaeque iinmemores, natus, et univcrsis carnisnostrx passionibus funclus,
ad argumenlum impieiaiis sua; , dispcnsalionisgesia adUeum et Patrem noslruin , (j) ut boiiio iiosicr iii
el dicta tcniicrunt. Iiaque nos denMHislratis omnibus, Deum glorifkaiidus adscendeiet.
(t) Videliir. (6) Etad Deum.

(2) Tum eumdcm. (7) Vcrba, qox P. Custantius hic adnolat prxter-
(3) In snporiore editione pr.i ub co, iit legi Eras- mitli a pluribus optimx iioiae codicibus, el a nostro
inus quoqiic, babebatur, aut illud : mcndose. prsclerniiiluntur.
(i) Muliumque. (8) Qui c£ Deo.
(5) Derelinquimut.
(ii) In vnlgatis, videfur. Meiias videretur in pteiis- bas. ms. sacramenti religiontm. Vcrius
alii, lacramenii
qiie mss. Hj^c eiiim , ut superiora atquc subseiinen- scil. Verbi in carne manifeiitatiotieiii,
revclatioiiem,
tia , uiio tenore proferunlur ex scutentia advcrsa- quiid jiixtaAposiuluni sacramcntum est a saculis
riorum, abscomlitum.
(b\ (tcmigianus codex vetustior, (tim eumdem hunc. (g) Ediii liic adjiciiint pronomen ei, quod lib. xi
(e) Addiiur Dei iii vulgalis quse voi neque in ms. ;
oniiuunl. Utriique in lucu sibi coiistaiit iiiss.
exsial , nec in grajco lextu. (h) Verba, cum enim fueiinl subjecta ei omnia, liic
(d) lii nno c niKs. Colb. recesserunt. plnres prubaenoix mss.; libro iiiiieni xi, n. 8 et 22,
((') KciiKiviinus liiiic verba, atisaciameRri religio- omncs ouiitiunt.
nein, qu.c noii rcperimus nisi in uno ins. rcciMitiore (/) Iii inss. Val. Itas. aliisque potioribus, qui ex
Colb. et sniiervac.inea videniur cum declaret llila- : Deo sit naliii : nnn alio seiisH. Cuntendit porro Hila-
rius siiniilicilcr se sinsula adversarioruin objecla di- rius Filiuin ideo siilijecium, quia ualus sit; inde
luisse, iiiilliim dissiiiuilasse. vcro quod iiatus ex Deo sit, veram Dei naturani oli-
(0 Bait. ct Er. cum iino ms. Colb. locraHietiiHm tiuere.
rei'e/fl(iOJii5. Lips. el l'ar. sacramenti revclationei. Vat. (t) ^Mt liic supplcnduin verbum adscendciil, qno
17 SANCTl illLAItil EPISCOPI 4S
51. Lifr<;i- XII .tiiiiiiuiii /i(i-resiiti npmius cx/iiir/iKif. \ Mi quiu dlcli propliciici insoii, ct calc^lis (loctiiiiu:
/•"i/iiim b,i itii iiaiuin eae ut seinper luetit. — yiioJ imp<<riii (5) sunt; cnrrupin scnsu ac pioprietalc sen-
iiiiteni iii otniii gcner<> doclriii.iriiii) olisorvari seiiiper lcnlix croatum esse pcr id Deuin putius qnaiii naiinii
iiioiiiinimns, iit si qui diu icnnl prinium excrcli;iiione arflrniare niliintur, qiiia dicliini esi, OomiiiiK (Ttâi ir
(I) loiigoijU'! usu huiiiilinris Siluilii ruuiiiit crudili, me (4) in iiiiiium (d) vinrum tuarHtn in opera tua
(uin juiii ad reriiin ipsuniiii, qiiibiH iinbuii siiut, ex- (Prov. VIII, ii); ut sit cx comniuiii crcationiitn na-
poiiiiicnlu (~i) mittuiiiiir , ut cum juin bene luserint tura, licct slt prxvslanlior in gcnerc crcationis ; ncquc
brll I inililaiiiri , In niilitimn proirahaiiliir ; aut cuiii iii eo sil glorla divina; iiaiivlialis , »ed virtus
fureiises liies (a) sciiularis matorix tentaverinl, luiic poteiitis crcatur.x*. Ycrum nos nibil novuiii , nihil
initt.iniur ad Iribiinaliuiii piignas; aul cum in slagnis extrinsecus pr»>sutnpiuni alTercntcs, ipso illo Sapien-
diiiiicsiicis navim iiauia iiiuepidus insiruxerii, tunc lix leslimoiiio vorualein dicti ralionemque prxsta-
iiia^ni ct percgriiii maris cuinmiltatur procellis : id bimus, nequc ad nativiuiis divinxel xieriia: inlelii-
i|i»un) no« in liac inaxima et gr.ivijsinia loiius Tidci gcntiam irahi posê, quod in iniliuni viaruiu Dei et
inielligentia faecrc curavimus. Namquo cuin antea a iii opera sii crealus, quia noii idem sil iii hxc crca-
Isvibiis initiis dc naiiviiate, dc noinine, de divinltale. tura esse, et auie oinnia iiaium esse . cum ubi iiali-
do veritatc fidetn teneiam imbiiissemus, ac leni pro- B viiatis significatio est, sola iiaiiviiatis professio esl
leciu cliam iisiiuc ad cvelleiid.is oinnes haereticorum iibi vero creaiionis est iiomen, ibi causa cjusdcni
occasioties, Ivgeiiiiuin stndia cxlulissemus; tum cos creaiiotils anlcriiir est : et ruiii aule oninia sit natu
jain ad ipsani pal.-csiram glorioii cerlaminis magni- Sapieiitia, lanicn qui:i eiiani in rcs aliquns sii crea-
qiie prodiiximus : ut iii quaiiiuin ad a;lcrn,e (b) nali- ta, non idi|isuni sii id quod :iiiie oiunia esi, el quod
vit.iiis complecieiidani iiiielligeiitiain liumana nieiis cccpil esse post allqna.
ciimmunis sensus opiiiione dclicitur, iii taiitiini studils 3b. Liber xii qu(e de Spiritu taiiclo coitfitenda iHiit
divinis ad seiiilonda ea, quae ulira naiiira: noslra: apciii. — Deliinc consequcits visum est, creaiionis
(ipiaioiiein suiit, iiiterenlur ;

quaisiionein haiic maxi- noniinc a lidc, qux> nobis de unigenito Deo est, rcpu-
iiie dissolvciiles, quje s:ccularis sapienli.c (c) hebe- diaio, ea quoqiic qua: confessionl sancli Spirilus con-
uuliiic inv.ilcscens, de Doiiiino Jesu raiioiie sc putel grua :ic religiosa esscnt, docere : ut jam confiraiaiis
dicere : t>«( (luuiido noii enit, et, Son fitil (iiite quum longo an(erii>runi libelloruni diligenlique iracialu,
iiasceietur, et, De non exstaiitibus [aclus est : ul quia niliil de loiius fidei absolulione doesset, cain anioiis
tiativilas oam vldealnr alTorre lausain, ul csset qui viiiosarum pra^dicaiionum eliam de opinione Sancti
non erat, ct cuni iion exsisieret nasccretur; per id Spirilus irrellgio.silaiibus, illxsum alqiie inconlami-
<liioquc uiiigenilum Deiira sensui temporutn subdaiil : C naiu.n regeiieraiilis Triniiaii» sacranietitura intra
(quasi vero iion fuisse eum alii|uando, fides ipsa et dcfinitioneni snlutarem aposiolica aique cvangelica
nalivitalis osicndal) atque idco ex eo quod auctorilas contineret ncqne jam per sensus humani
23 raiio :
111)11 fuii, natuni csse dicaiit, quia n:iiivitas prxstet seiilentiam Spirituin Dei inter crc^turas qiiisqiiam
csse qiiod non fuii. Sed iios a|iostolicis aique evan- audcret refcrre, queni ad immorialiiatis pigitus, cl
i,'elicis lesiimoiiiis seiiiper Patreiii . semper Fillum ad diviiix incorruptxque naturx cotisortium sumc-
prxdicantes, iion posl aliqua Deuiii omuiuin, sed remus.
.niite oinnla esse docebinius : iicque incidcre in eum 24 37. Gralia ad recle scribenduin necetsaria im-
irreligiosic liujus iiKcliigcntia; lemeritatem , ul de ploratur. — Rgo quidem hoc vcl pnecipuum vitas
non cxsiaiitibus nasccrciur, et iioii fucrit aiite quani meo: officium debere me lihi, Pater oinnipoiens Deus,
iiatus sii , sed ila scmper fuisse, ut et riaium pt aedi- coitscius sura, ul le oninis scrrao meus et sensus lo-
cciniis; ita vero iiatuni essc, iit semper fuissc mani- quaiur. Nei)ue cniin ullum aliud majus pra;tiiiura bic
fe>toiiiiis : bili|uc iii co noii innascibilitatis excepiio, ipsc usus inilii a te conccssiis loqiiendi pnlest referre,
sed nativiiatis a;lcriiilas; (|uia cl tiaiiviias auclorein quam ut prxdicando tc tibi servial, teque quod cs,
liabcai, ncqiic taieai xlcrniiate divinilas. patrcm , (5) palrem scilicet uiiigenili Uei , aut igno-
5;i. £"x/joiiuMii(i- vcrbd : Domiiius crcavit me, elc— 1) ranli siculo, aut neganii h oroiico dcmonsiret. El in
(l) Loiigo quoquc. (i) Me iiiitium.
{i) MiiiuiiiuT, miix proiraliuntar. (5) Verotiensis palrem iton gemitiat.

(o) Sunt abcsl a Veroiiciisi cxcmplari.
;,r.il)it llilariiis iiol'i^ iiiuluii!) acquiri ;

oiim Clirislus (/>) In ms. Val. bas. (/iriiiiia/is : oorrii|iic. Mo» in
ailscciiilcril, iil lioiuu noilci- y/oii/i<viii(/ii< iii Deuin aliinuit aliis, i/e/ici/, pro deficitur : ex scioli leuieri-
(idscendi^rel : i|iio iiniilo siii>oriiis. ii. 11, dixit, Vei- laic lia cnira apnd Cioorotioin, Mulier i.bundai an-
(iiiiii />iiis r«io per Dcn.n Verbiim cnr-
/uc/iirii i's(, ul diiciii, coiiiHio et raiione delicitur.
ncri f,a-tiim cciro \ oifci(m. Aitl SC-

/iro/i(tT<'( i>i /)riiw
Votoros libri licbiludmc cx quoin uno Remig.
ic) :
<|ii<'ii9 |i:uliiula 11/ iiiii ost oaiisiuva, sed illtnl ul

pravc confooluni ost Aiif>i/i((/iiit;.
lirtino iiii.v/cT, periiidc osl ao, /iimi/iinm Ixoiiio nostuv
iiii/iMiii, sine in, oonsonlien-
txidini' : qiiviil iiiii iii;ilcl, iiii>x |>ro «(/sct;iii/iTc/ , le- (</) Bad., I'ir. ci l.ip^.
^ciidunt ei (ii/iictiKffri/ ; aut ccrto oiiiii Carimiiisi co- libus aliqiiol anltquis libiis oiiiii L\\. Al p:iilioulara
iii :iddoitdain cssc IkiiioI Uim ex ûbiiexis, Uim ex
dlce adtcendit.
/m) IIu plurcs mis. Alli vcio cum vitlgalis, sc/io- hb. vtt. n. 35. tndc in ms. bas. Val. ct aliis lcgitur,
iii iniliv.
'micj.
40 DE TRINITATE LIBER 11.
boc rfiiidein lanium voluniaiis mex proressio esi : A festanlibus pnuea pratoculus, ad Sfribendvm de
cxlcruiii au\i ii ul iiiibeiiLurJix tux mnnus orandiiii) tam recondilis rebus invilum se iic tremenlem adduci
esi, III exteiisa libi ndoi nostrse confessioiiisquc veb pturibus proleslaiur. Uinc ubi aperuit de 1'aire
flatu Spiritus tul impleîs, iiosquc in cursum prasdi- quid sential, rerbis rem til est non tatit eiplicari
cationis iiiit.c propellas. Noii ci)ini nobis iiilidelis oslendit. Deinde quid sil quidve non tit Filius e.tpo-
spon>'ionis isiius aiiclor cst, diccns : Peiile, tt dabitur nit ; el arguil eot, qui inique (erunl se generationis
vobi$; quxrite, tt inwettielii ;
pulsale, el nperictur vo- iltius sacramentum cnpere non potse ; cum lot aliii
Hs (Lue. XI, 9). Nos quidem inopes ea i|iiibus ege~ in rebus, eliom tuis, aquanimiter imperiii sint. Uanc
nius precabiiiiur, etin scruundis propliei.iruin luo- rero inenarrabitem filti Dei generiitionem sapienli-
ruin apostolorumqiie dirtis siudiiini pcrvicax aOferc- bus tmeuli, scribit legis, el Iwrelicis irjnoralam, di-
mus, omnes obseraix intelligeniijc adiius pulsa-
et vinn illius nalurn prius paucis demonstrula, vcrbis
kiinus sed tuum est, eloratum triliuere, et quxsitum
: Pttcatoris explicat.
adesse, et palere pulsatum. Torpemus enim quodani Poitea fidem Scriplurit [undalam commendans, eam
iiaturx iiostrre pigro slupore, ct ad res tiias inielli- medicamento coinpurul medeiidis omi.tbns moibis
gendas intra iguorantix iiecessiiatcm ingenii nostri idonco, idijuc confirmal ullutis Scriplurie lestiiiw-
imbccillilate ciiliibeiniir : sed doctrinc liuc sludia ail ){ ttiis, quibiis Sabellii simul et tlebionis Arianoruin-
seiisnm nns diviii;c cogiiitionis (I) institiiuiil , el que commeiila debellantur. Xon laccl quedaiH de
ultra naluralem opiiiionem fidei (a) obedieiitia pro- Cliristo 111 Scnpluris memorari, quce Deoindigna vi-
Tebit deaniur ; sed in iis ipsis, qviv liumi-ni ge:ieris causa

3S. Exspectamus ergo ut trcpidi liiijus ccepii perlulisse narratur, onendit ncrn deessi- poteslaiis ac
exordij inciies, ct prorcctu accresceiite connrmes, dignitutis signa, quibus eum vere Deuin esse doce.i-
et ad coasortium vel propbclalis vel aposlolici spi- nmr.
rilus voces : ntdicta enruin iion alio qnam ipsi locuti Tandem Spiriluin sanclum erislere a Palre cl Filio
sunt seiisu appreliemlanius, verborumque proprie- ditlinctum probal, et eoruin srrnpulum tevat, qui
laies iisdeni rerum signilicaiiuDibus cxsequamur hoc aut ignorant aul umbigiint, quia Spirilus voce
L'iculuri ciiiiii siiiiins, quic ab ii$ io sacraiiienlo pra^- Pnlrem aul Filium freqiieiiler intclligi videani Prw-
dlcaia suiii, le x-lernum Deinn, xMcrni unigeiiiti Dei terea demonslrutur Spirilus soncti divina nulura,
p;ilrcin : et iinuin te siiie iiativiiaie, et uiiuin Uomi- oflicium, quain necessariwn nobis sil illins donum,
iiuin Jesiim Cbrlstum ex tc nativitatis a:lcrnx, non quove studio promerendiiin.
in (b) deorum numcruii) vciiiaiis divcrsitjie rerereii- \. Quod sufficial Trinilalis nolilia in l>aplismo ira-
Uuiii : neqiie non ex te genituin, (c) qui Deus uuus C ditn. — Suflicicliat crcdeiiiibiis Dci scrino, (lui iii
es, pra;dicanduni; neqnc aliud quani Deuni veruin, aures iioslra« Evangelisiactestimunio cuiii ipsavcrita-
qiii ex te (i) Deo vero patre iiaius esl, coiifileiidum. tis suo! virlute transrusus est, cnm dicit Doiniiius :
Tiibue ergo iiobis verboriim sigoificalioncm, intelli- Eunlet nunc docele omnes genlcs, baptiznnles eos in
geuii% liiinen, dictorum honorcm, verilatis fidem : nomiiie Pairis ei Filit el Spiriius Sancii, docenlcs cus
ci prxsln, ut qood credimus, ei loquaniur; scilicet, tervare omnia quivcumque («) inando lobis , et ecce ega
ut coiilingat iiobis, ununi tc Dcum patrein et unuin vobiscum tum oniiiibut diebut vsque in consummnlio-
Doiiiiiiuin Jesu.n Chrisiiiiii dc Proplielis alque Apo- nem swcuti (ilatili.\\\\i\, \9, '20). yiiid euiiii (o) iii
sioliscogiio^-cciilibus, iiuiic udvcrsum iicgaiiies bxie- eo de sacramcnlo (/") salutis liumun;c iion coiiliiic-
licos, iia (d) Deuni et le celcliraie, iic snluni ; et eum tur? uut quid est, quod sii rclii|iium aut obscuniin?
prxdicare. ne ralsiim. Plena snnt oniiiia ut a pleno ,(4) ct a pcrfecto pcrfc-
cia (g). Nam et vcrborum sigiiinc.ittiiiieiii, et cfli-
25-26 LIBER SECINDUS. cieniiam rerum, ci negoiiornni ordincin, et iiaturx:
De veritale Trinitutis generalim, et de tingularuin inlelligentiam comprebcndunt. [Bapiizare jussil iii
pertonarum dignilaie el officio noininalim dissenl noininc Patris el Filii et Spir.tus sancli, id est, in
Ac primo quidem declarat llitaiius tanti mytlerit D coiifessionc et aucloris, ei (//) uiiigeiiiti, cl doni
itotiliam iii baplismo tradttam tufficere. Tum de hce- Auclor unus cstoninium. llnus cst eiiim Deus Paler,
resum origine, deque hcereiicis Trinilalit fidem xn- ex qiio omnia ; ei uniis llnigcnilus Dominus noslcr
/)i</r»«N(. (3) /n eodcm Sacramcnto.
il)
i) In nostro ms. supprimitur tox Deo. (i) Et pcrfecto prvfecla.
(a) In cod. Val. bas. obedieniiam prottaliunl, male acqiic rcferatur Mox in Cariiiil et aliis, nee soluni,
Qiioniodo aiiicin fides nos provclial ad id, quod na- nec fatsum miiius siiiccre. lloc ciiim sibi vuU:iia
luralis seiisus iioii attingii , supcrius jam obscr- ct te celebr.ireDeuiii, ut noii snlilarium credaniu.-i,
v;iinm. et eiim pra:dicaie Deuui, ut non falsum cogilcinus
(fc) Vetiislus codex Colb. ciim Gcrm. uli praemo- Tum III Corb adjii itur clausuLi Amen.
nuinius, iiiim. li, non in duornm numeruin. (e) Editi, manduvt reluclantibiis niss.
(c) M>. Val. bas., quia Deus. Mnx Carn. ct noii- (/') lla nis.s. aniiquioies Colb., Carn., Germ., cic
liulli alii, neqne in aliud ; po>tca, utji ex le Deo vero Alii ciim AUlgalis, i« eodein sacraiiienlo.
pulre, aliest Deo a iik-risque inss. (g) Mss. bas. Vat., Cariiul. cum paucis aliis, ct
(d) lii vetuslo codice Colb. iia ct Deiim le. Melius perfeclo profecia.
alii iia Deuin collucani, ui Iij:c vox et ad ic el aU euiit (Ii) Dno iiiss. Colli. clCerni, unigenili Dei,
Sl SANCTI IIIUIUI IPISCOPI S^
Jfsii» Chrisliis, per quem omniii; (I) ci uniis Spiri A !>"« . ••"'i ieimio lU criinfn. Niiinquiil corriiinii
liis, doiiura in omnibus. Omnia erg') suoi sui» virlu- veritas |ioiest? Cum pntris iiomcn auditur, iiumi|uid
libus ac merilis ordinau : (a) una polnstas (i) ex qiia iiatiira Olii iioii coiitiiietur in Numquld Spi-
noinine ?
oninia, un« prodeiiics per qu»m oiiiiiia, perfecla^ ritus SanctuB non crit, qiii nuncupaiur ? Neque enini
munus unum. Nec decsse quidquaiii coiisumiua- in Patre poieslnon essu qiiod piiler est, neqiie in Ki-
sp«i
deesse quod lilius est, ncque in Spiritu sancio
lioni tanijB reperieiur, inir» quam (b) sil,
iiiPjlre et lio
species non eislare quod suiniliir. Sed homincs menie

>i Filio ei Spirilu stncto, inlinilas in lelerno , (()
in imagiiie, usus in iiiunere.

perverii omnia conruiiduiit et implicant, cl usque ;id
ditmer» eogil hirreiuorum vilium. naturae demuiationein tensiM 8ui pcrversiiaie con-
t. Plnra de ea
— Sed compellimur hircticorum el blaspheinantium leiiduot ; ut qund Pater est Palri adiin.int, duin vo-
agcre, ardua scandcre, ineffabilia lunt Filio auferre qiiod lllius est. Ailimunt autem,
27 viiiis, illiciia
eloqui, inconccss.» pixsuincre. El cum sola lidc ei- (g) quaiido cum bis niin dc naiura (5) sillilius. Non
pleri qu.u prxccpia suiil oporteret, (3) (e) adorare cx natura auiem esi, quniido non eadcni in sc fiabet
videlicct Patreni, ei venerari tum co Kilium, sancio ortuB (6), et generans. Nequeenim liliuscst, cui ulia
Spiritu abimdare; cogimui sennonis nostrihiimiliia-

ac dissimiliserit • pairo subsiantia. P;tter aiiiem quo.
inenarrabilia sunt eitendere, et invi- B «"odo erit, si nun qnod in se substaiitiae aique na-
tcm ad ea qiiac
ul quse (d) conlineri re- turae esl (1), genuerii in filio (h) ?
tium vllio coartainiir alieno :
HcBreticorum docirinie nouce, Sabellii, Hebionit,

ligionemeiitium (4) oponuisscnt, nuiic in periculuni <i.
humaiti eloquii proferantur.

Arianorum , Pneumaiomachcrum. — Hdec igitnr licet
5. Hteresii e Seriplura perperam inteUecta HOieitur. mutare de eo quod sint nullo modo possini, aCTcruiit
— Exstiieruni enim plures, qui caeleslium verboruin lamen doctrinas 28 »ovas et huinaoa cominenta :
siinpliciiatem pro voluniatis suae sensu, iion pro ve- ut Sabellius Palrein exlendal in Filium, idque no-
riiatis ipsius absolutione ausciperenl, aliler interpre- minibus potius conlitcndum putct esse qiiam rebus,
lantes quam dictorum virlus postularot. Ue intelli- ciim ipsum sibi Filium, ipsuin proponat cl Patrem ;
geoiia eniin haeresis, non deScriptura est : el (e) sen ut Hobion omne iiiitium (8) (i) lilio Dei ex Maria
(i) Ei unum Spiritv.s doiium. tur eniin velut id ipsum resumens, Hon ex naiwa au-
(2) quo. Siibinde per qucm.
Kx lem ett.
(3) In iioslro intrusa sunt

verba, personit a- refrui. (ti) Natut et generanit.
(4) Oporluitiet. (7) Ita in libro nostro ; in anteriorc ediiiunc,

(5) Sit reposuimus cx ms. oostro pro
/i< : sequi- agnoual.
(8) Absunl verba, filio Dei.
(n) .\.pud Bad., Er. ei Lips. ci in receniiore ms. Q siian legissci rijv xfja^TOTJira sive tox,o»i5-ro'v, verir
Coib. wta poieitat innascibilit .glosscina. it uiut in munere, quamvis ea vocabiil.i bonilaiem,
(b) Er. iiitrn quam iioii iit : iicipciaiii addita p;ir- comitutein et tuaviiaiein magis sonent. Sed divlnat
ticiiia iicgaiile el reniteiitiljiis mss. Mux |iro infiiiil:is llilurium e Gi'a:cis sua vcrba esse inuiiinluin ct pci - :
i;i aîenio, Anj;., lib. vi de Trinit. c. 10, legu, (eler- peram vult aiiiiquos nostris verbis de Spiritiis saiuti
nitn-i in Puire. Qtiam ille hiijus locl explicaiioncm proprietate loculos esse.
ibidem cuin llilarii L-iude siibjicii, potest quisquo (c) Apud Bad., Er. et in inss. Reinig., Corh.,
commode consulere, et lniiguni esscl liuc adsciscere. Pratcl. et aliis anle, adornre pr.iTixum cst pettoiiit
Nec dubiuiii est reterri iiilra quam ad consiiiiiiiialio- ei rebus, quud rectius abcst abantiquioribus libris.
nein, idqiie dictum e^se vel de consuminata ac per- (d) In auubiis vetusiis mss. Colb. ac Gerai. ron/i-
fecia Pairis et Filii et Spiritus sancti praedicatione, teri.
vel ctiamdc hniiiinisspe, ad ciijus beaiitudineiii ni- (e) in ms. Vat. bas., tensui, non lermoiu : cor-
bil dciideraiidiim sit, utpolc ciii iii Paire jeieriio pro- rupte. ,Hilariuiii iinit;uur Ambrositis lib. ii de Fid'^
millalur beaiitiidinis iiifinit;\s; in Filio, qui |iuklier- c. 1, ubi habel : Apices tine crimiue tunl, sensi f in
rima ac numeris omnibus absoluia Fatri» iiiiago est, criinine. Similis est alier lociis lib. ii ad Coiist. n. 9,
id prarsiaiidum sil qiio praeclariiis atque jucuiidius ubl dc livreticis primo poiiitiir, Omnes Saiptuiat
nihil sub adspecluin cadere possit; in bpiriiu sancio, sine seniu Scripturcg loquuiitur ; ac deinde subiicilnr :
qui Patris et Filii donuni ac miiiius cst, utriusque sil ^Viipfura' ciiim iion in iegendo suiil, led in intelligendo,
iiiipeitieiida fruiiio.Quamvis enim Theologi post Au- nP7H« praivarieatione tunt, sed in chariiate. Hi>ic
111
gusiinum verbu u«i ac /"nii disliiiieiint, el usuni re- auleui,. ut lib. vii,
.... n.
. 4,. eipliralur,
-, , niaxime orilur
tiilerini ad res creatas, fruitiunem ad Creatorem ;
D prava illa intelligeiiiia, Uuin quod legiliir, sen>.ui
haiic tameii distinctioiiciii igiioravil llilarius , (lui (prxconccpto) coapluinr, qiiain tectiuni sensus ob-
tiu.f
ctiam respeetu Dei verbuni uti iiidifrercnlcr adhibei; temperal.

V. g. in Psal. II, n. 1.^ in scntum non olque usiim
:
(/) .\best mente .ib
antiqiiioribns libris. Tuni. \'at.
fci'(i((r suif fcoiiiliUis flsjumil ; et II. It> : {**" nos pcr bas. codex liabet, perferie : Cariiut.. fierte.
haievoteiitiam uli-nda; beulituUiiiis suir creass.^l... ficr Parliciilain (jiM«ni/i) al.ipsio pr;elcr lidem vcic-
(;;)
»liein proinerendir et utenda-

bomiulis sna:, rlc. Dcin- riiiii libronim cxpiiiutain rcsliiuiinus. Moi apnd
qucciiin. tili I, n. 3(), doeel Spirituni sanctuiii ml(!r Biid., Er. vi Par. !t( titius. At iii potKiribiis mss. lii
crcaturas relcrfC netas es>c, ijifcii «d imiiiorinlHatis filius : iioii iiialc. Iloo eniiii Ki(|iiiliir MIIuiiks ci Scii-
pignus el ud divina; incorruptirqne natunv cuiitortium tcnlia Arianorniii, qui Filiuin factiim volebani. Qii>|>pe
ntinercmus, satis declaral ()uid liic sibi vclit usus in particiila cum, pro secundum, ipsi vulde ramihans
muiiere, iilmirum S(iiriUim saiiciiini csse l'airis ct cst.
Filii iiiuiiiis, ciijus hciicllcio iiiiinonalilatis pi;;iiiis et (h) Ms. Carniii. a socuiida manuaniiqua, yeiiHdrii
incorniptasqiie iiatur.c coiisoriiiim siiiiiimus.
(liviiia; iii /'i/io : (|u c deinilc lcctio iii recentiuribus iiiss.
Kx liacexplicatioiic luere putaniiisopinioneiii Frasmi, iieciiun apud Uad., Fr. ct I ps. (btintiil.
cui liipsus Yidebatur Hilarius, (piod cuin groucc for- (i) Hxu vcrba Htio tUi nuii c\»iiint in vetur.iin
5S DE TRINITATE LiDER II. 54
oonrcilcns, non cx Uco liominem, sed ex liomine A omnis ^2)stiisus inteiluj esl. Ergononprxcepiis ali-
Deum prorerat; ncque subsistens aiitea (|iiod in piin- quid addeniiuni cst, sed modus esl conslilucndus aii-
cipio upuJ reuin cral Deus Verbuin virgo {a) susce- dacKC ul quia maliji;ni(as instinctu diabolicae frau •
:
peril, se), noii exisieniis unigeiiiii Oii naturain niina cltidit nos (5) nalui .iin nDmiiiuni proferanuis
,
;
dic;it, sed sonuiii vocis clatuni : ut aliqui liiijiis iiunc et editis, proui iii vcrbis babcbiiiius, dignitatc aiqiie
lcinporis pncdicatores, qiii ci nibiio atijuc a leinpure olTicio Patrls, Fiiii , Spiriius sancii, non frustrcntiir
formam et liapientiam et virtulcni Dei |ii'uvvliiiiit ; nc naiuia; proprieiatibiis iioinina , scd iiiira nalura; si-
si ex 1'alrc sit Filius, Deiis sil itiiininuUis iii Filiuni gnilicaiioiicm nuniinibus coai tcntiir? El nescio quid
solliciii niniiiiin, ne Pairera Filins ab co imIiis cva de liis rclms aliicr fciitientibus aiiinii sii, veritaicni
cuet : alque iilcirco Deo in filii creaiioiie siibveiiiant, coriunipcniibus, tciicbia^ (4) iuci inferentibus, in>c-
eum c.\ noii cxttantibuscomparando, ul intra nalura; cabilia desccantibus , incorrii|ita scindctilibiis, indi:-
su:c pcrrectioncm Paler, (|uia nibil ex eo sit geiii- visa pariiriiiibus (g) (J.iibus si (.'>) lanluin faclu la-
ttim, pcrsevcrel. Jamvero quid miruin, ut dcSpirilu cilc cst pcrfccla coiiccipcie ,
jus poneie poiesiaii,
sancto diversa (r) sentiant, qui in largitnre cjus nioduin circuiiiscribcrc inliniio : niihi cerle liis rc-
crcando, ct deninlaiido, ct abolendo laiii lcnieraiii B spoiideiiti iii curis ai^lus cst, insensu labcs (/'. labes)
siiit auctoiesâlqiic ita dissolvant perfccti biijus sa- e.-t, in inielligcntia siupor cst ; in sernione autem
cramenii verilaiem, dum(d) tubstiinliasdiversitatum non jam infirinitalein, sod silciitium confitebor. Er.
In rcbiis tam cominuiiibiis moliuntiir : Pairein ne- ccrle iiiilii ejlorqiictiir Imc velle, duni ct aiidîciae rc-
g.Mido, diim Filio qnod est lilius adimunl; Spiriium fiistilur, ct crrori consulitur, et ignorantiae provide-
sanctiim (I) ncgando (e), duiî ciunum.et auctorcin tur. Immensiim est autem quod exigiiur, incomprc-
rjiis ignoranl. Iia et imperitos perdtint, dum rationcm bonsibile esi quod audclur; ut ulira pr.-cfinitioneiii
pr<edicaiionis bnjus afnrmant; et aiulicntes fallunl, Dci, sernio de Dco sit. rnsiiit iiatur» nomina , Pa-
dum naturam nominibus adiinunl, quia noniina non trem , Filium , Spii iiuin sanctum. Exlra significan-
possunt auferre naturx. PraRlermitto reliqua liuniani liam serinonis est, extra sensus inlenlinneni, exiia
pericull nomina, Valentinos, Marcionitas, Manichaeos intelligeniiae conccptinncm. qnidquid ullra (G) qua-ri-
pcslesque cnieras, qiii; inierduiii imperiioruin nien- tur,noii cnuiitlaiur, non altingltiir, nnn icnetiir. Vcr-
lcs oceiipanl, et ipso coiilagio conv rsationis29 in- boruin sigiiilicanliam rci ipsiusnalura consumil.sen-
riciunl : rnque omniuiu lucs una, duni iii audientium sus conleinpluloncm iinpers|iicabile luinen obcaecat,
scnsiim nr.Tdicaiiiium inorbus inlundilur. inielligentix- 30 capaciialem quidquid fine nullocon-
^. Ihdiiinis sermonem quum (Tgie ac tremens inhli- Ci l\nel\iT cxcedit. Sed nos necessitalis hujus ab eo ,
Hint llilarius. — ilorum igitur inlidelllas in anccps qui lia;c omnia esl , veniani deprecanies, audebimus,
nos (/) ac periciilum protralilt, ut neeesse sit de tan- qiia;rcmus , loquemur et ,
quod solnm in tanla re-
tis ac tam recondltis rebiJs ali'|niil ullra pnescriptum runi quxstinnc promiltimus, ea qux erunt signilicata
coelcsle profcrre. Dixerat Dominns baplizandas gcii- credemus.
tes , /« nomine Patris el Filii et Spiriliis sancti. 6. Patris notio. — Pater cst , ex quo oume qnod
Forma fulei certa est : sed quanluni ad lixreticos est (7) constiiit (/i). Ipse ia Cbristo ei pcr Christum
(!) Neseiendo, Abesl lantum.

(2j Omnet. Quaretur.
(3) Naturas nominuni. Consittit.
(4) Lumini.
inss. Vat. bas. Colb., Carn., eic. Dcinde illiid, non Unus locns idonens est evincere quam indubiiaia
ille
e.r Deo liominem, elc, id est, nolit Cbrislnm, cuin ililario fncril Patri» cl Fllliet Spiriius sancli cou-
piius DiMis essct, far.tum csse boiiilncin, scd |iostoa subslantialitas, ciini apcrle respiial subslanliaruiii
qiiam ficius cst lionio, evasisse Deuiii. .\d ploiiiim diversiialcs in trdnis rcbus subsianlia tam conrnnni-
locoriini intelligenliaui juverii baiic pariirulse c.r vim |^ bus. Undc ct iiilra nuiit. .''>, aliier senlieiites bic lia-
annuiarc. ''
_
~ hH, iil i|iii lencbras luci infcrant , insecabilla dcsc-
(rt) Gdit. in canie tusceperit. Expnncliiin cst in ccnl, iiuortnpta scinilaiit, indlvisa parllantiir.
carne mss.
aiicloritîte (f) Sic vciiisiinre-, inss. iias. Vat., Colli. , Ciirnut.,
(b) Snpple, iinum Maria genuerit cnrnem. Hoc porro ctc. At Corb. ct rccctiiiorcs ciiin viilgaiis bic, prii
sibi viilt, Hrbionciii verbi noniine, anle qiiain Maria negnndo, exliibcnt iiescicndu. Noii obscuruin cst Fi-
genucrit, intclligerc exlcrnum vncis sonuni, iioii linin Splritiis sancti a'ictorcin liic vocari, eosiioe
«xlsientl-. scu subsistciilis unigeniii Dci ii:it<iiani. Spiriuis >.aiKli iisiiin, id cst, coiisoriiinii ignoiare,
IIiiic ri'Ctiiis cuin inss. anlea non, quamcitni vulgaiit qiii Fdiiiiii Isiiioraiil, a quo lllccst ac nolils daiur.
noii aiitea hlc lcgcre est. (/) Parlieiiî nr icsllnmiir ex iiiss.
(c) Eiiiii ex iinico recentlorc nis. Cnlb., divcnu (i/) ccnlior nis. I.olb. gliisscnialis fa;d;iliis, el cx
Iti
tiunc sentunit. Mux Bail,, Er. et Lips. cx coilciii ins. co Dad. ct Er.: Qitiluis si factii (acilc. cv.irf, cxipcreul
<;i(i iii tiiryitore ejns et uuclore creando, etc. Flliiitii perfectn co>:cerpcrc. Lips. el P:ir.: Quibus fiiciU: eil
Spiriios s:iiicli nuctorem ab Hiiario vocari cerlius niox f'crfecta coMcrpcru : casilgatiiiir ex r.cicris inss,
cx consensn nniniiini sive srriplortim îve eiliioriiin •cindc I ro JHs ponerc, hal.cl. Vat. bas. codex fmem
cnlicitin balicliimns. ILcc de Arianis, tinn dc Mac;:- ponere.
donianis ilUi <>sti'tidjiniis in Adiiionillnnc. ('() Sio nisr., al rditi, coniiM. Tiiin in vctiisio co-
(</) Mallc. quis iubaluiitiarum divertitat''s : scd dice li( niig., Ipsc iii Cliristo ct pcr Spiiiiiiiii. Piilii aii-
plun hiijusinudi Iruporiiin e;;ci!ipla jaiii advcrtimus lciii propiium csl essc origincin oiiinium, guod, In-
ii SANai lllLAmi EPISCOPI 5t.
iiijto oiiiiiuiiii. (.:i'tri'ii;n (ii) oju» 0) csaei!LS«*»c csi, A Ipso tnûiiiius, :i'ii>riiiis , lialn-n> in so si mpci- ((/) ui
iioii uliui:(ii- (|uoil esl siMiiitiis, htiil id quud csi, et tc scniper sil. Sidi Fd.o iiniiis : quia ratrrni nenii<ni>vii
aii|ue 111 sc ubiiiieiis. Iiilinilus, quii iion ipse iii aii- iiisi i''ilius, cl31cui volucril Filius rtvclare; nei|iie
i|uu , scd iiiii-a cuiii uiiiniii lieMiper exda lucum ,

Filiuiii nisi P.iier : illis scienlia niu|iia csl, illis vi-
quia iiuii cunliiieiiir (M; senipcr aiile a-vum, (|uia t issiui cogniiio perlecta. li^t qiiia Pai.em iienio iiuvit
lenipiis ab co est Curre seu>u si i|uid ci piiias ulti- iiisi Filiiis, dc i'aiie (i) (li) iiiia cuii' revclaiilc Filio,
iiiuiii e»c, euMi sciii|ier iiiveiiies <|oi;i «uui scinper i|iii liiiliis icsiis lidclis est, seniiaines.
iiiieiiiias, seinpiM' esl quod inieiidjs Sfinpcr aulcni 7. I'aler iiwlfiibilit esi. Dei seieiiiin pttfecta. — At-
luLUiii cjus iiiton.lere iia lilii esi, ul ci csse siiic liiic qiie Iwc senseriui poiius dc iâlr.; , i|uaiii diverim :
c>l. Seiiiioiii ru dcliciet, iiuii iijlura claudi liir. iie- nani ine iioii (.'ii iucit, i|U<iil :id e:i qux cjus suntclo-
riiiii rctolve leniinra, cs^c seni|ii.r iiiveuies : et cuiii qiicnda, serino oniiiis iniiniius sil. (i) Scnliendus
i'..lculi iiumcrus in scriiione dercccrit , Deu tanieii esi invisibilis, iiicoiiiprebi'nsiliilis, :eicriius. Ciciei uiii
seiiipcr esse nun ilcdcit liiicili};oiiiiaiii coiiiuiove, ipsiim quod (0) (j) iii senictipso el a senieiipô sil,
ol loiuiii niciiie ciiiiiplectcie , iniiil iciics. Toiuiii Imc ci ipse per se sii ; )|U'id iuvisibilis, (7) cl inconii re-
.'ialioi rcliipium, rciii|uuiii .iiileiii lioc scinper iu loto liciisibilis, el (k) iiniiiortalis : iii liis qudem hnnoris
csl. Liiô noi|uo ye) liituiii , cui iciii|uum cst; iiei|iie ]{ ciinlcssio e>l, et sensus sigiiiricaiiu, et qua'dam cir
ii'ii<|ii(im est (i) ((i) iiniiic , i|iiod li>luui cst. iteli- eumscriptio opinandi, sed nj itiir;e sernio siicciin.b ii. 1
(|iiuiu ciiim . p«riio csi ; oiiine vero, qu'>d lotuiii esl et iciii ut csi vi-rba noii cxplicaul. Naiiii|uc <|iiu>l iii
Deus auieiii ct uluque cst, cl iuuk ubi<<um(|iie csi. sciiicti|'su sit cuui audias, (.S) (!) rationi liun:ai<.<:
iia (c) rcgioncm iiilelliêiiiia: cxccdit , cxtra i|uctii absoliitio non otcurril ; habere eiiiui habcrii|ne d.s-
iiiliil csl, ci cui cst sempcr ulseniper sii. ll.cc veri- cernitur, ci eril alterum quud cst, alicrum iii i|iiii
las est sacramenti Dei, hoc (Hi imper.^picaliilis na- cst. Si nirsum quod a scmelipô sit accipias ;
(m) ne-
lur.iR nomcn in l'atre. [>cus invisibilis, iiielTabilis, nio sibi ipse et niunerator et munus est. Si qiiod im-
iiiliiiilus : ad queni el elot|iiciidiiiii seimo silcal, cl mortalis cel ; ergu esi ali<|uid iioti ab eo, (h) cui alicr
invcstig:imlum seiisus bebetetur, cl complectcndum iion Gal obnoxius ncc soluiii id csl, quod pcr enun-
intclligctitia c<iart> lur. Uabet laincii, ut diNimus, na- liationem verbi luijiis vindicaiur ab alicro. Si quod
tune su:e uiimeii iii patre : sed p.iicr taiiluiu csl. Niin incomprcbcnsibiiis cst : iiusi|uain cigo erit, quod iie-
cnim buniaiio modo babct aliunde quod |iatcr est (;). gatur attingi. Si quod invisibitis csi , carel sc ipso
Kxcidit este C Sic npe iiostri codicis resiituiiiiiis. Nam aiitca

(•'i)
iW
2) .Ms Veroii.. ciii ei onme qiiod lolum est. Uec- legebaiiir Fuqerit. :
Ir.is pio et siippl. as csi. Iii Era^miana sic lcgitur . Id) nostri) libro non exstat 7ii semetipso et.
iii
/.1-1(0 neqiie tuluin ei esi, ciii le/ii/Hiim at; niqiic rdi- (7) Additur est. Mox lcgesis aîerniis cuiu aliis
(/iiMin est, ciii oiiine qiivd est, toluin ett. mss., iion immotlalis.
(5) Imperspicabile. (8) llatio liumaiite cbsohitionit oecurrit.
(i) Vna cum Filio, revdunle Filio.
quil Augiislinus sci'. lxxi. mim. 2G : Ab iilo sit origo (ij) Eilui, ul paler temjier sit : rcrr.igantibus inss
opcritin, a qiio est existciitia cooper<intium persouuriiiii. Ne.iue jani 1'mer ul paier spcctaiur, scd iil a-iernui.
{a} lt:i diio inss Colb. ioli<leiii(|ue Valicani, iicciioii (/i) Uad., Er. ac dcieriori^ ii.>:a' inss., uiki eum
in exccrpio quo cx hoc loco ad calecm libri iii
I
Filio revitante Filio ; qu.d el iu p«sti<'ma edil. P.ir.
Coiislaniium tiaiislaimn c-t. .\i iti vojgatis dcsidera- iiiaie re^tiiuiuiii crat. Iloc eiiiui sibi vult : iion ab:i
lur eJHs : qii.e vox sola. siiie esse , exstai in vetiislio- (le Patrc sciitiainus, i|iiaiii qii.r Filius de eo leve-
nl-us mss. Colb., KiMnig., Corl.., Fanr., fral., Car- lavil.
iiiil. F,l iii lioc quidcin, pio ejiis, a'> antiqua maini
(i) Pro u^niiendiis esl, habet iiis. Vat. bas., dc quu
secouda reposiluiii cst i» (luixl et iiiile in posicrinri- :
(/itlniii est.
bus iiiss cspressum cst. Mux in vulâiis coniiiicns,
pro obtinciis. {)) Omncs mss. imo excepto oniitliiul tn tem,!-
ex reccntioribus ipMi.
(0) Aildituiii cst liic III vulgaiis
m!>s. iii locu, iiiajoris per^picuiialis graiia. Tuin nis. (L) lii mss., teieruus.
Lis. Val Seinper extra (cviim.
.
totum ei est, eui. Expuiixiinui ei est mc-

D (/) l'ar. humaitae obso-
ruiii aiiii<|iiis libris, ratioMi
(c) llditi, liiiionis vccunil. Carmil. et Corb. |.ru
Iii inss. tameii
iiorum iiiss. aiicioritaic. rotioHi Mip<'r$cripsii , rutio quani seciinda iiiamis
(d) Bail Ciii
eî omiic quod est totum est. Er. lcelioiiem iii posterionbn^ inss. exscripiam sccuti
Li|.s. el l'ar Cui omiic ./iio<< cs/ Jo/«'" .M. Ileieii-
:
suiit ii>d Er. t'i Lips.,
Liiieii<l.<iiliir e\ ptrvcluslu
tiorcs iiiss. cui est oinne qiiod tvtuin etl. Vcr.nn lcciin- codice Val. bas. l'oriti ubiuliilio bic ideui e»l qui'<l
iiciii c.vbibciil casiigaiiiires libri. eiiuiitiaiiu oniiti aiiibigiiiiaie :ib>iiluta, (|u:e rei iiaiu-
(e) lia plcriqui; loss. cuiii Ilad., Fr cl Lip-^. At distiniie evpiimat.
ram daie ac
l>.<r, cuiii doobus iiiss. Colb. cl uno Si.rboii. reliiiio-
(Mi) lil est, videiur repugiiare, ut itli|.suni sibi del
nein iiitetliqentuv. Alius vero Colb. el N Jl. bas. rutio-
es.-.e. îiiiul et accipiai.
nem intclliycntitg.
ted poteiis in temelijno lniberc (ii) iii iiis. bas. Val. ante |.ro alter. Iii veliisliorc
,
(/) Keiii .viinus biiic,
quod paler esl exslat iiisi iii perp-iucis,
. qiiod iioii Colb. cl (•eriii. a te. Malleiuus iii|(iaiii ali<|uid cm i*»-
ex iialura sua initi sil oliuox.u^ |>roii«litpic s< so
Taioi .viernns l.ic pr:cdicalur iion liabeie aliunde lei :
i|iio sit, et aliiiiide <|<io patcr sil, sed eo ipso quo pa- luiii voci> soiiui > s|M'Ct.i&, pi-.i'icr P.ilieiii viJclur i»>c
ler cst <ii iiiliir.i sna loKsliini ,
abcssc
|ir«<n<l<-i|<ic ipsa iiiois .1 qiia illc riiolicnlio' ; priii<i<iuiii iiiorc, ipii ouii liiiiit palrcs slutiui atque |i:is. Vat est, i'iiii'..iNr, ei in veiusiioie Uuiui|i **''''
' '>ii.iiuiiuiiliir lioiiiiiics. .iKnr de iiliero. iUliiieiida lcciij vu<)(aia.

fjiiiil(|iiiJ iiiMi I xsi.il :i'l M.^tiiii. i)prii II iTgo iii miiicii- A ''î î «[uis fnric iiilelliyciiliu! sii i; iiiiinil.ibil, giMifra-
li;«lii>iiC coiilosiiij , el iiiiiiiiiuiii illiiJ iPriiioiiiiui ii|.U- tiuuL- liiijus s:icr:iiiii'iiliin) iioii po^^c .sc cuiiscqiii,
biUir, Pciim iil e<i; ijinniiisfiiic csi, noii (1) clo;iue- cuni (!) t.imcn ci Paier sit .ibsulnle (5) inlcllccuisct
iur. rcirciia scieniia esi, sic Ucuiii scirc, ui liicl iioii Filiii.> ; niiijiirc isinildniorca inRaudict i;;nor.iri. Ego
iîiurabiloiii, laiueu iiieiiiiriiibilciii si ias. Crcileiiduj iicscio, iion rei|uiro:et coiiiiolabor mc i.-inicn. Ar-
csi, iiilcl1igeii(iu& csi, aiioiaiiiius csl; cl liis oliiciij rliungcli ncsciunl, angcli iiun audicrunl, sxcula nou
clni|ucii(lu$. lciiciit, proplieta noii setisit, apostolus noii inlcrro-
8. Fititis (luiJ sil, quid non til. — Evccti dc iii.por- {javii, liiius ipse iion ednlil. l^cssci dolor i|uurclaruni.
luosis locis iii iiliiini tuib:ito iii:iri sunuis, ct iiec rc- Mcn le, {|iiisi|uis cs i|ui lu't (4) ri(|iiircs, icvdco in
grcdi , ncc progredi siiie iiciiciiU» liccl pliis taineii eM'clsuiii, 33 """ i" :inipliliidliirni lciido, iioii dcducu
(iifliciill:ilis iii ciiiclicndis csl, (iu;iin inien-is. Est iii |iiuriiii'luiii : iiiiiine :cijii:iiiiiniler igiiur:ibis Creato-
r.ilcr nl csl, cl i.l csle!-sc crcdi-ndiiSL-l. 32 •il''"" ris iiutivitaicii), igiioi.uis nrigiiieni creatiinc? Iloc
ineiiscoiisieiiialiii iiUingcic, ci ircpid il oniiiis scriiio saltcni rei|iiiro, seiilisiie tc genitiini , cl i|u.c c\ te
.sc jirodcrc. list eiiiiii |irogcnics iii,^ciiili , uinis c.< ^ciicrciiiur intclligis? Non (jii.eio sciisuiii iiiiilc h ui-
iino, vcriis a ven), vi\us a vivo, |ierfcciiis a |)Ciiect», seii-,vilain uiidc sorlitiis si.s , iiilclligciKiuin iiiidc
viitulis viriiis, .sapiciitiic sajiitmtiu, gli.ria gluri:e , B ad. jiiu^ s°is , (jiiale csi iiuod iii ic sit odur, scnsiis
iniago iii\i>'iliilis Hei.rorina pairis ingiiiiii. (}u:iiii viviis, ;iiidiiiis; ccrie iicinu qund f:icit ncscit : i|n:cro
autcni (Mogciiicni (niin;<biiinir iiuigcniti ali iiigciiilo .' iiiulc isla iis quos gciicres iiidiilgi^ns, (|u:ilitcr sensnni
Cl.imal ciiiiu ^j-yc iiiinicro l'aier dc tudis : litc e.\i iiiscras, uciilos accendas, cor uiligas. Ila-r, si potcs,
/i/i.'i$ tiwui diUiius, (ii) iii qiio bciie cniiiplucui (

Miiuli. cnarra. Il:ibcs crgo (.S) qu.c ncscis.ct iribuisqua; iiou
iii, i7). Non csl :<b.si'issio, aiit divisio ; iiupassibilis inicl.ii;is : :ci|uaniiiiiter iinperilus in tuis, insoicnlcr
csi cniiii illc qiii giiiuit, ci iiiia<;ii iii\iMl<i!is liei csl iii Uei rcbus ignarns.
illc i|ni natus cst; ct lestatui' : Qnia Vuicr \n mc, il 10. Gencrnlio Dci qui pie el ijiio friicln invesliijelHr.
eijo .11 Valre (Joan. \, 5«). Non csi ;issiiiii|itio : vcriis — Aiidi igitiir l'alreiii iiigcnitiiin, :iiiJi uiiigciiiiiiiii
«iiiiii lilius IJi i cst, ct cbiiual ; Qni i/it; viilJ, lidii et Kiliuiii ; aiidi : /'ulci lyi.jur tne esl (Joaii. xiv, 'i'i ) ;
rnl^piH (Joaii. \iv. fl). S.'d iicqiic c-sc iil cîtera jiis- :iiidi : Efio el Vnicr umiin suinua (Joun. x, 30) ; aiidi :
sus cst ; iiaiiii|iic liiiigeiiitiis c.v uuo csl, ct iii sc balicl Ifui ine vidil, lidil el Palrcin ( Joan. xiv, 9 ) ; aiidi :
viiaiii, iil babet iii sc viliiin illc qni geiniit; :iil ciii:ii 1'aler in nie esl, el eyo in 1'alre ( Joun. x, 28 )
Siffi habit i'aUT ril'im in seiiiciii<so, il<i iledil t'i!io audi : Hfio de Pulre exivi (Jonn. xvi, i8 ) ; '(/) ct,
liabae vilani in ^cniciipso (Jonn. v, iO). Scd neijuc Qiii cil in sinn Paliix ; el, Uninia ijxia: liabct ili) Pa-
p.r- l'u.ii.- (/') iii rdio est ; tcsl:ilur ciiini filius : C kc, (fi) (j-«(/i(/i( Filio , cl, » i/«hi /•'(/(«» i/i semct-
Oini.ia qiiif Pnlrii siinl, meu .snnt (Joiin. xvi, t.^J : cl ipso liabel, nicul el Pitier linbct in seinetiino (Jvan.
ruriini : \'t tnea onniin (mr stitil, el ina nica (Joaii, V, 2(i| ; audi Filinni iiicigineiii, s pieiiiinm, virtutcni,
XVII. li'); cl : (-2) (r) Quitcutiiiitie liiibtl Palcr, dedit gjiiriaiii Oci : ei iiiiclligc (7) (i) piiiclaiiiaiitein Spi-
Filio ; icsiaiur cl .\|iii-toliis : Qttia i/i ipso inliabititl lituiii sanctuni : (ieiterntionriii ejis qiiis enarrubit
oniiiit iilniitndo dttinitalis coipucalitcr (lioloss. ii, It). ( Esa. Liii, 8 ) ? ct objiirga llotniiiiiin tcstaiileni :
Nci|n.: iialura biilicl o:ii!ii.i csse, (</) ipind piiiiio cst. .\i;i/JO iici'/( Filiunt nisi Palcr. neqne Piitrciii quis novit
l*erfec|iis aiitcni a perfccto cst : (|ii:a qui li;ib;i fliii- iiisi Filius, ct cui vuluerit Filius rcveliire ( Slutili.
liia,dcdil oiiinia. iNcipic e\isti >;niidiis csl iiuii dc- vi, '27 : cl iiiscrc lc iii boc sccrcliiin, ct iiitcr iiiinoi
ilis.ê. (|i.i» biibeal; vcl iinii liaberc, (;iii;i dcdci il. iiigeiiitiiiii lieii:ii, el iiiiiiiii iiiiigcniluo) Uciiiii, arcaeo
9. iili. Ihi (je.nirulio raplutn liumannm supcriil. — |i; iiiopiiiaiiilii ii.itivilaii- iiiin eige. Iiicipc, piociirre,
Italiciil ((') igiiur nativilutis biijns i;lcii|iic sccrcluni. icisistc : elsi iioii pci viiiliiriiiii sci. iii, luiiicn gra
/1) Loiiiielur. C,) InteWqcndus.

(i) Qiia-ciiiniiue liabet PuUr dedil Filio : exbibeii- ('(| Hequiris.
liir veilia b:i'C in edilis, sed iiosno iioii appa- iii iiis. (.')) 0/((i(/ nescis.
reiit: ticc aliiiiide enila \ideiiliir, qu:ini .x .loiiti. iii, (I.) Deilii.
5 :, llbi liodie -ic,b'giiniiS l'uler dcdit oiiiniu in nw.na : (') l'er proiihetuin cliiiwtiilcm Spiritnm saiirtuin.
ijns (iii csl Filii). (ioiiciiiit giicciis texliis. 1)
(i() IMiii, tM<//io mihi bene, cic, reiiilciiiibiis vcic- PiCicig., inlellcclui. Luciilciitcr eniin Palrein el Fi-
ribus libi i<. liniii pr.cdieal E\:iiigeliuiii, (|ii;.ni\i> geiierulioiiis nio-
silcnlio tej::i. Ii.ii|iic lciiciiiiis reiii, iic.-einiiis
(i)i \ls. bas. Yal. cum Carn., piirs Pulrii Film^ (iiiiii
iiiodiini.
(>;.( : iioii ni:ile.
((/) Ms-:. Uiio cxccplo iioii liiibeiil , rt. Qui csl i/i
U') iNo'1 cxlaiil QtiiFcumrjue Itubct Piiler, dc-

l';i'e,
ij.
suiii Pulris. Ilic lociis nliici ;.ll'.'iliir i iiin.
(/('; /''i/i(i, ni-i in vulga:is ei duolius niss.
^//) Viiceiii l'i,lcr oiiiilliiiil Dein.ic plciiiiiic iiiss.
(d) Soi! ediiii) r.tr., proi>ortio ;s( ." iii:ilc
|.ro Filio, iiis . Vat. bas. ol Cirn. cvliilieiit mihi.
(<) ltc|iOiiier:it Lip^-ius. Imbel, icliicl.iiilibus alns ililiic locii'11 : iiii sciiiel laiidal llil;i;iiis: at iiiide
liiiiis Hc rcspiciliir iliiid t.liristi, Vulrein ncmu iio- laudel, iiiierihio. Vi(l"ri pussct illiid M.illli. \i '2.j ,
ril .i.'s» FiHifi, iii'(/i(i> Filiiimqiiis nnvit uisi /*i(tir, elc. Oniiiia milii Iradiii sut.l u Patre, vcl c\ sciimi laii-
(/") lUlilS codcx 011111., cuiii tuiie iiniwti. M"\ editi liiiii vcl cx siii;:i;l;iii verioii : iiKiiior.iic , iiisi inrra
eiiin rccciiiioribils loss. inlcHhicnins. Uci t. iii li bii-. lili. \l. II. -'2, ei aldii iiobiscuiii coiiscutirel.
roib. iicemjo t'«rinii .

Vn ba{ Cerm , Sorbuti. .
<<) li:i iii-s. .'it eiliii , )i'r iiropheimn climmniem
S<» SANCTI llll.\nil EPISCOl»! 6U
tiil il)Or pruroclunim. Qui eniin |iie iuliiiila perse- A liain enim Dci rcprobaverunt. Scribain ergo legis
qiiiliir, ctsi noii *;iiiiiiii(;u( alii|ti:tiiilo, Uiiiieii pruli- consulani ? Scil ignoral ;
qiiia ci crnx Cbrisii scan-
riei prodeunilo. Sui in liuc (a) inielligenlia line d:iliiin vsi. Iluriabor forte vos conniverc ei lacerc,
vcrborum. quij ad vencr.ilionem salis sit ejus qui prrdicatnr,
il. f'i/iinu<ura. Fidfi n/fi.ium.— Efit Filius (b) :ib leprosos eninndalns fuissr, surdos andisse, claiidos
eo paire qni etl, iiiiiKriiiin» ab ini;ciiilo, proge- cucurrisse, paral>licos constiiisse, c.tcos (3) liinicn
iiiei a p:irenle, viviis ii vlvo. lU P.ttri vita iii geiiift- recepissc, cxcum ab ulcro ociilos conscciilnni
ipso, iia et Filio dai.i esi viti iii «enieiipso. Pcr- dxnionus fuâlos, a-grotos revalnissc , inorlnos
focliis a pcrlecto, qiiia lolus a toto ; noii divi&io aut vixissc ? Scd lixc lix-relici ronlitcnliir, ct | er-
discissio, i)uia (rj alier in nltero, ei pleniludo divi- euiit.
niiatis in Filio cst. Iiicoinprcheiisibilis ab iiiconi- 15. Kadem piscutori revelala. Verbum est a lempore
prcliensibili ; novii eniinnenio, iiisi invicrm. In- liberiim. — Lxspeciatc itaquc nihil niiniis claiultiri:ni
vislbiliii ab iiivisiLili: 34 lii'^ iinago Oei invisibilis ciir>ii, c.ocoriim visu, fnga d;omomim, vita morliin-
eit ; el quia qiii viilil Filiuni, >i(lit cl l':itreni. Alius ruin. (4) CoMîstit eiiim inecum, in patrociniiiin odi-
ab aliu ;
qiiia paicr cl non natura divinitaiis
lilius : taruiii superiiis diflicultatum, piscatoregens, (.S) igiia-
alia cl alia ;
quia anibo unum. Deus a Dco, ab uno B rus, Inloctiis, nianibus lino (6) occupatiis, tusic
ingeniio Deo uiiiis uiiigenilus Deiii; non dii dno, iivida, pcdibus liino obliliis, lotiis o iiavi. Qna'rite ct
tcil uniis ab uno; noii ingenili iluo, quia natus est intclligite, (Outriiiii niiraliilius fnorit(7) moriuosexci-
ab innain ; allur ab Hlicro iiiiiil dilTcrens, quia vita tasse, aiiimperitosciontiam dortrino; istiiis intimas-o.
viveniis iii vivn esl. ll.cc do n.iiiira divinilniis Ail eniin : 35 ^" t"'^'"^^P''>
"'"' ^^^""1 {Joan. i, I).
(1) aiiitjiniu.', non suninnni iiitelligi-nli;t'coinprelieii- Qiiid estislud, tii prineipiorrnt.* Yransciinliir lcmporp,
dcnies, scdintclliguntos cssc incoiiiprebcngibilia qnx (3) {g\ transmillunlur sj'Ciila, lolhinlur xtatcs. ru>;o
loqiiaiiiur. Nulluin ergo, li) dicis, ofrieiuin est lidci, aliqiind qiiod volcs ttia opinioncpriiicipinm:noiilriies
si niliil pnierit coinprebcndi. liniiio bnc offlciiim lcnipnre, eiai cniin unde Iraciatiir. Rcspicc ad iniin-
fides profiiealur, id iindc qujeritur incoinpreiien- diini, iiilellige quid de co scripliim sil : In priu-
siliile sibi csse se scire. cipio (crii Deus ca.litmel teirain ( Cen. i, 1) Fil ergo
12. Generatio Filii Dei , ignotu sapieitt.bin mundi, iii princi|iio (|iiod creaiur, oi (") ('<) a-iaie cot.iincns
scribis tegis, miritcutis iion iulis probata. — Supercsl (|U'id in principio conlinctur ut licrct. Mcns autem
dc iiicn.irr;ibili generatioiie Filii adliuc aliquid , piscalor illitleratus, indoctiis, lilier a lcmpore, 'O-
iinnio alii|uid illiul aiiliuc toium est. /Lsiiio, diffc- liilus a s:icnlis cst, vicilomne principium : erut eiiiiii
ror, (d) licbesco, cl undc incipiain nescio. Ncscio C i|iiod est, noqiie in tompore aliipio concluditur iil
cniin quaiido n:it'is sii Filius ; et nefas est inilii rceperit ,

qiiod erat pntius in piincipio, (juam liu-
nescire qnod naui» sit. Qnem iniprecer ? qucni ini- bat.

plorcin 1 cx quilius libris ad taniaruni diniciiliaium H. iNoii est laiiien totiiarium. — Sed cicidissc
cnarrationeni vcrba iirxsninam 1 Cvulvain oinnem forte ab ordine propositx distiibutionis pisCAtorfiii
Grxei» scliol:ini ? Scd legi : Vbi tapiens?{e) ubi nostruin deprelicndemus : Verboni eniin teinpore li-
conquttitor tcrcuti ( I Cor. i, 20 ) ? In lioc ergo so- beravit, (10) (t) et snum csi sibique, quod liberum
pliistx niundi et sapicnles sxcuii inuti suni; sapien- cst, el solitarium et ubtoinpcrans nemini. Aurcs
!1) Aiimgimus. Nam si Verbum .1 lem- e.si ; (|uod in idem reriilit.

i^Dices^nwx nuaretur incomprehensibile esse se scire.poro liboriim cst, coiiscqnens vidclur, quod sHHiet
(.*>) Lumen vidisse. sihimet quod tibentm est, id esi sni jnris esse sibi vin-
{i) Conttilit. dicabil, et solitariiim esse aiqne a nemiiie ilo|ion-
(5) Sic ex ms.Veron. legimiis, non tjnorusîitnntpa. doiis. Qinm qiiidcm obiectionom diliiit ex siiI>mo\:s
Nain paiiln posl soiiirunr pincatorittilleratus, indocius :,\postoli verbis, fi Yerbum crat apud Deiim. Amft
Hi)>lniiibustiiiooccupalii.iieit\de,i)cdibustimoobtitis îriijnmus, iiiqiiil, ctc. TanirUi eiiim VcrlHiiii ir.d
(7) Mortuum. anie lompiis erat lainon npud^Deum ; el qni ahtst d ,
(8) Trascenduiitur. (•'Dipor^ , 110)1 (ifx^.sl jb tmelore. Ita namqne in eoiloiii

(y) yEtate coniinens. logiimis. Ilabelur liic in coduo'. codice rroiii, lucu
(fO) Ycruneiisis liber, ei suwcl sibinict qiiod tibernin ToO qui eral.
((A Par. cnni mss. Colb. ct Geiin. . inietUgeniin:. {e) \n villgalis aduitiir liic ubi scriba? qiiod moliiis
Ilir pius Prxsiil raiicncin vidctiir rcddcre, ciir ad abcsl a niss. siqniiloiii si'iil>:c noniinc noii gontilis ,
cojiniiioiioni ai'(:;ini iiemincm piTvcntiiruni esse dical, goil logisdnclur si^nilioatiir.
quia vidclicct invesligationis illiiis riiiis erii intclli- (nilic viilK.adjioiiinifirnimspidVtr.qiioJaliosiainsi.
gciitia vcrlinium, piita qiiod iii Deo sit vcriis Patcr ((;)f'onipluies iiiss. ciiiii I5ad , Kr. ot l.ip-. IrimHen-
l'l voriis Filins rjiisdoin cuni rîlro n;iliir;p scd ullra : dinilur. Mox in viil):aiis poiio aliqind. Coiirinnius in
prourcdi »d (Toncratinnid inodiiin noii dabitnr. mss. n/i(;uo(f . scil. principiiim. Doindu in Val. Iias.
(b) Er., Lip». ot Par. nb .'o nui Paler esl; nbiiilen- nis. , o;i/in(ioMC, noii o/iinioiitr.
Vibus aliis librls. Mom Inqnendi niodiis dcincops s:i>- (/() llad. (fiiiici» coniiiien\. F.iliiinnrs ali;r , trlalrm
piii;i rorunoi ol nliiid qiiid sonal. V. lili. iii
, n. 22. , cniitinei : « niss. alii baboiil. aUnles coniiHel, alii ir<ci/«
(r) M«s. V:il. bas. ol Carniit. utler nb nilcro : nii- coiilin<'ii(,alii irlale contiiiens. \crios Ires aiiliipiioies
Ini» liono. (Tinic coiiiiiics : i|iii>d oiiponitur pruxiiiio diciis do
(if) Ahi niss. b;iboiit eruhesco, alii tabesco, ox qul- Vorb'i : "u»i '<!'ii'J lciiwore.
biis ooiillniiatur coiijoctnra noslra lcKendiiiii csse (i) A|iiid Lips. ot rar., el Jnmi» ii6i (jiierf /ifc.riw
nuiii. !), iH stitiu tnbct csl , iioii tabts eil. ei so/i(iirium tl obtimptruni nciiiiiu <st : iu tai. Curl
C,\ DF. TRJNITATK LIBER H C2
01 i(janius in c;i;lci a. Mt ; Et Verbiim erat apud Deum X IC. Hec la-dit uniiniem Dei Scil liTpido !!l (l;C-
{Joan. I, I ). Jjiii fine principio est apiid Deuni, lo, ct me iiHolens scrmo coniniovei. Ainiio : Kf
(|uod erai ante priiicipiuni. Ebl crgo (a) qni ernt, Dens eral Verbum, {d) cui imiim Dciim priiplici;c
apud Deum : ei (jui nbcsl a coguiiionis tcinpore, nuniiavcrunt. Scd iic qiio ullra irejiidalio inea
noii .ibest »b auclnre. Piscator nosler evasit . si'd progredi possii, redde sacrainenti t.inli piscalor ineus
forle lixrebil in caeleris. dispensationein, ct reff^r ad uninn onmia sine coii-

45. An $it »onu» vocii juxta Hebionem. Yocis tumelia, siiie abnliiionn, sinc tcmpore. Aii : Boc enil
$ono non eongruit erat Verbum Dtui eit. — (1) Di- iii principio npud Deum. Ciim hocerat iii principio, non
ces enim : Verbum snnus vocis esi, cl cnuniiatio tenelur in lenipore; ciim /)p«t cst, non rcferliir ."«d
negotiornni, et elncutio cogitationum. Hoc apnd vocem ; ciim csi apud Deum {e) iiiliil iioc offeiidiiur,
Deum eral, et in principio erat ; quia sprm» fo- necauferiur: nani nec abolemr in alicrum ct apml
giiaiiniiis xtcriiiis est.cuniqiii cogitat sit xtcriius. uniim ingenitum Dcum, ex qiio ipsc unus unigeiii-
(2) Respondeo tibi iiiierim pio piscatnre meo pnucis, tiis Deus esi, predicalur.
ilum videbiinus quomodo riisiicitatem su:iiu ipse de- 17. Tewpus ab eo est, tcmpur, quid. — Expeciaiiins
fcndat. Sermo in iialura bal)etulcsse possii, sequens adliuca le, piscator, pleniludincni Vcrbi. Er.Tlqnidem
auiem ei est ut fiierit ; est vero tantum cuin auditur.
. B iii principio, sed pniuit noii cssc anlc principiiim.
El qunmodo in principio erat, qucJ neque aiite teiii- Etlam bic libi aliquid pro pise.iiorc ineo prolcro :
pus, neque post icwpus esi ? El nesfin an nl ijiso Qiiod eral, non poinit non fnissi- ; rrut c;iim iion
esse possil in ifinpdre : Inquentium cnini seniio n'- lialiet ii> tomporc non fuisse. Sed qnid pro sc ille ?
que esl ante qnam loquantnr, ct cum Inculi eruiit Omnin per eum (acta tunt {Ibid., Tt ). ! rpo (i) (f) si
non erit ; in eo auiein ipso 36 <\ô<i loquuntur, duin niliil sine illo est ; per qnem univcrs:! 37 fwpe-
liniuiit, jani non erit id undu coRperunl. \lxc a nie, runt; el in inlinitiiin est, per qiiein qii< d esioinne sit
ui ab niio ex caeieris. Sed piscator aliier pro sc : ct facium. (g) Tenipns enim est spaiii, non in ioco, sed
objnriâbit te prius, cur negligenler audleris. N:im in ap.tate nianentis significaia mndcratio. Elcuin;ibeo
elsi senlenliam priinam riidis auditor amiseras : In omnia, resnullanonabeo : et idcircotempus abcocst.
principio erat Verbnm , de sequciili quid qnereris, 18. Yerbuin non esl lolitarium. —Sed dicilur libi ab
Et Verbum eral apud Deuni? Numquid audieras, in aliquo, piscator mciis : Nimiiini facilis el promiscnus
Deo (et nnn apud Deuni), ut sermonem recondiia^ hic fui-ti; omnin per eum facia tunt non liabtit modiim.
cogitaiionis acciperes ? aut fefellerat rusiicum, quid Est ingenitus, qui factus a ncmine est : est et ipsc
esset (5) {b) intcr inesse et adesse momenii? Id genitiis ab innato. Siiie exceplione siint omnia , cl
enim, quod in priiicipio erat, non in aliero esse, C nihil quod txlra sit derelinquuni. Sed dum nihil lil-
sed cum aliero pr«dicatur. Sed de superioribus ni- ira diccre audcmus, ant forte diim dicere molimiir,
bil suiiio, (r)consequeiitia silii adsint; statiiin Vorbi (.S) (/i) occiirre : Ei siue eo faclum est nihil. Reddi-
et iiomen e\spocta. Dicit namque : Ei Devs irui disti auciorem , cuin sociuin professiis cs. Ciini
Yerbiim. Cessat soniis vocis , et cogitalionis elo- cnim ni7i.7 jine eo , intelligo non solum ;
quia
qniiini. Verbum hoe resest, non sonus ; iialura, non aliiis est per qnem , alius (li) esi sine qun : uiroqiie
serino; Deus, non inaniiasest. disccrnitur signilicatio ct intcrvenienlis et agenlis.
fl) Dicis. (5) Librarius iiosler prius scripseral occurrel , m:\-

(i) Hespondebo. Exinde, dum videmus. gis aptc ct conncxe quain occurre : emendavit se-
(3) Inier este , et inter inesse ct adestc momenli. cuiida scd anti'iiia roanus, occurrit plane.
(4) 4'inon cxstiit in Veron. (6) Ett oinittilur.
(•/ sumet sibiniet quod liberuin, etc. Rectius in aliis Aliis favet iilud lib. vii, n. 22 : Adsii sibi dii<ina; de
lihris, ut iii lextii. Prupoiiitur cniin objccium Si a : sc senlenlix lestinioniuni.
icmpore liberum est, sui jnris est, in se esi et soli- ((•/) Editi , cvm... nunliaverinl. Elegantius mss. cui,
l;iiiuiii ncc ab .ilio |iendei aJ iiuod niox responsio
, : fctc, quud de se dicil liihiriiis.
est , non iibesl ab Qiictore. (e) In vulitaiis . nihil nec confunrlitur , nec confer-
(n) Pi-or/i(i erat, vpluslis codicibiis Colb., Rem
iii tur. Verbuni cunfunditur exsint Mntum in uno i;is.
ac Germ. Icgilur îhm». Aliest eliain relaliviiiii ijut ,-. Colb. Al iii c.cie.is, iiiliihtec offerKdilur. iiec auffrtur
a Carnut. Deinde ;ipud R.id. et Er. el tjnia abest a qiia; duo vcil) :id alia diio snperiora, sim coiilan
i
eondilione lemporis : pcssinie ûta pro(/Mi. Apud Lips. lia. sine ubolilioiie apposilc ref( riintiir. Pnrro iii vo-
el Par. iicc iioii iii îliijuot iiiss. cl qni abcsl a lempore. cibus j(i/ii7 mc 11011 duplex iieifîiio est, sed plco-
,
Iii Carniil. ins. n i-oguilinnc tempoiis. I.iijjimiis ciim nasinus Gr;Fcis ip>;ii|ue Hilario lauiiliaris. Ilunc ca-
diiobus Colli. Cciiii. ;ic Sorbon. a cognilionis lem-
, veie mss, Reinig. ct Ihcod. qui pio nihil >icc , exlii-
pore , lioc cht, a qiiolihct ttin|.ore qiiod excogitini benl »n7u7 iii eo. Si quis inalil ni/ii( ucc coiifunUilur
v:iie:it quia cst antc quod vnles !ua opiiiioiie ponere
: nec auferiuf propler illud lib. vii n. 2! !Son coii- , :
,
priiicipiuni. Aliquiiiido eli:iin placueral a lempcre fundilur itaquc uvt iiboleiur natura; per nos liccal.
condiiionis, quasi a tcinpore quod rcbus tondiiis
(f) P:iniculani si addiinns aiictoriialo poiioruni
coiiKruit.
vulgaiis, inter etse et inter iiiesee et inier
niss. Mox vocuia et pio f(mi« ponilur.
(6) In
n(/fi3(j jiiomf-n/i ; abuiulat inleresse, nec li;ibent po- (g) Soliis V.ii. bas. codcx, Tenipus enim spatii iwu
lioies mss. Hilarius auieni observat AVibum iion so- inioco-tcd in alntc muiiet moderatu si(iiii/icalio. Cui
IiiMi iiie^se iii Paire, veiutin principio;8ed ei adesse, conseniit Carnut. in duolins poslrciiiis verbis.
apud quem seinper fuit. (h) Edili, occurril, occurrit plaiie ; ct rnoi, Piscaior
(c) Vai. Las. codex, ciim tequentia, duobus vcrbis. readiditti : icfraganlibus vcteribus libris.
«5 SVNCTI IIIF.ARII EMSCOn Ci
i!). Aoii Imiium uitfuit fncieiitt omiiia, led el (ecii. — A {Joan. v, '16). Iliiic, Ni'iiio iiovil Filiuin niii Paler, we-
Sed (I) (a) siilliciiu de aiuiuiu, i|ui unii$ ingciiiiiis que Palrem ((i) iiiii t'iliHS {ilallh. xi , 27). Ilinc, /ii
cst, ne iii eo (|iiO(l oniiiin Jicercs, niliil essul cncep- ipto mhabiltti omiiis pleniludo divi,iilatii corporaliler
tuiii, solvi>li iiieliiui diceiiilo: Ei line eo (acium esl (Colosg. II, 9).
nihil Vcriiiii cunriindnr ul imlior iii en, quod line eo 21. Verbi gcneraiio huituiiia raiiotte noH eepiiur ; U-
(aclum esi niliil. Esl crgo :ilii|nid |ier iilienim raciuin, ueiidii ifiiiiir fule. — Ibc viia lus liuininnni esi, h.rc
qiiod lanirn noii sil sine co r.ictuin : et si aliquid |icr 'ux tcncliiis illuminans. Et ut inipossilHlitateni genc-
alicrnni, (i) lieet iion sinc eo ;
jam iion per eiini oiii- ralionis cjiis ciiarrundu! scciindum piopliel.iin piscn-
nia , i|nia alind est recissc, aliud est intervcnisse fa- lor c.insolaretiir (Esn. Liii, 8);adjccil, El leiiebtaseam
cieiili. Nun liahcu liic, pistaior iiieus, ut in caHeris , noii coiiiprehciidcruiii (Joan. i, i|. Ci'S>it scrnio nalu<
qiiod c\ iiieo profciaiii ; a tiin siatini rcspondenduiii r.c, <l iiOii lialicl qiio cxcuirat; ct lanieii lioc pisc:i-
csl, Oiniiia per eiim fncla siiiil. Sciilio. Apostolus lur isic ri>culMiis iii noiiiliii pcclus accepil. Non est
ciiiin (5Jtlocuit : Vi!>iti//i(i et itwiiibilio,siveThiOHi,sive iste s:eculi gcriiio; qiiia dc qiia agilnr, nini sxculi rcs
DiiiiiiiKiiiones, siec Priiicipiitus, tivc Poletiules, omnia cst. Kdatiir alii|iiid, si in sigiiilii aiioiie vcrboruin re-
per iiisitin, ei in ipso (Coloss. i, lli). periri potcst iillra qiiaiii dictuiii sil : ot si qiia suiit
HK Qui uiiiiim :u Verbo crealn Verbuin non tuccct- B alia exposit.e a nobis Mattire iioniiiin , priirciantur.
sive, seil natccndo pcrfcclum e.rislil. — Cuin ergo omiiia Qii:e si iioiisuiit, ininio quia iioii suni; inirciiiiir hanc
pec ipsttin , subvcni el enarra, i|nld iiuii sine eo iii pisialorc doclrinaiu, el iu eu (i/] cloqiiia l>ei seii-
(4) f:ic(ui>i sit. (/') Quod fiicium csl in co, vila (c) ctl tiamus : confe^sioneinque l'airis cl Filii , ingcniti et
(Joan. 1, A). iluc igiiur iiuii sine co, quud iii co fnc- uiiigeiiiti incn:irrabileni, et excedenteni ct>niplexuni
liim cst : nniii id i]iiod iii cofiiciuin esl, eiinin per euin onincm et sermonis ci seiisiis, leneuiniis atque ndo-
raclniiiest. Oinniacniinperipsuniet inipso creatasunl rciniis : ct in Domino Jcsii , excniplo Joaiiiiis, ut
(Culuss. 1, I (i). Iii ipso nuieni crcala ,
quia iiasceba- bxc pussinius seiilire ei colioqui, accubemus (Joan.
liircicaiur Ocus.Scdciiain cx lioc siiicconiliill:icUiiii xni, 25).
esl. i|iiodiii cofacliim csl.quia na.sceiis Dcusvitaenit: 2i. Ilarciicorum aries coiilra fidem vanoe. Fidct
ct ((/) qui vila cial, iioii poslea (|i!:im esl iialu>, 38 uiia viiicii omnet harcset. — Conimeiidat aiiteni fidci
cflcctus csl viia ; non cniiii in co aliiid esl (<) ijuod liiijus Inlcgriiaicni, etcvangeli<'a audoi itas, eiaposlo.
natuiii esl, ct aliuil esl (|Uod iiaiu^ accepil. Nuii ba- lica 39 iloctiiiia, ct circiimstrepenliuin undiqne li.t;-
licnt iiiler se tenipiis el iiativiiis cl profeclus. Scd reiiciiriini (7) (h) oliosa fraudulentia. Siat cnini lioc
niliil (o) siiic sc licbit c.x iis ipuc iii eu liebaiil. riiiidaiiiciituni validnni el iinmotiini adversus oni'
quia vita est (supple n) in ipio liobaut, et Dciis C ncs vciilos, |iliiîas , torrenies , noii fl.iiibns pi-llcn-
qui a Deo iinlns rst , iion poslea (|iiain n.UKS duiii. iioii stillicidiis peiielrandum, iion iiiuiidationi-
csl , (/") scd n.isci-mlo Dciis exstilit. Nascens enini biis (i) siibluoiiduin {.Vaih. vii , 25) : Kt opiiiiiiim esl,
n viveiitc vivus, a\ciovcrus, a perfccto pcrfc';- quiilqiiid a plnriiiiis iiicursaium , a iiullu laiiieii pu-
Ins, niin siiie polesiaie iiaiivitati< su:e nalus c^l, tcrit iiiipclli. U( nntein <|ua'daiii nicdiiaiiiciiloitiiii
naiiviiatoiii \idclicpt suain iion puslea seniiens, scd genera sniit ii:i coinparata , iit non siii^ûlis tai.inin
sc DiMiiii in eo ipso qnod Dcns ex Deo nasccbaliir a-griiiidinibiis iiiilia sini, sed oinnilms in cuniniune
iiil.diiêns. Ilnc iiiiiiji^niliis ;ib ingciiilo : boc, Eiio el nicileaiitnr , b ilicanlijue iii se vlrtutein gi'iiL-rn'is
1'ulcr Hiiuin suiiius {Jonii. x, 50) : Imc in coiifessionc anxilii : ila cl liilcs catliulicu nou advcrsum singulas
l'.itiis ct Kilii Deiis iimus : lioc Palcr in Filio, et Fi- pestes, scJcuntra uiiines iiiorlH>su|icin medcla) coni-
liiis iii ratrc. Ilinc, Qiti wc ridil , vidit cl Palrem niniiis iiiipi-riit , non inlirmaiida t;ciicn\ non vlii-
(Joun. XIV, !)). Ilinc, Oinitia iiiiiv hiibcl Patcr , dcdil ceiida iiuiiicru, iioii divcrsilalc fallenda ; sed uiiu al-
Filio(Joau. XVI, 1.^). Hiitc, Sicul liabct Paler viUimin quc e.idiin advcrsuin siiigiila uniiiiaque coiisisiii.
semelipso , iiu dcdil Filio viiam Itabere in tenteiipio Magiium cst eiiiin ; (8) lot in ea iina renicdia essc
(I) .So//(<;i(i, ;iqiie bcne. J) ciiiida iiccnsiiiiic. Coiicordal Vulg.ila iiosli.i ultpie
(i) lleic iiilcrpuiiitur facluin. Puslca suppiiniitur Grutcns tcxiiis.
(tf anie inlervenisse. (7) lla lcgiiniis III iiostro libro; secunJis curisap-
(3) AJditiir Piiulus, positiim esi, odiota.
(l) Fiirluin esl. (») lii :iiilerioribus cdilionibus, lol iu him ca remc-
(t<) Sine co. dia eise.
(G) lii cudicc nuslro adjungilnr (/iii« »oi<i(, scd se-
(u) lia i-li uplinvc iiiil;i' inss. I;i('il:i vocc mi/ii,

;;anli'r (c) Rdili, nuod iiiilus esl : dissiJeiilibiis niss.
•
scil. solvisli nirlum. Al lii vclâlis su//ii'i(ui'. (/') lii ins. Val. bas. bicadjiiiiur, cffictuse^l Wi-n.v
yUiss>iiia.
tb) Lips. rl rai'. |j()sl Kr. Iiic addiiiit, iiuod fncium
((/> Vat. lias. cudi'x cuni aliciu Valic. ct Cuniul ,
.'>', |>t;cler liileiii vi toriiiii libiDriiin.
elniiucnliiim Dei.
(r) Kiirsiini bic cilili iirafcrrbaiit tii<« trnl : icpii Apiiiis iiws. ()oi
(/() lii Milg:ili> (ii/iii.io. iii uii>>j>M.
îiaiiiiMis iiis' . III i>i llli. 1, II. 10. ^>ii;iiii(pi;iiii cx sc- auleui (iliiisa ct inaiiis sit, (iMitiiiiio il> cl;ir.iliii'.
i|ii>-iililiU'i îisjiicari lic>'l li m li-clii<iiciii Hilariu iion (i) Oiia'iiiir m^v jo/i'i'/,'(//(i/i. Cmli., I'i.il ,
Faui ,
riiisse iiiaiiditaiii. Aiiilirusiiis ipixipie lil>. iii tlc Fiile <i(fr>N>'H(/i(iii. Itcliiiciiiluiii csl Mitiliiiiidnm, iit coiisi it
V. 6, lcgit, vila Ci>. c\ cap. G iii Miltli. n. I>, cl c\ irat,t. in ps;il. i \mm.
/(/) ll I iiiclioics II' .s VI ('iliii. cl i/i(iii i',/ii cinl
cs DE TP.IMTATE LIBER 11. G6
(1)111 tuaibi sunl; et lotklcm vcrilaliscsse doKiriiias, A t|'ioil Clirisius iirDi^riotii sili iJlioiu iic.imi coiiliiciis
i|ii;i(i(lein enint stiidiu ralsilaiis. Coiitraliaijliir iii cciliialem se Dco fcctiit : cl mia cum iis andiani, Vel
iinitm noiiiina hrrrcilcoriMii, et omiics scliohc pro- operibns meis credite, qitia Paler iit me, ct C(jo iii Z'<t-
(lciiil : aiKJiaiit unuiii ingeuitiim beiiin patrcm , el iie (Joan. xiv , 28). fiium i-iiur Imc cst iiiimoliilc
uiiuni imigciiltum Dei liliiim pcrrccli palris progeniem fundanicntuin , uiia bxc fclix luioi pcira rciii orc
(lerrcct.im ; non per diininiilioncni gcnitiim, non cs confessa, T« es Filius Deiriii {ilau'i. xvi, 17), i;ui!a
solidoparlealiqua decisiim, scil omnia habenlcin, gciii se sustinciis argumcnta veiii.iii:;, (iii.iiiix pcivci-
nuisse (a)omnlacunsccutuin;nnnexderivaiioiic lluvu- siialiim quxstioDCS cl iii(idclitaiis caiuiiiiii;c ii;ovc-
vcdeduclum.sed ex omiiibiis ai(|uc inomnilius nnium bunlur.

ah co, qui in nmnibus in quibiis csl c^se non dcsinat 2i. QucEnoitra' tttluiis causa Ctirisiiis s».<c'i';;i)i(. —
libcrnm a tempurc, soliituni n sxciilis, per (jucm Jam in cajteris dispciisatio voliinl;lis p;acni.i.' os(.
oninia facia (I) siint : ncipie cnim esse in his(s3eculi$) Virgo, et parlus, ct curpus; posi.inccriix , iiiiir.-;, iii-
poluit, qua>ab ipsosuiit instlluta. ll;i'C de Lvangeliis fcri,saliisiioslrucs(. i\\im:uu(llaccitut cod. c-.ni. EccL
c.itliolica ei aposielica coiifessio esl. /foiH. c. H ) cniin geiHTis ciiis.i Dci lilius iialiibcx
4^. Tctiimonia conira Sabcllium, eontra Hebioiiein, virgine esi et (e) Spirilii s;iii('lo, ipso sibi iii li:ic opc-
coHtra Arianos. Pelra Peiri eonfe.ssio.—VAlimi\ ct Fi- B ratione famulantc; cl siia , Dci \idilic(^t inunilirantc
liiiin, si audct,Sabellius eiimdcm pr;rdiccl,cl(fr) ip- virtiiie, corporis sibi inilia coiisevit, ct exorcli;i car-
siini illum esse (|ui ulrumipic sit nuncupaliis ; ut iiis iti^tiiuil; ui homo laclus cx viigiiic naliiram lii sc
cuni cu unus sit ambo. iioii uiiuiii. Audict siatim dc carnis accipcrcl, pcniuc bujiis admixiiiniis sotiolaleiii
Evangcliis nuti semel neque itcruin, scd licquctilcr, sanclilic.iliim in co imivcrsi gciiciis liiiiiiatii ([) cur-
llic esl fiiius meus dilectus , iii quo bene comptacui pus cxsisicret : ut qiieinadmodiiiii onines iii sc pcr id
{Ual. XVII, 5). Audiet, Pater major me ett (Jeau. xiv, quiid corporeiim sc cssc voluii coiidctciiiiir , iia rur-
2n). Audiel , Eyo vado ad Palrem (Ibidem, \i) ; el, sum in otiioos ipsc per id qiiod cjiis cst iiivisibilc rc-
Paler gralias libi ayo (Joan. \i, 11) ; et, (2) Clarifica ferrctur. Dei igitur imago iiivisibilispitdoicm liiiiiiani
me, Pater(Joaii. xvii, 5) ; 40*^'< ^" '^ ^ <'>i<« Dci vivi cxoidii iion rccusavil, ct pcr coiicepiionciii, partuin,
(Mattli. XVI, 17). Subrepai llcbiun ,
(r) iiiiiiutii lilio vagitiim, ciiiia.», oiiincs iialurx- tiostr.i; coiiliimoli;is
Dci cx Maria concedetis, ei Vtirbum a dicbus cariiis troiisciicurril.
inlclligens. (5) Uelegai, Pater , clarilica me apud le- 41 25. Quod niliil dicinnm rependere laltunnis. —
melipsiim ea clarilatc, quam liabiii apud le priiisquam C}iiid laiidcm digiiiim a iioliis latila' digiia;ioiiis aflcc-
mundHsessel (Joan.Ti\u, [>); e(, In principio eral Vcr- tui rcpcndelur? liteiiaiialiilis a l)co originis uiiits
bum, et Verbum erat upud Deum , ct Dcus erut Ver- C unigcnitus Deiis, in corpusoiili buiiiani foriiiant saiic-
biim (Joan i, I) ; ct, Omiiia per enm (acla sunl (Ibid. Ix Virgiiiis ulero itisertiis accrcscii. (jtii oninia ton-
5); el, In mundo eral, eimundus per ipsum [ac(iis esl, tincl, el iiitra (|uem ct pcr ipjciii ciiiicia sitiit , liu-
etmunduseumnoncugiiovit[lbid., 10). lLxist;inl (c/)iio- toani p.iriiis lcge priifcriiir, el ad ciijus vocciu Ar-
velli »piislol,itus, si'd uli anlicliiisto, pr.cdicaturcs, cli;iiigcli aiqiie .\iigcli Ircii.uiii , ca'!iim ct icrra ci
omtii couluiiiclia Dei liliiiin illiiJciilcs : cl(i) aiidianl, omiiia iiiutidi hujiis (5) ((•/) rcsolviiniiir clctneiita
Eyo de Palre exivi {Joan. xvi, 2o); ci, Filius in Pa- v;igilu iiifaiili.c ;utdilur. ()ui iinisilulis ct incuin-
/ris iitiu (yoaii. 1, 18); et, Eyo et Pater wmm siimtis piciiciisibilis cst, iion visii, sciisu , incliique modc-
{Joan. X, 50) ; cl, Ego i/i Piure,et Pater i/i ine (Jonn. raiidiis, cunis cst olivolulus. Ilicc si qiiis iiuligiia
XIV, 11). E( postremo uiia cum Judivis ir.iscanlur Dcu rccolci, uiulo se iiiajoiis bcnclicii obnoxiuiu
(1) Siiif. (~i) Relegiil mecutn.

(2) Gtorifica. Ila cl in Graco toxlu : oo^c.^vj ;j (l) Audienl.
{Joan. xvii, 5). (5) liesotvcniiir, noslcr cum aliis mss.
((i) Post yenuisse addilur in iiiioms.Colb. geiiiium. lioiic universam iii cn tentiisse. ilaud alisimili raiionc
(b) Vai. bns. codcx , ipsiim sibi esse : tioii placct. D l-'':^ papa Serm. i dc tipipliaiii;i aitCbrisium naturnm
(c) lii edit. omiie iiiilium. .\best oiiiiie a tiiss. (|uatii- uiiiversa; humanilalis asîiiiipsisse ct vulgatus Tiliis :
lis vxstet nur.i. 4. Bostrctisis in Luc cap. 12 Per massic nostra; priini- ;
Excusi, sed suh Cainul. cudcx ciitn

aniiclirislo. lias universam naluram humaiiam indnisse. lliiic Grc-
((/)
goiiits Nyss. Or. catccli. c. 52, a Tlifodurciu rclatits
iiiioCulb. , uovelli aposioli sub aiilicliristo. Rcclius
diai. III, docct iilco iios ciiiii Clirislu rcsurrcxisso
alii, novelli apostolalus, sed ub aiiticlirislo. iil cs'., no- ,
velliim npostolaiittn noii a Clnislo, scd :ib anticlirislo guia non alimide. (/iKri/i c.x. mnssa noslra , cral hoiuo
obiinentcs. Quud (Oiifirtn. tiir bis lib. vt, n. 57 ;Vi7(i
qui Deiun siiscepil qui pcr risurrctioncm e.rnlluliis
,
lu liodie, novi uiwslolalus mcndux sacerdotium, ingeris esl. Pcriiide, iiiquil ibid., uc .</ imiversn niilurn wiiim
Cliiistuin c.c iiiliHo criiiiiirnin.
qujddum essel animal, uniiis pnrlis resuircclio tn lo-
tiim penelrat. Iia Ambrosins, lib. ivdc Fidc, (':ip, 10,
(e) Spiriium sancium liic Vcrliitm ipsum iniclligi
iios in Cbrislo addextcrani 1'atris scilcie cii;iriat per
iiianilcsluiii t'sl cx siiliscqiiciiiibiis. liiiic cap. 2 iu corporis unttnlem. ilitic iliiislialiii' (puikiiiis llil.inus
.'.lallli. 11.5, discilc legilur lllirislus e.t inuliere niUus,
cuiii Palrlbus aliis asscial. Clirisluiu tialiir;c , s.iiicli-
per VciiiiHi f.iio (ncius.
tatis, rcsurrcciioiiis acgloii.c sua: iiosjaiii p;iiiicipes
(/') Ilic el alibi sciiiirc vidctiir liibiriiis Clii isliim etlecisse Vidc iii .Adnol, ad Coiittii. in M:iilli. c. 2,
noii siiigiilaicin, scd uiiiversaiii gciicris Initnaiii iiatu- nuin o
r.nu a'-suiiipsissc. Al, ul cx suhucxis liqiiel, lioc pu-
{g) In plitribus inss. rcsolventur.
tius scnsii, ciiiti tiulur;c uiiius nc singularis susccr-
»7 SANCTI llll AIUI Kl ISCOl'1 C8
I iiiililtiliiuir , i|unii(o niiiiiis h;cc Dci ronviMicriiii \ III ad srmentivam inciintis Spirilus eincaciam snh-
iii:ijosi;ai. Nui) iilc egiiit lioniii rfnri ,

pi>r i|iiein Iioido sianliain cor|ioralein divinx- virlutis inumbralio trm-
ruriusoiil: scil iios egiiiimi-. iit Dcus caro ficrct, cl prrarel. Ilxc conccpiinnis est diguilas.
li 'hiiarcl iii iiohis, iil ubt , assuiii|ilionc carnis uiiiiis 27. PariHS digiiiittt. — Videimus parUim, vagituni
ihlcriia uiiivcrsx cariiis iiicolcrct. ilumiliUs ojus iius- et cuiias digniias qiia; scqn itiir. Loquiiur ad Jusrpli
li .1 iiobililas esi , conuiincliu cjus honor nosler est angclus parituram Virginem, ci euin qiii iiatiis fucrii
i|iioil ille Oeus in carne (u) consistcns, lioc iios vi- vocaiiduiii l''.iiiiiianiicl, id est, nobiscuni ncuin. Pro-
ciksiiii iii Ditiin c\ carne rriidvaii. clainal Spiiiius prr proplielam (Et. vii , H), angelus
"0}. llumitiliiUm (OHceiilionis i'l partui diiinitat com- trsiisesl, Dciis nohiscum csl illc qui nascitur. Novuiii
ii,eiulal. — Scil ne fortc dclineant scrupulosas nien- Magis de coclo sicllx luincn (i) effei tiir, et coeli Uomi-
liiiiii raj;ii.iiiiincs ruiia,- , vaRilus, |iarliis alqiic coii- iiiini signiim raOcste prosequitur. Angelus pasuiribus
tr|iiio; rrililciida cst siiigiilis (/') Dei dignii.-^s: ut vo- niiiitial n:itum Chrisiiim Doininum , salulein iiniver-
luiil:uis liuiiiilii:ilciii |ioleslatis aiiihiiio prxcedai soruin. Miiltiludo cxcrcilus coclesiis in laudcni pucr-
iiec diynaiinucni iligiiilas dereliiuiuat. Videamns igi- priii concurril, cl lanli opcris pra;coiiia divini caetiis
liir i|ii.e (I) siini niinislcria coiiceptus. Angelus gaudia cloquuiiliir. Gloria dcindc in coells Deo, rl
Zirliari.e loi|uilur , sicrili partus afTertur, de incensi B p:ix in lcrra lidu.r voluiitaiis lioininibus nuntialur.
loio sacrrdos niulus cgrcditur, Joaiines hi vocem Adsunl deindc Magi , involuium pannis adorant ; cl
;iilliiic ulero niairis dcleiitus eruiiipit, Mnriam angc- posi lllam iiianis si ientia: su:b opcralionem arcanain,
l.is bciiedirit, iiialrcm lllii Dei virginrm pollicetur. posito in cniiis gciiu flectunl. Sic per Magos cunaruin
Illi xiiginitatissua; consiia dlfricultaie facli conimo- sordes adoranuir , sic vagiins per angelorum divina
xriiir, ange'us eflicicnli.Mii divin:r opcratimiis expo- gaudia (2) hoiioraiur, sic partui proclantans per pro-
iit; ail riiiiii , Spirilin tanclut (c) de tuper teniet in pliclam Spiritus, el (5) (j) angelus nuntians , el no-
(r, ci virtus Mlistimi obunibrabit libi {Luc. i, 55). Spi- va; lucis stclla lamulaiur.Sic initia nascendi Spiriius
I iuis sancius de super veniens virgiiiis interiora sanc- sanctus supeivciiiens et inumbrans viilus Aliissimi
liliravit, el in 42 '•'« spirans [

quia uhi vull, Spiri- nioliunliir. Alind intelligiuir, aliud vidclor; aliud
liis spiral (Joan. in, 8) ] Id) n:\U\tx se htimaii* car- oculis, aliud aninio(4) conspicilur. Parit virgo; iiar-
nis (e) immisruii; cl id, qitod alienum a se erat, vi tus a Deo cst. Infans vagil; laudantes angrli audiun-
piicsumpsil: ati|iie ut ne.quid lur. Panni sordcnt Drus adoratur. Iia polestatisi
siia ac polesiate (()
;
pcr imheciHilaiein huinani (ij) corporis dissideret, digniias 43 "<"> amitiilur, dum carnis (5) {k) hu
J|
virius Allissiini virgineiri olniinbravit , innrmitaiem niilitas adopiatur.
ejiis veliiti pcr umbram (h) circumfusa conlirmans ,

C 28. C/irt»/u» gettit Deum egii. — Par eiiain reli-
(I) Sini. (4) C'oiicitii(ur.

(i) HoiioraiiJur.* (5) llumilitat adoptaiur. Sic legi> dehet. Pe hujus
Et i(/i;)siim angelut nunliant. loci coiitrovcrsia qux vide prxmissa sunt.
( <)
(a) Vetusiior codex Remig. subtistent. Mox mss. (r) Iinmisccndi vcrbum hic non confusioncm uirius-
taruiit. el Vat. has. ex carnc renati. Uhi apud Leo- que natiirx scd intimam conjunctionem.
signilicat ,
Aotiit enini , inquit Lepurius in libello emciid. vne

iiriii, a mio lia;c llilarii vcrba laudantiir ep. al. xcvii.
Mimc cxxxiv, inivissima ediii'>ne ex ftoin. iiis.
iii
corruplioHe mitceri «1 lamen in veritale miiceri. £o-
,
lesliluUini csl, in Dco es carne renali. IVjcstat laineii dein verbo ad exprimendam Verbi cuiii rarne con-
rc'uvaii. Seriuoeiiim est de nosira per
(".lirislum rx junciioiiem niuiilur lreii;ciis lib. iii, c. ^l ; Novatia-
su^rcptione cariiis leparatione , cl vrhili quadani :ii nus de Trin. c. li^t.yprianus de idol. vanii. ; Augus-
Driiin comniigratioiir, iion dc regeneiauoiie per l)a|i- tinus episl. cxxxvii, n. 11; Leo Papa, Ser. 3, de
liinuin. l'oiToincodicecan. Ktcl. Hoin. apod Mat. Chr.; Vigilius I. i coiii. Huiych., ctc.
iiiin
driii Lronem T. n. p. ii-i. h;vc

rursuin rxliilienUii, (0 Verbis praisumo et assuino Hilariuiii promisiuc
b ril ciiiii iectiooe iiiiaiii reiiiiennis. iiii ohsrrvatum csi alibi.
(b) Id esi, dcclaraiiduni esl

quomodo iii Chrisli eon- (g) [n nis. Vat. bas. hHinani generit. Tuin posi
orlu, aliisque qii* inlirina iii eo vidcnlor, Dei distiderei, supple a Dei dignitule.
< (plii
,
diMiiiiii coiuniendrlur. Drinde «olmilnlis

inlirmilnlem (h) A|'ud Lips. ct Par. cirtumfusani. In ras. Val.
qu» ex drlei lu vohiniaiis suscepU esl. bas., circuinfulsa. Bad. ei Er. cum oinnibus fcre luss.
ilirii llilariu-.
Tnmpoutlaiis anibitio idcin esl quod magnific» ct D circtimfusa.
gloiio"» pdlcslali» osieiilalio. (iIScrihui)lconslanierTet. lib., ec/V-riKr.vel /Ktc/ertHr.

(r) Mss «iiperiieni^t, sinr de. (j) Sic msb. Iii vnlgaiis aiileni hic adjicilur idip-
el Kr. ikt ae hiinuwir nirtii imniiiirHif ; tuiii;et inox liaheliir dcnuper t'riii«ni.
((/) ll;id.
di'prav;itr. Niiiiiiuni non adverlrrr SpiriUim s;»nrtiini Apiid Par. iitimiliilur : inale. Nrc mrlius deindc
(k)
iriii liir dici lerliiiii ,

srd srrnndam Trimtalis pcr- Vi.loniius codcx, diim carnis humamiai. Tum Uad.
S'iiiani qiii" prii|iruiin silii coriuis condidrril; ad et Lr. cuni iiiiniiutlis inss., aiicrnrur : qui lorus nia-
,
gii.r olim qiicrrU' orr.isi<inrin dnlil riiiii Frlix l'r-

i|uo(l opus sigiiilir.iiidum noii iiialc niiUir lliUrius ,
jjiirdiidi verho utp.iie qn:» usus est Moyses Grii. ii,

,
gcllitanus illiiin in h;rrcsis patrociiiinni îdilucerct.
inslitulionrni. Spi- Iliiiritiariis quipp(< iiiiiio prxfil. in lih. dr PrtPtle^l.
7, .vl cnarrandam pritiii hoiiiinis
Vir;;inein dc^censuii» cadain raiionc iradtl : h ilifrm iiifflirriii Oriiellilanir iivilalis epiteo
iiiussancti iii
cinrujilo mHnenbtii
iiiiirprrtatos esse phiriiiins 1'airrs osiendinins prx- piiiii in conrilio rcvicluin , ipiia
liuiinis noslriu pcneialis § I. Ihi inonuiiiHis li«nc jiiniore biottutkecario .iqueiuit yiiiuiii, lilirHiu B. Ilila-
lih. de Mul. Vaiiil. lerlioiirm Carncm spirii riinti, «( ubi tcripiiim erat ADOitiiiK, inimiul , car-
Cyiiiiani ,
siiii'-io ciwiicr.inie vuluilur , coiriiplionis valdo nis humtlilai 4D0Piiniii Sic rt Alriitniis coiilra cuui-
,11(1
siiirrriorihu.smss. ilrm lih. VI i'u omnino pcrverstssimc dicii , Anoi'TA-
(S'i' sii^pcclam ; ciiiii rjus loco iii :
iXA, li. Ililiirius ait, .\i>iiii.iTm I.iiriii» r'/uiiiriM

h.ilcalur, Curiic Spuilus iiidMidir. iibi .
.siiiirlus
«9 DE TRINITATE f.IBER U. 70
(|ii:»> osl rnrsiu oelatis. Nam omne (empus, quod \n A mundi aecepimut, ted Splritum qui c.v Deo ttl , ut
liomino ogil, iii (1) Dei opcriliu noii esl (ein|iu$ dicere: (aiituin iilud in tiniversis E( rursum : Vos auleni iwn estis in carne , sed in tpi-
vir(ulum et curationuni gencrilius con(uendiin) est rilu; (5) (e) si mmcH Spiiitvi Dei in robis esl. Si quis
iii cnrnisassumpiione bomincm, Doum vero in gesiis aittem Spiritum Chritli non linbet , hic non tsl ejus
rcbus exsis(ere. {Rom. viii , 9). Et rursuin; Si auitvi Spiritut ejut
29. Spiriium tanciHm ette. — De 8|iiritu aulem qui luscilavil Jetum a mortuit, hnbilat in vobit ,
qui
s»nc(o nec Ucere oporiet, nec loqui necessccst: seJ tuscitavil {() Christum a morluis, vivifuabil ct nmta-
sileri a iiobis, eorum causa qni nesciunt, non po(es(. lia corpora vttlra propter Spiritum imm qui httbilal
Loqui au(em de eo non necesse es(, (2) (a) qui Pa(re in robis {Ibid. H). Liide qnis est , el doiiatur , cl
c( Filio auctoribus, conOtendus est. Et qnidem pDto, habetur, et Dei est; cesset liinc sermo culuinniaii-
an sit, noh esse tractanduin. EB(e:iiin; quando qui- tium. Cum diciint per qncni si( , et ol) quid sii , v<l
dem donaiur, accipidir, oLtinetur; et qui confcssioiii qiialis sit : (j) si responsio nogir;i displicebit diceii-
f'alrts clFilii contieius est , iioii poiest o cunfessione tium , Per quem omnin ,
(A) e( cx qiio cmnia sunl,
l'atris ei Filii separari. im|ierfec(uin cnim est iiobis el quia Spiriluscst Dei , donuin lldeliiiiii ; ilispllceaiit
totuin, si aliquid desit a lolo. De qiio si qiiis intclli- g cl Aposioli ei Prophetse , hnc laiiium de co qiind cs-
gcnliae nnsirx sensiim reqiiiret, in Apos(o1o legimus sel loquenlss; el posi bcec Patcr ei Filius (i) dlsiili-
nnibo, QHOiiiam esfis /i/ii Dti, misil Dcui SpirilHm ccbil.
ftlii sui in corda (fr) nottra clamantem , Abba pater 30. El P«ler et Filiui m( <aiic/u.; Spiritnt. — Ma-
(tjalal. IV, 6). E( rursum : iVo/i/c (•oii(riii(rti« Spiritum nere auiem hiiie quosdam in igMortiiiti:i ;jii;up ambi-
(anciitm Dei, in quo signali etitt (r) {liphei. iv , 5()). guRate existimo, quod lioc teriiuiii, id cst, qnod
El ilcrum : Not aulem non tpiritum (d) hHjus l^l^ (i) nmiilnutur SpiriiusBantius, vi-Jeaiil pro l'alie et
(1) Forie rec(ius in nostro codice prjBlcrmiltilur ii) Qui a Pair«: non male.
|iiM'pusi(io 111. (.5) Si quidem.
hiimHitnt a Magit adoratn fi( , el mytticii munerum Iias., CoU). et Carn., a qniliiis dissidcre consentien-
ilieciebus hnuoraia , iion ndoplala. Pcnes nos es( lilicr tihus iion cst liiliiiii neciio;i ex r.orni. iino .Snrboii.
,
(.orlicicnsis nnie annos 800 scriptns posiremas ali Colb. re«(i(uimiis 7«« Paire, id esi , si nostra nos
I
liascc syllabiis p(a(iir loco abraso exlnliens; etsi niala iioii fallil opiuio, qiii cuiii Po(rfiii ei Filinin am;(ores
linsitaii fiile, noii lamen male adsoriptuin

cst ado)Ha- liabeat, conhtendus est. Cei te Filium Spiriius saiicli
(«r:qiiain lectiom^ni codiccs Colb. cl Carnnt. aiite aiictoreiil rocafl jam :iiidiviiiiiis miiii. .1 et iiifia ut
Folicis 3CVHin e\:iiati , aliii|iie sano prorsns c( iii(o C por Pairem i(a ct per Filium esse Spii iium sanciuiii
yiii loco cxhibcii(. Neqne advpUiliir aliiiil lilc snnat deelaralur, qiiod paiilo post iiola /i ostoudomus.
qiiam assumiiur. Ex co enim i|uniViisteiidit Hihtriiis (/)) Editi , veiira ; renitciitihus iiiss.
Clnisio , etinm piistqiiam ciirnis huinllilaiem as- (e) Siilijungiiur
in ms». Va(. bas. el Camul. , in
siiiiipsit, diviiios hoiiores dclaios ab angelis a Ma- ,
ilieiHredemptiomi.
î'!, Spiritus sancti lestiiiionio, ctc, appriiiic conclu- {d) Prnnoinen Itujits hic e( infra, n. 55, abent a ve-
dit ilignitatem deitatis non amitti, duiii c;iriii$ liiimili- lusio ms. Colb. et Gcrman. favciiie gr.xco itxlu.
t;is assumilur, seu Dcuin poteniia sua noii cadere
,
(c) Cnrl). ins. cum duobiis Uenii^. tl aliis, niiyui-
ciim hoino infiniius cssc incipit , citi , iit ait in psal. dein .Spiriius Dti.
LV , n, 5: <a;iiinnien[i te ex forma tervi tirtulem Dei (/) lia juxia giaecuni mss. nieliorps, ubl iii
alqiie nalu>am forma lervilii non ubtlulit. \l si pri- viiig:Uis, (ju! s!isci/aii( JcsKm. Mox iii imp ms.
Colb.,
liilcris advrulur, non cx oniiiibus superius assninptis pioptcr tiiltabilanleiH spiriium ejun in tfobis.
ciit CDiicliislo, seil t:iiitum ex pnixiniis verbls, Paniii {{l) Sola cdilio Par. , sii; responsio. DoinderftVcti-
sordent : Deus ndoratitr. Imiiio ex liac assunipdone ,
liiini rclerlur ad-woj/ra, qiiod iiis(ar e3(
noKrtiin.
iit qiia iioii coiilinotiir adorari , null:i cril
iii>i Dciiin {h) Etlili, in qiio. Melius iiiss. ex qtto otnnia; qilibiis
Coiicliisin, qiige cariiis hninilitalem ndorarl pi;udica- vcrliis llilarius Filliim, Slciil et suportoribus per quim
ret. Itaqiie non aii hilarius carnis hiiiiiiliiatein a .Ma- oinma P.ilrcm «olet iiidicare. Sio supra n. i : Unus
!;is :idiiia(ain , sed 0x Magorum adoratiniie aliisquc
est enim Deui Paier ex quo omiiia , el unus Viiigeniius
arûineiitis deiutcni siib cariiis hiiniilitatu latenleiii D. N. 3 C. perquem oinnia ; ct paiilo post (jnu po-
. :
doiiioiistiat. Ilnc spcctal i|iiod iii pâl. cxxvii, iiiiiii. tv teslas per qttam oninia una progeiiies ex qua oiniiut.
,
8, corporis assnniendi propusldiin vocal adoptioiieni Iii lils igiliir Per quem ontitia et ex quo oiiinia, re-
,
coipoiii quod ex virgine prtcsumpliirui eisel. Al si spoiisio habeiur ad iiistitutam qu;fs(ioneiii per ijuem
liiiic qiiiiilaiii inodu eiciiâtur Fetix quis xquo aiii- sil Spiriiussanctns,
; qiiasi dicorel fir eiiin est per :
mo feric valcat eum li;cresis su,c paironum qu:c-

,
qiiem omnia, sicul elper eitw exquo oinniit. Iia ct ad
si.ssc ac ciiassc llilariuin , qiii ubiqnc nduptlonis in
diiasalias qii.Tsliones subscqi!Cntes ub gitid sit , itel :
Cliri.ilo iiomcii cxliuriescit, ac ii(!min:itiin loio llb. qualis sit, sobrie respondetur, Spiritus esi Dti, donum
M, noii adopilviim scd viTiimac propriiini lillniii cuiii jideliam; nequid asseratur, quod a propbetis otapo-
csse accriiiiie propugiiat. Deniquc liuno iôuin iiiii- slolis iioii sit acccptum.
laliis vidclnr Ambrosius lili. i lie (ide c. 4. ubi ex
Carmit. ins., ditpticebunt.
fi)
Mjôniiii ailoratloiic , hunnrnate cimaruiii, angclo-
(;) Siila edilio Par. doiniitalur : lapsii librarloruni.
liiiii obseqnio, clc. cniiciudit Iia ncc digiiiliis na-
, :
Apiid qnos autem |iro Patre el Filio Spiritus saiicli
lunilis nKtjestiilis amitlitur, et aisuiiiptce carnit verilai
iioiiien iiilelllgi .soleai, supervacaneiiiii est aiinoiare.
coiiiprobittur.
Sic enim pnimiscue hoc Vocabulnni iisinp:iiii Her-
Ediii »\ iinico nis. Colb. nulliiis fere aiietoriia-
(ri) mas, Juslimis lrcnj'U6 Taii.inns, Tcruilllanus ,
, ,
\\i,<IU!aite Patre. Mss. Ckirb., duo Romig., Thcod., Lacl;i!itius , Cyprianus, PbuPbadiiis Epipliaiiiiis, ,
Pratol.. Viiiil.. Silv.. efc, q\{i a Palre. .Malleiiius qui apud quob S;>m(iu divinaia naiuram (ribus p(;rsoiiis
cum Paire. Sedcx veterriinisomniuin codicibus V»t. couiraunem passiin sigiiificat.
II SANCTI IIILARII EPISCOPl n
lio rri<i|ii.:iiU*i- iiiU'llii;i. Iii i|iin iiihil scrii|jiili i-st :
j^ iii:iU.it : i|ii<itl Sainaria nil .iJorandiim Dciiin pcr
bivu ciiiin r:U<;r, sivu I''iiiiis, (I) (ii) ot Spiiiliis ct li:ins};i(;ssioiiuiii loKJ.s lodiin iiiomiIs ulcgeral , Jmkri
iancins csl. vero lenipliiin » Salonionc condituin rvligioiiis »cdoin
45 ^'' C'i"i "<li<"i<:<'«^'i">< <i<. Deus Spiriiiis csl. cxi:>linialiaiit <|noruin nirorumquc prvsnniplio , aul
Hrriir Siiiimrilaniv Deum (cm/i/u iv/ moiilecUunleiilis. — r.ollis uklito, aiit cxsiruct.i: doinus roiiravo, liuuui
Sod id qiiod iii Rvaii);uliis legiiiir, Qiiii Dcits spiriir.s inira qiifiii omnia ct cxlrn qiiein niliil ojus c.ip:)X
eii(Joaii. IV, -24), diligciitcr csi coiiliioiiiliiiii qiioinodo Cit, rniiliiicbat. Ergo <|iii:i Dcus iiivisibilis, incoiii-
ci i|ua raiionc sit dictuin. (Jiniiu ciiiiii illctuiii ut prcliciisiliilis, iitiinuosiis46''^'' ait lUiini.iiis veiiissc
dictiir excausacst, el dictiralio cx sciisu crit tuinpus.ut niiii in inuiitevcl leuiplo Dcussit :idor.iii-
inlclligciula (b) dicondi ; iie quia rcspoiisuiii a Donii- dus . qnia ipiiilus Deus ist , cl spiritiis iiec ciiciini-
110 csl, Spiritus Dctis cf^t , iilcirco cuiii sancti Spiri scribitur, nec tciictur, (d) i|iii pcr ii;itur.e siix viiiu-
lus iioiiiiiic et usus nogclur cl doniiui. Cuin Sainari- tcin ubique u-.t, ncqiio usqu:iiii :ibcst , iii oiiiniliiis
ian:i Uomino cral serino : vciicral unim redciiiptio oiiiiiis cxubcrans : li«s igitur verus esse adiir.it<ires,
univcrsoruin. Cui posi niullum scrinoiioin (c) aqti:c qui in Spiritu el vcriiaie .sinl adoraluri. Adoraturis
viv:o, ct quinquc virorum , et nunc cjus qui esscl autcin in Spiriin Oenni Spirituni , (f) aller in briicio,
alienus(//)i(/ ,liO), miilier respondil : Domiiie,aiiimad- g altcr in lionoro csi ; quia discretnra estin i|uo quis-
rerlu qiiod propliela es. Paires nosin in muiiie hoc qiic sitadoraiiiliis. Non eiiini tollit sancti Spirilns ct
adoriKeriiut ; el vos dicilis ijuoiiium iu Jerusolyiiiis est nonicn ci do:iiiiii ,

qiiia dicium csi , Deus Spiritus esi,
locus ubi adoriirc oporlit. boniinus respondit : Creile Rosponsiini autciii ost niulicri Dcuni teii^plocl montc
iiii/ii, iiiulicr, quonium veiiil liora, quuiido neque in tslo claudenti, cssc oiniiia in Deo , Dcuni in sonioiiiiso, ct
moiilc, neque iii Jcrosolyniis iidoi(d)iiis Palre.m. Vos invisibilein alr|uc ini?oiii|irclicn$il)ilcin iii iis <pi:b
adoralis quod nescilis, iios udoramus quod scimus , invisibilia ci iiicoinprcbcnsibilia sunt adoi-aiiiln:a.
quoiiimii saliis ex Judxis esl. Sed lenit liora, el nuiic Al'|ne ita nalura ct miineris ei bonoris (/") sigiii(ic:Ua
esl, c.im ri-ri ndoratores adorabtint Palrcin tn Spirim esl, cum iii Spiritu Deum Spiriiuni docuii adoiaii-
et vcritule ; cieniiii Pater lalcs qiiaril quiadorent eum. diiin , ct liliert:iteiii ac s<-iciitia:ii adoraniiuin, ei ado-
Spirilus enim Deus cst , et adorautcs eum , in Spirilu randi (q) iiilinitatcm, diim in Spiritu Duus SpTitiis
et vcrilute oporlel ndorare ,
quia Deus spiiitus est (Ibid., adoralur, (h) ostemlcns.
21 ei scqq.). Mulier igitiir trailiiioiium meniorpater- 5-2. Similc linic eliain illud Apostidi esl :
Qwiii Domi-
nariiin , vct iaiiiqii:>m Smiaria in monle, vcl lani- »111.1 SpirilHS en, ubi aulem Spirilus Domiai tst, ibi
quam Jcrusalciu in lcinplo ailurandum Deiiin cxisti- libcrins est (II Cor. iii, 17). Discrevit ad intelligcnii.c
(I) Et Spiritus sjiiclus esl.
(a) Pluri's mss. cuni vnlgaiis et Spiiitns saiictus , C tii eo qiiidcm miaiiiie nou comparatur iiec comqualHr
tsl. Pnercriinus ciim uiio codice Vaiic, ci Spiritus Filius Putri, dum tubditus per obedicaiiiv obieqHtlam
el sancius rsl nisi iii;ilis ciini vclure Colb. ac (>criii.:
. est, diim ad deMeram Dei tiim conscdil, cam tiH ut
sive Filius erit sanclus Spiritus. coiisideret dirlum sit, duin mitHiur. duin accipil, dum
(ti) V.iUli, dicenlii. Lcgciiduin csse diceiidi passivc in oninibus voluiitaii ejus qiii se iiiisil obsequitnr. Scd
lum m>s. auclorilas, luui b:ec siiadcnt lili.
potioru'ii pidiitis subjeciio non esl esutiitia' diniinulio, nec leli-
IV, 14: Intelligenlia enim dictoruin e.t caiisis esl
II. giunis vjfi.-ium deiicnercm cfficil Hiiluram. Et post paiic:i,
nssuinenda dicendi : quia iion sermoni rcs, sed rei ;.<:( Uabiiis noinen, ied cjiis ciijits et /i/iiis est, fil Pntri et
«criiio subjectiti. obscquio subjectus ei nomine. Dcmuiii lil>. iv, solcm-
(c) lii mss. opliiiix not.v, uqiice vitx, et mox qui iiis cst dislinctio Dci diciiiiis seu jul>cnii$ ct Dei ,
esset alieni. criicieotis, qiioruiii t:iiiien iina iiatura pnpdiratiir. l!.l

(d) Nonnulli niss. cnni cditis, quia. Sequiinur pn- cti:ini liic iibi Spiritnin s:iiictnin a Deo, iil est, a Fa-
tiores. Doiiide in iiis. Vat. bas. ei Vict. onirics exupc- tro, el a Doinino, hoc csl, a Filio, subsistcndi r.iiionc
rnns. Habcnl eliainplcri<pii! alii oiniics, uniis Sorlinn. alium csso oîensnm cst, n:iliira iion aliiid e>so muliis
omiie, alii ircs omiiid. Niliil iiinlaiidiiiii vidctur. Ver- doiiioii^tr:itiir. Quid ciiiui aliiid silii viilt, Donin iiili.
liuiii eriilicro, iibi dc S|>irilu seiiiio est, llilario <'St nlinin, iuvisibileni, iiicomprclioiisibiloiii, inioiciisuin,
rainiliarc. Du illo li:ibet cap. 10 iii M:iitli., niini. "i : ciiiii iii Spiriln ailoratur, jaiii iiifiiiiia rati"nc, ubii|iie,
Quanlumlibct assuiiuiliir a cunctis, ad lariiicndum sc iii iis qii.o invisib:lia ct iiicoiiipreliuiisibilia siiiit, iiii-
seinper cxuberal. adorari; quid, in<|ii:iiii, lioc sibi
liinicn
fO;)i<i
(c)
tiidicdlur, fui
Iii
,
——
— quod .j
ms. Vat. bas., uller in vbscquio. quod ilu J^ daiii

lil
liirqiniiir
.,
ca|).
cxuheiel
...... ^.
1.5, ii.
—
l() : .Vpirilii.s nio
viill,
......
111 scinclipso
nisi lioiioranlis
...... .... ..,,.. ct honoraiidi
>,. Spiriliis
- ,
csse propoitionum , .rquilitatciii el niiiiatcm

oiniiiiiio-
S|:irilu sanclo dictuin, ul ali uo Spiritii qui ailor:iiidiis perlocla<ii 't
cst aliiitn ciini cssc conliciaiiir, vidori po-.>ui Ari.niis

Ita inss. (() iiisi qiioil iii Carnul., ampiissiiH'! stQHi-
ravcre, Spirituin saiiciuiii 1'aliis el Filii miiiisiruin
liciintin iii vulgalis
est At crprcMii cst. S|iiiiliis ,
cfliilicntibus. At illn Uit|ii( ndi niodo lanliim liabet

s:inctiis, supra, n. 2, iliclus e»t niiiini- ipio.l s
qui
r.ilioiium proC'"<si>iiiis, seu sii)iordinalioiiis
llil.:riiis
Doo accipimus, nuiic vitlctiir dici iiiuiiu-; ipi .1 IVn
qii:i Spiritns sancliis siibjicilur priiicipio a qiio pro-
deferiuins Koipâ <|uein a lioo accepiniii> Sptrituoi
Cotlit. Sic de Filio, lc.ianto sc iion possc <|uidipiain :i
ci ie<lilinius, riiiii n.>ii iiostro, sod illius Spinlu \i-
se nisi videril Palreui racioiiicni , iii l's:il.
ra<:ci'C
vciilos cl f.iinulaiuiir.
cxiwiii, niiiii. 'ii, bxpiitnr: Co.'ilc>.'ai(iin dc se pola-
ll:ci' ailor.indi iiiriiiilas inin rcpcMliir ex cu
lalem pcr reecrentiiv hunurcm ci iiii uiiiiilu mcmineiat (il)
iii <'nui a<|or,itur , Sjiiritnin liilinilum c<se no.csso

confitendii subjccil, non sibi adiincns quud siinilia Pul i
poiset, sed eum pcr qitem similia posscl oslendens Sic, csi.
lili. dc Synod., n. 51, divcrsas ciiiiincrat ratiuncs, (/() lii ctlilis, oil:'iii/i/. Al iii scripiis, ojIcik/ciij,
ipiibds Filiiis, cli:im qiia Deus, stilijiciliir l'.itri : \ cl <pioil reluriur :id docuii
w
73 Dli TRIiNlTATE MBER 111 74

significnlioncm (n) cuiii fiiii c>l , ;ib ei cujus csl. Nuji A ''"', '" /iT(f iunl Dci. Non eiiiin uccciiinis xpirilum scr-
ciijinjîiilicrc li;il)ciii|iiciMiii;ii csl, ncqiie cadciii sigiii- viinlis itcruin (i) in limorem, seJ accepistii Sfiiriium
(icalio coiiiiiici cuiii alque cjus.(l)lla ciiin dicii, Dunii- adoijlionis , in qno clanwmus Abbu paler [liom. vui,
nus Spiritm eit, naturam iiirinitnlis cjus osiciidil, 14). (g) El rtirsuni Oiiia nemo tn Spiritu (/1) Dci diiil
cum vero adjecit, Vbi Spiriius Domini (b) ibi tibertas aiiatliema(^) Jcsu.et nenwpolesl dicere Dominum Jesmn,
esi , eum (\m ejus est significai; qiiia ci S|iirilus nisi in Spiritu suncto (I Cnr. xii, 5). Et rursiiin , Divi-
Doniinus est , et nlii Spiritusesl Doiniiii, ilji lilieitis sioiies autem (0) donoruin suiil, idem autem Spiritus; et
cst. li.cc noii tjuod cauâ poslulel dicla sunl, scd iic divisiones minislerioruni sunt. (1) idemautem iJoininus;
quid in his obscuriialis (c) h.crciet. Est eiiiiii
47 ct divisiones uperalionum suiil, xcd idem Veus, qiii
Spiritiis saiiclus uniis ubiqiie, «'nincs |iairi;ircli.is, operatur omnia in omiiilms. Unicuique nulcm doiialur
prophcias,ciomncincli(iruiii li'i;is illiiniiii;\iis, Jom- illiitiiiiuilto 46 Spiiitus ad utiliiaiem. Aiii autem da-
iiein cti.iin in uteni inalris ins|iiraiis : daius deiiide tur(Tj perSpirilum seinio sapienlia:, alii serino icienlia;
aposiolis c;itcrisque credeniibus , ad (2) •igniiioncni secundum cumdemSpiriluin, alii fides in codem Spirilu,
ejus qiire indiilia esi verilalis. alii dona sanitaluin in uno Spiiitu, a/ii operatio virlu-
35. Spiritus sancti quod officinm In nobis. — Quod tutn, ttlii yrophelia , alii (jj sepiiratio spirituum alii
aulein sit offlciiim cjns iii nubis, verbis ipsiiis Domiiii B genera (8) linguarum, nlii [k) interpretalio linguarum.
niiilianius. Aitenim: Adliuc mulla habeo qucc dicain Oinnia aulcm liccc optrntur nniis atque ulem Spirilus
vobis,ted non polesiis ilUi modo portare (Joan.\s\,ii). (Ibid. i et seqq.). Ilabcmus iijiliir ilnni istius caus.im,
Expcdit eiiim vobis ut cgo e.im ; si icro, miitain vo- h.ilicmus effccius, ei ncscio quKl de en anibigiiiiatis
bis (3) Advocatiim (Ibid. '). Et rursiiiii ; Ego rogabo sii, cujus in absoluio sil et causa, et ratio, ct poiestas.
Patrem, et alium Advocatum mitlet vobis (d) ul vobis- 5.3. Spiritus sancti donuin iiiQ.riinc ncccssarium.
cutn sit in aternum. Spirilum verilatis [Joan. jiv, 16 et Absqueeo habetur nuluru Deum inlelliqeiidi, non usus.
il). llle tos diriget in omnan veritatem : non eniin — Uiamurergo tam libcralibiisiloniset lisuni maxinie
loquelur a $e, sed qucecumque audierit, loquelur, et neccss:irii niuneris ex|icl.iniii5. Ait ciiiin, ut jain sii-
venturaannunliabil vobis. Illemc lionorijicabit, qitia dc pcriiis oslendiiiius, Aposloliis: Nos aulem non spiri-
(4) iiifo sumei (Joan. xvi, 13 et 14). Ilcec de pluribus lum hujus mundi accepinius, sed spirilum qni ex Dco
ad inleUigenlix viam dicta siint, quibus et voliinlas est, ul sciamus qua: a Deo donata sunt nobis (l Cor. 11,
(e) niuneraiitis, el ratioelcondilio muncris contine- 12). Accipitiir crgo ob .scicniiain. Dl enim nutnra liu-
tiir ut quia iiifirmitas nostra neque Patris neqiie niani corporis cessantibiisofficii siii causiserit oiiosa;
Filii capax esset, fidem nosiram de Dei iiicarnationc nam ociilis, (9) (/) iiisi lumen aiildics sit, iiullus ini-
difficilem, sancil Spiriius donum quodam interces- C nistcrii eiil usus, ut aures, iiisi voxsonusve reddaiur,
sionis siise foedere luminaret. muiius siium non recognoscent; ul iiares, nisi odor
34. Est auteni nunc consequens, ut et apostolum fragraveril, in quo officio erunl nescicnt; non qnod
explicantem doni liiijus viriMiem aiquc offlcium liis diCcict nalura per causam, sed iisns habolnr ex
audiamiis; ait enim . Quoiquot nim Spiriiu Deiagun- causa : ita ei aniinus huiiianus nisi ncr lidein duiiuni
(i) Ita cum ait, Deus, elc. (5) In aiilcrioribiis, Jesum.

(2) Cognilionem. (6) lliex libntnosiro. lii pra;ccdciiic, Jo/m/io«u;ii.
(3) Codex Veronensis intcrserit, Spiritum Para- (7) Donalur.
clylum ; ipse me clarificabit. Lt rursum. Rogabo, in- (8) Cenera sernionuin.
quit. Pairem metim, cl alium advocalum miliel vobis. (9) iSisi liiinen ac dies sit.
(4) De meo accipiei
(a) Hujus distinctionis usus rursum reciirril lib. iv, in (i//ioiem, qiKid infra lib. vi, n. 4i, magno consensu
n. 21 : Duple.r aulem in angelo Dei significalio est liabent vcleiPS libri, jiixta griec. £«. c.o6w. Ijiindi;
ipse qui es(, ei illc cujus est. Ejusdeni vestigiuiii de- P"Si vcrliuin Lidoptionis, aJduiit editi filiorum niillo :
prclieiidiiiius apud Tcrlullianiiin cnntra Praxcain ,

lcie suffragantc ins.
II. 20, iibi ail : ISulla res alicujus, ipsa est cujut esl. (g) Pleioriini(|iie inss. auclorilatc reiiioviimis liinc:
Clariusinox eiiuntiauir ilibti;ictinnis inenibruiii, cuin Ei rursuni, Nos aulem non spiriiuin hujus muiidi ar
pro ciijus esl, lcj;ilur qui ejus esl. D cepimus, sed Sjnrilum qui ei Deo, ul scianius qnw a
(b) Eiliii, ibi iibertas , ct euni cujus est significnt -
Deo donala sunl nubia. 11 cc poirn Apostoli verba in-
rclrag iiilibus iiiss. fra, n. 35, relilnrus llil:iiius, ciini pr.cniittil, ui
(() lii iiiss. probiP nui;Ti Colb., Rcmig., Germ. et jam snpenus oslcndimus, indicat eadeiii iiuni. 'i!}
al (I Colb., Iiaberet : quod licet pr;clcrre tacila voce jam rcl.iia.
causa. Iii Vitl luteret. I.egendiiiii nlini cnnjcclavit
, (h) Abisi D.i a vclcrc ms. roib.; secus auicinlib.
Lr:isiiiiis, ne quis in liis difficuUalibus lia'ierel. Mii, 11. 27. Mdx in Carnut., Colb., Vicl., anatlieina
(d) Siibjungunt bic plori |ue inss. cuiii cxciisis Jesu, nini Jesum.
Siiirilum paracteium ; ipse nie clarific.ilnt cl rursum, (i) Uiiiis ciKlex Colb :ic SorlHui. cum Caniiii.,
Hognbo, iiiquil, patrein meuni, el alium advocniiin idcin nutem sphitus, qiiod el inlra repciuiit, pro, scd
miltet vobis. Qu;c veiba iil per|ier.im cl confiisi' rc- idem Deiis.
peliia rcinovimus auctoiilate cod.Colb. nec iion Gcr- (j) lii vcliisto ms. Coib., scparn'io spirilus.
ni.iii. el Vicl. (lij l!:id., Ei. el Lips ciiiii aliqii:it mss., jui.r-
(c) .Mninis csl Spiritus sancius; nuineraRS autom, pretalio sermonuin ; disseiitieiitibnsineliuribus cl"ij'-
qiii illiim largilur ac niiitil, qiioii iii locis proxiiiie co icxtu.
all.iiis Filio niiii miiius attribuitur (iii:im Palri. (/) Lips. ct Par., nisi luincii naedul, nnllns, clc,
(f) Editi, iii iniiore. Malumus cuin uno ms. Colb, rciiileiuibus c.ctciis libris.
P.\TI10L. X. 3
7^ SANC.TI mLAIUI KPISr.OM 76
SpiriliK (a) hmsftiii, hnhRliil (|iii(loii\ naliii'»!)) Ooiini .\ fifmilate moilerantur, sed sfcunaum oimipetcntl
iiilrllijeiidi, sed lnnirii scicntini noii Inlwliil. Miiinn f()/ii(i» infiniiniem expetiitnnt
sutiiin (|un<l in rhrisio pst, omno. oiiiiiil'iis \iMi:i

Filinm
t. in Patre, et ricitsim, scikus /luwaitui non
uniim : el qund ii!iiqu(; iion doosl, iiiciiiniin ilaliir iii
cnnit. — AffiTl plcrisr|iic olii.cnrii:ilein sorino Poiiii-
miaiiliim qiii» (I) vnlel snoieie in l;inlnni r.sidcl,
,
iii, ciiiii dicit ; F.ijoin Patre, el Pnier iii me (Joan. \i>',
qu.tninin ifuis volet pronicieri. Iliic ust|iie iii «'oii-
iii ll),clnon iinmcrilo; nuiiira cniininlclligeiilifthuma-
snniinaliiriem t.TCuli iioliisfuin, hnc exsiicci.iliotiis
nae r.ilinnem dirli isliiis nnn capit. Vidclur ii:iiuquo
iioslr.v&ohtliim. lior, in donornin opor.ilionihusfiUu- non posnc rliici, ui qnoil iti iillero sit, x'quc ul ipsiiiii
rx s|iei piguns esl hoc mcniiiiin liiinen, hic .splciKlor cxlra :iilcniiii sii, ci ciim necesse sit ca, de quibus
aniinoriiin est. Hic crRo Spiriins sanctus c\pet<tidus ugiliir, iiuii solit.tria silii essc, iiumcruin {c) ac sta-
cst, promerendti» est, (b) cl dclnccps |ir:KCcploruiii tniii lanien sinii.i, in qnu siiit, ronservaiiila, iion
fldc al()QC obscrvaiionc reiiiiendiis. pnsse sc iiivicem coiilinere , ul qui aliquid aliud intra
^c h.ilicai, alqiic {d) iia mancat nianensqiie tcniper

49 LIBF.K TERTIUS.
cxirrior, ci viiissim, qucm intra se hiibeai, ipaneat
/K(cT»mm Vt!i6i iieiieiationein iidstruii , eosqiie relun- an|uc seniper iiuerior. Ilxc quidein seiitus honiiniiiu
dil (jui Uitmaiut nrfiTisti' illain ratione niiwiinr. B non conseqnelur, ncc exeniplum aliquod rebut divi-
Ai- primo quiilem lnvc Fili: vcrlw, Kgo iii P:Ure, cl „js nniiparaliu liiimaii.'! prxsiabil : sed qiiod iniiilelli-
Palcr in ine, ubi sensiis humani cnplitm supernrc gihile rsi lioinini, Dco essc postibiie esl. Iloc mm
demoiislravit, ci; i/)S'i Sin;)/i(r<i)iii)i de Palre et
a iiie iia diciumsit, ul ad ratioiieni dicii (e) ea lan-
Filio doclrina luiulcnter expticat Dcinde ex inira luiiisiirrici:)iaucinritas,quiida Heo diciuro sit. Ci>cnas-
nquat iii fimim cnmxrsione, et ex qmiiqiie panum rcndiiin itaqiic aii|iie inielligcnduin esi qnld 50 ^''
increnientis, ffiticil mulla Dcum posse, in quibiis illiul : Fgoin Paire, et Pater {nme; si tamen couipre-
dc/iciat liumaiia: mcntis acies. Tiiin n(ferliii hiimnna hendero. hoc il.i ul esi valebimns : ut quod iiatura
lalio, qua nidiuin cx l>eo nalivitatem essc possc rciuni paii non posse exi8(iniaiur, id divinx veritatis
eonlcndunl, iimlifiqiic e.tplodilur : i' qnia ortum r;iti"> eofisfquaiur.
liabet ex liumana sapicnlia, quam se perdiluruin 2. Cuyiiito Palre el Filio juîta Sciipturaf ,
jatilius
Deut proplicticis et npc.s(o/icis oracnlis declaravcrit. iUiid pircipitur. Qiiid Pater. — Alqoe iil facilius inlcl-
2" Qnia pnvalnl nndire Cliristum, ad lioc Iwiiiinem liijenliaiu diflicillinix islius qH?;stit)|ii.s ciilisoqiii pos-
factuin ,
VI rciuin diviiiarum nobis tesiis cssei {llic siniiis, priiis Palrem et Filimn secuiidujn divinaruin
efpenduniiir verbu, quibus dispensationis sua; opns .Sci i;.niraruin docirinam cogposci 9 oobis oporiei, ut
el officiiiin e.(posuit, ac vcram ex Dcu nnlivil(i'cm C ,le rogiiiiis ac fniuiliaribus iibsolulior terino &it.
suain iiiu!'.i:, nrgumenUs tcslatam fecit). 3" Qiiifl nc v! tcniilas Pairis, ul libro aiiieriore trattavi-
contpicubiliiirn qnidem Chrisli ge^toruiii, illius v. g. iiius, ('-2)
{f) locos , icmpora, spericm, et ûidquid
ad discipuliH junni) clau.-iis vigressu, inlelligcntium illiiil liiimaiio scnsu coiicipj poierit, eiicedil. Ipsc
\'' ea est menlis liumana;
u.iequimii} Dcniqiie qiiiu rxiii oniiiiu el in onmihus, capicns imiversa el ca-
iiuiuru, 11/ (loii crealu el iniperfccla tit, concipcrc pipiiilii- a ncniiiic, non aocrssu decessnvc muiabilis ,
UOH tmleitt pcifectuni et Creatorem suHin. Postremo srd invisibilis est, incnmprchcnsihilis, plrnns, per-
lautiatur sapieiis slnllil a fidelium, qui sibi difjidnnt l£ctiis, a;tcrnus, {g) noii aliundc quid sunicns, sed
ut Deo cicdanl, nec ilieina ex proprix rationit in- i(d id quod ita maiiei silii ipse sufGciens.
(1) In ins. volet, sed eadcni, iit vidciur, niaiiiis {1) Lociim.
ndii\iiili>oUter il.
(a) Induobusms« Coih.,Gerni.,C.orL« , Ptal., elc, npostoliis Peirus paralos uot esse rtebere ad retpoii-
aiixirii. siomm oinni poscenii iioi raiioit^m defide et $pe notlra.
{b) In ms. Silviv-majoris addilur liic, adoran- Kt iium. 5 ; Abiit namque. ul kocin nohis Deut oderil,
diit ott. 1) 1)1 quo nos rcliquis uniinuniibHS excelleniiorei cremu.
(c) Addiniiis liic ac Haium auciorilnii^ iiiss. Tell., Qiiiims »iiisi|iio Ciinsenlii errureni depellit, tideiquo
Golli. ac Soibon. >t(Uus niiiniiie substaniiaii) inlclli' intilligeiiliain, ad quam ralio vera perdttcii, fdc' tini-
(jii 'fi riiillianus rootra ('riixoim ii.^. iibi dcTnnitnte mum prapnrai, pra^pi>iiciul:im duccl, ii. (> el 8, quani-
:'it: Trts uiitdm iion itiitu, ted gntdu ' el paiilo post, vis laiiien raiiun:ibi'e pr.eccpli'm sii, w( 'i(< mugiia
ifiiiiis iiiiiein >ubsl,Jilia;, uniits .stdiii.s, niiiii.i )'nli:s(a/is. iiuifdnm. quiT cafi nvndum possunl, fides pracidi.t ra-
Al liii' ralionein ac sitom soiiiil.
poliu-. iiii-.leiidi lioneni. Iiiio, iiii|iiil, n. 3: M hnr pr.eceptiioi ralio-
M')x vcfliiini cnnlineri. legiiur h suiicrinrc |i<(.V(rii-. niibilc e.-^t, procul dnbio qmuitulaiumqtte ralio, qout lioc
persnadei, eiiam ipsit anlecedu fidem. Kidem ciiim ra

(i() Trcs iiiss rcci.tinies. nlqupcxlra mnuent iiialc. :
priciedil ralio, l>eu scil. (|iii iire l.illi nec (.illiirpu-

Hoi< •iiiiii sibi vuli vldetur iioii t>0S9e cfllci, ni (pii
:
Irst, cirdriidiihi rsse. Hunc irgiilaiii iii onii<ll>us se-

aliiid iiiiia si< kabci, (|U(h1 scn.per sic iiinne:)l inira
rutiis ('81 llilariiis, priiiio \U:\ diclis lirnnSîiiir rrc-
se, (iri: ^laliiin iiiiitet, ita sil cxieriiirci iri, i|Uiiii
driis, »(! tum lidei siiaeraiiooeiii rrddcre nuu ronleui-
lHli'4 te Ii.iIm'1 ul ei viiisîiii sit inlerior.
iions. Videsislih. viii, iium. i, ctr.
I' I lii ea lainen. In .iliis libris, i>ii luii-
duoLius n.s\
liiiii qnnd ûli». (piiiilibiis iragis coii.cnlaiicm est. (/) K.dili, {(irum -
remiîi:iiiiihiis mst. Sic el iii
Ila'c :ili llil.ino pii:»iiisdict;i, lusiiis edivseril .Vngiis p-.al.cv.wviii, n. 18, TMris n.ilura (|iciliii' uIiihuih-
linii°.opibl.c\v. iihi (^'iiseniiiini. lidci totuni, raii"(ii ncs lucot cssc.
nihil ruiicudriiirin iiuii piobaiis, ail iiuiii. \ . Monei {g'i lia niss. Al edili, ih»> 'iliuniie quod cst snmcH,-,
77 OE TRINITATt IICER III. 78
,"., Fitiui quid nasrendo n Pa{re ttcccpU- Quid miscen'- \ (c) ul scil qui genuif . Quod in Patre csi, lioc el iii
</o iM cwne pro nobis aistimpmil. — llic ergoiiigeiiilus Filiocsi; quod iii iiigenilo, boc et in unigcnil» ; al-
aiiieiiiDiie UmpuK ex se filiuiii geoiiil, nuii ex aiiqua lcr ;ib tiliero, et iileniuc unuiii, iion tluo unus, fcd
suhjaciiilc 1^1 nialcria, q>iiu per Filinm onmia ; uod alius in aliii, quia non nliud in g2 '"''OQ''^ ! Paicr in
eii iiiliilo, <|uia t\ sc. (iliiiin (a) : non ui pardim ,
quia Filio, quia ex en Fillus ; Filius in Patre, quia iiod
nibil i|i Oeo <iefnut:ibile nut vacuuin c«l; non partem aliundeqund Filius; unij;eiiilus iii ii)goniio, quia ab
»ui vel (livisain vel discisi>am vel exiensam ;
qnia iiigcniio unigeniiiis. Iti in sc invicem ; quia ut om-
iiiip:issiliilis e) incorporcus Deusest, liAcantein pas- nia in iiigcnilo pnire perrecia sunl. ita noitiia iii niio
siuiiis et cnrnis tuni, el, secundum Apt>stoluio, in iiiiigciiiio perfecia suut. Ilxc iu Filio et Paire iiniias,
Cliiiaio iuhabiiat omui» plenilvdo tiivimtatinorpora- lia:c virius, hxc cbariias, (a'j b*c spes, ba;c fidts, lia-c
liier (Lolon. ii, 9). Seil inconipreliensitiililcr, inc- vcriias, vla, vit:i, non calumniari i!e virlutibus suis
iiarraliiliier, anle oinne teinpus ci sxcula, Unigeni- Dco, iicc (e) pcr secrctum ac poicsiatem nativlLitis
luni cx liis quu^ ingeniia in se erantprnireavit, onuie obireclarc Fibo; Pairi ingeniio niliil compariirr,
qiiod Uous ent per charilaieiu aique virlutem naiivi- Liiigeniiura .ib eo iicc leuipore nec viriule discerncre,
lati rjus iiiipiTlicns : ac i>ic ab ingenilo, pcrfeclo, Deiim filium quia ex Deoest conCteri.
a;icriioi|iiu Paire, uuigenilusel perreclus et xternus g H. Dei poientia i£ gettit oslendil : quorum ralio ta-
osi FiliuK. Ka kutoni, (I) (b) qiijc eJ sunt Becunduui leaf. Uotiio non capil qui aqua in vinum lit con-
corpus qiioil assuiiipsil, boniialis ejiis ad saluicm verta. — Sunl istiusmodi in Deo potesiaies, qoarum
niistiaiii voluni»8 csi. Invisibilis eiiini et iiicorpo- cum ratio inlelligeiuiu; nostrx incomp-chensiliilis
rous ei incoiiiprehensibilis, uipoie aDeo genilus, tan- est, bdes lamen pcr veriialera efGcicDlix yfj in abso-
luin in se el maieri.ê eihumilit:iiis rocepii, quantum luio esi. Nec boc in spirilalibus laniiim, sed ciiam
iii nobiierai viiliiiis ad intelligendum se et senlien- in corpiiralibus deprebcndemus non ad n.itiviiatis ;
(liim «icaiiiurndum; imbecilliiati nostrse poiius obtein- cxempium,sedad admirationem racti inti-iligibilis os-
lioinHit, qiiuni de liis in quibus erat ipse deGciens. tensiiin [g). Niipliartiin die vinuiii in G:ilil:ta ex aqua
i. Cfiia rvlione tit in Paire. — Igilur perfecli palris racium e&t (Joan. ii, 9) : nuniquid coiiscquelur aut ser-
pcrfcctiis filius, et ingeniti lici unittenita progeoiet, mo nostcr aut sensus, quibus modis naitira dcaiu
qui iib f.« i|ui liabct oinnia nccopil oniiiia, Deus a laia sit, ut aqux simplicitas dcrcccrit, vini sapor iia-
Deo, spirilus a spirilu, liiincii a kiniine, coiifideiiler lus sii? Niin pcrmixiio luit, sed crcaiio; ei crcatio
»•1 : Pttier iu me, et r^ in 1'uire (Joan. x, 38) : qui:i uon a se cocpia, scd ex alio in ftliud exisicns : non
III kpiriiiis Paier, iiaet Fibus Spintus; ut Duus Paler, per tr.iiisfusioiieni potioris obtinetur quod infirniius
ii.i tl Filiiis Deii»;ul lunien Pnter, ila el Filius p cst, sed aboleiur qiiod crat, et quod non erat coBpit.
luiDCD. Ei iis crgo , qua: iii Patre, sunl e.i in Sponsus trislis est, familia turbatur, solcniniias nup-
qiiih>)s est Filius, ii est, cx lolo Paire tolus tialis coDvivij perirlitatur. iesus rogaiur : iion cxsiir-
Filiiis naliis esl; iion aliiinde, q :ia nibil ante q'iani git, aut inslat,sed quiescentisejus bocopus c«i. Aqua
Filius; non ex uiliilo, qitja cx Doo Filius; iion bydriis iiifiindilur, vinuin calicibus liaiiritur; infun-
iii parte, quia plooitudo dcilîisin tilio ; iicque iii deniis scicntix sensus doq conveoit bauricniis. Qiii
aliqiiibus, quia in omnibus: scd ul voluit qui poluit, infuderuiit, bauriri aquara cxistimaiil ; qui hauriunt,
(i) Qua: ejui funf ; cl innx, til pote ab eo geniiui, non a Deo geniius
(a) Adduiil bic duo mss. jt-vvil ; quod in aliis liliris iiiji, cic. Tum indicalse Filium volenle Patre natiiin
pfdbe reticeliir. »d liiic lanium prxdicare, ne invilos Paier el nnn
(h) InvulKniis, qh«e eiui $unt; et luox, utpole ab eo siue passioiie euoi genuisse exisiiinettir. Qiia raiionc
yisuilH». M:igis jibcci ei, ci Dco, cura nis. Vat. bas. ct Cyrilliis, lib. vii Tlicsauri : Licel noit ex voturuale ge-
allerii tôili. nueril Filium, non tamen inviius habct eiim ; vull eiiiin
(c) l.diiiO Par. ad NiveHiaiism espressa, ul sit qui Filium ei amiit liculqund bonus el niisericors sii, lirel
:
gcnuil, niciiiliise. Hic rospicilur illud, Neiuo notii Fi- luiu habeat prgcedente vuluniule et eleelione, uen laiueii.
lium, Hifi Pater, sic. Ciim piiiximc ait Hilariiit, ii( invifut hccc habei , vull cmm id eue quod est. Eadcm
loluit iiui poiuii, et alia biijiismodi lib. vi, n. H ct fere rcpeiit diaL 2dc Trinil.
c.ip. )6, iii Maiili. n. i, Pairis vulunuiii Filiiim vi- (d) Apud
Par. oiiiiititur hcec tpei. Mox verbiim
(lclui siibjiecre, lum nl sil, tum ut a;qu'ilis ipsi sit.
D calumniuri posilum videlur pro iiiimiiiiiere et delra-
Coiiira Ailiaiiasiiis Or. ii, cont. Ar. p. 355, lioc in- here Oeo de iioieniia sii:i. J.im legiiiius in
jli|iiid
lercrtMiam rein et Filiiim disciinên siaioit, qiiod ps.ll. cxxxvii, II. 16: in caiumnia veslis, pro, quaiido
liic sit (iropriuin paleriia* siibsianiiae <;eriiien, illa qiiis Yiilt aiiferrc veslein ct lib. x dc Triii. n. 28, :
vero qttid exlraiieiira, qiiod ex Patiis voiiiniaic, cui lcgcre esi in ipsa irmici corporis calutnnia, pro,in ip>;a
ille iioii subjacel, pendeiit : To jUj iroi»;ia o\>x uviyyyi auhs amputaiioiio.
iiti etvar otl 7«p p»ui«t«( Sviuvjpyo; Ep^/KÊxaC t6 Se Id esi, proiiter sccreiDin
(<!) ac piitesialein nalivi-
yivvri;J'y- ii'' (iouXiriorji uTcatuiTxt, «A),« T»f oOffiaf £<7T(V laiis, qiM> lioii peneirai iiiens lniiDiuia.
iSiiim;. liic etl^yrilliis lib, vil Ibesanri : /il nalura-
libua Kidla piiecrdil votunti». qii.w locuni in iit suluin (/) Hoc raiio nosira cerio perciplt eCcotun;
6=1,
liiibel, </iiii' »ui(l '..ftra delibcruiuis suI'»Ja«(icui. Al sen- esse eDei), qiiainvisiton comprebcnd.ii qnomQdo fac-
1'jin bit, aut eiiam qu.i ratione (ieri poiuent
ienii:iiii siiaro oxplicai tliiariu-^ 1, de Syiioii.
ipsc
11. <S8, ubiprniium Aib.inasioci Cyrillo ciin>en-
ciiui (g) Ms. Coib. cuin Geriu., eii osiensu.t. Jiov, ro-
lien» poiiit, f)utiii6iis civatiuis st{bsta>:tir,m volunlas siiiuiimis ex wss. i/i GaliliBa, ubi vutgaluiu cral in
}},: lUinlil : sed uiiiwai:: i-ido ;/(',•/!.'... perfecia iKiliiit- Cana Galilaus.
SANCII IIILAHII EPISCOPI 80
viiiiiiii iiiriisuin nrliiiinntur ; lempuj, qmul iii nicdiu A liiiiiiaiix urruieni, t-t sviens cii usqiie ihriileliiaipiii
esl, (t) (n) iinii proficil ut iKvmris iialiir» ul iinsca- proroplurain osse, iit îbi d« Dei reliiis judicnini
lur ei pero:it. Itatio farti cl visiiiii riiisii.itiir cl soii- pr.Tsnineret, aiHlaciaiii iiOrtr.iin earuiu, de qiiilius
suni : virius taincn Dei in his qux siiiii gesia <en- aiiibigf-retur, roriim vicit oxeinplis.
tilur. 8. Humana ralio conlra gtnerulionem Uci reproba-
53 6- ^"' tiuoiiiodo quinque panes excreverini. — lur. — Siini eiiiiii plnrcs s;eculi prndeiites, quoruiu
Setl ci ile qiiiiiquc paiiihus non dissimilis racii ailmi- pruilentia Ueo ^tiiliiiia cA, (\u\ cuin aiidiiinl Ppum
ratiocst (IUiUilt. xiv, 11). lncrenieniis coriim, quiii- ex Peo, veruin a vcio, porfectiiin 54 '' porfecio,
qui- iiiilliiini virorum et iniiunicraLilium miilicruni »c uiiiim ab iiiio naiuin csse, tamquain imposîbilia nu-
puuroriim fames \incilur •
fMgit oculos seiisus nosiri, bis prtrdicantibus conlradicant ,
quiliusdain scn-
<>peris intcliigeiilia. Qiiinquc paiies olTuruniur ut lUMtianim rolleclionilius iiiha-rciiles, cum diciiiit :
riaiiKuntiir, siibrupunt praTringeniiiini manibus qua;- > Nasci niliil potuit ali uno, quia omiiis ex duobus
itaiii rraginciiioruiii prucrcaliones. Non ininiiniiiuir ii.-itivitas rst. Jam si ab iino naius liic lilius esi, par-
uiide pr.ffringiiur; ct l'jtneu scmper pra.Triiigoiitis lem ejus qui genull accepii et si pars, neulcr ergo :
inanum fragmenta occupant. Falliinl inonionta vi- pprfecius est ; deest eiiim ei unde deressii : ncc plu-
suiii ; duni plenam fr.-ignientis nianuin scqiieris, alic- \i nitiido in eo erii, qui ex poriione consiitcril : neuler
rain sinu dainno portionis su:c conuicris ; inler h:rc crgo perfectus est, cuni plenitiidinem suam ei qui
fiagmciitonim cimuilus augetnr. Pr;iTriiigciitcs in geiiuerit ainitial, nec (|ui iialus est ci<nscqu:iiur. i
ininisterio smiiI, ediiili-s in ncgolio sunt, csnririilcs sa- llunc munili sapientiam eliain pcr pro|>lietaiii provi-
turi suni, duudecim copliinos ropltnt rcliqni.r. Non dcns Deiis, ita daninai, diccns : Ferdam naiiieiiiiam
seiisiis, non visus profcctiim (6) tam conspicabilis inpienlium , et (e) iiitelleclum pri.denlium rcprobubo
operationis asseiiuiliir. Est qiiod non cr:it, viilctur (Esa. x\ix, \i). Iiciii in Aposmlo : Vbiesi sapiens, ubi
quud non intolligitur : sohim siipcresl ut Dcus omnia scriba, ubi conquisiior liujus $<rcuU ? Nonne sittliam fecii
posse creilaiur. Veiit prudenliain liiijus mundi ? fiain qiiia in sapientia Dei
T. llcKc nvn tui causn egh Christus, se4~ut Itumn- non cognovit muiulus per piudentiam Deum, placiiit
nitm dc Dei rebns judicaudi pruritum reluiidercl. — Dco per sliil:iliain prKdiiulioni* siilvo» facerc creden-
Noii liabent ilai|ue diviiii ndul:Uioncm, ncc subesi lcs : qiioiiiam Judici siijna pelunt, el (jrceci sapientiam
l>cu ad pliicendum f.illondumqiie simulalio. H:ic fllii qmvruul : nos auiem prwdicamus Cltrislum crucifirttiu,
Dui iipeia iion de jaciaiitix stiidio sunt profccta : nc- Judceis qudeni scandalum, Centibiis atilem slulltliiim,
qiie eiiim ille, cui iiinumerabllia niillia millium aiigc- iis atitcm qui siint voculi, Judieis olqve Citrcis Llnif-
luruni surviunl, adul.ilus e^t liomini. Quid cnim eo- C """ ^<^' viriulem et Dei tapienliam : qnia quod sIhI-
]'um (|u:i^ iiosira sunt indigebai, pcr qiiem sunt uni- luin est Dti, sapienlius nt liominibus ; el quod infir-
versa qux iiostra sunt ? An honnrem a nohis cxposlu- muin est Dci, fortius est liominibns (I Cor. i, 20 et
luLat, iiiinc a soinno stnpidis, niiiic de luxu (c) noc- seqq.).
liuiiifossis, nunc posirixasetc.rdcsdierum malccons- 9. Cltritti ofjjicium upud uot. — Curain ergo bumani
ciis, nuDC post convivia ebriis, quem .\rcliangeli, et genoris liabens Dei filius, primuin, ul sibi credere-
Domiiiaiiis, etPrincipaius, elPotesiaies sine somno, tur, hiiino i:«:tiis csi : ut tesiis divinarnm rerum no-
siiie occupatione, sine criminc :cloriiis ei indefessis bis csset cx nostiis, puri|iic iiirirniilalcio carnis
iii ccelo vocibus Uiudant : etl:iudant, quia ipse invisi- Deiini palrem nobis infirmihus et rarn.<libus prtdi-
bilis Uci iniago omiics((/) in se cfâverit, sxcuia fe- carci, voliinlatcin iu eo Dci patris eniciens, ut dicil
ccrit, caTum rinnaverii , asir.i dislinxorit , tcrrain Non veni voluniatem meam facere, sed volimtutem ejut
fiiiidaverit, abysôs deiiiurserit ; ipso. doincrps bonio qiiimc mitil {Joan. vi, 58), (f) noii qiiod ni.lit el illc
iialus sii, inortcin viccrii, porlas infeii fregerit, co- quod fnciai ; sed obedientiani suain sub uffectu pa-
hjurcdcm sibi plubciii acipiisiverit, c:irnoni in .uterni- lerna; voluntaiis osiendii , volens ipsc voliinlalem
latis glori.iin e\ rorruplionc transtiilcrit. Niliil crgo Patris c\plerc. Eral autem h*c efliuiendx voliintaiis
islc cguil a iiobis, nt hxc cum apud nos inciiariahi- D vuluntas, cujiis ipse te>tis e«l dir*ns : Pater, tenii
lia et iiiiiilt-lligibilia opera lamquani egciiteui laudis hora, clarifica filiuin liiitm, (2) ii( fiHut claiificet lc :
ornaront. Sed providens Deus iieqiiitix ei »iultiiix ucut de-.tisli ei poleslaiem omuis curiiii, ul oiiine qiiod
(I) ,\oH snfficil. scruiida ni:iiiii. risipic Grxcis codicibus. Sic et idoin llilarius iufra
(i) l.cginiii>, ut /i/.iM liius, ul in Vulgala .ac ple- n. 10.
(n) Kdili cxrepio Par. et plures m>s. iioii sufftiii. habcs : .4aifur
in oi>ae visibili iiivisibilis moiitio.
eiiiiii
Roliiiuiiius Uoli.iiioni P ir. <pi:i> e>l volii^lioruin inss. (i) I'.V., Par. noriiuiii riijr/diiirMni. Kvpunxi-
Lips. 1 1
Tiiiii apiid Er., IJps. el Par. ul in tiquoris ntilnra. Me- iiiiis auoloritatc Bad. ut mss
vtibuni ritiilularum
liiis ..ho>l i>i ;>l) aliis liliris: liic ciiini liquoris vooa- qiinti r.isiniis \id> tiir addidi>sc de mio
I
Lhliiiii ul vimim iijmoiis , ut :iqiiam porouutoin p.iri- ((/) P.ir. i>osl Lipîiim ex Eiasnii m.-^rgine, per tt
toi oiioiiU.it. creaverii. Mox in->s. Culb. et Carii., aiirn iisirini*-
(b) liad., Kr. ot I.ips. laiii inconsp caiif.s. Mnliiiiius rii , iiiiii diiiinxerii.
< iiiii l'ar. ct iioslrib iiis^. Iiiiii coiisiticubilii, '
ol cum (() C:irnul. ms. prMi/t>iiliam pmd^nlitim.
«iuliur VjI bii., lanien ivnfpicnbilii- Svrmooiiim liir.
{f\ lii duubus niss. Itrinig. oi iiiiu Th<>od. , iimi
I si, III »1 pra priiiiiissiiiii urat. du exoiiiplo oorpoiali (;mo(/ Mi>//('< ; iiiinub voiv. Conlur tr.ici psil. itwix,
IikIi, it iii .M.ittli. i. 14, n. ii, dc codrni iiiirai.'ulu II. li.
81 I)E TRIMTATE LIBRR III.
itediili illi, ilil ci vitain iiteriinm. Ihre ctt ntitem vila A euiii qui morilunis eral inlr.i si^ coiitoslala non Cii-
wtema, ul cognosciiiit le so/iini Deuiii venim, cl qiiem pere. Niiniquid cl pnriioncm suam rupes el saxa con-
vmitti Jetiim Cliriituni. Ego te ctaiijicavi aiipeT ter- ccdtinl? Scd nipla dissiiiunt, et naturam suam per-
ram, opere coniiimmato quod didisli milii ut (aciam. Et diiiU, c:es;imqiti; ex te arcam inconiiiienieni coiidendi
nunc clarilica me Pater upnd riine/i/jsi/m clariiate corporis confnentur.
qnam liabui, prius quum miiudns esêl, npud le. Ma- H. Clirisliis pruprius est Dei /itiiis. — Qiiid ad liKC?
mfeitavi nonien tuuiii Iwiiiiiiibns, quos dcdisli milii Proclauint qinMjiie ceiiinnii colioriis, et crucis cus-
{Joaii. XVII, 1 et seqq.). Yerbis bievibiis ci p.iiicis (os, vere Dei 56 '^''iws (''"' ='''' {Mnttli xxvii, 54).
oiiine oftus oUicii sui ei dis|icnâiioiiis exposiiii, ni- (.'.re:iiura intorccSbionc liujus piaciili lilicralur ; fir-
liilo niiiius liJei (a) veiiiaiein 5& iidversum oiTinem niil.tlcni ei viriulem .saNa non retineiit. Qtii cruci af-
inspiraiionein diabolicx fraudulciilise contmuniens. lixerant, vere Dei Filium cotililentur : |ir;cJicaiioiii
Curranius ergo persiiigiilas sermonis siii viriuU-s. coiiseiiiil elTectus. Dominus ilixerai : Cinrifica Filiam
10. Qiiid pottulel dicens , Ci.\MFic\ Filicm. — Ail : tuuin. Noii sohim noiiiine coiiie-laius est esse sc (i-
Piiler, venit liora, clarifica filium luiim, ut litius titiit liiiiii, scd et proprietate, qua dicitiir luum. Miilii eiiiiit
elarifieei te. Non diciii, iioii teinpus, sed linram ve- nos filii Dci, sed noii lalis liic filiiis. Ilic enim etvcrus
iiissedicil. Iii bora dici poriio est. Ei qiire bcrc crii B cipropriusesi lilius, origine, iiiin adopiioiie; veriiate,
born? Neinpe illa.ile qua iii tciiipore p.issionisdisci- non niini-iipaiioiie; iiativiiale, non crcalionc. Ergc
pulos coiiruiiiaiis locuius cst : Ecce venii lioia, ut post cl:irilicalinncin cjiis, veritnleiii coiifessio coose-
filiut hoiuiiiis clarificclur (Joaii. xii, 33) : llxc ergo ciiia est. Naiii vcriiin Dei liliuiti ciMitiirio cunKtolnr;
liura C!>l, in qua se a Patrc clarilicari orat, ut Pa- nciiuis rredeniiHm ainbigorct, (d) quod hoino perse-
Irein ip-e cl:irllicci.Scd quid es( isiud ? Clarincari se qiienlium itun ncgassel.
cLirilicaiuriis cxs|eital, <>i boiioreni reddiiurus ex- •12. Clitrihis Fitio daitda et Piilri nb eo reddeinta
poslui.il, el egci boc qu^nl rursiini imperiiei? Et liic Virtulii in utroque umlnlein tignifical. — Sed forlo ea
occiirrant sopliisiiu inuiidi ot .-apienics Graecix, el clirificatioiie (I) credilur egnisse Filius i|iiam ora-
i-yllugisniis siiis veriiaium irreiiani. Quoniodo et bai : et intiriiiiis reperictiir, diini clarificaiinnein po-
uiide el quid c:iiis:p sil (|u.craiit : el cuin b:cscrint, tioris cx.spcclal. Et qiiis iion Patrem (e) poliorem
audiaiil, Quia sinlia uvindi elegit Dcus (h) (\ Cor. i, coiifilebitiir, iit ingeniiiim a genito, ul p:\lrem a filio,
27). Ergo per siiiliit'aMi itosinini iiilellig:iiiiiis itiintil- ui euiii qtii niiserii ab eo qni niissiis sii, iii volentini
ligibilia sapieiilibus niiindi. Dixcrat Doniiiiiis, Pater, al) eo qiii oliediat? Et ip-c nobis cril lestis : Paler
veiiit liora : liorani passionis osicndcrai ; nain lixc major me esl (Joan. xiv, 28). Ilxc ila ul suiil, inlclli-
sub nioiiicnlo eo loquebaiur : dcindc adjocit, Ctari- C genda siint : scd cavendiini esi, ne apin! iiiiperiir.s
fica filiuin luiim. Sed quoniodo clarilicaiidus eral Fi- glnriani Filii lionor Patris iiifirmet. êc {() infirmari
lius? Nainquc naius cx virgine, a cunis ct infjnlia (i) p:ilitiir lixc ipsa cl.irilicalio postiil:il:i ::id id oiiiiii
usqiie ad consuniin.itum viruiii veiiciai : pcr soni- quod diclum cst, Palcr, ctarificaFituim luum ; sci|ir-
nuiiuf.ainem, siiim, l.issiludinetii, lacrytiMS boniiiiem tur el illud, ut Fitias cturifuet le Non crgo infirmus
cgeiMl, cliaiii iiiiiic conspiicndiis, flagoll.iiidus, ciu- est Filius, vicem clanfioationis ipse, ciiiii clarific:'ii-
cifigcndus. Quid ergu ? ^nbls soluiii lioiniiiem in dus sil, redditurus. Sed si non inlirmiis. quid postu-
Clitistu liicc erant coiilcsi.iliira. Sed non ciiiifiindi- lalial? iicino eniiii nisi lioc qiiod (iil. i\wi) cgel poslu-
iiiur crucc, non flagellis |ira'd;iniiianiur, iion spiitis lil. Aut niiniqiiid infirnius csl el Pator? Aut eorum
sordiilamur. Clarificnl l'aior Filiiiiii. Qno inoiloy qii Iiabet ila profiisns esl, iil ci clariUoalio sil red-
T:indim siifli^jitiir cruoi. lieiude qnid fei|iiiiiir ? Sol deiida per Filiiim? Sed iieque liic cgiiit, noque ille
i.oii ociidil, sod iclugit. Quid rcfiigisso dico? Noii desiderai : el lanicii alleri altcr (q) impertiei. Ergo
rccc|iiiis in nubcm csl, scd ile cursii npeiis defccit : expostiilaiio clarificationis d:ind;c, vicissimqiie rcd-
ci intciiliiin suuin ciini co rcliqna niuiidi clemeiita deiidae, nec Palriqi!iilqiiam adimii, nec iiifirinai Fi-
soiiseriiiit : cl iie liuic facinori (c) ulLe i CElcste» ope- liitiii ; sod eanidom divinitatis o«tondil in iilroqiie vir-
ratioiies inlorosscnt, intorcessioiiis liujns iiecessit:iie D tiilcm cuiii oi cl:irific.iri se Filiiis a P:itie oret, et
(pi:idaiu sui aboliiione caiiicrunl. Sod terra qiiid fe- olari!ic;ilio:ieiii Paler noii dcdigiieiur a Filio : sed
cit? Ad onui Domiiii in ligiio pendentis inireniuii, liac iii Palreet Filio virlulis unilatem, per vicissilu-
(I) Credtreiur. (5) Se putilur.
(a) Sola cdilio Par. fidci votvniotcm. vet lempore, sed propier''generalionem ex ipso Pntre :
(/>) Carituiensis codex hic addil, nt confmidni sa- ila ct cxoiisari potesl illud Urigonis, ( iii, in jii.iii.
pientes. cdit. Iluplii, p. 70 tux tux vera :
: Teriio diiilur liiec
(c) Viilgaii, i/te ccetestes : casligartur ex inss. ijun ruiidiie Paler verilalis Dius amptior et miijor esl,
(d) Lips. et Par. posl V.\\,quod uiius perseqiieniivm quam verilns ; et paier cum sii inpieniia. proeslantior esl
nulliiis velcris libri auclniilale. ipsa siipienlin Iiac etiiim ralione exceilil eiim qui est
.
(e) Siciit ilkrsa Patrcin afliniiat

lide llil:iriiis liit lux vera. scilioet (dirisium. Idem esto judicium de si-
Filio poiiorem. qna de re inoniem suain cxpliians in niililius alioriini Patnini seii(on(iis?
|is:il. txxxviii, n. 17, ait Esl enim 1'iiler viajor Fi- : (i) lii viili;..tis, iufirnuiri se puliliir. Abest se 3 mss.
lio, ted u( poler filio, ijeneratioue fion genere, el siciil ciijiis loco iotelligere est tjloriam Fitif.
fci coiiReiiiieiis Ailiaiiasiiis Or. ii cniii. Ar., p. 5()5, {q) 'la niss. Ai cdiii, impertit.
halipl : PnCr ninjnr cft Filio, iiou magnilndine nlinnn
w sA^cTi iiK,\»\ii i-rm^pi flt
(liifiii ilandat i-i (1/ (<i) rr|iciidch(l:« cUtilicîliuiiis A pi>R<ii« vv^nriiiii vfciV Viia OM \r.iiiiu [tcuin non«i> :
ualundanl. *ed nudiiui Iwc non beit vitani. 0»id erf;o cuniiucli-
iS.CI/lrilM qnam libi l'uler » VUiui etckiheM, fVff liwlf !'.'<
fuciM ini<i«ti 7oium l,/irii(uifi. Uehitns Patri
«li. ~8<><rdiirilim(i<i h«c quai gii, fi e( quibiis «it, a Filie hunor reddititr. ouin dicil le sohmi terum
iioiicenduin rsl (Trti mn. diu-eiidiiai). iNuii, opinor, Dtum. Noii lamiMi sc Filiiiî a Oci vrriiata soromit,
doiniiUibilMi l>«H« o6l, n«()ue iii .leieTUiuieni oadit Caiil udjuirgil d quem mitisti Jeuutt Cliristum. Nun
:
uiil vilinm utciiifiii<laiio,*ii* pi'ufee(u<i «ntdaoinuin ; babet InterTalluni ronfensio oredeniiiim,qni in utro-
s(HI quod rsi, seinpor «jî, 57 ^*^^ tti\f* Ueu eel p«- que spea \it« est : n^c Uens venis ab en deOcit • <]i4i
cull.-irr» Qimd Bamprr cb(, hahero alii|(uiida in nain coiijunetioiie luccedit. Uum crgo dicitar: Uivo-
tur.i non potrrit u( b<m sit : quo modo or);o clarillca- fno«rtin< it toluin veium Deum, ti quew mitiui Jentui
kiiiir, quiid »-.ii>iion efjei, iicqu« a se JeUcil : (myê, Chrtiium; tiuli
^ft ^'^ «iKnilioatluue, id est^ oiiiienli*
lU ol) iirqiie qiiidaaani iîl qiiod in se rfciflat, uc- et iiiutti, iiuii 1'rfiriii e( Filii veriia» et diviiiii8& Hib nli-
(|iio. iiiniseril ai rcaniu.iiy llaereoius, niurjmar. SmI qua aut signidiatiKnts aut Jilailunit divclreiliUe dis-
iiitelliKeniix iiiKiIm: inlirniiuieni bvaiigeliKta iiun eerni(ur,6ed ad gigneniis ei genili cuufe>8lunein rides
desfiril, qui (luini clarifioaiioiium Palri Filiuteiiscl rcligioiii* iuslruiiuTv
redditmus uetcndii, diceiiit °

Sisu'. <ied<^lt tt poiesln- B 16. Lau» t'i(H liuts etl Pairii. — i!>goobteUMC Pa-
lem oiiinii rarnu, u< omne quotl Uedini illi, del ei rt- Ireiii Filius clarilieal ineo qooJ tei|niliir: Ego U ch-
lam ttleinom, Ihve est aalem wila murnn, ul f<wRos- tificim tuptr trrrinu operc coruummalo, tptotl dtdiili
rnH< 1« Rt'/iim vernm Uenm, e! qucm »iiti.^<i Jetum laihi H< jociaHt. Laus Patris oaauig e Filio cs( ' quia
CMium {Joan. ivii, % ei 5). Clarincatur ergo |ier iu quibuk laiidabiinr Filius, laus erit Patris. Uoii-
F.Miuiii Paici', III eo quod sil a poIms {ti) inielligendus. tuiniual euini nmiiin, qu» Paier voluii. Dei Filius ho-
Clarilas suiem liaic erat, qnod ab eo Filins potfsta- luo nasciiur ; sad Oci iii p.irlu virginii vinus esi.
tem oinnis carnis uceeperai (c) caro faclug ipse, Dci Flliu* homo cerniiur; sed Oeas inoperibus ho-
quod viiii: uiiernitaieni erai caducia ct curporeis ei miuit exislit. Dei FiliiM cruci figi(ur; t«d in crucc
iii^rlalibut rcdditurus. Vilsautem ndslric aeteniilas buininis mortem Deas vincit. Cbristiit Dei Filini inn-
nim oporatiuniii erat, êd virluiis efiKCius . cum «ler- riiiir; ted omnii car« vivilicatur in Gbrieio. Dei Fi
nitatis gloriani non jain moiiiiu nova, scd suU Doi lius in inferisect; tad honui refcrUir adCiBlum. in
«'Sset co(;nitio suni|itura Krgo iion cl:iri(as Deu ad- quantuni bxc laudabuntur iii Clirltlo, tinto plut lnil-
diiiir; iieque enini dcceiiserAt ui adderciui' : ced |i(:r dis a quo Cbrislui Deus est consequciur. His igitur
Filiuni clarilicatur npud nos iinpeiiiot, reruga<<, sor- mudi* Puter Filiuni elariHcat 8H(>er lerram : mrsnin-
didus, (d) siiie spe mortuot, siue lege tenebrosos ; et C i|ue Filiu* igiioratioiii genUum et stnliiilje sxculi, |>cr
clariiicaiur per id, quod ab eo Filiut i>i>ieRtaiein oni- {ft virtuiuiu tuanim npeia, eum ei quo rtl ipte
nis cariiib accoperii, vitini ei a'teri>aiii daiurus. Per ctarificat ,Et lixc quidem clariAcationi* vicissiin.lo
hxc iîtur Filii upera clariliratur 1'aicr. Itaqiie tuin Dou poiliiietaddiviiiiialis profeciuui, todadliunoiv.ii
uinnia Filiu* aceepit, cliirilicalufc a Pairc ofct ; ct ooii- cuir qui ei cogniiione Ignorantium sMscipiub.iiiir.
tia clariG&ilur PatM', c>im (iunt uiiiver&a pcr Filiuiii. Quo enim Pitiir iioii abundtbai, ex qixi luut om-
El claritat accepta tic(i) redtlitur, utquod clarita- iii:iT Vel quid Filio decr.nt , in qno Ooinplacucrat oiii-
(is in Filiu est. id totum daritat Patris tit : quia a nem plenitndinem divlmkitif habilarc? Ergo cbri-
Paire accepit omnia ;
quu bunor ramulantit (<) in llcalur Pater in lerra, quia opui eju« qaod MiidaTit
hoooreiu miiicntis esl, ul bonor gignentis in bono- eflicitur.
ren: nascentis es(. IC. Qiuiiii cl4rilalem a Patre estpecltt FiHut. — VI-
li.Spei rilai non in tolo Palre, sed el in Filit. Mittio de.inius quid Fiiius a P«lre elarilicaiiuiiis ex<>pectei
uon naiuram, ted pertotuu lUicriniiHal. — Sed in qiio et absoluiuu) cst. Naro (9) in euntineniib«t e«l : Kfo
tandcni Kiernitae vi(x esCi! Ai( i[)sc : L'i co^notcuni tt cltriHcaii tufer terram, opnt coniummati tfucd ile-
le toium verum Deum ; el quem mitiui Jetum Chrit- diili mihi ! factrfn : et minc tUnHcu me, (4) Palir,
lum. Qu» bio dillicullelum qu.Tsliunes snnl, e( qux D opud ttmetiptim m rlaritau piam habui, prlmmiUiim
(i) In inss. prius repelendn, deinde ex emenda- ne. Mccrniilwr.

tioi>e, refereHdit. /n cmnequenlibut.
!5)
{i) In nosirocodice ci aniiijuae m.inus eineudatio- 4) 7m Paier, ut in Grxro iriln aiqiie Vulgaln.
(a) lii viilc:ilii, liuiiiia- ei rcfsrciiite. iii uno mi. (c) l(a vctutcoilei CoHi. ruiravent rTtoH, in qiii-
Siirliuii. liiiiKift' el reciyitiidit. Iii nonniillis aliis, daii bus, ruro uu(«iti fiictai iptc quoU ^lii Vlci. qui) tiiie.
dx el rep.'liiidce. Sincuriur iiubis visa est loetiii vetntti olfniiliitciii. At in cdiiis, luru niiim fociui ipit viia:
codici^- Culbcrliiii. cFltmitMtm.
(b) lu cxcusis bic additur per filiuiH, quod abcii
[li) llait 01 Er. 9ih< tfiririi enloi'fuoi. In uno iix.
a inss. Nu<|U() veru in evangclicis vorliii, cogiiat- m Ciilh. tr.e tfu: iiwiiluroi.
cunl te, etc. ; mix' hic ei|ilii:iniiir, exî»{ i>,'i /i/iNiii
i{iiiid iioqiie au sco|iiiiu llilurii peiiinet. Viilt «niin, (e) U» unus cudex l'ulb .Vlii vcru libri bic oi mot,
laiitUMi cUritatciii l)oi iiibil ci nddera piiui in honore.
<|U >iitliu> *st. «uni a nuliii oel (/') V:>iii'iin.o lN<ili<'ft cikIoi , pir wrnilnn inuiiiMi
iiiiclligeiidus, IIV.C (|uiUijU4iu oi a<Uicil Imco Cu^nilio npctuiiu.-iMiN. Citvut. per v*. iMlntii «tawiKai opeinitu-
nem.
85 liE TKIMTATI:: iJntiv !!l 86
mundiu «itei, apud />'. Vuiufeslaii nomeu tutiin hi/ini- A rabaliii : ilot Mi.^ysî.;, ile mw- .uuUvil, iioc GciltsHa
mbui (Job. \\u, 4). Opetibu!) ergu Filii (;l<ii'ilkalUb 111 txordio ci-c.ili orbis imiiii.-iîi, lioc lei 6»po«uil,
ea l'aler: iiuin l)eu:> essu iiileiligiiiir, Uum Doi uiii- propliei.c pr.eiuleruiii, iioiinnes in liis mundi opcri-
geuili paler niaiiiresiaiui', duiii ud galuieu) iiostraui bu, sjiiseMiui, genics eiiam nieniieudo vpnerat*
liiiuiu suiim eliani ex virgine ii.iiiim esse liuniiiieiii suni; no.i eigo ignorabaiur Di;i iiomen. (c) Sed planc
vuluil, 111 (|iio cx|ileiiiui' ea oinnia ia passioiic, (|ua! igiioiabîlur. Nam Dcum ncino noscil. nisi ennHlc:;-
ile parlii «irgiiiis i'(e|)Ui suiil. ll;iquu <)uia L)ei lilius liir ei PaUem paLrcin uiiigcuiii liiiL, eiFiliiiui iioii ilc
ex oiiiiii (a) i|ua e!>l parle peifcclus, el aiilc oiiiiie portiiiue, (/'; «ui diintntioiie, aui einiSMonu ; sed c.x
tciii|)iis iii (livinilJlis plciiiluiliiie nalus, uuiic a car- co iiaiuiii iucnarrabiliicr, iiicoiiiprcl.eiisiiiiliter, iii
iiit bu« origiiie Ijoino, coiisiiuiiuabatur ail iii'ir:cm; ijliutii a palie, pleiiitiidiiiem diviniiaiis e.v qua el ir
clarilicari s« apuil l)euni pusiulal, sicul l'alreu) ip..: i|uaii:iuis 60 csx Qbtiiieiiicm , vcruui ci ihrinlitim ei
ciarilic.ibal iii lerri»: quia iiiiii Dei \ir(ulC9 iijuoi.'ii- piîfculiiin liciim . bxc eiiim Dci csi plcniiuil .. Nam
tisxuiiliiclariticaliaiiluriiic iiiit;.59kûiic auit!.i!|:i:il si liiiiuiti alii)uid dcciit.jaiii iioitinii plciiiludn, (|umi::
cst (|Uod apud Palreui (b) clari&e.iliunis c\S|'ecicl? iii co ii:ibii:.rc complacuii i/'ol9ss, i, 19). lioc a Filio
Nciniie liiic quod liabiiil apud ouiii, priub ijuaiii iiiuii- pi.i:dic.itui,lioc igiiuraiiiiijiis iiiani(e>l»lur; s:c ilaii-
dus eiisei. ilabuilic) plcniliidiucm diviniialis; atijuc ^ ritaUtr|ierFiliuui(>aier,cuiii pat' rtilii t.ilibai;nosciiur.
Iiabet, iiaini|uc Doi liliiis. Scd i|ui eral Dei lilius, el 18. JSaliviialit iua; lidi.m Cliriitm (ecii gatia. Di-
(ce» cliaiii) iiuiiiitiis coeperal cssc liliux ; erat ciiiitt vnia quianoH (apiunt ucyaules objurgoiilur, — Vulcii:>
Verbum caro facluui ôn îtiiscrai quodcrai, sml it.iqiie Ftlius bujus Maii>liutis suiu Mc.m lacerc, fac-
cceperat ««se (|uod uoii drM non de suo desti<.ei'at,

; torum suurum iiublA (g) posuit evcinplum ui per iitr-
sed quud noslruni esl acoeperal : profcctuiu (i>ula, uai'i'jbiliuiii gosioruni siioruni incii.irr:ibilein cfiicicn-
liuiuanu.' natur») ei i|uod acâîil, e)us elaiitotis ex- tiain dc viruite nativiiatis iucnarnibilis docercmur:
postulat uiide noii dcstiiit. iLiKuqui^ KiiiiUi Verbuui, ciiiii ai|ua lit vinuiu , cuiii quinque pancs saluralis
et Vcrbuin caro faotuiu, ift Deus Verlium, ot lioc iii (|uiii>|iic iiiilllbus virorum. exccpio sexu ct a:(a-
principio apud Dcuni, ct Verbuni witt«i coi isiituti^- le rciiqua , repient fragmeniis cophmos duodc-
neiu niiMidi Filiits : Fiiiusnunc ciru lacius orabai, ciin. Hcs rcriiiiur, el ncseiiur : lit el iion intcl-
ut hoc Pairi cjro (d) incipercl csse (|Uod Viirbuiii ligilur: ralio non .ipprelicndiiur, ci .cffeclus i-nge-
ut id,qii(Kl Je tomporc (muI, Ûirijni cjus i|uk: biiic iitur. Stuiiuiii esil auienii ealumntam in eo inqui-
leiiipore est clantatis acciperet ; ul m Dci vniulctti sitionis iutettdcre, qiiod comprcliciidi id undc qujc-
ct spirilus iiicuiruptiiineiti trati>loriiiaia carnis cor- litur, per iiaiui.un suani non potekt. (Jt cnini.iiiifliai'-
rupiio al)sorberelur. Hicc iUiiue nraiio ad Dcuiii Cbl, Q rjbiiis esi Palcr iii eo quoa iiigcnitus cst ; ilaer.ar-
.id Patreni h:cc conlessiu FUii cst, bac carnis dcpic- rari Fibus ineo quod uoigenitus cst ncn polest; quia
catioest: in qua eum jitdicii die coiiipiincium et d'* iiigeniti esi imago qui geitiliis est. Cuiit eniin seitsu
rrucerecognilum uiiivcrsi vidcbunl, iii qii:i prcsiigu- atque vcrbis imagiiicin apprelieiidiiiius, necesse «st
raiusin luonie esl, iii qua elevaius ad tcelos csti iii etiani euni cujus imago est coneeijuamur. Sed invigi-
qua Deo a«sC(lit a dexlris, (i)iu qua visiis a PaulD bilia pcrscqalmtir, et iiicomprebensibili.i (entamus,
est, in qua buiiuriGcalus ab Stepltaiio est. qnlbiis intelliêntia ad cnnspicaUiies res «t 'Corpor<us
17 Dct nomen uiite Chriilum Itonuiuhut iguotmn. — coan.laiiit Noiierubcsciuius sluititiae, non-iKisnietlp-
Manifcslato itaque boiniuilius iiontine Patris, h:('C sos irreligiosiiatis argmnius, Dei arcanis, Oei virtu-
posttilat: sed quo inintiiic? Numquid noinen Dci igno- tibus caluiniiiauteg. Quoitiodo Filius, et unde Ftlius,
(i) \heC vcrba, in qua visus a Pnulo est, quae Eras- ms. auctorilate
reposuimiis. De Itac sua visioim
miana alqiie P.irisicnsis balieliaiit editiiines, ei iii idcinmct P.iuliis I Cor. \v, 8, sic aii ?ioviisime uu- •
ea qnx huic atiieccssit editione siippressa, nostri teiH omiiiuiH tuniimam abortivo visus etf etmilii.
(a)Uniis c mss. Colb. quic est Pater. Carnui., r/.iu esl H cirnis aboliiiiiiien! sensissc icmcre judicentur. .\ iiuo
Paler. llelinenita lcctio vuli-aia, non quud iii Dci I errorescsc alicnum liic osienditHilaiius, cum Cltii
116 'ante camis assmnptioncm fuerint paries, scdqiind litiii judlrrt (lic Iti ea ipsa carnc vidcadum dncci, iii
iiihil ci fiterlt tmde iiuii pcrfeclus dici possil qii:i tr.in!-li.:uratus iii inonle csl.
(b) Editi, cliirificationis profeclum, ac dciiide Lips.
(e) Iii vul:,Mtis, sed Deus pliine. Expuncla csi vo.\
et Par. eipetat: rerrapniiliiis mss. qiiortim Irctio ^îc
Deus aitctoriMlc it;ss. Hilarii sciilentia liqnidiiis p;i-
iirdinxnd:> quid clarificalionit est, quod iipud Palicin
:
lcl ("X liis lili. V, iiiini. 27: El quivro nn Deus verus
exspeelet ?
iwn sil, qui liim secondum opinwiiem Judieornm et
prius quam nnindus essct; alque etiain liu-
(c) Scil.
bencdicebatur et jiirabiitur . Judm iiwiiijiiesucramButuni
bet, posl quam
ipse factus cst liomo.
hoc Dei lilium itjnoruii-
luyslerii /)ei nescieiites, et pn-
(rf) Sic lib. dc Syniid. n. 48: IV)/'hwi cam fdctnin
ti'.^, Dcitm laiilum. non el Pntrein vcnerabanlur Nam .
esl , ut cnro poliui hoc inciperet esse quod Vcibuni

iitique veiteruiitcs Piitrem, vcnerareiititr et filium.
qiind iioii seittit llilnriiis licri iiinlalioiic sulislaull.r,
sed ipialilalis, iioii ul caro esse dosittal qiKul cst, scd (/') I.i viilgatis, aui dilationt : mn\c. Ncc mclius
iit :tb>oi pla corruptioiic iii incorrii|>tionriu ali:isvc dcin'lc apitd Er. cl Lips. aut reinissione. Verbis mi£
(lotcs, (|tn' divlii;c Verlii ii;itiira^ prnpria! sciit, ti:iitb- diliiuilionciiit! einissione cavetur b^r^resis Sabcllii,
foiitieliii'. coplose iislt.iisiitti cit
uli iitox cxpoiiiiur, ot qiiain lli>. I, 111111). 1(>, cxnlicuiniuj.
iii |'r;vf.itioni! sciicrili § S. Qnod diligcnhT alicii- (ij) V;il. b.is. ms. cuiii ti;io C.ilb. ct Ri>niig. expo-
dctidiim, ne iibi Pairos antiiliti carnem uo.îram a siiit. ;Miix voceiinnt'ii«r)fltiii«Hi anlea uniibsani fcsii-
Chriaio pi.ist rcsurrcctionem deificatum prxdicani ,.
tiiimu« e inss.
R7 SANCTl IIILAUIl EI'ISCOI'1 «&
i'l t]iit> tl:iniiiu P.ilris, Yclcx qtia poitionc sil nalus, \ lcin nrroinniodal, et (iiiliiialiniii infideliuin sallsnic-
iii(|iiirinuis. (a) llaliiieras iii exomplo operatidiiiiin, tiirus, arcaniiin invisibilis viriutis uperaiur : raeil ra-
ni crcdcres Deum eflicere possc, qnuruni inlelligcro tionrin, qnisqiiis cii". neleaiuni reriim serulator, CJ-
rffiiieiiiiaiii iioii possls. poiie. b.raui discipnli ([) in clausn, et secrelo post
4'J.Proiiociiniuru< explicent Clinili jaiiuit clauiit m- p:issionrm lloniini conRrogaii roiiseilcrani. Doiiiinus
gretsum. — Qu.rris quoniodo secundum Spiriluin na- 62^'"""''^ lideo) propiisiiis ciindliiunibus coiilirinaiii-
tus sil Filius : ego le de corpureis rebiis iiiterrogo. rusasslstii,pnlpandi corporisct conircclandi vulneris
Niiii (b) qii.rro qiiuinndo natus ex virgine sit, an de- obiulii faculiatcm : et Hiiifiie (i) qiii compuncliis re-
triiiirntuni snicuru perfeciam ex se c iriiein geiierans copnnscrndus sit.nrcesse est corpus in quo est com-
pripessasil. F.i
Ql ccrlc iiun gusrepil(i') (|uiid edi- puiictus atiuleril. Quxro ergo per (jiias claus.-G do-
(lii, sed caro r.iniem siiie elcnienloruin nuslrorum miis p:irles scse corporeus iniiilorit Diligenter enim
)iii(lorc provcxit, ct perleclum ipsa de siiis (d) noii •Sangelisti cxpressildiceiis : Venii Jttutjanuiielaii-
iiiiininiiia goiioravil. Ki qiiidcin fas essei, iion iin- sis,eistetiiinviedio(g) (/6.,26). Anr.onstriicli parie-
piissihilc in Deo opindii, quod por virur.cin cjus pos- liini penclraiis (li) el solida ligiiorum, nalurjm co-
sibile fiiissc iii boniine cognosciniii.s. riim inipeneirabilem transcurnrrit ? Slelit naniqnc
'iO. Sed le, qiiisqiiis es, invesiigabilia scciantcni, el B corporeus, non simuhitiis aiii fallax Sequaiilur ergo
Oivinorum .sccrctornm :itquc virtuiiim gravcm arbi- ociili ineiilis liia: peneiraniis iiigressnm, et niin eo
truin coiisiilo, (it niilii iinperilo, ci innium de umni- claiisain domum inielligenlia' tiix visiis introeal. Iii-
bus Deo ut siiiii ab eo dici.i rreUcnli, raiioncm sal- tegra sunt omnia et ubserala : led essc assislii ine-
irin facti isiiiis alToras. Doininuni auilio, et qiila liis dius, ciii per virtuiem suam universa suni pervia. In-
rredo qiioe scripta siinl, scio jam post resurreciio- visibiiibns calnmniaris '
ego a le visibilium exposco
neni freqncnier videndum sc iii corpore prnebuisse rationem Nihil cedit ex solido, neque per naiiiram
iiKiliis non credentibus ; certcTbomae, non nisi con- SU.1IU aliquid lamquaro lapsu insensibili ligna et la-
ireciaiis ejus \ul:ieribus crediluro, siciit aii : Sisi ri- pides adiniltunt. Curpus Domini a sese non deficil,
itero (e) in nianibut ejus(i) fixuram clavorum, el misero ut scse resumat ex iiibilo : el unde qui assiiiit in
digiluni tiieum in tocuin clavorum, el imllniii nianuiii niedio est ? Cedit ad haec ei sonsus ct scrmo, eiex-
meaminlaius ejus, iion credam (Joan., xx, 25). Do- tra rationem liuinanam est veriias facli. Idcirco ergo
iniiiusadoinncm sc inielligculix nosira; imbecillila- ul de naiiviiaie (i) lailimus, ita et dc ingressus Do-
(1) Anteriores ediliones, ftgmam. (3) Quia eoinpunelHS.

(a) B;>d. et Er
hareas. Lips. el Par., Iieerebas
, nemus fiijurnm clnvornm conseiiticnle vetnslo codice
Vidii quidem Erasnnis in niss. /iffcurjiis. Dmle ad C dilb ac Gi-rin. jiixla graec. t6v t-jjtov tuv q>uv. In
orani libri adscripsit, Ego legenduin urbilror liebuerus aliisaiiiem liliris. fisuram. Mux in ms. Carii. perloca
huc eft cxcuiieras : aliiiie oiiiniuni illius Liidovicus ctavcruni, pro iii tucinn.
Myrneus perperam subscripsit cum non aiiibisua sit ;
(f) F.diii,
inclusi. At niss hic, m cUiuso, cl ad cal-
leciio mss. habiwras ui, seu iinde, crederes. Sic lib. cem libri in ronstamium, in quem brc Iranslata
VII, n. 51 Hahuerat in confessione eoriini, qiubus de-
: sunt, iiiius Colb. inclausi. Jain in cap. i, in Maitb.
swvieiite venlo.... erat reslttula tranquitlilai, ul cl lu II. 15, cx mss. restiliiiuiii est, iî (rucius esi ciauso
verum Dei filium cohfitereris, clr. impensam lumiitis coulinere ?
[b) Partlculain negaiiiem, qunm frusira stistulerai Excusi subjiriunl discipulorum tuorum:
liic
(g)
Lipsius, liic resiiiiiinius. qiiod nrquesacro lextu exsial, ne(|ue iii mss.
iii
(c) Scilicel ex viro fcd caro carnein peifeciain,

: (h) lla mss. F.dili vero. et tolidum liynormu nalu-
scti hominem vernni el perfecliini siiie eleinenlonun nos- ri:m impenelrnbilem trnnscvrrit.
trnrum fmdore provexit : qnia iiimiriini omnes ex viio (i) Edili, fallimur. Rectius potinres mss. fallimus :
ei frniin.i carnis iiiiiia iraliiiiins. Vid. lih. x, ii. 55, et C:irn. fefdtimus. H;rc enim lixrelicoruin nomiiie in
lib. XII, n. i'J. Ilunc :iiilem locum cniii altoro traci. sinminlur, vcritatrm quam non coniprebendnnl dc-
psil. Lxvii, conciliavimus in notis ad eiimdem irac- irecianiiiim. Ariaiiornm infiriiKe ratioiii shx niinis
taliim. rrrdeniium iiniiator Calvinns, iis bac parie audaciur
(</) lllud di llilarhno
positiiin esl, ut
siiis ita more fiill, qund iii Jnan., xx. 111, negare nim dnbitaril
ad pioxinmin vrrbiini non imminuta, ot iid siibse- Cliiisiniii per januas tlausas ad disripnlos transissc :
qiirns generavit a-que refereiidiim sit, qiiasi baliere- _ coiiceilit tanieii januis euin eo seiisu clausis ingres-
tur, ipsa de suis generavit , qnamris non imminnta de " .miiii osse qnod ruin cl:iu-a! osseiil, adiliis illi pale-
;
suis. Sic aulcm pnlrsl intelligi dcsuis noii iiiiininnia, fariu^ iion furrit n nim liominis, i|uoin:.Jinodiiin Pe-
qiiia scil iniegia et illibata virginilaic grnoravit. .Al inis r carceie oliseraio, sed aiigeli mlnisicrio aperio,
qiioil px bac B. Viiginis geiieraiioiie deilnntiir, iii ogrpssus esi. Tnin paiiislnriim nmnine calnniniatur
credibilis fi.it Pairis aîeriii grnoraiio absqiir ullo r:illiolicis, idcn, iiiqiiit, aillrr soiitiriitibus, ul corftut
ijisiiis dniniio, perper.iin qiiidain ra|iiiint :id lnlaniaii- ijtoriosum non nmdo reddaiil siniiti spiriiui, sed ini-
ihiiii llilarii de Clirisii conceptiniic seiiionli.uii, j:ic- viensum esse. nulloque loeo i-oniincri obiineant : ciiiii
taiiiqiic oum soiisisse Clirislnm rx Maria inliil siisce- idro laiilum aliler sentiaiii, quia Inculenia siint Scri
pisse Oiiasi veru non in lioc inaxinie iiistiiiiia sll piiir:i; vci ba, et nno P:itriiiii cnnsensu pioui $on:int
ijsius conipnratio, quod siciit Christii> e\ Marix inirllecia. Siiie fiusira esi Srulirlns, cuni aniinnni
&iilisiaiiii:i iil»-sa ipsiiis intcgritnle naius est, iia abs- indurero roiialur, llilarlum a C:ilviiio sno iioii d>ssi-
(|iir l':ilris ilanino rx ipsiiis siibslantla ^rnor.iri po- dcre. Qiiis enim mm vidrai, iia illniii verb.i evango-
tiilt Clirisiiiiii cv Mari.c .vub^lanlia geiirr ituni si ne-
; lira inlrllrxisê, nt (^liristiiiii jaiiiils claiisis, ilsqne
gai'i'l iiiilla prorsiis cssrl ipslns ralio llor porni iriii iiianii niigrli anl xl>(|iia >iniiiipi>trnli:filiviiu- vir-
oiiiii iiiiliiilonns iirgire evidenllssliuis argninriillg os- liiir icsoi:i|ls. sed ciiiii rl.iiis.e |<ciin.iiieieni, ad \Us-
10111.11111 est lii pra l.itioiir geiirrall 1. rl;jii'os irjiisisvr cirdidriil. Nnii aliier eit iniellrxil
!s
(•) Pliirrg niss. in manus ejut. Tnm ciiin Par. rcti- AHgiislinus, scr. ccxlmi, ii. % ubi iRlvinuni cun
nr. TRINITATE IJRFR III
iiiini63 mmiinimir. IVienmus facliim iKin fiilssn, (iiiia A "<"" iiihiliereniiis, el (c) nainras finniimim refiTrf?-
iiilelligeiiliain facli non apprehendiinus : el cessaiile raiis , conciiiereinus fundanicnta lerrx, ci tolo iii
bcnsu nosiro, facli ipsiiis cessei effeclus. Sed nieii- h3PC opera Dei parriridio dcs«virenius. Sed bene,
daciuin noslrutn facii fldps vincii. Adstiiii Ooniinus qiiod nos inira hinc modesil« neccssitatem naiura
clau<>a doniO in niedio discipuloruai : et Filius est corporum detinet. Certe non fnllimus, quid, si lice-
natus ex Palre. Noli negare quAd steieril, qida per rei, essemiis (-1) faeturi. Namquc ((/)quia pnssiimus,
inlelligeDiix inUrmitatem, consislt- niisnon rongei|ua- profaii» viduiiiatis audacia naiuram verilatis convel-
ris inlroimm : noU iiescire quod ab ingeniio ei pcr- liiiius, ei bellnm dictis Dei comparanuis
fecto Deo patrc anigeniios ct perfecius (a) filius Deiis 22. Chrittus PatrerH tiobis maiiifestaril ut jinlrem, non
naius tiii.quia seiiMni el sermonein buinanx naturae iil crealorem. —Filiusdixil: Paler, imni[esiamnomeH
virius generaiiouis excedat. tuum hominilms{Joan. xvii, fi). Qiiid ad lia»c calum-
21. Sipoueiil, Uei otieraoiimialurbarent. — Etomnia iiiamur?quid aestuamus ? Piilrem lu negasT (e) At-
quidem iututier inundiopera adessc nobis in lesliino- qiiin lioc inaxiinum opus Filii fuli, iii Pairem cogno-
nium possent^ ne ainbigere de Dei rebub aique \irtu- scercmus. Negas plane, qiiaiido iiecundum (e Filius
libus fai credsTMnus. Sed in ipsam veriiateiii iiifide- iioii ex eo iiatus est. (f) Ei cnr filius dicetur, factus
lilas nosira proeiirrit, ei violenti in cscidiiim Dei g prn voliinlate quasi ra-tera ? Admirari Deum possum
polestatis irrinupiious. Si licrret, corpoi-a el iiianiis cDndiiorcm 64 niundi Clirisliini croanteni: et digna
ad coelum clevareinns, solem astraqtie c;«lera an- Deovirtiis csi, ui effeciorem arcliangelorura ct ange-
iiuis(6)cursussui limilibusproturbaremus, pcrniisce- lorum, visibiliimi ctinvisibiliuin, cceli alque tcrre, et

remusdecessusUceaai et accessus, flueiiia etiaiii fun- universat linjns creatiunis cllecerit. Sed non hic la-
(I) 4f(iiri .•
mox profane pro profance.
suis Teliit in refuUiturns , naiivilatis

aiilcces.vum alio niodn facliiit fnerii liic Chrisii janiiis clausis
cxcmiilo confirmal. \trgo , jiii|uii,
fiictuni ideiii iiigressus : ijiiod infirni.c ratioui sii.i: plus x-qnocrc-
pfiuril, et virrio permunsil : jmn liinc Dominus jier <li;iililiiis aiil -a viileli:iiiir. jani iinii videlur rcpngnare.
oslli clausa natus esi. At (innmoiln veniin Chrisii Ii.i eti.ini erii fnriasse, qni r.itiuiKiilns, aiii pniiiis
torpus iinpeneirabilein parictinn ao lixnormii nalu- UMicliras, quibiis iidem C<-«lviiil rnrporls et
disclpiili
raiii lianscurril V Uesiiondet libi llilariu-, fjcti vi-ri- sangiiiiiis Cliristi iii Eiicliaristi:c sacramciitu vuiita-
tas cx verliis evangiliris coiislal, quauivi^ niodus la- (cin (ibsiurare se puianl, dcpcllei. 'luiius inierim
tionein huniaiiani oiimiiio fngiat : si'il iioii iiiiniis erit ciim to(a Ecclesia facli veritatem lenerc, ipiaiii-
conslat plus Dcmn posse, qiiaiii vuloal Iminana rsiio vis ratioqua id liat ignoreliir.
capere. Neque alia c-.t ics|imisi'i Augnsiini, scrni. (o)iia Bad., Er. ei iiiss. iicc eiat cur Lipsius rejio-
crxLvii, II. '2, et eiiist. cxxivii, n. S.ciCyrilli Alex. iicnt, filius Deui nnlus sil.
Ilb. XII, in Jnnn. ll:i possenl absolvl mnlla: difliiiilla- {h) Editi. annui cursus sui tiiiiitibus. Vctii'; roiicx
lcs (pias circa sacr<isaiictum Cucliaiisii* âca- Cnili. annos cursus suis liiiiitibus. Aliiis Oolb (iiiii
,
p"
iiiciitiiiii Cahiiii scclarii excogiiant. Quoniodo uiiiiin Sorboii., el anniios eoruin rurstu suis limuibus. Leciio,
< l idcm Cliii-li cnrpiis iii coelo ct in lerra, et alia (|iiam exhiliciiiu-, csl plcioiuinqiiu iiiss. Conler.
hiijiismorii? Noli solliciius ess<Mle inodo ; cum lan- tracl. psal. cxxmv. n. II, ulii tM:iriiis i'cpr:rseniat
liim le cerium volapril Chrisliis de facio. Erniit tiiiiemutnbilein soUin nnniiis cunibus
cieli firinilauni,
fortc, <|ui eiiain ox|ilic:iliuiit :ul niodo iioii

uuidos inilcj\>.sis<iue moderutuin, viceiiûe anni difiuiiis liiniii-
desiiiil pliilosoplii, liu.ic Doiniiii ad discipiilns ja-
ijiil bus lcmperiinlim, cic.
iiu s claii-is oi pacto apertis ingressum expli-
niitlo (c) Dun iiiss. (îlli. cnm Geriii., nnluras hoininuin.
care Si> piilanl. Cum eniiii, iiiijiiiiinl, conservaiio -it Tiim cditi cum du<ibus inss. recenlioribiis, refrennre-
rmiliiiiiaia (rcalio, lam facile fuil Deo corpoiis Cliri- Viiiis, (;t in iiiio mcndnst' ri lf''ruaicmus. Pr;i'leriiiius
s'.i <Tcati<iiii'iii imiiioiis cm ponbus iiiiermcdiis con- ciiiii c:i'lcris, referiemus qn.id vcrliiiin niagig IJila-
.'
limiaic in ili-lanli Inco, qn uii iii proximo ; licet se- I i;iiiiiiii cs(, iil iibservatmn cst in Adiiol. iii ps. cxix,
cmiiliim ciimiiiuncs iiaiur:e leges. noii continuct iilii"l 5.
liiis corpiiiis creatiniiem. iiisi aiii in cuilcm nut in (d) Editi, quia non potsumus, addila pirticuh ne-
r ixiiiio loco, ei e siln deiinlô. Dcn (juijipe ijii.c cnnir.i veril.iteni faciuiit h:eiclici. qiiia id proiu-
ficiliiniiiiii luil, u( corpu^, qiind nmi tcniporis ani- jêiiii nui lilicriate possuiit,i|uid faccrcnl coulra rcrum
iîilo voli-lial cs\e evtra ciiliiciiluin , qna voliiiilate naliiias, paritcr possc d.ilum eis essel, cdlligcntis.
si
extia ciiliiciilnni creabatiir, siibscqiienii voliierilesse {e) I(a sci ibinius liaiic vnccm :id iiiii(.iliiiiieiii ve-
iiilr:i ciilii. uluin, ijiio aclii necesse esl, ilhesis eliam lernin libroruiii : qiiiid e( apud TerUilli.inum prx-(i-
ct iimiiii i~ p:iiietil)us :ic fnribiis,sll iiilrn ciihiculmn J) tmn cst.
E:i ijiii l:'iii i.»iione vidit tlilarius Cliri-ii factuin cxlii vii1g:i(is, <;l rtini filius ditilur. Siibinde apiid
(f)
pliiari piis>e. Scd hic il uderc sol';ul phinla>-inala, Li|is. qma'sic cwlera ; cl apud Par.. quia sit •a-iera :
qniliiis cirpiiris inir.) pjricles ill.csos in^ris^mn <x- lcclio depra\ai:i. iiiriiii cxciiiiclial viiinsa iiil<;rpunc-
<'ii!;ili(rc 11(111 sinitur, corpns illnd priiis <:\lra
iiisi (io. :id<:(i III :>igiiiiici.ti vi- jaiii iiiill:i proisiis appa-
piMisii'; aliiileri, ac dcinde iiiira dc novo creari pi- rerci. Restaiirutnr ope inss. IIuc enim sibi vnU, ut
ii:itiir. lliidi! iiosler llilariiis hic, Coriins Domini a (jiii insuu' prn volmiiau: f.irliim
Filimii ('u:icioim!i
sese 11(111 liefuil, ul sese resumal ex itiliilo. Attiint-n :isscrii, ncgei le ipsa riliuni qui ncât Filiuiii,iicge( ;
ciirpus iiiiiic exira, ac pioximo p

isi per croaiileiii, c( Pii(reiii ; qui vcio nc),' l P.treiu, ncgei id qiiod
aiit iioiiiis ciinscrv:in;ein, Dci vnluiitilcm iiilra ciibi- Chrislus hic d»( ore m.iximc sdiduit. Non enini ad-
(iiliiin a spse iioii ilelicil, cmii onllo teinpmis nio- miidiiin ei cnrx fuii, nt eum
Dciiin ci Clirisd iioliis
niciiin exsisicre 'lesinat ; aut catetius delicere dici oiiinimii cinidiloris crcatorem
iiiciilc;irc(, cniri lani'n
qiieîi, quaiciiiis ex naiura siia indigct iii (|u<)libci Iiii:c ciiinm.iidare c( adiiiira-
iiiultuni apiid no-i ciini
iciii|ii'ris iiiumuMilo cieetnr siont pcr iiidluin dici : lioiicm ci nosdaiii cxcilare valnissct sed u( inaiii- '
posjil (lcliccrc iii loco iii qiio iion .aiKplins crc.ilnr, festaiet eiiiii vcrnni csse palreiii, qui verun» lial>ere(
v\ eriarl iu oo Itt q'«» Consrrvallll' bivo li"c. sivn (tiiiini. H':c Cliiisil opos, liic hibor i«r.'i(.
91 SANCTi ilH.AIUI LPISCOn M
bur Duminic&l, ul oniiii.i in crcaiiilis rt^bu» Dieuin A suiit qui doiiuil el qui gcniuis est. Oiir iiaiurain cx-
pti^M lu &fnlia» ; scti ul scias Dciiiii p:ilrcni cjiiii dudis 1 cur veriuteiii int«ri|uis '!
Autlis : l'ater in me,
eac lllii qui luquilur. Virlulitii tn ccbIo (ilures Ktitii, et eô iit Patit {ItUL, 5a) : et boc de l>aire ci Filio
et «niciunlc9| cl {ii) aeieraa- ; teJ uiHib unigcniiu!) e^t Filii opara letiaolur. Noii corpus (ii<. iit i-orpns) per
filiu», iioii > CiKicris inla tliir^reiiB piHeiiaia, quia pcr iiilclligciitiani 006Uam corpnri imiiiiliiiniis, ncque wt
«um cuuctj &1111I. SwtJ quin vaiu* nnuf «!il liliiis, .ii|uani viiiu iiduiidiiiiut : std caindein in uiioi|iie<>l
iion (i) lial dcgvntu' , iit n:iluH c( itiliiKi hil. Au- virliiiis Biiuilituilinein et deiiatis plenilndineui coiili-
dis Filiuiii : cr«(Je quia liliua esl. Autlui l>ulre«ii : tcniiir. Oiiiiiia euiin Filius accepil a l*aire, el ott Doi
nienieniu quiit paier «sl. Quid isiit nominilius rorina, el inmgo 3iibstanii:i! cjui. (3) {g) Knin oiiini
«ii&pici<iuein, nialiiiaui, aiKlaciaro iiilwteri!) Y .Secuii- nb co i|iii esl : imaiiotHbslantia: lanlutti :id siibsistciidi
duiti Raiitrai iniellig>'iiliuia nuunna divinit rel>ut fideni, iioii uli.iiii :id aliqiiani naliir» disîinUiludi-
aptuta suul {c). Uuid afn:rs viin verlx>riiin Toriiuii? iieiii intelligendani discoriiit. faliem anli-ni io Kilio,
Audis iiutreni ei lilumi : ne aiubigas «sê quod nun- cl Filiuni iii Futre esse, plf nliudu in oiroi|iie divini-
cupuiitur. Suilima di&)ieiitaiioiiis eel Filio, ut noveris latis pcrleciu vsl. Non eiiihi diminulio rairis est FiliU'S,
P.iireoi : qnid irriium faois upiis proplieiaruin, Veibi nec Filiiis linper liectug a l'air« esl. Imngo sula {hvc rst
inniiriialiimeni, virgiiils partuni, virlulem operalio- D sulitana)iion csi, ct tJmil|tudo iioii Bjbi eal. Dco iiiileili
imtn, crucem Ctiristi ? Tibi basc omnia inipenta, lilii siinile alitiuid etss, iii»i qiiod cx se erit, nuii |Milost.
pri>sliia suiii : iii per h:ec manilfeiitus tibi el Pater N«n eniiii aliiiude est, qtiod in oninibus siiiille osi :
cssclQl Filiiis. Suppuiiis iitiiic (i() vuluulatem, crea- neque divcititntem duobut adinlsci-ri iilictliis :id al-
tioiiam, adoptioncai : inspico »:t mililiani cl tlipcn- lcrnni similiiudo peraiittii. Ne slniilii periiMites, ne
diuni Cliri.^li. Nenipc procl.iiiiat : Puler, maiiifeslavi quo sibi ex vcritatc iudiscreia disjungus : qui:i qiii
noiiien luum hominibui. ; iioii aiidis, crcalurciii coelc- dixit : l''aeiamHt hoiiiinem ad imatiinem el iimililiuli-
Klluin crcakii : iioii audis, cff<!cloicm icrrestiium cffe- neiu H03trnm{iien. i, 2G) , iiiviccm esse sul slniilcs,
cisil ; scd aUdis : Palcr, inanifeilavi >winen luum hoin eo quori «iHii/i<iu<iii«iH iiottram dical, ostciulil. Nu
•iiiiiiftus. Utcrc (I) Salv:iioris lui niuiiere : scilo pa- coiiiigurit, ue cunireciaveris, ue corruperit. 'leue
irein etse qiii genuii, lilium esse qui aatus esi ; iia- iitlnra! numiiia, teiie Filii proressionein. Nulo adule-
lam cx fco Me-
psirc, (e)qui esi, (i) vcrittle naturae. ris, iit f iliuiii dc tuo iaudes : bcnc habet, ul iis qiiu!
niento noii tibi piiirein iiiaiiiresiattun esse quud sunt scripta cunlenius sis.
Deus est, sed Dcuin nianircslalum Mse quod paicr ii,. Prudenlia Itumana m Dei rctxt deficil. lUtipil
«st. dum it puiat perfecluin tapere. — Non esl riiitoiii in
i3.Fi(iH)>aPa<reiui5i(/en(iaiiONnaru)aiiitc<niii(ir. Q t:)ntum confidenduiii prudcnlia liuiii:iiia, ul pciTfr-
Vl imago, oimiia liahet qutc Paler. —- Audit : fJjjo et tiiri se quis pulel sapere quod t.ipi.ii : ct iii co arbi-
['alerwium tumu»(Jean. x,30).Qiiiddisciiidis etdis- trclur absolul:e raiioiiissuiiiiiiamconiineri, quoil ipsa
Irabls Filiom aP.il/c?65 ^"""' ^""' • sciliccl(0 is iiic (e pcriiaclans, xquabili undiqu:: apud se ciisii
qui esl, iiibil liabciis quod non sil ctiaiii in eo a qiiu iiiet venlaiis opiiiioi.e coiistaie. Noti ciiiui loiiei-
est. €ui»i nudis Filiiim diconleiii : Ego et Paier unHm piuiil iinperlecla poifcctiim , iieque quuu ex('i)alio
sttiiiuj; personis roni accomiiioda, gignenli et geiiito subsislit , absolulc vel auctoris sui polesi iiilelligcn-
profcssioiiis suje iicrmiilu sentenliam. Sint ununi, iit liaiii obtioere, vel propriam : se quidctii in 00 lan-
(I) Saluliirit. (5) Euin eaiin i/ui ett ab eo qni ett iinaijo.
{i.} Ex lerilate.
(rt)Virtuiiiiiicndcsti«ninomineangeiosablIilarioiii- it qno est, Filiiim siftnificnl. Onamqiiainlib. 11, n. yi,
lellii-isolcrE .siepiiis oUscrvaviniiis.Has virUiics ;vlernas Filiiis respeetu Sjiiriliis sancti dicilu^ it qui eu, ei
niiiicupal, iion quod eas :ili :cieriio, scd nuoil iioii inlc cjiis respectu Spirilns Sanctiis, ii cujut eti, quaî i«
rituras crcilal. railone in psal. cxiix, nuin. G,
Qua qul ejus est.
boltio sccuiiiliini aiernus pradicaiiir. Ilic
aiiliiiam (f) In uno
CoJice llehiig. nee non Theod., it «/ui
ArlanoruinseiUeiitiam iiolal, voleiiliuiii Cliiisium lioe «I, et de quo etl, nihil liabent, clc, glossenia. Qiiippe
taiilni» ab illis viriiitibiis differre, quod lia; aliqua jy ciir nnum sint P.itcr
ct Filliis, hic ratin reililitor
diimtaxal erncianl,cilniperilliiiii cuiicta sinl. Kx ipio

'-
piia niniiniin il ijmi ett -' —"•-'
•"••- Keneraiioini
priocipium ' -- •"
obtiiinisse percuin cicaia iiiliil balioat qund ii"ii sit i'i co n 9110 ett, lioceji,
paiei, male in prins viilgatis
luni. ubi ex ins». restituiiiiiis pcr eum cttiula tuiit. qui ab co est, sen qni ab eo origineiii ducil.
(6)Llps.etPar.iiuii quiadegener; absqHeanctorit.lto. {g) In viil^'atis cl arniuOt niss. :

Eiim tniin qui est
\A Ila inss. M
editi, apia sttiit. ,ib eoqiii est imiigo su6>(aiiiia' ; aliud g iissem.i. q"')d
Vlnilocin., Vaiie.
castigaiiir oiiemss. Carmit., r.olb.,
\d) liims.(:iiiiiul.iio/ui«(i(«;iui leelioni ravctqinul
el Vicl. Qiiippe ciuu iwiim referiurad Filium iniii '
inilio liniiis luimeri filiiis cx seiileiitia b.oretlcoruiii

faeius pio vd/ioUii<(' diciifur.
ab eo i/iii csi dicitiii <lo Palre. Siibinde iMiiijo ««*i(nH-
Abest ex /1« (iibi in 0110 nis. ('dIIi. iinaijo coUstthsiauliir) ma
(e) lii vii|;;aiis, qiii rsl ex vcrilale nalurit.
Iloriini voilioruin n.iliviis ordo ae sonsiis ost tcrialiier accipimr. Iliiic pr.esrat mox iM(«(/i9fMi(ii"i
:x net^.
Mrt<Miiii'«ri(<i/en<iliiiii', &eii vera iiaijvilalc eiiiii iiaUira diMriiiil juxla plorosqiio ac potiorcs inss. quaiii quud
apui^ Li(i». et Pai'., iii(f(/'jiii<i.i i/iJf«^rHi(.
Ojiis ex qii'i n:>sciliir, r.d eo piiire qni f$l, hoc cst, cii-
lloc esl, ex alia sulisunitii iui loi iilluni op-
prn|>rimil e»l a se e-se, ol umh aU alin, vei qni ost
:
(/1)
jlls
M,b:ibei>: poiiiiur ex le lii liis ninneil siipcrioris Oio •i<um :
|irinci|ii.im uiiiv.>rsoriiiii. Sic lili 11. n

iiliqnid eise, iiJii qnod ts »e erii, itoii polesi.
siniilc
Esl Filiin: ab eo Paire qui ril ; lii», veio, iil iiiux vide-
iuiii diin iiiss. Colb. cuiii ('.arnul. tufttlilil el pioio
biniiis: (/iinm i|iii(,iciiirirl liqui eM, hHiiI liabtnsquod
iion lit clium in eo u quo ai ; ulii n qui c.i', i'ultcui, yubl <i qMdeiu, uou *< quultm.
93 r»K ThlMTATF. l.lBtH ill. 94
imn rjuodeu wiiiens, cTietuit) Ullerins g6 sen»"'" Asapprent; ei cum iiliil iiiî iniri iiiiirmil-.ilis jin*
«uiim fldain .-iUi eonMiluia sU liai'!!"» riort ler»deiis. safvercnt naiuratn, eani, nna' sc!:; IVl pol-ll-t-tA sti-
M'Himi eliloi suiim mn siN debet, sed auciori : oi piciiii:i eijit piiiSFen» esse 5iuliliii>i!i; pef quod In
iilcircofd.quod {a) In aliiid ex auMOre siibsiSlit, irn- (rf) ea ijiHJ inflrniltj sapicntix snai rpiiiioile dcsitie
perfecinm sibl est, dtom corislal yllunde; el hecesse reiil. Ergn quidqiiid peiTiiniitms &inliiiia CHit hne
esi , III iri (i«iD se peHectum poiet sapere ,
desipiat :
iis qnl salvanuir Dai viriiiG est ; i|iiln tiiliii ntttnralls
Om- t«iirj< (^) eul iiilirtniintc inoderniiiHr, s»>d divtna;

quta natttrae suae noii moderifts necessllateni, et
Mianm) exisiimafl» lerininis coiiii- potvsiaii^ ffflcienliiilii SLûndnrii iiifltnlaiemcoelesiis
Hia inOiimitaloih
neri, faiso jain sapientiê noinlne glAHaiiir : qliin sa- virluti» enpcrtilunl. Bl idciico 6;ipieiiti(»(M sapieii-
liiinr. ei Intelilgeniiafn liitiilifflhiinni lii.'»i« iniprolmli

p«iy, siW ullra sensns sui non Iice;il potcjiaieni , el
«juann inlimium siib<;i8tf ndi est virttiie , lain fcnsiis ()uiu prr iipiiiidnetn sliiltiiix iiiinit«na> crcflentibtis
sil. Alquft ob id iinperfecW! n,itiir;f siil)sliiulii>, pii- salus triliuiinr ; duni el iiifidcles, i\;ix exlra sijnsUI»
Tcctl scnsus sapieiiiianl oLiini^re se glomnS , slulix suum siinl, stuita esse dec«riiunl v( lideles piitest:iii
gapiei\WS iiTideiiiriippnibriir, ApoSlolo dieelitti : IVon ac viiliili liei (iniiii;i (/) l;u'gioiid:i' sibi s;iliilis sii;b
tnini misit me Chiislui bnptiiare, snrf eiTingditoie, Hoit s.tcfRmniii» pennltiun»: Non eign Ront stidla «|Urti
iintttnn (nhiplein. iiriidaiuia

<H srt-«o»ie ia;i(<Wi>. nf iiiftnij /Vrtl cr«.1r CArfitf . rcr- B •>«' 9«'"l ".
«'"'^ ltmn:iiitt'
hmn enim ftiiri» tdifllfiri nt hit qui jtttcnni, iis uutent est, <|ti.r' 9 Dfci) Suii ;uil signa aut s*|ii<;li>iaiti (td !i-
qui sufBonMi", Vtrihs J)d esi. SHriptwm e^t rmni .'

P.t- dcm pttsitilet. Li JludJroriiin «ruidem sst tio«ti!iiro
llam tapienlimn tapieiitinwi, ft iiiteitedum inteitigen- sfglia ;

qnla In [lol liomiiic per logis (nmiliariisiciii
lium reprobabo i'bi sapieus' ubi scritiii ? ubi Conqitit(ti<r iion iidiHodtliii niiles, iruols scandnlo riitnmoventui-.
hujHi fxtttlil iVonne j/n/lnnt ftcit Deus tapienliaiit Gr«cnrutn'»iittm esi !«aplcinUi»i posct-ic, sjnia gei.-
hujut tt(Hn4i7 Quuuiavi qnidetn in f:apientia Dei non lill ineptin biimaiinque priidciiii» raiinnern suhhiii
etgKoHt {(>) iHioititu per lapientiatn Dcnm, deatvii Sn cruccirt Ooi qucereiil. Qii.t «juii seeundum sensnni
Dun )in iltitiiiiaiH pradictaionis ialvare credettles ; naltirjp infiniils occiilia in sanrtiineiiie sll; fii siut-
ûoniant Juiiti tn^na pelHM, el Grtni .-«apieniiam qtUB- iilin {y) inlldt*IU ; cilm qnflil naliiraliier inciis imper-
ruM : n«i eaient prcemtnmus Chrittum iCtum critci- fecia lion eoiicipii, id ciiia prudentlj) cntHam etse
/Ixum, Jntfttrfi îitiftm tcamtalnm, genlibits avtem decernst. Sed ob iLinc iniprudBiilem miindi Rapicn-
ttnWliam, ipift aiiim tocuiis Jtideeis et Griecit (.'A;i- tiuiii, qu9b OS P^'° '^î supieiiiiam Deum :inte iiesri-
«lUiN Dei tirtulem el llti lapientiam : quia quod invit, id est, pcr lianc magniflceniiam iiuindi ac lam
ISnnHm ett bei, forliui ext homimbus; etqnoi siuhuin sapiemev insiilnti opiflrli ornnium, cn^stdris sni nnn
e»l Dei, iapieniiutesltioiniii!but{t Cor. i, 17 cf sc^^.l. ^ est trenerAia s:iiiieiiiiam ; placnit Deo pr.Tdicatione
Omnls iiaque in(idelibs(i) siniliiia esl : qul:i im- siuUiiia: saivos lacere credenles, id esl, cruci£ fiiie
perfocti sensus kul usa sajiientilt, diim nniiiia Inlir- «lernilaicin mori ililiMS provcnirc : iii cm.fusa liii-
mil;'lis .su* opinlone tnoderatiir, piiial cfnci non nianse (/() seitieotioe (ijiiitlorle. il)i «;ilug leperirefcir,
|iOssc qtirtd rton sapll. Catisa enim inf.deliiatis (c) dt; iilî crediiur esse sittllili:*. Clinslus pnim iioi stuUilia
senlentla fcst inflrTnilaiis, dum gcsuim csse quis liOii p.-iililitis e; Jud:iis sc:iiulaliiin «61, P?( viniis Deirj.ic
ptit;it, (juod geri non posse defiiiiat. saploniia est : quln qiia' sensii llunmno InRrma iit
45. Sittititia lapient (idetium, — Ei idcirco Apo- bei rebos Et siulia esistimaniur, li.i-c (>rudcniin>
slnlus scicn» nalurx hnmnnac imperfeciam cogiiatio- vlrtuiique lerrensB, ei sapien(»:e ei potc-KiMis Vei i-
nem hOc solum puiare in veri ralione esse quod tate prsetellant
raperet, ali non in sernione se sapicniix praedicare, 26. De bci rclns nvn stio sensu, sed fide dcctrncn-
nc pradicalioDJs suas in.-inii esset assertio. Ac ne dum. — I<i)ltil igiliir iit divinis elTeciibus lliiiiiftiiaK
•lultltix csse pr:tdic.ilor eiisiimarelur , adjocii, iiientis opinione traciandtim est; neqne de crentoie
Terbum i:rucis siultiliain g7 esse pereunlibus ; qiiia siio opincii ipsius nialeria decern:it. Assumcnda au-
eam solam inrideles prudeotiam crcderent esee, quam D lem nobis e«t siuiliiia, ui sapientiam sumamiis, non
(1) Slulla ett.
(fl) Abest in atiud a vetnstioribus mss. Colb. et dcclaranl proiime ditla, dum omnia infirmiiaiit sua;
Reinig. qiiod ih dirb. additnin ejt a secundn mnnu. opinionc nicdcrafur nc iiietitiir.
Lip«. e( Pai. p.trticiilx in eipunctii, (.inuim r»;ti»iiere (d) IVx-iMisiif.-infsn is oiniUunt edid. Tofti Er.,
uliud. Ex lioc loco iiileiiigeiiduiii est iliiid traci. |is. Lips. cl Tar. subjiciuni, «a ipsa infirtni : reluctanli-
cxixiv, 11. 10 : Qui non se libi ilebel , iion cmnia bun liad. et m:S.
polesi, dum a poUore submlit. (c) ex n.ss. B:!ud iirociii ab flilnrii
Ad.iiiiios su:
(b) Curnulensis coileii, hic miMdai, addiio proin)- meiite. Giegorltis
1. ix, Mornl. c. 8 Qni ai?ii 'u ;
mitio hic, qiind et sup<'iiiit iiuiii. 6, !iddeb«it velus [aclis Dei raiionem non videl, i;;/iiwii(rt<(;m ^siam coii-
Coll). Miii in diclo Cariiul. aiiisqiie lalfos facere, liderans, cur non videal riiiioiitfli videi.
pro sulvarc ; ni paolo fj.isi, sicul el in veiiislu Coili.
[l) V;il. L;tj. ms. neciiiiM alii Ires, laiifien.ia. ^>,
iluoJinfirmiiii rti.... Ciiwd fluUiui nt. Jani admonu,- 01 Li|.s. l:rrgii-rdn. UcliiieinJuin Oiiiiiii o tUffi ':\l»i
mu» eoKdem 8(.rip(iiraB soces ab Hiiario repesiios libria hrpextire.
11011 t;)dem raiione lofcni.
{g) Esi osi, mlideliiui) : emeBti.îili.ir ox mss. cp-
(f) iti iiis. C.irniiL, dc seiiUidia esl iniposiibililili.î liiiii- nol:*' \'ai. has., CdU)., etc.
iniiius beiie. Quid sibi velit de ienlcnnc: injirmilMis, (/ilKdiii, srtpii'/i(i(t' OHi'iiifl)is; rcfra^. riiJus ffiss.
9'; SANCTI IIILARII F.PISCOPI %
intpiudenti:)' scnsii, scd naliirc nosiru; coiisciciilia .
A ruisse cuin voluit. Ac nc peregrina huc ndscitcamui,
ul qiiod cogiiaiionis tcrreiix nnio non concipit, id loeuplet hnjus rei leitil ett llilarius, lib. xii, n. V)
iiol>ij> rursiim ralio diviiiic virlulis iiisiiiuel. Cuni et 40. Certo, inquii, qui aiit>- niigcliis, niinccii.im
eniin rccogniia siultili»- imsirie intelligeuti.i, iinpe- boinu esl : ne naiuralem banc es<e Dci spccirm
ritiam n.iluralis in iinbis imprudentian seiiserimus, diversilas bujus ipsius asûin|>tu! creatioiiis pate-
tiini |>er divin;e sapieniix priideiiliniii ad Dei sapicn- rctur inlelligi. Adosi aiiioiii Jacub etiain utqiie .ad
liani iiiibueniur : cuni sine nmdo virintes Dei ac lucia; cuniplc\uin in liabilu biiiiiano... Hed idem
poiesiatem lueiiainiir, ciini n.tliirx Doniinum non puslca el Moysi e.ssc igiiis usicuditur : ut natura^
inir.t naturales lcges culiibeamus, cum buc solum crcaUe tiiii) poiius ad specicm . qu >in ad siilisinn-
de Deo beiic credi iiiiellig anius, ad qiiod de se cre- tiarn iialurx, ndciii disccrcs. Acule Augusiinut
dciidum ipse sibi nubiscum ct lcsiis et auctor ex- epist. uiias c\ii, UNiic cxLVii, ut<m. 20, tn i//« Moyti
sislai. verba, Si invcni graiiani aiilc ic, ostende iiiilii te-
mctipsum. Qiiid ergo , inquit ? Ille non eral ipse ?
69 70 LIBF.R QU.ARTUS.
Si non e.<.sel ipse, iioii ci diccrut, oslciide milii ic-
C<i//io(tcorvin sim}tliciUitem adversiis Arianorum a^lus mciipsiim , sed, osicii<lu D< uin : ct laiiien si ejus
munire aggrediltir. Eam ob rem qiice illonim de B iiaiuram subsiaiiiiainque ronspicerci, muliu niinus
Chritto til senlenlia eTponil. Tnm defeiiJil Filium dicerit, Obtende mibi tenieiipsuoi. Ipse crgo ernt
Palri lioniousioii acseniper fiii^sc, el a pravis ten- in ea specie, qua apparere voluerat ; noii auieiii ipsc
tibut, qtiibus necessarias ittas voces supininwre ten- apparebai iu nalura propria , i|uain Uoyses videre
lant , Ecclesittin abhoirere dectarai. Atlalis deinde cupiebai.
variis Scriplunv lettiinoniit, quibus Filium a nalurte Si ex proximis Sciiplura; verbis ipsum Deuin a ilmjte
divina' postettione exctusum esseveteralorie insinuanl, viiiim Aui;u<lint(S recle ntseriiit ; pari ratioiie con-
iiilegram exliibct fidti profcsxionem ,

quam Arius cedendum est ipsuin Dfunt eidem iloyti in rubo
Atexividria pultut oliiqne ipsius parlihtis addicti ad dixitse : Egn sum Deus Abraliam , clc., verumque
Ate.iaudrHin nnlistilem miserunl.llnjus deincept pri- Deiiin Agur attocuiam este, cui ctnmavii : Tu Deus,
nmm piirteni, his mnxinie ni.xam vcrbis, .\iiJi Isr.icl, qui adspcxisii iiiu. yeque hoceliam negaiiliiPatret,
Doininus Dcus tuus uiiiis e^t ,
qiiasi wmiiuin iit qui in visit iliis veros Aiigelct odtiiiiste arbiirantur.
lloyses Deam nun iiiodo natiirn , sed ei persona Kon eniin exisliwant aiigelos illos Dei ac Domini
unum prcedicarit , mullis refiitat : ostemlitiiue Ivm nonien sibi nllribuisse, quia ut legai Dei ae Domiiii
ex creiitione niiindi, tuiu ex pluribusvisis (aclis Agir, nomine toijuebunlur ; qiiis enim legalus regis, inipe-
Abralice, Jncob el Miysi, tiim eliam ex 1'roplielaruin G ratoris, aul principit tibi arroget noincn . cujus pev
tetlimoniis , ac nomiiialim .M oy si , Psatnwgraphi siiiiam reprasental'' sed ideopolius^qiiod Deut ipie iii
O.scni, Esaiw ac Baruch , tive ui vocat , Jaemia' itlis toqucbatur.J\Hoc diserte docet .Xthniiasius Or.
Deiim elti natura iinuni, iioit loiiieii esse sotilariuiii, IV roiil. Ariuu., pug. 46 i : Is quidein, qui scnticba-
ied fitium habere, qui cum ipto divinilatis el iiomeii tur uculis, aiigcliis oiai, êd Dcusiii aiigcl» lu>|iic-
oblineal cl naturam. batiir. Nam quein <dinoduni iii coluiiiua nubis verba
Pc vi»i> iii e» exposiiisqiixd.im obscrvanda. — Qitia ad Moysen iu labeniaculo faciebjl , ita quoque iu
vero liiijus ac tubseiiuenlis libri argumenta pteraqiie angi lis a|iparibal loquciis Deus. Ita el Uierony-
nituntur visis patriurcharum ; operce pretiiim esl intis, cop. III , ad Cal. : Quod aiiieiii, oil, Lex i>i-
nowiulln de iii /nn/iiri. Constiins apud veteres vide- din:>la per Aiigflos, lioc vult iniulligi, quud iii
lur opiiiio, Fitium ab inilio muiidi variis se ntudis oiiini velcii Ti'!.iaiiieiito, ubi an^cluspriinum visns
hominibiis speciubitem prtebuisse. Hoc diserie do releriur, ci postca iiu:\si Dius liqiiciis iiiducitur,
eenl Juslinus innrnjr, IreiKBiis, Urigenes, Tlieoplii- aiigeliis quidim vcrc cx niinislris pluribus qui-
tut Aiilioch., ('.teinens Alexniidr., Terluttiiinus, Cy- cuiii(|iie iît visus , sed in illu inediatur loquatur .
priiiiius, falrcs .\niiocliciii concitii conlra Pttuluni qiii dicai : «Ego suui Dciis Alirab.nii » His accedit
" conlra ilaxiinin., cnp. iii, u. II.
!\:inioîil.,ut mitlaiims Fiiusiiiittm Presbyleriini,Am- .Augusiuius , I. II
Leunem atiosiiue ptttrimos. Sed neabiis Quxro inqiiit quis ap;>.irueril Muysi ili igne
frroiiuiii, , , ,
quidem Itoc negatiiin esi, 'iui Ario [iivebniit. Idipsum qiiaiiilu rubus iiin.imiiialialur, et lou urebaiur.
pusxjiii prmdical F.usebiusin tib. Dem. Ev., et Sir- Qiiainquani ct illic aiigeluni apparuisse S^rip-
miente coiicilium conlra Photinum eos anatheiiiaie tura ipsa detlarai.... lu angelo aiileiu Ueuni fiii&se
qai aliler teuseriul. quis diibilet .' Jta(n hos Crrgnriiii impa, prirf. iu
dniniiiit
Scd ciini in hnc docliiiia frandem moliii tinl Ariani, u< Job. e. i : Angelus, qni Moy>i apparuisse diiitur ,
Filium, iitti visibitii iic i'i.Mi.' sil, a Piilre iiiviubili iiiiido aiigeliK, luodo Deiis lueiiior.ilur. Angelns
tiuiuru distiniilem privdiciirenl ; atle reiinendum , >idelicot propter huc qunl extoriu» l.M)iKiido ser
snnelos Palrei ilu Deiim ti.^Nni utsernissi, ii( mni viebal ; Doiuintis auioiii dicilur, i|uia u.lerius pia-
/tuyuslino /i6. Ii i-oiid» iliuxiiiiinum, rap. i6,ii. ii, sideiis, 10.|uondi clllcaciiui mini.siruliat. Cuiu eigo
(«niirrinf diviiiil.iiciii iion por siibsl.^îiti^în suiiiii, loqiioiis cMeriii» ab iuHjnori regitur, i t*p«r i>bio-
,
III qiia iiivisiliilis ul iiniiiuiabilis csl , scd pcr qiiiuiu angolus, ei per luspiraiionein Duuiiuii* iid-
rre.iiiir.iili Rilii mil>)prnm nioii,iliimi oiiiriii a|i|>:\- iuiiiniu<'>

97 DE TRIiNiTATE LiBER iV. 98
Conredit prielerea Augusiinus, lib. ii eontra Moximi- A bis comnneniorala siiiU , ul cum aliqiiid ex liiimaiiis
iiuni, c. 26, n. 9, angelis illi» ticHiue Dei ac Domini comparaiinnibus (i) prorcrimus, iion secundum na-
te nomine eommendare propler propti«tiam fiilura turas corpnrales de i>eo seniire credaniur , nec
nuuiiaiilom ,
îiia nimiTum Chrislut, qui Deus ac passionibiis noslris spirilaiia compnrare, sed potius
Dominut etl, in itlit liguraius tit. Sic et Irenceus ,

rerum visibilium spcciem ad iiitelligentiam invisibi-
K>. », «. 1 : Pranliximus quoniam Ai)raliam el rc- lium protiilisse.

liqui proplietx proplietice Tidebaiit eum, id quod J. Ba:reticorum opinionet de Dei filio. — Aiiiiil
fuiuniin eral pervisioncm propheiantes. Sedquo- namque hxrelici, non ex Deo esse Clirisluin, id csi,
vi$ modo intelligantur ilta visa, stnt prope eadem vit Fllium non ex Patrcnatnin, neque Deum pi naliira,
argumentorum, qiite ex illit Hilariut conficit. scd ex consliiuiionccsse ; adopiioneni scilicet {jiis iii
(6) noniine, quia sicut plures Deo filii, ila cl liic filius
1 . Tria in harnkos premultenda verilatis assertioni. sil; deliinc libcraliiaifni in digiiiiaie, iiiii.i biciii dii
— Quamquaiii anieiii/iibii^ lilieliis, quos jam pridem plures sunt, ita ei liic Oeus sit : indiilgeniiorc la-
coiiscripsimu^, absoliite co};iiiiuin exisiimemus, fi- nicn in eo et adopiionis et niincnpatinnis afTuctii , ut
dcm nos el coiifessioneni Palris el Filil el Spiriius et prne cxleris sit adiiptatus, ct adoptivis aliis niajor
s.iiicii ex evaiigelicis aiijue .iposiollcis insiiluils ob- 6 ipse sii filiis, et cxcelleniius cunciis naiuris crcatus,
tinere, neqne quidqiiam nobis cum lixrcticis posse creituris ipse cxlcris prxslei. Ainnt ciiani quidain
csse coiiimuiic, qiiippe illis diviiiitalem Doniini iios- eorum Dci oiniiipoieiitiam conliienics, in siiiiiliiudi-
tri Jesu Cbristi sine inodo ct raiione et inetu abne- nera cum Dci crcatum, et cx nihilo 73 "' cictcra
gnntilius : lamvn eiiam liis lit>ellis quxdam necess.v in aiterni illius Creatoris sui im;iginciii consliiisse :
rio rueniiit compreliendenda , ul oinnibus fallaciis verbo vidclicel de noii exstanlibiis jussuni esse
eoruin elimpictatibusediiis, absoluiior liercl cogiiiiio subsisiere, Deo polenle similitmlisem sui cx niliilo
vcriiails. Et priinum cognosccndum est, qiise doctriiix coaplare.

cnrum lemerlias sit, quodve irreligiosiias pericuiiim : 4. flomoiision ob sensus pravos respuere se confin-
dcliinc qiiid adversiiin ndeiii apostolicam , cni nos gunl. Qui illi sensns. — Qiiin eli:im id adjiciiint, cum
congruimus , liabcaiit ênienilx, qiiidve diccrc so- unius siibstanti;c Putrem ct Filiuin e^se audiunt ab
lcanl e conirario, qu.ivc verborum ambigiiitaie siin- anlerinribiis(c) cpiscnpis pr:rdicatum, utid subiilitcr
plicitaii audientiiim illiidani : postrcino qua intorprc- pcr speciein lixrciicx opinionis iiiflriiicnt : dicentes
t.itionum suarum arte veritatem divinorum dittonim cos verbi hujiis signincniiniicm , id csl , unius sub-
virluiemqiie corniinpaiii. staiiiix,qiiod griCfeoaoo-Ja-iovdicitiir, lioc scnsu usur-
1. Yerbis Imiuanis res diiiinas non bene expUcaii. — C parc atque cloqui, tamqiiam ipse sii paier qui el G-
Non ignoramus aiiiem, ad res divinns eiplicandîs lius , ex infiniiale vidclicelsua prolciisus in Virgi-
iieque Uominninelocurioneni, neqiie naturx- huniaiiac nem, ex qua corpus afsiimens , sibi iii eo corpore
compnralionem pnssc suflicere. Quod enlm iiicii.Trra- quoJ assiiiiipsit , fllii iiomcn addideril. Et li:cc qui-
bilc esi, signiflcanti:!; alicujus fiiicm et moduni non dcni (d) de homoHsio 'oriim falsitas prinia csi. Se-
li;iliei : ci i|ui)d spirii.ile esl, id a specie corporalinm qnciis illa est , qund ariirmenl id enuniiaiioaem ho-
cxcuiploi|iic diversiim est. Tainen 72 c'"" de n.iiuris niousii sigtiiflcare, quod rei anteriuris alquc altcrius
caelesttbns serino esi, illa ipsa, qiix sensu menliiini conimiinio silduobus, cl i;miiiuain prior subslantia
coniincniur, usu («) coniiniinis ei nalura; ul scrnioiiis vel jisiaînaterix alicnjiis cxsiiterit , qux pariicipata
suiit eluqiieiula, noii ulique dignitaii Doi congrua ,
diiohus, ct iii ulroque consunipia, iitrum(|uc illumcl
scd iiigcnii noslri imbecilliiaii ncccssaria ; rebus natiir;ic aiitcrioris , el rei esse lcsteiur uiiiiis. Atque
scilicci verbisijuc nostris ea qiix ct scntimus ct iii- idcirco iniprobarc sc lionioiisii aiiinl confessioiicm,
tclligimiis lociitnri. Atque lixc sicul primo libcllo qiiod enmiliatio ejus iieque Filium a Patrc distiiigiiat,
(Miun. 19) tcstali sumus, nunc quoquc idcirco a no- cl (c) postcriorcm Palrem maicria, (/") qux sibi cum
(I) Proferemus. D
(ii) li:i iii iiiss. At commimi.
in viilgalis, non consiat, illud qiiaiidor|ue per casus inllcc-
sibi
(b) Editi, esseiiinomiiie. Abest «?« a niss. quoriim luiites, sxpius iinii. lloc vocabiiliiiii priore illo senû
ali'|ul subjiciiint, ijuia sicul plures Dei lilii, iia et liic a Paolo Sainosatcnsi prxdicaliini, cl ali Aiitiocliciiis
lilius Dei sil, P.ilribus rejecliim indicubat episl'ila Uriciilalinin Sir-
(c) Iii excusis
nuierioribut esse epitcopis , rc-
, ati miuin dclata cujus argui eiiliim referliir lib. dc Sy-
,
duiidat fite, iiec lubeiii niss. Vocabulum homnusioii iiiid. n. 81.
ab aiiterioiibiis epi>copis*i rxdicaluni tesl;iiur C|ii- (e) Uiius codcx Colb. ciim. Yicl. cl Sortioii. »o-
slola ad Paiiluiii Saniosat., (om. i, coiicil. Dionysio liorem : iioii iiialo sensii, si dciiidc siilijicerctiir l'ii- ,
Alex:mdriiio .-idscripl;», ipse ratetur Eusebius C;cs;ir. tremateriam. Veriiis tamen alii lialienl posU^rwrem ,
apiid Socral. I. I, c. .^ : Soiiiiullos , inquii , velercs uii constat ex lib. de Synodis iiinii. (ji. Iliiiic alicrum
epiicopos et scriplores , viros sane diserlos alqiie iltut- scusura cum a Paiilo lanlum pi-r cavillaiinneiii in-
,
tres , hoc verbo con-i;8STan-

in divinitiiie expticaiidn gesius cssei, sialini ab Aniiochcnis Pairibiis cx|ilo-
TULl usot [uitse cognovimus. Inler cO'; , i|ui lui sint, siim fuisselradit .\tlianasiiis lib. de Syiiod. p;ig. 9'20,
<luos Dioiiysios rccenscl Attiaiiasius lili. de Synod. quod cuii) Orleiiiulium senlcnlia proxime a nobis
pag. 918 , Tertiiliianus quoque adversus Praxeam meniorata num slare possit, suo loco :id librum dc
nnm. 3, Pairem ci FUiuiii uiiius substautia; pr;c- Syiiodis expendemus
(ticai. (f) Par. ruin velere ms. Colb. quw sibi de filio.
(rf) Mss. de homouiion lii lioc iiiiiuinc scribendu Forte, îiic iifci el filio.
m SANOTI mi.A|\ii i.n.scori loo
lilm sit fomiiniiii»;, nslcndil. Trrtid .|ii'>qno Imiif iiii- \ Novli iiiiinii iiiiiaiiciljiltfpii Oeum : iinvil (il uii'"'i ""i-
proiianiti hiiinoiisii raiis:iiii coiiiiiiiiiisciiiilnr , (|ii<>i1 ^.•iiiliiiii Dci liJiuiii. CiiiifilcUir rnirein »'tcriiuin el
liucuKtlupki verbi hujiii iii^nificaliuiioiii , e> divisioiie ali iiriiîne tiberuui ; coiifitoiiir ei Fiiii urigiuejii ab
|iniAm.e !iiit>iiuiiliji «bte KiIiiik (o) iîiMiiuctiir ; laiii- ii!u-riio : noii ipsiiiii cb iiiiiiii, tail ab in iiiii;ibili : uon
<|iiHiii ili&Mlus ex eo lnurii , iu ui (() iii duos ul riM (lur se i|<suu) , seil uli ci ,
qui a ncinine seiiiper W ,
iiii. divisa ; cl ideo vulisUiinix tlicaiiliir 11(1111«, i|ui:i iialiiiu :i|) :i>(ornu , iiaiivii;il<iiM videlicei cx |iaiariia
purUo iltisecu de lolQ, iu uuUirii ea sil UHilo <Jcsoct:i :i'irriiiiaio kuuicuioiu. Carcl cr;,M> lides nosira bxrc-
rsl •
:ice |WS8U iu Deiiui c«dci«» «iivisiiiuis j.assioii«ii», iii':<! piavitMtis opluiuiic. Ldila 75 <>aiii<|ue esi ien-
ijiii» cl dciiiiiialilliH rril. »1 iiiiuiliiutiuiii |ici ilivisiuucm siis iiosirl profcssio , licet noiiduui 6it raiiu profes-
<i:il obiKiiius ; cl iuiiK.if«ciu» clliiicltii-, perfcciionis siiinls cxposiia. 'rauieu ue <|ui<l , in lioHumsii a Pa-
siiic iii p.>riiii;Ki)i :ilttiraiu (^) dticedeiiie subsiaiili*. inliiis iiuiM:M|i,iii ciiuiiti.itioiic, ci iii cn q<i<id sciiipor
;>. fiiiniH seiuper tae cur iiiycnl. — Ncc iioii iii eo fueiit coiifessioiie , siigpicinnis reliiiquerelur ; isia
sc ••lc;;-,i!iler diiciniia |irojiliclic,ie , i-cd cl ovangelicaB iiiciiioraia suiil, i|uibus et sulisisteie Filiuiu iu sub-
,-«i.|iie apobiulKo! 74 pu>so (5) exisUMiaiit conlraire, staiiiia i|ua genltiis ev Faire e.^-t cognnscereiiir , et
ui lilii iiiiiiviiattiiii iKira tcmiiora |ira'dicciit. Ciiin i'aiii de sulu>|:i«iia ijua inaiicbat |>er Kiiil naiiviialeiu
ciiiui viiiiisu .1 iiiibis Hssciant dici , Filitiin &cniper g nibil eske docerpiiiiii, el liiiHinusioH P^lri Filiiini uun
riiiavc; uec:>scest, excludeiido quod sciUjcr fueiii de eommeiiioraiis su|ierius viiii'! caMsisqiie » sanciis
ii.itivit;iioiii ejiie coiiliiriiiiiur eii lcnipore. Si eiiiiii ci {i) doctrina l)ui ualentibui viriiessc inrmnralum;
iiHii scnip..-r fnii, «rit tcuipus <|Uii uiiu luit. til si ost ne quii forie exisiiraaret adiuii per oslani naiivtMlem
'i-inpus quo uou fuit, orii auto vuni lesupus : ipiia iinigrniti Filii, quod Palri boinuusioe dlccrclur.
i|iii iiiMi sciiiper esl, essecoiipii cx icmpnrc. Qui au, 7. Vox HOHOusiOM qua ntcettilau tuiCipta. — S>tA
leiii turei iciiijMire, iiuu poicsi eo caicrc quod sciii- iit suiccpii tiiijus uiriu.sque (r) verbi necessltaiain ,
l>.;r ','St. Itcspiicre sc atili-ui id ,

qu.id seiuper iilius ct coiiira debarcbanies lum lixreiicos ad maxiuiam
liiortl, ob caiursu&amafiiruiaDt, iieper id quodsemper liiiei securiiaieiu usurpati, (/') rationem intelligarous :
Imi, siiic naiivitatecssecreUalur : taniquani per id, respondenduDi esse exisiimu lia:reticorum pcrverei-
(•ihkI scnipcr fiiisse dicitur, inu:ikcibili& pra-dicelur. ihti , et oinnes e«ruiu siultM ac morlilcrat iiisliln-
Nec lieuiouiioa nec ktmpsr eue Filiut» HutiiHS

<i.
tioiics evangelieis ati)He apostolicis tasllinouiis coar-
relalii admitiii &ciieita. •— sliiiios »li|ue iuipioii yiicndas. Vldenlur euiHi îbi de singulis, qux assc-
iii'Uus, el irreligiosa!!! de Deo sollicitudinem ! ll*c ,
1 uiii , pr.csiare ratioiiem : quia «ingulit asêiiiooibus
boiiiousii sig:ii!icaiione oi iii co quod scmper siiis i|iia'd,im cx divinis voluiniiiibus lestiiiiiinia suli-
[11» iii
Filius essed.cilur argiiuiiUir, tcclesia aboniiiialiir, C ^''''«'"'"i '!"* cnrrupio iiilelli{;enii«e sensu solis
icspuit, dauinat. Novil cuim uiium Deura *x quo lantiiin ij;noraniii>us blandieiilur , speciem verilatis
omiiia ; novil cl uiiiiin Domiiiuni nostnim JebUiu sccuuduiu pravilalcm inlerpreiantium praosUiura.
Cliiiiiiim jicr queui oiiiiiij, uiiuiii ex quo, tt iiauin (i. .Srri^-ltire quibu^ limplices decipiHul Ariatii. —
|ierqiiCHi; lu uiio iinivc:'iOiuin origincin, per unuin roiiaiiliir eniiD, sola Oci Patrls divinllalc celehraia,
ciincloraiii (fc) crealioner.i. In uiiii <;x <nio, aiitloriia- Filio uufcrre qiiud Dras esl; quia scripiuni iit : Audi,
lcHi iiiiiascibililatiD iaielligit ; iu uiio per queni ,

po- hroil , Di>:)HHUi Otvui iuM (g) Mniii c<l iDeul. vi , 4).
tciiatcw oihi! diffortfniem ali aucioie veneralur : eum Ii)t id ipsuin ad \e^\& iJoctorero , inlerroganlein quod
cx quo etper quem , a-J id quod creaiiir, (c) in his prxceptuni maxiiiiuiu csset in lege, DoniiiMi dicenic :
i;ux cre.-iU suiil (4) coiiimoiiis aiicturilas sii. Nosii Audi, ttratl, Dominut Deiu luus unu* rit (Marci xli,
iii Spiriiu Deuin Stiirituni inipassibileiu et iudescca- 29). F.i rursuH) Paulo iia pr.cdicante : ('nni cnim
bilein ; didicit eoim a Domino , spirilui ctMicni el Beui, ei uiiua iledialar Oci el liominHm (l Tini. 11, .H).
Oisa iion cbsc (Luc. ivjv, 39) : ne lorie ca.lere iii (A) Tum quod soius Rajiions sit . iie qiild sapieiilix
eiiiii corporalium passiuuuni delriiucnia credaiiiui'. Filio rciinqoalHr, secauduiu Apo>ieli dicti.in : £1
(li /n duohus. ('.) iii anlcriiiri, $e uiiumani.

\i) Dwdcue. (>) Coniinuntoiiif.
(n) Ti-rliom hunc sensnm ,

qui-m Uaiiiclia-i fuisse \) (,<) tr., l.ipt. el Per. aotlnnimi hei tatUntikiit
lli|iiei ex n. 44 , tesialur Eu ,<'lii«s apud Socral lioii mnle, si qiiis vetus llbcr suffi agaretur.
lib. I . eap. fi ,
('.oiuit»niiii!im ipsiun rospuitse ,
et
(c) Sciiirel IMium et semper essc, et e]usocra cuin
lUit^nhfhintiaU- de rorporcix afferlwmlins iton (io»s« in- l'atrc (,)oaiii autcm necessario ad
esse sutistaniia'.
( lliiji , ih-que /•Hiiiiii Dei vtl diiisioiir M d>'iti;lioiu: ,
lidci securilaicui vox houumsion iii\eiil:i sil vido ,
ii< /.<! rficiii», toiiiiare, etc. lliic us jue ac dciucepslli- .i|)iid Athanasium lib de Synod. p. îi et Gregor. ,
I .rins Filium coiisulistaiiti»l<!iii Pairi iu caute pr.c- N.u Or. XXI, n. ti.
ilir.a. iit iioiiicm lioriiiii pravorum soiisuum suspi-
(0 pLTaiiiiifui insK, Vai. bas. el Cnlb. raiivNC :
ci.iiiciu priiriil a111OTC.1l.
i|u;r. vox .Uilaiio fauiiliaris pro ;iiri: ac pienio.
l*) Vciusci.dix (lolh. cimi Par. «uMcli» rreoiioiiKDi.
Miiiversoriim, ul pou' ipsiiiti «ti nn Filii , a Patra esl I^) Ua mcluires oist;. ronstafilt^r . iinuuuiiH)iMni
ctiiiui ciiuscuiieuliiius cicusis , lu <|Uibus hic, iiiox ,
oiigo.
(<) Vai. !}/!%. 111«. ei in liii : «lii rc<'«<illnres,r» *>« 41».
ot s»pius alilii repctilur vox Ucm,
Iloi vilii viill, l'alri tii ijiii) ct Flllo por iiutiii oinnln, th) V<M'ha »i'<niciilia m cxcusis suo toco nioU , re-
i|ii.iiitiiin ad virlutem crcuiidl ct re«(K'ciu rci uiu ciea- -liuiiiiiiis ad iiiiiiiiaiii iii>..i.
v.niiii, comiiiHn<!m essc aucloritaiuiii

101 ItE TKIMTATC LIBER IV. 102
tiiitcni ,
qiii pote.m fst confirinarc vo) lecundum Evan- A me , et tenebil me dcxlir.t liin {Psiil. cxxxviit, 7
geliimt ineum et inwdicnlionem Jeiu Clirini , tcciiu- leqq ). Hiinc qiinqiii» inciii-jiori unri, quia diciiim sit :
(tum revetfitioHem tiiciamenll lemponbiis ta'culmibus Spiriliis ciiini Deui csl , el ndniantei eum , in S;)trflii
lacili , mmifestaii autem nunc per Seripturas prophe- et vcrilnle adorare oportet {Jonn. iv,2l). liunc ini-
ticas tecnndum preeeeptum a-lernl Dei , in obedienliam morialitaiem Inlicntem et invisibiiein , Paulo di-
fidei w omnes genlei cogniii , toli sapieuii Deo pcr Jc- ceiile : Qui lolus habcl immorlalilnlem , et tucem ha-
tiim Chrisium , cui gloria in Ktcula iceculorum I /lom. biiai inaccessibllem ,
quem neitw kominum ridit nec ,
\\i, iS cl teqg). Twn qiiod soliis innascibilis , vl videre potest (I fim. vi , 16) ; el. sccundnm Rvange-
qiirxi sntnsverus 76 ^*'> 1^'** b^salas dixeril (lxv , lium ; Deum nemo tidil umquam , niii umgeniius Fi-
i(i) : Benedieent (a) te Deum terum. Quodque id i|>- liiii, qui eit in linu Patrii {Joan. i, 18). Ilunc qno-
sum cnntcsiaius sit Domiiius in Evangeliis dircns : que soliim maneniem 77 (*) innascibilem ,
qnia
Uax eit aviem riia aterna, ut cognoscant te solum vc- dicluni sil : Ego suni qui tum {Exod. iii , 14) ; ct
rwn Deum , tt qnem misisli Jesum Chrisium (Joan. rursiim : Sicrfifct/i/ii» Israel : Miili me nd ros is qui
XVII , S). Tum qiiia solus bonus, ne qiiid slt bonitatis ett (Ibid.); et per Jcrcmlam ;
(f) Qui es Domlnui, Do-
in Fitio, quia per eum diciiim sit : Nemo est bonut mine (Jerem. i, 6)
nmmiiK Deut {Marci x, 18). Tum quod solus poiciis B !>. Ernui in priedlclli letten* rtiegitur. — Aiqiie
sit qiiia Pniilus dixcrit : Qiiem lemporibus sult oi- b.rc qnis noii inlcllig:it plena frniidis esse et plona
;
lendet iitHs beatut ei solut poiens : liex regum, el f;illacia!? qua; qnamquain siiil s\ibillli>r cnnîs.i ai-
Dominut dominantium (ITrm. vi ,

!.">). Tuni quod que perniixia, tamen slisolnte :iriin<;iiisatn malili;»
liiiiic noverint incoiiverlibiloni et iiidcniutabllem ct ttiiliitin; callldltalem et iiieptiyni tesi.îiitiir. Inler
quii per prophetam dixerit : Eijo sum Dominut Deus caeter» ciiiin addiderunt, soluin se Palreir. iiiiiasi-ibi-
vesier, ei iion demnior {ilalach. iii , G) ; ct jacobus leni cognovisse : tainqiiam blnc qiiiMinaw nossit ain-
:iposloius dixeril (i , 17) . Apud qiiem non est dcinu- bigere, eum, ex quo ille gcnitiis sii |ier qiiein oniiiia
iiilio. Ilunc jiistnin judiceni (snpp/e liic et infra, nnve- siiiit, id quod ipse est a nemine consccHHim. !n ipso
I ini) qui:i scripiiiin est : Deus judex justus fortls et eniin ,

qiiod pater diciiur , eja» qiiem peiinit aucior
, ,
patient {Fsal. vii , 12). Hunc cuncii* procnranicm osicnditur ; id iialiens nonien qu»d neque proiVoium
i|iiia Doiiiinus dixerii, riini ei de avibiis sernio osset ex iilio inteltit;;iiur, el ex «ûa is qui êni^tis esi »ul)-
Et Pnter vcsler cieletlis pascit (1) [b) illiii {Mallh. vi, sliiisse (locL-alur. Igitur id, qnod Deo palri proprimit
•126) ; et nirsiiin . Nonne duo passeres aise vencuni, ei est, propiitiin ei ;ic secrctum relinquamus, conliien-
iiniis ex itlis {i) non cadil super (errain tine volmilate te| ii) ep aeteriur virtutis innascibileto putcslaicin.
Palris veslii?Sed et capilli capiiis veslri niiiiierali suttl C Nejiiiiii .Tiitein duliiurn essc existiino, (ib oam c.iusani
{Mtittk. X, %9). Huncomiiia |iro\idcnieni, siciit be.ila iii coolcssione Dei pairis quxdam cjus l.iinquam pe-
Siisanna dicil : Deut wlernur, abtcondilorum eognifor, culiaria el privaia memorari, ne pr;eier ipiu.T. eo-
«ciVnj oiimia mile generaliouem eorum {Dan. xili, M). riiin qiiisi{U:iRi particeps relinqu:itnr. Cum enijn di-
lluBC etiani (c) ir.concepiibilem , sccnnddin quod fiint, soliini (7) vcriiin, solnm jiistum, solirm 58pien-
liicluni est : Cxluin mihi ihroiius eit, lena aulem tca- («111, sdhitn iiivisibiliiii), solum buniiip , soluin po-
kelluin (3) peduni meorum. Quam dnmum (edificnbitlt tonietn, solum iinmoriatiiaiem habenlcrii ; iu co iiuad
niiM , aut quis locus requielionis me(e f llcec eniin (c- soliis lis('c sil, a ciinimunione eonsiri sc-tinidum hos
cil mnnUs mea, et lunl omnia hcec mea {Eia. lxvi , i). Filiiis separatiir. (/1) Soli enira, ut aiuiil, propria non
Ilunc quoque c:ipicniem oninia, Paulo testanle : Quo- pariicipantnr ab allero. Qil^c ti iu Pasre solu, n;m
niam in ipso viviiHus, et movemur, el siifnM< (Act. xvil, etiam in Filio esse cxistiinabuniur; necesso esi ul
28); ct Psiilinographo diccnte : (rf) Quo abibo ab spi- Filius lieus et falsus, et iosipiens, et secundum cnn-
rilu IHO, cl a fucie lua quo fugiaml Si adscendero in spicabiles malerias corporcus, et malevolus, et infir-
(a-.luni, lu illic et ; si descendero (4) ad infernum, adei ; mus, et cxtra immorlalitaicm ess« credatur, gui nb
î siimp.wo peniias meas r.iite lucem , et hîbitincro in lis oiiinilius. ciim in liis P.iicr sil solus, excipiinr.
ptisiremis niaris : eienitn (5) illuc manut lua deducel D itt. Fitii hotior nil delrahit Palri. — Dicluri a-jleju
(I) Ita codex Ver. In anlerioro, illa. (i) In infeinum.

{i) Non rudel Iii Gr;l:co, oO -Kncifai. {->) l» anteriore, illic.
(3) Scamilluiu. Vitruvijna vox.
(ii) Iii eilit. le loliim Deum. Ahe^l liic .wlum n mss. omisi.i esi ctim vel ex e.i niaxiine Hilariut in c.i tc-
:
situi et I. V , II. ih et iii. liunc iocuin IM .ib h*re- ris Arianoriini senteniiis frauikm lawre iiiox evincai
licis.curriiplnin csse lienionstr itur. R>;slituiliir ope ni6S.
(I>) Edit. iltci. At inss. illa, siipple volatilia iit (/) Bad. Er. et Lips. qnos et poslrcHja eJiiio
,
,
lcgilnr cap. 5 in M itlli. iiuin. 9. Par. secnUi est, qui es Ihittiae, omissa Tnro Doii.iiuis
pr.eler tidem inss. et Seploajjiisla, iuv cisno-^v.
('•) Mss. V it. b;is, , et Carnut. , ittcoinpicabilcm.
K)ai6.
rscciiiis iilii libri, iiiconcepiibilcm, hoc est /qiii iiulio
{ij} Kdili , veruui Beiun : re.nilenljîis mss.
capi loon poiiiS!.
(A) Hoo in niOilnm effaii philososiiii;! enunliatHr.
(d) In coinpluriuusmss. :jiio ibo. In antiquiuribus Ai si cuai veiuslo codice Colb. neciioi) Gsko. pne-
t'^l , rjtiii nbibo. feras , Soli eiiim sum, uium ; refcreuduiu eritio/i ad
( ) Vo\ .imwicibiicin iii prius vuIg-Jtis perperani ralrcm, aitwl au .\riaiios.
105 SANCTI IIILAUII EI>ISCUPI lOi
(lu ultôluliaîma mnjcstatc ct Jc plonissiiiia Ji\ iiii- A tn oiiiiiiu siiit ; ncque ex Dco esse, qui.t Jcccdcio cx
l:Ue iiiilKCiiiii (ii) l>i'i lilii, non eilîiiiiauiui i|u> in- D(.'o iiiliil pi)ssji : sed esse cx ils, qux iioii craiit: id
quam arliiira.luruin , onincni himc s^Tiiiuneiii, (|no esi, crcalurjin Dri pRrreclam, veniiiiiamcii iion simi-
usuri urlniiis, a>l Dci |iatris coiiluniellaiii periiiierc, lciii cxtoris creatiiris. Esso autein crcaiuram ;
qiiia
qui&i ex cjus 78 '"li"''^^'^ (') *'*:£«<''''< ^' Q"'*' i^''* scrlpliini sii , Domtnui (3) crearii me m iniiiuni via-
runi referalur aii (ilium •

ciini poiius limior lilii ili rum inarHin {Prot. viii, H). l',Bse eiiam factiirain
giiilas sit palerna ; ot gloriosus .luclor sit, cx quo is, perreclaiii, scd iinn similuin cxleris f;icturis : factii-
qui tali glona sit dignus, exstlteriu Mbil eiiiu) iiisl r.iin auiem per id quod Patiliis ad llebrxos (4) di-
iiatuin babet niius , et gcnlil honoris admiraiio in xii Tanlo nwlior (aetut angetii, qtianto ezcelleniiu*
liouoro generantis est. Cessat ergo oplnio contumc- ab his po$rid(i nonien {Hibr. i, i). lii rtirsum : t'iu(t!
li£ : cu.ii quidquid inesse Filii) majestatis doceUiliir, fralres laneli, vocaiiunit cueleslis parliciffs, cognoicile
id ad ampliGcandam putesialcm ejus, qui isiiusnindi apostotuui et piincipem taccrdolum eonfefsioiiis noitrce
gcnuerit, reduiuiablt. Jeium Chriitum, r/iii fidtris est eiqui fecit eum (llcbr.
H. ArianoruiH de Filio docirina. — Coiisei|ucns 111, I). Ad itirirmaiiduin veroFilii et virlulem ei po-
aulem esi , ul cogiiiiis jam ils , qux ad defonnaiio- lestalem el diviiiil;ito:ii, co inaximc uluntur, quud
nein Filli de Palre confessi siint , ipstim llliid qiiod ^ dixerit : Paicr nmjor me esi (Joan. xiv, in). Idcirco
de Filio profcssi sutit audiaiur. Responsuri eniui siii- aulcm non esse euui utiuni ex oninibuscrealuiis con-
gulis eoruin propnsiiionibus , ei divltioriim diciorum ceduiil(5), qnia scripiiiin sil : Omnia 'JQ per euni
leslimouiis irreligiosam enrum doclrliiara prodiiuri, facla suiit (Joan. i, 5). (r) Ciincludimt ergo oiitnem
debemus ad illa ,
qux de Paire dicia sunl, ea qna: irreligiositatis suje dociriiiam isiiusmodi vcrbis siiis,
deinceps de Filio sinl coinmemoraia subjiiii- diceiitcs
gere (i) (b) ut coiifessionc ea, qux dc Paire ct Fi-

E.xeviplum btasphemiir eorum ,
qvi erealurain esse Dei
lio est, ioler se comparaia, unus atque idcm a nobis
fitium dicunt.
iii ab.'!olveiidis singiilis propositionibus ordo Ipiica-
tur. Memoranl namquc liliuin Dci nuque ex allqua 12. iNovimus iinum Deum, soium iDfeclum, solum
subjaceiite materia geuituiu esse, quia pereum crea- seuipiternum,soluia&iiieiuilio,»ulum veruai,(6)(c()so-
(1) Oecidat ; inferius qunque num. seq. decidere xii , n. 5o.

(l) Oii-eJii».
pro detedere,
(i) Ul deconfeuione. (5) Contendunl.
sanrum. Idem pr;c- Seciind.i luanu addilum esi soluin immeHtum
(5) Creavit me iiiilium viorum
{li)
fcriur a ros. nostro llb. i de Trin. n. 35 Idem lib.

Sei|uilur : «ofum immoriafifaient, etc.
la) Addiinus Dei ex mss. lloc loco prudenlcr an C ail : •'l' i«s liujus impietatis magister Dei filiuni cretiiu-
argumenlum Ariaiiis soleiiiiie, dc rani dixit ctse perfectam, nd non ticut cceierai erea-
teverlil Hilarius
139, ". 5: Certe cnm ideo (iira.?. Haiic »'""-- =— -
"""- Aib.inasius inieKratii exlilbet
..;i.~. .:>- .i.^..
llb. de Sy-
niio Angusiinus Ser.
nod. p 885, sicui ei Epiphanins h.er. C9 , n. 7, a
dici» Hon M«« ejiiidem tubntanlias Filium, u/ injurtam
cito osiendo , i/uid inju- qiio i|uidem cnm epiitola Aiiiad Atexandrum , fuven-
faciai Paiii ipsius. £</o (itii
libus proxiuie relatis Aihanasii et Ambrosii verliis,
Tiam [acii ainbobus : (inod familiaribns vcrbis (|uo-
vide si luliet. lieni lib. ii coiitra inscribiinr ; cuni eii:<in simprtcilcr .trii epitlota ;ib
inodo'o>tendal,
Aquileietisi concilio cunsianier nuncupaiur; Aritis
Miximiimm c. 25 : JVoii»e, inquit. vult Deus ita lau-
genuisse dege- illius auctor pr:eripuus, scJ iioo solus est cti&tinian-
dari patrî, ul fUium dicatur dese tpso
displiceat lio- dus. Ilaiic eiiim llilanus nosler non laiiium liic, sed
nerem el Scrui. 140, n. 'i : iVort ""6's
enim fi/ii Pa- <-l lib. 1, n. 23, <i niultit edilam sciibit. Nequo aliud
noTihcentia Filti i» Palrc ; /lONori/iccnlia
honoreiH , non tuain minuit divinilalem. Si- sonat epistnlx ipsius pnrf.iiiiincula liic omissa , scd
Iri irtbuil
rauoneeisdem b;crciicis responrtel Ainbrostns apud .\lliana>iutn et Epipliaiiiuin plurium Moiiiine ex-
uiili
pressa in hutic modimi Fidetilla, quam a miijoribus :
hb. I dc Fide c. ti. .
alu quinque, i<( de confes- iiccepimus, et a le didiciiiius, btatissime Piipa, ejusmo-

(b) Cariiui. ms. et
di ett : Novtmui, etc. Lon;e certiiis id piob.ii, (ju.e
.".ioiie. , 1 r.
Tiiulom cpisiol.e subscqueniis apnd U.id.
I
apud eo.-dem Beato papa ei epi-
legitnr inscripiio :
(f)
uiargiiKMii rejeciniu , scopo iiosiro .Mexaudro presbyteri ei diaconi in Doiiiiiio
oiiiisvmn, apud Li el Lips. In .
iuserlum, suo loco i-csliiuiuius satuiem. Vcl certe li.ec cpisiula ei Aril esi, iii aitclo-
fl iniid Par. liic uialc
Forinulas fidei U;creticas ab llilario ipso p. ris , et niollorum, quorum noiiiine niisva ei suscrii.ia
exiidc mss.
esi. Y.irius jllas suscripliniics iiifra ex Epipliaiiio snb-
iu s.dcre palam esl i-x lil». de Syiiodis i.um.
in:.cribi
conlra Auxcniiutii uuui. 13. bubjec- jiciemus. Scripta est aine Mcxiium cuiiciliiim. ei, ui
II el ex lib.
Alli.iiiaîus O.al. l coiilra Arianos ,
lesiiscsl Aihan;.sius lib. de Synod. p. 883, ciiin
Iju, .pist..l..in ,
,lri<i p,-rfuii- .^rius ab .\lexaiidro subuiolus apiid Eusebiuiii coiii-

n 3|-r hau.l dubic indic;il bis verlits :
sub ipecie adver.arn conlia liw- innrarclijr. Nlcoiiiedia qiioqne ad Alexaudrutti s. li-
lil (diabolns) o( (luiisi
[nlleiel suam ipjui.s /i<itu- piam Epiphanius, ut Arius npud illutii quisi so
dicit
reiet totiHeretuT, quo meliui
jim tubnci€Hs. K... ipsa esi, cnjus
freiinenlcm um ctcus;irct. (juod aulem ad calcein hujus i'pi>iul.i!
lum lu kcsiis subjicil .Mhaiiasius lila iuat tx atiqua pail qiitv
meulionein latll Aquilelense c..nciliuiu
:
,
n(iva> pag. 780, tiiui .^riiirii ex hceretico suo coidc evoinuerunl iiKltt.ii fsl
apud Arabrosiuin i. ii ediiionis
,
apiid eumdeui Ambrosuim cos alia pltiri (um evouiui^se. tsi.|iie valde pioUi-
in «uisiola ad imperalores
bile eos lcslimoniorum s.i|K'riiis ii.euioialoriiiii loii-
X Ciii epl«i.'l.e illam se subdi.lisse , tl in geslis lc-
Syiiodi Palres geric coiiaios esse coiinriuare quud iu hac episi.'i.i
ac rccilavse tesianliir prxdict;.'
:
ItigM-
.lllus iuiiium per vari.is in- sua simpllciier astcruerunt.
ai iiKHlo non exisiat iiisi
quoaJ sciliccl I alladtiis (d) lii Vulgalls liic adjictlur, lotum iniiueunim :
lerioiialiuncuUs coiici.,iiin .
reBpoiidcre renuil. Ambrosius ipso Ub. quud lameii omiitunl Itb. vi, neqiie iii grxcis cxc.i.-
a.l (iiia-siu
Xî, iu camdeut rcs|.i.il, cuiii plaribus us(|uam uxslai, iic.|iic iii inss
III dcFidc c. 10, num.
,o;^ lit TJllNiTATi: LIBER i\. 10';
Iiini (<j) immorlaliialcm liaiiciitcm, (h) solum opti- A vcrc i'i css.' .ii;i;s .'.
r.iirc,Ci (3) glnrias(/) ci
niiiiii, siiium pnieiilciii, (c) oiiniiiim rrc:itorciii, oidi- iib.ilcntc Palre. >l.'(iiic c;.iin P.ilenlans ci om-
natiireiiicldisposiinrcmlncoiiverliliileiiijimiiuitiljiieni, iiiuui li:crcilii:itcin , rr:iud;ivit scmclipsum ab his
justuni et npiimiiii) Ifgis ci proplii;i:iriim ci novi Tes- qiic (li) iion f;ict:i liabcnlur ab ipso; fons c-t aiilcm
t.iniciiii : liuiic Deiim ^'cnuisse riliiiin iinigcnitum aiile oiniiiiini.
oninla saicula , pcr qucm el s:i'Ciiliim el omnia fecil : 13. 1 Quaproplcr trcs siibstanti:v (uiroo-T<iaa,-) suiit
natum auiem noii putative, sed vcrc, (d) obseciilum 1'alcr, Filius, Spiritiis sanclus. E( qniilem (/) gj
vuluntati sux, immutabilem ct iiioonvcrtihilem, crea Deus causa esi omiiiuiii,omnino sine initiosoliianus:
linain Dei pcrfeciam , std iioii siculi iiniiin crcalura- Filiiis aiiicm siiie temporc c.litus a P.itre, ct antc
ruiii; f;icliir;ini, scd uoii siciili c;i'icr;c factur;v; ncc ul s.cciil.i crcatiis cl fuiidains, non cr:it nnicqunm nas-
sed sinc lemporc omnia nains solus
V;ilcMiiiiiis 80 (^) prolitioncm N.iliim Patris cnni- cerctur : ai.ie ,
niuiii;itus cst; nec sicnt Maiiiciiseus (/') pirtcm iiniiis a solo l';itre (5) --iib-liiit. Ncc enini csi ;i'ierni!S, aut
£ubaianti:c Patiis Natiini cxposuit ; iiec siciil Sabcl- coxtiTiins, aut siiinil noii laclus cnm Palre, nc'' siniul
lius, qui unionein (</) dividit, ipsuiii di\it Filimii cuiii Palrc lialicl esse, sicuti qnidim ditunt, (m) ant
qucm ei Palrem ; ncc siciii Hierac.is, liiccriia;ii (li) aliqiii duo noii iiaia prinripia intn.duccnies : sed
Jeluccriia, vcl limpadem in du7s paitc: ; ncc qiii B biciil (») uni.i cl prim ipium omiiinm, sic ct Dcii-. aiitc
fuitanlc, postiiiodnin naiuin vcl siipercre:iluiii in li- oiniiia cst. Proplcr qnod el anli- Filiuin cst , siciit et
liuni, sicutict tu ipsc, bcitissimc p:ipa, media in cc- a tc didiciiiiiis (o) inedia iii ecclcsia ir.cdicanic. Se-
clcsia ct iii cnnsessu (I) fratruni, frcqiicittcr cos qui ciiiidiim qiiod iia.ino a Oeo cssc habet, ct (;)) glorias,
talia inlroducunl rciinisli : scd , siciil dixiiniis, vu- clvivcrc, el omnia ci sunt tradita ; sccuiuluni hoc ,
luntatc Dci aiile icmpora el sxcuia creaium, el vi- principium ejiis esl Deiis. Princip:ilur aulcui ei, ut-
(1) Fralrum dcsidcritnr iii nosiro codice; sicul (2) Glonaiis.

dcsidcraliir eiiam in editione ad lib. vi , n. 5. (3) Sitbihlit.
(u) Hoc vafre dlclum palet, qiio Filius passibiHs cxcinplis. Mox Bad., Er. ct mss. habent Inmpadam,
ac nionalis credaliir. tlinc in gesiis Aiiuileicnsis sy- iion Inmitadem.
iiodi, n. 24, Anibiosio as.^crcnti, iVon ditimias nior- (i) Grxf.e zOvfi-cu. etc. qiind plaiiiiis verti poliii-?-
tua est, sed caro morlua, iion assinlitiir Palladiiis ; scd scl, qiii ct vicere el esat acccpeiit a Putve.
lergivrrâliir ncdicil j4ii(e vos milii respoiideie. Pla-
:
(j) Periiaiici niss. alnrinm Cjetcri ciiin cxciisis
niiis ;iuiem cjiisdem synodi P.uie^ cpisi. apnd Ani- qlorians. Lcgcnilnin cssc (iloriiis, Iiim ex gr;ccii tu;
bros. 10, n. 7, ad impcraiorcs rcscribiint Uonein .
VjI'/.;, iiini c\ siibjci tis, nbi vcrluiiii idcin rcpclilm,
deniqtie ejun (Cliristi) iioii ad sncramenlum nosiriv sa- palaiii cst. Hciiiilc cdiii snbjiciii .l, cinn suO:isiciiic
liilis, std ad viliniiilulem (iiiamdnm diviuilalis refenml. Palre iibi cx iiiss.
: fi.le rcstiiniiiius confub:h'enie ei
Iloc praeiioia^^c jiivirii, q.io iiiierini ili-cai lecti.r, ad- Puire, (|UOil ail lcrlioncm gij'cani <j-r/\jTr'jcrrr,i7v:j-zr,;
versiiS(|uiisHiIaritis,l.x,Filii ini|i:issiliiliiaicni lucatnr. n «
"^
ToO IlaTOO? piopiiis :iccedit. Dlii viicabiliiiiii tk?
(b) Apiid Alhaiiasiniii ct F.piplianiiiin adjicinir '
00^7.; iioii ail siipiriiis verbnii u/.r,-f'j-:v., scd ;iilsiil;-
hic.tolum taiiienlem. Sic clia.n ii. gestis Aqiiilciensis Scqncns c-vwro<!Tr,-:a-j-o; . qiiod liic .u ii\ii.i. viiii i.lili-
Symidi, posl ipi;iiii rci itatnin csi, n. 1" .soliim wlcr- iicl, rcf. rcii.lum. Uiiippe liis signilicytnr Paircm l;ii-
tilim, soliim sine iiiilio,solnm 'eruiiijSoliiiii iiiii:iortiili- giliim e-se Filio, nl ploriii' scii gl(iri(is;c dnl.s, qn.c ,
tatem Imbenlem proxiine rccilnt'ir, n. 27, soliini sa-

, iii sc siili>iii.iiit, p;irit.r Inip-o siibsisi;iiit. Linle ct
pieitlem : qiKc dno vcrbi Er.isiiiiis siipcriiis adjccit llilariamiiii illiid consnbastcnie p:iriicr ;icli\c iiiiolli-
posl soluin infeclum, reiiileiililin> U.ui. et nmiiib:is gcndiiin csi, qnasi consubiislere facienle.
nostris inss. Imioo ;icc ipsc hr.isiiius sibi coiisuit. {k) Pro iioa facln, apiid Alliaiiaîiim cl Epiplia-
lib. VI. niuni gra'Cc liali.tur a-/tmcn',j{, c;ijiis loco «./•j-i,-:'.,;
lc) lii Vulgatis Aibaiiasii Epi|ili:inii (.oimuiii ( t , IIil;iriiiiii lcsis-e iiccc-sc csi.
juaicem. Major ajiud lliLiiunii vidciur rcriim con- (/) Iii viilâiis, C. KJ pnrcr. Rcctiiis aliesl )iah,- -.i
iicxio, ciiiii creciloniii rcclc srqualnr ordinatorcm cl ni-s ci gric. o. N.ini (um dc Dcn scniiii sit, iiininl,)
disposilorem. Et l.icile quiilciii pn. gra'Ca vocc /.tuni.v, lii Aiiaiiiiruin senlcntia iiO:idiiin ci cr:il niiiis, inidc
snlircpcre poiuit -.(îT/iv. Allaiiicii ciiaiii in gesii» Cl soliliiriuî siiliiiiilt' pi;cilic:itnr; iioii .leiict p;ilcrt:!i-
Aiiuileiensis syninli, n. 33, exsist oimiiKHi ;«difcm giioiiiiiiaii. Dt ciiiiii apiiil Ailniiia-iniii lili de Syndd.
ni.ii oniiiiiim ercatorcm. pag. 88.1, .\riiis raliocinaiiir; l'Hio noiidiini' i.rit-
(d) .\|.||il Epipliaiiiiilll, ijTroiTTiG-KVTa oe tStw 6:';r,- tente, sltilim relinqiiiliir Valrcin lantunmiodo D,-uin
fi«T(. coiisciiliciitilius Alliai.;isii c.vciiipl.irilius , iiisi fiiissr.
(piiid iii iis ii.in cst pirtiiiila Si. (ni) Iii codicc V.it. bas. aul alii qui.... iinroducunt.
(e) Eillli lioc el scxto libro prolatioiie. Tum apiid T) Gr;i'(i: (iro aut aliiiui, lcgitnr tcz rf oj t». ; ipiod c..ii
Par. ualam. At in iiiss. proli.tionem Kaluni , iil iii iiiodc vciti pnlcst, ea ciua- smil ad iiliqttid, aut ea qinv
gr;ico Tcpijfjal-fcj yiwnni/.; e.x qiio vdcabulnm naiiiiii funl relala.
sulistaiilivc iiitclli!;ciiiliim cssc liquct. (luasi fiiiiim. (n) Ia-., Lips. cl l'ar., iinio esl }yrincipium : cdntri
(f) Gnccc t6 y.ip'i; ifioo.Jtrtov : (pio nominc acscii- vcntJicm gr;cci tcxliis, B;id. cl iiiss. Nocabiili iinio
Sii, voc:ibull liiiinoiisiini icspuciidi cansaiii Ariani vis ad calccm libri liujus cmiiinodius c\plic;i-
obtciiiliiiit siipra,n. 4. biiiir.
(14) Kr:isiiius ad mirgiiicm, inducii : ciijus cnnjcc- (0) Voceni pnpa liic cxpuiiximus, ciim nnn cxslct
liii.iiii Lips. cl
Par. pcrpcr.ini aii;pucic. S.ib.llins iii iii-s., iicc 111 gra'CO.
qiiidcm Triniiatc , dc qua noii csl liic scriiio ,
iii
(p) Uiirsiiiii liic plcriqiie ac poiiores niss. (jloriaiis,
unioiiciii iiidiicil;sed in iiic;iriialionc, oli declaratur cx (]iiiliiis nt -npia conlKimiis ijlurias, id iiiainlcsu;
lib. VI, n. 7 uiiioiiciii dividtl, lioc csi, in Cliiisio pcr- 1
0'-iiil:iiitc (.ralK.nisiiexu cl graco vocîlnildTiZiOo^Kj,
sonaruiii dualrtaiem invcliit. fiijiis pdicsia- iiiin salis c>primilnr vcilio lnt.ii.. i;/»
(h) ,\pud Bad, el Er. vcibiini dicil
Iiic ad|i('iliir li;(m, i|ii .d li;iliciit p;.lici alii iiiss. Pcssiine ;uilciii
ciijus liicoLips. ei Par. c.\ Lr.iami CDnjectiiia subsii- Eiasiiiiis repubuit ijlorimi , ipicd iiiiiic priiiiiiin i:iu-
lucie inducit. Ncntium cxttat in iiiss. aul grxcis liinus.
P.\TROL. X.
107 SANCTI HILARIl KPISCOPl f08
poie Deiis fjii», oum sil aiiti! ipsuni. Si eniiuqiiod cr A deiiuiem. — N.im hoo ennin» principtleesl : iVoiiimiii
i;)so , et i|uuJ i.i; u^ltu , e.i qiiotl ex patre exivi el ve- iiw|iiiiiiii, unum solum Deum, Mugse dicenle, Andi,
ni, (a) vclut pnneii) e]us niilus subslantiê ei (tuasi hinel, Dominu» Deui luut rtnut etl (Deul. vi, 4). Sed
prO:»liniieiii cxienileiis inirlligiinr ; conipositiis ciit niiniqiild hlnc quisqiiain rinl aiisus ainbi|;ere t aut
Patt-i Ot divisibilis, (l) et convortiliilis , cl cotpiis uniqnam alitcr a quoqnaiii euiuin prKdicalum ctte,
seciiiiJiint illos, ci, i|iianlum in ipsis cst, conscqueii- i|ni nenio credereiil, i'ogiruuni est, niNi iinuin Deuin
li) corpuris susituins siiie corimrc Di-us. (b) esvc cx quu oniiiia, unain virlnlein innascibili'!!), et
M. Quiu divinu non fienipii honto iiisi ex Dei de te niiaiii lianc esse !>lne iiililu poteslaiem '!
.Sed iion p«r
diciit. ex /tit refelkmlai tunl hwnticw aitettionei. Det id, qiiod Dcus iiniis csl, Dci lillu accldil negari postc
dicla non nude, ted ex «uit cumii expendenda. — Hic qii»d Uons en. Moyscs nainiiue, vcl polius Orjis per
eonim error esl, ligec iiioriilcra insiiiiitio : .nd nijus Moyscii, populo ei iii i£gypto ct lii de^criu idolis et
coiilirniatioiicm corrupto inlcfigentiae Sfnsii, diviiio- deoruiii, ut put:ibanl, rcligionlbus iiccu|i.ilo , hoc
ruin ilicioriiiii icsiiinoiiia usiirp;ini, et de his siib oc- ronsiiluil principale mandaluiH, iit unuoi Deuiii cre-
c.islunc liuniaiii; igiiDraiitl.i' lueiiliuniur. Ncmini :iu- dcret : ct vcrc ac ineriio consiiluil. Uniig egt ciiiin
lcin ilubium csse oportet, ad dlvinaruni rcrum co- D<>us ex qiio oiiinia. Sed videanius, an idcin Moyses
gnliioncni divinis iilciKluni cssc doctriiiis. Ncquc B eiiiii qiioquc. per quem oninia suni, Deuin ewe con-
cnini scieiitiaiu caelosxiiiin per scmoi hiim:ina inibe- Tessus slt. Non ciiim Pairi adimiiur qiiod Deus unui
cillilas conscquclur, nuquc iovisibilinm intclligenliain esl, i|iiia ei Filius Deus sit. Est cnim Deus en Oeo,
ipse sibi corporalinni sensus assuinel. Non enim vcl unus ex uno : ob id unus Deus, quia es se Deus. Con-
iil ijuod c4'caiuin In nobis atque carnalc csi, vcl id tra vero non minus per id Filius Dou^, qnia Pater
qnod iii u^îim vitx nosir.u ex Doo (%) datum esi, sno- Deus uiius sli; est enim unigenltns tilms Dei : non
niot juiliciu naiurain Creaiuris sui opusque discernit. inn:isi'iliilis, utP:iiri adiinai (jiiod Deusiinussit ^-iie--
Noii siilicunt iiigenia nosira iii cielestem scienii.im, qiic nlliid ipse qiiam Deus, quia ex De» uatns est. De
nci|iie incoinpreliensiliilem virliiiein sensii aliquo inquo (|iinnivis ainbigi iion oporieat. qiiin nascendo ex
ririniias uosira concipiet. Ip si dc se Deo cre<lenduin Dco Deus 33 ^''> P'^'' ''od lldei nostr:r Dous unus
est : ei iis, qiia: cognltluiii iiustrx de se iribiilt, ob- est; t:imcn vidc.imiis an Moysrs, qui aiJ Israel dixerit,
sequenduin. Aut enim inore gontilium denegandus Domiiius Deui tuut unus ett, Dei riiiutii Deum pncdi-
cst, si tcstimoiiia ejus iniprobabiinlur :
32 ^*'' ^' "' c:iveril. Uti enim iins ad conlilciid:ini Domini nostri
est Deus crcditur, non piiiest aliler de co, qinm iit Jcsii Cliristi dlviniiatcm lestiinunio lllius oportebit,
ipsc est de se lo>taius, inlclligi. Cessent iiaque pro- cnjns auciorilaie ba.'retici uiujm laiiliui) Deoni confi-
pri:e hnniiiiuni opiniones, nequc se ullra divin.im con- C teiitis Filio piitent ncgaiiduin esse qnod Dcus sil.
siituiidiusiu (3) huniQiia cuntiiia exlendant.Se(|niiiiur IC. /n/iisloHa creatio/iij Deum non .ôlilarium do-
ergo, advertus irrcligio-as ei impias de Deo instiiu- ccl. Mius dicens, alins [acieiit; uleique Deui. FiHut
tioiies, ip&as illas divinoriini dicloriim aucuirilates : eit DiUi facieut. — Igitiir com îbsuluia haec de Deo
et unumquodque eo ipso, de quo quseritur, auctore ci perfecta conressio sli, socundum Aposiolnm ita
lr:iclabimu«, non ad ralleiid;un et male imbiiundam loqui ,

(d) Litus Deus paier ex quo omnia, tl umt Do^
audientium impcriilani quasdani verbnrum enuntia- minui notler Jetus Chritlus per quent emuia (• (V.
\, tiones subtraeiis eornm causis coaptantes. Inielligen- viii, 6), videamus origineni niundi, qnid de en Moyses
I lia enim diciorum ex causis est assumenda dicondi I loqiialur. Ait namque : Ei di.iit Deus, Fiai /iinwiMfn-
"^ i {Vide suprat. ii, ri. 50)]: qnia tion scrmotii rcs, scd 1
tnm i« medio aqucc, el sit divideiu iiiter nqitam ei
roi est sorino siibjectus. Veruiii omnia edilis siniiil nqitam : el factum ett sic, et fecit Deui fimiameHium,
ci dicendi c.iusis ei dictoruni viiiiiiibus prosequemur. ei diviiit Deus per medium aquai (Gen. i, 6, 7). Ha-
Igilur singula secundum proposiiioiiis ordineni (c) rc- bes o'go Deuni ex qiio, habes Deuiu per quem. Aol
si id negnliis, necesse esl id quod faciuni est per

Irnciciitur.
15. Moyse* dicens, Dcus unus csi, non lu-t/nn/f Fi/ii (|uein fictuin sit doce:is : anl cerie nalurani ipsani
(1) Secuiidn rcccnsione intcrpusiluin esl, et n>u- (i) Naium est, mox, discernei.
tabilit. (5) ConsHciudiuem, inox, tequamur ergo.
(a) Graccc, tif f/EfXi; toO ofioooawu xat m; TtpoP,o\n dfuno n,'o :qnod >ane ex mnigine lii lexlum irrej»-
0710 TtV'.. j vjEiTai, iil cst, rc/i« a quibusdam intelliqilur, Ml. rniii ;iil snb-oqueniin indicnnda iii llinbo nun inalo
pttn esl alicujus qui uiiins iiibiluntia' sil, et ijnu.si ;>io- liiciiiii li;>licrol.
luiio. 1'aiet atiioin lliliriiiiii cv inoiidoso ckIici' (i/i l'.x lioc Aposloli loco Paireni n Filio disccrnero
lnroliii, lli|not ox liis iinin. Il>, llilarii
legisse dii TTpoCoAviV airoTeivLiv , nOII m; 7rô5oXrl vuri sololmiii iil
Trûv. ml Aii;iniiiii ilioiis, Dixisli rnim, hi Paire vmnia, icii
(b) Apiid
F.piph.ininm li:e subnictnnlor r.iibsori|i- iicr />"i/ii<m oMiMid. Ni c repngn bnl Cmholici. iitlio
'iinos neiu) rnlere le optiimui in Doiiiinn, fr.'(i/issiiiie

: iiilliliiio iiiliil f.imiliaiin'., tpi ni ui Paicr l>eus e.t
piipa, Aiiiis, 1'ihulei, Achitlei, C.nrpDnes. SarniuUts, qUK, I» ex qno, (X qiio omnia, Killu> voro Deus yer
Aiiiis pwibyieii : iliur:'iii lUiuiuis I.iiciiis Jiiliii», . . iiuem. is prrquem, per nuem omniu coîiioniinelur.
Mrnai, llelladiui. Cniut : epit-i oifi Srcumlus 1': ulnpu- Oiiiiil Inil, linn ad inioUigonliam Mica-
ili-crv.imliini
lis, TlieuMiis Africiinus {f^r. A'v/c), l'istui qui .t/i.i'«n- innor.irolur inslituinm Hilani .\ria-
Itiiliiin.r, luni 110
driw ah Arianii cullocatus esl. iiuR ex kiiis ipsoruin annis conKidieniis.
((') lii niH. Carii. ci uiio Colb. hic iiisorliiin est,
m DE TULMT.\TE LinrR [\ itO
troaiKldriim Deo obcdionlem csse (n) denion^lres, A «' cnnn ab co ip?o. f(iii li.or osi I"Ciitu5, , i« i|is:i
qiije nd iJ qiiod (JicUini esl: Fwt finwiminuum, sc. ip- ronsliliiiione niitmli Ocii'; ((icril /(rifdiraliiset Filius.
saiii Oui verb') jujsa llnniiviTil. Sed Ikvc divin» Sed vidcamiis, In qucm profeciiim li.-ec «'istiiictio jit-
Sciiptiira} raliu noii recipil. Umiiia eiitm, secuiiduni beiiiisDei, 01 facienlis Oci (r>)aiigeBtiir (c). Nam lani-
|irO|ilit;lain, f^tcla tx niliiio suol (II Hacli. vii. '28) : clsi sensns cimmunls inleiliffenti:»! noii recipial, «t
iicc naiura uliqiia maiieiis (lemiiiaia in aliucl cst, sed iii eo i|iiod diciuDi est : luttit.ei (ncia tuni, «olitîriiis
id qiiod iioii enl creatum esi, ut alisoluiuiii csl. Per alqiie idem signincalits e>s6 < rinlalur : irinicit ne
qiiciii? Aiidi evaiigelisiam : Om'iia pcr ipsum farta i](iid ainbigi posîi, oporlet ea . (|ii.t niiindi crca
tunl {Joaii. I, 3). Si qiiTris pcr(|iiein, nudlcs cnin- tiotieiii coiisecuia .siinl, eiplirari. (V. Tract. fs. \f.i,
dcni l^vaiigeluiani diceiilein, 7)1 vrincipio e.rat \'er- »1. G.)
bum,rt Virbumerut apud Deum, et Deus eral Verbum, 17. Neqiie in eondcndo lii:miiic tnliinriiis Deus. —
lior ernl in prwcipio apud Deum. Omnia per ipsum Diiit ijiiiur pei'f('flo iinindo cjiis iiiciila fdriiiaiidiis
(acin tuiit (IbiJ. l-j). Quiid si ncgare voles a Paire cssoi, (d\ I:iiis de er> sermo esl : Ft ili.nl Ditis, Fu-
dicliiiii videri, l''iat firmamenluin (Cen. i, r>) , aiidios ciamiis liominrm ad imaiiincm el siitiihlinliiiim nostmiti
ruisiitii prupliciant diicntem, lpsedi.xit, ei [acta sunt; ((ien. 1, 2ti). [El nirsuni, l-'.l fecit Drus liiminrm ; ud
ipte maiidnvit, el cienla sunt. (I'sai. cvLviii, 5.) Quod K iiHoi/iitrm Dei [ecit eum (Ibid. 27) ]. Qu «ro nu;.c, so-
ergo dicluiii csl, Fiat finnamenlum ; iocoquod Pîler luiiiiie slbi Deiiin lnctitun) enisliiiies, aii vero sernio-
sit liiculus osicndliur. Qitod auieiii aJjiciiiir : tli [ac- iieiit huiic cjus iiiielli^^s non sibi , scd ^d alleruni
(iini est fie, ei qiiod feii^.se ^4 '^'^^"s diciliir ;
iii co ei>liti^se? Si solum fuisse dicls , cjiis ipsius voce a:'-
pcrson:> cfOcieolis csl iiilelligeiula qui facial. Dixit giieris dicetitis, Faciainus liominem nd miiiginem et
euiin, ei (acta tuni, iioii utiiiiic soluni voluii, et fetii: ttmilitudi neni nostroin. Ocus enini per leglsbitorciii
iiuuidiivif, et crenta sunt, non uliquc (|ui:i Cdiiiplacilum (Moyseii) secundum iiilelligeiidain nostram lociilus
ei csi, exsiiteruiit; ui (it:i) Mediaioris oflicium inlcr cst, verbis §5 vidclicel, qoibiis iili ipsc n"S viiliiil,
sc el ea quae essetii crcand.i ccssarci. Dicii ergo (ieri cogiiiilonem eonini nobis qii:r gesît impcriiens. Si-
l)eus ex quo oiiiuia suiil, ei f:icli Deus per qiioin giiificalio nainque Dei filio per qiicm facl.i sunt om-
oniiiia (1 ), codem pariiiue tioitiinc ci iit diccniis sigiii- nia, iti co quod (e) dltluui (i) esgcl, Fl diril Deus,
licaiinnc ci iu eflicicniis (ipcr:iii itic (b) cnnfesso. Si Fiat firmamenlurn ; ct (m eo qiiod) nnsttiii il.i alcliiin
auiem loqui audcbls, iion dc ['lUii dicl, /,"( fecit Deus; Csl, K( fecit Drus fi'majnenlum : iie l:iiiieii idcm
(f) liic
Ct iibi eril quod diclum csl, Oinnia per ipsum facla inaiiis ac snpeifldus ^criiio exisltiiiarcliir, si jibi ipse
sunt ct illtid aposlollcum : Et umis Douiinut uostcr dixissiH ul (icrcl, cl riirsiini ipse fecissct ^jiiid ciiiin
Jesus Cliritlui per qucm omnia (I Cor. viii, 6) ; el _

lain ;(|ic»iiin ab co qui solus csscl, ut sibi facicmiuiii
illud, Ipse dixil, ei facia sutit [Ps. cxlviii, 5) ? Quod ^ dicerei, cum voliintaie taiitum opits esscl nt riorei?);
si impudenllam tiiam h.-Bcdiviniiiis dicta (i) coinin — absoluiius volult itiielllgi signKicaiionom h:inc iion
cenl; iion .idimitur Ooi filio qtr^d Dciis sii, pcr id ad se lantuin essc refereiidiun. Dicendo, Faciamus
quoddictumesU.Aiidi, Israel, Do- inusDeus lnus iiiius liominem ad imaginem el siiiv.tiluditiem noslrum, sus-
(i) Adjungiltir tunl. (3) A.rgualur.

(i) Nen convineeiit. (4) bicium etl.
(a)obedinitiir vi lalis exsistfrel. qiiemadinodiim

lil Palris maiiilatiiin, non a tempore datuni, sed matiiia-
halics in Psal. cxiviii. n. 4, ciijiis locl lccliouein tiim natum. Qnomodo enini, iiiiiuii, noii est miwdulnm
rcclc a nobis ciiicnd.ilaiii li(i'ii>i ox pccsciiii, siiitl cl !'iitris, quod e!.l \'crbuni Pairis? Ei lib. conif.i Scrni.
C.VMibncxis, fifC niitura nliifnri maneiis (id csl, j:\iii Ari;(ii. c. 5, rcprchciKiii oiis, qm formnnl tihi ia pltan-
cxsislen-) demadifa ifi (i(iiid is/, otc, palct f.iindciii tasmnle cordis sui quusi dnos aliqnos, c/.m' ;i(j(/i invi-
iiuH in.de n nobis iiitollccuiin. cein, in iiiis tiim ii lucn coHstiitiins unuin iubrnlrm, et
(b) confmtu cst : oiiioiid;inlur ox inss. (i.rc

Editi, nllerum obteiuperanlem : nec uiteiliguut ipsatii jusiio-
.•lUloni ;id pioMimnii ex p^:iliiiis loi uiii
coiulitsio imii iirin Pat-is ul fiiretil cmuin. tion esse nisi \ crbum Pu-
sod .id iiiciiiort;» (".niefs vciba, in quiluis iri.-i prr quod facla sunl oniitia.
pertiiiel,
habetur, El dixii Deut... fedt Dcus M [il) Aliqiiot niss. talis Dro sermo csi. Mox q«:c uii-
(c) lu Corb. ms. atguehalur. Iti quibusdain iil cl siiiii, ncc iiahet \eiiisColb. ncc videniiir
liuis iiicliisa
io vulijalis, agaiur. Uooints in voiiisiKiriiiu- t.olh., „,„||„|„ ad reoi fioere. Similc csl arvumetinini cnn-
•
Carn., eic a»(;f nfui : hoc csi, an b.c (lisliii. iimhi: .\diio b. cpisl. ad
, ei-,1 iM.ilni:! :
Cl«i ««i^m ».,(«,((,;
figiiilicoliir ai.cius p.r-dii»ruiii nutnonis, qno.l kim.' „i,^^j ,„„„rf„, ,„,,,„ „„„ „(•„,,„ jj^.
, p,.,.,„„j,„„ /,„(,/
CUi.cUlionc afGriiMl Te. tullt..nuv :idversds l'r.,\o;.in. ^„„,„ ,„„;,«„„„„ /,„„„,
,„„,._ />, „,„ ,.„, j,,|j f
n. li Fisi ubique leneu unini substantiam in Iriru
:
iiiK.s liomtneKi, olo.
colsa.Teniibn>i : liiiiirn nlium dimm opoilri ex ii.vcssi-
(c) Pirlioiilaiii cuiii l.lc imiss:im :ilii|iiaiido pttlj»
tale JCHSii.s euiii qui jubel, ei euni qui facil. Vorl.i nii-
v",.dus; iii ox p..vi,.rioi'c in: iiiiii lotd Fi.i. siîiidc.iiio
geri vini rop.icic liooi cx iib. l, n. i\, iibi l.liri>liiin
osl.'d.l.'r''liir. S(!.l Fili! c.\~ slciiiia C'< iiti..q.io ('oiili-
r«ipiciif.s III Dei aiicn i.i.jedicaiiiur. Ilc; liis-
lilius
citor, et ciiiii ei luinini .. u Iiiiii III lacl..l, 01 ciiiii
lin.'lio lubcilis Deiri facienlis Oei ..liis eliaiii i',\lrilius
fcoi-sc sl!;ii rtcitnr i|ii.!.! n ;.i.ii.i!!iui cr:il. Illf ci.im,
S.deii.riOi (.1.1, Iroiij'.!, l.b. i!l, C. 8. ot I. IV, c iti;
cui ..ti'it.ir Fint , i|di(|uc ('•(
pr.idital.if (|ii(jd jiis-
TerluUiaoo, uii prminic vidiniiis; Origoiii, loiii. ii
siiiii est, :.Iiiis .'si :ib i.i qiii jiijsiv ac dixii /''/0/. L't
ii. Joli. c.)!l Hiioi. d. (il; .'iiitii.oliciio Cdncilio epi-l.
.id Hanliim Sa.iiosal.; llippolyi.). lib. ( uiil. Nceimii; aineiii lial.ei toiiciliuiii .\iitiuc. episi. ad l'.iiiliiiii S.i-
.Mhanasii", J.'<l..c!-«iis Nio. syii ; r.ssiiio i.do Spirilu

m..s:il. : Filitiiii, qui sen'!!"-- cum Putre rst, cicdiiiivs
-^''
impievisie voluHlaUm pateniani in crenlivne uitinr.si.
saiii:ln: Cynllu, I. \\..'. Tiios-«iii'i i
îi;;iiSiiiiiis
auiein Serin. t\i.. i. '', (nobat Filiun: ipûni csso (f) Edi.i, hic qiiidam inaiiis caslijj.inlur cx p.iss.
1U sANcn HiLAftii F.nisropi i\i
liOil iijigultrii iiili'lli'j;cnliam profes-ione lonsoriii. A Ofi (") feci honiinciii {Ccii. \\, C). Eiinm liicdi-iin-
Coiisin-mmi :miem c>sc :(lii|Uoil solir.»rio (I) iiisc silji giiiiiir cx(>ni])limi, o|)iis, (ipcr:iii'i. Ociis icsiaiiir se aj
noti |>iilesi. Ne.nio nirsiim leclpil M)!il.irii soliiinlo imaînem hci lioiniiiom rccl^sc. Ciini f.icicndiis liomo
facinmus ; iidiuc i|iiisi|iiaiii alieim a sc nosiTiim lo- csl, quin {b) de sc, ncqiic ad se Inqncbnliir, dixil ad
quiiiir. Ulfrqiie scinio, e( fuciaiuus cl iio«/r«iH. ut iiiiaiiinem noslrnm : ciim aiilem factus lioinocsi, Fe-
80lil.iriniii cuiiuloiiMiiie iion p:>liiiir; iia ne(|ue dlver- cU Dciim liomiurm ad imariiiiem Dei. Non iRiioravil
sum a sealieminiqne sigiiilic:ii. Aul qiirro, si cuni utiqnc vcrbi pi'oprici:iieiii , si sibi ipsc lo(|iiercUii'
aiidias solilariiim, uirum non ipsimi euiiulemqne es>c nt diccret , Feri ad iiiingincm meain. Diverat ciiitn
exisiiincs? aui cuiii :uiilias iion ipsuin neque ('uindeiu, ad dcnionstrandDm n:ilurie unilalcni , Fariamits ad
anne.|Uod solii:irins lanlum sil intelligas? U solii.irio twftram. Neqiic ru:'biim confndii do solilario ac non
crgo .soliiariiw, iii non codem vcro neque ipso, iion !>olit'.irio iiiiclli^îitiani: cnni lioniinein Deus f.icicn^,
soliiarius reptTieliir. Solimrio ergo convcnit, faîiin, flrf iniajinem t)ci feceril.
ci nicam : noii solilario vero, faciumus ,

cl iioiiriim. 20. Pwrem iion sibi iit solilario FACtAHUS luciilmn
18. iVtff solitiido esi liec diviiiilwis divcitiias. — cste. — Quod si Dciim p.ilrcm soliiarium silti Iitc
Cuni ilaqiic lcgimiis, Faciamiit lioniiuem ad imagiiiem lociilum luissc :ifliriiiarc vidcs, Inmquam conccdi liLi
el simililuiinicm liosinim ;
qnia scimo iilerqnc, ut non B po-sii, iil unus sccuiii vchil ciiin aliero sil lociiMis
soliiari-jm lanluni, iia ncqiie difftfrcutcni csse signi- crcilaturi|iic in eo, qood ad iwagineni Dei fcci lio-
licat; noliis qiioqiic uecsolitariiis taoiiim, nec diver- niincni, ila voluissc inlcliigi, l:iniqtiain, Ad imagincni
sus est conlilciidub : coiroila pcr id ,
qiKid nosirain nicain feci liomiiicm; primutn ipsc lcslimoiiio liio
inmgiiiem dicil , non ctiam im:>gincs iiostias , unins rcdargiicris. Dixisli cnini , F.\ Palrc oiiinia , scd per
in ntroqiie propriclatc iialiir.c. Non suflicil :iuicm Filinm omiiia. Nainqne pcr id qiind diciiim csl . Fa-
I
fiolam vcrborum aituli.ssc rajjoncm , nisi diciornni ciamiis lioniincm , ex co origo cst cx qiio {c) cocpil el
inlclligcntiiiin eiiam reriim oporaiio consoqnalur : serino : in co vcro qnod Dcus ad imngincni Dei fccil,
scriptuiii eiiim iia csl : El fecit Deiis liominein, ad sigtiilicalurciiam is |icr qiiem coiisuinnialnropeialio.
imaginem Doi fecit eim {Ccn. i , 27). QuaTO, si so- ^t. Sed Sapieiitiam, ijuic lia'reticis annucntibus
litario a'.(]ii(; ipsi :iri sc cniiidem fuit seniio ,
qiiid liic Clirisliis csi, ci adfiiiste. — Tuiii deiiidc, ne quid tibt
sentiendumcxislinics? Vidco cnim niinc (ripeitilam liinc liccnt mcnlirl , Saplciiii:>, quam lii i|<sc Cliris-
sigiiificaiionein, ci faricnli-, cl facli, ct cxcmpli. Qiii iinn 1 (inrcssiis cs, couirailiii dicciis, Cum certos po-
facliis Csi, liomo est ; Dcus aulcni fecii; el qiicm fc- ncbal foiitcs sub cuclo , cum fortia faciebat gy funda-
tit . ad iinagiiiem Dci lccit. Si de solilario Gengsis iiicnta lcrice , crain apud illum (d) compouens. Ego
csscl locnla , dlxissct uiiqiic, g^ El fccii ad inngi- ^ eriim , ad qiiani guudcbui. Quoiidic auiem livtubar in
ncm siiain. Sed s.'»cramiMiiiiiii cvîngclicuni annun- consp^^clu ejus in omiii leinpore cum Itulurelur orbe
lians, non diios dcos , scd Dcnin ct Deuiii elocnta perfcclo (2) el Iwlarctiir in filiis liomiiiuni {l'rov. viit
csl, ciiin liomiiiem pcr Dcum efrccitim ad imttrjiiiem 28 ei scqq.). Cniiclnsa est oniiiis occasio , ci coarin-
DeiA\d\. At(|UC iia Dcus :id ciiniiniinetii sibi cuiii tiir ;ul vcri confcssioiicm iiiiiversiis crror. Adesl Deo
Dco im:iginciii atqnc c:iiiKlcin siniillliidineiii lioini- gciiii:i aiile s.i^ciila Sapiciili.i. N'e(|ue suluiii adesi, scd
iicni repciitur opcr.iri : iii iicc solitiidinls intelligeii- eii.iui tonipiinii. Tst crgo conipoucns apud ipsuin.
tiaiii significatio cflicienlis aJmiii:ii , iicc diviuitalis (c) liitclllgc coinpositioni^ vcl disposiiioiiis oflicium.
divcr&ilaiem :id canidem imngiiieiii ac siinilitudiiicm Palcr ciiiiii iii co qitod loquilur, cfficit, Filius iii co
constiliiia p:ili;itiii' opor.illo. qiiod opcraiur qo.t ficri siiiit dicla , coniponil. Per-
19. .Mio loco idipsum confirmnlur. — Ki ,]iiainqiiani soiianini autem iia f.icta distinclio esl, ut opus refe-
supernuiim pnsi li;cc tvisiiinctur iilira all(|uid af- ralur ad utrunii|ue. Nam in eo qiiod dicitur, Facia-
fcrrc, quia in divinis rcbiis non ficqncnliiis dicla, mus, ci jiissio (/) exa-ijuatur, el faciiim : in co vcro
scd laniiiiii dictu iiuincluut : tamcn ijuid dc lioc eo- quod scribilur, i:,'i'ani apud illum compoiieHt (Ibid.
dcm diclnm sit cogini-ci cporlct. Noii , cnlni diviiio- 50), i;oii solllnrium sc sibi essc iii cpcralione si-
rum diclorum, scd iiiiclllgciill:c iiostr:c a iiobis ritio giii(ie:il. L:claiur aiiicni anlc ciim, liiicm sllii signiD-
prrstoiula cs(. Dcus ad Nne iiilor miiil:i niaiulila ita cabat adgauderc l.ilaiill. Quolidie itutem l-elabar in
lo(|uilur : Qui cffudcrit sanyuiiiem lioiniiiis ,
pro san- contpcclu cjumin omiii tcmporc. guando UetabaluT orbe
ijiiiiie fjits effitndetur aaiina ejtis; iiuiii ad imngiiiem perfcclo, et Iwtabntnr in /i/iis lioiitiiiHin {Ibid. 5(>.
(I) ypi. (2) Ft la-labaliiT.
(») lii vulâlis, fccit linmiunn : nioiidiisi». (r) Val. bas. ins., inlcUigitne. Tiim inunoColb.,
((i) !':irticiilam nc./iic .ib Fra-iiio bi( absqiic iilla fomposiiioHiJ i'f/ i/is/iciisadbiiit. Uccliiis pni noslra
niss. auci(<rii:itc inldilain. iiialc iciiiiiicraiit cdiliuiics sciiloi'ii;(inalicro, iinii in Caro. omilliliir rcl disposi-
«c.jiiciilcs. Dc, fc qiiipiic liKpiclialiir Dciis, (|uatciiiis iwmt Niiiiciiim liic anilnrdc Sapicii(i;i qnatciin.s D»H)
ili prmia per.snn:i itl\i(, Facinniu.^, scd ikiii ad se, (|ua- I uclos )ir;vp;iiaiili adcr.il , scd qiiaicntis coni|ioiicl)al
tcnu> iioii iii ».iiiKiil:iri, rnciain. (f) Id esl, ci jiibcns cl lai iciis ex.cquainur. (Juo-
(rl ii.) mss. .\t cxciisi iik iiilnsc, riipil el i\ei..io. liica iic legciis ciim lt:nl. «'.ivijiiilMr, aul ciiiii Kr. el
((/) lii prius vul;;a(is cuiicia compoiicns. (.iiii8(:iii(er l'ar. c.xeguaiur, iuullo iiiiniis (um insD. Colb. ci('<criii.
.1 ;iiis. abirsl cuiula liic, I. xii, ii. r>7, l's. ( xi.viii, m (.VSClflllltH)'.
I'. l, ctc, coiisoiilictidbiib LX\.
I
41S l>K TUINITATE I.li!li:!l IV. 114
lili.r tii.K S.ii.ionii.i dociiil. (t) l/i'- A Clii'" '

iiuUipliMiis muiiitilUu'::! senieii luuiii , el iiun
latui- cl) hviii;:im Patris, iii iiertutiioiic nmtnli cl iii diiiuii.erubifnr a iiiuliiluilinc. Miiiisieriuin angeli po-
fiiiis lioiiiiiiiiiii |:t'l:iiili'^. Scri;>iuin rsl ciiiiri : El ridit leslas nmlti|ilicaiid:iruii! gonlium oxccdil. Sed quid
Deus iitiia boiia suiu {Ceii. i). Pl:iccre 1'niri ojiera tandciii de e>, qui fU-i AiifoUis (Z) (]ii:c (d) snll Doo
gu» gaiidol , per se ox pr.ireiUo cjiis cffccla. G:iu- prntiiia siinl li>'|iii'baiiii' , Sorlpnir.i iesi;ita cst? Et
diuiii ciiiiii siiuiii liiiic fs-o. pioruoiiir, qiiod in coiiro.'iiv':t 110 iwii boiniiii ijiii loiiuibiilur srcuiu, Tu Deus
Siinini.ilo nrlie ol iii filiis Ikiiihmuiii P.ilcr Itliis cxi^- ijiii luispL.riiti iiie. Priiiiiiiu an.:,'i'ltis Itoi, secuiido Do-
lerel : in filiis liominum ub iil, i|iii:i jaiii iii iiiin Adani iiiiiiti^; vnccivit enim noineii Duniini ijui loquebnlur ic-
oiniieliiimaiiigoiieris exordiiiiii consiiii-scl. N<>nor^'0 cvin; doliiiic icrlio Deus , Tu cniin c.s l>eus qui ad-
iii fîbricatiiine inundi soliiariiis Pater silii loi;ulti!r , fjirxisli mc. Qiii aiigoliis Dei diciu-. csl; idriii Diuiii-
Sa|iiciitia siia scciim cl coopcraiitc , ct roiisumin.iM niis et Doiis csi. Esi auieiii seciinduin piopliciaiii (i-
cnopcraiiune ;;audeiite. lius Dci niariiii consilii tiniielus (Esai. ix, 6, «i'f . F.XX).
2"2. Coiieiusio eoriim qu(V a iiuiii. l(i probala sniil. Ul porson irum disiinclio absnlut:» csset , aiigclui Dei
— Noii iîiorniiius nulem multa et in:ixinia ad aliso- cs( iiiinciip:iliis, fjiii ciiiiii 0^1 Oi:us cx Dco, ipso cst
liiiioiieni lioruin ill<ii)runi ps^c relii|ua (a) : scd di- et aii''olus Dci. Ll vcro liotior dciiitiis redderclur
i:iia a nnbis |ioiiuS'{ii»in dissimulaia li:ibeiitiir ; pbv £ tl Doniiiin':: ct Dcus osi prxilicaiiis.
nior ii.inif|iic eui uiii (raciaiiis pioposiiionibus ccleris 21. Cur idem Inriuens ad Aijur nngelut , ad Ahnhain
reservatur. Ntinc eniin laiKiiin ad id re^pondclur, Deus dicr.tiir. — Kt liic quidi ni priniiiui angilus ,
quod in cY|iositioiic lidoi sii:o , \cl pntiiis petfldia' deiiido iilcni p"SU'3 el Iioniiiius cl Doiis : ad Abia-
ab impiis dictum esl, iiiiuiii lantum Dciiin a Moyso liaiii vcro (aiiium l)i'us. TiiH) cniin ,
jam pcrsoii;i-
prxdicaiuin. E( voie ii i prailicaiiim inomiiiimtis ruiii [i) dibcrcliiine pr:cinissa, no siililsiii crrorstil)-
i|uia iiiius 8S L*cus ost ev ijiio oiiinia : scd iion cssoi , absolmiiin et vcriini gQ cjiis nomcn cdii i-
priiplerca i',;iii)ianduni cs.so , (|uia I-'iiiiis Dciis Csl tur. Scriptuin namiinc cst : Et dixit Deus ad Abrn-
ciim iduiii iMiiysos Dcum ct Dcnin into Opcris sui liain, Ecce Sura uxor tua pnriel filium libi, el vociibls
corpore sit professus. I';,iliir vidciidaiii est ,

qiio- mmrn ejui' liaac . il .^taluam teslnnienlum mnini ud
iiiudo ((<) el clcctii) ei (i\ lo|jislaliu Diuni ct Detini illuin in testumentum celernuin , el temini ejus post i/-
pari toiifcssionis ordinc pr.oijirel. lunt. De Isiiwel anleni, ecce exaudivi te, el beiiedixi ei,
25. Anijelus Dei Aijnr «// ckIus, J)ru$ esl. Filiiis el aniplifirabo eum valde : dundecim genles ijcnerabit
et angelus Dei el Dcun. — Posl niullas nanii|iic ei dabo eum i» ifntein ninijnam {Gen. x'ii, 19 , 20).
Dci ad Abraliain allncutioncs , cuin adverûm Niinii|uid aniliiîliir, iiuiii qui angelus L.i dicdis osl.
A(;ar Sara i i.mnioveretiir , cuoccpiiii ancill-oi do- C idein rurûni dtcatur et Deus'? Panlorquc de isinacl
niina slcrilis iiividcus, cuiiii|iic discessisset a con- scrmo es( , oi nunc el diulutii niulliplicandiis ab eo-
Epectii ejus , i(a de ea Scriptnra loquiiur : El deni cst. Ei ue foric noii ideiii , qui essct locuiiis ad
diiitAngelus Dvmiui ad Agar, liedi ad tlominavi tuam, Agar, iioii loqui crodereiur: eju'dem person.'E sigiii-
et liuniilia te sub inauibus cjus. l.l dixit ei Angilus ricationeni divinus scrmo lcsiaiur, dicens , Et beiie-
Domiiii, Mulliplicaiis inuitiplicnbo scinen tiiuin, el non diii (.11 eiet («) muliipluabo euin. Beiiediclio ex pia:-
dinuinerabitur a mul'itudiiic (Cen. x\\. 9, 10). Kt terito osi : j lui cniin ad Agar sermn fticr.it :
(f) aiii-
riirsuin ; El vocavit nomcn Doinini qni loijuebntur se- piincutio veru in ruturnm ; nunc eiiiin primiini ad
cnm,Tu Deui qui adspexisti iiie (Ibid., 13). .\nge- Abraliam do Ismacl Dcus loquitur. (g) Et ad Alirabam
lus (c) Pci loi|uittir ( dtiplev atitciit in angelo Dci Deus ioquilur ; ad Agar vero angelus Dei locutu> est.
si;îiilicalio csl ; ipse qui o.-l, cl iUo ciijiis cst ) : cl Deus igi(ur esl ,
qui ili) et angelus est : quia qui et
loiuitur nun rcs secuiiduni iiunien oflicii sui; ait angelus Dei est , Dous esl ex Deo natus. Dei auiem
(1) LiBliibaiiir. (4) Uistinctione.

(2) Ltgisduiio. {b) Euin, et ainplilicabc eum.
(,5) Qiuv tola.
(a) Puia quoi eoden» Prov. cap. Iiabeniur in Do- J) Evangelio claiis \crbs pr;vdicaii; iia ui lum cx lege :
iiiiiius creavit iii me eic,

quibus illustrandis luius
, ttim ox Evnngelii) Imc ceriuin fuitinim sit, cuin lcs
forc lilicr xii ocoiipatur. , osiensa iiierit bac oiiain paito tum Evaiigciio coii-
(6) Apud. Lips. ot Par., et leclio et legislalio. Roc- sentire. Uude Gonosis Douni et Deum einiuta,ii. 18,
lius aliis iii iibris, el electio el iegisiatio, Iioc cst no- dioitiir, evangciicuin sacnimeiitum aiinuntians. .
vuin ac velus Testaineiiluni socnndiini illiid P.uili (() Sola ediliii Par., Angilus Diiis : refellilur cx
,
Honi. XI, 7 Quod quarebat Israel, lioc von est con-

: subnexis. De distiiiciionc ejiis qui est ab eo cujus e$l
iecutut electio nutem consecula cst. Hinc pl:inius j.im
, jam uciuiii cst ad lib. ii, n. o'^.
lib. V. II. 2, ad Iiuiuce liiirnm liabila r:iiinne : Recte ((/) lii plerisque ac poiiorilins inss. qua; sola.
enim unuin Deum a Moijse prn'dicntum Evangeiia les- (e) Ms. Caniut. ampliabo. Alii nunnulli, ampli.-
tanlur el rursum fidciittr in Evanqeiiis Demn et Deuni
: ficabo.
doceri, Moijtes Deum unum prceclieuns auctor esl. Hiiic (f) Jls. Colb. tuni fitrm. ampiicabo. V;it. b.is.
fioile diluitur objottum illud, qiind per se occurril ampiificabo : qiiod iiuii displiteiet, si prius benedixi, •
Si clociiuiiis et IrKislaiionis iiominfi Ev;ingolium et iioii beuedivlto legereliir.
iogein iiitcliigai Hilarius. cnr di:inocps ex snia lege (g) Vorba e.i ad Abruhain Deus iofjuitur in antc , ,
ct iion cx hâiigolio Deuiii ct Douni ostciidii. Quippe vulgaiis oniissa, lesliiiiiiiiiur cx iiiss.
\o'uii i'i,"iii coii^-lanioni poiiii Deuin et Denin iii (/i) Iii vuigatis,, cl qv.i angeins Dei esl qiiin i:( ,
11.') SANCM IIIL.Mlll IflSCilVI IIG
iingeliisoli id iticliis, i|uu iiiaiûicuiisilii eUiiiigelus :

Ad conceiiit ei peperil Sara Abruhce /i/iui» iit utieclutt
Deui vero iileai pusle.i dcmoitslraius eat , iic qui twa, el in lempore ticul loculu» eil itli Dominus {Gen.
Deus C6i, es»e angelus credcreiur. Srqiuiur sermo XKi , 1 , 2). ncliiiic expulsa du Abriib.u dniiio ciim
ordineiD rerum. Aiigelus Uumini ad Agar loculus filio suo ancilU,«t in detcrto ub iiqu:i; ino|iiaiii inler-
«81; idem :id Abrabaiii Ueus loquiiur , et endem ad iium purri liiiiente , cadem Scripliira aii , (c) Et
ulruiiiqiie llt soriiin. Benediciliir Uiiiael, eiiii jjeiitein exautlivit Doiniims Uens vocem pueri uii erul , ei voca-
magiuiii aiiipiilii aiidiis essc proiniUilur. vil angclua Dei Agar de ecelo , el dixil ei, Quid ett
ia. Hel'eruiitur el atia Bisa, dictu, gtsta. — S>tri|itura Agar? uoli limere; cxaiidivil enim Denl tinem pueri de
ei ptT AbiMliain , Deuin essc qiii loiiueretur , oslcii- toco in quoett. Surge, el aecipe pnrrum, «1 lcne iiia-
dil. Abrali:i- (|uoque Isaac lilius pruiiiiiiiliir. lieliiiic num ejut; in geniein enim magnum (aciameum {tbid.,
poslua asftisliiiit viri trei. Abraliain conspcciis tiibus 47 , 18).
uiium adoiai , et DoniiiiuMi coiifiictur. Scriplura i6. Expeuduiilw iingula. Filiut tt magni consilii
ailstiiisse virns tres edidii : sed |iatriarclia noii igno- angelut enl, et Dominut, el Deui. — Qux perAdi:e c:c-
ral qui ei adorandus sit ct coiilileiidus. liidiscrcia ciias est, qux iiicrcduli cordis (d) obiiisio e»t ,
qua:
.issistentium spccics est; sed illc Hoininuin suuin irreiigiusiiaiis leinerius, ani ignorare bu;c , aul
lidci dculis cc visii meiilis agnnvii. Deliiiic scquilur : B non ignoraia iiegligcre? Certe ila commeinorata et
Et 90 dixn ei, Hcverleui veniam ad le iid hoc teinpni in dicla sunl, ne inlelligentiain Terilaiis error ali<|uis
fulMrum, i'l liubebit jilium Sara uxor tua {Gen. xvili, aut obscurilas inipediret. Qux si iion possc ignorari
iO). r.t pust bitc dixit ei Doniiiius, Non celubo ego doceauius; irapieiaiis etse (e) criinen nece:>se est
Abrulmm (I) jiuerum meum qute fnclurus sum { Ibid., quod negatur. Angeius Dei lot|ui »d Ag ar roBpit, U-
17). El rursuin : Dixit autem Dominus, Ciamor Sodo- roaeleai i i geiiiem raagnam adauciurus, eiqae (4) in-
nioriiiit el Vomorrhis impletus eit , el peccutu corum iiiimerabilein ^\ geniis progeoiem prstiaiurus.
magna ralde {Ibid., 2U). i<:t rursiini post niuliuui Confessio audieniii el Doininuni euin esse et Deoin
9ili>)iii sermonciii, i|ueMi brcviiaiis sliidio pru^lei inilii- edocei. Sermuiiis eniin exordium ab angelo Doi coe-
raus, cuiii dc justis uiia cum injiistis perdeiidis Abra- pii , sed in conressione Dei consiiiii. Ita qui (5) «nb
Lam esêt snlliciius, ail r Nequuquam, qiit judicai ler- miiiisterio (f) magni coiisilii niiiitiandi , Dei aiigclug
ram, facies hoc ludicium. (a) Et dixit Dominus, (i) Si
Iesi,
ipse et n:iiiira ct iioiiiine Deus est. Nomen eniiii
invineru in Sodomis qu<nquiigintiijustoi iii civiiate, remii- iialur:f, nuii noniini nalura coniponitur. lisdem eli.>m
lam oinni toco propler (6) illos (Ib., 25, 21)) Ei rur- de rebns ad Abraliam Deus loqiiiiiir :
(g) benedictinn
siim coogiimnialo seniioiic ad Lot (ratruiii Abrali;e jain Ismaeli dorctiir, cl mnliipticanduni ennidem
Scripliira dicil , Et Doniinus (5) p/u«i inprr Sodoinam C esse in genlom : Benedixi, inquil, ei {Oen. xvii , 20).
et Voinorrhum lutpliur et ignem u Demino de coclo Non itiiqiie deniuiavit persono: sua! tignilicaiio-
{Ven, \ix, 2i). El rurauiii : Et Doivinus visilavil Sa- nem : se enim janibeiiedixitse dLMnonsirai. Scrlpinra
rain, licut dixit , el fecii Deui Sartv ticut tocuiui esi certe sacramenti ordiiiera el verx pra<lic»tio"is
{{) Puero meo. Inenumerabilem.

{'i) Si invenero Sodomiii.
Sodoina Comorra.
WsSub wysterio.
(3) Pluvittuper et
qui, eic. Eteganiiiis iii niss. qui el angelus eit , siiie impiit : renitentibus mss. Sed ct h.TC cuin In llne
Dei. Hilarii expositiunem conlirinare juvcra cx e|iist. num 27, aliis verbis ei alin ordine, nempe ame
coiicilii Anlliiocli. dc Chrislo diceMii- Qiii imptens : non post exliibeaiitur patet bic intor-
pr.ixiiiie diota, ;
coluiitaiem palernam piitriarchis appurct et cum eis , poiinoris opera.

loquilur in eisdem
, clausulii et eisitem tiipiiibus ali- (6) Iii Abest;iu(o( a in^s.
viil>;aiis, iiôj juttos.
qiiando qitidem lumquam Anyelui, quuudutjue vero (c) Editi,«l erce exaHdimi. Tres inss. el audivil. Alli,
lamquam Doininus, quandoquc uulem Ueus c»j« affir- coiineiiiieiiie graeco, ei exaudivit.
luulur. Deuin enim uiiiversi impiuin esl exisiiniari ange- (d) lii niss. Iiic et alibi cunslaiiter, ofrlioirio.
tum. Filius vero aiigelus Pairit eit, qiii est ipie Donii- ((') Criniiiiis btijiis qui rei sint, aperit tib. vi, n. i^»,
tiMS et Dciis. Scripluin est cnim, Angelus magiii consilii. qiios iiiiuiriiiii impieluiii voluntas, cl non igiioraiit a.
Apposil-! 'r.Tiultianus.deCaiiiu Cbrisii.n. Dicius U: j) j,, gr,.,,^^ deliiiei. Quibus vero pantis sini niultan.li,
esl mugni consilii ungelui, td esl nuiilius, ojlicii non ,
iiirodeni, lib. n. 3, sicde<'br.it : Nnm judicaluiui
tiaturie locubulo. Uagiiuin emni cogiiaiuin Patrii, su- ipse de oiiiiilkti( , ri pro niaiettntis sutv misericordia
per hominis scilicel reslilutione aniiNiiliii/uni* iitcnlo ,
pcena; meriium ignoiauli moJeruluru) errori , iit'jfiii<ri
eriil. Non ideo lamen iir uuqelus intelligentlui nl (jâ- }am non judicabtt ullque sed u.-gnbil.
se ,
Oriel autliuphael. Nuniet Ftlius a Domiuo vtwm mitli-

(f) Pliires iiiss.
riim \ul;iaiis , sub lugiterio. Mai;is
tur ud ciitturet licul ci /umu/i clc. IIik coiisciiiiunt ,
pla.'i-t ciiin niss. Caiiiiil., Uemig., eic, tub niiwiie-

Jusiinus, di.il. ciiiii Trypli.; K|iipliaiiiiiM li:cr. i.ît
rio. llt eniin supra ex Tertulliiiu.i ub.servab4miis,
II. J5 Videsis AiiRiKiiiiun', lib. ii ile 'I riii. c. 13. Ne-
Clirisius iiiutjni consilii :iiigelus tlit:tu:< esi i>|^-ii, nvi
(|iic audiriidus Oiig.-iiri>, qoi ut liiiiiianaiu, ita anjit'-
nalui'(K i'0('<iliu/a. v, n. IIKt llilarius
In i)isi!. Iil>. :
Iicaiii naturaiii a l.biislo assuiiiptiiii dociiil , cujns

iiiigelo quain nulurte iniellig<:utiam etit
officii voliits
li.rc suiil tOMi. I 111 JoliaN. , p. 32 Chrisius huiiio :
biiic prubal. quud angeli miiii;;iri Dei tiKvolui.

'ûminibus, nngtlii angelui fuclitt esl. Uiilppe, iiiqiiil
icrl.illiHiiUB, .la Ciinio {.ilirititi, n. 14, ul /loifiiiieiti (i;)lt.ipr.esi:iiiiiorcsniss. tlolb., Caro.. Keinig. ruiu
gcAtirtl thittus, Kilus liominum fuil cauia... u( angt- Gcrui. H priniii iiianu. At in vulgilui bentdiciHin jttm ,
lumgetiuiei,nihil itile de cauta e>t...Sain nullHm mtm- linuietem : ac deindc l'iii |><>sl l.ips., doctt, ii>'C .
daluui de nilule uiigrloruia iitircpil l.hiislHs a 1'alre. iiiuliu post cuiii itliis cliiis, bnuimt, pru k«N«-
^ lu) ilic iiiljiciuiit piiua vxuUbi, Ht perUui ;u<<um tûut <iij;i.

117 DE TRINITATE LIBER IV. 118
modum, »b angelo Dei incipiens, el posiea iis- A l»ei Drus prastiiii Ita se Dcum et loqiiendo el fa-
dem de reb'w e>imdem loquenlem Denni confcss.i, ciendo slgnificat. (d) Yiri deitide de conspectis iribus
servavii. diio abeiiiU sed qiii residiH, et Dominus et Deus
•
est.
27. Vir quem ex Iribus advrai Abraham , Dominnt, Nen"e sohim Dominus et Deus est , sed ei judex esi.
Deus, tt judex est — Procodit aniem |ilciiiore ddc- SL-sns enim r.nte Doniinnm Abralnm dixii, l\'utlo
Iriiw profeclu serino divinns, Uens isthic ad Abra* modo tu facies koc verbum, occidere luslum cum impio,
bam loquilur, p.niturarn Sîruin pollicctur. Pust lix>c el criljustiis sicul impius. Ntquaqnam, qui judiciis
viri Ires sedeirli iiSMSiuiit, ununi adorat, ct Duniinum nmnem lerram, facies hoc judicium {Gen. xvni,23).
conliletiir. Idciiique et uduratus ct confessus ab i!|o, Toio igitur serriione suo Aljraliani fideni, ob qnoni
teinpiiie eodcni in fuuiiuni rcdilunini se proinittil justificaius es[,doLci, lioniinnui siuini ex tribus:>gni-
el Saru: lilluiii fiitiiruni Ueuiiad Aliraliam Inculus est. inm, ei solum adoratuni, ei(l) Doniinura (e) confes-
Ideni postea de robiis ipi>it- euindem vir ab eo visns sus etjudicem,
alloqnitur. Deinuiaiio lanluiii lit noiniiiuin , nihil ta- 28. (Jmm cx tribus. iion lies in uiio Abialiam ado-
inen de confessione decessit. Viiuin cniin licel con- rai. Diecrimen inler visum Lot, ct visum Abralim. —
spectuin , Abraliain tainen (a) Duminum adoravii Ac ne forte exisliinei in unius tonfessione, trium
{ 6'«ii. nviii, 2 , 5) . sacranienlum scilicel fuluras B <"""'"'" ''''oruni, qui simij! vidciiaiitni , bonorem
corporationis agiioscens. fSec taitien lantx Gdei testi- contineri contuere qnid coiispocMis dtiobus quidis-
;
inoiiiu caruit : Duniino in Evangeliis dicenie, Abra- cesserant Lot dixerit (f) Et m vidit Lot, exsttrrexit
bam paier vester {b) Ixiabatur, ut videret diem obviam illit, et adoravil in faciem in terram : el dixil
nieuni ; et vidit, ei Ixiaius est ( Joan. viii, 56). Vir Ecce, domint, diveriite in domum pueri vestri{Gen. xix,
crgn conspectus rediiurum se temporc eodein pulli- 1,2). Hic pluralem reiinuit signillcaiionemsimplcx
celur. Coniuere spungioiiis efTectiim : menienio ta- visio angelorum , illic singularem hoiiorein patriar-
incn vn-iim esse qui spondeai. Quid ergo Scriptiira chre lides conliletur Hic divina: Scripinia? Iiistoria
dicit, £( Domiiiu* msilavit Saram (Ven. xxi , 1 )? Vir duos de tribus taniuin aiigc.los fuisse signiticat , illic
ergo iste Duniinus e^t, efliciens quod spopondit. Qiiid nominuni ei Deum ppa^dicai. Ait eiiim : Et dixit Do-
anteiii sequilurTisl fecit Dcus Sara: sicut tocuiuf csl minus Abraham, Quare rinl Sara, dicens, (2) Ergo veie
(Ibid). Vir in luquendo iiuiiciipitu'^, DoniinusC}^ tr' paritura (.um? egoautcm (g) scpui. Sumquid impossi-
visiluiione tigiiiticaius, Deus pra;dicatur in Utê i/O- bile eil 03 (^) " ^*'^" iêrbum ? In tunipore kce revertar
culuni certe virum nun ignoras , qui Abr»b3p ei visus ad le in futurum , ei eril Sarw fitius ( Geii. xviii , 15 et
est et locuius. Dcuiii quomodo ignorabis, Scnptura «177 ). Tenet ergo Scripiura oidinein vcritaii-;, ncc
eadein, qure viruni dixerat, Denm eonflienie? Jpsa (]
pluralem significaiionem in co qui et Deus ei Doinj-
enim diiil, Ei concepil ei pfperit Sara AbrakcB filium nus agnoscebatur sdiniscens , neque angciis duolms
in senetiute lua, ei in lempore sicut locutut est itti Do- bonorein, qiii Deo unluiti fueral dclaius. iniperticns.
iiii.vMj^/îdeM, 2). Seii vir veninrum s« lucuiiis est. Lot quidem dorainos dicit , sed Scriptura angelos
Viruni crede tanluin, nisiqui venit, et Deus ct Do- nnncupal. lilic honiiiiis ofiiciuin est, istliic coui'esi:io
niiiius est. lûsaiii coinpara. Vir ceite ob id (c) ve- veritaiis.
niel, ut Sara el concipial et pariat, Fidem disce. Do- 29 Dominui a Domino. Filius. — Deliinc adcgt iii
minus et Dens ob boc venit, ut Sara et conciperet et Sodoinam et Gomorrbain justi poena judicii. Ei quid
parerei. In potcstute Dei vir locuius est : in effectti tandem moinenii in eo est? Domiiius sulphur el iQiiem
(i)£( Deum confessus. (2) Ego vere.
(a) Ediii, Deum repugnanie sacro textu

adoravil , surrexit... in lerra gra^ce ru npoiru-ro: iirlr.iv y^v.
.
cum mss. Reimgnai et boc qiiod Milarius , cni vux , Dclnde legens Hil:irlus ecee domini, consentientla ba-
Deut siinpliciier posita Pairem.sicut bominut Filium bi'lgr:eca sliniil ct latiiia exempia. Aiigustinns la-
sonai, indeconiicii At>r:ihain Cbrisii fnluiain corpo- incn,Serni.7,pt;*:ferl ecce donune, ncc nsquani vidisse
rationein agnuvisse. Dc eadein visione Teriullininis, videtnr ecce domini .îc cniin iiabcl iiiitn. C I^hiii :
deCarne Chiisti, n. 6, non diver»a ioi|niinr ; Intir duo miltcrentur ail Sodomum upparenles fralri Abrnkre
Anqelot Dominus
illos ipte appariiii Abrahee tine nttli- D Lol, et ipte ngnotcil in eis divimlateni ; et cum duos vi-
vitaie cum cunie... qui jam tunc et ailuqui et liberarc et deal, DouiMiu appctUt : tl ille in Irwiis Doniinum, et
judicme hmnunum genns ediscebat in cariiii habitu, non in duohui ille Dominuin aiieu ul ex buc in cain alicat
uatte adkui, quia nonduni moritiiro!. seniciitiatn ,
qini' tneuir niin Diiniiiinm ipsuiii , scd
(b) Carnut. alilque nonnulli mss. exsuttavit. angelos in qitilins insiilftet biiitilniis apparni.sse |i:i-
tilarciils, qni noii porlaniibns , sed insidenti glortuiii
excnsls, venii. Mclius in tnis. veniet. Iiisiitni-
(c) tn
dabaiit. Vidcsls ejusdcin iib. 11 conira Maxiniiiiuin,
lur eitini comparatio iiitcr enni i|ui veiiiurnni sc pru-
c. 20, num. 6.
iniserat. Gen. xvni, 10 , luin vir conspectus, et cum
(g) In vulgatis ,
quai jam senui. Abcst qua; iam a
qiii veiiisse narratur. Gen. xxi, 1 el 6, uon Jaiii vir, >cd
mss. ftt gnccii lextu.
Oujiiittui et Deus nuncupitus.
Apud Par. Deo,
(h) , oinisso a. In editis atlis, a Do-
(d) Edlti, eiriji deinde conspectit tribus : emendantur mino. Vcnus iii niss. n Deo : qnn is, qui in liahitu
ex iiiS!.. viri lociiiiis crat ^ 2 ct 3, i|iiii|ne ^ 1, 3 ei 13, Do-
(d) Editi, el Deum confessus ett et judicein : rcnilen- miiiiis iippellalus esl, Deiis qiioqiic essc significcliir •.
liliiis iiiss. Ntqne .Abraliani in Sctiptuia Ueuin , seti qiii hcoinis cst Hilaiii, gnTicuii textuin napa ru etu
DoiniiiuiH consianter piofilclnr. propric apud Deuiu, quasi vapa. toO OeoO iiitcrpre-
(/') lia casiigaiiure.s inss. Ai ediii, el vidit Loi, cl tanlis.
11!) SAiNCTl llll.Alin H'ISCOI'l 120
liluii a Domiuo (Gen. xix, ii). lii liuininus a Dti- A Altralniii ct Deiu isnao oi Deiis Januli roprrtus. An-
niiiio. il.i iioniliscrcvil niilurxiiomine. quos signid- êliis eiiim Domiiii Miiysi de rubo apparuit. Dnininus
calione (iion miiu« pcisoin) disiinxcrai. Li'giiiius (|.^ rulio li>|uiiui' : viiiem ciijiis iiiirlliiêmlam exisii-
ii:iiii.|Uo iii Kvmii:e!io, l'.ii'r iioii judical i|ueiiii|U.uii, iii.is, ulniiii 1'jus (|ui vi-us esi, an nliciijns ;i|ii:iiiis?
sed oiiine jiiiliciimi dedil Filin {Jumt. v, ii). Dedil Ilie mi'iiil;ieii loeu> iiulhis est. Aii eiiim Scripiiira,
cigii niiiiiiiiiis, i|<i<>d DimiiiiiiS accepit a lloiiiitio. Ali))iiruil nitlcm illi uiiijetut Doiiiini iii pnnima igiiis
30. Kum iii Diuin vidil Jitcob iiec solilaiium. — SeJ de Tiibo (E.ioil 111, -2) Et rursum, Vocniiii ciim Do-
qui acei |iisli iii Dimiimi el Doiii:iio jiidicis eogiiiiio- miims de riibu , Moijses, .Vnyiet. Li reipuiidii : Quid
neiii, co;!ni)iiiiiiis ejiisdem iii Oco ei Deo cognoscc eil? l'Jdixil Doiniiini : Ne accitstcrii liiic, lohe cal-
coiisiirlimn. Jarob disecdens ob mpiuni Tralris sui, ciamcnliiin de jicdibui liiis ; locnt enim, in quo tlai,
simiiii.iiif viderai scalain ruinl.iiain in terra et COQ- lerra taiicta eil fc"j di.xil ei : Eijo suin Deui Abralinin
liiigeiileni euel , et per eain adsiendeiiies el do- et Dcni litiac el Deui Jacob [Ibid., i et teqq.). Qiii
steiideiiles anyi los Dei, et Diimiiium iiiniiiibeiilem ajipariiit iii rubo, de rubo loi|tiitur : et visioiiis iocus
super eam, sibi(|iic oiiiiies lienedie!ioiK's, (lUas Alira- uiius et voeis est; iieipic alius, t|uaiii qui esl visiis,
liiC et Isaac dedcial, iiiipeiliîiloin {Ceii. wviii). Ad audiiur. Qii anyelus Dei esl emii viduiur, idcni riir-
hunc poûa 1.1I1.- Dei sermo esl : Dijii tiulem Dcus B suiii eum aiidiiur est D.iminus; ipse vero (b) Domi-
ad Jacob, turijciii adscende in iocuin Betliel. el luibiia nus (j-ji audiliir, Deiis dciiide Abiab r, Isaac ei Jacob
ibi, et {ac ibi aliariiiin Deo, qtti aiiparuil libi cuin (u- esse eot'iiuscilur. Cuin aiigeliis Dei diciinr, iiuii pro-
geres a [acie [rutris lui {Gen. x\xv, i). Deui lioiio- prius sibi ac soliiaiius cssc uiiiiistralur; (c) e.-t eiiiin
rem Deu poslul.it, ei poslulai eiim alierius sigiiinca- angcius Dci . cum Domiiius el Deus iiuneupalur, iu
tione persoiiX' : Qui, imiuil, aiipuniii libicum [ugrres; lioiion. naiura: sua: el noinine prxdicalur. llabes
ne qui peisiinu- ejusJem confiisu) nasccreiur. Deus crgo angelutii, qui dc rubu apparuil , et Douiiiium ei
ergo esl qui lnquilur, Dcus ct de qno loquiuir : lio- Deuni.

noris cotifcbSio a iiauir:e nuiiiiiic noii disceniil, quoa 53. Hoyset non semel Deum et Domiiium prccdicat.
signilicatio ûhsistentcs esse disiinguit. Uiertiue laiiien unus est Deut. Filio uli nalura Deo ho-
51- Syiiopsit el scupus piadiciorum a ttuinero 23. nor pottuliiliir. Filius ei Angetus Dei ei Deut. — Pcr-
El iiuic quidem li:co qua-dijm iiiemiui ;id pleiiifrcm curre adliuc Mnysi lestiinouia ; ct inieliige aii ucca-
absoluiioneiii nccessaria : sed setuiidum prupusi- .'ioneni aliquam prjedicaudi Deiim et Doiuinum ne-
tiOiiis ordiiiem, rtspoiisioiiisqunque ordn retinendiis gligat. Teues iiempe <'v diciis ejiis, Audi, Israel, Do-
csl ilaqiie qua: ei reliqua sunt, iii libro alicro suo iiiinus Dius iiius unus est (Deut. vi, 4). Tene iiiinc
loto eisequemur. Taii um lioc imiic in Dco, qiii iio- C divina-. illius c.iiitiotiis stue dida : ait iiamijue, Vi-
nurcm Deo po-lulai, dcmoiislrandum fuii, angeluiri dele, vidcte quoniam etio sum buminus, et 110» ett Deus
Dei, qui Ciini .\'âr locutus CsStt, el Deum esê el prwier nic (Dcui. xxxii, 59). Et cum uiiinis sermo ei
Domiiium, cuiii iisdem dri nbus ad Abraliaiii locu- ex pcisoiia Dei {d) iisquc ad llnem cantioms luissel,
tu- ip.sc sit : ei virum, qui .^brali;!.' vi-us sit, ei Deuui uit, Lcciamiiii coeli siiiiul citm eo, el adorent eum om-
es.-.e ei Diinitiiim; 'jngeliis auleni duo?, et ciim Du- nes (e) jHii Dei. Lwliimiiii gentet cuin populo cjut, et
niinovisos, ci Ql^.iit to :.d Loi missos, iiiiiii alitul lionoriliceta eun> oinnes niiijeli Dci {Ib , 45). 95 Hi-
a prupli<.'ta iiisi 'iiijjclns pr.t .!ie;iius. Nnn ûlum autem iiuritieatidus est a Dei .iii;,'i'lis Deiis, diceiis : Quoniiiin
nil *' laliam in viro Deui) iidfuit, sed eiiam ail Jacob cgo suin Dcminits, el nonesi Heus prielcr me. Ktl etiiiii
;ii hi>iiiiiie Deus venii. Meipic solum venii, sod Liiigeiiilits Deus : iiei|ne consortcm uniKeniii iioineii
ludaiiiS osttiidiiur ((.Vii. xxmi,'^^) : iicqiiu latiiuin- admittit iBicuil noii rcci{iil innascibilis, iii eo lanlnm
modo liicialus, sed eliam adversus uum, ciim quo quod est iiinastitiilis, parlicipeiii) ; esl eiiiin unus ab
liici.ibatur, iiilirmus. iNuiie de Iiict.c sacr.iutciilo uiio. Meque prcirr iiiiiaseiliilem Deum innasciliiiis
(a) lioii est, iiei|iic In tempiiro, neijue in inateria,ali- Deiis alius est, neqiic pr:oier miigenituin Deumuni-
quid tr;»rtaic. Deus certe est; quia Jacob adversiis Igeiiiliis Deiis
igeiiiliiS qHisqiiam
qn csl. Ulerquc itaque unus ct
Deum invaluil, ei Israel Deuui vidit. ^lsiiius esi, iiprieiate \idelicet
piiipri iii imoquoque el in-
3i. Moysi in rubo vi.siii, Doininus el Deus csl. — hiiiscibiliiatis ct originis.

,
1
Ae sic nleri|iiu Dens uniis
Videamiis autem, an ctâni alilii, pr.vter i|uam ad est ; ciim inier unum et unuiii, id esi. ex uno ununi.
.\gar , liit aiigiliih Dei Di us essu sii eogiiiliis. Cogiii- divinitaiis aiernje iion sil secuuda naturaj Aduraiidus
lus planc csl. Neque solum Deus, sed eii:im Dcus criju est a liiiis Dei, el bonenlicandus ab Aiigelis
(n) Kdiii, neiiue eit in lempore •

praiier fideiii mss. {e) ilie Deuteron. loeus iii Fs. Ltvii, n. 4, aliis
Estamem hiopleoiiasniUN.eiijiise\eiiipl;i jaiii viilinins. vcrliis. aliotpie verbortiin iirdine eipriimlur. Ibi eiiim
(6) lii vtilâlis, ipse veio iini uuditur, Doiiiiitns Dcits piiiiio toeo li:ilieliir .Uii/eli Uei, iion Ittii Dei pnsira ;
est. Dcinde Abraltiv, Isaac <l Jucob Dens csse cuijnotti- :uii('m filn Dci. loco .1/ii/e/i />.! ; eiii leeiiiiiii solTra-
tiir. Qui' leciiu eoiifiisa restanratiir opu iiiss. Kaliir .lii^lmiis .sub liuem Dial. tuiii Try|ilioiie, fivet-
(c) Edili, Flenini Dci iwyclus cuin. etc, .sriisu per- t|iie Pauliis li>-b. 1, U. Q'ii'ni liie tenet llllai lus onli-
Itirbatii, cl tiulilata iirobatiotie i|ua Deiis iiun solita- nem. teiioi ei lCpipliaiiiiis hosi'. i.vix, n. (k), ubi hibet
riiis <leinoiisiraiiir. ex niss.
C.asl;g;iiiiiir Adoreiit ipsuin vinnet /i/ii Dei, ci cvnloiteni euiu omuei
('') Sciluet Uiiigeniii, nt apcrtlus declaralur lib. v, anycli Dei.
11 3(>.
121 iiK iiiiNiTvri': (.IIJKf! lY. 12-2
Oei. lU cl lniiH.r ('. veiirimio Ucd .i l)>;i liliis ct Aii- A cenie (e) ad lcgonlis inic!ligeiiti:ifn uiiciiini tt ungcn-
gelis poslulatur. lîi!iiir;c:ilioiicni liiiiiMaiiUi, (I) et lcin : distiiiguc te ct tuitf. : ad qiicm et dc qiio sit
coriini (h) |>Ci quos isl lioiiorîiidus iii(ellii;i', siiiicul sernio, dciiioiislra. Supcrioribus eiiim diclis tiic coh-
pcr aiigiliis ei (ilios Doi, Dius. Ac iic foi le liniiurcm rcisiiiiiis ordit subjeclus est. Dixeral namiiuc : Hedei
[lci liiii) iialiiralis cxislliiios po,siiihiri, cl ailiiliciis tiKi, Deus, iu swcutniii sacuti. rirga directioiiis lute,
hoc in loco Moy-en di; lionoraiido Dco i>;iii(; seii- virija re(iiii tui; dilexisli ju:~titiain, et odisii iniqtiila-
si.ssc, ciini laiiicii Pater sii lionor;widiis in Kilio ; la- tim (Ibid., 7). Nuiic qiioipie liis adjecil : Proplerea
nien liciicditijuiiem, qu.im (ftj sul) eod jiii scrmone ad uuxil te, Di:ns, Dctts liiiii. U.'ti< crgo rcgni ^vierni, dh
Josepli di^ponit, adverte. Aii eiiiiii : Et qiix uccepla nieriliini dilecia; jusiiii.c ct peros;»; iniqiiiiatis, a Deo
iuiit e't qui appariiil in rubo, vemaiil 5H()i*r (a;<u( Jo- siio iincliis cst. iNuiiKpiid inlclligeiiliam iiostrain ali-
tppll et verliceiii {Dcnl. xxxili, l(i). Adoraiidus cigo a qiia .saltem nomiiinin iiilcrvalla cnnfuiidiini? Nam
Uei liliis Dcus est, fêd Dciis i|iii ci lici liliiis c>t. IIo- discrclio lintiiiii pcrsoii;e in le et tuv.s pcsiln es!,
iioraiiilus auiein a Dci aiipclis Dcus esi, scd Dctis iii iiullo lanicn iiatm;e disiincia cinlcssionc. Tiius
qiii Di;i (t) anjicliis Hciis esl : qnia df riilio .ippariiil ciiiiii relitiiiii cst ad aiicioiein, tc vero ad cjus qni c.x
Dei angeliis Deus, ct <pi:c ci complacila smit. Jnsesili .1111 lorc esl signincatioMcm. Kst eiiim Dcik ex Deo,
cum Ijencdicereliir oplaiilur. Noii idco iioii Dciis, J} proplicla ciidem nrilinc coiilitentc : Uii.iii te, Deus,
quia aiigelus Dci csi ; iicipie iiirsnni angclus Dci iion Deus luus. Non esi aiiiein ante iiinasciliilcin Deum
idcirco, qnia Dcus est : seu sigiiific;ii;i persoiiaiiiin Dcus nllus, ipso diccnlc ; Fslote inilii lesles, et ego
intelligeiKia, et (d) disliiicto iiinascilnliiaiis nitivii.i. lcstis, dicil Doniiuii.'. Dcus, et piicr hicms .jHeiii elegi, ul
lisiiue seiisu, ac inaiiife lata sacr.iiiic:itiiiiini cuilcb- sciatis et credntis el iutelligalit qnonium ego sum, el
tium dispensaiione, noii snliiiriuiii Deiiiii docuit opi- aule uie niin esl ntiun Dens, el posl iiie non erit (Esa
nanJoin, cnm :inijuiuin ct liliiuii Dci Dcuni, Dei ci XLiii, 10). (2) Fjnsigilnr, (() qiii sine iiiilio esl, de-
angcli ci lilii adoraiiuni. inonsiraia csi digniias; ct ejiis qui cx innasciljili esl
5t. El Ii:kc (piideiii de Moyî lihris responsa :i
Iioiior eonscrvatiis est : Unxii /c, eiiini ileus, Deus
nobis sint, vel potius Mnyscs ipsc respoiiderit : qiii.i lutts. id eiiiiii. qiiod :iii tuus, nd naiivii.tcni rcfer-
eu liJLTelici auctorc Uii, pcr iiimih Hei coiifessioiieni tur, ca;ieriim iioii peiiinil ii.iliirani (Vide lib. xi,
piileiit persiiaderi posso, ne liciis csse Dci filius pr;p- »1. 18, etc). Et idciici) Dcns cjiis csi, qiii.' ex en na-
diielur ; 96 conira aiictoris sui t<'sliiiioiiiuiii iiiipii, liis iii Deiiiii esl. Non laincii pcr ii|, qiioil P;iier Dcus
cuin (|uaiidii ille unuin Diiini coiililciis, iiuii dcsiite- csl, niiii ei Filiiis Deus cst : Ciixii cnitii tc, Deus
ril de Dei filio docere (|uod Deii- esl. Scd conseqneiis Deus luns : desigii:ila viileiirct cl ancioris, et ex eo
csi iiiiiltiplices dc codcin propliclaruin seiilenii;.s {] }:eiiiti sigiiiHcalioiic, iiiio coilciiiipie dicio ulriiinque
proferre. illuiii iii iialura' cjumIciii (i;) d (lignitals niinciipa-
55. Qiii propliela Fiinttn ct Deuin ilvceul, et a Pure lioiie consliliiil.
teceTitai. tilii cur paitr Deus «if. — Tenes dicluin 97')t'. Hlium Pulris qiiiilcm Esitiiir. >)ra:diciit. — Ve-
Audi, hrnel, Domimni Dfus luui uiiun eit : .(li|ue uii runi nc foric ex co ari iii impi.e a~serii')nis jiossil oc-
nain rccte (encrcs. Sed scciinduin sensuin tuuni casio, ipiod dicliiiii cst, Qunuinm e;io snm, cl mile mc
dicli proplietici qu.cru raiiniiciu. Ait eiiiiii in psal- nou est Deiis alius, cl posl mc iio:i iril (Esiii, \liii, 10) ;
inis ; Uiixit le, Dcus, Dem tuu.s [Pnit. \u\, S). I)i>- laniipiaiii pcr id iioii ct Filius Dcus sii, quia post
(I) Et ejHs per eujiis. (lii, ei paulo poai, iiiiiu ex Deo itaius Icgitnr, pro ex
(i) Ejus igilur qiii iine naliviluie Ci.', deiiioustiah: 1(1 Hl.tUS.
pcnoiiaeit, niox, pro id eniiii cmod ait, csl id quvd
(u) llu Er., Lips. et Par. oiia; leclio nobis valile Dens pntruin vrsiiuruin, Deus .ibrnlinni, Deus Isiac,
Siispccii cM, ciiui ncc s;itis coiigriiai cniii siibiiexis, Dciis Jucoi. Itieoseilemousirarii lniiiuiuis adsjieclibus,
liec liabeaiiir nisi iii rcccniioritiiis iiiss. âiii iii po- qi.iti veiituriis crut ut ab omiiibus videietiir.
tiorilins Iribus (".nrli., Ccrin.,
Colb., Ilc- Cani.,
(d) Iii cdiii-, diuiiiruo : iiieiiduiii qiiinl casii.jant
roig., ctc, legcrc per cujin (polcst iiitcl-
esl, el cju.i
1> niss.
iigi tacituiii verbum /(OHor<;i») tsi lionorandus. Iii iiis. (e) Lips. ct VVir., discernnl leycnii.i iuleUigcnlia : re-
Coib. secmidis ciiris adscr.ptiiii» isi, cl ejus per i/ucii; liiciaiililius aliis iibris. Il;i iciiuHiaiiiis adveisiis
csthonorunJu». Iii Viiiilociiiensi auteiii cx>tat, ei ejiis Pi:ixi;ain n. 15, Aiiibrosiiis lib. i dc Fide c. 5, ci alii
per quos esi Iwnorundus. Deinde in vetustiorc Rciiiig. Patros lii bdc l's:iliiii-l;(' loto duos :ipciie disccrnl
inenduse, uileliigeie Hcilicetur .Uigelus tt Ftlius Dei. Ex observiiiil. Liiciilciitiiiii e-i pr;i' c.ileris illiiil !ii'iiai
qiiibiis iioii ineoiiinindc. cnnlic.-re liceiri. siijniliculia- lib. III, c. 6 . iiroiij:ic Dei upp. Ilatioce signi^cuvil
nem hoiiorandi ex eit per quoi esi linnorandus inlellige, Spirilus snnclHS, el rUiii qui vngilur Filiuui, el euin
scilicit ut Angetits it /ihns Dei Deiii.
qui uiiijit , id < s/, Pdtrcm,
(b)
lii iiiio coilice Vatic. sub eodem iiomine. Ttim
rceenlioie Reniii!. ad Tlieod. Jacob ud ioseph

(/) Eiiili excejito P.ir , c;iii siii« niuiiilaie eu ; qni
iii
titiieii inlra, ii.57, de Patre Iiibcnt, '/ui sine iuitio
dispoiiil. Sincerlor e»l leciio ca^lcioruni. Siibjecla
ivimius esi.
ennti vcrba Deuicronotnii sniii; qiiaiiivis ad Lene-
dieiioiiciii JaciibGcn. xmx, 2(>, ailudani. (ij) V it. ba--, codex. iu vaturn' ijusdiin diguilaie el
(c) lia niss. .\t editi, Angelus ?jj qui de<-ubo. Sicet Ooiniiii nuHcupuliaiie . niiiiii'. siiicerc. E» lioc iiiaxiiiie
AinbiOsius in Psal. xiiii, n. 15, Filiuin in riibo vi- locj paict ijuaiii apiid tlilaniini viin habeat \uc:i|iii-
pum fuisse deciarat liis verbis : ^«/8 est in rubo viius liiiii digniiittis, quod dii)iiii(a(is loco iuanifojt^j liic po-
îijsi, iiisi primogcnitus Dei filim, ijuiiiii : Ego sum iiiiur.
m SANCTI HII.AHII rPIST.OPl m
Deuiii , aiiie (|iit-iii l>eu:« millus sii, nu!liis (|Miir<iii; A profesitioe^l. AiliiJtmqiin : Qitomaiu lic duU Itominnt
posiea Dcus riiluru.s itil : loiiiis ob iJ di cii raij ii Irr.iv Dni» tnitcfNi tf^ liraet qui frcil , qntv teninra tntil:
UiiUa e8l. IVus ipsi; ne' iiiiinis îii losiis esl , sod ol Inlnruanlf me di' fiHit vettrii el de filiiiba:, el de ope-
|iuer ejuK c.toi lun u<'U (uiii eu leNiis iisl, llciiiii nnie rihut ninHMUin m<;iiri(in ninndiile mihi. V.go feci ler-
ti< iioii esse, iiritii« pnsl se luUiruiii. Siiriiciens qui- ram, el Iwmiuim luper eam , eijo oinnilmt tideribH»
(leiii sibi ipê lesii» e>i ; seil leftiiiiiouin du (fi sint pmrpi. ri?» tutrilafi rrgem cuni jutliiiii, el omnri tiai
leftliiuoniinii piieri queiii elegii aJniiseuil. Diiiiiii crKu ejut rrrnr. Ilir mdi/ieiibil livilaiem meam, el frt;<lir'(n-
diiiini ie«iiiuuiiiiini esi, tiulliiin otie se Deuniesti'; ex lcin plebi.^ mrit conrerlet, non evm prirmio, neque cum
GO ('iiiiii uiiiiiu suiii : ne(|uu pnsi se heiiin liiiuriiiii; luuneribHt, dicu bominiis Sobnolli. Lnboraliil jHrt'.!"-
iiuii iiii(|ue ex se iiun luiftse. t)r»l enini jain j.iier iii tui, el mrrraliis A.lliiopuin, (i-l ri Sabuin. Vii: eiielii
ICkliiuouiii l'»U'is Ikic lu<|iieiis, puer in liibu ci (|uu ail le iTontibiinl, c( liii erunl iiivi , el pnil le teiiuenlur
g.giii lialiebal elceius IJipsuin il:i in tv:tiigolii6 da- alHijaiivintulis, ei adorabunttr, et inte deiirccubuiilnr;
mousliui : tcce pui r nirus (jueoi elegi , dilcctus quoiiiain in le ctl ^'ui, el nnu ent l)i us prirler le. 7'u
iiieii.s, in i|uu ciiiii|>b(uii (I) aiiiiia niea (J/oii/i. \n, enim e» Deiif, el nriciebainut. Drut lirael tatvnlor.
Itl). Noii csi erô aiiic iiie alius Dcus, el pusi inc noii Erubeicenl el pudebil omiirs qui adveriaiilur ei, el ibunt
erit : a.'ltTii,e viiieliccl el iii(leiiiulabilis virlulis infi ^ cum confttsione {Efai. xtv, 41 el teq). Esliie ailliiic
niuieui iii co, iiu«d auie el posicu Deus praîer sc tit alii|ui$ leiiiontaiis Inciis ? aiii nlla relicta rsi igiinra-
iiultus, osiendeitii : pucroianicn suu, ut in icstiiiioi<io tionis occusio : iiisi id (ai.luin relli|uuiii si(, ul inipic-
tuii, iia ei in iiominc, coilocato. las proressa se pmdal? Deu'< ev (|uii oiiini.i suni, «pii
37. Oieit locui pro Fitii deilale. Patri nullus, Ftlio oinnia (d) iiiandaiidii fccit.facti oper.i sibiassuinent,
PaUr, nobis Paier d Filiut etl Deut. —Ei boc ipsiini niin utiqiie eflicienda. iiisi dixissel utiicrenl, lesiatur
prunipluin eiiiex persoiia ipsiusdisceic. Ail ciiiiii ail regem per se (i) eKciUiiiin jiislum , et xdiliciniein
Osee prupbÛni , Non upponum adbuc ui miierear sibi Deociviiatcnt, ei plebis c.tpiivitaiein averlenteni,
domiii liraet , ted enim advenaui adeertiibor illit : /!- non cnm prxinin nc(|ue ciim iiiuneribu< ; gmlia ennn
/iornm auleiii Juda miserebor , el mlvvi eot facium tn oiniies salvainiir. Deinde iia liKpiiiiir. ciini post lalio-
Duminv Deo iptorum ( OteiB i, 6, 7 ). Krgo (2) ab- rein Au^ypti, id est, sa»citli (5) c.itamiiaicm («), ei
solule (u) Paier Dciiiii lîliuin nuncupat, iiiqiioel clc- niiTcalits iEtbiopiiiii el Saltain viri excelsi :id cum
gil nos aiite teini>om s:cculjr.ii {Ephcs. i, .1). Iptoium transibuiit. Kt quiiaMdeni exisrmiaiidns labor.-Ki^ypfl,
idcirco aii, quia Deus inn.iscibilis a iiullo est, nosi|uc elmercaliis /EtliiojiumctSabîin? RccordemnrOrien-
Filiu iii bxiedilatein a Oeo paire dnnaiiiur. Leînnis lis Magns adoraiites Doniiniim et iiMi:ier.inie«, el l:i-
namqiie, Potee a me, el dabo libi qeniei (5) liceredi- C boreni vcniendi nsiiue in Betlileliem Jii(l:e tanii iiiiKS
tatem (b) luam {Pial. ii, S). Deo eniin ex quo iiiunia ris iiictianiiii' (/! In priiicipiiin eniiii t:ibore lntius
6iiiit Ucus nulliis est, qni sine iiiitin :cternus esl. Fi y£<;ypti l;<lH)r denii<nstratus est. IMiigig nainque divi-
lio autcin Deus Paier esi ; ei cu eiiini Duiis naiiis nx viriniis u|iciaiioiies Tilsa leruiii s|icoic incnlienii-
cst. Mobis aaiem ei Faier Deus cst, ei Filiiis Dcus bus, poiissimus impi:e religioiiis lionor a sacriilo
est . Calrc de Filio cunliientc quml t)eu's nustcr sil omni defi-rebîtiir. [isdein Magis et inerc:ilu i£tlii»-
Filio de Palre doceiilc ijuud Deus nobis sit : Deo ta- piim 01 Sakaiii, auri , ei itiuris, et myrrb.e niunera
roen Filio a Patro, id cst, ipso liinascibilis virlutis defcrentibus : quod iiuidem idipsuin et alius propbela
guae iioiiiine, niincupaln. El li;cc quidein ad Osee. pr:eiiioiiiiil , diceiis : I:i conspectu ejus |irucidciil
98. IViliiiioniuni luCHtentum ex Ksaia. Magoruni yClbiiipes, clininiici ejus tiinum lliigeni. Iteges Tliai-
adoraiio prwiiicia. Qm fueruni nuigi. — Pcr bs:uain sis uiunera ufferent, reges Arabum et Sabaiii niuncra
aulein qiiain .'tbsuluia Dci patris dc Doiiiinu iiostro adduccni,ei dabiturci de auro Arabix(Pu(/. lxxi, 9,
{i)AiiimcemeiB. (4) Suieilalum.

Absoluie deesi \o mt. Veroti. « (5) Capiiiii<ai(.'m.
ii) ^
3) In luvreditateni.
(a) Apud Par. ct in nonniillis insg. omiiiitur abso- corriipte. Ilic dc Magis 6mo tradit llilarins. eo* gciliret
lute, quud esi, aperie ei alis<)ueiil a aiiibi(iuit;«ie. et priiicipe» fuisse. et magi&v iirli drditus ; qiiod A-
tcruiii pliirosev anliqiiis rinii eo dtHniniw jain oIkct-
(6) Eilili, in hirrediialem, dissideniilius inss. ci
vaium est iii noi. ad c. t cuinm. iit Maiili., ii. &. Itei;es
Tiaci.i. Psal.
qiioque senbil TeiiulluniiK, lib. iii conlra
CO'. fiiissr
(f) Oii;<liivig ex {iricii lextu, xai o! XaCaiifi ovilf.e, ,
Man:. n. 13. nbi rnarrituius iIIikI (imI., Hege* Aia
pl;iniiiii >it VKcein .Snftiiin releni :id suliêquenlein ,
iuni, eli , subjicil . iVnin«( Nnijot leget hubuil fire
.
liuii ad pceerileiiteiii : eaiii taiiicn ab lliiario :id vit- O.itrnii.Ciii ciiiiseiitit llieroMyinus, ro<<<in in iMn. c.
c:iliiiliiiii mercuhij rclal.iiti esse niiii diibiiiin esi c\ 4. Sic cl i;:is;trliis Arelal., in appendioe .S<'inwiniiiii
Biibjetiig. ieriiilii:iiiii<t .idvin-sus Pr;ixe.uii n. IS, (iini Angiislini . Scnii. I3'J n. 3 IUi Magi trei rij/« . :
llilario coiiseiiiicns. qiiiid ex i>udi'in LsaijB lucu tirn- faisie dicunlur. Dtiile P.istbasius H;<dl>oriusiii M.iUh.
biH duus essc <|Ui iiiioin Dci iiniiieii <<b<iiie;inl, liue ub II : Mano» reget exlittine, nemo qui kiitoiiut .««il gtu-
eudlsficiilit, i|iii«l legai, el Siibain viri. tllium ijiioru». Uiin r;ili<>iie evplie.itiir, <|Ui uinnes de
Siibaiii oil CliriJiiiiii vcKoriiit <|i<i.i iiiiiiirinii, nli <le-
{d) Li|<e ct I t. cx niarvin)' tr. miiii(iu<i.i. :
(«) lU vctu»tier*s liliri. Alii vcro, ««vruli eapiima- cl:iiat Hil.iiins, iii M<iin. c «iv, u 7 : l'opuli piin-
IMII. crpi iubjeet.e tibi miii»ci»««(i» uonun tausinnque cuih-
(/) lu Dis.Vat. l&i., Inpnneipiolubvrlvim) /Cjypli; ptcCitiur

m Ui: ililNlTATE LIIJKR IV. I2(!
10). (n) ln M igis iiaque 99 cl fnuncribiis, labor A scqiiitur, In le ett Dfiii, noii solsini dim (jui |n'X'6('iis
y£gypti ct niercatus /Etbiopiiiu cl &ib:iiii usteiidilur, oH, sede(i»m euin 100 'I*" (') «i^ncai iii pr.rsoHie
tcilicei niundi error Magisadoraniibu», elelecia geu- demuiisirst : haliiui>iieii> ab eo in qno !i»bi'8i liij^r-
liiim iiiuncra adoraio »li bis Doiiiiiiu ublata. neiis, pcr<»oiiae Uyufiujsiilimi^disiiiitlirtne, iiuii peno.
39. Apoiioli viri exteUi. — Excclsi aiiU-ni viri ,

qiii ris:Ûrus eniin iii ei> esi : et in i|iio esi Ucns, hcus
ad eum iransiiuri »uiit, .iti|ue «ûiii viiitti sei|ueiitiir, est. Non eniin bcus in divcrnii; at'iiie a)ieii:e n se na-
qiii kiiideiii islisuiil, uoii iii obsouro Cbl. IWsiiicc ad lurc li.ibit;tCulo en, scd in suo (<) aii|iic cx se n<«ii((
Evangella ; Peiru» Dominuin suuin si cniurus pr.v- ni.iiici. Deus iiiDeo, quii ox Dco IVns cst. Th e» enim
Ciiigilur (Juan. %\i, 7). Iiiiucre Aposlnlos : si'r*us Deus, el nfsciehnmu$, Deiu Isrnel lulvaior (/i. iii,v, 15).
Cbrisli Paulus in viitcuiisglnriatur (/'/li/em i). El vi- 41. Filio atlV{Vtoiil«s erubeicml. Fituuit ijai uegnt ,
deamus aii viacius Cliristi Jesu e;i, (juu: Dctis de lilio Piitrem iu/wnornl. ^- Neganteiii le Deiini iu Dco, su-
suo Deo fucrat lucuius, inipleverii. i')ecabuiiiur , iii- qiiens serroo coiifulal : att enini, Erubexenl , tt pn-
quii, quouiam in le eit Deus [litui. \lv, U). Dictuin debit omitet qni tideeriMntur ei, el ibunt (unt coRfutio-
i(a(|uc ab Apostolo recuguosce, el rccuginiuiii iiilei- ne [Ibid., l\>) :

(/) Dccrelnm boc iii iiiipiclHlciii liiain
lige : Deui iu Christo erat muiidim recoiniliuiis sibi Dui esl. Advcrsaris eniiii Cliristo, de (|iio tc prore«siu
(II Cor. V, 19). Deliinc sequiiur, *.( ijon fst />('ii« B piiirnae vocis objuigai. Dciis est eiiiiii, queni e»sc
prasier le. Quibus contiiiuu idein Apnstuius aii, uims lu Deum deiiegas. DciiegaB vero suti si«cie iKiuoiis
est eniin Doiniiius nosler Jesus Cliriblus pcr qrciii Dei (l'atri»), dicenlis, Non e»l etiui Dtus praner me
oiniiia (1 Cor. vui, (i) : et iinlluspr;«'ler euin vidclur (Ibid. , IH). Scd coiifundero et erubvsce : iiuii rgrt
aliuscsse, qiiia unus est. Tertio quuque aii, Tu cs d<'lalo a te boiiore innascibilis Dcus, gloriam banc a
Deui, el neiciebiimui. Sed ex perseculorc (6) Eccle- (e iM>liiudiuis suae non postulat, non dcsiiierai liaiic
six ditil : Quoruin patres , ex quibat Chriitus, qui eil (ipiiiiiinis tiiie iiitclligenliam; iil ob Imic qiiod diieril,
ittpCf emma Dent (fiom. u, 5). Ili igiiur vincii b,Tc Non eit Veiis prceier »1«, cuiuqiicinexse Knnuii Doum
pnedicsbuni : excelsi videliiei, etin duudrciin iliro- abiieges. Ac ue Sii>i Imc, addiviiiiialcni Piliidcslrucn"
liis judicsiuri (c) iribiis l<;rael, el Duiiiiniiin suuni dam, peculiaic ((;)dererre$; IJiiigcnidsui gloriam bo-
docirinae et passiotiis su% martyrin seciiiuri. iiiiro pfrrecl.T divmiiatis iiiiplevit, dicens, Ei non etl
iO. Paier de le dicit, Nun est Deiis praiier iiie, el Dius prfftcr le. Qiiid ex^cquula discuiiiiiius? (|uid
de Filio , Non est Deus prjeier le. Filius penonu coiti|iar.ila disccmis? Prupriuui Dei filioest, ne pra;-
non genere a yatre diuieiui. — Deu'.. ergu iii Dco ter euiii Deussit; prupriuiii Deu patri est, iieubsqitc
esi : ct in quo est Dcus , Deus est. El quiiiiiodo non eo DcusquiB(|U3ui sit : verbi'( Dei (teDen utere. Cun-
ett Deui prteter te; cuni in eodem Deus sit ? llsur|i:is, C lilere ila, ct precare ri'geiii : Quoniam in te ett Deus,
o bxrelicc, ad couressionein sulilarii Dci pati is, A'on et iiOK est DlUs prwter te. Tu eitim es Ueus, el nescit-
ett Deut prmter me : quoniodo ex pra>diculionu Dei bamus, Deut luael taltaior. Cmct (h) roulunielia lio-
palhs direniis, Aori esi Deus prceler te, dictutn inler- noris orHcium, neque (ifTeii.^.ioncro babet confesgioiils
pretabcris, si per id quod dictum es(, iVon est Deus exemplum; maxime cuni adveisalioejus picna con-
ptiKier me (Deut. xxxii, 59), ariirniare cunlendis, iie lusiunis sii et pudoris. itumurare Delverbi-, confi-
Dei filius Deus sit? Etcui crgo Deu8 (ralor) dixeril, tere Dei vocibiis; eifuge confuslonisdenuniiaiionefn.
Non eil Deiit prceter le ? subjicere eiiiiu liic tibi perso- Deura eiiim Dei lilium abnegando , iioii lam Deuin
nara soliiarii (d) nou licebii. Domious euiin dixii regi (uniqnam (i) sulitaiiiim (i) glori.c lioiiuro venerulie-
quem eiciluvit, ex persoiia viroium excelsoruin ado- ris, qiiani Patrem Filii iiiboiioialioneciinteinnos. Ho-
ranliuin et deprecaniinin ,
Quuniam in le tst Deus, nuris fldem iiiriascibili Dco coiililcre, quod praetcr
Solitariuin rcs isiu non rccipii. Yii te cniiii pr:esen- eum DuuB nullus sil : uiiigenilo Deo pru'dica , t|uud
tem, veluti ad quem git sermo, siguillcal.Quudauteni abeque eo Deus non Btt.
(1) 3f«n*t. (2) Solitario.
(a) SoUis codcx Vat. bas., in donia ilaque.

D suniciens csi babiiatio Palris : qui in ca:l(!ris eiiam
(b) id cst, qm (uit persecutor. Jani iib.is ubservavi- babitat, quaieniisFilio cimjimcti iii ipsu quodaniinoiio
inus praposiiioncni (X ad signiQcaiiduiii sialiuu ac cuiiiiiicniui', iit elcgaiiier ibitlcin eiiiinaiur.
teiiipus pra-leriiiiin llilariii es-e iisii.iiaii!. Sic ilo {f) V:it. bas. nis. diclnm hoc : iiiiiiiis beuc.
Cbrisio iii seivi (oriuaui exiiianitc sa')»^ loquilur , ci (g) Ideiti cc'.icx, dcfendercl : neqiie bic -nudicndus.
Deo hoino, pro, atiu eiset Dem, facius tst iwmo. Ilic (A) I>lei|iie bic viiiciur sinceiior pr^cdiclus m^. cuin
au(eu> ii; viilg.iiis el in uno bOiuiii rccenUure iiis. |ii'u contumelia, exiiibiU culuinnia : et iiio:^ piena cun-
Colb. inserluni est, fuctui doclor fMionis, |iio p/i'ii(i confiitioiiii.

(r) Kdiii, duodecim Iribus : rcrragaulibus inss. (i) Kdiii ciiin aiiquoi niss. ;î;^fiirio Maluitius cum
(d) llic eniiH, uli Tcrluliianus, adverMis Praxeani, ca'icris iijlifarium, prius resiiluia p.iriiciiia lamifuani ,
n. 15, lu euiii'Jeir. locum ail, dicendc, Ueui in t», et, qiiam Lipsius absque uucto: ji']t.., c.ipiiiixcrat. iûtcr
Tu Deue, duoi proponU ; qui eral, el in quo ernt ; Chri- aiticsii inhdiioreiitr, (i.iui lilii tlcgeucris pater pro^di-
tlum, el Spiiituin iibi S>;jin(uni Paireui inteltigil.
: oatur , til s;cpc iiisiiiiiat unsier lii!;iriug ac piiibal ,
(<;) lii ins. Caru, alque in te gcnilo : male Cur au- Aiigiialiiiu^, Seriii. 13^1, n. S nucMou Anibropius, ,
leiii iii eo nianeat sic cx|'Oiiiiiir in p3:il. cxx:i, n. 3

, liii. I de Fitie c. t.>. veJ dun; ;ilii|iiiiiido i-ioe Verbu ac
Deus enim ex Oeo qciiilui, nan abtit per iiuturoin ab eo sapieiili.i fui!.se, adetiq<i« aliisiiilu inlioiieii! inuliialus
ex quo yenitiis eonfitendus eit : cum c;ricr.ialisini pcr esse iisseriiur, ut usietidit Mbiiiiasius, Uial. ii Cbul..
uaiurje discrepauliuui. Filius iluque digiia per et m Ar., p. 551.
127 SANCTI IIILAmi i:i'ISCOII m
101 *-• '''" <'i'''''"'<'i iiilsliiiuliilur JiTcmias. Qiii .4 piiero suo, ellmiil ililciio n-o . jiosl lioc iii/ifr /citow
Deui iuiier lixriini tUus. /'i/iiii «J iii (>-i;is tiitioiicel in i'i.MM esl , el inler liominet conversiilus esl. Uiius cst
eurnit auamplioiie unus Mediuior. Paler el Filiui eiiiin Meili:ii<ir Oei el lioniiniiiii, Dens et 102 li^mo '
iinum. — Auili eiiim (irrter Mny>;en el Esiiiani, iiiiii ot In le;;is biioiic.ei iii cor|>ori$ .issuinpiiuiie me-
lcrlio 1(1 ipsiiiii i|uoi|iiu ci (u) Jereinlnin (Ineenleni (l>,iti;r. Aliiis iijiiiir aj euiii iinn (lepiit.iliir. L'iitis est
cuiii (licil : llic Ofus iiosler etl, el iwii ih-pttlabilui eiiiii) liic lii Deiiin ei Dco naius, por quem creaia
ttllcr nd eum. Qai invenil omiieni vinm scienlia', el rte- siini oniiiia iii rir'o ct iii leiri, per (|iieiii leinpora et
dil (ain Jacob puero tuo , el hriiel dileclo itto. Posl s:eciil:i fact:! sniil. Tniiini eiiiiii qiii(i(|uid e<;i, ex ejus
lioc iuiier lcrriim visus rsl, el inler liomine^ coiiver.tulus 0|ieiaiii>nc miIisisIiI (i). Ilii; cTgo uims esl (lisponeiis
esi (Hiiruc'i. 111, "iG ei iffli/.). iJixciai miiii j:iin supe- ad Aliraliiin, lo.|iicns acl Moysen , tcsians ail isnel,
riu-., Kl lioino e$i, ei i/iiis coijnoscei eum ? ILilies ergn nianens iii proplieiis. pcr virginein iiaius^t) ex Spi-
Ueiiin iii lerris viMuii, et iiiiei' iKiiniiifs eoiiveroiuiii riiii ((/) saiicio, a(lvers:)iiies nobis iiiiinicas<|iie vlr-
01 ie<|iiiro i|iioiiu>il(i iiilelli^'enilinii e\i>linies. Di-iiiii liites li;;iio pissioiii': arfigens, morieiniiiinreriio peri-
iii'!»» i'idit umquain, nisi unigeniins filius, i/iii <!>( iii nieiis, spci niislr:e liileni re-urreeiione eonlimians,
linu Pulris (Jonn. I, 18); eiliii Ji^reinias neiiin pr.u- coiinptioneiii ciriiis liutiianx i;loria eorporis siii pc-
(lieei, qui cl visusin terriscsl, ci ir.ierlioniin-seon- Biiiiieiis. A.l liune crgo non depuial.iiur alius. Soli
ver>:iiiis esf/ Paioreerle non nisi (h) soli Kilio visi-
ciiini lij;c uiiigeniio Deo propria suni. cl iiniis liic in
bilis esi.Quis ergo isle esi (luiesl visiêiconvorsîlus
li:ic peciili.ri viriiiliiin siiariiiii bealiluJinc natus ex
iiiier liomines Deus ccrle iicisler cst, ct visiliilis in
Deo csi. Noii aller :iil eum Dcus dcpulaiur : noii enim
lioii:ine ci coiiirecl:>bilis Dens. El |iroplie!aiii |iii|iiei)-
cx nli:i siibslaiiiia , sed cx Deo Deus csl. .Niliil in eo
toiii iiilcIliLje : Non deputabitur nltcr ad euin. Si (]ux'ris,
iiaque iiovuiii, nlliil cxlrancun), iiiliil receiis est. Cuni
qnoiiiodo? .iu<li qu:c scquunUir : iie per id nun et
Audi, cniiii audii Israel, quod sibi Deus uiius sit , el Filio
Palri propriiiin essc cxislinies iiiiod diciuincst :
hracl, Dominus Deiis luus uuus est (Deul. vi, i). Ma.'C Doi Dco iioii :iltei Deus depuietur, (c) ul Deus sit
oniin sibi colirerenl •

Non dqiui.ibitur aiier nd cum : . absoluie paier Dcus cl filius Deus uniiiu sunl. non
qui invenit onincm viiim scicniiiV , el dcitil eiiin Jacob -j uiiiuiic (/*) persoiix.scd sub&lanlia! uiiilale : quia lilio
(I) Ex spiritu luiiluiii iii iiostro iiis.
(a) (}iii po^-treiiiam edilioneiii l'ar. prociir:ivit, liic Itxc (iii tirra visits esl) iiperle dtclaral : Hic eiiim est ,
Htiriicli loco »ocis Jeremiain siilisliliit idciii xero : qui corpiiream iiubiscum consueludinem liabitU. Unde
iKiiiiiii niox repelllum liniiiul:ire iioii ii.eiiiinil. et u iiosiro Ilit.irio iiinx (licil.ir vnibiHs in Itoiiiin,:
(bj liic addiiiiiis soli aiiclorit.ui' iiiiiiiiiini inss. III- (:issuiiiplo) et conlrecliibitis Dius lHii e.lilio Par. ex
1:11 il scmciiil.e de P.iliis liivl»ibilll;ilc .siiftV.igaii!r Nivclliana inendose pr;c se ferebat iiitisibitis in ho-
Tcrliilli.iims, lih. 11 ailv. Mareioii. n. 27 : l'nlrcin iitiite.
nemini visum, iniiiil, efiiiiii cominnne tesiubiiur Evun (c) Eiidein lere liabel rescripium au Libeiium apiid
gelium , diceitle Uirislo : Nemo cugnovit Palrein nisi Aili:inas., p. i44.
/'"i/i«5 : ip.v t')iiMi et vtien Teslamcnlo pioiiiiitliaiul ,
(d) Pliires pidb* iiota; iiiss. ex Spirilu , nec adji-
Diuin nenio vid'b:t. el vitit. 1'nireiii invisibilem dt-icr- ciuiii xniifto.
viiiians , in cujus auchiriiule 1 ( iioiiiiiif ipse crul Dcus (e) tii iionniillis receiitionbus in^s. iii rediitiens
(jui videbiuur Dei /i/iMS.\iiksiseuiiideiii,aiW. l'i':ix(;:mi Dcus sii : glosseina.
i. 14. Sic Aiiiiirosms. in Liicain ; Aitl ncifuiesiatur (/') Qiii.1 vox Kiiio srpius ouinino ncce^&e
reciiirit,
ifliliir iicccsse rsl, si Deum Piiireiii iiciuo lidil umquinit, cst \iiii illiiis pobe lialiere perspetiam. Rcspondel
Fitinin visum esse in velCii 1 esliim,'itio . Ila et 1'riidi'ii- aulcm verbo };r.eco •j.ojai , siîniliealiine ôlitudineiii
liiis, .Apoili. vers.7!), inieralia iot: Cerni polis esl qui uc siiiûlarilaleiii. tii Imc dilTert ab uiiilaie, quod
iiiiscilur : III iKiii iiiiiiidis ftTii; poii^ cst. (Jiiilnis ei.ji- auleni ad persouas seiuper
imiliis aij iiaiur.::n, uiiio
sciiiit Jiisiiiiiis, Oial. cum Tiyiili, ravei.pie Cleuieiis, ab llil.iiio leieraiiir aUjiic il:: piopngnaiis in Deo :
Slroiii. IV, p. 557. Iloriim sentenlia iiiiixiiiie nililur iiiiii.iiem , acriier exploiJii niiioiieni. liiijus vocis
iils Johaiiiils vurbis: Deuni netno vidil umquatn. Naiii auelur videiur Sabellius, e:ique suain iieresiui cxpres-
voceiii Deus, qnolle^ sliiipiitller poniliir, de Dco si.-se. Uiide lib. de Synod. n. 2G, Itteresit unvjnit ^\n\-
r.iire iiilerprci:iri solciil prioiuin s.i-culuruiii Faires. plieiler appcll:ilur et (|iii ci addicti eranl, a Pru-
:
Iliiic Coiicliiiicli:iiil Filium i|iil \isiis sil , a l>.ilre i|ni dciili.i uniuiiilii' inscripli legmiliir, Apoih. aiite v.
numqiiani visos, aliiim esse. Sed qiiod illi ad distlnc- 178. Iia Siilpicio icnIc p. ^j5. OrienUles suspica-
lioiieinpcr-onanmi (<l)>crvaruiii. (Iclnrseriml subiiid baiilur Gallos o ioiii/niuni sottlarii Dei untonem setvn-
Ari.mi iit jaiii mnnuliim^, :iil
. diversilalein naiura- D dum Snbellium ciettidiste. Calli aulcm eoiie.lio P»ri
iiiiii. Fitius, iiii|uiimi apiiil
Angiisliiiiim, Scrni. vii, siensi Kr.i);in. XI, n.i!,rescril>uiiisedeie.%iariseciiii4/Ni»i
n. i : Paler tinn esl «i.sus : iiiiisi-
visiu esl Paliibits , Sabeltii btasphentins iptam iiiiiaiii-ni.Uiirsiiiii aSulpicio,
Oilis el vitibilis divcrsa nalura ent ctc. yn.isi veio , p. Hi,scribiliir Pboliuiis a Siihellio in unione diu*n-
Kilms seciiiiiiuin diviiiain naliiram iion .eqiie invisl- licnt, qni:i scil non uiiir:mi 111 Trlnil:ile persuiiam
liilis sil :ic 1'aler til lucnlo Angiisliuiis, lib. 11 de
: pr.edicai. Codem scusu a .M.iviiuo Tanriu., Iiuui. 1,
Tiiiiil. c. 14, rtc/;iaii^^j eos voeel, qui FiHuin in suu de S. F.usebio, usurpaiiir iininnis v(Kal>uliim : quo
substitnliii vtsuin voluiil. Q.iitiiis deliiiis nl uiimem adi- piiriicr iisi siiiil Celasiu^ lili. dc dujlms uatnris el
liiiii pr.ecliidercl, vis.i pilri:ircli:inim p;uilo :ililer Viîlius Tapsit. Ilb. 11 roiiira Kniyrli. ad cxpriiuon-
explicarc coepn, qiiaiii solcrciii al i Paires, neitaiis dam iii Clirislo person.e singiil.lrilatein, (|iiam (juia
quaiilnin poiuii, Filium ii> p..iius appaiiii^se, qiiain respueb.il Saliellnis.ab Ari:inis rpiNi. ad Aloxandruin
persiinis alia^. Qucni i.inicii |ir c mamlnH liabeiiius Atexandr. argn.liir qiio.l iiiiiuiiim dividil, Imc esl. ul
Scripliir.e Idciiin iirg^ns :iilversiis M;i\inii.iiim,lib 11, inierprelatiir llilaniis, lib. vi, ii.7, l'hri>tuiii CMiui/iriN
c. Hi. II. 1.'^, eiim de Fillo iiiierprciaiid.im doccl. (/ii'iit< in Virqine. liis acceilii ll.erunyiims ecisi. x\li,
Nam, 01 iinl.il (ircKonns MaliauT., Or. xxxvi, 1711111/ nd Kusioch , a qiio Cl.ri>ii iiiaier pr:edic.iuir iii< »•'«»-
nnii i/.' 1'iiiic, sed li* Uili> \eiiuii Itiib aiur, adjcciio ti!»diucm Dct ititior.e (cuntlii :
n»\* iimiiimn veo^
Dt TRINITATE LlliEP. V. 130
l.>9
raiinni CDiivcniiii, ul iiiiiilcr nilirmol.ir, iHioJ u!il ii.r

I).'i Deo ilepiiuri ni\ alicnim Deiim iionsitiit (n) pro- A
ilesliiiiilur. S>-tl .kI ilivimr sa|iit;iiii,i; i:iu;llli;eiiii,iin
|ilic:a , (|iioii l)<;iis esl,
liiimamis scii=iis inipiiKluns , ct sccuiiiliiai ta-lcsicm
103-104 LIBER QlJlNTLS.
pniiieiiliain suiluis, jnxia inlirniitalcs suas sciiiil , ct
Dicilur elinm scciiiidus qiiia «eriiiidtis est advirsiit
:
juxl.1 iiiibeciMilaieiii iialiirj: sii» sapil; slnlius silii
Ariiiuarum pnrlinm perfiduim, superiori libro pri- scnsns sui iiKipiam

futiinis, ui Dco siipisi, scilicei ut
mutn cccplam iiiipugiiari. Ilanc niiiioscil llilariiis
inicllinfiis, ei Dei >aplciiuaiii coii,cci;iii?, noii sctuii-
tubdnteadev coiUexlnm, ul ei qui coiisenserit, Filium
diiiii liumaiiam sapioiitiiim pniiJen-. sii, b.cu seciindiini
Deum negnre; qui coiilrndixeril Palrem et Filiinn
,
quod ad Deum proficil Siipi.it, in Dei s.ipicnii.im ex
ttiU duot Deos , ttul SabeUii more iinum et euindem smliiC
rccognita niundi stiiliiiia iransitiinis. Cujiis
prwdicnre videatiir. Qnocirca cnm lib:o tuperiore ad fallcudi ncta-
Siipienlia; sensuiii lixrelica siibtilitas
ttdversus [raudem paralani in primis hwreticorum
sionem coapians, nnuin Dcum profcssa csl, aiic-
terbis, Novimiis iiiium Douni, ex lcijis et propliela-
lorilaie Legis Kviiiigciioiiiinqnc nsa, qua diclum Oit;
rum letliinoniit fideles miinieril ; nunc in siibseqiien- {Oeiit.w, i
Audi, Israd, Domiiiui Deus tuus iinus est ;
libus illis, Miliim vciiim, Intcns vcneiinm propiilsnl. iion ignoiaiis (iii.Uituin in co ChScl
iliiic. VII, ^9) :
Fitium etse Deum vcrum iisdem [ere lestiiiioiiiis dc-

n.spOMSi.M.is pcriciiluin, vel sileiuii; cl ex iilro-
^ ^,^,,
fendens, quibiis in quarlo libro Dcum cl Deum , seii

que ()|iporluiiiiiiicm liiipictalis cx^pccians : ut si san-
Deum uon solilariiiin ac smgiilarein csse oslendit. ilil.iiem (() dicli iiirideliicr usnrpali, (d) C(iMiiiv(.'nlis
Tuin siib libri fiiiem prubat Palrein et Filiiiin iiniim

coiilinnarct, pcr id (luod Deus iinus csi,
liiciluinitiis
este in diitiiiclis persoiiit Dciiih. In liis porro oinni-
Dci Dciis nonesicl, Doo laiituiii sicul
liliii^ tiinicn
biis , nondum ad evangclica excede:is Itslimonia ,
cstuiio inai.entc; al veio si contradiclii. )):;i'Siinip|iC
prorsus se conlinel intra jinei teijit, in qua Dci noinen, verii.ilcm lidci
impiac liiijus profcssiouis exsisicrct ,
virtulem , rem ac naluram ,

proindcque veiilalein .
cvangclic.e iinn coiiservaret Di-iini iiniim (e) iion
Filij altribui denionslrnl. Legis aiilein nomine intel- profe-'Sio sc-
coiifcssa responsio, ciim lid.-i nostr.-c
liyit qiiidqiiid tacris lilleris anle Cliristiim uutum
,
cunduni Dcuin unumsit; rctideieupic iii allcrius Ii.t:-
tcriplit conliiieliir.
rescos impiciatcm, Deuni iiiiiim Patrem et Filium pro-
i. Ha^reiicis Denin unnin pradicanlibus avl assen- (cssn ([) confessio. Aupie iia sapicnlia miiiidi ,
qu c
liri, nui hdversari periculosiini. — Ucspondcntcs im- stiiliiiia apud Dcum csi, specie blanda; ei pcsiiicr.TC
piis ei vesanis lixreliconim iiibiiiiilioiiiliiis snpciio- (,^) simpliciiaiis ilUukTci, ciim lioc lidci sux coiisii-
riliusliliris, iion ignoraviii.iis in oainnoscoiiir.iditcr.cii ineiet cxi.rdiiini, iii quo silii iiiipi.; autassciiiircmiir,
necessilaicin deduttos fni-,sc, nt i.oii iiiimis pericnli ,-• aiit adversarcmur ; ct pcr lioc iitiinsiiuc rci ptricu-
nudicniiiius re^poiisio iioslra, quiiii siiriiiiiiiutom- luni, Dei (iliiim Deuni iioii csse olniniTcl, qiiia Dcus
movcrei. Cum ciiiiii iimim Doiini [0) priirane aSiCrlin iinus csl ; aiil cxlorqiiercl li.rrc>cos ncccssilalcni, si
iiilidelis ingercrcl, ct rursiim iiiiimi Dciim rrliîosc ct Dalrciii Dcum ci Filiiim Dcuin coiifiicnies, iinum
negarc fidessanii non po^sel; Iraciaii dc co non .sii:e Dciim pricdicarc sccun.lnm S;ibcllii opiiiinnein iin-
nncipitis pcrituli t<iiisc:ciili.i |iiiUiit, quod iinii iiii<ius piam c\islini.ireniiir ; tl ita liiic pr.cdiiaiioiiis su.c
impie conlirmarelur, quaiii iicgiirclijr. Et (iiiidrni modoiiiitis Dciis aut aliuiii cxtludcrci, aul pt-r alium
lilimiuii sensiis opiiiiimc iiicptnmct ralionis alitnuin iinii cssci {supple, imus), niti laiiiuin iii iioininibus
cssc lioc foitc cxi^liniiibitur, utiiund irrcliginsum est iiiiiis cssct : quia 105 *'l ('0 ii'i'':>S aliiim iiescircl, cl
ncgarc, idijisuin irrcligiosiiiii sit conlilcri : ci:m pic- alius nnii pcrinillcrel uiiioiiein , ct diio iinns e?SC
las coiifiteudi , iiiipictatem condemncl iicgandi; ncc (i) ncn possci.
Paler solus siiic mairc Vcrlium , iia ipsa sola sinc (c) Viit. biis. ms. sccnriiiilcin dicti. Proximc posl
patre geiicravii Clirisiiim. Al a Terlulli:.iin advcrsiis iiiliiiciiler, siipplo, iib hicrcticis.
Prix. II. 13, et de rcsiirrcclioiic cariiis n. i, iion :id
pjr. (.oH('i?iiii»//,v. .\t iii luss. conirenlis (i/) .Apiiil
pcrsoiii.S, sed ad*iialiir;.iii i|isaiii rrlrrlur; iil ci sV- J) vcl conibciitis, imiiat >. ul s r|)o fit, « iii b. Ilinc cl iii
iioiiynia sinliinio, cl luitfus. Q.i<<d aiitcni liil.iriiis Carniil. cl Val. Iiiis. drpi:iv..io factiim cst cnh bcniis.
nniiiiirni, hcc Aiiilirnsiits siiigiilaritatcni dixii, lili. v (i) Parlitiila iicsans a Lip5ii) nialo cxpuncla rtsli-
dc Fiilr c. I Fvidens est igitur , qiiia qu d iiHiiis est

: luiuir iiiittoi.iau; D.iJ., Lr. et nis^.
swbitimiia! , sepnrari non poteit , eliamsi non sii siiign- {[) Bad. cl Er c\ recenliore ms. Colb. iioii pro-
liiritalis, scd unilntit. Siniinlaritatein liaiic dico , qiiiv [essa : ii.iile rl (lissidciililiiis aliis libris. Toluii. Hila-
grrece (Lovo-n; dicitur. Singiilariliis ad personas utl'ncl, rii argumciilum ili pauris ptrsti ingi polesi Situt
uiiilas ad nuturain. qiii li.rrclic.s uiiiim Dcnm .praNlitaniilius iiou coiiir.i-
Dad. cum niss. nisi quodinCariiut. prophcla

(n) \IA Oiciiiil, iii jiericuliitii incidniil nc Filiniii Dcum iiegare
quod Al a|iud Er., Lips. et P.ir. prophela dicens
inesl. puleiiliir; ila iis, qiii conlradiciiiit , diiplcx iinmincl
qtiod Deits nnus est : imniulato scnsii llilaiii, p.opln;- pcricidiiiii , iie vidclicct aut iiiiini Dciiiu vidcjnliir
liC nom.iie jerciniaui seii Biruch, jum MoybCn iiilel- ncgare, aut saliem Patiem et Filiiini Deiim iiiinn)
llgciii.s hocesl, (|uia pro|)liria Banicli lil.n Dci licn
: Salicllii iiiore pra-dicarc. Ei linc rcvrrii iioiiiido Cii
lioc, qiiud Deus est, ad alierum Deuiii dcpuuiri iinii tliulici ai) liu!reutis passi.ii siuu iiiraiii;ili. (inocirca
iiiiit. pro recideriique, Iniii^c nialienius recideretve.
(b) Edili, profaiia: asscrlio infidelilalis. Continiiiiis (g) Ms. Iias Vai. cum lâru. aliisquc nonnullis
niss. potiorcs, proâne nsscriiv infidclis. Esl ciiiui an- siii(i/i/u.'/,s,
titlicsis, q.iii («ppnmiiilur profane ct reliijivse ; assertio {h) In ms, Val. bas. kiiio
intidelis. e! fides svtia. (i) Lipsius de biio rcposiieral, non possciii. Sci <?ijf
i',\ SINCTI lllLAnU EPISCOlM ISi
•i. Qiio l,mpcrmtienlo )teiieulum omne cmerit llila- A >"">. 'l (I) i» fariiisin (c) conuiiinnliiin, ei in paiirin
fiB5. Scopus libii supciiorit Siril iios s.i{ii«niiani iKiitSiiiii, ei iii ciliiiiM siiiiij<tuiii, reJdideril ex sc cl
|)ei, qni niunilo Ktnlliiia e«i, coiisocnii, i-i |>cr littoi n.itur.iiii |i;iiiis et uiiiiiiis. Il.iqiie quu h.iluiu: viitiis
doininicT Bklulareni ci «iiiocram roiifessioncn» , vi- |ir:csl;il vcriuteiii; vidi':iiiiiis an vcrus Dciis sit, quem
p<<reaedoclriiucfriH(luleiiiiani |irodiiiir<, hiiiic rc.s|H>ii- Miiyses Duuin csse si|;iiilir:ii . de uiin Deu, ct codem
simiis noslrx nrdinem inclKXvinius , qni ci adilnin vcro Dco puslcî loeutiiri ; iic iinn iiitcr|iosiia spoii
Siibi deiiionsirand.e Terilaiis acqiiiri^rel, nec so jxiri siioic (( ) de uiiins rl vcri Dei in P.itio et Filio sub-
culo iinpiiB profe^bi-mis inxr. rei : U-nipcraio iiiicr sisiciiiiiiiis conliniiiiiioiic, piMiriiiusa su>piciupciidulx
ulruinque luuderaniine; non ne^Miiie^ i.>vtiiii uiiuiii, cxs|ieclaliuiiis sulliciiiidiiicni dcfaiiij<:t.
s;d eo ipso aiiclore l)eiiiii_ cl l>ciiin. (i) \>er qiicin i. Filiui excriiiiidi viitule prubuli^r Wi-rus Deus. —
Deiis uiiiis pr«dic^l!is csl ,
pnedicanics; et Deuin Crcatio ifjitiir niuiidi, postipiaiii ct Dti cogtiitio sus-
niinm nenwr unionrin doccules , iiei|iie rursoin ad ccpta est, liliinn Dci lieiiin csse signilicans , rogo in
diversiiatie uuiueruin ilesocMiiics, noqne contra lan- qiio landcin vcrnin csse Dciiiii dcncgcl. Nuii cuiiii
luiii III nwninibus ciiuliicntes; sed ll eiiin et Deuin, aiiibiîiiir, qnin pcr Filiuin oiiini i siiit. Oiium naiii-
rc}io<iia et ddaia :idliuc plemus unit.ilis qn%sliuDe, qiie, scciiiidiiiii Aposloluiii, îi ifiiiiHi, t'l iii i/i.so (Cu-
iisir.iiiies. Hecie cnini uniiin Dcnni .« Mnysc pra;- B lott. i, 10). Si uiiiiii:i pcr ciim, cl oiiinia ex niliilu, et
dic:<tum Ev:inscii;i ii-siantor : ci rnrsuin lidii-tcr in iiiliil i:oii |icr ciiiii; qu.cru iii quo ei vcriias Dci desil,
Gv;nigeliis Deiim et Deuin doceri, Moyses Dcuin iiniini ciii iioii dcsit Dei iiec iiui>ir:i, iiecvirtus. Natur.c enim
prcdicaiis :iuclor cst. .liqne ii.i noii aucioriiati con- su:e virtute iiûs cst, iii ct csscnt qiii; iiuii crant, cl
irniluiii '?>) esl, sed cx ;iiicioril.ite rcspnusiiu! es!, ne ricrcnl qu£ placerent. \idil eiiini Dcus ipiia lioua
pt;i' id Dei iilium liceiet Dciini nr^ûri, (c) qni:i .id suiit.
!>rarl IViis mitis csl : Cuih cuiiliiciidi Dci filiiiiu t'>. Lex iu dicenle Deo et i» [ucieute Deo tolas perso-
Dcuiii sdciii uuctur e>sct, qui .inctnr esi Dei uiiius iius Jisliiiguit. Diccntit el fucienlis ruia nvtura tst.
prtdkiiidi. Filiui Dei iiou ctl Utui [alsus aut lutoiitivns. — Ne(|ne
3. .Scoptu /in;us a/tcriu( /iiiri. V eriia^ lei mide coti- ciiiiii (y) :iliaui, quaiii pci'Soii:e, intulit lex significa-
siel. — Sequilur iUique urdiiieni qn,estiiiuis eliaiu tinnciii , cuiu ail : £< dixit Ueus, fiut /ii iuamtnlUM
ordo roniicxi sil» libeili. Naiu <|iiia li.cc s<'qitinis iiiipii ('.'cH. I, C); ei ûlijccit riitstiiu : /:.( [cdi Deus ftrma-
bl:iiH!inicii.i pOsila seotfutia est : i\oiii>iiN< toiHm iiieniuM {Ibid., 1). C:rieriiiii iiec virtiiiein distinsit,
Denm vcTum : liiiic quoinic (t/i secundi liujus libri nec nuinraiii scparavii, iiec nonien deniuVtvit in ev,
Omnis soriito cuiisisiil. :)n liliiis Dei Dcus verns sil. iii i|uo laiitiiin dicentis inlclligcntiam pr.estitil, nl
Naiii sine dubio iii bunt 'iC ordiiiooi h.iTclici ingciiii C sigruficilioiiein eflicientis affcriel. Veiilaiein autem
subtilitas coa).laviI ,
priiniiiii uuuin Dcum dicciis iialiirx alque virtitiis, (A) siînlicaiio sermoeinanlis
deinde «nutu verum Oeum coiilileiis : iit pcr id riliuiii iioii adiiiMl; quiii potius vcritalcin ipsam quanla pro-
Deia niitnra Dei ct veiitale avcrtcrel, cuiii vcritas in piieiuie coniiiieiidal. Afferre eiiim dicto elticientiam,
nalura uniiis ntaiieus, naturilem iiniiis uoii exccilerct natiii;c rjiis csl, quj; efficiens id possii prjrslain',
vcrilalom. iîiur quia anibiguitalis luciis iiuilus esi, qiiod dicens. In quo crgo landciii nnn erit verus ille
quin KoykCS niiuiu Deitm pr:cdic:iiis , iulcili^:iiui de qiii criicit, ciim veriis sit ille qui dicil; quuiido qni-
Dci filio sigii lieasse qiu>d Dcnssit, per ips;is illas si- dciii dicii vcriialein, facti vcritas cuiisei|itatur? Deus
giiiflcalioitis su:r 3't(lorii:iHi recurrauius : el rcqui- c^t qiii dinit, Dciis esi 1)111 fecii. Si in dicio (m eoqui
r:imus. an qiicui IVeutii sigiiiiica\oiii, Dcuui quoque ilixii; vrriias esl; quxru ciir negciur in facto (in
vcriiin iiilclligciiiluiii ilncucrii. Niilli. aiiii-in diiliiiun co qiii fecit ). Nisi forte hic dicendo venis sil
esi, vcriialciii cx 106 "•'l'""'' >^' <

" viriuic rssc : ot ci iion Mt vcrus isic faciendo. Ilalienius iiaquc
Hxcnipli caiisa diciiiiu sii, venini irilicuin cst, ipiod 10 liliu Dci Deo lutura? veritaicm Deiis esi, rrcalor
spica siructtiin, si arisiis vallatuin,ei follicnlis dccus csl, Dei Uliiis est, pulcst omuia. 107 i^<iruin est ul
(!) fn (ar lomminutum.
pi.rrocsi : ci «iiits non possct esse diio, iiisi tanluiii D opu';, ciijus ires prinio» speciarc licet velut qo*
111 IIUIIIDIIIIIIS. laiii pr.i liiilia, qii.c ctiaiu 3 c.clcris divelli facile pos-
:.ilil.
(a) llltid quein, iiun ad Dcinii rcfcrciitlnm est,
p<;r
i*lcii'|iie nihS. iii fnr eomiHinainm.
scd nd MoyscH, qu» auciurc D. iiiii rt Dcnin lilicr 1()
/' Kilili , lit nriiiu rcri D*i i» ftilre et Filio sni-
sn|>ciioi ilco>oii>tr.ivil , cuiii cjn-. aiicluvilale abn-
•iiiieiitn i>iiiciidiiiiiir c.\ iii^s. Stilisistcnles aiilem
icrciiiur lixreiui, ni Dcuiii uuum ei soliciriiim pr.c-
.
vocitl Faireui ei Kiliuoi , lioe esl ,

|i<<rsi>nis dis-
dicareiil.
\i editi, coniiuniim esi.
linctns , quu SMbetliam eriuris siispicioiiciii a se
((() lli II18S.
aviTial.
(e) (îiinqiie ins^. recciiliorps, i/uia aiu/i /.«racl. Iii
(i«) Mss. Cirn. Veins Colb , «li»m ptr*oum,
, atind.
iiiiti c l<tiUi. '/uiii <ii(, Audi, /.siuc/. iiniisMi quam. Pejus alier, (i'i<nii nUquîm ptnoiut.
(d) V»i. Iws. iiis. (/uimi huJH) tibri. Ueiiiienius ta- Nit niiilan.liiiii Vp|Muiiie Tcrlnlli iiiii!i c.nit. l*rai.
iiiiMi ci!iii aliis wcuniii, birqii.' \oraliir bic libcr noii II li: //(ifi"; liiict. iMiiiiii i(ii'.'i|ii'.ii ul ,'i ;/, .i/iuiN /tt-
r.:sp( xiu t .lius (ipci is, si'(l \'t'l i|iiiiit 111 t".i lliiai iiis. ii'iil III .l(:i4iii iiuf '!> tfUoiMOiiu Ut. nfr. 4eit»$, jtiiit
iili pr:ciiiiiiiiiiiiiiis, li.crctiioruni |i''i (iili.iiii, siip. ritirc l'i<>/i'((u* .-û»! ;
/AnrMtnic, Hiut iubftiiuiu; HOimitt; itd
IiImo piiiiuiii uppiigiciiiiii , dctiiio :i;;grc'liatiir vrl '.'i\Mi.'<ii>n.'iH , iioii ud Uu>i3ii> i«i;i.
eliamquii sccuiidu» csl tx quo a I iiiicriiiis:.uiu rcdiit (/il l.i mss. Cain., iiMrnvii.idiii Mj/iu/ifuNlu.
«53 DE TRJMTATE I.IBER V. iU
(juoil viill pnssit, qiiia scrafKT vf>Iuni»s viriuli» esl ; A 7. Parer dieeiu Facianius trquafem sibi tignificat
qiiiii ciiani 1(1 i|uiHJ silii Jicidir )>(>io-'i. Perfecix eiiiiii cBiirf dicit. — t}ii.x> cuii) ilisiiti.inicrrogoinicrveruiii
potesiaiis efil, hoc nulnrain posse liacienlis, ()uod et falsnm Detim qnotnodo hoc (licinm iiitclligaliir :
possitsigiilGcKre senno dicetiiis. Aiqtic ita cum quid- Faciamut huminem ad imagincm ct similitudinem nat-
(|iiiJ dici |ioies|, id ipsuin et (t) eriicl pos⁢ icnet tratn (Cfn. 1, 26). Verba sf nsiini eiinnliant, seiisiis
vorititiis iiaiurniii ea qux diitis ex^rqualiir opcralio. riiionis (/) estmotus, ralioiiis iiioiuni vcritas inciiat.
Noii csl itaque Dci lilius Ikus raUiis, nec Deus adup- E\ ycrbis igitur seiisum sequannir, cx sensiu r»tionein
livus, rec Dcus {a) coniiuncupaius, sed IVus vcrus. iiitellig:(inus, el ex rnione verliMien; afprbenda-
Ei (b) iion neccsse csi aliijuid e divcrso d(îii(in8irare, iiius. Cui enim dicitur : FanuniiK liominetn ad imu'
per qiiod non sii Deus verus : inibi eniin sufticit in ginem et similitudinem noslram, i|uxtu iii ijuo iion se-
eu Dci nomen aiquenaiura. Deus eiiiniesi, perquem cundiim {g) eum verus sit ,
qui slbi dical : iinm sine
facta sunt oninia. (c) lloc niibi de eo creaiio duliiii diciuin lioc c\ .iffcciii s(>nsuque dicciilis esi.
muiidi Iociit.i cst. Exaequatur Deus Deu noniine, Ergo qui dicil Fariamuii, signilicat secuin ad facicn-
exa^.quaiur veiitati vcritas iipi;re. Ui siguitlc.itlo eai dum noii dissenlienieiii, non .ilienuiii, non iiiliriniim,
Dei poientis io dicto, iia iiilelligentia est Dei poteiilis Sied qiii piitcns sil ad id, nnite cst serni", facieiiduin.
in facio. Et posl bxc quuro, in Pairis et FiJii con^B H(m; crgo sine diibio sciisissequi loquiiur, qoia id lo-
fcssione qna auclontate naiur;e weriias {d) denege- culus est, intclligendus esl.
lur, qnametvirlu»noniinis,eluoiiieii viriuiisiieiilovit.
8. Dicens ad iniaginem nostrani unam sibi eum Fi-
G.Objecta ex Evangeliis adducta alibi dilnenlur. Cur.
lio noturam indicat. — Ui pleiiior au'eiii iiaUnsn ;itque
Veritat non intelligilur, nisiobjecla falsa esee evinean-
operationis veritas doccreiiir, qui seiisiira siiuiu per
tur. —
Meiiiinisse autem legeiiieni oponet, non ine
vcrb.i cloquebaiui', sensus qiioque lationein ex iialura
immemorera aut dinideniein earuni i|ux'objici soleant
ciim veritale subjecit, dicens ad iinaîiiem et iimili-
qu.TStioDuni, de liis nuiic lacere. Neque eBiin lioe
tudiiiem nnstram. Cbi est hic falsu^ Deus. cui veru»
qiind dici solel : Pater majur me eti {ioan. iiv, 28),
Deus ad imagincm
dicit ei (imililudinem noilram?
et caetcra liujusmodi siiailij, aui ignoranlur, aut iioo
yostram nop liabet u iiioncni, iioii^ linbei di versi laicin,
inlelligunlur, ui non per bapc ipsa ven Dei iii Filiu
non liabel discrctioneiii. Ilomo enini ad coiiiiiiiiueiD
iinlura doceatiir : sed ordiiiem respousionis noKlrx
lit, secuiidtini veritaieiii sermonis , iiii.tginciii. Coui-
eam esse convenii, (|ui erat proposiiionis îdvers.i'
miiiiio autcni falso veio |uc ituii conipeiil. Deus, qui
ul vesiigia impia: instiliitionis grcssus Iticpia; prjcdi-
loquiiiir, ad Dcuni loqiiiiur : ail Pairis ci Filii ima-
c:iti'iiiis iiiculcaiis, ip>a illa priiii.i e\;adcntis in boc
giiiein huiiiii coiidiiur .Noiiien iion discrepat, nalura
|irniaiiiiin irreliginsuini|ue iicr f.illacis doclrinx sigiia C noii dilTert. IJn.i enini est ad qiiain
(/1) iin.igiiiis,
dulerei. Dilaiis igilur aique in posUciuiini reservaiis
liomo creatus esi, species. Ei inier lixc vcritas ubi
cvangelicLs aique a|iosxoiicis pr;ecuiiiis, oinnis interim
dcpcrii, maneiite (i) inter iilruinque ei r;icii coiniiiu-
iiobi> de lege ct proplieiisadversiisiinpios jiugtia sii,
iiione, et commiinis imaginis veriiaie? Nonduin ab-
cinenlit:uu coruin ac fallacem perversitaiem bis ipsis
so!vciid.T. biijus qtrtsiioiiis niilii ieiii|ius esl '
poste-
iiiicrim, quiuus fallere luiiiaiit, dictii {%) coarguen-
rius ciiiiii denionsiMbiiiius, in qii;iiii iiiiugineui Dei
Iibus {e). Ncijue eoiiu aliter veriias iiilelligi poiest,
(•ia:ris ct Dei filii liomo condiiiis sit. Niiiie injeriai
(|iiaiii si falsa ea esse, qu;e vcriiaii objecia sunt, dc-
liiic lciieniiis, aii verus Deiis sioii sii, •ui verys Dcus
leg.inlur ; cl bnc quideni inenliciitiuni absoluliore de-
dixeiii : Faciamus hominein aii iitingine.in cl iimililudi-
dccurc, si nicndacia ipoa proGciaiU \eriuii. Et qui-
veii! nv^lrmn. Disceric, si quiu |ii;u .s, lii liac iiiiagiuis
di-in seoû liuaiaua: o|iiiiiouis coromune judicium
comniiiiiione vcrnRi Tifqoc J^JQ l.ilsiiin : et hxreiico
cst, iiequaqiiain voris falsa soctari, neijue b.cc reruui
fuiore iia:c indissccabiiiî dciidu'. lioum eniiii sunt,
tjeiiera niiiiuo sibi 108 asscosu coniineri : quia per
(I) qiiorum im-jginis ct siiniliiudiiiis uiium est boico
gcneris dillereiiiiaui adversaiite oaiura cumqoani di^-
(acius exemplum.
sidenlia coeant, iicc diversa cuiisentiitnl, nec silii
9. Homo fnciendus ad imagincm Pulris el /ilii jit
inviccm alieiia cominunia sioi.
(1) In aiiteriori, effici poiest. (2)IiaCoii. Veron. lii aiiicriori, conrguentes.

(n) Edili , Dcus iiuiicupHlivus : reluct:iiitihits tnss. D (1) EHiii, cxceiiio Par. conriiuenixbus nullo adsti- ,
(6) Qiii Carmiteii e exciniil.if anlt; :iiiiias 700 rc- l)iii:inii; veiere libro , sed servjiii- scnipiiiosius grani-
ciiyiiovil. Iiic cxpiinxil |i.irliciil.iiii ni-gaulciii : iioii iiKiiic.c icgibiis.
iiialo seiisii. Mox 111 coJeiii nis iiection in vcitisiion-
(/) Verbujn est a Lipsiu cxpiiiiiluiu restilirinius es
I1U3 t.ulb.. Kciiiig., etc , demuiiilranituin, noi: demun- B;ikl., Er. 01 niss.
strure. Qtiaoiiiiii cx gubsi-qtiunulMis asseqoliiiiir, st.ii-
Kiili 1' liujiis li.ec es.t iiiteliigeniia : Non niior upus cst (y) l(j osi, in qiio noii vcni:^ sii ad insiar illiiis qui
cs|ioiKi'e qui .16 aJveisaiiis ojjponalnr, iinde in aiii- siIh dicai. Pra.>|>osiiiiiiiis secuudam siniileiii |ioiesla-
inaiii iiiduc.iiil euiu iion esseveiuiii Ueuiii. iciii jaiii ob-erv:iviii)iis iii 'idiioiatioiiibus ad tracl. iii
(c) Snlus ciK.1. Val. Uts., hoc mihi de Creaioie Ps. c\;x.xix, n. 10.
iiiundi Genesii locntu est. !n Cdd. Vat, bas.
(/1) liiiii./ini» si<jiitoH'';> , otnir.so
(d)iii lecciiiiore iiis. Ciilb .ib imerpolalore liicad- dcni(Jc serbo speciei.
ililiitii iist quod dt;iiide in etlil. Bad- ct
vil diviiiiias : (i)Ms, Colb. cuin Gurm., ad uin.ir.ifKe. Moji Vat.
Er. tiaiibiil. Posiea a l.ipsio substiluiiira est vel Uivi- bas., mt/ii sermo est, pro mihi tempus ett.
nitn.iii, i'i apud far. r-jleni.uin. [}) Ediii. ad quurum : reiuclanlibus zass. Mox
\V^
r.i. SANCTl IIILARll ErisroPI fS6
«./ iiii./j/ic-m D<'i. — Sed SCqiiuiDur ordineiii IltiIi - A noiiioii ; ei iibi iiiinnip.ilio Cbt gcncris iijieni, il.i
iiis. iii VI ricii» »i>in|icr hilti (•olijciviis nuii ilciiiiiieiiii c)Lisiiiii,-<iiir verit is )'jii.sil(>ni gfncris iion ines^-e. El
oir-iiiliriili) l'jUil;iii:>. ivi ;'eiii bciii homiiwm ; uU itiui- qiiidcii jini siipirior lihi-r inanit.iirin liiijiis qiivs-
(/.iicw Di'i fi-cii euiii {(iai. I, 27). lnuyo Ciiiiiiinuiis lioiii.s osteiidit. In nnfelo ciiiin officii poiins qiiam
csl : Deiis :ul iiiiaîiicni Dci ln.iiiin. m fecii. yui vc- iialur.-i! iiiiellipenlia cit. Ei proplicti niilii icslls rst,
!uni hiuin filiiun Dri ilcMCijai, qmrro ;iil ciijiis Hei dicciis : Qui fneii angelos snot spiritBs, el minifiros
iniai;iiicin a Dio f.iciuiii lioiuiiuiii inlclligai. Menii- tuot inneni urentem (Psnt. ciii, i). Urcns igiiwr
noril tamcii serii|icr pci Filiuin oiiiuia ; iie (orie lia;- ignis (i) illc niii.isiri (6) cjus snnt : ei veniciis
reiica iiilclligciilia iipuraiiiiiiein sibi iiei pairisioap- spiiitus, angeli cjus sunt. Per li.TC enim
lcl. Si igiiur atl iiii.iginein Doi palris pcr liliiim Duuin nuniioruni, qui angeli niincnpniilnr, ac minislroruin
lionio coiiiJidir, < '>iidiiur i|Uiii|ul' ad ini.igiiicni Filii oîeiidilur vcl nniur.i, vci rirtiis. Fit crgo !iic spiri-
quia nciiKi Fili>> dicuini denegal iid imnginem el tus aiigcliis, vel liic ignis urcns miiiister Dei : el lixc
siiiiiHltiiliiiein iiostriiin, Teiiiiit crgo scrnio diviiiiis ii.iiuni eoium ;iccipii niinlii ci (5) ininisiri (c) ofli-
raiioiiem \ciiiaiis in dicii-, qiiam opiis expleliat in ciuin. Volcns igiliir lex, iniino pcr legem Dcus, pcr-
f.iciis ui lioiiiiiicai ;iii iin.igiiicin Dci Dcus ligurarel, sonam palcrni lioiniiiis inliniiirc. (d) Di-iini filiiim
ui Dctim sgiiilic.iroi, nec veuUilem Dco adiiiiercl : B angcluni Dci locnla esl, id esi, nunlium Dci- Si^ni-
Ciim cl in cotiiiiiiiniiine im.iginis essol Dcu5 vcrus, licaiioncm ciiiiii ofiicii tcslaiui iii nuiilio : iiaiurx
qui iii oiHTC cdiricndo iiilolligebiiiir Dcus lilius. aulein vcriiateni confirmavit iii noinine, cnm Dcuni
10. HiTrciici persiiingunlitr t'.r d^ctis. — despc- dixit. Ilic anicin niinc (Iispcns:ilionis Cbl ordo, non
ral;c mciili'* fiiror pcnliic! siulia c:t'ca? iiiipiciaiis gcncris. Non eniui aliiid qii:ini Paireni ct Kiliiim
ipnicritas'. Audis Dcuin ct Dcuni, aiidis iraagiiieir. prxdicanius : ct iia n:iluraiii nominuin coxqiianuis,
nostram : qiiid m snbjicis V','rum et non verum ? ul veriinlcm Dei icneat o.v innascibili Dco Dei uni-
quid iii^cris iialiiralein alque faUiim? quid sub re- gciiiti iialivilas. Missi autcm et mittentis significalio
ligioiiis nomiiic rcliginneni cvcrtis? qiiid per unum hic non aliud quam P.itrem ci Filiuiii docei, ca^lc-
Deum, ei uniini Dcuni veriim, icnlas iie Deus verus rum vcriiatem non adimit natnr.-c, nequc in Filio
uniis sil? Noiiduiii vosaiios spirilus luos ditlis evan- pcrimil iiaiiv;c divinilalis proprielalcm : quia nciuo
gclicis atqiic apnsiolicis sufibco, in quibus Pjler el ambigat naturam aucloris in lilii n:ilivil;ilo C"nii:is-
Filiiis non porson:». srj nauira uiius el vcrus Dpus ci, (e) ul cx iinii con.sis(at in unum, (|U'id pcr uniim
uierque e-.l : inlcrini le lex sola cnecat. Nuroqnid non discornalur cx uiio : aiqiic ila unum sinl pcr
ait Dcum verum e: noii Dcum veruiu? Nuioiiuid ali- qiiod iinus ex iino esl.
Inr in iilroquc priclor qii;im naiurae noniine usa csi? C 1*2. lliiaTius fiilei nrtiore scppiim CTforfi;. — im-
Dciiin et Doum dixii, qu.c di.\il Dcuiu unum. Scd palieiis iidoi c.ilor, ei de.videiaii seriiionis iiicoiiii-
quid i;iniu:ii dixisso ilicn? Doiiio voruni et Dcum neiis silciilium ! J.im ciiim cl in siiporiori libro ino-
veriim por vcritalem iiii:igiiiis pra'dicavii. Usa est duiii constitutr pra'dic;iliiiiiis excessiiuus, cuni qii;iii-
iii iiuiiiu(iaiii>ne priiniiin naliir.x' iioiiiinc : iililur do iiiipic diciuiii iiiiimi Deuiii ab lixrctiiis argnonics,
dciiicops in gciierc veriiali- n .lurx. tum ciiim (|ui ei Douniaii|iie Dcum a Mnysc prwdicatum doccnics,
fli, sorundiira iinagiiiciii crcatur uiriusi|uc, mm pu- aJ iiniHs Doi veram el roligiosam conrcssionem pia,
lcsi(l) iion ex vcro (a) consisiere, quod uicrqiic qiiaiiivis iiioousider.iln, fesliiiaiionc dosccndimiis :
Deus verus sit. cl iiunc qiioque aliorins qu.esiionis negnlio iinnio-
41. Fi/i«s «( penona alius a Putre, aiigelus Dei di- raiites, nnn lenuiniiis ordinciii consiiiiitum; ci diini
ctut esl; Deiis vero ut idem iiaiura. Ciir diclus sit an- de Dco vero Doi lilio lii(|uiniiir, iisqiic ad ciiiifcssiunciii
geliis Dei. — Sod pcrgamus etiam niinc co pr;cdica- Dci vcri iii P;ilre el Filio fcrver.tis spiriliis ardorc
li.iiiis iiosii:c iiincio, iiin) lcx saiicia de Dco docnii. proiupiiiiiis. Sod tracliliii suo lidei nostrc vciias
Angoliis Dci ad .\g;ir lnqiiiliir, ol iilcni Aii';c!iis Doiis roscrvi-iur : qiuc cuiii inchiiala sit ad sccnriliioiu
osl. S-d foiic idciroo 110"0" I*cus vcrns esl, quia logcnlis, iraclaiida lamcii alque absohciida plciiius
angclus Dei est. lntcriiiri> ciiiin natiir.o vidclur lioe H csi ad dcspcralionein cuntradicciiiis.
{\) F.x utroque. {?>) }linislerii offifium.

(i) llli minislri.
VdI. bas. codcx cuni Carn.. hiikj eii liomo . non (c) Duo mss. C.olb. , ul Huiitiei, ininisterii o/ficiwu.
placel. Iiiic f.ivcnlilius c;itoris, quod pro(Hr oiiinos h ilicant
iiiiiiistoriioffiiium. Pruxiniuin Psnlinisia? lociiiii on
Er. Lips. cl Par.,
(n) in iitroqiie : Dad. cum plu-
llilaiii iiilcrprolaiioiie iia iiitoliiêiidiim lii|Uol (,>..! :
ribiis mss. ex utrnque. Pr;cfi'riiiius ex vero ciim »c-

spirilus et iîiom locnlrm (ant angetos el iNinuiroi
tusiioril.ii^ C.olli., Uom., Gcrin , oic.
.suoi. lliidc siimit, ciis spiril'is nini ii;.liir:i nl o-so,
(bi Iii viilgaii-., iili miiiisiri, eic . liim, ttii aulem qiiiid liuiil, sou (pi.<d cis juin cuiislilutis adveiitilium
spiridii . iil.i iii inss. C.irl)., iino Vai. ei Prni.. et fi-
csl.
cidii spnitus '
in a iis vcro, et iiiiicii.v «pirtfiij, lioc
Contimilus Deum
(d) Edili. Dei liliiim. inss. /i-
esi, spiritus qiii vciiit nH.-5ii& ad aliquid iiunli.iii
fiiiiii.
<iu.li (i) Exeiiipi;ir Carii. quvd uno
(.i:
^^1
r>7 l)L llilNliATK LlliFJl V i58
IIH',. .ingelKs .Uinf Deum $e Oiieudii (licii.t et j^ iti iKiim deiiogas. Qirs promissas Alir.-ili.x; benc-
gcilis - iNun aHert it.ique dciiiulat;o'iCm nalur;»; diitiones iiiipie exspecias? N.m esi liLi ille, ul esl,
noiiien officii qui enini angcluj Oei esi, Deus esi. genliiim 112 paier ncqiie iii faiiiili:im seiniiiis sui
Non sil plane Deus verus, si iion rcs Dci et locnlus per bened.ciiiines (jdei tfi) su r renains evadis. Nou
fiicril, ct gesseril. In geiilein cniin iii;igiiaiii Isinael de lapidibus .Abnliac liliiis exciinris; sed n.niio vi
adaugel, ei nomini ejiis niiiUiplicatioiies genliiim pcranini coiifessionis su;c liosiis exsislis. xNon es
pollicelur : el qu.Tro, si lioc Angel; opus est. Sin Israel Dei, noii es .iliv.inaB siiccessio, non justilica-
vero Dei poicslasesl; qiiid n.ituru; aiifeis >criiaiein, iiis ex fide es non enim Heo credidisii. Por Min
tni verii;ilis non ailimis poicsiaiem/ 'rciici iiaqiie namque fideni jusiilicaliis est, ei consMtuius csi
natur.e virlus vcrilalis fidein ; et iiiier dispeiis.iiio- Al)rah;im p.Tier geniium. por qiiam Deiim cui
cic-
iii.s iXiM saluluria niiiiido sacranienl;i |ii) qui Deii^ diderai adoravii, Adoravit eieiiiin bciln.- ille
ct li-
verus csl, nescil Deus veriis aliquaiido iion cs.se. delis pairlaiclia Denm {Ven xviii, U), et accipe
14. Qui Deus ett, Detis verus est. — Gl primuiii qiiam Deum veriini, cni, iii ipsede seail, iioii impos-
quiro, quid signiiieationis habeat Deus (6) vcrus sibile est omiie verbum Atit numquid non soli Deo
ci iton Dcus verus? non eiiiiii verbi hujus a(ipre- posîbile est omne verbuiii? Aul cui possibde est
heiido raiionem, si dicaiur nnlii, Ignis est, sed non B omne verbuin qoaero quid desit de Deo vero
.
cst veriis ignis; am aijiia cst, sed non csi vera aqua Ifi Jadicem juslum agnovit. Detis solus eit jutlus
ei qu.i^ro, in qiio ejiisdem geiieris verilas a generi> }udr.T ei tpsii h(rTeticis. — El rogo, qnis esl Dcus
ejusdem venlaic dissentiai? Quod eiiim ignis esi, hic Sodoma.' et Gomorrb.e eversor? Pluit ciiim Do-
non piiiestesse ne verus sit : nec iiatiiia (f) inaiiens niiniis a Dommo
niimquid non vcrus Doniinus a
:
eo (i) potest carere quod vcra est Perime aquae, vcro Domino? (5) {h) aiit quid aliud qoani Dominiis
quod aqiia esi : et per id (lOteris abolere ne vera a Domiiio? vel quid pra ter sigiiilicaiionem
personuu
sit. Cxierum gi aqua raaneat, eiiam in eo necessc in Doroino.ic Doinino coaptîbis'' Ei inenieiilo quod
cst persistai ut vera sit. Polest ita demum natura quem solum verum Deum nosii, hunc euiiidem sotum
perire, si non sil : verum non pniesi noD vera ess", juslum judicem (i) sis professus. El inlclligc qiiud
si nianeat. Aut Deiis verus est filius Dei, ut Deus Dominus, qui pliiii a Domino, non occidens jusiiiiii
sit ; aut si non esi verus Deus, non polesi etiam id cum impio, omnem judicans lernmi, et Domnius el
— csse i|uod Deus esl (d) qiiia si natura non sii, naiura,- justiis judex est, et pluit a Domino. Et iiiier haec,
non tompetii nomen: si auiem natura; in co noinen qucin snluiii j-jsiuni judicem diicris, quaero. A Do-
esi, noii polest ab co veritas abesse naturaj. iiio eiiim Dominus pluii ',
el hiinc /ustum judicem
15. Quem in specie angeli Agar Dium dixit, Abia- C mn negabis, qui pluit a Domino Abri
raliam cnim
ham in foniia hoimnii adoiaiil. Adorando juslificutus dixii, paiergentium, ncn iitique inlidelium : Nutlo
esl Deum verum udorafil. — Sed fnrie in eo, ciiin modo {}) facies hoc verbum, ui occidas jiislum cum
angelus Del beus diciiur, adoiiiionis nomeR iiidnl- impio, el erit justus tamquain impius. Sutlo vwdo,
geatiir, et sii in eo iiuncupaiio l»ei poiitis qu;iin ve- qui jiidicas terram, factes lioc jitdicium [Gen. xviii
riias. Si paruiii n:itiiram iii ê Dei lum, cum angelus -2'j). Ilonc erso Deiim jusium jndicem, necessc cst
Dei diclus esi, dociiii; (2) (c) in iiileriiiris adliiK ab ci venim Deum esse. Tiio te, impie, leiieo mendacio.
angelo nalura; iioinine iiiielligc. an ex se Dci pra;- Noiidum ex Evangeliis Deum judicera profero ; lex
sliicrii vcrit:Uem. N.miquc ad Abraliaiii hniuo lotu- mihi judicem Deiim locuia est Adime Fllio quod
'us est;sed Abraliam Deum adoravit. Sed o if) pcs- judex esi, ut aufeias quod Deus verus est. Eum
tiferhaerelice, Deum Abraham conlessus esi, quem enim solum verura Deiim, quem solum judicem
(1) In eo (3) Aut numquid atiud.

(2) In inferioris adhuc fornM',
(«) Id esi, qiii Deus verus est, cum saliiiis nostrnc j) cslqiie ah antiqiiioribus '^3i_',,C:irn., Germ. Insisiit
caus» ad iioslram iulirniitateiu se acionimod.ins bo llilarius adversiis mox meiniiraiam Arii hlasphe-
miiiibus visihihm se pr;«liuil ac dicms eî ungetus mi:iiii, qu:i viilt Verbiim dici Deiiin iioinine
teiius et
{b) In prius exciisi-- omiititar \"\ ver-.is : ei v.de- grati:o iiarticipalione, i^trnyj, c^pi-rji ««,
Moac<Ti.
lur reduiidare. Sed eani lamen siimiiio
qiiidein ifj Iu veleribiis libri-:, pesliteie.
coiiiinsii h:ibrnt iiiss. Diide primuiii illud Ot«s i'c?!i.s Abesl suie a vetusto ms Colb.
(*/)
ail P.itrfin rofereiidum esse aruiiramur. Diêrie liie Riceiiliores ms-. cum viilînis, nut nuniqind
(h)
rercllitiif Arius, i(iii in Tli.Tlia, Atirjn.isin levte.Oral, atiud. Alii vero nui quid utiud qiio sigiiilicanir
in-
2 riiiit. Ar., p. 511, dicerc aiisus est "o-i ovoc Qio^ , lus nim o-se qiiid aliud a Pairo, nec .il) eo disii
"ui
uii/iiioi £(TT'-v 6 ^'jyoc, £1 Se y.vl i.tynui. Siiic, aXl' oO/ a Ouinino, lioe est, ralioiie origiins "
nisi qiialeiiiis
«/.r/Oivos iTTiv, ialu fjtiTopjfl /aoiTOC, iârrtp /.«l ol «X/oi Ariu^ iii epist. ad Alex;ind. apud AlhuiasioiM.
(>)
ravTef, ouTw; 5tai auTof /iynui 6»6uMTt9£Oi. Epii.baiiimn el lii ge>tis A(|iiiieiensis concilii, uti anl
(c; Uiius coi). Val. cum Corb. et Pral. mancns in niilatum esl {cut. 106, iiol. I, edtiionif: «os(i-w),
pnifi-
eo : niiiius beiie. lcliir Deiiin om/iiHH! jiidicem. Al in co loco
nun lcit
(d) In ms. Val bas, qui si natura. Non displicerei, UW.mus, judiceiii, sed creatorem. Iiuonecapud Uh.in';!-
ftii 51. Venus tainen in aliis libris, quia si, suppleiidji;,/d,r<;ni. Iino-
»n eo. cirea iioiihie iii(licantur(ir,Tilict;e c|)isi(j|;e
verba"sed '
((•) Iii pliiribus niss. adhuc lorma;,

?n inferioris Ari;in:o senientuc relat;c lib. iv, n. 8
:i!ii;ndal vox (oimce, nt poie synoiiyina natune, ;ib- I ;i Aliîiiot orob.o iiolv ms-. jir-rn.
PlTHOL. X
m SANCTi illLARll F.PISCOPI 140
ji-.sluui. piUVisus es ci »]ueiu jusiuin juditcm dncos, A phciir rc locjis esi, (rf) instiiufum inierini ex lcfje or-
huiic uuii puicii sucuniluia U: veruiu l)euiii negarc. diiiein per.sot|uainiir. Proliainri enini posiL-a ei Evan-
Qii. (li) judex esi, \\^ Uominus csi, potuiis 4ii (;cliis verHm l)el liliiim naiuin iii hoinl<ie fulsse,
(iiitiiti veibuin cst, beneUiciittnuni uiteriiaiuiu spoii- iiunc visnm Jiiierini patrlarcliis In speric hominis
sur e$i, (tioruiii ipitiioriiuique judeii csi, AUraliiu Pei (llium Deum verum (3) rfoccmus ei legc. Nam-
l^cus est, al> «q aUoraiui» esi ; eiucniir» saliciu ali- (|ue cum Abraha: bomn visiis, csi ct Deus adoralus
(|uid p«r bauc iiiipiim cl stuliatu verbi uii iu)pud«ii- 114 *^' judex prcditalus : et cuin pluii rioinlnus
naiii. undu non xeru^ esi a Dnniino. iion anibigilnr qniii qiiod pluit Duininiis
17. Fiitiit boc PiUribiu tsi visut (luod niuut ctl niite a Dominu, ad signilicaiioncm Palris cl Filii lex lo-
damito aatUTo: tua:. — Noii pcrimuiil nuturx verita- qnatur : ncqiie rursum exisliinandnm cst, quod pa-
lem coclcniis iuuuricordia! sacraiiiciilu : sed nec snnC' iriarclia nescicril qiiin Deum verum adurarci,(c) qiiein
loru/ii iideni spccivs, iiii» ad liilci visioncm cuapiuii- Dcum inielligciis adorabat.
tiir, eluduut Sacrainenta eiiini lcgis inysicrium dis- 48. Verbi incarnali fidem hceretid non capiunt. Cur.
pciisalionis «Lvangelicx pricliguruMl : ul palriarcha Evaiigelia ex Lege tunt. — llabct aulem noncxiguam
vidont et credat, (|Uod Apostolus (1) (6) (onieinplu- perdilix impictas ad inielligentiam ver» ndci difli-
tur ol piajdicai. NaiiH|uc cum le\ uiubra sil fuliiro- B cnltaiem. Angiislum enim (f) irreligiosilaie sensum
rum, vciitatiiiu corporis uiiibra; spacics Cipn^Ksii. Ei rcligios:c dociriiix institulio noii :ulit. Ex quu (it, ut
Dcus iii liomiiic cl videtur et crediiui' ct adoratiir, qux ad sacramenlum salutis liunian:e Dcus (</) in
qui secimduin plcuiludiiiein tcmporis cssei iii lioiniiie bomiiie nasceiido gessit, mens irreligiosa iion caplat:
gigiicndiis. Naioque ad visum spocics pixliiîiraise dum opus saliilis {h) suae non intelligii Dei esse vir-
vciilatis assuinitur. Visus esi auleni tuni (sub lege) tuteni. Et contemplando partum naiivitalis , infaft-
t:iiilu.ni Deus iii homiiie , non iiatus est : inux ctiain tia; inlirniiiatem, piieritiie prorcetiini, juvcntulis aMa-
lioc, qiiod csl visus, einaliis csi. Ad veriiatem vcro tcm , corporis passiones , et pastiouuin crueem , et
nu.-ccndi familiarilas prolicil assuniplx ad coolem- criicis mortem, per lt«c non Deum verMW
sentliinl
plandiim {i) (c) rormam spccici. lllic liumo }ier cuni liteo iri ec (t) ad nalDram gcnuerit qux sibi ,
Deum sccuiidiiin iiaiur.% nosii^ inlirmilalem viden- iioii crnni aniei in Teriiale ii»iur-.e ; iia at iiaiurx
diis assuqiitur . bic pro naiurai iioslra; inriruiiiaie non amiiieret vcritatem, neqne liomo f:ictus D«us
nascitur quod crat visuni. Accipit uiitbra corpu» c^se desinerei, cum qui Deus est, honio esse coepis-
(cvangciicis iciiipoiHbiis). et species verilaiem, e( vt- S8t : non iiiielligenies non nisi ei veri Dei virtule
6io iiaturaui. tiov. tamen Deua a se demutatur , ciim essc, iil quod non esset, esset; nee lamen quod es-
iii bomiiii; iiobis aut viiioiur, aut nasciiur, fauiiliari G ^pi _ 555^ desiiierei : cum iiaiur» {j) inlirmis assuni-
iiiter se prapriciatc et nalivitaiis ct visus : ut quod piiu non esset. iiisi cx poteniis virtute nature, qme
nalum csi, visum sit; cl quod visiim est, ua,scei'eiur. cnni in co quod essei m.ineret, possel tamen esse
Lt quia iiondum uubis collationis cvongciicx ac pro- qiiod non ent. lixretica impradenila, ei siulia
(1) Coiiiem^^/t^lur et prtvdicei (5) Doceamtt$.

(2) forma tpecies <j.
(a) perstringuntur momciila, quilius

Paucis liic (d) Rditi , inttitutus . mox ,
prntiolurt fiotlea , sino
probatom c»l eom esse voruin De.iiin, (|ui lioiiio a!) riiim ; ei post p:\uoa, (foccniiiiis exlcge... Deus ado-
Abraliam visus «st. Is eiuin judex cl Uominut ost rulur eijudex preedieatur. S<*quimur mss.
Ccii. xviii, 'iU ; XIX, il el xxi, 1 ; ^joteiis ad o:iine ie) V.it. bas. codex ûi Deum niiiiiis bcne. .
iiTfciim, Gen. xvni, 14, bencdiclionum ai.riKoum ()'} Cdiii cuiii rcceiilioribiiK mss. irro/ii/iîijlaiis
sponsor, Gcn. xvii. 19; pioriim impioruniijiK; juiii>.r, .•:i.>ii.siim. Conciiinius alii , irreligiositiie. Sicul eiiim
Gcii. xviii, i'6 , Abrnha: Ucus, Exodi 111, i; ab eo sensus pietite atqiic liaritatc dilataiur, ila iii 9n-
<
adorahis. Gen. xviii. i. gustiim coiiirahiiur irrollgiosiiaie.

(fr) lia vciiisuis cdilcx Ciilb. cuin Gorm. Alii vcro, (9) Ita niss. i|uoiiiodo lib. \\ , n. 4, et alibi. .\l
coiitfiiiplilur el pianlicfl. Cuni liic conforaliir tciu- cdiii, in Iwiiiinem.
lfu< hps cuiii i;v:iiigrli«u : lum
(a'/<;»li» misericordia; sucramentii vocari ipKi' Filiiis ,. cuiii l.ips. noR inlelligit esse vcriiniem, conseiiticnti-
,
Dei iii rarne pro iiolii-> îSsil; speciet aiileiii illiid '' bit9, Bad. ci Er., nisi qiiod adduni Uci auie ViTiliiltin.
omiie, in (|iio auiijuis ad exciiaiiilaiii coriiin lidcin liccliiis loss. Dci esse virtiitcm. Manif.-slo eiiini rc-
se se visibiluiii pr.cbuit, clin quo rcpr:csciitaviti|iiod S|iicilnr illud Paiili I ('or. i.iibi ait, Jesunicruoill\iiia
f:i('.liiriis crat. iis qui satv,iiitur essc Doi viriiilom.
(c) Apinl Uail., Er. ct Lips. foriiia:, omi^so voca- (i) M:ijori-. olniiiaiis crgo siipplenlum hic qiuidiiiu
Imlo specifi. In pluriliiis mss. foniiai tpfciei. Iii Gurh. uccessioiie. Qiiod in Ps. 11, n. :25, csprimiiur iii lnmc
cl C;irii., fiirmii' spcciet. iii lino Sorlion. forimi: f,ite- iiiudiiin ; Non enim (uni diiihitiilis decettione fit hu-
cie. liciiiiciiduin ciiiii Par. ct (inihiisilain m.ss. for- militatis »ec.cfsl0. Ilomo qnippe, ait Augusiiniis. Deo
niam speciii. Unc ciiim sibi volt llilariiis, qiiod ail accessii, iioii Ueiis de »0 receMl. Vide pjusdrm sorin.
'lcrliilli.iiwis Kiliiiin 111 cariio n in iiaia diiluisso,
, ti.xxxvi ,11. 1. Qiind riirsum Mil.irius lii iiâl (.wii
qiiod p(»slm.i<l'iin riilnnis oral. Edi\cchiil aiilem. iii- n. U. aliis vorbis sio enimii it iVo.fli>r quf in co /no- .
i|llil coiilra. Prax., n. 10 «/ iiobu fidcm tleriwrei

, ut iiiiil iii/iriiil((ilti.<, iioii niiluriilet sunl, yd it^sumptif
,
furiliuA ciedefeinai liltum Dci descenitisw in sa'culnm, (j) Kditi, i'i/iriii(F reiiiiciililuis iuss. l't ai-giimeiiti .*
41 cl relf^ Inle ijuid iji-alum rognoscecmus. Ii.iqiic spe liujiis vis |iorspi.'(:ta lialicaiur, 111 iiicmuriaui rcviuan.
cies sa>piu3 assiimpia, in qiia vcliit in siicculo rcprie. diiiii osl, Spiriiiiiii saiicium iil .Miriu cunccpiionf su-
sciitaiotur forma nasntiiri, ad hoc profuit, ul crcili- pcr ip*.im vciiioiiioin iliLino i|isiim i'.sse Verbum, ,
bilis llcicl vcrilas nasccnlis quod propria virluio corpuf; sibi cx oa loriuarit.
Ht DE THINITATE LIDER V. lii
iiuiitdi s.iplenlia, opprobrium Clirisii non intelligens A stulat* benediciionis Israe! es {Ibid. , 28 ; vid. Tr.
Dei esse virtuiein, el sliiltiilam lldei iion scFilicns Psal. Lii, n. 91). Subdiliir tibl sccnitdum carii«iii
Dei esse sapieiitiain 1 Deiis ergo idrirco ilbi Clii-iiitiig hnmo, ad mysierium passlonis in carne : Deuni in
nnn esl, quia qui erH nnscilur, quia qui indemuta- carnis inRrmitate non nescis, ad sacramenlum tjeiie-
liilis rst cresrit xlaie , qnia impassibilis pntitnr, qiiia dictionis (<•) In Spiritn. Nec adspecius impedit quin
vivons morliur, qiiia inortnus vivit, qiii:i nmiiia in eo fldes iiinno:ii; nec inflrmitas avocai qnin benedietio
conlra naliirnm sunt? Rogo huc quid atiud est, qunin postuleinr. Nec homo {d) ctRch , quin qui bomo est
oiniiipotentem esse, quod Deus est T Nondum vos sa- Dens sit : ncc qui Deus esi , non Oeiis (3) verus i;si
cia ct veneranda Evangciia contiiigo , ut ex vobi» qiiia non petest nnn Deiis verus ess<«,qui Drus ost,
US Cliristiis Jesiis in lils passionibus (a) Deos sil. (t) et {[) bencdiceiidoetllQtransrerendoelnuiicu-
Ex lege eiiira esii» : el oportei cam doccro, quod per pando.
assiiinpiam inflrmilalcm non amittal Dcus esse, qiii 20. FiYiiw ex aHo 9iso Jncob Deus terus oitentiiiiir.
Deus esl. Sacranicntum cnim fidci vcstrtc, mysterio- Deu> non inielHfjiiMf iiiti ptr Dmm. — Tcuel adliuc
niMi suorum vlrtute lestaia esi. sacraiiienil evangclici ordinem lcgis unibra , ei apo-
19. Jacob m liicla Deum vidit, non ocuUs corporis stollc.T doetrincE veriialem mystcriis suis veri geinuli
ted fidei. — Adcsto , adesto nunc ineeum fidel tu.-e B prarflgnrat. {gi) In visn snmnii beaius Jacob Deum
spiiitu adversus vei:en;\ta ir.ildeliialfS sibila, sancle viderat {Gen. xivni, tZ) : in somoiu cacrameiili re-
Cl beate patriardi.i Jacob, et in lucta lioininis inva- velaiio est, non corporatis cunitiknplatio. Naiu el per
icscens, benedici te ab eo foriior deprccare {(Jeu. scnlam descensus et adscensus 3ii|;elarem od coeluin
«xit, tZ). Qutd istud est, qiiod iinbecitlum oras. demonstraior, et snper scalaio ictfuiuliens Ueus os-
quod «b inftrmo exspecias ? Htinc eiijos (6) benedic- lendltiir, et interprftiatio visionia, revelatioiiem snm-
tiones rogas, complcxu luo validior etkiis. A gcstis nii |>rop'ietavii. Nam palriarcha diciis, ct domus Dei
ror|>oris lui, meniis tnx opos dissiilel : aliiid enim el poria ra:U locus csso bic visionia ostenditiir {Ibid.,
quim agis seiitis. Tenes in geslu luctx tusc hominem 17). El post mult.-sm gesiofimt ejus en:irratioiiein se-
inlirmnm : sed hie libi bomo Deiis veriis esi , noii qiiitur : Dixft avtem Deut nd Jacob, surge (2) {b) et
cx nuiiciipaiione, sed cx natiirn. Non enin> adopiivis adscende in locum Belhd, tt habiia ibi, et (») fac ibl
hcnediciioiiibns bcneilici te posijlns, p.ilriarcba, sed fccrijicinm Dao ,
qni oisu» esl libi cam retsderct a (a-
veris. Cum homlno luciaris : seu Doiim facie ad facie Esnu {Gen. xxxv, 5). Si evangelica fidea pcr Deam
ciem vides (Ibid , 30). N(m iuic oculis ini corpoiis filium aJ DoDm pairem (j) habel aditum, et non po-
ccrni», i|iiod visu fidei tua; seniis. Iiillrmus serun- test Deus ni«i ner Deiim intelligi; imnc Beus, qui ha-
dum to liomo est : scd anima tua secundiim visum C norcm Dpo incnmbenli In scalam ctEli posiulal, doce
Deuni salvata 8$t. JtJCob In lucla es : post fu!em po- nnde noii ^criis sit. Aal quae in uUoque nalurae di-
(1) £1 benediat nancupaado. ('2) Descendi.
(0) In codice V:it. bas., verus Deui sit. Tuin do Plerique aiii libri hic multuin varisnt. Ediiio Bad.
Evangellis cur subjiciaiur, Ex » .e m/m ettis, hsec in ciiiii ms». Vind. ao ftemig. habel, ei beaedicit nun-
Uatth. cap. 27, n. 10, repeienda est rntio Nam et : cupando. Cxomplar Riiva; Majoris, el beiicdicit traiis-
adveMvt e( po:»Q ejus (Chris'.:) ex k(fe est ; ita ui fa- (erendo et nuncupando. Corb., Prai., Faur. Colb. ,
cite, inqnii S. Lco, serm. i, de Pentec. c. i Di'u~ , : ciiin cdil. !'>. el Lijis , 'jcnedlcff tramfarem nuncit-
gins chTistianiis agnoscnt, inilia veleris Teslmnenli pnndo. Uh Ctfnseniiiini aiter nw. Cf*Jb. et tjiiua Sorb»,
cvaiKjnlicis mimslrasse principi,-. tioc est qiiod ait Aii- iiis! quod .idduiit ;• juist beiieMcil. In C:iriiut. a prinia
giistiniis de catechiiandis riHJibus.c. 4 -.In veleri i!i;iiiu icgilur mciidiiso ei benediced frnm(ertTt nun-
,
TetlawiitQ es( occultntio novi, >n nor.o TesUmeiito est r.upand.o : a sccumla iiiilciu correcium esl ut tii \kx\u,
Htmu(esi<itia r«f€r.i ; et (|iwsi. 55,siiiK;r Niim. m ,
(luniiiodi> lcgitiir in Par. iiccncn in ms. Vat. b:is., al-
B. I EadeiH qiiippe sunl in veieri ei aovo, ibi obum

: t(!ro Colh. el allqnot :iliis. Noii displicerel , ei bent-
brata, hic revelula ; ibi prcrfigurata , hic manifeslnla. dicit Isracl nuncupnndo. Sed qiiidoiiid sit, illa heiie-
Noii alio scnsu iir.ixime liabei Hilariiis : Sicrarai?n- diclio ponitur in irinslaiii^ne ac muiaiinne nominis,
liwienitit (idii veslr<B myUeriorum suorum virtiite tcs- qu.i cx J:icoli l^rai! nniic.ip.iiiir : Qnia Itrael Denm
Inia esi. Qim spcct;itel iiiiiium niim. 2'J. Lci auiem f.
videns sit, til diciluriii psal. v.i, n. tt.
diicet Fiiiuia per assuiniitam Infirmilatein tion aiiiii- (^)Sola eiiitii) Bad , in usn somnt : nlix, in vitu
leiM qiKui enii, cum cuin, ei>:i in aliena ei inlinii,'» somiii : casiiganitir ex mss.
spccic. OeiiiH lamen ei :!giio-cil. et [irn(iti;!ur. (/i^Did., Er. cl Li|is. iK"?noii mss. V.il. Ins.,
(i") iia inss, At editi, btnediciionem rcgas ; ei •.m\. cic, dcsienJe. Heliiiemu<; ctini P:ir. es
Carii., Corb.,
tenc* in g,^siit. nptnnn codice Col!). udsceiide. Sic
, lib. iv , n. 2S,
(c) Ui siipra noinine car/iis liumaiia natnra, ila bic Siirgens ascc"'.-.
dixiiia in spirilu significatiir : .'ideo ui J:icol), licne-
(j) Ita luss. nisi qiioii in exoin|ilari Vst. bas. e»
diciiuni'111 )ieieiidn , naturiiii illius divinaiii prndide - iii
iiiio Coli>. lcgilur, (uc it<i iacrariunt. In vuigalis au-

rit, <\\\CM.\ (II lioniine cernctiat iiifirniuin. Juvcrit huiic
tein, offer sarri(icitiiii. Paslo aliler hic Uicus, lib. iv,
locum c.Hiii alteru tracl. pSiU. i.n, n. !2l, coiifcrre.
n. 28, sic refcrtur ; fac ibi aHarinm. Deas. iiiS.,
tiiri : i|(iml iiidicio esi liiiîriiun sx\m ex uemnria
qui komo e*l, Deu$ non sit. Non displicet vert>iiin
Scriptiiras referrc.
offidL
{c)M^. Vat» bas., unus Colb., Cara., Oeus verus (f) Ilic resiiicilur iltud Jo.'<n. Tir, 9 : Nemc veriis
sh. Ueliueiidwn; niii;» aiiis, Deusietus ai. ad Palrem uisi per me, neciion i8tni> i\!a(.i*i. i, ^J" .•>
•
{() Verba et bencdicei^do. ct tyimsfeieiiiii) pI imncu- iVcijuc PiUrcm quis novil nisi f rfe.v, iH cai Tuhifit'. }•'(.-
piindo, iioi! iiaiiel nptiinns tode!iGij!b.,iiecn(.iii Gcriii. lius revelare.
145 S\Nr.TI IIILAUII EPiSCOI>l lU
vfiviiAS cst, ubi ojiisdcin naitir.o iiiium aii|u<; iiJeni
\ qniil iion veriis e>t ncns Aliralia;, ol Dciis l~n:)c , ci
iiniiKMi esl' hiMih visus csl, Kciis de viô l<(-o lf.(|iii- Ocus J:icoli? Iloruiii ciiiiii aii^clii^ dc rul>:i Ioj|Uciis
liii . Ncni iiolutl l>cus liisi per Dciini iiilclligi, siculi Dcus 111 «'teriiiiiii cst. Ci iic :i<(o|)tivi iioiiiinis rurciis
iii:r liniioreii) » iiobis Ocus iii>i pi-r jiciiin jcripil. uccasiuiiein , ioi|ultur :id Moy>cii Dciis illc , (|ui C!,l.
Naiii(|uo liDixiraiidus es>e nou iiiletligetiir, nisi is(e Ita ciiim scripluiii est; Uixil uulnn DomiiiHi nd Uoy-
ilociicnl lioiioraiiduiii . nec Dcus scictur, iii-i liic icii ; lif/o tuin qui sum. Et dixii: Sic dicet filiis hruel:
l»cus Ktiius Ml. («> llabcl disi>ciisaiio(fc) «acraiiienlo- Qui est, mitilnie ad vot (Lxudt iii , 11). Cceptus ab
riiui suiiiii ordincin Ail Dci liDnoreiii pcr Ueiiiiidocc- aii)!e!o Uei scrmo est ; iit stcraniciiluui itiiellii;aiur
iiiiM Tciicl iiuiura siiiiiii iioiiieii : noii aliud ulcrquc liuniaii:c ûliitik iii Filio: iUcio Dcus ALr.itic, cl
.|uaMi ItiMis csi Ei inicr Falris ei Filii naiui;c iinius Ucu» Isaac, el Deu$ Jacubest , ut ci naiur.x- siix iio-
iiDiiKMi 117 uiiuiii, qiKCro qiioiiiodo Dcus (r) liiius iiicii sit: niillit dciiidc ad isr:icl Deus ,
qui csl;ut
.1 sc |iossii ilcgeiicDrc, iic vcrus sit. vere iiilelligeretur essc qiiud Dciis esl.
'21. Ail lioc iion siifficil nrcitUirii doctrina aut viliein- 23. Nec (ultum ette (/ni ligein dedit. — Quid ad
iiocciifin. - ôn csi dc Deo buin:iiiis judiciibsciitien- b:ic (e) iiiellicax liajiciicx inipictatis stuliitia vesaiio
diioi Mc(|iic eiiiin nobis ea ii:itura e^t, ot sc iu cue- spiiiiu ineniiris, et coiitr:i lanloruni patri.ircbariioi
icstcin cogiiitioiiciii îiis viribus efferai. .\ Dou dis-

g sciciitiaiii HSKfi^^rosi sciniiiis Iriiicu urcudain zi-
ccndiim csi , (|iiid dc Dc:o iiiielllgciiduin sit : quia nou zaiii:iin saior iiuctiimus iiiicrscris? .êd si Moysi crc-
iiisi sc auctorc cogiios(itur. Adsil licct sa;ciilaris doc- dcics , crcdcrcs ct Dco Uci lilin: iiisi lortc iieg:ibis
lrin;c claborata insiiliilio, adsii vita; innocciiiia: qiiod dc oo Moyscs locutus sii Qund ruiu iicgaic
liacc quidcni proficicnl ad conscicniix graiiilalioiieni, volc», :iudics vcrbis Dci : .Si îiim credeniis iloyti
noii lamcn cdgnitioiicni Dci coiisc(|ueniur. Moyscs crederelii [() (oitilan et milii; de me enim ille taip'
in icgina! (iliuiii adopialus, ct(<<) oiiiinbus /Egyp- tii [Jotiu. V, 40). Arguot lc planc, arguct illc into
tionini d(U triiiis eruditus [Act vu, i-i), eum iiiiqiie cx lcgit voluiiiliie , qiiani uiaiiu Ucdialuris pcr aflgclus
iiauiri- .ifTcciii l!ebr:ci injuriani luorii; /tgvpiii ultus disposiiani ."iiSi eful. Ct i|U:crc an qui legeiii dedcr>l
csêt (Exodi li, 12) , Deuin mmcn palcriianmi bcnc- Dciis vcriis e6t ^l ) , ciin> utiifne Mcdiator sii ille qui
ilicnoniim ii^-sciebau .Namquc ob iiicluin cxdis pio- dcdcrii. Aut iiuniqiiid uoa oiiviaui Dco Moyses pu-
dit.T .'tgyiaum dercliuriucns , cuiii iii lerr» Madian piilum cduxit ad nionteia (Exodi m\. , 17)? Aut
pasior oviuiii cs>;ct , igiicni iii lubosine concrenia- iiiiiiKpiid non Dmis de.scendit iii moiilcm (ii><<. iO)?
lioncriibi conlueiis, Deum audivil.et iioiuen iuter- Aiil lorte r.ilsum buc o(.adopliviiin potius (-2) quaiu Ig)
rogavil, ci naturam coi^novil {Exodi iti.l el uqq-)- Nc- iiiliir.o sii.c Doiiicii esl ? liiiclligc personautes luUas,
quccnim hrc deOeo, nisi per Deum, cgnitaessepo- „ cl laui|iadiiin flaniiuas, cl c munic xsluauiem for
luissenl. I.oquenduin ergoiion aliier de 9co esi,quaiii tiaciiiiii fuuiuiii, ct ad :idvciituiii Dci coiisciuPl liii-
ad inl> lligciiliaui uoslrain de se loculusesl. liian.o iiiririniuilis lrc<>i'lnlioiiein , et a popiilo

ul ipsc ,
de nibo locutnm eumque verim esse oialo ad liiquciidum (/() Moysc coDlcssani sub vocc
22. Filium
,
,
Deum. — Angeius Dci est ,

qui m iguc dc rulio ap- Dci niortcni {Exodi xx , 111). Tibi, li,i rctii c, luiii cst
llabes dis- Dcus vcrus, (|uo hraol lanium loquciilc niori tiinuil,
paruit: el de rubu in ignc Deus loqiiitiir.
angelo quia in anjjclo officitim est ct voceiii ojiis biimana inlirniilas nuii lulil?Tilii id-
peiisaiioucm in ,
babcs nalur.c numine Deum,qula Aii- circo Dens non est, qnia ul audirtfs (i) ct vidercs ,
iion nalura . iii
goius Del Deus cst. Sed forte non verus es«. Num- pcr inliriiiiiateiii liominis osi locutus? .Muyscs iiiuii -
(t) Deusvetu* «'- (2) A ms. abcst quam.
Kdili, Habet erao. Melius :>bcst erqo a mss. tio ciim Jacob jiule lociilut esl, qui etiam anle atsump •
(d)
Imbet, iiiseriiit traMiiiis llir juiiua est : ut de tionein carnis el viius est, et viu Dei Deus adorandus
\iiie
Euaiiijc/iii lestulus est liiiic Daiid ca:li portum essei, et pnria iio/i esl de Deo. Hic noii salis sibi casit
•ie in
fjtulino : qu c vcrb:i iii iiiio cxciii|il:iri ad- a vcrliis inierpolaloris pessimo oiimino digesiis.
pro(itetur iii
lepcnsse ait, sibii|U>- viileii ;is-ul.i. Pcrtiiient (i^) Vclcrcs Colb. cl C;irn.
libri (imn'«i/i l''qypiio- ,
diti sc
proxiiiic ex \cr- riii/i: dissideiit a verbis Actuuiii, omni sapienlia
sane ad illiisiriindiiiii locuni, (luoiii ,
bis Joaiiiiisac Malili;ci illiisiraviiiiiis.

D gr.^cce r«Tio 'jofia..
sacromfiioruin nuorum or(ii(icm liips. (e) Viit. b:is. codcx, iiifetir hcerelicir siHlliiiir vetauo
(fr) Kdiii ,
.'
bic cxi>uii)iit |i:irii> «iV. n ud. S»b oliiio Par itciiidc

spitiiu.
li.ilict ducimitr, pr>> dot mm . Al .ipii>l Kr., nd hc ho- {() .\liest forsiiiin a velustinre ms. Colb
mrem pcr Ihmm qui ei vila est el poila docemur, cx (g) llic addimus quam auctoritaic êlu^li codicis
closscin ooni pra'poMll>>ne ad imilla

ilc. Vorlii tlnreo S Pcdi in Vaiicano. Qui c.vciiiiil.ir C:irn»iense :'nie
>unl excinpla. âiii pâlimis cxxx, u. I, aiiiiiis 700 rcci>giiovil, eanidcin pnrliculam iii co sii-
11 p,>liii>is
dicitiir iid iwt el maiiiuetudinem (loceiis.
liuinililutem pcrsriin<;ii , un.lc nhiiiiuit tn nno m.ss. Culb. In aliis
Videsis alia iii nol. ail tract. psal. cxxxi, ii 1. aiilcm libris oiiiilliliir.
D,o pus\el Deiiidc iu (h) In vu'gilis, Moysi Reciiu^ in niss Uoyte, sci-
(V) V.l. b:is. co>lc«. Iiliusu
ins.Vind., unn Vatic. ol apml Itul. tteiicijire. I uiii ui lii d ab lsr:icliii^ or.iio ui ipsc pro eis loqiiciviur Deo,
iiis.<".orli a scoiiiuUiiiaoii , iic «"ii vernt tit, iii Viiid. ii>' lcrrili Dci vooc inloriroiit
.,i/o(< ucrid. iK Niliil iiiiil:(uiluui, miI iia iii.cllinciiduin (i) lii ins. Ciirb. ac paiiois aliis , « viveies' leclio
qmnl llil.iiio l..iiiiliaiis- iiiiii spcrnenda. Il>>c sili. vult. .Vo lllo (piciii iii nia-
Mi viriis. ipiasi ui i/i"i iicikj; ,
Po>l 1« "•:'''" »''. siibliiiiijit Kiasniiis cuin josl:itc loqiionicin »udir« liiouil p(>pulus lcîs , ne
siniiini. ,
pricsumpM ilivim lionont . nalurte in sc diviinv proies- niorcretur, lllu Dcus iioii esl qiiia i.mi ad iiillriiiii.i- ,
tlunc auicm fiost sucramentum in ini- tciii luaiii se accomiiiuilans iii biiiiiiliinc i'.>riiis iibi
t.iia sit fcritiiic.
U5 I)K TRINITATE LlBEIl V lif,
tciii adiil ( Ibid. -H); diviiiormn et coelesliiiin sa- A Deiini lex csscllooula; iit n;iturain noininis per auc-
cr.iniciiloriiiii ciignilionfin qundragiiiti dieium ac toritaiem dicli proplii tici negarei , adjecit , Benedi-
iMiciiiim lcnipore adepius est.omnia secuiidiHii spe- ceni le Oeum veruiii {Esai. txv.lC): ulperid uiiiiin
ciciii osicnsx sibi in moiiie veritaiis iiisiitnit, pei Deiin) totut» lex csset , esseique in iilio Dei Deo no-
faniiliaritalem loquenlis ad se Dei ,
j;loriam c lanla- incii poiius <)iiain veiii.is , uno (d) tantuin vero Deo
lis inconspicahilis siimpsit, cl cornipiivain viilliis intelliêndo. Et forle tontradiccre nos dictis tnis, o
Siii sperrem lux intolerabilis vicin.ic majestalis iin- sliilte, arl>ilr;iris, ut iHgcmns uniim Dcuni i/eruin.
plevit, Deum iestat«ir , de Ueo loqiiiiiir , :td liwnc Non plane iieganius secuMduin le (idrsc, &iciiti lu)
adoraiiduni cuin l.tiiiia geiitium angelos Dei advo- coiiliieiido. Ilxcenim lides iiosiia , bx-c conscientia,
cat, biijiis piacitas beiiedictioncs Josepli vcnici ini- bic seniio Cbt. Sed inlellipniius Dcuiii unmii, i:l cum-
prccatur (Deut. xxxiii , 16) .•
el post bacc solo con- dein Deuoi veruui. Nec coiil'e>sii> nosira penclitalur
ces>o ei niMiiine, audet quisquain negare quud vcrus in noiiiine, iin.x in naiura {e) Filii uiium el verum
est? Dcuni pr;cdic3l. Disce conlessionis tii;r inlclligci;-
24. Summa eorum quce liocce libro hactenui probnlu tiaiii , et uiiiini ac vcruii! Dcum cogiiosce, ut unum
stini. — Niinc quia oiiiiii boc seimone iiosiro dc- ac veruin Dciini pie pr;*dices. Kapis cnini ad inipie-
inonstratiim existimamus, niillam intcrpositam inlel- ]i laiein tii;im relii;ioiiis nosira; prolessioiiem oi (juoii
ligcntitc ratiiinein fiiisse , ut Deus verus el Deus fal- est iiegas , duin qiiod est noii neg.is. Sic (f) slul-
sus in seiisiim liumanie meiitis incidcrel, ciim Deuni lani sapienli.iiii lalJis , ut verilalein (icrimas t.pc-
ci Deiini , ei Dumiiium cl Doniinum lcx locuta sii cie verit;itis. liuiiiii 120 vernm Deum conlitc-
neque in iiomiinhus naturisque signilicalam divcr- ris , ul uniiin verum Dium denegcs. Professin
sitatem ruissc , nc nnii sccuiidiim H9 noinen iia- eiiiin lua
vcra quod falsa
sic putatiir pia , quod inagis iiiipia csi ;
tiira; ct iiaiurn noiniiiis pnssci iiitelligi; cum virlus sic esi. Sic a lc iinus ct veriis
Dci , potesias Dei, rcs Dei, tiomcu Dci in co csset Deus pra.'dicalur , ut iion sit. Negas enim Dei iiliiiii'
<\w.m Deiim lex prcdicibai : (n) qiiae sccuiidum sa- Deuin veriini, cura tamen Ueuiii non iicges ; Dcum
crimenii c\angclici distribulioneni , ad pcrsoiiae si- lamen non nalura conlitendo, ssd iioniiiie. Si iiaiivi-
giiilicaiionem , denionslrarel et iii crcando iniindo las ejus, iiomiiiis poiius est q;i5iii veritatis, potes au-
obeilieniem diciis Dei Deuni, ei in (iguramlo liomine lerre iioniini veritatein : si ,-;(;!Oiii ';re Deus natiis
tommunis scciim ct Dei iiii.nginis (b) Doum crcato- cst, qua>ro qtiumodo possil con vcre esse quod na-
rein , el in judicandis S;>domitis jiidiccm Oominiim a tiiscst? Aut iicga cssc. iiesit; aiif si csi. (l> ((iio.iiodi)
Domiiio , et in hrgiendis l>eiiediciioniliiis et in de- qiiod cst iion eril , cum iiuod est iion possil esse , ul
ccrnciidis niysieriis lcgis angclum Dei Deiim : ut ad C '"*" ''' (!/)' ^^ ''•* nativiiate qiiidem mox eril seniio.
saliitarem confessionem in patrc Deo et in lilio Dco Iiitcrim taniun dc veritate i>.itu;;ic Dei impietateiii
Deus scmppr ostensus , natnrae veriiatom ipso na- m(;iidacii tui proplieiica (2) confessiune convincaiit ;
liirai nomine ednceret , cum lex Dcum iitiumque si- ita lanieii, ut iiiiuui et verum Deum praedicari a iui-
giiificans, amliignilatem iioh relic.querel veriialis. bis, iicquc(/i) Sabellii liaresis ipsiim Patrem sibi ct
25. OccurriltiT hiereiiris Filiiini D um rerum negnn- Filium prolessa proBsuiiiai, neqiie tuveritaiem dc fiiio
libus. Filius lioc est vne quod nums Cfi. — Tempus jam Dci iinum tantmn Deimi verum pr.xdicans nieiitiaris.
iiiinc est . iit quod pie et religiose lex dopuit. roti 20. lloerelici subdole Seriplurain inlerpolalain rilan
iiiipie fiirio liTreticx ^tuliitia; pridifari sin;iiiiiis, tes rfvincunliir. — !Siliil pliue in se haliet sapienti;!;
qm- Dei liliiim (c) nogalur.i sic coppit : Audt, hrael , iiiipielas : el Dci tiinor, rpii s.Tpii^nti.i; iniliiiin esi
/>0)nin)(.s Deus luiiii nnuscs IDûl. vi, i). Et i|iiia iiii- ulii deest, auferl secuiii omne exor.iium prudenti.i'.
picias ejiis pericltlaretnr iii iioiiiinc , cuin Deuin et Ad infirinandara enim Dci veri in Filio lidein propbc-
(1) I'i .inlericMri ,

quomodo quod eti noii possii esse (2) Profeiaone.
ueiiuniul. Cuiiseiiiii Liasiiiiana ed. cutn libru iiuslro.
loi|uitur, ui aiidire eum ct videre absque formidine D {d) Hoc esi, quia unus tantum Deiisvenis iintelli-
j;iiii iiossis , seii ut audieiis eum vitx lux noii li- geiidiii; est
liieas '.' (e) Carnut. ms. cum niio Colb. Fitium : niiiius
(d) Lips. ei f'ar., quem. Alii vero libri. quoe, puta sincere. natura Fiiii
llliid inid est , iii asserliocic ,
lc.\. Filii qiii non tantuni ex nuncupatione el ado|itione,

.
(/<) lii e.xcusis Dominum. Vfrrius in aliquot mss. scd ex n itura sil Dei fillus.
Denin. Ek senieniia ccriiitiir quaiii in cirte-
liau uiia (/) Iti Par cum niss , id csi, sic fallis cos , qui lni-
ris jiicssiis sit Hilarii .sermu. Dicit Deum creatorem : maiiis raiiuiiciilis plus credunl qnam Dei dictis. At ,
qiila ile Filio scriptuin est Gen. i, 27: Ei fecit Deus Bad. , Er. et Lips. , s(ti/la inundi sapientm : quod
lioiiiiiiem. Addit coinmunis se-um imaginis : quia ei comniode etiam in quinto ac sexto casu poiest intel-
dixit Pa'er , Faciamus hominem adimaginem noslram. iigi.
Pust rommiiiiis »«11111, subjiingii ei ^dt ; qiiia quc (g) Editi, ut non. Prapforiious
mss. Icctionein, (|uam
prius iiiia'jO communis , postea Dei iinius esse signi- lanien non alia ratione sic inlelligimus, quasi lcgcre
Ocatnr bis verbis Ad imagmem Dei feciteum. Hiixc
,
essct cum iion p?'ssit (ieri , ui aliqiiid non sit id
partieiilam el , aiile D:i imayinis iie expuiigas, qiiam- , qU'id cst
vis iii iiis. Iias. V;it. non occurrat. (A) Aliqnot probae noiac mss. Sabetlia: ctii vici
((> £r., Lips. ci Par. Oîim negaiura. Abesl Denm msi. Vai. bas. ctCarmn. |iarticubni sicvi |>ra;(isiiiil.
a Diil. ct iiis. (|"i.e nieliiis alicsl ab aliis lilnis.
It7 SlNt H HI|,M'.II KIMSCOPI liS
iu:ii'< surniu (irolciliii' , t|uci clii.'iuiii cm, Ki beneJi A (I. (. 111, N. 17). Nam uii<iiii; vi-iicraiileî Paircin,
teut tt Deuui utrum, rriinuni liu;c iinpicluiiii siultilia vciiiTarciiiur el Filiuiu. Ili crgo Duuiii UcnciilicQkint,
Tuil, iit <|uai {iupple , ub iiuilnui |M'i>plmu) su|turius ei jiirabani pcr eimi. Scd propbcu lieiiedicenduia
diclasiiul, aul iioii inl4'iligeri-iiiiir ; :iul iiiiultecta Deum veruia lcklatur : v^riim Oeiim iJciroo prouuo-
cunicksenl, t'iceruiitur. Tuiu (Jciiidc :t(l )|uaiii to liaiis, quia per niysterium astuiiipii citrpuri» nnii ab
(rautl«i)i nyllabu: (n)a«ijeciiuiie, nuji in liliriii iion ex- omiiibuseiseliii cii Dci vciitas iiitelligeiida. Etopiw
sial, instrukll: iilultiii^.' sux in cu usa iiieii(l:icio,laiii- tuil vcri iôiiflrmatioiie, ubi laUi pritruptura ciitei
quara &u:\h euls eo utuûe aiililbeitiiu <i(ics ensei , ul asseriio. El sintsulas dictoruiu ooruiudem senteiiiias
rcquircuilain estc ipsuia Jicionim pro(ibeiicoriim nuc- rccsnssamus.

loritilcm iioo puUrcl. Nun ciikii ilu «cri(ituni ?«l , 28. PropHctiahKC iiliquid praitenSf tt atiud fulurum
Beiieiiittnl te Utuiit verum {Eiai. lxv, 1(>) : t>c<i Den^ signilical. Quud prwseni, ai hrael earmiUiw ;
qiiod fu-
tliccui Ueunt vtrum. Nam nuii cxit;uuiii auibiguitatit iHrum, ad tpiritaUm attinet, ~~ Propterta lic dicit Do'
momeiituin est iiiler le Dcum venisn, et Ueum vitum. minus . Ecce qiii serviunt nit/ii, mandiicnbunl ; »ot
{'ersuiix eiiiia alteriiis viil<;uir esse proiiumcii , ubi v«ro esurietit : ecce qui terviuitl nulti, bibtnt; vot vero
le csi: cxuniin ubi pronomiois syllaba non erit, ibi sitieiit {EiaL lkv, 15). Ci>2nU6ce Kub coduiii dicio
II) {b} »A auclorein dicii reloriur et uoaien. B utriusque teinporis siKuiticaiiuneni, ut saciamentuni
12} 17. Intle Fitiiis otiendiiur Deut verut, unde assei|iiaris ;ctalis. Qui eniin terviunt uiilii, inanduca-
•jinufiKMt fatxum. Filium Sciiplura liic pradicuiis bunt. Religiunein scilicct prxseniein 122 fuluris
DcUiii conua morem addit veruiii, 911! i fuiuri eraiil prxmiis muneralur : ita ul praescniiuin iinpielaiein
quibut td lalertt. ~ Bt ut absnlutu inlelligcndjc veri- futurx silis acfarois pojna conliciat. Deindo adjecit,
lalis ruiio sit, ipsa iila ex solidu prophetai dicta sub- Ecce qui sertiwil mihi, exuUabunl iii lcetitia ; «01 «u-
dentur. Propierea sic dteit Domiiius: Eccequi stniunt tem clamabitit propter dulorem ardit vesiri, et a con-
inihi, ntanducttbuKl , vus vero eiurietii : ecce qui ter- iritione tpiriiut ululabiiii {Ibid., 14). Secundum $u-
wunt iiiihi, bibtiti ; vot autcm iiiielis : ecce qui ter- periorem sensuni etiain nuiic fuliiri el prxseulis
viunt mi/ii, exultabant in lietiiia; Vdi auHm clumabiti» temporis demonstraiio est : ui qui serviunt, exulia-'
propisr dolorem cordis vetlri et (2) (c) a coiitribululioHe ttiri sint in ixiiiia; qui vero non serviuiit, in cla-
spirilUJi uittlabilis. ReiinQuclis eiiim vos nonien vet- iiioreatque in uUiltfj pcr dolorem cordis et conlii-
irtim in lcelitia eiettis inen, vos autem ialerliciet Do- tionem spiritus mansuri sint. Dcbiiic subjccit ,
ntinnt. Servieititbat vero nuhi vocabiliir noinen );o!'a»i Iteiinqueiis enim vos nomcn vettrum in latitia elenit
quod bentdicetur suptr terratu : el benedic<ul Deutn meis, vosautem inlerficiet Domiims (Ibid., 15). Seriiio
verum, t( ijui juTHM tuper terram, jaroiap,! i.'j Dcun G ad ciriiaicm Isracl est cum futuri lemporis significa-
viTKm ((slsai. Ltvii, i5 rt ieqq.). NuiiHldaiii lutii c.i tiuiie, cui exprobrjtur quod iiomcu siiiiui clectis Dci
caiigii eKi, cuiH coiKuemdn pra'dicali<>uis 'axccdiiui' : reliciuriis sit. Quxro, qiiod lioc nonicn sitT Ncm|i«
ei r.>tiun«ui Hovilult» (5) ratio (u) falsiutis iudiicit. Urael, ad qucin tuin crat senno. Deliioc ialerr>i(;<t,
Cusa ciiim aaiea lautjc de Deo proplieii.u eiisii.is- (|ui sit Lodic hracl?Et quidcm le&taiur Aposioliis,
seiit, et ad Dei digniiaicm ac iialuram demoiistran- Qui spiriiu, non liitera, ()ui iii regub Cbiisti proce-
daiQ simplcz d soium Dei aoiuen coiiimenioraliira denics, Israel Dei suiii {Roni. 11, 29).
1'uisset ;qu^rcndum cs>:, <|ua riiione ounc per b^saiam i9. Filius triplici tiiulo Dcut vtrut ab Esuia otieH-
bonedicenduiii Dcum vcium, el juraiidum suptir ter- ditur. Chiittianum nomtn novum. — Tuni pra-tcrca,
ram m Deum verum propUeiia^ Suii ilus prxloiiuatur. cuni siiperius dictuiu sit, Prvpirrea t>c dicii Domi:iiii;
Elpriiiiuin nosceiiJum cst, sermoncui bunc res luturi intelligeiiduin est cur iia huc conscquatur, Vvs au-
teoijKiris nuDtiare. Et quaTOûn Dcusverus nuii nit, lein inierficiet Dominus : deinde pust ha'C quid sibi
qui tuni secuiiduin opinionein <lud:c(M'um ei beiiudice- vclil bic seriDO, Servientibut vero niiki vociibilur no-
baliir et jurabalur. Judxi i)ain(|ue sacrameiitdm men naoum, quod henediettur tuper lerram (IM. \i>).
mysterii Dei nesciemes, ei pcr boc Oei filium igiio- iNuiiifûid ambigiiur in co quod dirtum est, Propierea
ranies, Deam idntum, non ct Patrem venerabaniur ^ iic dicit DomiHM, el in co quod sequiiur, Ytitauiem
{\) Ad nuctoritaiem dicti. (5) rutio veritatit.

i;2j A coniritione
(a) In inss. adjectio. Hoc vitium Arianis uBitalum nod. iiuin. 55 , ulitor. Quod bic ad auttorestt dicti ,
fii<sse discimuB e^ A.'iibrcsio, giii, lib. 11 Je fide, c. iiifra, n. Sl, dicitur piOtes lcquttitem.
1S, n. iUS, ros ut Scripluraniiii lalsiitores, et iib. v,
{c) Carniil. ms. ae noiinulli alii, uti niox in onmi-
cap. t(> , II- l'iZ, ul caiuuideni inicrpol.iiuruk Ir.tdit»
cil : •v>i(liiC ii< sesiis Aquilcicnsis sviludi T. 11, p. 7!I5,
bns, II r(7R(tiiion«.
IVilladio criliiiliis liujus coiiocto (licit, Fuhari a vo- ^{d) Cditi cuin inss, nuii paurin. roiio veritaiii. Ma-
bit diviiiat Scripiurui hodie ciiiinrubumm. Uiiue ky- gisanisitcuiii [icrvctuslo rodice Co:h. ei tirrni, i.ec'-
nodi liujui Piitieii eiiiiit,, Aiiibrus. x, 11. U tt 7, apud iionCoib. ab aiitiqua uianii scrund.i, rotio fuUiluiis,
iiiiperulorci expo.slUl:iiil, ((uod ila 1 t,'iliir(;uli de fuUi- lioc cst, ubi lalleiuli ui erraiidi siiliesl iiliqu.< rauo;
tnle s:inl, ut [ntcrenlur. ut, v. g , in Clinsiu iiiystoiiuiu asMiiiipii corporis
{h\ Oiiiiieti prope iiiss. ad auctoritatem dieti, Inter- piitiist csso raiii iuulu qiiiii lalhitur ue uuiii vcruiir
duni U>larios vcrbu absiractu, locu concrcti , uc no~ Druni crcdai. llxc lcciio pi<strouiis )i(ii'is nmiirri
iiiiiiaiiiii vocabiilu niiclvrt/uit.i loco iiiirlorit lib, de Sy- vcibiscoii>lrmaiiir.
il9 r>E TFIINITATE «.mER V irô
intcificiet Domiitus, 'h\ li^monstratafn f«isse, iit (iiii A gnifHMsse !;i!elligaiii!, et cin per noûm nompn scr-
ioqucreiur, et qtu iiileil<;clurns esscl, (n) noii aliud vi:aor. et jier quemejt:sdem nominis i«i terris bcne-
iiilelligerolur essc «juani iioiniiius ; tjui ct postCLt dicia si! novii;!«, ft qui licnedicniiit' Deus \crii», ct
sibi servieiiies iiovo cssel nomine rnuiicratuiuc, et qni jiireinr [)eus venis; qiix omnia secundum tem-
Don ignorarclur el ii.iprnfilieiis IdCiiliis esbe. cl ''lo- piiriim plenitiidinem Kcclesia) liries pia in Domiinim
rum aique impioruni juiJex ruiunis i Mystcriiim iia- Clirislnm religioiie proflietur( ei ii:i ?e iii eo proplic-
que sermo rcliquiis (0) evangclici saernmeiiii, nc ticos scrmo coapiavii, ut significatioiiem perBonae ;il-
qiiid in Dolinho dicenlu ei iii Domiiio iiiicrficiciiie terius adjeciioite proiioininis non novaret. Si cniin
anibigi possil, explicuit : Scrvientibus vno niiki vet- •jddidisset, le Dttim rrrnm. rcfcrri ad aiteriim diccii-
cabUHT naineii novum, iûod baiedicelur i,:i})(r<eir(im. lissormo poini^sci •
sert cnm aii, Devmverum, sigiii-
Oiiiuis iiic fuluii leiiipons seiiiio est. EtquoJ ci<t iioc (icatiimis iiilelligcniiam penes loqncnicm roliquiij :
iiovum iioiiieu reliîonis, qiiod benedicetur sujier cl qiinnKjuam qiieni pr.^scos sermo signiliccl, nmi
lerrain?Si a s:i:cuiis Ciiristlani Tiicîliuii {r) aiitca aiiihiiiaiur ; tamen conncxa snpcriiisilicta, ciijiis pvn-
l>eAlitudo UKiquam luit , (1) imiic novniii noii cst. fcssio isia slt, iniclligcnrta, demonsiraiii. Ait cnini :
Sin vero lioc (d) sanclilicaiinii |iielatib nostra: in Piilaiviriiparui non interrogantibus m.:, el inVentus siivi
Deuni novum noineii esl, 123 *'^* profccto profes- B "'"' q'i<Temibus me. Dixi,
{J\
Ecce svtu gcnii, qtii non
sioiiis novitus c«£lestiuni benedictiunain merces su- invocaiervnl nomen. menm. ExleniU mnnus meas tota
per terra<n est. diead popnlumdiflideiiicm et contraditentem (Ksni.iw,

30. Quod de Christo inteUigendwn, et benedicesit 4,2). .\nnc ini|>ia (uriiva'pra;dicatioiiis faisiias in Oh-
Deum verum. — âm vcro totius hdci nostrac con- sciiroest, et Ucus verusignorabiturqui hKc loqiiltnr?
scientiam seqnens sermo conlinnat, dicetis, tA btne- Rogo, qois appamit non interrogantibus, etqnis inveii-
dicent Deum verunt, et qui jurant ttiper terram. jiira- lus iioti (ju:creniib'J9' Et qiiis geiitium esi J,24' Q"''-
buiil itt Deum Bcrum. Hi certe Ijcnedicent Dcum non irivocaveiunt antea nomen ejus '
Ei qiissdie toia
verum, qiiorum iu Dei servitule ncvum noincn csi : manns ad dinidentcm el conlradiceniem populnm r-.x-
lum deinde qui jurandus eril Ueos, Deus venis cst. tendii? Corifer ciim liiis sscfmn IHud et divimnn
Aniieaiiibigitiir qiim jiiretur, quis benedicaiur, pcr Dculcmnomii Caiiticym (Ssst. xxroi.^l), in quo su-
quem novuiii ipsi servieniibusbencditluniquc nomrn per non deos Dcus cxacerbatns, super non gentciu
sit?Consistit nieciim advorsiis iiniiiain liinin. !i:cre- et gcmcm sinltain iri «eliim ig) incitar tn-Si^.&lcs ; et
tice, pr:wlicationem absolutu sennonis ecrlesiasiici inieffige qnis (ft) manilestuj (it ^g.rovariiibns, et qiiis
fides, novi per le Chrisie noniiiiis, et pcr scrviin- proprios usnrpaiur alicniR, ct fiiiis ntantss sims ante
lis («) professionem ben^cdictrc cx te siiper terrani ^^ diffidentem contradiccr.icmque popttium, coiiligens
nuncupatioius, lc Terum Dcmn jiiraus. Omne enim cruci cbirogMphiim edicti airlcrioris expandit. l!ic
06 credeiititim te, Clirisie, rveum ioqiiii'ir. Oinnis navique propbeta; Spiritus dixit fcr corrtinentpm sibi
credentium (ides le Deum jurat, Deiim vcrum esse in ordinc connexunique scrnioncm, J^^mîcnfikiis vcro
te conlitens, l>euni vcniin esse le prQei*ifaiiS, Dcmn mil:i tocabitnr mmen noiittm, qr.od teitedicetur super
v<;rum esse te conscia. terram, et benedicent Dcum vefitm : e' qiii fwant su-
51. Idemex superioribus prophefiv diclif, itlnslra- per terram, jnrabnnl in Deuni veTumlEsa. lxv, 16).
tur. — Quainquam igi<ur omnis iiic propiieiicus 32. Esaicr verba de Fitiu diciii Paului intcrpretdtitr.
sermo iiiill-jni reliqiierit diflicuUatem, quin Deum si- — lixc«i stultilia atque impieias liiEfelic», ^d fiil-
(1) Nitnc novttm itomenesl.
(a) KJiti, nonal'us. Uectius mss. non a/iarf.-dena- (e) Vat. bas. ms. hie addit luw.
tura eniin qusslio est , noti dc |>ers<iiia. UiuIp siipra, Priimis Erasmu.s de siio bicpnsiiit,a'<:earfs«i)j;
(fl
lium. 10: Pluil Doniiitns a Doininii: nnmijiiUt non ve- (piod reiiiiens Lipaios propria aiic.toriliite deiiide viil-
rwi Doniiiiui a vero Dommo aul quid nliud quom Do- '.'
t;:ivil, nenlihis quce non iiwociiverunt. Neuirum iiiPar.

minus'! Uuod deiude, ul cl aiiiii, ait Uilariiis, Filinn: correeium esl quanivis iii oiiinibus mss. le!;:Hur,
:
lii proplielis lociilum cssc, iioii ita ci propriiiiii aibi-

_ 1'Cccsuin yenli, qui, clc.,coi:seiUipiitej;ri»!<o, t5ou uu.h
trauir, (piiii hoe i]isum ctiîm atlribnat Spiritoi R.lncto:
TM 3<j-ji!., o! neqiie aiim! pojinilliiile lM;irli iiilerprc-
:
ciijus diviniiatem prob:ire volens, tib. ii, n. 5i, :iii

taiioiie, qiia liliij ecce snin genli, perinJ* eK|iJieal al-
F.u eniin Spirilus sancius nnus nbiqnc. omncs palriar-
que, pertineo j.iin ;i.i genieiii,
chat, prophetas etomnem chorum <c</is illuminaiis.
(b) i»oii'ft l»oc iUi intelligi , ul mijsierium cvnngelici \g) Exeiiiplar V:U. Iias. incitalus, infidetis tu vide et
sacramenli, reiiiiuiis prupliei;i' sfriiio ex|iliciieii!! Vel intelliije, ipiod ot Iribei Carmit. a secuiiila inaiiii. Ilii-
eiiiiii pioplieticus sermo dicilur eraiujetici sacrnmeiiti
jiis poiioi' er.li lociio prima, qiiiitn habent quGquc
qiiia i« eo coiitineiur, quod ad Ev:iiiêliiim atiiiict, alii itliri, conririniiique sacer texlus
scu in illo velaiiir, quod :iperii!is iii Ev:iiigelio rove- {li) Eilili, manifeslus sit. Po4ea F.r.lsmiiS, pro quis
latum est. pr(,priii.'i, ;id niaigiiien! qms proprius:
apportil, Forte
(f ) Viil. nomcn beHedictum nnqnain (uil,
bas. nis. , locmii iâire, Ercesum genli, iiui ab non rnvociivcrunt ,
nunc n.ivuni nomrn est. Carnut. cnni tmo Colli,, nulea ipso iii siiir.i iiioiiiiiinii^ nc;iiiiliil coiriipiun! , non
bencdicliu umqimm fuil, uunc novnin nomen csl. f{jd. pcreipieiis sle ab ililariii imellijji, qiwsi, Jaw Deiw
el Cr. aulea bentiludo nwiquam (u)l, nuiic novuin no- sum iis jifopriiis, qiiibns aiiiea eram itiiemiE, seu (iiii
men e$l Meliii^ alii libri , minr tiortiHi siipp e voca- ine non iiivocal.'aiil. Meipic liliciiis paulo posl C;C?)i(n-
biiluiii ) iion eit. Nnni es noii f.nile f.rluiii e^l )ioiii!??i. qit,pro expandii, icijiiKlmii eoiijeclat, qu.isi lioc ver
/(/) Edili, oMcpIo P:ir., inHfd/icn/ur; (nm lir. cl hiimail cliiroijrnptiiiw leferretur, non ad mamis, quas
Lips^. pi((a« notira in Ucum , rcniteiitibns mss in cruce Cliri^liis cxteiidit.
IKI SANCTI IIIIARII I nSCOPI m
loiiduni igiioranlcs siinplicioresque, dicia csse ex A '>^. F.stiiam ex Esiiiw diclix inltTpretnlur Apostohu.
|ic-i'si>h;i l)ei puliis ineiilielui'. iiu iii Deuiii filliuiiidieLi Esaitis vidit Dcuni , ncquc itliuin vidil prccler Filium.
liiijii!) iiilelliêiilia buscipi possil : auJial iiieiidacii sui — Nisi forte Apoîuliis diciis proplteiicis non {f) ex
ali apo.stuUi cl duciore geiiliuiii reatuui ; uinuia bu:c proplieiix spiriiu iisurp.itls , tenierarius alicnl ser«
ad s:icraiiieiiiuin passiunls doniinica! el evaiigelic.u iiiunis iiiterpres csi. Oiiiiiia quideni per revelatioiieni
lidei leiiipnra pra;dic.iulc, liiin cuni inlideliiuieni Is- Cliiiiiti Apnsiolus dicil : se<l E.-âia; dicta ex diclis
iiicl adveiilniu Doiniiii in cariiein iiun inielligentis fc)saia.> ipsiiis novii. ln exordio cnini scimonis rjus
cxprulirat. Ail ciiini ita . Uinnis eniiii ,
quicuimfue iii i|uo Deus verns a servieiiiilius sibi benedicendiis
invocuverit noinen Doiniiii, ialmbilur. Quoiiiodoiiivoca- alijiie jurandus esi , liax proplielu; oratio legilur : A
bunt euin in queni non credideruiit ? Quomodo uutcin saculo non audivimu$, nec ocuti noslri viderunt Deiini
credenl ci quem non audicruiv. 1 Quomudo anlcin au- prtctcr le, et vpera tua (ij) iiuiv [aciet ezsptclanlibus
dicnt sinc pradicanle '' Qitoinodo aiili;in prirdicubunt miterieordiain luain (Hsa. lxiv, 4). Loqiiiiur Esaias,
iiiii iiiissi (uerint? siculi icripluin est : (<i) Qiuim ipe- prxier bunc se neininem Dcum vidisse. Vldil eniiii
ciosi ptfdes eoruni qui annuntianl paceiii, curuin qni g|i)i'iain Dei , cnjus (li) pra^niiniiavcrat tnysteriuiii
unnuntiuiU bona (i-tai. Lil, 7) : Scd non oiniies obe- ( orpnr.itionis ex virgine. Ac si tu b:iTClice ignoras
dinnt Evangelio. Esaias eniin dicit Domiiic quis Denm
, ,
g quod in ea gloria unigenilum viderit ; aiidi
crcdidit audiiui nosiro (Esai. Liii, I)? liaque fidcs Joaiiiicm evaiii/elisi.Tm dicentcm (xii , 41) . //irc (jk-
ex audilu, uudilus aulem per verbum (b). Sed dico, lem dixii Esaiat, qiiando vidil (i) lionorein ejut, et lo-
uiimqiiid iton audieruni'' Imo in omiiem lerriim exivit rulus esl de eo (Esa. vi, 1). Ilinc nposloliCis , liinc
sonits eorum, et ad terminot orbis (c) verba eoruin. Sed evangelicis, liinc propbeticis diclis , inipie iiarrctice ,
dico: ?lumquid Isrud non scivit ? Primu.t Moijsesdicit, concluderis. Es.iias eaiin Deiim vidil; cl cuin scrip-
Ego incuabo vos in non gentam , in geniem insensatam tiim sil : Deum nemo tidit (i) (j) umqitam ,
iiisi uni-
cxaceibubo vos Lsaias aulem audct el duit , Appaiui genilut filius ,

qui esl in sinu l'atiis, ipte enanavit
uulein his qui me non (d) quccrunt, inveutus suin iis qui (Joan. t . 18) ; Deuiii tamen propbeia vidil , et glo-
me non iiilerrogabanl (Esaia. i.\\, 1). Ad Israel auleri riaiii ejus iisi|iic ad invidiam prophetic;e diguii.Uis
quid dicit ? Toia die (1) extendi mairus meat aU 125 adspexit. Nani in judicium rooriisob baiic causain n
poputuinnonaudtentein{Rom.Ti,loetseq.):(e)Qu)!i cu;!i Judxis actus esi.
circulos, iuceitum incoiporeus an corporeui, cgres- 126 -'^' Pressius oslendilar Ftlium ab Esaia Deum
sus, liilelior Pjiilo diciuruui pruplielicoium tnierpres vciuin pitrdicaiiim ene. lia:relicorum id negantiuin do-
exsiiiisti (HCor. i!i,:2j?Quis incnarranda coelesiiuiii lus. — Deuin itaque neiiniii visuiu , UDigeiiitiu lillus
mysieriuruin audicns sacrainenta ci UCeiis , majore C qui in siuu P.>lris esi enarravii. Aut dissolve unige-
b:FC llducia revclaiae tibi a Deo scienli.e prxdicasli? iiili enarraiioiieni , (51 aut credc <|iu visus esl , i|iii
Quis ad plenitudinein douunicse pas»ioiiis cruci re- apparuii iion inielligentibus se ,

(i) (k) et (actus est
servaudus, a:ilca iii p:iradisuiu raptus cvadens, nielins gentium noii iiivocauiium se, et expandil inaiius ante
de diviiiis Scripiuris eleciionis vase docuisti, liax |K)piilum cooiradiceiiieni : ila t;)men ut et servien-
iicsciens dicla gostai|ue esse a Deo vcro, el ad imel- libiis gibi nonieii iiovuni vocclur, ei in teriis Deus
ligeniiaiu Dei veri a veru ejus ei elecio aposiulo prx- verus benedicaiur alque juretur. (l) Proplieiia lo-
dicala ? quiiur, Evaiigdium (estalur, Aposiulus iolerpreiatur,
(1) Expandi, juila vini gr.Tci vocabuli eîithynv.. (3) Aiil Deum crcde.
(i) V mqiinm Jibei.l a iiis. Veron. (i) F.i paliim factus est genii non invocanli se.
(«) ]ii ms. Cain. a priiiw ncinii, quam veloces pedes. rium incorporaiionm. l'.lo^»iitius mss. mytlerium cor-
(b) Romovimus biiicverbuiu Dci, veternin libioruiii poralionit. Ul aiilein llilani .nr-ûineiitiim aperlius
aucioriiaic. pate:it , sic iinii syMopisnio (loiosl roinprelioiiiii :
(r) In vulgalis liic mss.

addittir terrie: i|uotl:ibest a l.saias vidit Deuin, vi , 1 , Vidi Dominum sedentem ,
(d) Editi, qiiarebaiit mss. ropiiîiaiilibiis ei<'.,.'iti|iii nou aliaiii Dc'i porsoii:iiii pr.oior i|uain Filii
(e) Uud. et Rr. ciiiii uiiico ins. Cnlb. miniinrcauc- vidii Lxiv, 4 : Nec ociiti nosiri videruiil Deum prtttcr
toril:iiis Quit in icitiuiii coetum incorporeus an corpo-
: D le : l-îlius igiinr est Ociis
rrus iiKjresius. In edii. »liis riteiiliini csl veiliiini iii (i) lii vii|;;.itis, vnoo n'>n aUhorrcl gtoriam : a qii.i
grexsus. Qiiod ci liabiiit iiis. (ârn. a priina iiianii. At llil:iritis. Uop'>niiiitis lamen honorem cx llde iiiss.
a seciimla conseniieiis aliis mss. Iialiet, «(jrc.^.ûs. Pa- (i) \[i oniiiilins leie iiiss. bic :iliesi umquam, socus
l.iiii esl Pauli r:ipluni iisquc in leriiuni
liic respici veni 1. V. n. 4i, oi I. vi.ii. 5!».0ii.>d (cot. Hl, nol.h
coeUiin quiilem in psal. cxxxv , n. 10, sic ex-
(qiii iiujiit editivnis) observatuiii est, Dei noniino , iihi ha-c
priuiilur : Cum
rdpius ad ccelos esi) loox voio ulii : vox siiiipliciior occiirrit Palreni ab aiiti<|uis iiitolli);i ,
sulijiriliir Quii ad iilfiiitndinem, clo..allii'li atl li:oo

, solore. inaxiiiie in liisoe Joatmis vorbis Iikuiii hubet.
(^tilo». I, 44 Adimpteo eoquce dcsunl pa.-isioiiuin l.liri-
: Sic pu.io Hilariiis laliociiiatiir Esaias ox Jo.^n!iis :
sii. Ita in liis Hilarius advcrârium ciim .Apostolo coni- losliiiioiiio Deuin viilit at Deum Patrein a neiiiiuo :
p.irai, ut qua; Cauli suul, in illuiii ruulerre videa- visiiiii J(ib:inm>s idein testaiiir : vidit igitur Esai:is
lur. Deiiin Filitim.
(f)
Qnidam iiiss. ex prophelce spirilu. (k) EJiii eiiin pliiiilms niss. , et palum (aclMt esi
(g) Eilili , iiuie facis reluctaiiiibus inss. et grxco u genti iioii iiiviixmfi it:. Exeiiiplir Carii. , fiiclnt ril ih
itotriatii. iMc'(/io (/i?H(iH/ii, oic. Voriiis voiiistiiire» iii~s. Colb. ,
(h) Apinl D:iil. ct Er., proiiMiiliaviTul ; m:ile In U 'iiiig. ol (.•(rui , fiicltt esl genlium nun iMfuraMiiMix
oniliee aiiieni Val li:is. /iiiniiiridiliii/. In aliis voro IC, SU|iplo, />i'ii,s (jjdprmj.
libris, ii/it'(iMii/iuui')u( ; verius. Tiiiii oxcuî , hu/»(i'- (() Sk' iii»s. Al edtii, Prii"'icla. Nota hic iioii nuMli»
l^
1;' liK TRIMTATR l.inRR X. 154
Kcclosia confilclur, Deiim vcriini psse qiii visiis sil ; \ vfiiuiii osifiulercmtis. El, iil (/') spcro, oa (iicloniiii
cuni tanien Deiiiii pnireni visuni ncino raienliir : et nniiiiuin alisolulio luil, ui Deiis verus iiiteiligeretiir
co lijerciicl luroris prnrupil insania, ut dum confiieri qtii Deus esse iion negabaiur Relii|uiis .iiitein nunc
se siniulat. denegarct Negat enim novo confessio- oiniiis sernro ad id |>roficici , ut qui Dcus veriis esse
iiis (a) in)pioi|ue Cdnsiilo; et arlc stibdola lidein duin iijielligiiiir, non iii Deiini alierum depiiletur; ct qiiou
nieniiiur, eluJit. Cuin eniin coiiresso uno Dco eodem- ad (9)alleruin non proficit , »d unuro inielligaiur :
gue veru ei solo jusio, solo sapiente , solo indeinula- iiiiuin autem illnd non subslsiertiem naluram peri-i
liili, solo inunorlali, solo poiente, subjicitur ct ti- niai in Fillo , scd iii Deo el Dco naiuram Dei (/i)con-j
lius in diversitatc substanlix , iion cx Deo naius In scrvet unias.
Deuin , sed per creaiionem susceplus in filitim , noii 36. Quod ex Moyse Filiui cuin Palre units sii
natiiric liabeiis nomeii , sed :idoplionis soriiius ap- Deut. — Vcritatis raiio posiiilat, ab eo iiiiifiim in-
pellatioiiem ; nccesse cst iil liis oinnibus care.if Fi- telligeiitia; isiius siiiiii , per qiieo! nKtnilesiari sa-culo
lius, qii.i; ad privilegiiiin sulitarix iii Patie niajesta- Deusfflppius esi, (i) Moyse namque, cujus ore h*c de
tis sunt pra^dicain. se unigcniliis Dcus professus esl : Videle , videle ,
35. Ariam unuin temm Deum nescimit. Ciir. Quiii qiioniam ego fvm Dcui el non esl Deus jrriTltr me ,
duobut tuperioribitt libris prccslitum ,

quid jmn pr<e- B (Dcut. nxii, 59). Ac ne fortc dicli liujus (j) virtu-
Handnni. — Nescil li:iTclica penersilas uniiiii Deuni lcm liaeretica iit)|iii'tas ad paircni iniuiscibilein nciiin
veriim nosse ctconliiiri; ei cxtra inipicMiis scnsum, referai ; ei ipsa dtcii ratio, ei Aposiolus aoctoroc-
coiifessionis linjus esi ei fides et inicllifientia. IVius ciirrii , qiii ei: personA unigciiiii Dei , sicnt siipcriii.i
confiteiidu!! est (6) PjIit el Filius , "t untis verus (lih. IV, n. 33) docuimus . Iiiielligcp.di loiius hiijns
Deiis possit iniclligi : ct ropiiitis »aci:ui>«oiis salntis scnnoiiis inicrpres csi : ei linc qiioci dicium est, La-
liumanx ,
qiiro in nobis per rcgeneratioui.^ viriuleiii Itimiiii gciiies ctnn plibe (jiis (f)cvl. xsxii, i3; ei l{oin.
in P:iire el Filio (e) coiiginniiiantiir ad viiam , l^gi.s nvii, 10), pinpriiini ejiis esse deinonstravii , suliji-
ct prophclaruin sunt nivsteria «iiêqiienda. Uniim ci( ns ad fidcm dicli . El eiil radii lette, el qiii lur-
Dcuiii verum non apprelicndit ignara evangelica; ct gel Tcgere ijenies, i>i ei:m (jenles iperabvnl { Ibtd , M).
aposiolifa; prsedicaiinnis impietas. Cajus qii.inivis iii- Dcmoiislralo ijîiiirper Moyseii eo qni diierat : i\on
lcll.gcnliaiii, usqiie ad absoliitissiinani vero pielalis est Deus prmler me , in eo quod att : La.'li:iiiini ijenies
professioncni , ex ipsis (d) eornin doclriiiis

J27 tiinul cum eo; et Aposlolo id ipsiim (k) ad Doiiiimim
pr.Tsliibiinirs ; nt indivisus atijoe iiiseparabilis , nnn nosiruin Jesum Clirisinm iinigeniiuiii Oeiim inielli-
cx persoii.i , sed ex naUira, gnhslsieiis ex Patre niii- gcnie, in quo seciinilum (.'arnem ex radice jcssesiii-
goiiitiis inlcl!igatiir ; ct pcr id iiiius Dens sit, quia C gente rege 123 gentiiini spes est . ipsa nunc dieli
ev iialura nei bem sit : tanien cx prnplieiicis dictis ralio lractan<la cst , ut qiiia ilicluin non ainbigilur,
pcrfect:c Iiojiis uniiatis fid''s cst (e) exsiruenda , et qiiaienus dictuni sii possii inteilij,!.
liinc evaiigelicre domiis suni ponenda fundamina ; iii 57. Qui Detts ex Deo cl in endein notiiru. — Veruni
pcreaiiidem naiuram divinitatis uiiiiis uniis Deus per et absoluiiim ei perfeciuni fidei nosira;sacramciiiiim
id inlcllig:iliir, qiiod in Denm alierum Deus onijieiii- esl, Deum ex Peo, ct Deuin in Den cnnfiicri ; noii
tiis iioii refertor. Teniiiiiius enimomiii lioc germonis corporaiibus mndis, sed divinis virtiilibiis ; iicc na-
iiostri liliello eiim ordinem, ut in qnibus superiore turn; in naliiram transriisinnc , sed (f) iiiysicrio et
libro Deiim lilium diicucraniiis , in ipsis nunc Deuin potcsiaie natiirse. Noii enini per dcseciionem aut pi;0;
cx proph' tiiis, evangelicis aposlolicisqiie lestimo-

,
((} Verbuiii spero oiiiiltil iiis. Vat. bas. Eudem
iiiis lid'ni ;idbtrui , sid etiam cx Eccle>i:P coiifes- sensu |iro opinari iisiirp;il Augtisliiins rpisi. clvii ,
sioiic II. 22 •
Plure': , ini|uit , Celesiii sunt sccuiloret, quam
(a) Iii Val.has. adjicilur >ua;. Hic indicalnr
('(uiire fpcraic pnisiiiiiui.
cpisttila Ariaiioriiiii ad Aleiundriiin. (7) Eiliti cuiii uiiico rccfitiore ms. Colb. in alle- ,
(bj l',xi'Mipl:ir Val. b:is. venis Pnler : i|iiod ciini , riim iion projicil , id unum. Posl od altrrum , Siipplo
liiijiisiiiiidi aildiiioiies alibi liabeal ,
ali inUTpoliitoris D eonslilnendiim , vel inleUigeiidtiin ;cl post ad tinuin
niaiiii lenieiatiim suspicari esl. Ciir in hu;reiicoruin iiiteilij;ere esl mesitem rcferre, aut periinere.
seiisiiiii noii cadat Oei veri cogniiio, sic raiio rcd- [Iij Unus e mss. Colb. fonsHHimf/ qiiod etiam , ,
iliiiir lili. VIII, iiiiiii. : Cum «ripiViiiiii C/irisms sii Carnul. secundis curis babel ininus ad iuenteiii ili- :
nccesse est til ejtra lapienliam sil ,

qtii Chrisluin aul laiii.
iyiiurui iiiil odil, (il Exriisi et post verbiiin
hic pr;nferiiiit , Moyset,
(c) llic SjiiriUis sanctus fnerai nominanilii^, nisi professiis est renilenlibus niss. lnto-
. ailjiciiiiit oit ;
liii:i essei nuiic do Paire ei Filii> coiiiroversi:i. .Scd qiie coniexlii noniiihil abrupio.
Maliiinus cuiii veie-
.snsiiitioiicm iiullaiii reliiiquil libii 11 exnnliLini. ribiis liiiris, Uoyscunmque, biiie ait , boc esl . nenipe
(il) llliid eoriim sic refeiiur ad evangelica; el aposlo- a Moyse. Quipi»: nninque pro ncmp^ alias jaiu obser-
liccr prcvdicalionis, pcriiule ac si diciuiii esset, eii«n- v.iviiiiiis ililiriK tisit:iium.
gelicurumel aposlolicorum pi crcoHum. Deinde iiun in- (/) Sic. niss. Edili vito, veiiluteiit.
tflligi'ndiis csi Filius a Pairn eliain ex persoiia divi- (A) Bad. , Er. el l.ips. , in Duniinum. Paiticuln in
siis ac separaliilis, nisi i|iialeniis hoc lantuiii soiiat cxpuiicla esl cil:tione Par. liabent aulem iiiss. nd
peisoiia; liiriiisque disliiictioiiem Dominiim. supple referri , vcl pertinere.
(f) l:i viilgaiis, asiruenda. In ms. Carn. a prima (l) llliid sed myshrio illnsliari pntcst his Anibrosii
iiiaiiii, slriiendii; a s6iiind:i au'cin, insiruenda, iinde IV de Fiil(% c. U, 11. 103
lil). Ceiieralio non in tolun- :
ei in iiiiiiin C
db. iraiisiil c;iilein iectio. Apiius in cx- sed in jure quvdnm ct ptojirietiUe
tulis posiibililate ett,
teris exirneiidn. palerni videtiir esse Sfcrcii 'Ir. Onod vero hic nu/-.
SV.NCTl llll.AKII EPISCOI-l r.(.
leasioncia aut ittiiivulJoiieiii ev U<o Deu<> (<>( , scil r\ A f»i>n f> Deus, el iieHtetnmiis, biin, hniel taha«ii
vlrtiii« nalurj! lii naiiirain (aiiulcin iiAiivilau- ûli- (t.sai. .M.v , H , {:>). (i) [h) Il^situi sc iii iiaiic ct
aiaUi. Hc8 ipsas r^laiilug cooicquciis librr fYiiiif;!-!!- iiatur:!^ et noiiiiiiisiii!tcp:iral«ilciii proressioneni Itxm-
C4)raiit aci|u« rT<n..;ol(roiuni diclniuin iiitur|ii'ct> lo- ilCiU inipleuids dcspcraius riiror: ct I icc, >i po(csi,
qiieliir . sed ii:Kiiut ax lc;:e e( (Mopheiis li<x', <|iiu(l «) ctifi sc relios uniia, r.iindo ve.saiii.ii &uw «re c«n-
et loquiniur ei criJinms , e»( dufeiitlunt. Niiiviijis ('cr|iai. In Deu Uens es(, «1 pm-dr cuin Deus iion
igitur Dei iion po(d!>t non eam , cx qii.i prureits* es( (^l; distolva^ cuiu qui iiie.si, al> eo iii quoinesc ci
lenere naiuntH). iSeqiie eniin aliud quaiu UcuKûb- saciaiiieiKi liujus in(ellig«iiliau) dividal (5) (i) ;;eii<^-
».is(il, quod noii aiiiiiuli' qmm (u) cx IVxt snbhistii. riiui viuictilc. Naiu ln c« quod ail, hi U JDeus at,
Eunidein aolem luiuMm {b) i\» , nou ut nnlus sii ii&iiii':c Uei p.iiris ih Hcti tiliii docuit v >r(t:i(eiii , <'uiit
ip>e (jiii goiiuit (iiaiii i|iu>i!i(ido erit ipse, (11111 gfnlius iii co l)<jus iiilellijicrciur e-âc qiii Ueti» c^l. lu co vc-
fci(?),i>e(l hi liis ipbis subsis(a( ille qui geiii(us ei>(, ro qiiod subjecit : Kt prwicr U iioit eii lieii-t: iisiciuiit
(f)qii,-v lutusesi ipse n,iii gcniiicqiiia lioii esialiuiuic prxter (ûni Ueum noii c£se, quia iii se Uco Uciis
quud geiiita.s es(. El |ii'r h<>c iion r«rcr(u( ad aliud ,
inesscl. iloc vrro i|uod (cniiiin esl, Tu es De^t, et
qiiod io uniim sulisiiilit 3\ uno : ueque iiovuin iii sc nejiicbaniui, humanx in(clligcnii;e (tiam e( lidftliin
ctii ,
qiiud vivit e( vivo '.
neqiie ahesi a se, qiii>d vivus ^ lestatur prolessiouen:, qu:e (xignitis uativilaiis luys -
KCiiuit (d} iii vivuni. Ac sic in generatiune Filii teriis, et uoiniMe(EniniJiiiiel)ad Joscpii pcr AngcbiMi
(l)ct nalur.ira suain (€)seqaittirincorpor.ilisal-4iioiii- nuuliaio cunlitereliir, Tu euim ts Oeut, ttneicieba-
dentiilabilis IHmis, ii>€or|iornleiuatque iiideinu(:<bilciii mus, Deiin hrcel talvator: suJisistentcni iii (o Dci
Ueuin gigiians : ii*c naturam suam descrit cx iiicor- iiaturam(;) inii^lligenlct, cum in Ueo Ucusinsil, ni-c
pnr^li alque indei.tulabili Ueo incorporalis aiquc in- praiier euin 130'iui cst Ueus qvisquain Uens :iliii^:
dctnuubitis U«i perfieciB nntivitas ,

pcr iioc uiii|i<c sit: quia ipse Ucus, et in eo Peu!!, alterius nobis ru-
subsi^lenti:! ex Ueo Uci sacranitntum. llxc ii:i luii- jusquiiin Dci nun relinqiiat erroreni. Et ha^c quidein
gcnitus Oeus persanciuiu Moy^cn tcstaiur : Viiiiie , Gsaias, iiidiuduain atque inseparaliiiein P:itris c(
videic ,
qvoniam eyo suri Doininut , el nbii esl Deut Filii diviiiiia(ein (eslutus, ita protilieiavil.
pfcrter ine (Deut. x.txii, 50). Noii cM eniui naiura .>9. Ex Jeremia iiiem evincitur. — Jeremias veio
divinitaiis alix, (/} ut prxier se Deus ullus iit. Nain non dispari proplieii:r virtoie, indiscrel* a Dco
ciini ipse Dcus sit , lamen ;'.iim per iiaiurx virtoiem palre naiurai uingcniiuni esse Doum i(a docui(, di-
in eo Ueus esi, Et 'per id, qucd ipse Dcuscst ci In co ccns : Hic Deus iiosUr est, et non deputub:ttir aller ad
Deus est, nn« esi Deus p!,cicr eura : cuiii non cxstct euni. ii) Qui inveiiil oiimeiii uiuin scienliiv, et ileilil
aliiiiiiicqiiod De>jsesl, et |.29 '" *-'* L^ctissil, babcus C eam Jacub pueio mo, et hracl riiUcto tuo. Poti liwc
in sc et qnod ittsu e:>t, et (g) ci. quo ipse siibsisiit. uipra tenam visus ett, el if.ter hominos convers/ii-is
58. Indiviiluc! fains et Filii ditinittu ex Eiaiu. — est {Baruc. iii , 3(i). Quid :iimin Deum in iilio Dci
Connrinat aiiicia il.lci nosirx ver.iin et salutaretn Dl'o lia.Teii(e sufponis? Disce unum Oeuin veriini
prufessiîneiii iderei aujite wam in plurimis S|>irl(us iiitclligere ct confilcri. Nun alius Usiis ad Clirisliun
proj)lieii.'8, per succcssioiies el inu;rvalla lcnipuniin dcpotalur ut Deus sit. DeuK es( cx iia(ura, cx <)',t(l\i-
non den'mai!s religiosic docirina; prcedrcatianeni. Ut la(c, ex Dco, (Juod cnim Ueus e^(, cx Ueo non est,
ciiim pcr .Moyscn ex pcrsona unigciiili Dei dlcla, eii:in) Duiisalrus esi. .\lius enim ad euni non depu-
plciiiore ad iniclllganduni (^^nliiTnareiitur prorcctii i.iinr; i|itia iion cst in 00 alia pr.-ctcr qiiani qu.c
riirsuin sermone Dei pa(risc\ persona virorum exccl- Uci 05,1 vcriias. Q;ild vcriim et non vcriini, qiiid ilo-
soriiin idein prophcti^ S|iiritus per Esniam loqititur : geiicrcin ct nobileni, (luiu' nivci-sum (k) ct divrrsnin
Quuniain in te cst Ueus, et non est prccter le Deut. Tu Kiil) uniiis Dci enieiitita religione coinponis? Uens
(i) Et tiatiiram suain, ul ita dixerim, seqnitar. (i) 0") noii lcgitur in ms. queniadmodum iici|iio
(?.i Imerat se. in Gr.cco.
(3) (ienenim rerilale abesta nosiro eteiHplari.
Ifriouaiure ; lib. vi, n. 19, dicitnr taciaiiiûlo snb- (•') Hic in itis. Ciirb. superscripium es(, ut iin
siantia. diseniH, quiHl e( in volgalisct iii rc.ccnlloribiu iiiss.
(«) in (^xciisiR, es Deo Deits : abinnUt vos Deut, iiiserluin liiil, sed iioii babctiir 111 vclusliorilnis.
nof|i)CPr.s!.i( in inss. quoruiii in plerisqiic di-inde, ut D (f) Uad., l",r. el l.ips., ut
prteter JUMsaltHssil. Mm
ei paiilo antc, subniiii. (17) Id csi, iiu in co Pater csl, 111 liuiieat et id qiiod
(b\ Kxriii-i hir aditunl in</« ; nnllo siiffnifi.inte ms. est, c( iil ei qutt iilius ipse sultsis(4(.
Ilnjns Tocis loco sniiploiidimi tenei. Kxiiressiiis 111 (/i)Caniii(. iHS. ctim aliquolaliis. iieciioii Bad.K*'.
P'ai€ll,n>i coiiiCC , /.>.i' autem nalnrmH ita obliiiel : Cl l.ips. 111511 ll( JC.
e(6i ininus «iiirerc. Hio Hil;iri«8 pro inori' prKcludit (i) .\b sl gciii^niin vunelMt ft veierlbus libris Cnlli.,
lociitii suspicioni, ne Sabcilio laverc eî-timedir. Corit., tiiiiitg., Viiid,, e(c, Aii ex iiiargiiie iu lcxiiiin
(.•) ^:c |icrvclu»li co(lice!(Colb., llcrb. , dun Ui-- irrepsii 1
inig. , ircs Valiraiii, Tlicul,, Gcrin cic .*l(i vcro ()) lii viilj-alis iHielliyeii^. Ai in inss, inteliiiieHles,
nininiilli cnm viilg:i(i)i, in tfuibut lolits etl inte iiut ge- qinHl id eos rcfereiidiiiii, qui p:iiilo anle diciinl, M<r-
nnil : ijuiii non cx iiHo yetiiiu.i. A'<(/i'« rtiii(rf gaam Ihus jric^.iiiHS
cil ; (jiiiii »i»ii em o/inni/c, clc. yk) Sic iiUriqiie inîs, Al qiiiC,>rniilt'i)s<>(tir»>vrt!!no-
'(<) ('.irticiilani in adj.Tinms aiirioritaie mjs. Sic vil qii.>il

:iil cilicin liiijiis :ic su|>oiioris libri vcibo
et lilt VII, II. !i7 : .\oR ciiim ndOMin en quod ex vivo i'uic)iil' (i si^nilbal, iiuii ,idvcr(eiisbac lec(ioiic inajo-
,
ijeneralur in vicuni. rom esse uicinbronim antilliesitii, bic apposuil p,u'ti-

157 HE TRiNITATE IJBIvR V!. 158
esi paier, Deiis di ei filius. tii Oeo Deiis est; prsc- A irim.i mmertuatiliin- imbui.-i ilhi iliHifrti
icr ciim Deiis nun usl, iion alier ad eum (iepuiatur tom luide sibi proiukrii
ut l)eus sii. Iii hls si unum magis quani suliuriuin Tandem od reram fitlem itahilienanm veiiit. F.i qnia
Dcum iuielligesi Ecclesix religioneii) profilcberis, Cliriito itieaso naturnm Dei sequilur, ji verussii /ilivs
qiiiD Palrcm in Fiiio confileuir. Sia vero aimin Dd I poitrema w potiniaia hujm l\ltri ptfrle i?(n.'i i'e-
Deuiii, adeolilariisigiiilicaiionera, sacrauicnli c(eles- rviu ae iiaiuralem, et rtcn iidoplivum, Oei fitiuin este
lis Ignaruti oblendis ; eKira cogniuouein Dei (a) ee, deiMHHtat teitimomo 1'uiris, Filii ipiim, apo$ivlo-
Ucum iii Oeoosse min coutiteas. rum in unum canipirantium, ac isor^'-m Petri, Pm-
li.Josnms; ne« non Mariliiii, ca-ci 'iali,iiamo»v>ii,
131 132 '^raER SEXTUS. Judaiorum, iiucrumdarn in ntiiri pertclitaiuium, gen-

Stalim ai exerdio repratcnlal Aiiancw luer>i per oimies (iust daiiijtie ccifessione.
ferme impivii Romani promncim jrassaiKtt)! ; eujui

difficiilima lura tii, quia errbr et: jsiurimoriim ui- 1. /i<?resis Ariaw 'ste urpent wyro depelU po-
ieiitu piiblicam iibi aurtoriluUm comparesiet. Epi- ttsi. — Non suin nfisoiu--, t!iificilli;iiii nie asiterrimo-
fcopiili tumeii ofjiiio, ei piurimosad leritiilem revo- quo leiiipure scribera ba'C adversuni Viisanism iiujiiu-
eandi tpe adduciui Hilarivt fidn pntrociHitim iuui- jj riiiii li;v:resii)i,Dc« niiiiin crcalurain c.^sc afririiiantcni,
pil, Ariaiuuum partiuin epislotani iii {luiuto Leet egKri'isuin fuissr;imiUis jampcroniii«s lerme r<o»iani
tHiio, ut eain ex lege et proplietit refilleret, e.mnifi. iutpciii proviiicias eccle&iis inorbo p(84ifcrai hiijus
tain, in Itoc rursuiu exsailiU, ut eamdem ex Kvanê- prxdicationis infectis, ei veluJ ad pi:K liilei hiijus nia-
tiix et npottolis pteiiins (.oiifulet. Quam deinde per- le usurpalam pcrsuusioncin, lixigo dotlrini» iisu, ci
currviii, Kodot illiTts expticat ac «ciienum panilit einenlito noKiine vera'. reiigionjs iinbuiis, limi igno-
qui videlicet, hwrelicorv.rn ciamnandorutn ohlentu, raiis difficilein e&se ad euiciulalioMis profecuim vo-
pius Ecelt:siie voces, tiLuin «x Deo proluiiim, lio- iunisteui, quani ip erroris iui sludio per pinrim'iruin
mousiou, lumen de lutnine, el tiiie inilio gcniinin, assensum anctoriâs pubUca: jani seiitcnii.c comiiic-
supprimert lentent. el eisiinclu fidg hmretim inducere. rcl. Gravis enim etpericjloîis est errnr in ^lijrlmis :
Quocirctt ifuod apnd hcereticot viiioiutu esl aperit, et et uiuliiTum lapsns, (jtiamsi sc iiilclUgît, l;imcn
ab Ecclesia daiitiiari declarai, confiniialque ûod iu cxsurgaiidi pudore aiictoriiatem silii {n-.rsuiiiit, cj
ta pie prwdicaliir. nunicro Uîbens lioc (fc) impudeiilix, iil qnini errai,
Tvm ex occasione liuHidnte ratioris. qua compositum aut pnidenliam volil exisiimari ; et qiiod cum muliis cr-
corporeum fore Deum votuiU, si qucd cx ipso anl ex r.tt, inieltigeniiam eise f.sserst vcritati;, duni miaiis
ulcro ipsius genitum etse Filium scriptum sit, ciiqt {] erroris es!>e evi-tiiiialnr 'u multis.
ex pcSerna tuti^taniia iuieitiqamus : oliservai piiiuo
13S ^« '^'^ <^'<"' refei.leiidam qsiid HHuriutK mo-
hixresiin aniiaMtu quidem este, sed prudcnli^ desii- BMi. ~- Ac milii qyiiiem praler >ii)dii inei aiquc of-
lutam : deinde iiegari nott poise, qnia Vlirittus dixe- ficii neoessiuiiem, qoa U"c (c) Ecdcaia; epiôpns
rit, F.x ipso suiii ; el, hoc duendo , se neque ex ni- praidicatioiiis evaiigciir^ debcn niiiiistcrium; lainen
liilu , ueqise ex alia qiuim is Piuris tubslaniia, eo propcnsior eiira ad scribcnduni luit, (juo uiagis
iieqite curti eo ex quo est tumdtin esse teslifi- pliires pcrJciilo iiifidelis i!!it:Iiig«u!i3: delineb;inliir ;
cutiii dmium nefat esse Di'o nou credeie,

sil : utierins gaudium ccnscciaus ex saii.ile inulioruni, si
udeoque humams rationi quts Chritti teslimonio aa- cogoiii* sacrameniis perfecim iii Ucum lidei, im|iia
vertelur locuiu mtlluin eite, ac iicei plura potsent, huinaiiae sinllilis iii&liiutî dctcrerenij es sc Deo rcd-
aliud lamen ei oppotii non dcbtre. Uic commemoraia dereul liepretieK repudiaiis, at'|uc a cibo moMis, qno
htvreticoritin tenleniia, /lua Christum fiiiu.ni ex ifi iaqueuni aves soient illici, in vol;iiuiii sc liberui
aitopliiine, ex turtciipatwni Deuni, unigenUutn ex securJUiii» chgerent; seqaereniurnac Clirisiuiii du-

piiviUqio, et ex ordine quem in rebus crealis oblinel cem, proplietas nuiuios, Aposiiiin^ pr;i'vio>, fidem
priniogenitmn interpreianlur, ad Deum sese. eonucr- consummalam, et s;iluicifi in P.ifns et Filii ciinfcs-
tii conquerciilis ud nodum, qiiod se per Movi';» ei ^ sionc pcrfectani ; ei cum diciiim iiicminissent oie
propiceias deccperit, et ecaiigelicis apostolici.-^que cioC' Domliii : Qui non honoriftcai Fuiuiii, non hoiiorifical
cnlani tio». Jilamtiem pr» se fert ms. V94. }>««. d,^ tiss, traiiqtiilim adlntc. ertoU et inconcussiB : tiun quo4
(ribiKi sliii» rect^niicribus. .\i ia soliseiiitis Iftgereesi, iuler si' cijuieiiiire 't, iuiti qiiod fidei reqnlair. a iMcteno
#1 iHdivernum. Porra, •iiUeslis eî Aih,.i!!ai.itis, Or. it concUio tradiiispi co^tilimlitsitrterrHnersiit. aic aii<»<|iii!
conlr. Ar., t-. 7,1 i , afiei eiwisl Afisni cam s«« tiriucijie Liiciler Cilarii, iih. îorifniitini es^c pro lini Fih.i»
in Tli«lia, Vciium clind diversiiTnciUD •sc disfsmUe me iiDperitiircin intcrpeiUil: Oinr.ca pcsracmi
.'T.oineiita ai
per omnia «liditoiiiiis Patris, posses gentas. intiei:i.isis j('t'(rf,f s/eita iycji. ubi^yie Chri'
(a) l» niM. Goili. el Gcfm. fii«ir<, teco verbi cs. siianos ticiiii no.: crciicre. .\i '.na riovcila pfcetticalio ei
Hic sncraiiiriî cwlesiis ignartti jnMHiieniiir, ijui Detiits leceas riUigio, !iiii prcclfxiu fdei lilatplicinia in pcrni-
veri (ili; verinis pairein osse igno.-ai (jnod qtii oescit, ; cietit salnlit tiia pjr ie prcUtla, nan suuitt edltui limi'
nnmen Dei aoiuiuni scife s.iipiiis afliciiiucur. tem HaineiiuiH peratirare tton viiinJJ, ctc. IniiJ Uila»
(fc) M.s. !i3s. Y;it. !wpju.'io?s/ia'. Nc ss li-
qiiis roj-ie riiig ipse, su(H'iioie Jibrc, lu 50. ii.ifreiicos pr<'W(.ei>$
bii Uiijus iiiiiio ;iiiim<ifn itidiieai. r.tiram îiem tuiic sd li>iem imiversiL' Ecclesise, in na* mn/ie os i.icdcn-
tetnporis in toio peiie «rbo ftJisse eiielinwaBi rece- ; llum Cliriitum Ileum toquitur.
lcnduiii est quod Soerntcs ail Uij. «1, 0. S.1 : Achcda: el (c) iii iiiHimillis nisb. c\pnmiit;r bii jit.riitr.i» HJj
fllyrici civilalei, et reliquiv Occiduarum parlivm EcctS' qiiie Kon inale m aUis rellccf.ii
m SANCTi miAnw rnsrori 160
fiiiwm 111,1 tiiisii itliiin (Jo(in. V, '25), ail boiiorifiiaii- A l'')i(-'r, ei (li\tsiliilis, et roiivpnlhilis, ct (d) cor|iiia
tliiiii ralreiii pvr lioiinnMi) Filii sc [cffrreiit. sccunduiii illos, ciquaiiluiii iii ipsis «si, cnnscqiicn-
5. Httretii Ariaiuv /iii-s. — Eiiiersit ciiiiii pfSlilrra liacorpoiis siisiinens sine corpore Dciis. i Dt quia
ct It-lalis populi^ (.i) priiiinic liics, qu:c iiig>-iiii ^r.ib- nubi» t;i iiitcgroadviTSum liaiic iiiipiis$iiii:« diictrin:v
fcala cuii(.i',;i» ruiiiam niiscranihc iiiortis iiivesii. Noii eipiisiiloneni c.angcliciis niinc crit sermo ; cunse-
ciiiiii taiitiim aiit consiileniiiini {f. coiiciilcnliuiii) iii qiicns cxlstiinaviaius oninem j:iin {i) (c) in primo h-
clinos ciini populis suis rep<'iis urhtum vasliias, aut cct libro edilioneiii liiijiis li:erescos i'Oiiscript:iiii,
frcquemcs bellonim et fuiiebre& inories, aiit ininicili- iiiiiici|iioqiio liuic sexlo iiiscrcru . ul rcceiis leciio, ct
cMx xgriiudiitis populiisa ciiniagla dcsxvlerunl, iii rcspoii.-.iiiiiis ad ^tiiigul.i sulijccla culliiio, per cvaii-
qu iiiium ad cxilliiMi gcncris liuiiiaiii lixresis b:vc fii- gclicas alqiiu :iposli.licas inslilulioiie^ iHviii^ licct i't
iicsia grassat:t cst Dco ciiiiii, cui uinnia lii iiiortuis conlradicciuibus senstim veriiaiis cliclat. Dicuiii
vivuiil, li'ic siiluiii pcrit ijuod sibi depcrit. N:iiii ju-' ergo.
dicalurus Ipsc deoiiiiiibiis, et pru in:ijcstatis su:c ini- (5y (/) Exeinpluni blaiphemiiv.
serii ordla p<en£ njcritiiin igiior:iiiti niuder:Uuriis cr- 5. .'Irii el asseclaruiii ejiis <id MexnnJium epi.stolu.
rori, iicganles sc non jnin juilio:ibil utiqiie, sed nc- — ( Niivimus uiuiiii Dciin), s<i|iiin inreciuiii, suliiiii
gabll {Mttiili. X, 5j; vid. Tr. pia/. cxl,». 8;. B senipitcrniiin, soluni siiic initlo, solum iininorialiia-
4. Quam mbdolt' cirui jiium effundal. — Ncgat teiii habeiilcni, solum optlmom, sohim pnieiiiein,
cnim, ncgai fuiens lucresis sacraineiiliini vcr* Udei, oiiinium crcatorciii , ordiiMlorem ci disposilorcin
ad impielalis sii.c docirinain leliglunis usn principiis, iiicon''urliliiIein, inimiitabilem, justuin et optlmiiiii
ciim inlidelitaiis siix exposilionciii, ut siipciioriluis lcgU el pr(ipliet:irum ct novi Tcstamenti. Iliiiic Oeiiui
libris coiiiiiiciiir, it.i coepil : « Novinius uiiiini Deiini geiicra^se rilliiin uiiigcnilnn) :intc uiiiDla êcubi, pcr
solum liifcctuin, soium scnipitcrnuin , soluiii sinc qiii'm ei s:tculum ci omnia fccit. Matum uutcm nini
iiiiiio, Siiliiiii vcriiin, solun) iininorlaliiateiii liaben- piitative, scd vere obsecutum volnniaii siia", iinmuin
tcn), soliim optimam , soliiin iioiciitem. > .\d id cniiii bilcni et iiicoiivcrtibileni, crcaturam Dcl perfeciaii),
osurpaiiim proficil pi:c ronfe«sioiiis exordiuni, qiio scd iiun (4) sicuti uiium de creaturls; facturam, scd
ait : 1 Ununi Deum, ct solum lufeciuii., ct soluiii iion siciili c.clcra! lacturjc ; ncc ui Valentinus pnila-
slne iiiilio . > ut pcr h.vc, qiiv icligiose verbis "slcn- lioni'm Natiiin l':ilris coniineiitaiu»' cst; nec siciil
inrenliir, cacieri iinpie subdcrciitur. ISain post iniilia Manicbxus pnrtein uiiius siibsiaiiii.-e 135 Palfis Ni-
alia, qu.TC de Filio pari quof]iie simiilai:p rcligionis tuni cxposuil; ncc siruti S:\bellius, tpii uniunem (o)
134 prnfessione protulcrat, suhjccil : « Creaiiiraiii dividii, ipsnni dixil Filiimi quem cl Pairem ; sed ncc
Dei perfectam, sed non(l) slcuti uiiiim dc crcaiuris; C sicuti Hieracas luccniam dc hicenia, vel lainpadi'iu
/actur.im, sed non slCMii cxlerce niclunc. > El post in duns parles ; iiec qiii fuit aiite, posinindum iiatiim
niiilla alia, qiiibiis, veriiaiis inierjcclis coiifessioiii- vel siipercreatiim iii filiuni, sicuii e< tii iiise, beatis-
bus. (/>) b.Treticse impictatis obumbrareiur iotentio, sinie papn, media iii ecclesia el in consessu freiiucii-
ut subsislere eiini de non exstaniibiis argnt* inler- ler cos quitalia liitrodiicunl reiiuisli : sed siciiti dl.\i-
preiaviiMiis siihtiliiatc dclendcrct, ait : « Et aiitc J.f- mus, voluntale Dci ante lempor» et saccula creatuiii.
rula creatus et fundatiis, iion er:it aiite quain iiascc- ei vivcre et esse accipleiisa l'aire,ei(S) (A) glorlas e
rciur. > Posiremo quasi rcbus jam omiiibus validis- consubsistentc Patre. Neipie enim lâlcr d:in5 ei oiu-
sime ad inipictaiis (c) dcrensioiicm ciiminunilis, nc nium haTcdiiaiem, rraiidavit seiueiipsum ab his qu c
vcl riliiis vcl Dciis intelligerciur, :idjecit, t Si cnim non fncia nbipso lialicnlur : fons cst aoiem omniuu).
qiiiid i"x ipjo, ctquoii ex utero, cl qiiod ex Palreexivi ^ 6. I Qiiapropier trcs siibsi:inli* snni, Paler, Fi-
ei vnii, velnt pnrtcni cju.<: uiiius substaiitia?, ct qiiasi liiis, Spiiiiiis saiicius. Et qiiidcm Dcus c:iusa csi
prolaiionein eitendens iiilelligilur ; compositus erit omiiitiin, oninino sine initio soliurius. Filius auiein
(i) Sicuiinmini de crealnra. (5) llaec epigraplie deesi in nostro lodice.

{i) lii i;uorio lc(;eliator in nosiro codice; sed anll- j, {'>) llic rcpctii sicuii unum de nenturu.
qiia iinim cmcndaiiiin csl m primo. (S) f.'/orii!!is.
(«) lii viilg. proxima Al in iiis'. proxi;»c, qiiod rc- fidi'lprofc^siiinem. Qiiainqiiain stib allo rcspccui liic
fcriiir ad ewriil. Iti lili. i. n. 25, Aril ad Alexaii- ipse libcr pn.xiine lesiui nHncupaiur, Lrasmus lii»
(Iriim cpistola dicilnr non olim edita. ad marj;inem adscripseral, F.go »<-ro >ion dubilo TttiM
(ft) F.diii , hvjut licerelicee. Uectius aliesl hujus legeiidtim iU in quaiuof librii, cique o-lea siilistripMl i
a iii<:s. Lud. .Mir:i'iis. Niiiiiriini noii advent-riiiii seriiiiHii-oi
(f) Sic m«» Kiliti vero, profeuioiieni. hir liabiri do pcrflda Ari:iT>i>riim e|H»li>la, t|U» bacic-
(li) Fdililiic,rorpor«iM;el, iiilra, L'(>rpui. Magis bibi nos iiiiico, iioii quiluor libris cilita ctl.
coiisiani il:iiic epinrsi.licn in prios viilgalis omissaiii
iiis>^. (P
Hocj^niinres inss. cuo) viilgalis, in quarla licei.
(t) retiiiiiimiis cx potioribns niss.
Puu Valicani, in prinio rr/ quarto licel libro. .Vnii- Rdili,qiii, lib. IV, pnclercli:inl iiiiionrm imlucil,
(t/)
qiiiorc!! aiilem, iique nuincro pliir'.>s, in })Tiiiio licel h!c ixliiboiit iinionem ditHdem : ulrubli|iie rcfrag.tnli-
libro. Qiijp leclio nuliis e« oiiiccrior visa csi, quo iii bus iiiss.
inen'.eii) ciiriim minusc id.n, qiii aiiiii|iios cx conjcc- (A) In vulgaii», llb. iv, (j/oriori hii vcro ciim
,
luri< corrijiiiiii. C.iii f:ivci qiiiid librr siipcrior, ii. 5, OinnibiM iiis». (//oi-tani : sed Vrroie liliraii"iun) lilti;-
noo q-iiiiliii sed xcrniif/iKi iippellcliir; ct hnC, illi di\|. r:im n adjccliiii jaiu monuimuii {tvl. lOti, hoi. j
niiis, qiih scciindiis csl cuiiir» perfiiliini Ariaiioruiii edilioiii» iiiiflrir )

161 Di: TIIIMTAIK LIDKK VI.
siiip. lciitiiorft i.IiUis n Palrc, et anle sxcnla cre:i(iis AOi':""T'."'> ib''""' Mipeiiorihtis li[iclus (sn7. iv et v)
cl rniiilaliis, 111)11 erni aiile (|iiam iiascorelur : scil siiie de Den ei l)eit,eiDeiiveio ac Deo vero, etinUeo vero
leiiipore .'inie oiiini;i nniiis, solus a solo (n) Paire pntre el in Deo vero (illo uiio vero Deo iiileHigeiido
(\) subslilii. Neceiiiin esla-lcriius auleiislernus iiil scciiniliiiii natiira: uniialein, non sccundum pcrsonu;
simul iionraelus cuni Pairc (h), nec siniiil cinii Palre iiiiiiineiiu ei legis et propiielariim pr;edicaiionibii;
liahei esse, sicnti i|ui(.laiii dicuiil, aut aliqui, diio iion do( iieriiiHis ; lamen perrecia ('«) lidei hiijtis absolulio
n.ila principia intioiluceiiles ; sed sicul uiiio el priii- C!t evan,;rli(;is alqiio aposlolicis est pra.sianda dnc-
cipiiim oiiiniuni, sie ci Deus anie omnia csi. I'iii|.ier triiiis, iit verus Dei filins Deus non alienx a Pairc
qiiod ei aiile riliiini esl, sicut ci a le ilidioimus niedia divcrs.i>que naiura', sed cjiisdeni esse diviiiiiatis, per
in ccclesia prxdieanlc. Secundnin qiiod ilaqne a Deo verilaiciii nalivit:ilis cxistrns, possit iiilelliî. Nec
csse h.ibet, (c^ el glurias, et vivcre, el oninia ei suiil sane qiicmquam tiiii amcnteiii posse cssc exisiimo,
Iraiiila , seciiiidiiiii lioc, princi|iiuiii ejiis est Deiis. qni Oei de se pmfessiones aut cogiiitas iiou inielli-
Principatiir autL'ni ei, uipole Deus cjiis, ciiiii silaiilc gai, aul inlcllecias a se (fljnnllei iiilelligi,ant enien-
ipsum. Si eniiu quod ex ipso, el qiind ex uiero, ei dandas pulot liumaii;e opinione priiileiiliuv Scd anle-
i| '
lod ex Palre exivi el leni, \eliit pariem rjiis iiiiiiis ipiam res ipsas saliitaiiiiiii sarraiiieiitorum loqiii
siibstanii* et quasi prolalioneni exleiidens iiitelligi- j^

(.">) incipiamus ; nc in îliqiio sibi, edilis li;crplicnrum
lur; eomposiiiis erii Pater, et divisibilis, el cniiver- noiiiinibiis, h.eresis professio blandiaiur, demons-
libilis (i), el corpus sceundiim illos, et, quaiiiuin in irandiim est oinne liiiius argiiUe iiialili.fi velaiiicn •
ut
ipsisesi, eoiise(|uentia co. poris susliiicns sinc cor- per qiiod se virtis bitens coniegil, per id ipsiiin
pore Deits (d).t ((!) proililum (h) sit cl revelaium, el ad bl.indieiilis

7. Venenum in liacepistola liiteus. — yuis non bis veiieiii inlelligeiiliam public;r tonscienii.Te sensiis iri-
senliai lubricos scrpeniina; vi;e (lexus, vel (r) lor- irocai,
tiKksis spiris nodos vipercos non iiUelligat, quibiis 9. Yalentini commentii. Ecclena ah liisolieiie. Pro-
vencnati oris 136 l'i'iiiipa!is polesias collecio iii- Imimiis nomiiie hivrelici iiatniiaiem tiiiuuiui aboiere.
flcxi corporis orbe tomjiidilur? .'cil exlcnsis (inini- — Voleiiies igiiur lia;rciici Dei filiuin noii ex Deo
biis aiipie ;ibsoluii.s, loiuiii oceiiliali capiiis viriis pa- e.s.se, iicqiie (/) dc ii.iiiira et iii natura Dei cx Dco
lebit. Iiigeriiiilur eiiiiii iiobis prinium iiomina venta- DeuMi naiiiin, ctim jam superius commcinnrassent
lis, (5) {() nt virus lalsiialls iiiiroc;ii. Bunuin iii iire Hidim Deum solum 137 '^cum, neqiie adjecissenl ct
cst, ut de oorde nialum Mibe;ii. Ll iiiier lia^c iius- piilrnn ; iii iinius vcriiaiis csse Patrcui ct Filium cx-
quain audio «b bis Deiiiii Dei liiiuin dici : nusquain cliisapropiiciaieiiaIivit;itisiirgarcnt, ilixerunl, i"Ncc
Filiuui mvenio iia priedicaiiim esse, iiuod filiiis sil.
q ul Va!entinus piolîonem Natuni P.itris comineiila-
Noiiien Glii ingeriiur, iil naliira lacoaiur; iiaiuia lus est ; » iilsubspecie h;vrese(is (j) Valeotina', no-
adimiiur, ui iiomen alienuiii sii. Il.erescs ca'ier;n iiiiiic |irolaiioiiis improbalo, iiativitniem Dei cx Deo
prieieiidunlur, ul de se li.cresis mciitiatur {Itleni iio- iniprobaient. Valeminiis enim ridicula (|u;L-daiii el
ittt Ailianiii. Ur. i, p. 515) Unussolus Deiis et soliis i(Kila coiniiicntans, ciini pr;cler (iriiicipem Dcuni, fa-
verus iiigeriiur, iie veruiii ae propriiiin Dei (iiio re- niiliam dcortim cl iiuiiicrosas (7) (k) ;elernilalum po-
li'iqu;ilur «sse qucd Deiis csl. tcstaics iniroduxissct, (8) luiic prolaium Doininuiii
S. C'itiU jum sibi tradaiiUum ]>ro]wiiat Hiltirius. — nosiiuin Jesuiii Cbristiim niysleiio occull.e volunta-
(1) Subtiitit. csi pnvilicanda doclrinis,

(2) Et inHlabiiis, iit supia in (|uar;o librn, ctiain (,")) /iiri;^miU!.
liie aiuii|ua manii adjeciuiii csl iii iiustro exciiipbiri. (U) Proctilmn ct revelaltim, ad blundienlis, clc.
}.>) Vt vires [aUilaiis inlroeant. [') .€taluin.
i) Fidei hujus ubsolutio cvangeticis alque aposloiicis J uni prolatum.
(8)
(n) In anlii|uissiiiiis mss. S. .<(;iriini Turon., Vat. alteii aiilem, toluin crcidtai.i cupiiit virus : qux quo-
bas. et Colb. a solo subsliiit . non male, si lib. iv iiiam (iblinuit, nce a noliis miilaiur.
sibiconslarent ln graico aulem, vnb toO Ttarpoi;
(q) Edili, iioiit inieUitî et iiinx, liumunce opinionis .
JriTxn, oinisso solo. D prudcnlin. Conriiiniiis optiiiuis eodcx (iolb. cum

(Ii) tdili liic ailjiciunl, fuit sempcr; qiiod lili. iv Coib., eic, nollet ac posl.u siinragaiitibiis Mail. el
mcliiis iiiniitiini, ibi et hic eonseiiiicnlibus in.-s. Caiii., hiimanai opinioiie priidenltw. Iliiin;iiiaiii pru-
(c) lii viilg:itis, el qloriari. Iii ins. Val. has., el cilo- (lentiani, (pi.c varlis opiiiiiniiliiis iiiceit:t lUietual ,
riaiis el uinciii : in alils, ct glorians el vivere lidci ceriiiuiiiiii
: iiieni iiumqiiaiu pnep.iiiendaiii consiaiiier
niciKliim quod siijira. iiiculeal.
(ri)ln uno ms. pnst vocem Dcus, siibjicilur, Veri- (/() M.^>. prodilum, el revelali m, ad blandienlis, elc.
tas : addiiin m.iiiiis alieii;e, qtta ssiicii Doctoris vciba (i) llliiJ de iiiiturn, id cst, de subitaiilia.
ab li;«ieiicoi uiii diclis seccriiantiir. Excusi Va/f«(j)iiiiW(i': rciiilciitilius niss. Sic
(j) ,
(e) Edili, loriuosi spiriius : castigaiiltir ex niss. i, vulg;ilis eti;iiii coiisciiliciitibu»

lib. II, II. , lepere
Eadciii siiiiililiuline fall.ices baercsis AiiaiiK tcrhnas est Vnlriiuiios iion
, Va/fiiiiiiiiDiu.s. Iia el iii libiodc
sic repr;csciilil .Mbaiiasius, Or.ii coiitra.\r. p. jlfi •
Sjiiodis nnn Aiiani
.Irii ipsiiis Aiii laulores iiuhcii-
(hd ista hwresis iwn digiia odio \neril, ciim ilhi per paiitnr, ct supra, lib. v, ii. ii>, in aliquot proUenoia.*
(lilfidriitiain u sitis eliam ocaittetur, el qiinsi serpeiis [o- luss. exliibetur Sabellia lia-resis.
•.'ealui !
(A) Iii quibusdani iiiss. irt::liini. Iii aliis nouiiullis
,
{[) Ila perp:iuci reeeniior. s mss. cum vulgatis. vanitotum Rectius ia c.cieris libris , (fternitutuin :
Ca'ltii vero habeiii, »( vives [aUitaiis iniroeant. Iluic qiiod hiiinum iiomcn csi vocis gru:ca; atwv cx qiia ,
lcciiuiii favel illiid, fi;»i)i«li oiif jirincipalis pmcslni; (voncs denoiuiiiaii stn:!
ids sANCTi iiii.Ami titscopi m
lU aaseruil. ilam> «rgo inniiein prulaiioiiein, iriiierarii A c<«^ nriii> ingeiiluin ost!'iiJI ilobiiii, i|iij-, ail verll.Uviii
ac siiilii aurtori^ furure <)iui-8itaiii, ovangelloa jiqiu-. iii|i>it:itlb abuleiiilani ,

prolniinnis iioioen cxsiiii-
:i|'()!il(illcj Kct'lesl:K iido!t iiosvii. Igninat enliii Va- giteret.
lcDiini (t)(n) hytlinna, dl tileniiuin, ei i«r <l«iioi> 10. UaMohifum daiiment , ul iuMvnov niniovtant.
:riin:ia : {h) icil M^nt liitiil iiliuJ i|iiain iiiiiiiit Utium K(cleiia neicil iit fitio pnftionmi bH , ifd plf.nitudi-
imirem »\ i|ao omnla ddiiI, ul iinuin Ikiiiiiiiiiin iiOb- iiem. — Tenol vero i-tiani in cieieri» «jtisdam M-lii
iriiin Jesiiiii ChrisUim pi^r qiiem oiiiuia, iKiiiiin ex su Kinali|,'iiaiii fr.iiidiiletili.iin, •llceiit : i Noc •ieullb<
|ie<> Dcuni. SiMi qnia ua Deo Uciis (r) naiiH, ii«>i|ne iiiclinpnfi partem uniiis niibstaiitue ratriit Nalum et-
)i«r nativiiiiicui :iu:ini Deo aili^rnitnAve iiuoti tie.ui» lini, piiûit. > Nrgalit anporius prolatic.est, utiialirilna nft-
ii(>i|tie i|igo iii iiativit.ile iioti l>cu$ e.«l; el <|iio<l Ueus garetiir: nunc (|uoijiie tub UaniLlixi nomiiio (*\ iie-
<;si, non cu'pii css«, sed nalus (d) ot l)ee e»i ; el g:tii(lu iinius substanii;B inrcrtiir et portio . n« Deus
(|ii<i() Ha^.>itiir, kI i|)!>uiii secoDtliim huiii'.iii:u ualurai ei; Dco osse credsiur. Maiiiciiieus enim abru))il iii
sciiauin v^)i.-ttir :iise pr«:»iijin, ita m prulutiu ipi>a iniprobamia lege ac propliciis furorls , et illubuli
iiutivit:u asbe «kistinieiur . iilcnco ieiUJtiiin esi pcr qii.iiiiiiiii JN se e^l prdfossiis xssertnr, el (2) (f) solis
Y:il(:iiiin< luercbiin |ir<)laiionli) nuriien oxclii(ii , ne iiiii nusciiit ctilior, Id qund io Virgine fult, |MHlloi>eni
nitivii3ii:v viirlla» pcriuanotel ; quia pi'oUiiiuui6 In- g nnius $ubsi:iiilia; pr:i'dic:ivit , et iil Filiuin iiiielligi
ti'llig4>nua, opinione teirena, noii mulium csset atia- voluil , (juod ox Dei snbsunlia parie allqii* dediic-
iHri larreii.u iiaiiyli:ifii alieua. Nrfiura: buinanai luiii :ipparitci-it iii cariie. Ul Igiliir iioigt^niii Rlii nn-
i.ird:! ac liiriiuilis ad iv» dlvliifis iiiiclligoniia esigii, tiviias, et unius subslaiitiat iiumen totlerelur, poriio
(le liis, tjuai seiiiel dicia a nobm sunt (tiL i, n. tO et unius substaiiti:v in naliviiate Filii prarKnitJiur: ul
lib. IV, i|. i), fr«(>iieiuiiis sdinuueri, ne t:aii«l'acere qui:i profane ca ,
qu» ex portione unitts subsianlia;
sacniineniis dlvinx virtiitis, liiiniaii:e conipar:itioiiis naiivitas asserla esi ,
pr.-edicatur; primiun n::liviias
exuiiipl3 credaniur ; sod lautum ad iiubucHdum spi- ips.i noii e»sel , quw iu Manich;ec e«»el e* '^rtionis
rilillkT de c«i>tcsltbus seiisuin, specioni terreni ge- professrone danm;<ta ; tiiin detniia n<inie.t ae fldes
licris afTorri, u( per liunc naluraa nostrit^ gradum ad unins subsiantix tuiiereiur , qitia apud h.vreticos ex
iiitfi;ig?nlis3i iJiviiix B!;ii;!ii!iteiiii» prfvehamur. poriioiie coropelerel; et pcr id non ex Deo Di-us
IS^ I-'jii . M aute.n «.•'cii.îiNui hninsiiariiin nativi- csscl , ((,') qw>d iii eo divln.x' Qstura; pnipnelas non
lauiio piolîn)uca, lî ii?'ivit!is :(rsl<irsnda {ui. «lisr iiiessel. yt.id vessiîs sollieiltKiines 139 enienlila
iiinar.il), Uiii eaiin ur.us ex nnof-si, c) L»eus [laiiis religiotiis sfieciu inipius forur simulait Manicbxum,
ci I>»o csi, sffiTt lantuii) sigiiifiivtionis iiitclligen- sucunduiA hsereiics in8;inix pnedieateres ,
(h) pia
l!:ira lerreiia nalivjtas ; cu>'.eniin non satisfacit com- C Eccieslse lides datnnat. Neseit eniin in Filio portio.
paratloiiis oxemplo ofif'o nascentiuni, qiia; h;ibei in iicin : tctl scii Deuni lotum ex Deo taU> : seii ex uno
so et coit'jio, ct ciuiccpium, et teraptis, ei pa.rium ; iin-iin; r.on desecium , scd naiuui : soit naliviialeni
cun) i)eu9 e\ Deoiiaius nihit aliud inteliigendus sit Dei iiec diminutiouem esse gigneniis , Hoe iiitinnita-
e:>6e. quani nutns. Ei ijuidein do dtYi>ia>. naiivitatis, tein e.s.^tc. 'lascemis. Si ex se scii , iiif^ calumiii;>in
sccuiidum lidom evîngolicaoi alque apot^lolicam» ve- (5) (i) leiiêrarie usurpal« scidiiii» : ei vere de Do-
rilaie suo loco iractabiuius : inicriin tamen hxrcii- niiiio siio didicit , uauvii^.iis suae tcientiam permiile
(3) Temere.
(i) Soli ftii.
(n) t!a cutn ms. Corb. Iii aiiis vcrn, b§lhanam. At. lcni hic imim fjbflanlitB ptriio ,
Krxea lingua , qua
iii prius vtil;;atis, tyllionn*: niaie. Uiiiiii: eitiiii b;iilium, rir'iiii'ii> C(l!l:i h:);C (;jilstola, dicifur, (Kioa; 6,uaoO<r(ov.
iil est, profiirdum (qiiod Kpi|ihntiii) tesie httr ixvi; Uiiuc lii|t!c.i \r'anos vi.cHhiiliiMi juootM-iov nou post
II. i. iiesiodi c/irtos er;it), ni.ii pltires utliniiit.-b.il Va- Nyc;i;naiii !.yn<.Jui» laiiiuio , scd el iiute , valde exii-
I.'nii!i!is , ui ceri:cii; r si aptnl !r(;n.ciiiii Mi. i c. 1 , , iiiuissc. IIoc ciiiin rursuin expl.iilere conantur , nbt
'I rrtiili^fanaiii da prTscripi. cap. 40, Kpiphin. Ii:i'r. aiuiii : Si enim quod ex ipto, ihlul piiilfm tjm uniiit
x\xi. Pliilasirinni, eic. Fabnlas illins it;i piiticis coio- siibilanlKF, cr;i'Ce roO oûoovjiou
|>lcclitnr Tcrtiiiliaiiiis loco cil&to: Dicit iii primts entc (/) lii Kdiils , s.>titi( siii. Iii uni iiijNtein M<'li>.is iii at is, foliisui. Man(i:lia;i eiiiii), iiii tra-
ci iiCFiiu.e.'»j : i-i qiiibits vilam empisse «erhum cl dt i* dil.Augustiiitis ^d v}iiodviil|ile,t)ii), lijer. Ji.vij (irBfioiit;i
;
qitibii.1 rurmni ncii'kiM honiinent et Eccteiiain (en pri- faciuni «d talein per 4ieit\ .jiMiîiHvcriintncuiîitKii. /.ii-
iiciiii :r«ntiiii ogdii.fJcn»); sfrf iîiim c.c his quoque pro- ct;ni(/ue tiitdui corporiâiii, itiqull siipcnus , Dei liituNl
ceeniste 1i eeoiiat , de si.rmouf iimcfn el riiu atioi 10, este nnluram. Porro hic iii-jciiK eultvr iileiii esl qiuxl
litinr cste ironuni iiiacuntiiilii elc. Buihon aulcm ;ipiiil . fMriutidii rudor. Ideo aiileiii, puto, ait Hilîrins, icfi*
.'ii.tiquos iii qiiartu c:isa sic accepisse vldetiir ililarius ruilor adjiiiicio sui. qiii<( sqI prupter honillieiu, noil
iit 111 rccio qitasl |6'v9(iv ûOwvov
,
ex quo coijficcre : proptcr soloin homo.
oi liciiit, btjihoHnm qiioinDdo iii .Maltk. c. <C, ii. 4,
, ij) Val. bs. iiis. neqne in eo iliDtniP niiiurat pro-
ci c. tS, i\. 8, ir.eoilieiam. prMiM inesii-t (}iiid veiiviiif l.'mii:>ui/i/ic4, ctc., Iibris
(b\ Sic niss. ICiliii vcro, ncnflt îtiin alitid. a;iis 110 li c pr;»leraiur.
(e) Verhiiin Kniiit In !>Rin edilis uiiilssum rcstilui- (A) Cdiii. piie. At ms^ |i. hncoi, fldes qu» pio
tiir ••x m»H. ac saiio sciisu liiMiioiisioii pr.cdic,-«t, M'it>;cb:e«itii nou
(d) lii prliis Milgalls, ncDeo /)ru» ;»( .- abant!}! vnx socus liaiiiiiat , atijue i|)Si Ariani.^Sic ei>ii)i sil i velle
f/fiu, 61 abest a iiis.<< Filitis i.(>jalitr eceiitsse; quia viilctur, iitdiiriiiiMi Aif rtriiciy iiiMnuc |'it'.:iiira''ji't-«. Nain
i:v lico nalus itun f;i(ius, siibst.intiani ac iiati)rain
, Ji-ciiii«u»< |»'o iiii iiiJKir scu (V'/i'i' cc
,
llit»rii> usila- ,
Diii (ibtinei, cujus uulluiu cst iiiitiuni. liiiii csso jain ubscrvavinius.
(c) Sula cdilio Tar. negundo: luendoso. Quod nu' (i) ita lUbS. Colb. ac Gerni. In pleriKquo alils «n- ,
Ifi3 DE TnLNlTATE LIBER VI. !G6
ii;isceiiii. llicc enim ila ei a Deo uiiigenilo oompcria A nec sicui Hieracas, luccriinin do tuteriia , fei iûnpa-
(uiil, quud Paicr ei Filitib iiiiuiu euiil ,

quod pleni- duni iii duas partes. Nuu i|ui liiii. aiiie, i'.(i:iliiioJi:n)
tudo deitatis in Kilio egl: per quod ei |iortiimoiii i nriiiim vel supeicrt^mtim iii liUutti.* iiier»ca8 nec-oieitl
uiiius 6ub6taiilii« (o) odil ad Filiiiin, el per i;aiiviiaii:i > Uiiigeiiili nativilatem , nec ev8n);i;'iQ'iûnt aaciiiaienr
vcritalfMH , verx diviniiatis propiieialein veiioraiur lorum rirlulein adeptiis , unius lucoinie diio luniina
iii Filio. Sed {b) reposita pleiiiore siii|;ulariiin rcpr.Tdiiavit , ul lychuiiriini Lipenita dtvlsio subslan-
FpoiiBioiitini absolutioiie, per relii|ua curramus. liain Pairisel Filli aemularetur, qtiat e\ iil::iis Vo^culi
M. Siibellium re$puunt , ut ualura; iit fatre el Fitio uiigiiine aecendereiur in litmen : i.'>iit(j'.:.i;:} cES^'. inir
uuiiaiem auferani. — Namque id sequitur: € Nec »ic- staiitia exlerior, (/i) ut bie) in luceina, cuiiUivaûa lu"
ul Sabellius ,
qui unionein dividit , ipsuin ilixit Fi- iiiinis utriusque iiaturam; vel oert» iii !arit|!ai' iUipyra
liiim qiifni el Patrcin. > ignoral evangelica atque (i) eodcm iniexi:i , ulroqite ceiiiie iucaret , esseiûe
a|>o8ioUca sacramcnta sic creiieiis Saliellius. Sed lioc inedia iii»tcrie« lumen cx s.) utr;im(|tie piotond>^nii.
non siin|iliciter ab honreticis {e) in hxrelicn damua- Hac stultitlK buinsnx ertor invesil , (iu>» .ijuetl :-.a«
tiir. Volenles enim niliil iuier Paireni et Filluin esne jiiuiit , ex se pollus quaiii ex ileo s;ipiui)t. Bed quia
uiiuin, tlivis.t! a Sabellio uiiioiiis criinen exprobraiil vcra! fldci pioreMio est , iia Dciii.i ex Uâ Baiiim ut
ciijns uiiioiiis divislo non ti itivilaleiii iiitulil, sed B luiiieii ex lumiiie, niiod 8Hio detrimRuio aiii> iisturairi
ciimdcm divisit (I) (d) Ih 'Virgine. Nobis auteiii in siiam pra'siat ex scse, ul det (i lod tiabti', ot qiiot.'i iii>T
coiircssiiine naliviias esi : ct unioncm deteslaiites , (lerit habeat , nascaturoiiO qu<>ti sit ; cuii) mn iVmii,
iiiiltaiein divinitaiis leiiemus; scilicei ut Dcii.s ex Deu (|iiani ijuod cst , niitui:; sii; ct nativiind ««ccepMii'.
((') iiniiiu siiit in genere nature , dum iinod per iia- quod erat ; nec ademerit quod accepit ; siijHfB ninjiH»
livilaiis veritatem ex Deu in Dcum exsiilil , nm aii- qiie uniim, dnm ex efl qiiod eslnaf.citi^r, elfjtiat! nas»
iiiide quam ex Deo esê substiterit. Quod aulcm non citur, neqiie aliunde, neque aliu-J ONt; ssi eaiin lu»i:3it
aliundu qiiam ex Deo nianet , m<ineat iieccsse esi ia ex luniiiie : ut ergo fliiei litijiis snjt .iigesSia ai'C3tei>'2"
ca vcri(:ite qua Uciis esi: ac per lioc uiium eiinl lur, llleraca; liimpas vel lucern?. amea «oEUies)"'
ciiin qui rx Deii Dous est, iieque aliud ipse est, ncq'ie (li ci luniiMe liinniiiis «hj4fi& 6ii ; an ui^ SrCii<gi)>£9
aliundc i|uod Oeiis esi. Mcirco auieni uinoiiis in tâ- exisiimelur, (juiid impic liisiiiin ei MiS!C«4aR'A<iEmB
licilio iiiiplctas piui-teiiilliur, ut {() Ecclesi.c lniei uni- i):iium esi. AUsiiie, absistc in.t!iie:.irij6 tirasvP hfflPiiiT
laiis rellgio 140 anleralur. Perseiiuîr domdn ct C'ir«i;i, nei; potroci.iiuia ee<;UiS(,nii'.icsB fidci hi&r^ soip
( cier.i lijpreiici iiigenii artlGf'la , iie fiTi'! si's,;iti>Kis !icit:e .ti.^rri.ionis cpiuione 5Stfili?e, Kiyi aorpfiFsis
iiiagis qiiafA ver'S sullicltudiiiibus , miilevoiu» inlcr- 241 secuBdiim ,»»a , Bi!«l (2) ij) icaiiiinaai ja Ua
\>rf> iil:eii:c siinplicitatis existiiiier : osiiii.^-iirus loiiiis C i eSnis esi : quod Daus c* , Deii« kXura cst. Nibil ia
pri>ressii'nis (/;) eoiicUjsione, in qiiein se exiluii: inse- so, nisi viftue, iii$.i viia, iiisi itiS, uhi ircsiiltiio, i^si
iiii>sio uin subdoli sermonis instiiixcric. spirilus est. Materies tiebeies nat».ra iila n3>: rt:£>'pi^,
\t. Lumen ej) lumine Ftlium Hiiroca» prave itstelli- ncquc ex dtversis constat ul niaiiei^^: Qein ^ c.i fni
ijii. Qui iHielligat Ecclesia. — id cnim Beqiiilur : e Sed Dsus, quod cst pjiririarci. : et peifajiiHCRe Csus rtiJn»
(1) In Virgiaem (2) lo aii'ciior!> inoniusn.
wcre: in Carn. et Mart, , lemerilatc, In viilg:ais au- {{) Tres Val. mss. ei Si!y., erdciw.s>iut> f,dei. Hoe-
tcin, lemeritnli. rusi liii: oppoiiitur Eicic.sia : ciijas Sdei est nrii.t'.is
(a) B:id. adii. Er., Lips. et Par., nddii : ciiieiidmt rp|i!<io, quia uiiitaiens iii Trinitate ei ereiiit et vsnii-
iiiss. Odit i|iiippe Ecclesh pnriionem ,
qii;c ainat et raliir.
pr;i'ilirat iii Fillodeiialis plcnlludip.efl). ((/) Ediii, conclusionem: emend.ititar ea wAfi&.
(/)) In ciiitis, 5i'posJ.'(i. lii nis. Carn., deposita. Mi- (h) iii viil^. , ui olenm. Al in mss. ut o!ei )aciL& , ,
gis pl:icet cudi Colb., Silv. et Germ. , reposiia , hoc voce enbitantia. Iii iiac sealesuia dulur suh ium;,. i'a-
csl, dHdin. irl et ^''iltu pricr ,

qu.<H
sii ; aii uiroque pariiupUa
(() Apiid Par. dft-ideralur, iii hcrreiico. Propria al- (jiio seiisu reprnbaiur iioiiiousioi! lib. iv, uuhi. 4
iHn; oiiinilnis ii(>ta in h.ic erat Salicllii ti;i'resis, quud D (i);Soia cdillo Par. («jpjfro eidan. Pajiynu vci pfl-
iiiilonom iii Deo prxdicarel al qiioil uiiloiieiii lii , pyriiiii est licfini Niloiica., cuju. ww vxî'. ij<<iis fuil.
Cliristo dividcrel iiiiniis iiinotescelcit.
, Iloc :tiiicin K\ eo ciiiiQ«'leb3ntur ciiart* , vfeks , itêiiis , funas
fiaiidiilentiT, non illnd , exiiriiniiiit li^ritici ; iit ci- iiaiiliri, rlc. (Jsiis i|iioqQe ejii>i ud cereou ac iarnpdilîi
iliniicns iiiiioni.'in In Deo deti'St:iiitcs, ot disilnctaiiiKi iiieiiiinil Cregoriiwi Pîpn, I. i iiiil.c. b : (/t.".rmi hm-
pcrsonaiiiin lii intiira aeqiialilaleni prijnteiiies , cuin padcs cccUsiie iniplevit. aqun atqai «x more in meiUs .
S.iliclliii parlter itiiiinenl. puhijrum potuil. GregoriiiB Turoii. d>i Viti.'» Pcinnil
(d) Mss., I» Virijinem. Cum wiio ad persoiias re- c.S, iiieiilinnem facil cicindilis , in ifuo ntc papiftui
fi>rri soleat ; boc
se soniit , iiersniiam ifl (^lirislo
|ief aildilH. iiec oUi guiia tiilUmtis edjetla. DttutiiDi jPisuli».
iion riiisse sing'ilaiein, iit expli uiiniiscol. iOti, inil
j ni!3 Nji.., 3 :
liujus ediiioiiis, sie lanioii iiiiiiiisiiiicllineiidniii vidc- Claia <"Oi'onantiir dpnsis sll»ri!i ijchriis,
iitr; iil Sahelliiis iiiiinneni in Virgir.e duheri!, qiia- LuaiiKa ci:raii2 adoleutui' odora >j<i|i>!is.
tciius post susccptjm in ca carnoni Ooo pa-
eiileiii liinc JiKiniii de Jaiiiia, pîpijru» dickm' quati pitratis
Iris ac iilii '.loniina adscnbere ciJBperil, iioinliiuin au- pijr, ignem siilitllius likrie, iitj^tKt veriu».
iil est, :
geiis ntiiiicriim, non peisonariiin. (j) Cijiii n:aw. ftls. Corh. ft prima iiiatiu , iitaiiif
,
{c) Par. , Mn«.'!i iit. Ji.eclisis in aliis Uhris , uHitm mum : a Sccunda cum ca"!<;!iis, iiiaHium : om \&ez
iiiu : ul Dcnaex
Dct: oi ionletn diviiiitaiisPaircm, et iR>gatii!' Dous cortfe^tteaiia eoipMU .sii..iU>ieie : eiciit
Fiiimn c\ e« originem ducit significel. !'i!i. q«(>

qtii aiiiea prol>ii<ir i.oii esse cor[»is , iii qux) uiltil torpo-
tlii.ix conciuuilitr, ac iwr hoc unum iunl. raic asbCfitiiT.
1U7 SANCTI HIL.VIUI KPISCOl'1 m
Koimii. Niiii crtiilineiiliir , ut lain|ias et hiinpas , ;uil \ ax Ooo naliini iir;vilicarpl , hali\ii.ilcm fjiisad rrta-
Ijchiiiis exieriiir»; iialuiJ. tnig«iili ex lioiiis rcferciis ilt' noii e\st:iiiiibiis voluniaieni
lyiliiiiisel ,
I>e«> Dei naliviUJ noii serics cst , sed |iroj(cii»es ,

mm ti. Qua (irti- Filium ex nihilo intiuant. — Deiii<|iic
lr:ictus esi , «eJ ei luittiiic (I) luinen. (a) Luminis posl miilt.i ad iil iaiiii|uam cx prxparaio «ibi adilii
non e« coniiexioiic porrcolio. prorii|iii diccns : Filius aiilein sine lempore cdiliis it
ii.itiira! iiiiilat e»'.
15. Dei ex Uto uaimiai vnpugitiita , atteritur. — aiile K;rcul.i creaius ct fundalus , n<in fiiit anieqiiaiii
J.iiii vero iii eo niiaiita ti;erelic* a»tuii;c il qunm cal- ii;isri'relur. Teniperavii sc, (d) qiiaiitum pniat, li;c-
Nec qui fiiit anlc, posimodiiiii rcticiii serino et ad iinpiciatis cuiirirm:iiioiieiii , ct .'nl
liil.i virofcssio luii . «
in filium. Deiis <|ni fX caluniiiix si qu;estio iiitendeieliir, excusntioiiriii

natiiiii Vfl suporcreatuin > ,
,
uatus cx niliilocst, iici|ue dicens : iion enit anicquam iiasceritur ut in oo quod

Doo naiusesi, non iitic|ue :
esl, sed nalivitalis suae iion fuit (c) aiiieqiuiin nasciiur, iiaiiiram ci snlisi-
<lc nnn f\si;inlibiis ii;itus
viveniem liabuii naiuraiii. Ncc iileni Deus , qui erai; stenlis originis tlom'g:irrl , ot coepisset cssede iiibilo,
erat, naiiis csi ct naiiviias cui anie iiaiivitaiem siiani exislens noii darcliir auc-
»c.l Dcus Ci Dco, qiii :
originis sut! iii ipsa siia nalivilate iiatiiram. toritas : tiiin porro si iricligiosc lioc dii Itim cxisli-
liabiiit
loquiiniir, iiisokMitcs sunius i.iii niareiur, adessei ei proiii|iia dcfeiisio, {(\ qiii;i nasci
yi) Si ex iioslii" :
vero ad I .((iiciniuin eJottos iios per Deuni docebi- B qui erat non poiiiit; nei|iie qui aiilea esset , nascendi
Dei sccundum docirinam Dei esi con- caiisam (t)) per qii:im essei liabuissct; ciim nalivitas
iiius, nativiia»
uiiiia- aii id prvliriat, ut subsisiat esse qni iiastiiur. Ostiilte
ijienda. Ilanc igilur in Palre ei Filio natur.-e
inenarrabile sacra- atqiic inipie, qiiis iiativit.itein cxsiiectet in eo qni
leiTi, et lioc viveiiiis nativiuii* ,
uieBtum excludere lioerelicus luror lenlans ail, « Noii sinc natiTiiate si1bsisi.11? .Vut quomodo qui esl nasci
euin qiii fuit ante, postnioduin natum vel supei- exisiimandus eu, cum nativii;is natura iiascendi sii?
Quis eniiii tam vcsanus eril ul Sed subdole ad negaiidaiii ex Deopaire unigeniii Dei
creituiii in filiiiii). » ,
dofecisse a se Patrena putet . ul idem ,

qui fiicrai nativitaleni conteiidons ,
per id quod iion fuit anic
nascefeiur vel supcrcreaieiur in lilium el qimm nascereiiir cvadere voluisti; (h) quod Deus, ex
posiea ;
de aboliiione nalivi-
ut succederei
quo Dei fllius natiisesi,erat;nianereiqiie Dei iiaiur:i
cssei alHililio Dei .
tiR, cum manenleui tesieiur auciorem ? Vel

naiivitas
ex qiia lilius Deus n.iliviiate siibsistit. Si igitur ex
quis lam demens est , ul subsliiisse filium nisi ex

Dco naiiis est, nianeniis iiaturx confiteiHla iiativiias
nativiiaie iaieaiur? (Jiiis porro lam vecnrs , qui non

est ; non ut Deus qui erai iiascercHU', sed ut ex Dco
Deum ex eo quod Dous iiascilur audeat (i) qui eral Dei n:itivitas Lnielligereiur.
exsiitisse
Non enim qui inaiiebat Deus, sed ex ib. Uxreiis audax , *ed imprudem. Iii quibuMxgrt
prêdicare?
aiienieDeo Deus natus est. leneus in sc natiiram C in quibus faciliut curetur. Seii irreligiosos xstus suos —
gigneiiiis in nativitate naturjc. Nativitas autem Dei calor h:miii:iis uon continet; ci perid qiiod aii , non
quxexlicoin Dium exsiitit non qua; iion 142 erat anu^quam iiaiccretiir, id Liboraiis, ui 143 ^^ """
,
erant tenet, scd (6) qu.e Dci ninneliant el uianent ob- ,

exNtantibus nasceretDr, id est, »011 a Deo pairc iii
linait veriuite nasceiidi. Noii ergo qui (c) er;it naius Deum liliiim vera el peifecta nalivitaie naius cssoi
atque in bis, qu;e Doi erant Deus natus iii ipsa lotiiis vxpoîiionis Cdiiclusiime ad uitr.num ct
csi . sed ci. Iiis ,
exstitit. Oinnis igiiiir liic 'ûperior iKereticoc frau- prol':iiiisMiniin) irreligio.î fururis ûi prorupil ardo-
duleiilia; seriuo hanc viam iuipiissima; doctriiix sux rcin , dicens : i Si enim i|uod ex ipso , el quod t-a;
pra;paravii : ut Unigeniiuiii Deuni iiegaluij , tamquim u(i?ro, ei quod ex Patre exivi et veni, velut paricni
raiione veritatis ante prxmissa , cx niliUo potiusquam (j) ejus unius substaniia! , et quasi prolationem cx-
{{) Abcst lumen. (2) Si enim ei nottro.
(a) lii vulgatis, ex luiniiu lumims naluia. Vnitas. ter) 'latus ett : sed ex hit qiice Dei srant Deut (Filius)
Addiiiius /«m»'7i ex nis. Colb. aliisque diiobus , qiii- natus exililtt.
bu.-. alii oa-iera roiiseiitiiiiit. (d) Scilus cotlex Vat. bas., quanluin potuit.
(6) lia mss EJiu vero, qutc in Deo manebanl \ji

(e) Editi , antequam nasceretur. Sei|iiiiiiur iiiss.
Iliiario laimli.ire est veibiiui Deuis jiro l'alro , iia j, Doiiide sii(>si.slf;iii oiiyo inhil aluid signific;it, qiicm
mdiieit; pro csse sine exîsiendi iiiitio. Uiiilc qiioil (iiicd mox, ej:si»feH.suHf(orf<iis. Pro liis ilicerent nndo
lilt: quir. Dei ma>it'*niii inox liicitur qua^ Dci eraiit. , Tlloi>IO';i. pnncipiiiiii exiisleni.
(c) lci iiis C:iriiiil. a sooiiiid.i iiiaiin lnc super- (fi K\onipl:ir Cirii. Mcuiidis ruris oiim ins. Va'.
sfript;i csl parliiiil.i «cm, i|u:l' deiiKlc 111 uno Colli. bas.. quia uusci non fioluil niti qui non erat ueque, olo. ,
lieonon in edit Kr. . l.ips. ot I';ii-. perpeiaiii obtinuit (i/i lii 1115 Vat. b.is., poHquimi eaei.
reliictantil.us aliis libris. Dicelianl Ariaiii, Nec qai (h] V;it. bai. iiis , hi; quod Deut, et inox, miinerel
fiiit un'e fioitmudum nalum, dirocte adver-

(luidciii absi|iio pariiciila i/iie '
liic ui Mipra el iiiox doprolun-
,
kus Saliolliiiin . a-scioiileni euin , Palor erai

iiui diliir li'iiii'iatus.
tucci postmodiiin essel lilii iiaiiis , appcll.ilionom essc (i) lu iiis. Val bas. dosideraiiir qni eral. (,)iitid
Siirlitiiiii iiblique aiilcin adversiis c;itlioliraiM (idoiii

,
proiimo ilioilur, Hiiiiit.-iilis iiaiurio cunlitenda milivnîs
Filiiini di iioci ex-^taiitilius iusinuare inolienles. Qui- ita pottî iiilolliî, vcl naiuio. esse ox nianoiiU' ôii
bns iiu respoiidel llilarius, iit el ipsnrum repollal exsistonie iiitina, vcl iiaiiiui li;iliero inunonieiii uaiii-
artcs et talliolit:;e lidii niliil cuin Sab.llio coiuiiiiiin' raiii. vol et>:iiii iiiiuiiiqtie.
,
Siiperius eniiii contra S.ibolliiiiii lii viilgalis, iiNiii.i i>;iiii .M'^>i.'inii(v .'
iiiale, iiiiii
esso tleiiioiistret. {])
pr.emitiii , iV«i; idcm Oeu* qui erul natut, etl. Uuod (';u$ ail Pairem , et uiiiui ad Mitabuluni .^nlxidiiiii'
nlii picclmvii, idipsuiii o<iiir|ii»iiiiiH iii iiiiidiim ropelit releralur. Deiiidc jaiii pr.onionuiiniis in exompiarbu-
lns .1I119 >oil>i9 -, yon ctiju i/ui tTiil (liuc Ust, iion l'a- gncois le^l , >"xi i.>, itco%>>>ii cjno jiw^, iion .luiuui <"'i
169 DL lUlNITATt LIULU \l. fJO
leiiiii-ns iiitclligitur; conijjrsiiiis oiil Paier. el divi- A r.tiis n.ttivltas iiicciili;r. l's:i.'mo 'jiioJ dixil . E.i
sibilis , i"l ciniverlilMli-i , el corpu> sccuniiiiiii III s, fdlieexivi, ctvrm (Job. \vi. 27), iilinni miihiyuila-
et, quaniuui in ipsis est, conseqncniia c<>i|i'iri^ siis- lcni rdiqnerit, qnin inlelligcrftiir non aliuiidc quam
tinenssiiie corpore Deus. > Gravis el inuli^dillicul- cx Patre esso qnod Dcns esi ' Ex Patre cnini e.\iens,
ta:is labor essct vciilatcm religionis ailversum raLsi- neijue alijm nativitaiis liibiiit naturam , nequo nul-
taiis impieiaiom tueri, si qtinntuin audet iinpictas, lani : sed eum sibi lcstalur auctnreni, ex quo se pro-
iii tantuni consulcret (a) prudenicr Sed beiie ,
qiind fiteiurexisse. Dc liis autein deiiii>iisiranJis atque in-
irreligiiisiialis vulunias ex inopia pnidenita; esi. Ei telligcndis postcrjor nillii sernio esi.
idcircocum lacilis sit advcrsiiin stuliitiam responsio ,
17. Dio de se non crcdere ne[(ts. — Intcrim tainen
cmcndatio tnmcii dinicilis siiiitoriiin est : pcr (|u:iin Iioc videamus, qua liominis lidiicia iiiiclligeiida ilc
primuni ct ratio iiitelligenlix non i|u:critiir, o.t dcin- Deo iiiliibennir, qna> quod a Deo de sc diria siiii iion
ceps ab inlelligente intiinaia iiuii c.ipitur Scd si qiios negaiilur. i;Mvissimuiii liuman.-e stultiiix' aiqnc in-
tinior Dei el inlcHigentia: ignuratio , non impieiaiis solenii.TC dcderus ,
professionis su:v de se Deum noii
voluiiias per stultitix sonsani deiinuerit inerrore, modo argucrc non crcdendo, sed emendando d.iin-
{b) spcro ut ad emeiidaiionein proclives sini ; cuni ini- nare, et illnd iiiedjbile in co naturae su;c virtulis^qno
pictaiis slultiiiam absolute veriiaiis sit deinoiislratio Bsecrcluni, humanis coniaminare ei inipiignare doc-
proditura. trinis, el Ii.tc andere loqui Si, injuit, cx Deo
16. Fi/itisuiex [psoDeoneqite iptequi Paler, neque est Filiiis, demutjbilis Ct corporeus Deus est , (|iii
aliud, neque ex nihilo. — Dixislis, o stulti, (c) qiii ct ho- ex se protiilcrjt vel extenderil, qnod sibi essei iii
die idem diciiis , nescieiites in Dcum sapcre , si einm filium' Quid sollitiius cs, ne demuiabilis Deus sil?
qiiod ex ip$o, et quod ex utero, et quod ex Paier cxtvi Nos n:ilivlialeni conliteninr, nos uiiijjeiiiiu.nr) pra;di-
el teni. Qiiairo a le, hoc tnlum diclum a Deo, annc canius ex Deo docii lu , ne lutivitas maiieat , ne iini-
iion dictum sit? Dictuin utiqiie est et necesse est geiiitu.-. Dcus in Ecclesia; (idc sii , naturain iiidemu-
cum a Deo de se dicium sii, non aliterintelligcndum lablis Oei i|iia! necexleiidi nec protendi possit(e) op-
esse quam dictum est De diclls suo luco, demons- ponis. .MTrirreiii libi, iiifelix errur, eti.ini cx rebus
Iralis singulorum quorumqiie virlutibus . traclabimus muiidi quaruindani natuiaruni que gignuntur exeni-
Inierim tamen uniuscujusque inielligeniiam coiisulo, pluiii , ne iiaii\iiatcm proiensioneni exislimares, ne
quid exislimet in eo, cum dicium sit ex ipso •
utrunine nasccnliuiii nalnrasdetriiiioiit:i trederes o^se gignen-
ex altero intelligendum sit, an ne ex nullo, an vero lium, ut etiam inultj sine corporali admixiinne e\
ipseillecredendus sit?Ex allero non e»t : qnia exipso viveniibiis in vivcnles aiiimas signerenlur : nisi iicfjs
csi, id esl (iia ut non), ne aliuude, prxter quam ex Deo C esset , Deo de se (f) non credidisse ; ei ultinii furoris
Deus sit. Ei nibilo non esl : quia ex tpio csi ; deinon- vesaiiia judicaretur, adimere auctoritaiem ad lideiii,
stratiir enim natura unde nativil.is cst. Ipse non est cui vencraiioncm prolilearij ad viiam. Si enim non
quia ujii ex ipto esl , nativiias lilii relertur e\ pairc. nisi per cum vita est, quomoJo non per eum fiJcs
Deiiide cum signilicatur ex uuro, inlerrogo an credi vitae cst? Fides aulem viiae quomndo ineoest, qui
possii esse natus ex iiibilo , cum nativit.ttis veriias sibi de se lestis infidclis h.nbiâiiir?
per corpnralium efficieiiti.iruin nornina reveletiir? Non 145 '^- '"''" nuncupuliones qm ub liwretids inlel-
ciiim luembris coriioralibiis consistens Dcus , cum lectce. — Usurpas enim, impiissime lia;relice, nativi-
genoralioiieni 144 * ''•' ('^) commeinoraret, ail Ex
:
latem Filii ad creaiionis volnniaiem ; ut non ex Peo
uiero ante luciferum genui le (Pi. cix . 3) ; sed ine- natus sit , sed volenie eo qui creavit, ex creJtione
ii.irrabilein illain unigeniii ox se filii nativiiatem ex substiierit Ei lecum idcirco non Deus e:t , quia ina-
diviiiitatis sum veritate coiifirmans, ad iiitelligeniia! nente Deo uno, non teneat Fiiiiis originis suu; iit ii.iii-
fiJem locutiis e>t; utdc divinis suis rebus, secundum vitate natuiani ; sed in subslajitiam alierain (q) con-
bumanam naturam, liuman:£ naiurx sensiim ad (idei diiio. ipse tamqu;im unigenitus condilionibns el fac-
fccieiiliam erudirel : ut cuni ait ex tiiero, non ex ni- turis cseieris prassiantior sil substiiutus Umien, ut
hilo creaiio substilisse, sed ei se Unigeniti sui nalu- D creationis indulise (h) sibi liabeal subsliiuiioDcm , non
wi TTfoSoAr^v oKOTsivwv quomodo Hilarium legisse ,

sequamur consentanenm lamen , ttt scisciteinur , et
liqnet ox ipsius ex|iositione. raiionibus comincamus Fvrsilan vel eo modo ad sen-
(n) EJiii prudentia : casligantur ex scriptis.
.
sum aliqiieiii pr^duci polerutil.
(b) Ms. ('arn. crtdo ul. .\lii, sp^ro ut. Al excusi <c) Er , Lips, et Par., quin el Itodie : nullo Siiffra-
spcru quod lloc in loco prodit Hilarius, qiio aiiiino ganie ini,
erat alfecius crg:» eos, qtii ignorantia ei siinplicitate \d) Par. cum antiquiure ms. Colb. el Germ. com- ,
.\rio favebanl uii jam adversiis Erasmi argiitias ob-

. meniurasset
sei vaium est in pr;vf;it. 27. Haud aliier Aih.in;isius (e) Vat. bas. ms. exponis niiiius bene. , .
Or. II coiit. Ar., p 5-21 , agens de iis qui sobotcm (/) Lips liic adjecit «csianji (juod abest a B;id. .
proiiriam subslantiiT Piitris neijant qunsi td fteri ne- , Er et (Jerisqno niss

qucitl niii parles iiiltlliqiiniiir
, qui dc mcorporeo cor- .
(g) l'diii co»(/i;Mr lenilenlibus omnibns nis^. Scii-
,
poiea rogituni , el ob imbecilluaem nnlune sutv adi- sus |iorrii csi Jecuiti, lioo esl in tua seiilenii.' , Fi-
, ,
iiiunt Filio proprielatem palcnhv siibstanliiv diim so- . lius non esi Dcus sed coiidilio ubt ailverias partici-
, .
buleni ['atris siulli Citlerum, inqiiit,

e.v se meitviitur . lam riiiii liic iit ;ilibi pro secundum acci;'i.
islos ad isliini modum affccios persuasosque iion posse ,,
,'/ii Alie>l sthi a ms bas Val Verlnim iuis/idicn;
(ssc /ifiiim Det, wquum quidemest iit wiêi-ccdia pro- AiKinis ubitaium cclligimus ex F;iiisiiiio, cap. i, tJii
Pathol. X fi
\n SHXCTl IIILARII EPISCOPI 17-2
lici ;i|iiilrtrile\l!Oiiil'iili<M»Oi:iil(ir;>ni, il liaimn ;liO[S, ^ IUI.-.II11I L-.:iiij,fli(»; ;>t<liii' .ii>.l'<lMlif./^ vocfs lnqiiui!-
(|ii>i(l siilisiilil ox iiiliilo: iiliuin r.uioiii idcirco iiuiicu- lur. 1 1 rs. ipS'< satro llnlyouiti tiii orc coiidiia iii li-
pi s , aon ((iiia ev lico luilni e-t , soJ (jUiu pov Uouiii nui.s (al. i;i Lbri^) vcrba iisiinlui, (''il.um luuni cx
trc9lu!i i';>l;(iuia cl liouiiiies reliijiosos aiipi;ll.Uioiio lc idgcnilu l)ei> iiiiigi iiilutii (gj lieuni, lioiniiieiu ex
bujui iioiiiiiii.s iliguosa L'co baliilos iiiv..iiiiic!'is : tiin) Virgiiie ad niystcriuiii salulis n)c:i: natuiii : in quo lu
porro ei iioii Hlia cuiKiilionii IK'i noiiicn iii(lulg<'.i$ geiicratioiiis ex te veritus coiiliiu^rct, et i|aein in tc
i|uaiii ca i|uai (iiciuai sil: Eijo dixi , au eith (I) <i uiancnti^ c\ lu nativitalis iiatura reiiiicrei
/i/ii Atiissimi omnes (l'i,ul. lxxm, (J), ul ulalur Ji- 20. I'.^'iii(iii quibus cndidil cumiiiendalio. — )n quuJ
gualionc iu voi\ibulo nuiicupaulis , noit naUirx iu nu> , oro, I
rurundum despcraii reditus mertistiT llxc
noinilic Ncrititc. (a) siU{uc iccum cx adopiionc G- ciiiiii cgo ila didici , ita crcdidi , ei iia coiiOrinalJe
lius , (leiis c\ nuu(n{>auuiiu, unigcnitus c\ privilc- niuniis fide leiico, iiu aiit pus.siin credere aliler,
giii ,
priiiingcDiliis cx onliiie, {!>) tolus cicatio, ex aiit veliin. Quid me miseium dc le rerdlisti , e( infe-
iiiillii Ucus , i|nia gcneraiio cjiis noii uaturalis ex Deo lieciu canicm aiqiie aniinain alieiia: a te cognitionis
iiaLiviias sit, scd subsiaiitia creaiuro:. (iocirina perdidisti? Deee[iit nie post riibri maris di-
10. Quiil Scripiuiis de Dn; edoctut, lit Hilaiius. — vi»iiiMciii gloria dcseendciitis de iiionie Mof si , et om-
Ac inimiim orala a le iir.p;>iientissimi duloris mei g iii^' lccuiii arc.tndrum c<Ble»tium sccreta ceriieiiti.s
vcaia,luiiui iiiu ajiutl ic, oiiuiiiioteiis Deui, p.iierc.et (Lxodi xxxiv, 20) lliitc egu de le verbis lais cre-
nic icrram ac cincicio, ..iiaritaiis lamen tux* rcligionu didi. Perdidit nic repertus secundum cur tnum David
dcvinciiim , libeiuo'. iu hatc verba pemiiiie. Ego in- (Act. xin, 2-2), et dignus Saluiiion divinx sapieiiiiic
rclix niliil antu» i'u'; , ei (j vilx scnsu expers , siik! munere (III Rey. m, iî). et viso Domino Sabaolb
mci iuic!ligeiiii;i , eo :|uod suui carcbiiin. Sed orise- Ks.iia$ pr;rdicans (Esa. vi, i , ei ante confurmatioiicm
ricordu iii« ad vneiidiun uitlii caiiba tsi: cl aon am- saniiricalus in uiero Jeremias eradicandarum et plan-
bigo , qiiin lu lioi.us bonuni laiii! (U ) siaiuuris esse taiidarum gentium propbetes (Jercm. i, 5), et uiys-
quod iiaius suni. .Ncque ouiiu, qui inei non eges , nd terli reaurreciionis tlzecbicl icstis [Eiech. xxx\n), et
maU uic oriiiiriiMu incliuasses. Stnl ciim me iii viiain vir desiderioruni D;inieitempuriim consoius (Dan. ix,
auinialtiui , rali.mis quoquc liitelligeoteiu pr;esliti6- lio), ei pro|ilielaruin consecratus cliorus, ei (A) ouiiie
si:s , ad cognit.oiicui lue tui sacris, ut arbiirur, per priedicationis evangeticae sacrameniuin, elecius ex
servos uos Muvscii ci piopbeias voiuiuinibus eru- ptiblicano Maithaeus in Apostoluro , et ex familiariiate
disti , cx 146 i|uibub ic iiuii 111 soliludme tmt vene- Doniini pevefatione ccelestium mysWriorum dignns
raoduiu prodidiî.. (.u^tiuvi lecuid illic (t^) Dcum, nosi Jrt;innos (Matih xri, 18), ct posl sacramenti con-
allerum iit iiaiuia, sud m baurainenio sosblanlia; tux Q fess-ioriem beatus Simon 147 sedificationi Ecclcsis
uuum. Cugiiovi lu iii Deo Deum, non ex peftnixiione sohjacciis et ctavcs regni coelesiis accipieiis, et reli-
contusum. sed {[) cx viituie natuia^, Uum quu<l tu qtii omnes sancto Spiritu pnjDdicaiiies , et ex persc-
Dcu5 es, in eu (lui ux lc esi, iiiesscs . noii ut idein cutore »postolus vas electionis tux Paulus (
Act. ix,
tu esscs , et incsses ; sud luesse te iii eo, qui ex te tri), in prof<mdo maris vivens (II Cor. xi, 3.^), in
csset, perfeclx nuiivitaiis vcritas educeret. Hoe roibi c<£lo tertio homo (Ibid. xii , '^ ,
(i) in paradisu anle
(t) Ei titii Excclsi omnes. K.vindi;, tii vocabuto iiKiicupalionis.
Arianorum piofcssiones sic exponit: Sic quoque ptr tolUNi bonum esse, quod nobis a Deo pr<esiitum e£t
cuin [acia dicii loiiuersa , ul fiini «sstr.i: ex nullis exii(3que in iKiniiatein illius cadere. nt nos rattone ab
iiaiilibus substituliiiii . . . si tjuidem noii ticie de Patic ipso tiidulta ad iutelligciiuos pruplietas uteutu», per
iiMUi es! sed de mhilo subslituluii. Nec siîiilicaliuiie
, uus dece|ieiit.
iiiuitutii a vcrUu citnic. L.i'le si(;ui uiu creatio-
(lill'i.'rl (e) lii Yai. bas. cod., Domine non uUerum : malu
nem suhniiniionis , i:a vice \i:rsa lib i, n. IC, babes Coitrer lib. v, n. 3t>. obi confiieiKlin» docet Deum ex
Siibstiiulwiieni crciiticnis. D(o, et Deuiii in Deo, uun curporat bus tnîs, teJ ii-
Sola ediliii Par., utiiuc iwiiii.s, iiuii tcium, quod
(iij vinis virtutibus , ncc nalura: in iniltiram tTa>u[uiiune
ideiii csl ac secuiiduiu le scd inifiterio el polcstalc naiurcf.
ib) Bad. cl tr., toliu.i crciiiin: i x quo ^(.tsittus lu- verius liic |iricdictus nis cx vernc.tf nn- (/') Neque
gciidutii put;it e.v oiduie tutias citaliui.i^ Vtriiis alii tuia:. iSain ui niox audiviiuus cx lib. v. Deus iu lit-u
libri, lolus cic-.itio quod altis vcil'is dciuju dcclar.i- csl divinis riHutibus et ptf/eiidfe; iiiilnrtr. ICxpre.^sins in
tur. imla, f.i: nullj Dais. âin (•i<;iiiiu, iit ipoe eliani i* stibse(|iicniibus t-jii^dein libri rerbi», r.x vmrrTK "»«-
Krasiiiiis advfiiii, HJIarii> liic iduui u.si ijiiud res cieaia. TI.R.4: 111 lutlHram eaiiidem naliviUile stibiinil l'i .iiil<*m
Siibjiciiiir pruxiiiiu li;t'ri')icoruiii i.iti >. tui' liliiiiu Ji- poiiiiiii' ac piobatiir 11. 5, naturir tirius prirstiil rî-
caiil ox adiiptiune, niniiriiui ij.iia i;.'ii.'iij.'.i> cjits. ulc. hUem II. c le.^piritdr lucus ti.;>uiic In est Dcus, cl . u
ijuotl barbaic .liccrent Sciiubv, ijiwi liliui.c ijuk. f.idu lit piceter lc, dt qiio lib. v, n. 3X. nw
iion i^st ;iiidi'jiidus Vat. bas. coiiex, ;ii qiiu babolur (g) Im vitlgatis, Dcum el homiHem. Pariiculam <t
<;uiu f)i.'ii/io cjus. exj.uiigiinus auctuntaie iiis<( Tum 111 00, qtiod sct|ui-
(::) Ita poiiores niss. Trcs autcm Vatic. ciiiii Vind , lur, liabvlur ex|iubHio verborU'ii ; 1'uter in mc , rt ego
fl//i M'iisHs.' tii;ilo. hdili vciii, iila- sciisus. in l'ulre.
(d'i Vai. Ii.is. ii;s. iii»;i/H,ri.\. lu ln-, iiou ncût llila- (Ii) Vai. bas. cndex , t'/ <ii/ omnc: pt';t>ft'reiidns hie
rius putcaiuiii oiiriiiis, i|iiiiil ;ili.is lii;,,ijciis at ilis. iii» videi'.:tur, nisi ciirriipiis ini ;i|ii>i lutis f.ietiis es.set
vcrliis uil-liuil Maxiiiii! v.rupri-^puiinni c4 illuil ;ib bU\pei'tu.s liaqiiu oinne prirdictihoiiis evongiticir sa-
Aii|5ii-.liiiii ipiiis iiDiiiiiit! laudattiiii lib. ii ciiitra Ju- cruiniiniuin intolligiiuii!» uiniies cvangt>llc,c 1081-. piA-
liaiiiiiii, ( Ji iii .\Uir offciisu gencrnsiiiileii pniiia: ct cuiius.
bi-iiM' i//iHs cri:iiiiviiis amisimus. Scd lioc luiiluiu vuit, (') Si« ei Teriulliinus dc Scorpiacc n. 14 Pauluni
175 DE TRLNrrATE LIBER VI. I7i
iiiitriyriiiin, in mnriyrio perlecliu lidei consuniuiala A >a niinc agilar, elaborut, nc Dominiis husiit
148
liliilio (II Tim iv, 6 «/ 7). Jesiis Cbrislus vere Dci filiiis Deus verus sil. Vcrc Dci
21. Quain /irmi illius de Filii cum Pulre (rqutililale filium uiiigcniium Deiim Dominuni noslriim Jcsiim
fide$; ei unde fitmn. — Ab liis ego qux leiieo eiloc- Cliristtim csse ac doceri, muliis modis ciigiiiiiiin csr,
lu» Kiini, liis immeilicabiliter imbiitus suin. Et ignoscc, dum de eo lesiniin Pater, dnm de sc ipse pioliiciiir,
omnipiiieiis Deus, qiiia in his nec eincndari po.<suiii dum aposloli pnrdic.ni, dimi religiosi crediinl, diini
el cnmmori pos«um. Tarde niiiii lios iinpiissimos , dxmones confiimwur, dtiin Judxi negant, diim ên-
qiisiiluin ego arbitror, doctores a;la$ bujus iiiinc soe- les in passione cognosfiint. Ncque cnim e« commii-
culi protnlii. Sero lios habuii lides mea ,
quam lu iiioiie nuncupaiionis est ,
quod de proprieiaiis .Idc
crudisii, magi»tros. Iniudilis ego (a) bis noininilms dicitor. Et cum oiniila, qii.* Chrisius Domimis îiit
iii te ita crediili , per te ita rcn»tus sum ; et exiiidc cgit aut docuit, ulira omnia corum sint qui filii lum-
liiiis it:> suin. Omiiipotentem te sclo, nec conscix (h) cupaiiliir; et (A) in iisomnibus, qu« pr*cipiij siiit
libi (.tnluni a(i)tie ipsi Uiiigeiiilo tuo naiivii.iiis iiie- Cliiisii, Imc vel poiissiiiium doceaiur esse, qood irci
iiarranda^ cx^pccln ntioneni. Impossiliilc cnim (ilii filius cst: non e»t in eo filli ex generali familiaritaic
nlliil est, el genitiim a le filiiim onmipoieniix ui.i: cognomen.
viriulo iion ainliigo. Ambigeiis eniiii , jam omm|io- B ^^- ô" adoplivum, sed propriuiti etie Paier tri:ta-
leniem ic neg^tbo Hnnum (e eliam ex naiivilale mea lur. — Non coiitamino verit.-,!is fidcm, ut hoc vcibis
didici : atqiic ob i<l non invidum le honorum tiioram meis adslruam. Loquaiur, ot s«pe solitus est, de
in (Jnigcniii iiii naiiviiaic essc ronfido, Credo enini, Unigenilo suo Paier, ne stib coiisummandi bapiiîni
quod quK (U.1 »iiiii , ejus sini ; ei qtix ejus sunt . liia sacramento Jcsiib Cliiisttis igiiorabiliS possil esse per
sint. Sapicniem te milti eiiam ipsa mnndi creaiiii pro- corpus: Hic ei( /ilius meus dilectut, (/) in quo com-
didit : Sapieni'am le (r) tiiam , non dissimilcm , ex plucui (Maiih. III, 17). Rogo in quo veriias doperii, et
tc geiiui.isc mihi coiiscius sum. (!) {d) Vere et uniis iu qno iiilirni» fides professionis esi? iNun aiinuiiilatus
mibi Deus es : sed non aliiiil in eo ,
qui ex te Dco per aiigclum de sancto Spiriiu partus cs virgific,
esl , credam iiiesse , («) quani (uum esl. Et in eo me iK)ii index Magis slell;« nee adoraii
in cunis honor,
,
jiidica, si mihi crimen est , nimltni me pcr rilium nec (;) s«b BapiisUn pr.ilesiione vjrius
baptizanili
liium et lcgi, et proptielis , ci aftosioiis credidisse. saiis esse ad deinonstraiionem majestaiis exisiiman-
ii. ChristHS si terus Dei filiuf , esl quoque verus lur: Haler de coelo loqui(ur, ct ita loqiiilur : llicesi
Deui. Verc Dei /i/iiim euni este muUis nwdis noluin /iiiui nieus. Quid sibi vull iion cogiiomimitn , sed pro-
eil. — Scd cesset SLrmo lemrriiriuB, cl ev liis, in qiiai nomMium lides? Oognomimi enim nominibus addun-
deiiioiistraiukBstiilii(i:eh«relica;necessii,'ite prorupc- C '*""' pronoiRiiia vero
obnnent in se nntninOTn virta-
ral , in rcddenda; odtius ralionis minis(crium dece- tom. Proprieiatis aulem sigiHficatio esi iibi ei hic eit ,
d.il : iii (i) (f) si qui fldliiic salvi esse possunt, ad dicium esee aodiior, et tneut est. Bi iniellige qaa> sit
lidem (eneaiii c\aiigclicx doetrina- iique aposlolica; veriias ci ratio dicterum. Legeras: J<ilios genui, ei
iier, ac veruin ftci (lliitm iion ex aclopiioiie , sed ex exaliati (Esai. t, 2); sed iion iegeras, filios meos:
iialura injeiligaiil. lluoc eiiiiti tosponsionis nos(r;c gciiuerat enim eos sibj pcr divibioiicm getiliuui, ct
esse ordiiicm convenit: ui priiiitim Dei filiiini ((/)esse plebem haereditaiis in fiiios. Ne igitur per comnut-
doceamus : ul nadira in co dlviiiitaiis, pcr quod li- nionem adopiiva; ba;re(Jaatis cognomeiitum fiiii uni-
lius est, absolota si(. Id eniin maxime bxresis, dc geniio Deo adderetur, naiur« verilas per significa-
(I) VeriM el unui , mox, qui ex te Deut ett.

(i) Si qui adhuc taivi esie ad fidem possunl, leneant, eic.
eommendst, qiiod illum Deus pnradisi compotem [ceil Deut, quia mico Filio non invidet, hoc quod ipie eH
anie maritjrium. Nott esi lanicii uiidc :^ppiobemus Hi- gencravii.
larhim cmn Tertulliaiio in hoc consctitiro : quod ,
Exeraplar Silv» m.ijoris, /ki iion rfi,ssi;«i7rt„_
(c)
prteseriim llb. de Anima n. 55, paradisum uullis nisi (d) Sic potiores mss. Cani., ires Colb. Germ. ,
marlyribus palcre propui^tcK, ^

^
uniH Sorbnu., ctc. Alii vero libri, Yerus et unus . .
.
qui ex le Deus eii.

(a) Edi(i, omnihus his. At mss. nonrinibus his, piila (e) Edtii, quain ::; es ; cl ad marginem Er,
dociorum Lips
novorutii ,
quoruiu iicc auiii|uuiii , nec uilo el Par. quam quod tuum esi: refragaiKibus mss.
tiluln celebru iiotnen; cum
conlra .Moysi , S:ilomoiii-:,
(/) P;ir cum vetustiore ms. Colb., si qui iiujus
Esnise, e(c. uoniina pluribus elogiis et s%ciilis sint salvi esse ad fidcm possunt evangclicoc, , elc.
comineiidaia.
(g) iMale in mss. Val. bas. ei Mart. Iiic adjiciinr
(b) Perspicuior est lectio mss. Vat. bas. et Mari., Deum: cum Chrisiiim simpliciler Dei filiuiii sibi pro-
nee conicia: ni.4 tibi, eic. Sed sitie nisi, habeinr idem poiiai llilariosdemonsirare quosemeldenionstr.iio :
'
sensus ycc nattviiatis, libi tantum at(iue Unigenilo tuo
: pulain liet diviniiatis iii eo esse nadtiain.
conuice, e(c. lloc nititur verltis evaiigelicis, Nenio no • (h) Hoc est inlcT ea umnia nomina. Mox in
,
ms
vit Filiuii) , »isi }'ritcr, ctc. !]t Hihirio , ila Aiigiislino Val. bas. , diraitir, loco ycihi doceatur , oii)i,:jo
famili.tre e>t , .-cieruaii) Fllii geiieraiionein ex Pains deittde esse.
oinii!|iotenl!a dcmonslrare. Creirturit, inquit Serm. (i) Kdili hic el itifra ii. ai, in quo bene complarui
cxxxix , n. 4, iiiit dedit Deus, ul hoe quod suiii genc- Uiriibique abcsl bcne a mss.
rent: el pulus quin huc sifci non po.ml sefi^fire qui cit (;) .Ms. Vat. bas., bapliuiii: neque hic a^nosccn-
iinie sccoilii ? Sie ei fx hontcite Pntris invidia prorsiis duH. Niitiidir quippe Juannis revereniia, qtia Ciins-
cxperiis id ipSHm probal n. fj: Oaudrl Fiiter qurlndo luin , aiite qttam einn b»p(lzarci , sihi dij-niiafe
su-
illi ivquo «JiifMi» jllinm : gaudet qula non invidel. tt periorcui agnovil.
,
17S SANCTl IIILARII EPISCOPI IT«
liiiiieiii iiroprioLilU (i!>(oiisii esl. Aiisigiieiur s:)iie lioc A l<ês coiiciiJil : .idesl laioeii ûvldrilniis palerin' pro-
coiiiiiiiiiiioMis iii ('lirislu iiiiiiirii, iit lilins sii, si di; fessiii, et filiiis liic per i>fO|iriclalein (c) sigiiilicantis
qun(|ii:iiii dicluiii reperieliir : llic nt liHun iiiens. Sin u>iendiiur. Nei|iic soliini veritas fiUi pcr lior, quod
vero propriuiii ac sinûliire ci est: llic »i /t/ius mius; ci liic ei miii.s esi, intiionlitr; »ed «Idiiur, Hunc au-
quid C:iliiliini3iii 149 '*t^" P^^' ' prolessx de lllio pro- diie. Testiiiioniiim qimlem Pairis «; c«lo est : seU tes-
prieuilis afTtTiiiuisY Aiine lilii iii eo, qiiod duiiur liit liiiioniuiii
X50 '''''' ooiilirnialur in terra, iiam au-
en, iioii lioc sigiiilicari videiur : Alios qoideiii cogiio- dieiidus osteiiililiir.l^l i|iiain(|n ini:imhigiiila6 per pro-
iiiiiiatns ab 1:0 iii filius, St:d hic lilius iiieus est; duiiavi fesNioiieni p.ii«miin non reliriqii.itur , laincii et Filii
ado|itioiiis pluriiiiib iiunien , »ed isle inihi liliiis csi: do se professio crcilenda «Jecernilor , et e» iis(|ne
iic (|u.eras aliuin, ne iion liuiic esse < redas; liiinc ego vcriias iii eo lilii docetiir, nt pnl«rnx vocis coiifir-
tamqnam digito iiidicu ac verbi sigiiilirjtione coii- iii.itio(l) {rt) aiiihendi a noliis posuilei ob$eîiel:iin.
ruigo, qiia dieo el nuut ett, cl liic eit, et tiliu$ eit? Igitur quia palemx voliiniaiis hxc tox eM. ut Filiiit
Ouid posl I1U.X iiiielligeiui.e polcrii esse, ne iion esse audiaiar; nudiamus Filinm de «e quid sit ipse prolt-
crcdalur? bt h;ec qiiidein paleriix* voeis sigiiilicatio lentem.
(fi) ea fiiit, iie qui ad iinplendani onuiein jiisiitiani 2'i. CArtsiiM el Deum $ibt pairem et u FiliuiH ejut
b:ipiizaiidus cssel, quid esset igiiorarelur: sed utqui ]} meriio uuncujiai. — Neminem aiitem tara nlienuin a
ad sacranieotnm saluiis ncstrs lioino cernebatur, cniiimnni sensii CTistimo csse , ul ciim in omnibus
l)ei vocc Dci lilius nuscereiur. Ev;)iigcliorom libris cx professione Filii assuiiiptio-
24. Idein denuo declarat. Filii dicli$ iiucloritatem i'cm rorpore je hiimililatis intelligat , cum .lit : Pn-
pnritat. — Et qiiia iii li>!ei liujiis cunfessKme crc- ler, ctarificame (Joan., wii, 5);ei rursuni frequentis-
dciiiiuiii vita csset (tion enim alia :clcrnii:iti$ viia simc : Videbiiu Filium honiinit {Maitli., xxvi,' 64);
esl (b) , nisi Jesuni Cliristum unixeniinm Deiiin scia- el illud •
(f) Pater nuijor me esi (loan., xiv, 28) ; sed
Uius cssc Dei-filium); vox e ccelis rurûm ali Apo- ei hoc : iVHno anima iiiea lurbata ett talde iJoan.. xii,
siulis iter:it:c hujiis significationis :iuditur ; ut id fir- 27) ; vel etiam hiK : Deus, Deiisnuus, qiitre me
iiiius crederclui' ad vit:iinquod non crcdidissc inors , dereliqui$ii (Jfa/M.. xxvii, .i(>) ? ei multa alia istiiis
esset. Namque cum Dominns in nionle m.ijesiaiis modi, dc qnibus siio ordine erit sermo : lanien in
sua: liabiiu constiiissui , Moyse aique tlla assisienii- liac ciin assidiia bumiliiaiis eontesiaiione inûlentiae
bus, et ad visionis ac Vvjcis Hdeni trilKis colunmis ec- eniii nrgiiat. quod sibi pairem Denm dical, cumait :
clcsiarum teslibus assuniptis , hxc vox p:itcrna .de Omiiif plaiilalio, quam non plantavit piter nieu$ (f) ,
coclo csi : llic e»t filius meu$ dilectus, in quo eompta- eradiciibiliir {Mttlth.,\i. 13), vel ilhjd : flomum pa-
ciii, liunc nudili' (;Wnli/i. xvii, b). Non ;ul conflima- iris mei domuni (ecitlis negoliatiomt {Jocn., 11, i6)
tiunt-in lioiiiiris clarit.is cunspecia s.iiis fucnil ; voce ^ (.;) ei ubicumqoe Siwnper patrem sibi Oeum nomiiiat.
desigii:iiiir : Ilic /ilius iiifus est. Apostoli gliiriaiii Dei teiiiorariie pr:v$uinptioni's potius sii, quani coiiliden-
non reriiiit, ct niortales oculi hebet.intur ad visiim , lis iiaiuru; , qua* coiiscia naiivitaiis su:c [h) leneat
ct consteruala nd meluiii Cetri ct lncubi ct Joaiiiiis vcnlatis noinen in patre. Hamilitaiis igilur pmfcssio
(1) In codice Veroncnsi, audicndi a nobis fHii poilulet, clc; al vox /i/ii addila esl secundis curis.
(a) Editi, eo fiiit, Par.

relVag:iiitibMS scripti*. Mox iius iocn lflud:ilo l-uni eo certe Voyses, el Etias pa-
:
cuin niss. (joll). ei Gerin., quo ut, pro ted ul. Ilocar- ritcr tidebnnlnr toquenles, quos utique d-i t/Joplione
guinciiinii) illusirai ac fiisiiis ex|ilic.ii Faiislimis ad fuclos esse /i/ios Dei negnre non poies : quomodu de
Flarrillaiii lib. toi Ira Ari;iiios, c 2,iibi ciiiii ladciil e solo Christu voi dioina lestulur dicens Hic ett Filius :
Scrijiluris, (liia: liir Hilariiis alfiTl, tesiiiiionia eodcin- inciis, etr. Si enini et Chrisiut de ndoplione /ilius esl ,
quc ordiiie ct in eumdem scopum deseribai , cnnjec -
ciiiii .\larel intcr duos adoptivot, dili.\tct uiique, El hic
lare est illiiiii cx ipso nunniliil liiisse
:i(ljuluiii. Ail Filius ineus est, ne C.htittut e$$e tolus crederelur. .4(
.iiileiii ilii Curiicin qiiidem ejus, vel poliun honiinem
: cuiH dicit , Hic ett filius meus diieclut, udopiionit titio$
ilicnm, nenio ambigcbnt, qîia luc iiinbnji potcral , sed teparavit, ul proprietat terte nulivilati$ 111 ChriUo tolo
itliia, quod in homine eral et iiaiuni cum hoinine, qiiia filio crederetiir.
videri pcr naiuram nun poteriil ne etset tiicerlum ,
, (rf) Sola cditio Par. cum ms. Mari. uudienda. .\li.e
'/iia.si digilo Patris oslcndilur diceiili^, Hic 0,1
vcce et ^ ruiii aliquoi mss. audieudi a Hobi$ fitn. Abesl /*/ii a
Filins inciis, elc. Ei paulu aiilt: Lt vide quia hoc lunc : potiorilius.
primuhi dicit. quaiido Jeius u( homo nccetiii ud baplis- (') N'ii;i qiiomodn hTC, Paler majot nie e$l, jaiii de
inuni : et puio non u/iii raiioui: quain qiiia polciat , r.liri>t'i scciiiidiiin assiimiiiioiMiu curp>)re.i' liuniilila-
crfdi iwn,:ssi /iliui lU:, qui corpvreu»vid(batur,tl in- liN (licli iiilrlli)!:iiiliir,qiiaiiivis alilii elianide Chrislo
Itr ciclcios honiincs ip^c quoquc ut /101110 pcccutor ve- prout Deus geiiitiis esl exponaiilur. Ncquc iiiiiion
niebai ad bupiisiuum, cum peccaia propria nonhubercl. cuii.sideratioiir dignum, quud deiiide iiun negat liil:i-
Ib) \',ir. cuiii 111-.^. Vat. liUK., .Maii. et(!ulb., i'iu csl. liiis ;iiiiiiiaiii C.hristi vere turbataiii. scd Uiiiiiui ino-
M:i^'is |>lacet uni alns lil>ii» vi'u esi ; iit ros|MCiatiir
t , lui ;id siiscepiiiiii hoiuinein referenduui esiic , qu.d
illiiil Joaii. XVII, 5 //<j'c«,'s1 uu(t'm til.i wtcrna, clc.
: (|Uid liic lociis iiitiiiiiil.itis sonat.
Tiiiii a|iitil Er., Lips., ct l'ar. iiiiii u< Jcsuin. Abvst , (/') liivulgalis liic adjicitur ia-tcsti> ()Uod abest a '
ii( a Itad. ct mss. iiisi. cl apud Fûstinuiii, lliljiii xqualeiii , it, uli
(() l.ifs. et P.ir. siqnificalionis : pra;ier ll.Iem alio- iiobi> videiiir, iinilaloroiii. Ilox in uis. .Mail., imiT-
iiiin liliioruiii , ct corruplo iioiiniliil aucio< is ônsii. 1'iiiiiiiiij, ItKU Nfi|uii.iiiuiiii.
/'ii>l»ic/(is (uippe oppiiiiiiur :i(li>|iiii>iii icU'Uiiii|ue . (1/) Pio (7 coiiiiiiodiiis legereiur ilaui.
loiii :iil 1'atrcm siciiilicaiilcm, tiiiii :id Kiiiuiii .-.ijîuii- (h) lliicc^l, iu patic iiuiicup.tiid') iiotiicn illutl >.
lal: 111 Sic prrio idciii aiguiiicnuiiii ti.icut F.iusii- Doai, qiiud \ei'i ac ii.iluialti p.iliis sii.
177 DE TRINITATE LIBF.R VI. 178
frcqucns noii lialn-l lioc insolciiil» vitiuin, iil sibi A esi. Tam ignorabilis cst Filiiis, quam et Paler. Om-
uliciia (I) vciiilicet , tl iidii siia defeiidat , et piupric iiia ei iradita siinl : et iu omnibus iiiliil inielligilur
Oco coxquaiida pnrsuiiial. Nec pari tenierilulc, qua e\ce|itimi. Si potcstas ex»;qu:ita esi, sl secretum
palrcni niinciipat , ee quoqiie (illuiii proGtealur di- cognitionis icqualc est, si naiura in noininibus est :
ccn& : Nee euim mitic Deus filium suum in liunc mun- qu:vro (|Uoniu(lo (|uod vo(âniur no:i giiiit ,
quoriiin
dum, ui judicei mundjim, seii u( suhiit fiut mumiHS per et (i) (/) vis in polcsl;ite, el diflicnlia.'* in cogmtioiic
eum (Joan., iii, 17); vel ileruiii : Tu credii in filimn iiun dilTcrl. Noii fallit ilaqiie in vocabulis Dcih , ncc
Dei (Joan., ix, 55)? Quid iiunc agiiiiiis, cuiicedeiiics sc .lut Palcr meniiliir, aut Filins : (.1 accipe (g) qu.ini
laiiluni (a) iesu Chrislo noinen adopliunU^per quod iii liis fldes noininuni sii.
et in palre sibi ]L51 ^'^'* iiuncupjiidu lcincr.irij: 152 '^'- ^P^fo lestniilur filium eiim ene. ISilaliiid
eum arguiotus pr^suinpiionis. Palerna de coelo vux aeseril Putris testiniomum. Clirislus a filiis adoptivis
til . Hunc audiie (Maitli., xvu,S). Audio : Paier, gra- secfrnilur. — Ait ciiim : Opera enim qua- dedit milii
lia$ ago tiii (Joait. II, 4t) . aiidio, Dicitii quia blax- Pater, (U) ul perficiam ea, ipsa opera quiv fucio, lesti-
phemavi, quoniam dtxi, Filius Dei siim (Joan., x, 36) moniuin pcrliibeni de ine, qiwnium Putvr niisit me : el
si iion credo iMiiiiiuibus, si naiuraiu (b) vocabulis qiii inis.\l i):e Piler, ipse lestificatus est de me (Joan., v,
nori inlelligo ,
qiii credenduin et intelligendum sil B 5G et 57;. Uiiigcuiius Dcus nuii noininis lantuiii ics-
quxio. iNuii niilii relinquiiur alia suspicio. Auctori- limooio, scd ctiani (i) viriuiis , docc'- ic csse filiuni
las paienia de coelo est : Hic eu filiusmeus. ProlV.s- operii ciiiiii cjus, quie f:i(ii, lesianiur a Pairu se iiiis-
sio (ilii de se e»( (i) (c) : Domum patris mei, et Pa- sum. Qu.i'111 , quani rem opeia tcsl,eoiiir? Missum
ler meu$. Pro(essio iionuiiL» salus e^t, cum inlerro- nauiqiie esse. (;) llaque et Filii obedicnli:i et palcriia
gaiio iident posiulat, diccns : Tu credis in filium Dei aui:lorit;is doceiur in misso, dum allcrius opera csse
(Joaa., IX, il) ? (3) Propiiciaiiî noiiiina sequuniur,'^ Dun possuiit quse facit, ni>i ejus qiii inissusa Patrc
ubi meut esl. Tibi quxro, luerctice, uiide aiia prx- sit Scd opeia nnii sufficiunl (5) (k) incredibijtbus
suiiipiio sit, Ailiiiiis Patrl lldein, lilio pnilcssionein ,
ad lestimoniuin, quod se Patcr miserit. Sciiuiiur
iiouiiiiibus niÛiraiu : viui verbis Dei affers , ne sint nanique ; tt qui misit me Paler, ipsc lestificalus csl
quiid enuutiani. impiclatis lux suia iiupudentia est ,
de me ; neque vocem ejut audistis , neque figuram ejus
ui meniituiii do se Dcuui arguas. vidiiiis (Joan., v, 37). Qua:ro quod testimuniiim P.i-
26. Proprietates pdii ad wnPcn itdjtcla. Opera Us- Iris (i) de eo fiierit. Evolve evangelica voiiiniina, et
taiitur plium eum este. — Uuaiuquuiii igiiur sola siiii- loiiim corum opus rccense. Da testinioniuiii P:iiris,
plex coiifei^sio nalurx iiouiiiia ostcndal , ul de quo pra'tcr quaiii quod auditum esl : 'lic eal filius meus
dicium est : Hic ett filiut meiis, ei od qucm dictuin C diUxtus, in quo complacui(Matlh., lii, 17), el : Tu es
est, Pater meus, hoc sint qugd uuiicupaulur : tamen filius meus (itarc, i, II). Uoc Ju:iuiics licel iion igiia-
nc aut adoplionis in Filio iioiueu sit, aul hoiioris iu rusaudivit, tanicii ad ductiiiiam no.sir.mi p:ilerna;
Patre. videaraus qu.c (d) prupiietaies pcr Filium ad vocis testiiiiuiiiuni niillilur : ncc iioc siiffuil. Joiiii-
filii nomen adjeciae sint. Aii : Uinnia mihi iradiia tunl nes quidem iit dcserio digiiiis liac voce est, sed et
a Paire meo, et netno novit Filium nisi Pater , neque apostuli (0) non fuenmt liujus leslinionii .iiiciorilale
Palrein quis novit nisi Filius, et ciii voluerit Filius re- privaiidi. Eadeiii dc coelo ad eus vux adest : sed nc-
velare (UattU. ii, 27). Ad id qiiod dictum est : Hic cipiiuit |ilus Juaiinc. Joannes enim jam ab utcro pro-
est filiusmeut, cl Paler meus, titrumne sibi cnnvcnll plielans non cguit bac vocc : llunc audite. Aiidiain
Nemo novil Pilium nisi pnler, neque Patiem qiiis iiovit plane . ncc qucnxpiain pr:eier bunc :iii(lidm, nisi
nisi Filius? Noii eniiii iiisi per iiiutiiain (e) tcstifica- cum i|ui :iudierit ui doceret. Si nulhim aliud Patris
(ioiiein cogno^ci vel per i*atrom Filius , vcl per Fi- de Filio testimoiiiiim exsiat in libris, quam qiiud hic
lium Paier poiuil. Vox c ccelis cst : senno eliam Filii Gliiis suus sii : lestimonii hujus vcriias csi, ut opera
(1) Yindicet. (i) Jus diserte scriplum esi in noslro codice.

(i) Professio fidetisest. (5) Incredulis.
(5) Proprielates. D (6) iVo« fuerani.
(n) Par. cniD veliisiioribiis mss. Colb., Remig. et (k) Exemplar Vat. b.-is., ut fuciam, omisso dcinde
Griiii., Jetum Cliristum. qu(V facio (|nod in Marl. parilcr umitlitur.
:
(b) blxcusl , nuturam voeabuli Rectiiis mes. vocabu- {i) Apiid. Had. et Kr. iit iii receniiurc ms. Colb.,
/is, siipple sigiiificari. Sic lili. i, nuin. 21 : 'êqiie vo- verilalis Iii inss. Val. b:is. el Mart., tiir(«(/iiis. Magis
ciibulis inlelligenliam confundanl. placcl cuni :iliis libris, iiirlufi.s, supplc tcslimonio.
(c) In iiiss. Colb., M.irl., Corb. el aliis, profcssio (i) Particulim i(a(/»t; perperaui a Lipsio expuiictam
fidelts est. Iii C:<rn. professin fidcs est. Iii alils iribus resliluiiiius ex Bad. , lir. el iiiss.
pio/Vjsio fitii est. (k) Lips. ciiiii alii)iiiit mss. incredulis. Al B;id., Er
(d) Vai. bas. ms. profetsionet qni eliani paulo : et Par. cum polioribns, incredibilibus : siiicerius, ttsi
anic li:ibe(, profîsionum nomina sequuntur, noii pro- iioii Matlh. , c. xvu, ii. 6, .\|iosloU
alio bcnsii. Sic in
prielalii nomina sequuntur. generalio incredibitis et pervcrsa liiincnpaiidir lia-
(e) lii eiideni codice iiecnon Mart. tignificalionem : deni viix e:idem ratioiic in Vulgala noslra ^.'îtiit.'^
vox niiims diserta. est, iit videre est Eccli, i, 36, ii, 18; Carucb i,
(f) In iiiss. hasc vox ita piiigitur, ul jiis aequc ac 19, eic
vis possii admiiti.
(() In ms. Marl. bic occurrit , prmer quam quod
((/) Edili, qiiiv in hit fides : castignnliir ex scriptis. nndilum esi, qiiod ex subjcctis vidctur cxpressuiii.
179 <)AN(:il 1111 \ltll KliscuPI 180
i|>sal\ilrig, t|ii3! gciii, vcriialeni tesiiiiiiniii liiijiii>ariii'- A eiini iilcireo ,

quia ali eu esi , iion nesciai? Quoil si
iiieiit.Qiiidinrc-riurliodiecaluiiiiiia:,iiiiiJu|iliiiiiitiiiiiiis crc.itiis potius, quain nutus , vidcMtur iii eo quod a

»ii,ul iii«tnil:ix Oeussii, iidiiuiiiiiu iiiaiiiu siiiiTresu- Deo csl ; riim (</) u lieu cuncia i-int ,
quomodn nnn
tus esi Pater de Fillo, operibui» t.uis Filius (cstiiiioiiio cuiii cxteris Paliciii i|ua;:ilj co sunt ignorat? Sin ve-
se l'airis ei^rquat : cur iiun videalur esse iii eu, id ro idcirco ei, quia ab eo sii, euin nosse sil propriuin
eNi (u) filii verilus qux dicitur el probatur ? Non csl quoinodo noii bnc ei ,
quod ab eo esl , eril propriuin ^
per Deuin palrem lilil noiiicii iii Cbrisio ex adop- scilicet nt «eriis lilius ex naiura sit Dei ; ruin idcirco
tione boiiiiatii) : neq'ie s<iiieiitaie ineruil hoc iionieii Deuin solus iioveril, qiiia solus ab co sil. Ilabes igi-
sicut ptures p<ist conreshioncni 153 ''''^* ^^* '*'" lur proprieiatem cngiiiiioiiis de proprieiate gciiera-
siiiil. Proprietatis eiiiiii in liis sigiiilicaiio nulla csi : tionis : et quod ab eo esi , iion creatura' in eo viitu-
nouiinis naini|ue lanluni, ut Deo dignuni est, induita tein (naiu oinniu ad eo per viriuiem creationis ex-
dignalio esi. Aliud esl liic eH , ct hic meuiut, et sislunt ), sed nali\itatis veriiatein (suppte , habes),
liunc audiu : in buc veritas est, natura est, fides cst. perquainsulus Patruni novii, ]|54 '^"o ^^^^tira cum
iS Ftlii a Deo naliviiat, el adventut ad not osien- quae ab eo sunt ignorent.
dilur. Qui sotui novil Piilreut quia ah eo esl , creulus 29. Illud ab eo suin, referri nequit ad carnetn. Xeqiie
von esi. — Ni'C itaiiequidqu.Mn de se niinusFilius liac B eit creulusqui ttesciiur undesil. — Tamen ne forte id
(/)) paternu: signilicatiunis proprietate testatur. Ul quod ab eo est, (e) ad adventus sui lenipus bxresis
cniiii in eo quod :iit Paier, llic est filius meiis, nalurx iiivadcret, continun subjecit : Quoniain ab eo tiim, el
denioiibtraiio cst , ei iii eo quod subjecit , Huhc audi- ipse me misit. Tenuii ordinem evangelici sacramenti
te, sacraniciiti ei fiilei , ob quani e coelis venit, au- natum se professuf ei iiiissuin : ni et quis esset, et
diiio est , cum eum ad salutarein cnnfessionis doctri- unde esset , secundiim superiorem sentcniiam nasce-
iiaiii adinoiieniiir audirc : ita iu eo Filius el nalivita- reiiir. Neque sum, ei ipie me
enini id ipsum est ub eo
tis veritateni docuii et advunlus , dicens : (c) Neque misil (f) sicuti noii me sciiis, neque
idem est neque
mescitis, neque unde tiiii nosii» '

nec enim a me veni unde tim nosiit. Numquid iion oinnis homo iii carne
ted etl trrta qui mitii tne ,
quem vot netcitit ; ted ego licetnalus, secundura sensum communis opinionis
novi eum, quoniain ab eo simi, ei ii)te me misit (Joan. cx Deo est? Etquomodo negit, ab s vel sc ipbuni. li
\i!. 48 «129). Patrem nemonovii, ei freqiiens hinc ve! iinde ipse sit sciri '
nisi id uiide est , ad nalurx
professio Filiicsi {Uaitli. xi,27). Idcirco auiein soli su:r (g) referrcl auciorein? qui iJcirco ignorabilis es-
sibi esse cognilum dicit, quia ab co sit. O'i^>'^ô- sct, quia ipseesse lilius Dei ignoraretur. Discuie, iii-
tem utrum id , quod ab eo cst , opus in eo creationis felix, slullilia qiiid illud sit : Neque me icitis, neque
an naturaiii generationib ostendai. Si opus crealioiiis unde sim nostit. Oinnia utique ex niliilo , et usi|iii:
csl , univerâ quoque ,

qui> creanlur, a Deo siiiil. Kt q adeo ex nihilo , ul eliain unigcnilum Deum ex nihilo
qiiomodo 1'airein iion uni\ersa iioveruiii, cuni Filiiis subsiiiisse sis (h) ausa menliri. Quid ergo esl ,
quud
(a) In vulnati-, quod est. et posl pauca, quud Dco te Or. cont Ar. p. 3i{ , in siia Tlialia posiiil , Pa-
II
digimmett Uiru'|lieiiiloci)pr.«.'feriiiiusiiiss.lei'lii>iieiii. tretn Filio alidiium etse, neque eumub eo auipideri, atil
(6) Vat. bas. iiis. u paterna;. Hic iia iiiieilignc cognosci posse ad pleiiiim et exarle : sed quod cogiioscit
Filius se pro|iriuiii Dci filiiiiii noii ininiis. discr- et vidct id inlelliijil pro mensitru el ralione suarum vi-
,
esl :
tis verbis signilii at quain l'atcr. rium ul nos quoque mletligimus pro moduto itoilra
,
(c) Longe alilcr niodo exstai iii exemplaribus laii- rum (acullaium. Ip>ius quippe Christi lcstintunio
nis el gra^cis. puia t't me sciiis, el unde tim noslis, cuni iicmii Patreni novcrit, ipse taiiieu euin novi(, et
quod legil et Origeues T. xix in Jo;in. ulii oiieram iiovii quia ab eo e>t.
dat ut diversam ilhiin Cbrisii sententiam Joan. viii, (e) Apud Er.,Lips. et Par. omissa erai particula
IS, Neque oie sciiis, tuin bai , El ine sciii^ , conciliel, ad. Hlc adventut iiomine Intelligitur cariiis su—
respondeique priinuni ca noii iisdiMii sed diversis ,
cejUio.
dict.i csse irf-isonis, ac J.>i0SMlymiiis quidem ,
Et ms., hoc ideiu pugnaicuin
(f) Vat. bas. ticuli ett :
m< vcro, iV?(/«e iHf sci/i». Sed ;id-

Sftlis; Ph:irisaeis dicciidis nuin. 5U et51.
vcrlciis subiiide eiiam iis quibiis ilictum csi Ei me
(g) lii ins. bas. Vat., referl auctoritateiH : buic Irc-
stiits. blaiim cx probratum esse quod Pa trcm ncscireiii,
lioiii uoii congruit sei|ueiis vucula (/«i ad Patrein ic-
|iroiiiclc<nii i|uoJ ignoiarent paritcr ct Filiuni, juita
lereiida. Iloc cnlin sibi viilt : Ciim iion igiiorarcnt
i>> me scirt't\s , el 1'alrem meum
VIII. 1!»
])
i|lu'l Jduti :
Jiida?i nnde essel sccundum cariicin , illuJ Hii(it! suiu

sctreih , iiiruiii(|iic lociiin bic maviili coiiciliarl lUiid :
rcfcrenJum esl ad xtcriiui ipsiiis gencralioiils aiiclo-

iiiun inquil , Et me scilii , el uiide sim scuit , de se
,
rcm quasidicerct , Neque mescilis, ueque iTlermim :
ipso Itomiiie di:,piilal liuc vero , Niîiuc iiie ffilii, r.e-

:
Patrem metim. Maiii(|iic, ut declaratiir lili. iii, ii. 17,

qtte Piitrcm nmim , de ditiiiiluie. Hic igilur proptcr
lib. v, n. ^7, JuJ.ci iKiioraverunt Dei iiomen quni-
*ul)se«uciitiO , Verat est qui me misit , (/«. vot nes-
diii
m
nesclcruiit euiii csse patrcm , eique csso fiiiuiu.
,
ciiit , Irgniioc poluit llilarius legcrc Neqne me sri- ,
ui
Oblier obscrvare est au(:tai'ein geiieratinnis :>'ieiii.i>
(l(, ci''. Iiiiii bxc rtiain i:iciia satis indicaiiliir,
simplicitcr ab llilario vocarl uiii/urcm nulur(7 Christi:
plhia cl iiilcgra seiiiciiliu sic possit icddi t'( iiii; :
qui.i iiiiiiiruni Cbnsliim ii^(urii Deuiu hoiiiliiein au-

sciiis el uitde
,
tiin iiusiis secuiidiiin carii.-iii sed cst :
,
lcin lantum ci dispeiie.itiiine csse scniiclvit. lliiJ.!

aiiud iii iiic cl siciiiulum lnic nequi: me tiilis, neque
,
iia(ui'ip iioiiieii ad illiiis Jiviiiiiaiemruiorre lolet. VIJ.
uiide tim nusii.', nec eiiim n me veiti adeo.|iie 4t.it :
lili. X, iiuiD. a, liiet (iS.

i|iii>d ex lioc luiô conlicil llilarius argiiinciiiuni : cuiii
(.hristus, Joaii.C. 8,cxpresse se iiiiiiimc nutuin afllr- (/i) lii iiis. Cain. niifui. Hoc Arius ia Th:ilia «usiis
esl apuJ AlliJinasiuni Or. il, pag. 510, dicciis (Vun
iiict, iiuud <ap. 7 tacite laiituiii iiimiil.
:
(d) Ita los». Aiediti , o* eo. Ilujus argiimcnli viiii st'"ipt>r fuii Filtiii, ipiuiitqui: Dei VcibMmexiiikito (ui,-
frustra Joclinare teniavil Arius , cuiii Atbaoaiio te«- lumetl

181 m trimtitf; i.mw vi 188
inipii el Clirisiuiii iif»?f'iM!>l, el iiiiue sit nccUxM'. \ Dtu erivJ . el qiii<i tssel i'( ivm , roii'iniiO Sijlijeol .
Nain iil , (o; i|i:od tiiiilc sit igiiorauir, iiiiturr.m o\ -Vfj t'a(/ii a tue veiii «i/ i/(j: me misH. {() Noii se sibi
(|ua esl, dum iiiuie sil iies< itiir, oslendil. Ignnriui e.~ :< oii^;ii)eiii lioctr!
eiini ail Ncc pmma mc cêiii , .
,
eiiiin iindc sit nnn poie-it ,

quiquid siib.-.iiiit ex niliilo el {!:iipyli . rursum c\ Uco so exisse, et ali fo
euiii)
qiiia lioc ip!>uin ,

quod nnn i^norjlur ex ni!iili>, ini-ûin esê losi.iliif Sel euui ab iis qui sibi Oeivn ,
ignoralioneni cjiis unde sit inin lubel. Non cx sc esi |'iii(;ni difi icnt, idcireo se diligeiidnni ail, qiiia r\
aiiteni ille qui veiiil ; sed (|ui niisil euni verux es* ,
Deo cxisset , eans 1111 dilixlionis c\ eniisa (luciiit c$ic
qiieni iiii|iii ncsciunl. Jain ergo ille qiii loisit . ipsc naseciidi. Exisse eiiiin ad incorjniralis n.itivi'atis re-
<"it nui iiiisisse iitnoratur. Ali eo crgo ,

qui iiiisit , csl lM'i'. nr:iieii quia ictigio jMolilciuli silii palrcni
ille qiii missus est : et ab eo cst iinde esse nebcilnr Deiini , e\(li' (•!! vic Ciiisli ((''! e\ co gciiiUis esl '•it
cl ob lioc qiii Ril i|>sc nescitur, dum ignoraiur a quo nieiCMda. Naiii '.'1101 aii : Oui w ud'!i.,c( pai.rct m.?um
«il. Noii novit Cbrisinm ,

qui nnde Cliri^tiis sit nes- odii {.loan. \v, 53) '
mehu; cuin aii, rommniiioncni
cit; nec filium contitetur, qui negat n.ituin ; nec na- iioiiiiois {supple , cuii a!ii>) per sigiiilicaiionem pro-
luin inieliigii, qni pulavit cx iiiliiio Ex niliilo aii- pri''i:iiis exclusii, Cx'icrii:ii pr.iliientem silii paireni
lcin ii-:quc adco iion cst, ut impii iiiide sit nesciaiit Oeuni , et sc non dili-ciiiem , in paiernt nominis
30. DcMs iii toUi eu paler ijui filium cotuul , nmi iit B usurpationc '•nndemcai :
156 (9) lu'^ 1"' se od'(
nitopliviim. Exire ex Dco quid sii. Fiiii ditiijendi cauta, oderit et Ta rcm ; iiec. in Deuiii patrem sit reli',;io-
ratio nascendi — Nesciunl plane, neseiimt ,

qui na- sus.qiiicon diligat Fiiium, cura diligcndi Filii n' r>
turani noinini ndimnni , ih) qiii nescientes non 155 alia causu sii, qiiam .-Miod cx Dco sit Ex Deo igiliii'
nmant scire. El aiidiaut Filiuin scieiiti;» lnijus ii;ii'i- Filius est , n'-n .'»dvcn'iT , scd intivitate : et (5) di-
r.itionem impiisexproliraniem, tum ciim silii pairein Ic-tio iu Patrem (/1) hie crit oinnis, si Filius ex eo
neum Jiidxi dicerent ; ait enim Si Deui paier vs-
. c.-isc crcdalnr
leressel, diligeretisHliquc iiie ; eijociiim a Deo (.i.Di, >!. l'cr(iCln: dc Filio f;dei menlnm. Qui ei nalivila-
et veni : nec a mc veiii , sed lile uie niinit (Jonn. viu , lcn: ex 1'alrc et artvenltvn nd nns distinquat. — Tc.il.i-
i2). Rctigiosi nominis assiimplioiiciii Dei (ilius in liis tiir boc Domiifis dicciis : Son dicam vobis, quoniam
qui se Dei (r) rdiuni conriieiites palre;n sibi lieum ('1') rfigiibo Palrem pro vobis ipse enim Paler awil
dicereiit, non iinprobavii ; sed Lemcrari.uii Jiidioiiiin }'»< ,
qiioiKim xos meâiiinth, cl creditis quoninm ego a
usurpîlioneni ,
patrem silii Ucuin iir.esiinieniiiiiii , liio exivi, el n PiUrc rciii 11; linnc tnundum (Joan. xvi,
per id qiiod se non diligereni , olijnrKat ; iii Deu^ ivi- 27 c( aSj.CarelapîdP.iirem inlcreessioiiisnccessilale
ter vester esset , diligercti.s niique mr; ega eniiii u J>co pcrfcchi dc Filio fides . (y\x qiiod a Deo evicrii cre-
exivi. Omnibus, quibiis per (idcm Dciis paler est , C dal at'pie :imel ; et prr sc ipsa jam et audiri mereiur
per cam lldem pater est, qiia Jesiim (.brislum |)ci liei am:iri, niliimex Deo ('i!ii;m inissuiiiqiie confes-a
liiiin confliemur. Conliteri aiiiem (ilium scnndiMii itiviias lUiquc ejus cl adveiitus oslendiinr ciim
iN
generale sancloruni nonien, qiiid babei (idei, iit dic'- absoliilissima significaMd.e proprietalis veril.->le. 4
mus,Onus cx niiis est?Sed numqiiid et cicteri ni lieu, ail, exiu; ne in ey aliaquaiii nativitaiis iiadira
bac creaturx snx infiniiitatc iioii (ilii suiil ? In ()iio esso exisiiinaretur . ciiin cxirea Dco, id cst, ex na-
ergo filium Dei Jesiim Cliri^tnm (idcs conre.~s;" pr.c- tivililc, snlisislero, q"'(l .iliiid qiiam Deus (il pi.ssel?
cellit,cuni ci{d] secnndum lilios, (ilii non nuiura ,

Kla Palri-. inquit, veu; in luiiic iiiuiidum. Ut e.\ilio ill\
sed nnmeii sil? Cbiisium perlidiaisia iion diUgii ,

(I) a Deoiiativitassi;îiific:ua csseintclligeretur ex Pa!re,
nec h.TC impia profesNio pic silii assuniit Ueum la- a P.ilrc. se in biinc niiiniliim professiis est vemssc.
(rem;qiiiasisibipaiei Dcoscsset.Cbiistumobiddt.;.^';- .Miernm iiaqiic in dis|>eiiâlioiie , alterum in nalura
rent, quiaexi^-setcx Dci.Kxisse cx Doo(|uiil sitrcqn 10. c-î. Ncc p.ililiir exiiioneni adventum cxisliniari, cum
Non ulique dici pote.ii, id ipsum csm' aDiocxise post cxiii'>i'eni a Dco , adveniuni conimeinciet .1 Pa-
(^l) (e), quod et vcnisse, nain iilrumqiic >igiiilicat'. Quo- !ro. A Patrecnim vciii^se, ei ex Deoexisse, iionesi
ttiam a Deo exivi, et vcni. Ei ustendens qnid esscl « D vignificalionis cjusdciii ; ct qii.-inluni interest {j) nas-
(1) Nec iinpia professio pie sibi adsumet Deum Pa- (2) K.xiro.
trem. (5) Ditectio in Palrem omnis liinc erit.
(a) Id esl, quod ait ignorari nnde ipse si^ ((<) .Apiiil Er. iii niirgine, tecundum iltos : qii:id
(6) Eilili, qiiia netcientes. Verins iiiss. fiui iiHrienfrs
•
deiiidi- a (-.ipî'; ari.^piiuu, Par. lelinnit. Restilni-
quinimiinm nec inicIIiiênlcK ritioiniii qiicinct, miis ex B.id. ci ins'"*, .si-i «(k/hhi /i/ios, lii>c. e.it, ad n.o-
nec ab aliis iniimatain cipinnt, nt b'!beiiir s<ipra dimi c:cli>roiiiiii liliornni
nuiu. 13. U') Ircs niss. Colli. cum Carn. et Germ., exire.
(c) Er.,Lips. el Par. qni se De'' filia .corrnplc :!C (/) I.ip-. c.i Par., ?io.'i (I «1? rcliictaiilibus :iliis li- ,
sublala vi lolius arp;nnie;ili. Ibi iinip;ie cl iiinx iii , !)ii.>. Pcrro Hilario vocabulnin orige s c(ie iiicni est,
his,quodie 110» rfi/ii/i;''^)!, vornli ;( ;id ClirisliMii ijuod noliis priniipium.

refertur inonetqiie llilariiis uon iinpi oli:>tiis eos biis-
; (./) Vcius cddex S. iMaitini Turon., quiu si oderil
se.qui cuin Chri-.tiim Uci fitiiim ci cinliiereniiir ct 1'iliiim , oderil n {'i.lrem.
aniarent , Dcum >ibi laircni diecrent. Pessinie .lu- (/i) Sic |iiiiii.ii's liliii. Alii vero, /(i;if crll
lciii Yat. bas. ms. hic eliam h;ibens fitios )io>iea ,
(i) In 111", .Mari., iiuuw Dnis c-,':'','.
Siilijicit, tiun sefum impi'{i(iuvil ,
pro NOn im/^ro((jtiit ( y) Exiiisi , m/i.'i nut,ci ; nu>x ni suhsiiiniia
i;i , vn-
eiiaium cx crraio- tiriic.iis cxisse. (iliuii iit. etc. Sequiniur mss
185 SANCTI IIILAUII EPISCOPl m
ci , ei adosse , laiitum a se uierque scrnirt discerui- A lioc credimui quia a D.o r.itsii (Joun. \\\, 29). Qu;i
tur. Cum :iliud sil a Deo iii subsiaiuiaiii iialivii.ilis f<i{;u, li cc verbi hiijus adiiiiraiiu est, qiiod se cxisse
e.xis->e, nliud csl a P.itre iii htiiic iiiuiidiini ad coii- a Dcu prulcssus sit '!
T:iiiu cl laiii Ueo prupria vus,
suiiiiiiaiula s:iluiis iiosir.i- sncTaaioiiia veai»sc. u sjiuii ct beati viri, et ub lidci vcsti je ineriiuni cla-
52. Christiis iib aposlolis litiui ex iialura non ci •ves (/°) icjiii coeloruiii soriili, et li);aiidi ac solvcndi
adopiwiie crediiui. — El i|iiidcin socuiiduin proposi- incieluet iii tcrra ju>adop[i, gc^taosc peiDoiiiinuni
iiL' a iiobis rcspoiisionis ordiiicui opportuiii^siiiius ii»struiii JcsUin Cliristuni Uci liliuin videraiis : et ad
liic iiohis Idcus est , iit terlio nuiu' doccaiiius liliuiii id, quud a Deo exi^su se dixit, nunc priinuin vos veri
l)ci [)oiiiinuni iiostruui Jcsiiin C.liri.stiiiii ali aposiulis iiitciliguntiani asse<|ui protc>tainiiii? Videraiis utiquc
crcdituin (n) noii cx iinncupatioiie , scd ex iiâura ;

iiuptiales aqiias, (g) et e.isdein nuptiale vinuni, el
iicqii»' cx adoptioue , scd cx iiaimi.itc. Qiiainqiiain n:iiur;e in naluraui vel Jeiiiuimiononi, vol profecium,
ciiiiii pliires ci (b) inaxini.u ailliui- uuigciiiti de se Di'i vel crcalioneiu (Joiin. ii). Qiiia<|iic ctiain puiies ad
c\stcnt proressiunes ,
qiiibiis gciieraiionis su.c vcri- cibuin tania; muliiiudiiiis Ireiêralis, et satialis oiii-
l.ilcin siiic lcvi saltoiii eineniiciuLc li< cl caluinnin; iiibus iii pleiiitudiiicm duodcciui cophinorum frag-
ooc:isione tcstctiir : tanicn 157 'l"'a neqiie lcgen- nicnia (It) (i) panuiu crevoraiit, ct naturx purvit is
tiiiin oiioraiidus est seiisus coîcervaiis ad copijiii p famem pellciis proleeerat iii
158 ejusdem copia:ii
diciib, itciini jain iiuiiiiulla dc propriclate iiutivita- naiur.R (Matlh. xiv). Reviruisse inamis aridas coii-
lis oslens.i siiit , canera oiiinia a!iis ciuiit qii:cstiuiii- spcxeratis, et in voccni mutorum linguas solulas, ei
bus reservanda. Nunc vero qiiia liic sernionis nobiri iii ciir»um claud<iruiu pedes alacres, el cxcorum
ordo iiisiiiiitus c^t , ul pust Patris coiiiestaiiuiiem ,
oculos cerncatcs, ei mortuorum vitas reverteiiics.
post Kilii prolessioneni , (<) fidc quoque Apostolo- Fcetens Lazarus consliterat ad vocem, el e sepulcro
ruin de vero et secundum iiativiialein coiilitcndu vucatus, nullo iiilervallo vocis et vitx, (i) citus fiieral
Dei doceremur videiiduni esl aii iii eo quod

fili.» . , egressus, el adhuc odorem mortis in sensum n:irium
ait Donimus Ex Deo eiivi aliud iii eo aliquid po-
, , spiritu agcnte, ipse jam vivus adsliterat {Joan. \i,
lius qu:iin naturain intellexerinl nativitatis. iV). Taceo de cxieris magnarum virtutum et divi-
55. {Jnid iit nuod prnnum credant eum a Dco exisse naruin uperationibus. Nuiic ergo prinium inteHigiiis
— Posi :iiullas nauique proverbioruin obscuriiate.s, qiii sit hic missus e coelis, posiquam audistis : De
quibus in parabolis locuius esset, quein jani antea Paiie exivi ? El lioc vobis priiuuin jam siiie pruverbio
Christum sciebant aniiuuti:iium a Moyse el proplieiis, diciura est, et per iiaiurx virtiitem intelligitis veruni
coiifesi.nm quoque a Nathanael et Dei (iliuin el regein esse qiind a Deo exivit, cum vuluntatum (5) (j) ves-
Israe! (Joan. i, i9), objurgato etiam Philippo, cum C Irarum cogiutioiics lacitus iutuelur, cuni (k) de iiullis
de Paire qiiaererei, cur per upcruin viriutom Patreni taiiiquam ignariis inierrogai, cuiii oiiiniuin cogiiitor
in se (I) (d) esse else in Patre iiic>^se iiesciret, cum- cst? Per h:ec enim omnia, quae viriuteac natura Dei
que se a Patre missuin frei|uenlibus diciis ante do- agit, a Deo exisse credendus esi.
cuisset (Joan. xiv, 9-12) : taiiien cum profilentem ai. Prius noverant a Deo miuum : sed imiivitatisralio-
enin audissent se a Deu exisse, h;ec eoriim respon- iiem non accepeTant. — Nun bic saiicii apostoli a Deo
sin [uit (coniiexiis eniin hic sibi sernio est) : Di- exisse, id est, a Deo missuni esse intellexerunl; nam
cunt (e) et discipnli eju.i, Nunc palani loqiicris, et pro- omni siiperiore sermone cunliienteiu inissumessc se
ttibiiim nullum dicis. Sunc ergo scimiis quia iwsli Ircqueuter audierant : scd audientes a Deo exisse,
omnia, el non habes necesse ut aliquis le inlcirogel : in njiiiram in eo Dei ex opcribus ccrnentes, natur.e
Oinittitur esse in nostro nis. Nosirarum.

S
(2) Fragiiienta paniitm.
(3)
(a) Par. posl Lipsiuni , iradiluin : male ct pr;Bter favet quud de eodcm Christi facto ait Hilarius in
alioriini liliruruiii hdciii. Quippe uuiidum apostolo- Malili. c. XIV, n. 12 Cretrit deiiide mateiies et |K>st
ruin doctriiia expeiidiliir, sed liilcs. p:iiii'a, Auciuiem enim hujus uiiivenilaiis luntus panuiti
(b) lii prius vulgalis, iiiua-imc , adveibiiim. Hic profeclus
,
,
oslendit, per quem lali inciemenlo motius per-
jiintima- , id esl , clarinsima: Tuiii iii vcliislissiiiiis jj (r<iil,i/ii' inuleriar addereiur. Facdius ilaqiie ei anuue-
cxemiilaribus Culb. et Caiii. scribil ur udhunc, iion nnius, uim verbo naiurte iiiox rev>etiio, ei îra;niiiie-
alio seiisu. leltn cjHSiiem. H.ic senlciitia a pracedenti noii
mss. At cxciisis, /idem. diirert iiisi vocabiilis. Deinde iiis. Vat

in bas. revt-
(c) Ita in iii
(d) Kditi liic oniissu esse, subjieiebint, el se in fiiisse manum aridaiH : ipiod a siibuexis dissnnii ,
Palre esse nesciret, iion inesse. Cunciniiiur esi lcc- iii qiiibus c;elera Clirisli gesta pluruli nuuicio eiiuii-
lio mss. tianiiir.
(c) Par cum veliisto iiis Colb., Dicuut erijo dis- Sic mss. Al edili, cito.
(i)
ctpitll Pleriipie ac poiiores niss. iioitrnruiii

(l)
Mox in
In antiquioribiis inss. hic c/ai'riii. Inferius ta- omiiiliiis liiciiui ubi iii oxcusis lacitns
,
(f)
men ha.-cvux exstal in plurali numcro liliroruiii uiii- (ki Kdiii, ile noiinullis. K<'ciius inss. poliores, tie
liiiiiii ooiisensii. nu//is ; res|iiciiiir eiiini illu<l, ;V(m habts neccsse ui

leinlerrogel. Posto.i Vai. bas. iiis. l.um cmi-
(g\ liad., Er et recontiores mss. el in eisdem. Me- u/ii/uii
lius ;<lii liliri, et easdem, supple /'iii'(<i( .'iiisi nialis iiii.m oi'cii/(or«m cognitor esi: Mari. Cuiii oiiiiiihiii »c- .
ciiiii Mariiii el es i-t»dein. . /i/M <;oii</i(.'r est : iiiiiiiis suKerc ; cum in saoru irxi.i
(h) Aiili<piior<'> iiis> ;>iiiiinm. Tum Krasinus lo- III .|iiciii liio respicilur, sii»plieiier exslcl, i/uiii iipi i
ôiidiiiii putal ft tnuleritv paiiiliif, nun ot iialurie Cui omiii.i.

a:; dr trinitate liber vi. m
(n) verilalcm pet iJ ijiiod a Deo cxiit rccftgnoscniii, ciim A 30. Peinis fdium Dei confesini verum credidtt. Tiinc
dicuiil : Kunc ergo sciinus, quiu nosli oiniiia, et non lia- primiiin eum agnoiil Deum. Vbi didiceri:. — Noii cst
bes neceise, ul aliquis te uUeTrogel : in hoc credimus evaiigelica el apo.siolica rides. filiuin Dci nomine po-
quod a Deo exisii {Joan. xti, 29). Pcr lil eiiiin crc- tius quam naiura credidisse. Si enim adoplionis Ii.tc
dunl, quoii a Uco etiii, per qund ca qu.c Oei sunl po- niiiiciipaiio est, cl non idcirco filius est, qiiia exicrit
test »(i|ueagit (b). Nun eniin naturani Dei a falre ve- a Deo; qu;ero unde beaiiis Simoii Bar Jona est con-
iiisse, sed a Deo exissc ronsummai. Denii|uc lioc, fcssus, Tu es Christut filius Dfi mi)t (Matlk. xvi, 16) ?
quod niinc prinium audiunt, (c) conrinnaiur ad lidcm. aiiiie cum omnibus poicstas sit per sacraineiiium re-
Nam ciim Doininus iilrumque dixisset : Ego a Deo geiieraiionis (g) \n fili.is Dei nasci?Si seciinduni lianc
exivi, et a Piitre veni in liunc munJum (Ibid. 28) iiuncu|ialionem lilius DeiCbrisius est inlerrogo qnid :
nibil admirationis in eo liabuerunt, quod rrei|iibiiier illud sii, qiiod Pelro non caro iiequc sangiiis revclavit
audieranl, et a Patre «tiii in liunc inundum. itcspuiisio .sedPaterqui iii coelisesi (/»id.l7)? Gcneralisprofessio
autem eonini, lldeni e( iiuelligcniiam lnijus dicii con- quidbabeiiiieri(i?autquxrevelationisesiglori;iin(/i)pu-
tcsiJta est, Ego a Deo exiei. Nam ad id (aniuiii res- blica conscicntia?Si e\ adofiiione filius esl, undc Ii.tc
ponsuin cs(, cum dicuiu., Inlioc creJiinus quuniain a in Petro beaia coiifcssin est, boc Filio(i) defereiili quod
Deo exisli ; ncque addiint, Et a Paire vcnisti iii buiic B esi coniiiiunesaiicinruni? Llirt bumaiiamauteiii iiitel-
riiundum. 159 ^-^ cum altcruin in profosbione, al- ligeniiîm se fides apostolica prniendit. Audicrat uii-
leruin in silentiu est; professionis cau>am dicii iioqiie freqiieiiter, Qui rccipii vos, me recipit : et qui nie
vitas exegit, proliteudi auiem contesi.iiioiiein intelli- recipi!, iccipil eum qni me iiihit {Mailh. \, 40). Mis-
geiilia vcrilatis elicuit. Scicljant qiiidem eum omtiia snni 160 crgo jain iioii ignorab.it : et queiii mis-
ut Deiim posse, sed nondum raiionem (d) naliviiatis sum iion igiiiirabat, audicrai pndiienlcm, Omnia iiiilii
acceperani . ei qui sciebant a Deo inissuni, exisse tiadita suiit a Pulre, et iiemo novit Fitium iiisi Pater,
lamcii a Deo nesciebani. Incnarr;iliilcin ill;iiii el per- mque Vuirein quis nuvil nisi Filius (.Vatth. xi, 23).
lectaiii Filii nativiiaicm per virtulom dicti istius in- Qiiid isiud e>l qiiod nunc Petro Pater revelat, quod
lelligeiitos, (e) nuiicsccuin siiie proveibiis profitentur bcul.e cuiilessionis {iloiiim sumii? Numqiiid patris
lociitum. iionieii et filii nesciebat? Aiquin fiequenter audicrat.
35. Kxitio quam aple Filii naiintatem enuniiet. — Sed loqiiitur quod nondiim vox biimnna protuleiat,
Non enim per consueludiiiem bumaiii partus Deus Tu es Chrislus jHius Dei viiii. N;im t;imeisi in corpore
cx Deo nascilur, iirque per clenienia originis nosira! manens Dei se filium essel professus; tainen apo-
ul bomo ex hoininc propelliiur. Intcgra illa ct per- stolica lides nunc priinum naiuram in ei> divinitaiis
fccta et incoiitaininata nativitas cst, ciijiis a Doo exi- C agnovit. Nciiue eniin Petro Hntuiii (;) ex confesso
lio poiiiis quain paitiis csi. Est ciiini uiius ex uito. lioiiore laus reddita cst, scd e.t agnilione mysterii :
Non cst poijio, niin es( defcc(io, non esi dcminntio, quia non Cbiistniii solum , .-cd Cbristuiii Dei filiuin
non dcrijâdo, non pro(cnsio, iion pissio ; sed vi^- csse confcssus esl. Nam u(ii|iie ad conre.ssionem Lo-
vcntis iiatgrae ex viveiite naiivii;is est. Deus ex Dco iinris suffecerat dixisse : Tu es (hrislus. Sed lnan.>
cxicns est, non creatura in Dei iionien electa ; non ui fuerat, Cliristum ab eo coiifessiim fiiissp, nisi Dei (i-
csset rcepit cx nibiio, sed cxiii a manente : ct exiisse liuiii confilereliir. In eo enim quod ;iil, Tu es, virdi-
signincationem habet nativilatis, nnn liabiH incliua- (em et proprictaiem natiiralis veriiatis-cxpliruK. F.t
lionis, Non eniin idein est substaniiani (f) ca;pisse, Pater dicendn, Dic est fiHus meus (Mutth. xvii, S),
et Deum exiisse de Dco. £( nadvitaiis bujus cons- Pciro revcljvii ut dicerei, Tu es filius Dei : qiiia iii
cicnda licet non subjecla verbis si(, cum inenarra- eo qiiiid diLitiir, Dic esi, rcvelantis indicium cst ; iii
bilis sii ; liabct (amen in doclrina Filii fidci securi- eo vero qiiod rcspondctur, Tu es, conntentis agnitio
taiem, a Dco so inunifestaiiiis exisse. cst. Super banc igitur confessionis pctrain Eccle»i:c
(n) In Ms. Mart. c( b;is. Vai., naiwtB D»i/u(ttJi ; mi- D (/') Mss. V;it. ba^. et Mart., cmpisse ex Deo •
ct
nu< a|i(o. Hoc qiiippe coiicliidiiur, A|iosiolii8 virlutc mox, iii docirina jiiii Dei fidei, ctc.
ati|iie iiperibus Clirisii addnctos fuissc, iii lateiiteni (g) Abest i'j a iiiss. bas. V;it. Viile lib. i, n. 10
in eii naiur.ne iliviiive veriiaicm, quam ipsc iis prxdi- et il.
cabat, credcroni. (Ii) F.diti exceplo Par. et nnnnulli recentinris jcvi
(b) lii iiiio codice Val. et imiinnllis aliis, pnlexlaic

msi. publica scientin. Veriiis alii
libri, publica con-
ocla quiv ayit, pleiia fide tcsiificanlur : inendo-a lcttio cujus ((iam vulgiis coiisciiimes(. Sic,
scientiii, id es(,
et iiiterpolata , qiiam Bad. ei Er. e.t partc seciiii

lili. II ad Consiani., ii. 10. roga Hilarius iit sibi
sunt. liceai de (idc disseierc sub publicn conscientia : et lib.
Lips. et Par., fon/Sniiaittur. Rectins Bad., Er.

(c) contia Consiaiitiiim, n. i, reiiuunt ba^reiici iii Bl-
e( iiiss. confirmalur , ab apostnlis videlicet ipsuin
icrrensi concilio aiidirc ab ipso ingcsta, timentes pu-
Cbristi testiiiioiiiiim qiiod a Deo exierit. blicw coiiicieniim.
\.i) lii codice Vatican.'c basilicx", deferens, quod
((/) r;ir. ciini antiquo ms. Colb. et Genn. raiionem
primiini arrideliat ; scd iiili;l esi ciir al) aliorum con-
norittilis.
seiisu discedumiis. Longo
piacet postea ciini
roiniis
(e) Qiiidam mss. quos minus sinceros expcrii eodeiii ms. quod coinmuie. Poito viicein Filio
esl in
suiiMis , ciiin Bad. et Er., nMii<; ;)riiiium coeperiini lii lertio casu, :ic priixiiiiniii verbnin dcfereini iii scjilo
(idvericre, cum illum sine proverbiis profilentur essc iiileliiijiniiis, qiiasi, in Petio ciim dcfi-n Filio.
iocutunu
{j} Lxeinplar M.irl., ex confessioiie lionor «i iaus.
187 SANl.TI HII.AIIII K['IS(OI'l Itt
jcililicaiio csl (Vid. lib. ii, h. 45, tl cnp. 16iii Mnilli. A '""C liealus vM. II oc rovel.itiu riUiis cs(, liof Ecolc-
coiifessioniii siu! fiindaineiitiini i-si, li.cc si'ciirii:)s :i-i<?riiil:iiis cst,
n. 7). Bcil sensiis cainis ei suiigiiiiiis,
hujus inieiligentiam non revel:it. Hoc esi diviiia; n:- llinc rcgui ciBliirum li.iliel cl;ivi'S, liinc iLTrcna ejtis
vclaiioiils sicrameiiiuiii , ChiiNtuiii Oci filiiiin iioii jiidicia, (0 jiidicia coelcsii;! .sunt. Sncrimeiiliim or-
solum nuncupare, sed croJorc. .\ui nuin<|ui(l nuiicu- culiuin (al. occuliatiiiii) a s cciilis (if) p<<r rcvclatinncm
palio poiius qiiam naiura P.iiro rcvflaia cnI/ Si nun- didicit, liilein lociitus est, iiatiir:ini eiiiintiavii, Dci
cupaiio; jam liaiic a Doinino frequeuicr audier.ti, liliuiii coiif;'Ssus cst. Iloc qui creauirani pfitiii- con-
esse se Dei lilium conruciiie. Iii i|U'i ergo levcl.iiionis litcns iicgat, prius esl ul nCRCt Pclri .iposiolaltiiu,
est gloria 1 (a) Naiurae sciliccl, niui noiniiiis ; cuin lid<'iu, bc.iiitiiilineni , linccrdoiium , marlyriiiui : ct
frcqueiiiata iioiniiiis prolessio jaiii fuisscl. pii^l li:i'C sc nlicnuiii a Cliri^lo essc inlcllig:ii, qtru
57. Pelri fidis cmitinenilaiur. — Ilxt liiles, Eccle- Pcliiis cuiii lilium ciiiifcssiis Ii3>c meriiit.
8i:c fundamenliiin est : per lianc lideiu iiilirines (al. 38. lla'ieticoruiH seiilcniia Petio igiiota. Nun nlia
iiiQrma;) adversus eain suiii puta; infcrorum. IIa;c msi Petri fidet. — .Aii ne, o nuscr, qiiisi|iiis liodiei;s,
fides regni coelestis liabet claves. Hxc iidcs qux' iu lixroliie, bi'aliorcm Pctruni fuluruni fiiissc cxisiiinas,
lerris sol'erit :iui ligaverii, et ligau iu coelis suiit cl si ilixissci ; Tu cs Christus perfecia Dci cre»iiira, et
soluta (MaiiA. XVI, 18 et 19). Haec lides paiern;c g supen.'iMiiiens factiiris oinnibus lactura, ct qui ex iii-
revelationis esi munus, Chrisiiini [t>) noii creaiuram liilo essc (cepi^ti, ct pcr boniiatcm Dei,qui Ihiiius s«-
ex nihilomeutiri,sed secuiidum proprictaiis nalurani Iiis esl, niinicii ftlii adoptione incriiisii, (/>) ctqui iinu
Dei liliuiu conliieri. iniser* siulliti:»' fnior inipius, ex Dco iiaius cs ? Et qu.rro :i lc, (juid aiidiliirt:s fne-
non i.ilelligeus beaia; seiiectutis fidci |iic iiMrtyrcm, ril 162 '''"^*^ •liccns, qui audiia passiono rcspondeiis,
(.) el iiiartyreni Peirum, pro quo Paicr rogauis est, (i) Prupiliun (i) libi, Domine , non eril isliid {Valtli.
leniaiionc delicerel ile- XVI, ii), audierit sibi dici VuJcretro (j) post nte, tit-
161 ne fides cjus iii : qiii :
raia a sc dtlociiouis iii Deiiin postulat.e piofessionc, tanas, sciwdalum milii es (Ibid. 25) ? Noc Pi'tro lainen
leiiiari se adhuc lainquani auibigiiuni ei inrerluiii liuiiiana i};noi'antin profecil ad cnnien ; nun enim ei
leiiia interrog.iiionecongemiiii (Jouu. xxi, 17) ; per Paler aiiliuc omne passionis my.sierium ievclavor.il :
id quoqiie a Domino (1) po,t teriiam (li) teiitaiionis sed hdes (5j (k) p;irva scnieiiliam damnalionis excc-
Pa$ce onet meus, ler me- pit. Cur ijjiliir iion lianc confessioiiis fidem Palcr Pe-
purgationcin iiifiriiiilalnm,
qui in cunciorum aposiolorum sileiiiio lio revclavit, creaiuram sciliccl etadoplioncm? Invi-
rilus audire :
Dci lilium rcvelatione P.itris iniclligens, ulira liunia- dit, credo, liic Pelro Deus, ul in loinpura posierior.i
moduin su|>ereniincniem gloriaiu dissimuLiiis liiec nunc vobis novis pri'dic:itorilitis ,

iiae infirmilatis ,
claves rc; ni
beala; fidei «uk confessionc pronicrnil! lii quam C rcs rvarel. Sit s;inc fides :ilia si alia; ,
nunc inierpretanda; vocis sii;c deducimur iieccssil:!- cajlorum siinl. Sit liJes alia, si Ecclesia alia esi ftim-
la, adversuin quam port* inferiti non i>r*valebiiut.
lem? Ille confessus esi Chrisium filium Dci at niiUi :
meiidax saceiiliuinm, Sil fiiies alia si erit aliiis aposiolatus, ligata ct so-
lu hodie, novi apnstolalus iii- ,
Qoam luta pcr sc in lerra, ligans in coelo aique solvi-ns. Sil

geris Christum ex nihilo creaiuram. viin af-
Filium Dci coufessus, iil> fidesalia, si Christus alius Ooi filius, pr.aor quam
lcrs diclis (e) gloriosis ?
(i) Propitins tibi Dominiis.

(I) Posl terliam lenlaitonis purgaiionum in/irinitrt-
leiu.
(5) Praiu.
«attini esse a trina ncg;iiione, qui leiitaia ac prolhiia

(n) Mss. Vind. ct Silv. in nalma scil cet. qiiia iio-
elc, n.ale. Sic potiiis fiicrat ipsius inlirmiias. Oit.id illti>iiamr lns .Aiiihrt»
minis freituenlala piufessio,
sii lib. V de Eile n. i, vcrbis Ctt Peiriis ipsius Do-
|i"c forel : iii eo scilicet qtind f.icia ei sit
:
variendum leri.o
miiii ad piisrendum gregem eUclns judici» . qui
revflilio iiaiurae, non nomiiiis, etc.
mereliir, Piisce, clc. Pnscendo bene cibi fidci iHlpnin
(fr) In prius viilg.ilis, non tieaiuiflin novH. Abest
/iips/is piioris aholertl. El id.o ierlio
admonrtur ul pm-
uovit a niss. interiogntur : itl
mss. non repeiiltir el niariij- ciil, lerliu ulTuin Dvininiim ditiiiiil
(c) lii qulliusdain
inctiria qua voce liic leslis intol- giiem le^tio anle crucem negiiverui, leruo faierHHr.
rein, librarioruin :
(e) V .1. Iias. iiis., i« glona enimliliuiH, cic, Marl.

l'B''i"'- t. e
ylorwsuk enim filium.
, •
(d) Ita .'X ms. t>jrb. faveniilms aliis. bciisus

lerc ....
(/) lii prius vulgatis senicl
lanluin cxstabal ;M«ci<i,
ideiuexhibelur illduohus Vatic, poii lerliani purija- ])
infirmilalit : at v..ribuliim Wii'ali«)- quod cl<"gaiiiiiis mss. rc|ioitiiil.
lioiieiu lenliilionis
Peiri leiiiationein rclalum , sic ad ((/)lu ins. Vat. lias., p.r rew/rtlioiicw bet.
»iis ad dtipltcem
Editi, qiiia no/i : miuus lou.^cnliuul Sup«rio-
veiiislioic m^. Colli. cl Ccnii. (li) .'(
iinaiu restnngittir. lo
Iluic rilnu. et ./«i .'J niailo. ctc
p.ijl «.:r(iain (ffnlalionis pMrga/ioiittiu iii/irmiKi/um.
lia coil.^x Vai. bis. juMa jjr.ccutn. nii.,- toi,
k-j-
consciiiiuntaliusCoUi. u.cniiii Pr.il.,Viiid., Silv. ciini ,i)
faveulibus uis«. Maritii., Kciuig. ct llieod p:o-

cdil. H:id ct Par. uisi qtuid liabctil.
iii/irmiiaM«. Ilis w, ,
librii feriui
'piiiiis libi esto, Doinine. lu ^dii»
i.iio.'ii ,
.io< .'ilil anliiiiiior Ui;iiii'„'.
pcsi lerliaiu lentalionis pur-
pi.)pi/iN»i//'/ Dominus, nisi qiioJ iiiCarit. c\siet
/>.•»».
4<i/i.»ii« iii/*iuiija/«i». At iu C;iriiiil., Tcll , Thend.
iioii Doiniiiut. Al a|i. 10, iu M.itlh. uum. l>, h.ibeinr
posi l(;r»iiim («nl.iiioni» pi(iyi/liuii<!m
I
el ttli.i Uciiiij<.,
U;id.,Kr., iii uis. Mari.. in uno .S.n- iiivla Vulg;ilam, iilsil iid
[i\ lii nm. Mail.
doilcraiur posl me. Vldcsis a.l-
luin. 01 tii ;iliii Colli lonilnr , poit lerliiiiii tLiiUumnis
i|iiisi|iii' u.ilaia ad iium. 10. cap. 11» i luuiii. iii
M.iilh.
iuttrtmlalein. tx vmii» iHis locliiniilius sclin.il
Tcll., ;u.<i'a coiru|ilo.
•'ulciii prilnliiiin^, lioo (k) \Us., <'.aru.,l»oinig. .ic .
qu.c luaKis «rrlseril. O''»'"

inlciriifi.iiii.nciu, ae vil Ea qiii(ipo cral, iii pioximo diciuiir c.»» , • tviuuive
tiimal, Pciruui posl lcrliaiu
uli tciitaliouciu, qiia iiroliaia cst
ilUuschartlas, put- ;>l.ciia-
iS^
m m TUINITATE LIBKI\ VI. m

qui es(, pi.rduabiliir. Siii \eio li:i;c fitlcs sola, coii- A l""' *'liiiin Joannes diiiit, non crcalui.ini iifrifccuoii
fessa Cliristum bei filluin, nniiiiuin beatiliidinnin glo- Non ignorjvit Iispc blaspliemix iioniina, liicoiis: Oiij
riani nierujt in Peiro; iiecesse esi ui ea ,

qiir euin t's/ iii smii Patiii ; cl a Dimiino biio :iudiens ; Sic im/w»
creaiuMiii potius es niliilo conliiebitur,cluves regiii ca' dilexit muiidum Deua, {{) Ha nl flliitm siiioit (i) uiii-
Ibruiii iiuii (a) adeplo, etcxtralidem :ic virlulein apus- ycniliim daret ; u( omnix qiii credit in enm non pereal,
loliiani caiislilula,(6)nec Ecclcsia bit iila, iiec Clirisil. f.ed habeat viium aternam {Joaii. iii, 16), T>ftiis nuiii-
59. Jaannet Filium unigeniiuiii profitenn, adopiivum dumdiligon^, hoc dileriiuuissu:e iii euin trslimoniun)
neguvit- — Proferamus jlaiiuc nmnes aposiolicie lidel proiuHt, ul iinigeiiitum liliuin siniin darcl. (g)î di-
professiunes , in i|uibus Dei flllum conlileuie» , iion leciionis liinc lldes esl, creaiurain crc;iiuris pr:esli
adopllnnis ia eo noiiien , sed iiaiurx pnipiieiaiiîn lisse, cl pro inundodcdisse quod iiitnidi est, et ad ea
CQiiliienlur; neijue creaiiunis ln eo igiiobilitaiein, sed qu:R cx niliiln siiiit siibsiiiutu rirdiiiiciiil:i, cuiii qui ex
iiaiivjiaii» gloriam prolesiantur. Lo(|iiatMr Joanncs niliilo subsiilii pracbuiiise •
non facit inagni iiieriti li-
bIc usque ad advenium boinini nianens, ei ^nb âi ra- dem vilis ei spernenda jaciura. Pretiosa .luiem sunl
meiilo diviiiie voluntaiig relicius {c) cl ilcpulutus qii:e comniendani cliarltaicm, el liigeiitia iiigcniibus
duin non neque nuii inori dicitur ci ninneie. Loijua- x'Slimaiilur. Dcus dilii(ciis iiiuiiduin, filiuiu nonado(i-
hirergo sua,ut solel, voce : beumnemoviditumquani, g livuni, sed siium, sed unii^ciiilum dedii. (A) llic pro-
trealio
163 ""' "nigenilus filius ,
qui est in tinu Patris prielas esl, nativitas est , veriias est : iioii
{Joan. I, 18). Naiur:c fldes non salis explioaia vidc- ftst, non adoptio cst, non falsiias est. Ilinc dileciio-
baiur cx nomine (1) (d) fllii, nisl proprieiaiis exlrin- nis et cbanlaiis fides cst , iiiuiidi saliili ct filium el
secus virius per exceptionis ilgiiincaniiaiii adderetur. suiiiii et uiiigeiiituin pr:rstiiisse.
Pra-ter lilium eniin, (t;) el unlgcnitum cognominans, 104 -il. Fides Cliritili ul Uei (ilii ad salntem ne-
suspiriunem peiiiius adopilonis exsecuil : cum verila- cesiniia. — praetcrmillooiiiiies dc Filio iiiiiiciip:itiOiies.
lein nominis, unigeniii iiaiura prxsiaret. Non est dainnos:i dissimulallo, ubl de copia cbt clcc-
40. Vnigenilus fiiius Joanni non esl irealura per- tio. Rci profectus semper ex causa esi, et oiiiiie opus
feeta. — Noiidumquocroquid sil, qui estinsinu Patris; maiiifeslaiii liabcisuscepii iicgoiii nccessiiateui. Scri-
liabet interrogatio i»ta suum ordiiiem : qua:ro qiiid beiis uiique (i) Evangelia, scribpiidl debuii alTerre
unigenili signiQcatio sibi postiilet. Lt videamus an rationem : ei videamiis qu:iin ostenderit diceiis; //a'C
hoc sil ,
qiiod lu esse proflteris, id esi, creatiirain autem scriptasunt, ut credaUs quoniam Jesus est Clirit-
Dei perfectam ; iit (lerfecia pertineat ad unigeiiituiii lus lilius Dei (Joan. xx, ."51). Scribeiidi igitur Evange-
creatura vero refeiaiur ad filiuiii. Sed Deuni unigeiii- lii iion aliam pr:clulii causam, quam ut omnes crc-
(I) Vox /i/ii deesl in nostro codiee- Ci,) Vnicum,
(fl) Val. bas. codex, tit adepta , el exlra pdein et ve- C Flae. : Ergo unigenitus Filius non est creiilura, qu'
rilaiem. M:igis plaeel eiim alils el viriuiem, qiix ninii- Deuiu videi qucm iiuIIh creatiira videt. El ne forie
,
rnm iu ligaiidi ei solvepdj polesiaie raanimc com- uiium eum de adoptivis liliis crederet, annmtavil seusus
nicndalur. i»i/<ii occiisionem, cuin euiii dixit non snlum filiuin scd ,
(6) Kdiii exceptc Bad. iiei; ecclesia sit ulla. Tnm eliam iiniycnilum Filiiiiii : lioc nomen nun liabet so-
eil:iiii Bid nec Chritlus. Tres m>s. nec ecilesia:. Vc- f/os. ( En veiba llilaili clare exîrrss:!. Aililit, ) Fil:i
rlus alli magno coiisensu, n«cerc(eiia<.i '/<a, quxsci- adoplivi in linu Abrulue suiil : qui autcm leruset uiii-
liict lalia (iroGielur , tit:c Chritti , huc e&t, iicc ad geiiitut fiHiis esi, in sinu Pulris C6i.
Cbrisiuiii Ecdesix capiii pertiiie:it. superllucre vidcaliir additiir
(f) Particiila i(u, licet
Bad. et Er., rij/ic/istfepufaius. Lips. el Par., re-
(c) ex lidc veierum llbroium. Mox iii niss. Vat. bas. et
Uctun depiilalus siiie c| ; ac deinde ciim ros. Vat.
,
Martin. darel pro eo ut omnis.
bas., dum iion mori dicilur. Ubi apiid Bad. ei Lr.,
(g) Hic Filiiis pri)p'-ius esse ostrndiiiir diiobiis
diim non ntque mori, et in quihii-,dani in»s. tiMiii neque
argiiiiieiiiis, qiiorum altoruiii iiuii saiis apcneexprcs-
noi\ nmi. Rei tius castigaiiores niss. rclicius et depu-
siim est. Diriimqiic illiistraiur veibis Fausiini loco
lalus, dum non neque non nioridicilur : lioc cî, duiii
laiulato. Si ei Vhrislus crcniuru esl, quid cuiiliiUlnmn-
iicque dicitur nioriturus, qiila Cbristus suam dc illius
do, diws pro crealura creuluram? (Ku piiiiiuin; alleriini
exilu noluil dectararc voliiniatem; aiqiie ila lioe nia-
vcro,) Si Christus crealura est,servus eU : etquomodo
net lii occulio, seu îib sacraineiito. Ambroslus aiileiu
rt^dimii ad libeTlatem cuni servus nullus jure possit
,
Serm. xx iu psal. cxvui , aliquos aii ile niurte
conferre libertalem? Pr.eierea ex vcibis, Ji( uwii.v îii
S. Jiiaiinis dubitasse. Aii eorum numcro accciiseu- y.
ciedil in eum, ctc, colliglt eiiiii iion tsse crcalur:iiii,
diis sit Hiiarius, ex boc loco min saiis ccito definiri
cuiii credere incrciilinam sit diviiiilalisoffensio.
qiieai, cum adliajreat, quanium putesl, verbis Evau'
(h) In aliijuoi mss. hinc proprieias : iiialc. Pejiis
gelii Joaii. XXI, f %i ei 25.
(d) Vox lilii iion occurrit nobig in mss. iiisi JQ co-
apud Bad. el Fr. ("liMc pietas. Quippe ailoptioni oppo-
iillur proprieias, qiia; hic esi, id est, iii liis Juaiiiiis
dice S. Mariiiii Turon.
verbisapcrte declaraiur. Ex qua dcdaratioiie sciiui-
(e) ApiiJ Par. desideralurpariiculsef, gua; hicpor-
lur i:os llli fidem ac dilcctionciii debere. Ex qiio paiet
liide e^l aiqiic etiam. Deiiidc apud Uad., i!)r. et iii tri-
ciir nuiic liic, ac posiea hinc icgeii.lMm.
hus mss. Va|lc, post uniseniium adjlcilur niliU : iii-
ti-rpolatoris \iilo. Hoc enim sibi vult cum /iiii voia- :
(i) Editi , evangeiisia ; et mox Par. ut videamwi,
huio :idjicitur u>iigeiiiii nomeu, non de adopiivorum Eiiieiidaiilur cx scriplis. |dciii qiioi|iie :irjiuiiicii|iin)
grege, qui iiumero plures suiil, sed iiroprius esse si- prosequons Fausiiiius:.Vi, inquit, vere uilupiKjne esset
giiificatur- Ut enim ait Aiiguiiliiius Cpil. cuiii Maxi- [ilius Uei, et, non nntura >/«s(/i(«i)i mutiis hnc ex-
iiiiiio,
n. M : ^' tili"sesi, veiui ptius e/it,q\tia «iiiaeiii- pUiifiisel iJoaiiueb) qiwin in uiiimo siripliunis; ne /i-
lus est. Ex eudiin Joaniiis loco Fiuisiimis llilarii des in ambifiuo derelicla , vilani peiiierei pcr amuigui-
noslri vestigiis insistens iria coiidudit c. 2, lib, uJ imis inccriiim.
Vil SANCTI IIII,\nil EPISCOM m
dorent Josiini C5;sc Cbrislun) liliuiii Dei. Si suriici( Uil A l''iiium, nfque fulnnt ImhH : qui confitelur FiUuiii, cl
sahilcni, Clirisiuin rrcilcre, cur adjecit llliuni Dci? Ftliumel l'alrem habei (Ibid. •iTi). Negaiis Filiuin ca-
Si veru Chrisiuiii (a) credcrcea denium fidcsest, non ret l'atrc (I) , cunfitens Filiimi aique babens. habel
Cliristuiii l.tntuniniodo, sed Chrisiuni illiuin Dei cre- Patrcm. Ou-t^co bic quid .idupliva uumina loci ba-
didisse ; noii esl nonieii lilii iii Clirlsto uiiitii^nito Dcu heaiit. ûmijuid non nauiru; res tsl« omnit est? tl
ex adoptionis coiisuciudine , (6) qund propriuin est quain naiur.c sii, aoeipc.
ad saluieiT). Si ergosalus in cniifcssiont; nuiiiiiiis est; 4'>. Joaitiies el hceietici tiiuul comparaHlur.-~ Ait
qiiicro ciir in iioinine veriuis non sil. Qtiiid >i in no- enini : Quia tcimui quod (ilius Dei tenil, el concarna-
miiic verilas esl ;
qua auctoriiate creatio esse dice- Ins esi propier not, el pu.stus eu, ei reiurgeiit de mor-
tur, ciiiii nnn ricatiunis coiifessio salulem sit prx- tuit uitumpsil not, cl Uedil nobis niUUtclum oplimum,
stiliira, sed filii? ul iiilelligainut veiviii, (2) et timut in eero filio ejus
Ai. Filius ex Paire niHut. Filium neguutet , anii- (() Jetu Clirisio : liic eti verut (g), el vila ailerna, et
christi. — Hac igiiur saliis vera cst, hoc pcrfeclae fl- returrectio (h) nottra ( I Jvan. v, "iti ct il ). iofi:-
doi iiicrituin, Jesiiin Clirisium filiiiin Dei credidisse lix intclligentia, et Dei spirilu carens, ci (i) in anli-
Nun est eniin dilociio in nubis ad Deuin paireni, nisi cliristi spirituin ac nonien prolicicns, ei iiesciens ad
por Pilii lidcin, Et aiidiamus euin per ecisiulain lo- B sacranicntum salulis nnstra; Dci (ilium venissc (pcr
queiiloin : Oinnis. qui tiiligil Patrein, diligil eum qui huc iiidigiia opiiiiix biijiis iiitclligcntio; sensu), crea-
ex t-o natus esi (I Joiin. v , I). Qiiid esl, rogo, ei co turx pulius adoptivuiu noineii ()uaiii verum liliuni
nasci? Nuini)uid idipsum ost, qtiod per eiiin (c) crea- Dei Jesum Cbrisiuin esse cniifessa, i|uibusnani boc
ri V .\ui riir Cvangolisia niontiiur, ut ex eo iiaium arcanoruin niysierioiun) secreiis edocta es? vel qnis
dicai ,
quem per oum croatum potius haereiicus dn- liodie novus hujus scieurw tua; auitor csl? An nc
coai? Et audiamus omncs (d) (juid sic bic ductor. secieio libi Loc per fainiiiaritatem aiuoris rccuin-
Dicliim iianiqiie est : llic est nnlidirislus, qui negat benii in pccius suuni Doininus ustendit (/onn. xiii,
1'airenx et Filiiim (l Joan. ii, 2-2). Quid agis lu 3S.ser- 25)? Aut snliis ad cruceiii sequens, iiilcrcxtera sus-
tor creatura^ ci de noii cxstantiljiis Chrisii nnvus cuii- cipiendx tibi in matrein Maiix prxccpta, bxc quo-
qiie in illa specialis in le ainoris roniosiationc didi-
ditor ? Si J65 I"'"'^^^^''*"^'" '^'>*^^> proliienlis no-
meiireoogniiscc. An cnin creatorem ei creatnram Pa- cisli (Joan. xix, S7) ? Vel ad sepulo-um priur qiio-
Irem ei Filiura pradicalns, (c) per assimiilalas nomi- qiie Peiro curreiis adeplus es (Joan. xx, 4) ? Vcl intra
nuiii voces c.xcludore jwsse lc rredis , ne essc anti- (j) consossus aiigeloruin \C6 et signatoruin libro-
rhristus inlclligaris? Si iii fidc tua per iiaturaiii paier rum iiisulubiles iiexus, cl signurum cueilesiiuin innl-
cst, etpcr naiuram filius csl; m:dcdicuscgosum, op- „ liformcs poieslaies, ei novarnin alqiie incompreheii'
probrium in ic alioni noiniiiis rcrereiis. Sin vero si sibilium caniionuni byinnos senipiiemi^s , tain pia
iiuilala oiiinia suiit, ei polius niincupata quam pio- tibi hxc per Agnum duccm revelata docirina est, nc
pria ; iidoi liia: ab apnstolu disce cognonicii, et aiidi Paier paier sit, ne Filiiis filius sit, nc natura natura
qiix sit credili Filii fidos. Sequilur eiiini, Qui ttegat sii, iic veriias verilas sil {Apoc. v) ? II:gc cniiii apiid
(1) Caret Patrem.

(2) Et siiitus in vero filio Jesu Chrisio : hic esl terut Dem ;
grxcc, ovt«; iaxij i a^qSivo; OioV.
(n) Sepiein mss. eredere non suffieii. Abest non tu(- Deum filium, clc. Hinc et llilariiis nosier mnx aii, >i-
ficit a pnlioriliiis. inuliila omiiiu. iiaqiic prnxiino verbn prirdieaHs, iioii
(6) Quod siM]uiiiir, his nilitur Joannis verbis, loco solus vooabiiliiruin snniis, sed maximc aiiiini iiitclli-
proxiiiie laiiiialo cnhxrenliiins , et ul credenles vilani goniia ac senioniia signinc.itur.
habealisin nomine ejux. Quud faiisle Fauslinus vidit, (/') Vox ejus in vulgaiis umissa resiituitur c\
ac nitiile sic cxposiiit : Elinmne hic suipicio est oeit- niss.
lura;, ubi, qui credidnil quod (g) Aiictorituie velustioruni mss. remnvimus hino
lilius Dei est Chritlns,
(CWrnnm ritam poitidd, et non uliter quam
vncahuUini Dens : qiiod aliest pariler a pritnis Faii-
in nomiiie
ejns? fii noiiiiiie enim crealura; ne quidem vitain siini cdliionibus, ncque in posireinis addiium osi
lempuralein potcil quit assequi. nisi inlra parenlhesini, hoc csi, ex conjeclura. Am-
(r) Si idipsiiin csl, inuiidus ex Den natiis pari jiire biguuin qiiidem cst nuui ille logerli Itic esi tcus
diceiidus osi, iiei|ue in:ila est Fausiini coiisoqiioniia Deui: qiind Basilius lib. iv conlr» Kiinoin. p. lUli, :
Ergo ct mitndus a nobis diligendus esl, ti diligendits '^ .\ngusiinusColl. runi Muximfno iiiini. 14, et CyhlUis
est l'ater. Sed claniat Joaniies , Nolile ditigere muit- Alexundr. nd ralcein |ii:i|. mii legnni. Atverbuin ii--
iliint rv3 ad Kiliiiiii ah lllhirio relainm fuisse apiiarei ; iit
(<l) In vnlgatis qnis til. ('oiiciniiius iii mss. quid
,
et lci-oril Itic eslverus, ot subiiidiorii filiMS.
sii. Krasmns Uilario perpeiaiiivilio veriit, i|uo<l Aria- (h) Pnsl (loslra, addiiur in ipso apud F:<iisllnuni :
niiiii iiunoiiparil aiitit hri>liiin, ciiin hoc nnn tain ipso apud qiiciii idnn iile loons tniidoiii voibis referlui,
dic:il, qn:iiii aiidiil a J<i:iniic dici. lliidc .Vmlirusius qu.inivis h,cc, et rosini «•«/lo iio».'iu, snut el siipi-rm-
lili. II dc Fido onp. I.'i Jojiincs dicit hccreticoi ctsc an-
: ra, el concautaiHs est propler nos, el passus tu, el r.-
lichrislos, .\nanosuliqui ilesifiiians ; etFau^linus s:vpe iNrijoiii ifd iiiorlMiiasiunipiif nos, iiiodu nonexsienl ni
|.iiiil:ilii> : Meriio erqo ttinicliristui l<ocuri5 qui iicgas ,
sacrn lexin luin gr.oro luin la:im>, sicui nec 3i>iid
Palrem et Viiium lub inlerpretnlione impia. Cyrillnm l»cn iiio\ l:iudaio.
(c) Qiiid:iiii mss. per aihimilalas : iiialo. Ilic pcr- (i) llnus codex Vat.c. rum dunbus .iliis, n <a°iMii-
siriiigiiiir Ariuiioniin hy|Micri>is, doiiua F:<iisiiiiusini nili l.hristtspirilum ac nom,-n prn/iêi» ; de|iravalr.
liii Ope is siii : .IriVina iiii;>ii'/n5 nsserit quidem niutiu (j) Hx ex dirlis ii. iO, li>|nei, nuii :«liniii
his, el
iio6i.M'um iisdeiii iiomiiiifrn.s, leit uon iisdem «'n.sibiii. llilario Joaniicin Kvangelii, aliuni Ap<icaly|iHls «0011»-
A'a»i liydem qnibu^ not fiiTiuniil /''iini pairrm, r( reiii (iiisse.
»•»3 DE TRINITATE LIDEU \i. m
lc oiiiMia (lomiit.indir iiilalsa. Apostolus conccssa si- A riiatcni nomiiiis liiijiisqn.iiil;i possot linmani scrnio-
bi 0|ilini.i liilel!ipenli;i (n) vcriiiii Dei flliuni dicit nis sighificalione moiislrarcl •
.nii, QHid adliwc?Si
tn aflirmns cre.iiioneiii, lu pr.c(licas adoptionem, tu Deus pro nobis, quis conlra nos? Qui filio proprio non
negas naiiTiiMem. Et cuni hic verus Dci Glius nobis pepercit, icd Iradidit enni pro nobis (Ib. 31 et 3-2).
sit, et vita aelerna, ei resurreclio; ncc viia xlenia Nuiii (]iiidnnin eiiam nunc adopiionfs in eo cril niiii-
cst ci, nec resurreciio, cui ille non verus csl. El hxc cupatio, in qiio prnprictitis cst iionicn? Apnstnliis
qiiidem Jonnnes discipulus a Duniino dilccius. eiiiin volens cliarilatcni crf;a nos Dei ostcndcrc, ut
44. Paulu$ C/irts(imi ;»iittiii prccdicat verum Dd magiiiliceiilia Dei dilectioniscx conipuralionis {^cncrc
filitm. — S«d niliil alt lii^ dissimile ex pcrsecutore noscerctur, non pepercisse Dcum proprio lilio siio
apo«tolns el v»» electionis pnt-dicavit. (jui eiiini ser- dociiit . nnn utiquc pro adoptandis .idopt.ilo , noqiic
nio eju« non sub lilii confciisione csht Qiin; epi)>tola pro creaiis creatnr;e, scd prn alieiiis siio, pro con-
noii de-sacrameHioveriiaiis isiius coepia est? In quo iiuiiciipandis proprio. Qimtc virtiilcm dicti ; ut inagni-
noinine non proprietaiis sigmlicalin csi t (

I ) Ciiin enim ludincm charit.ntis iniclligas. Quid sit prnpriiini CX'
dicitur: Reconeiliati sumut Deo per moricm fitii sui pendc; nc ignore» veriiatcm. Nunc eniin Apostolns
(Rom, V, 10); el riirsiim : Deus filium tuum mitil in pioprium ait Alium, ciim in niuiiis vel suum, vel cjus
similitudinem tarnii pcccali (Rom. viii, 5) ; ct rursuni : B sxpe dixisset. Et quamvismiilli codices, pcr (') Irans-
Fidelit Deui, per quem vocati estis in communionem latorum simplicem intelligeniiam, in hoc lnco pro
fUii ejat ( i Cor. i. 9) : Qiiid hic hirreticoniin furio (() proprio filio, «uo /i/io conscriplum habcant^ta-
loci relicttim csl ? Filiu» «uus esi, filius (b) cjus est men gnrcilas, qua lingua Apostolus esl loculii':
nou adoptio cjus est , non creatura ejus cst. proprium iiiinc magis quani siiuni nuiicnpai. Et iicet
Nomen natiiram loquiiur, vcrilaiem proprielas cnim- comnniiiis inlelligcnliT; sen.tu iioii satis inler pro-
ii;it, lidcin confossio (estatur : non intelligo qiiid addi priuin et suiim diflcrai; veriini Apostoliis, cuni iii
possit adnaturaia lilii- (2) (c) Nain qund filias ejus caiteris aliis dictis suum /ifiumcommeniorassel, quod
cst, qiii csse pater rreditur; non inccria et inrirni.i est graece, tov toaiTou uiov, tainen in lioc loco sccuii-
ille, qui clectioiiis est v.is, locuius esi : ncc Magister dum quod ait, of yz toO iSiou 'j-oO oux iyjicraTO, <;«l
gcniium ct Apostolus Cliri^ti amtiiguS? doctrln.T siia; pruprio filio non pepercit, natiirr viritalcm significan-
crroreni reliquii. Scit qni sint adoptionis filii, et qui ter cxprcssit : ui qui siipcriiis filios plures pcr K;iiri-
hoc esse ac nimcupari pcr lidcm meriii suiii. Ait tuin udupiionis denionstra.ssct , niinc unigenitum
nainqne : Qiioiûot fniiii spiritu Dei aguntur, hi filii Deuni liliiim propriclaiis (jf) ustendcrel-
sunt Dei. jVon enim accepistis spirilum servitulis ile- 4G. Incxcusubilis esl qiii Chrittum filium Dei neyat.
rttm(o) (d) in timorem , sed uccepislis spirilum adop- Q Antiehrislum pro Chrislo esl susceplurus. — Non csl.
tionis, in qiio clanmmus, Abba pnier (llom vili, 14 ct Iiiimanus hic error, iieqiie in negando Dei lilio vi-
15). 107 '^'''^' noslr.-r |icr saci.inientiiin regeiiera- liuni ii^norantiuc esi, ubi ignorari noii licci qiiod iie-
lioiii.> lioc nomen cst: cl profcssio noslra nobis pr:i!- gatiir. Crc:ilura"ex nihilo subsisiens Dei filius ilici-
stat adopiioneni. Fiiios ciiim Dei, opcra scciindum lur. Iloc si nec Fater loculus est, nec Fiiius lestatu:
spiritiim Dei gesta conniincup.iiit : et clanialiir a iio- 168 est, ncc Aposlnlus prrrdi'avil, tanicn audere
bis potius Abba paler, qiiani cx naiurr niaiict pro- eluqui, lioc esl Clirisiuni iion ignorare laniunimodo,
prietate; quia extra naturx proprieiatem esi vocis sed odissc. Cum eniin paicr de filio suo dicat, Hic
olliciMin, ei diti alque csbe iiun ideni esi. est {Maiih. iii, 17);ei Filius de se dicai, Qui lccum
45. Filius proprius iliserte assertus. Epistolu nd Ro- loijuilnr, ii'se esl (Joan. ix, 57); et Petrns confiiealur,
manosgrcBce teripta.— ki vcro qux de lilio Dei Apo- Ta t!s {Mutlh. XVI, lli) ; ct Joainies lestclur, llic leriis
stoli lid<'S kit, inlellig;iiiius. Nam cumoiniii,<|ut-iii lia- esi (1 Jouii. v, '21); ct Paiilus iiuii desistai pra:dicarc
biiit ad Ecclesix ductriiiam, serinuiic iiuiiiqiiain Tu- dc jirnprio : iion inieiligo aliud qunin negaiidi c.<-se
irein siiie Filii coiifessioneloi|uei'eiur; tameu ut vc- odiuiii, ubi imperitia: crrornon uxcusaiur incriminc.
/1) turti Miini dicit. (5) Inlimore.

(i) Quam quod.
ia) Pravo in nonnuiiis mss. Mr*am Dei. Ei iiic op- D <"'proprieias per prnnomina tiius el ejus signaia, ac
^ ' r^ ._.. ,._ •
. .1..........A.,,..-I..i: „1r l.,oln..li.? ^....r..i^. .V
liinum llilaiii inierprctem Faiisliiiuni audirc juvat
. .
: drniiiiii Aposloli iilriiiuqiio tcstanlis coiifessio.
Quamodo eniiii, ini|uit, iion rcriis Deus est, ijm vnus [d)Edili, iii linwrc : rP|iiignaiilibiis mss. elgrsco.
est jiliu!,'! quando uon snlum de reri filii nomiiic Dcm

(i) lii nis Marlin., /((/i/iojum, ioco (iaHs/«(on/i».
l'.ir. pro prvprio suo fili"
verus pivhalifr, sed eliani pcr hoc quod viln wtema esi. (/') liaiid !.alis dijliiictc. :
Vila enim cetema non habet inilium neque fiiicm: crô Nonmilli mss. pro proprw fiiio suum filiutn. Obicr-
v;it Faiisiinus bic Pauliiiii alhidcre ad isia i>en. ixii,
verus Deus esl Chrisliis nun habcns inilwm ucque /i-
jiem, eic. ii: Sunc cognovi, quia limes Deum. el iion pcpercisii
(b) Edili, filius ejus sit conlra fidem in-;s.
: Ilic re- dilecio fiUoluo, et lsa;ic figiiram luisse filii Oei: ple-
spiciuiitur superiores Aposloli liici, quoruiu iii duo- niorem autein atque perfeciiorein veriiate ipsa luui-
bus esi fuus, in poslrenio ejus. ram liiissc Uguram. si Isaac verus filius a pairc siio
(c) Bad., Er., Lips. ac iioii paucimss., qiiumquoU. Abrahain, ct filius non vcrus a Dco patre oblatus
Mclms P;ir. (iiiodo correda fuerii inier(nr.iciio vi;io- fucril
sa ciim antiijuiunbus niss. Num quod. Hie vuh saiic-
)
(g) Siipple, vocabido. Qiiimquam proprieialis vox
tiisUoeior, niliil :k1 significaiidaui veri filii iiatiiraiii ita colioc.itur, ut filius prcprieutn cpponalur fiiiis
addi posse, nbi liabeiiir /ifiif nuii modo iiouicn, sed adoplionis.
196 SANCTI lill.&nU EfiSCOPI 19«
Loipiiliir Uxe intcriin, l(H]i.iliir itlisne pcr advmni» A in<>0|;a, ciil immnrlaliiatnm lidi-^ li.nc confess;i n-il-
Mii prnfiliet.is ac prievio» ipsc ille, *|ui pcntea erit in liiliprct. cum lllc IiidtIus oliamiiiini rcfipoiiiliitsi!!,
Kl
(«) xnticlirisio lnriitiirus : 8.iliiiarem (lilei eoiifcssio- Quis Dommr, ii( creiiam in eum (Ibid. 36)? Igno-
est,
nem hi» leiil.iincnti', novin inqiiielans , iil priniiim ralinnem ejiis, qncm poti ocnlorum (i) rKCiipcraiio-
conscisniiui^ nostr.t;, (!)(/>) i|iiij ita creiliiiius, iiitclli- ncm tinia' ridei inti'lligeiiliu iiiiiiieralMiiiir, nolrns
genti.-4m lilii n;<iuralis a\ell;ii; ilfinde ipsuni illoi], m.iiiere, il.i ait Kt vidiili eum, tl ifui leeam loqnitur.
rjii.id (() fldoplivuin erit, rcltquuni nuiiien exclinlut. il>si' est [Ibid. !S7). Nuin(|iiid ab hoc sicnl a ciBteris
Naiii ciun ({iiibus (Seii, in qiivrtini s^nff nliu) creaturu t>i>minus, qui orabaiit saniiales, ronfessionem fidei
est (/lirisiui. iieccsêsi iit enin his antiiliristu^ ipsc ad s:ilut«m merendaiii (S) reposcii? Non ntiquc. Nam
iit Chriitlus; ipiia filii proprielxlem creaiura noii lia- liiec jam ad ca;cam videnicm Incotiis c-t; scd ob id
be.1t, el Oei kc ille tiiiiiin menti.iiur: et per huc (<J) a lanlum, ul responderel ille : Credo Domine {Ibid. Ti^);
qnibiis hic !)ei lilius jam negalur, ab iiit> (3) lunc qiiia responsionis lidcs non cxcitatis saniiaicm ebsct
Chrisius illc credaiur. iillaiura, scd vilK. Et virtutem dicii biijiis dili-
(f)
47. Ad ianilatein mereiidain fide» fUii Dci piweiigi- genter reiracleinns. lnlcrro);ai Domiiins, Tn cTtdii in
luT. — Oiia«,oro, spcs, inanis fnror, enpctis? Et qiia /ilium Dei'l Si iitiqiie sola Christi qaali»rninque cnn-
siiluiis ln:)> iiihicia creaturaiii esse Cliristum pniiiis B ic3sio fidei esset consummalio ; dictum fnistet, Ta
qiiaiii liliiini blaspliLiiioore coiitenJis? Uporluei.it tc credis iu <^liri»iiiin ? Sed quia liaTcticis pene oiit-
i'\ Kvaiijieliisnosse ac Imierc fidei liujiis sucr.iinciiliim. nibiis lioc liomen in nre essct rutnrnm, iil Chrisliim
Naiii cuni Doininus possit oiniiii, Uiinen in unnqiio- conftK^rentnr, el filiiim tamcn negarent ; id qiiodChri-
qiie i-oiuni, qiii uiali:iiil opernlionls sua: etrectnm, sto proprisim cst ad lidcni poscitur, id esl, ui creda-
iiiciiiim essc voliiil ciihfcssioni». Neqiie eniin ei vir- inr iii Dei lilriim. Credidisso .luiem in Dei lilium quid
liiiciii, (lui l>ci Viriiis esl, cnnfessio orantis addebat proficit, si eredaiiir in creaiuram; ciim •* nobis fides
sril iiilci erat praeniiuin, lioc mereri. Namqiie cuin inCliristo, non ere.rlurx Dei,S4fdniii posUilctUTT
M.iriliuni POganicin pro L:>z.iro interrogavit, aii eos qiii
in te crc«IKlis.scni niori iion crederct in xieninm,

49. Filium Dei diriuones non netcierunt. — Anne Iiu-
(e) ad i!l:i conscienti i: siiiC lidcni clocuta est diceiis,

jiis iiominis proprietaieni dxmones nescicrunt ? Di-
giiiiin ciiini esi lixreticos iionjam apostolicisdociri-

Vitjm, Domine, ego credidi ,710.1 (11 es Chrislni filius
mundnin
nis, scd dxmoiium (g) oie convioci. Claiiianienim,
Uti, qui .'II hiiiic miiisli (Joan. xi, 17) ; con-
ei sxpc claniaiil : Quid inilii et libi ett,Jesu, fili Dei al-
fcsi-i:) li;cc xtiTi!it.is csi, ei fides iîa iion moritur.
liiiiiiii (Luc, VIII, 28)? Iiivitis verilas clicuit confes-
M:jrtha deprecansfratrrs sui viiaiii, liiicrrogaia :in iia
*'.""''.'":.*'' "'"""^* polcslaten) lesiaiur doror obc
frederci. ila credidii. Ouam, rogo, vel a quo »ii:im C
Jieiidi. Viriutc viucumur, cum possessa dio Corpora
exspectat hoc denegaiis. cum sola sii vita >ic crcdc-
le ? Magiium esl eiiiii: tfcJei hnjus sacramentum. et
dcscruiii : lionorcin rcdduni, dum iiaturam ^''«) con-
iiiciiiiir. Dei se inter lixc filium Christus e( opere
verfeeia coiifcssionis isiius bctiitudo esl.
*3. Ad sdhiicm eadem a
icslaiiir ct iioiiMiic. Unde libi inier islas confitentium
aniiiiie cteco tam videnie
po^tulttHtr. — C.cco .1 nalivitalc Domiiius visum in-
d:cmoiiuin voces, h.-eretice, (i) iioincn creaiurx et
imliilgcaiia :idupiionis?
dulseral, ci naiiirx damnuin natur.»! Domiiii!,
S.g^
exe:r.erat. Ei quia ca;cus liie sd gloriani Dei naius fue- 51). Jttdaii filium Dei Chhsinm $fien'nt, eui tftd e$set
rat, ui iii Chrisii opere D-i opos possct inielligi, non Chn.ftus nesfterenl. Anani inChritlnnt eonliniiethtitirts
cispeclata ab eo luit fides coiilessionis : scd qni in anam Jndmi. — Qifi<l sit ClirislMS. ch-kis Mllem iiui
leceplis oculis auclorem lanli nocic-
sibi niiineris
170 ncscinnt disoe; i'l iinpieiatem knam ipsa illa
bat, nieruif lioc poslea nl fidem diseeret. Non cnim igiionniiiiiii necwssriaprofessioarguat. Namque cuin
r*cil:»tis depnljio vit.TC aUernitatem alTcreba!. Ob Jiidxi ClirisiiTin corrioreiim nescireni, tcirent lamen
qnod DomiiMi» )ain sanuni, et de synagoga cjectiim euni qni Christos essei cssc ftlium Dei ; cum tdsis
inirnoi.',:il diien.s : 'lu credis in liliuin Dei (Jean. i\, adversiis euni lesiibus sine ulla vcriialis abserlione
o'o} ? Nc daiiiniini sibi putarel esse, (5) sc carcre sy- utcrcnlur, sacerdus eum iia inierrognl : Tn e* Chri-
(1) Qaa ila credimits. Tj II.57, ctalibi. Sic gracce ri uortfw u ; laiine quoque
(•i} Tuin C/irisli(S ille creJetur. Plauiusiii Ciirc. Id quoii amo, edreo.
{.">) Se carere syimyuyam in iioe siipiidem codicc, (4| /{('<:!;)f>'u(iuni'm.
ciiiet Patreni supiu ii. 4i, ria' cuiYal virtuteia, iib. vii, (t>) l'oposcit.
la) 'Vetus codcx ColL. antichristu, oiiiisso 111. tineiidum cutn aniiqitioribns endaitir , snbaudilo
(b) Bad., Er. elLips. cum nonnullis m>s iâtiii iiecessr esi.
fruftimus. M'.'lius Par. post vctnsiiorcs iiiss quia. (f) lia cx mss. Colb. cl Germ. In aliis vcro libris,
l;'.'J'lilur ciniii raiio cur uiabolus iion statini icntcl al illa.
iripcrc Cliii-îo lilii iiomcii, qiii.i iiimirum iia lixum (() Lips. >'l l>:Tr., sed viiam.
c.,t III iiosii:i li.lc cnii csse Qliiiiii, ul ab liac sciitcn- vel cT libiarlorum
(q) lia iiis, l.ipsn, mort. .At
ii:i si:iliiii divelli iios possc desperet. cditi, cliiMtorc. Mix ms. Val. bas.
111 iiniil loJii rt
(cj l'l est, ips.i illa adopliuiiis conditio facial, ilt (itii.
i-uiii cliaiii liliuiii iiuu cs.scr.icile conccdamin!. (A) fn ins. V.11, hus. ei Mart., niirnnifn Dx-i.
{dj Cxeniplar Carii. i/tiin /nV. Tuni n.s. V.i(. bas. \i) Kditl, priMiinr^ noni^B fr<'u(iiMt î \HiMei*Mt^m
/'•iis /ifiiis. Mox uliquol alii, <.Ari>(iis i(/f crfifiiwi . Rc- adoptrmhf: rclragaiiiibus msM.
197 DE TKINITATE LIBER Vir, «98
, /i/i«s {ii) Dencdkti (Miivc, xtv, 01) ? Sirramcii- A anJi en!m inler saivss Crocis cnslodins 172 Roiii.inx
lu.u iiL-^ficiilcs, iialiirair, (aiinii iioii igiiur.inl. Neiiuc colioriiseiloniiiuin ad fidcm militcin.LoijUiiurnaniijiic
inlerrogani an Cliri.-,liis Oei (iliiis sil, teil an tiic sit ciins|ieclis lanla; viriuiis operaliniiibiis cenlurio :
U^^c ie
Clirlsiu.sfilius Dei. Error in lioininc csl, iiuii iii Dei Vcre Dei filius erat isle (Maitlt., xxvu, tii). Hoc, post
filio. Nani non qiiod Diirislus |)ei filiu:^ '•it ambigi- eniissum spirilum, discissiim icnipil velum, et mota
liir:alquo i(a diini inlerrogaiur an liic bit, lanien tcrra, et scissa saxa, ct sepulcra paieniia, et nior-
quod Clirisiiis s il Uci filius non iiogaiur. Li qua lan- lu! rcsiirgeiiies tcstaiidir, e( bomo gentilis perftdix
dem, nign, lu islud (ide deuegas, quod ne ipsi qni- coiifitetur : virtutis nfltarani agnoscit in gesiis, naliirx
di-ni ncganl qui ncsciunt ? Cuin enini pcrfecia scicn- vcrilatem proliiciitr in nomine. Tanta rafio veritatis,
lia sit, Clirislum Dei riliuiii anle sxcnla maneiilein, «t tanta vis (Idei cst, iitvincai volantaiem veri ncres-
eliain ex virgiiie nosse natum ; ipsi qiio(|iie, qui de siias, et Chrisium Dumliium gloriae seterna; vcre Dei
Maria naiiim nesciiint, Dei lanien iitiuiii esse noii filiuiK cssc, iiec qui cruciflxerai denegaret.
nesciunl. L( vide in quod tc, ncgando (lliuin Dei, Ju-
daicx impiciatis coMsortiiiiii niisciiisii. Quam < nim 173-174 LIBEK SEPTIMUS.
illi damnationis in euin causam aitulerint tcsianlur, /h exordio exponiliir libri Itujus proeftanlia, scrib.iidi
ilicciitcs : Et tecundum legein ilcbct ntoii, quuiiiam fi- |} aii(»(F, Arianorum vafrilies, qiti huc mque i!'!usa
linm Dei se fecil (Joitn., \tx, 7). Aniie noii hoc eti.im sit ac repiiha , adversandi eis discrinien, iic vidflicel
impix lUK vocis iipprobriuiii csl, (i) (6) cur sc (iliuin Aiium coiifutMHS âbeUio, ac rursus Subcllium im-
dicat, quera (u esse asseras crcalurain ? I<lc, Dci pitgnans Pholino favere videalur ; > t In rcm Eccte-
conliiendo se filimn,reus inurlis ab liis jndicatiir : tu, sia quomodo sc inviccm Arius, Sabeilins, ac l'holi-
ciiin Dei (ilium negando, qu;ero qiiiil jndices 7 Pro- nus vincant aui vtncantur. Qui6iis breviler exiilicu-
lcsîoenim cjus ita Jud»-i$, ut lilii displicet. Inlerrogo tis , ciim , qui vcre ex natura filius Dei esl, vert liuo-
/iU divcrsa: ab cis senteiitia; maiieas, a quibns non di- quc per natiirom, salva unius et non singuliiris Dei
vcrsus sis voloniale? Eadein enim (iiiiim Dei euin fide, Deum este comprobaiur, ul pote cut Dei noiuen,
ossc impictaie lu denegas. Illi laincn co crimine nii- nalivilns ex Deo, difina cum tialura , tum pctehlas
nore, quodnesciuiit.Nesciuntenimde MnriaChrisuim, ac deniquc qiiia se ipse Deum prupleatur. Quumquam

scd Clirisium Dci filium esse non ambigunt. Tu (|uia fntetur llituriui, citni argumento ex nalivitale i>clilo
Cliristum non poies nescire dc Maria, Christiim ta- iia lonnexa etsc ciriera. ul seorsim traclari ncqueanl.
mcn Dei filiiim esse noii pracdiMs. Illis, in eo quod .46 priino oitHeni ponii , vatnram rei ncinine sertiper
ncsciiiiit, poiest adliuc iii liilo s:ilus csse si credaiit : sigmficizri , tiiti raiio.ie adiectorum advinilitium et
tibi jam omuia clansa sunt ad salutcm, (c) (|iii ncgas C iion propriuKi essc imiicdur : de Ftlio aulem ila a
.liiod ignorare jam iion potcs. Non eiiini igiioras esse Joiuine dici , et Deu.». erai Vcrbum , el a Thonia,
tiliuiii Dei ; usqiio adco ut adopiioiiis iiomcn indul- I>cininu3 nieus Cl Deus meus . ul hcr uppeilationes
gcas, iit crealurani connuncupaiaiii tiliiirfi mentiaris. etiani ex adiuur.tis, vernm ii. eo D.:i naluram cxpri-
.Naturam aulem qu.inluin iii te cst aurcreiis, auf.Tres maiit. Cvi rero. non seai:- ac Pairi iia!:irce divine:
quoqae sf libi liceret el nonnn. S<»d quia id non li- piopi-ium nomen. unius est ctim ipso natura: .'
ac
ccl, iialurain (d) iiomini non rctinquis : iit f[uod filius pioiiidc ip$e cum Paire noii dtio Dli , sed unus esl
dicitiir, verus Dei lilius sii. Lfviler hic allingii \erbi, SapieiitiiE bl Virluiis co-
nôl .Chiislumveie lilium Dei confilenlw Aposloli giiomina, eaquc Fitiu aptata esse declarnt, ut in Pa-
— Habueras in confessionc eoruiii, qinbiis, desa-vicnic ircubstivc ulla ipsius divisioiu avl demutatione sub-
vciiio cl turbato niari, in verbi jussu erat restiluia sislere oslendatur.
iranqiiilliiaE , a( et lu veruin Dei filium coiifitcreris, et Subjicit deinde non minus per se esse noluin. naio eam
coriiin voceoiereris: Yere fitius Dei est {Malili., xiv, inesse naturam ex quu st:btistil ; nec dubitari posse,
55). Sed te saevicns spiritus in naufragiuni viix rapit, quiu ex Dco naius sil Chrisins, quem ob hoc maxime
ct iiientis tux iiiolibus laniqu.nu fliicluoso mari in- inierfirerc volfbant Juda'i ,
quia proprium bibi pa-
cumbens procella dominatur. J) tr«;iii diccbat Deiim, «quaiem se faciens l)eo. Na^
SJ!. Conliietitr e! qui^cittcilixeral Cenluno. — Si libi iivitas nulcin , sicvl ct aujualitas , nec soltim patilur.,
bsc navigantiuin cx eo ineerta fuJes vidcbiiur, quia f- nec diviTsum.

existiitiabilur cssc Apostoloruin ; niihi laineii elsi Ex eo ipso sermonc, qitem tn»r (^kridus ad Judwos ha-
niiiius pnestai .idniiraiionis, plus lamen r.lTerl auclo- bitit.illius ex Deo mtivitatem simut ci paienice natura:
rilatis.Ycrumuincn etiam geniium in eofideiu snme; tfnilalem demoHtlrari piurilnis eviHat : naJarm tfiii-
(1) Cur se filiitm Dei dicat.
(u) In priiis rolgaiis, De< botedtcli. Aliest vos J)n ( sl, qui pccenlum cognorit, ner c0(/fij(nni confMur ; et
a mss. ei :i gra-co. Jiida'oruui error binc noialur in lioc, qiiia confessio crrorir, professio est desiv.endi
lacti), non injiire fiiisse. nec vcniani niereiur, <}ui a pcccalo desiucre renuit.
(i) Il.i inss. Atcxcusi.nim sc filivmDn dicit. qttem Viile annolaUnuin. B, Irsct. |is. cxi..
;td
tn asseri» crealttrain. ((/) Sic supcrius iiuiu.25 Hi mi> tredo no-

iiiss. iii :
(c) Dicii hujus Miiff pei.endaex iracl. psal. cstitv, iiiimtiu.s.si italuram vucubtdis non inlettiifo. Editi vero,
•.luin. 3, ubi inter alia hic habenttrr .• frri-a' veMatn nHiiiruHi nominis.
jy.j oANCTi niLvnii Einscorn «oo
dem umlaUm,iluiii ojieiolm quod latn . dum ommu \ cuneiil Ihtariut. l.ilier supciior vnum filium, hic o»-
dum uiia iitriusque moriiiis vivi- lfm/i( Dcum teiui».— Ei (|iiideiii cicteris supcrioribus
eademiiiie [ucit , iii
10-
liciindii potenlas , units lioiior, uiia iNJuiiu, dum de- liliiis adiiionilns a iiobis lenciiles iiieiiiiiiiiiiiis, iil
iiiqiic omne judinum hubel, imtiviliiiem vcro, ditm lius lil;is|di.>iiiia; (?) edilionem pertraclaiiies. aniniad-
/i/iu»i lese vuciture non dttiiiit , dum i(u uijil qiwd veriereni noii aliud laborari, quam ut Dominus iiosier
l'uter ul ((imeii non ab se , im eadem, ut tainen si- icfus Clirisitis neqiie Uei filius ncque Deus esse crc-
,
iniliier, i<(i iudiciuin omne habet, ul tamen a Palre d:ilur, diiiii ei concessis tanlum cx quadam adopiionc
si( nfi-fp(uiii. Quod qutdein confinnalur tum ex Ju- iioiiiiiiibus, el Dei iialura negaiiir el lilii . cum ct in-
divoriim intelligenlta, qui Chrinliim /lis dirtit te vere deiiiuiabilis aiqiie incotporcus Deug, sicuii cl esl, id-
l>ei /i/ium vereque Deum pr(cdicure inlcltexcruiil ,

circo aflirm:itur, nc Filius naius ex Deo sil ; ct Deus
(iim ex ipsius Christi responsis ,
quibus non t( mute pater (ib id laniiini in cinilessione Deus uniis sil, ne
iiilcllectum retutit , ted inique non creditum, cum in lide nostra Deus • hrisiiis sil : qiiia nct naiiviialis
dictorum fidem opera (arerent. inlelligciiii.iiii naluru iiKor|ioralis adniitlat, el Dei ex
roslreino ex iu, qnaiChritlut a Philippo ut l'nlrem iibi Deo lideiii iinus tanluin nobis Deus in conressintie
osleiidcrel rogalus peroravil, ipie te el rx Vnlre na- dissolvat. Std superioribus j.iin libellis fallaccm hinc
lum, ei uniui ejusdemque cum eo natitra: discrle do- eorum atque iiiulilcm pr:cdi<:atioiiciu cx lcge ac pro-
cerc demonstratur. phclis doccnies, eaiii responsioiiis formam leiiuimus,

qua! in Deo cx Deo prxdicato , et uno Deo ac \eri>
1 llic tiber superioribus prwttni. Seribendi caa- professo , iicque iii uniiis veri Dci unioiie deliceret
sw, Ihrreiicorum subiiliia^. — Se|iiiiiuis liic nobis ncqiic ad fidem Dci alleriiis excederei ; dum iic(|iic
advorsum nov« hu;rese(is vesaiiam tuiiierilalcm liinT solitariiis iiobis Deus in coiifcssione, neque diio suiil.
scribitiir : cxieris i|iiidfm anlerinrilius nuiiicro pns- El inler li«c , uiium neiiue negjndo iicque coiifi-
leriur, sed ad perrectc fidei sacr.^tiiieiiiiiin iiiielligcii- tendo , lidei (f) conscrvala perfeclio esl , dum cl
dum aul primus, am maitimus. Iii quo non ignora- qiiod unuin sunl referttir ad ulruMii|ue , et ulerquc
mus quam diflicile alque ardiium iter doctrinx evan- noti uniis est. Hocigiiur perfeclae lidei iodissolubilc
gelicic scandamus. A quo quamvis (a) consciu; iiilir- sacranieuluni evaiigelicis alque apostulicis doctrinis
miialis nostrx irepidalione revoceiior; lameii fidei nbsoliitiiri , non aliud primum deliuimus , quain Dci
a>slu iiiciiati , el hxreticorunt fiiiore coniiiiiiti filiuin ver.T nativitatissubsisteiitem 176 <?) niKuruiK
el perirulo igoorantiuiii pcrturbaii ,
qux loijui iioii cogiiiiioni audionlinm iiiiiraare ; ncque aliuiide aiit e\
audeiiius, silere noii possiimus : utriusque discri- nibilo , sed cx Deo essc lilium manifostare. Qiind
miiiis {!>) meiu subdiii , nc deslilulac veriialis rca q„ia scciindiim ea , qux anterinre libro edila sunt
:„ _..!.:. :. ;,
aui ta(;iiuriiiias
:..,.. «...
aut .!;.,».:„
prxdicntio. I.. '-' ,. . .. __.: :. :..,
in nobis sii , lii- amliigi iion polesi, quin cessantc adoptionis noniine,
credibilibus eleniin se corrupii ingeiiii artibus 175 vertis filiiis ox verilale nativilaiis sil : (h) ea iiunc
iKcretica subtiliias circumegil : (irimum ut (c) liii- quoque ex Evangeliis pruferiinus , ut quia filius vc-
goret religionein, deiiide iii oinnium simplicium au- rus est, verus quoqiie Deus esse nosealur . qiiia nc-
riuiii sccuriiatem verbis fallcret , liim pra;ierca ul se qiiu verus filius erit , iiisi verus ct Deus esi; ncque
prudcnti,'e sa;culi coaplarel, posireino ut veritalis in- verus Deiis, nisi voriis ei Cliiis esl.
telligeiitiam pcr speciem (d) cdiiae raiioiiis avcrlercl 3. Ilicresim unani confuluns vix fugil Sttspicioiiem
N:iiii protesiata (iii episiola lib. iv el vi relaiu) Deuin alierius. Stibeltiui, Arius, llebion, Photinus. — Niliil
unuiii , nieiiliia iiielaieni csl : professa rursus Dei liumaiia; iiatur.v. gravius csl periruli conscienlia
filiuin, audienlcs fclellil iit iiomine; diccns eiiamiioii (nain ea qux aui ii^noMla aui repcntina sunt , lia-
fuisse antc q'ijni nasriiur , iBuiidi sapienliii; saiislo- beiit quidein miserablleni securilatcm , sed non lia-
cit, indciniitaliilciii i|ii0'|ue el incor|i(>reiim Dciiin boni nietuni futuri ) : quia non ignaro accidentiiini,
conlilens, Dativilaieui Dei ex Dco per demnnsiraiio- anxietas ipsi pcena p.uieiidi esi. Non cgn iiuiic na-
nem subdolx- ratioiiis exclu&it '
nostris adversum vem e poriu solvo naufragii ignarus, neijuc iicr inoo
iios usa doctrinis , ei Ecclesix Gdc contra Ecclesiu; infestns (i) nescius latronibus saltus , nec Llby.D aro-
fidcin piignans ,
gravissiino adversiini nos vel re- nas iiicerius scorpioiies iibique cl asjiides ei basili-
spiinslonis vcl silcntil peririilo ciiiiip:ir;ito , diiiii por S(.:os adessc transcurrn : nihil solliciludiiii moa;, niliil
ca qiiJt; iioii ncganiiir, ea pr:edicai qu:r ncgantur. conscii?iili:i: vacat. Sub spccula cniiii omiiiiim Icore-
'i. Quid cpislula sua tenlariiU ingerere. Qai cis oc- licoruni ad occasioncs siiiguloium verborum iii os
(ii) Noniiiilli mss. eonscieniia^ iii/irmi(a(e nos(ra' ct (e) Iii codice Vai. bas. adjicitiir Iiio, i-oriii» : ol iitnx
trepidaliviie. I'i;i'fercliaiit qii<i(|iiu cilili , ri>iisei«i(m'. posl Deut esse credalur, siilijicitur ex Dea.
Vcriiisc.isligaliures iii>s. foiisfim, supple si(>i, coii, fu- [f ) Exomplar bas Val. cuiii M.irl. t'(insi<iN>ii<i(u .
jiisciiiisciisuiiius.QuuIoqucndi raliniieiii (isal lwIii, miiius ad rem. Iia, pag. {•il cdii. Vcnui in iniiisob-
niini. 15, oxsiat, roiiscia: in se solutit fiducia. CSeedls- servavinius Ncibuiii coiisumiiic'1 , Uko coiis^rntl ln ,
pltrcl cuiii Cnrb. a priiiia iiianii, coMsfii mii. Carn secuiidisciiris substitiitimi.
(b) r.diti, mc(ui subditi (i/i Ediii, siibiisteHtem niitura reluolaiililuis inss.
rclitctaniibus inss. Ueiiidc :
Uiius e Vat. ne de deititutione verilalu. (h) b.xeiisi t>(im C:isiigaiiiur e\ inss. Mnx M.iit ,
profeniniiis, noii profcrinius. IV.^lea ex Ci.lb. icpoii-
(r) Val bas ms imjererci.
mus, ut qitiu /ilius, ubi aiiii,'a legcbalur m( yui /</ims.
(it) lACiiiplai iMaHiii. iiu'i//(<i(i(; iiiiioiiio. (i) lii sulis «Htilis, neicicHi
-M DE TRINITATE LIDEIl Y!l. 20-2
iiioiim pcndeiitiiiin Io;uor, ct oniiic sermonis niei ^ i.Vcriiaiisvis. Eccleiiasinusuo (cnereomnes pernp-
lior aiit aiigusliis prx-riipliini, aut loveis iiicistiiii, :iut lal. Ex ijisishosrciibuscognoicitur.Unnest. Dehmrcsibu.^
jnijm-is prxicnsurn cst. Jani qnod arduiiiii ac difli' se(/ii;ifCHU'(nf('n(i6ii«()ii<(ii;)/ii(maj/i(.Sedeaiii,utspi'ro,
cilc sil, ininus conquuror : non nicis cnini, scd apo- Ecclcsia dociriiix' siia; luccm, cliaiii inipiudcnii;c sx-
Holicis scando gradibus. Mibi vcro aul an{{iistiis culi invehet , iit licei fidei saoranienluin non susci-
(.') dctedore, atst in defossa incidcrc, aul plagis i!ta- pial, tamcn advi^rsom ba?reiicoK verilalem sacra-
queari , scnipi',!: iu pcriciilo , seinper in inelu est niciili a nobis inlelligai prxdicari. Miigna enim \'is
rrxdicaluro cniin secundiin) lcgcni ct proplictas el esl voritatis, qiix cum per se (h) intclligl possii, pcr
ApiiBtolos uuuni Doum, adcst niilii Sabcllius , loiuni ca lanK-n ipsa qua; ci adversaiiiur ciucei : ui in na-
mc Siib vcrbi liojns piofcssioiic tJtiuquiin desideratum inra sua imniobilis niancns , nrmiiatcni niiiurx sux
ciliiiiii morsu s;Kvissinii) lijnsvorans. Negaiitcm nic qiiotidie duin aucnialiir acqiiiral. Iluceiiim Ecticsia;
nirsuin conlra Salicirunn unnin Dcuin , et conliten- propriuin c^l, ui iiinc vincal , cum hrdilur, lunc in-
lcm verum DeuinDei liliiini, exspectat nova lixrcsis, lelligauir riiTn argiiilur, tunc obliiieal ciini dcseriuir.
ut a me dao$ deos argiint pra'dicari. Natiim qnoquc Onines q;iiu"m illa sccuni a|.|;ic ipira sc (i) vellct
Dei filiuni ex Maria diciur.i, Heliion (ft) quod cstPlio- niaiicrc,ncc c.v iranTiillissiniis sinihus suisalios aiit
liniis assislit , aiicloritatein mcndacii siii ex prores- B abiicerc, aul pcrdere, diiin indigni fitint taiit;c nialris
sioiiis vcriiate suinpluriis. De cu;lcris Incco, (

I
}
qui ab liabitaculo . scd disccdcniibui cx ca hxrolicis, vel
oninibu> esse exlra Ecclcsiam iion ignoraniur. IIoc abjrctis, qiianluin aniiitiloccasionis l;irgfc!id;c ox se
vcro dainnaliim ei abjcctnm licel frcqiicnler, sed salulis, tantiim (;) ailsctpiiliir ad lideni cxpeiendsede
(c) iniernuiii liudieadliuc inaltimest. Iiii|iie iiiultos ad se beatiiudiiiis. Cognosci enini hoc e.t ipsis lurcii-
uniiis Dei profcssionem Galatia (<() nutrivit. .Male coiuin stiidiis promplissimuiii est. Namiiiie ciim Lc-
177 '" lolum pene orbcin quos n«gat duo.* dcos clfsia a Domino insiiluia, ci ab Aposiolis roiil!i(iial;i,
Alexai)Jria(f} protulil. Pestifere naluin JesumC.bri- unn oniniiini sTl ; cx (jua se divcisaniin inipiclaluin
sluni e\ Maria raniiunia {f) defcndit. Et Ecclesia c\
"''o^'' possit,
iii- furens l^S*^'"'''"'^''*'^''^*^"'' "'''' vi
lcr ba>c pericliiaiur verilatein non lenere per vera, lio [k) in;il;c iiilel!igcnli;c , (idci cxstitisso di^si-
dum.ca ei ad irrcligiositatcin ingeruntur ,
quibus re- (lium , dum qnod legilur , seiisni poiius coaplalar,
ligio el conQrraatur , ei dcpcrit. Nod enim unum quam lccJioni sensiis obicmpcrat : ismen dum sibi
Deuni pie possumus pra-dicare , si Roluni {tupple, partes singulJC adversaiiiiir, non sohim siiis, scd .id-
praidicanius) quia nou erit Dous filius in soliiarii vcrsaniiiim esl iiiielligcnda doclrinis; ul duni ad-
(Idc. Ai vero Dei Gliuro, sicut est, Deum prxdican- vcrsuin unain cam onines siint ,impiissinium iaincii
tes , pcritlitamur (iii hominura exisiimalionc) fidein C crrorcm oinniiun per id quod sola esl aiqiic nna con-
Dei uiiiiis iioii lcnerc : et cju>dem periculi rcs futci. Iluretici igitiir oinnes conira Ecclesiam vc-
cst ci) (3I unum negare, ciijus ' si etsolitariuaicnn- iiiunt : si;d duin hTreiici omnes se invicein vincuiii.
filcri. Et hxc quidcni inundi stukj non sentiunt, dum niliil tamen sibi Vincunt. Vicjoria enim eo^-nw , Ec-
liis neqiic in noii solo signilicari onus videtur, neque cicsix triiiinplius cxomiiilu-: est, (3) dum co hicresis
in unu non solus inlelligi contra alieram pugiiat, qnod in boeresi altflra EccJc-
li) quia ab omnibus. lius periculi rcs essel.

(S) Iia liber nosicr, ut eral in prioribus editinni> (3) Dum in eo.
bus ; unum non negtire, ut i^' ncslrema habetur, nul-
Bad.,Er. e( quidam mss. ungustiit decldere, Lips.

(n) duo; negare. Uiidc Augusiinus cOnlra Maxiitiinuni
tfi angrsliis decidere : casngantur ex rass
'ar Val, Ariana' sects fauloreia lib. i, c. 1 VH aisii a vobis :
bas., C;irn., Marl., Corb. elc. ttmim Deum coti : comequens esl , inqvjui, ut aulnoii
(b) Lipsius post. Er. quieti. ncccniiores oiss. qui ct. colalis Christum «ul tion unvm , ictmis , tcd Dmm
At vetiistinres cuin Bad. quod eit, qiiasl hoc cti. riio- duos.
tiiiura autem ideo tlebiuncni voc;it, non niodo quia (/) Puia pcr Phniiiiurn Sirniionscm cpi.scnpiim .
bn;rcsliii illius suscilavit scd cl quia llb. l, in argu- , cujtis erioi iioii in co liic poinlur, qiioil Chrisiiim cx
inenio htijus liliri, de ilcliioiic agendum sibi projio- .Maria n;iiuiii defeiidai, seJ ([uod ii'(iipoiaii;iin illam
suerat. Undc _ cl libruni primuiii anie liuoc coinposi
. , __.
,.
naiiviiaicin solatii |ira;diict.
luin, ct Pliolini li;cicsiiii iiilano luni iguotam fuisso B (17) Ediii cxccplo Par. uniini Dcum iiegnre. Verius
nobis videri jaiii pr.cinonuimus. l'osl paiica involgr.- Par. ciiiii polioribus niss. «nuHi )io;i »c(7arc; lioce.si,
tis cx fnnfeisione vcrilatis, ubi ex niss. reslitulum cst qiii Miiiim Ariaiiis pia'd!caiiiibu.s non iicg;;! , slaiim
ex proffasionis veiitalc. ciiin iisdcni vidclur faccrc, ei I''ilio diviiiuatein aii-
(() Solus codcx Y.it. bas. inlernuin illiid adhiic. fcrrc.
((.') Marcello videlicel Ancyrae in Galalia cpicopo (/)} Ei"., Lips. ct Par inlelligi }wii possii: ni'jê ct
pra;ccplorc ac inagisiro. Ncqiic enira ad alind rcferri pni-ier Cdem mss. Porro quntj iiic dc virit:tie , hoc
(lueiiiil Ikcc Hieioiiymi dt; Script. eccl. in Marccllo : nioj; clarius de Eccicsia alfimiatur, iii qux iwii so-
Scd el Hilarius septimo adversum Arianos libro nomi- lumsnis, sed adversvtntiwn esl inlelliiii-ndtt doclii;:is.
nit ejui qnasi liffritici meminit : ubi IlieronYinns Mar- (1) Vai. Ii.s. ms. viitt nmnere. Mos "soli cdili, aliquus
cclluii) ila dubio procul inlcUc.vil, iit eliain noniina- abjicere. refiMgantibus iiiss.
iiiiii memoria forsii;tii ita sugfferenie.
scripserii, (;) Mariiiiianus codex , ecnsequiivr. Par. cuni mss.
Ario, uii onines vident, auciore qiii dnos de(,s
(1;) : Colb. ei Gerni. c.v scquitur Deiiide Corb. c.xpendenda;,
in orbcm iiivcxil, cuni P,iirein Deiiin ac Kilinin Deiuii !icn cxpetcndie.
dicens ci coleiis, uiruinque divcrsa; siibsianiiic as- (/.) In inss. Iias. Vat. el M.irl. mnli: ittletleelcc fidei:
sevuil : jaciiiabaiiaiiien sc oiium cniniiioPcum velle, forriiplc. Vidcbislib, ii, riiiiii.3; irl lib. i, n, IS,
Patkoi.. X.
fiOS SANCTI HlLARJl EW.Sf.OPl m
sl.i: fldc»Ji)nii)nt(ialiiicnime:!t,quod tixreticis com- \ Salielliiiui silii adsinl. Li>:;i>se sc asscrenl, Pa(er nia-
iiiiiiio fst ,) : el iiiiui' lix-c ndoni tiosiraiii , dinii :>ibi jor nie est { Jonn. \iv, '28 ) : et niliil vel cx nativit.itis
.'idviTiiiiiitur, arfiriuuni. sncriiiiienio,velvx iiivsicriucvaruatiasc Dci ci assump-

&. Snbellii etror ejusque confntaiio. — lliiuni Deutii
IX carnis iuiclliî niei-, ii:i'uru; r:icieiu («) dcminiitionein
S,'\baJiin$ prxdicat Filii nativiiale siililata (ii) duin profcssioncin:ijiiris Cnnlciuleiil eiiini :iHvcrsiim Sabel-
,
i.jliir.^c Yiiiuteiu, nux opcraia in houiiiiti est , IKum iiuiu, ITiliuni esseeoiibque, uiciniinnr Patre sit, utct
n«$e noii aiubigii. Sacranieuto eteniin lilii iguornlo, lioiiorcropraptcriiiim reposcal. etniiiri limcat :eimor-
|ior gObioruin adiiiiraiiuiicin fidciu verx gencralionia luiis sit. Coiilra vcro ille (S:ibelliu:>) naturaiii Dci deren-
iiinisil cl duni audit, Qui m<' vidit, vidit el Pairem dit (0 in gcslis: ticuiiiuiiujn Deuiu novella lixc nunc
iloim. \iv, 9), indiscrclx el (i) indissiniilis in Palre lixrcslsnon ncgabil, nc niiuiii Deuin cred.tl; Sabellius
<-i liliii naiur.'e inipif .irripuit unioiieni, iion iiitelligens

laii)<^n Deuin unui::, nc lilius nmnino cxstet, iii pro
n.ituralein UDiiaiem suli naiiviLuib fessioue retiiiebii. Ilic (Arius) filium nperanieni inge-
sigiiilicaiioiic
iiuuisir.iri : cuui {«r td, <iuud in Fiiiu 1'atcr videiui', rct : hic (Sabellius) Deuiu in operihus esse cnnien-
Confirntatiu divinilalis sii . iion nauvilaiis abulilio.

det. Hic unum dicct : (3) [g) i^te unum Deum neg:ibil.
Cogiiiiiu itaque alicrius in aliero esi, quia iion dlflert Sabellius se it:i tucbiuir diccns, Opera.qux gesia
.ilier ab aliero naiura : et in quo nikil diff.ruiit, in*B ^""' P""*'" 1"^'" •^«' '""""=' """ «""'<='' ' PCC"torum
eo (e) iudilTcten!. contcinplatioest dc propriciaie iia-
remissio, curatio infirmiialum, claudorum cursas,
(urx. Nec sau e iunbigi potest quiu ex sc specicin
cecorum mnrtiiorum vita a Deo solo est. Non
visiis,
,
lt<:i fomi« , qiii iii fiirma Dei manebai , osteiiderct.

alia quam qiix sui conscia cst, diccret Ego
nalura , ,
Succedii quoquc ad et Pater unum sumus [Joan, x, 50). Qnid me in sul>-

liiijiis pravx ojiiiiioiiis slultuiu
slaniiain alieram rapis? quid in Dciim alium sollici-
tunirciu etiain licc dictum Uouiini llijo «i Pater
iiiium tumus (Juaii. x, 30). Naiura: eniiii indisîmilis
tas?Gesta, qiix propria Dei sutit, Deus unus h;ec
uuiias irrcliRiose (I) ad unionis proiecit errorcin gcssii. Clamabiint vero contra h.TC dissimilem Deo
: et
patri Qlium prxdicantcs non minus orc vipereo : Sa-
r.iiiiincm dicli
i79 *>rtus soia inlcllecia noii tciiuit.
Noii eiiim solhjnuin siguiGcat,
trairentumsaluiistux nescis, credenduslÔ*'^'''!'!'^
Ego et Paler unum lu-
niuj. Nam conjunctio ea quj; siguilicai
per quem sa'Ciila tacta sunt, per i|uein formatus
, et pairem,
hoiiio est, qui per Angelos legem dedit, qui (A) de
idlclli^cniiain non adiniltit unius : ei illiid (d) quud
Maria iratus est, qui missus a Paire est, qui crucifixos
tiimiu. nou patilur sjuguhirem : huc vuro i|Uod wium
est, niortiius ct sepulius e^t,qui de mortuis resurgens
«uMiui, uon naiiviiaiem adiniii, sed ii:ituram noDdis-
in de.tiris Doi est, qui vivurum judex esi et niortuonim.
ceniit iu genere; dura nequewium diversitatis est,
In liunc reiiascendum est, hic conritendus est , hujus
nec ((tmui unius est. P
rcgnuni est prumerendum. Uterqiie hoslis Ecclesix,
Ci. Vt Sabelliui ct Ariut lenm pugnantes rem agant
res Ecclesix agit . dum Sabellius Deum ex naiura in
Ecclesia;.— Cnn.pinge hiijiis (Sabellii) furori pr.-esen- operibus prxdicai, hi vero ex sacramento fidei lilium
lium hsereiiiorura (.Arianorum) fnrorem, utadversum (3) (() Dei conCteplur.
Ad uniut. (5) ISon habetur Dei.

i5! Itte unum negabit in ms. Veron.
(a) B:>d., Er. ci iiis. Corli. aliiq ic pauci . dum p<!i- ciim aliisdenunuiionem, qiiod :iptius respond^t êr-
«aiiirte eirtuiem. Mox apud. Lips. ii P»r , Dei etse niii his , major me esl, e\ quibus Artani Chrlsium Deum
anibigit, ms. Mariin. sol i bufl"ragsme. Ilunc locuin iniiiorein et quasi diiiiinutuin prxdicabaiit. Proiime
sic iiiiiiutur Faiisiiiius s.epe jaiu liud.ituscap. I : Su- ante iii vulgatis exsMt [nciuni, et siipra asieriuii. ac
lielliui adinir.itiinie virtutiimquas Chrislus vperabatiir, auircnt
pusl, conienJuiii , iiiiii juxia inss. , (acient
Uirisdm Denm eise crenit ad su(ieriiiruiii iiuiiatio- contcudenl.
iicin ileiiide siiliiicieiis Subellius viiicnt Anuin. quod M:irl. ingeaiti. Verius .i1ii libri, in nettit,
[f) In tns.
,
Christnt eeriis D, iis esl et Anut ciiicat Snbellium .

id csi, cx iis quK gcssii Chrislus , Dei io eo Jiaiuiain
,
(jKiii/ sub foii/Vssio/w vsri Dd verut ei /i/iiii
<./iri»((i»
cs$e dcleiidii.
milii cilli iluo ambo cicruni. eio. Ul ciiiiii
((/) Ita inss. Ai editi tic , noii ii'«. Tum ms. Mart.
«.</; (t
clo-
gwilcr ad iiifiii,:in ililarii nistri .utVigiliu. Tatis. lib. nnuiii iiegabit : ubi liubei exeniplar bas. V^t. uriuni
11 cunlru Kiilycli. : f iicuiisbnu- ^('i','iWoruin it'ii<(!it2i<i: iii NO;i ncgabit ; (|ua: vcrlia ruiu ad Ariuin pcrliiKrc nui-
uiiuiu rivtd,' /i(/,i iwij-iliim
cjiiciituiii . trophammrfue D lum dubiuin sii, iit et prajiedeniia umuiii Jicet ad Sa-
iiotlia: ricluriir lonimcasâ ceilamiiiagignunt. Sabel- lielliuiu, hnie siinc lcclioiii rivet qiiod p iiilii anie .
lii iuiin pti/ii/iu .li.i (laiiinal erioiem, elc. unum Deum novella nwic haircsis noii
diclum esl, lieec
(&) iu iiiss \::i. ba>. cl \hil. cl i/idiiiiiWis : m;ile. negabit. Kciiiiciiduiii lainen liic, uuiim Deum negaiii.
lliiiic lotiiiit lU
cviriiiiil Fjusiiiiiii. cap. I : Ciiui di- IhiTCvi^ quippe verîpellis unuin Deuiii non n< galiil,
til. Qui m' vidit, vidii ti Pairem ; ticiit Patrit et Filii romoverrt ; ei negabai ununi
qiiu riliuip a diviiiiiaie
i.f/i Miiaui oslend^t esse personam
, ita uiiam ^ttlcndil Dcuin, ciini Patrciii Oeuui ei Filiuiii Dcum prunieri
ci.e Jeilulein ; cum Paiiif et Filii tukituntia
nulla Ui- cuiuii, eosiKin uiiuiii sed iluu» deosprcdicab.u, uii
vertiliis ett.
jaiii ubscrvîluin est num. 5.
ii) E.Jiii, diffcrens .•cnicnd.intur cx scriplis.
Solus codet Mart. per tfariam. manum inlide-
(,/i)
(d) Lip.s. ct Tar. oiiiiuuni pirlieulain
quod; ijua leiii sa|iil. Ciinst.iiilcr eiiim lliliirius prxJical Chiis-
c\,iiiiiiiuc T(> Gr.iiiorum. Juxl.ih.fC ll.larii vrba luiii de Uaria n»iiiiii
.Miviiiiiis iauiiu., Iiuni. I, de S. Eusebio, Qut ,1 (I) V(.x Dii abesl a m». Mari. iiccuou Val. Uas
iiuin dicit ei ttimun, iiec leparatione ic dividii lcgiiur , ad Ki.T<iiH^n(ti/n /i-
,
nec iii quo ei proikiuie auie
uiiiune coiitwidii
ilei: qu.i: lcitio uibilo lelicior c»i .(C »upcrioie.^ t*
(. I l'r cferl iii» V it. b^s. deiniitationem. M:)luniu» eisduni libri» aunuiatx. S.icrameuiuiu ild«i vo*;»! Hi-
m DE TlUNlTATE LIDEIl Vll. 206
7. Rltntiiiieum Aiio et Sabelliodhcordia idempra:- ADexm pnlrein nc filinni T)ii\ Deuiu piMdicnoiciii,
tlal. Errlesio! fides cu:iira pradiclos ha;relicos. — Jani deinde ul nnius iioniinis, alqiie naliirne, (3) ig) iiidis-
vcro qii.i (Idei noslw vicloria lleb'Oii ,

qtii Phniiinis siinili geiiere «livinitaiis. rnirem el Filiiiin <'S>e pro-
csi , aiii vineit aiii viiiciiiir : (iiini S:il)cllitim argnii fiienlem, quisqnam ani in duum deoruin, aiii conlrn
ciir iKiininem negcl filinm Dci; diim ab (n) Arioma- in uiiici ao solit:irii Dei lenerel errore ; cum qiiaiidu
niils confutatur, cur iii hiimine nesci:i( Del filiiim. neque uiiio in prapdicato Deo patre et Deo Clio repe-
Advcrsum S:ibejliuni (t) Evangelia sibi ex filio Ma- rireiur, neqiie snli indis^-retr iiaiursedomonsiraiicne
ri» ilcfendi» : (I) Ariiis ci Evangelia (ler solum M:i deorom diversitas cinvenircl. Nuiic qiii.i negarlilms
ri:c fllium non rcrmquit. A<lverS'ira hunc (Sabel- Dci fitiniii a Deo ci iiaiiviiaijs vorit:itc tubîslcre, li-
liiitn), <jui liliuiii nenal, homo ab eo (Phijlino) u&ur- bro giiperiore socundnni Kv.mgelia rcsponsiiin e.<i :
patnr in rilimii. (r) Ab linc ei, (2) qui anie s:cciila dernnnslrandiim est eum, qui vere ex natiira filiis
liliuni ne!=ciat, filiusDei solnm neg:iiiir ex homine. Dei esi, vere qiioqiie per nalurain Deum esse : iia la-
Vinc.inl. m volnnt, quia se iiivlcem viiiceiido vincun- nieii, iit iieqne ad sin^'ularem, neque ad altenim
inr : diim ei bi (scil. Arinni) ,
qiii iium: sunt , de na- Deiiiii liiles nnstra dcpcreat ; cuin iie(|ue uiiiim Douiii
tura Del coiifuianliir, el Sabetliiis de sacram,'nio sit sic pr;rdiraiiira qiniii solum, nciiue quasi iioii
iilii refellitnr, et Phntinus naiiini ante s:ccH!a Dci B iimini sit cnnr ssura (4) (h) non snlum.
lilinm vcl ignorare arguilur , vcl ncgare. Sed iiiier 9. Quibm wodis Chrislum ncvimus Deum. Ne>ru'n
haec Ecdesi;!' fides , cvangelicis aiqne apostolici^ fmi- Dei simpUciter ei daium index etl nalurte. — Deiim
data doctriiiis, ct advcrsus Siliclliiiin teiiet filii pro- igilur Dominnm iiosirum Jesum Cliristi m liis iinuhs
fessioncni, et .idversus Arium Dci naluram, ct adver- novimiis, nomini', nalivituie, r.ainra, poieslaie, pio-
sus Pfcotinum sa^cnli creaiorein : ei lioc vcrius, qnod fcssione. (i) Et dc iiorniiic nibil piilo :inib;<;uiialis.
hxc ab his iiivicem iton iicgantur. Naturam enim Dci Legiinus eiiiin, In principio eiat el ¥e>bum
Virbani,
in operilins Saliellios pra^dicat, sed operantem filiuin erat apud Deum, et Deu$ eral Vcrbum {Joan. i. 1).
ncscit.iii vero fiiiiimnunciipant, sed veritatcininenna- Quid calunini% est, cur nm u i|H<id nn.icopaiur?
tiiri- Dei iion confiieiiUir. Ilominem l^lauiem Phoii- Aut numqiiid nnmcn noii naiurx significatio est ? El
niis iisurpat, sed in usurpalo sibi h^mine nativiiatcin quia coniradictio omnisex c:iusa e^t, nnnc liie negandi
Dei aiiie sxciila ignorat. (i<)Iia dnm qnx unusqiiigqnc Dei qiixrn causam. 1Q2 Simplcx namqiie imii-
dufendit aut damnat, veriiatCMi fidei nostrx, ha'C ipsa ciipaiio csi, cl carei olfcndioulo adjiciionis ali:;i:c.
proui snnt retiginsc ct (e) defendeiitis et damnanlis, Verbiim enim , qooil c.iro f.ictmii cst (6) no i aiiud
,
o^tendiint. qnam Deus esi. Non esl bic depuiata: aut assumiitjc
8. Pra:diclorum raiio Dicendorum argumentim. —C nuncupalionis ri-licta suspicio : ui ei, quod Dcus est,
llvc igiiur a mc denvinslraniia p.iucis fueruiit, non non ex natiira sii nnnien.
copi.c siiidio, sod railoiie canicl:p : primiim ul h.crc- 10. Uoysi Dei tiomen adjiclnm. Dil alii cx voranti^
ticoiuin iiicerln esse omiii:i cterr.i<ica ii<isci.'rciitur, voliiiitate. — Rcspice ad ca;ieras act depuiativa.-., aut
({) cuni quanilQ silii j)r,o nobis invicem disbideicitl : assumplivag appelliitinnei). Ait Moysrn «lictum cst,
tiuu deindo iie uie lu/rum qui nuucsunt(id etl, Aii:i- Dedi le deum ((i) Pbaraoni ( ExoiH vii, 4 ). Scd nuin-
noruin) bisspbeniis profcssionibns oliniientem, ot quid non udjccta norolnis causa csi, cuui dicilur
(l) In mi. nostro Arriut geniino r coiislaoter sori (i) Ne toltint
biiur. (5) Nihit atiud.

(i) Quia ante. (U) ti,rao; ci panlo posi, cum i!i(',iuf Farao.
(5) /n tiirfiMimi/i.
lariiis illud oinne , uiiile mox Ariini advcrsus Sabcl (c) Eiiili, nd kof. Rociiiis ni^s. ab hvc- i esi , ab , !
liiiiiiconliMidcbaiit Filimn cuiii Pairc cuindciu non Arin ncgatnr Plmiino Filium csse lanimii ex honiine,
csse, hoc cst, sairaiiienliim saluii» nosicic , aui «i seii ex quii teinpiiro C niîns hMiiio fnii. Tiiin iii ve-
malis, Apiist"lnruiii syuilioUim. lerc nis. Cnlli. ei :ilii^, quin unte, iinn qiti nnle.
(a) ita velgo Anani ciigiKimiiiaiiiHr ab Atb:inas;o . (d) 1 1 viilg:itis, ilaijuc dtim ttitiiiqiiisiiie : nultis siif-
_
Pticeliadio Ageii..eiisi,
_ Gregoiiii
_ H:ti. elc, in.iiiiiiic , fr.ig:iiililiiis niss.
a pr.cca vox "Afrs», Mu^«,ciijiis(iropriti6 esi fuior,
qiiia n Kxiisi ciiin pierisqiie m'S. defiitdenies ei duni-
(e)
OumII Ani iioinineei iiiilnle maxiiiiam alfiutîieui Jia-

.
nanie^. Pr iferimns, cnn) inss. Mari., Oorb. ei Fanr.,
Iiel. Uiiit« i» epistiihtCoiiiiiaiaini, i. iiCinc p 270 drfciidriitis et dnmnantis, prnpter ailjimrimi) rellgioie,
Age Ari, clypeit titendum esl : ac ilciicli'. i-i

ioiie, Mars quod cailiilica^ lidci <'Oii,;iiiii, iinii b.vresi.
prnccssu sftinionis «wo8£t5« tyiv 'Apciwj /laviav. yno
, (/) Eiliii, lum qnoiivitn : oincnd;iiiliir c\ scriplii.
spectal illml Viiiecniii Lirin. c. ti : O.int piofnna ipia .Mox in velcre Colb. blaspkemia; professiombi.s.
Afianîum novimt velul r.umiisni Bellona, caplu pitut (g) .^pnd p;ir. iii dissiinili , dnnbus vcibis. !•' ;i!i-
oniniiiHi J))ipein(iir<! , c«»i/a dcinile valatii fnhninii qunt iiiss. 111 i;nlis5;)K/7i Sic loli
illa plir,isis ehl ii<ici-
tnbJHgattct, ncquaifuufH dcincept desliltt iiiiii)«i«a mis- ilgcnd.» ;«eiiu', pnsiquam F;|:uinita iii p.iireui jiJ.cili-
eere alqne VLxare. Qiiia vern .\ri'iiii:iniia idein snnal cavero Denm, PnUem el Fiiutin ul noiiiinis iln tc (pri)
qiKid M.iiU')l'ur<ire alireinus, non Ulci qiio res(iiciai atiiue) naiuro' nnittn esse prolttciitein, eic.
hitsier Hiiariu» , ciuu hireitiem hasieHin coinomi-
(h) Ediii, tie soluiii ; ciirru|ite. iNaiivus liic ofi voti-
IIKt.
butoniin ordo • iieque non svlu.n qitaî non iiiiiim, ci';,
(6)Id est,evangelicaiii dispcns:Uionem ei «acra-
(t) iii edilis. Se4 de nonuite nihit pnio mliiQu,t.i:i,s
nientum Kaliiiis iiosu* cnjis opuT iioii î^b filio Ma-
;
reinaiisisse : plosscnw. Loco vcrbi rrmainis^te , t:i,ti\-

ria Teiin.iuii Arins, cuia proljai u FiUo tacia saoculn,
li^gem dalam, ctc. niodius inteiiii;itur siippressiim c.isc.
•:!07 >\NCTl IIIL.VKII Ei'lSCOri 'JfiS
idi PlKii-iwm? Aiii n;i'.ii<|(iitl f\ iifiiiii.im Uci iiiiiili(,i'l A prnêiiies pirfecl.i . (iiii.i iiali\i(a-. iioii lialiol tlciii-
ii'>ii|>oiiii^ i:i ruiiii|ui iiiclueret teriorciii.iuiii diacn- niciiiuni giinciaiiili, cuiii prur< ('iinii tciic:ii iiasceiidi.
iiiis iiKigiros ilraco Moysi iiiox virga iiiaiioiib iliiV(ir;il, Ia idciico caruni rcruiii uiiijiôilo l>eo ;ipt.>t.i cogoo-
cuin e)nuiiiyiain qiiani imiiiiscral nlii^îi, ciiiii gramli- niini< siiiii, qux' cuiii iniin iubiisUiileni ex iiaiivitatc*.
iiempoleslaic i|ua evocaveralavcrlil, riiiiiloeu^las c.i loiisuniineiit, lanien (/i)Patri insiiit cx indcinuijbilis
viriule (|u.i iiivuxcral repiilit, cuni iii oiiij-alioiiibui^ virtuic naluro!. IJiigciiiiiis ciiiiii Deus verliiim ctt,
ojiis niagi cnnfiteiitiir iligiiuiu Dci ossc(/!."jod.vii, ii; £^cd iiiiinsciliilis Pater nuini|iiuiii omniiio sinc Verbo
VIII, 31; i\, jl^x, 19, viii, 19)?SicMoyses Pliaraoni cst : non qiiod prolalio vocis n.ilura {'i) (i) sit Filii ;
Jeiis ilatus est, (luiii liiuetur, (b) diiiii oraiur , dnm scd cx Dco Di'u5 ciini n.iii\iiaiis vcritaicsubsistcns,
|<unii, (lum niedelur. Et :>liii(l cst deum d.iri, :iliiid iit a ratre proprius el pcr iialiipc indilT>;rcnriam iii.
1 3i Deum essc. (1) (c) In Pliaraoncm cniin deiis du- scparabilisdoc;; (ur, sigiiific:iliis in vcrbo csl. Sic-
tus cii : cjDterum non ei est ci naiiira et noiiicii , nt ut Cliristus bapieiiitu cl virlus Dei csl , non ille, u(
Ueus sil. Muiiiini <iuo(]uc ct alteniis nunrupaiioiiis ,

inlelligi solet , inicrnx potC!>lilis 3ul scnsus eriicnx
ubi dicitur, Eijo dixi, dii estis ( Psal. lxxm, ti
) , scd nioius scd natura lencns per nativitatem subst:intia:
iii eo indulii noininis bignilicutio csl. Lt ubi rcferiur. veriiatcm, bis iniernarum rerum eiigiiificaia nomini-
i</o dixi, loqueiilis potius esl sermo, quam rci nn- g biis est. Niin ciiim id ,
quod n.iscendo subsistil , po-
iiien . quia rei nouien intelligentidm rci afTert, cxie- lcsi id ipsum videri csse, qtiud unicuiqiic (j) $eni|ier
ruin vuluiilas appcllalionisex alio csi. Et ubi sc nun- iiilcrnuui csl. Sed ex a'terno Dco palre xinigcnilus
cupaiionis auclor osiendi), ibi pcr scrnioncin aucto- flliiis in subsisicntcm Dcuin nniiis, ul non :ilienus
lis csl iiiiiicupalio , non nalurale noiucii in gc- esse a nnlura patcinx diviniuuis possel intclligi, pcr
ncre. li:ec pioprietatum noinin.i subsislcns o-tcusus Cit,
II. Filiui cur verbitm, tapientia el virlus cogiioiiii- (juibiis (k) cx <;un subslilerat nnii carcb.1t. Deus igi-
)ietuT. Filius est, ut diciiiir, Deus. — At vero liic Yer- lur <|ui esi, non csl aliud quaoi Deus. Nam cum au-
buui Deus est : (rf) res existit iii Veibu, Verbi rcs dio, F.t Deu$ erai Veibum; n<ui dictiim solum audio
('nuntiaiur in uoniiiie. Verbi cniin .ippcllaiiu in Dei Vcrliiiiii (0 Deuin , sed dcnioiistratura intelligo cssc
iilio de sacrameiKo nalivitatis est, sicuti s.ipieiitix el quod Dcus csl : (m) qiiia sicut supcrius io Moyse dco
virlutis esl iioiiicn : qujc cuin (e) in Deiiiii iilium cum ct in cogiioiiiinaiis diis pcr appellutiuiiein noinen ad-
bulisianii.i vor.c iiaiivit.ilis exstiteriut, (/) Deo taiiien, Jccliim sil ; liic aulcni (n) res signiGcaia substaiitix
iilsiia propria, qu.iiiivisex eo in Deuoi siiit JSô^lî cst , cuni dicitiir, D<,'iij eral. Esae eniin iinu cst acci-
iiondesunt. Non enim,sicut frcqnenterdictmnaiiobis dens numcn , scd subsisiens verilas , el nanens
ilivisioiiis Filio, scil iiaiivitaiis sncrainen-
•,1, (/;) iii
Q caiisa, et naiiiralis gencris proprictas.
tuiii pr.idicainus. Ncc separaliu fuit imperrecta, sed ii. Tliomas eum confitetur Deum, illccia Dei uniut
(I) lii Faruone. (i) Sit filiut.
(i;l In vulgilis, ut ot Paulo ante, Deiiin Pliaraonis. turain divisam essetts.'>erimut in filio : glossi^mntn v iri:«,
Ilic noii ro)ietilur vox /)euin in niss. (luoriim in ve- llic e.vcliiilitur ea sentcniia, ciijus iiividium iii Caliio-
iii-.liorilius habeiur Pliaruo hoc iiiiiiiine jiixia yra)-
, licos coiijicere moliunitir .•Vriani, suiira, liii. iv, n.4.
(Uiii Ofov iapaii , per varios casiis iion iiiflexo in ; piila qiiod cx dicisione pulermt siibstantice esse Filius
c.iiens auteiii, Pliaraoiii, i|iiiliiis liilra coiisentiuiit ct e.uslmeiur , cic. Ea<lein r.ilione Albaiia<iiis, Or. 2,
rdiii, Imvciiic .\iiil)riisio cjiisl. nunc xxviii, ii. 8, iilii coni..'\r., |i.3~>4, verbi ct sapienlijecngnomina Kilio in
legil, Faciam te in .Oeum rcifi Pliaraoni : qni alias etiaiii saciis litieris idco 9|iiat» dncei. quia veruin, naiura--
in ci!>ibiis obliqiiis pleruiO(|iie |>niiil Pliarao. Quod leni at<|ue cn.^cierniiiii absqiie ulla passione aiil p:ir-
llil.iriiis liic cx iiomine Dei simplicitci ct absoUite tltio.ic iKitcrnx siibsiaiiti:c fcium aptissiiue sigm-
dalo (•.'iilicit arguiiieiiuiin, fuse p'.irseqiiilur Ireii.cus, Ucaiit.
lil). III, cap. G, inter alia dicena, Ssquc iqitur Domi- (/i) Sic ins. At. odit. Patri non ditint . et mox
nus , ncqiie iip.rirtu »<iiicluj , mque Aixjstoti eiim qui . i^cîis et verbum eil.
iiun e.setDtUs. nbiotute Ueiini nominnsseni
defiiiiiiie el (i) Corb. iiiss. sit fiiiui : niale. Viili quijipe lliia-
iii.''/«'i»ido, iiisi esset verus Deiis. iA pnsl pauca . riiis iii prolationc vocis, (|U.iteiius hxcacciJeiis esl,
(.'>i(ii o«(<'ii e<ij qui non sunt dii noiiiinal, iion in loluin natur.iiii rilii noii esscsiumi.
Cjitemuilmo 'um iircedixi , Scnplurn oslendil iltos dens. l)«o niss. tdiipiftriitiin Mart senipcrin triet-
(;) e.v(,
i <i iii'/i uiiqwj udditameiilo ct sii/iii/icationc, quam pa D »ui« esi : eorriipie. .Scmjicr iniernum. id csl, seiiHier
./i.ii(iiii<'tii iion ctic dii inli.crcii.'.. quoJ iiuiii<|uaiii in pro,<riaiu subsisieiitiain
(b) l'iiiis c Colb. diim Iwiioralur ; mciiilos>.
iii-s. evailal : ipialis iii ii<>bi> csl viilus aut sapientia
(<; Ms^. iii P/iai JOHe.Veriii Ireiu
u.s, hb. iii, eap. 6, (k) .Supplc, is. iiiiiiiruin P.>ier , (|iii viiiu:i>ac >a-
iinte Piiaruoiicin. E.<p!ic:iri poie-l illiid
Plniruo
i/i , piciiii.i- |ir>>|iriel.ililius iiiiiii(|Uam c:iruU.
niui , i\ su|i<'ri<)riliii>. yumquiJ ei nnturaiu Dei intn- Kx niss. reslltuiiiius liic Deum, ac proxiine
(') iii'
lii, ti /i')/i poiius in ciim. eti
Ira Ueus.
(il\ .Mirl. ins. ei ra. Hic ics op|iuni;iir accidcnli Kr., Lips. el Par. quia non sicul
,
(iiil : nullo sulTia-
i|uo(l sigiiiiiraiiii per iioiiieii adjecluiii. gaiii(? V. icre lihro.
(e) Er., Lips et Par. iii Dci fiitum . (asligant ve- (ii) liiiiib e iiis<:. Ciilli. rcj (iqni/ical* (Uâ/iiMliii eil
I..I' a liliri. (ôib. r<>i iigni/ica/ii .iKîilan/iii eil ViiiJ. necuon cdil
Ilad. et Kr. rc.i iii/ii)/i<<ilii ,i »:i6!i/iiH<in csl. Itrl iiiU4
(/'Ilocesi. cui verbuni viviiis cl sapicniia
>>atri.
aliorniii liliroruiii lielioiicni qii.c «ic coiiiiikmIc li«-
i.o.i ilcsiiiil, quainvis rx to (niiiius .npto apud I ips. ct .
ICbl iiit<'lli(ii, ri;t iii6i(iiiiiiir .<ii/rii/iru<a («< ut liic lciti

r.>r. ex Ueo) in Dcuin siiit naui.
;
id ipsiiin sit i|uuil iiiitio nimi. 11,1'nM r^t <'iiui«(iurNi

('/) In nis Corb i/«(ura (//ri»«j/ii», in uiio Vaiic. e( in noiiiiiic, vcl sil''tinli\i- dt id esl, aJ iub.'<i.><<.i iiii
*l.iil. i/t iin/ii)'i ilivuuinit, .-ipuJ, Dad. ct tr. iifi M i 1'erliiict
203 DE TRINITATE LinF.R \!I. 210
fide. Tlicmns Dcvm niiiwa piofiletur. tieque lioc uo- A 13. Puier ei filius unus Imiium en Deus. — Noiiieii
mc« rffuifl/ C/iWsî/s. — Elvideainus an lianc Kv.Tii- igilur naiiirx, fidei iiostrac non deseril professioiieni
gclistjc praiticaiioncm, aiosioli Tlininx. coiif^^sio Noiiien enim, qu<>d rem unaiiiquamque significal,
con<:equat<jr, ciim ait, Dominus meus et Deus mcui rem quoque (jusdcin gcn^ris osl^^ndit : el jani noii
(yeon. XX , 28). Deiis igilur suiis cst, queni Denni rcs diix suiit, S''d res gcneris ejusdem esl. Filius
conliietur. El cerie dictuin non igtioraliai a Dniniiio nanv]uc Dei Dcus esl; boc enini 185 iignificatui' cx
/liirfi, /sroc/, Doniiuui Deus tnus unus esi (Deiil. vi, iioiniiie, Nnn duos deos coniiumeral noineii uihiiii ;
4) . el quomodo aposlolica fldes principalisiiiiineutor qiiia uiiius atqiie iiidiffereiitis natiirc {d) unum Deiis
nonieii est. Ciim enim et Paler Deus esi ei Filiu-i

est Tacia mandaii, ut 184 f*'^"'" Clirisiuni coiilitere- ,
cum in unius Dci esset confessione vivendtinr.' Deus est, ei proiiriiim natiirs diînx iiiinien in iitro-
lur,
Sed Aposlolus lolius sacranienii fidem per virtuleiii quc sit ; uterqtie unnm sunl : quia cum subsistal Fi-
cum freqiienler audissei lius ex naiivilale (c) natursc, (I) iniiiaicm lainen coii-
resurrectionis intelligens ,
Ego et Paler vnwn sumus ; el : Omnia qxuv Patris scrvat in nomine : iiec ad professionem duum deo-
rum iiativiias Filii credentium fideni Cfgit, quan P.v
tunl, mea tunl ; et : Ego iii Piitrc , ct Pater in nie
treiii cUFiliiim, ut uniiis naiura?, ita unius profiictiir
{Joan. X, 50; xvi, 15; xiv, II) ; jam siiic lidei peri
quia ab unins B el nominis. Est iiaque Dei fliin {[) nonien ex nativi-
culo naturx nonien cnnfossus est :
Deum laie. Ilic eiiiiii nobis seciindus ad demonslraiioneni

Dei palris profcssiono religio non cxciJerct
confessa Dei Glium, cum in Qlin Dei iion nisi paierna: gradus est, ut Dens sit ex nalivitale. Qiiaiiiqu.im
nec sub alterius Dei im- milii aillitic de proprietaie noniinis supersit aposto-
nalurx veriias crederetur ;
pia confessione fides naturie pericliiarelur unius, lica auctoritas : sed inierim cvangelicuin placet Irac-
quia non allcriiis Dei nnturam pcrfccta Dei nativilas lare serraonein.
atlu|isset, Verilaicm igiiur evangelici sacriinienli U. fi(iui ul nalut ex Deo , Dei naluram liiibel.
Tliomas intelligciis , Doniinnm suuiii ei Deiiin sutiiu yasci et ccepium esse non idem. — Et primum qu.xro,
cssc coiifessus e^t. Non liie ho.ioris esl nomen,sed quam naljviias filii naturai noviuieui putuerii in-
naturx confossio cst : rcbiis eiiim ipsis aique viriuii- fcrre, ne Dtus&il? Inlelligenii.c isiud liumanae sen-
inis Deum credidil. Et Doinious prolcssionis liiijiis re- sus excludil , ul aliquid a natura originis suie nas-
ligionem non lionoris esse docuit , sed lidei , diccns, ctndo diversum sit ; nisi forie quod ox «laturaium
Quia vidisti (o), credidiiti : iiia/t qui iioii viderunt , ct diversiiade concepium, novuiii aliqmd (ij) in se (ct
crediderunl (Joan. xx, 29). \idens eiiini Thomas cre- iia sit generis utriusqiie, quod neuiruiu sii) veni:tt iii
didit Sed qnid crediditqiia.'ris ? El quid aliud credi vitaiii ;

quod in pecoribus ac Uesiiis usii.ilum esi. Scd
dil qiiam pt^fcssus est : Dimiiius meus el Dcus C ea ipsa novitas non inest , iiisi ex connalis pro-
meus (fr)? Resiirreiisse enim per se ex mortuis in vi- prieiaiibus siib diversitale naiurai: e.l diveisi-
lam.nisi Dei natura non poluit. et crediix religionis lalem (/i) corum nativiias non iniulit , sed acce
Jides liocest professa, quod Dcus esi. .\iine ergo iio- pit , duin id lenel, quod ex utroqiic sibi ununi
Et cum bsec in bis corporalibu» causis et pas

incM Uei oon naturx rcs existiniabitur, cuin profes- esi.
secuia? N:im sint:qui£ rogo furor est nativitatcni

sio nominis tldem naturx crediix sit sioiiibus ita ,
uiique religinsus niins , el qiii non volunUitem suaiii unigeniti Dei ad dcgeneremex Dco referre iialurain:
cum naiivitas nonnisicx proprieiate naiur.-e sit; et

sed ejus qui se miserai faccrel, et qui non lionorem
sed ejus a quo vencrat qiixrerei, honoiem jam nativit^tsnon erii, si proprietas nauirx' in nali-
suum liu-
nc qiiod ipse uiiuni viiate non fuerit ? Hinc ille omnis aesius et furor cst,
jiis in se nominis rcciisassei ;
soivcretur. Sed vcre etaposto- ul in Clio Dei non nativitas sii sed creatio lU non
Deuin pr.Tdicaverat ,
, ;
licai fidei myslerium confirmans, et naiurx in se pa- nalur;e sune origiuem subsisiens teneai , sed alieiiam
lcrna; nomen agnoscens, l>eaios esse docnii , qul a Deo de non exstantibus sumat quia secundnm
cum (f) sc resiirgeniem e mortuis non vidissenl, Deuni quod ait. (i) Quod de carne tiascitur , caro esl ,
et
tamen per resurreciionis intclligeniiam credidisscnl. quod de spirtius, spiritu est {Joan. iii, 6), quia Dcus
(1) ViiUalein tameii nalurip.
(a) Hic cxpunximus iiie, auctoritale velerum libro- D iiitelligenda iialiviias : et lib. viii,num. 18 : nec per sa~
namentum dispeiisationis unum sunt , ted per nnlma;
(l) Antiquior codex Colb. cum Germ. Dcus meus nfiiivitaiem. In ms. Mart. vox iiflli/r(E rursum repeti-
es lu. Uir post uiiitalem lamen.
(<) larticulam in liic praeiermittunl vetustiores {() In recentiorihus
dumtaxat mss. veruin nomen.
(g) Erasniiis pro in se,
nialebal insil. Lipsius dein-
libri.
(i/) In ms5. Mart. ct Corb. uHiiiii Dei nomen : male. de legit el quod ila. iiddiu. quod. In vetusliore nis,
,
llic Dfiis maicrialiter, ul aiunt, sumitur. Kcmig. omiiiitiir«/i()wid tn sc- In nis. Vai. has. cx
(c) Vocabiilum iiniurc; in prius vulgaiis iiiterpunc- slal, atiqmd pialer ista sit generis, elc. Pro el iia, iiia-
tione dividiuir ab aiitecedenti voce, conjungiiurque gis placeret , ui iia.
f um siibseqiienli. Inierpunctionem muiamus tum , (/i) lii ms. bas. Vat. eorum morum: iiiterpol.ilin ,
i|tiia alias rcninlioi' essel part cola (ameii , liiin qiiia ciijus l'ico iiitelligere csl coriim pecorum,^ qtiibiis
lioiiucns csl :tpiid HilTiriiini iiat.vitas naiiinc, pro nu- scil. exsiat naliviias.
liviliite iialiirali, ut videre csl in liis iitini 22 /U : (i) Solus codcx Yal. bas. tnm Mart. hic sddil ,
vtvo iii iii i;///iiio l'''ei Dei naivra: luineii c|i's
iU SANCTI IIILMMI KflSCOn iil*
vpirilns C4t, uou :<niliigiiiiii) bil iiiitcviiii divcrsnni A «"îru- judicla cuiii liuiiiaiii sciisuiiopiiiuinu cumiiiu-
£lqii» alioiiuin aliqnitl nb •'ii n qi|i< (a) nalus sil ndii nia îr.i, iil et ii:iii\iias nalurx liaheat TqualitalMn ,
iiic^ê. NaiivliDS ij;itiir Dtî nciiui perilcii , ui Deus ct ul.i a!i|tiarn.is e.-i. iie.|uc 1S7 sbeiiuiii jliijuid a
non (OBJtUis iiili'IIi^;»liir 186 ^'^^<^ ^^*' "*ti>^ ' Qi>>^ se )iOS.-.it essi' , ucc sdliitii; laua-i. ex ipsi.-. dirtis do-
coopluni e<>sc ,
(lOicst iioii i(! i|iMiin es-.e qund uasri ,
iniiiiris liiijiib quui|iir seriiiouis iii.&iri lid<ti> aniriiiaiida
duiii < in.ir i'(e|iTnm iiiii oi; iiiliilu iii alii|uid fitistil cst, ne tenierii.is cuiiiiadici iidi, snb lilienaieiiiversx'
aîl cl alio in aliiid pruricil e( dr«>iiil; ut «\ lerra au- (3) in iii>niiuibus inu lligeiiii.c, (d) audeat pmressio-
ruin, ul tx sulidis lii|uida, ui ex (rigidii> ferveuiia.. iiibus diviiii de se lcsiinHiuii oniilraire. Bei.puiidi(
iit ex albis pun cea, u( ex ai|i>is aiiiuiauiia. utex ina- eiiiin Uoiilii.iis : Non polett Piliui ab te faceitquid-
iiiinis viventia Dci .niieni lilius ne<|ue «s iilliilo Deiis quam , niii quod vider.t Putrem facitnlem: quaicumque
rM'i'it essc, sfd naius esi ; iicque aliud a!ii|uiil luit eniiii Ule facit , cudem rl Filiui facit limUiter. Puler
aiitr quum Deusesl (ui.c.^se(). Ati|uc ita qui iu Dcuiii enim diliyii rilium , et oinhia deiiionnrat ei qua ipie
iiatus cst, iiec cuepii quod Deus «»t (I) (h) uec pio- facil:el niiijoru lioium uptra dentonilrabil ei , ul toi
r<V'ii. Teuci iiaque uativiias >-ain >% qu.i sulisiiitt adiniremirri. Sicui euim Puter luicitat morlHos ei vivi-
ii..(urain, et lilui^ Dci iion aliud quaiii quod Deus est ftTul, $ic ei Filiut quos tull viti/icot. Nrc ehitn fiolcr
Mibsl^tit. D judicai qiiemiiuain, sed omiic judicium dedtl Fitio , ul
15. linlut vcre i".i Otii eu , f iii Deia eit ji.i/ti' «! tu» omiies lioiioriltceiit tii.Mm licul honorificaiii Puireiu.
(1(111 t)co a:<iuatilns. .iAiualiiiii iict tuli cviiipciit nee {e) Q»i nun bonorificut Filium , non lionoi ificai Pa-
Jiveiiit. — {i) Aiit i|uisqiiO liiuc aiiibijjii , di»c..( a tretu, qui inisilitlam(lbid. l9, el teqq.). Priipusilioiiis
Juda<is intetligcntiaii! iiaiiirjc , vel poiius cognosc.it quideiii ordo icf i(igt.'ba(, ut singula quxque gencra
aii Kv.uigolio \eri(atciii iiativit.ids, iii uiio scripluiu singubruin (|u.iru.ncumquc caus.iruiii pcrlract.iren-
csl, l'iopter lioc mujfis qi arcbunl lum Judui in/ri/l- (ur; u(quia Dcuni esse Doiuinuiu nostruiu Je&uiu
ccre quofliain nnii tuhiin tulccb.^l iobb.iUiiii , ted el Clirisiuni Dei llliniii, uoniiiie, natrvitjie, natura, po-
,
qîud propriu&i lihi patrrm dicebat Dctm miuatem , te (esiate ,

prufeSbioiie (/') didicis.enius, deiuousirjlia
fueuni Deu {Joan. v, tS). Non iiuiK' , ii( in f;cicri8 nostra graduK siugulos di.spusi(ioiiis proposit:e per-
solLt, Judxoriim sernio ab his (Hctus roFertur: ex- currere(: sud iiadvilaiis id nalura noii patitur, qii:c
po^^ni* poiius hxc Kvangeiisix est, caiisam dem.ins- iii ge ei nomen , e( na(urani , et p6les(alciii , e( pru-
Iramis cui- lioiiunuin inlerHcere Jitit-.ki vclleni. CiM- re.ssinnem sola complectitur. Siue Iiis eiiiin nadviias
sav {nl. cfSSei) crgo p<^r 'uiipiciafein Lihsplif-rti.inlium nnn erii ;
quia iii se haec omiiia nascendo contiiicai.
vitii)j.r inift(ligeiiiiJ> e.vcusaiio ; cuiii prr Apostoli Haiic igiior (rac(an(es , iiicidimua in eam iiecessi(a-
:iui-iuritatein , sob sigiiilioaliout» iTaiivilaTis, propiie- C tciii , ut superius conimcmoraia at/ unliiieui fracia
las ii.i(uralis o.sieu-a si(: faVtm suunt Hictbitt Deunt, proprii differrC noii liccai.
lequaUm se lacitiii Deu. An.i* n:iior.i>iS iiatjvi(.is Aion 17. Chrisiui a Judais uccusiilus fl Haluram el n.iii-
cs(. ubi pcr n<)nioM iKiirn î.pni, nainr* ?Pt|ualiMs rllalem inam e.cponit. Chriili lirlui tle cuyniliuiie.
d(>niiins*r«iar '!
.Non emm aiobigidir , iiuin a'i|Bali»aj Qiiitl hiec cogiiiiio. — Rcspondeiis euiui D<>miiius ad
iiithl difcr.il. Quis porru du!it(:ihit, ijoiii iiidiffereir- Jud-x-os, qirutf euni iulerlicere (ifo hnc inagis vellenl
(em nntnram naiiviCis <joii->ei|iniiur Mlinc enim esi quia patrem suuin dicons Douin , xi|ua!em se Deu fu-
soia illa (îx verc ess(! posbit xijuaiiias: quia natwra: cisset , oiiine sacraiiientuiu Udei uosffx, dum iuipiis
:«.|ualil.i(ciii sola possit pr%^tarc iijtivitas. i£i|uaji(as eorum motibus coiitradicii , exposQit. Dixerat eniiii
vero noiiiquam ibi e«se cr edeiur , ubi iinio cst : n«c superius cum paratyticu curato 'riolafi sahbaii
, ,
,
(e) tamen iMic lepi^rietur, ubr differt. Iia sttuililiidt- reus eiiiin mords judiciocousiiiueretor, Paier tiuus
nis xipialitas nec soliiudiurin liabei, uec diversiia- uiqiie aiHiue operiitur, et ego operor (Joan. v, 17). Et
tcm : qiiia otnnis xqualiuis aiXi diversa , nec cola iiiiic omnis acccndcbator invidia, quodse Deo c\.c-
si( quasset pateriil nu(nini« nsurp.f(!une. Vo<ens itaqiio
IC. Filii naiiiiip.'. ei eum Paire xqualitui ex ifiiai M nulivitatein suam couKrmare, ei nslurx virluteui
diciii. Uiviiiiiotii Cliiiiti diveisa aryiimeiita liiiiul per- D prnliicri, ait : Nun poieil quidquain fncere oi le Hliui,
Iriiclaiiliir. — Quaiiiqiiaiu ijiiiur liiijus iulelligcii(ia: nisi quod videril Piilrem faciciitem (Ibid., 10). Exur-
(1) iV-r pioficM i,uu(i Deui tit, (3) /n /iomii>i6(i.«.
(i) Aiil quitquiim.
(ii) Kdili , mlum sil. herliiis m«3. naluiiil:\inc Deuteit pro/iril.' quoJ ol io postrema cdil. I'jr. re-
c>iiiii dc Fillo iir.j-ditalnr. KodiMn .iriJtiiiioni.i Faus- positiim est.
liiius c.<p. i. Qiioiiiiiiit, iiiqiiii, iion viTiij Deui est (i) lieest (umi;ii iii tns. b.is. Vat. Mnx
cuui ins'i. Ic-
qui verui tii fiiius ' ei Auijiittiiiua lliill.-ii. cuin flaji- gimus uM i/iî;ri , id csi , ubi disorcpaulia ol iiuu ,
liiiiiu. Niinesl iciul (ilias, si

II \\ iihod est Paler cuiii cditib iibtdi/feril.
non til ipiod .ii.ixiiiic III roliuK spirilallbiis

Filiiii (d) lii i|ihliii>d.iiii iiKi. gnudeat.
\oriiiii c>!>e irrltf liir iiot ii liilariiis Initrifom (aiiieil le) £diti, Qiii noit /lani» i/icaiK Fitium , w«a houo-
Ariiiii l.hr.siuiii vcriiiu l'e> iHiiiin cuiiliieutos , vo- rijicaHi...,iiequecuui snoroieKtil, iiet|iie cuin mss.,
riim Dciiin iie',;.ibiii(. uii runsiat ex iib. cuniru uequti seciiin ipsi mri oiisoiilioiiirs. i i
Auieiiiiuiii, II 7 u( 13, iieuuun ei lib. i AukusIiui (/)Si Par. ouui pristiiiiinr-buj ni*i Yai. b.is.,
ciuitra M.ixiuiiMum c. (>. Mart., tolli., Carii., ole. Aiouiniiouflolli» ..liis Ba>l,
((') Sic iMiluics iii.s. Al UaJ., Cr.cl I.ips. iit'c quud ci hi . ilocNiiirmu). Li >. i/vi,iiimitt.
215 Ê TIUNITATE LIBEll Vll. 21«
dium respoiisionis adversum Judieorum im{)itim mo- A viniiatis Teriiaicni in Palpc ei Fitio cunfiteiui , abs'-
lum , per quem iis(|ue :id voluniaiem iiifeiendaa mor- lutissimofn' sacramentimi , Jg9 m eadem idciendo
lis exagilabaniur , aplatiim X88 esi. N:im ad violaii Fitins simitiier fafrfat , ct similiter fhc?endo eadciii
stbbati objeetum silii reatum dixeral, Pater meiis «s- sint ipsa ê) qiix fslciat: quia sub inia hac slgnific;!-
que alhuc Operatur , el ego opercr ut usurpasse lioc lioiie lesientiir et simllitcT facta nativitatem , el ca-
ex aocioritate intclligftreiiir (o) cxcmpli ; signiili ans dcm facia natur.im.
laiiieii liot ,
quod ipê ageret. Pairis esse opus iiitet- 19 Demomlrntia oiwruP riitimiatcm tngerii, noti
ligendiim ,
qiiia ipse iii se operarelur operante. El iynoralionetn. Ncstiw fid''. fn^tructio est Yelle qnid. —
ruvsuin adversiiin eam invidiain, qna se per paior- Teiiet ii iqnc respotiîjniS do'mln'ica; ordo ecclcsias-
iiiiin iiomen l'f0 ex*(|uasset, Iijcc subdiiiii- AmLit licT lldei iniegnim i rdinem , trt nec discerii.it iiatii •
amen dico vobis, iwn polesl Filius ah se (accre quid- rani, ei siginficci ii.ilivii,.tem. Hoc na.iique seqnitiir :
quant, niU quod viderit Patrent [neienlem. Ne igilur Paier enim diligii yniwn, ct omitia demonitrai ei qute
exxquitiu Hhi per uotiien natiiraiiiqne filii lidera ii:v ipse fdcit; et tnaj ra kofum opna demoustrubit ei, nt
tivitalis aufferrel ; ail Filiuiii ab se faccrc nihii poshe, vus admiremini Sicut enrin Poter suteitat tntrrtuoi ct
iiisi qiiod Patrem facfciitcin vidisêt. Lt ut inaiieret vivificat, sie et Fibus quos tult ttvificat {Ibidein 20 e<
salolaris in Paire et Filio confessionis nostrje ordo; g2l ). Aiine dtmonstratioopcTum altud l/ic fiobis prae-
natumn nativiiatis ostendii, quae poteslaiem efliiîcn- ler (Jiiam naihitaiis fidem ingeril, uf sufesfstentcm
di oon per incrcmeiiia inJultarum ad unumquoiiquc Fifiuiii c.x sabsi^tcnie I>eo patre creJamiis? Nisi forte
opus viriuin sumeret, sed de cogiiitiune pr*sumcret: per igiior:itionem credcndus est unigeniius Dcu9
prscsamerct aulem non de aliquo opiBris corporalls doctrinn demOnstraiionis cgiiisse; sed temeîias im-
cxemplo, ut&nqmd prius f-Mt facerel ad (b) id, (juod pia; hiijos exisiimationis non aifmiitilur Ncii cnim
postea Fitios facturus essel : sed cnm ii^nura Dei in doceri egei(l) {() fjui quidquid docendus 6tt sc;.it.
iiaturam Dei stibsliirsset , idest, ex Patre FiliOs na- Nam posiea quam aii •
Pater diliijit FiUnin, e! oiiinia
liis egset ;
per virtutis ac nsiurae in se paternae ton- demoh.-irat ei quts ipse fucU : ut o^tenderel omnom
scientiam nihil ab se, nisi quod Palreni facicnlem vi- hanc Piiiris demonstrîtionem ffdfti noitra! esse dociii-
dijsei , Filiam lacere posse tcstatus est : et ôin nam, nt scilKel et Patcr nobis in coiilessione esset ct
unigeuiins Dcus palerni viriulfs Operationibui ope- Fllius, el iie qua Iiic ignoraiio' in Filio p»sset injel-
raretnr, lanium sibi .i(t facienifuni pra;sumerei ,

ligi, cai Paier opera Omnia. quai ipse faceret, dc-
<|uaotmn inconscieniia siin essot , inscparabileni a sc iiionstraret ; cohiinuo ait ; E1 luiijora iiorum opcra dc
Dei pairis ,
qu.iinper I(gi(imam nativitaiem obtiiic- monsirabit ei, ut Vus admiremiui. Sicut eiiim Pittit
l»at, pObSd iiaturain. Non enim curporalibiis modis Q suicitat niortuos et vhificat, sie et Filiut quos vult v:
(«) Deui vidct, sed vinis cl omnis iii virtuic naiurj; vi/icru, Oemoiistraiio ergo futuri operis iioii fgnoraiQr
cst. a Filio, cui hiic demonstrandum est, ul excmplo pa-
18. Hm:i tktcm OHHiK facil, noit uliits ; dum sfMl- tcrn* n.iiurii morluos vivificet Ea enim Patremde-
i.iTEH, nliut est. — Deni(|ue subjeril: Oinnia ciiini monsiiMiiiium Filio dicit, qurc niirentur et t\\:»
qtta;cun.que facit Paler , eadeih el Filius fuctt similiter cadem esseiit ill», mox docuil : Sicui enlm PHter
{Ibidem). SimHtter illuil ad sigiiillcalionein njtivit:ilis suscilai mortvos et vivi/icat, fic et FiUiis quos vuU vlvi-
:idjecil : omiiifl vfro el eadem ad ostcndeiid;e natiira! (icat {Ibid., 21). Ex*qiiaia virtus est per nniU!;i; iii-
veritatem IiKutus cst. In fiii eiiiio, ((u:c ot qucvcum- dissiiiiilis uiiitaiem. Ei dcmonstratio operuin noii
que ti eadem sunt , nec drversiias potest csse, nec igiiorationis inslructio est, scd no.ira; lidei : qiias {g)
{d) reli.|uuiii. Atque iia iii iiatur.i eadem est , cui en- noii Filio scieiitiani ignoratorum, sed noliis cnnfessio-
dein omiiia |iosse natur.e sit. Ubi vero similiicr per ncm naliviialis invexit, confirinans e'sm per id, quoJ
Filium eadem oninia llunt, «imiiiiuilii operum soli- sibi omiiia esscnt demonsirata (iu;e posset. Nequo
ludinem operaiitis e.vclusil: iil omiiia qu:c P:iiei fa- eiiim iion circumspectum se ccelesiis sermo
cit, eadein omnia similiter faciat et Filius. H;cc est "^
forte diversae naturae significatio sub occasioiie dicti
veroe naiivitaiis intelligeutia , et fidri nosira; ,
quse £) ainbigui subieperet. DcmonsliMla igOcnim oi po-
ex natura; divinae unilate, unius indifferenlisque di- lius Ojiera Palris csse aii (/i), quam ad operalionem
(1) Qui quid.
(a) Christns ostenditse

ex aucloritaie e\empli ba- terno! conscieniiam. V. !ib. de Syiiod. is. 75.
bere ut agai quod Patcr, diiin ait, iion poiesi Filitts (e) Vos Dcti.^, quji iii vulgîtis deerat, restiiuitur
ab se facere quidtfuam niii tideril, ctc., sitiil significiit ex ms?.
Patri .sibique unam et rnmmuiicnt esse ageiidi vir- (il) !d estnec (iiiidquani quod noii invkiltum , sei'
,
tutein , cuiii adjicit Pater nteus usque modo opeia- , adljuc velmi leiejiiuin sit eS roervatuni,
lur, et egoopeior. Prima Iiiquendi ratioiie se iiatiim, (('} Exemplar Carn. iivei faciani : niale.
altcra se ejusJein cuiii Paire natiine docel. (f) BiU. qiiicquid qiiis. Er. qui quid qitis. Sustulit
(6) Voeiilani id adjecimus ex mss. Mciiiem Hilarii deiivle Uîs. quis. Veriiis iiiss. qui qKidquid
illu.lraiii Auguslinivcrba cunlra Serio. Ariaii. t. H, (g) I'uia, dciMonatrJtiu Oitcruni. Pro qu(s non, habcl
iibi ail Filiuui non facerc iiisi quod videl: quia viiUl m.s. V it. b:is, neque.
te ef ipto fadendi Uubere poientiain , ex (yuo se lidel (/() lii qiiibiisdaiii mss. perperam hic addituraCo*
cxtislendi htibere naluram: iiiLil eniui aliud sibi vutt ni.no : cum vcrbuiii ait ad cuslesicm sermoiiem re-
quod liic sulgicilur, pcr viriuiis ac naturce in tc pa- fciaiur.
'11 S.VNCTI llll. ..\UII HPlSiOri '.'Ki
eorum nniuriim virlutis adjeciam : ut demoobiralio A quain ui ci (c) naiu» csse, iioc laiiicii dilfercns ducc-
ipsi ualiviUtis es&e iiubsUiiiiia docerclur, cui per di- retur.
leciioneiii 1'alris, u|>orum paiunioruiii, qux pcr cum il. Toia de Filio p4e* eniitur ex prirdictii C/irinfi
cllici vellel, essel coiiiikU cogniUo. Porro autem iic verbi$. — PatttT igitur usqn>: niodo operatnr, et 191
per deinonslraiiuiiis prufus&ionem, igiioraiilis iu eu Kiliiis operatm'. Ilabes ii:iturx iioinina, cuni cl P.iicr
iialiir* divorsiias ''rederelur; ea ipsa («) <l'i.c proQ- opcr.itiir et lilius. |ii[clligi! ct naturam (d) Oei.pcr
tciiir deiuonstraiida, non aescit. Usijue adco noii de qiiani Deus opcraliir, opi'raniciii. Ac ne forie duas
cxcnipli auaoiiiaie gesiurus esi, ui vivilicct (juos opcrationes naturaruui dissinillium cxisiimcs intclli-
velit. VeJle enim iiatiine libcrtas csl, qiix ad per- gciidas ; memcnlo dc cuico dicium fuiss^ : Sed ut
fecix virlulii bealiiuJincm cum arbiirii voluiilale maniietteiilur opera Dei in eo : me opurfet operari
subsislal. opera ejus qui me luiiil (Joan. ix, 3). In eo ergo,
iO. Ju4icium omne datum uaiuraiit el naiitiiaum quud operaiur Filius, opus Pairis csl: ei opus Filii,
yrobM. Jtniicium ctatum, ul hoHcns lil ceqnaiitat. — opus Dei est. £t dc operibus sequens adliuc seruio
Ac ne deiocepg, quod quos vuli vivilic ii, noii oaljvi- csl. Iiileriin nunc nibilaliud «luduii respoiisiu, quam
la.is videreiur iii sc babcrc iialuram , sed no» nai.x ul omne opus referrct ad uirumqiic; (e). ulrinsque
potius poiesiaiiK jure subsislore; coiilmuo subje«i :

B autcm uaiura non dilTerrct operaiidi, ctim iij eo, quod
l\ec emm PaUr judical queuiquom, ted omne juduiam usque adliuc Patcr operatur, operalur et Filius : nc
dedit Filio (lbid.,ti). Ei in eo, quod omue jiidiciuin qui douiinus sabbaii cst (domiiius cstcnim sabbaii
d.iluin esi, ei natura ei nativiias demonsiraiur : lilius bominis , Luc. vi, 5) , impic operari saLbali
quia et omnia liabcrc sola n:ilur3 possll indiffereus, crederelur, cujus opus peruaiiviiatis naiuram paicini
ni-quc naiivitas atiijuid possit babere, nisi dalum-sit. m se 0{'eris esset auctoritis. Non conrunditur itaque
U.itum autem omiic judiciuui est; quia viviGcai quos aui abuleiur natura, nc filius sit iicc lamenrursum
:
viili. Neque adempium Pairi juJicium polesi videri atlimitur iiatura, nc Deus sit. Ncc disceriuiniur di-
cum ipse iion judicet . quia Filii judiciuuj os judicio vcrsilate, ne uiium sint : nequc quod iinum sunt , id
sit p.ilerno; ab eo enim d.itum omnc judicium est. potpst prxslare (/) ac utcn|ue sil. Et primuni iilium
Scii daii judicji causa noii lacita est. Sequitur enini cognosce, cum dicitur : iVou fictiti Filiut ab se fucere
Sed judicium omoe dedit Fitio , ' omnes fton.i i/icent quidquam, niii quod videril Patrem [acientan (Joan.
i'i/iian, «icui lionorificanl Pairem. Qui non Iwnorifical Y, t9). Habcsnalivilalem Glii, quoc ab se nihil possii
Filiuni,nonliOnoriiicalP(itre>ni]uimisitiUum{Idid.,'2.i). facerc, nisi videat. In eo autcni, quod ab senihilpo-

Ouid(l)igitiir,oro,dereliciuiu esl suspicionis.aul quid lest, iunascibililalis adimit crrurem; ab se enim iion
reliiiuuine^ladimpieiateinoccasionis? yalernonjndi- C poiesl posse naliviias : quod auleni videi, (9) consci.D
ca!!jaemquam,ud omnejudiciumdedil Fiiio. Judiciiau- in se naiurje sigiiilicaiur agiiiiio. Ei io eo uunc veram

tcrt. oaii ea causa cst, ut Filius extequaii iionoris ad Dei cogiioscc naturam ; Qucecum.iue enim ille (aci!,
Psirein sit, ei inhonorilicus Filio inlionoriGcus et Pa- eadem et Filius facil timiiuer (Ibidem). (h) Posl na-
jr: sil. Ei quomouo posi ha:c iniei-igilur nativitaiis tiirsj .'tutera viiluiem, iiaiura-. per id Inili^similLs in-
dillerre naiura, quani non solum (h) operatio, vi.^-ius, tcllige unliatcm : Vt omnet lionorijiien! Filium, acut
honor, setl ci.am coniumelia ncgaii lionoris csa;- lionorilicant Patrem qui misil iliuni (ILid., 23). Ac ne
qiial' Niliil iîiur aiiud, quam sacraineniuin naiivi- tc naturx unitas in solltaril uiiione coniineut: s.icr.i-
laiis, sermo nunc diuii.^rdsponsionis osieudit. Neqiie nientcm in eo lidei discc : Qui non lionorip£ut FiUum,
aiiter puluit aut debuil Filius a Patre distiugiii nun honorijical Palrem qiu mitil illum (Ibidtm). Coii-
(1) Docst ijitur. Paulo posi, fl«f 711;^ rWirium; ac deindc, Pater uon judical, et omne judicium dedil lilio.
(a) In niss. Carii.,Corb. ctnnnnuliis .iliis, qu(e non lum. Ouippc lih. de Synod. n. 75, leximus ptr timi-
pTopietw. Mox in veinsliorc Colb. ge^sunis, non litudincm non indifferenlis eueniia:. pro ptr tiiHililudi-
gesturus. Qiiod liic diciiiir Vsqui aaeo non dc ex^m-
; nem non di/ferenits ettentia. Alia hujusmudi eiempla
pli auctoriinte geslurut etl, videliir piignare tiini diclis in vodciii Iihro ct alihi rcperire est.
iiuni 17, nbi Filius asseriuir ex nudoritate cxt^npli (i/) Dosiderainr Dei in ms. Val. b.-is. E\ subnexo
virtiitem agcndi usurpasse. .\t ulerque locus facilc .» Scriplurx loco pcndei hnjus proposiiioni'. prohatio.
concilialur, rniii nurlori/n.s, iuiiii. 17, laiiluiiigenili n
vero siibdili doiiiino (i) Mai tliiianiis ms. ulrtuiiîie iiiim tuilura iion dif
giMiitore origiiieiii .'•oiiel, liic
Liiniinqnc illud oidem loco fiircl op.'i-.i. Lips. el P.ir. ulriusque enim uaiura non
exhihiiam serviiutcni.
r''S|iiinileiig Aueiisliiiiis coiilra 8erm. Ariau. c. 23,
differi operaiido. Verbum diffcrrtt regitur a particulis
quiim ul.
sii' cxplicat tiec Filiut a te polett quidquam, t/uia
lui; ipse a seincltpso, non qnod in umiiibus iiulwm Pa- (f) Id est, nc uterque proprium ezsistendi mudum
tris txspeiiel. halKat ah aliero disiincium.
(h) H.irliiiiaiius ms. operaiio vtrtulis. Val. bas. o;»f- (;;) Aptid Bail. r(i'i5fiVii(iii. Apnd Lips. cl 1'ar.
i.iid riifinis /ionor .• piTinrh.ito. Filins Pairi ex:cqiia- tim.scid. Iii nis. C;»rii. foiiinVniiir. Verius Er. riim
liir O)ieraiioni', duni ladein f.icit ou.ê Paler; virlutiv plerisi|iie niss. conseiir. Sif iiiox, consna- poltslalis
iliim iia. ut Pater, quiis vuli viviticai ; lioiiore , duiii hivc fox esi : ei iniiin liiijus librl, foiiiria' iiilirmitaiis :
ab umnibus csi honorilicandus dcniiini in Ps;i' lwhi, n. I."?, rynirirt' im k salulis.

((•) Kdili, natui, enei. At in plcrisqiie nns naiiif (h) Eillii, ptr nulura:. I\eciiiis niss. poil, Kupjilo,
ci-tc lie.iiJe iii oiiiiiibii», iit. i.imi''i tndilfeicni for- jiim loijnilum, |iroximo »Cii. loco : Qu»(uiiique fa-
pi< III siiiccriuj per lieltciiisinuni ll'Uiiio iion inusiui- fl/, eic.
m m TniiMTATE LIBEK VII. •218
clusa suiil onuii:i iulvciauiii huereiiii luniris ingftuia. A I*atre uiiuii! sit, ci ) nuum sc profiieiiiia fum P;i-
Filius cst, qui:t ab sc riiliil potesi . Oeus cst, quia !re, noii lamcii (1) {d) ul soius tantuin aUjuc ip.sc
quxcumquo Piitcr facil, i't ipse eadein facil : ununi paler inlellcctiis ainiilat csse quod (iliiis ost. Tesia-
siint, quia exa'qitstiir iti lionore, e;i(kmqiic facit, tur ciiim priniurn naiurx virtulcm, ctim dc ovibiis
iiun alia : noii esi paier ipse ,

quia inissus est. IhiLci suis ait . Nec ûisquam (9.) rHpifi ciit de waftu me:i
igitur boc sacrameiili scl:t naiivilas, ut coinplect.^s- (tbid. 28). Consciac polcslaiis li»c vox esl, impertur-
tur iii se et nonien, et nalursm, et potestatenn, ei pro- baix virtutis libertateni pcr id, qiiod neuio oves du
feisionem : qiiia iinivcrsa
J02 "^'i^lL?? "'"'' potest maiiu »ua abripiai, conrueri. At vero nt in natura
noi: in ea esse oaiiira, unde nascatur. Non alTert es- licet Dei, naturx ian>cn ex Dcu sii inielligctida nati-
tcrni generis aubstantiam : qiiia ex uno non subîslit vitas ; subjecit ; Pater qvoddcdii nii/ii mn/ws etl oii;-
alieiiuni. Quod autom alienuiii a sc noii est, id unuin mbm(lbid., 19).Non occuliatex P;iirecsso se naiuin;
Csl gea ere na iurae : ct quidquid uiiuin est per nniivj- qiiod cniiii a ralie accepit, SQ3 «"V"s «*' £mi«i-
latcin, iioii li.ibet golitudiiieni ; qiiia el soliiudo sin- bui. (5) (e) Ei qui accepii, est in eo (luod accepll
gularis csl, et iialiviiatis est unitas ad ulrumqi'e. nascemio, non poslea; et laincD exi>lioc«i, duin ac-
22. ArknoTHm fidet ipiorum cogniiwni advcrsa. cppiu Scu qui ex alio, accepit, ne aljud quid poiius
Clirisii potftlas, nalivitas ex Deo, natura divhia ei ex- U ci nmi in Cjus iiitelligerelur iialura a quo accepil cx-
iistewia in l'a(re ; nuuiua. — El super 'loc ,
(a) adsil sistere; alt : iVtwo poteril rapcrc de nianu palris mei.
sibi divinae de se sentenli^ te^timnninm. Aii ciiim : De manu sua ncmo rapii : qiiia a Patrc qund esl oin-
Qui tunl ex ovibiit meis , vacem meam audiunt, ct ego nibus inajUa acccpit. ()uid sibi vult tam divcrsa pro-
noti eat, et seqmmiur me, el cijo liiam (slernam do eis, fessio, ul niisuin dc nianu patris sui iicino rapial?
ei non (b) perienl in senifiiternum, nec (/.'litf/waiii rapiet Filii nianus est, ijure acccpilE Palre; Patris manus
eas de mana mea. Paler qnod dedil viilii, majits esl cst, qua; dedil Filio cl n'JOmodo quod nou rapiiur
omnibus, nemo polerii rapere de mami palris mei. Ego dc nianu Filii, non rapiiur dc mami Patris? Quomodo
el Paler unmn sumus (Joan, x, il, el seqq.).Q{i\s, tdô, si qu;cris, iiitclligc Ego et Paler uiwm tumui {Joan
;
iiitelligeutiam nosiram stnpor liebeiis mcitiis obtttn- X, 30). Maniis Kilii, masius Pairis est. Nou eiiin! dc-
dil, til li:ec m scnsum noslrum iaiii absnlulc dicta gcneral per iir.iivitaiem iiatiira, ne eadojt; sil ; ntque
iion subeanl? Aut quisiiilirmiiaiein iiunianam tiiinoi rursum quia eadem est iiiicliigeniiam irJlivitatis of-
.inimi insoleniis illudi:, ut Oei cogniiioncm ex iiis feiidit, qiiia iiaiiviiasnilii! iii se ;idmiti|l2ricauin. lU
adcpti, Deum puteiu non in liis i;iielligeiidum cssc vero per coriH)r;ilem siguilicaiioiicra virtiiiam possis
qiiibus cognilusest? Aut eiiiiD alia sunt Evaiigclia cjiisdem uosse n;ilura.', coiiiiisciiiorata cst Filii inanus
proferenda qu;T; doceant : aut si de Deo sola ista C tnanus Pairis; quia n.ilura et virtus Palris (/) esset
(Evangelia) doeueriiiil, tUi non iia cicdiiiius ut do- in Filio. Posirema ul per sacramenlum iiativiiatis
cemur? (juod si ex liis taiitiim sunipta cognitio est veritatera iiatur:c indiifcreniis agnosceres; dictutn
cur non exindu Gdes sii, unde cogiiitio? Sed cum est : Ego ei Patcr xtnum sMiims ; ul quod uhjbs ssint,
iides cognilioiii esse adversa ueiegiiur ; jam iion co- iioc diversum nee solilariiim crcderctiir, nan a!ia in
gnitionis fides illa, sed crimiiiis esl, irreligiosam sibi niroque per naliviialis ct geiicraiic;tis proprictaieas
fidem adversus religionem coiifesso!! cognitionis as- exsislenle r.atiiia.
sumens. y_nigeiiitus igilin' Deus naiurae in se su;c 2". Arifliii \n ClirisUnn Judpjis iinV/uiojcs.—-Manel,
coiiseius, naiivitalis proprix iiteiiarrabilc saeramen- quantuin inleliigi licei , niciilium vcsan;iium voiaii-
tum, ad fidei tameti nosirse contessioucm, quaiiia po- tas, cessaitte licet voiuiii.ilis effccfa : ct matignum
test verboruDi absoluiiono. sigiiiiicai : ut et natns in- .inimum malevoleiitia; siudinm, qbsislenta maliope-
tclligatur, et ie Dei nalura csse credaiur, et cum lis occasione non descrU. Nuiic enim La;reticoruni
,
(1) Vt unus iolus (5) Et qui acciptl. Sic infra , (tum accipit. Sed qui
(1) Hapit. ex alio accipit; deinde, a quo aicipit.
[a) In viilgaiis, nsciscil. Rectius in niss. odsit. Sic. D sit , lamcn cx alio est ,
qiiaieuus accepii. Qsir.d illii-
lili! 11, n. 15, post exposila iiniiiiiilla Jikiii. vcrba, ad strainrex vcrbis I. ii, ii. 20 ; ijui viia erut, nouposien
c.cieia sic ir;iiisitiir : coiisaiiieiitiu »iii iidiiiit. qiininestnalus, cljeciiis esl •.iln ; uon eiiiiniii euciiudesl
(b) Ancloriiaie mss. rcstiiuimus liic peiieni pro quod naium esl, et uiiud csl qtiod wuus accepii ; et paulo
pcribunt : moxque parliculaiii et verbis ncmo pulciil pnsl Deus qui : ii Dco iialus esl, uoii pouea qumntwtus
pra^fixam, rursumque anie ego et Paier repetitam est, sed nascendo l)eus exstitil. liic (iro accepii; iii mss.
cxpunxinius. prope ubiqiie evslai accipn : iieque iii.ile sonat.
elmtii it l<'tlio. 'f um Yat.
(i) Par UHum sit pro/itendo, inciidose. ([) Sic iiiss. At ediii . «i
(d)lii viilgaiis et plinlbus uiss. ut unus solus. Ver- bas. iiis. posticmo ui posi siiciiimeiiiiim. K%. boc lli-
1)11111unu^, reiiiovimiis aiictoriUilc codicuiii poiiorum iarii loco conimnde iiiteili^îuir qiKid ail Iicikciie, lib.
Sabelliaiii erroris suspicio avertiiur, iit Filiiis se tv, c. 57 ubi poiiil priiiiu Deiim incoiidiiione niumii
,
nnum cuin Paire pruliiendo, iiuii desinat esse iiiius, exierno Angelorum aitnistei io non eguisse ; quasi ,
iiec debeai h;ibeii tamquam ipse qni Paier. iiiquit ipu suas non haberet nmiitis
, ; ;ic deiiide sul>-
(<?) Ediii, ei quia accepil ; inoxi|uc mo.i pc^lea ta- jicit, .\deil enim ei semper Yerhum et Sapienlia Fi-
men ex alio esl : restauraiiiur ex iiiss. hoc niitiinim pcr quosct iu quibus oiiinia libere et
liun, el Spirilus,
seiisu : Qui nascendo accepil, cl noii posiea, seu iion npoiite
fi-cil ad qnos et loquitur diceiis, Fuciamus, elc.
,
post consiitutBiii n;iiivii{tieni, esl in eo quud accepit aJco ut Firniin et Spiriiiini B.uiciuni Dci munus dixo-
nipole !» Couin'e imtiira w\ conslai ac iicct in co ; rit nuud ipsa BA viriule uc natura gaudcant,
,
SANCTI lllLAmi EPISCOPI Sill
fiiror, jaiii (o) Domiiiu in coerissedenle.nuia fxemiilo A lale, iion es Deus ex vei iiaie ; e roaliira es prarsiflnlior
Jud.rorum in cruccm agere non |ios»U(il, pari laiinMi cunCiis : sed iion es in Deum naiiis, quia ex iiicor-
iiiflJcfiiate boc tiiin quod est (iHiipte, essc ) dene- porall Deo natitiiaicm non adinitto {[) naiurae; noii
g:inl . e( ciiiii iiiin possinl neg;iru qiix dicla suiit, iiindo tu et Pater noii uiiiim esiis , scJ nec Qllus c&
i:iiiieii (liciis {b) iioii olicdienies , odiiim lmpiet:itis nec similis es, ncc Deiis cs). Jfidxis quidem Do-
< xiTCoiii , vcrlioruiii t;ipi(Jes injifiunt, ct si pOssciil, niiniis rcspoiidii, sed m:ipis ad impieiaiem tu:iin om-
df tlnoiio ouiii .suoiiurnconi rftrîliel-ciit.KtdeJiiiljpis nis lia-c apla n-i-poiisio fônne tcripium
X95^^' • e»J
i|Uidcrii :\d (Ticii lnijus (c) iuivltiicm coinmoii!; iia tii lege Qiioniam ego inii , dii wit f Si ergo illoi
,
scrihiliir(/u.in. x,3!, clsiî/q.) ; TuUruiil tgurtr (apUiet dixit deiis , ad quot rerbum (nclum est Dei , et noii
JudcEi, iitfuiiilapiditrcnt. /t«»(ioi!(flVlQ4e/5 .'
Mvltii bo- poiett (olei Scripturn; qiiem fnler sanclilicatit, ei iiii-
iia opera ostciiili roliisn Par/, pinpterquvd eoYnthopni «i< in hiinc muiidum. los diciiti quia blnspliimiivi, ijuo-
liijiidiitis me* Htspnndetuni ri Judwi : Prv botio opere niam diii , Fi/iiis Dei sum ? Si non [acio upera Paliis,
iioit Idpidumui le , xed pro bla^pheiiiia; el quin lu ctiin nolile credere miln : ti nutt-m [ncio , el ntihi non vuUii
iis lioiKo, [ucli te Dcum.kuu vero,hirfiicc,(iuid agas credere , operibus credite ; ut scialis ei cognoscnlis
ac prollhâris :ij;ivosce;m eorum lc infellige esse con- quoniiim (2) [y] Paier in me, et ego in eo [Ibid., Gi
(OTiem, iinoriiiii fn te rcfcrs pcrfidi:fi MCTnpfuin. Ad B sm ). C.ius:.m rcsponsionis cansa objeeUe ei blas-
id ciiiin quod dicluiii est, Ego rt Pater Unum sumiis ,
pliL-urije iiiinlil. liienim ad criincn depulabatur, quod
JuJii l.ipldes (•lcvavcriiiil, ct corum iinpiiis dolor ad se rum homo essei Deiini faciTCt. Denin aiiiem se
!..icr.iirteiiinmftc}ci saluiarisimpaiiens, usque adiiii^pe- facere per idargiicliaiur, quod divissel : Ego el Puter
iiirniriffTend-.r iifOriFs eropil. Qiiid lu, noii hubi'iida unum lumui. DemoiistratnruS ilaqiie fioe, qui^d ipsc
qnem faplde», denegaiido ininus effuis? Non dilferl ct ratcr tinuni esseni, ex ii.iti\iia(is usurpatum cssc
volnntas : sed viluntaiem taatn incfficaceniesse cit- iialiira ; in eo priniiim ineptiam ridiculi opprolirii
leSiiS tiifonus efficii. Quanto 111 irrcligiiisior Jndcd? confiii.it , Cur lii re:itufn vocaiêlur ,
qiiod se cnm
L.i|'idi's ifre in corjius clevat, iti in Spiritoni ; illc i:i homo esset beoni faceret. Ciim enini lcx liujns iio-
Iioniinefti i\l pi,ia1)at, tu in Dciinv, ille iii diversaniein in ininis :vppeIlalionein sancils hoiiiinilius deCernerel
lerris, tu in Ihrono virtnihs sedenteni ; illeinignora- et sermo Dei iniTissoliibirs Conflrmarei (laiic iinper-
tiifrt, tn in cOiifessuni, itle in nioriiiirum, tu injinficcm liii nominis proressîonem; quomodo iiie, qucm faler
s.TCuloruRi. Ille dicit ; Cum sishomo{!bid., 33); tu di- saiiciilicassel, ei quem in liunc niuiidum niisi<isel
cis : Oifti si* Creatura ; uicrqoe aulem dieiiis, [aeis te Iilabplienius essel Dei Se riliiim confiiendo; cnm co-
Dju/n ; hoc conimuiie in euin impii vesiri oris oppro giiOminatos per legem dens indissolnbilis Dei Sfriiio
liriuin est. Negas enim Deiiin cx gcneratioiie Dci, ^ staiuissei? Jain ergn non esi criiiiinis ,
qnod se Denm
iicgas filfumf (il) (X naiivilalis *crilale, iicgashnc, cuin Iionio sit faci.it; cnin eos, qui homines sini
qiiod ego et Pater unitm sumus, confessionrtii ui;i'i5 \ci deos dlterit. F.t si a c;i'leris hoiniiiibus non irrc-
in nfrfffiue aique consiinili» essc naturê. Snbjicis liglosa hiiiiis noiniiiis nsurpatio esi; ab eohoniine,
solisianiix' iiova' et extCrnaj ct aticna; Deum : iit aui quem Paie'^ sanctiKcavii (oionis eniin hic dc hoinlne
ulterias generis Dciis sil , ant oninlniT ncc Derts sit rcspoAô est, qnia Dei filins etlani bominls (tliiis
qnia non (<)(<•) ex Dco nativilale subîstaf. cst ), non inlpudciiiei' nsurpari ideiur, qund Dci sc
24. Hespondo Chrisii Judofii , apta el AriaiHs. fie- lilioni dixerit ; cnni prapcelbl e;rieroS, (ôl cognonii-
spottsiotilt catia et scopiis. — Sed qiiia .(& Sacramcn- nlre se (A) non irreligiose ifeos possumt ,
per id qnod
limi dictf hiijus coninintus es ; Ego et Pdtcr uiium sancfificafflrs in filiom est : beaio Panlo scieniiani
«umul; ul Judxo dicentc ; Cum sirhomo, [acis te imhis sanctincalinnis rslius inllmanle', cum aii :
Deuni , lu piirl impiuiaie dicas Cnm sis Weaiura :

,
(i) Quodanle ptomisii per ptopheiai tuos In Serrptnrit
facis tc Dcuin ( dicis cnim ; Non es lilius ex nativi- funciis de /iiio tuo ,
qui (nctus esi (j) ex temine Datid
(i\ Ex
Dei nalivilate. Hi Itvit "^ nuni. W ct 27 pjulo posl, dtputatur
(2) Codex Veron. Paler in me , et ego f/i eum ; ei pro dtou.ubatur.
(«) Fdiii, Dominum in eie'<t ledenttm : refra?»n- D nivrum hi Alex»ndruffi,Ub. rv, n. t3,etl.<il,n. C, re-
libus ii'?i. latx.
Vat. bas. codex cum Mariin. tion i«liim in<ibaH-j
(fi)
((/) h:i jnxia jr-wnm. F4iii vert» juxf» Viil-
niss.
dieiMesodiumimirielatikeierceHt, tcd el verburnm. ctr., gaiam , Palor iu me est *t eg« »w P«lre. Weiw hieus ,
iuterpolaioris opi-ram sapiunl. Ex liis |»:ilel quod jam pr.eterea tcr lioc hhri» rcpetiiur Ac pTiino quidcni
iili.<('r>ituiii osi Hilariuii! ScripiArlg iu tlifertc ex-'
, liico rnrsiim (imi gia!CO o.ss. .<mM>n-iuol. rursHHH
pressiin '(-ngiiiss* cnnsnli^ltaiiti ilitaiom, nt iioe 'loiia qim cdili com VolgaLi socondo .n»l»ni rtriqu* cuni ;
rnlc a 8t ripiurarom pcritis nâri eonr peiulsse exi- gra'eo, »e poîveino iMri<)iie rnm Nnljtaia.
siiniarii. (A) (,ip». cl V*t. nOii rcbijioK» ; corrnpW.
(i) B:hJ., Kr. ciLips. Qin anH : disstdoiilibu»
ic) lii ms. Mari. t^rirnfixn. .iliit
(rf) lii has. V.il. el M.lfl. hicaddltnr iSTefitait

iiiR. libfls. Tom Par. «iiin v.ter<» m». Colb. promitsutH,
iiii«iirir;qiiod abest ab alii-. I(lwi:i, ei stfpervacaneDnH iion ^roiiiisi'.
vidclilr. 1i) Tiii|^<ilis , i7<it (,KtM tst ti. KeinoviiAus ei
(j)
(c) Kdiii «im alii(iioi niss. ex DeinaMlaie. Marii- aiWioTikito ni^* r.olb.,*>rm ae Mirt. oiiscnlienltj i
nianns cmIoX, e.t Deo Heinaiiviiule. l'r:f((TiiiinN ciihI ^r,« co, upennii Irenti^» lib hi, c ,
». TeriulK mn, M
l,nrn.,duotnis«'.iilb., Grni., etc, ex Deo nuiivitiiie. adverMfs Praxcain it. il. Mvi r» liilii dicWiruin nis<i.
llicicspicinnlur posircma vcrbacpistolx- Aiia- iiocnuuCainui. reiounuu» fui (fi^KinniHi <i< , (aênio
(f)
ii\ nr TRINITATE (IBF.R Ml m
$nuitdum tnriiem, (i) (/«i destiiiaiai es( /i/im Dei in A notite fredcre mihi (Ibiil., 57). Si iiini i!}i»'ta Palri«;
lirdile iceundum ijiirilum tanclifi--ati'i»ii ( /ioi;i. i f.icit , non fredcndiim ei ol, prolili-iili l>t>i rssc se-
i, et teqq.}. Cessal crgi» b!jsfhiMn =' crii-ien, (|iiiid liliuin. Non lubei ergo njtiviias iiov.uii <'Xt(riixiiii|iie
cuiii sii hoiiK» Dcûrn se f.iciai : cii.n lioc rtnTneii jiliiri- iiJlurani ; quij |>er iiT filius es-o cretlendu'; es(, (jin d
inis hei sciîiio doiulRrii, ei sni.cliliciitus ac mi^siis 2 (ipcra |>airis efilciat. Quid lilc ad'i|.lio , i|iii(l liidul-
Paiie iiiliil aliud su qii;ini Dei niiuin slt prolcssiis. ^ciiti:) ni.miiiis inci inveiiii, ne ix n.tinri Uci llliiis
io. Kco ET PiTEA UNUU sumjs, naluram )ialii>ifii(i( bil; cuni Dei filiui ei n»iuri' palerii:v op' rilius oio-
Oiteiidit. — Noii esi reliiius, iil iirliiiror, anitiigeniii dciidus sit? Niiiieixquatiir aut siinilis
J,07 ('Si Dco
196 '«'"S. >!*>'" <^s iiS)liir:i it:ilivilalis (licluin sil : rre;itur:i,iiei4ueri iiaiiiraialicii ipoic^îas i ..inpaialiir:
Kgo el Pater uiium luiiiits. NHiiicuin Judaei arîuis^cni sola ei !iaiivi::is filil ii> o (^) iinpic pi r .siniilitiidincin
illuiii, qiiud |iei biiciliciuiTi, hnniu ipsecuin cssct.sese crediiur xqualis. Nam ipiidquid e>.l!':i cim esl , cuiii
Deiiiii faceret : res|iOii8io rju> ciinfiruiai, qiitid l)ei se ti- loniuinelia ei boiinr.itje Niriuii» xqMaliiiur. Si enim
lium pcr idquod Etjo el Paler uauni tumut{ioan. x, aliqiiid, i|aQd iion est ipsu esi , rcpcriri potctii siinilc
30), (i) otiienderii ,

prinium iioiniiie, deind*e nulura , ei ac vijiuiis eiusileni ; iuiii.-.lt |>rivik'giiiiii t>ei siib
posireino iiaiititaie. N:iin ego el Paiir reniiii ftomiiia con&orlio cnsequ.ilis : jamqne iniiierit Dcqs nnus , a
suiil ;
uiiuiii vero naiura* professio est, quia in eo B quo indilferens sil dius alius. Ai vcro non habci cim-
(|iio<f c>t utcrqiie iiini dilTcrat ; sumut autoin iioii pu- luniiliam, proprici atis [d] .•jjijiiafuis : quia suum cst,
tilur uniiiiiîn. Et ul)ii|uod {u) unum tumui uiiio nun qii.id Siii eiiinle csi ; ci ex sc esi ,
quod îbi :'id i.iuii-
Cii , uiiuin eos eritciiebê Hatiîtas. ffiic iniiii inicii) litiidiiieiii compiir.itiir: ni'C cxira sc Cbt ,
qui.J (|iix
cx eo e.-^t ,
quod Dei se filium sanct:l)oa(us .i Paire sua sniit potesi : <l pri.fecliis digiiii; tis cSI ,
giniiissc
piofi(<:iur, ot profcssio Dci fitii hoc quod Ego et Pa- putestatem , nec .-.licuassc iiatui:iiii. Opcr:! iV.iiis cf-
ter ufium tuinut coiiflrm ii : quia nativiias nnn aiiami licil Filiiis ; et pcr id cnd: se l>ci ftiiu:ii piisturil.
possit , i.isi cam ex qua ûbsistii , affrrre aataiaiii.l Non est (ir^sumpifo arrogans, quJ: pribari se noii
i6. Ntttttrii Dei in filio evincitur ex geslit. /Equuri iiisi ex his qux p,crai poscit. riereio :>uteiii le iiou
Deo ueifiiii qnod e.itra euin. — Ciiiiûnnnavft aiitem sua , bcd r\\i'if P.iiris Mint, teslatur; iic per nmgiiifl-
totiua fidei iiostrx sacrameiitum uiiigcniti Dci sermo. ceiiiiaiii gcstorum naiura: u.ilivii.is aufcraiiir. Et i|iiia
Numque cuiii rcsponsuiu ail id riiiiset , cur se cum sub âcrumenlft ahsumptl rcrpori^, el nail cx Mmia
liomo fcssct Dcuin laccrci ; ut diclum illud , Ego ei hdiiiiins, Dei (ilius non inielligebatur, (3) (f) fnles
Paitf Hiiuin lumus, absiiliii:c et perfcclx intelligcn- nuiiiiiiis iiitimatur e:k gestis , cuin ait : Si uuient fa-
ti* (irdiiicm sumerct, fijpc coiise(|iieiUcr subjcoil : cio, tl miliinon vultit eredtfe, vpenbus creiite (IbiU.,
Vot dieilis, quia blaiphinium, quoniom diii : tiliiis C 36). Credi sibi priiiliiiii qniid Dcl hliii.i sil, iiisl cx
Dei titnt. Si non fucio opern Palrit , nolile credere operiftus Pairis qii.j; ipse officil , iion \iili. Qu>n} si
niilii : li autem (aciu, el mihi non tullis credere , Ope- facit iipefit, et pi-.r liiiiiiiiitatcm i oipoiis fi.le pfofes-
ribui credile ; ut sciutit et cvqlioicaiis ,
quonian: Puler sionis indigni!£<'St, operiini filcni postBljii. ('.trc eniiii
in iiie, ei eifo in eo (Jonn. x, Z9,el leqq.). Infrenis au- sacrniiieiitum iciii hmniiii^, inrrFiiginliam diviii.\:
iliicix esi de-^perat.i j.iin pcr conseieniiain saliis , naiivitaii» inipfdiui; cum Jiv!n:i niiivitas omne opus
cl extra piidorehi cst fifufcssa oinnis iuipietas. Njih siiuiii (A) (/) uuh iiiiiii:,li'rio a^siinipil hoiviini.i exsp-
(b) jam i|nis neceriiteecit siiiltiiise, ul>> perdidit reli- qualur? Si igiCur tiomiiii pcr oper.i i:mi crc.!ftirr qdoj
giunem : liis enim conlmdicere, anienlia pntiits qu ira Dei flliu-> Slt; crcdatur r^poritni;; qnod Pei filii sint,
igiinraiin est. DonniiiiK dixcrat, Ego et Pater utfutti quia riegaii ipiod Del kliit noii po.Mn.t. Oi:ine eniin
lumui : DiiiiTititis hoc sacrainentum est , nt VsM tt iii se lilius Dei habel nascciidu, (g) qiroJ Dc? est
Filiiis iii uiiilaie n:iiur:e »iiii. Ei i|uia natarie (irx- el idcirco opuf Filii opus P.iiris oii , fjnfj naii-Jîas
sumplio vucaretiir in crinien, pr:csumcndi raiio donec extiu naturam eaiii est cx (pi:>. {•'() iii:^.iici, cin.i-
celuf ex C6usa. Ail enim ; Si non fiKio opera Poirii, uiranicam ia te habel undo siibiiistit.
(i) Oxi priEi/eKiiiaius cs<.

] I (3) Pides nobity
(i) Otiendit. (i) ûb myileito.
gr:ec.o ToiJ cuin prius lcgerclur qui prte-

optaîvroi ; (d) Id esi, a-qualila» rci, qui; non aiiciu mil exlra-
detiinaiut eat. (îrbeieiifiis auiein codex .ib annis S'jl- nca esi. sed silii pruprii.
lem niilla groccc ei laiine
ex;iratiis episiolas P.mli (e) Oiiiiics rcrme llliri, pdes nobis. Miigis pl.iciiii
coiiip!.'Ctens, l.itiiie pras se ferl faclus cst ei , ei (jr.r- cum o(ilioii> co:ricc Colb. uconoii Corm. fides nomims.
deitinaiui ; secus gr.cce , iitpoie cuin vuigîlis e.xeiu- Siinm (juiupe !!(>!>ien prx-diians Chrixliis ac diceiis,
planlius gr:ecis couseiiliens. Filiui Dei sum, ubi iiuii sl crcdi<us, dicti (Itlciii •
(u) Viicciii uiii!>.>j qui' i,i editis rieeral, suppleiûis

,
'iiceio conatiis csi oi ^(Hia.
cx m^s. \f\ Kiliii, (tib '.'iysiCMo; ct iiiov UiCijnaUir, pio
(i) lixcUii ;"(iHi quiiqHis. Reciius mss. yam quis
, exseijuamr. Casiiij.uiUii- npo ius^.
id est . jam
aliquit. Mo\, his eniin contradicere, Id esl, (gj In iiis. < iarii. îios /'(«< t"il ; s.-nsiis ideni,
cuntrudicuiit lidei.
iiaiii ({tiod (/i)Kditt. nmiial : aiisquc a>iciori|;ii« iiiss. Verlaini
(c) Cr.ismo iiiagis placuit Hoii iinpiopric qiiod et iiiiKicn.' ililiitio laiiiiliare esl pro -'as{«ri',iil p.i»i-i e*
po>te:iLips. eiP.u. arripuore, iciriiganiibiis Bai. et lib. IV, n. G et Hl; lib. u, n. 15, iieciioii cx lib. d;:
iiiss. Cauic liiiic ei iurni similiiudo iiricdiedtur, ad- Syu.id. ii. ja ct M. !:.i 4>li;iii frciipms uiimr ad si-
jiinci;i :i(jii.il>taie : quod sc sciuper prestiiisse iinniet giiilii HiiJiiiii filii icitiviliîciii inilii aiit divisioîi-i
H.laiiu& iurcspousi!) apologeiiti» ad lib. deSyiiudiD, e.vi>et'tcui. siic iufia, oum 5! Vcm ex Deo mmens iwn
SANCTI IIII.AQII FPISCOM 0_)J
27. FiiminPiilre, el vicnsim. Qiiidiinid in Deoesl, \ ii, Quiin Piilreni. Iliimimn- iui,iiiialis coniparalio.
Vttumeii. Fitiiit viiu de viia, udcoquenon exniliilo. A'a(ivi(ii(is uinusr/ui* liisriiiiitn. — Admonuisse iio.s
Facieiis igi'ur u|icra ruiris, et posiulnns ut si sibi in cxordio scriiuuiis (Lib. i, n.l9 ; iib. iv, ii. 2; tllib
noii rrcderctiir, vel u|)criliiis \Qfi ipsis rrederetiir, VI, .<i.!<) 199 nnslri nieiii(iiimus, liumanas coinpa-
(leniiiusirare (teliiiit i|iiiil essct ujierihus crcJeiidiiiii, laiiiiiies diviiiis iion saiislaccro cxcinplis; ininon
nciiipe quod sei|iiitiir: Si oiidii: facio, ei tnilii iion priip;irtc iiilclligciilLe iiuslrx sciisuni fnrmis corpo-
viiliii crtdcre, operibui crediie , ut sciatii, elevgnosca- raliliui eriidiri. Iliiinana; iiaiiviiniis conS4:ieiiii.iiii
lii, quoiiiam Paier in nie,ei ego in eo (Joon. x, 38). conûU), uirum non intra paircs inaneat origo nos-
lior est illiid, /)W/S<iu« luHi ; lioc csl illud, Lgo et Pa- cciiiiiiin. Num lanieisi eleincnia illa inanim.'i nc iiir-
ler iiiiurn sumiii. Hxc e.^l nîtivitutis natura : lior sa- pia, qiiibiis ii;isteiidi rausn; iiiclioantiir, iii bninlncm
lularis lidei sacrainentuni, iioii dividere quod iinum nlieriim efflii:inl, uaiurx t.imcii viriute intra se invi-
suiii, (m) ncc natikitaii ndinicre naluram, et cx vicem nianciit •
dum ct pcr (3) (c) daiaiu naturx cjus--
vcnle Deo \ivciilis Oei verilaleni coiiflieri. Noaenim dcin origineni, nnseenieiii suquiiur ille i^» gignil; cl
V cx coniposilis ( 1) (*) atque iiianiinis Oeus, qiii vila pcrncccpiani naiiviiaicin, cujus viriusetsJ derivctur,
est, subsisiil : nequc qiii virtus ust. cx iiilirmibus noii laincn (-4) ({) auferiur, in gigncniese iijaiiet illc
cniiliiiciur : iieqiic qui lux esl cx obscuris coa- B qui n:iscitur. Ethoc ijuidem lantuni id liuin,anx nuii-
ptatiir: nequc qni spiriius est, ex disparibus forinn- viiaiis iiiielligentiam cummeinor:iluinn uubis sil, non
bilis esl. Toluin in ei> quod est, uniim C5l . u( quod c!i:iin ad perfeciura in uiiigeiiitoUeonativiialis cvcm*
spiritus csi, et lux et virtus et vita sit; ei quod vila plum : quia n:itura: liumaiix iiilirniitas ex dispanbiis
est. et lux cl virius ei spiriius sit. Nam qui .lit, compur.ifur, et ex inaiiimis conimetur ad vitain. .Ncc
Fijo >um, ei non demulor (Maluc. iu, 6) : non demu- statini in en qiiod gtgniuir vivii, neque totum vivitex
?^tM7 ex ptrtibus, nec lit divcrsus ex genere. licc vita; cuin in ea niulia siiit, qu.c siiie n;<lurx su.e
eniin, qn.r superius signincata sunt, non ex partibus seiisu; ciim excreveriiu, dcseceniur. In Deovcro
in eo suiit ; sed loium lioc iii eo unain et peifecium, totum quod est vivit. Deus cnim viia e&t otex vita
omnia Deus vivcns esl. Vivciis igitur Oeiis, ei aeleriia non poic^t (g) quidquam esse nisi vivum. Nequc Cs
n»tur;c vivoniis potestas est . et qiiud cum sacramoii- dcriv:iiione, scd ex virtuie naiivilas est. \c sic diiiii
10 scicnlia; suro ex co nascilur, non potiiit aiiud iia- toiiim quod est vivit, et dnm lotuin, quud ex co nas-
luin essc qiKim vivens. Naoi cuin ail, Sicul misil nie ritur, viriiis est; bnbetuativitateiu, non b:ibel deniu-
vivent Pater, el cgo vivo (c) per Paireni {Joau. vi, 58} laiioneni ; ciitnperlit prorecluui, nec mnitiitiinluram
docuil viiain in se per vivei:tein Palreiii iuesse. i)e- dum ei nativilalein quaia dedit pcr indiacret;c nata
liiuc cum dicit, SiVni eiiim Pfncr /irifcci viiumiiiscmft- rae siinilitudiuem sequitur, et nativii:<s eaia, qu;<;
ipso, sic et Filiq dedii viiam liabere in sfinetipso viveiis ex vivente esl. natur^nR nasccntio nou deserit
(Joan. V, 3G); oinnia viva sua e.x viveiite icsiatus cst. 29. Ignis compaiatio altera. — AlVeri attieiu pro
Qiiudautemex vivo vivum natum esi, liabet njtiviia- parie Gdei bujiis signiQcaiionem, igius in se igneiu
lis profecium siao iioviialc naiurx. Non cniin no- iiabens, et in igni igiiis iiiaiieus. Naiii cuiu sit in ct-
vum esi, qiiod ci vivo geiieratur in vivum , quia iicc :>splendor biniiitis, nalurx c:ilor, virius urendi, iito-
ex niliilo .id nativiiaiem viiu qu.istla esl , et viia, qux bilil:is a>siuandi ; toiuni lameii igiiis est, eilij:c uni-
nativilaiemsiimit e\ viin.netcssc est pernaiuru;uiiiversa, unn naiura est. Habci quidcm ex iniiruuialo,
talcm, et pcrfcciae atque inenarrandse naiiviiatis sa- quod pcr materinin subsisiii at vivit, ct tuiii ea per
cramenium, ut ct in viventc vivat, et iii sc lubent qitain vixerai dcficil. Sed boc, qiiod (li) incoiiiparaliilo
(i) (d) vitam viveiilem. 200 '^^' ''^'> (^) coinparattone cx partc cogiiosci-
(1) Nequeinaniiais. i4) Aujeraiur.
(2) Vila vivcntem. (5) Ex comparaiionum parte. Mox, in Deuin sii
(3) Daiam a se naiurce.
nuin.
est atiiinde. ei non de tion
.'55 lib. viii, CAriiltis mss. confirnianlque proxiine siibiwxa, per vivenlen.
subsuiniibui mani'i. vi. nuni. 19. quem in tc
F,l lili. Putrem
manentis ex naturu retineret; ct iiuin Z-i.
te nalivilalis D ((() lii inss. Colb. ct Corni. cilo iiiticM(#iii.
Nonutesse capil exniliilo, led exiit a mnncnli;. Dc- (t») Eilili. diilam ii se. .Miest ii sc a polioribiis inss
niiini iii siiiceris exciiipluiilius nusquam repcrias ma- \ciiic hic rxplicaiur qiii lilius in paiie, ct in lilio
iiarc, qiioi) ud .rteriiniii Filii gencraiionem rererntiir. p:iler. In (ilio pJter Csl, qni.i nascentem srqiiiliir
(a) Kdiii, iiec nativitatii. Kectius mss. nec nalivilati, illc fini gigiiit, dum
grnitiim qtioilani
hiijiis nniiirn in
huc cst, ncc nato. nindo irujitiliir. Illn aiilfni nninrn n lilio arreplj,
(6) Murl. ms. iil infra h:iliot iiiiinia, pro ianniinn, diim non ainitliliir a palrc, sed iu eo nuiiei, id lilit»
ita ei hic ciini codice V:tl. ban. oii/uc iHimifrMi. Coib. pr,i'siat, ui fii.iin iii ipso srnitorc niaiUMi.
a prinin maiiii, mqne e.x innnibuii. Dciiide in oiniiibiis Mss. Corb., Pr.it., Viiid.eic., anfiiaiur. Anli-
{[)
exsl.it iii/iimii)U5. iibi iu vit!i;atis ni^îiiiioritiis. Tiim qiiior Colb. avfirelur.
vcrlio (uii(iMt"/Hr, pro coiuiat, videliir usiis llihriiis :
Ms. Caiinil. u/iui/ essc.
(<;t
ne ita i<x l>atro piodiis>u Kilius vxistiiitciii<', iit iioii (/:) .\piid B;id. el F.r. drsiderutnr iiiroiiiparnî/o.
scinper iiiirn ipsum ronlineatiirac mane.ii. Sicquip|ic Pciiido npiid l.ips.,P.r. 01 iii plrnsqiir inss. tx com-
lib. VI, n. I'J, P:<treiii alloi|iieiis lOnfiicluv ii:iliiiii, paratiouum parte coqnotcinius. Miiiiis mnle in Mnilin
i/iqiio (0 «/(•iierddoiiii ex (c veritiis roiili'icrct, fl qiiem ex conipaialiune piiiicni ociyMo.viiiiio. Itoponliiius rtfiu-
in id inancntis ex te iiativilatis iinlura reiineret. paralione, elc ,

aiioi(iril;<le nis b:is V:il el aliornm
(c) l'.)diti liic propta Palrei», sed lib. mii, n. 1(}. Uuorum Val |uibuscoiiScniiiint U.id.el br. Mox in».
pei- Piiircin: qii.-nn lcclioinMn <im«'ii'lcr riliilien' Iiahoiti iii f)''iiiit ii(. non in Ucv nl-
225 bE TIUMTATE LICER YII. «26
iiiiih , iil iioii iiiciediiiiio ii) Dco sit, t|iicnl pro paiUi A lius naiura; ilemon?lmel lii iii'!o, siibjci-it, Dicitis
alqii:! iiilcrrenis lepciiaim eli-inoiilis Quxro ila|iie ijVAQ blasphtmavi, quoitiam i/i.ii,
201L f^''"" ^«' *'""»
nutic mruin divisio ac sip ir.ilio sii, cuin ignis ex iîic uiiit.iieiii naiuraêx nativiiatc esse conlesiaiis. Al vero
csi. Aut nuniquiil aljscidiltir nalura iic maiicat. aul iii nauvilaiis fideiu prnressio alisoluia flrinaret, nec
iion sequitur naluia ne insil, oiiin acceiiFO lumine natiir;c lanien afferret nativitas profcssa dissidiuui
;
e\ luiniiie ptr querndani qiiasi naiiviinlis prolectiim lianc tniiiis responslonls suae lenutt aiisolutioiieiii,
i.aturx nulla (n) desectio sit, ei tJinen sit lunien cx Operibu) credile, quoitium Puicr in me, el ego iii Pd.
luinine? Aiit nuniijijid linc non tiianet m co, qnod ex tte. Quid liic iion naturale ac prcprium sui» sacra-
^cse sine desectiune siii)si-tii? .\iii lioc noii inesi in nienlo naiivitatis ostensuin est ? Insunlsibi iiniceni,
co, (b) unde non F«('isiiiM csi, kcd cuiii unitate sub- diim noii cst nisi ex patre nativiias, duni in Denm
tlaiiiia: riaiuralis eiiYit? Ei quxro aiine non unum allerum Ci) (f) nntiirx vel exlerior vel dissiinilid
sint, cuiD loiucn ex lumine ncc divi^îone separabile iioii subsistit, dum Dens ex Dco inaneiis noii est
iil, nec genere natura;? nliiinde qnod Deus esl. Iufer duos, si occatio palel,
ZO. liompartititntim qitii uiui. — Et liTC, iil dixi, fidei Ecclesia; deos : aul sidiiarium Deiim vel faUa
ad inli'lli,;ciili:iiii lidei tuniuiii compiirala siiit, non nlieni niciitire rationc : Filium, si poies, a Paire
cti.iin ad Dei itigiiitaieni, ul nns potins iiilelligeniiani B absqiie iiaiivitat.s lanluin cnnfi-ssa veritaie di.-icerne.
iinisibiliiiin (c) ex corporalibiis suniereinui, non Filiub in Patre esl, ei in Filio Pater, non pcrtiaiis-
ulique ut aliqu>d n;itura' Dei siiisfacerel compara- liisio:iem refusinncinquc rauiiiani (;'),scd pcr vivcn-
tionis exenipluin : cuin dignuin el jiistum cssci tc- lis natura: perfeclam naliviiatem. h;i in Deo patie e',
sianii de sc Deo credere. Sed quia simplici'.'ruin ii Deo filio ncquc dnos (5) {g) connumeiabis dcos,
lidem fuior luiTettcus turbaret, ui id de Deo crcdi quia iiiiuiii iiterqiie suiit ; neque singularein pr.rdica-
iioii oporterel, quod diflicile, nisi per corporc.m) l)is, qiiia uleiquc noii uiius csl. .Non li.ibct igilur li-
coniparaiioiieiu, posset iotclligi . idcirco seciind<iin des apiistolica duos rleoSj quia nec diio.s paires liabeat,
illud jam ctiaui superins meiiioriiium a ni>bisDoiii:iii i:ec duos lilins. Coiilitcn'Jo p:itrciii, conlessa lilium
dictuni : Qiiod Je curne itasciiur, caro est : quod aiilem csl : ereJens in Cliuni, credidil et in patrcm : quia
th' spiritu, spiriiuscst {Joau. iu, G), quia Deus spin- ct iiomen p:iiris (A) babel in se filii nonien. Nuii ciiiin
liih esl, uiile exisiiinuvimiis lixc pro paile inserere nisi pcr iilium pater esf, el significalio iiiii, demon-
ctimp.irulionis exeaipLi : ne meniiri de profc^s.one straiiii p:Uris cst : quia non nisi ex piilre sit filius. In
su.i exisiimaretur, cuin divnue noLiis iTiifcbSioiiis iiiiius ilaqiie confessione non uiiu'3 cst : dum ct Pa-
iiilelligenliam ex aliquo naturalia (!) creaturaium tieni consuinm:it Filius, el Filii cx Patre nalivitas
exempla pr.i starent. Q est. Njii dcniuiatur aulem per naiiviiaicm iiaiura, iic
^'
5i. FiUo itatura divina ei uaiiiiilalis. Per hancipse sectindiim siiiiilinidinem geiieris sui eaileni sit. Ea-
in Patreet Paterineo. Pairem dicens dtcii el Filiiim. dcm aiiieiii iLa esi, ut per naliviiaiem et generjiionoin
— Igitur ex viveiile {d) vivens Dei lilius, ct ex Dco ulcrqiio potius iinum cinifilendus sii esse, non uiius.
Dcus, ct naiur.v iuseparabilis atque indisbimilis uni- 3:2. Eptliigits. Qiii Pal^r ei l-ilius Dciii uniii et noii
iriicm ct s.icraiiientum naiivitîlis o^tendeus, ait, solus, invicein suiit. — Duos ilaqiie pr.cdiCet deos,
Kijo ei Pater uuum suinus. Et qoij calumi.ia dicti qui poiesl uiiuin praidicare siiie iina : aiit singulare.Tj
tamquani iosolentis exEislerel ; ul conscieniiam po- Deiim doccal, qui possii ncg:ire ct uiuiiii 202 >""> •eV
(I) Crealurariim aliquo modo. (3) Connominabis deos

li) lii ediiis, nuturw vel e.vierioris.
(li! Excitsi, dcfcctio, ei niox sinc defecltoiie .•casii- litmir.e, et cui banc iiobis eripcrc notionom Ariani
p:intiir ex mss Huc speeiat quud Tiliiinus, Or. roiit. iiioliii sint.
Cra-co^, M.Naiuscsl aulem pnilicipalione, non abscis- (b) IJnus e mss. Val. vtidc non recessmn etl. corriiple.
aiiiiie. Qttod eitim aktcv.tdiiur , a piinio seimialur ; qnod (r) Excusi, ez comparabilibitii : eiiieiidantur ope
rcio c.oinntu.iiicjtur ii tunctione donaltnn propiiu nihil niis.
iiKinuutit illuma qiio um suam sumpsit. Queihiidniodnii Er.,
.
- <)
., -^
Lips. el Par. ci vn\iite
- Deo .Patre quod — -— •—
C'ii«i ab una jace alia' inulKc uccend-.niiu:- ncc lumcu ,
C* iion displiceret, nisi rcfragarentur ariuqiiiures
ac pie
na (ucis liti iinininuilur propicr plures itide acccn- rigue mss
»04. sic ettaiH\ crbum e Pai.ts tirluie progrcîsum iwt (e) Ita opfimiis coiiex Colb. cum Ccrni. Alii vero,
rd^qtiil genitorem Verbi cipcrlem. Tatiaii" pr:«'ivciat nuiura vel exurior.
J;)?;inus Ciini. Tu, h. docens Filiiim ex P.itrHgem- {() Vcl ui Faiutiiius s-Tpe Jain laudalus enarrai
l;on 110« pcr abicissioiieni, tumquani difpertila esset c. i non uiique per qnanidam passivum coN(ui:ionein
,
'
Puhis subslantia, piout aiia oiiima divisa ei •<e,,la nou scd qtiia coiticqnens esi iit ubi Paler est iitic esse co- ,
cadan .sait/. qu,r. iiniejueiunl quam scinderentur. Atqite gnoscamr el Fi/ws, tt ubi Filtus etl illic elium Pa- ,
sumpsi,qiJod ex igiie igites alios itc-

tx.ciipli gralia ilhid trem exslare cogtioscas.
c'n:iOs viucmus, iltu niltil diimnu.o, ledcodein niaiienle (g) lii ms. Murl. connumentiilei. \n r rteris, coiino-
uitde niulii ucccndi possunl ighis. L'l;i i;uh;al qiiod ininabis vel cognomintibis. Roliiieiiiun coimiimcrabi.i
IO'ige aiiie in eoJeni diaiogo pra^MiiseiMt bis vcibis; propter illud nuin, i5, Mon rfiios deos contmmerc.i
Quetnudmodum in igne viuemus uiiinn liiii, non dicre- noinen unuin.
<-ccnlcil!u unde (ucia en alicrfts accensio, sed in eodein (/)) iia Hieronynius dial coni Liicif. docel flii
ihiiii pennaneiUe ; etqui f.c ipso accenditur, eiiam ipse nomen in patre, el putris numen in (ilio esse . iiimirun!
.^c appare!, non iini»inu!;ns iUiun unde eslacccnstts. quia paicr cogiiari ncquit, qoin iilii eliam coi;itaiic
lUnc pia.;l ciii riliui t.itliolicis dictua &. lunten dc
;'. sinin! obvcrseiiir.
m SANCTl IIIL&Uil EPibCUPI Si8
iiilnr.T îriiitoui el prr sacrsiiiiiiluiii peiieralionis ei A (acl opera ma. C.redite tiiihi, qiiomaiii ego in rii'rt\ ii
iiniiviutis noii iiiesse. Naiiir:iiii quoque (1) (a) ii'\- i'ii/i'!' iii nic. Sin 'iiiteiii, vel projner opera ipsa ereiiiu.
versaiii ilipiilel ad turiiiii.|ue. qui iieseial l'aireiii ct Non MOs iii erratiea aii|ue iii invi.idediicit ille i|ui via
Kiliiii;) quoit uiiiiiu sini prjedieatnt.. Duleanl lixrelici est, nei|iie illiidit per faisa qui viTiias esi , noqiic in
cvanKclicau) Filii de sc prorcssioneni , Eyo iu Puire, mortis rcliuquil errore qui viia est. Et qiii i lia;c bc-
ri PutiT in me .•
(b) ul pos&mi vel duiis dcos pra;- nigiia ad salutem nosir.tm disieiisationis suie nomina
dicare, vel &cliiiii. Nuiisiiut iiaiurarum signiQeationes ipse eoiibtitiiii, iit nos tanquani via in Terilatm dc-
iii iiatur V uiiius pru|<rieiatc : nec duos dens Dei ei ducerci, ei vcritasconsiiiucrct in viia ; cognoscciidum
Leo veritas perilcit, iiec siiignbrein Deuni Uei pati- Csl ,
quod illnd oblinend.c vilx sncramentiim essc
inr naiiviias, nec nmi uniiiu suni i)ui (i) [c) invicein deinoiistrel. Nerno renil ad Pairrm niî pn me
siint. Iiiviccm autein sunl, ciim unua ex uiio est : {Joan. iiv,6).Ilcrad Patrem perFiliumesi. Et qua-
quia iieqiie uiiiis uni aliiid pcr geiteratioiiein quain rendum esl utriini hoc per doctriiix admonitiuiiem ,
qiiod .sauni esl dcdit , neque unus :ib uno aliud per pu per ii.Miirx iidem sit : quia videri possumiis per
naiivilîlem obiinei (lO qn.uii unitis. Ami sloliea igiiur doctriii:iin Filii pntius ad Patrem ,
qii:im per confes-
lldcs, Mve Paircm pra-dicabil, pr:edicaUit Deiira sioiiein paierii:e iii en diviuitriiis veiiire. Inirlligeiilix
nniim; sive filiuiii cnfitebiiur, cuufllebiiiir Deuin B igiiur sensiim \n coiiseqneniibus rei|uiraran«. Noii
iinimi : qiiia ci eailnii .iique inJis:>imilis Dei naiiiia enim fidcs ex ailiiirio nostro, sed ex dictorura cst
sil in iitriniue, («•) el (|ii'id duui ei Paier Deus ct Fi- liiciiiida viriulibiis.
liiis Oeus esl, el uiiuni >it u;iiur:c iioD)"n ulriusquc, 3*. Filium qui scial, scire ei Patrem, — Nam
iiiiiis ulTUiiique sigiiilic.ii. Niiii ex l>co Deiis, vel iii boc sei)uilui : Si tcitii me, et Patrem meum
i>e;i Deis , iiee deos duos perficii, ciiin iiiius ex uno scitis {Ibid., 7). Honio Jesus Cbrisius cerititiir
(j) iii nnliir.* el noniiiie m.ineil uoius; ncc iii solil.i- el quoinodo si ipse cognitus sit, erit cognimsPater;
riiiii) Uiuui delici!, ciiiu uiius ct unus iii signincatioue cuin naiiirsp suse, id est, bominis in en b.ibiium Apu-
non solus sil. stoli rccog.iOscsnt, ct iiber a corperaii D''us canie ,
J5. 1(er ud Pairein per t .lium : qui liocintelligatur. — non in bac cnrporalls cimis iurinniiaie noscendus
Non inceriam uui dubium Doininus lnnii sacramenti sit ? Scd in sacraniei^lo assuinpii corjioris diviiii(;iiis
doclriiiaiii reliquii, nec nos in arnbigujc intclligcnlia; pateriia! naturam in se Dniuinus ronnnnans , tuinc
dcscruiierrore. Ei audi:>.uiiis cuiii omnem fidei liujus ordiuem teiiuit : Si scilts me , ei patrem meum jctlts ;
cngnitioiieiu Afiosiolis rcvel:inieui : .lit enim (Joan. el a modo Kietii eum, etvidiili$ etnn. Tempas visionis
XIV, 8, et teqq.) : Ego tuin tia Bl veritnt et vita : nemo sepiravii n tcinpore cognitionis. Nain quein rognos-
venil ud Parem , iiisi per me. Si scitis me, et Palrem G cendum ail , emiidi^ni jam dixit et visum (4) (») ut
mciim sriiij ; et a modn (</) scietit eum.ei vidittis enin. naiiirx j:im pridem in se conspecta; «.fieiiliaiH ex
Ait illi PMIipjr.tt : Duniine, Oilende notis Pulrem , el lempnre ntinc hnjus revelalionis aceipetvBt.
tuficit iiobis. Oicii ei Jesiis : Tauio lempore vobisevm 35 /Vn7'pj7i(s hoc non eapit; eur. Qui suha îe Pa-
tum , (S) et 110.1 iiojlis me 1 Plnlippe , qui vidit me , trem tibi o.îeiirfi rcgai. — Scd conimof ii apoctqluui
tirfil et Patrtni. iiiioinodo tii dicis , oti:n(te notis Pa- Pbilippumnovit.is diclornm. Homo cernitnr, l>ei se
,Vf)ii ? fion credis (h) m>hi , (iitoiiiam egv in Palre , cl filiiim coufiletnr , rognito se cORitoscendum Patrem
PriiVi 2^^ fn me est ? Verbii, qnae eqo loquor vobit, fatelur. Pairem (j) visuni esse dicil, et per id cogno-
non a nuJnquor; «ci^ Pnier, qui in tr.e manel, ip,%e sceiidum e>$e quia visus sit. Kumani isiiid aniini in-
{{) Divertaniqiie. 15) fc'r noii nusii me. ex Gra>co; rmicu* iywatit; jjtt
(i) In invicem suiit. In iiivicem nulem. (4) Et witiira:
(j) Apod Lips. cl P:ir. disjtarem divtruini\ue : pf«u- (iuiil mrisque , loco ulriusque ; cuui lioc vi)cabiil|iiu
li-r fitleiii liliroruM) alionini. Ei)ili'm Sciipiiirxlocu .inte elpost numero -iiigiihu i, iion plurali exbibiaiit.
iliversaiu uitluraiii excludi dercndit i\i|2nslijiii,>., I.li. Kesipuiiiitiir ex luss. llane sciifiiiiaio sic lic c^- i
M de fiiuil. C- 5 : yeseio, inijuit, mIihim iH>p>'iiiu;iir priiiieie ei qvia dum et Piii<r D us et Films Dens
:
1)1 SfriulKrij, iiNiH seNT, iji((/)uui «(i/iUfrMiiirjluiu. eu, ei ditm Hiriuique eti unnin iiaiuiri^ nomeu, eie.
rude Cotl. euin .tlaximinu sic enm aMoqiiiiur, n.ti :
(/) Kr. i»i iiKlurw el iwmiiie. Tuni
Lips. i;l Par. eiiKI
Qunndo w.ilii protiileii( quod iinitin sint qum suiit tli- i^ iiis. Mail. in ikHiikf rioiiiiiic iiiituj iikimpoi ; (Oiifuê
veiswsiibslanliiT, linie coqiuibo qn^d dctiiuin r,itpondeic Ibi qiiippe :in«i(( perinde csse videiur, »c tjut qui
ll>) Reiu.iviiiiu- hiiic, l-'no i/ Paier unutn tumus : uiws esi.
quiiil liiu piTpi'i;im iiiiiiiiôral Liiisin.s, cuiii siilijicla (rj) Aiiiiqiiioi us iiiss. bic el iofr), n. 5S, icitii, ron.
iie(|(ia'iium liuuc loLUin respicunil, scU tantunt supe- sciiiiciiie ;;i,i'co lexlii , scd iiliud taiiieii po>iulaiitd
riiiietii, Efio in Pulit, elc. tlilarii rnarruiioiic.
(i) B:d., Er. et Lips. eum ins. Corb. iti iiifirem (/ij l.U 3 grjpco icxtn abcsl
inifti ita eliam liic a ,
suu< /n itii'ii«iii aiiifiH. Abest tii ;i Par. ct plcriMtuc duobiis uins. l'olb., iii iiuilius t.inien exî:<t iuleiius.
iiiss. Sic nuiu. 31, /ti.<ttii< tibi infium. iMint auteui (i) P:ir cum veiuslo codicc (ôlb. it lleroi. ei isa-
iiiviceiii, qnia. iit pr.isiiiic iliccbatnr, .suiit iii iiuturii! liiriv : qnud eti:iiii b;iliuil C.urb a priiiia niaiiii. Et
uiiitts propruitue, lioc esi, ulerque uiiam eleaiudcnt quideut adverlimiis ]am iioii semel paiticul.m ri ,
lialiiraiii b ibcl prupri.nn. eaiiKleni Yiin liabcre itlqu* ut. liiviiii/li aiiioui lia-
((i) Oad. ei Kr. i/uom utiut. Ueciius alii libii, funm liir,'iui iu C.liristo par iiiiracula loiwpeciam esso inOn
uiiiiij ; subuudito qnod, piita qupn ijuod uuiut eti. ,
deriaraiur.
Sic liifr.i miU'» ('X uiio in iioliifo t'i cominr muiui loa- {;) lii vuljjaiis, lijmN te tiit dici( ; liiepie , ruiii
inre prTdicalur. rcipciaiur illud, tl iic/iiiij «uim Pruiime aui« in m^.

{.) r.diii , oiitissa liic conjuiictiunc «< , mux subji Ciirii. i oiîiilHm , iion ctijiiiojctiiilHm
229 DE TRINITATE LIBER VII. 23»
liriniins non capit, 204 (") "^^^ ndeni sumitiamdi- A Scilicet quia se cognilo, palrrna- in sc natiircc cssoi
vcr^.iiii!!! rcnini prolessio; tii qui mnc visiis sii.niiiic inli^lligoiida divinit.is. Cum oniai ra, qiixgerercl,
cogiKiscfiidiis sil , cuiii vidissc [b) cognitiokit; ut si piopria Oeo essenl, ralcaro uudis, 'jiibere veniis,
Filiiiscogiiilus sil.eiratercogoitussilrcuni cognilio- (!) iniiitcllecla ileiiiiit;ilione vini 205 iucrcmeiiloqiie

ncin Filii ipse secunduiii hnniiiiem corporalis el visus pain.111 cuin gestorum fidc gerere, fngaie dxniuuas,
ri Inciiis ingrsscril, cognitiancm auiem ex ei> Patris, innrliosdcpcllere, damna corporuiii rcpenderrêniCit-
ipsi illa dilTerensab eoconspectihominis natur.-) non dire viiia nallviialis, peccata diiiiitlore, viiaiu mor-
prislet. et frcquenter Filius Palrein a neinine visnm tuis reddere; et hxc agere caioalcui, ot Dei se filiiim
csse tcsl.itus sit. l'rornpit igiiur aposlolica (r) raniilia iiiter isia proliienteiii ; biiic qucielx ooinis orla coii-
ritalcel ronsiantia Dominiim interrogans Ptiilippus . queslio esi , quud in sacramenio nativiiatis hum-iii:jp,
Domine ostende nobii Puirtm, et sufficit nuki$. Non

, (9) gessisse hxc iii honiinc assiuoplu Dci non iniel-
fides nunc iiericlitatur sed ignoratioiiis hic error est.
: lerla n:ilura esl.
Visum eniin jam, et .i modn cot;nuscrniluni Dnniinus 37. Pairem eihibet ul vivent ipsiui iinago. — F.l
Patrem dixerat -.
scd visum esse Apostnlus non iniel- idcirco arguens, ciir cum h:cc tanlo tempore gcre-
lexent. Denique iion visum negavit ; scd osiendi sibi rel, ngniiiis iion fiiisscl; po>luIaniibiis ui sibi Piiirciii
log.-ivit : neque ostensionem vcluti corpor.ilis coii- B iislendorcl, ait: Qui ute vidit, vidil et Pairem (Ibid.).
lcmplatioiiis desidenvit, êd dcmunsiraiionem iiitrl- Niin hic ille conteinplatiunein curpore.ini ei \isuni
ligendi ejus qui visus est poslulavit. f iliuro eniin in oculoruin carnalinm significal, scd coruii) de qiiibus
lialiitii hominis viilcrat : sed quomodo per i<l Patreiii dinerat , Nonne vot dicilit ,
quoniam ttdliuc (lualiwr
videril, nescit. Num ad quod dixerat, Domine, ottende meniet siint, et mestit veuii? licce dico \obis , lecate
iiobii Pairem {Ibid., 8), iit osiensio illa inlelligendi oculut veilrot, et adspicile regiones . quia alboi smit ud
potius essct demonstriiio ,
qnain videndi , siilijecil mestem (Job. iv, 35). Nec tcuipus p;i'.iiur, nec allien-
et inljitit nîii. Non aderopta esi fldes dicto ; sed co- lium ad messem regiouuin signilicaiio {veriniUit, ali-
gfioscciidi demonstraiio est posiulata , qua: {d) sufll- qaid hic lerrenum ei corporcuni intcUigi : sed ad per-
ccrct ad lidcm dicti : qiiia per Doiuini prorcssiunein reciorum rrucliium beaiiiiidinein coniuei:d.iin, intclii-
niictoritas e^set non incena credendi. Ilinc autem genlix jiissit ocnlos elevnri, ut nunc dicens: Qui me
osicndendi Patris petiiio orta est, («)quia dicius «ssct vidit, vidit et Palrem. Non ciiim lioc ,
quod cx p.irlu
visiis (i) esse, et per lioc noscendus esse, quia visus virgiiiis carnale cst, ad conieniplandam in eoDci for-
sit. Nec impudens erat, osiensiouem ejus qui visus mnni ctiniaginem proGcit : ncque ad incorpiiralis Dei
cst postulare. iiatiirani videndam assuinpli boroinisspecies in exom-

56. Quod Dei in Christo iiaturam noiidum iiosset Q plo esi. Sed agnilus iii eo Deus esi , si qiiibus lamcn
aifuilur. — Dominiis iiaque diciis Pliilippi Iisec rcd- ipsc agnitns est , ex viriulc i:.iiur:e : et inicllecics
didil : raii<o tempore vobiscum sum ; et non nosiis iiie, (/1) Deus Filius id prx-siai, ui inielleclus ciPatorsii :
PAi(t()/ie {Ibid., 9) ? Arguii Aposioli in cognoscendo diiin ita imago est, ut non dilTerat gcuere, sed signi-
se ignorationem : qnia superius se cognito Pairem [icet auclorcm. Liraagines |enim cxlerac ex diversis
qiioque cogmttiro esse dixisset. Sed qnid iilud est, aiit meiallis (i) aui fucis aui gciicribus aut srlibus
qiiod quarilur te tanio lempore cogaitum non fuisse ? rcddunt eorum species, qaorum suut imagincs iiisli-
(1) In noslro exemplari desidcratur vcrbum es&e. .(2) Atu sucii.
(0) In codice uno Colb. el Carii. sed fidcm. Reti- (i^) Ita mss. At editi, quia diciuin eitet visum esse,
iionduio cum aliis nec fidem , supple, hLiniun.>m. ei per lioc nascendum. Miii aliquul mss. nec impiudens
(b) Excmplar Corb. cofnitianis sil. Ea osl argii- erai.
meiiii hiijiis vis, ui ciiui , Chrislo ipso lesiaiile , qui (I) ^.id. ei Par. iiiiellecta. Er. in intellecta dmlus
ijisiiin novii, iioveru ei Palrom ; Paireni auleni noii verbis. Lud. Mi.i-ôus pusl Erasiiiiini coiijecl;it logon-
iiovorii, qiii hunianain duiitaxal natiiram illius novil diini cssi', inin(e/f£{r(am dcmutatioitem vini incrementa-
liiiic iii.tiiire^le seqiialiir aliain in Chrislo n.iluram que panum congeilorum. Taiiliiiii ad verbuni gerere
cssc c.iriialibus uculis lateiilein el alislrusaiii , <|uai a vooaliiiliiiii iuintellecia refrrciidiiin esl, iinasi res von
p;ilerna niiiiiinc liiscropcl. Qiiod pro iimre iiiiil.ilu intetlcctas : qiiia iiimiruiii (^hristus iii vinu deinulantio
Faiislinus, cap.i : Son qui corporeis, iii(|iiil, oculis in D el iiiuliiplicaiidis panibus ea gi-ssil, qua: inlclligenlia
corpore viitiiset Jesum. vidissc PcUret» rcferiur; utio- biiiiiana iion asseqnnur et lameii cumf/cstorum fide,
;
<imn absurda est lucrepalio Domini ad Pnihppum, otc. qiiuruin laiii iiiulti fuere tesics ociilaii. De iisdom
Quid ergo ett, (liii nie vidit, vidit ei Pairemf liitende (jestis lili. 111, II. 18 ; Res cmiiur, et netcitur ; ,^t, et
cordis ttciem , ct tide seeundum /Wei spiriialis obtuius non inlelligiiur; ralio iioa iipprehcnditur, et elfectus iu-
C.hristuin /i/iitiii Dei non creniuram e»se , std cieeto- gerilur. Ei nuiii. 'Û : Dicamui facturfi nou fitisse quia
reni c( per omnia tatem qunlitt eii Pater qiii inlettigentiam facti non apprehendiims... Sed mciidu-
cum gcntiit : ei ila videni ftlium , Palreni quoque te ciuni iioslrum facii fides vincil.
vidisie tion dtibium esi. Brevsus Tertullianus, pdv. ((/) lij plures ac poiiores n\ss.
At ediii gcssisset
I'iax. n. 24 : Pa(ci' in Filio non visa, ted sensu vide hac. In homine , eic. male. Non eidin Clnisii qne-
,
liatur. reli fuil qiiiid gesseiii, sod i|U'id iii gosiis diviiia ip-
{c) Rocciilseres quidaBi mss. funii/iariias el eun- sius nalura iiiiellecla a Pliilippp noii fuerit. Quaiii-
xcienlia. quam noii displiccret ,
qiiod ckri in iiicrumcnlo iia-
(d) U est, qua idone» essei persuadere aliqua ra- (ii'ii(i(is liumaiiie yesiissei lurc , eic. in ms. bas. Vat.
liiiiie, Jara proptef .îiciorita'.en) diceniis c?rium
quod icgilur, gasserii.
ol iiidnbiluliiQi lensryalur ; ut cssct fides jani laliona- \ii) In quibuadam mss. Dei fiiius : quod uiiniis
bitis »ci«n(!<r, quemaiimcidKm vocalur iib. i, num.i2. pvohatiir.
M SANCTI lliLAnil EMSCOM
liilai : soil mit<ii)ui(l til imigines very. siiii , exvqii.iri A Q»>' <-''iim ii^noramli P.itrcni aul ostciulemii ignoraii-
liovsiiiit iiniiiii>:i viveiitibiis, ot vel |ii('la vcl sciilpia libus iieccs.îtas ruliiKjiicliaitir , cuni Pati-r iii Filiu
vcl tiâ naiivi»? Filius :<uiein Paiii noii sccuikIiiih viûs csset?
lixc (liornin aii'hiKlar) iinagu csi -
(|uia vivciiiis vi- 59. Paitr in Filio iii.ii/.s ex proprictalc natura:. Con-
ven» iniago cst , ct cx co n.Uus non lialiet naturx Ira SabtUiuni. Conira Ar-um. Quiin se invieem Palcr
diversitatum , et in nullu divcrsus tciict natur;c cjus et Filiiis. — Visus autem adeo esl cx proprieUlc na-
(fl) ex qiia iioii divcrsus cst pDicsiaicin. Qiiod crgo tur;c, diim cx iiKliffurcuiia ;il(]uc in gcnerc vcritaiis
iniagn esi, co proflcil, ni Pairem Deuui unigoiiiii unum Biinl naius cl gcneruns, ut liic Domini scrnio
Dei signiflcct naiivitas; Bignilicct aiilcni , ui lornia sequereiur : Non crcilili} ,
quoniam ego in Pnire , ct
(>) ipscet iinago inviObilis Dci : ct per lioc (I) non PatcT in iiie (Ihid., 10) ? Iiisejwrabilcs cssc pcr naiu-
aniittit iiaiiirx
S06 iniiiain siniiliindinum , ([uia nec raicm siiiiLlituiliiicm Patrem et Filiuin , non i>ossu-
carcai virluic iiatiir;c. mus vcrbis aliis doccrc , nisi Fitii. Non enim liic pcr
38. [)ei verbh iiec Dcut t'uigiili:rh, nec dhpar Fi- dcniutationeMi nomiiium atijuu specierum Filius, qui
lius. — Et liinc illiiii e.«! , Titnto lenipure vobiscwit via cEt cl vcrilas el vita , mimis ilicalralibiis ludit : ut
suni , et mc Vhilippe? tftii

non nofiis , vidii nie , viiiit in assuinplo homiiic 207 "•' '•''"i' ^'-'' nuncu|)et ,
in
el PtUiein. Quomodo lu dicis, Oilendc n^jbis Ptitrcm ? B nalura vcro Deum pairuiu , el unus ac solu» perso-
Non (<•) cr< dids milii quoniam etjo in Palrc , et PtUcr nali dcniulatione sc uunc ia alio oicnliatur. Non iia-
iupueit [Joan. xiv , 9, 10)? Noii rclicius cst lio- quc ipsc solii:iriiis, imiic sibi tilius cst, nunc se sibi
mioum cloqniis de Dci rcbus aliu^ privicr i|uam Dci proritciur iii pairum, ct nalura; iiomina inferl ccs-
serino : oiniiia reli'|tia ut arla ci concliisu cl impedita sanic naiura. Alia bic vcrborum simpliciias esi
sunt cl obscnra. Sl quis aliis vcrbii dcinonsiraru lioc, nam ci Pater palcr esl, ci Filius filius est Sed iii
quain quibus a Deo diciuui est , vok-t; aiii ipse iion his noiniiiibus au rebus niiiil (f) in su duvuih, nibit
iiitelligit, nul legcnlibus non iiilcitigcndtim relin>|uii. diversum , iii!iili|ue pcrugriiiuni C5i. Tcnct cuiiu na-
Domiims dixii , cuni rogarcliir ut oslciulcrcl Patrcui tur;u vuribs proprieiatcin ; ut qiiod ex Oeo csl , Dctis
Qui mc vidit , vidit et Pntrein . Hnc demularu antichrisli sit, cl nuc (q) dunHiiiitio bil n;uivilas, iiec
diversii.is
est , Itoc negare Juda;i esl , hoc nescirc gcntilis Cjl duni elFilius iion iii naluraoi exlcrnam ac dissiiuilem
Scd lortc intclliireiUia: sensus in criintnc sit (ti) Sit patri Deo subsistit, ncc Palcr alicaum quid sil a sc
in fidc nostri vitium , si in diciis Dei resedil obscuri- (/i) naiivitati UoiEciiili acquiTetts, sed universa po-
ias. Nam nec suluarium sermo significat, et indlfle- lius i|u;c sua suiit sine d.imno inipcrlicniis iudulsit.
renicm tinicn naiuram profcssio docei. Visum enim Atquc ita iiuc iialura Dci carel, dum non aliuudc
(2) in Filio(e) et Pairem, ncc singularis poicst cssc, q^ quam cx Deo Dcas esl; ncc a Deo diffcri, dum non
nec disparis : quia per liuiic ille visus , ncqiie non aliud ipsc ({Uaiii Dcus est : quia ei iiativiUs Dui con-
unuin suni in sacraaienti professioiie , nequc unns. sisiil in Fitio , nec per naliviiaicm Dci amitit (i) cx sc
Et qiixro quid signiltcassc in co Domintis credatur Dei naturaquiid Deus est. Patir .i;it;.r iii Filio csl,
cum dicit; Qui me vidit , vidil ct Palretn': Non luiies el Fiiius in Palrc, Dcus in Deo . nou ^r dupiiceui
(inioncm, ubi per conjuiictionem ipsam palcrui iio- couvenieDliuui getieruni conjuaciiouem , neque pci
minis signiOcatur adjcclio. Cuin eniin diciiur, c: insiiiv.ini Cjpacioris sub^tnntia' nnttiram; quia per
Palrem, exclusa cs! $iiipiil:iris a!q;ic unici inielligcn- corporalem ncccssitatcm , exieriora lieri his quibiis
tia. Et quid reliîiiii;-; ( si , iiisi iil per uaturaj uiiil;;rii cuiitiiicnltir iutcriora non pussuiil . sod pcr paliviia-
simililudinem Pater per Filium vuius sit? El ne iioc tuiii viventisex vivcnie natuni-; dum rcs noii diffcri
iiicertum nobis aJ liiicm rulinjucruiur ; Doiiiiiius duni iialiirar.i Dim non dcûnerat nalivilas , dutn iiun
suhjecit : Qusmodo tu dicis, Ottendc ncbis Putrein ? aliud aliqnid quam iu Deum c\ Dco Duus uascitur,
(t) Non omiital. Paulo post, uec carcut viriuUfH (S) In Filio Palrem.
nalura:
(n) Par. i» qua. Melius alii libri, ex qua, scil. est I) mns aucioriiate mss. ProxJnie antc Corb. codcx , scti
seu stitisistil iiiiii diversHs. 111 omnibus rtbut : innle.
liis
(b) Apud
Lips. ei Par. desidcratnr vox ipse , pro Dad. cl Gr. nec diminutionit su nalivilas, uci
((/)
qiia apiid K.id., Er. el in diKiliUo inss. cxslal ipsa. diveisilolis. l.ips. ut Par. ii(c d«ifii(<aiio *! iidntiitKt
MoX in cdltis amillal , iinii iit iii mss. uinillit Deindc nei- diii^rsiiat Ciisiigaiii niss liis veibis Arius rcfel-
.
pro naiura" uiritam tiiniliiuiliiieiit , F.rasiniis ad mar litiir, (|ui ('.hrisinm aut divcr.s:c siilwtaiiti.j , aul ccilc
îneni adsrripsii naritrff ruiiivilas timHitudintm, malc. iliviiiilaiis iiilcriuris cl imniiuul.u pra'dicaliat. ViJo
tlinlani tiiiiihiutliiiem i:Ain llil.iiiiis v(k;iI, quai ciini siijwn, iiiiin. 6.
natiira: iiiiil.iiu cuiijiinci.1 bii. Vidc rcspoiisa .*ipulo- (A) Unus codex (..olberlinus per na^'itaum. Ahci
gclica :id lilirum du Synud. Surbun. Hiiliviiuie.
(r) Sic mss. el edit., nom. iu , ;rii hic ct num. 50 (i) Edlt. Dad. ei Er cssc Dci
Vcrin» Lip^. iialura.
hahcnl , crtdit. ut Par. cuin luss. ie: h.>c usi, Pater suuci Fibo
e.x
(d) Kditi, iii criimne ilt, ti in jide emendaiitiir c\ iiii|H-i liriis ex su c.l. Palcr
iialuraiii iiuii aiiiisii i|iiiid
ins.s. 01 iiigeiiiiiis (4 toiius foiis diuiiiiaus 0^1 Nii(«ra />.i
(e) Conjunciio ei , cx quo maxliiie pcndci vis ar- es tc , (juani a 1'alro ubtiocns Filius dici polcsl m.i-
giimenii coiiira Salicllianos, iii vuliâli.> oiiil.^sarc- tura Dci ex altu. Qua lo<iucndi rniiiinc U«bcut>is su|'ra
stitoitur cx iiiss. num. 17 C.um ttalitra Iht iii uatufi»m lêi tubtiiiniil,
:
(f) llltiil iii ». . (|uo(| ad nautruni nrcruir , adicii- iil ..«/, e( Ptiirc Filius iiaius osa.
2-
3
233 LE IRIMTATE LIUEK Vi.l. i>3i
iliini iiiliil iii liis noviini est , nihil alicnum , iiihil A me (Ibid., II). Qiiiil (>i ;s'iul, rogo: C.redUe mi/ii?
be|Kii;iljilc , uuiii in fairc ci Filio credcre il''Oi (!uoi Ccne ad hI refcilur (luod dicluiii cst: Oslei-.de r.obis
iiiipium esi, duiii Palrcmci Filinin -Jiigulaici n Demii i'c()t'»i. Fides connrinaiur cx credeiidi piucepio,
piidicaretacrilegiim esl, duni Deum ex Deo quoj et ra fides (t) qu.c Paircm silii o^lrudl poposceiat.
in siiiiilitiidiiie generij uuum sint negare blasplieinuin Non ciiiiH siifiecerat dixisse Qui me vidit, vidi et
esl. Patrem , nisi iulelligenliam nostram en usqiio pro-

40. Nee aliud sunt , nec tinut : dum el loquilur Fi- lcnderfl.ut cuni P.itrein nosciTenius in Filio.Fi-
liui , ted non a se : dum Pater agii , sed per Filiim liuin l:iiiien esse ineininissemus in Paiie : ne trans-
in quo el maneat. — Ac ne dubium Imc .Ttijue aiiibi- fusio polius alicrius in ;ilierum exisiiiiiaicinr , quam
guum sacraiiieiilum fides cv;iiigelica susci|icret , liuiic pcr gcneralioiicm iiaiiviiaieiiiquc iiiiitas cjusiloni lii
doclrinx sua* Dominus ordineni tcnuil : Non crediiis iitrnqiie naiura;. Credi iiaque-sibi Domimis vult, iio
milii, quoninm eqo in Palre, (i) el Paler in me? forle per 209 asûinpti honiinis di pi.-n^.aiioiicm !ii!ci
Yerba quai ego loquor tobit , non a me loquor ; sed conscieniia pcricliieiur. Certe si quid aBerat aiiiiii-
Paler, qui in me manel, ipse (acil opern sua (Jnan. xiv, guilatis caio, et corpus, et passio : vcl operibub crc-
10). Qulbus, rogo, aliis iii Patre ci Filio nalura; prc- daiiir , Dcuui iu Dco esse , et ex Deo Di'um ess(!.
prieias demonsirari ,
quam his iiisis êilii-, poiuit B uniiiii eos esse : diini naiura; viriuie utcri|ue in sc
et potesi, iiaiivitaiis lainenin omnibus siguilicaiioiic es( , et ncutcr siiie aliero esi : dum cl l';itcr nihil cx
pr:elala? Cnm enim 208 "' • Yerba q<t(e eijo loquor suii aiiiiltilin Filio, et Filius loiiini sumil ex Patrc
vobit, non a mcloquor; nun cxcmii person.iin , ncque quod (ilius est. Non esi corporaiimii natiirjrum ista
se lilium denegavit, uec n;iluraiii lii sc paiernx vir- coiidirn) , ut iiisiiit sibi inviccm, ui suhsistciitis iia-
lutisabscoiidii. Nam dum loquilur ipsc (sigii;itU3 pio- tura: liabeani pcrfcciain iiniLiicin , ui maiieiis unige-
nomiiie <>9o) , iii substanii.i inaiiens loquitur : duii! iiiii naiivitus a paterna: divin lalis sil insepariibilis
autem iion ali sc loquitur, nativilalem in se Uci ex vcritate Unigenito laiitnm isiud Deo propriiim est
Deo paire lestatur. Ipse in separabilis ab eo aique et in sacramento vcr;e iiativilatis lides ista est, et
indi.-siniilis unitjte iiaiurx : qm;! quanivis ab eo lo- (c) splritalis virtutis lioc opus csl, iiiliil diflerre esse
quatiir, ipsc lamen loijuitur. Nain qui nnn a se lo- et iiiesse -
210 ins^se ;iutein non aliiid iii alio, ut
quilur, et lamen loquiiur, noii poiest non essi; dum corpus in corpore; sed iia esse ac sul.-istere, ui in
loquitur: ei dum iion a se loqiiitur, ostendit iion subsisteiile iiisii; iia vero incsse, ut el ipse sulisis-
suiim tantum esse quod loquiiur. Subjecit eniui : Scd tat. Na-n utcrqui! siibsi>tens, per id non sine alio
Paler ,
qui iii me manel , ipte (acil opera siia. Maiiere csl, (d) diim scciiiidum geiieralionem et naliviiatcm
111 Filio Patrem, non est singiilaris alquc iinici : ope- G subsisiemis n;itiira noii alia est. lliiic. cnini iilud esl:
rari vero per Filiiim Pairem , non esi diflferentis aut Eqo tl Paler uiiurn tumu», et : Qiii me vidil , vidit ct
exieri. Siculi non uniusest, iinn ab se loqui qua: Patiem , et : Ego tn Patre , et Paier in me (Joan. \ ,
loquatiir; neque rursum alieiii -c separabilis sit, lo- 29 ; Ib., xiv, 9; Ibid., 11) : qiiia non dilfert iiec de-
qui per loquentem : scd lioc eo: um sacraineMtum est generat nalivitas, quia uiiius in Paire et Filio divioi-
qui uimm suiit. {%) (a) Et uierque iidii aliud sunt, latis sacramcntum naliviiatis iiatura consuminai , dum
qu! per iiaturae proprietatcm iii sese sunt : quorum Dei liiius non aliud quani Deus e>t. Et idcirro iioii
iixc unilas est , ut loquens non ab sc loquatur; ncin deos duns iiiiigenili gener.ilio depnlatur : qui;i iii
queqiiiiion ab se loquitur, noii loquatur. Et qui.i in Dcum filius Dei nascens , iiaiuiam in se Dei sc gi
sc Pairem e' loqui et c;- rari docueral ; perfectae gnentis cxbibiiit.
hujiis uiiiiatis Cdem siali<il; dicens ; Sed Paier ,
qui
211-212 LIBEU OCT.WUS.
in me manet, ipse facil opera sua. Credite mihi , quo-
nium ego in Palre , et Paler in me. Sin aulem , lel Naturalem Filii et Patris unilalem propugnal. Prorc-
propler opera ipsa crediie (Ibid., 11). Paier operatur mium in eo vcrsatur , ut episcopo nec innocen^
in Filio; sed el Filius opiis Palris oper;itur tiain siiie scienlia , nec tine innocentia sr.ienliam
41, Nativiiatis el naturoe «ii(C diviiue fidein poscitT) svfiicere ositndat. Tuin pius wque uc docius Prwsul
Ckrislus- Vnigenilo proprium esl ineise limul el sub- varias ad simplices decipiendos AriaiiorHm lechnas
sislere. — Ne ergo per viriutis efficieiiiiam , ct non fallacesque interrogaiiunculas expouil. Qiiiit vero iUi
per iiaiiir.c (|iia' secundum nativiiatem esl proprieta- Chrisli verba, Ego et Paicr unuiii siimiis ad solaiu
tciii , Pater in Filio et operari rredereiur cl loqui; voluntalis concordiam delorquenl, eamque inlcrpreta-
ait . Credite mihi ,

quoniam ego in Paire , el Paier in lionem /li.s uliit confirmare solent. Crcdeiitium eral
(1) Et Paterin me esl^ (2) Qui uleriiue.
codex Colb. ciim Gerni. Alii voro,

(a) Sii; poiior oppnnr.niur proxinie diciis, Non est corporalium it.iitt-
qui unum tunl qni uUrque non aliud sunl, nisi quod
,
rarum itia condiiio.
in Mart. el qui uUrque, etc. (d) Apuil Par. desideraiur particiila duin. .Mnj Bad.
(b) Er. Lips. ei Par. qua. Magis pUicuit qux cum CtEr. subsislens. Melins alii libri, SM6s!;i(<-;i/!'s, siipjile.-
Bad. ei niss. iiunrum in vetusiioribus mox cxsiat
tilriiiSijUL' -
lioc esl, dum liiin ali:i naliir.i cst cins qwi
posccial , non poposceral. seciiiiiliim peneraiione;.. , seii qua geuiior esi, sulisis-
lil, ei ojiii (jui subsisiii secui.duiii iiallviiaiem, seu
(() Bad. 01 Er. sjh-nuH-; niinus benc, ciim h;tc qua iKilus.
PiTROL. X 8
13S S.\NCTI HILMIII EPISCOPI 236
Qul planlal ei qiii rigai quadiim qualitate tt non in natura habere lilum
anima et cor uniim ; et , ^ ,
uiiinii sunl; «(, Ut niniies iiiium bini, nicnt lu, l>aler, quam in riilule ac uuilule naturo! poneudiim confir-
et ego in le coulendit uiium esse,l\(leUs i/uiiiiat Paiilus, uti tuhfiril per Chriilum el in Oiriito
in iiic, :
dem per unam unius /i«ifi HfllMiain, p/an/uii/fiii vero rreala et rcrouciliala etie ommt ; tt id quidem ila,
et riganlem, quutenus uno baplitmo unii T<'t effeiii ut tn eo recoucilinnie ruonriiiH Pater. Demum in
uniui eiiam reqeueruiiuiiis tint mininri: demum im- quo plenilndo dirmilalis corporntiler 213» '"^ **^>
perile omnino thritlum dictnrum [Mtte ut unuin vere et lubslanlialiler habilal , non poiril non kabtre
ununi iisvlain volunlalit concor- quod Dfut eil, el perindeunustllaim co Ikut.itavero

sint, pro ut Veliiil,
diam luw precart vutiiisiei. lliuc iiu» ralionc, Chritto in hitommbui tiliicum Palre unitatan natHralem de-
medianU, unum cum Palre ualuraliler limus expli- monitrat ulparileradttrualpertonaruindiilincuonem.
cat: idque defendit nobit prccnturi tum pcr wlernnm i. Epiicoputet iHiis debet •»« et doctut. Cur Fpiseo-
gloriam, quu honorein ipit a l'alre ditlum accipimus, pus et bonus et doctui este debeat. Prmidit Paulut (ore ,
lum per Iruamationis mysletiuiu, quo propriam car- quibus teneretur Epitcopui coutradicere. — Bcatiis
nis notiree naluinrn tfiinei arciitsime sibi copulatam, ,i|m$(o)us P.iiilus fornuim consiiluendi Episropi
tum inaximeper Eucharistiw tacrameutum, quoveram liiigens (1) (a), et pbne noviini tcclcsiu! hominem
illius cariwin ac tangiiiiicm suiniiiius. Neque hic la- g prxccpiis suis condens, hanc veluli summam (6) con-
celur incredibilis hivri-iicorum cnlumniti, vulijO jacti- summauriim in eo virtuium esso liocuii dicens : Ob-
lanlium Pulreiu et Filium ab iis di^cordes affirmari, tinentem secnndum duetrinam fidei terbum , ui poient
qiii nudam illiiiu vulunialis concordiam non recipiuiu. sil exhortari ad doclrinam sanam , et eontradicente$
Drinceps naturalem utrmtque wiiiiiiem plaribus de- rcvincere. Sunt enim mitlti (r) et non lubdili, vamloqui
monslrat . Priiuo ,
qiiia Spirilus tanclus ,
cum a et teductores {Tit. i , 9). Ila cniin qux propri» disci-
Paire procedal, a Filio taiiien ct iniltilur et accipu; pliiix ac morum suni , ad sacerdotii nieritvin utiKa
et hoc quidem, qiiia ipsius .siiiil oinnifl qiia; Patris esse significat , si etiiim hxc quu: ad doccnd» ac
sunt. Secuniio ,
quia Ptilris et Filii ila uuus est iueni{.e fidei s<'ientiam necessaria sunl , inier reiii|ua
Spirilus, ut Spirilus Christi habilel in nobis, cum non dccrunt , quia iion sl:ilim boni aique utllis tacer-
in nobis est Spiritus Det. Tertio, quia line auatlie- dolis csi, aut uniummodo innocenter agere, aul
tnnte sunl, qui Christo cultam exhibeant ; cum in tanliimmodo scienler pra^dicare : cunt et inno-
maledicio sit reltgio creaturee. Quarto, quia in Spi- cens sibi taiituin pronclat, nisi doctus sit ; el
rilu Dei loquitur, qui Jcsum «so ii«i'e Dbminum doctiis sine docirinx sit auctoritate , nisl innocens
confiietur. Quinlo, qaia non nomine solo, sed nalitra sit. Noii enini apostolicus sermo probitaiis hoiies-
DominHiJi enm este credidit Apostolus, qui spiritalia q taiis(|iic prxcepiis linniinem laotum saiculo confor-
Eectesix doua ob Spiriius unitatcm modo Pain, m:it ad vitani , neqiie rursum per doetrln» scientiam
modo Domino attribuit. Sexlo, quia vere Domiuus scribam Synagogae institiiit ad legem : sed perfec-
eit, qui unus est : aut certe «i Christut unus Dominus tum Beclesiap principeni perfeclis maxiniaruin virtJi-
non sil Deus, quia Deus hii«s esl ; Pater piiri jure iiim hoitis li) iiisliiuii , ut et viia ejus orneiur docen-
negaitdus erit Dominus. Seplimo, quia non modo do , cl doclrina vivendo. Denique ipsum illum , ad
Dominui, sed ei Ucus siiper oinnia nuncupalur. quem ei senno erat , Tiluni (d) isiiusmodi decieio
Ociavo, quia licet Itoe, Dtus cx quo oinnia , et consiinimandae nligionis instruxit : In omiiibtii to
Dominiiv per quem oiiiiii:i, persoiiaruni ilisiiuciionem ipsum bonorum faclorum prcebens exemplum docentem
sonel, elpcienliw lanwu, rirluiis ac nnturw signifual cuin reneraiionc terbuin saititni, irreprehenubile ; utad-
unitnteiii , adto iit ulias etiam de Chrislo dicat Apo- veTittriui revereaiur, nihil habent turpe aut malum de
stolus, i'\ ipso ct p«r ip'Uin ei in ipso esê ontiiia. nubii diceie (Tit. ii , 7, 8) Non ignofavit docKir hic
Notw. quia cum vilam larqialur wlerntiui proplerea genliiini , ei , ex conscieniia loqiieiuis alq.ie li;:t'i
quod ipsuin signavil Paler ; necesse est sil sigHOCU- taniis in se Chrisli , Ecclesiaj eleeius m nglster,
tuin illius tiiiiii» ac plenum, cujits in se otiiuem ex- inorliidi cliiquiigrassatiiraessc coniJjjia, et udver-
suiil b;iiiilaleiii verl>oruin lideliuni

Ji'S.e>itnraiii doo
plicel formum, ouinem viitut>m conlineal. Ila rcro j)
d.eimo ^<iiiuein explicut Palii» (orniam, ul eum iii trina' |icsl ror.i'corrupiioiieiii, qux inipia; iiiiolliijcn-
m qua Deu (rqualis sil, Apottolut pitv- li« su.o(i) lueni usipiead ipsain sodeiii aiiinia! do-
idriua Dei,
dicel. ll-ide,iiiio, (/«ifl 11111190 est Dei iitvisibilit, priiiu- ineigeiis .
|>roliiiulii soriioret inalo. Ex his onini ail :
dtque nec visibiiis, nec corporeus, nec fiititui. Neque Quorum snmo ut caitcer lerpii (II Tim. II, 17), laienli
voiest dici Itaiic imaijiitis lalionem in ihvisibili seinpor subiopentiqiie coiiugio sanilatem (3) (/) jicr
(\)Figeul. (5) Pervernv.

(i) liisiruit.
(it) Rad. ci Kr. ciim codice bas. Vat. ac receiilio- (e'i .Apud Lips. el Par. lucein. Reclui» iu niss. /«
qiiod prima liuiilo plaeiieral. <vm |>ro qua voco apud Bad el tr. pomimn «iH
IHJ Ciilb fujiui .
.
(b) Mss. Val. bas. ol Marl. fi)(iiUiiim<iii(i(iriiHi

Usi. Vat. bis cl Cani. perveruK. Marl. Corii.
(cj 1'arliculaiii « hic t-l iiilia cxpuii>,il KraMiiius, (f)
Uelinciidiini oiiiiii-
qjauivi!) vx^leiapud. Uad. n -o iiuii In uiunibus niss. alil.|iiit cum cdil. B.id. |><fr»Wiiiir
no pirioKH qiiod osl Colb. alioruniquo qiumpiu-
iii 111 grj-co texlu. ,
(d) Val. k»». cudex , iiiiMimuili ilic<o. riuiii probx- iiolK ni»*.
257 DE TBINITATE LIBER VIII. 23S
v;ifa> menfis inficiens. 01) qnod sani sermonis in A diffcrenlis a Palre naliir* , eodem prtdioationis
FJpi^-copo Toluit nsse doclriiiam , fidei conscieriiiam , nnslrse cursu docereinus : iia ut iiec siiigiilarem
214 '^' esliorialioiium snieniinm , advcrsum impias Deoni fi Jes EccIesi,T^ , nec duos deos proflieretiir
ci mendares H vesanas cciiitradictiones (a) oblincD- cuni 215 "ec naiiviias Dei solitarium Deum sine-
li m. Miilii epim sunt, iiui siiiiujantes Gdem nim sub- ret, iiec nativitas perfecia diversarum naHirarum
diti sunt (idei , sibiqiie fldeii) ipsi polius ."onsiiiiiunt, ncmina in diis duobus admiiteret. Duplei autem no-
qiiain accipiunt, sensu hiinianx innnltitis inflîti, bis in refeilendis eoruni vaniloquii* cura eti, ut pi-l-
diiniiinx voluni sapiuiii, eliioluiit saijere quas vcra mu«i qiix suiit saiicia ei perfecla ei sana doceamns,
f unt : cuai «apieoiix bxc veriias sit , ea interdum neqiie sermo nosicr per dcflexus qnosdam aiquc
sapere qiue Doiis. Sequilur veru hanc vnlunlaiis sa- anfractiisoberrans.et ex deviis aiqueerrailcis cu-
pientiani (i) sermostiiliiiix : quia neccsse esl quod niculisemergens, veriiaieni qii3>rat poiius qujm os-
stulte sapitur, sluiie ct pnBdicetur. Jam vcro slulta tcndat . tum deiiide iii qu% ab illis inanium ac ralla-
pruidicatio qiMiituin malum csl audienliuni, cuni .se- ciimisenteniiarum arguliis ad specinm veri blandien-
duciiiiiur in semeiiliam slultitix tub opiniooe salis apianiur, ea ipsa conscieniise omriium ridicul^
pieiiiiac? Ei idcirco Apostolus hunc de his ordinem esse et inepin pandamus. Non enim sufficlt nobis
icnuit diceiis : Siiiii enim niulti el non tubditi , vaiiilo- B dociiisse qux pia sant, nisi piissima ca esse per id iii-
17111 ft teduciofet. Coniradicendum itaque est , ct im- lelligantur, dum qua; impia cunlrefellunlur.
pielaii inîulenii, ei insoleiitia> vaniloqux , et vanilo- 5. Htrreiici plu:^ iiu .nd-Mt eura: cif,'Ua iiuinuaiida
quio seduuunti : et (ontradicenJuin per ducirin:c sj- qnam Caiholici ad oera. Interrogaliones ,uibus sinipli-
nitaieiii, per fidei veritatem, per verboniin sinceri- cium fidei insidinniur .
— Ut vero bnnis ei prudenti-
laieiii ; ut ct (r) sinceriias veritatis sii , et veriias biis viris itaturiE ;ic studii est , 'olos sa ad be.i;x spel
tanitaiis. alicujus obiiiieiiilara vel reui vel ttinp.js ;ir<ppjnre,
2. Hoc UmiiMtsibiobveniuesentit Hilanut Quidjam ne in aliiiuo niiiior .-iit eispeciaiione procinctiis ; iia
eainre per (ecerit. Quani tiam coiilra htEreiicos leneiit. istis hncreiicc fuiore aineiitibiis solIiciladiriisn!axini.e
<— Ac mihi quidem ca nunc connnomorandx hujiis est , loto advcrsijs f.ise I.dei veriiaiem impietaiia snat!
senicniia: aposiolic:c fuit causa ,

quia lioinines inente ingenio bbor.ire : ut adversus eos ,
qui reiijîasi sunt
pcrvcrsi, el prufessione rillaces, et spe innnes, ei (d) vincant essft irreligiosi; ef uii.a spein vitie nos-
sennono viperei , coniradicendi nobis necessitatem ira: vitae siioe desjieratione potiores slnt ; et piijs im-
imponniii : diiro letlialcsductrina>i, el morliidasin- pendant ciigii3tinr.;s aii fa.s;i , ouaiD nos dociriiia
iclligenlias, elcorrupias voliinintes, siinplicit:ili au- (e) apiamus(l) ai! vera. Piis enim iid,;i rostrje profcs-
di«niiuni pef spccicm reliti mi» insinnaul ; id apud C sionibus Itas impix perfiJi.x suse contradiciiones cla-
eot praelermissa apostolicx- prasdicationibus sinccri- boravcrunt, ut priinu;n requiraiu, utriiiTine nobis in
laie îgontes, ne l>ater paicr rit , ue Filius filiiis fide Deus unus sii ; deinde subjiciani , an e*iam
sil, ne Dcus Jiuis sil, ne lidcs liii s si(. Quorum vc- Chrislus Deiis •t; posiremo, aii Pater major s;tFi-
s.inis mendaciis reuiieiites usque 00 jniii sermoneni iio : ut c.ufa aiidierjni in profession.- Dâni unuin ,
responsionis nustrje ictendiin::s, ut cum (Ltb. iv) titantur ea ad id , neChnstus Dcus sit. Non enim de
Deiim et Doum , et (£16. v) veruiu Deum in vero Filio qiiaerunt, an Detissit ; sed id iantujn vnlunt,
Dco deinoni>iraj>seiiius e.x lcge ; tutn deinde {Lib. vi) deClirisio(^ intemigaiido, neiiiius sii ; ui sinip:;-
perfeciain ac venni unigeiiiii (>ei naiiviiatem cx cis fidei hominem captantes , per iiniijs cuni Dei li
cvai)gtilici& .Mqite aposiolicis Joctriitis osiendercinus; dein a Chrisli Dei cnnfessinne dcpellani, duin j;im
postoeitio (Lib. vii) ut vcruni !)juiii Dei filium et iii- «11.1 unus Deus sit, si sii Deiis confilendus ct Clirisliis.
(4) Optamas.
(fl) Iii viilgiiiis, V.i. vetnsiissiraismss.
ofr«»tentm. it. Ar
coiit. Ar. p 529. aiteos per fonim circttmcupaare
Vat. has. C<'ll>. Cam. ab au'.i<!>ia roacu ,
u! ei Curi!. stc niodo puc!l:im ir.ierrog.irc . Ao is
qtii e.st, iwif ej^
quuriiiii consei)f!i5 inasiins; debfi esse acioritalis itieiitem ex von exi$lenie fecit an e.tifie>!tem .
ft;r. ,110-
prateriiiiiis ohiinenifm brippie p:.lnia;n ut ea oinfii-
. domuiierenias srisciuri : An li^thai fiiluii
:
imle
ruiii doctrina sil, qu:e vincal ac revMicat contracii-
j,
qaam parere>. sed sicui non kabebas, ua a"l)ei
"
Mius '
cenies. <'.iji lectioni f:ivet illiid ;r'jin. !9 iib. xu. ii'^< *^ non erat antfaitam oiaagretur.
eaii: i!i P;i>iore scienliam iiilari:)-; -'.tvfxi qH;e sa>.ruii (e) Cui'i.Tii prob.u notap, mss. avttnnus.
sapic.iSum sf ipiiliam siiper.:l ui qnaiita iiuniil , {fi Val. I..1S. ms. inierrogare. Sic rcd J<uida Jiita
: ,
(ia'c
TertinioivmiirinnhiLmanar<Lmquediicre:'->eS(,,tanlciKUTa ptirasis ned merrogmiio de Cknsio taiUuin
id m-
:
lerrena sixtdia ra<io cakttit [ ir. Christi p;isloribus) luni ne fHius til. Cliiisluni Dduin aperH' le^.;
excedat. eiiimescelianl eti;iiii teiiiron? .î.jûsiiiji ue
Ariaiii w
>is i 1
(b) LurHm sdlicel, qni nihil voiunt ytrm csse coMin Maiim. c. 16 , dieeoiis, feus ei,i et
filius.piud
nisi qii..»d sapinnt seu quiid huraana ralioiie coropre- el vot vuUts, Oais esl ei SfKiui sancids.
,
eld non vhIus
beMddiit ; qu;e volontatis sapientia loio lib. tu fuse tiimque eiiruin Seriiio , iiiiem n feUenjiMsa s-îfffliijt
coiif:il;i!ijr. al> h\> verbis inciperet , Dor..iiius uou,r iestis Ciiri/.
(c) Er Lips. ri IVir. smiitm veriicth. i>isD,'iisimiqemiiis, etc, (iu-îlani rtfluintioneri
steo?-
(d) Veiiis ciileii Ciilb. et uno-i S'>rl)on. ad mariji- ditiir- korum p-â:c.-detiii dispulaiianx i:..'!i- rii^^f^t^rrdone
116)0 , nindfcnnles se irreiigiori. Bf;' tiiis in aliis , vin- respoiiiteii,qni ciim DoiKinMnnosirumJestiiii Chivvnt
cant e»»e irrcliflios», hoc esi Tiiic:^ i. "'iipiftalis sludio. fetentur quUem , Deim fc. Adewt-ia *'fir5-ti diy;,',i^
• ianc Ariaiicnjiii iii
iiidineui ac vafiitiem
dissci;'iii"=n-':< E-tr, ii:oresi
describcRs AiiunLiSius, Or.

solliri-
2
taieiQ «aiituw ex o!>liqiio p-jtabant.
oinniuni fidetiuui tii5is.a ipaia« &deo.
Jt t vm U' nniluis
m Sancti uilarii episcoh tm
Jain vori) hic (iiiniil.\ sscciilaris iiigcnii sulililitnle A iibis h ic noinini ic) nnsiii p:(iressioiiibiis i>l.iciiii os-
coiilciiiluiit , ciiiii Jiciiiit ,
(u) Si uiiiis osi , i|iiisi|nis londi, (|iii ciiin riei|iicii'cr liJci ac spoi iiosiri- D-niii
illM alius vijcljiiiiresû, jain noneril. QuoiJ si .ilins iiiiiiMi iiitimassoi, iit sacrainoniuin iiniii:^ Doi so 217
<.'sl,j:iin uniis hic non erit : cuin nntur.i unn sin:it, i|iioqiic Deo profosso prolijtoi|iie llnoarol disiit : fi/o
ut ubi :ilius csi , ibi uiius sit : (I ) (b) aiil 216 "'>' ^" >/ Piiieriinnm «iimiu ; ol, Siiciiisme, tciiiiit l'atrtin
uiius, ubi alius bii. Deliinc cuin nicililntcin crcdeiitis niciim : et, Qiii tii' vidit , lidu ct l'nirci;t : ei, l'ul«r,
atqiic audieiilis, artc subiloix liiijni :isserli"nis clu- •ini in nie iitnnel , riist [luit optra m i : dl, Otdit«
scriiit, lum ii! (c) apljiil, quod lamquani jmi facilio- milii ,
qiiiii Vater in mc , et cijo in Palre : iin auieiH
rc viaobtiiic.int , iii Di'us Clirisius cx noniiiic piitiui x<el jirnpier opera ifisa eredile (Joan. x , 50; liv, 7;
qiiainex iiatiir:i sii ;
qnia gcoerale hoc iii eo noinen Ihid 9, 10, (1 , li). Naiiviiaicinsnani in iKiiniiie
in nullo cain qu.v vcra sola csl, iinius Hci fidcni pniris eipressit, (I) cognosii Paireni iii sc cogniio
,
(lcstriial : ct per lioc 1'jtcr filio nnjnr sit , quia dilTc- (li)cel. Unilalein iiaturx rjtctiir, cum Pater iii se vito
r.Mitc iiatiira , cuiii non iiisi Deus iinus csl , ninjor vidotiir. liisep.irabileoi se a Palre tostalur, ouni in
Paicrbii proprielate nalurx; sii qoc liic iiUiicnpalus inanentc {g) in se niaii«t Pntre. Fidut:iiim roiiscicu-
lilitis, ct crcaiio e\ Dei voIuiii:itc siihsisleiis, quia ct i'\s: (cnci, ruin liis dlciis !iiis crcdi pnsluUt <!ii ope-
iiiinor Paire sil; ciDeus non sil ,
quia Dcus iiniis B raiione viriiiiis. Alqiie ifa in liac perfeclas iiativiiatig
Doum alinin csse non palitur, ei qni niiiior est, iie- beniissiiiia lidc, viiinm oinne , ct duum deorum, et
cessccst ul naliir:c abeo, qui se esl m:ijiir, alicnri' Doi sioguliris c.\stin;;iiilttr : cuin qm uiinin sunl,
sil. Et bi quidom qiiam ridiculi in eo suiit, prxscri- 10 II si( iinus; eltini non uinis csl, non lanien ab co
beiitos Deo, cuni (d) nsscruiil, cx uno iiasci niliil qui esl , Ita cx alii|im dilTerat , ut ulerqiie non uniiiu
posse , (|uia univcrsaruni roruin ex dnoruin coiijuiic- sini.
lione naiiviias est ; Deuiii aulein indcmuiabilera 5. Eco ET r.vTER r.vuu si;uu>, espoiiuiU ile wnitate
nullam ex se naiiviiatcm triluicic possc n:isceiiti; comeiistis; qnibus ariinnmlis. — Hiec igitur qiiia
quia nec accessinni id quod noii <lemul3lur ubnoxiuin h.oroiici negarc nnn pnssnnl, qiiippe ciini sint tara
sit, nec soliiarii atquc unius nntnra iil iii sc lialMint alisoliile dicts aiqiic iniellecln, (.im<si etiiltissiino
conditioiiis , ut gencrot. iiiipioialis sux ineiidMio (/i) neg.mda eorrunipunl.

i. Fides calhulica haclciiiis asserta et teiisu commn- Id ciiim quoJ :iit ; Kgo el Pnltr vnym sumus {Joau. x,
7ii ct Domini diitis coiifirmalnr. — Nns aiilcin evaii 50), ioiit:iiit ad un:iiiiiniiatis refcrre ronseiisuin ; ut
golicam atqiic aposlolicaui rnlcni do<:trinis spiritali- vulnninlis iii his iinilas sil, noii natonp, id rsl, ul
busassccuti, clbeal.-B a-teriiiiîiis speni in Patriset non pcr id qiiod (i) sunt, scd p«r id qiiod idein vo-
Filii confessinnc scctanics, deinonsiralo Dei el Dei C l"ni, unum sinl. Ei illinl, qnod est in .\ciibus Ap<v
ex lege sacianienio, iioqiie unins Dci fidcinexceden stiiloriiin (;'), hiiic delonsinni sux apldnt : Uuliitvî-
lcs, noquc iiofl cl Deum Cliristum prxdicantes nis iiiilcm credenliuiH entt {k) nnima et cor uHum {Act.
huiic cx Evaiigeliis responsioiiisordiiieni snmpsimus, IV, 5:2); ut niiiinarum ei cordiiim div<»rsiias, in cor
iit veraiii exDeopalre naiiyit:iicin iinigoniti Dci dn- uiiiini alqiic ftnimnin ptr convenioiUiniii ejiisdom
ceremiis ; qnia per cani el Deus verus essel , iieque a V(iliiiiiatis({) uniias sit. Vel illud, <|tii>d adCuiiu-
naiiirn unius Doi vci i cssei iilieiins ; nc sic neqiie lliios scribiliir : Qui plantal iittlem, ct qui rigai, unum
Dfiiis negnri posset , neque ipsc nlius Deus dici quia «101/ (I Cor. III, 8) : ul non dilTereiile nrmisierio ad
;
ct Deum {fiipplc, cysc)iiaiiviias prcstarel, et iiatura salulcm 01 in ejusdcm sacrnnienii proferiuin, voluii-
in eo uniusDei cx Dco, euiii iu Deuin alicrum non lalis sii tinitas in duobus. Vcl id, i|nod Dnmiuns sa-
scpararol. Ei qunmqunm nd id nos cooinrjnis iniel- lulcm crcdiiuraruin iii sc gcMtiuin a P.itre postiiUns,
Iigenii;v .seiisiis iiiipellHnn ne in nnuir.i e:idoni na- pro his aulein rogo umlum, $ed
; ait : i\oii et pro hi$
luraruin nomin:rconvcnirciit, el non uiiuin esseni, qut crediliui $mt per verbumeorum in iiie, ui omiif.s(iii)
qiiibiis id qiiod suni nnn dilforrel in geiiere : tanien tiiitiiii siiit iiml, (II, Pater,inmt, et egoiu tt, u< et ipsi
(\) Auiibi tii uiius ,

t(*i aliussit. Dciiide, etc. Paulo p.>sl, iiimid tanijiiimijam faciliorem tiam obiiiieant
(n) lii mss. M:iilin. Ositinut. D denl verbis t'j/o et Paler unum siimiis, allera
:
sc-
(b) Mss. aitt rbi til unus ubiuliuttit. quci.tibus
, : Jii tcitis »ie, tcitit et Pairfin, etc.
(r) Vorbiiin np/niif cuni seipienli relativo quod Ediii, in se iiionei Pater,
,
(i/) ciucnJ.intur ei seri-
niiiiiiiini Milunii n<: |iliiios niss. Exiiiboni aiilein ciiin ptis.
riidiro liis. V.ii iln.iO.Hi. rt nnus Sorb-in. Malle- (/i) lii viilgaiis, ne;]tiido : quod piigiul runi
iitils l:iiniii ivip/ditt oosnisu, qiio
Aiiilirntius, episl. piiixiino dioii^. negnre non potsunt. Uoolius in niss
iiiino XKv, u. >. iiil SitKiiiNii >rji|vsi( t.tim oduHcrum : iioi/.im/.i, h.'C esl, <pio siil.inJc po-itiiit nog.iro.
riptriiêiil Jkdiri ob^kierttjil eniii Siihatun. cuplaii-
; (il l.i viilg.itis. idem sunl. Abovt idem :> iiiss.
lcs VI *i tibsolvriel «,mi rirft-ro/Kr leqcni fiilccre
.
(i) IMili, exceplM l'ar. huic difiHitiuni iiiir.
(i/) ll.)riiiii vnrb:i |ini|iria eisiani. I, iii. n. iJ.Oitod (A) Sio iiiss. potii.ros cuiistaiiior juxia jirociim. At
aiil.-iii E.iJoxiiiN r:i de rt lnngo ciudiiis priitiilit, ba- oJiii, Hiiiiiiii uiia: ul inox, uniiiiAiii uiiaai per iouve-
li. liir lili. ii>l,..H>l. n. 15. nh-niiiiiH.
(.) Iii \til((»iia niiKo looii nostri. Uniilani rccoiilioros
(/) iitss. umlatil, iii:ilo.
(/i r. iitii uljin cuiM, Ijveniibiis iIiioImis Ciilh.
iiisv- {in) VjI. bas. iin,. tn iiic; UHum iint. M,.\ B:ld. Oi
liK' a.Uloi.d:iiii priiiia froHto ruiijectaviuius, i|iia liaec l.r. 11/ et ipti uHum tinl. El>i iioii eisUl mmmiii iii
s. iiionii.i iiini s.iperioro rif|'iil,irelui. Noii iii:il.' la- iiiss. i.l laineii, |><'rinJo .lo si ixiUrel, iiilellovil lli-
lio*i tili:i'|iio :il>Mi|iit,( iiii..llij;Uiir, ul piiiii.i ro.sp.ni- Inilil.'-, iil liqiicl o\ lilliil. II.
i>U [)E TRIMTATE LlltER Vlil. 242
si<i( iii iioliis {Jiiitii. N\!i. iO, i\) : tit qiiia li(iniinc? A uplo dicloruiii sciisn uii(|iia ex Lis (/) eiiiciilila
i< i',inili In Doinii iii^îi pfisstini, vel ipsi iiiYiconi in coinpinpinuis : scd saiw dociriuac rorinam lciientcs,
iimim ttlnne iniliscredim accrvuni coire, iii (IikuI qu.c siucera suiit sapimus, cl pr:edicainus. Docel
uiiinii 6iini, ex iinii. Ic sit voliint >tis, cuiii et oiiiiic> eiiiin .•piisluliis cx naiuia sui;iani''otoniin essc linnc
D«i niii (lis^Mlciitilnis iiitcr se (ideliiiin uiiil:ilciii, ail G.ilal:is sciilnMis : Qmlquol eiiim
aniiiioriini inoiibus coiâni; 218''''!"'' '"^ unMiii iu Chmto bafiliiiii etlii, Lluiitum uiduiitis. .\\,:i iiit.\t
eos Csse non naliir:i cfliciat, .scd volimms. Judius najvc Giaiius, non iv.en s^rvua nfi)iic hbcr,
C. Arimioriiiii tliiltiiia. — NcS' ii iilane sa|iore, (jiii tion iiieu ma.^ciilua mque (emino ; omncs 219 '"'"
Deuni ne«cit. El cinn !-apicnli;i Clirisliis sil, iccessc Kjs aiiiim fsZi» i.i CLriito Jesu {(iul. lii. iJ, 25).
esi 01 cslra sapientiani sil, ((ui Clnisiuiii aui igno- Qiio<l unuin siiiit iii l.inia (jrntiuui, ci<iidilioiiiini,
r>t, aiii audil : uC isti, qiti tnajcsiatis Doniiiiiiin. ci scMiiim diversilatc ; numqiiid cx :ist;ciisu volniiiaiis
Re.:ein Heeitlonim, et iinigeniiuni Deum cre:niiraiii est, aiii cx sacraiiioiiii uniiate, quia liis el bjpiisiiia
Dei volunl polius es^ê quun lilium '

et cuni slultc sit oiiuni, et iinuo) Cliri>luu) induli uiiiiics suni?
tnciitiaiilur, .'iiiltiii.s lainen iii dcrciisioiie mi'ii(l:irii Qiiid crgo liic aiiimurum concurdia faciel, cuiii pcr
Bui sn)uiiiU' DiLila cnini paululum cliani iiunc e.n, id iiiinni sinl, qucd iinu Cliristo pcr naluraui uiiius
qiKU iii Oeo nairc cl iii Dco lilio csi , uniiaiis pio B l'a|>iisn)i induantur?
prieinie, et liis ijisis qniltus uiuiilur refellendi siini. 9. Qiii ]>lnntal el qui riyal natura unmn iwil. —
7. ?laturulis est /idelium per iiiifw» fidei iialuram Aiilcuiii ijui |ilaniai, el i\o\ rig.)t, uiiumsiut; iiuiii
uiiitai. Fiilfle* ex unilal» mcramenloriim snnt unuin. riuid iion pir lioc iinuin suiil, quia {(j) ipsi iii unu
— Naniqne qiiorum aiiim.i cl cor iiiiuni (a) crat, liaptisini) renali'uua iiniiis rcgenerjiiiis liaplisini
quxro ulrum pcr Gdrni Dci iinuiii erat. Uliquc dispcnsâiio siiil? iiuinquid iioii idciii :iguni? nuin-
per ndem : per cam cnim .iiiima el cor uiiuiii quid noii iii uiio uiiuiii sunt'' liaguc qui pcr icm
omninii) eral. Ei inicnogd , utnini fides uii.i ,
eanidcni unum suiil, naliira etiain uiiuni suiii, non
aiine alicra sil? Lina ccrlc , ctiain ipso Apo-inlii latitiim voluniaic : quia ei ipsi re< eadem ciTcdi
aiiciorc {tîilies. iv, i, i), uiiaiii lldcin, siculi unum suiii, (/i) ci cjusdcm rei :ili|ueeflicicniixsiiil iiiiiiisiri
Doniiniim, ci uiiiim iiaplisina, ci iiiiain Kpeni (6), ct 10. Slultiiia ie ipsa prodit, dum advenatur verila:i,
uniiiii |t<'Uiii prcdicotilc. Si ergo pcrliik-m, iii cst, Fidei piiieisa^ spesnulUi. Simplicis meritnm — I'i()-
pcr iinius liJei naiuram iiinini onincs cr.ini ;

quo- licit auicni seniper conirailidio siiilioruiii ad -iiiiti-
liiodo iinn iialiiralem in liis inlelligis unitalciii, qiii li;c dcnumsiraiioncm : quia qua,> ingciiio iiisipiciiils
per naiurain uiiius (idei uiium snni? Oinneseniinre- .101 pcrvcrsa" iiitelligeiiiL^K :idversi s veniaicm coap-
iiaii (c) eniitad innocentiain, a,l iinmorialiiiitcm, ad C t;intiir,duiiieiineonciissa et imniohilis esi, iiccessecst
cogiiitioiicm Dci, (d) ail spci lidcni. Ei si li:)'C noii nt ipi:c e diverô siiiii, et falsa iiiiclligutitiir i^l sluiiu.
possiiiii sibl esse divcrsa, qiiia ct spes una est, ct Laborantes ciiiiii liserctici rallcre ocr id (|uod diciiiiii
Dciis unus, siciili ct Doiniiius iinus csl, el b.npiisina csl : Kgo et pater uuum sumu.i {Joan. x, 50), iie iia-
regcnenitinnis uuiiin cst : $i lia'C assensu poiius lura' in bis unitas et indilTercns diviniialis subslaii-
iinuiii sniii, qiiain n aura ; liis qiinque, qui iii Ii.tc tia credereiur, sed ex dilcciione inuiiia et cx voluii-
reiiaii siiiil, unii:>tcm voliiniaiis adscribe. Si viro taiiim roiicordia unoin esseiit, exeinplum uiiilalis
regcncraii in iiiiius vitc alquc xlcroilaiis iiaiur.im isiius, ut superius dcinouslravimus, ciiain ex diciis
siiiii, pcr qiiod anima eoruin ei cor nnum esl ; ccs- domiiiicis prolulcrunt : / f omiies Uhuni i-inl, siful (u
sal iii his asseiisiis uniins, qui unuin sunt (e) iii Fater in me, el e<io in le, ul et ipsi siul in nobii (Joun.
cjusdem regcneialionc iiaiur;c. XVII, 21). Exira evangelica proniissa esl, quis:|i!is
8. Pauli in etim ivm (('iileniia. — Noii noslra lo- extra lideni eorum esi : cl iinpix inlciligeiiti.c cri-
quiiiiur, iie<|ue ad illudciidas audieniium aures cor- ineu (i) spein simplicem perdidii. ilabei ciiiiii i:oii
(<i) Iii solis cdiiis liic .iddiiur ouiiiium. D n. ii, ubi illiid pro certo potiit : Quando dicilur
(6) Ms. C' rb. alii(|uc iioiitiiilli iiic addiiiil, et unitm unum sunl, eui non dicatiir quidunum, iiiieliiijiiur una
spiritmn. subsluiiliii, uiiica li:cc csl ad l.ieuni all iluni ics|i(ir.-
{c) Aniiqiius rodex Colli. nali. sio Legimu.i, Qui plantat el qv.i rigal niiuni .siinl
:
(d) lt:i vclustiores mss. Editi vero, ad spein fidei. sed nnibo lioinines einnt, cjusdem subnantia: (iterant,
Tuiii siibjicicliaiil. el non possunt lia:c, omisso si, non diversw.
qiiod 1'sslii iii oinnilius niss. (Ii} lii ms. Cnni. iil ejusdem, miiiiis beiie qiciiu- :
vis scqualiir deindc ci:aiii iii cicieris sinl minisiri.

(e) lii inss. Val. bas. el M.irlin. Iiic adjicitur ut
diximui. Hoc cniiii tiilario nsilaium, ut in duaiius sciitcniiis
coiijunctioiie et copiilaiis non eumdeni retincai vcrki
(|'i codirc Yat. Iias. «iiieiititi.
\n Mox in vulgalis,
nuxliim. Prxferebant taiiicn edili, sunl miuislri
fidelium bei. Abcst Dei a iiiss. crimiue Bad L'r
(i) Lips. cl Par. : reniknliiius
{fl) Edili, quiaipsit iniino baptismo renaiis.... dis- et iiiss. liliid crimcn esi eurum, qiii sinipliccni rei
penmiiio sil. Kcsliluitiir cx conseiiiu iiiss ipsi re- credeiidx intelligcntiam corruni|iuni, lalsain ci iic-
unli : e\ Colbcrlino auleni ac Germ. diipensaiio sinl, quiier fubsliiiiciitcs. Tuni spem timpbceni, iil csl,
lioii t'ndc diipliccin (|iii plaiilat el qiii rigal lia-
til. spein fidei siiiiplicis ei scienlia desiiluU', de qiia in
uiiiiaiem, sacranieiiii iiiiuiriim, quia uiio lia))-
iiiîil P...al. cxiii, lil. 10, num. iî. babemus : Plut ediiu-
tismo reiiali, :ir pralerea iiistrunicna in eodeiii lem nescio quid in cogniiione, iiiiam in jide, opcris ,
tacranieiiio dispcnsando, proiiideqiic non nicram quin fides liabtt obedicmin- 'neriiuni, non liabct iiiilc.-n
vo!iiniaiisiiiiaii'ii!il:iii'ni. .\ii2iisiiiii Coll. cii.n Mixim. t-ijgiiiliV rcciMoi fiduiiai». .. Qiii ertilil, (K>ffj( ii;(/<
tiS SANCTI niLARn f PISCOM m
lam vcniam, quiin prxmium, ignorarc quod credas : A l'aire cst, (c) tl» [mr I iijus uiiiUlis rorinam, iit Fatic
quia lasxiinum siipoiidiiim fldei est, sperare quju ct Filio unum oiniies csscnt.
nescias. Ai vero uliims impltt.iiis 220 ^''""' ^- 14. Hoiior « 1'utre acccplus, el a Fitie datut cre-
aiii imcUccU non credere, aui intellifjeniiam comi- dentibut, prcetiat ut ttnum siiit. — Sed qiiia soli Palri
ptsge rredeiuli. ei Filio ex iiatun prupriuin est ut uniiin sint, qiii:(
11. Iniproprie ut unum sint de uoanimitate disiim Deus ex Deo, ei unif^rnitus ex innascibili non polest
Lhriittit. — Sed licel ipsuni iiitelligenti» sux sen- iiisi iii (irlginis su:c cssc ii.iliiva ; ita nt et in substai^»
Buin iit)pi«ias demuiet, nnn laiiicii poie.stinlelligeiiiia tia nativiiatis suae qui geiiilns est cxsi^tal, iirque
noii e«slare diclnrum DominosPairem orat, ut qui aliam ac diversam divinii:iiis naiivitas liabeat. quain
in se crcdituri sint, unum sint, et sicut ipê in Paire, ex qna profecta 221 ^*^> veriiatem : nibil nubis
ei Pater in eo est, ita omnes fn liis unmn sini. Quid ami>ipuum Dumiiins ad fidnn rellnqueiis, absoluix
hic nqoanimiiatcni, qiiid per voluiiiaiis assensum nr.itaiis hujus toto consequeiiii sennone docuii na-
anlmx et rordis unitatem introducls? tnerat nam- lUram. Id cnim sequitur : Ut et munrfnt credal, qno-
que iii verboruin copla ei proprietate, nl si voluntas ntam ru vie mi$isii {Joan. xvii, i\). Per id ergo
unum csse cos fateret, Dominus ita precarclnr : P;\- ,vu!idn$ crcditurus tU Filium a Patrc missnm csse.
tcr, siout iiosuiiiiuivolunius, iiaeillliiiniim velint,ul B quod omiies, qui crcdiluri in eiim siint, uuum in
(li) imiiin per concordiani simus omnes. Aut lorie Patrc cl Filio erunt. Et quomodo erunt, mox doce-
qul verbitm esi, signiGcaiionero verbi ignoravilT et mur : Ci ego honorem, qtiem deUisti mihi, dedi eit
i)ui veritssesi, loqui vera nescivii? et qui saplcniia {Ibid., 2i). Ei nuiic Interrogu, utrum id ipsitm sii
esl, in siulllloquio erravil? et qui-virius est, in ea honur, quod voluiiias; cum vo luiitas mo ius meiitig
ruit infinniiate, ne posseteloqui quu; vellet intelligi? sit. al vero hoitnr naturx aut spccies aut diguilaB.
Locutiis piane ille est vera et siiicera fidei evange- tionorem ergu accepium a Pairc Filius omnibus qui
licap. s.icramenla. Neqiie soliim locutus esi ad signlfi- in se credituri sunt dedii, non uiique volunt-item :
callonem, sed ciiam ad fldem dociiit, ita diceiis : Vt qux (d) si daia esset, non haberet iides prxmiuro,
omnes tmnm sinl, sieitt t« Paler in me, ei e§o in le, cum fidem nobis necessitas afDxx volunialis infrr-
«I ef [b) fpsi «fni tn notis. Pio liis nritnum precaiio rei. Accepli auteni boiioris daiio quid prolicerei,
esi, ile qulbus dicitur, Ui omnei vmm sint : lum ostcndit : llt fint unum, sicul nos unani stimut (Ib.).
deiiiJe iinilalis profectus exemplo unitaiis osiendt- Ob eam ergo causain :icceptus lionor datus csl, ut
lur, ciim ait : Sievt tn, Fater, in ine. ei ego m te, ki el oinnes unum sioi. Jam igitur uuum suni onini-s iu
tpn (inl m nobis : ui sicut Paicr in Filio et Filius iii C honore ;

quia non alius, quain qui acceptus e!>i, liu-
rare quod eredii : qui aulem jitm cot^novit, non poteti nobii dixit, Out sievl nos, id esl, ipst teeundnm natn-
id, auod eognuvil, ndepia cogniiioue non credere. ram tiiam, nossecundum iiottram. Votebal enim eos,
Hoo argunientuiii qui nulura ttrtum eranl, in hoc ipso qnod u/ikdi erunt
{n) In TulgîrK ff. i.on ut. llilarii
esse pcrfeciot.... quod nisi in ip$o siniHS, omiiino c^-se
ad verlia Clirlsli ; fiyo et l'aler unum sumus, accoiii-
non possnmtt*. Qui aittein in Den itniim ^lmus, deiii-
niodans Faustinus, cap. i, ropiosc ac sublililcr per-
ceps expliv-ât llilariiis.
seqiiilur Qui, inqiiil, luiguie sermonein dedit, nesefit
:
(d) Iti iino e mss. Vaiic., quvd si ita essei : cnrruplc.

toqiii, el iifnorMil illiim sentum ticslnmi propriis tl
Qui datani liic iieget llilarius fiilcm, i|ua;ri potest. .M
tompelentibus sernionibut expticare, el iiiefficnx fuit
cum ill:im iiifri, num., 50 iiiter Oei dona recctisent,
dicere : Ego el Paier unum voluinux r Si tanun hoc in
priibabile est etiin hoc Iock taniiini vellc ndem noti.g
loco unilatem Toiunlatis, et iion deitniis ac substantiie
afiixx voliintaiis nccessiialc nnn inferri, sed libcra
volebat iiUettigi. Kl post paiiea, Vos qnoti graiiiiiialici,
voluiitate niis credere iiuia, ut :ipertlus in ps. lxv,
tetul iic/ficaciam domimcie pronuntialioitit tuppusiti ;
itiiin. iil , (lec!:iiat , Fides aniina; el coidis offtcium

verlii demulatione iuiiplcnles eineiidnlis, el dtcilis,
etl, retqne hcec votuniatis internar. Ciii conêmiriH
hoc quod ait suMUS , volimcs ihtelligenduin esl.
loqni, duni
Aiigustinus, qunnvis ep. cnciv, »d Sixiuiii. ii. 9, ii
Obscriât deiiide luireticos |iiign.iiiiia
deiii graliiituni Dei doiium essepluriuiis deiiioiisirci,
CbriBlo negaiit voluiitaiis poncordiaii), qnia
ali;is
ei Yii:ilein alilersenticnieni corii|>i:U epi»t.ccxvii, n.
dixiTll Descendi de ccelo, non ut faciam voluniaiem
:
S!t, iii eiidcin tamcii ad Vlt:ileiti epistcla, n. 16. Iilien-
meam, ied ejui qui tiiisil me Piilris. E\ quo siilijicit. D ler lioc fatetur ^Vtmus eos, qui corde pioprio rrfauiil
qiioiiiudo inlerprelaris quod Pater el Fitius unum sunl
:
tii Domiiium , sua id facere voiuiitale ri tibeto atbiiiio.

voluiiiate, cum Patris el Filii, tecundum le, diveisie
Et llb. tle Spir. el lii. c. 31, fidem ait essc in loles-
siiii voluntates? etc.
laie, sed poieatateni non esse nisi n Deo aileiH|iie :
(b) fn excusis hic cl raox, ipsi unum tinl. Abest lib. I Ketr. n. 3, docet voluniatem u Dco quideni rfr
uiiuni coiistaiiter a inss. BC, quia inirparat vttuiitaiem , a iioliis veio, <îa i:on
(c) In insa. nl, iiun iia : forle ad iuiliBiionciii sa- fit nisi voteiuibus iiobis. Cur aulem, ait ep. cxciv n. ,
cri lextus, in quu priiiiuiii nl oinnes uiiiim lini, ac iO, ille crediit, ilte iion endot cum aiKbu idem uu
,
rursiiiii poslea, m
et ipsi siiit, iion ita. I>c liac ipsa diunl. et, si miraculum tiieorum compeclu t>al, awbo
uiiii:-lis forina Aiigusiiiius Coll. cuni M ixliiiino iiuiii. idein videiil : uliitudo esl diviiinruin lapienliiv et icien-
14 iioil dtxii, Ul ifii cl nos unum; ted, Ul i/iii sint

: tite Uei. UU'>nit|iiain llilirius nou ita ciiucle:ite quiii .>
unum iii nalura tua et in tubtlanita tua coiumdi tr- Deo, i|uid a iiobis sil dlsllngiiens, et uikiiii atinodens
qtiodain modo unili otiiiie conflali, nnil Pa-
iliinlitaie voluiilalis liboriaiem, voluiilii>''u i|;ii'| caieiius negj-
lee el Htiut et ^piMluii «anclui uiiuni piupter iiidivi- ril, guuieiius lioc necessiiaiem sonal anix:n voluiiia-
duam eantdeniqae iiatiitam. tl I. i , lOiilra eiiiiideln li». Sie porro ;irguiueiH:itiir CredeiileS lii Patro «l
;
M:iMii:iii., e. 14 : t.tiiii (rao lo/icni dixerit, Ul tiiit Ktlio iinuiit suiii pcr aliqiiul qnnd d.iiur : »li|ul iion
tiiiuiii; iiiîi (i«tii'i> (ilicudi (lijil, Ul ipii el no.s limui daiiir voluniiii «eu conM nsiis vuluul^lis : iiou ijiiiur
unum, tioc esl, u( nubncuin tini uiiuin ; seU, uut la UUUm kUlll CUU8«U«U VUt.lltUli».
242 DE TRINITATE LI6ER Vlli 246
nor d;<lu$ est ; iicqtie ob jtiuJ datus est, qnam utA^^) Eos nunc, qui inier P.ilrem et Filium volunlaiis
omnes unum ei^sent. Ei cuin per liouureni Jatum ingerunt uniiatem, Inlerrogo ulruniiic per nntur.ê
Filio, ei a Filio prxstiiiim crcdeniibus, oinnes iiniiin vcrilaiem hodie Christiis in nobis sil, an per conoor-
•iD( ; quji.'ru quoniudo Fllius diversi hcnoris a Patrc diani voluntaiisT (c) Si cnim vere Verbuni caro fac-
til, curo credcnies omnes lionor Filii .id uiiiuieiu tuin esl, ei vere nos Verbiim carnem cilio duminico
paleriii bonoris assunial 1 Ei insoli^ns 222 iiuidcm siiiiiiiiiiis; quomodo nnn nfituraliicr nianere in noiiis
blc forie bumanae S|>ei erit senno, sed nun eiii inli- exisiimandus Cbl, qui ci n:iluram carnis nosirx- jaiu
itelis : qoia qu.imvis hoc s|irr.ire leinenriuin sil, inse[iarabilein sibi linnin nalus assiinipsit, ct n:ittirain
lamen non credidi:>se irrellgiosum est (a) ciiin ideni carnis sii.i^ ad iiatiiniin (d) nclernitaiis.iiuh sacranienlo
•tque unui nobis el spei audor sil cl lidi.'i. El ile 223 o<'bis (uiiiiiiiinic.indx' carnis adinisciiii? Iia
lincquidein (b) planius et copiusius suo, ui coii{;riiii. eiiiiii oiniies uiiuiii sumus, quia et in Clirisl>> Paier
ioco iraclabimus. Interim lamen etiani ex pr.cscnti csl, el Clinslus in nobis est. Quisquis nr^n iiuturnli-
Bermoiie neque inanis, neque leineraria esse li.cc ter Palrem iii Clirisio ncgabit, iieget {>riiis non nalii-
ipcs nostra intelliginir. Per acreptuni igiiur et da- raliter [e) vel «c in Cbristo, vel Chrisuim sibi ino^sc;
lum honorera unum omnes suiit. Fidein teiico, at- quia in Clirislo Paier, et riiriiias, \a nnijis, nimm lii
que causam uniiaii^s accipio : sed nonduni .ip|ire- B liis essc nos faciunt. .Si vere igiiur cjriiPin rnrporis
liendo ntionem, quomodo daius booor unuiu oinncs nostri Cbristus assumpsil, cl vere boino ilic, (/) qui
csse perGciut. cx Maria naius fuit, Cbnslus cst , nosqiic vere sub
15. Unila» naluratis fideHum in Deo prietlalur Ver- mysterio {g) cariicm corporis giit suminHisi (oi pcr
biinearnttlione, el Euchariitia; $acramento. — Sed Do- lioc uiium erinuis, (|uia Pater in eo esi, oi ille In no
minus nibil tidelium coiiscicniixincerluinrelini|uens, bis ) ,
qiiomodo voluntaiis iiniias assontur, cuin iin-
ipsuin illum naturalis eilidvntix' docuilelTeciuin, di- luraiis pcr sacramcninm (h) proprietas, perfectu: sa-
cens, Vt tint unum, sieut no» icimni sumui, ego in Ms, craiiionluin sil uniialis.
el lu in mt ; ul tint perlecii in unum [Joan. xvii, ti el i4. VeruHi Cliristi corpui in huc Sacrameuto pcrci-
(a) Lips. c( Par. ul idetn : niale et prafttcr iidem menlo iwbii conimunicandfe carnis admiicuii, respoii-
inss. Ilic obilcr observaiiiiis siiperius verliuin fpernre dei allcri nienibio: Et nn.î vere \'«.'rIiuiM camem cit<o
<Ic spe ei exspcciaiiuiie liiiii.an:i ac iiaiiirnli dici, :it doiiiniiio sumimus. El b:iiic (|iiideni partcin ,uliii\slo-
in reliqiiis vocabiilii spei, cliain ubi dicilur humaiKV ritiin a>suiiipi:e carnis refcrii noii pusse tiqiioi :"ciiiii
spei tiTiiio, biinilnuni <|uiilriii spein, ted Dei piuniis- Clirislii^cariienisuscipiens, ii(iiiiialur.iiii(::utiiH>,na':iJ
sis nun huinana ratioiie riiliaiii signilicuri. Ilinc pri- naliiraiiidiviiianiseddiviii:inipiilius:idnaturam cariiis
niuin sperare dicilur lemerarium : ac dcinde spes non „ noslrLe adniiscueril.quaii! el siiaiii luiii laccro ca-pil.
lememrir.. *-•
Aii in Eiicliaristise s.icraineiilunaturain (..irnis iii,i: ad
(b) Sic inss. cura Bad. el Er. Al ediliones alia- divinaiii admiscet.utcarnein illamiuiiKlivinitaicron-
plemu*. jiinctam suscipieiiies, ea carne iiiediaiite, ciiin divina
(c) Arguinentuin bic dnplex in unum coiiQ:iiur Clirisii subsiaiuia qii.u cuiii {'atcrna nn.i ct cadem
,
primum exCbrisiic<>rporjiiuiiepet:iiiin,qiia iio:>uam esi, uiii:iniur: quod prouaiiduin siiscepii llil.iiins :
ille naiuram veie susccpli ; alteruin ex Eucliariîia: qui veliit leiluni et indobiiaiuiii poiiii, iius iii liuc sa-
sacraineiito. qiio veraui illiiis c:irnein vcre suininnis. cranieiito naturam carnis Chrlsii et veriiaiem, noii fl-
(d) id est,ad naturaiii divinitalis. Sic Fr.igni. II, guraiii accipere. Caniem autein Chiisti in Eiicliaris-
n.5^, ubi ail liilirius i(a iininutabilcin csse Filiiiin , lia divlniuti conjuiictain dixerit nuii soia raiionis
Ul issumptionc hominit corrupiwni pnlius gloricm
in luce illiistralus, quod scil. caro illius cuni a Vcrho
intuleril quum labem wlernilati; qiiiil corruplio iiisi
, jani inêparabilis sit, tradi nobis ncqueat siiii' illo ;
naturani hunianam , (|uid nisi diviiiaiii aierniias so- sed ct iiioius diviiii \erbi aucloriiaic, (|U!a Sbripiuni
liat? Ea hiijiis vocis polehias perspiciia est cap. ol in . csl Caro non prode.îi qutdquam, Sptrilu.^ eslqni vivi-
:
Maitli., n. i, iibi urguit li:creilcos, qui ipsaiii Ctirisli ficat : nain Spirilns votubulu diviiiilaleiii aii eo inieU
divinilaiem passain e^tu volcbanl, Ac siwlernilas na- ligi solerc, jain sajpius esi ubkervaiuin. Videiidds Cy-
turam [ragilitatii accep,ril. Cur aiilein a'ierni(alis vu- rillus Alexandriiiu^, Diai. i de 'Irinit., pag. ^07, ubi ,
C:ibuluiii usurpct :id sigiiitiianilam ilivinitalein , pla- nos ciiin Clirislo iion .sola volmiiaiuin Luii.^tcnîone
num es( ex cap. ^5, n. R. Jainab his vcrbis cliideru sed naiiira uiium esse pariter ustcuditcx sacraincnlo
fnistra tentat Seultelus pru.'clariim liilarii de Eucha- Euch;irisiiae.
ristia tesllmoniuin. Neque vero sibi consiai, dum pri- _. (f) Naliiraliicrsunius in Chri.-tu, qualonns no.^lrani
roo vult, hic kmluin esse repclilionem argiimciiti su- " carnem assiimp'>it , ul iHe naliiraliter incsi nobis ,
perioris, lioc es(, cam (aniuin denioiisirari iiniiaieiii, quando canieni illius :iccipiiiius.
qu.im pcr consuriiuin gluri:c Clirisli olitineiiius ac : (/) Pessiine apud Par. quia cx Maria : cimi sub-
laadeni, quasipnicul iiinc llilarius iiixissot Verenos : inde ri Chrislus esl , iileiii sonel at Deus esl, ut cx
VcrtiuiH carnem cibo domiiiico tumimus, h ec vei ba dc his Si hoino ilie, qui ex .Varia iiaiuscst, vae Deut esl,
:
Coena sicra inierpretatur. Certe ex aiilecedciiiibus ei sei|iiaiiir 1'aireiii cssc in eo.

coiHequeiiiibus lii|ui<l(> cou^tai. seriiiuneiii hic j.im Ig) Id esi, siib niy^ticis spcciebiis vclatain. Ne.-cio
nun esse de gloria Cliristi nobis conimiiiiicaia aed , bcultelus his vcrbis eliisisse viin
(|iio:iiodo se piilet
de Eiichariîx sacranieniu ciini huc binieinbri ,ir- : siiperiuruin Vere nos Verbuin carncm cibo domiuico
,
gumentu comprobeiur Ciiristiiin verc et nauinililer suminut. sub myslerio advcisatiir Ec-
(jiiid eniiii iiiud
esse in nobis, quia scii. et iii liicarnalionis inyslerio clesi.c, i|u:cniimi|uam in lioc sa<ranicnto nianiles-
caro iio>lra esl iii eu, el iii Eucliari!>tia; sacramenlo tain Chri>ii carncin credldii? Quid vero juval Sculle-
carii illius cst in nubis. El sicut piiinu illi ineiniiro , tiim, quiid ita pra'dicalur sub niyslerio, ut lauien vere
Si tere Veibumcarofuclum esl, iesponilctlixcprn|iO- curnem corporis Cliri.sti SUinanius? îuid est rur lani
siiio : Qui el uuiurom curnis nontra- jam insepuriibilem sulliritc llilarius '.upia, bic, iiifra illiid vere iiicolcul?
tlbi liomo nulus assuwpm; it:i et siih^-equens illa . Lt (h) thec inctiiiis dicta i>ic ticct explicaic cuin iia- ;
Huiurum cariiit tua ad nuiurum aurniluiis iub sacra- tiiralis proprielas curui:: luin a iiobis .susccpltc pursa-
•517 SV^CTI IIIL4nil EPISCOPI 218
[limws.— Noii cstliiiiiiuiiu aniscciili seiisu iii l><-i rc- A clo.). Si voliimalis lunliiiii unitalciii inlcllini vcljci:
biis Ioi|iieniluni (V. lib. iv, n. t<l) : neqiic (ii) pcr vio- ciir giaduni queiiidain aiquo ordineiii consuninianda:
leiitam (\) ai(|iic iiiipnnleniein praHlicaiioneni ; cce- uiiiiatis exposuit : nisi iit ciini illo iii Paire per nalu-
lestiiini (liciuniin saiiiiiiii, alifiKC ;iiqiie iinpiu' inicl- rani divinit.iii; cgsct; nusconira iii oo per (e) corpo-
ligeiiii.i: etiurqiieiiJ.i (6) pervcrsitas esi. Qiixscripia ralcni cjiis naliviiaicm, ci ille rursum iii noliis per
£uiit lc;.'aiiius, ei qii;t> legcriiiiti-. iiiielligaiims : ct luin s.K'raiiici't'iriiiii iiicsse inysterinin crcdere4ur : ac sic
pcrrccu- (idi-i otlicio ruiigciiiur. Iic iiaiiirali eniin in pcrlecui pcr Mcdiuturcin uiiiias doceretur, cimi noliis
iioliis Clirisii vcriiaic qu.i: iliciiuus, iiisi ab eoilidici- iii sc inanciilibus ipso inaiicrcl iii Pairc, etinPatre
inus, slullc :ili|ue impie diciinu^. Ip^c cnliii ail, Caro inanciis iiiancrcl in noliis ; et ila ad uiiilaieni Pairis
mea vni: cil esca, el sanQuii meus verc t.sl polut. Qui proliccrcinus, (pcuni quiiii eo naiuraliler sccundum
e>lil airnein meam , el bibil saiigiiinein meuin , in me naiuiiaicni ini'si, nos quoquc iii co iiaiuriiliicr iues-
miiiiel, el ego in eo {Joan. vi, 5(i, !>7). Iic vcriiatc senius, ipsu iii nobis naiiir;iliicr pcrmanenie?
i.';iriiis ct s;iiiguiiiis iiun rciictns csl .iiiilii);eiidi liicus. IG. Lniiat hac quam nalurtilis. Vuiias Filii cuin
Niiiic eiiiin ci (f) ipsins Uoniini iimrcssiune , cl lidc Paire. — Qnain auteni iiaturalis in noliis liapc uiiiias
iioslr;i vere caro cî, ct vcic sanguis csl. El lia-'c ac- sii, ipse it I leslaliis csl : Qui edil cnrnem meam , et
ccpia aique liaiista itl criiciiini , 224 <' '^^ "os in B bibil sanguinem meum, inme manet, et eijo in eo iJoan.
Cliiisto, ct Ciiristiis iii iiobis sil. Annc hoc vcriias VI, ^7). Noii eiiiiii qiiis in eo erit, nisi in quo ipso fuc-
nuii est? C>'iiliiigat plaiie lns venini iinn essc ,
qui ril : cjus laiitiiin (2) iii scassuinpiam liabengcamein,
Cliiisiuni Jcsiim vcruin cssc Deiiin dencgant. Estcr- qiii giiam giinipscrit. Perfccioi autcni hiijus imilalis
gn in nubis ipse p<'r c;irnc(n, et sumiis in eo : dum 225 sacraineiiluni (<;) supcrius j.iin docucrai, di-
(d) sccuin lioc, quud nos sumus, in Deo est. cen& : Sicui niitii me vivens Paler, «I eô tivo pa Pa-
1 >. Perfecia nobis, Clirislo medianle, cum Deo uiit- Irem : et qui îanducaverii meam car»em, el ipie «ivel
(iis. — Quaiii autcni iii eo pcr sacranicniuii) coinniuni- per me {Ibid. 58). Vivil ergo per Palreni : ei qno
cat« caniis ei sangiiinis sinius, ipse ieslainr dicens, niodo pcr Paircin vivit, codcmmodu nos per carnem
El liic miindus inejnm non tidel; vos aulein nie videbi- cjus (5) viviinus. Oinnis enim coiiiparatio ad inielli-
lis , iiuoniim egu vivo, et tos vivelis; quonium ego in gciiiia: (orinam pra.$uiniiur : ut iJ , de quo agitur ,
Puire nico, et voa in me, et cgo in vobii (Joan. .xiv, 19, setuiidum proposiium exemplum (4) assequamur.
(i) Aigue tiniiudemem. (4) Prius Icgclialur , aisequalur. lieclius codci

h) Ipte. Vcruiiensi», asseijunmur.
(5; Vitiemu;.
crameniuni Incnrnatiunis tuin nobis cnnimunicatx ,

( (c) Id est, per cnrpus quod cx Maria nascendo sus-
per saT.iiiieiilnni Eudiaristi.u sii sacriincninm ct , cepil ex nobis. Deimlc anli-in per laeramentorum myi-
vincnluni pcrfecl;»' uniiaiis nostr;c priniuin ac pcr se (enum Eucharisiianidesign.iri plaiiiiin e^t, ulcoiisian
cuni ChriNlo, eo aiiicin inedianie cuin Palre. ter prosequatur lliiarius suum bimembra argumeii-
(u) NoiiiiiiHi niss. fcr viulentinm : el diiiide, atque tuin.
mimdenlein : qund cliaiii prx-rcriint exciisi, siibse- (f)
Hoc sibi vnli : cum in Chrisio, qiii inP.itre na-
qiicntibus ita pertiirliaic cx|iressis , nl vocabuliiin tiirililer iiiesl sccundum nativitaicm xlernani, iios
ali,'nw refeialiir ad sanilali. Hic siigillaniiir h;ereticl pariier iiiesscnius p>>r susce|ilam ab 6') carncin nos-
qui cirorc;^ S'ios ;iul liinnan s ratninciilis aui delurtis eoilem ipso Ciiristo rursuin in iiobis nalurali-
lr;iiii,
ad )>! ita Scripinris lucri con.nntur. lcr iicrniaiiente pcr impertita carnis cl s.inguinis siii
{bi Soiiis cudcx Vat. bas. diveriitas : malc. Pemcr- Sacranieiila.

silas nppunitiir «utiilaii. Qiii exeiiiplar Carniiicnse ((/) Cniii locns siibjeclns Evaiigclio inferior sit
in
cnicndavit , bic ad iiiaigiii<'in adscripsii, Per loluni proxiiiic all :i<o cx Jo:iii. vi, noii hujns respectu , sed
lioc ciipilulum Corporis el Sanguinis dominici veiiiaiein rcspeclu ex Joan. xiv, 19, liic sup<>riur iinii-
alicriiis
exsequiiur. Al vcro tiun cx scripinra si'cuiid;e illius ciipalur rcsiituimus vivui Paier
Miix e iiis';. pro ,
ni:iiius, tumex anliqiioodiLC alia- Flnriarensis, nunc tircMs. TuincfidexV.it. b;»i el ego vivo iiropler /'<(-
Ciilbcrtin:i> bibliothec:e,ni>l. t l94(qiii insepiein prio- irein. Dciiide in Joaniiis cxeiiipl.iribus grTcis ct la-
rilius libns ila ad hdeni Cartiiiioiisis cxiirc^-snsest. ut tinis iiunc rircuinlerlur, et qui maiiduciit m». nnn, et
onmcs ac solas lccliiiics pr;vfiial, (\iw iii illu secun- qiii inaiidiicaverit cariii'in meam- (jiiibns subjicilnr iii
dis ciiris adjcct;»' snnl) . facile prnh:ilur pra>diciuiii ms. Marlin. el ipie vivil in me, niiii. ct iine virel per
,
'
ins. iinic aiimis 700, fiiissc cineiidaliiiii. we. Qiiixl ex liuc Evaiigclii loco cunlicil llilarius
(r) Qiii.l cst ipsius Doinint projessione, nisi ipsismct Siicraiiiciiiarii prubc expi>n>laiil veliin. Sic cnim r:i-
Chrisli vcrbi^? Qnl\ de;iiclc el fide nostra. iiisi cx liilc liocinaiiir lla Clirislns vivit per P.nrcm
: accepta
Fcclcsiic, l)oiiii<ii vcilia oi souaiii iiiiclligcnlis? Ex illiiis iiatiira, sicut iiosvivimus pir l'liris(iiiri acccpla
qiio liqiicl llilariuiii sciisiisc liilciii nnsiian) Dei vcr- ipsins carne. Tiini sumil qii.isi rein niagis nolain, de
liis iiinili dcberc, Dci ;iiiiciii xeiba e« fidc l'cclesi;n qua ininime cuoteiidcrinl .\ri:iiii aiqui vivimus por :
cxplic.iiiila; aique cx ulruquc il!i> capilc coiiflrmari , Christnm natnrum illiiis carnis adcpti ; adco ni pcr
nos in Kiichîrisiia ver.iin (Uirlsii carneiii veriiini|iie carnis illins mandiicalioncm Clirisiiiin iii nobis cai-
8.ingiiiiicin acciprr'>. Qiiaiiilibei aliaiii iiiierprel;ilio- n.ilibiis carnalitcr manciiiein habfaiuus. Ac ilemuin
iiciiivcflKMUnt (.'(iru incii vere esi eica, elc, violen-
: adversus Ari nios rcm , iindc liligabanl , roncludil
la^n cssc pr.cinoiici ali/iic impiui/fiilem Efgo cl Cbrislus vivil pi:r Paircoi, acccptn ipsiusnici
((/) Mss. Val. Iias Marliii. (iaiii. Surboniciis iinus, naiura diviiia ; iia ui Patcr scriiniliiin Spiriinin , lioc
ac diio Colli' rliiii, iii>n t hikû ;iiilii|iii<ir, dnm secun- est, seciMiduiii naluram ili\iii;ini ci d iiani, naliir:iliier
dnm hoc : iioii »iitciiiiir alii;< libris pucfriindi , scd iii co ni;ini-al. Qoi argnincnia laiii clari ;ilio di-tur-
b.ic ila inielligciida : duiii siiinil riiiii Clirisln. cui qiicrc coiiaii<nr, iiidi<.iiit m sc mala lldc agcrc, vcl I
cuiijiincti ..miius , lioc i|iioil iios siinius csl iii Dco galli-iii qiianluni apiid buiMiics possiiil pr.cjiidical.c
iMlrc, «'.iiiii quo illc uiniiii i>3t. mcnii$ opiiiioncs-
2i0 l»E TIU.MTATE LI1JIJ4 Mll. 250
Hi'C eigo \\lx iioslra; cansa esl, quod iit nobis car- A ", 9, 10, 1-2). Iluc i6) nwi pisslat creaiur.i, scd iia-
iialibiis ni.iiiciuein ))<t carnem Clii'i:>luni liabemus : livitas; non eflicil volunlas, sed poteslas ; noii lo-
victuris noliis pcr tiiiii cu (Oiiiiiiidnu , qu.i \'isn ille qiiiiur uiianiuiitJs , (c) st-d iiaiura: ijuia uon unuiu
per Palrcm. Si crgo nos naidralilcr secuniiiim car- est croari , cl iiasci ; neque velle id ipsiiin csl, qiiod
iiein per cuin vivimus , id eî, iialuiain carnis siiiii cl posse; ueque comonlare iilem tst, qiio;l iiianere.
udepli : quouiodo non iiaturaliier seciiiiduni Spiri- 11). Vnaiimitav nun iicgatur , dum a^teiUur uiiUa&.
tuni in sc l>atram habeat , cum vivat ipsc per Puireni '!
l)c l'iitiU ci l'iUi uniltne apeilum leMinonium. —
l'cr ['alrciii autein vivil, duni iiaiivitas iioii alieiiaiii Nnii neiânius igitur uiiaiiiniitiiem intcr Palrem ot
ei inlulit diversaiuquc naluram, dum quod cst, etab rilidii!: nam boc •ôleiil lia;retici iiieutiri , ut cuni
eo esi, nec lauien ab eo per aiiqnam incideoicm na- sclani coucordiaiii (li) ad uuiijlum luiii recipimus ,
luro! dibsimililiidincm scparatur; diim iii sc pcrnaii- discordes cus a iiobis afUimari liiqiianliir, Sed au-
vilatciii liabet Palrem in virliile iiatunc. diant qiMin a nobis iniiiniinilas iioii nrgctur. Uiium
17. Epilogus. IIa:c auleni idcircu a noUis comiiic- siiiii Patrr el Fiiius natura , lioiiore , virtute : ucc
morala sunt , quia voluiilalis lanluin iiilcr 1'alrcm naiiira cadcm potest vellc diversa. Ct auiliaut adhuc
ei Filiiim unilalem b erelici mcutientes, unitaiis nii- natiira: bibi cuui Patrc unitatcm Filium U.-slaiileui
Blrx' ad Dciiin uttbaniur excmplo , tami|uam nobis B ît cnim : Chiii veiicrii udvocatui ille, tjaem fgo miUam
ad Filiuin , ct per Filium ad Patreui , obsci|iiio taii- i.'o6is a Patre, Spirilvm vcrilutis, qui u Palrc ineo pro-
lum ac voliiiitaie rcligioiiis uiiitis , iiiilia pcr sacra- ccdil. ipsc ieslilicabilur de me Joan. ( \\, 2C). Advo-
nieoium carnis ct sanguiiiis naturalis communioui.^ c.iius veuiei , ct liunc mitiet Filius a Patro, et Spiii-
proprictas iodulgeietur : cuni ct pcr honorem nobis tus veiilalis csl, qiii a 1'atre proccdil. t^xculiat ingc-
datum Filii, et per maiiciiieni iii iioliis (a) cari.aliler iiii siii aciilcos omi:is li.'crciiciirum .sclioia : e( i|uxiat
Filinin, et in co nobis corjioraliicr ei in^jiarabilitcr niinc ,

quod vel iiieiitiri (c) igiiuraniibiis poshit , et
unitis, inysterium verx ac naturalis uniiaiis sit pre- doccat qiiid sit lioc quod Fllius niitiii a Palre. (}ui
dicandum. iiiitlit , potcslatcm suam iii eo <|tiod miiiit ostendit

1 8. Ihiitas h'itii et Patrit, iliserte in Sciipturis as- Scd qiiod a Patie niiliit ,
quid iiiiciligcmus , utrum
serla. — Itcspoiisum igaur a iiobis est slullitij! lu- acceptum, aut dimiîsum , aut gciulum? iiain borum
rcntiuin, ad demoiislratiuiicm taiitum inanis menda- necessc esi uiium aiiqiiid si^niricet , quod a Patrc
cii : ne imperitos rallercut vaua; ac lidiculjD asscr- missurus e.^l. Et missuriis a Palre csl euin Spiritum
tioiiis crrore. C.btcrum fides evangclica rcsponb.io- veriiatis , qui a Patre proccilil : jam ergo non est
iiis iio.^lrx ncccssitate non cguil. Unitaicni nostram acccpiio , ubi denionslraia iiroccssio csi. Supercbt
ad Deum Diiniinus pro nobis precaliis cst : siiam vero C ut conlirmcnius iii co seiitentlam iiostram , 227
226 oliiiiie' ille, ct in ea inanel. Nec pcr sacramcii- utrum in hoc (I) (f) coiisisiciiiis esrcssioiicm , an
tuiii dispciisationis uiium sunt, sed pcr iiatnra; nati- gemti proccssioiiem existimemus.
vilatcm , duni nihil iii eo c.x se Deus eiim gigiieiido 20. Siiiri'.ut sanclus a quo tit non incertum. Quod
degeiicral. Umiin siiui , dum quic de inann ejus iion a Filio accipit , accipil et a 1'atrc. Hinc unum iiatura
rapiiiiitur, non rnpiuninr do maiiu Pnlris (Joaii. s, sunl Paler et Filius. — Ncque in lioc iiuiic caluiiinior
28 ) ; diim eo cngnito Palcr cogniius est ; diiin eo ((l) libertati intelligeiiliaD, iitniin ex Patie, an ex Filio
vi.so Palcr visus esi ; diim qii:c loquilur, maiions iii (i) Spiritum paraclciuni piitent csse. Non eiiim iii
se Patcr loqiiitur ; diim iii opera.te sc operaliir Pa- iiiccrto Doiniiius rclii|iiit : n:iiii suh ii^dem dicii:,
lcr ; ilum ip»e iu Patrccsl, ct iu eo Patcr esi (Joan. xiv, li.^cc it) loculus csl : .Kdhuc inulla liubeo vobis dicere,
(1) /« ejusdem consislentis egressionem. (3) Spiriium saiictHin.
(a) Quod
supcriori iiunicro dictum esl, nns Euclia- nis pr<i|iriimi est, ut iuilhim procedentis iiiiiium so-
risli.i' beiicfnio in nobis carnuiibus iiianeittem pcr cnr- iiet. Umle liilirius, lib. iv, n. 51. Fllii nativilatcin co
ncin (lirisiiim h ibcic uutic discriius eniiniiatur iiia-
, vocabulo a|ite expressam di.vcrai : ';miVi iioii ut essel
nero in iiobis caijia/i/ur Filiiiin. cccuit e.i nihilo, sed exiiia muiuiiie ; el exiisse siguifi-
(b) liiMarlin. har ; qund inox dicl:i discrlius y^cttliuiiem hahcl iiulivuiitn; { scii pioccssloiiis distinit.i;
iiis.
.i,»...i:i
ac _„„.„..
..«
posiea ,,i ;..
. ..1.:^ .,„•... ••.,..:i...^ .•' „i. „.. _ \ i. i.... :. .1 v,. .1
comiircliciidil ut in aliis vetuilioribus ,
: ab eo a qiio cxitui), iiun hnbcl iiichoiiiioiiis. ôii dc
: . .
uiiKiMiiiiidis, unianimilatPin. clarat quidcoi liic Uilariiis ati iieiiiii processioiiemoxi-

(c) Vai. bas. ms. sed nativitas, nobis non proba- stiniare dcbcnmus. Al ciiiii lib 11, 11. 1, Spiritum
tiir. s;iiu'|iiiii doniim iiiiiiiu|ict iiti luct re-pousioiie Aii- ,
(d) Par. post Lipsium , ad iinanimiialem : malc ct piistiiii, Ijh. V dc Ti iiiit. c. 14 E.iiiienim, iion quo- :
prrter (idcm mss. Nam iiluil ad iniilatem , id esl ad nioilu natus , sed quuinudo datut , el ideo non diciiur
explicaiulos liioos, in quibns iiniias commeiidaliir. Filins. Scil apL-rla csi Ilihirii ipsiussentciitia, lib xii,
(c) In vulgaiis, ub iynoraniibns; rcctius iii mss. ig- n. î, dicenlis Uingiiiiluin cx le nutum scicns , geid- ;
iioraiiiibiis, lioc est, apiid igiinraiilcs ae :simpli' i'<. lum tuiiien Spiritiint sanctum iion diciurui sim.
(f)
Cuiii vocaliiilum egre-mo cjus qiii cxit .ib eo (g) .Sic mss. Atedili, /iii'»(u.V-/)i. L.v las nc si-qiien-
unile exit distinctioiieni gignificet caute ei ailjicilur tiliu- Hilarii d'ciis videri poss .1 . j.uii tiim niolam
,
vcrbum consislmiis , qiio naiur.t; uniias eidcm assc- es:i(; de Spirilus saiicii pi'Ov;ci.sionc coiilriivcrsi;iiii.
raliir. Uuod illusliatur verhisC.yrilli, I. 11. in Joaii. c. Qiiilipc aperle indicai miiiiiue sibi iiiccrlmii , quiii a
3 Eiivil eiiim ex Palre in propriam e.tsiiteniiam Fi-
: Patre el Filio sit, qii.inivis ilc loquuiuli ralionc it\>\i-
liiis , e/.ii in ipw esi secuiidum naluram. F.t quod ihi culiim litigaro nnlii. J iiii vcro iiliscrvatiim esi, lib. 11,
Missc. idipsum hic missum esse iigni/ical. Iiaqiic Cy- nuin. i, iioi. Filiiim Sjiiriius sancti el largiiurcm,
lillo noii diUcrl «iVtf ei miit . Pra.-tcrca hoc cgicssio- el uiidorcw. al) eo :ipirc!laluiu
3:>i SANCTI IIII.AiUI EI'!SGOPI •2SS
ted non poiesth fMrture ilUi modo. €um veneril ilU \ Ciiemquc diviniiaiia signiDcalio esi : cum i<) (|U(iil
Spiritus verilalis , dirigsl toi (1) (o) h omnem Ptriin- accipiet a Paire Spirllus veriialis , id Filiii< danduni
lem. ÔH enim toqiiettiT a iemeiip$o , led qurcumiiue a se esse fatcatur. Non permiitriida iiaque ad iinpiae
audieril loi}UetUr , et fulura antmnlinbit vobit. Ille nie intt-lligemix lilicrtitcni liacrctica pcrversiias es|
honorifleabit ; (juoiiinm ile Meo aecipiet, ei annitnliabil ut dicium hoc Domini, quod i|uia (ininia qui^ Palris
vokii. Omnia qiiiTcumque habei Paler ,

mea tuiii suni, sua sunl, idcirco a sc accipiei Spirilus veriia-
propterea diti , l)e meo arcipiet , ei annuniiabii vobit lis , non ad uniialein conlileatur rurercndum essc
(Joan. Itvi, \i, %eqq.) A Filio iglliir acrlplt, qui et ab naiiirx*.
co niiltiiur, ci a 1'aire proctMlll. Ei iiilernigc), Htiiiiii 21. Dei et Chrisii tinui eil Spirillii. — Loquaiiir
iil ipsuni <\\ a Fillo accipcrc ,
quoJ a l'atre pioce- eiiiin ille , (pii clocliohis est âs ct gciitiiiin diiclor,
dcre. Quod si (6) differre crcdcliir iiiipr acclpcre seciiiiduin vcrll:itis iiiicll'{;i'iiii.iin fide Ruiuana'. ple-
a Filio, el a Pîre proccdere ; ceile id ipsiiin .iliiiic bis aiite laiidata. Viileiis eiilin n:iturx uiiil:iteni iii
unuiii essc cxislimsbitnr , a Filio accipcrc ,

(c) qund Patrc et Filio doccrc, iia aii {Rom. viii, 9, leqq.)
sit :iecip«rfc a Paire. Ipse cniin l>oriiinu5 ait : Qno- Vos aiileni non eilis in carne , sed in 6'('irilu (3) {f) ti
ninm de nieo acripiet, et anniintinbil vobit. Omnia quic quidem Spiiilus Deiinvobit est. SiquiiuulemSpiritiim
eiiinqne hahel 1'tiier, mea suni : pioptcrea dixi, De meo B Clnisii non liabei, hic non esi ejut. Si autem Cliriitnt in
aeeipiet , el itnnuntiabit vohis ( /fci<<. 14 e/ 45 ). Hoc vubii esl, cvrpus quidcmmorluum esi (g) per peccalum,
qund flccipiel ( sive polesias csi , sive virlus , sive ipiritus aiitem vila esi (i) piî jusliliiim. .Si aiitein Spi-
dotiriha e^l), FiliuS a se aeci(iicndum esse dixit : et riluiejiil, qni tuscilavil Jesnm a niorluis, hnbildl in vobii
rursntli lioc ipgum signilirat accipicndtim essc de quisuscitavil{h)Vhrislumamorluit,vmlicabitelmorlnlia

Paire. Cum enim »it , omnia quaecunique habet Pa corpora veslra propler 229 Spirilum suuni, qui habilat
tcr , sua esse , et idcircti disissc se de suo accipien- in vobii. Spiritales omiies suinus , si in nubis csl
dahi eSsc: docet eii.im a Pairo acclpieiida , a sc la- Spiritiis Dci. Scd hic Spiritus Dei , (t) ei Spiiiius
men accipi ;
quia oninia (lu.-c Pairis suiii , su.i sini. Clirisli ust. F.i cuin Christi Spirltus (j) in iioljis sil,
Niin lialiet liscc uniias divcrsilalcm : nec dififerl a quo ejus lainen Spiritus in nobis est ,
qui Chrlstum sus-
accppiiim sit ,
quod daium :t Piire, daluni releraiur cltavil a niortuis : et qui susciiavit Chrisiuin a nmr-
n Filio. Nnmfiiiid et liic voluntaiis uniias bffereiur? luis , corporn (Vioqnc nostra nionalia vivificaliii
Omnta qux li.ihet Palcr, Filii simt : el omnia qiijc propler habiianiein Spiriium cjus in nobis. Vivi
Filit 228 '^""'' P-iTis Siint. Ipsc enim :iit : Et men ficainur ergo ,
propler h.ibitanicin in nobis S|)irittHn
omnia tua sunl , et luoinea (Joan. xvn. 40 . Noitdum Chilsii, per euin qul Ctiiisium suscitavil a nioritiis.
loti est , ut denioiistrem , cur ita dixerit : Quonimn C Ei cuni ejus ,

qiii siisciiavil Chrisium a nioriuis , in
de mec accipiet : futuri cnim temporis sigiiiliCHliuest, nobis csi Spiriius ; et Spiriiiis (k) laincn in nobis est
ulii accepiurus nsiendilur. Nunc cerie ideo a se ac- Christi, iiec tatncn non Dei esl .Spirilus ,
qui iii nobis
ceplnrum itit, quia oninis Pairissm csscril. Disscca esl. Disccme igilur . o li.rrciice , Spiritiim Chrisii
nalure huju> . si poies, uiiitatein : et ali inani dissi- a Spiritu Dei , et eiciiaii a moriuis Spiriium Chrisii
inilltudiiiis infer necessitatem ,

per quain Filius luin ab Spiriiu Dei (^hiistum a monuis c\ciiantis;'~cum
.<iit iii imii;ile nalur.-e. .-V Paire cnim pr"Ccilil Spiri- iiihubilaiis in nobis S|iiritiis Cliristi. Spiritus Dcisit;
lus verilalls : 8cd {d} a Filio a Paire iiiiuiliir. Oiniiia ct cuin Spiiiius Clirlsli a inorttiis etciiaii , Spiriliis
qU:C P.itris SUnt , Filii siinl: et idcirco quidi|iiiJ ac- laincn Dei sit Cliristuni :i iiiurtiiis exciianiis.
cipiet , u Filio (i) (e) acclpiei ille iiiitteiidiis ,

quia 'ii. Spiriius Dei an naiura. an res naiunr. — El
I Filii suni univcrsa ipia- Palris sunl. N.ilura iia(|iic (|iia'ro uuiic in S|iirilii Oei ulrum naturaiu, an rcni
[
iii niniiiLius iciiei siiain legem , ei quoil uiiuin ambo I iiaiurx signiflcaiani enistiiiics. Non idcniesl(0 enini
sniit . ejtisJem in uiro(|ue per geiieraiionem iiaiivi- I naluia, quod nalurx rcs : sicuii non idem est boino,
(I) In oninl veritale. Mox, loquitur. Ptistea, amiun- (5) Si quidem Spiritiii Dei liabilat in tobii , juxlA
tiabit siiie vobis. gr;C(iiiii lexluni.
(i) Accipit. (4) Propler justi/icttltonem.
(a) It» juita gra>cum codex Vat. bas. ciim Marlin. D (e) Mss. aciipii
c:cieris, lili. II, II. 55, coiiSRiilicntibus iii quibus la- :
(/) Lib. II , n. i^Si , ciim pluribiis inss. et omnilius
ineii liic cxsiai m omni veniaie. cdil. Icgitur si lamen.
(b) Iii viilgalis , ttiHil differre. Rerliiis abesl nihil (q) C;ii'i>iii. coden , piopler petcalum : el mox ,
a iii^s. Concediiiir :idversariis (|uiJquid viilucriiil, iii propler juitiiiain.

rcvincaiiiur.
iiiviiiciliilitrr (h) iulili, <Hii'ii(ivil J^xMHi: dissiJenlihus mss. tl
(f) .Mss. Iia». Vai., Marlin., Carii. aliique , quod sit gr»'co lexiu . ui j:im iiniaiiiiu lili n, o. i9. Mnx in
a 1'uire procedere. Keiincinla leclio vulgata , i|u:iiii velere nis. (!olb spirilum ejui, nontiikm.
ciini oiitinio Ciilb. c\liib«?nt cl pliires inss. (i)Par. srd luc Spiriius. Mtilius alii libri, el
(d) lii viilgatis, a Fitio inillidir rt u 1'ulre. In ms. SpirilHi, qtiasi idem quoque SptrilHi.
bas. V:ii., iino Sorhon. el allero Colb. a Filioacci ()) Si<; niss. At oxcudI, iii nobii e*t, ejuntim Sf.i-
piet.a Paire millilnr ; In Manin. a Filio nntpti el ii ritus, flc.
Paire nniliiiir. Verius iii plunbtts iliis, a Filio a Pa- (k) Uiirsum in hic ctcnsis iMnt pni iiim«N eral.
he miliilHr ; ciiin liainl duliic res|iii'i.iUir illiiil. /|ticm (J) .\licsi ciiim ,) velo>ti(irilius in»'^. OuJ-rinir hie
eifo mi>liim ovuiia Palre. Scriipnlnse adcu llil;iriiia ulriiin Spiriiiu Dfi nuiiiinc prupruiii Pain» luliiiant,
Oiuuia de S|<irilu sanclu vurba »uae Scripiuriii eiigit. uu Kiii illius i|uid«ui îv|)riiUii, *<»t tb i|û liuu«u
253 OE iniNlTATK UBKi; VIII 2ri4
<( <|iii>d liORiiiiis esl, nr>c idem est ignis, ct qiiod |\ rali iiiodo, cum alicubi insit, non et ubli|iic esê crc-
ignis ipsiiis esl : et secuiidum bucnon idein esi Deus, daiur : runi per sua in oinnibus e&se ni>n desinat
et quod Dei cst. niin »liud anteiii sini, qu^m qiiod e»! ipse , qux
23. Modo Palrem, modo fHi'im %ignifitat. — Mcmiiii siia sunt. Et baec quideni ad nalurx inielliyentiam
enim in Spirliu Dci ila liliuin Dci signllicaii, utin dicta sunl.
eo (a) Deiis paier deinon-^lr.itns esse inteiligatnr, et 25. In Spiritu Dei signifieatur Paler Significaiur
ad cujusv'S dcmonslraiionem possc significaiuni Dei Filiut. Siynificalur el Spirilus sanclus. — lii Spirilii
Spirituin perlincre : iieque lantum lioc ex iiropiiciica, aiitcin l»ei (<) paircm Dcuin sigiiillcari, ita exislimo
sed ex evangelica aucioriiate ninnsirari, cuiii dici- inleliii;! oporicrc, i|uod Spiriiiim Doniini super sc
lur: Spirilui Doinini super me,propterea unx':ime {Luc. esse Doiiiiniis Jesus C.hrisiiis pmfessus sit, propler
IV, 18); ol rnrsiini (Mank., xii, IS) : Fx.ce puer mnis qnnd eiim ungal, el iniltal ad cvangi'liz;indiiin. Pa-
qiiem ekgi, dilectua nieus in quo coniplacnit miin.flr meic, iernu' eniin naiurjc virtiis iii co ni:inircstntiir ; natiir.i!
ponam super eum Spiritum J|30 ""'i"" ."

«' ipso di^ se su:»> ciimmiinionem in Filio «'li.nii if) in carne naio
Doniiiio teslanie : Si uutem in Sr'ritu Dn ego cjicio per Siirianipiitum spiiilalis liiijns iinciifntis osteiiilcns
dcemoiiin, utique appropiavit in vobis regnum Dei (lli., (Muiili., 111, 17), ciiiii pnst coiisiiiiini;iti biiptismi tia-
28) : Irjec eniin videntur (b) non anibigne vcl Paireni y liviialcin (uiii ha;c (g) quoi|uc proprielaiis signilic.aio
signiricarc, vel filiiim, vlrlntem taraen nalurx nii- aiidita esl, vocc testanie de cobIo .-
FiHm meui es tu,
nifcstantia (1). ego liodie geitui tc (Ps. ii, ").ISon eniin vi'l ipse super
24. Ciir ufcrijfue diclus «i( Spirilus. — Namque iil -
sc cssc, vt'1 sibi de cidis iidessc, vel ipsuiii se 231
circo dictum CKistimo in utioque (c) Spirttiis Dei, iic coKnoininasscsibi lilium iniclligcndiis esl : sed oiiiuis
seciindum corporales inodns ita iiipsse Filiiim in l'a -
iiaic lidci iiosir;e fuii deraonstralio, ui sub perfecl:E
Ire vel l'airem in Filio crcdertirus : scilicel ne loro ac vcra; nativiiaiis s.icriiiienio, unitatcin (/i) natiira!
Dens ni.nneiis, nusqu im alilii exstare videretur a scsc. inap.cniis in Fiiio, qui cii:ini lioino essc coeperat, nos-
Hoino enini, :iul :-liquid ?!iiid ei simile, cum allcuhi cercnius. Ei P.ilrem qnidem in Dci Spiriiu iia signi-
eril, tamcu alibi non cril : <|uia id, quod cst illic, ficari reperliim esi. Filiuin vero hoc inodo dnnoiis--
contiiictur ubi riioril : (d) inlirma ad id natura cjus, iraiuiii inieiiigiinns. aim dicii ; Quod si in Spiritu
ut ubiqiie sit, qui insistfiis alicubi sit. Deiis auleiii Dei cgn ejicio dcemones, nliqve appropiuvil in vobis re-
immensx viriiiiis viveiis poiesias, qn» imsqiinm nnn gnum Dei se scilicel, id esl, natiira; siiae poiestaie
adsit, nec desii usquain, se oiniiem per siia eilocct, d:i'niones ejicere denioiislriins, qut noii nisl Dei Spi-
el sua nuii aliud quain se essc signincat : (2) ul iilii rilu ejici pnssiiit. Esi autciu ei in Spirilii Dci 6pi-
sua insint, i(>se esse iiile!lig:itur. Non anlcm corpo- C riius paraclcii signific:itio ; neque solum ptopbe-
(1) Manifestant. (2) Fj ubi. Mox ititeitigiiur.
disllnctam velinl sieinincirl. Iia lib. ii, n. 32, Spiri- Quemadmodntn Spiritn Dei e! viiiuts sil unelUF., noii
liis sanciiis a Doinlii'1 disiiiirdis doceiiir, qnia alius ninbignum est. iH.n cuni iiicendeiUe eo de Jordnne vox
cst Spiiiliis. aliiis fiijiis i".t Spirltus. Al vero iilruiii- Dei paliis uKdila. ett, Filius iw.ts es In, ego liodiegenui
viselis:<iii,Pater et Filius uiiiiisiisteMdfiiiiuriiatiihc : le : tit per hoc leftim.iniuiit savclifcfilw in eo carnii,
ciiiii Cbristi P.iliisiiuc uniis et idem sil Spiritiis, pru- vnclio tpiritalis virtittis coifiioseeremr. i)»n in locii uii-
inilei{uc natura ; elsancius u; P.ilris, il:i et
S|>iiilus ctio sp;';ta!ii mrtuiis appeilalur, qiiol liic nalurte sute
Clirisii sii, adco lueres nstura; unius, seucoruni i|uii- comiminio.
ruin naiiira una sii.
(g) llad.. Er. el oiniuuiil quoqae, el pra'ce-
Li)is.
Nimiriim vocabulo ^'ptrtttts Dti.
(a) denieni particiilani cujns loco spud Pnr. po-
fuii! .'
(b) In codicc lias. Vai. i»o6is pro non, ac poctea situiii eratcMmi Deindi' piopnrtmi.^vox oppoiiilur ml-
cuiii Marliii. manifexianl pro mnnilestantia : tiiale. I.i- opliiini. Sive aulein Cbristo li:.pliz;ui. di.serit 5'aii'r,
siilul;e qii.TStioiii nriniuin bic habetiir responsuin, liir est fiiitit meus.fXc, qonnKida lfgilHil;iriuslib.vi,
pnt;i Spiiitiis vocitbulo Pntris et Fiiii vlrlutcin, et II. 25; sive dixef il, Filius tneut c. ii< ,ego hodie genui tc,
perinde iiaturani .ieiiiiicaii : Qitia naiurm virius prir- qiinmodo liic, llb. vi, ii. 23 18 in M.iilh..
, lih. ki, n.
ttat veritaiem, ut legiiiius, lib. v, n. 5. Tum suliiiiile c. II, n. 0, eS iii ps. », n. 29, ipsius verba reffrl, sl;it
docetiir Dci na'uram spirifj'* nomine ideo donnri, eadeni Vls aigunieiiti. quê in vncabulis Filins mcui
quia siimine simplex esl, el ne de Deo ad iiioduiii D siia est. Seii et faulus lleb. i, 5, verba ."saliiii ,
corporuiii cogiienius. Filiui meiis es lii, ego hodie gemti lc, el Patris essc
(c) lia luss. Mr.flln.Colb., Germ.,necnon Corb.se- tradit, ei Filio ii:i (nT.iirie dicla, iit iie iii uilnm qui-
cundis curls. Ai viilgaii, spirilunt Del. dem angeloruiiironveniaiit.

(d) Hoc csi, impoiciiiR :id id itt uhiquc sit. Meqiie (h) Kiiiti, naturw paleriKC. Ahest poleriifB a inss. Ex
audiendi reccutioreB niss. iii quibus babeuir, tif nbi- hoc loco pati't llilaiiiiMi illiid Mnlili. iii, IC ; fi! vidit
que non f.it.

Spirilvm Dei descendenlcni sicul colmnbain et veiiien-
tein sitper se, ita inlprpretari. ul Spiritum Dei iiilclli-
(e) Id psl, in vcrbis F,srd:e Lxi, 1, apud Lucani re-
gat l'air<'in qui binc coiiira Salnlliaiios aliiis n Filio
:
I ilis, qiiibiis ait Domiiius, Spiritum Dei super se,

deteiiillliir, quod siipor iiluin sil, i|'Si ailsit, ipsiini
ideoi|uc se uncium et niissuin ad evangeliziniluin,
Filiuni ciigiioiniiiei. .^l cerie non evistinianiliis i-st iia
iioinine Spiritus Dei pulosigniflcari Deuin patrcm.
00 ni.iniiii; Piilrcin inteilexissc, iil Spiriliiiii saiicliiin
(f) Sic poiiores niss. .Mii vero libri, incurnaio. pariler negavenl ciiin siiliiiKle di;-
iiitclligi pnsse :
Paiiio antft in ms. Vai. has. manifestnri videlur, lioii ciarel, b:cc sh, dcdivcrsa vocis Spiritus Dei role-tiito
mnnifeiKiiur : ei post paiica, ronsiiinmafnm, li>cu con- deniniistrare, iit qiio qiio sc verl.Tiil b;eietici, vim
suiiimali. Iliiic loio liiccni pr;csl:i| siinilis lili. xi, n. veritiilis, i|ii:i Filiuui iiiiuni ciiiii P;iiiu crcdinius. do-
18, ubi prupa idipsuui aliis verbis ita eiiuutiaiur diuare iiun poiisiiit.
SANf.TI IIII.ARII |-.riS(:<»l'l V!:.6
lica, (I) si'(l apojlolica .iiirinril.ili', cuiii diciiur : Sed \ ditUjei eum, et ad eum Vinienmi, ct wniiîoiicm oinid
hoc tit, iiuoddidnin eit per pioplielain, Eiil iii novitsi- CHIM facicmus {Joan., xiv, 25). I'cr id cnim, S|'irilu
miidiebui, dicit Doininut, e/fundam dc Siiirilu ir.eo in Cliristi iu nobis niancnii;, Dfi Spiriiiiin in iioliis nia<
oiiinem carHcm, el propheltibunt fitii eorum el fititv eo- nere tcslatus esi. nec diversiiin a se esse Spiritnin
rum {Aet. ii, 10, teqq.) Kl roiisuiiimatuiii biic loliini a inoriiiis (3) exrifilt (r) ot Spli iiiim a moriuis eici-
fuisse iii A|iostolis docplnr, ciiin iiiibsu Spiriiu iaiiclo l.intis.Vciiliiiil cniin, aii|iic linlnt.ant in iiobis : et ro;;<»
oiniies(a) linguis geniiiiin sunl loculi. uirum (<) (</) coinilatii diversilattiiu venienl, maiisio-
i(i. Innubiseit Deus.cuni Christui ; citin Spirilus neniqui' lacienl, :in iiiiil.itc n:iitinr?Scd olmililiir do-
Cliritti, Spiiiius Dei. I''ilii et l'alritnaturnuno. — ilxc cior gchiiiiin, iioii itiios spiritiis, Dci scilicet ct Cliri-
aiiiein idcirco siiiit doiiioiislral:i iiecc>(>ario, ut iii sli, sed Spir.liini Clnisii, ipii ct Spiritiis Di'i osl, iii-
qu.iiiiciiin(|iic so lircl pjncni liirreiiea ralsitas contu- cssc credciiiibiis. Nna csi cnlnliiiaiin, scd liabilatio
iisset, liiiiluis luiiien ali|U(< pr.esirii.to veritaiis cvaii- v^t : siib sacraniciilii l.inicii coli:iliilaiioiiis babiiaiin,
gcli(;<> cuncludeicliii'. liubitai eniin in nuliis Cliristus: dum neqiie dun (e) liabiiani, ncqiie ab alio diversus
cl babiianie Cliri^to, li:ibii:it Deiis. Cl cuin babitaiin b:ibit:i!orest. Est enim in noliis Spiriins Dci, sed cst
niibisSpiriius Cbrisii ; habiiante tamcn in nobsSpi- in nnbis Spirilus Chii^li : el ciini Spiiiius Christi in-
ritu Chrisii , non alins lanici) spiriius lialiiiai, quam B csl, iiicsl SpiriltisDci. Iia ciim quoil Dci cst, cl Cliri-
Siiiiiius Dei.Quod si (ler S|iiriiuiii saiictum Chrtstus sti esl ; ct cuni qiiod Clirisii osi, Dci c;l : non poicsi
in nubis csse intcUigitnr, liunc l:iniOn iia Spirituni aliiiJ quid diversum Cliristus cssc, quani Deuscst.
(f)
Dei, ulSpirituin Clirisli cssonnsceniltun csi. El cum, Deus ii;iiur Chrisius ost (5) (r/) uiiiis cum Dco Spirilus.
(i) (b) pcr iialiiraiii rei natiira ipsn li-ibitci in nobis ; 28. .liirtiii Spirifu saiieto utiem Chiislmn Dciim
iniliQerciis naiura Filii esse credelur a Patre, ciini ueijnnl, ctlaiiien eolunt. — Et illud evangdicuni : Eijo
Spiritus sanctus, qiii ci Spiriius Cbrisii et Spiriiiis et l'atei- unmn sumus (Joan., x, 30), docel Apnslulus
Dei csi, res nalurj' esse demonsireiur uniiis. Quxro uiiit:ilein csse naltira', nnn solitudiiiem unionis, scri-
iiunc i.îtur, quomodo non ei naiur.i unum siiiit ? .\ beiis Corinlliiis : Proptcr quod iioluni facio vobis, quiii
palie procedil Spiritiis voritatis : a Fili.i iiiiiiiiur, ci nemo in Spirilu Dei (h) dicit anW.heina (G) Jesuni.
a Filio accipit. Scd uinnia, qii;e baliei Pater, Filii Scisne nunc, bteretice, in qiio spiritu dicas Cliri-
siint :eiidcii-coqiiiabeoaccipi!, DeiSpirilus23265'' sliini crca(ur:im (I Cur., XII, 3) ? Cuni enim iii aiia-
sed ideiii et SpiritusClirisii cs(. llesnatura.' Filii est tbem:ile sini, qui servierunl cre.iliira'
233 (') pi'l'<>s
(tuppte, Spirilus), sedcadeni res cl nalur.e Pairisest. qiiam Creatoii (Rom., i, 25);Chrisuimcrealuraiiicon-
Exciciiiiis Christum a inoriiiisSpiritus est ; sed idem Ciens, quid sis inielligo, qni non ignurcs ouin in nia-
Spiriius Chrisii esi a morluis cxcil:ili.^ln aliquo dif- C ledicto sit religio ore:iturT. Ei quid scqiMlur ad-
fi.-rat Cbiisti et Dei iiattira, nc o:idcni sii ; si pr.i'sl:tri vcr(e : Et nemo potest diccre Dominnm Jesum, iiiii in
piiiest ui Spiriuis, qtii Dci Csl, non sil cl Chrisli. Spiritu sanclo (I Cor., xii, 3). Seiitisiie qiiid libi dc-
27. Filii et Palris itna apud nos htibiluiio. — Scd sil, (j) Chrislo iieg.indo qiiod suuiiiest ? Si per iialti-
le, iMreticc, rureiilein, el spiriui dociriiix uiorll- ram Dei Cbiistus tibi Duminus C:>1, liabes Spiritum
fero; circiiiiKiclum tenei et coarciat A|iastolus, Cliri- sancuiin : si vero per adoptivum nomen bic doniiiius
stiiiii iiobis rundaincniiiii) poncns fidei (1 Cor., iii, esl,Spirilu suncio carciis, spiritu errorts aniinaris :
II), dicii hujus quoque doininici non nescius : Si quia ucnio nisi in Spirilu sanctu Duatinum Jesuiu
qiiis diligil me, ct verbummeum lervabit : etpaler meus putest diccre. Ci tu crealuram eum puiius qiiain
(4) Sed et npoiiolica. (r>)Vnius pro ejutdein.

(2) Per nalmam Dei. (ti)Jesu, iiuii Jesum, in nostru codice. Mox, dicis,
(Vi Eicitati Jeta. Mox, excilontii Jesum. non dicas
(I) Coniitatu diverti.
(a) Ediii, exccplo Par., omnes tingHot. D In mss. H.iriin. Carn., Corb., Pral et aliquoi
((;)
(b) Pra'li'riinus cuin votere ins. Colb. et Germ. per unius.
aliis,
naiiuiim ni, inversis laineii, ui «.Tpe usii venii, vo- (h) Verhuiti loquent hic adduiit odiii, qnod non ha-
rabulis scil. pro, ver iiiilura' rciii.ln lihris aliis habc- benl, lih. ii, n. 54, neitiie hto repcriinns iiisi in iino
(iir per uuluruin Dei. Ali liinc lespnnsiiiii iii eos ac- recenliore ins. Colh. Mo\ in Marliu. ci aliis iionaul-
coiiiiiiodutiir, i|ui Spiriiuin Dci rein iiaturx esse volis, Je.<u, iioii Jrsum.
leiit. (i) Siiiiili raiioiie Anihrosiiis , lih. i de Fide, c. I(>,
(i) iliiio Vdccin Jesu, iicrnon Jetum post vcrbiim II. 10.i : Ipie Pauliis crealurir tervire nos prohbel :
excititiitis, siisiulinius auctorilnlo poiioriiiii iiiss. iluemnitmodutH eigo Chrislo ipse terviret, li ereaturaiH
(d) Marlinianus cndex, umitaiu diversi. Ainplius Chriiluin pularel? F,\ i|uo cnncludil Aiil igiiur disi- :
iicscio i|uid bahel cominilu diversiiuliim, piila, an ra- iiiiiit cotere iiuevi crealurain appettanl, tiut deiiimnt...
lii) siiiiul veniendi sita sii in i|u:idani divertiiatum dicere crmluriim : et c. II, n. dU : iii atienum pnluiit
conKcrie, uii in iinitale iiatur.o? Deum , ciir u<<oriinl «um?oiiiii icupluiu ul : Neqne
(e)Siipple, &i/iii'iiui : *li;is roliahiiatioiiis s.acra- adoitibii Deunx niienim. Mcni arguiiionliini advor-
nicnliiiii mm crii.nisi diio halnieiit persnuisdisiiiicii. siis .\riaiios ulcroaiiira; ciillores conliciunt Alliaiia-
Tiiin in iiis. Val. has. neque ub nlio diversur lO habi- fcius, '
'îlius, Gregoritis ^yss., vlc.
(nlar ; iMissel lcrri dicertus coliabiiator, qiiod h.ihi^t (j) Mss. Carn., Cnlh., Gcrin. (.'Arij'Miii neftndo.
M.irtiniatius. Phiniini ogl pruxiuia .\posioli vorba sic ab Milji>ii in-
y.ti. has. ooilc»: ci Martiii. (.Itriiil esie quamDei lollocia . Niino puitst dictte cl lOiililcri JrtaiM eut
(f>
csi : iiiiii siiiil ri'ci|iiciiili. DviniuHi», nisf , elc.
DE TRINlTATE LIBliR VIII. 258
a-57
PiMiin (licrns, iloniinum liccl nnnpiipaiis, DoniinHin A audisih de ore inco. ifiwivain Joaimcs bnpiizmt aquu.
lamcii essc non dicis ;
qiiia libi (") ex coniiimni ros auletn Spiritn taiiclo liiiijemiiii, quiin et accii>ietii
gnnere potius el ramiliari noinine, (luani cx naiura iiuit post niutios lios dies. El nirsum ; Sed accipielit
sii Doiiiiniis. 9ed (b) a Paulo disce naturam. virlulem supervenienlc Spirilu sancto in voi, et erilit
29. Graiiuriim diviiionct. — Seqniiiir enim : Dici- mihi teslet in Jeruiaiem, et oniiii Judxa, e.l Samaria, el
sioitet autem donormn suiii, idem aixlem Spiritus est usiiueadutlitnum terrce(Act.i,i, et scq.). Proniissioncm
et diviiiones ministeriorum suiit, el idemipse Domiiius; 1'atris, qiix de ore ejiisaiidita csi, exspcciari juliel.
el divitioiiet operatioiiim suiit , idem autem Dcus, qui Cerlc eiiaiii nunc ejus patcrna! proinibsionis eloqniiim
operalur oiniiia in omnibusl Uiiicuiqite aulem datur ma- csl. Per bas igiiur virtiitiiin efficientias m.iniresiatioSpi-
nifeilalio Spiritui (c), ad id quod nlile eil (Ibid. i, el ritus est. Neqiieenim iii occulto est Spiriiiis doiiuin,
leqq.). Iii pra^cnli sernione quadrimodu signilioatio iibi sermo sapieiiii;B csi, el vcrba vil;c audiiiiitur •
iniclligiliir, cum in divisione donoriim idcm Spiritiis vei ubi divinx cogiiitionis sciciitia esi, iie pecu-
cst, ei iii divi&ione minisicriorum idem ipse Duniinus duin modo per ignoralionem Dei , viuc noslrse
csi, et in diviîone operatinnum iJem Deus esl, et in ignoremus auclorciii •

vcl per fidem Dei, ne non cre-
uiililaiis dattone nianiro.«lalio Spiriius. Alque ul d.v dentes Evangelium Dei, exira Evangelium Dci si-
lio uiililatis in maniresiatione Spiritns iioscereliir ; B nius . vel per doiinm ciirationuin, ul gr.iii;ini rjus,
coiitiiiuo bubjeciuni est : Huic quidcm per Spiritiim qiii lixc iribuit, innnniiatuni curatioiic tcstenuirrTel
dalur termo tapienXice, otii outem sermo scientice se- per operatioiiem virlutuiii, iit quod agiinns, Dci esse
cundum eumdein Spirilum, allcri uulem fides (d) in eo- (g) virlus Intelligatur . vtl pcr prop!ieti:im, ul per
dein Spiritu, atiidonum curalionum in eodeiii Spirilu, doctrina; intelligcntian! iiitclligainur ex Dco eruditi :
alii operatio virluiuin , alii prophetia , ulii discrelio vel per discretioncm spiriiiinin, ne ij^nari sinius,
Spirituum , alii genera linguarum , alii interpretatio sancto an pcrverso spirilii quis loi|ii.ilur : vcl pcr ge-
liiiguanim (Ibid. , 8 et seqq.). nera linûamm, ut (h) in si|;nuiii dati Spiiitiis sancti
30. Spirititt manifeitatio. — El quidem id, qiiod lingu.iruui scriiio don(;liir (1 Cor. xiv, Ij) ; (l) vel in
qnartiim csse diximiis, id csi, iii d;iiiync uliiilaiis (e) iiilcrprctatioue liiigiiaruni, iic igiioruliuiu: lidcs aii-
Spirilus inaiiilostationcin, al>sii|iii:iiiiliabel iiitelligeii- dieiiliuni periclitclur, ciiiii liugiiaiii ignoriitlilius liii-
tiain. 234*^'"<)'ii^'>)'*''atuni cniincst, perquasdatio- giuc iiilerprclator ahsolvit. In bis igitur iiiiinibus ad
nuin uiilit:ites lixc e^set Spirilus manifestaiij. In liis ulilit.ilfni unicuique diviîs iiiaiiire.sialiu Sjiiritus esl,
iiainque divisionuni virtolibiis non iiiccrta dnni liii- per lias scilicct dat.c iinicuiqiic 235 (0 utililatis
jus ostensio est, de quo Doininus ad Apostolos (li>e- adiiiiraliuncs doiio Spiiiius iiuii laLeuu*.
ral, pra»cipiens his, »c ab Jerotolijmis discederenl ; ^ oi. Hwc dona alius alque ulius largiiur, ci tamen
(f) sed extpeciute, iniiuit, promissionen: Pairis, quam uiius Spiritus. — Tciiuit autcni beatus apostolua
(1) Vel per inleiprcUiiionein, qunmodo anlcailixc- post, absolvat. Tum infcrius, uiililuiis adiiurutianit.
ral per fidem, per donum, per operalionem, etc, paulo
ta) Optiina! nolae diss. Carn^ Germ. cuin tribiis lio serinontim , non Jin(/uarum ; rcfulaiilur ex mss.
Colbertiiiis, ex comnmiii potius el fomitiari nomiiie. lextii gr;eco, el f ubjccla interprelalioiie.
UiMis Sorlion. ex comniuni, generali polius, elc. Val.
{'•) Ajiud Par. ipirilus manifestaliunum : mendose.
bas. ct Martiu. ex commtmione generis et fumitiari
Magis pl:iceret munifcsialio : scd imiiifcslalionem ad
noniiiie.
proMiniiiii vcrbiini diximus referrc licet.
(b) Apud. Er.
ci iii iino ms. Valic. a Pmilo et Dei
spiiilu eo disce naiuram. Apiid Lips. C. Par. iiec-
in (f) fiditi, sed exspeclareiit Tiiin Lips. el Par. qnain
non in ms. Curb,
iH aliqiioi alii^, a Paulo et Det ei nuUisiis inquil. At in oniuibiis inss. £j:spec/a((; ; cui
Spiriiiis iii eo diice naiurnm. In iribus Coll». i;t uiio verlio iii tribus t;inluiii pniximc &ulijiciliir inquit, cuiii
Sorbon. a Paulo Dei Spiritum in eo, el Uei di.-ice na- iiequc bic, neqne post exslet in aliis. M^x iii Culb.
<uram. Siinpliciiis el, iil piiiamii^, sinceriiis Bad., op- Carn., .Maitin., Germ. baplizabiinini, non tingeinini.
tiuiuscodex Colb. cum Carn., Martin.,Germ., Viml.
Silv ac diiolius Vatic. a Paulo ditce naluram, lioc est, '^
. (g) Iii vulgalis , virtutis iiilelligaiiius. Tum apud
qux ipsius sil natura, el quam iion ex niiiiciipi:lionc Bail. et Er. vtl per proplieliam, ul per doclrinam intel-
siiliim, sed vere el ex iialuia sil Dominus tiyumus.

quod fu- :
(Ii) Abesim a niss. Colb. Martin. el Germ. Tuniiu

sissime probaiiir. Namquc ab biiic usijue ad n. 55
denioiistnit lliiarius, aliuni quiilem essc Dcuin Pa- cdilis, dali Spiritus, siiie saiicli.
trciii, alium Diimiiiuni Jesum Clirisiiui), sed nniini (i) Edili, utiliiotis admiuislralionet. Rectins mss.
suniiiiii consensu, ulUiiatis udmiralioiies, vel utililaics
tniiien utriiisi|iic Spirituiu, unam essc diviiiiiatein,
cujiis virtus ac iiatura donis suis niûife.sia iidiiiirationis : qiiia nimiruiii utililas mi<do non bu-
liai.
1'ostea vero apertius osteiuiil Cbristuni natuia esso iiiano pr.i sliLa ailniiralioiicni excilat, acSpiritus, cu-
jiis subsidio coiifcrtur, divmaiii viriu em palam de-
Doiiiiiiuin.
cl;>rat. Sic lib. vii, d. 5, Saliellitis Dui in Cbrislo
((•) In ins. Carn. Spiriius ittuminaiio ad ttliliialem.
nauiraiii per gestorum atJmirMliuucruagiiovisseiliciiur;
Iia qiiidcin hiilieinr lib. ii, ii. 3i, coiiseiiiioiitibiis
oi lib. iii Coasiauiiiim n. 8 iirjcdicaiilur udnuratio-
sciijiiis siiiiul ei excusis ai liic aliter Kêuduin li-:
niim opt'/-a ciiram vcnerandis Martyriiiii ussibus con-
qiici ex subiiexis.
spccla. Denique iii |>sal. xci, n. 4, fiis verbis, ul Crea-
(d) Sic gr;i'Co ie\lii siilfraganlc lcgiiur lib ii, tjin poUslas pcr crenlurai adiiiirnliunan posset intel-
II. 3t, ct liic in cxeiiiplari Cani. ubi in M:irtiii. in ligi, isia liabenlur syiionyina, ul pcr hauc conspicabi-
uiw spinlu, in aliis :iiilcni, in eumdem Spiiiiuv Post liiiin operum magniitulinem virius ejus qui licec opeta-
p.iuca rnrsum vnlgui liic iir;r se ferentcs inlerpict.i- Ins cst cognosceretUT. V, lib. iii, n. 5 ci G.
SoO ÂNCTI IIILARII EPISCOPI 260
P iiUisin lioc «lifncillimo ad hiinianam iiiiollig^ruiain \ esi, ci iii divisionltus niinislerioriim idcmnoininiis
(11} ca;k'stiiiiii sacianiciiUirnni inysUTi», ei alis»l(ii.'iiii '.(.i, ci lii dlvsiunlbiis npcriiinniiin idein Deus csl :
ili-iiiuiistraiioiicm cl soHicitmi c;<ult-l.iin, ut (icr S(ilel rnrsuin omnia iuojicrans uiius Spiriliis, unicuique
.lituiii ct iiiS|iiritiidari lirc Jivisiunuin duiiaiiionslra- sicut viilt divideiis. El apprelicnde, sipotcs, Uonii-
rti (I))
(1) (iioii ciiiiii idi|i$uin tsi pcrSpiriiuin, et nuin in divisioiie inini»teri>iruin, ei DiMini ia divi-
in Spirilu dari ) : qula datio doni, qux olitiiiciur in sinne opcriiioniim, hunc euniilein unuiii esse Spiri-
Sîritii, lia'c laiiien indulta pcr S|>irituiii sit. Cnn. tiiiM, ('!(/>) Iiioperiiiieni, et piout vult divideiileni :
siiiuinal autctii lias dah<>niiiii divisiunes lioc niodo : qiiia iii divisionilius doiioruin unus csi Spiritus, el
//(1-6' iiiilt'!» omiiia oprralwr unut et idem SpiTilut , di- idcm Spirilus opcrclur ac dividat.
vidcut (l-) uiiicuique licui vu/<(l Cor. xii, M). Nunc igi- 5i. Chrislits cliariimala dividit. — Aut &i displicet
Uir (|iia;ro. quis b.in: Spiritii.s opcretur, dividens uniin Di'o el Domlno unus hlc ejusdein, pcr nalivit.itis
ciiiquf (i) |iru(il vclit : (d) nlruni |>er qucin, aul in sacrameniuin, (5) (i) divinitaiis Spirilus : osloiidc
(|uo duiiuruiii divisio est. {e} Quod si ipsuni slgnilica- (|uis spiritus, ct{j) in quo spirilu has iioliis divisio-
tiiin es&e toqui aliquis auJcliit, conliadicet Aposto- iies ct Innpcrcliir el dividai. Sed nlbil aiiiid, qu:im
lii>, ciir sc viiiose (() icrt.ir iiilcllijâl : all enim su- qiiud lidoi iiiislr;c est, osiendos ;
qiiia Aposiulus qiii
|icri(is '
£< diviaioHti op<ralionum sunl, idem aulem n (k) esscl iiilelligcndus osteiidil, diceiiS : Sii.°ii< fniin
P-î i/ui vpnattir oiiiiiia in oniiubus. Alius esi crgo rorpni unum eil, mcmbia uutem habet mutta ; oniHia
i|iii ilividii, ci alius csl iii qiio induliii dlvislo est. auteiu membra e.r uno coipore, cum sint muJta, unum
El inlctligc operaniein li^ci: niiiiiia êiiipcr Deuni. ita ett corput : tic el Chritiui (I Cor. sii, li). Divisiones
i:uwen, ij) ul Cliristiis 0|!crrtni, (it palcruo opcre cri;ocliarisniatuin ex uiio Doiiiino JcsU CbriKta, qui
opcraiis Filius fungaiur. Cl si in Spiriiu -:incio Jcsoni corpiis cst omiilum, esse (i) (/) signlflcat: quia cuui
'loiiiiiMiin coniiicris; iiiiilligc inpcriitac sigiiiric:iiio- osieiidlsscl Domiiium in niinisierio, oslendissetetiaiii
"' .S3€ '" -Aposliilo {Id est Apostoli loco) virttt- Douni in operatioiiibus, unuin taiiien b:cc onmia
io.il, cuiii io diviiioiiibus donnruin idcni Spiriius Spiiiliim 237 '^' {^') inoperari ei dlvidere demuns-
f!) 1'ro verbis iis, qu.T iiiira parcnthesin conclti- (5) In nis. Veron. ci (iiiiini/a<i» tpiritas divitionis
tiijuuir, b^
Vcfon. codci Siibstilutt hc forte non per : ipiriluin.
Chriitutu, CUritlo oimiia crcdrreatur
el in (*; Signilicans.
[i) Vio ut viiti loox, ulrum Jesus Clirislus
. Deus (î) Operar, pro inofierari, ita eliam superius, n. 13
fpiriittt; paulo post,i;uarf«i non id >pmm. et Vi, operans cl i>pcre<,-ir pro ino/ieroMs el tnoptrcliir.
(a)ln cod. Carn. c(B/estiam iiijjfcriorsii! sarrantenlo. C jungeoda snnt cuh.Treclia, Dititionet mininterioruia
;ii Qui cjieinplar Ua-llii* V;ilic;ina' s*culo s«xlo «nnl, el idem ii;.sc Vominus ; ut alin~ ril Deut, alius
coiitiilit, c rcjiione vuilii tuonstrarel, Hdjeci; n.' luiii; ; Dominut ; ac Patreiii iiiiideiii siguifitct Deut. Filiuni
tion per Vliritlum et iii Chritilo omnin credercv.tHT : qii.v aiileni Doiiiiiius : qui qiMiiivis non iliius ei ideni
:iiijei'lius aliis mss (m sint, uiiiis laiiieiiuiiiiis diviuilitis sint Si'irilus.Uuem
qu'iriiu) iribufi crcttreNiiir pro eredercniuT subsiitnlinn seiiMiiii conlirniaiit priuia niiineri >nbscqiieniis vei ba.
csii, ut cl iii vuig.ilis olitiiiuit quainvls m.inilestc : (ij; Vciiis ciid,-i Ctrlli. ii( srirtiu* opereiur. Magls
piignct ciiiii siibscqoPiililius, iit quibns virl..! yer Svi- id.icet coiii abis. u( Chriiliis. Ile.sponsuin tiic tabelur
riiuni et m
Spiritu lion uil niiiini (Ibrisliiii!. scu :id ad biiperius qiKcsiluiii. i/ui sptntut opereiur.
doii& distiiictas pcrsoiias rplerutiicr. Liiide apparct (k) iii vui^.itis, ei hctc. : Abevl hac a niss.
siiiccriores eS!>i' inss. Colb., Carn., Cerii). a qnitius (i) Editi, el divinHatii. M.vS. Vai. bas. et Mirlin. et
alisunl prxdicta vitrba. 'r:iiii :<pnd Bad. el Kr. uiuil- diMniliilit Sptrims Intart. S^trtlum.) diritionis. Alii
tilur qiiiid Inlra a:iri'iilbe>iiii iiiciiisinMis. diio. ii i^tftuiiafiii Spiritui et dirisionii. Iii Corli. tri-
(c) Exeiiiplar C.iriiiil. dii'i.-/i')ii se nnicuique, favenle biis Vatic. aliiM|ue nuii paoci-, c< diviRiuirit SpiriiHm
gr;i'i:o1t^xiu5ia!ôCv rSi» (vcl (liia) tjraTTai : ex qiio Ao- (iivisiufiis Npiriiui. Nitidinr visa est leclio pne^îantis-
gii^tiiius epi-l. 187, II. 10 vcriil, dimdens piopna sinHirniiiciHlicuniCnth (;.irii. etCcrm., qiMin sequi- ,
uiiicmqtie. Hil.irii locnieni sc iion asscPiiniin cs»c iii- mur. Ki l>eii> Paicr et lioiiiiiius filiiis unus csi Spi-
dicavii Erasnuis. runi lnc in ImiLo adsciipsit, Nota ntii^. iinus Oeus, sed, per nniiritutii sncramenium ;
liir multi! de .Spiiiiu tiincto. non vidcns liii' Spiriiiis aiieo.;iie siibsiMieiiili ntione suhl diNcreti. Si coi pla-
MicaiioloP.ilrcni ei Kiliiini plcriiiiiqiiesigiiilicari. .Noc cet viiccni dtvisiemt |ii>.>t verliuin Sp'ii'nf adjlrere,
lame'- ins'>qiieiiliinis cdit corrccliis tiiil. "
j^
eo scnsu liceal, »t Spirilus dititiottit id sit, quod
(d) VA liaiic Ifldioncui ab iutcrpolalioiie pnram do- Spiriius aiicior doiuiruni , liiioisierinruro , operi-
bcoiiis I indaiis iiisb t(ilb.,<'.arii-, Cerni. ciin! iiialiis, liomiio.
i.iTniiii apud nnil rl Ec. Iiic balicitnr. ulrvm Jetus (.1) Trcs niss. Colb. cuin (Jeriii. 17110 .Sîirilus. m
l hristiii heui Similiis Cijisiiis . iilcni, ;ir |iiK>l ciiin Tuiii iiicodiic Vai. bas. hut lu nobn 111 Domiiic et
Tai nlmmJesusClirisiu» Drut, an
adilitouii. exliibuii Deo diviiionei : iii Martio. hut in Deoet Oonimo >i«-
S<y':itut. Posiea edili onmcs, perQuem, et in quo. Rc- btt.clc, III aliis iioiiiiulli», hat ii< Oeo et Domino
riitis ii>ss. pei queni, aiii in quo. Pnsiulai sanclus ejuidem nobis i(ii>ii'on''( .' gl.isscnia. b\iii:i« in solis
lii.clor qnis Spiritiis oiiinia openîur. iiiruiu Spiritus vulg:ilis, et opcreliir, iiou t'< iiiup<Yc(nr. ilic provucat
l>i r aiiein, aii Spiritus iu qiio cst
donoriiin divisiu. llil.irius advcri..(ri>is, ui si iil sii;>cr>iis qu.csiiutn non
le) Fditi ac plores inss. quod ti idipnnn pii mm '
placeiit siiniii i|>i>ius re.îoiuuio, licil ipsi aliiMl. Tuiil
pi '.inl:a loi|miiiUi)" cuin supirioribiis, Non rnim id- coiiUrniat iiuncs'>e aliiiit.
i;i'Hm tit pn Spiii\um. et iii Spiriiu diiri, licciioii um 1

{k\ Siipplc, SifiirilK» .'
quasi diccret, tjnis vncaba-
Mibjcclis, Aliui etl erijo qui dii idil, fidtu in quu, elc. luio .S/)(ii(us l:iiiii:. p.ucl, et aii Patreni, Filiiiin, cl
<..istigaiitiir ex inss. Vat. Iias., Colb., (.arn Cerm. ,
Spinluin saiieliiiii pruiuisiira ictcilur; ,|uii iloiio-
{[) Abc.1t tcetor a vctuslo codici- Cotb. f.t qiiidcni riiiii spirii:iUiii!i l.iiitnor cssol iolrili^ciidus, .^poîo-
siilUcii prieini.is.i vot li^nit. N(>ii smii :<pp,iioi Apu- lu.> ilcclaravit.
Siuli coiitradiclio iii vdrbi^prasimc subjccus : «cd cis {l> lu iitî. li^mikiiiif.
261 OE TRINITATE LIBER VIU. 26«
Iral, mombra lixc gr;»tiariim in perftjclione (i/. per- A Sed ncbis unus Devs pater ex q«o oinnin, (-2) et nos in
fcciioiirni) ipiius corporis dlviilenicin. ifiio.el unut Dominus Jestts Clifittiis p,-r 2339"™'
33. Operatione» el ministeria Ueu» iluiuit. Staluit omnia,et nosperipcim^X Cor. viii, 6|. Gtiursuin : Vnui
tt Chritlu». — Nisi forte non teiiuisse rationein uiiltatu Dominus, unafides, unum iiapiiiina. Uitus Dsiis et pater
in eo Apostolus existlmatur, quod dixil : £( divitio- omiiiuHi (e) et per omnei it in omnibite fiobii (Kphei,
nes minltieriorum sunl, idem ipse Dominus ; et divisi»- IV, 5, 6). Per id enim, quod dicliur unas Detti et
iies opcrationmn sunt, idem aulem Deus ( I Cor. xii, unus Doiiiinus , Oeo tanuiin quasi uiii lieo pmpritim
5, 6) : ut (|uia miiilsieria ad Doniinum reiiilil , ei deputari videtur ul Deus sit : cuni proiiricias utiiuB
opcraiiones ad Deum , non unuin alque idipsuin in (0 consoriiuin non patialur alterius. plane rara
niinislcriis atqiie operailonibus videîtiir inlelligi. cliarismatum duna, el vere
a<: dilllcilla t«i h»c uilli-
Acclpe quam lixc nieinbra inlnisicrioruni membra talum datione manireslailo 8piriius cunsiiluiK i £t
operatluiiuin suni, cum aii : Vos esiis corpus Christi meriU) liic dlvldendaruin gnliaruin ordo servakM
ct membra. Et quosdam qitidem posuii Deus in EccU- csl, ut prlncipalls cssel sermo sapienli;e; vere eniin
sin, primum Apostolos {Ibid., 27, 28) , iii quibus est illiid est, Et nemo poiest dicere Doininum Jcsum, iiisi
vcrbum s:ipienlix; tecundo prophetat, in nulbus esl in Spirilu snncto (I Cur. xii, 3j, quia (g) nisi per lioc
donuni scicniiae; terlio maijisiros, in qiiib'i( est doc- B sapieiitl.T verbuiii Clirislus Doniiuus liin possci in-
Irinn lidel ; deinde virtutes, in quibus suiu ciirntionei lelligi, liun deiiidc .sci|iiens esstl scinui scitniiic; ut
infirmitaluiii, auxiliorumpolcsialet, guberualionei pro- qiiod saplmus, scienicr loquainur, ila ul sapi..iiius
phetales, et (a) dona genera liiigaarum vel loquend! s.iplcniix vcrbiini : lcrlium veru doiium itj (iJecsscl;
vcl intcrpreiandi. Certe hojc Ccciesix el iniiiikieria quia illa princlpalia etsupcriora uiilitiitcni doiil, nisi
suiil el (ipcrationcs, in qulbus est oirpus Cbrii>ii ; et (h) Deui crederetur, aontierenl ; iit uuni^ \>. iiujus
lia^c Deus .staiuit. Aut proruere non per Cbrigtiiin inaximi et pulchcrriinl dlcti aposiolici saciaiacnio ,
statula, qiiia ca l>ciis staiuit. Sed aiidiee i|i!>uin di- bxreticis omnibus iicc vcrbum .-iaiiieniia: est , iiec
cctitcm : Cnicuique autem nostrum data esi gralia te- serinu sclentix , nec religioiils fiJes ; qi;it t:npielas,
cundum mensuram donationisChrisli. El iterum ; Qui qu^c non capit inlelligcnllaiir, extra ser.iioiiis gi;ieii-
descendil , ipsc est qui el ascendil super omiies coetos ilam et exlra simpiioitalem fidci esi. Ncc etiiiii qtiis'
nl adimpteat omnia. Et ipsc dedit qHOsdam Aposiolos quam qiiod non sapit, loquitiir : iiec quod 'oqiii noa
qiiosdam autem prophetas, quosdain autein (l){l>) evan- potcfl, ncitesi crcdere.^^Dnitm itaque Deum Apoîolus
gelizantes, quosdam auleni pastores el tloctores, ad coii- P'-.i:dirai!S, et ex Lege veniens, aiquc in Evange-
fiimmationem stincloruin, in opus minislerii (Eplies. iv liiim Cliristi vocaius, perre)'la> (iiiel tcntiil co:ife8sio-
7, 10, etc). Numquid minisieriorum doiia nunCbristi -, iiem. Et ne aliquam h;ereticis oCcasionen! tani.j 113,11
sunt, cuiii tamen (c) et Dei dona sint ? incauil sermonis simpriciias pra;»tarct, ui naliviloitui
54. Patitus de Patre dicens Deus, de Fitio Domi- Filil per uiiius Del prxdicalioiiem .neg:ireiil : ui-ora
nvt , non diiiinxit eos nalura. •— Sed (d) si id sibi Deuin sub propnetalis signiricaiioiie oonfessns ssl
tisnrpavii implcias, ut quia aii , ident Doiiiinui ei diceiis ila : Vnus Deus palerex auo omneo. e.l ntii in
idem Deus (I Cor. xii , 5 , 6), non siiii in iitiiiaic ipsv (i Coi. VII! , ti) : ot. qiii Dcus esi, «j; patw crtUo-
naiurx : adjungam vero buic intelligeotise lux ut , rctur. Dubinc (juia Buduni itec . in uniî» {>et!;n ;u-
puias firmiora pr.Tsidia. Ipse enim Apostolus «it : trein cicdcre. non proficeret ad saluleni; suUjecil :
(1) Eriingelisias. Paulo post, et inoperantis et Dei. /•2) Et nos II! ipsum, ciim ^rpro, omitfitur fni->A
Mox, sedid, omissa pariicula si. noiiisn Chrislus. P;iiilo post, itnurn bafitiimum.
(«) V.ii. bas. ms. donageniium. A!ii oonniilli, oec- relerri. Hiiit ab ipsis Qii.crit , a qiô Spiritu vclint
non Lips. cl l'ar. dona gencrum. Piifif.Ttnduid cuin doiia Kpiriiaiia profirisci. Ac demuni illos eo peniii-
liad., Er. ct pltiribus proboe nol;c niss. doiia (stil. vel cii, m
uegare noo valeaui, rainisteria in 1 ccLesia ita
loquendi vel intcrpretaiidi) genera linguarum. a Deo es.se posita, ut eiiam a Cbri.sto dic;>iiiiir c.in-
(/)) Cariiut. codex et Marlln. ui In gracco texlu ,
stiliiia ; aduiii|ue Christiiin a Pjire neiiue alterius
fiKmrfc/islos. csst; poiesiatis, nciîie aliciiiis nalura;. Iiaqne ar|ii-
(c) Ediii acplnres mss. el inopercntis Dei. Reciiiis D incinuin a nuin !29 instilutnm ad boc vaieii ut doiia.
abcsl inoperantis a pr;cstanlibiis uiss. Coll)., C;iri). ct Iiii Spnitiis saiicli vidgo niiMCnpanior, totius. Trijii-
Gt;rni. cum resp'i?iatiir Si.pr.i aU:Uiis .\p"Sioli Cor. 1 i;ilis, ac. ii.iiiiiiMliin ipslus Cbrisfi esse doceamoi' ;
Mi, 27, locus. Ei quosdam ijuidem posuit Ueus, ubi ut (iiiolibi'1 iiioilo JViuli verba i(it<.>rnretentur b.icreti-
iion adjicitur Vfrbum inoptraiis. Cojus ioci cuiiip .ra ( i, iis t.inicn liatiiralis iii Paire o! Filio uiiiias conlir-
tione cuin altero ûsdeiii .^postoli b|>bes. iv , 1 !, nieiiir, Qood operosius denionstnindam daxiiiitis :
proxime memcrato,inqiioeademininisl«ri«)ruin ilona ipiippe qui adveriiuius Hilariuiu non satis iatel-
a Clirlslo iiiduUa esse declaraiiir jain taiid.-tit cla- : lectiiin.
rius conficitur, Christum esse douoriun lai'i;iiorein , ((/) Particula si oinittilur in ms. Martin.
proindequc imum cum Paire Di.>uu), unuui Splriluin. (e) Excusi hic addunt ûi tvper pTnnia : qu.-c ,
yuod qiiidem peijelentlm elTicil, ct, uLi nobis vide- vciba non habcnl iiifra, lib. x!, iiiitio, neqoe hio
iiir, iion lani ex sua (luam e.\ senteiitia :iii'veisario- cxsiant inmss. qiiorum iii noniiullis pro ci per omr.r:s,
niiii, qiiibus nonnlhil largiuir, ut oiiineni eis cvadcii- lcyitiiret super omitei in Curiiuleusi sutteia qiii ,
,
(li adituni claiid:ii,. Primum enim els uhro diit Siiiri- super omnes.
iitt stincii voce qiiandoque Patreiii, iiiiei(lum Filinm (f) Slc liiss. Al editi, uniiaiis.
.1111 Siiirltiim sanetum significaii. Tum i;iics(lain Ig) Apiid Par. desidcraiur nisi. JIoT. in allisciiam
Pauli locos, qiio£ lib. 11, n. 33 et S-i, sd Spiriiuin cilii. balietuf potesf, nc-n rosset.
sanctum letiitit, permitiii eiiamad Pslrem e! FiliuMi (Ii) Vetustior e msiS. Goib. ni;i Donisnts a-f.dc-el-jr
««3 SANtTl HILARII KPISCOPl SC«
Ei unui Domiuui nosUr 239 '^"^ Clirittui prr \ sigi)ilit:;ii, noii aJ soliltiiliDcm singtilaris, sod ai! spi-
qucm omniii, el iiut per i/iiuiii ; siiueiililciii liilci su- riius uiiitatein quia umus Deu^ Taier ei uniis Cliris-
lularls in ttnius Oii el iii iiiiius Ouiuiiii prxtlicaiiinic lu> Diiniiniis, cuin utcrquc ct Duniinus ct Dcus sil
demniisiruns : u( iiubiii et tinus Dous pnier, cl iniu^ 240 •''us tainen lii OJe nosira nec deos (d) paliun-
IKiiniiius Jesus Glirisiiis in liile (a) esacl. Nnii cniiu iiir csse nec doiuinoE. IJnus Igiiur uierque csl : cl
diciuiu ignorabal a Diiiiiiiiu : Haic eit eiiim rolaiiias iiniis C!im sit uieri|uc nnn snlus est. Nec loqui sacra-
palrii met, «( omnis qui videl rilium, et crcdil in ineiiiuin riilci iii>l aposiolica vucc pvlerimus. Uiiiis
eum , liabeat vitum itiernan ijow.. vi, 4ii) Seil (iiloi esl cniiii neiis, et unîs csi I>oiniiius : ol pcr id, qucd
ccclesiaslicx ortiiueui ponens, i-i liticin nosiratn in unus esl Deiis ei iinns esi Doininiis, in Deo dcinon-
Paii-c ei Filio siaiuens, in^cpanibilis iltiu.< aique in- siiainr (e) ci Domiiius, sicut et Deus (.'>) demonstia-
dissolubtJis unitaiis ct Udci sacramcnium lucuius esl, lur in Domino. ([) Nuii tcnes unioiicm, utDcus sin-
dkene ; Vmii lh»$, et uiiut Dominut. gularis sit ; ncc lamcn dividis spirilum , ui uier-
que (g) non unus sit. Neqtie in uno Deo el In uno

35. Si CViruttt» nejaiur Deut quiii uiiui Deut Pa-
,
Doniino discerncre potcrls potestaiem : ne qul Do-
ter ;ncc fater Domimis, qui.t unus Doir.inus C.liri'
minus esi, noii sit el Deus; vcl qui Dens esl, non sit
tlut. - Ac primum exira ap«.toli.;,.m '^P""'"''
g el Dominus. Cavil enim Aposioli.8. per eloquia no-
vivens, stultiliam tu:im, h;crelice , inlellige. Si eniin
minum, duos vel deos pr.Tdicarc yel dnminos. Et
proressioiiem unius Dci ud id usurp:is , ne Clirislus
idcirco usns est eo gencre doclrinx, ut in nno Donti-
Deus sil ,
quia ubi uuus est, solitariiis sit iiilelligen-
no (G) Chrisio unuin signilic:iret cl Deum, ei in uno
dus, el id, {b) quod uiius est, proprium ei sil ac sin-
Deo paire unum signincarot et Dominiim ;
(/i) iicc
gulare qui unus csi : quid dc eo proliicberis, quod
t:inicn (7) impiam nobis ad perinicndam unigeniti
JcsusCl.rislus unus csl Doniinus ? Si enim secimdum
Dei naiiviialem invehcrel unioncra , et Pairem pro-
lc, quod unus Pater Deus esi, CUrisio noii (1) reli-
fessus et Christum.
quii ut Deiis sit : oecesse est, ut ciiain secunduin le
unus Dominus Christus Deo non rer.iiqual ui Domi- 37. C/irisiuiii »0)1 modo Dominum, sed et Dcitm do-
nus sit; (2^ qu.a qund unus esl, propriu.n ei vdis cuit Paulus. — Nisi forie co usquc ultimx despera-
essc qui uiius est. Si itaque unuin Dominum Chris- tiunis fijror audcbil crunuicre, ut quia Christum Do-
lura esse etiam Deiim ncgabis, unum quoqtie Deum niiiiuui Apdslolos di^.cril, ncmu aliud cum prx-icr
patrem esse npgabi<; et Dominura : et quid erit iii quam Dominuin debeai coiifiteri , et habens Duinini
Dei virtute, nisi Doininus esi, ot in Domini poies- proprietaiem, noii habe:it (i) Dei veriiaicm. Sed iinn
laie (o) (c), nisi Deus esi; cum et Deum id perGciat ignural Paulus Christum Deuin, dicens : QHorum pii-
esse quod Dominus esl, et Domlnum id constituat C tres, et ex quibus Cliristus , (k) qui cil luper omnia
essc qiiod Deus est? Dcus (Kom. ix, 5). Non hic crealura in Deum dcpu-
laiur scd creaiurarum Deus est, qui soper omnia
36. Vnus ett uieTque spmlu , ncn persona. ^ „i>ea .
i^ ,
:
sacramenium dicli dominici Aposiolus tenens , quod

usl •..Ego~el Paier unum sumut (Joan.x, 50), dum 58. Distinnl illnm a PalTt , non divisit. — Quam
utruraqae unum profiietur, onum uirumqtie (4) sic vero super omnia Deus (8) et insepirabilis sil (/) a
(1) iiWini7ui(.
Dominum, non uiiionem ut Deus tingularis tit ;
leiiens ,
iiec tonien ditident tpiriium, ut uierque non unum tint.

(i) Quia quod atiuui cit.
paulii pnst, poterii pro potrrii.
(5) Piopiieiaie.
(4) Abesi sic a nosiro ms.
Paulo post, paiifiir pro (6) Jesu Chrisio.
paliuniur. (7) Impium, moi profcssiit esl.
(5) Lerlio codicis Veronensis

h:ec ost : demontira- (8) Et inseparabiti a Patre tit Spiriiu.
luT in Donuno, el uno Deo Patre nnum significaret et
(a) Lips. el Par. «»«»1 reniieiilibus aliis lihris.

.•
D (/j) In Vulgatis ac pluribiis mss. non unum tini.
)b) Unus todcx \atic. ijuod unum. :\Uer Sorbon. In Martin. unuin sint, oniissa particula oegaiile. Itec-
liic el iiifra, quod uiius esi. Verius iii aliis, uiiiu, qua- liiis in aliis nuu inferloris uoia:, nou unu» tit, supple
quod aliquit uiiu» e»<. ipiritus.

si,
(c) Invulgaiisac pluribus niss. propnetaie. Malu- (h) bAJiti, 11« (ajiMJi, moK posl verbom profeitui
mus cura Cariiui. Miriin. ac iiOiinuUis aliis, potestuie, adjicicnies substantivum eii. Ex hoc allernvc lucu
hic non lam spccieiur proprieUs , quam
na-
cum iium. tiD, uhi iii cdit. Bad. et vrtustioribus mss. Ic-
lura. ... ,. gcrc est niipium. non impiam, noiiien uniorii Hilario
(d) lia mss. potiores : ubi in excusis ct aliquot niuiculini generis luisso suspicaniur.
mss. pciiiiur. .
(i) lu aniiqiio codice Coibori. Doinitti veritaicm.
(e» l'ariiculam el, qu.T ut
sxpe alibi porindc esl
IVoviine, hiibeni Domini proprieialein, id esi, cuiii prii-
ac «iwini resiiiuiinus ex inss. Hic
verbum dcniontira-
priuin ei sii esse Doiini.uni, qui.i scil. unus esi. Ex
tur idciii soiiat, ouod ligni/iculur lil pleruinquu inlra .
liDC lorsilan locosupra, ii. 5S, pro potetlaH, po»iluiu

eadcm vcrbi hujus vi».
ii>l
enit prvprit-M<t' scd nuii par raliu.
(A Kiliii, cicc(ito llail. iiec non ms. Vat. bas. ao
:
pleruiuc alii hicadjiciuul, ul (vel ef) niio Dco pa- m (j) cudicu Vai. bas. oc Uarbii hic adjicilur,
lii Sv'-
Ire unum iignilicurH el

Domiiiuin. Qji* vi rb;> huc i'Hiiuum carHem.
niale iiilerjecw siiiccriorc» uvs.

Cjlb.Carn.ct Gcriii (A) Iia iiiclioris uoix luss. Ai apiid Itad. ol Kr.
tion hubcut, »uumquc lufra lociini rccto tibiiiicnl II /'iiiiii>;>iri(u . apud Lip:;. et l'ar. v Ptini ipnitu.
56r> HF. TRIM TATE LIBER Vlll. «66
i\i(iO S|'iiiliis, (liscc cii:im lioc ipso dc qiio niinc A tlixril. Nnniqiic pou illiid ilisUMnim cl sapiciiii:^ ci
nglliir ApnsKili ilictiv. Confc^siis ciiiiii iiniim Dciiiu sriciilioc Dpi |irnlcsialiini pioluiiilmii, (i) el iiis(rm:i-
pnlicm c\ qiio oiiiiii:) siiiit, cl iinii'ii Doiiiiiiiiin Jc- biliiiiii juilicmriim cnnressain (f) iiiiiiielli^'ciiii:im
fiiiin Chrisiuin |icr «iiicm otniiia :qnxroqiiiJ divcrîin- {lioni , XI, r>3), cl iniiivcsiiâbiliiini vi:iriiiii (IrinniH
lisAiiulerit.iJicensexJ^ll^''^^'')"*^- ei perCliristiim Iratani ignoraiionein,liuman:c lamen ndci usus olTicin,
oinnia (I Coi.vih, C) ? .^nne (n) possit (I) separabilis a luinc lioiiorem invesiigabiliuin et iiiscrut.'ibiliuin242
sc natiirreet spiritus intelligiex qiio, ct pcrquem om- ccclcslium sacnmcnlorum profuiidoreddidil, diceiis :
iiia ? Omiiia eiiini pcr Fiiium ex niliilo subsiiterunt , ct Qtioniam ex ipto, et per ipsum , el in ipso iunt omnin,
ail Deiim tx quo omnia, ad Filium vcro pn quem oin- ifti glnria iii siccula (g) amcn (Ibid., TM) : id niinc ail
nia Apostolus (h) rctiilil. Et noii invciiio quid dilTc- uiiius nalur.T; signiCcaiioncm icfereiis, ijiiod noii iiisi
r;ii, cuiii per iiiruinqiie opiis !.ii vinutis ejiisdem. Si opus unios possii esse naiura'.
cnini ad univergit:<tis siilisi:iniiam propriiim .ic sufli- 39. Epilogiia : ex prtediclis Pauti tocic quid < oh/,'i-
cicns crcaluris cssct quod ex Deo suni; <|iiid liabiiii tuin tit. — Cum cnini specialiter Deo id adsi ripserii,
nccessil;ilis meroofiwsc, quod q»3c cx Deo suni, per iil cx co omnia ; et propriiim Christo dclulcrii , iit
Ciiristnm sinl, nisi qiind nnnm idcin rst , per Cliris- pcr eum omiila; ct nunc lionor Dei sil, quod ex ipso
lum es5C elex Dcocssc? Scd qiieinailmoilum (c) Do- g et pcr ipsuni ct in ip-o sinl iimnia ; et cuiii Spiriins
iiiinum ct Deum iuriqnc conim, ui mutiium esscl, Dci idem sit ei Spiriius Clirisli ; vel cum (li) in ini-
adscriplum est ; iia ex qno et perquem relalum ad iiisteriii Domiiii ei (o) in opcr;iiiuiie Dci Spiritus iiiiiis
utrtimquc est, ei ad dcmonstrationcm unitntis uiriiis- opcretur etdividai, non possiint noii uniimesse, quo-
(|UC, ncc ad inlelligenlian) singnlaris. Nnn palet ad rum proprij unius siini , ciini iii codeni Doniiiio Fi-
uccasionem impietaiis (2) ipsins (d) scrmo, el apo- lio, et ii) eodeni Deo Patrc , uuus atqiie ideni Spiri-
slolica lides non csl exira prsedicaiionis diligenliam. tus (G) in (i) eodem Spiritii sanrto divideiis, uiiivcrsa
Ilis cnim sc vcrboriim propriciaiihus temperavit ,

perficiai. dignus iile niagnoriim ct caslcsiiiim ar-
qiiihiis nec duos deos intelligcrctur signiricarc, ne- caiioruni conscieniia, el assunipins sccictoruin divi-
qiic iinicum dam ct unlonem dctestatur, n^ scpa- nonim electusque partice|is, ea ips;i (j) illiciti eloquii
rat unilatem , hoc cnim ex qno omiiia. el per qiiem om- silcnlio necessario tacciir., ei vcrc .Aposlolns Christi,
nia, licei non singubircm consliiuerel in poiestatc qnall liumanx perversiialis iiigciii;! aijsouiii seniioiiis
virtutis, non tnmen diversum demnnstrarei (3) in (e) siii praedicatione conclnsit, ununi Paircin Deuiii , ct
cfncienlia ; cum tx quo omnia , el per quem omitia, unum Dniiiinum Jesum Christiiin couhlcndo; ut in-
ojiisdem naturx' ad id demoiistrarci auctorcm. ler ha-c (7) ncc duos (k) quisquaiii possit pr;cdicare
,
Uirumque autem ejusdem naiura; proprium esse dc- C neque unicum : ciim lanicn qui non uincus cst, iioi!
(I) Separabili a se natura etnviritu. quod pi'».'lulimii$ superiori leciiorii , invcsiiguklium.

(9) Piui sermo. Paulo post, ut nec duoi pro quibui Dcinne impertcruiabilium.
nec duot. (3) lii «/-'iMiu Dei.
(3) In efficientia: nolcstalc. (6) /n eo Spirilu sancto.

(4) £l ineiscrufari/tum. Mox el ininvettigabHiuni (7) Nec duaf Deos gititquam ponet.
(fl) Ms. Corb. sb anliqiia manu secunda pnitini. Spiriiui Dei .Spiriiiis uiiut.alc., qux iectio, t:ii;jin
, aif.
Dcinde in excnsis, separabilis a se nalura C. spiriius liiiibum itis. Corb. ab ;iiiliqu.i iiianu adsciii>ta, non
In oninibus fere iiiss. «fparoii/i a tv natura et spiriiu : displicei in" sensu, ul licei iii miiiisicriis dnidcndis
quibiis veriiis (^rii. pr:i>posiiionem in |it;x;rixani haU;l. Spiriiub sii Liomia. , ei in iargiuiûa upcr.«iii>tic Spi-
Sequiniiir exemplar Yat. '
is ijuamvis caneroiuiii ritosOei, unus laiiifR Sîiritiis ci opi.rctiir ct divi-
Icctioiicin iiaiid alind soiiarlen) noii ri spiiainus. d.ii. In vctusliorcColb ucciion Martin.,C:irii., Gerni.,
((>) Editi, reluterii. Melius mss. retutit. H.a,-i vocc-;, ViiMl.,Corh. e; uno Vatic ., cmhi in miiiislerio Dumini,
tx quo omnia , ad Patiem, islasvcro, i>er quen vin- el m Spiriiii De. Spiritus uni^s. Ex qtiibus apnd Par.
«in , ad Filiuin rctulisse .AposKiiiis cnarr:;uir. Mnx posiluiii est, cum in nnnitierio Doiuini, el iii opera-
Bad. el Er. cum utruinque apposuil (diio inss. cuni per
, lione Dei. el in Spiritu Dci Spiritus uitut. Lcctioneiu
utrumque oppotuitj virtutis ejusdt^m : mendose. qu.ini revocamus ex :iliiseilit. ci ;iliqi!iljiis aiss. con-
(c) Vat. bas. ms. per Dominum. Maiumiis sirnpli- lirmaiii h«c num. 31 Appieluiiilc ji potei, Domi-
. ,
citer Domiimm, lacilo verbo estc. D liii»! iit divtsiont minisleriorum, cl Dium liivisione m
(d) Editi excepto Par. cum :iliqiiot mss. pius. Uc- operatioiium liuac euntdem uituni c^se Spiiilam, et ino-
vetustioribus ipsius , id est Aposioli :
tiiieiiius eiiiii pfraniem, el prnul vntt dividentem.
uhi pessiine in mss. Vul. bas., tuce. (i) Bad., Er. et Lips. iii eodem Sptriiu. sine»(i<-jcw.
(c) lia c;isiigaiiores inss. Editi vero, in efjiciciai(r Carniil. codex , in Spiiiiu ttjnclo, siiie coi/e»!, 'cnjiis
pniesuite. Martiii. ins. in efjicientitB pottHatem. vocis ires liiicra; posterinrcs iii .isiiiquo Coib. piisco
(f) B:id., Par. ac pliircs mss., ialelligentium .•aisti- ir.iirc ex|iuiicl;e siinl, id ;sl, puiiciis .Mibjectis siuicr-
gaiiiurcx Kr., Li|is ci iiiss. Corb. Mox rcposuji Kras- flme iiidican'.iir. lJii(Je .Mariiii. ct :ilii m^s. prnpiîiiii-
miis iniiivesligiibilium cuin in niss. el BiJ. cxstcl iii- nes halieiit, in eo Spirilu aanclo.
vesiigabiHum. Illi latiicn siilTragalur uniis nis. Coli)., (j) H"C eit,qiw siini illiciii eloqiiii. seu qu.c non
lib \, II. Cti. UnU porro vcI abusii cxperiniur nomeii licct eliiqiii. Ne vero legeriscimi cod. V;il. b;is i//i-
inveiiigiibilis viiii iibtinerc ncgindi, iiiiamvis vcrbuni ciia eloqiii, nevc deiiide pr.TiVras ciiiii Vitid. ncciioi.i
investigare habcal aniniiandi. Bsd. cl Er., «(aliicns, vel cuiii uno Colb. pareits, pro
(.7)ita velerriini inss. Val.has.,Cnlb , M:irlin.,ctc., lacens.
coibenlienie sacro texiu grwco ei l.ilino. .Kl in cxcii- (k} lii cod. Yat. has., .^Tar-tin., aliisqiie ditcbus V.i~
sis, teectila sceculorvm omisso amen. , tic. dnns deos. Abest aij aliis dcos : cuin qar^ \w.c
(ti) ln duobiis mss. Coih nno Remisr. et Tlieod , , siippressiiin iiitelliyere est i'ml dominos, pula, nec duos
it/ ciim in minislcrio Spirilus Domiiii, et in operalioiu:. deos aut dominos.
Patrol. X. 9
i« sANC.Tl mLAilH EPISCOIl 268
iii thios proticitrci ; iiac q<ii ilno non sunt, solitariiH A iceniioitem iii rwlum) qu:c corporcus io muDdo lua-
fio-MH inielligi; el inier li:c'C perfocMni Chri^li uali- mciis lnulus esi.
\iUiti>m i>.'tter demonsiratus osteiiileret' 'li. Filiut liomxMs vilam aftermm dal ,
qnia ugtut-
40. Ild-reiicii nec fida, nec ipM , nee baylisnui. — lus a Palrc. — Dixerat ciiiin iit Evaigeliis Dnmiuui
Cxlcnditc iiuiic vibralas sibilis liiiguas, hxretici scr- 24^ Operamini enavi, nou ifmB inlerit , sed ttcam
pcnios, sive S.ibelli , sivc Plioiinc, sive qiii nuiic qiice permanel in vilam a^ternam ,
qunm lUiut Itomiiiit
crc3iiir.ini csse unigeniluniDeuni pixilicalis. Auiliet diibil vobif. Jluiic eiiiin Pater (li) sigimvH D •u«. Diie-
uniim Deum p.itrem ,
qui>:i|uis ncg.il liliuin : quta ruiit igitiir ad cuin : Quid fiu-ie:nu$, ul operemur opera
cum Paier non nisi pcr filiiim paier slt, Filius 243 Dei ? f.l dixil illis : lloc e$i oi>ut Dei, ul credatit (l) in
ptr id significatur iii Patre. Qui vcro unitaicin na- euin{i), quem misit illc (Joan.,\\, VI el
«f'? ). Sîcra-
lurx initilTercntis Filio adiinii, ciigno^cat uiniin Do- iiiiMituin ct corporaiionis eldiviniialis mx Doininus
minnin Jcsum Cliristuin. Nisi enini per unilutein cxpoiieiis, lidei q.:oque nosirji; et spei docirinam lo-
SiJirilns iiiius Cit Doniinus, Deo ]).itrl mm rclinqueiur culus est : ut escain non iiucreuniein , scd permanen-
ut Dominus sit. Al qui de teinpnre atque c\ cariie tein iii a^ternum opcraremur, ul lianc xlernii.iti$ es-
Fiiiuai deiiuuii , cognusc il quia pcr euni oninia, et lain dari nobis a lilio homiiiis mcininisseiDUS, ul fi-
iios por ipsuin ; ct extra (a) tempura sil condcns B lium liominis signatum a Dco palre scirumus, ui boc
omnia intemporalis immensitas. Ei iiiterea relegal es^c opus Dei nosccremus, crcdere in cum quein
qnla una spes vucaiionis est , et unuin b:ipiisma , el misissci. Et qnis est, queni Pater misit? Ncnipe
fidcs uiia. El posi hxc advcrsans prjedicationi Apo- qucni signavil Deus. Ct qiiisest,qiiciD s ignavi t Dcus?
stuli ip-c aiiailiiîna ooiistiiutus, cuin aliier ex sen.>u Filiiis uiique liominis, csc^m scillccl iiracbens vitx
siio s:ipi;it. nec vocatus, nec bapiizatus est, nec dle- iGteri.x. Et qui laiidem sunt, quibus prxbel eani ? (/)
lis : (|uia in iiiio Deo p:ilre, ei in uiio Damiiio Jesu namque qiii operabuniur escam nnn iniereunlcin.
Illi
('hrisio uniiis siiei atque b;iptismi lides iina sii. Nec Atque ila qux opera csc:r est eadem operalio Dei ,
tloctrinaruin divoisitis in his se esse poterit gloriari, csl, inûm scilicet crcdidisse qucm misil. Sed hjcc
qux unius ei Dei et Domini el spci et baptisini sinl luipiiuir filius hnminis. Et quomodo cscam vilx
et fidci. aiternx lilius honiinis dabit ? Scd sacraiucnium sa-

41. Fides de Palre ei Filio. — Una igiiur fides est Intis su% nescit, qui nescil (ilium hominis daniein
Patreni in F.lio i>t I ilium in Patrepcr inscpar.ibiiis escain in vitam (2) (j) xternam ,ji Deo patre e«se
naiura' unit.item cunliteri, noii conrusam, scd indis- signatuin. Hic uunc quiuro, qui taiidem iDlelligenlix
crciam : nequc pernnxlam, sed iiidillerfnteai , ne- seiisus sil, filium homin;s a Paire signaium iVoT
quc cohaTeiilcni , sid exsistentem ; ceque incon-u 45. Deus sernwnem fiium sensui noilro aceommodat.
siiniinainiii , scd iverfectam. N ilivitas esl enim, non Filiuf, cequalis Palri. Dcus esl incomposilus. — Ac
(liviîo ; ri riiins ost, non adoplio ; et DeUs e«t, noii priiniiin cognosci oporiot Deum non sibi, s«d fiobis
trcaiio. Ncquc a'tcrius generis Deus est, scd Pater locutum, ei intanlumad intclligenli.im iiostr«ni elo-
v ei Filius uniHii suiil : noii enim innovula sst nalura quii stii temperasse scrmoncm, quantum coin|."irehen-
naicendo , ut ab originis suac proprietaie esset dere ad sentiendnm naluraa noslrs (3) possil infir-
nliciia. (6) Teoel haiic itaque manenlis in PatrcFilii iiiilas. Namquecum .-uporiusincrepatus a JudLiii fuii-
«:l 1'atris in i'ilio lidcm, unuin Deiiiii palrem ei niiuni tei, rur se aeqnaicm Deo, filinin seDci prolUcmlo
lldiiiiiiiiin ("liristum sitii csse A|iosiolii5 praidioaiis : fecissct (Joan., v, 18); rcsponderat omnia se, qui
cii.ii in Domiiio Cliristo ci Dcus csscl, el in Deo pa- f icer. i Pater, faccre (IHd., 19 et seqq.) ; cl oinne sc
irei-sSft et Diimiiins ; et iinum essei utorque quod ,1 Pairc adepuim esse jodiciuin eliam se, ut Paircm ;
UfHs psi, cl iniuni essei nicrque quod Domliiusest : hooorandnm.Ciin hisomnibus, professus ante (4) sc
iliii.i (<) iuip^rfeclum fil Deo, oisi Donnnus sit , cl riliiiiii (h), Patri cxa;quaverai honorc, potesuie, na-
D.iiniiio iiitclligatur csse , nisi Dciis sil. Atque ita tura. Dcliinc dixcrat , ut lâirem viiani la le liabire,
i uiii iiterû.; uiius est, et uniis signiiicatirr in uiro- iia cnm FiliOvitain in se habeiidain d«di8Se(/6»rf., 26):
que, ct non ct nU'iqiie sine iino ; iiiin cxccilli evan- I> iii iiiio sigiiiliravcrat iiatura; eju^dem per sacramcn-
gcliiMin iir.iJilicaiioiiem Apostoliis doccns, nec lo- lnm n.ilivitaiis niiilrfteni. Per id enini ,
quod h;tbei
quciii in Paulo Cbrisiui diversujai) hisest(po»«arf- Paicr, (i) ipsmn illum 245 *'8"'*'c»>«t •« hulieiido:
(5) Potsel. M«», inrr«pilii».

(•ij .Ciernam dcest in ins. Yeion. (4) Sclitittm PutH$, etc.
{i) P0..1 (')ii)io<'i , fru&tra additur in codicc bas. iii Marlin., u( credatit eiim. in aliis. nl ertitibtti :
V.iU, lcmporaUs. iiifra aulcm in iiinuilius, credere in eum.
./') Sic mss. Edili Vcro hlc , lenenf : ac poslea , {() Lips, ci Par., i//i» H«Hi>i«; el
moi CDm lUd. «t
)iyii'ji:u'. Er., qiia' ojieruJio t's«ie .'
n'iiitcntibus iii&.s.
(i)Edlli, :'mi)i>r/i.vtMni t'«i'f y><!0,- el inox, di!«4ic (ly) .Abcst merniim a plorisque m«ii.
jtni c.w ; ra<ligantur aiirturitalc in;s. (/() EUiii, 4u /i/ium Piiiri» ; eiiieiidintur ex ium.
idl lii pli^Vi^^qu.* vclcriliUB libri<, tii/iii/iciitiit ; liiirn- (II lii vnlgaii., , i|nniii il/nrf sii/Hi/iini. Al in vciiw-
riiiiiic.i lapsiis cx allliiliilc vocuiii cliain 111 |iriiiH vnl- tioriiius libris : i(niiHi illuin ti^Hilu-avit. Tuii» c» iiiss.
ii«ii.; iiilianoii bciniil rc|iclilus. \n %rxco, i<jfp<ffitfj. Viii. Ins., Mariin , du.ihu* i:olb. ci umo Soibiui.suli
icj liii Carnui. loilcx suiri.itanie (jrrt-coci,- o/. .\i jitiiiiu» 1.1 liubciido , ailjci i.i pariiciil.i "i, qu4) d. osi
'^69 Iil". TUIMTi rr: liukr yih. 270
,|iil.' ,! :ii' iirciino inn.io cx coiDp îlis Iô ii^j e-l ullk rafinnni arbitriiiui est
,
(') i's:.e sc ojqnnian Ihn, sed se
iii i;o aliuil sii ((""'l mIi en !i:;lMM«r, cl alMiil sit i(> e| I
exinniiivit, fonuinn servi necipiens {Phitip. ii, G, 7).
ijiii iMbLM! : yc.i loliiiti r|iio(l t'sl, vila Psi, iinlurasci- Oncm eiiiin sii>iinver.ii Ocus. aliiid prcicr qu.nii Dci
Itcf.l iêrfccia et nlisoinia ri iiifiniia, e,i non ex dispa- iorma osse 246 ""''• fO'"'' '
(') «' id, qimd si^ni-
liidiR coiisliiiiia, sed viv«iis ipsa per loiiini. yiisc ciiiii iiiin in Dei forina est , hoc iieccsse esl tiiiuiii iii se
qinlis iMhelitr, lalis ct flnia est , eisi nîtivilalem ejiis coiitiaginaliim liaheie. i|iiod Doi cst. Et idcirco Apo -
iiiifllig.iiiir significare cui daia e^l; noii lamen di- stnlus eum, qucni signavil Dous, in Dei foriiia nia-
vo.rsiiaiein generii afieit, cnm laiisdaia esi, ijualisot iientem Dcum pi;edii';ivil. Nani ni.«urnpti ct cm-
h.iliudir. nati iii eo cirporis saciainenium locnliirus ait, .Vo,'!
H. Qtio setitn fiiiut hominii a Pnlre si(inalu». — rapiiiam arbilralus est esie se ipqiuilem I>eo, sed se c.ri -
Posl liaiic etgo laiii niulliplieeto ac propiiam de- nnniuil, [orinnin servi acciinen.i Qiiod eiiim iii fiirina
iii.i.isiianil;o iii se p;ilcriia> iiamrjPsi)(iiifi<aiioneni (î) Doi er;it, ner siguontomse Deuiii Deiis nianelcii. .Sed
MStis b<v diclo rst : Hunc rtim Patft tignavit qiii;i suscipieiida erat Corm» servi, et obedicns ess'.!
(1 ) ,
Detis {Joun. vs, i7). Signaciilonjm iMiura en

. e!>t, ut fiiiiinis .id niorlem; noo sibi rapiens esse se :«q;ia-
oini)om inipro.ss* iii se $pe<:iM exp!icc<it loruiaoi , et lein De>i, ilj ^d susccptioueiii ,'u') se form,i: scrviiis
por oliedicnli;im ciiii:inivit. Esiiiinivii sc c\

niiiil miiiiis e» co iii si; hiibeniu u idc MgiMjnliir : el g auliefli
(iuiii loiiim afel|i!um nwHl tmiirinuiur , loiuin es Dei fririiia, id est, ex eo <ii!od iiqiialis Deo «•U : iiou
sc pr;('l'i;timt niii<lquii! iinprcssuiii est. Veioiii lioc laincn xqualeiD «e Deo per rapiiiaiii exisiiiniiis,
[Ittud lioe rvjer ad sfaiifnlia) ad diviii.i- iia!i\ilali$ qramvis in fonna Dei, et f qualis Dco, per Df;uiii
iion pr<i(:cii exempiun; ,

quij in si^ri.iciilis ct iiiaie- Deus signaius exstarei.
ries sit ei diversiuis el imiircssin, (f.) per (t»i qn» mol- 46. Cliristiis rcnts Detit, eliam post asstiniplttm Iw-
linrihus naiiirss validiuiuiu geiieriini species iiT'pri- ininem : quanlo magis aHle. — (c) llic nuiic qii.rro,
.muntuf. U!i!?ei:;ins vero Dcii!. , et ptT saiTiinien- utrum alterins geiieris Deusest, qni in fornia Dci
tura saivtis nOjtrsB homirii'; (Hius, toleiis pru|'ri(Hatis D."iis maiicai. «t seciindiiincon-iKnalascoirSiînntcs
iii.bis palcniie m -c siijiiiScare spvcirni , sijjiiaUiîii qiiespccies(5) iii(f)sigillisccriiiiiiiis, cum inipressiiiii
«iC a l>eo ;iii'. ei lioi' idco, quii». viiae Dnierna; escam pliimlxi fcrruo) , e< genima ccr;r. specii-iu vel con-
U!iu8 lioiniiiis e&sei daliN-is ; ut per boc potestas in cav.i! iti se imaginis lingat, ve! exst:intis dc se cxpri-
eo dandx" ad ajteriulateiii i scie m1.< lligi possel ,

qiiia niat loniii'? Sed si r,ii;s exstiterit tain siuliiis et \c-
oiiiiimn in ;e |iatern*_f«mi.e |il>'niii!'Ji«em signaiiiis cors, iit piitet qr.iid ;iliii,1 "s se Detis in Dciiin qu;ini
ive Oci rantineret; iit qmMl sigiinssti Ucus, nnn aliuJ Detim forinei , el qiii iii fonna Dci :it, aliiid aliquiil
cx sc qiiam farui:ip> Uta siguaiiiis eflerrct. Hscc <|ui-

(2 toiusipse qiuni Deiis sit, post srcramcnia homiius
dem ad Juda;os DDiniiius ob inliiicliiateiii siiain dicti assiiiiipti ( Vidc trarf. in Psal. ii, »i, 27, tn iwlis), ei
istius iiicapiiccs locuiiis esi. pcr nbedieiiii iin consuuiiuatj; usiiue ad crucis iiior-
i'6, Signaf-m a lieo expoiiil PrfUut dicen.% in Dei toin huiiiilitalls : audiel; cflElesli.iiii et ti-frestriuiu
[ormn. — S<'d r.obis Kv;iii^,rii pr~ Jicator propiiela- ct iiiferiiorum et omiiis iiiigui' coi'(''ssioiie, Jesuin iii
lii bujiis iii!elligst!liai;i Spiiitu (^hrisii per scloqiieii- gloria Dei iiatr s {Ibid., JO). lii !iac igitur gloria , si
lis insiiittat, dicens: Qni ciim <k .onna Dci cstet., non cuiB jain {g} forma seivilis fueril , luanebit; luin
1%) Ad Afiosiol!», ttftu uhi hic P.itili locws repetitur.

i2) Pn qiins. (ii Ad ttdsHTnpiiifneiH.
(5) VerlMiiT! f'Mt' abest a sv^îro codice, tit el inr-.i. (.->) l>i iignncnlis.
iii ;i'iis iriiiis. Ilfc nitrrii sii-. '.i -^tur intelligcDdunj : {b) iiidiii cum ms. CorJi. per quom. Al in codice
niiimfieiivii i^lirislns illiim, piiui P.ilriMn , csse ipsum Vai. biis. ptr quem : ex i|uo legciidiini diixiinis
per
;ii liu've>idu , seu iioii iiliuii csse iu rc qin' habeliir, gua:. nisi quis m;ilit ciiik pleiisi|u aiiis fjir quas.
iiuiiii qnoii esi iii scipso : iit videlicct illuil Stait , (() Editi, ei ideo: di>si<letitibii.s poiiiiiibus inss.
PuUr Uuiel viiuiii iii ienieiiiiso , s!o exjinniit Uilariiis, (d) lii prius vi!lg;.ii.i <!esiilcral'ir se, .\!oi apud
qiissi, siciil liiliet vil.iiii se ipso siiain, oi qiiaMiiso. iii Par. noii rej.eliiur veilMiiii e.unatiml : in aliis auleci
sit titiin non atiud iint, qinvn quod esl ipse , qtuv iiia
:
D eiiit icpitiair quiiieni, scd pnolixa pariicul.,
noganie
sitR/, iil vitliiHus siipia, uaii). 21. Cuin auieii! Kilius ex iiiiius duiiila\3t reccntioris iii;j. Cnlb. tiilf et con-
ea.leii) r.iti.me viiaui ii: venn tipsn balioie ilimi ;r ; lin sciilciiiiiiii Hilarii. Jjl oiiiin lial'c! m ps;i|. lxviii,
oiiui pariicr iiiiiiiu ciiiii PaireDcuin essc. pnsic;! im;i tl Ih:In foinia seivi venieiis {(.hihiMs) eineii(ii'i
iiiciiie ciiiiciuiiii. Vcruiii iiic secuiu pugna!'' ii..iise a Dci foanu : 1 1 ii. 4, Ponc anlem Iwtiue.Hiia fi;;t
iiuliisMdeiiitiir saiiClns Diicior, qiii lili. ii, u. 52, nalnra ceeicsiis (b<ic cst diviiin) til exinanieits se ea: ,
pr.ibare voiciis iion uiiuni essc Spiritiini D.'iiiiiiiiiii Dei fomut, iii formuiii servi iioininisque decideret, dc.
'
ni Spirituiii Dmuiiii , ail : .Vrti; cwfiii habere liaberi- ie) Ediii./iic liaiii; non quwro .-cmeiidanlur ex scri-
qtie vimntesi. At iii {Miiuipiii cst respi>nsio,lil>r<i ii,dc plis.
pursiiiiis .soriiioucin es^ê, liic aiiiem <ie iiatuin, ciijus (/) Si,'. iiis. Valic. bas. codcxet Maiiiii. lavenii-
;.u 13 siiiiplic!i.is snpcrius, iitini. 2i , di^cric pio- bii^: aliis '.ciiiSMoi ibtis , ii; ijiiibiis iiicihIdsi; o.xsliit in
piigiiuiiir siHijHiis.k\ i vero priefcruni iji .siyiiuenli-i .-

ciiius vj,-
(.;> !ii viilgiiti'- liicpr2;iiiliiii(jr fld Apotlitlos: quod cis ubus oxslat siipra, n. ii, iilii jnm pr.-riiiiiiinji ||j
iriuoviiiHis iiiiclonlatc opliiiii couicis CoiL'. ac G.rin. biriiis sigilla cmu divina iialivit;ite iiiiiiiiie c.iiciHis
neciii.ii >;\;iiu!(;Ui'i lextus, quo Cii.is-.UB (lonc al li'i- esbc euinparata, (iiioa ;riter coi!.si!;iini;.s coikSij;iiaii-
ii.iiii ^ciniiiiieiii liahere ps;ri>ii!cn)r. iiiK> liil.tiii.s lcs.jiie spccics iiiicii^cilai n.iiiirse liivci.sii:
i|is(i piislreiiiis Imjus iiuin . vcrbis ha:c ad Juilaôii (<?) .\liqtiot niss. fnrmie tervHis. fS\ I iliMiiii.in-
liicia airiruiai. duiii.
«71 SVNCTI mLARIi EPISCOri in
III fcirm.1 l>ei osscl , qitcro quitl nians<-'riiV A coimnginari possii nd spwifiin? linnso ciiiin lortiiaiii
iilniiiiiiL- in iinliira Hiî , i|ii.r sigiiilicaliir iii cUina, ncrc^sc csi cjus roddal, ciijiis 01 iinago csl. Qiii nu-
(I) Cliri>tus(n) Spirilus ruiTil; ciiin iii gluri:i [lci pnluiit auteiii allrriu* goiieris in Filio cssc natiirani,
iris (iliriitlus Jcitus , il cst, {b} lionio natus cxîaliil? cnnsiittiant riijusinodi Filiiim iniaginem essc in\isi-
W. ^t-iii iinus, iioii unicui. — Tcnci in otnnibus liilis Dci vrlinl. Aniie eorpoream , ei coiueniplabi-
licaiiis Apusinliis litlci evaiigeiic.x iiideniuialiilcm lein , el e\ loci> in lora ittoin inressiiquetircuinva-
|ira'<lic3tioiieni, 247 ''' lûuiiiiiiiti Jcsuiii Cliiistiini Fatii? Mrniiiicriiil ianu>n(f), bccundiim Kvnngclia
Ueuiii iiraiilicatis, ul neqiic |icr alierius gcncris llcmii ci proplicias, rt Clinsiuiii spirilum et Ucuni spiri-
iii ilcns duo^t liJcs a|iuSI(ilica dcpcicat , iiiMiue iiise- tiiin. Uiii248^' rirciiniMrilicnl litinc spiritiini {q)
(larabilis n Patre Piliiis Dcus uiiici (r) ac Mngularis Cliriviuin fnrtiialiili tl rorporali niudo ; noii erit in-
l>ci prxiiicandi utcasiniicni iiiipiani (irxbeat. Diccns visibiiis Dci (/1) itnago curporeus, nec indefliiili tpc-
ciiiiu, in (oima Dei, el iii 9/01'in Dd patrit, iicque dil- cics dcliiiiia iiindcralio.
fcrrc diicuil, neijuc non eisisioniciii nos eiisiini.ire 49. Imago Dei eit , qnalfnut ei divintt nnlnrw vir-
pcnnisit N;iin qui in fi)rnia Oci cst, neqnc in al- titt. — Scd nrqiie Dnminus iiicerlum reliqiiit , Qui
teniin Dvuia proflcit , neque ciiain ipse non Dciis mc vidii, vidii et Fatum (Joan. mv, 9); nctiiie Apo-
csl: quiii ncc separari potest a Dei forinn, cuin in en B sloliis tarint qiialis cssri , Qni e»l imnqo Uti iireiiifti-
sil ; iiec qiii in Dii est fnrma, nun Deus csi Siciit tii (Cotott. I. IS). [>oniinus enim dlxeml, Si non
qui in gloria Deiesl, nnn potcsl aliud esse qnain faeio oyera pairis mei, notiie mi/ii credcre (Jonn. xvi,
Deus cst , ei duin in gloria Dci Deiis cst , alterius 57 )
, liioc vidcri in se Patrein dnceiis ,
quod opcia
Dei alque a Deo diversi non liabet prxdicationem ;
cjus cflirerel ; ut inlolleitn nalurT virius naturam
qiiin per id, quod iii gluria Dei cst , cx co in cii- iiiiellecix viriulis oslciidrrol , per iiiiod Ajiosiolus
jus gloria esl , liabet iii sc naturale qiiud Deusest. hanc imagincm Dci essc si);niricans , ail, (1) Qui ctt
-iS. Chiitlui til iinagu Dei, iion alltriun ett nalura. imago Dei intiiibilit , primogeniluii oiwm* rreaiura' ,
— Non peiicliiatur ,
prr tiluies pr:cdii'aiiiines fldes iûio iti ipto (j) evnsiiinla tunt omma tn e<tlis elin
uiu, iic una sit. Evaiigclista etiini dictuni a Doniino terra, vinbilia et inviiibilin, lirc Thrciti, tirt 1'riuci-
«Incucrat ,
Qui lUt' vidit, vidil et 1'alrem {Joan. xtv, }>atui, tire Polettalet , itio Dmiiinaiioiiei , omnia per
9). Sed nuinqiiiil dnctor geniiuni raiilus virtnicni ipsum et in ifMO coiidila snnt , et ipie ett antt omnei,
dicti dnininici aut igMnravit, aut tncuit, diceiis : Qui el omnid (li) ipti conttanl , el ipst enl foput corporis
est imago Dei inviiibiln {Loloit. 1, i.S)? Interrngo (d) Ecctesiit, quiest initinm. prtmogenitu* ex morfiii*, i.'t
utruin visibilis imago c>t invisibilis Dei: ct ulrutn fieret iii oiiinifriii tp^r primatum tciient ; iftiia in ipso
inrinilusDcus (c) perrurni:L'cirr'Jtiisciiptx iinagincm Q complacuit omiiem plenitudinem {l) kabiltre , et per
(I) In coJice Vernn. Clnisiu.ia priinn niaDu, scd sccunda antiqui amanuensis crarnJavii C/iritli.
(a) Edili, Christi ipiiiiut : renitentibus poiicri- Corb. secundis ctiris adjertum est
, utide et in aliis
bus m'S. Puiro opiiniiilnr ClirisUis Spiriius, id cnI, olniiiuii. Nil ofliciiadjociuni; cuniproxime scqiia-
ipialis fiiii aiiie assuinptiiin linniinoni, CliristolioniitM liir, Qiit >i £trc«msci'i6rn(, cio.,ncqite oiiiiiitin ncccs-
jaiii facto.Ilfi Ikpo qn islio, lib. 111. n. 19; Qinriis s:iriiitii e<î, ut liqitct e.\ Iiis nuin. 49. .4c ne (ormat
tiuomodo seciwdum Spiriium niilns .î( Filius, aporle polius ,
quani nalura; imago este, elc. Ex qnibiis in-
oppoiiitur isti : QiiaTis quoinorio tecnudum homincm iclligitiir, eaiti dici formir i/nai/inem , qnx exiema;
naiut sil. Sic Clcmrns l'apu, opisl. 11, c. y, T. 1 Cnn- lantiitii flgiir:r spccicm rcprxscntel, eique oppoiii
cil.p. t8G. JfsiisC/irisIiii , iiiquit, Dominus iiosler. ttiinpiiirm nalurce.
qui nos tervuvit, cum jirtmiim rsici ^piriiuii, caro fac- (f) Post pirlciilam tamcn, solus codex Carn. ad
tua etl. jicil,per Filium omnia miniis ad rem. Re^pnnsio .
(b) In nis. bas. Val. dcsidcratur idettlioinoj apud prnxim:e quTSiioni b:KC esl, Chrislitni noii csse cor
Bad. autcm cl Kr. vcrbnni nulu^. Tuni Lips. el Pnr. porcain iiiiaginem , ui pnieqiii spiritus cst , queni-
post Er. retitiuore rx\iar«l ; oum apud ISad. ei in admnduni Dens paler esl spiriins.
inss cnncinnius legaiur fxi(a6i(. ui pniilo aiitc di- (g) F.dili excepto Par nniiiiimi Chriilum. Tum
ctuin esimanetii. Iii meinnrlatn revocanduin cx cap. apuil Lips. el Par. substiiiiium cst formali, pro fui'
i inMatth. II. li, quod Jesui Dumino noilro nomeit twatiifi.
ex corpore ttt. (/1) Ita meliores mss. qnod connrmnlur liis lib. 11,
(r) Lxeinplar Carn. ac lolitarii Dei : baud alio n nuni. 5 : tncorporeui Paier est : si Filiut iectindiim
"""
!iCIISU spirilum citcuinscripiut esi coipore. iam incorporei non
. (d) Apiid Bail. u/riim t'iii(i/i> Deni, etnirum,e.ic., ri( forma corporeui. .\l in vnlg.ilis iniago eorporea : .
Iiinis mulilu... In aliis edil., uirnm vitibilii iinago cft ac ileiiide apiul Bad. , rirr iHdefiniie tpecict de/initic
iiii'ii!biti.< Dei Deus. .\bniidat vo\ Dcus, iiei|iie oxstat mndirnlio ; ct in cdil aliis, nrr indelinilii ipeciet
III iiiss. ll:iT iiilorrogalio |iiiU:ii Arianos, qiti Filinni defiiiilii moderaiio.
1'niri iii:i-i|iiali'ni iinio argiilaliaiitiir , qu'id Filiuni (i) Aiiiiijuus rndrx Cnlb. ac Ccrm prinia illa
vi>il)i|<Mii, rairoiii iiivisiliiloiti aniiiiii lingoreni : qiio- voiba, Qui est itttago Dei inviiiblii , iion h^bcntes,
ruiii ea de re dclina sigillat lib. n de
.\ugiiMiiiii>, aliis forsiian sinrcriores suni. Sed nibil nucel barc
'rnii. c. 14. el Sorin. \ii, n. 4. Iloe pnrru hic sibi .•idjeriio.
viilt iinslor llilariiis : Vos qni Patreni iiivisibileii), Fi- (j) lii nis. Cani. Iiic pri> ron«(i(ii(a juni , rl moY
liiiiii vlsiliileiii viiliiî, iiiiorrngn iiiniiii qiii visibilis pro t'iindi(u iiin( rxslal cie"!» tuni. Ci;rce priiuo
,
Doi inviOliiIis iniagu esse possil.

esl, luro pr.elertnr «»Tt«Ori, aliero iVriiTni
(0) lii viilg ilis per formain ciriumscri\''(iin <(
, [k) Kditi, in ipio lonslant, fjveiile gr.vc. (v ujt '>
iniiujiiiem. Iii veiiistis exrinplaribus Cnlb. Cini , , (T'jv»7rri'/f, srd reniieiiiihiis loss.
Conii. ar pliirilnis aliis, per foriiuv iiiiagtnem, niiiisso (() In nfi. Cirii. Iiio ol infri, i>UmludineM diri i-
V crbi) firriiiiiscri/Kd' quod 111 Marliti cxsl.il, el 111 Iniii . (iii r.ivcl illiid lib in, II l"> t.»Hii/ liliuik-
273 Df; TP.INITATE LlliER VIII 27 i
iptumriconciliaiiommii in eiiin {Culoa. i, 45 el *cqq.). A i<lem priniogcniliis ail a;teriiil;tleiii est, ul ciil spiri-
Pcr lioruni igltiir opKriiiii virtuieiii ini.igo Dei cst. laliii debeiit, (/) iii primuiênito creila, quoil iii.t-
Nam uiiqiie invisibiliuin Cunditor noii e-t in ea na- iie;iiit ; ei et liiiiiianadrbeant, qiiod in priioogenito c\
lura: nece&>ilatp, ulitivi:>il>ilis Dci iiiiago vibibilis sil- mortuis rcnascaiiiur ;ciernn. Ipsc csi cnim iniiiuii),
Ac iie furmx potius, <|u»in naturjc iin >go esse (1) iiiqiii ciini lilius sit, imigo {g) est ,
{i) ciiiii iiu;)go esl,
leiligcrctur ; idcirco invisiltilis Uoi im^go est , na- bci est. Primogcnitus quoquc (/i) oiniiis creaiur.t
lura in eo Dei per naturx sux virtiiieiu inlelligtiida, est, comiiiuns iu sc uiiivcrsitaiis eioriiiniii. Et rui-
(d) non invisibili qualitalii. siini ipse capnl corporis Ecclesix esi, et priinogcni-
SO. Qai primogeiiitHs, qui primatum in oninbaa lus fx niiii liiis, ui iii ijninibu;> leiicai ipse(i) priina-
lenens. — Primogeiiiius iiaque onints creaiuro; cst tuni Et quia umnia ei coiistiinl, in ipso complaciia
quia in ipso creala omnid suni. Et ne qiiod iii plenitiido consisiit ; duin iii eo pcr ipsuiii (j) iii cuiu
ipso creata omnia sunt, non ad ipstm qnisqiiani au- rccoiiciliîiilur oiiinia, in quii pcr ipsuni iii ipso oin-
derel referre, ait, Omuia per ip$um el in ipso condita nin sunt croala.
tunl , tt ipte ett 249 ""'^ omnet, el omnia ipsi con- ,')!. Iniago Dei etl, quatenus omnia in eo creantm
ttnni {Ib., 17). UnniM iiaque ipsi con»tant, i|ui anle Crealio u( reconciliiitiu el Patris et lilii etl. — Sentisne
oinnia est, et in quo oiniiia suiil. El bxc quidem ad B j^'» quid sil e.sse iiiingincin Dei ? Creari uiii|uc
exordia periincnl creaiurarum. Casterum {b) obdis- omnia {'>) in (t) eo per cuni Ciim iii eo creimtur
peiisalionem corporis nostri ail : El ipie etl capul oiniiia, iiiicllige etiain euin cnjus iinagu est creaiitem
corporit Eccletiie ,
qui ett inilium ,
primogenilus tx iii eo omnia. Cuni auicm quje 111 eu crcantur, per
tiiorlmt , nl ficret in omnibus ipse primatum teiiens ipsiiiii creanlur; in lioc qniiqiie, qiii imago est, njtti
quia in ipio complaeuil omnem plcttitudinein hakilare. r;im ejus tiijus iiii.'igii csl (/) iiiesic 250 cognosco :/
el per iptuin oinnia rccoitciiinri iii euiii ^Jbid., iS el P.:r se enini crcat ,
qux iii ipso cieantur . siculi per
teqq.). Reddidit Aposlolus spiriirilibus (c) sacraniciiiij ipstiiii rcconciliantiir iu co oinnia. Cum in eo recoii-
ciirporeas opcraiiones. Niinique qui iiii.igo Dei invi- ciliaiiiur, patcriiie iii eo (m) unitJlisappreliendc na-
sibilis eil, {d) et ipse est capui corporis Ecclcsix : tunm reconciliuniem sibi in euonmia. Cuni pereuni
et ipii priniogeiiitus omnis creaturo: est , idem ini- rcconciliantur uiiinia, ipsuiii Pairi rvconcilianteni iii
lium, priniogciiitus e.\ iiioriuis est : ut in oninibus se oniiiia qux pcr sc recoiiciliabat inlclligc. .4it eniiii
teneat primatuin, duni nobis (t-) corpus csi, qiii Dei idein Apostolus : Oumifl uulem a Deo.qui reconciliaiiit
iuiago cst ; Uuin qui primogeiiiius crcaturx eit, nos tibi per Cliristuin, et dedil nobii (») miiiis/eriioii
(1) litlelligatur ; paulu post, non vitibili qualilale. /^ iiiiji<i6i/is nori referret.
Cuiii liis ciinier qu;e lcgiinlur libro xi, niiiii. S, scili- (i) Cum inuigo, Dei ett.
cet ,
qui in tubilanlia contpicabili iinaginem natura; (5) In eo ei per eum.
eral, in quo coniplacueral oiimein pleiiitudinem divini- (f) Tres mss. Culb. in primogenila, nieiidosc. Mov
laiis liabiiare? Vide et niim. 17 ejii^deiii libri. in alii|uot reieiitioribus, nec non npnd Er. ei Bd.,
{n) Vat. bas nis , noii inriiibilisquiilitate. Dad., viicF renascantitr ceteriice : minus siiiccre. Spirilalin
ted iion visibilii quulilule. Cr., Li|is. el aliqiiot niss., iiitelligere est aiigelos vel cti;im bomiiies secundiini
»011 vi(i(i/i quulitute. Vei ius V.ir. cuiii polioribiis, aiilem s:illein hominuin corpora
aiiiiiiaiii, huinaiirt
noH inviiibiti qiialilaie : lioc esi, iiivisibilis illn iinago An;:cli delieiil CbrislO qnod inaneaHt', id esi , iioii in-
intelligi iioii debet iii iiivisiliili qiialiiate sit.i, sed tereant. Ll riiiii) dorrt Ambrosius, tib. iit d<! Fi'le,
lii substantia :ic natui u llci
iiisa qiiia, iili lib. v, : C. 5 : nec Angetus immorlalii est nalurutiter, cujus im-
n. o, dicilur , naturw virlus priestat ac prob.il veri- morlalitai in votuulule est Crealoris.
latcm. Nec diiirmiii csi iiii iîni iili diviiiam iiicsse {g) ita mss. nisi quud iii pluribiis deest primiini
virtiiiem , cui oninia creîndi (lOieslas ab Apnsiolii illHd est. At in vulgaiis desideraiur praeieiea , ruiii
nlliibiiilur. Imago iiuqiie ilta, ut notiiia illius ex imago est.
Aiiibrosio, lib. i di- Fide c 7, siippleatnr. non vutlus (h) In Marlin. ci aliquni veteribu» libris oniiliitiir
esl corpornlii , iion fucii composita, ncn ceris ; sed omnis. Quod bic breviiis , sic c):|ioiiitur clarius
simplcx de DiO, eijressa de Pnlrc, e.t pressn de foiile. Fiagm. II, 11 50 Idcirco primogimitus omnis creu-
:
El |io>t p:iiic.i Iniago ista veritas esl^ iiuaqo itta ju-

: luriB, qiiia in eodem jam a principio omninm quce ef-
sliliii esl, iiiiiigo ittn Dei virlus etl ; non îufu ,
quia fecturus eral , oiniiia generaiionum inilia constite-
ierbum ett ; nun insensibilis, qiiia sapientia esl ; iion n runl.
inaiiii, quia virtui esl ; non racua, quta vila esl, elc. (i) .\piid Dad. et Er ,
piimiilrim capilis. lu iiiio e
(/>) In vciusto cudicc Culb. ac Germ,, 06 disposi- nis. Vjiic. primaiurii cliaritatis : giossenia. In Colb. ct
lionem. Gcrm., leneal primatus.
{c) Edili exccpto Par., ipirilalibus sacrainenluin Ij) lii vulg;itis, el iri euin. .\best parlicula el nbomni-
concorporationis (Lips. rorporutioiiit). Namque, elc bus mss. Iii eum. finn
pliinbiis aiiieiii desideralur in
Rectius iiiss. jipirii<i/i6u< iumiweMiis, eic, liuc est, prorsus displicel cum Colb. el Germ. per ipsum euni,
«iperatioiiibus, qii;'.i spiriialein uc divinam Cbrisii iia- Posiea iidein mss. in eo pro in quo. Tuin edili ,
ttiram spectaut, sulijuiixii qux ad corporeaiu et bu- pi!» ipsum el in ipso ubi p;irlicul:i e( abesl a iiiss.
.
inaiiam aitineni. (4) Excusi, ineo et per euui. Tiim ms. Colli., cun'
{d) Encusi, ipi£, siiie et, qiind bic aptius signifi- in eum recreanlur, et innx, quie in eum creantur. Uini-
cat natururuiu iii uua cjdeniqnc perjuaa distinc- que loto babct eliam .Marlin. in eum.
tiunein. (l\ Verbuiii tnesse, quod iii prius vulgalis liesiilo-
(i>) |ia oiiines propc m>s., qiiomodu supra, n. 52, raiur cxstal iii omnibus mss, at conrupte i» a
ccrput omnium Cbriîus prxdicatur. At in coilice bas. eite.
V:ii. et Mariiii. corpureus, iii edit. Par., corporalii, (m) Er. et Llps. fiVtiitis, duo mss. naiivilalis.
iii aliis coiicorporiiHf. (ii\ tl.id. ciiiu ms. Vai. b.is. n:^:'Aeriiiw, mind'i'-('.
>>7'-.
SANi.li iiiLAmi i;hi:s<;oi'i i)(i
rnonalialwHis ; ifuomam quidem Ihut irot iit Cliriilu A ii'><>. ul lolum u lotu, J).:UIM •'! liiluin, iici|ii<: \wi na
iiiuiiifNiM tfcvHtHiaHt libi (1 Cvr. v, IH, i9). Coiifir tivit.iKhl Palri :iiji.iilitst-
1/) quiid (oliiili iM, ncqno
cmn liib iiinne tivaiigelux IkJci «Hcritliittiiluin. Qui lio:' ipsuiii lutiiin ii.iii liecuni nascciido lciiiiisse. Kt
enini vi<leiu> iii nIso, (jui u(i«i'ulur iit opt^raiile, qui (juisquis iii !i.«: iiinii''i'iiuis «luliiii.i dclincbitur, aui
loi)i.i(ui' III liiitiieiitc, ideiii iii rocoiiciiiaiite roroiici- Juilxuiuiii scjl.iior, :aiii gentium cfet.
lial (Jtan. iiv, 0, tO). i''.l iilciu'u iii eo et pcr «uin 55. Sopieiidii liummia. tteiiieiilnrum ttiundiel (j/irii/i
rccuiitilialiu i'Si , i|uia |ier iiiilifferenli oi iiaturani disciiinen. — Ui aiiioni diciuiii Uoniini inlctligu-. ipio
P.iicrin eu iiianen.s, niuiiJuiii bilii i])M; pcr eiiiii ci iii .nit : Omiiiu ûif fndii sunt , meu mini ; A|iiii>ioli 1
eii (u) leconciluliuiie roUilebat. djciriiiain ct iidciu disre dicentis ; Vutele ne qui^
5i. Unilulem suaiii cum Pitlie quani i>oluil aptiui ro: seducttl per pliiloi.opluum el iiiauem deceplioiient
Chiii-tus declurMii. — Consuleiis iiaque lMiiii:iiia; iii- iecuudum Iradilwnem liomiuum , tecundum elemehte
rnniitaii Ueus noii inccru verburuin iiudiialc iiJein tiiuiidi, ei non iecuiiduoi Cliiislum : i/ui.i ' ifisii iii.'iii-
dociiii. N:inii|i:c cuiii cr<'dcii(li iiccc.s-iiaiein dicii Jo- biiai (2} (iiiiiiii pi«iiilui<o iitviM'l</(it furpcralfer {('.u-
iniiiici aucii)i'.laj sola piu-slaroi, tanieii seiisuiii ni>- lois II , 8, d). T)e niuiido es(, (/') et doclrin.is b'i-
elruiti pcr inlclli^ciiliani cdit;e ratiuiiis iiisiiiiiit : iil niiniiiii sapil, ct philflSopb(JC piM'd» e.!i( , (|uis(;iiiH
id i|Uod dixerut Lgo el Puii'r unuin iiimut {Joan. x, If Cliristuiii vcruiii D<'iiii: iicsiit, qulsijMis in co pleii'
51)), perc:ius'aiii ipsani unitaliscvpositx lioscereinus. tudiiieiii diviiiiciiis igiiorai. ilu!si:ui;i ntcns hoc so-
i>icciis eiiiin sc per loqueiilciii loqui, cl per operaii- lum sapil quod iiilellljjit, e( iiiuiidus !io<^ Unluni qiiod
l'(m operan, ct pcr judicaniesn judicjre, ei per visuin potest credil, scciindiiiii Cie.mentorum itdluras id
videri, et pcr rvMOiiciliaiittm (I) lecoiiciliare (fr), el (aiiiuin po^sibile cxisiiiuaiis, (|i)i>d aiit vidcret', aiit
inaiiore se In eb qui ii: se maiicret . t|>ixic quo allo :igeret. Eiciiienta enim mundi et. niiiilu sulistilcruol '.
ad intelligeiiiije iiuslrx scnsuni c^pusilioiiis sti.c uti 252 ^^*^ ^^' '^'"^ (91 '"*" '''^ "°" subsiantibus n>.i-
poiucrii (c) :iptiore sernwj.iie, ui uiiuine^se iiiiellige- iicl (/i), ncc cucpit ud origincin, sed origioem ab ori-
rcniur, (|uani isto, liuo per nativiiaiis veriiatein, ct gine suir.psii aleraaiu. Elcmeiita eiuin iiiundi aut
ita(ur:e uiiil:ilem ,
qiiulijuid Fiiius agerei ac diccret, iiiaoima guiit, aut a'J atiiinani profccerunl : scd CliTi-
id iu Filio Paler et loqiiei etur ct geicrct 7 Nuii cst lioc 6('js vita cst, cx Dco vivente in vivciiteii! Daum iiaiiis.
itaqiie nalurx {d) a se alieiuc, ncqoe per crcatio ^ Licinenta inuiidi a Deo siiut iiisiituta, iiun Decs
DGm 2Sl '" i^fxni coiiipîr.ti:^ , neque es. iiuriiuiie sunt : CIii isius ex Dcu Deii> lioc toium cst ipse qunj
Dei III Deuiii nuta:, se.i peiTcd.i iiaiivitate iii iicuiii Dctis csi. EIciiieiit:i inuiidi cuui int'a itiitt, non po>-
porrocliiiii geiiita' divinitaiis, cujus li:vc ii.iluralis sitiit (i) a S(? evstarc ii.^ iiitra siin : Ocotii sab sai'!.i-
(Onscieiiiia^ fiducia est. iit dic:it : Ego iu Paire, el C meiitu iii se liabeuB riiiistus iii Deo esl. El&menia
Puler in i»e {.loan. mv, M) : el fiirsiilii : (tmniu qine mtmdi ciim e» se Mti gcueris genertiit ad >liam ,
por
Pairis sun! , inci sunl (Joan. \vi, l.S). Niliil eiiitii ei corpor.ilcs qiiiJciii p.issionos pr.vbiiiil ex sc iiitiia
e?: D''(' deesl, (jiio oporaiKo cl 1(K|iioii1c et viao, Dciis nasceiidi ; couteruai iioii iiisuiit viva ipsa ii.iscenliiou :
ct operatiir ct iiKiuittir ol vidoltir. Non sunt diio (s'J|>- oiiiiiis voro corpiiraliter picnituilo divmKalis iii
plc, 7i.i(Kiis diilincti) in hikiis ve! oporatioiie, vel Cliristo esl.
sernioiie, *e! viû. Nec solll iriiis Dens ost, (|ui iii ope- Si. Qai dwiiiiiatit piemtudo iu Chrisio •rsrpora/i/tr
r.inie ci l(iquen(o et vi-o Dco, Deiis ct opcratus et lo- liebitet. — [;t inierrigo, cujus in «u diviniutis ple-
Cijius ei visu^ sit. Iloc Eccli^sia iiiiclliL;i( , boc Syna- iiiludo est t Qu;e si noi! Pilris esi ,
qdsni tnilii Dciiin
goga iion credit, boc pl.ilosopbia iioii sapit, uiiunt cx aliuin UMi<as Dei falla.^ pricJicator iiiipuiiis, cujus Jl-
(I) Rrecndliari: mos, permanere. mTo;. Sic iiifra Hilsrius aii, oiiinit vero vorporaliiir
i It lliPc csi lcrtii) eodicis Voroiionsis , nain aiilca pleniiudo diriniiaiis in Cnriiio eu. Sic ciiaiii legiinr
;ilt'niluiio diiiinKiilis. Grxcc, rm to TT^Jicufioi rf.f Ocd- l:ii. i, auin. 8, nec iiini tib xn, nuui. 20.
(,.i) Erasmus con;cciavit legi^nJum essc reeoneHla- D lo( tioiieiH qiiam sefiiiimiur Cyprinnus cpist. ut, el Je
«i.'i!i . (ii:od cxiiulo a Litisin arrcptiiin , iii Sliis edit Boiio patieiitt.»', \^nib!'o<io.ii lib. t de Fidc, , c. 5,
obiiniiit. rfiii(''iitibiis mss. HiftroiiyuiU^ in Ci|'. tv epist iJ ''ial. proxiiiiy Aoo-

'b) lii vuli;aiis, ri-fOHci/irtri.-cornipte. Mox In ftis>:. slnll lneo.opro ne quii vos »:'d«<;,ii, legenic-. k*> 91111
Iias. Vut. ci Martiii. qui in se ipse maneret , addito vos dcpritdtlut, f:\venl8 piaTO iv)ayi>yi>ti. Iino, lll>. 1,
ipse. II. 15, ciiin i'S facit 'lilarios ips'^ Ickcis, Yidiie tie
ie) Editi, ape-liorl. Coiicinnilis mss. aptiore. ijuis lid» ^'poliet. AlteCiiis ia:iif:i lcrlioMis aiiilijuiias
(d) ItaJ c( Er. cum recenlinrlhus inss naturie p.urtex Tcitiilli iiio, iipiiJ iii!.'iuliU. de Pr:csor. Hor.
specie a sc alivur delnde cuin Lips. nmiltiinl
; .ic II. 7, cxst.it, Vi(l«^ ii^(!!<u nojiiiCttmwiiiot.
iq) Bad ae
iii:,iue. Natura por creationcm in Doiim or.inpiraia c.i In edit. »liis,
.^j)'id , r.on sti».ifiiM?i*««.
csi, qu;l? crcala licet c\ q(i:\Jaii) l.iiiicn prirogallva

, noii de nxstn:ilib'.ts : nienJum qiiod u isligaiit in^s. Ttuii
sibi c(>iop:ii.it alqil.! olitinct Dei iinnien. Lip-i;i3 pro illflil.') , posiill «tiiiNa» , veibuM<i|ne lioc
(i-) Exciisi, quod lniit esi : rdu.^-t iiitliiu"i voiei- ii'iliiiiii Par. coiitra iiids. fldoin. Videsis notam !'.
lius lilins. P.itcr ruiii sil iiliiimid lotnm, pi<«.t Filn p:i(5. ! i7 {uot. It coi. 2i-,' fi().<.'r(C fJni-oii.i ).
iintivliaiiMii porin:iii('t illild uume (|Utid eral, iilpDti' a (/i) lla polloiHSOoJ. V.ii. !>!iN ,altv:r VHtic.. Colb.,
ipin niill.i pais diviilsa sit. Uenii., eic. Alil voro, ncr Kruii oi' oriîn^.
Er po.î B:id., <j«i (iorlriiiom fctniiintim Mpi! (i) lii ;'st, iii.:i |i''S!iiit 111(1'.' siiil.i! t'( i'x(r» esso;
(/)
Pai. piist l.ips el df dttelrmii hniiiiuum «flfil : oa^li- oilni coiitr» C.brKl».-. 111 DiO evslsieii» «Imiil et Ocuin
^îit iiis^. Qiiix! iiiiir, seqiiit.tr, |)iit:i ci Pliitosophim in so liitbeiis iiiti:i sliuul ot eMrit |Hiir«in etsiet, VI'
prrritn isl . imlicio esl iion Ijjnoliim HilarlQ fiiisjiti dcsls inUiiim lib. iil
DE TP.I.MTATE LlBEi; IX. -m
viniuiis pleuiludu habilet in Christo? Si vero Pairis A Christu->, esi ei inhabiians in eo diviniUlis corpora-
cst, edoce quomodo corpurnliter ha;c in co hahilet liter pleniiudu.
plenitudo. Si eniia corporali modo Patrem in Filio{a) 56. QutE sil habilalio corporatu. Cujut til. — El si
credis, Pater iu Filio habilans non exsiabil in quft^ras qua: sit habiutio corporalis ; intellige quid
sese. (1) Si vero, quod est pniius, corporaliler in eu sii luqui iu loquenie, et io viso videri, et in opcranie
nianens (ft) divinitas iialurx in eo Dei ex Deo signiii- operari , et in Deo Deum , et ex toto loium , ei cx
cat veriiaiem ; dum In co Deiis est, noii atit per di- uno uiiuui : el ita corporalig divinitatis plcniuiJineiii
gnationeui aut per voiuuiaieiii, sed per gcneraiiuiiem rettignoscc. Ei cujus ba;c diviniiatis corporaliior in-
Terus ei totus (c) corporali secunduui sc pleniniilinc hjbiians plenitudo sil, meucnio Aposiuliim non Ut-
maneos; dum quod ipse est, id etiam per nntiviia- ccre dicentcin ; Ea citiiii, quce iiivisibilia sunt ejus, (li)
ieni Dei ia Deuni (2) n.iluui (d) esi ; iiequc diversuin a conslilulioiie mundi ,
per cu qux jacla iunl , inlel-
aui differeus uliquid ui Deo est, i|uaiii id qui»! corpo- Uclit cotiifiictuiUuT alerna ijuvquc ejui viitus ci dtii-
raliter habiiet in Christo; ei quidqnid (3) inhabitet iiitas (/tom. i, 'iii). lliijus iiai|iie diviiiius (i) torp i
-
corporalilcr, id ipsujii secunduni diviniiatis tst pleni- ralis in Chrisioesi, non ei parie, sed t<il.i ni.qiit!
tudinem : quid^huinana sectaris? 253 I"''' inaniuni porliu est , scd plenitiidu: iia corpoiai.lcr mancns ,
decepliouum ductrinisinhxres? quid uiihi aflers uua- B ut unum siut , ita unum sunl, ut a Deo non dilTerat
niaiiiateni, coDcurdiain, crcaturam? Pleuiludo divi- Dens ; ita indiffcrens a Deo Deus, u: pcrlecluoi Deuiu
niUlis in Cbristo est corporaliier. (j) hubbtiiucriiperfecia nativilas, ita autein perletia
55. Alius habiiatts , alius habilatio ; perfecttu uler- nativius ûbsisiat, quia in Deo e\ Deo natu curpo-
que Detu. ~ Tenuit autem etiam in boc Apostolus b- ralitcr divinitatis inbabilct pleniludo.
dei sux legem , ut corporaliier in Christo iiibabiiarc

plenitudinem diviniiatis doceret : (4) ne ad unionem
255. 256 UBER NONUS.
(e) iwpiam fidei sernio decideret , nec ud alicrius na- Asserlam superwri libro Palris et Filii indilferenlciit nu-
turae inteUigeotlam furor irreligiosus enimperet. Ha- turam udversus iKcreluorum objeclu luelur atque
biUns eiiim iii Cbrisio pieniiudu diviuitaiis coriiora- coufiniiat Atlalis litijus rei gratia , quas ilti objec-
liter, aec singularis nec separabilis esi: uuiu (5) nec tanl , Scripluris quadam Hitur.tts jaclat responsio-
(/) $e paliiur a corpt.rali ploniiiiiline corporal.s plu- nuin seviina ,

prinio genuinos Scriplurarum sensui
niliido diocerui, nec habiUus divinita^ ea ip»a lutrl- non ex cc quou verba nuda et a ccelerit dtvuliit so-
ligi polcst esse diviniiaiis iuibilalio. Alquciia Chris- nant , sed ex antecedentibns sl coittîjuenltbut ct
liis esi, ut corporaliier plenitud(< liiviniiaiis in Cliribio ei diceiidi cuusis essc expetendos . deinde Chiitlum
sil; sic vero in Cbnslo ît divinilaiis curpuraliier C ei utiiiis in idipdum neque iaineu confuiis naturis
pleiiitudo, utioeo inhabiuns pieniludu nunaiiud rem unain ct er.mdent esse , iia eniin iltum dicia gei-
(9)
inlelligatur esse quaui Cbristus- Furarc quas vules laque iua semper lemperasse , ul et Dei el hominis
verboruoi occa&iones ei irreligiosi ingenii aciilcos fitiuiu sese aeclararel: poitiemo dtsliiitftLetittu esse
,
exciu. Emciitire saliem cujus pleuiiudo divinitaiis qua' dixii aut gessii noudum /lumo, quie jam lioino
moriturus, quis imntorlalis. Hinc duurum
iii Cbrisio inbabitct 254 corporaliler. Est enini tn uno
(i) Sin vero. Et ne ad umonem iinpium.

(i) Natus est. 5)
f\) Nec separtîtur.
(Z) InhabiUtl.
(a) Bad. elEr., reciHdit. Lips. et Par. cum recen- lioneexsulianles, non spe, sed veritatc ; iion in imagine,
ti(>r:bus ress. claudis. At in poiioribus niss. credis sed corpore.
vel credes. Sic siipr.i, num. 24, nt Patrera ila et Fi- (c) Excusi, corporalis secundum sui plenitudinem
liuin dicium esse Spiriium ob«ervatnr, ne stcunduni eniend.iiiiur ex mss.
corporates modos ila ineste Fitium iti Patre vel Palrem (d) Editi cxcepio Par..w(Uus est. Tuui B»d.?i Er.,
in filiu crederemus. neque diversuin aut dirinnm iiul differens atiijUid iii Deii
Deus ett : ac deindc c;ini eilil. aliis cum id qnod esl,
(b) Vai. bas. codex , dir»m/aie male. Mox Bad., .* ^ rorporatiler Itubilet , elc, ubi in inss. quam id, eic,
Er. e: Lips. , iignificat uititatem. Magis placet cuiii hnc esi, in Deo Pairc iiihil esl aliud quam quiid in ,
Par. et inss. teriiatem : ui diviiii'.aieni in Christo cor- Cliristo corpor.tliler.

poraliit-r inaneiiiem inierpreieiur S. Doclor naiurain
{ej Vai. bas. nis., M.irtin. ci .Tliquot .ilii , impius.
Dei vere sc subslaniialiier in eo maniniiem. Iia Ter- Veiiis Colb. ciim Genn. ui siipia. n. 36, impium.
tultlanus adveisug Prax., u. 7, ubi di%il Quis ciiiiu :
Postea iii plerisque decederel, non deeiderel.
ncgabit Deum corpus esse, elsi Deus Spirilus est, sla-
(/') lii niss. Martin. et Val. bas. nec separaiur ; et
liiii inniiit corpus lnic Se dixisse, qiiod iion sil sine infra, nec discernitur , ioco verbi disreiTii ; niiiius
subsunlia, dum «iilijicit : Scd et ir.vitibilia ilia qucc- vere.
cumqiie sunl iiabent apud Deuin ct suuni corpus et
(3) A|iiid Bad., Er. ct Lips. desidcrotur pleniiudo :
,
iuimt (ortnam, per quoe soti peo visibitia sunt : quanio quaibic diclaiaiiir noiialiud esse quani quud Chris- ,
magis quad ex ipsiut tubttanlia missum esl sine tub- ,

lus esi. Miix runn opiinio codice Colb. ni.igis placuit
ttaiilia non erii ! Quo sensu lib. dc Carne Ciiristi, exfiia, quam fum aliis exagita.
n. 11, dixirit, Oiime qtiod est, for^tii est sui êneris. Carmiiei;<isccdex a rrtaiara miiiiiî, unus e
(/1) ,
Xihit en incorporale, ttiti quod non esl. Nequc olistu- Vaiic. aciihditione mnudi : non alio scnbU ComlitU'
iiini ist rorpus hic al> Hil;iriu djci , qu.-d pleuuin
lio ideni soiial lib. \i, n. lU.
i)iaid veruin ac sulislaiiliile esl. Qiio .îeciat illud
(i) Vai. bas. nis. emii Martin. corporaiitei'.
in pâl. (,\xxi, u. ^6 ; (iiniioii nunc verfcc aeautlit- ii) llcc cst snb>i>te<iicin eilcteni
,
^79 SANCTI llll ,\lll! KPISCOIM '2S0
( liriilo ii.iluranim iwtiui- rf;//u»f adtlruilur. A jo/m« i//«rM i''i/iu ho;i (iici'( ; iic.ici( uulcn Filius,
//is poaitii , iiU piimuiii litvrcliccrir.n objcclum , Quid quia uulli revelal.
iiiediiis iMiniiiii ? NcinoUuniis , iiiai uniiii DfU», le-
poiiiU'.liri'.liiiii Itii terbis iio)! boiii aut iii.igisiri iio- 257 '• lîbro superiorc quid eoufeelum. Quid cou-
iiK"» rjr»;.Miic, ted ijm reprdiitidere fidem, qui iptuni fututum. — Tractaiiics iûiieriorc libru dc indilTcrciili
/>('um iioii (rci/nis, sii' (aiiirn iiHiuu/jMiit; iiiio jcie iialura Dei |iairis ci Dci lilii, et id i|uoJ dicluni cst ,
Deitm iie nimjitlrum leilnri, cum te tei\uenii coelesiem Ego ei Paler unum sumut{Juttn. x,58), dgiiiuiislranlcs
lliesiwrum pullicttur. Tum pluribut dcmonslrat Chrit- iioii ad solit.-iriuni Dcuiii prulircre, sed (I) ad uiiila-
liim, ubicumiiui' Dcum uimmpriidicui, te iiliuin (fiii. leiii (a) IndisciciJ^ sccuiiduiii grncrîlioiicm divlniia-
(/i'Mi a Palre , iioii liinien alieriut nalurce iignificarc. lis ; duin iici|iie aliuiide qii.iiii cx Uco Dcus ii;iius esi,
Ohjectiim alttriim , iii sriiiiitlc suliini vcruiii Dciim ,

el c\ Deo Dcus non iioicst noii id cssc quod Dous
i'l i|Uoiii ininlsti Jcsiini (MirLslUMi, «o: «upirioriiujnc cst : pcrcursisqiic. eisi nun oinnibus, t.iincii ad iii-
iOH(iiiMa(i«/iiiiice locoveibis diluil. llbienimChritlui lclligeniiain sufltcicnlilius dictorum diviiiuriiin alquu

(Joun. xiv) docnit Vuiiem in te esse, in le loquenie ;i|)Osiolicoruin lesiimoniis, (|uilius inscparabilis n;i-
loqui. in se opertinte openiri, in se viso videri {Joan. lura ac poiesias Palris ac Filii doccbalur, usquc .iil
xvi), landal lulem .\postolorum se eiiiionii noiiiine vc- qno

B buiic apostolicx fidei locuni veiiimiis, ait : \'i-
re ex Ueo nuliiin credenlium , ac tandem {Joan. xvil), dcle ne quit vos teducat per pliitoiopliiant et iuanent
hunorem ita a Palre poslulal, ul vicissim hoiioraliirut deceplioiiem lecuiidum traditioiiem lioiuiiium, secunduvt
sit honoriivtem ; itapoteslalem accipit, ul et potilt elcmenta mundi, et non secundum Chriiium : quia in
oiiini canit rilam nHninm larijiri , nec habeat qiiid- ipso inhobitat omnit pleiiitudo divinitatis eorpotiititir
qitam miiius a Palre : his umnibus indicant se ex Pa- (Colost. II, 8, 9) In <|U0, |>er corpuraliler liabiuui-
trc iialum, el cum eo iiuiura unum. Deinde e.v ipsisiiiel lein in eo diviiiitatis pleiiiludineiu, venim et pcr-
ohjcciis verbii con/icil Chrislum u Patre non separan- feciuin et paleriix nalurx Deuin domuiislrari docui-
diim esse ntitiira,<pti non septiriindus est fide, neqiie inus : ita ui habilans plcniludo ncc diversuin iii-
tinc conlumelia vocari Deum verum palrem, si credalur lclligcreiur signilirare . ncquc unicuiu : cum ct
jiliuin peperiste degeiierem. Deiiique ex continualit incorporalis Dei corporalis haliitaiio pruprieUiiem
objeclo loco verbii umiin l'iitrit ei Fitii gloriam esse naliiralis unilatis in Deo qui e\ Deu substitisscl du-
copiose tubtiliterque editserit. ceret ; el habilaiis in Clinsto Dens, subsiBieniis (/>)
Poslea ex ocrasione ,
qiue lociini dedit Chr.ini dicto ,
Clirisii naiivitalein, duni ejus est babiiaior, osleude-
Noii potest Filiiis abse fîccre quidqiwim , e»;Hci( ret. Per quod impioiaii euruin saiis superquc aibi-
iilii cum Pulre ivqualitalem , neduin inlirmitulem , C Irurfuisse respoiisum, qui id, quod a Dumino dictum
cshiiili. Cum enimviuliiti tabbuli rcalum objicienti- est : Qui me vidil, vidit et Patrem (Joan. xiv, 9) ; ci
bus Jutlicis hoc respondena, proximi, i.iitea pnciiiit- Paier in me. el ego in Palre (Jonn. x, 38) ; ei, Ego et
tat , Paier mcus iisque inodo «.peraiur, et ogi Paler unum suiiius (Ihid., 30) el, OmMia qua; Putris ;
opcror; sibi Pnlriqiie uiium cl cciiimuitem esse ope- sunt, mea sunt (Joan. xvi, 13), (r) ad unilaiem et
riilionem decltirat : licul se confinnttt li ccqiutlem concordiam volunlaiis rcferieni ; ui quia dicii lidos
,
cum iisdein iiidignc [ercnliius qiiod teijiiulem se Deo iitanerel, dicii tainen iiitulligciiii<iiii lallucis ductriiuc
[acerei , statini subjxii , Qu:fcuniq«.>e enira ille fa- religiu emeniila conumperei ; et cum negan noii
tii , endciii ei Fiius siuiiiilcr facil. Lna eiittin possei iii bis (J) V(iluiil:iluiii a;!>ciisus, in quibus ii;i
utriuique votuntas iubiiidc demonftraiitr. lurx uiiitas prxdicaiur, ad abulciidjin lameii eam
Ad id quod qiinrlo objiciuni , P.iler in.ijor me C5t qu.ii secundum naliviiatem est uuihilein, smieL.s
/i<it concedit vere dici, (/uia auclor Filii esl, iiui neque taiiiuin concurdi;e credcrctiir. Scd beaio Aposiolu,
P.iui icquandus secuiidum [ormum
cst servi. Si aulein posi mulla naturalis 25S vtTiiHiis iiun ambigu» pr.i'
Paler nutivrest Fdio, quia eidal quodetl; Filius non V cuiiia, corporalilcr bjbiiantis diviiiiiitiis pleniiudi-
est ininor Pnlre, quia id oinne accipit quod Paler etl. ncm iii Cbristo docenic , abscissa rst omnis impi.c
Poslremo ignorunliam ,
quiiin htrrelici Chri!.to nffin- D temerilaiis asseriio, cuui naiuralem uiiitatcni iiicui-
iiunt, pluribui arguinenlit repellit. Xon eiiiin jitdicii pnralis diviiiil:ilis liabitulio corporiilis elliceret : ul id
diemigiiorare potuit omniuinconditor, tliei hujus no- quud unn solus est Filius, sed quod iii eu niaiici
iiiitialtiii nuctor tic Dotuiiius, queiu itiltit Puter celal, P.itcr; neqiic solmn uianel, sed el opemtur et I.j-
iii quo omnes lliesaiiri scieutiw sunt. Quia tanien nbs ipiitur ; neqiic sulum opcraliir ct Inquitur , sed
loiiii luiii , recteuetciie se dicii ,
qiiod nou esi elo- ct vidclur (e), noii siiii nuiicu|iativa, sed ve-
iiuaiduiii. Holus ilrt./Kc Puter diem judicii scit quui r:i duni babel iu se per i>ac'raiiieiiluiu iiauvii.i-
, ,
1,1) .li< (iiiitiii(«(fm iiirfijcri;((r ualuriv.
{•1) lii viiI;,;Uis (.'inoniiullis niss. indisirette naturtv. qim li;ibiiat, subsisiciilia iion iina signilicMiur
III : el
Iii k.ilii codici; b:is. Y.it., discrette. ciijns ncciion Car- coii-eqiioiitcr osiciidiiur nativitas, qua sola Filius
iiul..lriniii C.olb., iiiniis .Sorbuii.,Mar'iii. u.; Genii. liliiis :i l';itri< Slllisislil.
nuctoiiiiilu ..wiliiliiiius deiiidc vui':ibuliiiii HiKur.c. (i'i Li|>s. et P.ir., uii uniiHiiNilMicm.
(i) Id csl, Mdi'.isli'iiiia disliiicii. iNi'(|iic vcr.i liic ((/) lii iiis. .M.irlin., i'o/uN(aiii.
lii-i .M! osiciidilm ii;iinil;i!. : scd i uui ali(i& sil (|iii li.i- lilP.ii'. posl Lipsnim pr.ilixo bic puiiclo subil.it
li<l.ilur, nliUs iiiii lubitiil ;
|';|i|i,s li..|>ll:imi-., cl t''ilii do.iide, ,Voii jiiiK.quasi i-c ;i supcriviribiis iibsoiuU
I
<23J DK TniNITATE MBER IX. i82
lis (a) et virius virdilinii, cl poiestas potesiatciii, et A lubili abnegilx diviiiilalis professione subverlisse se
natura naturani; leiieiis per tniiviiatem ipsa quud fidem Ecclesia" gloriantur, cum rclcgunl Dc die au-
suuin cst, ct ex se (/>") pcr imaginem nlerens qiiod tent illa ei Itora «emo tcil, ncque .\iigeli in eaelit, nec
iii se eit, dniii ol imago csi aucidris et vcritas; qiiia Filiut, niti Paier solus [Murc. \m, 52). Noii cnim
perlecta nuliv:t:is perfeclaiu im»;;iiieni prxstai, et vidctur exicquabilis pcr nativitaicm essc natura
pleiiltudo diviiiilatis corporalitcr inliabiiaiis naiiira- qux ignoratioiiis sit nrccssiiale iliversa ; el Palcr
lciii obtinet vcrilatcni. sciîido ac Filius ncsciendo manirestenl dissitnilitu-
2. ScTiptur(c quibui abulunlur .4riarii. C.ur earum dinem divinitatis : quia ct ignorare Dcus nihil de-
tenntin noii asiequanlur. — El hxc (|uidcin quam- bcal, el igiiorans non cninpar indus sii ad scieiiiem.
vis (c) iia se iit sunt lubeant ,

qiiia naiuralis ex Dco Sed lixc oronia , nrc ralione iiiiclligcnies, iiec tem-
Deus non p<itcst nisi in ca nativitatis su:t' nuiura poribus discerneiilcs, iioc (h) sacrameniis evatige-
e>se (d) qua Deiis esl, el viventis iialurx- iniUnciciis^ licis apprclicndentcs , iicc dicioruni virliifbus (»)
unitas iiisepaiabilis a se est sub vivenlis ii:iliviiaie sculiciiics, stultM ^tque impeiito rurore adverbus di-
naiurx : laincn per fli.ici evangelicx salutarciii ciin- viniiatis naturani loi|uu:iiiir, ad inipleiidas aurcs
fessionem subrcpunt lijcretici (ej nd vcritaiis cxci- ignoraniium soln b.rc ci nudn memorinles, aiit ab-
dium, ut naiiiralem Filio deiralianl nnil:iteui , dum B solutinnlbus coriim lacitis, aiil causis : cum diclorum
aliicr alc,ue ad aliuJdicti, aliteraique iii alind iiiiel- iMlclligcnlla nul cx pricposilii aul cv conseijuenii-
ligenda componunl. Neguiiles iuquc Dci iiliuin, uiun- bus (j) expetaiur.
tur ea auctorilaic qua dixent : Quid me dnii boiium* 3. Chrisiut et Deus est et liomo. Atiendant Nesloiius
Semo eai bomn nisi uiws Dtm (Mmc. \, Ki) : ist qiiia ei Euiycltts. — Atque lionim quidfPi superlus niemo-
ununi Deum prufessio cju^ lociiia sii, qiiilquid it- laiornm r:itionein cx ipsis vel evangclicis vcl aposto-
lud ([) exindc i;i Doi nomiiic crii, j;iin iion iii na,tur:i licis profcssionibu> (k) pr.cstiluri , adnioncndus essc
Dei mancat, quia Dcus unus esi. Atqnc ut iJ, qiioj onines cnnimunis flJci e.vistimamus : ut in qiia con-
ipse Dcus dicitiir, nuncupaiione poiius qiiam vciitale fessione aHcriiitas vil:n csi, iii eadein bil inlclligen-
sii ; liinc coiifirinare nituiilur, qiii.i dixcril : ll.rc ctl lia(/)xierniiatis(m).Nêscit plane vil.un su.im, iicscil, i
autem vllu (eterna, u( coynosranl le (i/) <u/iim «triiiii qui Cliristuin Jcsuiii iit vcrum Deuiii i!a et vcrumj
Deuin (ioan. vvii, 5j. bt ui cxlia proprietatein veii lioniinem (!) ignorat. Et cjusdem periculi rcs esi,l
Doi sit, id adjiciunl : A'oh ytjicl FiHui facere ab u: Ciiristum Jesum vel Spirilinn l)ciiiii , vel carnetn
quidquam, nisi quod viderii Pitlrcm fneienlem (Jutin. v, iiostri corporis denegare. Umiiis ergo (n) qui eonfile-
19). Teiit:inl quoque et illnd ; Paier major 259 ' bilur me coram liomiitibiis, coii^lehor el eijo eum coram
Cii( (^0011. XIV, ^8). PuslreniO jain taiuqiiniii inJibS')- C ;iij(r6- niej, ^»1 cst iit civlis. Qui aulem negaeerit
(i) Addidil C regione lilirarius, de vera carne.
essent cum niunifeste refi-rîiitur aJ \erba, idguod,

: (g) In excusis, solum ei verum. Aliesl el a grxco ei
qu;e licel non :!iiipliiis repciiia, facilo tainen intelli- niss iii quoriiin plc.nsqiie iiiox leiieant, noii leutant.
guiilur suliinde rfpetciida sicul ei vocabula iii eo : , (Ii) Vai. bas. tns., sncrniitenia cvaitgeliea : cor-
\. g., el id quod iwii suiinn in eo maiiel, StH el in co reciorein sapit iion sails circiiinsiieituni, qui non ad-
operalur; el id qiiod non solum in eo opcralur ei loqut- vertit posi ttppreliendeniet siibaiijiri licec omiiia, vi-
ti'.r, el in co viiietur.
scd i!clii'i't Stri|.itir!c tcsiinioiiia Arianorum nominc
mio e niss. Vatic, virluiis cirlulem.et potes-
(a) In proxinie sllata : qiix illi arguiinlur noii etpeiidere
lalis polesiniem, et natura- nalnram. Virtus Filins liabet sec:iiiJuin Kvangelic.i .sacraincnta.luic esi, secunduiii
iii se virtuiem q«;e Paicr esi quia, ui ilicilur libro : c;i qnx nobis livaugeliiini revelavii : in qnibus pra:-
snperior», n. 'ii, no:i ;iliuil sunl iii Deo qi;a! sua snni, ciiiuiiiii lociin; obtiiiet Clirisli iinn xtcrii.i, lum iciii-
quaiii quoJ cst ipse ei nuin 26 : : Hes iialurw Fitii puralis iialivitas.
esl; sed eodem ret el nuiurcc Patiis esl.
(i) Vai. bas. coilcx, scientes. Baiidinus auteni posi
\b) Apiid Bad.. tr. el iii nis. Val. bas., per ipsius
L;iliitiuiti tx conjectina, coiisentitnies. Rclinenduin
imaginem. itec ilii iulelligend.i (îieni per iiativiUt- :
uianiiio senlieitlei, boc est vcrbnruiii evaiigelicuruin
teni, seu ut soboles Patri^, ipsn quod smtm, piita l'.i-
proxiuic aUaloruni vi liauJ s;iiis prubaia persjiec-
Iris, esl : el pir iinaîiit^m, seu i|iiuteiiiis iiiiago, qiia;
tai|iie.
ex se, id est, ex ipsa P iiris subsianlii est referins , D
(j) Ita aiitiqiiiores libri (quoruin pleriquc anlea
quoJ in se, scil. iii ipso Palre ett.
(c) Par. ita iit in te liubcant.
itabeiil proposiiis non prcepoaiit). Alii vcro, extpec-
letur.
(d) Uiio iiiss. qundDeus esi. Tum Vat. Iias. codcx,
utvivinlis, non et. Du;e liic tnngnntur raliones, qiii- (k) Cr. Lips. cl Par. praistaluri : rerrag.inlibus hic
bus Cbrisuiiii Dcum esse docc;iinur prima quiJcin, : Uad. ei poiiuribusinss., ciiaiiisi lib. iv, n. 7, et alibi
quod nascatiir er Dco. jiroiiidi-qiic aiil Deus, aui (le- ea raiiune cnuiitieuir.
lioe vcrbuiii in liis etiain
gencr; aliera vero, quod sicut P.iier, ita ei ipse vi- {!) Moc csl, iit ijucn\;idiiiiJum Patcr, il.i. el Filius
lam babeai iu scuieiipso. Videsis libniin superiorcin iii a.'teiiia sei! liixina iiileHiâiiir cssc n.ilurn, si qui-
n. 45. dcm iiiiiUi ut illlus confessio vit:c iiob.s pnvsl ^l i-iei-
uno e mss. V.ilic. nd verilalit diversitclis. In
(e) In
niiatem •
qiiod cl.irius inlr.i, n. j.5, exponiiiir.
nlliTO, ad diversilads : qund legendum suspicUus e.-.l
(»i) I5e', cil.iiilLco;idL(OiiL'iii, .\ug. cpist. i,\xxiv,
Erasiiius, ipse cum BaJ. exbibeuo ad ndversilatis. Rc-
c. 5: al Tiic.jdoret. ii Dial. p. lOti.
liiieiiiiuin ctiin .ilrts lihris, ad verilaiis ejicidiuin, id
csi. ui verani F:'.io iriliiiain atifcraiil. (n) Vcriiiuii iiiûii in Mi:i.;:ili> blc adjCCtiiiii aliS.iue
{[) P;triicul;e eTimic ci jaiit iii vutg;iti3 oinisSM re- niss. auciOiil.>le, suiiervacaiieuiii csse consUitex jub'
stituiinuir cpe nis: nL-.vis.
•2S.-i SANC.TI IIIIAKll CPISCUI'! S8l
me coram hominibus , iitiiiibo et ego euut coriuu A n<>n {j) impruilenicr luôfeclum iiutura> polioris c «-
piilr^ meo , i/u; ett iii Ctr/is. Ilux Verbilni Ciro .spcctai ; cui cl iiicreuicnluni sccuiidiiiu naluriiiu e>i,
f;itium loquelialur, el lioiiiu Jt>sus Clirisiut OMiiiiniii y ci iiiiuiioutio conlra iiaturam est. Ddo iiaque prn-
inaje&iiiiis ilocebal . Mt;tli:iU)i' i|>sti iii so uj saluieiii priuiii fuil, csse aliud quam manebai, nec l;iiiieii
Kcclesi.T consiiluius, ei 260 '"'> ipô '"'•'' l)''uni ul noii esse
261 <l"o<l manscrat; nasci (9) iu lioniinc
liomiU'!! iiieJialoris suciaiiifiito ulrunique (I) uiiiis Ueuni, iicc t.imcn Deuin csse desinere , coiiir.ilierc
cxsislens, Juin i|)se et uinii» in idi|>6uiii naiuris, fc iisqui.' ad cnnccfiiiin) ei cunas cl iiifuiitiutu, iicc la-
naiurx ulriusque res eadein cst ; ila i:iiiieii, ul iieu- mcii Dei putestale di:ce>lere. lioc nuii sibi, sed iioliis
Iro carerel in uiroque, ne lurle IKos esse lioiiio esi (/1) ssrr.iiiiciituiii. Neque ::ssump»io nosira l>co
iiasceiidi) itesineret, et linmo riiisiiiii Ocus lonn.ndo prufccius cst : sed uiiiiiniielix- sux voluiituK, iiotlra
iinii cssl-1. Ila>c iia(|ue liiiiiiaii;i- beaiiliidiiiis lid*-> provccii.-j e^! ; duiii ncc; ;iniitlit ille quod Dcus esl, et
Vi'M csl, Deiiiii el linniiiieni pi'x'dic;»rc, Vcrbiiiii cl liuiiiiiii acqiiirii isi Deus sil.
c;irnciii coiilileri : iiei|ue Douin iiescire quud lioino &. bci el himiin-f $c filium diciis el gettis Christiis
sit. iieqiie cariiem igiiurarc quud Verbuiii sit. oilendi'.. Vnde occasio hceriscoii. — Natus ij;ilui uiii-
4. Quod natiis honw Deus mmieui , i«n(Ht jam iioa geniius Dciis ex Virgino bomo,el secuiiduiii pleiii-
rtrfugit. — Cuin auiciii, conir.i natiirain seiisus nostri, B iii<li»eiii lempoinr.i in seaieti(i:>o proveclurus iii Deiiin
Deiis uiaiiens lioiiiu vKisc-itur ; jaui nuii est coiitia (i) hoiiiiiiem , liuiic per oninia evaiigtiiici gcriiiouis
naturain spei iiDsira', ni iiiius liouio Dt-us inaiieat :

niodiiiii teimii, iit sefllium Dci ciedi doccrel, ct Im-
ciim poiior uatur;! in iiireriurein nala (idein prxslcl, iniiiisriliuni prxdicari admouerei : locutus ei gereus
inferiorem in naiorani lusci posse poiiorein. Et qui- liomo uuiversa qux Dei sunl, loqueiis deinde ut gc-
dem. sccundiim legem et consuetudincm mundi, (u) rens Deus universa qux homiiiis suiil; ita taineii, ut
prumptior niagis spei iiog>ri!,q!iani diviiii sacrameiiti {•i} ipso ilio utriusque generis sermoue numquam ni-
enectus esl. Nami|iie miindus iii liis qux- nascuntur si cuni signilicaiione el bominis Ivcaiui et Dci sil
liabet incrctnenii virliiiem, iinn liabci detniiiuiioiiis uno lamcu Deo patre scmper osieiiso, ci so iii luliira
putest;ileiii. [h) Cerne arbores, sala, jiecudes. Ipsum uiiius Dei per naiivitaiis verltateni profe&so; {j) iiec
qiioque pariicipem raiionis bomiiicin cuniutre : sem- tamen se Deo patri noa ot fliii lionore et liuiuinis
per prolieit auginetiio, iiuin<|iiain vero doiiiiiiulioiic condiiione siibdente : cimi ei nativitas {k) oninis »e
coiiirahiiur; necseseoaret, qiiiid excrcvii {c) in seso. referai ad auciorem , ei caro se universj seciiudum
Nam lamelsi aul aeiale mariesoai, aui iin.-rte peri- l;eiin! p'°i::iie.<tur iiili.mam. liiiic il3i|u« fallciidi !riiii'
niatur ; liabel i|uidem aiil (leniulalionem in lempore. plices alque ignoraiiles basrelicis occasio eiii, 111 quifi
ai.t 5iiein (rf) iu consiiiulioi.c vi\e:idi : calerum lioc C ab eo secuiidum liommem dicia sunt, dicia c.-se se-
qiiod sit iiou baliel (e) iu vii tuie oon essc, ol novuin ci<n;liim nslur^ divinx iiiririiiit:itcin iiieoiiaiitur : ci
se pcr imiiiiiiuiionem condwi cx eodeni, id cst, ul ex (juiaiinusatqueiuemcsl l.:quei!S oniuiaqoa'biqualur,

seiic ueced;it in parvuluiii. Nalur;e eiKo nostra; nc- di' (I) se ipso om>ii;i eum lucuiumcsseconieiidant.
cessiias in auginentum sempf.r muudi lege provecia, 262 ^' ''^''° ^'"'' '^'"^" ^'"'''^''i "OHifum noli ,
alia
(1) Vnum, (i) /n illo ipic.
(a) Id e.st, facilius capiinus liomiiiem fore Dcum, Sicmss., quomodoiufr.*;, nuin.8, !e(!imusiiA<Niu
{g)
qu:»; spesnuslra esi, qu.^^m l>.'uin fantuin fnisse bi)iniin homine, ei lib. v, n. 18, l)eus in kvnur.it natceudo.
iicm qiioil di'.'iiuiiii sarr.iiiiuiJliiiii. Qiiibus coiiseiiticiis Al ediii , in henune.
S. Lco, Scr. l iii Nat Dim. c. i JtfiiiHs diiiuhi eU, : {h) id esi, lioc saoraiiicntum assutnpiaicarnisiios.
iiiiioil huniincm ud diriuu prvficere, quum Dcum ad
, tra: saiiiiis e^t causa, Deo atiiem nihil aiit addit, aul
humana dcscendere : Kl Aii(!usiiiiiis episl. iiiiiir CXL, dciiiil. Cuni liis confer iium. 18 el 49 lib. n.
II. II Netiue rnim jnm despernndum iht pariicipa-
:
(1) Amhiîuiias tolleiur, hi legeris , provetlurut ho-
tione Verii poise honiiues /iiri filiij.s Dei, (juiiudo lilini miiiem 111 Deum.
Dei piinicipiilione rarnis farlus esl lilins hominis. Ne
(j) Ita mss. Kdiii \ero, el lameu, omisso dcinde
vi:ri) nii siis|.i><;ia siiil, qii:o iioster llilariiis ea de rc
iio». Clirisius so Pairisubdiiuiii sit:niliravii ct seeiiu-
dcinecps dissciii ; pr3.'iiioiioniliim iiuianiiis, ouiii lla
ilum nuiurani ditiiiam. quaieiius lilius; cl seciiuilum
v<'llc boiiiiiiiHi lieri Keuiii por arciissimam oiim eo
i,„„,aiiam , <|uaiemii. iiiliinms.
C'i:ijiiii<:iioiieii!, ul iialura liiiui:ii)a iieqiiaqiiaiii abolea- ^ ,v
(k)
•
lii
,.^
ooilioc Vnl. bas.
.,_. , . ii
bii- addiiiir Dei quiid roo-
tur, iiti ilisorlc probal in P.sal. 11, n. H, iilii laiidcin ;
tius abest ab aliis : cst quippe geiieralis pruposilio.

ooiicluiiil Fit eryo demiiiade, sed non afferiHr abo-
:
tiliu (() Etliii, iî.' scinelipio. Nulandnm illud de tt ipui.

(b) l» ms. Viil. bas., certe lu vulgatis grameH, locu Lioct IH!.)iiusiii Ctiiistu Deum bi>iiiiiitinqiie urciis-
verbi ceriie. siiiic iii iiiiani pcrsoiiam cuiijunclum ciedai; tic la-
(r) Kditi, ex sese. nien bumiiiem bpeciat vciot ab ipsu alienuui, nl
(it) Vetus codex Colb. cum Germ., iii roiisu(iiuftii« arttoat li:orclicos, <|ilod <|iia' de boinilie assuuipio
ilvciidl. loqualor, de se ipso lioc ost de ipsu dixiniuto suu , ,
(c) Rid. et Er, ii! tirridiio. Verius alii libri, lii pir- esse \olini. Ou« l»iiiiendi iiiotlo .\inb'o-
liiiiitiin) ouiii
1(1/.', Iioc 081, iii pniestaio Arifiimcnti liujus seopiiS siiis, lib. X in l.uo, 11. 61, aii, 'i"iii<i« aMii'iii esl, hoh
e-jl. no-. qirileio pos>e ('riifircre ;ut i<l qiiod ba-

iinli ipse, scd uiiiiiiu. Kodom spi'i.i.ii illud aiiliqui uuflniis
>uni„^ posse ili' Kiilo onbiidoika 8, upinl Aiii!>ri)>iiiiii, in :ipp«'> il.
-
I <>iiiu-, sod iiuii issi' iil ipiiiil jaiii iiiin
,\k: sfKiiii \. (;. :in!'<iriiiii jani ('Kaitiiriini iiumerinn Toill. II llomo itlc pilfSll.-- 0»!, i;«fl.'i /.'ill4» /)! »H>fO-
:
auijori' |io^so, seil „ n ila iiiiiiiiiniiio. yil , (/liim :iiiii<i( . qneiii puiluiil : sed qiiia <u.'m:h iiU
lo inss. pioli:0 iiot;v. llii|ii((<l!ll(<'r. MoV Uild. Cl iiNctvrem reitri^bulur, quidquid honio itlii >Nlli<îili>r
(f)
Ij'. ciiiii iiis. bas. Vut., priiini, luCo pcliorii. idio iiivi) «I fxittio Vmiui mdiiUttir.
2Rf. [)K TiUSimE L\m\ »X. 2S0
iKtu i'l iiioriiui-i , (iliu iciiiiii. — Nec sei..; i.egsuuu.'- , A bac oniiiia jesai Clitisiua mancns, OJ (.'>?cr>[:s iiosin
toiu'11 iSliiii) , (]ui cjiis (ii) musiui, tiaiur^c kus: asbe Iimsio naiuii, «ecuiiduiti (S) «o!i:#ii-f:tuiiiii^-n) tu.inix-
sciiiiiHicni. Scij si Jc.sub Clirisniii el liouw ei iicHS riosira" lnciiius cst : mtii umen oniittins j/) naliirx'
sil; ul iieque cum liiimo, uini priiiiuii». Deaii ; neijiit' su* ess« nuoii Dvîis eal. Niiit ij)!i!<;tsi in piirlii et
(l) iiiin {b) cuni el bonia, luin «un eiiaiii et Deus ; passione ci tnorie nnliirx n!isf.r:'' (.S^fea (5/ p«>ri;g<v
iieque po^l.li oiiiinen ! ui l>to nou loUis hoino luUis lii; lesiiiiiien ipws oiiiiiM viiuueiiasors; eii-jo ges.îi,
Deiis : unuiii :ilqnc ideni (c)rieccsse est liicloruin ejus iJum «ilii ^63 ipse iirigo naiiccnJi eM. iJi.sn p.ili viiii
i.acra:iieiiiuiii esse, qutid geiieiis. Ei cniii in eo sc- qucd eiiiu paii nuii licel, diiiii iiinriuii' (li) ijni vivii.
cundtini lciiipus (iisc£rni> lioniincni (d) a Dco, Oti Et t,inie:i ciini liiw l>i:us pir li!i<iiiiiciii njtii, ex se (/)
tiiiiialquc hiiininis discenic seriiioiicm. Ctoum Dcuiii nalus, per se .isssiis, <;i ex sn iinrums; non ci lionii-
.Utjjie homiiicm in teinpore coii/iieUeris , Dei ali|ue iieiii se iioii egil, dum ct n'.uus, «1 passu-., fil iiiuiiuiis
lioniiiiis iii tcinjiore diula (iijiidic». C';iu vcio ex lin- cst. S!.>;c iiuiem i.".!»
;inie CMiiililioDitiii nnnidi sacr."»-
iiiiiie el Dco rurtiiiit ioiiub liomiiiis.. (e) ti)>a>.~ j.iniUet :iici!i!t sunl coelcsUuin iiiysleriiiriim Coiis!iti>l:i , ui
tcmpiiii iiHclligis, bi :iuid iiliiti ud deiuonstralioncni iiiiigeiiiius Deus homo iirisci •oliei, niiiii'*.i)i'o ii! a.|or-
ejns iciiiporisuiclum osi, lenipoi! coiipiuio tpiit ditia muh) m Deo (j) iiiiiiiiuc : iit StcfS (•»!! veliec, iie pas-
sniit : '.il cuin aliud sil kiiIc auiiiineiii iJeu»:, Mliiid ît ii siuiiitius iiUinaiiis; iiililniilalis diaboiiis dcs^Rviciig ,
lioino ei. Dviis, iiiiud sil po«t liuuiliiOiii el Dcuiu loiiis leyeiii {k) iii nobis peccaii Deo iiii)riiiitaiei;i m»siram
liUillO tOlUS UilUS, 1:011 CuniuildilS i.0ll!|H>l'il)IIS Ctî:- .iteuoicnie 'reiiiiei'ei : ui Dcus mori vfliei, ne iiii:i
iiuribiij (iiS|iei)salioiiis sacruOiHritiiin . cuin pro qna- iiisoloiis potesia» adversus !>eum Csset, iienuo cre:i!a;
lilategeiieiuni aciuuir:irum, aiiiim ei iii .sacrMnieiit') in *e virliiiis posset usiirpnie iialurani, cur.i sc iiii-
homiiiij necesseest .stirmoniitn luijseuoii iiatu, iiliuiii niortalis Dcus liiira iegi'ni niorlis {1} hiibiiissei. Na-
adliuc nicriiuro, aliuin ji>iii xteniO. stiiur iliiquo Doiis assiiiiipiioni iiosir;L' , patiiiir vero
7. ChriklUf qiii hoiiiiiiem^ ^bi Lhimt se egeni. Cur iiiuocciiiiii', poiiircino moiilur uliinni : diimel hoiMG
tiiiiri tQiuerii, ci') paii, (ur niitri. — Noslri igilur cauia nasi6i' in Deo pcriiinucl , ei inliruiitaiuiii iioairarum
{A) Tvnmm kotno. (3) Rcm pcfegnit.

(2) Csitsittuiianem,
(c) Id esl, qui e.iiis esi, seu quem nnmine sun ^rct- oi:inihui, oninino intoiligcndus e.it salva houiuiis le-
feri. DciaiJe nij(at-d? v,oc?iiuto poiest iiilelligi persoiin : ritaie, iil sape jair. (i.-;inoi.slratiiiii.
<iuiini(iiii fifrscrwr noiiiiiie non siiiiei siiiiiir itiiiiiiii^
Iri ot>d. Co!l;. ei Gcriii. )i<^(i lUiiuuc SMffi ; lecii'!
(f)
:id i>:i^:iiliciind»m naiurum. Yel hoo iln iniellit(eiutui>\
noti spern?fi(ia ro seiisii, quod (.hi isiiis nS iioiiio qitiC
lotuni iilmr. seriiioneni ess.e iiiitiiri' qnas Clirisi;' itio
hiiiiiiiiiie iiitlriiiiiyiii^ siiiiiiiicnius, non oniisU iiidleiira
pr-a ac «Uii est. !!!i aiitel^ proprla est iioii sjoIim!! ,
imic niin Daliira; bii:!' t^sse : quis niiiiiritin cx .Raliira
(tniiin ncscendo sceepil , sed f|iiam iii loinpore us- C suaDciis Pii, hoiiic aricni 0;. dispenâlione, uii iii.si-
suiiipsii. nll.-iiur l.b. X, n. ii, G« o: !'.'>. !Jiidt; csi ili'id iii psai.
(b) in viilgiitis, neijiie cKni homo. Proxime to ?"*< cxxxiii:, !!. S : QiioU inim Deun est, ««itiMr siuv e» ;
Iioiiiimiii in bro, id (•t, po'4 i.OMiiiieoi g!i.!'l!i"ituiii.
quod culeiii itciiiii) !uit , nulurs sioslsB! exmmpLio esl.
lii CliiiitodlsiingMsnitiiin irn-piisqut» nnhdiifii 5'jsce- Jiiio i:! liiiC ipso lii)., n. 9 : Dciiicr.gl-aio a-ilem e!
lierst lioiiiiiiijiii , qwi su.scepit ir.i.iriiuriiiii , qim iioii naiuscc sua, et e^tHmplinHii fenret tecrametiin,
j;im nioriiiiriiiii. pfMio st:itu ir.niiiin !)i'iis est, iu
\it
attcro D!«'!S eS honm, in posireiiio inu^s !)ei.is !sci«u (H) lii vuigiitis, rem peregeril. Si Chrisius i!i passitino
3C mftrti; re8fi3lur;en;isirx peiegli, neccsse csi vere
iiilra «'Xplicaodo.
{c) Verliiiin utcmeett dei.i(!ora<nr |i! vfiiustiorc nis.
timiierit, lidluerii, etc. Quod iiilrriia miiatidtiiii.
Culli. !)!c adintmclur ChrijM dieia 'Jivi-rsis illiu» na- [h) liic respiciiii.tiir veil»:i P-.idli iiiitii. l", ennr-
iuris sub liipiiai fctîtu si»i;<;t;tiis deijese csse cît- raiidi», iitie crnctjixus £s( ex iiijiriiiit<!ie , ssii vivii ex
SelltilliCS. niiiitio Dei, Hinc quoque uvcitiiur siispicio ediiiiii,
<('.ii Hil.iriuii. s;'nsisse opiiiatitiir, ('hrisi-uii Ii(iii;i!!eiti,
(J) iti velf n* nig. Rsmi^. a Deo dictum i-ique /loHit-
iiit ; ni.'ii((i.se. 'Iiiiirii ir.culem si iiine Ciipfitiiis, iiilC
priiisqiiam iiiurerutur , a Yiriio fi!is.'*e liefelictum
sihi viili . Cuniseoiiitiiiii» leiiipiis, qiiosi CUrisit c.crp'i-
iiiqiie deseiiUm. i^Jiiiii si irjortuus csi qui vitit, nidr-
raiiniieiti prx-ceitit, Iteum (iliuiii .sneci.»a tti ah ho' liiiis esl Deiis : ad:;o(i;ie noii scce^sii :: Chrisln priiis
inine (liscr«)iiifn, ci.'{Ue nondiKo coiijiiiioiiiit; ne 'i:>ii

quiim iiioreroiur. Hmc ie immorlnlis betts iriiiaieijein
serinoiiem tî nliriliuao, qui cciitiruat litimiui. «8u, $i mortis iialiuisse inoi pra.'dicalur, l>eo per cr.rneiK '.'io-
rimtB : qtiod niulii.H iii hocce iiuincro incolciiUir.
luiii. 1'iiiii Daiis.sit, scrmoneiu iribiss t-iÊcreiiim ar D
ilifferfuieiii ali tio, queni tiiljiieres iiomiiii '*>! eii,-.i!i (i) Filius «;.r u iiriiut. quii; id , tiiioi iilie-ium g %e
liic ouijiur siaius. giMiKio Deos iiniîHiiliis in Buecie '
eral, i<i «;«! nr potrstr.le pnesmnnît, iiti eiiiirrîliir iih.
afiûnipiit ad tempos iioiiio i.sus esi i e: ' mOireiwur, !!, 11. 2(;, iiiti nomisir' Spiritus saneii in Virgiiieio so-
iit (jusB Bpeciei assumpti; qyj- a.^siitnenii ,
ijiiit ti I- |ierve!>ieiiils Flliiim ipsum, qui itieireo hic sihi ipse
buendi! dfsCi^rnainiii;. nrigo «.•v.cpniî «.'isc nieiiior.titir, .»'1; Eiii.iri!! iiitehfi;-
tiiu! csse osteodiiiius.
(«) EdiU , ioiius ettnm Dta, ar. ;ieifii'<' si ijani uiiud ,
pro « <i;ii.i, n. ii ipô fem i;t :
('lirisii moiiali, inquii Deiis el iionio ci';il,iili.in!tra.i.s- i)ei /jioiiam, id est, in Dcttm oin';:it iii Oinnibu.i rx .^'b'
iis.-ic iniolligis ad iiiiiiiort'.i!i'm , in qiio j-jm ijtiaitj fsritoi!'.! tiisiieuuiiiotie i//n>i5iii'o ; ei (auiij :iiile, tv.o
sRCuiidiiiii hiiiniiiom tdiuni lotiis <'siD'=!!s; juii viilc. jii.ii'h! Oeuiii c.i cn-jtia hoiiio ct 'ti^.pim.^ntiona KtiHiHKni,
licpt, liSi di-cl.trauir inr-n, ni)m. 13 '.
to!:i^ .'). vivii , (&) .4'i'Jdiii.f liic ad vcrbii .r'a;i!i , Deleiis q>i<id ml-
iialino; voslrrs i-iriani.^ iii ciminn^roiiem diii;i<e 'in- :jc?-iv(ii! ;irs .".ai chifcji.ij.inim, ;it; .'.iiiiiis iiiii':i, n. iO,
mor!aliiaiii uiiUa. .yi'! ioqiieiidi i)'ftiliis c.?picssii? ad el Ib i, n. 5,", tiaclîiiir.
iiiiiliiiiOneii: vftrLoiuiii Pauii. til sU Bcus ciiniu in (0 Vil. bas. ms., htibilasself oirisscaiiiL'.') «.
987 SANCTI HILARII KPISCOII 28«
passioiies l)co soci.i; sunl,(<) e( (a) spiriialet nei|iii- A corporii no«ln inanorc , scJ '•n Dci gloria. Et hoc
Ux ac nialiiiai |K>(ustaies trium|iiio carnis, Deo per lingiia omnis conriiebitur. t(cuni ccelestia et (erres-
carnein murienio, tubilun(ur. lri:i (h) genu flectent : lioc capiit omnis prinripa(us
8. tiditt* D«o iit Chritto pltni. -^ llujiis igiliir sa- c( potcs(atis es(, u(ei universa geiiu llec(endo »ub-
(.Taiueuii Aposiolus cuosclus, e( per Dominuin ipsuin jcctn sint, in quo sniiiiis reple(i , e( qni p«r liatii(an-
lidei scieniiam atleiiiui , cuin non ignorare( incapa- (i-m in f.e corpor.-iliier diviiii(»(is pleiiitudine , in Dei
cein ejus esse e( iiiunJnin , ci hoaiines, ei pliiloto- p.i(ris si( glorla cniifilendiis.
pliiaiii , ait, \iiiUU ue quu tot uducal per philoio- 0. heiit idem auclor regeneraliouii noilra: tl Chritti
phiaiH ti iuaueiu deceptionem lecuiidnm (i) tradiiio- resiirTectioiiii. — Demnnstriio aiiiciti e( iiadtrx su.'f
uem (b) houiiiium , ><fi uiii/uni eleiuenta muiidi, ti non c[ assuiiiptionis nostr.v s»craiiieii(o, ciini in eo pleiii-
secundum Jetum Chiinum : qiiia in ipio iiihabilal oin- (udinc diviiiitaiis manente, nos in eo per id qnod
nis pleiiitudo dwinitutit corporatiter, el tUu in illo re- linnio iiatnsesi repleamur : reliqiiaindi^^pensalionem
plett, (i) tjuod etl ciipui oiumt priiicipulus et potettotin biiniaii;!' salutis exsequilur, diceii$, Inquo tl eircuni-
(Lolosî II, 8 « t>'V4')- Exuoi>iU itaque bal>ilan(ii ciii estis circumditotte nou maiiu facta iii exipoliationc
V corpdrjliter (iiviniuiiis in eu pleiiiiutlioe, sacramco- eorpons curnii, ««d in circumcisione Chriiti tontepulti.
luni assumpiiunis nustra: coiitiouo subjecil , dicens : B i-'' '" bapiismalt, in quo et (5) eonresurrexistis pn fidein
Eslii ineureptili. Ll eiiiiu in eo divinilaiis 264 ^' operationis Dei ,

qui t.Ttituvil eum a nwrtuii {Coloss.
plenitudo, ita iios iii eo sumui repleti. Neqiie s:ine II, 1, l:!).Circuincldlmurilaque, non265<^'''*^'"'**î~
ait, Cktis rvpleii, sed, iit eo eilis repi;ti : quia per lidei sioiie carnali, sed circiiiiicislone Cbnsd, id esl, in
spcm in vitain xtornaiu regenerati ac regenerandi nnvuni lionilnem rcna(i. Com enini coiiseiielimur (C)
oiiincs nutic iiiCliiisti corpoio iiianeiil (d); replendis bapiisinale (i) ejos, miiri iios netesse csi ex ve(ere
poitca ipsis, nuii jani in eo, sed in ipsis, secundum lioinine ;
quia rcgcneradubapiisiiii resurrecii<>nis est
teinpus illud de quo Apostolus ait, Qui (5) iransfigu- virtus. Et h;rc circuincisio Clirisii esi,non cxspuliaii
rabit (e) corpui Uuiuilitatii ncstnv , confoniit corpori cariie pra;puiii , sed to(os coinmori ei , cl tier id to-
(jloriiv suit (l'hil. iii.Sl). Niiiic igitiir in eo rcpletl '.os |>ostea cl vivcre. In eo eiilm (j) resurgiiiius per
suMiiis, id est, per a>sum|>llonciii carnis cjiis, iii qon cjiis Dei liJem ,
qui cuiii susciiavii a mortuis. Cic-
dlviiiitalis plciiiiiidu corponililer inbabiiat. Ei liiijus deiidus eigo Deus cst, cujus opeiatione Cbrlstus ex-
spei iiosirte noii eniûa in eo poiestas es(. Maniqnc cliatus a morluis cst : quia lides isla couresurgii in
quotl replcli iii eo suiiius, hoc est capni uc princi|iiuiu Cliristo.
?V\vf omiiis |ioteslaiis, sccundum illud : Ut in iioiuliie suo 10. Idem Chrisiu* ul hoiiio morilur, ii( Deiii se tus-
(iinne geiiu (/') fleciai, coBlesiiuin, et terreslrium, «t ciiat. — Consiinimaiur Jeiiide ila omiic as>uinpti
inrernonini ; et oiiials liiigua coiiliieatur, quia Do- '
huminis sacrameuluiu : El tot (k) mottui lum eueds

miniis Jesus (4) in gloria Dei palris (Phitip. ii, 10, in detiftis el pra-pulio camis veslrir, tivilicavit rvm
11). Confessio iiaqiie ha>c eril : Jesum in gloiia Oei illv, doiialis vobis omiiifiui deliclis, delens quoil advei-
patrit, e( natum in boinlue (9) jani non iii infirmitatc suin nos erat chirographum iii tciilenlttt, quod tmt con-
(1) £1 ipiriialii ntquitim ac maliiiie poleilatit, de- (() Ms. Veron. gloriam est Dei Palris , gr.vcc ,
in
pravate. ii; Sii-av Oib'jTa.Tfii;; paulo post, Jesum substituinius
(i) Tradiiionet; paulo îost, <( iion secundum Jesum, ex iiosiro iiis. Antea Jeius.
omiKsa vuce C/irii<u»i l'>)Coniurreiiitis.
(5) Tranifiguravit ; delndc, corporis, non corpciri. (O) Pr;rferi exeniplar Veron. 6ap»i»mali tjut
(a) Li|is. el Par. spiriiatis uequiticr : renilcnliliiis (e) Plures mss. transfiguravil. Martin. Iraniforma-
aliis libris. Mux (^riiu(en&is codex, iii curnt, uon pcr rit : quiid tt liaUet Vai. bas. codex. <|ui cum noii-
carnem. uullis alils postea subjicit, tonfotmt faciiHi tcrpcri
(b) Oinnes prope inss. traditionei : quamvis supra, vel rorpori*.
n. 1 . Iibro siiperiore n. 53, e( 1. 1, n. 13 , exliiliean( (f\ l(a Hid.ac A( apud Er., Lip». el
|<leriqiie iiiss.
tradilionem. Par. ,
ms. V.i(. bas. ei altero Vnlic. . «l
flectaiHr. In
(c) .Sic pleriiine ac melioris noiee mss. favendbu^ D in Roinine «iiinM genu jlteiani . ei quo s«<|ul
Ve«w
suliiiexis , Quod repleli in to lumui, hoc eit capul ac debere(, caileiies, aoii catUttium. Crxce, tMi iv riu
principium unuiit potenaiii. Rditi vero, qui esl capul, ovouetTi InooO itor» yoiiu wxiâ.
qiiiioiuilo lei-ilur lili. 1, 13. vox abes( a poliu-
(g) hiiliti hio adduiit OitNin; quje
r..
((/) liicoilice Vai. bas. , Martin., duobus Colb. i-t ribiis iiiss.
uiio Sorbiin. per|>er.im liic ailjicilur repleti. Ratio (h) Ift ms. Martin. hic adjicidir el inferna.
qiilppe liic subjicllur cur lideles in Cbri>to sint re- (i) .\nti(pii libri M.irdii. V;ii.. bas ,Cidb., c(e.,*af*-
pleti Deo, (|ula niiiiirum iiianeiit in i|i&ius curiioie , tisiuali ejus. Itemit!i;iiiiis, liiiplMniale ri qui>d satls :
qiiod gliirix jaiii |iariicep> faciiiin, D>'ii proinde plc- arridebat. Sed i|Uiiiiiiido supra dicllur fiicuiiifikioNC
iiuiii vit. Maneiit purro lii ejus curp<ire, i|iii;i ul dici- nmic ftup(i(itia« ejui, id csi, «usceii-
C/iiij(i. iia e(
(liriii ps;il. i.i. n. Hi CAri.ilus itulMraiii iii univenir
: .''t.'
(ionc baptisniali^ ab ipso iiisiiluti.
carnis atsuinpsil. VmI'. o;ip. i iii Mattli. n. \i, caro
(j).MardniaiMis rode« , rriunejrimMi .'
e( pos(ca,
(^lirlsti civit:is nuiieiip..tiir, in ipia quirdam uiiiversi
:'i>/i!iurr<jil iH Chrislo, noii roiirtriiiryil.
generii humaiii congrequtio conlinetiir: adeoiiuc, iit ai(
Amltr.isius ep. iiunc lxvvi. ad trriiaMiiii, 11. 8 in illa (U lla mss. Edid vero pariitûlaiu i-ui" prxli|un(
carne Chrisli per coiiioiliuiu ejusdcm naluro! caro omiiii vcrbo uiorlui. Quiiil lib. 1 n. 13. a ni»>. abeSM aii-
huKinni iimciis honnrauicit. Itcpli-liiliidir auiciii in se noiaviiuiiK. Miit los Marlin. tiiuMiK ViiAk omNia i/ir
ipsis, ciiiii iiliirix i'jusdein iii propriis corporibut Cun- licta. iiuoniotlo legiiur lib. t, n. i7, sccu* tutcm
Soiies iViinl. lll>. I. II. 15.
m DE TRINITATE LIDKU IX. im
Iriinitm nobit . et ipsum lidh e medio, ojjifeni i7/k(< A lui* «^tcilxis, qiii csl niilc niorlnn ClirisliH opcr.Hiis,
rmri .-
(t) txMnt caiitcm, ei poUslalcs oHentiit cste fe- ei iilcin sii spolijns sccarnc iiioiiiiinis.
cit, triumpliatit hit (u) tii sfinelipio \lbid. \T) tt seqq.). 1 i . ('aro spotiata el carne se spnliaiu laius esi (Jiris-
Apo^lolicîni fiilein s.tciili lionio non capii, ci {fj) Sfn- (u«.— Jamiie upostolicac ndei &3ci'aiui.'nliiin iiitellig:s?
siis sai dicta aiius prclcr qiiaui ipsius sennn nnn Janiiiu Cliristum cogniluin babcs? Quxru ciiiin a ii>,
oxptii:ai. l)«usCliristiiiii n inoriiiis cxcitHl, ei Cliris- qiiis sii cariie se spolian'', cl i>ii:t: sii caro ilia spo-
lniit iii :;ito crporirter (tiviiiil.itis p!ciiUiii1i) iiilia- llal.>? IKiplici" eiiini intelligenliu' »b Ajiustolo leneo
liiial. Sctl coiiviviticavit iios ciiin illo, donans iioliis significatioiiem, spnliata; c^riiis, seqiic CJrne sp.'.
[ecc.ila, ct JfÎcns i liirii(;r:tplium (r) legis pecMli, lunits : elinler lixcChristum audio per opcrailtiiieiH
qiod pcr senli^niias .ir.!i;riofCS cimir.iriuin nnliiscrai Dei a iiiortuis excit;tluni. Et ciiin sit Clinsiuiu :t
liic (ollt-nî iJc iiiedio. et ctitci arri;;i-iis, tiiorlis lcê mnrliiis excitans Deus, sitqtie ei Clirlsliii ex(.it;uiis a
c;iriic scse sptllms, poitst;itt's ostentni rcddeiis, iiiurluis : inierrogoquis esi carne se spolians, ct (|iiis
Irliimplialis liis in scmctipso. lii de Iriunipliatis p'i- c-t Clirisiiim a inoriuis cxciians, r.osqiic viviiicnns
lcslatihiis iii scineti|iso, ai'(ue ostcnliii rcdtlilis, dc- ( liin Cltrislo? Si eiiiin ii(in itlem esl Chrisius iiior-
lcloque cliirogmiilin, vivificaii-qiie noliis, jani supt;- lims, qiti esl caro spoliaia ; carnis spoliaix iioineti
rius {iib. I , n. 13) iract.tvimus. IIuc vcro sacranicn- B ostciidc ; ei rursiis naiiirAra ejus, qui se carne spo-
tum quis vcl apprehendet, vel 2G6 elnquciur? Sus- liiivii, eiiiKiiic. 267 Eiinideni ciiim cssc invcnio
cilatopeniio l>(!i Cliristtim a inortiiis, el lis!C e.idein Deuiii Clirisiuiii a niortuis excilaliiiii ,
qiii ranie sc
Doi opcraiio nos vivifical cum Clirisio, ei li;ec cadcm spoliavii, ci rursuin spiili:iiaiii cariicin Cliriîinncssc
(r/) 0|HTiiio donai pccoata, oliirographuni delet , ct a inoriiiis cxciiatuin : ileinde prinoip.iius eipntesla-
ulfigil cruri : carneni sc exiiil, iiote^taies ostentni los oslcnliii rcddeitieni cl lriiiiii|)lt,iiitcni ropeiio in
reddil, ac ilc liis in seinelipso iriuiiipttat. Ilabesupc- «emoiipsii. Inielligisne liiinc iriiiinphanlom poics
raiioiieiu Dci ChriMiim a niortuis excilanlis : habes taies iii senietipsd? Seiitisne qiiiid a se non difforat
C. Cliristuiii h.x'c ipsa in se qiiae Deus operaiur {e) faro S|ioIiaia, et caroc se siiidians? Iii i^cmetipso
oper.miein. Clirislus euini m<iriuus est, carnese spo- enim lriiiiii|iliai, k1 osi, in ca qiia so cirnc spnli.ivii.
liaii.s. Teoe crgoCliristum iiomincM) a Deoex morluis Videsiie iti Deuin ot lioininom prxdioari : iit niors
cxriiaiiiin, looe Deum (iliristuni salotis nosine (i) honiiiii, Dco vero r:iriii5 eicil;itio depiiloiur; non
operaiionein cum esscl uiorititriis oper.iniem : iit lamen ut alius sit qiii inortuus est, ct sliiiii Kit per
cuiu lioec Deiis operatur iti Christo, (f) operans licel qiicm moriuus rcsurgii? Spoli.iia eiiiiri (A) caro
Dcns, spnlians s« lamen Chrislus carne inoriiiii iis Cliriîiis esl nuirliiiis : el rursiis Clirlstom a ninrlnis
sit : ei ciiiii ntortuus esi Clirisliis, Ojierans aiite nior- cxoiians, itlem Ciiiisiut esl cariie so sp;iliaiig. Nalu-:
lem Dou8, morliiuin lamen Cliri:stiim operalio Dei C rani Doi ln virtiile resurrcriionis iiiiclligc : dispen-l
cxtiict; cuin ipsc sil (ideni sii) (j) Chrisium a mor- saiionein liominis in morie cognosce. Et cuui sinl
(I) E.tutu$ rnrne. (2) Operalione.
(a) lii ms. Carniil. hic addiliir runi ftducia : qnnd feiunl. quod pnsl eiueni te caniem, adjiciunt priii-
cliaiii cxslal liii. i, n. i5, et lili. \, n. 47, ulii idoni cipjius. qiioil verlioiit Hilariiis oniiiiere solei :qii»m-
illo loons nnneodoni prorstis modo cxliilteiiir. Iii iiis. \'s lainoii cadcm leclio non ignoiaci lucric, ul liqiict
V.it. Iias. ct M iriiii. e.riilii.s cnnicm, cl piiiicijiaius el CX II. II.
polestales rielwneslant, el cum /iducia iriiiniphans. Hiv (/>) lii ins. \al. bas., scnsus r/».». N,;ti cst -imjicii-
auiciii dili^fîiler ohsorv:iiidiim, qutMl ««/«.'> cariiem. diis Ki-asiiius, qiii excissus loco 'nennis lcgpndiim csse
iiOiipassive, sed aciivc sinnaiiir, qitasi tpoiiann fc. cui:jo.i:it. tlor silii \iili Paiili iiiltio hoino sola sa:-
carne, quomiido legilur iiir.a, lih. x, n. 47, inio ciili jiipici.li I iosinictiig noii asseijiiiiiir, nequc dic-
oliain hio idii iîleni illa verb:i c\plic:iiiUir. El iii h.io, loniiii illiiisinierpreialioaliuiirtc lopcicmla esi, qiiam
qiiidem signifioatioiit aoiiva sial tola vis argiiiiieii!i o\ aliis i|isjits (Iioiis.
siihseqiieiitis. (Jii.iinqiiam pro e.rn(iii carnttn et pn- (c) (Jiiod liic IMarius eliiroqrnplinm legis peccati,
tcsl !,•!, iiiiido III iliiiis oodicihos iegere esl, «:r.s/«i- ol siijira, iiuiii. 7, sinipliciler /cyem
I
prccaii ; vocat
Itnns principatut : roiiseiiliuiilqiie gr.ica cxen>pl iria, 1. I, n. n : tfniPiK»antmoi.'i.i. favenle Teriulliano, I.
oliani Gernianeiise, qiiod Paiili cpi^;o!asgr:cce et la- dcPiidioiiiii donnlo chhnqrapho mcrlis.
II. t'J, iiOi loRil :
linc coiitplectilur, ab aiinis saUeiii millcovaraliim, iii D (d) Hursuiii hic apnd. Er., I.ips.el l'ar., Dei opc-
qiio iil in aliis exsl-il «ntxS\i<jaiicjo; Ta? «p/_a; Veruiii raiio : Uad et iiis. dissidentihiis.
ex vocabnlo Tiic up-/_a; facilo CiJlilici poliiil Ti,v7ur,y:<. (o) SiiIiN codex Vat. b:is., nprrnlnm.
i;'. oerie Aiigiisiiiiiis de Pecoai. iner. ci remiss. c. -27, Lxoii opeicliir licct
{[) i, oontra fidein mss.
01 lih. XVI conlra Faustum c. 2.0, iieciion rte Agoiie Ecili oxcciito P.ir. Clirims a mwitiis excitalus:
((/)
Christ. c. i, cuin nosirn Hil:irio lepit ciucut se car- refrajjaniiliiis scri|>tis.
nein Sic ct .Amhrosiiis lib. v in Lu>-aiii, n. t07 (h)A|iiid Leonem episi. novje editionis c^txiv ad
Kxuent se citrnem principrilus et potettaies omnct Irn- Leoiicm Augusiiimc. 3, iilii Ii.tc aliaqnc Hilarii ilicti
duiu, ot liliro III de Fid.; o. 2 : Qiii offixii illud laiidanltir, spolinla enim carne malo. Qtiidqitiil hoc
(oliirngraiihiiio) craoi, cnrnetii se r.ruil : seit l'(itcr noi> liliro haolciiits dispiilatum ost. scil ii.i o iiiax:nie scn-
fccxnit rdrncni.elc. Doiiiuiii aiiud oiiindein Ainliro-Mim leiilia, in eom non convcni!, ,^\u vfrliuin n larno
iiiKlor Tooi. iii Symtioliim .\po-i(iiiinim -Vcn enj') : thrisii mortua st paralnni senscrit. L'i:de Hilaniis ab
ciijuiqunm jurc ac polcslule exnlns est ciiriw, led ipsc oa oplnioiie non iiiimcrito c rediiiir aiicniis Cum cnini
c c.tKJi. Nam q:ii pnles'. non inori si nollct, procul canie se spoliaiis, caro spoliata, et carncm spoliai.iiii
diibin ijuiit loluil mortnHS est. Quod ita esse comprn. exciiiiis i|isi iiniis et idem Chrislus sii. nec sii uniis
Vii:is .Xjjiistoliis iiil, fpoliant se carne, prinrtpatus el uniiaie nalur.-e, sed person.o seqiiiiur cuin sensisse :
: Heilales t ii'.ii;'' ii;'. Iloc l.iiui u illi ;iii Hilaiio di!- [loisoiKiiii Voibi carni spo!iat;e niiiiani
'^fli s\NCTi mi.M\h Ki>is(;oi'i m
iiini.]iit<. siii< !{0?ta riat'iri5, iinnm laincn r.liristum A H. .SalKiie in <'liriilo tlii,v ex Pnitto. — \l.\«- vA-
JeNtiiii ciiin iiicmrnin essu, f|iii iitriiiniiiK" i;«t. liii' bc :lii> Ap^biiiliiK i;iMiiin.T lii ( lirislo &igiiilic:iiit)-
it. Chrittij *ui> virlnie intciintur : rur hor ojfus 111$ teniiii prmlliniifliiein nt ct liiriniillaicin In ce'iin yiaiM-m pet Aiwistolnm illiiil Corinihiis dictiim . Vitm eiti rrurifixvt. eil (2)
roferrl, (Ihrisiiiin a m«irtiiis este excit.iiiim : sed non i'! iii/irmiMit' {(•), ied vitil e.x virinle Dei{\\ Cot. xiii,
csl ApnsloltK cxtra evanptcllcam Hdi-ni (a) dictis suis 1), nioriem iiidnnilsiis lniiiisna»., viiain vi^ni Oeivir-
ips* conlrarius. msnimp Domino dicenle, Propler imis ostentleiis : et illntl atl Romanos, QHoie.nim^h)
koc 'fls Poler rtHigii, (jnoW etfo ponu 'inimnm merim , moitv.nt etl peccato, moilKUi «( temrl : quod anlem
(6) vt iierurn accipinm eam. Kimo {\) tollel i.im a me, rivit, vivil Deo. .Sir et vos (teptttate vctmitipso» mor-
fd ?()o pono r<ii)i a m\ l'oit'iiliiiem halieo pnrtendi eam; tuot qnidem ef%e pfccalo, vivrre oiilcm Ueo in Chrislo
et poteilalem Imbeo ilrmm nceipiendi eom. Iloe itmn- JenH (lloin. VI, <0, i\) : morii^fii peccuio id esi,
dnlum accfpi a Palre {Jonn i, 17, '.8) Ve| ciim co'i-(iori nosiro silscribciis, vii;im :mlem Deo, cul est
po«tiii»ltiiii 'li ci> Rsêi, W, i •iiu'.n ,iil (idein Ae sc os- naiiiralc qiKnl vivii, el per itl nos cornori nostro inori
lcii.tiTci, aii rti' leinplo cnrporis sui, SoMie hac lem- fiporlerc, ut f)oo vivaniiis in Cfiri^-io Jesii, qiii pccraii
plHT.. et rgo t»i Iridiiii !as,-:aho ittKd {Joctn. n 19; vid. ,
fi «osiri cor|His (t i a,r.ii'neit<, imiis j»m Heo vi\it, n:i-
(Mfi. Psitl. c:'ii.i, »1111)1. 61. '..iimeiiini cl per acci- tnriE nostr* sricietale (5) in communioucm (j) divi-
pi<'n.i1.« ;in!ni:!; p(>iesl:itoi!i el per siisciisiiili lcinpli na; imn)orir!i?:iiis nnita.
viriiitei>i ipsuin se sidi «"c-surrceiioiiis si:a; Deum tlo- li. Alia Dei, alia «errf forma : idem C.hritlKS. Dei
*'*•"•
SSS '«'«fn fioc liirtcll nd !r(.(iirt iii palcrni (c) (orma lalnit, ttm periit. — ti;cc ij;ilur demoiislraiida
rofensiis aiiCiiMitnlCMi : imii cnntr.irie intcllis;iiiir « me p*,)ucis fnertjiii, iil iitriusntie nAtiira; (k) pcrso-
Apwtohas, <;iir'.s!ii!n !ici virinicm et !>ci s:ipienltani iifini tract-ari in l>on)iao jcsu Ctirjsto met«ini5sem'is:
(d) prAriticsns, oiinieu» operis s«i in:<giiillccniiam (e) qiiia fiai iii fortiia Dei m.iiieliat. gSJl rnrmam servi
psr srt
sius gcnt,
»tl f aii is sjiiviani rattitissis,
îr!.i!3 Oei el sapivniia «erif.

'|iii;» qviitltjiiiil
ci
Cliri-
quldqniii
:ic«eiiii (i). per qiiDr)) obcilicns ti'(]i;.' '.nS m.irlcm fuit. l
Obedieuiio cnim inortis non (>st in l>ei lonri, sicuti
virlns Dci ci wpteniia getit, sine diitjlo Ucos gefil, nee l>ei form» inesi io foniia scrvi. Per saci':iiii»;iiiuiii
Crtjns ct sa!.iicntw esiChmiiiset viiini. Deniqtie iiunc iikUeiu evairgeliou^ dW;icttsatiuni& non aliiis cst iii
{ler of»er»ii«:icni J)ei ortiuuiis Clirtsios a mortuis foriiia servi, qmm qiii in fi)rin;i Dei csi : com l.imeii
csl : quia npi^ra Iii.i praris !p«e •{{) riMwra a Deo sei vi fi^rni;iiii aaipere, ei iti (nrins Oiji insnere ftoii
imil «hlTcrenti !)per;Kos csl. F,l in co l>co rcsiir- idem sit ; cumqDc Jiccip<^rc form;)m scrvl, nisi per
reeiioms iides csi, «ini Chrieiuffi susciiaTii a inM'^- cTacuatioiiem suani, (m) iion ptrtocrit tjiji mnnchat hi
luis. *J l»ei foniia, non cf;nvcuienle siW fotin.t ntriur.i|i!e
(I) 'lcUit gr.Tce eiiain habctur atojt. loltii nuoiiiio (2) Ex infirmilale nnitra.
lt;gitur lib. x, num. 67. (5) in cd!!.mKiiioM« sufts(a)i.'itC imiNone/t*.
(.-tj !u iilerit.ipie ui«. dicu «'«. P.iulo aak in Carii., (fc) Polesi hiic iis imcliigi, nt m) Chrislo diiplici
•.itcmHeiii., noii iii«iNt/irt iiii licet uaiiira c.iiisLanlc , tiri.Mn tamcii cssc pcrs"« im
\b) ii^'Jiti, el ii€rii,n recipiam : diiisidcnlibus mss. itiliDoncaiMur : cui inti^lliereBli.t' fave«t subiicxj,
(c) |t:d., i'>. et Lips. , t'.'.fe'( ; :ibsq!ie :nictfirHale 1'rotiiitie tiimen ttieia pos;nlant. ui pertonw vocabulo
in-s. Ttsin pro coit/raiJc, juniiniiis alijiic Rantliiiit^ lc- iion ium «ubrislentiani, quam nniura' titriiis<i<tc co»<-
t'cnd';in coKJtêiaruni, cor.trairit : nil uccosse ui quid- ditionem ac propiict:it.t.« iiitc!ly:tiuus. I^mi eeiisu
tjuain iinuiiiletiir. .îiilirosiiis.bb. »1 de Firiee. S, n. dl, dicil Miranx •
id) Lips. at i*ar., prtndiea^te ; ac dciniic cum ctliiis ex ]>er!,<>n.a kvr,iiH>% Palrem dixit ma)orem. qni ia
!>i
ulii.., oiKiiemque«perir., etc. Crfstigtiilur «'i ti;ss. vertona hommis $e dixii vermrm : ei episl. xtviii, ii.
(c) V;il i)a3. iiis pi?i !(j giiorf ii(f Paliis gloriam re- : qi'i in prr^nti l><imi>iis forinanr' s«i'W accei>il : <iii:isi
iiUifset ; t>upr::v;)te, CHiii li ;'C sibi vetiiil : >Oii iiitolli- dkerci, qm •it imnto li>! iitniii t.CfTt b.ibiiit V«l«Wila-
L'iiur •\|iOsli>liis schxii protLimis Ciiiisii vt^rLis coii- rium ip'<uiu w ps;»\. lmii, u. 5.
i':ir<u ail i':iii'i^ |^l irlMiii reiuii«se otiiiicni o(«efis (/) Ctint oputi I.eotieiR («•j^dictkt epiiidU cxixiv
Ciiusii ii):i4;<iiticcniiati). llil;irii Houiine lcgitur , lyttt iti fomia Dti manebe!
(/') Ita iiis.. \'m has. ct Mtriin. fnveiiUbus aliis. fonnfitii .tiTii svcepil , t;)NC diviniiatem nequaqu,im
.\t cdiii, ii'!/(M(r ,i l),o mr<MtclHMu, siiaiiiu^tiui
rcsMM'(!rJicHii>' tuK Jhkiu. |.Br-iriiini, qiiod jfstea din<isiHS (lcuionsn-aiur.
(g) lii vulgiilis, e.v iiifurruiUtte nn^tra. Ahest vosira (in) iii i)>;rveiaiîis luss. C«rH.,Colb. acGirin., no/i
a siiiceriiitihiir. nis-. it ii j;r:cio, ul cl lib. k, ti, oti. .:;( : Iniiii ihciimiiiiidi', si «teimii^ lacituui iiiiflligJiur
Miix etiam abest linmaate ;\ Cnlb. nc Ccrni. ejus. iliic speclat (pu^d Augustinus episl. xi , u. 4,
(h) t<)diti«\ceplo Tur.. miirlnKru «aif pnccaliK, nior- iiicari):aii>uis iieccssil.tlotit c>uilirui!tiurii3 ait : jVhmiu
tuiim ett. i'usiOJ Dis. Maruti., reitutate , nun de- ri(in< (}neii>qHam erifiil nd id ii.< «fuu ett. Ntsi uii^jiux-
puiule. (((1/1 !id id 11 v"f «' >"'". ((îi-e/i/lfii. <".ui Miiiib; «»1 il-
(i) Sic iili. I, n. i$ : Coiurm riiiin peccnli rri:\'pil : liiil liilaili uostrt lib. xti , n. ti : Di-e.-dere «i.(i>ik t.v
tpn» luiiiirnui vcriiiii ck Virînc de Aitani petvjinrc J)en in li,iiiMHem nisi te ex finwi Dri l> w» tcin-Muiu
sulcm auu
pri>|i:igul:liii
claratur lil«
caniiMii iiSsuiiipsil; i|uiiiiivis,
x, i). ifi : nA/itc rriro iiUi
iil plAue ile-
eoro ^.'i:ru(i,
»1(11»
''oovruirc
|iol«i(, t;U'
tîhi
li) i'0
fortiur iitiiuqiir
qiiiHl
itun
liic «îpiHitt.
uis.iini , |».ili't
I
»iii timilHudo rneniA prrraH. foniitn noiiiiue enu'1'ioi'oiii lnntuui i)tliir.i' oirinsque
(j) Mss. V!)l. ba.., iifii., Piat., utc, ( rf i'iiui>uu- iiiiluluiM «lcs>ii;uiiri. tiule iuLi>JliKi re Ckl <|U'4 liiii.iuc
ii.'.'1/t,' ti<6sl(iM(ia' iuiiiior/iifia. llil.iiiuti<;iirlstuiii pckt lesufrtvtioiieui t'îuii< Ituuiu ,
m DE TRJNITATE LlftLR IX. 994
toiifiirjii. Soii non alins aique diversus esi, (n) qui se A ir;isci imeliigiMir se boiuim Jici. fot qu^ci
c.\inniilvll, et qui formrtm servi acce|iii. Actepisse qiiam aliam iJe se jirofcssinneni nrguai, qui noii cit-
cniin inn poiesi ejuS esse qni non sil; qnia ejns sii, deudiis o^t inunoii iii sc bi);;!!:!!;'; arsuerc.
qui subsisint, accipere.Ergo evacuaiio rorni:» non csl 1(5 tiJeiii iiiierroyaiilti iit ynit, non dicla. — Vide."»-
nbolitio naiur.ê : quia quiiêevacuat, non carei sese; mus ilaqiie. 'jiiid pra ter bonum intcJTogaiib discrit •
(l> ci .jiii accipii, ninnet. Et cnm (ideni) ipse sii ail oiiiin , MaijitLer bone.quiU bom faciam (iliirci x,
cvncnans ci sccipiens, h.iliet quiJeni iii eo sacr.imiii- 17 )? Dua^ igiiur res connnncupavii . el bonum, ri
luin, q<iod Se cvacuai et accipil ; non taincii liabct niaifisirum. Et quia non nrgiiil l>oniii'n se ilid ; lioc
iiiteritum, ne non exstei evacuans, el ne non s.ii ac- iiecesie esl arguai ,
quod magisicr boiius dicius sit.
cipicns. Iiaqiie evaciiatio eo proliclt, ui proliciat Iin autem argiiii sc in.igistrum boniiin dici , ut fldem
lornia servi, non ul Chrisius, qni in fonna Dei cral, inierroântis piUiiis, quam vel inagisiri in se vel boni
(b) Clirisins esse non raancai cnm forinam servl nnn

; noiiicn nrgueret. Jiivcnis inirn insolcos pef obscr-
nisi Cbrisius acccpcril. Qni cum se evacnavcril, ul vaiiiiam legis {[) , it linciii l(t;i.s qiii Chrislus c.<i ne-
manens Spiriins Cliristns idcm Clirisius bonio essct Sciens, ct jus-lificatiim sc iii operibu.s c\i-liinaiis, et
in corporcdciniioilo habitiis et assumptio naiiir;c, iion inlilligcns vcni«so cnin ad oves pcrdilas doiniis
tiaiuram (<•) mani-nlls divinitniis nnn peremil : quia B Isracl {ilaith. x\, 2i), et iiii|)Os-.il>ili'e'^se lcgi pei (i-
nnus atqoe idem Chrisius sii, ct dcmuians liahiluro, drm jtisiiricilionis salvarc crcdciiics (Hom. vui, Zj,
ei assiimens. t.in.ijuam coininunium prxrr|iloriim et i;i lege siri|i-
IS. Expendaniur objccta heerelicorum. Christusnon 1 irum niagistrum inUTrngai Dominnni ki;is ei tini-
arfjitil quod dicainr fronns. — O-tensn itaqiiesacmnifii- gcniiiim Deum. Deicsiaius itaque Doiiiinus banc de
tiiniin dispeh<!itiohe, per qiiam 'h.Trctitî ignorantes sc irreli(;iosx tidei profcssioncin, qiiod laniqiiain ma-
quosqiie fallereiit, ut ea, quae per assumpii hnmlnis îstir legis inierrngirelnr, respoiniil, Quid snc lujcas
m uram diciagcsiaque sunt.nmnia

adsCribcrent
rina; senri propri.T(rf)
lioiiibiis
,
eorom respondendiim
ci
esi:
est.
infirmiiatl diTinita-
form.T Dci depiiiareni, quidqnid

aptum nunc ipsis propnsi-
Tnto enim 'y>tA

biinuni? Ali|iie ut biguificarei quaifntis
gcndus
bonut, niti unut
mcn, si
cl pioBieudiis
sibi
Di:us
hoc laniquaui
bumis esbCi
: f\o(i rtS)oieiis
Uv.u dcpuiarei;»!.
,
2^1
Siilijccit,
i"'''-'!'-
i-onitalis ii&'
îeino
(lictocnni siiigu!ni-um gencra dijudicabuntnr, com 17. El bonumet magistrum tcse otlendit. — Iieniqtic
Vcrbnni cl cameie , id esi, Dcnm et homineht Jcsum ostendcns se ni.-.gi»tri in sft boni, pcr lidcm ejiis qiii
l.lirjstiiiii yola fidcs sit cflnfiicri. Dciim igiinr Domi- laniqiiam homioiiniuternigabai, nomcn arguere, posi
iitini niiMrtm) Jcsmn Chrisinm o?i eo ncgandBm per Jnciaiiiiain juvenis ei gloiiam legis iitinlel;c, iia rc-
iinluiam brcrclioi exislimnni ,

qnia dixcril : Quid va C spondit : IJnunt tibi deest : vade ,
qtuvcuinqtse liabes
270 ''''"•' bvnvm* Ntîo ent bonua iiisi unus Dens rpTifff, et du paujicribuf^, et lialiebis ihesaurtn.» itt euelo;
\Harci\, 18). Ontiiis responsionum raiin T>ece.ssec<it, ct vent, Si^quere me (Mayc. \, -Zi). Nun refn(?it boni...i-
iii ex Interrogationiim causis proficiscalnr. AJ iil lis dose tioinen, qui coelesictn iliejEuriinj poiiicclcr:
ciiim re.poffdebinir , unde qti.rreUir. Ei ptitnum rc- ncc magisiriim se non viilt viiicri, qui ducem sc pcr-
qniro a dicii lilijns caluninialore, nirumnc id aiguere fecHliOjiis licaiiiudinis pr;fSlal.Torifn;s aiil.-m de .se
D imimim cxistimet , cnr bonus diclu* sit, seqtie opinionis fidetn aiguit, bouilaicm in sclo Deo doeens
nii.lnent mabmi diri. Id cnim significari vidcltir lioc csse. Kl tit se et Deum ct bonum significaret , boni-
dirio ,
Qiiid me bonnm dicis/ Non npinor qnisi]0am tntis csi iisiis oriiciis, tu;!e-les tliesai!r3.s paodens, et
1 iin vecor*. crit, ul malitis professtoncm ci vcllt .li^- se ad ens pr.ivinm Iribiicns. ita cl quiciibi t:imqu»!ii
S'ribcre, qui dixeril : Venite ad me oynnes qni labor.i- hnmini laniiJin defcrcbftnitir, dc1cs!:)iur; iicque.se ab
lis ct orw-ati etlis , et ego vos reficinm. TolUtc jugnm his, qiKC I*i'o dcputabai, jirofcssus JiTientim cst coin
nicnin titper ros, ei disciie a mc, quia mUit sum et hn- unnm Deiiai bonum conliiens, ea i|ite liiqtieietur ai-
v.iiis lorde: it invenklis requicm anirtiabnf vetlris. qiiC ngore!, qus; uiiiiis Dci viriulis, bonitalis alqno
Jugnm enim metim suace esl , c( onus meum leve natiir.c sont.
cfi (Matt. M, 28 etteqq.). Miiem se profuelur a!.)«e

'
18. ilugi^tri cum fide nomen accepil. — Q;;;im igilur

liuinileiii ; ei irasci cre^lcitir, (e) cur bonus dicius sil? iion boniiaiis nomrn rciûgeril , scd nevjue {ii.igisiri
rrofcsîontim hiec divcrsiias dissidel , ut !>oniiaiis lioiiorem recusaveril, sed fideni fjos qei in se nil!'.!
•;".;i' tcsiis (lomen in se bonilatis acr.uset. Noti ergo nisi corporcuin el carnale sapuisstfl , argiicirt; binc
(\) Et qui accepit.
iiile autem loluin in forma servi mincupet. Confer (<) In ms. Corb, elaliquot alils, manenlii in coiporc
Iiiiiicliictmi cum tracl. Ps. Lxviti, ii. ib. gliibsema.
(a) lloc est, qui se exinauivit, tinn alius esi ab eo mss. Atcdili, ajitalum.Âm iri co-
(i^)Ita plei iqiie
(jui servi formam aice|iit, scu post cvacuaiionein dico Val. bas. loto enim generc, iiob tuto Mim
Minm iion alius est ntque eral auie. genera.
(b) Edili, CVirislas ex se iw. mancui : 'astigiiiUur
(e) Veini codet Colb. cnm bouus.
i\ m-s. Sic Inlia, n. 59, ut mancTcl cne Dei foriaa.
lilem Clirisii cxinaniii mysierium cgrefiie expiicaitir (f) C.ui 'un:i'n cbsecuiui cx iiidlv eti. ni diciiiir ftl
liii. M, II. ;i8,ei in Psal. CiLni, n. 7. Hic obifer ost;'nOitur cap. 19 in Maiib. u. Ti : Puio em»i, iii-
a.lvcricre est vocabulum (..'nisii nd naiuraci divi.iani <i))it .\iij;iii^liii'is ejiisi. iiniic c.ivii, ii. 2'-i quod in ar-
ii^jiiifuatidam iion seinel usutpatoin." rogantius quam verius srrcfl.ssc responderat
S4.*: SANCTi mi-ARii Eri«;r.oi'i 906
jiliir, /jiirtil aliicr ail ApoMiiliis iiiai;islri!ii) <.c AlfUimiMiitnn pntm «/)»(/ Jtiitivon; opera C!ini.ti. —
cniilliiii'e8 loriihis rsi, iliceiis ;V(iiHit- vufuiis magii- Qu.im(|U»m igiiur pliirimis
iii :ic jieiio (iiiiiiliiu^ ilic-
Irnin el Domiivim, cl bine dicilit; mni vieniiii {Joaii lis s.icraiiiciiii liujiij prx'stiiurit alisoluiiuiieiii , ne
XIII, ir>), clrum aliLidixissd : fie ri'i(miniiiiiiiji:,iri, qii:indo confeKsus Ueiim paircm , nb ejns se unitntc
qiiia miiqiiter vftler (.liiiiitii e$l {Hnti wiii. 1!)). Dlii discerncrci ; ii('i)iiti se in uniinic ipsius coIIucims ,
cum llJe ni.igi~lcr (>6t, ibi adeoliiudat. \il el prolilca' ciimilem timeii uniim el Hdlilariinii proGirrctiir : la-
iiir lioc noiiien : liic tero lioiii ni.igistri noiiien iion men cii:im cx huc vel inaxiinc inielligilur sacrameii-
reropnoscit , iihi iicc Doniiniis iiiicllcotiis csl esse ; tum c( tiiiiiaiis e( naiiviLuis (loceri,cum ait, k'go auieiii
nec C.hrislus : solum uiiiiin Dcuni lionuiii |ir:c(licans, litibeo lestimoiiium majut Joanne. Upero emm qua: de-
iion 6C uliquc a Deo (I) sccernens, qui el Duiniiiuin dil milti Paler ut perficiain ea, ipsa d/nTn quir (acio
se prtifcssns el Cbrisiuin, ducein tlicsauri cceleslis teiltmoniiim perlnbeiit de ine, (/uoiiioni 1'uler me miiit.
oslcndat. F.t qui miiil mc Paier, ipte Ittti/icalut ett de me. Ae-
10. Vbiqiie Domiiius iicc eumdem ciim Pairc nec rfi- qtie vocem ejur, umqiiain auditlit , neque liguriim ejus
Vtrsum te profilelur. Fidei liomre , odcoquc naliira vidiilis , el verbum ejui non habetii itt vobit maiiens .
pairi se wquinil. —Tcmiil auifiii liiinc sc mper Dnnii quoniam quem miiil ilte, Imic vo\ non creditii yJoau. \,
nns ndei ecclesiastica; moduin, nl (Kitrctn Deum B 56 e< w(/(/.). Patrem leSMiuni cs*edc Filio quomodo
unimi prx'dican';, a sacramcnio sc Dei noii separarel vere intelligiiur, cum iiec ip.ê visus sit, nec vox cjiis
uiiius . diim per naiuram naiivitaiis iicqiie alium sc aiidita sil? Memiiii qiiidem .ie roelis audilam vucem
Dcum prrfiiereior csse, neque ipsuin . qui i eum ncc fuisse, dicenl(;m : llic csi lilius meus diiectus, in quu
diversi gcncris Dcum esso iiatiira in eo iinius Dci pa- (.*j) (r) bcnu 273 cumplacui : huiic audiie {Maltli.
litur, neque n.itivitas adniiiiit noii perrecliim 272 III, 17). Ki qiiuniudi) vox Dei audiia non esl , cum
ci esse iniod riliiisesl. Iia nec separaliilis a Deo po- patern.e vocis siîiiricaiioiiein (6) iii sc vos aiidiia
lcf i esse, neqiic ipse esi. Per qiiod ila oiiinem ser- coiiiineai? Scd foric iii Jerusoiyinis nMiieiite.s non
inonis siii significaiioneni tempemt, ut quidquid Dco audierunt, qiiia iii deseriis Jnannes sulus audierii.
p.^^tri bonoris pruicstareiur , i<l nioucîissiina confes- Qua;rendum ci'û iii Jerosoiyiiiij quumodo lestaius
sione ciiam sibi proprium essc monslrarei. Cum enim cst ralcr' Non ciiiiii tcstiiuonio jaui Joauiiis uliiur
ail. i.rediic in Deuui, et in iiie crcdi(e {Joan. xiv, Ij, voccni coeio audiciiiis, sed babei lcstiinoiiium nia-
<jua>ro (n) iii quo sc in iiaiura discreverit, qui non ]us Jiiaiiiic , ct qiiod lioc cssei, coniinuo subjecii
discrcvit in honore? Diccns cniin , Ei tn mecrediic, Opera eiiim quai deJil iir'ii Palet uipei/iciam ea, ipsa
cum dixisset, Ei in D<-um credite . anii»; per id quod opera quu: [acio, /«.«iidi) liuHi perhibint de me. quoniam
ail , fi! mc non, et suain iiiielligitiir signilicasse nalu- C Pater me inisii. Agnosc.) leslimoiui aucioriUlem : ne
ram ? Naiuram pianc separa , si fidem sep.iras Si que ciiiin qiiisquaiu iiisi Fibiis a Palre uiissus hxc
credidisse sine Cbrislo in Deum \iia sii, Ciiristuiii a agerel. Opus ergu suum icstiinoiiium csi. Sed quid
Dc! el nnniiiie cl proprielatc divelle. Quod si viiaiii tandem scquilur? Et qni mc n::sil Pater, ipte lesti/S-
pcrfici'. crederc (t) in Cbri-to cos, qui iii Dcdm ere- caliis cst de vie. Neque voceni ejus iiiii(/uuiu ai<i/i6(t«,
danl: vcrbi virluiem diligciis icrior exptisdat. (.Vn/iu iicque fiqurain ejut lidtnii, cl verbum ejus nun hubctis
in Deum, ei in me credite. Ciiin eiiiin ait, C.redite in in vobls maneni. F.Mia crimen ergo siiiit ignorantes
Dcum, ei in me credfie, unicns t-e lidci Dci, et nalur.i- lcblimoniuni Patris, ijui iii bis iiuiiiqujiu aodiius ac
ejiis niiivil, (i) cuin memoraio lleo , in qiiem rrcil! visus sit, ct :n his itun iiiaiie:U vcrbniii ejus? Scd iioa
oporieret, ct in se docuerit tssc credciidimi . Uciiiu suiit sub vcnia iiicogiuii sibi tcsiiiiiunii '
quia tcsli-
se J>er id doceus, cum crcdciidum (S) in cuin sil ;'.i) iiioniuni dc se Palris uperum suorum lesiiiiH>nium
!i!S . qui in Deum credant. Uccitsioiieni laiiieii nrcli- essc proliicliir. Upcra igiiur dc eo te&taiilur ijood :i
giosic imionis cxcliisit : qiiia ciim ei iii Douin, ei in sc 1'alrc sil inissus ; sed buc operuiu tei>limoniuiii Pu-
credcndum professus sit, Gdem de se (4) solilario noii iris eî r.t cum oper.itio Filii Pairis tej>(imoniuin sii
reliquit. cam ueccsse csi opeiari iii Cbrislu naiuram {d\ iutcl-
iO. Pater de Filio letloiHt ei non audiiut ûid. D ligendaiu essc, pcrquam lesii» el Pateresi. Atqueiia
(1) Seccrnit. l.uio esse. Fjusdem nominis (jeinTis fuit id apud om-
(2) Cum commomoralt. nen, cuin pru iiiari/iriu adhibitnni c»t.
(5) In eo sit Slc aiitt-a dixerat liilarius, crederc tii (i) in-anterii»i eiat, «o/iliirii.
Clnisto. Exindc, iiiieUgioit uiitoiit.s, iit vcl hiiie con- i5| Hene placui.
rinncliir coiijectiir:i ductissiiui riliions Keiicdiclini (()) In !<; 1/111(1. Poslc.i, uiii/ierdnt
suspitaiitis vocabuluni unionis maiculini geueris ili-
(n) Aliipiot recMiliores mss. iii quo se nalura. S<i- siia kit.Sed iiiirum qui s.îirlus Doelor verlia a Jo.tiino
bis CihIcx Val. Iias. in qua >; imliira. Iteliiieiidiiin Itl'. v«, I!
aiiilii'> I',i, (iiolirai, uii ea bxbcmits iuVul-
cuiii «bis iii quo, bnc r«t, quatcnus. Ij.ilaMnilb. III. n, libro aulcui viii. n. 25, el aiitii,
[b) Mallemiis tii (.7iri.i(uin, si mss. .iccedeiel .incUi- qualia p>al. II. 7, ixstant, ac Ijh.Iciii hic uti j itvul
rilas. Siibiiidc III nig. V.il. bas., reyl/urumviilittein Mailli, xvtl, !>. I>einde |i;ilerii:i' voei» si);iiili. :>tioneiii
(e) Colberliiitis codcx, bene plncui. Nnlliim bit iiiin :iudiia vuce, iiuir Filiuui deiiioii.sir.iril, coiiliiieri
coiiimiidum ,
quod verha Aunr uii(/tie, iioii ad Juan- dorel quia Dlius signifleari nt'<piil, i|uiti simul si^ni-
neiii in desertis , sed ad A|H)sioIii.s ui inuittf, f.ut.i licetyr ci pjler.
siiii : cnni in liis , lf'c es( /f/iMi niei(i, vis arguuiont< 'il) lii TracLilu dc uniliit.' Pairi) et Filii , iii >p. >
297 Hl. TJllMTAft LIOKK IN. •208
(;iiii>liiS ojicraiis, (t.) cl in cjus o,icic f.ilor lc^laiis , A cijiiclii. Uuoiiwuo polatis ros neiicrc ,
qui lionorem
(1) (i&iendiinliu iii>c(iuiMl>ilii> scciiiiJuin ii.iii\i:;ii.ciii ab hvniif.ibus accipilis , et honorcm cjiis ,
qiii esl roliis
cssn lulunc , cuii: Dci ile Clniblo icsliiiioiiiiiin , eu IJm(, non quairilis (Ibid. 40 et sfiji;.)? Ilonorcm inj-
i|)sa Chrisii c^ê signilicclur o|>oraliii. probiit boniiiinin : quia tionOr polius qiia.Teiidus u
>1. Judxi Patrcm non vidcruiit uul audieruiit, quia Dco esi , ct inndfliun) csi honorem ab alienitro ac-
Cliiiilo non crediderunt. Hinc niitura utriusqiie una. cipcrc. Qiiid enim liomo boniini lioiioris imperiicl?
— Noii suiit itaquc cxlra reaiuiii miii cogiiiii sibi Cogiiitam iiaquc sibi ait, dileciioiicm Dei in bis noi.
tcsiiinnnii ; cuni opiis Clirisli lesiinioniuui de cu Vt- esse : ct iio» inanenli^ in bis dilcciionis Dcihanc do-
iris sil. Ncque iii eo, qiiod lcstjiiiis vocem non au- cct c.iiis:ini, qui:i se vcnieiiiein in noniine pairis sui
illcriiil , cl ligiiraiii iioii vidciinl, c( \crbuiii cjus ina- noii :iccipiunl. Quid ro^'0 cst , in iii riiinc l-.ilris ciiiii
nciis hoii liabueriiil , idcirco siiic testiiiionii siinl vcnire? Niini(|iiid aliiid, quom iii iioniiiic Oci? Aul
1'oiiscieiitia. Ad id oniui (b) qiiod dicium cst : Kequc niiniqnid iioii idcirco iii his dilcctio Dei non esl, quia
vocem ejut audisiis , neque fiijvram ejus ridiilis , ct iioii susccptus sit in noiiiiiic Dei vciiiens^ Aui nuni-
rerbum ejut non liabelit in vobis manem (
Job v , 57 quid in se noii et ii.iiuram Dei siguiflcaverai, dicens :
et 58); (c) ui (uni testatus de co I>atcr ruissei, cau»a Non vnltit veiiire ad me, ut vitnm habealisl Nam el iu
lamen neque vocis nuilil.c , ncque vis-x ligurx , et eodeni ipse serniune jam dixcr.it : Amen, ameH dico
verbi in his non maneiitis posset inlelligi , coiitinuu " i'o6i.'> ,
qiwmani v^^nit horn, el vunc ett, in quu audieul
subjecil, 274^ Quoniam quem misil iiie, Imic vos non moTlui vocem filii^Jl^Dei; etquiaudierint, vioent {Ibid.
credilit{lbid. 38) : sc credito, et vocciii Dci audicn- v, 35). Cuin in nomine Patris vcnit; ncque ipse Pa-
dam, et rigurani Dei vidcndam, cl verbiini ejiis in bis lcr csl , iicc lamen non in oa esi divinitaiis iiatura
qui crederenl iiicsse dcmongtnins; cum per natura; qiia Pater est : quia cl Filio ci Den proprium cst in
onitatemin seP;iter ei loquereiur, ei videreiur, {d) et noniine Dei patris venirc. Deiiiilc accipiendus cst
haberetur. Numqiiid non el Patrem significat, cum alius in nomine eoiiem veniens. Sed hic bomo est
missus ab eo esi? Numquid se per nliquam iiaiurx a quo sibi (g) bonorem homincs srcr:ibtint , e( eui
dilTereDliam a Patrc discernil, cum (e) biiic Pater bniinrem reddent vicissim ; ciim laincn se idera iii
lcstans de eo , neque auditus , neque visus sit , nec nomiiic Pairis venisse fallct. Et liic (|uidem (h) anli-
iiitellectus sit ,
quia misso a Paire sibi non creditum christnm signiflcari non obsciirnm est , mciidacio
sit? Non se ergo unigcniius Deus a Deo separat , pa- paterni nominis gloriantein. Et cum huiic hoiiora-
tremDeumcooGteiis:sedpersigiiincaiionempairisDeo liiint , atqiie ab co liDnorabuiiliir (huiic eniin spiri-
paire denionsii^lo,sequoqueiii Dei honoreconsiiiuitj tum erroris excipieni ) ; honorem rjus qui c&t solus
22. Ifonor a Deo qutcrendut. Dei dilectione carent Dcus nisn qosrrent.
Chrislum in nomine Der non suscipientes. — Namque 23. Dei et Christi honor inteparabilit. — Anne cura
in hoc ipbO eodemqne sermone, in quo operibus suis ob hoc dilcciionem Dci nnn inbeanl ,
quia veiiicii-
tcstari se ipsuni a lâlre roissui:. esse docet , et Px- tem sc in iiominc Pairis non acceperint , el rursuin
Irem testantem quod ab eo niissus sit significat, cuin venientem alium in eodein noiitine recipientes , ct
dixisset £( honorem ejus ,
qui eil solus Deut , non honorem ab alierulro accipientcs, iioiiorem ejus qui
qucBritit [Jbid. 44) {[) non lameii diclum hoc nu-
, soliisDeus esl noii requirant , separaro se Cliristiis
dum, ct non antea ad unitalis lidcm prxparaiiim rc- ab boiiorc iinius Dei poicril inlelligi ; ciini idcirco
liquit. Supcrius cniin ita :iil . iVun vullis veiiire ad iioii qua;ra(ur bnnor soliiis Dei ,
qnia aniiclirislum
nie, ttl tilam habealii. Hoiwr^mab hominibus nonac~ subcipieudo non sil ille susceptus? Nam cujus rc-
cipio ; sed cognovi vos ,
quoiiiam dilectioneni Dei non pudiaiio, boDoris tolius Dei pr;cteriniB8io esi; iii
liabelit in vobis. Eyo teni in ninnine patrit mei , tt non liiijus bonore necesse est honorcin solius Dci essc ,
accepiitis me . si aliut venerit in nomine luo, illum reiii cujus si susceptione mansibsenl , hunorem solius
(I) Otlendunt.
hic liberferc lotuscxscriplus esi, inielligendum itse \) (d) In ms. Colb., deest ei haberetur : Co-jus Inc.i
Iii nis. Val. bas.,<'a... naiura intelligeiida. Ha;c ubs- niale pra-ferunt b:is. Vat ac Maiiiii. , ci uudiretur
quc nbsturit.iie iia lef eris e;<ii> necesse e!>( intelli- Sicut cnini loqueretvr ad tocem ejus audittit, e( vidc-
:
ganius iiaturam operari in Cbrislo. reiur ad neque fiyuinm ejns vidiKis ; iu .nd ii«tuiii
(a) Veliistior nis. Colb., el iti ejus opera. Tres alii, ejus non habetit rcclms rererii'^ Iwberelur. Mox iii eo-
el fjusoperu. Mox pleiiquo, j ro oilenduntur iiabcnt ileiii V:it. bas. codicc, nuniquid teparabile uliquu na-.
ostendunt : cui verbo in lib. de iiiiit. subjicitiir vo- luia; di[[ereniia : in Mardn. iiumr/uid tepaiabili quam
cul:i se. naturcB, elc.
(b) Erasmus lemere
bic de siio adjecit verbuin re-
(e) lllud hinc a|ilius coIi;erere( verbis neque audi.
ab a'ii.s editoribus reieiiinin est.,
fertur, qiiod postea
lus piila fi«m Paler lestaut de eo , hinc (seu idco)
,
A( perspicuuin esi voces ad id referendas esse ad se- neque audilut , neque visui , neque inteUeclut sil ,
queiitcs, puta .id runliiiito tubjecii.
quia, oic
, Et
(r) Editi cum tetiatiit... ul rauta lamen Hi- ,
lariior»(ione abrup(a prorsus ainuccoiirusa. Sic tios- (/') Val. bas. nis. non tainennesciendum hoc dictiini,
et non, etc.,torr(ip(e.
se( (ota illa plirasis urdiitari Lt ciim leslatut de eo :
Paler (uitsel , causa tamen nr.que vocis audiice, e\c., (;/) Lip.<. el Par., honorcm hvminii.
postel ivletligi : ad id quod diclum cst Iêque vocern (Ii) Sciibitur constanler in aiitiquls libris
;
, aute-
fjus audistis, e(c. , continuo subjecit Quoniam quein :
chriituin.
misit ille liuic vos non creditis.
,
l*AfROL. X. 10
m SANCll tlltARII EPISCOPI 300
IVi quxsi$5enl («) Fl hic iJciu iihcsi-imo lesiis csl A leiiiaMiatura;, iiiiins Doi (iJcni non convelleiis , ln-
iiul)i> , iii cujiis exordio conlinitlur : (/( omiwi liono i'a\it. lii:erroguius cnini ab Serih.i, quod in leg<' k-
ri/itVH( y-i/iHin, iii »1 /iu;ioit/i<uM( pulyeiu. Qiiiiwiilio- sei priiicipale manJatum , r<>spoiidU : Aitdi, Isiael
iiuii/ii'fi( liliuiii iiun twiwnlicat Palrein qui iimil il- Dviniiiui (,')) Dius i() noi-tfr Dowinus unut cst ; el di-
/iitn (Joaii. V, 23). (^) Numquaui nlsi uuiui.ilia cxx- liyif Duiiimnrn Dniim luum e.v tolo torde tao, el ex lola
quantur iu tioiiorti : iiciiuc ciixi|u:)lus liuiiur !>i'par:it anmn tna, el ex tuih vinceiibiit liiis , el ex lola vtr(u(«
honor;)ndu&. Cuin sacranienio laiucu naiiviuiis pu- tua. Uoc etl jrriimiiii iiiariditum. Secundum .•iiiiiileitli
.sciuir honoris xqualius. {<•; Cmn Fiiius iu hoiio- Dirhjefpruztmumiuurniamquain leipsuin. Majutcutem
randuii nl l'aier sil, ci cum cjus, qui solus cA Pcus, korumnuiniiatum non est (Marc. xii, 2'J el te-fq.). Alie-
lioiior non qiixriiur . non ost cxlra solius Uei lioiiu- iiasse se a nalura et rt.ligioni; iinius Del exisliinatiir,
rcin , tiijus honor iJem al<|u<, uiius el Dci esl ;
quia cuiii pniiiipuiis niaiidnti iixcsil profcssio : Audi, hrael.
ul iion honoriCcan-: Filiiiin , iiou lioiiori(ical el Pa- Dominus Deut no.ler Dominus nnns ett : deiiide sup-
(
«rem {Ibid.); \U ei solius Oci lioiiiTCtu iiou qiia;- ple, cuin) ne in cunsequeniis se quidem manJati rcli-
rciis , non qiKcrii ct Ciiiisu. Liseparahiiis icique gioiic coiisiiiuat , cum ad proxinii nns dileclioncm
csi a Dci bonoic lioiKir Chrisii. El quani uiius, ainue lcx . sicui ad unius (g) Oomini fidem , «ocarct. Et
276 ''i!''n> nlriii.^qiic sii ,
cii:iiii ex eo docci, i:iim aii
g quidcin respoiisio Scrihx non esi nep:i}!eiida , dicon-
iiuiiliila sihi Lazari iiifirniitale : Infirmilas iitu uon lis : hene dtxitli, wagisUT in verilclc, quod {') unu.s
es( usqui nit morum, $ed }>ro yloria Jiei est , i« iiono-
«t( Deiit. nec esl n/iiis prwler illiim : Ita diligendui ex
rifictlur fiUiit Dii per eum {Joan.w, i). l>ro gloria tolo corde e! sx toiis 277 ^'fbus el rx lola aiiinia : ct
DA L:'zarus niorilur , ut (ilius Doi gloriliceinr por dilig^re jyroximum lamquam se ipsnm. Hoc maju.-, cst
La/.arum. NiiniquiJ iiuibigitur, iii gloria Clii Dei esse omnibus liolocauslomitlis el sacripciis { ildrc. xii , 32
gloriain Uei ; cum niors Lazari, quai Deo sil sio- el 35). Uesponsio Svrib» rideiur ciim dictis Doniiiii
riosa, gloriam sil Dei fiho (l) paritura (<i)? Alque iia ct>nveiiire,unius Deicharilaiem intimam internanrque
ct naiurahs per nativiiaiein unitas Dei pairis iii Chri- profileniis-, (i^ seJ [h) dileciionem proximl secun-
sto doceuir , cuin tiifinniias Lazari pro Doi gloria dum propriac dilectioni* veriiatem pollicenlis, ct
cst ; ei sucr.-tiiientum liJei rciineiur, cum per Laxa- supra Mcrihciorum Itolocaustomain niaritatem iii
rum glorilitaudus esl Dei filius (2) Ueo (<) per id D«am atqjc m hoininem esse intetiigentis. Sed quid
Dei filio imel!i6i.'ndo, neque iia Deo iiilelligendo, ut scqualur, videndiiin est.
nou eliam Dei lilio conGienJo ; cuiu (jlorilicaiido pcr i^<. Uic non Imige a regno Dei, (htm nndil ad cha-
Lazaruiii E»eo, Dei sii ftlius gloriosus. rt(at«JM. — yidens nnivni Jetfis quod tapieirter respon-
2i. C/iitjfns ibi 5f Dcum, ubi noiwiii unum «w pro- C diisei , dixit i//i .'
Son es lorrgr a rc^no Dei (lild. 54).
(iwiur. Deiii^ unu*. Hcriba asscntiiur. — luseparabilis Quid sibi vult itm nwderaia- fespwwlonis ptoTessio
sacraraeiito divin;e. naturx e>i vivetitisa viveutc ua- (iupple, ul) cum hoinincm ad trtelorum rcgmtfn 1i-
,
tivius, iiec dcir.utaiionem generis accipii Uiius Dei des i.sU consuinntel unnm Di-nm credere el cmn
, ,
ne noii in eo palern* naiur.e veritas luaneat. iNaui tou.:'ninia et lotis viribus et loto corde diligerc
ct liis ipsis signiiicaiionibus ,
quibus coufesso uiio proxiiiitnn qiioque iia ut se i]>stim amare, Scriba hic
laniuai Deo, abncga^se io sc Dei naturam vitJelur non ja<n iu regno Dei sit , scd non longe a regîo Dci
sub solius dcinousu-alionc, in unitate se uniea pa- sii? Alia istud siîtic.jiione nudum Tesiinrtibns , et
(1) Patalura. (5) Deus iuut, el iia infra. Deiitde, «tri^m, non vis-
{i) Hunc k»«um Ua exhlbet codet Verottensis ceribtis.
Dcitm per id in Dei /Wio iitteUigendo , t.eque ifu (i) Vniis esi Vcut; poslea, (ofii wr(ti(i6iM; et ita le-
DeuiH iiitelligeiuio , ut non etiam Dei fUium cotili- iîi iiilerius nuin. i5.
lciido. (.')) Li diUciiontm.
Quiiique |iroh;<; noia; mss. tisi liic ideni.

(a) D In viilgaiis
(«) tierindt'. Al in mss. per id : qnoj
,
txcusi iiumguiiM! eiiim iKidira (i/t<j. Tuin Fl.id.

|6) , iiiagis liil.triauum. Deujile nonnuiK fodires in Dei ,
cl l'!r., txteiiuatur. Casiiganiiir c\ niss. MipMnii :ili<» liiio.\l vero liis. Val. Ot'iim (>i;r id in Oei /i//o in- :
n.nrto sii- C iiiiiti;iliir lib. mi,ii. 7 ; Numqiiant di- teltigeudo , neque ilu De.iim i-ilelliijendo «( non eii'nn ,
Vir%)1its rerirm irfsi «"I in lionorc diverto esl : res enim Dei /i/iniH cunlitetido. Eisi ilnra. vera lanicn *-i IfrOtio
eivdein veiieralioiiis ejusdein siinl ctc. , «inaNi ri-iiiiiMiiu-, qu.i- ita piaiiior cllicirinr : Kx i|nu
(<•) I1a;c seiilcniia , cum

Filius etc. videri pi)l<'si lit . -11 Dui bliui» intelligi-ndiiii sil Dciis , nfqii« iiii
jiipiTioris prohalio : el pevinJe ah ill» separaii iioii iiitcUigciidus Dcus, iit iionetiam oontilnidus sit Dvi
ilelierc Inlcrir.inciinncni laini!ii vulp:tlain, ijiii rO|'U- iiliu>.
riiiii pi'.cce<lniiti', i-t a sabscqiieiilc <li-juiigi>-
if) Kditi hif et infra cirm plerisqnc mss. Deus
I ili.ilur
liiiiur. iniiianJiiin «lujiiiims ,

quo inngis pcrspeiiuoi
liiiii : coiTigiintnr auciorilate iiiss. CiTni. ei Colb.
lliiaiii arj.'uiin:iiUiin eti diioiiirs Scrlpiui'* locis
s I coRseiitii-iiicRr.roo H.iroi lcMii cx qii.i (leiuili- rf|io- :
:'<iiif. <-o!lcct«nn. fctfit iino qui<iein i-oiilU-it lîlnsct humiiiu> uiiuf, qttomodo infra lcîtnr iu i'lu-
iiiiiiiis
I ilii lionoreiii nsf iii-c|iur.il>ilfiii ; i'\ :illi-ro ;inli'in
nliits luss. cuin iiirobii|ii>> in viilpili> otiiincat />i'i(s
tiiinoiviu ulriyiui Jel.ituiii vrJ iionaluin, soli IkiU <k
-
iiiius .'
ft iii ins. M.trtin. t:iiiUim orki.
essc aut iii'iâiuiii. lliido scquitnr P/iliîMii ct
l.ilitni
(q) 1 (liii, ad unius Dei fidcui : roluitaiitiUi» ui!>s.
IMiiiiii uiium essc ac sulum Dcuin , licct iiuii suliia-
liiiiii. (/i)Ediii, ei diUctioiiein. Pixfariim» ewm inss.
((/) lii lib. ralris el Filii, oprriiiKiii.

d<; iinil. Iii Ci>lb. ci Gcrui. ud, qiia |>iir(iouU apitiifi 6igiiit«c.ilur
Colb , Ccrin., Mauln,, Corb. clc, paraiura. .iiiiuris iilriiisquo Jisoropaniia,

m DE THINITATK LIDER IX. 50^
csurieiiirin alenlibus, cl siiieMteni polaniihiiS, cl X filio, lit in i7) uftiusDnmiiii sarrainenlo r.isiieret, iioii
agrolitiii visilaiitil)»» , el .;l.;i.'sii;ii carcere frcqueii- leliiiqui videbaliir ; Srribara aiJinoiioi ,

qiioninilo
Uiililtus d.iliir : Venile, beitedicii pu!rii mei , poisidcle Cbrisiuiii Daviu filium esse dioeret, cun\ David eiini
prtBparaium vobi$ regnniu a conililuiione mundi (MallU. Itoiiiinum suuff! esset professus; neeimtur» sinerct,
xxv, oi). Vel illii quiljus lia.'C (1) pauperis («) b(iiut qiii lanlo patriarchse 9»set filius , essol el Dominus.
rilus nierces esl : Reali pnupeies tpiritu ,
quonium Hoc ideo, ut (g) se Sf riba , sftîndiim cornem el par-
iptoruni etl regnum cuelorum (Mauli, v, 3). Perfeclns tum Msri* qusc ex David es»ot solntn euni iiit<>l!igens,
hic fruclus esl, cl alisoiula po>se>sic est , el pryppa- Doniiiiuin polius, secundum Si iriium Dav:d mcnii- ,
rati rcgni non incerla tr.->c!iliu (Marc, %, 20). .\ul nis-ei es e, quinii filiiirn ; el id <piO(l dioiiini esi :
Audi,
iiuni(|iiid adolcsceiis rninus alii|iiid boruin conliteba- Jsrael, Domintis Deus notler Domitiui vitmesl {ilnir.
liir ? Nuin cv;L'iiiial3 ad amorcm suuni dileciiuue |iro- XII , 29 ) a Doniiiii unius sai^ramenlo Chrisium non
,
xiiiii ,
qiiiu de boni opcris coiisuiiiiiiiilione non egc- sepiirarct, cuin utiiu» palinarclia cl propbetes eiim ,
rai? (iitcrdtim enim induljjeulfra officiosumque esse, qiii es ularo Uoniiui aiiie lucifcium <?eiiitiis fuissci
noii perfc(,'lJ: csl ctiarit^tis : pcrfecu auieiii cliarilas Domiiimii sibi profiier«tur: iion uiiqiie iiomenior le-
flnine (b) ciijusque niodi iiiduigeniis iniplevit olii gih , iicqiio igiiorans Dominiiiv) aliiim !ion confileii-
ciuni, C(.m noii rdiquerit qund altcri debeat qiii Uduiii, wdeuni, qui natiiralin sacraniCHio n.itiviiaiis
,
taiiluni allcri quanUim sibi rcdd.il. Sed ignoraiionc cx incorporalis Dei utero subsiitisiisi , absMiia vidlaLC
constiinniali saciariieMii deienium Scribam, {i) pro- legis fide Dominum essc iiitelligeDduiii; cara unus ex
fcssionein (c) fidei Duminus cullaudaiis, et iion longc unii, per uiiiiis Domini naturara, baberet in «e iialii-
eum a Dei re,;no esse respondens , non tanicn euin ralc qiiiid Doiiiinus est.
in ipsa jaiu beatic spei possessionc consiiiuit. Teii- 27. K\>ilo(jUi. — Quis ergo est (5) jam nunc relic-
dobal ciiim {d) relici cursu , etsi ignorauii , et prie- lus ambigendi locus ? Domiiius ipse prwcipiium maii-
lii^ omnibus dilcttiime Dei , et cbariiate proximi dalum legis in unius Doraitii c oiifessione ac dileclione
i\\» ipsius diiectioiii exatquata. Cmn tatneu ei ipsi docciis esse, non suo ad g79 Scribam, scd l'ro-
proxiini cbaritali amoreiu Dei pratulisset, jain 278 plict* testimoaio usuE esl , esse se Bominum : Domi-
non holocHiistoinaium el sacrificloruiu prxscripiis nuni se tanieB semper per id, quod Dei lilius est,
cuniiiiebatur. Non eral lunge islud ab evangelico sa- esse signibcans. Per id enim in sacramenio Dei unius
craracnlo. per nativitatem ir.anot, quia Dei in &e Halurnm Dei
30. Nondum eil in regno Dei ,
quia Hondum in fide Diitivitas tcnens, iii Deum alteriini n(ic(4)ei;cedal di-
CArijti /)«i. — Et cur iion longe a Dei rcgno sil. versilaie uaiurae; el verilas generationit nec Palri
(e) quani futiirus niagis iii Doi regiiosii, cx ipsisdiciis C adimat ne non {h\ Doroinus sit , nec FUio non perli-
Dohiini inlcHigendiiin esl. Scqiiilur eniin : F.i tieino ciat iie nou sit et Dominus. Aique ita neque aartori-
jum dudel/ai titm inlerrogare. Ei retpondent Jesus taleiu Paier amittit, nec nalnram Filiiis non tenet
dixit doceju ta lempto: Quomodo d-utu Scribw Chri- per quud nec Deue pater non Dominui anus ost ne- ,
iium filium eut Daeid ? Ipte eiiim JJaoid dicit in Spi- que nnigenituR (t) Deus Doniinus separaior »b nno ;
rilu ta^lo; Dixil Domiuus boivMio lueo, Sede a dex- cura ex uiio Domino unus ipse scbeistat in Duminum :
trit vieii , donec ponam inimicos tuot scabeUum pedum Domiuum uoum ex lege docens, nt se quoqae
ita
tuorum (Psai. cix , 1). Ipie David dici! enm Dominum Dumiiium Propbeia (6) ietl« coalirraet (David Pmi.
et unde eit filius ejut (Marc, sii , 34) ? ISon longe igi- ctx).
lur a Dei regno est Scriba uiiur.i Deura confitens, qui 28. A'a; iptit haretitorum objeedi cenjirnuitur Dci in
ulira omiiia essei diligendus. Scd adraoiieiur sua ip- Uiriilo natura. UiereUcorum objutum. — Teiidat per
sius professi<ine , cur sacramtnlum legis ignorei , et rxleras iiupii fureris proposiiiunes fidei evangelicc
Cbristiim Doniinum filiuni Dei nesciat pcr nativiialis re»puiisiA, et his ipsis quibus iott>ugnaiur repngiiei
naiuram in fidc unius Domiiii coniitendura. £i quia et armis excidii sui vincens, iinius Spirims dicia
per uiiius Doiniiii secaiidum legeoi professionem, Dci uoius quoque Gdei dcinonstfet eme doclrinain. Nequc
(t) Pauperit tpiritu mercis e»t, J (4) Excidat.

\i) Per professioneitt. (5) Testante.
(7t) Etiam nunc,
(a) Aliqiiot rast. pauperit tpirilu. Nonnnlli aiii mentum est, ciijus ignoratione delenlus Scriba modo
paupenbus tpiritu. dicebaiur.
(b) Exciisi, hujutcemodi indulgeniice iniplebii : casti- (e) Iii excusis, qui (uiurus : pravc, Sensus esl, ciit
gaiitur ex niss. magit.seu ciir piilius, noii lonye a regno, quam fulv.rus
(c) lii \ulgai>s, per pi ofessionem : expunxiiuus prr in reijno dicaiur.
ei lide mts. Codcx Vat. bas. cum Martin uniuiDei: miw.ts
,
(f)
(d) Sohi cdilio Par. Tutn niss. V:il,,
âVii cuisu.
conciniu'.
bns. el M;srtin. etsi ignorala. Magis placeret ciim
(i;) Vocabulum te m vulgaiis omisaum rc6iiiuitui
CnUi. elsi iiiimiiii , si ha^ duo vocabula pnsl piteliila cx mss.
dileclioim Dci exsiareiit. Veruni ideo igniiMns ille ciir-
(/<) Editi, n« non Dfuiui: reliictanlibus mis, Tniii
ens, ijiiia lôminis ignoraniis Deuni , tiecuiiduni illud ,
Vat. bas. codex , nec Filio ':it piofinat.
lib. 111, 11.47: DeuiH iieino mncii, nisi conji.ieatur el
Pii(r<'m pntrein unigenili Filii el FitiHin «lc llla , , M»«. fiolb. etGerm.,Mmj«iii'(tts Dominui, iniiissa
(i)
cnim Patris ct Filii cojîiilio ('onsummuluui sacia- voco Dcus. Vat. bas., uniyeniius Dei's Domino.
30^ S\Nai IIIIAHH EliSCOPI 501
eiiini alius Cliii>lii,i , f|uni»i ((ni rsl prjDdifaiin, Deus A nionsiraliom; rnrrat pIocmIiis, dicons: Vo^ me iiiiii:i s
srillccl viTii? ,
t;l iii Dci iiiiius vcri glnrla intiuMis: et creiliiis quoiiiatii a Dro exivi, e! n Pithf iT/ir/ii litiiic
il siciit ic l>i»niinani ex li-je , iliiin iiejjain vulcrclnr, wiiuilum I IHd. 27 <( -28). A Palri> cnini in buiic iniiu-
jrofcsMis; ila cl in Rvanji«!iis veruiii «c liiimi, duiii diim vcn(;r:it, (i) qnia a D o c\ier:it. Nam ut iiaii-
iiiiii cnnlili-ii cxi^liinalnr oslcmlnus. Uoc cniin su v.i:<ieiii snam iii cxilunic, sigiii(ic;iss<> intilligrrctnr,
<lictn cjns, nc eiini vcinin li-iini cssc li.ivciici ctift- siilijccil 80 a r.ilri- vcni^s-. t'.l cnin pcr id :i Patre
lilcaiitur, cxciisant : llac eU aulem tita caeinii , vl vi-iiciii , ijiiia a Dci) cvicrii ; cxiiio cjus a Dco aliso-
/•(iaiit It f^lhm viiiwi Dtum , el qurm iiiisiili Jemui Inta nailviias csi, i|iiani paiciiii numiiiisest rotifessio
Christum (Jinn. xvii, 5). In co iiamqiie ((iioil ait, le coiisc(ni:i. Iiiti'1'igciiiiliii- ii;ii|i:o Aposlolis lioc exi-
ivluin vcruiii bcinii , sep.ir.Tc sc a veriiiili; Dei |iri' tiiMiis sacramenlum, lia'C locntiis cst : Mpdo crediti$.
exccptionciii soliMrii e\isiiinatiir ; cum siilus vcnis l.cce vcnil liora , el ['S) nitiic (b) vcmt, ut diipeigulur
DiMis iiisi su taniMu $iilit.iriiini Dcnin ii^n fiaii.tlur ummjuisqne in ttta , tt iiic solnm relinqiiaiii : ted
iiiJeUigi. El veie i^lnd (Hlrtsâpdslolica non paliiiir, iion iitm tolu^, quoninm Paicr mecam ett (llid. Zi el
iluos viiri.s liens crcdi ; quia iialiirrc nnlo-i Doi iiiliil 7>S) Ut cxiiionîi ill.ini, noii alicnitioiiem a IVu |ia-
.•licnuni naliir:i; i-jii.>,dem c]i:rqiiandiim sit vcrilaii. tre ildcerct cssc , sed nativit.^teir. naluram in sc T)ei
ôn cril cniiii in Oci iiniiis vcritatc Dcns uiins , si b piiris inscendn rcliiienleni ; sulijerit non tc solum
cxira ii.iturani iiniiis Dei veri , alterius pencris ci cs<o , scd l^<lrcm seciim essc, virlntc ntiqiie alque
noii gccundiiin ia(ivii:>icni naliiralis sibi Iieu» vcrus iinitaic nalur;p- cnni secuni Patcr in sc rtiancns es-
cxsislat. svi , iii ioqnenle se at-jue opcranlc ct operans cl lo-
29. t.c adjunciit verbis diluilur. Deuin fx Heo iia- quciis Dcinile nt can<3in (niins liiijns siii scrmonis
tnra Chrislum nqnosninl Avosloli. — Sed iit lioc ipso osicnderci , adjecit : lltrc lomtus snm vob'$, ul in mc
i'oilcni dicio no:i ainbignc ipse sc in nniiis Dci veri IHicein liabeaiit. In hcc aulein swcvlo iribntaiionem ha-
nalnra Dcuin veruni profci.s«s csse iiil<|lij;»tiir, a bcbitis: fed (r) aiiiiinrgiii eslotc, qiiia vici "tae ^f^\
îperiorilMis , liuic tiaien dlclo cnnlinn.ilis alqnc piKiKûin (Ibid. S5). r.oculiif crgo ista cst, ut pacifici
jnnciis , profcssioiiibns lespnnsioiils nosirii; scrnio iii Ao inaitcrcnt . neque (fisscnsionuni stiuiio supcr
dcsceikl.il : nt pcr grndiis deinonsiraiii> liilci , jaiii iii lidci disc(!|<tatioiiil>iis dissidcrcni ; cuin qui soliis rc
ipso apicc vcri Dei ( lirisli lilicrlatis nostrii; lidiicia licqiicrciiir, non solus essct ; ct qui a t)e'i cxissel
coiiqiiicscat. Pi<»i 280 sacminentiim iiai|iie s<Tino- (niii ;i qiio csisset IVuin in se liaberel : deinde in
iiis cjiis , giio disicrnt : Qui me vidit ridil et Pulrcin s.reiili) vcxali paiienies proniissionum ejiis cssent,
,
cl : iVon crediH$ milii , qnod ego in Patre , ct Patcr iii qiii niundum a Dco cxeundo et Deum seconi lial)endo
mc? (I) Verba ,
quiv rgo Uiquor tobii , non n me l«- C vlrisscl.
quor ; icd Paler, <jUi in me manct, ipse fncil opera itta. 51. Filium infirmwn non probat glori(c peliiio, non
Cred:le mihi ,
quoniam egu in Pntre, et Piiier iu mc potesinlit acceptio. Polettat omnis Filio ett confeMta.
esl : lin aulem , tel propler opera ipaa credile { Joan. — Postrcmo toiins mysterii lidcm locntnrns, elevaiis
.\iv, 9et teqq.). roii imiltipliccm erguliiinc ingenlinin in c(Cl(im ocillis alt : Patcr, rcnil hora, honorifica
niysicrinruni serinoncm , seqiiiliir respnndcnlinm /i/iKrtj fHMf», i(( fiHas (i) tnus Iwiiorificei te. Sicut de-
discipiiloniin sennn isie : .Viinr ergo irimus qiiia diili illi polestalcm omnis ccriiit. ii( oinneqnod deditti
nusti oimia , rt riou hnb/s uccesie Kt aliquis le inler- illi, dei ei viiam iriernam (Joan. xvii, I el 'i). .\nne
rogct, in hoc crediitiits qtioiiitiin <i heo es''sii{Joan. xvi, tibi infirnius vidctur, ciiin lionnrificari se rogalT Sit
30 et 5\). Viriuiibiis in eo Dei , nainrani qiioi|iie Dei planc iiiOrmns, nisi lionorificari se idcircu postiilat,
inlcllexoriint : neqtie enlm nosse onmia, cl cordiiiin ut ipsc lionoriflcet lionoMntcm. Dc honore accipicndo
cogitatiiiiies Kirc, inissi potiiis a Dcn posset csse et rrddcado, Ilbro alio (Lib. iii, >i. {i\ traciavinins,
quain nuli. In hoc ergo se crederc profiirninr (|iiod 01 cadcm revolvcre adroodum (d) otiosiini esi Certe
a Dco exieril , qiil:i iiatur.T in en l>el e^sei iiotesias. iinn anibigitiir glnrlam Idciico posci , ut glorllicetnr
30. Exiti»nis iimnine id aple siguilicnnl. Exitio illn iniporticns. Ped fiirte in co imbecillus Csl ,
quod po-
r.r.Hvitalem dicil , iion uliciiiilivncin a Pclre. — Iiitcili- tc$i:itcni oninls cariils acceplt. îi quoque acc^piio
i'ciiiiani (a) aiitriii corniii collnud:ins Doniliius rc- D puicslatis imliccilla, iiisi poleiw e«i illis, qiios scce-
spinidil, ii'in ulli;U(' qnod niissns esscl, scd qnnd a pii, vil.c iribiicrc xMcriiliaioiii. Sed in eo ipsu quo-
Uoocxisset, prorecliiin ii:itivilalis o\ iiicurpHrill Don (|iio, (|uud arcu|iil. naiurK al»i|ua in4lriiiit.-w arguitur
siib cxiliniils sigiiilicuilinio lesialiiiii (V. (ili.vi,n. Sii |ilniic acccptlo inllrniit.is, nisi CbrTsliis cx naiivi-
rÔ). Nain ei ipse naii\iiatcin snani siib cxliinnis do- l:itc putins, qnain ox innascibilitalc l>eus verus ost.
(1) K( vcrba. V.iuU pnst, ci Paici in iiie sine vcrlK) (,*>) Vox imnc abcst a codice nostro. Paulu pwsi
(':>(, jiitla RriUCUill , xed iraT^/) cv tuoi. i/ii/)<ii</ii<Hr.
(2) Viii a n.o. (ij boosl IHUI.
(a) In ci sril. silam liilf, i|ii:i ciini a Doo exlssc se (») Lliw. el Par. feniet hna, r«(r luaRlibMS alii* li-
cr(;dcio pr'(iti-nt'ir, Dniiiiiuis ci>ll:ini!;it et conlirm;ii, bns el (jracco fj);^»-»! (^-pi , /ui vOv jXnûfttv. Uiide par
cuinslatiiii rcspiindfl, Mndo rrc.lilit. (,>iiiicirra v<'rba, tiriil iin Niuic revncaniiis ex lt:id., Er. cl 111'. b.is. Vai.
iio t hlique quod mitsui eaiet tcd quiyl a Dco cxtstel
, (c) lla Ll|iv ciini niss. At Kr. pusl Ibd , knii.-i<
iion ad retpondit , sv;d ad inieUiiitntiam coUuudani re- irijMi. I';ir aniniaiqiiioiei.
lorcnda »uiii. (il) lii ms Vat. \ . iHlioiu •
oO:; »>E TRINITATR yiUK IX. 500
Qiioil si flrn-îiiii) |Kiicsiaiis, sol.t csl sigiiiliciiii) na A tii<nposlrenioomnialixo(:ilialjsoliiiioiie concIiiJerci :
li\i aii.-, i;i i|iia :icci'iii! id (|uuJ est; iioii est inUriiii- U(fc esl ttulim rita (rterim, ul uuint te tolum vertim
laii «luiio (lc|>ui:iiiJ.i, <\\ix loiuiii boc nasccnlcm Deum, et quem misiiliJetutn Cliri:Uum (Ibid. xvii, 1-
coiisimimai e^tsc quuil Dcus csl. Cimi eiiiui innasoi- 3).YitT s'lerii* liJem vel loqni, ha-retice, disce, vel
bilis Dcas aJ |icrleciaiii JiYiii:i: bc.iiiiiuliiiis iiaiivi' creJcre. Ei scpnra a Deo Clirisiuni, si pnies, a Paire
laicm unigeniti) D.o aiirinr sil, :iuciorcr.i nalivilaiis Filium, a Deo vero super oinnia Dcnm, a solo unnm
cssc saciaroeiitum (n) p:tlcrnuiii est. Cjcieium iumi (iinus eiiiiii Doiiiinus cst Jcsus Clirisliis , I Cor. viii,
liabci coiitunieliaai, (h) qux sc aiicioris siii csse G); si vio x-lenia cst in Dcum soliini veriiin creJi-
iiiia;;iiicm gcnuina n:iii\iLiic coiisiiniiii:ii. DoJssc disse {g} siiic ClirisUi. 5i voro scp:ira(o Cliristo a
ciiiiii poieslatem oiiiiiis carnis, ci aJ iJ Je>li>i.c u( solo l>eo vero, in rnnfessionc sdIiiis Dei vcri vii:v
dct ci viiam xiernam, tialiet ei in J:iiile qu'ul p:ilcr a;(crna non capidir; non inlelligii qiioinodo iioliis a
esl, et in accipiejtte quoJ Deiis csi : cuni et iii co Deo vero scpnrandiis ad lideni sil, qui iion sil sopa-
signillccliir Paier esse, quoJ Jederil; ct iu co Filiu$ rabJis ad salulem-

Deus raaneat, quod viucxtiTn.iidaiiJx sumpscriiiio- 53. Objecto loco Chriiini ijuinilur tcrnt Den). —
tcsiaêm. Naiuialis igitnr lilio Dei ct congcaila oiiniis Quniiiqiiam igilui sci im nioros.is ilifllciliuin qu:psiio-
poic.itias cs( : qu c cuiii Jaia sil, (r) nnn .ilicn:'! eiiin n niini alsolntioncs legeiiiiiiiii desiileriis graves cssc ;
pcr iJ nb niiciorc qiiia dat:i cst; cuin qiiod sit aiictu- tanien (I) dilaia nd modiciim iiliiis verit;itis Jcmnn-
lis, h'ic daluni sii, J:irc scilicet viioin xiernaiii, ct strniionc, indulgeri mihi exisiimo non sine aliqiio
corru|itinnciii 282 ('')" iQcorrupiiitncin niutare. Dc- ndci profccUi, lii.s )r-:-is Jictis evangelicis leciiro, lic-
«lil itaquc Palcronini:). ci accepii Filins niiinia : itu- relicc, liiclanli. Ao.dis profcssioncin Dnmini 283
qiic amliignum est, runi dixoiit : Omiiia qua Patiis diecniis : Ihec ett auiem tilu (rterna, «i uidnl 'e .so/tim
tuitl, mea tiinl (Jutin. \\t, la). Kt hic quidcm non veriiin Deum, el quem initisli /•'siim Clitistum. Qii;i'i o,
crcntiouum species, neqiic clenicniorum diversas qiiiJ sit quod sensnm movcat, nc v.>rns Dcus Cliri-
siibstilnliones prxsciis scrino sigiiiflcai (V. i»f<a ». KlHS sil» Niin enim libi nunc qiiiJ dc Cliristo (h) crc-
72) : sed bcaix atque absoluix divinitatis nobis glo- Jercs, significalio aliqii.^ alia suhjfcia demonstrnl.
riani pnnJcns, Deuin in liis ostcnJil inlelliginJuiii Non liabcs qniJqiinm prxlor qunm Jesum Chritlnm ;
cssc qii:i' siia suiit, in virlule, in xtoriiilaic, iii pio- uon liliuni bominis, ut de sc solct dtccre; non filinni
viJcnlia, iii pote.>.late : iion quod li;cc Dciis iia lia- Dei, ul profiicri ci Je se iisitatiini esi ; noii desccn-
bcat, lamquain aliiid qniJ oxira isci esse (e) crcJeii- denleni paiiem vivuni de cwlis, quoJ ciiui multoriiin
diis sit : sed quod in his nd alii|iiniiiu!aiii sensiis scind;ilo di! sc (i) frcqiiculat (Joiti. vi, III). SoJ
nostri opiaioiicm $igniric;iuis sil ipse qn.i; liabcat. C Jicens . le soliim verum Deum, e; rjiiem nitit<(i /««iii»i
Unigciiilus igiiur iii liis sc Joceiis siibsiitissc qux Chii.ilum (Jonn. xvii, 5), oinncni prTnominum cl
Pnlris sunl, cum ex si: ûm|itiiruin essc sanciuin cognnniinuiii snoriini, vcl nnluralium, vcl assumpln-
Spiiitum dixisscl, aJjccit : OMiiiiu '/ikt 1'atris suni, riim consuciiiJinein praeicrmisii . iit cmn conliioii-
mea luiU proplereadixi, de mco iiccipiit (Ibid.). Oin- dus solus verus Deiis el Cbrisins .lesns ajternitaieni
;
iiii qux Patris sunl, sua siiiil, iradila uliqiic cl prjcsiareiit, sine dnbio in ca lesiis Cliristus Cisct
acccpla. Sed Jnta non iiiGrinaiil (^) Jiviiiilnleiii, qu;c significalione. qua Deiis cst.
iii liis euiu cunstiiuuni csse g iiibns P alcr est. 34. A'£C reptignal nuod Pnter dicntur tot*t verus.
31. Inseparabilis ett a Viitre. — llis igiliir iiunc — Scd forlc quoJ ait le toliim. comnuinionem
gridibun prBmissa! Je se tnieHigeiiii:n usiis csi, iit nlqiic nnilatcni siiam a rien scpaml. Scparot saiio,
cuni se a Dco cvissi; Jori!is?ei, sciutiiquc ossc Pa- si iion aJ iJ quoj ait , te. toluai verum Deum, conli-
ircm |iro(c.-sus C8«ci, scqnc iniiiidiira vici-.se tcsiattis nuo sulijecit, ct quem tnititli Jesuin Chritlum. \'.\.
cssct (Joan. xvi. 28, 5'2, "jj), ei honoranJus a Pnlro senstim auJicniis iniorrogo, qiiiJ oredcnJns sii Jesns
P;itrciii e-sct lioiioialiHiis, et accepla poicstaic in Chrisliis; cum aJ id, quoJ Palcr solns Deus verus
JaiuJn uiiiTcrs:c carni viia; ;clcriiiiate evset Uburus, crcJcndiis sil, credendus et Christus si(? SeJ solus
(t) iii cdi iiinc pra;c£Jeiite, dilutata.
(/i)ldesi,proprietasest,qiiasolaptcr aliliodistiii- D his quie hiibcal, ipse signlfunius sf(. Hic doccliir Doiis
gnimr. iia simplix, ii( in co ncqiiaijunin niore noslro aliud
(b) Apud Par. qoi. Pr.i feriiiius ciim mss. quir, sint liabcns ct haliiia. (iuocirca lib. vni, n. 24, dici-
scil. accepiio. Noniiulli JeinJe omiitunt se, quod ad liir : Scoiiiiici» per sun edocel, el
iiia aliud quwii mn
Dciim nnigcniinin refcriur. In trilius Vaiir.. i,'»fiii se csse significai, »( iifci sva iiisint, ipse esse inleltigatiir.
Er. cum uno e mss. Vaiic, naiitiia-
nucloris sui imagine^n. ,\i apnJ BnJ., Er. et Lips , (f) Bad. el
qiim auctoris sni exprimit imnqinem : quod enim Palir lem :miniis bcne.
rtedil poleitntem, in hoc filiuin genuit; quod Films (g) Edili, ted non sinc Christo leparalo Cluiilo a
nccepil, iiniivitntem consummal . glossema. Deo vero, ctc, leciione iniiius sincera ei iiiterpunc
(c)Excusi,iion<i/i>H(Woeslp«iid:emeiidanlurcxniss. lione viiidsa. Casliganlur ope niss.
(h) BaJ, et Kr. cum ins. Reinig., credideris. Lips.
(d) lii iionnultis probx nolse mss. omitiiiiir tn iii-
debea;
et Pa- ciiin Corb. ei aliquoi aliis, credere
eorruplionem.
Re|ioniiniis cum sinctrioribus credeiet.
((•) Par cum vctere nis. Colb. credendtim sil. Mox
eadcii) eJitio posi Kr. el Lips., ipse qni liabent. Ma- (i) Beccniior ms. Colb. q«»«n» B«J. et Er. scnui
«iinl. firqiieiihr n^scril rclticlaiililtii» aliifi libii^
Cis placct cum Ita I. el iiiss. qn^r. puta, tcd qvml in
:
807 S\N(.Tillll .\m KPISCOPI 308
liirie Paier Diîiii verus Cliri«lo iimi relinquii iit A DiMiiii patrein conressa, non roiililelur el Clirl.>tiini.
Dou« sii. Non r«lin<|iMl (<) ftane, si untiR (n) neus Por iil rnim Christum confessa Dcum vcrum osl,
paier Clirisio, ul unui; sii DoiniiUH, iioii r(ilii|iiil quod soluiii veruin Dinini coiifcssa sit Patrcni. Il,i
(I Cor. VIII, 6). Quud (i onu» Deus paivr Chrisio quod solus Deus pnier Dûs verus esl, Dcuni veruni
non atliiDil ut uiius sil Dominiis, iia solus Duus cssc cunflrmat cl Christum. Non enim unigcnilo
paier vcrus Clirisio Jeiu non iiurert iii Deiiii veriit Deo nnturx demulalionem naturalis nativit.is iii-
til : cum ail «il.v Klerii» merituin hoc pronci:it, ui tulit : (r) nec qui cx siibsisiente Deo seciindiim iti-
cuin crcdaiur solus *eru8 Deus, creilaiur et Cbri- vinx geiieralinni<i iiaiuram Deiis (4) subsistil, ab ro,
sius. qui solus verus Deus est, separahilis est veriialc
35. yeclociis ett, ut Chriitun aliud a Deo credalur. V iiaturx. Tenmt auieni naiura veriiatis sux ordiiicni,
— Qiiid nuiir, (i) rogo, siullitiae tu% sensu Clirisio (i/) ut naiiviiatis vrriiaicm veriias naturalis invelie-
ileiiiiias, bxreiice, (b) ui css<i credatur; el Chrislo, rci, nec alterius ex sc gcneris Dcuni Deus unus
vii.im aMernaiii inbuii, qui hoiioriticaiidub a Fa-
(]iii
(5) (^fferrel. Atque ita s.icramcnt um De i iiec in solilii-
110 Palreiu honorilicavil, ijui luuiidum vicil, qi:i
dine, ncc in diversilale consistit : cum neiiiia alier
siiliis relinqucndus non kolus esi, sed secuni habet Deus dcpuieiur, qiii ex Doo cuni ualurx sua; pro-
1'atrcm, qui a Oeo eiivii alijiie a Patrê veiiil? Quid B prletaie subsiiterii ; neque in unione manent, qiicm
oi iii laiuiii Dei virtuiibus oatu naturx ac vcriiatis patrem nativiiatis vcriias div.eat connienduin. Non
iin|>erlies? Soluin enini vcroin Deum pairein iiiuii-
deseruii igilur nalus Dcus nalur.esux proprieiaiem :
liiei
2S4 (^) crcdinius, nisi credanius et queni ini-
et naturali in eo virtiiie cst, cujus In se lenet natu-
sil Jvsu!» Clirisiuui. (ûid bxrcs ? quid Cliri&ius naturam. Non cnim
rali naiiviiate in eo Deus aut
confitcndus sit dnce. Nara qui qux srripta suni ne-
demutaiuB, aui degener est; ciim si quod vitium
gas, quid rcslai, Disi ut qux non scripia sunt cre-
nativitas intulisset, ei potiiis naturx contumeliam,
das? O infelii vulunlas, ct veriiati oiuiliens fjl- per quam naiivitas subsisiebal, («) inveheret, dum
siia.s Cuin iu (ide et confessione veri Dei pairis
!
quod ex se est desioeret 2S5 ^^^^ quod suum esi
Ciifistus unitus cst, n^go qu» lide verus Deus nega- atquc ila non eum demuiaiio (6) (f) cornimperet,
tub crealura esse diiitiir, cuni iides nulla sil In suhstantiam novam
qui in natlviiaie subsiiier.ii;
solom verum Deum credidisie sine Clnisto? Sed sed eum, qui in nativitale fitii impotens naturx suat
angiistuin te, hxretice, eidiviiii Spiriius incipacem, tenere constaniiam, externnm aliquid a se alienum-
CGelestiiini dicloruni noii adit seiisus : et vipereo que genuisset.
inspiratus errore, Cbrisiuni verum Ueum nescis in 57. Vmtai Patris et Filii <inn hiimano more cogi-
fidc sulius vcri Dei ad viias icteriiiiatem couliien- C tanda. Filii natiritiis. — Non cst aulem , iil sa-|>o
duni. jam coininemoravimns , in nni;aie Dei patris cl tici
36. Eo qiiod iolut Deits verus Paier. verm ttiotn filii iiumanarum vitium opinioniiir. : ui sit vel extcn-
Deus ett Christut. Aliud euni d-cere Patri est injurio- sio, vel series, vel fluxus; ut aui rivnm roiis eflrmi-
SU1II. — Sfd Ecclesi.e lides soium veium Dcuiu pa- dal ab origine, ant ramum arbor trnrat in raiidirc ,
Ireiii conressa, conflielur ei Clirlsiuni. Neipie verum aul oalorcn ignis emitlai iii spaliuni. ihec enim (g) ai»
Cliristum Deuin coiinicndo, no» et solum verura se insepitrtbili proiensione inanriit poiius detenLi,
Deum palreiD conjjielur neque rursum suluni veruiu quam [h) sibi sunt : dum et calor (?) in igne est , ei
(1) Pfanir; mox, non rdinqittt, (!>) Ecferrei. Aique iia sxpe scribilur hoe Terbuin
f2j Ergo. iii eodein codice.
i^) Credemus. Postea, quid licrres? quid moraris? (C^ Corrumpebat.
(4) lii nis. liostro, substiiit. Pauio post, insepitta (7) In igni esl.
bilis'.
(a) Sol.i ediiio Par., uriKs Oominu» Pu(€r malc. !> («) Editi, inferret. At mss. Corb., .Mart.,Val. b.is. ac
.
Rcnpicilur liic loi-us Apn^toli I Cor. *iii, C, libro su- plures alii, inveheret. Quinqiic cx antiquioribiis, hilice-
poriore tujiis uum. 35 videsis , copioô tiacta-
, reiet ipii quidcmaniea hnlient i(//>oiiut,n<in etîitjs. :
lUS. Qiiocirca nun displicet cmn Curuui. iti pu(tii.s' nafiiiip

(b) Bad. cuin. aliquol mss., ut cum crtdaiur et coiilumelia.... inliicreiei. Noii malc hic Paiar nnn-
C/in.vio : qiioruin loco Erasmus, oblitiis quaiituin cupuiur naiiira |>cr quani naliviias subîviil tiini ;
pi':t'ratioiio su.) in ititerpolaiorej declainasset, siibsii- advcrsus lia:i°eiicos sernio sit, qiii Fili.i d>veri<aiii
iiiil, ul i um rredilitr Dio Palri, credatur et Chrislo. ah 00 naiiir.nn adsnibeb^mt. v.ii>am Ikk' P.iiri mI
Lipjios landciii du suo rcsiilntl, niiii esii credutur roiitunieliosinn, deinoiisiriU AugMSl. Srrni. cxxxix,
ei r.'/ii'i.<(iij ; quod pObteaubliniiit. Luciim liuiic 'e- n. 3. ot 4. Yid. sup. col. 103, not. », et HH. iwi. i
Ssiiciiiiiis ad lidein in>s. in ipioruin tribus desiilora- liHjuî tdilitiiiii.
tiii, c( C/irisfo : qux- rt-petilio uijaindani babct em- ciiu alii, coiTMm;>«^(i(: emeii-
if) Par. ('uriM/irriit ;
plMfini, iiDC iiiinirrui sensu 'lii (|qi nfl|i vis ui : daiiiur ox iiiss. Colb. et G<:rm.
Clirisiiiiii Deiiin esse cred.imiis, qiinni ti iiatiiiaiii Had.,Er. ci iiiius >• ross.Vatic. omitiuni absr:
(g)
di-piii>s? ci, iiiquam, qui vitam xiemam trjbuli, pro ipM alior cndrv V.itic. Iiiibol iii se. 1'iroiiiqiic pi>-
qui, cio test adinilti. Nam nb arboro nmim , a fonto nvus
(c) In viilgiiiis/ fi pro nw; ei iiifra, <ii»f;)(ira*i7ii pri>ii'nituiiiiii , ci iii 11'^ niiiiio iniiius IndlvuUI ma-
prii tfpnrabiUi. CoildiiiiiTnr esi lertin niss. iieiil.
(d) Aiiiiqni rdd.ilolb., Carn. eKêrin. wi mwiviid- (/i) Mariin. ms. «ifii iw.'";il qnod Kra^niiis »,! Ilm-
(«iii ii('ri(n«, ett. buin adsoripiii , i(cpu.«u~ i.ip». ct Par. in lexiuui
r.o9 !)E TRINITATE UBF.i; l\
iii ailiore rrniius esl , ei ;iviis_ in fonte est. Et hxf. A tur ex Dei fornia , servi iV>irii;im natiis acci-pcrai : scii
ipsa res sola sihi esi poiius , qiiani rcs ex re siibsli- hanc cariiis assumpiioiiem ea . cuin qiia sibi iialiira-
tiila est : qnia nou aliiui (n) ai bor ijtuiii raiiius, iic- lis uiiiias erat, Patris iiatura (d) non seiiserat : ei iio-
qiie ignis quam calor, iieqiie ruiis possil csse qiiani vitas teniporalis, licet inanoret iii virlule naturie ,
rivus Al vero iiiiigeniius Deiis ex periecta aUiiie (5) amiserai (e) laineii , cum forma Dei . naiura*
iiienarnibiti ii:iliviiaie subsistciis Deus esi, et vera Dei secuadum assuniplum hoimiiem uiiitaiem. Scd
progeiiies iiinnscibilis Dci est, et incor|iiiralis iia- sumjna ^f) dispensatiou is lice era i, ut lotiis iiiiiici
tura; generaiio iiicnrpoialis, ei Deus \i\us etverusa Filius, humo scilicet et Deiis, per iiulu^gcniiam pa-
viveiite Deo vcro , et iuseparabilis a Uoo iialiir;e Deus. lerna; voluntatls, uniiati palern.c ii:itur;e incssel : «',
duni 286 siibsislciis naiiviiab non alterius naiuroi qui niaiiebiit in \irlule naturae, niaiirriM quo|ue in
Dciini {l)perfecit, neqne generaiio, <)ua; sulist,iiuiaiii gciiere ii;ilura;. Id euiiii hoinini acquirebatur , lUj
provebebat, substaiiii« naturaia (iemiitavii iu ge- Deus essei. Sed inanerfi iu Dei unltatu a-.suMiptiij^
nere lioino niillo inodo polerat , nisl per iinilatcm !i<'i ii
58. Unilai paUrnce naturm Christo ut Uomini negaitt, iiiiilalem Dei (<;) naiiiraiis evaderet : iil pcr 287
Per gloiiam ei reddilur. — Sed dispensaiione sssiini|i- hnc, quod iii natnra Dei eraJ Deiis Yerhnin, Vcibiii»
j
tsecarnis, el per (b) exinanientis se ex Uei fbriiia B quoque caro facluiii rursinii la iiatnra Dei iiiesscth
obedientiam , naiurx sibi ('2} iiovitaiein (c) Clirisius atque iia homoJcsus Christus inancret in |7liiii:i l>et
lionio natus intulerat, non virtutis naturxqiic palris, si lu Veibi gloriani caio esscl unita : lediii»!-
damno, scd habilus demiitatione. Exinanicns se igi- que tURC iii uaturjQ patern;c etiam secundinn lioml
(1) Perficit. (3) Sic et 3 prima nianu codlcis iiostri; sed i:\
(2) Noviiatem. A secunda niaiiii , nativitate. eniendaiioiie, non uniiseral.
inate transtulere. Nani illiul, tiliituni, hoc snnot, sidibat a divina, ulpotc passibilis ab inipassilnli ,
ei iioii csse sui juris, ncr jioir se sulisisiere ; udeo ui iiiorlalis ab iininortali , infiriua ab omnipoieiiie. .\i
raiTius cuiii caudlce ndii siai ilux rcs intfgrae et per- ubi pcr gloriiin redditiir incorrupiiliilis immortalis, ,
feci.t, quiirnm una subslilula sit ex altcra sed una , aelerna, etc, tum perfecta gaiidet, (|uantuni crcai;i'
soU tanium i-ubsiamia, <|ii:e ex duabiis partibus si- sulistantia; licei, cum Dei iiaiura consensione (|ii;iiii :
inul jiinciis suaiii sulisisienliaui oL>tiueut. qiiideiii coiisensioiicni, ul ex scqueniibiis niagis pcr-
(fl) Pdta iii subsisleiidi raliiiiie, qn.e uiia liic ctin- si icuinii erit, vocat llil:iriiis iiiiiiaiei-n iiaiuralern. Nc-
si(ler;»tiir.Maiii ((iiod proxiiiie ;inlea res ex re substilnla qiie est qiiod quis ((iiairai , cur Cliristus iliaai dicatiir
ca dicaliiv, qiia: ex re snlisislciile MilisisHMitiaiii suam amisisse, qnani aiilc gloru.sam resiirrectionein secun-
cunsecula sii; palel e'< iiosireniis lib. viu verbis, durn assiiiii|iluin liouiiuem iiuiiiiiuain liabiierit. Ea
quiliiis Fillus asseriliir ita indi/fcren.'' n Deo D-ms, tif ciiini latioiic vere afUriuatur aniisisse, (|ua vcrc di-
perfecluin Peum subsliiueiil iieijecia inilivilHs. Citur de Hic esl piinis qui dc calo de-
ipsius cariic ,
(b) lla inss. At excui, e.Tnfiiiiendi.

(^ scendii. L't eiiiin docet S. Lco i-pist. iniiic xxiv, c. 5,
(c) Mss. Ilemig-, (ienii., Uiuliii.ae vetns Colb., iia- Aiit,'ii>iiiii verba ex lib. contra Serin. .\iiaii.
iiiulu.itiis
liuiialem. .MaliiiiiU'. cuiii libi is aliis iioviiat^ni , lioe c. 8 1'ropler haiic unnMlein persona: in ulruquc natuin
:
est iiovam lidniinis iiaiuriuii ((iind eiinliimare lieet

, : iiitellKjcndum, el fitius hominis leyilnr descendisse dc
his 14 Qiii cuin se eviicunverii ti£ maiiens Spi-
iiiini. •
, rislo, ciiiii /ilius Oei curncm de ea Virginc de qun esl
ritat Clirislus , idein Clirinns liovio essef iu cnrpoie ; nntus assumpsit, etc. Eiiiin vero Clnistiis anti; cai- ,
demulaiio huhilus et assiiniplii' ninuriu (<'ii iistma' iionis susccpiioiiem prxdiciaoi illam imii.itcm sini;ili-
,
vit:is ), naturiim in.dieiitis diviniliiiis iiun pcrcmil : :» citci- ct aiisoliite liabuirat, posiea vero secuiidnin
qaid .sibi velii, nun viiiulis uiiinruiiue diwiiw. S.d ."t assiiinptiiiii lioniiiiciM oon h,ilic!>:il »1 aliquid lia- ;
iiiilio iiuin. 55, iiiui olistiire dalur, (|iiod nulivitas iw- buisse siiiipliciier, ct post iioii iicm liabere, (juid csi
viinis nalurinn novam intulil. iiisi ;inutleie? Negotiuiii fiicessore hic posset , qu.iu
(d) Bid. et Er. ciiiii rcceiiiioie ins. Ciilb.,no» s(- eiiaiii lurina; Dei jactuiam facerc liic praidiceiur
neret. Quid liic sigiiilicetiir ,
(ilaiiuiii est ev: his iiiiiii. nisi forma' nomiiH; cxleriuiin liabituiii iiuelligeiidiiiii
50 lijnorundum exislimus , Viitcem exlru lianc huma-
: esse jain supru, num. 1i, oslcnsuni esset
narum piistionum HiSHinpiioiiem sinecurnis suscep-
lione niiinsisse ? ({) Hoc est, constimmaiio aiijue perfeetio: qurc ui.
Cnib. ab antiqua manu secunda Cisierc. in psal. II, n 27, exponiliir, in lioc sila erat, uL iinod
(e)!ii luss.
luni fitius Itomiiiis csl. ad perfectum Uei fitium. id cst,
aliisi|ue rijceiilioribus, non nmisirat: cl iiiiix apiid P.ir.,
ualivilalcni, uoii uniiaiem : coirii|Uo. Ooi pradicfiini
ad resumendam indulijendainrpte corpvri ivteriiiliUis
suif gloriam, per resurreclio 'is polcnuain yigneranr.
Cddicein Corb. ;innis ab triiic ciicilor 800 eineiidavil,
liic ad orain adscripsii IVolu iiovum doijina: noii ca-
,
^* Lbi ad pcrlecliiin Dei liliuin gij;iii ideiii oiiniiiio osl ,
Doi qiioil iiic lolus nuiic filius, vei (|iiod siipra, iiuiii. G, lo-
liieiis quid uiiititis iiaiuralis jacluraiii ve! recu-
tus hoino tulus Deus: ac prolnde quod lnc d;.':itiir ,
peraliiineiii diceiet llilarius , cnjus iiova polius ct
quain do;.'ina. per indulgenliam paterniu volunlalis unitali pulerna'.
iiiusiiaU nubis est lounuiidi ralio ,
naiura' inesse, ideni sit iiecebSC cst, quod laudaio loco

Noii coim iicgat iii Chrisio cx qiio cariieii! siisce- ,
cor|iori a.'iernitaiis gloriam per resurrectionem iii-

pil, natiiralem inter hiiiiiiiiiaiii diviiiaiuqiie iiaturaui
qiiaiii consianier ;idco propngiiavit ut diilgere. Confer uiruinque locuni.
uniiaieiii : ,
supra n. 11, ei earncin smiliîtam et cariie se spiiliaii- (j) Sic mss. Al editi , iia<uic/t'm. hac miitatione
tein Hnum cuiiideiiiqiie Cliristiim ncgari iion piiriiiit- Jlil.irii .scopiim ac sirbtilc argunicutuiii proiius oli-
teiei. Longe miuus seiilii Cliristuui aliunituienatiiia^ sciirantes. Voleiis ciiiiii deinoiistrare Cliristiiiii essc
patcrii.e excidisbC: cum i\ua sibi , etiam post assump- Dcuin iiaturaicm , hoc co conficil ,
quod ipsiiis caro
luiu lioiniiieni , iiaturatis niiitas erat, uli proxiniu ah in gloriani ac nalurain Verbi Dti liiiita, insil in iini-
ipsoiiiidivimus, ac luse pKil.aiiir int.ilibro siipcrime, taie p:!(erii»; naiur*; ((uod (ieri iioii possit, nisi iiii.i
et ajiis (lassini. (Jiia: cst ii,iiur iiiiiuiaiis illa luiiias , et ei.dciii sit {'iuris ac Voibi Dci iiiitura, qiia me-
qu;iu> Christiis .sccuiidtiiii lioniiiieiii aiiiiscrM.' Non diaiile taro tuni ii:ilurii Veibi Dei «nila , unita sil ct
alia sane, (luam iiisaincl ijloria : cujus iioiiduin con- cuin iiaiiira Patris; proindeqoe nisj Ciiiislus sil li.i-
.surs facia huniana ipsius iiatura, quodani niodo (iis- (uralis Deus.
"11 sxNcri EPisr.on
iin.ARii Ui
tmn iiiiiialeiu Vciliuiii c.iro raciiiiii, fiiiii gloiiani A ti<>n'^ cî'cssi^ri)l: scilirci ii: in en nnliir.i per glorifi-
Vcrbi caro assum|il.i tciiiiissct. I(uititeii(la ijjilur apiid c:ilioiieni iiirsiis cssct.inqua sacramento erat di-
sc iMStiiii (») P:iliieral unil:is siia , iit iinluru; su i- viiia' iiativiiiiiii uiiitus, (5) esseiiiuc Pairl apud sc-
nautiias lu sc rurs.ini ^lorilic.iiitl.i resiiluret : qnia melipsiiiu glnrilii atiis : ut qiiod apuii ruiii ante lia-
(lispensaiiuaiiiiiovihisiilTcnsiiiDuiii iinil:itisiiilulerat;et l)cl):ii inaricrci, iicquc alieiinret ali co f«rm:n D. i na-
uiiiiasut perfecl:i aiiica [iier:it , iiulla esê nunc ixitc- turain, foriii:i> scrvilis :issuiMp;io sed apiid semcl-
;
nit, iiisi g:or.(ic.il:i apiul se fiiissei rnriiis a^suniplio. ipsuin ^lorilicarci formamsorii, ut manerel essc
(/1)
59. Cloiia 1'airii (fluria Fitii , id<]ue tonat apiitl le. Dei foriii:i : iinia qui in Dei foniia ninnserat, idem
ihvc Iwmiiii iinuwfiio non concetsn ,
perncla diipeiaii- erat iii servi f-rma Et cuni scrvi rorma gloriGcanda
liuiie rvgiiiur. — Kt iilcirco t.iiiio ame.'» |>i:i'piiiiti) ad csset iii Dei fiirnia, apud enii! i|i$uni gloriflcanda eral,
iidL'i liujii> iiile ligeiitiuni êiisu , cuiii dixi.sset: llac in cujuj foriiia foriiii> servilis erai liabitus liomiriiidiis.
tsi Huleni iiitii ivlci iio. ulcoyiioscant le iotuniverH'u Deiim, 40. Verba Dri quatiu. Gloriam ciinii non Vtrbo qiiir-
et iiuenimiuiliJi;suni Cliiiiliiiii (J van . XMi ,i) ; .sulijccil iivil (lirisliif. — Noii nova vero li:tc , neqne niiiic
$ccundiinidispeiisjlioiii$sux- olieJ:eiitiuiii, Kgo leglo- prinium ev.-t:<gelicis dociriuls (i)c(iiisigiiaia voie I)i)-
rificati itiper lerram , opus comumiuitti, quod dedini mini e>l : et liot ipsnni (;) glorifi.aiidi Filii apud sc-
iM/ii iil liiciiciii(li>iJ. 4). l'o=ii|u:c, iii ineriinui ohe- B iiieiip=um Dei pairis s:icr:imenuiiii pitlclicrrima ill:i
iliciiti.r el s:)cranieiiiuin tiitiU'> dispensaiinnis inlcllige- spci su:R gratiilationc te~l:>iuscst iinn, cumjiida ad
lemus. adjecit, El nunc ib) yloiifica me lu Patcr apud prodiliiiiicm excunio , g:iudio consumniaiid:i< su:i'
ti'inei'pi«in ifioiiii quam Itabebam , aiueqnam tteculum dispeiisaiioiiis elaliis li:cc di.xit : Kuiu lionoripcains
esscl , upud le {Ibid. 5). y»i iuaiiere Cliiisiuni in ii:i- fit /S.'(Mi liominis , et Deus houorijiculut nl in eu. Si
iiiui D<'i deneg:ii, ci insepar.ibilein esse aique iiiditTc- Deiit lionorificalHS esl in eo , cl Deus hoiwrificavit
rciiieiii a solo Doo \cro noii ciedii ; respondeni que eum in u, el Deus prolinut honorificaml ruiii (ionn
liiijus pelitionissil r.itio, Et iiunc glorifica nie lu Paler XIII, 3i, 3i). Qiiid liinosi corporis gravcs animo.^ ct
iipud temetipsiim. Quid eniin causa: est, ut eiim Paier sordeiite peccalis conscientia fuHid:e coeiii)sa:<iuc
gloriliiel apud sciiiclipsuiii? aut qux vcibi Imjus si- (l()iQeatcsiisi|UC.idjiidiciuui diviua: dose profussionis
giiilicaiio est? qiiivcsigiiiiicationis effectus esi? Pater iullaiiiur ? et arbUros nos natiirx cu>leslis (ii/ eH, di-
nanique non egot gloria , nec se eiiin.initirat de form:i vinx) deputanies, inipiis ad Deum cjluuinix* iiosirx
glori:e siix. (I) Qiionvidu aulem apud seiiielip>uni disput:iliuaibus (t) rebell.iinus ? Qu.iuu poiuii eiiim
gldrincaluriis cst Filitmi , el ca gloria (juam babiiit Doiiiinus verborum siii)plicii:iie ev.ingelicaro Gdem
apiid eum .inic n iiindi ciiiisiiiuiioneiii? Sed apiid lociiliis csl: et in laiiium ad inlelligciiliam nustram
euin hahere qui sensus esl? Noii ciiim :>it gloriani , C sermones aplavit, iii qiianiuin iiaturo: iiOiiiT» ferrcl
i|U3m babebain aiiicquinn sxculum esset , tc) cuui iiiiiiiiiila.s; non tanieii ut aliqiiid iniiius digniim iin-
essem apud le;sed gUiriaui, qiiain babcb:iin apud ttir.c sux m:ije>iate loqueretur. Et primam quidem
lc. Esse enim :ipud te, coiisisienleiii signiGcal: ba- dicti »ui signiiicatiouem nuo ambiguaiu eiisiimo,
bere auieiii apiid te , naturu: sacraiDeiilum duc«l. cum aii : fiune honorificaius en filiHt honiims. Uloria
Clorifica li) vero (d) me apud le, iiuu idein esl qund enim omiiis noii Vcrbo, scd c:iriii aequirebatur: id
glorilica iiie. Nnn oniin seiiieii|>siiiii gôriGeari taii- esl, nnii nalivitati 289 ^^' • ^^"^ ***' tiomluis dis-
luiii 288 >^^> "^ ^''i aliipiid sit (e) |ir<ipriiiiii giorix\ peiisaiioni. Hoc veru qiiod sequitur, quid Mgnificet
rog il : se<l apiiij seiiielipsuni Patrem glorilieari se al) iiiteirwgo, El Pent hoiwrificatm esl iu to. Ilunorili-
eo piccniur. l)t eniui iii uniiaie sua nMiieret ut iiiaii- caliim eniiii in eu Deuiii audiu : et qtiid isiud sit sc-
serai , glnrilic.iturus cuiii apiid sc Paier erat; qui:i cuiidiim iiiielli)teuliain tuaiii, lia:retice, ignoro. Dcns
gUiri.c su.e (5) unilas (f) per obeilieniiaiti dispeiisa- in eo hoiiorilicaiiis esl, iu niio ulii|iio lioniiuii ; et
(1/ Quomodo ergii. (3) Vnilalein.

(i) Abesl «ero.
(n) Sen a Patre, tncita voce F/7io: qui naiivitns nn- 1) ct Cr., )(( maneret Dei forma quia qui in [orma terri ,
luriv siiie poslea vocatiir. mnnierat, idem erat iu formn Dei.

(b) Ciniiil. codei, Clnrifica me.... gloria qiiam hn- (i)Par. ciiiii veiere ins tlnlb., i-OH/triMH/ii.
ftiii. riiiii ms. \:it. bas. antequam mundii.i< esm (/) Mss. Vat. bis. el Mirtin. glonficari: tum su- ,
npud te. liis Vat. Iias., Filium apud tenieliptHm de Patrit <u-
(r) ll:fcvcrli:i, fHm «sicmApu(<<e,oniittit code.\ Val. rri>ii«iilo: iiieiidoso. Ilic voi; sai-rijiiieiifNiH porinde iii
b.)>^.,sed oiiiitti lOii debent. telligeiida esl, ae si repetiia esset iii hiiiie nuHluiii
(d) llliiil iiie ;\ilji'ciiiiiis c\ ms. Val. bas. et altern Filit .'ipiid semetipsiim gloriHcaiidl Mcramenliim ,
V:iiieaii e l»blii>'.licc.r. i|U id Dei P.iiris saerameiiiuiii est id e>t, propria il- ,
(i") Id esl , aUiiuid g|ori:v sibi pro-

nnii rngal ilt liiis ratio qiio sensu iiiim 31 dii tiiin est, .lit«-t«reiii
:
priiiiii obvciiat ac peciiliarc, qiiod ctiiii gl(>ri:i Pairis iiiiiiuiinii« e\se , saer.tiii^ûtum pittciuiiiH eti.
iion prnrsiis riiniiniiiie sil. (k) .\djeciniiis mentei et inss.
{() Mc pnlioies mss. Atedili, iinilafem. (I) liad. ct Er. cum uiin nis. Valie. faltimHt . i|UO<l
(r/) C.ode» Vai. bas. cuiii Mariiii., e.sii-ii/we Paler
•
ct lialinit('orl>. 1 priin.i iiiuiii. Par. ciiiii iiiss l.ulh.
i|iiiid iioii plaret. ac Gerin. r<;pu.riiijiHM%. Pr.creriinti^ eîui l.ip'.. el aliis
(/1) lii vtilg:ilis deesl fis«, qTioil sii|iplelur ct m«s. r.iss. r<>î'Jf 11)11 'it. Sio lili. II ad Coiisuiil 11. (1: sub
Sii- sinira II. \\ non nt l.hnuiis qut iii forina het
.
,
rriiciendis nuritiilibus iiovis i/>si tiU Deum vixikiti iv
rral, Cbritlus rsu- noii maiwat. Male atilein apild ll.ld. ^W/'llllll9.
MZ DE TRINITATE LinF.R IN. 314
(liKfiro an (iliiis linmiiiij tdetn sil cl filius l)ci. Et A illigenl, iii iiullo lamcn agntinc liaerendi molcsiiani
ciini non ((»)alitis sit filius hominis, ne(|iie ;ilius fi- coniincbunt. Filius enlm homiiiis glorificalur , et
lius Dci (Vet bitm eiiim caro facnim csi ); ei cuin gloriliralur in eo Deus : ei Dcits glorificaluin cum in
()ui Filius bei esi, ipse el boniints sit lilius ; requiro liomiiic glnrificavit in sese. Noii eiiiiii idipsiim est
<]nis in Itoc lilio hotninis, qui et filius \>>'.\ csl , c;km- glorificari liliuiii hominis, qiiod et glorific.iri in filio
licuiits sii Deits (6). lioiiiinis Dciini , vel (/<) glorilicare iii sese glorifica-
41. Quam mulua Patrit el Filii gloria. Glorilicnriin tiiiit in Itomiiie Dcum. Loqncre lioc secundum im-
fiUo hominit Deum qnid. Glorificaluin iii filio lioniinii pielalis lux* sensum vcrblstuis, quid vclis esse glori-
Demn qtii Deus glorificel in se. — Qiiia in (ilio homi- ficari iii filio lioiiiinis Deiim. Uii'[uc ant Clirisliim ins
itis, qiiicl lilius Dei est, gloriflcaius Dios csi, videa- cesse esi esse (pii glorificaiur iii cariie, ant Pjtrciii
mits quid sil lioc, (c) quod lerliitm siibdilur: Si Deus qui glorificrtur iii i:iirisio. SiClirislits csl ; Deus cei-
glorificiUin etl in eo, el Deui gtorificmil eum in te. lc Cbristus csi, qni glorilicaiur iii carae. Si Paicr
Qiiod isiml , rogo , sacraineiiti mysieriuni esi ? Doiis est, sarruinentuiii unitatis esl, cnm I>ater glorilicetiir
in filio hoininis glorificato gloriHcatum Deuiii glorifl- io Filio. Aul Chrisluiii confiiendo, Deum etiim iii-
cat in sesc. Iii fllio huminis Dei gloria est, ci ^\or\-i vilus loi|ueris: aut (i)r.ilreiii Deum intclligei.i.0, nu-
Dei ingloria lil.i liominis. Deus {d) glorificai in &esc. B tiirain l>< i patris non negahis iit Chri«to. Aique \\sc
Homo uiique non per se glorificatur. Ncqnc riirsum dc gliiriliciio niio hominis, ct gloriOcato iii eodcm
qui iii hominc glurifieutur Deus, licet glori:im %cci- Dcodicia sini. Dl- co vero, quod glorificutiiiiiin filio
piat, nou t:imen aliud ipsc qunm Dcus est. vero M hoinini^ Deuin Dcus gtorilicai iit sesc, in qno t.iiidcm
ciini, glorificatofilio liominis, glonficiiiis Dcuin Dcns lilii reliclaiii f:iculiaicm cxseremlic iinpieiatis exisii-
gloiiUcel iit fcse; invcnio (c) natiira; glori:iiii in glo- tii:is, iic stciindum naiurx vcritateni verus Deus
riam tLitiirx nalurani glorificantis assunii. Noii eniin Chiistus sit ? Cliristnin cnim Deus natum liominem
sc Deus glorifioal : scd glorirtc:itiim in lioiiiine Douin glorific:it in sesc: numquid cxira se esl, quod glori-
glorifieai iii sese. Quud nutem glorlfieal in sese, ti<\ii iii scspT Rcddit euim in se Cliristo gtoriam,
licei iion se gloiilicei, tamen in iialnrx su:c gloriain i)uam apiid ?c h:ibiill : el cuin (j) in formani Dei as-
nîluram (f) glorificans assumii. Ei cum glorificans Eiimplin ror:>ix servilis assumitui-, in sc glorilicaiur
Deuin Dcus, qnia gloriTtcatug in Itomine sii, glori- gloiificatiis iii hominc Deus, qiii anie Ik) vacuitalis
ficitin sese; eum qiiem gloriflcavit (/;) Deani in se dispcnsaiionem in sese erai, ei {/) per formam scrvi
incssedeinnn-trai, ciini eum gloiificei in ses». Affcr ct per naluram naiiviiaiis uniius. Naiiviias eniin non
nuncquisqiiis c.<;, li.Trctice, flesuosx 290 <'<><^"i"-''' novi neque alien» natnrx Deiim feccral, sed naiu-
ui.L' incTotubilcs qu rstiunes: qu^p cuiii sc nodis siiis C ralis filiuspatri naturali generaiionc 291sobstltcrai.
(o) vctuslissimis codicihus Y:it. bas., Colb.

In ce! Patcr , lamen in naturx suc gloriam redundel
ac Gcrm. nccnoii DaJ. ei Fr. iiic ei inox, aiiud: qua qiiod glorificai in se.
loqiiciidi nlione, i|u.tinvis iinbis niinusaccuiat.i, pro (g) Addiiiiits Deum ex plcrisqitc ac jioiioribus mss.
siio tanieii tem|iiire miniiiic snspccla usiiiii esse Hi- cx i|uiliiisCollj.,Germ.,Viiid.,Remig. suhjiriiiiil dein-
luriiim vix dubiianius ad signilifandnm iii Christu de, ir. se. iii sese dnnonsirat. UnJ". non displicet cum
persOiix iiniiaieni. .iltero Colli. el utic Siirbon. in te : in te esti- demous-
(b) Pcndct qnastio in$lilnt.'>; qiiia siip<'rvac:ine:) trat.
videiur responsio: luiii Patcr Filio hiiiioicni iinpi r- (Ii) Apiiii Erasmiim. gloiificaii : qucm male seciiii
tieiis, etaben riirsuni rccipiens. jam non semel inJe siim aiii cditores.lii iiisi. Colli. el Gerin. Icgitur glu-
oslcnsiis sii naturi ciiin co iiiiuiu csso. Ani cerie di- rificans.
lala snliilio liis liabelnr subseqiiciUis iiuii.eri vcrbis : Lips. et Par., p.ilreiH et Dewm: praTo; lioc
(i)
Glorifie.iiiis Dfciis si Lliiitiux rsi : Deiis cerie Clirisius viili: Si vcrbii F.t Deiii giwificalui etl in
eniiii silii
esi, qiti ytorificalur iii cariie: s: Paler es(, sacramen- eo, deChrislo in carne giorific.ilo ilicia confitesris,
tum itiiitmisetl, ciini PaUr qlorificetur iii luUo. Cliriîuiii coiitiieiis Deiini : si vcio :iil Dciiiii paireiii
(c) Sic niss. Al cditi. qmd lerlio. Sequeiiliuiii, qii;ciiuinram, oii r(jfer;is, jam iioii iicgaliis Cliiisin Paiiis
inlricaLi vdde noniiitllis vidcbnnliir
quani ipse in illo «loriheulo glorihceiur.
, inielligenli::
inavime pciidcl ex percepiione superiorum, qiiibiis (j) F.d;ii, ifi forata i>«i. Kcctiiis mss., ih formai,'i
(hrisliis, postcoiisiiniin:itam dispensalioncm, in glo- Tj De\ : it()C esl, ."uin ni gioriu;ii Dei eiiani hoino assii-
riam Dci, eoque iioinine in iiaturam et unitaiem Pa- miliir, iinilur acti:iio.foriii;itiii, luiic glorificalur, et<
irls assiiniptns pra:die:ilur. (k) In vulgaiis naiMitttit, iibi ex mss. rcstitnilnr
(d) lii vulgaii« ,
qlorificat eum. Abesl evm a mss. iiacui(a(t«, hoc est, exinuitilioiiis. Qiia' siipra n. 14,
ct abcssc deUei. .Mox sic inielligeinliim esi He/;»e rin- vcrliO evaciuindi cl nniiiiiic evacualioms ; et lib. xi,
ciim; qiiasi, et rnrsiim; iil sit hcHeiiismus llilario fa- n 48, varuefiicicitdi verlio tnuntiatiir.
niilinris. (/) tdiii ciim Colh., diiolius Remig.,
iribiis iiiss.
(f) lloce^l, n.iiiinc pateriiae glortam assiimi in ^;lo- Viiid. eic, per foriiium sut. Prafereiidiun ciim Corb.,
riaiii n:iliir:c iiliii>^, qui cnni lioiiio ît, ^lorilicaliir ; Vat. Iias., l'i;ittl M.i.iin elc, per formam tervi,
,
qiiaiciius aulcni l> us, c:iiiidciti naiiir.im glorilicni. hoccsliiuii soluiM beciinuiiiii iiutiiram, i|ii.ii<. :rteitia
Ev ipio .sii, iit pnipter artis$iiii;iiii filii Dei ac lilii ho- nalivitaic ac.cl|>il, seil ci sectiidmii Ii;iin3ii;iiii in Dec
niiiiis iinilinnciii, glorllicalo filio hoiiiinis glorifieeliir unitus dain Itoiiio el Deua jnm Deus lohiin ei,i, iit lii-
:
filiiis Dei ; ac ritrsitm propter ualiiralem Dei p:ilris qiiiliir iib. Xl, n. ii forinu vidrUcel teriiti iii glorinm
:
ac filii iixigeiiiti uniialcm, gloiifiejlu filio Dei Deus ejus cuias in fonna unie muiiebal prdfiiieule, corrHfitiu
palerglorificeliir. nis icilicel lUilUia pcr piojeiUivt iiicorriiiitionii iitnor-
(/) Eiliii. glorifii-aiilit : rciiictanlibns polioribiis fHii, iil apeitMis ex;ilicut in ps;il. cxxxxiii, n. lU. Iia-
iiiss. V;il. li.is., l,oU)...Mirliii.. Cain.,clr. .c.v qitiliiii qiiL verliiini unilUc, iiuii ud in sese erat, sed uti glori-
h'e |ir;e^t:iliir sensn^, iit (|ii;iiii\is idiuiii a jcgloriii fii-iilur n lijrciidiini esl.
51'; RANCTI IIIL.MUI EPISCOPI 316
i:i cum post iiaiiviluiei)ilioii)iiiii|;liirinvatii9 iii lioiui- A vcri sii Uxc nftccMit.iiig ciiifossii): Amfii, amen dicu
ne, iii natuno luai rursuin gloriam ciarcscii; in se eiiiii vobit, Hou potfst Filiut ah te facere quidquam, uisi
l>uu6 clarifical. cuui in nuiurjt palernx glurinni, :<t> quod viderit Patrem fucieniem iJoiin. v, 19). Nisi dii-
ca per dispensaiionein îtcnatns, aisumiiur. |;licem ro&ponsionem dijplex JiKiroiiiiii iiidigiiaiio

ii. NoH ('i.\a Puitit et tilii gloria. Vila iion tst (5l eiigii; sit li.Tc pbne iiiriniiitaiis priirosslo, nihil
Ucum no^tii tiiie Chrislu. qui et Ueui veiut <»«.— Coii- :il) sc facere Filiiiiii pnssc, iilsi qiiod \iderii Pairei))
clndit autciii nudacissimiuii iiiiîet.iiis tux fiirorein facicniem. Quod !>i Jndris ot violali sabliaii rcaiiiii)
aposiollca fldes, ne quo llcenii.i libera^ inielllgeiitia> oltjicieiilibiis, el :ei|iialit:itcin in Cliristo Dei per
(/)
evageris, cuni ail : Kt ojiiiut Hngua coiifilebitur, qiiia professum gilii Dimiiii p:iticin noii fcrentibus, sul)
DumintitJesus (I) ingioriaDei palrit {Pliilii). ii, \\). eodeiii diclo ad ulrumi|iiH rosponsuin c-t piitasiie
;
CJueni eiiiiii in sose pjtcr gloi ilicavii, in ejus gliuia per coiifessioncni respnnsionis posse dicinrnin octili
coiitiiendiis csi. l'.:i qui in Pairls gloria confiiendus veriialiriiiY tili qiuniqnam iii alio lihcilo {Lib. vii, n.
esi, (a) et queii) iii sc Pacr gloiiliiavii , iii liis sine 7 ) tiaci.'ilU) liic a iiobis locus fucrii l:imcn (luia
duliio inielligendiis estcbse, _(jj^hius Paler cst ; ciiin 110. 1 iiioilo iioii obcst, sed cliain ;id rcligioDcin pro-
et iii sceiim ^lurilicavuiii, el iii gloria cjus sitcon- ficii, fidcm rcir:iclari , eumdeni iptiim, quia caiisa
liicndiis. Non eiilm liic nunc t-iiilumiiiotlo iu glorla B posUil::t, revolvaniut
\k\ ust, sed in gloria Dci palris csl. Ne(|uc glorilica- 4i. SMali violati crimen Oiij (iinoveatur. Nmi
viigloiia rxleriore, (2j sid gloridcavli (i) iii sesc. aliud Patrit ac Filii opiis. C.rimen alteium ob prirsump-
Iii eaai cuiii qii;K sua es> ^loii un rcjuiiiendo, et eain liiin Dei ivqualilatem. — Hiiic auieiii prinium rcspoii-
gloiiam qiiam apud eum liabuii, cum ei apud se glo- sloiiis iieccsbiLis orla cst: Elpropter hoc perscqne-
nlicai ci iu scsc. Alque ii:i insirparabilis a fidei liu- bantur Judtei Jetum, el qucvrebanl eum interficere,
jus conjuiiciioiic iiitclliîlur ctiaiii sub homliiis hu- ijuonimn hiec faciebat sabbalo {Joan. v, <C). Iraili-
miliiaie, tiic diceos: llicc eu auiem vila ivterna, ui co- que curuiii usque ad cii|>idiuilcn) inierliciciiill cum
(jnoicant te tolum veiwi: Deuni, et iiuein misistiJetum arceiidebaiur ,
pr.ipier opeia sabbalo gcsla. ScJ
(.hristiim [Joau. xvif, 3) : ciini ct siiio Cliribio, solo cl videanius quid Doiuiiius respondcril : Pnler ineiit
Dco p.iire cjgnllo, \iia oclerua iioii sil, et ChrisUis usquetmdo operuiiir, el ego operor {Ibid. i'). Qnaii
glorilicatus 'n Paiic sit. Si autcni ea deinuin vita roô isiud opus P.itiisesi, h.croticc, dcmonatra. Pcr
ateriia est, soliim veriiin (c) Dcinu nussc, et queiii riliuii) eiiim el iii Fillo oinni.i &i:r:i, e: visihilia i-tiu-
l)ii$it Jesuiii Christiini ; non evistlmeiur plane voiiis vislhilia. Ll lu, (|iil ulira Evangcliu sapls, iiccesse cst
Deus CJirislus, si viia si! iii Deuiii cmdidisic siiie ul (y) aliib uliqiiibus arcinorum doctrliiis cngnitiu-
Ciiristo. Et imuit Deus paier Deus verus est;
soliis G iiein paienii operis adeptusjsis, iil operaiiiem {h) no-
n-n |)eriim.-al ad Deuni f.hrishiin, nisi glorla (d) liis Patrcm osU'iid;is. Qnod si Patcr nperatur iii
Cbrisii o;iiiiis in sohi vcru Deo pjire cki. Si eiiiin iu Filio , sccundum quud ipsc ait : Yerba, qitce ego lu-
sesc eum glorificai Pater, et snlus Paier Deus verus (jiior vobis, {i) non ego (i) lciiuor :sed Paier, qui iu me
c-sl, "lOii exlra solum veruin Deiiin Clirislus esi: qiiia iiiuiiet, ipse fucit opcru suu (J.iiiii, xiv, !(')• YiJcûc
ijlorific.iluin iii Dcuiii Cliri^tnm, (:lurifitel l':|le|- vc- qiiid liOC sil : Paler weus unjue inodo uf/ci-a/ut ? lloc
ius Deus soiiis iii scse. Ei qiiod a solo voio (c) glori- ciiiiii idcu ail, ut p:itcriia; in sc iialiirK {j) iiitelligc-
ficaiui- i:i .<:cse, iion alienatur a solo vcio; qiiia iii Je reiur pnlcstus, iii sabhaii operc polcstalis suc u>a
solo glorific.iiura vero. iiatiira. Cum enim (3) in sc tii)i.reiur ('perr.iUe Paicr,
*5. Objeciuiii III coiilra Filii deiUitcm. — Sed ipsc nccflSBc est Patre o|icraiiie opcretur: aique id-.)
forie pia; huic fidei nosir;c, impia} pcrfidi* tux- i c- ait; Pater mciit utf/uc nuido operiUur [Joan. v, I"). ul
curratasser'.io; ui aliena
232 ^^ inlelligenlia Dci ipsiiin illud huc pra^sciis dicioruin atque gcstoruni
(!) in Qtoria nt Dei P/rtrit, (5) Exegit.

'{i; Sfd (ilcrilicitvit qluriutn iu ,s<jse. lâuio posl, et (4) N«n a ine loiiuor.
in (:.:'!•. ^h: 'iun, non ei eam glon.in:. (.'>) In te vprraiiie operelHr.
(a) !n prias vulgaiis deerai pariieula et. D se solo gloiilieuiuT invero: mendose; hrcc ciiim lia
((') .\ii:-!uritati- mss. reiiiovlmiis titnc vottaUuliim inteiiigcrc csi : non alieiiaiur vheo, qui sulusveiiis
y/oiiM. Qua; seqiiiiiilur, ni.ijoiis pcr^pcisiiiis criio Cbl; quia ab eo, qui verus csk, in se milo glorific;t-
ila dispoiieiida siinl: Eum et upiid sc glurijicai et m inr.
Sfnd, in eatn eutu qinF tua est, elc. quoil nolamu-, {!) Tres inss. Vatic. prufestu tibi D-ium. Sen&us
quia priii., vilios.i mlcrpuiiciione perlijih;ilu craiit sic pers|iii 1'li.r eril . iioii lcreiilibiH iii *qiis-
(..iiiistn
(c) (n vulg:itlR, Deuin palretn : rediiniiii postreiii.i lil.ieniDei, quam siiii piutiicudo Dcum palrein .1-
vox, ctubc..|;i aiba. Inliuer.il.

{il I i|is. <) P;ir. «•» iiiiir|;iiie Krasmi, C7;ri.sJi hûti- {g) liicdilis defcidcraiur (i/iii, nec non veihis sis
«i«: nliKii-i.tibus ;ilii, jihru. Ncc .,;iiicCli!isii lan- cuin bCi|iieiile pariiiula i<<, pust iKinpfio.
iiiiiiut hoiiiiiiis, scd iiiaxiiiio III i)ii, gloria solo
iii (/i) Duiiiiiss. (iolh. nobit puttrciiio usienJits.
Dco kciiiiicr fuii. lii <|iii:i oniiii . cx !)ci. ct m Dco pa- (i) Solus codni V.il. bas. cum Marlin. iivu (t mier sulus M fi."., .'diiis t'i scri|.iis, iiiciu.n siicioicîn Bra'io c»
vcriii licii: prailicauir, nuii orlii.lllur r.liiiUns. I.1I11111: scil idco niiiius suspecla hic vidciur oiriiin-
«) âi. has. fiidcx liic ;iddit Dco: cilra ncccssila- dciii ciiiisciuiiu.
lcm. apud (;) i^diii, tHif-digfrrliiriNiyVK.it.refragaiiiiliiuni.^s.
luiii l'iir. ikdi iiliciiut a tulo vtro, quiu in
517 bh TniNITATK Llllb;R IX. SiS
per seopuK, p.inriiu- in -.e iiaiiira' ^SS^^^^siinureiur A Neqne enini prspsuii vidisse tirluteiii : ct f uni noii
Ojier.ilio liioniMi.qiioilKsûe modooperaiur. unumat- prestet vhus virliiieni, njturain nnn iii(lriii.il iion
qiio idcni .licli lemiiorixnic nionieiilum cst; ut iion possc sino visu, siid aiiclorit:item «.'^teiidii ex vls». Id
aliuJ nliqund opusi-sge Pairis, qiiiinfismiin iioc quod enimquod ait, iitsi videal, conscieiiiiam sigiii'ical iii
agil, 'jrederelur : cuMi po.r id.quoii usqiie inodo Pa- viiu, siciiti ad Apostolos aii : F.rce diro vohis, lerait
ler operalur, iiax ipsa esset fairis sub eodeoi leui- oeulos teslroi, e( videte regiones, quoniam albce suiit
pore sermoiiis operado. .\c nc lidos, inira cogniiio- ad mesiein {Joan. iv, 33).Conscieiilia igiiur iii se na-
nem tînium Patris reiicla, a »ilje aeiein.x- spe .-ilie*- (ura: patern.^, qu:e iii se operaliir opermie, nc viO'
Gei; coiilinuo sutijei il : Ei ajo operor : ni lioc ipsuiii, lasse sabt):uum Dominus s;ibb.i!l credcreiur, ail
quod (a) inodn operaiur Paler, opereiur et Filius. iVon pote.it fiiius nh se (acere quidquam, nisi quod
Ac sic perfeclam (idem dociiit, cuni id, quod iuodo liderii Pafrem (ucientem {Jonn. v, 19) : ut id qiiod
est, ejusdein (enipnris opussii; ei id, quod operalur operaretnr, ei < OMfeoiemia nalur:e iii sc oper.mtis os-
P.iier operutur ei Filiiis , exlru singiibrls sii unio- tenderct, ciim et se ? blmlo operauic, lisqiie modo
ncm. Sed geminaiiis rst audieniiuin dolur Id eiHin Paier nperaretur iii sabbaio. Ad alicrius vero (i) in-
seqiiilur: Propter hoc magii qintrebanl .'mhi Judtvi dignitaiis (;') dolorem, coiisequcniis dicti retutil c:iii-
iiitcrliceTe, quoniam noii soltim solvcbat sahliatum, sed I sam : Oumuniqat eiiim Pater (aeii, eodein et Filiiit
el qiiod patrem inum propriuiH dietbat Deum, cequaleni (acit siinililer ( Ibid.). Exprobra infirmiiaieiii IVi
se (acien* Deo {Ibid. i8). Et liic rursuni adiiionelio. illio, adime <|iiuqiie naiiir:)! xqualiiaietn , si noii
et Evaiigelisix judlcio, ci cominuni biimani generis rfiixcumque facit i*iiter, cadem et Filios facil simili-
atseiisu, iilium in pateriue n:itur.i; sequalitate esse : ter, si discrimeii :iliqiiod paternnE viriutis atqne ope-
aeqiiaUiaicin aulein noii niî ei eadeni esse natura; ralionis adroitlilur, si ,
quod (g) a:qnalil.i(i viriulis
quia iiaiiviias non li»bcat aliunde quod nianeai, et naturaeque proprium est , lioiioris a;<|utilitas non
omiiis generuiio u generante se non .''it .iliena ; dum posiulaiur. Ip«e enim iii continuis :iil : Ut omnes ho-
ad id quod innnet, «uii^tisiii (b) ex eodem. Huic igi- norificenl Filittm, sicut /lonori/Scaiil Patiem. Qui non
lur dupHcatas indigiMiioni videaiiius quid Onminu* honarilicnt Filium , non kfmoTificai Pairem q:ii miiil
rcsponderil : j4m«ii, atii«n dreo iio6is, non poteit Fi~ illum {Ibid. 23). Discerne sEqualilaiem in boiiore non
liiu ab te (acert quidquum, niti quod viderit Patrem (a- dispari inrirnia naiurara in eadem opcratione vir-
cientem. Qua^cmnque enim ilk (acit, eadem el Fiiiut tuiis.
similiter (acil (Jnan. v, i9). <6. Epilogvs. — Quid responsioiiis caiisam nd

45. Jietpoiitio ad sabbati violnti crimen. Illud contuniciiain divinitatis invadis ? .\d 0|ieratinnem
noii potesl aiuloritalem ottendil, mn ir.firmilatcni. C 6ahb:iti respon.lil, non se qiiidi|uain faccre posse.
Qttid liynificet iiisi videal .rJwpausio ad uUerum crimen. nisi quod Pstrein f:>«;ieiitcm vidissci : ad deuionstra-
— Nlii dicia (c) propositioni propria siiiil ; viin dictis tioiiem vcin a;qualitatis, qtia:cumi|ue Paier faccrul,
prx-uinpiioiie propri.-e et iiilidelis inteliiêiiliaj affe- facerc se professiis est. Teiie {supple, res|ionsiiiii)
riuiiis. Si autem iraniiii ratisis siibjf.cta res))oiisio quod .•>.d s;!bb;Ttuni peiliiiel :id opprnhriiiin iiilirioil»-
csi ; (ides poiius nosira loi|uitiir quod docetur, quaii: lis, si iion iiiia-ciiinque facil l'aii r, eadcm et Filiiis
irreligiosa perver>iias inipieuilis Sii:e defendit erro- facit simililcr. Si auiem (A) eiiiit sine esceptionc quie-
rein. Quaeranius ergo aii (<() ad sabbati opns h:ec cumquc suiit ; In qiio tandcm iniirmiias reperictur,
pro(iria responsio sit : Nun potest filiui ab se (acere cum (») in nullo qu» Pater possit iion possil cl
qtiidquam, niii quod viderit Piitrem (aeirnlem. Aiienim Fiiiug ? Aul in qno taudem per Intercesslonem iullr-
supcrius : Pater meui usque niodo operalur, et ego ope- niitaiis negatur a;qu':lii».<!, rum unu<t aique id«m bo-
ror (
Ibid. 47 ). Si puterns in se natura- auctoiritste nor postulotur ad utnimque ? Quoil ei e.-.dftni «si vlr-
qtiod gerit, gereote P:auc a?it, qoi u=qiie modo ope- lusioperaiidi, eieadem esl r«;iigio bonorandl; gSS"**"
ratur in sabbato ; eMra crimen opcris esl Fi!iii<!, in iiiti^lligo in qno landem ntiiorx liidrmi» coniuinelia
quo paternw operaiionis pni^CiTiar Buctoritas. Kon re!i!iqualur, cuin eadem sit in Palre et in Filio el
enimadiiifirniitalem reinlil.«o«p«(esJ,sedad;iuctQri- t* virlntis poi."S!a*, et lioiinris .tqualitas.
latem; 294 '""" '^ *^ •"*" !*lest, ({] (e)nisi viderit. il.Quid siV.Niiiil poiosl Filius faceic 9 S;^, atio loeo
(\) Nisi videat.

{i) Indignaiioiiis. Sic iiumero superiori diêral : Buic igitur ditplicatic indignwioiii.
(a) Vat. Bas. ac M;irlin. inss. , nwdo ut,que opera- 'is: el hoc ail ut prmlo ar.tc liaheiidpm Augiisiinus,
_
lur. quia vidct ex ipso faiiendi se liaberc poientiam , ex qito

(i) Solum exeinpiar Mariiniannm, sub codcm. .<c ridel exi-îfairli iiabere naiiiram. Unile el coniludil
(c) Edili, propusiiiotiis. \'. riij.s., pri;_ai3si(icni, scil. i.Vo!i deficienier non poiesl, seJ polenter,
Judaeoruin, cui antata suni dicia Clirisii. Mo\ uiius {/') Edili, mdigiiatioiiis : reiiilenlihiis magno con-
iiis. Vatic, el fideHs intelligcntia; lioii probandus. : sensu mss.
[d) Sic niss. Edili vero, de uibbnti opere. (g) In vulg.ilis, crf aqiinlii.ntem. In plcrisijui! mss.
(c) Soli ediii hif, i!i« i;(rf.-jj/. At nis. Vat. iws., Nam (vqitiililaie. MjIuiijus ciiui codice Yai. ii9i- , «''fMs/J-
quod ab te tion poiest, nisi viileii; ; quid enim piwstal, iati.
eti:., curriipie. lliliiiiuil nicnteni .îigustiiius cooira {!:) Vrrhiim sutii resliliiiiuut rx niss.
Serni. Ariaii..c. 14: Quod uit *e non pusse, non deji- (?) Ediii, n!i//rt. Ai mss. «» liii//o, lacit:? vocc
cicniis est, tcd in eo quod de Vatre naius est permanvit' eorum.
319 ^.AN(TI IIILAIlll EriSCOPI 520
coHfirmuluf. ilcrilum. Et livc quiilcm <|iiaiiivis A Ô- Aii non u iuam, acd Pnfrii [urere volMutalem.
cuiii i|>s.i renim alisoluiioiio iraclaut siiii ; laiiieii iie Non ob aqendi itecestilalem , aed ob unilatem. — Ad-
quiJ in eo quod ;iil Uoininus . .\oii polcsl filiin fiiceri jiiiigc qiioque liuic illud ,
qnnd :ul opprobrinm inlir-
ttb tc qitidiiuam, nni quod viderit 1'ulrein facieiileiii initatit usurpas : Omne quod dnt mihi Paier , ad me
(Joan. V, Ifl), 4(i inrtriiKiii lu: iialur:!! oiiis iui|>ielal<:iii rciiil, et veuienlcm ad me non apctlo ; qnia detceiidi
proliriai piiiius , qnaiii ad ileitiniisirund.i' p.iiern^B iii </< co.'lo noii Hl fticinm volunlalem menm, led tvtunlii-
f>c iiJluix coiiscieiiiiain, piT i|uaiii e\ aucloril:ile lem Piilrit qui me mitil iJoati. vi, 57 ri 38). 8ed l<)rlc
opiTalus iii s:ihb.ilo esl ; dicli (|uo.|ue doiuiiiici :id id siiie voliiiitalis liiicriale sil Kiliiis, nl ci n.ituriB iiilir-
periineiiiis deiiiniistraiiila cognilio osl, quo :iii : El a iniias inip^ret nrcessii:itcm. Iilco aiiiiini necessiifiii
me fiicio niliil, ud ul doeiiil me Pater, ha-e loqunr. Ei sii subilUus, nnn voliiniaii , ni dalos silii vciiiciites a
qui ine mitil, meiuiH esl ,(\) el iion reliquit me iotni>i, r.iirc iiiin :ipi-lliil. Sed sacr.inienli nniliiem in liis
quoniiiiaego quirtunl ei ptacila facio Hniper (Joan. viii, Duiiiiiiiis sigiiilicaiiii, diim iinn rcpellii sibi d'tlos, diini
SX ri JO). Seniisne quid sit, noii posse qiildi|nani fa- noii suaiii, scd luilltniis sc aîi vohiiiialrin, pn$i rc-
ceri> Filiiiin , niki videai 1'alrcn) r.icientein ? ct quo peliuim liaiic eanMlein Judu-is murniiiraniibiis voceiii,
sacrAmeniodicium sii, et a me facio nihil ; fi nirsuin. iiiiellii;eiiiix iiosirne sciiûm coiinr.iiat, dicens : Oiii-
JVon rHiqwl me. sotum, <tu«uiiim ego qucr tiinl ei pla- B "'•^. 1"' audil a Palre el ditcii, venit ad me, non qitod
fiia facio lemper (IHd. 89)? Si eniin i.leo nibil :ib se viderit Palrem quiiquaiii, niii qui ist a Deo, hic vidit
fjcit, qiiia iii se inanet {'aier ;

quiiinodo ruisuin idco Paircm. Anmi, unitn dic» voOit, qui credil tii m«, hobet
seôlum Patcr noii roliqiiit. qni» qii.e suni ei placiu riinm trlmiuni (Ibid. 4a el icqq.). Etqii3<rn priniiiin,
facii ? Non conoordat secunJuiii scnsuni liiiim, Iij>- iibi auditiis sit P.<ler, iibi dociierii nudieiilcs. St>d
rctice, diciurum divcrsilas , iit niliil f:icial :> sc nisi Paticm iieiiiu vidit, nisi qni a Deo es*. Ft quoinodo
itiociusQ nianente iii se Patre . et rursuni i.lcircn iii euiH quisquam aiidierit, quein nemo vidilf Audions
se Paler innncat qiiia qn.-c ci snni iilacit.i gerii. Si ergo .1 Pairc , ad FiliMin Tenit. Et cum Filius (4) :iii
,
enim niliil ab se facit propter maneniem iii se P.i- ditur et docet, naltir» iii eo palerna; proprittas t<')
Irem qiinmodo hinc ni in so P.iicr in.nieat meriius et audiuê ctdocenlis oslemliiur : ut lioc, qiiod dncct
;
esi, qiioil ea qu.* ei pl.nceani ajjit ? Non osi enim mc- Filiu^ et :iuditur, paierna: doctrinx intelligaiiir »ii-
rilnm :iliqnod, non ab se (i) geicrc (ii) qii:e agal. Kl diiio. Nani cum neino vidcrii Patrem , e( ad Filiiiin
conlra, qunmodo P:itri qii:r Filiiis ;>g:U pl:icil.i sunl, vcniens, a Palrc audiat alque discat ut veniai : adniu-
ciim ea ipsa agal maiiens in Filin P:itcr? In angii^ln nemiir intclligeie quid sit et in loqtieiite Filio Pairem
es, impiel:i8, el le miiniiissima fldei iioslrT pieias dncerc, et in conspecto Filio Patrem, qui a iicniii>c
cnnclniiit. Agil aliquid Filins, ani non .igii : si non agit, C sit visus, .ludiri ;
quia naiur» paieniiP |.ropritialeii<
quomodo in bis qiia? agit pl.icet? si »utcm agil, qnn- naiiviias Filii in se perfectaj;ontiiie»i. Volens igitui
moiio ngit iii his qux ab se non agit ? cuin et pro- nnigeiiiiiis Dciis aiicloritatem paiernain , salva iii sc
prium sii cgisse qux pl.iceanl el , sine merilo sit non naiuni! uniialc, tcstari, et daios sibi a Patrc niin apcl-
ab se egisse qu:e gesserit.

lii , ei voluDiaieû noii suam , sed ejiis qiii sc inisii
iH. Fiiius qiii per te, qui nom nb se agat. — Seil iia- cflicit, noii qund iion veiit, qu» agit, ant qiiod nuii
tur;c, coniradicis h;rc unilas est, ut iia pcr ipse audiutur <|ui docct : sed ui et euni qui sc initi:ii,
(1)) qiii ,
ge »gai, ne a se ag.it ; et ii.i non ab se agai, iit per ei se qui inissus esl, sub proprici:ite iiaiurx iiidilTc-
sc Agat. agcntcm Filitiin et per ciiin .igcn-

Intelligc ,
rciiiis usli-ntii-ret . cuni qux vuU, agit, el l(M|uiiiir,
leni Paireni. Non ab sc agit, cum Paler in eo manerc ea ct voluiiialcm et oper;i el dicia Patris essc siîii
(b) monslrandus e>l. Per se .igil, cum sccundum licei.
Filii iiaiiviiaiem agit ipse qnn placita snn(. Iiilirmis 297 '*') ^l"i**o lib*ra voltmiai. Nec a Patiis voluu
sil non a se agendo, nisi adeo ipso agit, nt qux agit ta:g diisident.—- Qnod auiem sit tibene voliiniiiiis, noii
placcAnt. Nim sit vcro in uniiate iiaiura\ si non qna^ ambiguc ostoiidit cuniait: Sii'iil CMim Paler sutcilal
morluoi el vivilicat lic et Fitiui quoi vuU vinjiial

i|>se 296 *K<^ c> '" qoibus plaeet, iion per se agil. ,
seil m:iiiciis in eo ad agen.lum P.iicr edocct. Iia cl D (Jom. v. il). Cum xijuali* iii Patre et Filio ei virtu-
manendo dncct Paler, ci Filius agciido nun ab se tis poiesias cl lionoris digiiitas inauifestalur , ibi ct
agit, cl noiiab se agciis Filiiis, cuin quje placila suiit liberlas viiluiilaiis oslenditiir : cuiii autem [d) uiiitis
iinius naiurr relinetur in agen- deiuunslralui' , ibi lalerii.v volunlaiis si|;iiilic.ilur :il-
f:tcit, ipsc agit. Ac sic
do : dum ei ipseopcr;ins non operaturabse, ct ipscab feclio. Qiia; cnim vult Pater , ca Filiiis f;icit. F.icero
te noii opvratus operstur. auiem plus e>t , qiiam volunlati obedirt; : qui« ubc-
iib se aqendo. Dbi eiiam infirmui, iion infir-

(n Son rcliiiquit, -.tlq '* ili iiifra bi<. lur infra,
(2) Fnmv. mii. P:iiiId piiNt, iiiuiii<aHdu pro nmiieiido corraptc. :
(5; Cui coiiiradiiii. Hov le ib se aqiil. Qno I repeli- (l) t't itudialm el dofeal.
(a) B.iil. cnm aliqiinl inss qwrqve nqnt. F.ditiniics Ilil.irius Palrein iiiimquain :iiuliri vel dncere, li si
ali:e, quic qiii.'. nqnl. Siiiceri'is niss. poiiores, qiia' qiiaicnin Inqnitnr ;u' docrl Kdin^ (qtii iii Aiigiiîini*
iigat, i|iuiiii(i(lo iiiicriiis. rioii ii^ »i' cjistc quivgcsteiil cnntra Scrm. Ar. c •ii. scribil, Pnirit '(.irlriMH cst).
i|iiOil :i'l Kiliiiin relcrliii'. ¥,K niio iioii iiiale smii.t in Filin tsse nilnri' pil. inc
momlroliir priipriclatem, seii euiiiilein ti-.se l'.iii is cl Kilii iiatiir.nii
(!') Il:i iciiis|i(iri's liliri. Alii vcro,
lc; lii iiiiii iii'- V ilH- . fl (rtdiiiiiii: ihhIc. Ucfciii''' i/Mii iMSi V:il ImS c' Miiliii. iiHfciidiii' (inrii'
521 (K TRIMT1TR LIREft IX oii
(ii {; viiliiiil;ili , !;abol exlcrinris iiooftssiinipm; («) f:>- A liam saoranienioi iiii! esl : cl iloclrin.iin Evnngelii non
(MC V('liiitl»ieni, propiitini esi iiii)i.')ii, ruiii r.ieiiinfi ;ule|ilus ,
(I) ab spc Kv:ingclii perogrinatur. Credcii-
sil volunUiis. Llciini Fiiius voluntuieii) P.iiri:^ lacit, diiscsiraler in Filio, cl Filius inPaire, per nalurx
ilocei pcr naliirac iiKliffereiiliaiii , n;ilur.ilen) silii vo- uiiii;iicni , per virlulis poicslaloin ,
per linnoris
liini:i((?nDos«e cuin P;itre : cum voluni.is ejiis sii omne .Ti|u:ilitaiem ,

per naiiviiatis geiicraiionem. Scd cori-
([110(1 faciat. yuUplaiic Filius omni.i (]»x r.uci- viilt, iraria forle liuic nosirc profcssinni ost linmini (b) les-
iiec naliiralis dissenlit voIuiil:is. ^jtiiquc cuui li;ee t.iii.i, cuiii ait; Pater mnjor mc est (Joan. xiv, 28).
\(iliin(as Palii^ sit, <|ii;)ih osteiidil dicens : llwe esl nucne, Iixrclice , impiciaiis lu;c tclnm esl? b.-cc fu-
eniin voluHtat palrit niei , u( cmnis qui riilel iilium , roris tui anna sunl? Exciditne libi Ecclesiam duos iii-
ct credit in eum , liahent vitain alernam , cl intcitcm nnscibilcs nescire, et dnos patrcs non coiiOleri ? Oblitus
tiim in uotiutma die (Joaii. vi , 30) : iiiidi iiuiic an Fi- cs Mcdiatoris dispensationcm , ct in ea pariiini , cu-
lii 3 Patre disseiitiiMis sil voluiil.is, cuiu ail: Paler nas , retalem ,
passionem , crurcm , morlcn) ? Et rc-
(/iios mt/ii dtdidi, vo/o ti( tibierio iiiiii, et illi iinl tne- n.iscens noncODfessiis cs (iii Syiiibolo) ex Maiia filiiini
eiim (Joan. .\vu,24).N(>iicrgu .'inil>i(riliir Filiiiiii vellc. Dei iialNin' Si iii Iiis omiiibus Filiusmancns ait: Pa-
M.IIII cum I ator velit credeiitns iii Filio vitain ;r(er- ler niajor nie est ; ignorandum exislimas baiic dispen-
iniii liabcre, iMliiis viilt illi'- iilii ijise sil cssc crc- Baiiuneiii saiuiis lu-^c oxiDaniiionem riirni.T Dei ossc?
deiilcs. Nisi forte coliabiUrc C!ul»t() iian sil ;(t«!r- ct Patrem cxlra lianc bumanaruni passionum as&iiiiip-
iiit:is (vila ;«lerna) : aiil iiiin p(îfi!'ia cl beata in sc lioncin , in illa inconlamiiiala: iiatura; siuc beaia
credendbus Iribiisl Ci>ris(U'i , li.ec dicens : yemo »«- nicrnitalc sine carnis nosirx susccpilone niansissc?
vil Filiiim,, iii$i Pater , neqi«s Viitrem iinit iioiit, n>si Nos cnini nnigcniium Deum in fonna Doi inaiicntem
lilint, (l cni toluiiil Filiui retelare {.Vnllli. xi, iii). (cj in iiatura Dji mansissc protiteinur, iici|iic iinita-
Aniic non iii liberiiiio csi voluisiaiis voleiis iioliis se- (ciii formx- scrvilis iii naturam dninie unitalis siaiiin
<TO(i illiiis fslemi irihiiere c<iiiscieii(i.ira ? l'U :ideo rofunJimus : neque rursuui coriiuiali iiisinualione
voluntus ci liboi-a o$i , ut cogiiiiionoin siii at()uc Vi- Palrein iii Filio prjedicainiis, sed e\ eo ejusdem ge-
tris quibus volueril ini|iciiiat? Auiiio il:i inler Pairem iicris li) gonitnm (li) natiiram iiaturaliier in sc gi-
cl Filium et nativitaiis ot S|98 uiiiialis deiminstrila gncnlcm se habnissc naliirain : qii;i'. iii foriiia iialurx;
iMtiira esl : citm sie litici' iii volunlatc sit Filiiis , ut se gi^Mieiiiis niHiieiis, forinani natiinc aiqiie iiifirmi-
)]iiod vol<-iis asfit , facdini iialerii.u si( voluiii.iii^. laiis oorpiTalis aoccpcril. Erat ciiini (c) n:itur;c pro-
H\. Spet sine fide Hulla. Qiii 1'iiier et Filins in scse. priotis : scd (f) Dei forina jain iion cral, quia pcr
Paler tit auctoc, tnajor Filio , tjui cl minor ut lionio. ojus i-xiiianiiioneiii servi crat lnrina susceptu. Neque
In Cliriito matuil natura llei forma exiiiniiHa. — !Sc- C 299 '•"''" defcccrat nalura , ne essei : sed iii se bu-
sciensjdinie <li»pen»aiioiH;m lidci, cxira iulolligeii- niiliiatem (g) lerreiin; nativitatis niaiions sibi DQlna~
(1) Atpe. (2) Gcnilain in te nuluram.
perpcram adjooliun i'^l nnrlorilalis vocaliiiliiiii , fjuo enim iii ulero siinellv illius malris el virginif, ilta spiri-
;ipiul I!i1;ui Patris ol Filii dislintlio signilio;iri so- taH$ (l cx Dca patrc tinc imlio genila Vcrbi Uei nalura
kt , nonHaud (Ii5plicerc( simpliciier fi<iii tiu-

niiilas. polerat abaque cnrne lcmporuliter cuncipi.
tcin uuc/oril'J<. vcl cum aulem nutieitas. Sod loclio (c) Ediii hic pr.cligunt humuna'. Tolorabilius pr.T-
iiias^MOCOil.cuiii c;i toriiriiiii ooiisoii.^-u rccopdi lo seiisii lixissciil tlivina- : (ju.i; vox elsi noii cx|ii'OSsa , inlclli-
rilinciida est, iitdiiui iiiiil:is simul ciiiii p.ileriiae vo- gi'nil:i l inion cst.
afleciionc significiliir ol P;ilri doliila «ervo-
liti.lalis ,
([ ) Iii Milgalis, tcd non Dei fnnna, adilila parli-
lur rcvcienlia, cl poisoiiaiiiin siiigularii;(s cxclnd.i- c.il.i i:(gaii!c ciiniia fulciii iiiss. cl llilariisoiitcniiaiii,
liir' hoc qiiippe membrum siiperiores Scrintiirii lo- qiia pro pnrdical in Clii islo dispciisaiionis
iiiorc siio
cos potiusspeciai , (iii.im proxiiiiuin iciiiporo Dci natiiram iniegram pcriiiansissc , sed for-
(a) Cliriiis lioc liatieiiir poslreniis hiijiis niinieri inaiii exinaniiam. Ex (|uii liquct cuin foriiix
Itiissc
vcibis, iiisi quis inalil ila iiilelligi : f.icmu .luleiii vo- nominc aliiid a naiura i|isa iiitellcxis.sc. Mcquc ob-
luiitaiein alicrius pjoprinm c^t uniiaii , (|iiaiido fac- sciirum ost quid iiilelloxcrit. Forinam (|ni|ipc dixil
luiii esl etiaiii propri.i- vuliintatis illius (|ui r.icil. lialiituni qiiem pr.T se (iilii Chrisius. Habdu au(em
(ii) Lips. ol Par. couieslalio. noii iil Deiis, sed iit lioino iiiveiilus ab .\pus(olo pr.ê-
(c) Apiid Bud. 91 Gr. , tn nutura hvininis mauussc . dioalur, Pliil. ii , 7. Undc ciini supr:i nuui. 38 docct
cui (lcpravalioiii Lipsius alleraiii suliindo ;iJjo<'il pro ,
C:lir:s(uiii in homiiie nasceiido inivilatoin' sibi iiilu-
iu iiatiiram diviiuv tmilnlis ilutiin , siibsiituen- i/i iiii-

^ lisse, iioii iiir(B/fi naturcrqiu: dumno , tcd liabitus dc-
tunr divina; unitaiis sl:,tum : iw(\ne apud Par. ciiieii- wiiiationc , cumque infra iium. .'il, laiKitur qiind iia-
dii'is luit. Proliiciiir llilaiius CUrisium scciuuliiin hominis nnturam nocam inlulit.
tii<iius ct Lumilitus
loriii:iiii Dei scinper niai.îsse io naliira , inillatc ct [ormum ilcmutuvit sub iissuniplione sercili ; salis iiidi-
i;!oiia llii , olsi sooiliiduiii furniaiii sor\i noii slaliiii c.il proiiiisiua silii essc fiirni;o ol lialiilns voc:ibula ;
:i!i i,is.i li.riiiiiiis assiiiii|iiioiie ii;iliir;o. diviii.o assecii- <| libiis saiic inlcllexil gloriain Unigenilo (tiiidcm coii-
tiis esl uiiiiat<'iii, sod lanliim pcr rcsurrectioiiis gln- geiiilum , .sed quam c;iriii .'iss<iiiip(ic ad leiiipus iie-
ri.ini, liiddo <.iiporiii:> oxpnsito. g:iNil, atiiiie calcnus amisil , iioii convcnieule tihi
(d) Filiii, ijenilam in sc nnlurnni. Rocliiis abcsl in [urmm utriusque concurtu, ul lu(|uiliir n. M.Aperlitis
ac a potinriliiis niss. Firium ;i|)|>oll:it llihriiis qcnilam iii his iiuni 40 Paler non cgel gloria nec le esina-
'
,
uaturam, Palrein vero naluram qignenicm : c\ eoquo nieritl de forma gluriw iiuic, id ab eo gloria ac [ornia
conlicit utriusi|uc naturam ejiisdein esse j(cnfris, ol gloria; vocatiir, ipiod hic Dei [orma.
iii se invicem essc tiiin diveiso rospeclu gigiientis ig) llic terrena naiivitas liiim;inam naluram sonal
cl genit;B. Eodein loipiemli inodo dixit Fiilgintius slcul supra in his n. 40 : Gloria omnit non Verbo ac-
ad Ferraiid. resp. i : Naliiram de te ipto qennit
Filii quirebatur , sed carni , id est , ubit nutivitali Dei , eic.
1'ater, ol lilj. Oo liii.' 'rii. ci graiia tliristi c. 3 Sc.^nic : ii;iiiviialis noiniiie naiura divina sigiiiricatur. DeiiidQ
S^JS SANCTI HILAHII EI'lsOOI'l 55»
liir.i susi i'pei'iit ,
gcn>:ri8 sui poleslaleni iii lialiilii as^ \ jiroressiu h.iic ai<reri VtWo iialiii :i' iKi|iU)lii»li'in ,
i)ii .in
i>i<iii|iix liuiuilitaiis everceus. Elex Ueo I)cUi iiuiii«, n.uiviia- gennliia eunsuiniiial? Aui 300 niiinqiiid
(n) lu ruriiia survi biiiiio rcîvrliis, Ueuin Si: virluiilnis uiii|jciiiiu Deo cnnliiiiiclia cst l>;iirein sibi iuiiabcibi-
^ljtMis , (6) no(|iic l)en£ non vral, quiNii gi->iis siiib loio bcuiii Cksut cuiii ei innaHCibili IIh» (/<) nativiias
(iucel *i\ ntqiie liouio, in ciijus iiuliiiu repciius est iiiiigeiiiia iu naiurani unigenilani subîsiat/ (i| NoD
iiuii luaiicbji, ciiim buai originisesi Filius, neiiue uaiivilaii^m kibi
.")'2. Pater lu Filio viiut. — El iJcirco in lioc eo- iiiHi cxki:int i|isa coiii|nlsivii ei uullo : sed ei vi-
deui su|M.'riore surnioui: , iiatiir.e silii cuin Patre uiii- vciile ii:itiira viveiis natura cxslaiifl , Itiiiet in w na-
taiciii coiilcstat-js dixerat : Qui me vidit , vidii cf /'u- ttirx poirsiatein, (j) prolussa aucturiiate naturaa, ut
irem (Joan. »iv , 9) ; el, Paier in im', n ego in Putie el boiiureiii lestciur, ct gratinui {unipUB naiivilatis in
( Joiin. » , riS). Qiix uiiquc dilTerentiaiii iiun liabcnl liiinoie. bli liuc ijuidein Patri dobilnui roddesis, ul
(c) eK :i'i|iialitate iiatura: ; riini CDiiieiiipUitio Fiiii obcdiciiii:uii suam niilleiitis dopuiet voliiniaii, noii
viauiu cDiitpciisei et Patreiu , el uiins iii uno in:ini'iis uuieii ut iiaiunu uiiilatcin obodienila huiuiliulis in-
uiiuin iioi! Jiscerniit :tb ui)o. Ac iie per corpiiralciii lirniel ; facJus ubcdicns usque ad inoricm, HOU tainuii
coiitouiplaiioncni rcfcrre ex (.c paterna: cnnieuijila- itosi nioneiii uiMi suiicr oiiinc nouien csl.
tioiiis vijUiii cxuitiinarciur, bulijece/at : Crediu mi/ii,

)} 54. Pater ui aucior doui , mujor : ftliu», eui lo-
i/ii(ini(im côiii Ptilre , el Paltr in me : tin auleui, vel lum dai iûud e*i , non miHor, — Sed si forle binc
jiroplfr ojii'rn erediic {Joaii. xiv, II et it) : ut cunl iiia'qu.iiis vidotiir, i|iiia oi post evaiuiiliunciri runna;
kirlus iiaiiir.e rcs cssct, et operaiiu i|isa viriutis sit \)t\ diinatur liuc iionicii , caluiiiuia li«c sacranientiini
|ioifslas; pcr virtiiii» iiotc^lateii! , naiura: iii so pa- assuuipia' liuuiiliiaiis igiMiai. Si enini naiiviias bo-
lonui' iiniias noscirclur : cuiii {d) in i|ii,iiitiim sc ininis iiatiiram noviiu iniulil, el buiuilitas foniiam
(|iiisiiuaiii Doiim cngnovisset in virtutc iiatuix , iu dcinuiavit sub assunipiione servili ; nunc doiialio
laniuni Douin rntrcm cognosceret in potestate uatu- iiouiinii, (2) rornw (k) reddii u><|)tsliiatcni Quid
r.c: ctcniniaiiui':;, ()ii:intusestPater, Filius videnduin eiiiiu doiiaiuiii sil quiere. Si eniiu koc donalum ,
iiisc ratiem pr.e^tarei iii gcstis, indiirercns per id iquud Dei esi, nalurx linjus doiiuiu igooblliialeni di'
rator {e) :i Fillo nosccreiiir, per intelligentiaiu in- siiM; illi noii iuveliil pMurf. Ueniqu* bou nUDC
di(rerenii.s pro poleslaie naiurx. ijiiiid donaiur ei «ouien , eisi babaal doui sacra-
55. Cur, el quod iaiva na'.ur(c ccqualitale diat Chri- moiiiuni, uuji tameii hîbct in dono Aonjiiiis noaicn
:lus , Paler maj'ir mc esi. — Iiiipleturus iiaque uni- aliunum. Uoiialur eiiiiii Jusu. iil ei ccelcstia el ter-
genilus Peus carnis dispensatloneni , el accepia^ rcbiriaei inrcriia (5) gciiu Qcolant, oinuiiiqiu: liiigna
rurmx servilis sacranienluni cujisuiiiinalurus , utu* q coDlitealur, qnla Uuininus Jcbtts iii gluria IK) patri»
csl deinousiraiidie Gdei nosir.T protessioue, diceus :
(PUiliji. 11, 10). Cuiifessiunis trgo li>jj(i. Itonor do-
Andistis quoniam dij:i vubii , Vado , et venio ad vcs. nalur iii iii (;loria Del P:itris sii conrneudus. Audis
(j) Si diligirtlis mc ,
gauderelif iiuoniam vado ud Pc- ilaque: Poler majoi meesl (Joan. xiv,i!S)? Sciloeuni,
Irem; quin Putn irnijor me ett {Joan. xiv, 28). His dc qi:o ob meriiuiD obedletitix dictuin cst : E( dona-
ilaqBc, (]nx ad iialuram diviiiitaiis (l) specianl {y) vit ei noinen qtiod ett luper omne n(ii>u:n {Phii. ii, 0).
cxpliciiis hoc codciu superiore seruioiie, iiuuiquid Audi rursum : Ego et Paitr ununt tumut{io(M. i , 50);
{{) Extpertant. (5) GemuH fiecfnL

(2) /ii (ormx.
mntirns. sffci Da natura , id est ,

persona Verbi nia- {f) In ms8. Val. bae. cl Manin. bic pr3.>rertur, et
nens snijuris, »c s:ilva naiura !>ua ilixina, ijuam coiihitiati eslit : qiiud nei|ue iii aliis eislal, neque
niDiiifesiani recil gesiis gcneri^ sui , ac ii.iiui':c sua: in sacio lciiiu grax« vel latino.
poiPSl3teiu exerceiis qii:isi dicorct, inaiioiis sibi iii- :
In veteribas libri», rxjj>ef»<n»t non alio
(3) ,
tcgra. vera ac propria. Vel eliaiii inausit sibi, ciim seiisu.

latiiii iiiira se. Quod illnstraiur sinnli luco lili. xi,
. (/() lia melioris noi« mss. At edili, italfriJa» niti-
II. IS : fn forma eniui Deut manens formum neivi u< yeiiili.
«niii);stl , non demniclut , led se iptum exinumenb , et
(1) tioc est , non «ua sKn nrigo eM.
iiiiTa le lalint, et iniru tuuni ipse rocuefuclut polestu-
Qiiod aulem »« ifijum inlra j lil est, ita hls veriii^ Pairr mtijor me ett , pro-
r el paucis Inlerjrotis
I
,
tem ,
(
IV^s-xi aii 'turo :ic principlo n.iMir^: suje , Ut cuni bo-

ic vacuefaciens conlinuii , non delrinunluni allulit
iioie ac revi-reiiila losietur lionoreiu ci graiiam na-
polettaU ; cum... virlute (ixmis exinuiiila: iiitra te utu*
iiil poletlalit.
tivliiitis aoci-pia'. IH enim iiolal ctiam (Arillus lib.
B.id ei Er. posi. ins.Viiiil ei unuin Vaiic. lliesaiiri pag. III : 5of'im houihcitt Pairi (rifciiil.
INnii cniiii ob rorniam Uci . scd ob foruiam sorvi houio (J>) Val. bii. formas reUit vpiolilalem
1118. i»
i('|i<iiiis csi CIiri>iiis. Marlin. in /orina' rci/ii aln-
inoiidosi':. !Sci|iii' iiielliis
ib) In \ulgaiis, iuiiue eiiim. Aliosi cnim a niss, iiiiuu. ixr liuiiiiliiiticin cjriiis as-
Fonii.iiu Ui'1 iii
(c) Sio iiis^. .Ai ciliii , IX (fuiiHtati'. Mox apud B.id. :>uiiiptj^ jiiii>âiii ilixii llil.iibi-i 11. !>>< iia ii>*>io rod- ,
•>t Er. cuiniilestl , tnco veiln i-om/iriisi'1 : qitii bigni- dliam pi.idical cr oarniH ('JumIoiii ((lorijni ctrxal-
|
floaiur, viMoneiii viccui |ir«siarc visionis Pahis.

lilii lalioiiciii. Quud vcro lioc l<H|ueiiJi niiMlo iiiIhI yliiid
((i) Fr., LiiKs. ct P.ir., iii qiianliim ouiitiue, omisso iiilclliKat, pa<ei cuiii ei dicii», lum inaijiue ox liis
le , undc poniloi tutiiis oraimnis iiiii'lli)!eiiiiu. iiuiii. ^t) Major Paler mt , Uum (jloriitni u.«<«in|>/(<
:
((') Kiciisi, 10 Filw. ncctius iiiss. , (I tiliifiid- hoinini loiintur ci reJUut / i/iii,i miiiur >tvu 1*1 lituii . ,
licci Indltrpicns. illvriitiii rvtumit upuil Patrtin.

5»5 DE TRINITATE LIBER \1. SQC
cl ,
Qiii mevidit, vidil et Patrem (Joaii. xiv, 9); el, A {nom. viu, 3). Touiin aiilci)) lioc a<! pnieini maii-
fe'30 «II Putrt, el Pater in me (IbiJ. H). Iluiiorcni dati refercns oliedientiani , .'ûhjeril ; Hed u( iciai
doiiaix coiircssionis intelligc , quia Dominus Jesiis muiidu* quoiiiam rgo diliyo l'<ilitm , et siciU ninnda-
(1) iii gloria Dci Pairis. Uuando igilur iilud esl, Pa- lum inilii deilit (7) Paler , sir [miu ; nurfiile , eamus
lcr major me ett ? Neiiipe lum cum doiialur ei no-
, liine (Joan. xiv, 51). (ti) Ad roiisiiiiim.iiiduni eor-
iiicn super 301 oiuix^ noiiicii. At c»iitr:i qiiando esl, pore:c passionis sacranieiitum, (icr dilcciionein effi-
Ego el Pater uuuin sumus? (2) Neiupc (a) cum oinnis ciendi mandati iiaierni , restinat cxsvrgeiis : corpo-
liiigua coiiGteatur, quia Doniiiius Jesus in «luria Dei reo; laincn assumplionis etatim niystc.riuni pandcns,
P.itris. Si igilur duiiaiiiis .tuctoritale Pater ro'jjor per qiiam ei btniqiiam in vile 30£ modo p:;lniilis
cst , nuiiiquid (b) per doni confcssionem niinor Filius iiiessemus, fûctum nobis ul palniitibiis, nisi ille vitis
est? ^jm;_(5)jtaqucdoMn.s es[jse(^^ jain niin csset cfTeclus, ulilcm non daluris (Soon. xv , i et
cst, cui uiiuni es&e dotialur. Si iion lioc donatur jesu. icqq.). Alque idcirco iQauerc iios in sc per fidem
ui cuuTitefldus sit iu glona Dei pairis; ininur Patie ussuinpti corporis moiiei , utquia Verlmmcaro f.ic-
cst. Si aulem in ea gluria doiiaiur ei esse, q ua Pat er tuin est , iiaiurx cariiis su% tainquaiu viti paltiiites
cst; liabcs ct jn dunantis aucluntale (c) quia inajor liiesseinut : a corporea; liujus humilitaiis assump-
csi, et in donati coofessione quia uniini sunl. Maj<ir K tione fonnam pateriiat majeslaiis alicnans luiii, cuni
il:ique Pater Filio est : el plaoe niajor, qiii lanium se (A) ad uiiiiaiem p.ilmiluin viiem pinfHssus . agri-
douiit esse, qu:ii)tu6 ipse esi ; tui iiiiiascibiliiaiis esse Cdfam Pairem (i) ciiriosum bujiis viiis osietidil, cujiis
iniaginem s.tcrauieulo naliviiatis impertii, quciu ex iiiuliles aique iiiferaces palmites (j) desccans liepu-
sc (d) in lorniam suam general, qticin riirsum <ic taiel arsiiros. Dicens it.ique, Qui me vidU , ti4u ei
fiirnia servi in formam Dei renov;il; quein in gluria Patreni ; el , Verba qhue fgo loquor, non a iwe lofiior,
su;i (4) seciiiulum (e) Spirilum Cliristuni Deuin iia- sed Pdter qui in iiie maiiet, ipte facn operti tna (?<•«».
lum , donal mrsuni esse in gloria stia secunduai XIV, 9 el 10) ; el, Credite mibi, q:ioninm t-3oin Palre,
carncm Jcsuin Cbristum Deuin (S) iiiurliiuiii (/'). Ci<u- et Peter in mc{lbid, {!), iil el saeranicnlHir) nslivi-
sain igilur osiendil , cur si etim diligereiil, gaude- latis et mysieriuui assuiupti corporis iiiarfifestarel
ruiit qiiod ad Patrem vadit, quia Paier major esset. |iur coiiiiiienliam diclorum ad \i veni^^ns a4t ,
Qûia
5S. Quo tensu tater dictus sit major, conlicilur ex Paler mujor me esi {Ibid. '28). Ei poiifesiiin , ut «b-
aiUe et post diclit. — Gaudium boc iiaque ex dilcc- solola dicti ralio subessel, et agric-olx ct vilis ei pal-
tiiinc doceiis csse, quia laetareiur dilcciio Jesuiii iiiiiis siijijecit exemptuni , assitmotioiiem per id cor-
cssu in Dei Palris gloria cuniiteiiduin : ei gluri:c bii- iMirex imiiiililaiii osieitd«Hs. £( liiiic cûsam «MirMii
jiis resuiiieiidae iucriiuui cunlinuu subjccit, dicens , (^ ad Paireni , ct dilectionis kctiii.iiH ctin! nd Patreni
VmiiL eniin j^rmceps hujus mitndi , et in iiic (G) liuict irel, docens esse opfiriere, quia iii;:jor :-e 1'aier es-
Hiliil (Joan. xiv, 50). Niiiil in co priiiccps liujus si't : a qno scilicct essel gioriuin rcsi^snpiuriis; npud
iiiuiidi babel : quia ut lioino babiiu icpirtus, cxiia queis et in qiio glorificandus , iioii tiovcllo boiioro ,
pcccntufii cariiis manebal iit Biinilitudiiie c:iriiis pcc- 6i'd pii-liiio; ncqut alieno , scd qiioai apud euni ha-
caii , de peecaio peccaium in carue condciiiiiafls biiil. Si iiaque noii (^c) iii ipsum glori^candusesi, id
(1) In gtoria ett Dei Pairii. (5) Jîatu nioriuum . m

{i) Nequi pro i,empe. (G) Non habei nilril; belicnismas )ux(a grteea io-
(51 Uliqia. aiiiiis, cijx cyji oOiêv.
{i) SeaindumtarneinJesiim ChristumDeum naium. (7) INon exsiai Pater \n codicc Vcron
{a)ln aniiquioribus mss., namque. cuiii c;rlc'ris ad
eniin li:ibeturiii psal.LI.,
uiiitalem. (Jl
(b\ !J «.•bt, per d<inat:ini coiifcssionein, seu per do- II. 11) i\'alura'V in te universn: cnim* atsvHips.i , per
:
iiiiiii niiminis , ciii omnis lingua conliteri lciieatui quam. cifectui vera vitif genut tn se lunverstc propagiBis
Mi-x. iii nis. Marliii. ulique. pro itnque. lenel. yuui! proxime diuluin cst, u eurpor«e huivs ku-
lii viilgalis, qiiia fâier majur. Aliest paltfr a mss,
(c) mililalis insumplioue formntn paleruie niajeslaiis alie-
ei ad dunaniem rectc relertur major tHiHs polest ad Cbrisluin ipsuin referri , q«! PBni
.
((/) Edili, in {«riiia <itui ; ei inox, r>i fonn" Dei : c;i*- D psliniiiios c«n»cner« voienk, c^riii propri.T pateriia.ii
rigantur cx niss. Geticral porro iii u-lcriiilaJ* «Inrio- gic.ri»«iiiegaverit , et ita a ii.nnae iUnis nnilaie se
saiii tnbuoiido iiatiiraiii ; rb»t>i'Rt auieni leiiiporc m , alicnaverii. Verius tamen li"jc dc menibiis (Jirisii,
assuiiiptii lioiiiiiii iiidiilgciido divinuiu gloriaiii. de tiiio scii. Iiuiiiiiiuni geucrc mterpreiari est qui :
(«) MsS. Martiu. . Curb. ct alii)uol alii, seciindunt liceia Ciiristo assuinpti , rn eo veiut vilc pii»l«iite8 m
curiicin : nialc. Ciill). , Cara. ei Gwi». secundiim , sini , a palernia lameii gi.irire c*iii.x)rl.io alieflana'i
Chrisiuin , iiiiiissa vocc spirilum. Malleinus owiiili ItiMi deinniislranlur , cttin osleriîniiUir «r.idicsi{)di a
Ciiriiiuin. Et in iis quideiii niss. iion iciuel occunit 1'alre , aiit ob infidelHnlem avA oh inutiiitniem fruc- ,
Chrisnts loeo Spiiidis. iituik negiiionm, ul rursnm deciaraiur loco Bseinoralo

(f) Edili n
detcrroris TinlT mss, bie afidflhant , iii ps.tl. 1.1, quein videsis.
iiatuiit. tJiiiil.'»in litc verlKirum liiitus est iiiier Leiiin
{1} Vcuistior e mss. Colb gloyioscr.. Magis jilacct
rrilom, ct Di-nni fnortiitim ; nHtuiii in «tloria srtctiii-
ciiiii aliis t-iirio.sum, id est, qiii curain gerat.
(liiin S|iiriiuin , scu [hdiii Vcrbiini e.st , el deHaiDiB
post qsiam (;) In ii'.s. Vai. bas., dcsecuniins. Dciiwle in vulga-
1 iirtum esM- 'in îoria scoiindiini cairiciii
tis, Uepuiuret ariiiros diceiis ila, Qu! mc, eic, perlur-
iiioriuuE csi ailvo ut glnria Clirisli Dei a naiivilste
:
sii , boininis nuteni a miirte. balc.
((/) Ms. OrUi. cuin €<ii'm., ud confirwatidtim (k) Edili i.ic, iii ipio, et ad nikein p=iineri s«bs<»-
(h) Tellerianns codRT , od tiiiliuitfm. IJnns C«lb. qttentis, (jloril.cniiir in Pf.trc. iitiiînmus in ipeumiil
cum aiicfo Sorbun, . ud humilitaim, Retifioiidttfii in PdirgiH aiici'jni.?te mss.
3«7 SANCTI IIILAIlll KPISCOPI "«8
c^t, iil si( iii iilorin l>ri p.iliis; conliiiiiclinii adiciilic A li;i'ii'iici ad iiaiura' coiilumeliam siiniuiil ,
qiiia ilic-
iialiiij: &i vi'i<), <|iiiiil :il> cu ((loridcaliir, îuiiiniias tiiiii cst, l'uleT mnjor me int .'
vct illiij , Dcdii nulem
Cht , Falrcin inajoreiii iii glorilicaiiili uuciuritatc coii lioia nemo <ii<, ii<'i/tir Angeli iii coeiis, neqtie Filiiiii,
l'iioscc. hi>i Piiier soltis (Marc xiii, 3*2). Ignoraiio ergn diei
6(). Qni Paler majo<\ nec FHiusiiiiiiof. — Quiil ilii- :ilqii<! Iiorac olijicitor imigeiillo Doo '
iil Dciis cx Dco
|K'iisati<iiiciii ad iin|iiot«lcm rapis? (juiil saciainen- iiatiis iioii sit iii c:i natiir.i- prrfectione q u» Deu s est,
tiiiii iiiisiru: salutis iiivadis »tl mortcin ? Cloriliraiu- ciiiii iie^riciidi iucesviiate dinniiiaiilo , jam vis aliqita
riis Filiniu l*aler majur cst glorilir.tius iii lîtrc oxterior eo potior sit ,
qu.-u laniqii.-im advcrsiim sc
l''iliiis iniuor non C8t Aiit quonioilo niinor esi ,
qui imbeeilluin iii ignorauli.i: cnin iiinnnilale dctiiicai
iii (tlorin U<;i palriscstY Aut iiuiii()iii<l PaltT m:ijor Qiiin eiiam ad liujiis iiii» liitelligeiiii:n impiciatcin
1 cst? Major iiai|uc l\it«r cst, diiin pater rst scd iiuTCticdiuiii furor jnro qiiod.iiii 30^^ iicrcssarix
Filiiis, duiii lilius est , 303 minor non est Na- conrcssioiiis conipcllit, 'tit ita crcdondiim sit; quii
liviias Kilii pairein conslitint iiiajorcm : inlnoreni ct a Uoniino iui ilicluin sit , cl videri irreligiitsissi-
-.'cro Filiuni cssc nativilaiis natura iioii {i.iiiiur. Ma- miim possit ,
proressioniH cjus de sc protcs(.iii»nciD
jor Talcr est , duin gloriaio aisuinplo hoiiiini roga- divcr£:c inlclligenii:c iiosir.c opinione corrumpi.
lur ui reddat : Filius minor iion est , dum glnriam B S9. Auetor omnium nil polest netcire. Qui qii<je nec
rcsumit apiid Patrem. Atque ita el sacrainenlum in $e nec per se sinl $rit, niultu magis qtite in se ct per
naiivitaiis , et di$pensai>« corporationis inipleiur se. Dies Doniini per ipsum el in ipso eonslittifa tst. —
Nam e) Pater, duni et pairr est ct (;lorilicat iiunc Ac prlmum aiilc qiiain dicti ratio et causa memo-
lil:uni lioininis, major est : ct Patcr cl Filius uiiuin retur , sensu comnuinis jiidicii (ft) seniicndum est
siiiit, dum ex Patrc nritus Filius, post assumptioneni an crcilibilc esse possil, ut :ili<|uid ex omnibus nesciat,
terreni corpnris glorilicalur iu Patrem. qui oinnibus ad id quod tiint atque erunt auctor est.
.')7. Inmscibiiiiatis et nalitilatis non alia italura.Fi' Si eiiiin oii>nia per Clirislum et in Chrlsto , et iia
liun natus nou eoeptus. — Non babet iiaque nativilns pcr ipsum, tit omnia in ipso sint ; id qnod neque tx-
iKiiune ignobililatem : qui» in forina bei est ,
quia tra eum neque nnn pcr eum cst, quoiiKido non
cx Dco oascitur. Kl cuin differre sigiiitlcatione ipsa ctiain in sciemia ejus stt, cum pleromqiic (c) scien-
cxislimctur Innascibilitas a nativitate; iiativitas ta- tia ejus ea, qu.-e neque in se neque pcr su sinl, per
nicn non est extraiiiiiasiibilitaiis naturaui, qaia non virtuicm nauirx (d) non nesciu; apprctiendat ? Al
sumpsilaliande quod snbsiilii. Nam tamctsi non con- voro quoJ caiisain nisi cx co non sumit ,
(e) et nio-
secuta sii, ut coiDnasr.iljilis effect;i sit; accepit lameii ttim ad id, [i) <|tii>d est eriiqtic, nisi itilra se noii ca-
ex iniiascibili Dco esse quod Dens est. Fides igliur C pii ; (piouiodo oxtra ejus naiurae sdentiam est , per
nostra. clsi iiiitiiini n:iliviiaiis non apprcbeiidens , qiinm et iu <|iia id qnod efflclendnm sit coiiiiueliir ?
unigenilum Deum senipcr {suppU , essc) prolitetur; Cogitniiones namqiic humanas non solum pnesenti
quia n:itura non fcrat , ut cuepisse euin aliquando niotu iiicitatas, Bed cti.tm inslinciu fuiurne voliiniads
coiifttealiir, ciijus iiaiivitas oinne iiiitii teinpns o\te- agiiaiidas , Doininns Christns non ignorat, Kvange-
dal. Scd quem sempcr cssc et anie tein|iora confite- li.sla tcstiintu : Sciebat enim Jesus ab iniiio, qtii essenl
tur, nalnm t.imeii (a) intcmporali infinilatc iinn atii- iion crcdeiiWt (3) cl qui etsel Iradilurus tum [Joan. vi,
bigit.eum tainen (1) ex ininitiabilis iulelligenliie n.t- (Jj). Natiira' orgo cjiis virtus, qua; engnitioncni re-
tiviiatc r.onfessa riim iiuu exstuiiiiuin capit , et quiosceniium adbuc

58. Ohjicitur iOHu\i euin iynoralio diei. — Sed hoc anlinurum tubituras inquietudines non ignorai, id
(l^ ExiniiiabHis. cst exleriorqve.
(i) Prius quidem legebatur in codice Vcroii., quod (5) hltquis etsel.
est erttque; sed secunda manu eiiieudatuni (nit, ijuuil
Bad., in leinporali. Editiones alijc , tii lni«»ipo-

(u) pui I, cogiiationes alienas. ftnrsum moTere polest ciir
rnii. Er. pnsl Uad.. ex iNninaWi*. Pur. post
Mo\ ,. plcruiiique an noo omni.i appreUeiidil? .\pprclieii<lil
Lips. , ex iniiiabitis. Soquiniiir niss. Noii anibif il
" <|iiideiu omnia s.eil suam de nonnnllis dumtavat
,
scit muIkdi soicnlain inaiiitostani fecit. Hic enim viie-.iliulum ple-

lidos, natuiii iii(<;mporaii nalivilaie , qiioiii
ab icurno, imtivilalein videlicei expuUruu alernilule iu- rtimque, nuu mîjnrem pariem, sed indclinile aliqiiani
meniim, iit dicitur lib. iv, n 6. tuiii oliani u inii.i sii;iiillc:il : qiia iiiielligeniia aliis otiam Patribos, scd
tiabilis inletiiqeniiee nutivilule cuiililetiii , uli.oic "li- maxinic (..ronorio Pap;i' faniiliaie est.
nou aiiprtlieiideiis. priixniic diccba- In uno ms. Va-

(<() Aniid Rad. ct Rr., noii HMrtcHi.
iil
liiim maliitmiik
31 «i <juiU t/o
clarius antoin x«i, tic. ol altcro Sorbon., iiori »i!sriii< et apptthtndai
lib. ii. <;i:i<i
liir .
Filio iiiens reiroaeia tiruiabiiur, iiihil iiiiud scriituu-

Uuo Colb. luin Gerni., el hij mo/nni. Tum
icnsui, ./«MiK iiaiuiii ent el semfjer esse, «fiii/i«i oc
(i) iiis-..
lis
apud Bad., ud quod etl exlenor erilque, iii ono co-
ul
•iiii'<'t.
Vat. bas.nis.,»<'iaM«i(0)ii'"i"ii»/KaiuiiiU<rroi)<),
dioo Valic., Tell. ri Vi .d., ud iJ quod eit ntrriorquc:
(fc)
ptossom.i siilioUt , sicul < I iii S<irboii. , ui( i<( quod esi txierivitque mcndnse.
7iii</ est
«<'init')i</iim
quo loniiur, iiiltrroiju »ciiii<;ni(i<'ii «»« Iloc ipsiini ar(;uiiioiituiii mc paiiiiî porhtrintsil et c\-
Marlin iii iiti
ea «linin, oiiiisso «>;«• qund plical Cyrilluilili riiosauri pmîia Propnum <•«
(f) l-Aciisi , i.-icn(i<i ,
cxbilicul iiiss ('.luistii, iit aii.vi KCiicralis iDdii, quiileiiui V iilxiiii <'»! ii«)»<: toiuutqum ab Ipso ,
prolic < ,
quod ..unl i.i</ue eninl uuclor coiidiiii »unl pnneipid ti /iiiet. Vnum vtro eorum, vn.e
proiimc oiiinibus u\l iiovil.

b.n lcre dlcitiir i|i..c ii.'./ii<; iu ê niqiie v"
329 DETaiMrAIL LlliEli IX
330
((110(1 ner sc inlrani:e s-e csl , no^ti>sc oxislitnaljiliir? A ir^rjricnti.m) ? Iliim.in.T iînil (
.iil~ci('iili;i' iiMii p(.l(>fl
Et ;iliciii polens , iinpotciis sui csl; dc qiio iliclinii fcrrc Irr; iditio , til Ik.o silii dc f) •(> .nr!>ilriiiMi \, :i,u
inciiiiiicriiniis, Oimiia per ipium, el iii ipto cieaiii sitiil, iiiat, ci ei vilin hiiaiatiTdeiiinijlioni-,
ridsiribal; iii
elipte eslanlc omnes{Colost. i, lU); vel illml, Qiiia in .-iiil ali(|iiid Filio I'aler denegel, ;iulaliqnid Dciii iia-
ipso comptacuit onintm (( )

pleniludinem inliabiuirc, ct tus igiioret.
jier ipsmu recouciliuri oninia {n) in cum {Ibid., 19)? Cl. Ut Deus , invidia rncat ; ut Paler. uil nou il/it
Ciini igilur oninis In eo sii plenituilo, cl oninia per quod hubel, pra-serlim cum ttl stinpUx. il Dco, iui Dci
l|isiiiii ct in ipbO recnncilicnliir , ct dle^ illa rcconci- filio, proprium e.M fntura pTcnscire. — Nescil :iiili.iii
lialionis iiostrx ex£|iecialio sii : liaiic ilic liaiii \j,iw l>eiis ;diud alii|iiando quam tldcclio rs-c, i;ii]!ic
ral , fiijus ct in 6c iciii|iiis cî , ci for s.i(.r:iiiicii- aliud qii.-im paUT esse. Klqiii diligil , iioii iinidcl •
liim [b) cjiis csl? I'^lciiiiii ailvenliis s-ni dies isl;i csl, ile clqui pater csi , noii eliani iion palcr tcliis e>l. .ôii
qiia Aposlolns uil , C.um aiitein 305 ^l'>'i'>(i'^ appn- cniii. iidinittit lioc nonicn porlidiiciii , ut cx :'liqu«
rnerit vila veslra, luiic el vos cum to apparebiiis paicr sii, elcx aliqno paicr 306 nnn sil. Palcr
(i) iu gloria {Coloss. iii, i). Ncnio ita(|iic i|in.d per sc ciiini nniv(rsil;ilis (/'j ejiis (|ii« iii sc cst palcr est
ct iiitra .sc esl, ncscil : Clirislds ;iilciil , ci îdvunius oniiiciii sc iii eo lulicns , ciii noii sit cx i>orii.iii(;
6ui diem igiiorat? Dies suus est, sceuiiduin euiiideiii B quod pnlcresi : non quod ,-il)i cnruin qna^sua siinT
Aposloluin ,
quia dien Domiiii sicul fur nocle iidve- pater ipsc sit , sed qiiod in liis i|iiilius ipê est , ei qni
niet (1 Tltess. v, i) : ct i!(iioraiioiic ejus dclinei i iii- cx se csi ,
paicr loliis sit. Ei tuin seciindnin iHinia-
lclligeiidus est? Iiiiinan;c naiurx quod agerc dcli- iioruni corporiim naluras, qu.e cx di^paribus tonve-
niunl ,
quanluin iii se cst ,
praisciuul , ci seqiiilur iiiunt ct cx conipoaitis coiisi^tuni, iioii possii iiisi
gcrcndoium cogniiio volunintein ageiidi : Deus veio oniiiiiiin suoruin quis (</) paier paier csse , dum quod
iiatus quod in se ct per se cst nescit? Pcr cuni cnim iii uiioquoqiie csi gciicinm ac parliuni , id in liliis
lcnipoia , ct in co dies cst ; quia cl per ipsum fulu- naliviiaj perfecta conscrvet : omtiiiim eigo snoruiii
ronira coiistituiio est , ci in ipso advcnlus sui dis- qiiii paier pater esi , duin ex omiiibiis naliviias cl
pcnsiilio csi : ct erit in ea liebeludiiie, ul quod sibi in omiiibii:> iiiaiicl. El fum in boo non siiit corpor.i-
constat, sensu naiurx torpcniis ignorct , fcraruin lia, sed absoliit.i ; ne(|iie pariicul.na . scd io!a ct
)ieiluarnnii|iie niodu ,
qu.c cxlia raiinnein coiisilii universa; non vivifieala. seil viva; lolus viveiis, ct
providentis uniniaUc , ipsuin qiiod aguiil nesciuni uiium {:>) (/i) tolus Deiis csl, dum non ex portioiic
cum qiiod.iin motu stupid:c voliintatis agitaia- , for- coinposilusesi, sed cx simplicilaic perleclus cst :
tiiito ad aliquid et incerto feruniur ingrcssu? iiccesse cst , ut sctuiiduui quod est patcr, ipse sit
61). Polri injuriotum est Filio iijnoranliant afjinijc- C oiiiniuni suiirum ci quein ex se genuit pater lolus
reqiiati ei invideril. — Qiioniodo cliam Domiiius diiiii cum p.itrcm cx snis onniibus naiivit;), ||lii i cr-
glori;» , advetitus siti ignorabili die , iiatiir.c essc in- fccia coiisuiniiial. Si igilur prtîprius Filiii Patcr cst
composit;t! imperfcet;cqiie cred' uir, qii;c et nccessi- iii ea necesse cst Filiuin mancre propiieiaie (|i;a I^-
lalein liabeal advcnicndi, ct sciciiiiain advcntus ter est. Manerc anlein quduiodo existiinnbilur , si
sui non adcpia sit? Pcr qiKKi putiur sii igiiuralio cxiia pMoscieiiiia.' naiuram si! , et aiiquid naiivii.iii
(c) Dco, quse ei auferat coguilinnis liabcio virluteiii. cjus (i) cx auctoie defuerii?deerit eniiii prope lo-
Jam vcroquanla iiniiictatis (d) gcmiiiaiuroc&asio; si tiiin, si quod propriuiu Deoest, iioii liabcat, Pro-
pr;clcr iiilirmitalem Clirisii ctiaiii Deo palri \ilium priiim aulem Deo quidaliiid , quani cogniiio liiiuro-
dcputabiiiir; ulunigcnituin l-cuni , et dileclioiiis sux ruiiicsi; ut ics nondiim nianentcs, iiiaiisura-ijin-.
liliiim,diei liujiis cogiiiiioiie fraud.iverit , maligniia- posierius, iuvisibilium ac noiidiim exstantiuin gciic-
lisqiie (c) alTectii scieiiliam fuiurac coiisuinmaiionis runi capax nalnra contincat?
iiividerit:ct cum noii ignorabilcm ei essc passioiiis G2. Sillalcteum in quo omnes scienlia; lltcsauii,
ct dicin cl liorain voliierit ; dicin virtiitis ejus, et cla- qunmvis tamen laicnies. — Noii paliiur auiem iii iio-
rificandi in sanctis suis liorain negaverit, el adcme- bis dnctor genliuin Patilus hanc inipli erroris piofcs
rit bcaiitudinis cogiiitioncra ,
ciii niortis iiidulscrit J) sionem, ui ignorassealiqiiid uiiiucniins Deus cxisti-
(1) Plenitudinem diviuilatit. (3) Tolum.

(2) In dloriam.
(«) ita mss. quomndo et iib. vni , n. 5 , conscn- (d) Bad. el Er., gencratur oecnsio per in/iriiiilateni
licnle grxco
«Otov. At edlli, in ipso.
eij C/irisii. Iii aliis quoque ediiis desidcraiur scquens
(b) Scilicel dispciisalionis e( assiimplx carnis, in parliciila ti.
qua vciilnrus csl jndkare vjvos et inortiios. Quocirca (c) Iii dnobiis inss. effecln.
dics illa Clirisii cst ni hoiniiiis; si qiiidem Pater ([) id esi , Pater Filium generando dat ei univci sa
onme judicium dcdit Filio ,
qnia filiiis lioniinis esi qux- iii se suiit.
ut scriiitum cst Joan. v, 22 , 27. Diei qnoque tem- (g) In viilgatis bic el infra non repeliliir paicr :
pus esi in ipso ut Vcrbo leinpuriini coiidiiore. nioxque liabelur «n filio , non in liliis.
(c) In diiiibus mss. deesi Deo : qua vocc iiiienigiuir (Ii) li:i opiiiiiiiscudox Colb. cuin Mariin. clGcrni.
Paier,ciiiouiniuinc(ignoscciidonim virtiis iieganda,i.l Alii vern , lutiun.
igiioraiio attribueiida sii potius, quam ca iiividix labcs, (i) Iti uiiocmss. Vat. ct Carn., ex aiuioriuiie :
qua dilcclo filio cugniiioticin aiiquam sublraliere cre- leeiio non sperneiida id ciiim Ililarioesi, micloritas ;
(iaUir. quod nobis principium.

Patrul. X. It
551 JJANCTI IIILAmi EPI8(:ori 531
iiioiur ; ait eniin : /ntfiiuK i.i JileciUi.c , ti> oinui-i A «î ^l)- H^litMiiiiscigo nrscienlom Oeuin, (|uod t.imeii
diritias ailtinpliliuiiis iiilelU-.tut , in ngnitiDnim i-acra- niin iicsci:it. Nain ciiiii percatD nugn» valde sciat es-
tnenti (u) t)ei Cliiini in quu hunl omnes iheiiiwi sa- sc, ei riirsum desc lit iit vitleat (fi) an consumma-
pieniio! et scientim (i) abtconn. IWus Clirislns sacra- la sint, ct si niuiiiiini (oiisumniaiA suni, ut sciat :
iiifiiliiiii esl , et <iiiiiK'!> biipii iiii.i; el suiriili.e iii eo iiitclligiiniis cuin (5) noii ncscire , <\wn nesciat;
tliesauii laii-nt. I>oi'iiuiii vuro , el iiiiiverîi-ati iioii (i) sed iiiiii sriri!, niiia tcnipiis ad agendum sll.
polfst eoiivciiire : qui:i iiei|uit pars (i'iiiiia inteltigi- (j) Scire eigi» l)euin, non ost ignorsniire deniutalio,
tiir, cloiiiiiia partiîii noii |i itiuiilur inlelligi. I''ilius scd teinporis plonitiulo. Exs|>eciaiiir cnini a\llinc ut
eiiiin si dicm iiescit, jaiii iion oiiiiies iii eo scienlix «ciat : elcum lion possimu.s id dc co inlolligcre qiiod
lliesaiiri suiil : (i) (h) dieni nun i^nor.il, oniiies iii sc nesci.il; ciiin t:imcuadliiicexspcciei ui sciai, necssc
scieniia! ities:iiirub cnntinen». Sril ineniinisse iioj csi, ut iil i|mi<l scicas nescil, elnescieiis scit, (fc) niliil
C(Mi\enit,307'"^<û'^"' "> ('^>>sios ^ciciiti.c tiiesaiiros :tl!ud i|M:iin vel 'oqoendi dispeiisatio sit, rel gerciidi.
tssc , iieÛL'. ulcirto, i|ui;i orciilii siii; . noii iiiesse

'
Gi. Dcus liuiiur idmodo «rirc, qnod modo \>ro\ert.
cuiii piT id , ()uod Dcus ftsi, i.i ei iiisiMi; per id ve- — Non ergo aitilngi Ifcet , Dei scienti.mi ex leinporc
10 (|iiod sacnimnntuiii ist, occiilianliir Non occul- piiiins esse qu.^^.in ex deiiiui.itionc , ciiin nd iil qund
luin uuiein , iio(|ue ijîioiaiuni iu liis tst saciainoiiiuin n Heus scil ,
prolitendx 308 potins scientia; lempns
Dci C.liristi, iii qiio ab.^coiisi oiuiii-s scieiiiisciliesauri sit, (|ii:im adepl.i; : ut etiain ex huc docemur, quod
sunt. Ki quia sacranicntuiii (i) ipse est; vidcanius :id Abraham dictiiin ost : Afi; tcîria* mmnmi (u«m in
:in in liis ,
qiia: iicscil , igiiurans sil. Si eniiii in cx- pueiuin , et ne facias ilti quidquam : r.unc emn eevio-
ii'1'is pror<;>sl(> ignnruiidi iioii («') liabct nescieiidi invi quia liiiiei (i) (l) Deiim ttium , el rimi pepcrcfMt /S-
|i;lliL;ciili.ini; iie nuiic quidcui qiind nescit igiiorat. lio tuo dilecio propier vie [Uen. xxu , It). T)en« Ua-
N.iiii (c) cuin igiioraiio ojus, scciHiduin qu»il onines quc inodo scil : inodo autem sdre, antcrioris igno-
t'i('sauri in co scienli.v l.itciit, dispuiisatio polius rantix prufcgsio cst. Qiiod cum in [V>um non cadat,
ij:uin igiioratio sit ; li.ilies causain ignoiandi siiie neque (m) ui ignoraverit aniea ridolemsibi essc \bn-
iiilclligeiitia nesciendi. h:iin , dc i|uo dictum est , Credi<lil Abraitani Deo . et
03. Deai qui ni!5c>rc- aul jain scire quid tticitluT. — depnciiutii est et :id justitiain (Goi». .\v, 6; et Rrnn.
lii oinnibus eniin , qua; ignorare se Deus loqoitur, IV, 5) : biie qued niiRC cognovil , tempas «st qao
i|,'iioraiiti:iin qiiidcm prolitetur, sed (/) igiiuralione AUr.ibaui tesiinioninm accepit, non eiiain{qn«>)scire
I iiucii non di'Uiiotiir : duin ad iJ quod nescil, non Deiiscxepit. Abralmm enim, k«loeauf:lo lilii , diiec-
nesciendi iiilinnitns tti, sed ani tenipus est doii lo- tioiieiiiiioam ad Dcuiii 'iiabe^M d«icufiral • Dens
((ueiidi, uiil dispenSiitio est iion agcndi. Loiioitiir ,id C luiii co^novii, runi loquilur. Et qoia anle neiKire
Abrabani Dcns dicens : Ciunior Sodimd el Goinorsha: niin inielligondus est ; uecosse i^Si irtcirroliiiM' intcl-
iiiiptetui e»i , el peccata eoium iiMgua valUe. Deiceii - li^:iiiircognossc ,

quia loquitur. Kl de pliiriniis qni-
dnm ergo el videbo , si HiY-iiniiMin cianwrein eorum (g) dcni qnx du scientii Oei Testaiiicnio Veteri cnnfi-
,
loiitumihatitur ; quod li non , ui iciam (Geu. xviii , :20 iioiiiur, h%c lantum CNcmpli causa demonsirai* a
(1) Abscoiidiii.Porro (/iciisaMri, litlcra niiiterjccla, omui'ni... tliensaurum ; deindc, tint pro tnsiiil.
coiisianicr in Veron. codice scrihiinr. Sed tuiic scire cum leiupm.

(">) ,
(2) Aiue ycrba (i/«m Kun •i/fioro.', I)«c liabeuodcs ; Ai Doininiim Dctnn tuum.
Quud ti in ei oiiiius sciculiiv tlunsanri tuiit. P.mlopost
(«^Litis.elP.ir. Dnpaliiti^t C/iris/i; ronsentionllliiis conittmmati siiit. Martin., onconsiimmanifi sinl , etti
iiosiri» s:icri ie<iiii:. eikCiiipl.<riliiis : srd roiiiti^nlibiis iion consummandi sint.
Bad., Er el mss. iiccnoii siibjccta verboriiiii iUuruin (i) Sic mss. iiiii) cxccpto Viiid. in qub exstat, iion
c\pii'-i'ioiie. en icire ,
quiii lusciiil. E\cU'>i , non ea lunc icire,
(b\ Kpmininiiis liiiic ,
Qiind si in eo oniiies scieiiiia: quia prius ne.^cia!. [^ritqnin iietcial , sensus cxtgcre
lli.niiiiii fuiil, p(iM"riiin niss. aucoritilc. videtiir (/'(in .'iioii-sciiii. Kt qiii<loin cnin vi-terrs libri
(c) In diii.liiis iii^s. in se ««( .-
(|u>d iion placit. niifi' diiabns liiteris m- cxliilic.int , nee vcrha iillo
Siipiiiiiis fiiiiii CliristiistnmimfiifHm lioii riiiclpi.c- niodo a -.cô scpaicni ex nesciat (acile conlociani
,
ilii :iliii', l.oc csl, Itiii'. nliscoiidilus, cujos fonin |.ef sil ricsiiiif. Diinilo ius. M:irliii. sci' lumsctr?, ctim <'s(
siisi ('plii'iii'iii hiiiiiiiiialis corporcio iiiit cxiiiaiiila. (eiiipiis (i(/ <i(;.'ii(/Hm.
riialca liiss. M.irlin. qiia: c.r sc .iunt. pro qtKe ne- ^, (;| Loco vorln siirc piaelulil Er;isinus twwirr.qimd
di'iiiilo :irr:pueriiiil postreina oili- I ipsiiis 01 qni in
(d) Id ekt, iionea csl, ut iiiirllig:iinr ijiioraie. Sic lioiii> l':ir. c.iriigoHilM oporani iiavarunt oniiiibiis :
Iiifra, Hnbes cmi^nm iijnornndi tiue intelliqtHti'! iie- propo iiivs. relnciaiiiihus. lloc sibi viilt cinn Dcns :
M-ieiidi , lioc isi, li.iLes rur se igat ul iKiiorans, iicc .^circ iliciiiir. iion lii iii oo liomMtudu (uiale apod U.id.,
l:iiiicn iiiiellig.ilnr ncsciru Ei cl in iiiss. M.irtiii., (tiiiiiiiiiliul ah i)(iiiiranlia ad

.
(() 1'arlK'nl.iin cum otniilunl Juo niH. Culb., nnus sciiiiliani, s> il iii(iit-(iiNr tenipoiii pleniindo.
.Siirliiiii ei Gcriii. (I.] l) iilcrKquc niss. ci apud P.ir. repclilur hic
Gcriiian. codi-x. ijiKiriKii» Mmwi
((') nou difiir. p.iilionla iil.
Dntiilc Lips. cl Par. i/hiii iii cxpunclo . ad absque (/) In viilgitis, /'omiiiiim i>^Hni liiMin. aliosi />«.
nll.i aiicioril.ile. liiiriiin a iiiss. Abcst priflcreaiMum .i griecu el lalinu
((;) Uiiiis nis. V.iiic. ciiin Rouiix. ot Ikciil. bic Sriipiiira; ic\lu.
ad(iit, n:l ine venieiiuni, Tum in sulis Martiii. «t Vat. (iii) l\isl iicquc rolicctnr cadai; tdeu<|uef>arii.'ulain
bas., cunsuinmabuntiu . !•< sul).si'queiiUiiii a Lipsiu per|M;Mui ec|>tiiiii«iii rt-
(Ii) l'(iiiores iiiss., aii consnmtmUi tinl, et ii nonduin siiiiiiuius ck li.id. , Lr cl ii.ss
353 \>E TRlMUib LIUEH IX. S3i
nobis >iiiil : iil id , ntioi) iioscii Dous , iton ignoratlo> j^ fui le igiioriitloneiD ei <lepuiaijiiu(, al) to i]ui »dal co-
nis ciiisa inlvlligeretur e>sc , sKii teiiiporii. gitalioneseonim dicisibl meXuanl, QuidiogiUiiii, mu-
65. Dicilur nficire cognilione iua indign»s , optra- la in cordibus vesirit (Maiih. ix, 4)? Nam cuni cogi-
riot iniifuilalii, viryiiies iluttns. — Iii Evaiigeliis vero latiuiiiim geslurunique iioo ignarus cogiiilnr inteidum
Diiiiiiiiuin mulia scieiiicm nescirc iuveiiinius. Ope- de cngiutis gcstisi|:ie quuti ignaru.îuterrogai, velut
niins iiiiQiiii.-iiis, iii vinuiiljiis miiliis el iii noniine de taciu flmbrie niuliereiu, vel de dictorum disseii-
(.jiisgloriaiiies , non oovii Jicens : El tunc jurabo ,

»ione Aposioliis, vel de sepulcro L:izari fleuies : nou
ijuin non iwvi voi. Diicedite n me, oiiiiiei qui operanii- nescieiis iutillij^cndiu est uescire, sed l<iqueiis. N>-i|uu
ni iniquiialem {Uail. vii, ij). Cliuiii cum jurejur.iiiJu cmm iiatiira lert, ul qui abbt;iis Lazuruiii inoriuuiii
cos iiiiii novit, quos |:iiiien iniijuilaiis oi)erario& e&se $c|>uliuinque kci il, stpulcn incuiit iiesciat ; ei qui
u>>ii iiescii. Ncscii ergo. non iJcircoquii) ite^cijl, 6ed (f) cogiiailones videt, luiilicris Gdein non cogiioverlt,
qui:i cogiiilioiie cjus (a) i>er iiuquilnicni opcralioois et qui iiftcissitaLeiii iiiui liaboi de ali<|uu iiiternigandi
iiidigni siiii : ridtim dicti ctiain jurisjiiraiidi religioiic {Joaii. XVI, 50), difiiCJiiiiuuem Apostolorum ignnrii-
coiiririnans, et habcns io naiurx viriui« oe nei>ciat, verii. (3) {f) Sed el, qui luivii oaiiii.>, ea ip-a qua'
etrctinons in s.icramentn voluii!aiis ul u&sci4l- Ne- iioii ne&cii, (Ji peiisalio et>i allqiiaiido ncsrire se lu-
scii quoqiie uni^«iiiiu«l)eiisvirgine3&iiilias : et com- g qui : diiui aul apud AUrabam (j) seieiitia dis^timub-
par:indi sllii olei iucuiioias, ginriosi adyenius sui tiirin teuipu>, aut aptul t>iullat virgineêt iniquiiatis
tliaLimuiii iiigrcssus , igimr:!). N:iiuque et adeuni et opcriirius cngiiiiiu negalur indigiiis, aut in sacra-
roeaiil , (I) ct usqiie (/i)adeo iioii igiiuraiiliir, nt liij raeiitu lilii iioiiiiiiis, iiilerrugaiinigiinranlisev liumine
respondeatur : ytnicn (Ucovpbis, quia iiesciovos{UaiiJi. c&t;iii liisseomniliiis (A) veritati corpore.r nativiiaiis
XXV, 13). Nam et uccuisus309 et deprecailo nnn accomiiiodaiis, quibus nuturx iiostrii: iiiliriiiiia> deii-
ignurabilos csse e.is patilur : sed nesciendi responsio uciur ; iioii (it,i)ut {i) iiilirmib essetex 310 >^(ura
iinn naturxputlus qiiain vnluntatlg Cst; duin abeo, qui D«us esi, sed ut liilirmltjtet tibi hoiiiiiiiiiii Deu>
qui oibil (r) non n«bcit , indlgnx sunl quc sciantur. boiiio iialus assuuipserit, ussiimpseril autein ita, non ut
Ucnique iic per iTiririniiaiem igiiur.ire existiinareiur, in luiurain iiifirmum iiaturaindeniuiabilissiiredacia,
coiiliiiuo Aposinlis iia loculus esi : Vigii<iie iiaque, sed ui (i) in iiaiura iiideniutulnli suscepiioiiis esset
qiiia neiciiis ditin neqne horam {Ibid. , 13) : iit cuin âcranieiituin : dum el qui erai l>uii6, lioiiio esl ; iiee
vigll.irc eiis ob Ignoraiionein diei atque liora: inoiiet, Doiis dcsllili inaiicre, qiii tioino esi. Ageiis iiaque mt
l'.er id ncseiri ab eo viigiiies uuscerenlur, quud cuii- aiqii.: (j) conliriuans iioniinem iiatiiiii , nunens Ueus
sniiiix' et iiegligeiitLS, iiidigiix aditu liiui.uiii sui Verbuiii, sa'pissiine in ea osi professioiio, qua liomo
(i) uli'n liidigcndo inan.ssêiit. C ekt, ciini {k) tiiueaei protesiati» Dei ea sit su-pe qu.u
(ili. Cliris'Ui nil nescieni disptns*lioiiii ergo hquitur boiiiiiiuiii :cuin eaiiescit,qiia' aiiiiioii siiit iii lenipore
qiiniiiiescieiii. Dieiscieiuia occulla : ideo quoiiignorala. cniirnaiido, aut iioii :igii";>ciiiilur (/) ad incrituiii.
— Noii csi igitur Uoiiiiiiiis Jesjs Cbrislus, qui ^ciu- 67. Quum sapienler abiconta sil. — Inlflligeiidiiiii
tiiis cordii ci rciie>> Urui c:>t, III C.1 naluio; inliriiii' ii:^que e^t, cur prolessus s^t diein te nesiire. bi om-
talc, (ut) iie ucsci.li , euni iici Ipsiiiii ex iiatura' scieii- niiio imsiirc (o) (ni) eredilur, Apostolus ila cunir:i-
lia iiitclligatur csse, (i/) quod iiescit. Quud si qiii dicit : Ih quo siuii oninet thesauii iapieiUicc «t scieutid!
fl) Et tiiqw e« {i\ Infirinus.

h\ Uleum. (5) Crrdodtr, Aposlotus itaque.
(i) Sed el qui.
(ii) Unus in<. V.itic, per iniquilalii operalionem. dicil, quatemi) liominlbns, in qiios ignorantia cadil, si-
Uox poiiores jurandi , tuinJHiisjuraiidi. wilis fuelits esl : et p.iulo anie, iVom quodignoret Ver-
ib) Sic iii^s. Al Kdili . ui;/U(' lio. bxun qualtniis Verbum esl ei Sa]iiintia Palrii ; dicit le
(c) lii viils.itis dfsiilftnitiii jiailicula non, (\u.v ex nescire : std huintinam iii se nalurain osUitdcns, ciii
slul lii ni:inibiis in<:s. (|ii:i-qiio iiic uon nog^mdi, scd prceci]nie conienit ignorarc.
gia^î oruin more Hilari» r»mlliari .tinplins ariiriiiandi (i) It I iiiss. .U exciisi, i« naiiiiw demulubilis mscep-
vim liKbol. i|U»si ni7ti{ prorsns netcit. jj tiom'. coiriipli llilirii spiitontia, i|U.i vult sacr.iiiieii-
(d) Editi, qiiod nesciat. Mss. aiitein, quodneacit, v. tniii siisi epke cai nis f:i(tiim esse salva et indeiiiiiiabiii
g. viii;iiii'S'-.tiilti', opiTiinosiniquiialis, etc, h'>c iiou peiiiiiiiieiite Verlil iiiiiira.

prolfeisi iiur ex igiiorantla, sed ei scioniia qiw lins (;) Iii vulg:ills, conforinani. Melius in mss. confir-
iiovii iiiiqiios, illas stuti.ns. man/:.
(<) VoCus coilcx Colb. cogmtioiiei. eiiam Dei ad nostriim
(k) Id cst, quamqii.1111 ipsiiis
{{) lii !iliiri|)iis iiiss. ted et qui. Mnx iii uno Colb. capiiini sose :iccciiiiiiodaulis ca s.tpe locuiio sii qua;
(iliiiuaiido iieîire scd loqtti. M:igis plaeet, n«sii'e sc boiniiiiim.
luqui, lioc esl, ei, qul ouinia, dispensalio c^t iioît (/) liocesi.qiiii careiit moiito ; sicuti, v. g.opera-
aliqiiaiido slc loqui, quasi nesciat ea ip*a qux noii rii liiiqiiititis cl viigiiies lalu.i^ nli iiinpiain nicritl ne-
Dcsiit. scliiiitiir.
(q) Moriijiio ii ss. npnd Abiaham est. (iii) Apud Pir. decst credilur. Oeiiide iii |i|iitibu3
veritute. Recliut iiiss. iwiiolt. IIuiic lllla-
(li) fiidiu niss. Apostulus itaiiiie, noii ila. (jiiaiu liic interpre'
rii locuiii sic iiitelligere csl : iiiierio^^âtii ejus, qui tatiniiein adbibet ililarius, sic laiidai Aiigiisiiiiuj
igiitirari' viileiur, ex ji niiue csl : qni veiilati eoiiin- episl. ail Oi'''an clxxx n. 7, : flcniiis Hilurius cum
Tfiv. ii;(l>ira; se accnininorial in Itis i.ninibu-., qili- .obscinmn quailionem tibscuro lioc gciiefij iropicic (iuiv
liiis. oir. Ui insitii! v.iriih riiof!:s iiii'iilcai f.yiilliis ttioiiis nptriiil, ul iiUtUigertiniic in fu ê uiviirum di-
lib. Ihosauri Sir ptjin' liabel |i:ig iHi '
lynonircsc xiue nescidilcin; in quo otios faeil ^cruitando tieicicnit.':,
-5V
5V. SANCH lllLAU» EI'ISCl>l'l 55C
nhicoini {(.olvs. n, jt. K»l crpo ahjfonsa scirini i : A oi solida liquiilis (•!) iioii cPtlanl ; t|iii:i ciiiii iioii pa-
iiiiiu :ili<roii(lLMula fsl, inloriliiin ol iicsri<-iili;i tcant v,ilid:> iiitiriiiiliiis, v:ilidis tîiiicn iiirirni:) pci.c-
iiti.T
conlilcnda Cbl, iil csse |M>sil alin-on a. Nain si ciit iraiilnr. Oli id crgo cugitatioiics nci palris igiiorarc
iii pi-olfsiaiionc, iion ctiain iu sccrclo iiniicl»'.!. Nc- Filius ab inipiis diciiiir, quia inririnus ipsc ciiiii sii,
tal eriiO sc scire : iil scienli.i possii csse ;il)sroii(liia. iion adcai iiieuiido (loiiurciii, ncc valcnicni invnliilus
IJiiod >i iilcirc<i nocil, ulscieiilia iiiainMt alisconsa ; lr:in,<iciirrai.
iion |cr iialiirain nc«cil omiiia scicns, (|iio<l idcirco U9. ClirUium l'iure iiifeiiortm diei non sintiiU Scri-
laniiiin, nt alisioiisiiin sil, ncscii. Cur aulcni diei pturiT. Vaier et /'i/ins speculuiu muluum. — Qiix si
scieniia al>sciti:sa sil, non in obscuro csi. NaiiKiiio i|uis noii iniido orc lemcrniio Ioi|ui audeliil de unigc-
inoiiciis iios irrcinissa lide inlenios scinpcr niancrc, i.ilo Heo, veriiin ciiain corde iiiipio cojiiiarc; ApO'
bcciiriialcin «ojîiilionis (n) dcliiiil.T adttniil : iil peii- siolunfiliadeb|iiiitu saiictn nd Corinihiosscriliciiiciii
dul.c cxspcci:<lionis inccrto iiiens sollitiia, fcsiinans crcdidisse cogiioscal: iVoh/t milem rivetavil Deiis per
cl ;>dvciiiusdicin seinpcrexspcctans, senipercispc*"- Spirilum $iium. Spirilin eirm umnia nruuiliir, et
laiido spcrarcl ; curanupic pcrvigilcm inccrtuiii ip- ntia Dei. Quts eiiiin scit honiinum qute sunl homiiiis,
suni, iioii aiiiliiKi-iidi tani< ii lciiiporis, dciinercl. Ita </mr iit ipso (/), niii <pirirH.t 9111 iii ipso eil ? Ita cl
cniin Ooininus ail ' Ideo el vns estutepiirati, i/uia iiesci- B <;ii<c iii Droiuiirnenio nwril, nisi Spiritus Dei (I Cor. 11,
iis(ftia lioni liliuikoniiiiiivciitiiius esi {ilailli. wiv, ii). 10, II). Scd lixc iiiaiiia corporaliuin reruiii cscni-
El rursuiii : licatm ille icrrus //iim vcnieiis Doniiiius pla s|iernciilcs, Duiiiii dc Deo, ci Spiri(<iiii dc Spi-
ejus (b) tiweiiei-il sic (acieiilfin ( //'id,, iU). Ignoratio ritu, viriuiibus suis poiiil.s quam (0) tirrcnis oiidi-
iionaderr<ircinruiiiicccssari:>,scdadperscternii!inin. tioiiihiis ursiiiiieiuiis. /Esiiiiicinus aulcin, non scnsu
Ncciicgaium id ad dctiiincnluiii cst, qiiod igiioratum no&tro, sed profcssione divina : ct crcdanius ci qui
Q«i (Joaa. Ncc

311 Iriboil iiicreniciiium, nc sciciiliiC sccuritas ait, iiie vidit, vidil ct 1'atrein Siiv, 9).
iKgiigenliani fldci disîniulauc (<) ei(iliril, scd pr.r- ignorcmus ciiin qui dixii, Vet operibus (5) iH«i« crc-
paraiiuncni irreniissani cx^pcclaiio indcfinila re- dtle, quia Paier in ine, el ego in Pairc (Joau. x, 5t>).
tiacrei : (d) qu.cinodo lnris nielucnduni srm)>cr tavc- Ncc igiiorcniiis cuiu, qui loculus esi, 312 ^9" ''
let (I) adveiituiii, illu cligcnle somiii lciiipus ad fiir- l'(Vcr iriiKiH sMiHi.s (IbiJ. 30). Si cnint scnsumniisirnm
luiii : p:ilrei'aniilia$ vcioiiouius, dainuisenipci liuiorc, roruiii iiuiiiitia sccutiduni liunianain iiitclligcniiaiii
vigilanlc. coninicinorata conlirnianl: noii liabet ab co naiiirj:
G8. Chriiluiu, et$i liumnun iieiiettel ii( polior, pa- difTcrciiliain, iu quo pcr intelligcoliam (/>) quis vide-
lcrna penctrure nolutit ut inferiorem. — Qiianiquam lur; iicc diffcrt iii gcnere, qui maneiitcni in se ha-
igiiur non obsciirum sit, igiioratiuncin Dei non igiio- G beiis, incsl iit nianenlc ; iiec diversi sunt, qui uiiuiii
lalioneiii csse, scd sacrameiiium : dum pcr dispcn- suiit. Inlellige uiii;alen>, dum non dividua natuia
saiioiiem aul ageiidi, aui protesiandi, atil deinoii- csl. Naluraj vcro riirsum iiidi»i<lu;c sairainentuni
sirandi siciiescii, iii sciat ; ci sic non iiescit, iii nes- .ipprcliciidc, dutn tamqiuin spoculuui u::us unius
cial : tanieii videndum est , iie fortc cl ita iiifirmus esl. Spcculiiin aiilcm iia, u( non iinaginaiam spc-
sil, ut ca, qu:e Paler scil, scire iioii possil: potente cicni iiuturx exierioris sploiidor cmitlat ; sed duni
quideiu co cogitatiuncs huniaitoiuiii cordium nossc: \ vivcns natura iiatur:c vivciiii iiidilTerciis esi , quippc
quii iialura polioi iiioiiliiis sc iiatiira; iiifcrioris ad- qu;c ex liita luta sil, qu:c et duin iinigeiiita esl Pa-
iiiisceal, caniqiic taiiiqiiain inibccillani vclicinciiti Ircni iii sc habcal, rt inaiieat in Patrc duui Dcus
virtuie liaiisciirial : scd iiiipulcus sii vcIii.'mcnlior<'iii cst.
(i;J sui iialuraiii liifiriiiior i)isa pcuclrare ;

qiiia ul lc- 70. Uc iiulurw uiiilale dicta nialead UHitatein colun-
via gravilius, ci rara dciisis, ct iiquida salidis suiit tatis delorqitenl luvrelici. — Hxc ilaqiie, ad sigiiiri-
pcrvia ; ila contia cl gravia lcvibus, ci dciisa raris cuiiduiii iiativiuiis sacraincnUim a Domiuo prxdi-
(I) Vox auienluin dcest iii iioslro codice. Mox, (3) Vox mcts desidcntur in codicc Yeronensi ; ncc
omHe ifnipiii, non torniii rcni;ii(i.
^ cl
occiirril iii gr.vco icxtu. cl umiititur lib. vii, uuiii. H
(i) yoa eedunt. 'lii, ubi tcr liic locus repeiitur.
iton excuiiivit iiiendacium, sed non esse inonstravii habcmus acceptam, aliis ctiain favcntibus, in quibui
Kamdciii ipsc >cquiuir lib. 1 deTriii., c. li, ji,23, laiiicii vi<x adrentnin oinitlitur, qiuc cl s;ilvii seiisu
siciit ot firouiiriii^ l'apa lib. viii, cjiisi. li. Nec dis- oniitti pitcsl. Al iii viilgatis, iiuiv niuilo (itris inetutHdo
seiilii Cyiilliis, lib. fiiosaiiri p. 'iii, Cliristi sertiio» )iCini>cr caieiel, illo eligciile omm; temtius.
iicui ii:i ali i|<s, ijnia discipu-
(i) Kdiii, ti' ; rciiiieiiiibiis uiss.
lurutn cnpliiiii eins ici notitut supcrabiil. Loiige iiMîs
(/) In vulgatis liic adiliiur suitl, qiiod abc&l a luss.,
ud cuniilooi scntciiliaiii arccilit l-aislacliius Aulioch.
c quibus unus Colb. ei altcr Sorbon. ouiiituiil quai
apiid Kaciiiidiim lib M, ulii lioc a Cliriîu aditivcn-
in :/i.io, ul cl vulg iia s.icri textus cxompbria grxca
luiii KStoiiilil uliliiali> lioiiiiiiiiiii caiisa.
piiiis vulgalis onii<bUiii, ii l.iiiiia.
(a) Vcrliiiin dcjiiiilif, iii
((/) l>uo iitss. lerreiiis eogilalioiiibu$ . iiialc.

icsiiliiiliir ex xcriplis
(b) Edni , inponciil lii/i/nnreni ; dissidciilihiH mss. (/>) In viilgatiN, quisqiie. Kociius iu plcnsi|iie ius'<
rl sacro lexlii îiii : hoc csl, III i|uu ijuts viso ;:tquc inlollcclo viiliv
(i ) Lxcusi, eiLicplo, l'ar,, iion exceiceret. Alii vcro tiir alijuc iiiiclligiliir, iiun liahci ab coiialuic «lifTc-
libri, cxeilnrel. Iioc csl ,

|pan'i'Cl ac fovcrcl, leiitiaiii. Tuul lips. cl l\ir. nec dif(<rl n •jt^nerc
îii ll,inc luciioiiciii uiii Viiiic. ei alicri lleniig. ins. cmciid.iitliir ex Uad . I'ir, cl iiiss.
^-,i
^M ^'1 m TRINITATK l.lBr.ll I\.
Min, h.rrolki (|iii:i n^-snri' ii m ;o.;siiiil, iia con»i>:iir A solnm scire divissct, mnxiini periciili rcs iiilclli:.;oii-
cluJcie, iii ;ii] \oliiiil:iiis ciiiciirJinin rrrcmni; ul iii tiai nostrx relini|iiercinr, nc forie cxisiim:icctur ipsc
l)co jialrc ci iii Oco (ilio n<in Jivinilulis sil unilas, ncscire. Nam cum in co, i|uoJ nesrii , Jispensatin ci
seJ voluutnlis : iniiiquani (liviii.x> J(icirin:p inops scr- poiiiis aliscinilitr scicnti.K, qinn\ nntnia eit nc
mo sit, iicr|iie aul Jiri .1 Diiniiiio poiurrit, Tgo ci scicndi; |icr iJ qnnqnc niinr, qiioJ Si>liis Pnli\r scil,
P aicr iin uni voluinus: :iiil ijiisdciii iiilclligcitli.c sit, noii igiiorisso crcJeiKliis cst ; qnia, sicul snpitiiiK
Ego fi l*aier unttm tumits : vul lojiiiMidi iiiipcriliis (loculniiis, scicnti.i apiid Ociiin, non rOi;ni>sci'iidi id
lion Jixcrit, Qui viJit voliinialciii iikmm), Niilit t-l vo- qiind ncscieril (rf) inlclligcnlia Cit, scd li<(|m'ndi. El
lutil:)iein l':itris inci : cl iil i|isiiiii sii, Qiii iiw litlil, pcr id, qtidd soliis Paler scit, Filiii» non iiit.lliîliir
tidit ft Patrem: vci ccric non fnerit in iisii cliii|uii iicsclrc ; Ciiin Filiiis idcirco ncscire sc dicat, nc ct
ilivini, Vohiiilas Patris mei in uio csl, c( volniiias alii sri.iiit : cl Palrein {e) iili iil soliiin Jic.il scirc. iic
inca in Palre nieo esl ; seJconvcniens liiiic dirto sit, ct ipse noii ncsc!:il. Si cnim liiiir cogiiovi<;sc llciis
Ego in Patre, et Pater in »u' (Jodii. xiv, 1i). Qii;r diciliir, :iin:iri se :d» .Miriliain , cmii lioc non ci'l;ivii
quiimqiuni omiiia foeJ:! clincpi:) ct iiiipia siiil, ne- Ahr;ilic {Ceii. xxii , 12); iicresse csl , nt cl P:ili-r
qiic scnsus liiimanus iii hanc s1uI(:t; opiiiionis sciitcu- (licin ot» id scirc dic.iliir, qnir r.on cclavciii Filiiiiii .
liain coiiccdat, ut aiii non poiueril Doiiiiiiiis loi|iii B Dco scieniiam nnn de •'".peniin 1 cogniiione siimcnic.
qiind viilelial, aut aliiij locuius sit qiiani Inculiis esl scJ iii lenipurc proicsianlc. Si it;i(|iie c( dieni Filiiis
(() qiii (pianiijuam rcpcriatiir p:irabiilicis et alicKO- s(>ruii(liiiii sacranici tum iic^cii, iti laceal, e coniia-
ricis Jiciis nsns esse, se<l aliud cst vel cxemplis Jic- rio ncces>:e es(, iUeo Jicm Paier solns ostenJainr
ta (i) firmarc, vel proverhiorum .siûiliraiionibus 5circ, qnia noii tacci.
reruin saiisf:iccre JigniMii, vd leinporum profcssioni- li. Deus iiiiiplex , ei liiiiiiano niotto minime coiji-
bus se coapt.irc : lamcu bic ideni uniiaiis, Jc qiia liiiiiliti. Non mulittur. Omniii poleil. — Absil :iiili'iii
(laclalur, locus non pailuirin diciis :>liiij, (|iiam so- corporalium demulalionum nnvilalcs in Palrc ct Fdio
naiit veiha, esse credenJuin. Si cnim piT id unum cxistimari, ul riliquaiiJo Paicr Filio aut loquatiir, atii
siini, qnia uiium volunl; iiiiuin auteni vclle ii:>liir:c tacc.ii. Nobis qtiidem iionnunqiiam inissani vocciii du
sepaiahiles nf>ii possiiiil, qiia' (b) divcrsilaic gciieiis coelo meiiiinimiis; ut sacrainentiim a|iiii| nos Filii,
Jissidentis in diversas 313 necessario voliintaics palorni d;;'ii .signiricaiio (irmarel, sict;' Diiiiiiniis ail
n.i(ur.x>dtversilaic Jissentiiitit - i|uiiini>do iiiiuni vcllc Noii propJcr mc vo\ !i:i'c vcnil de ((cli., scd proplcr
possiiiit, (luihus scire non iiniini esi ; cuni sciciitia, ct vos (J 0/1)1. A II, oO). Crclcruoj naliira D.-i inni f^'i
ignnratio voluiiiatis unius (-2) lni|icdi»iii iinit:ilem ? coinposili; liumaiiiolficii iieccssilnlibus, linxii.i: 314
Ciim ilaque st-ienlise {e) iiiscieitlia advcisa sii, iiniim C molti, teinpeninienlo oris, spiiiius nisn, ai.ris pulsit
vclloadvcrsa non possiini. Deiis siinplcx esl, religione iiosira iiiielligciiiliis esl
71 . Pater ideo soltts dieiii scit ,

quia soli Filio non pieia(e proliteinliis esi : sensii vero iion perbeitucii-
laett : Filius nescit ,
îiia nii//i reveliti. —Sed forle id, Jus est, sed adorandus, quia nalum moderala (/) ci
quod soltiin Patrein Filiiis ail scirc, Flliiiin, qui sc innriiiis , iiaiiir.-c itifinit;e ei polenli» sacrainenUim
iicscirc dixi-rii, iiescirc conlirmct. Nisi plane Palrcni inlelligentiaR opinione non occupet. (3) (3) Non csl
(1) Er:it in aiileriuri; iii/irmnri;. (3) Non cst itoque diversis eomi>osilce titbstantiir
(i) Aiik';i legebaliir, impediat. partibus.
(tt) Va., Lips. cl Par., ct ijuinnqnnm. niargiiicin nola : Cttr ergo lam niulia deliiiiril? Qii:>'-
[!>) Edili, diiieniiwcm gcnni!^: (^t^ligaiiliir cx niss. nani porr» illa (iioi i»iii/l(( delinivil, ipii viv ah liui uno
(1) |ii :iK'|tiiit iiiss. iiiiciiiii. lii .M;iiliii., scieiniit . sco|:o ilccliiial, (|U0 dciiiiuMrare sliulel , licc liciiiii
in.dc. solitiiriiiin cssc, iiec Filiuiii a Palre aiiiiil sen aiieiins

((/) lii viil;;:iiis, iiilelii.;)Ciiii(v. lUclius iii inss., t/i- csse sulislaiilircV ll:rnine vcro ipse deliiiivit ? Aiiiirii
tcUiijeiilin : linc esl, ciiiii dicilur^Dous scirc, noii iii- piuiii^ 11(1 iiiiiqiie Scri|>liiris apcric Iradilnm ab Kcilo-
li'lligiliir scii iKii) si[;iiific:iliir cngnosccie qiiod ne- sia Jidicil.' Priiiiiiin eiiim jain longc :inte Jefinicr.it
sciciit, scd (|iui(l noii loiiitiis sil liKpii, iitijanialtigi- Ecclesia Sahcllii , .Nooii Pr:ixea; siiiiiliuinque lia:ie-
.
inus (U,
ntitii. t>2, :ic ilui'l:ir:itiir nuiii. licoruni dnclriiiain pioscrihcns. .Mtetiimvciopriixiinc
(e)Pariiciilim ob, m;i|e :i Lipsio cxpuiictam, resti coiitirmaraiit Nicaiii P;ilri>s iiuod pridoin cnnlr.i :
iniinus ex n.ul., Er. et mss. Tum ne et ipse iion ucs- ]) Pauliiin Samnsal. deohicivciat Aiilioclieiia synodits
liat, ij est , ui et ipse inielllgalur ncn nescirc. iino conira Arlemam aliosqiie cinisianter propitgna-
Iil ipsum aperiiiis sic expriniilur, nitni. 75 : Fi/iH.s itit- rant Apostolici viri, nli teslis est Etisebiiis, tpn lih. v
qiie dieiit idcirco quia tacet, nescit : et PiUrem solum Jiist. c. m, reccnsct sciipia :i'lale Victoris el Arloiii:i:
idcirco tcireail, quia solus uiii sibi tion iitcet Mon lacet anliquiora, quielratrcs tuiii CAjntra genles liiiii rnnlia
aiilcui Fllio Patcr; alioqiiin qui eitii) iiitelligerct teinporis siii li:viellcob pro divinilaiis Clirisli Jcrcii-
fceire. Filius vero ticei, qiiii sie a Paire Jidicerat, iit sione scripseruni. Veriim judicci quisque iii qneiii
simul lacendiini didiceril, (lund expediebal ignorar: cadal inconslaiitix lalies, tn llilariuinnc, an in Era.s-
lliic spectai illiid Angusiiiii Scriii.nunc xcvii.n. t Ne : muin; qiti, lih. 11, lilius iii scrilMnidosiimiiiaiii iiiodo-
eiirnaliier supicnlei pulemus atiquid Palrem scire qitod sliain .'.dtiiiratus', eani bis verbis imiiaiidiiui prcpo-
nesciiil Fitms. N am dixil, Paler scil , idco
uliqite cmn : Audi, defimlor lenieraiie.
siiil ôhisvcro piiis Pra'.siii
lioc dixil, qniii cl in Pmre
Filius scit. Qiiid cniin esl in niisqmini visiis csi iinmenuir quain imhecilla sii liii-
die, quod nvn in Veibv (iictiim esl, per ijuod (aclut es( maii.i ratio. Infirmiiaiem iHiiis consianter ob oci.>'ii.>
dies ? ponit, tit discat honio iion suis sensis, sed Dci dtoiis
(f) lloc esi , modu finilo coangustatp. Erasmi in credere.
llilariiim paiiln iniqtiioris ea )i;irieiiiis nt>iii)iierai aii (n) Aliqiiotmss, cnni BaJ.îVowciiiifli/nediiwmrow
l^t ^wcM iiii.Miii »:i'tR(:(»»'i 310
(aiiu<* «*i»irsua i(iui|ii)sii:e diviniiaiis pariil'11» : iii 9il A N 'I' »*''i"> •1'«' ""'i'' '•»•(') iliiiiicnilo luouiiis csi
in eo aui po»t >iu|ion'in voliiniaH, aui poti Kilrniiuiii <|uia :iliiid est etirinsenis (li) siib islcniia sua ossc ,
keriiH», aiit imst lUiiiin i>|iiis : ut aut velle aliqiiid aliiid csi in siils :iiqiio (.) ipsiini so esse : quoram
•liii ait volrntluiii iiiotiiii <,ii , noii puti^lur; uut loqui iiiiuiii ritl possldero oaoliiiii , ipri:is , niunilun:que (o-
quiit, iiifti pnsi liileiitiuin soikoiii verl>a, noii possil liim, aliud e^t sc ipsuin in \m signiflourc iiiix siia
aui ngrrc aliqniil , iii!>i iii upiis exeai, nua inielliga- siiiit, sua aiiioni iia, nnii laiiiqiiam eiterna t>ubja-
lur. Ni» > s.ihj»(ê( naiurii.' h-jiiUus. a ipio lcgciii niiini» ee.inl, scd quoil eii suis ipse sub>isi:il. Nonc ergn cum
lulura H>r>itiir in-qiie iu alKiuu, iMlirinilaie aiii do- oinni:i, qu.c Patris sunl, siia snnt; divinilaiis sigui-
iiiMlationt: cltiCiintli deiiiitliir, ipii etlra inotltiin est ficai naturaiii . non ohientnrtim coinniniiinnem.
(f)
potfsialiii , si-ciiiiilum Doniini dicluiii : l*ater, po»>-i- Nam .'id iil . qu<>d do siiii acecpluriim taiiciiim Spii i-
biiia tilii omiiia suul (Hnrc. xiv, r>t>) : ui qii:inlum liiiii loqiiehaliir, ail , Omnia ,
quee PetTi* tunl , mea
sensiis liumaiius non ciipii, taiidim Oeus po*sil. Sed innl; tl ideo disi , de mto iictipiel : nl duin de suo
iio ipsiiin qiiideni sc muitipol.'iiti.-e viituie fraiiilavil, acoipil, non eiiam nim do Pairis aecipere exlsiima-
dirviis. Oiniiia i|uxouni(iue facit Paier, cadiiu ei Fi- retur; vel CHin de Pairi:t siimerel non eli;ini non de
,
lius f;ioil similiicr (Joan. v, 19). Non ost dimrullas. suo sumere intelllgorotiir. Neque enlm de creaturis
ubi n.in csi iiifirmiuis ;
quia difiioiiliati sulij^toet im- f) itumebat Spiriliis sanoius , (g) qui Dei Spiriius est ; ut
poleiis cfliciondi pdlesiai. Dillicultati» eiiini na- ex his Tidealur arcipcre, quia ea oiiiiiia Dei suiil.
tiira (a) iii iuiirmilaie viiiuiis esl : aum cuui niodum (/i) Sed iioii idco oiniii:i, qiise Pjlrissunl, siia sunt, ut
non liabct ptjieslatis , iion leneiur lege inflriiii- quod sumii ex Filio, ne eliam non de Pairis sumorc
taiis. videralur; ciiin omnin, qiiae Patrls cssent, esse liiiol-
75. iîfiM Non poiuil ollijiiaîdr) ii«scire. FiKi cum ligerenlur el Fitii.
Palre nuiura una. — Huc idcirco denionttralum a 74. Ctii vofuRim, aitoût idtntia, cnm Ptttre ta-
noliis cst, ne *ul Deus po»l sileiiliuBi loruiu» ad Fi- dim. — H*c igilur natur» non cjuit vel demiit:i-
liuiii , aiil Filius posi igiioralionem scire existiinare- liiiiie, Tcl interrogstione, Tcl allocuilone, ut posi
tur aad iiitolligeniiam noHirani naturue iioslrx esse

:
ignnrantiam scial, post sileiiiium inlerroget, posl iii-
significalionibu» insli ueiulam qua; demoiislrari ali- ,

terrogationem aiidiat : sod p<:rfecti in sacrameuio
quid iiisi por loqueiitem iioii intulligerei, et non ne- unitails su» mancns, B| babuii de Deo natiTitaieni
sciri aliquitl (b) ni»i soiciido nnn exislimarel. Filius iia habuit e( uDiversiiatem. Univorsilnieni auteni \n-
iiaqiic diem idiiroQ, quia n.cci , nesoil : oi Patrem bens , noii eiism non nu« universiialit sunl ic-
si<liiiii ideirco scire »il, quii s.dus uni sibi nou tiicet. niiil ,
(i) scieiiiiain soilioet, aut vohiniatem : ne quoil
Sed iion eispeciai, ui diii, 315 ims u:ilura; difH- .scii 1'ater, per inlemtgationeni 316 f '!•«»* scirei;
^
seiii cum igiioiaic desiitcrit, ut
^ ve! qiio.l vult Paier, por si;iniflo»ii"neiii Filln» vcll I,
cull.ile», ul luiic
Imic audial oiiiii lo<iui liKer cteperit. Naliira] siia: Setl cnin iiiuni.i ,
qu:c Palris sunt, 8u:i «ssenl ; in
uiiin|u»m uiiigenili unilaiem nn» ambigiie ea (;; fu<t proprielaie naiiir*, uc alinil aliquiil, qii:.m
cuui eo ,
,
docuil dicens : Oiiuiio, (/«ib Paimtuui, mta iuui P.iicr, :iui \ellet,aut scirel. Ad deiuoiistraiioii. ni
«oiila siihstunlia (vel rompofila' subslanliw) divinilaiis (oi Eilili, alque id ipium Al iiiss. atiptt tptMiii, iioii
parHbu». Marlin. dim saconiponlie substanlia purlibus. alio sciiMi : (|iii clarior liel, si posi alnu* ipsum se
(c) lloc csl, III viriuli» iiii>pia sila t:si : qu,i; viiliis
esse, siippleatur </ute (ita iiuii.
CiiiM,'cie. Ilinoiiiioil •" iriliiis V:ii. el iiliis recoulio- (() Uiirsiim hic Erasmus iu llilariuni censoii.im
ribus inss. in in/irmi/aft? rirliili»
,
tsi. Dei auiem na- viri;ulaiii l.ixaiis, Cur (ugis, iiii|uit, coui»iiiMt«iiti Nir-
tura quee modum non liabei , eic. , iiiierpobtoi i (rimen ? Cttx ille nou immeriio rcsponde:.! : Cur inilii
buondum. c:iliiiniii:iin siriiis? Noii fiigio coiiimuiiiononi siiupli-

(b) roccnlioribiis niss. ni5i sticndo exislimarel .
lii ciler, sed commuiiiunom u&(cinloruni, ctimuiunioiioin
inale. Illuil »1(1 iriendo, idesi, iiisi disceiidn, hc more ailvonlitiam boii<iriiiii quiiruiiiiliiii eiieriioruiii, i|ii:v
honiiiiiini ab iiisoilia ad scieiitiaiii lr:inseuiiil>>. iiatiinc jani coiisiituix .idjiciaotiir, ooinmunitinoiu
(f) IleNl, inm di: illis bdni^, qti:o non lencnlur dciiii|uc iialiir.c iiiiiiaic dcstiiutain : recordare muJ
iiat>ir:i, sed gr..li:t iiiitlabure iiosliiioilnm
Dbiiin-iilur. verba. lih. u, ii. 3».
(it) Mailiii. iiis., iiiil>t<'iMli(C tud'. Colb.
riiiii G<>riii.
refeni poiesi. Uims Vatic.

D (g) Sic iiiss. Al edlti, auiaDti Spiritus. Mni
aptiiis
; i|Ui>d a.l Filiiim
«i>frsis/cH(i
lcgeicliir, aui» eat omuts />«t imui, 411111 ea omiiiu quim
ac piuci iilii siitnisionii» : qHoil-tii tle Paire (ticiiiiu
,
Uei mni. Iloc Hd crcaiuras roferiur. Hic spiri-
euiiii
cominodc iiiier|>reiari licet. Vorius tanioii alii, iil liiu<> saiiclus iieispicuc usteiidiiur Patri ci Filiu can-ub-
iiuel ei nuiii. oJ, (;iii«iisrcMs jii/isiKon/i i , lioo esl
giaiiiialis.
res eiicrnas, g otrliim, lorr.i mtindiis;
iii suiii v. , ,
Eiciisi, cxocplo P.ir., std idto, oxpimrtn non,

vcl uiliabeiur supr» n. 51, eleniontt et cro»ti«iium ,
(/11
vai'i« spccies. Defendit lillurius Cin ibiiim non sola quoti exslal iH m ». quonnn niox , prti
aucloril.ite
Nuit «i(im aun dt Palrt, restituiinus ne tliatn ii«» de
P«lris bonii eiltrna el cro.ila mi;i esso <(it:ore idtiiie :
Palri*. Ilnruin autrm sonsii» e«t Nou iileo qii» Pm-

ex 00 prolial, qutid sulijicil. idco Spiriiuin ilo suo
:
aKceptiiriiiii. Ctini eiiiiii comtoi , ^pirituiii Ikii de Iris »unt. qu.si oinni» »uu P.iier ilt rofii-
sont Filii
cieaiiiris iiiliil suiiiere; rcslal tit iiiti'iii:i Pairib li»ii:>, dent III Filium, ui »ibi ea non reiinuonl: »c sie
qiioil suinil Spiritus » Filio, non aeciplal et a
viriuleui scil., a:lcriiit;ilem,pro>ideiiti»iii, elo.,oiniil:i
>ua dicul qna: iiindem iion aiiiid siiiil ub Ipso, i|U»m- Patra.
mi
:
vi» imperlecl.i dn .niiua «a /'«-

noûo l0i|iiendi inoro (i) lii inM. Vai. b»s. et Msrlin., ni tcMi MiN««i
irii, quusl aliud Paier, uliud qiiod haliet.
ît li»bi:ns tielit.
ex poilnri-
K« (luo latile^ê.iuitiir, Filii et P:iiris unam esse na- (i) Kditl , in ta tssii : o.isil(;»nlur
iiir.iiii. Cnnlar num. 51.

bus ins».
3a DKTIliNITAn; Lmfc.K )X. 3ro nalivitalis ploiumque demoiislraiio esi jdhiliiia A siiiil seciindum Mnfm intellexisse iiesciie Fiiiuin
iiersonj-, cmn dicitur •,

Non veni voluntai/iin nucm fa- cuio ipsi ciim lanii|U.ira sriciiiem rursus inicirogijit.
ccre , ud volunUitein ejus qui me mitit (Jonu. vi, 5H) Scl s:ici:»inenlum iie.<;i ien.li, dispensationcmcsse in-
Tairis vcUiiitateni , iiun suaiii iacil . liuni {<cr volun- iclligciites 317 lacciuii, niiiic iinsl rcburreciioneni
taiem cjus, qui sc inisii , signilic.il ct PairiMn. (Juod luifiiciidi lenipu^ jain uiiiitiiiiilc:; ct^se, iiileiTOjiant.
autein id i|'suin volii , nun aiiilngiie ost''mlii diteiis : Ali|ue illis tilius iiuii jiiii fc iirsiiie ;iil; scd ijuoil
Ptitcr, quoi iiiihi dedisii , vulo il ubi cir/f' ium, el iUi s<jirc niin sit eoiur.i, (c) qui.i P.iicr iii |oi<;st:(ic su.i
sint mecuiii {Juati. xvii, 2i). tuin oigol'.iier vclii uns pusiicnt. bi itaqiic .îMSluli huc, <|iiod nestli (liius
ruM Christo e>t>e, in <|ii<> seciiiiduin A|)i>&iohiiii clegii dieai, dis|icnhauoii<'iii cbsc- iiil< lligiinl, non iiiliiiiiii .-
iio.s anli' coiistiliilioiicin niundi, <'i ipsmii iliuil t'iiiUo lein ; n«6 Filiuiii uli id i.iiiiiiiii diciii di< inius ii(..i:iir.,
velii, scilicct e.-se nos secuui (Kplwi. i, i); VDhiiiias iii; Dcus sii? ciuii dicii. I'nier Ileus idcirco iii poics-
ad iiaturnin eadein c^t, quu: ad naiiviutiis sij^nitiia- latc sua pii.->ueril, ne ad sc.ciiiiain liiimaii;i' c; giiiiio-
tiuiieiii distingiiitur (t) (a) in voliiniale. iiis evaderci ct t''ilius aiiic. interrogatus, ni-.iicire s.;
75. £iim iion neuieiiKiit, ted ex dispeuiaiione tn- diicns nuiic riii&iiiii lum sc iicscire rcspondc;il, scd
eenlem iiilellexerunt Aponoli. — fson iia.|iic ignorai euruni cssc nescire: P.iircin vero tcnipi^ri iikii in
Filius, quod iiou igiiorat 1'aicr, iieiiue quia solus ]{ scienii,» sua ,
sid iii polcsiaic posuisse? Nam cnm
Pater scit, idcirco nescit et Filius : ciim iii uniiaic dKs ei inoinoiiium iiitra leinpurum noaicn sil; itoii
iiaiura; Paler et Filius mancani ;

quod aiiti-m Fi- piitLst \id..'ri 31S ^'><-''*^ *'t niumcntum rcstiliiendi iii
tius iiesciat , in quo oranes thcsauri ba)>ii-iiii;c ci icgiium |sraL'li|ise illc,i|ui restiiuturus eum est,ignii-
scientix ahscondili siut , lacendi dispensatio sii '.

rarc. Si.'d nos ad intcliigciiiiani nalivitaiis sua; ler
sicut ipse Uominus tcstaius est, cuiii qii.Ti'ciilibus cxccpiiuncin patcriiar potcstatis erudicns, neqiie sc
.Aputlulis de tempurihus respondit ; None$i vesiruin iicscire rcspondit '
cl laculiaicm ipsis scieniiu: ii..a
scire leinpora ^2) (i) lel moitieiUa, (/««; Paler poiuit concessaiii csse dcmonslrans, i<l ipsuin in sacranicnlo
in tua poteitute ( Act. i , 7). Cugniiiu ncgaiur : in!- p.ileriia; loicsiaiis lonsistere osl profcssus.
qu9 solum ncgaiur, sed et solliciiudo cogiiitiuiiis (3) (d) Non ergo, qiiia ncscire sc dicm ei momcn •
iiibihetur, cuin scire ha.c icinpora nim cst coruiii. tuin Filiui dicit, ncscirc credendus esi, sicuti nciîie
Ipsi ccrle lumc pust icsurrcctioiien] de tempuri- ciim seconJiim Iioniiiicm aut flel , aut durniit, aiit
lius intcrroganl, quibus anic inierrogantibits di- iristis osi, Deus olmoxius essc aut iacrymis, (e) aut
ctum esl, iie Fiiiuiu quidcm «cire : ucc videii pos- timuri, aui somnoesi conriieiidus: sed salva Unlge-
(1) In volente. C (3) Qii>'« sulisoquuntiir usque ad lincm , perspiruo

(2) Nuii exstai vel momenla in nosiro codice. cxhibeiitur a vetustissiiiiuEci.'lesiae Vcrouensis codite.
(a) Iia 0|>time iioix mss. duo Colb.,Carn.. Gcrni., qiiora iii prjedicto codicc sancii Peiri exscribendo
SoriMin., Vict. favciiiil>i!S aliis scx , quibns tamcn m niagna iisum esse liteniia constat , licc vcrha :id
iiialc exsiai, non diitingiiuur iii voluntate. At Corb. ac (Jr.ccoriim iiiiitalionem expressa addidisse. Sane non
p:iUci alii cuni vulg;ilis, tii toliiitc. Uuainquaiii salv<> lui.ge ab eis oi^siiJei.l lia'c Cyrilli lib. Thesauri pag.
et inlisgro sensu rcmoxcre licciet sive iii volnniiiic, ii\ : Qiicmiidniodum liu^ i" se recepil C.hrisius , iit
f ive tii lolente. homn fnclu" unu cum hominibun ewriret, iitiret , rtli-
(b) A iii^s. coiislanier abest vel momenia . sicut ct quaque paterelur, qua' de ipto dicta sunl ; eadem plniie
apud Aiigiisiiniiin ejiist. cxcvii ei c\cix ad llcsyrh., raiionc iiun esl qnod quem ofjendnt , si iil homo una
qiii (|iiiilein episl. cxcvii, ii. t, oiisurval gia'ce lcî ri.m homiiiibui iijnorusse diiaiur. Eadem dortriuj
Xfivouf n xa',oo'Jf .Voslrj aiKeiii inquii, «(rwm.;i.i;
: , licet ab Alhanasio videatur Or. iv conlr.i as'.i'rl;i
Iwc virbnm lempora nppcltanl , cum habeaiil luec iiiter Ar., p. 494 et 495, neque Grcgorio Naz., Or. xxxvi,
ie uon ntijlignidum dtl]erentiam, y.ouoovf quippe appel- n. (>i, aliisque magnis viris dis|ilicuisse a Lepnrio ;
liml leinpoTu qna: in rebus iid iiliijiiid o\tporluiiii vel tamen in libello, cui cum aliis suiiscripsit Aiigusliiiis-,
importunii seniitiniur, ui mcssis, pax, beUnin ; /^povoui lom. II Coiicil., iion modo i-eiraclata , sed cl an;i-
aiitem ipsa lemporum ipalia. llfsyrhins lamcn rpibiola Ihemate damnata est : quia dici non licei , eiinm se-
ajMid comilem .\iigiistiniiiii pia^diclis Intermcdia lcît cundum hominem , iqiiorasse Domimim prophelaywn.
lempura vel momrnia : quaiii lcclioncm llilaiio iioii Inio Cyriliiis , Atliaiiasius, aliiquc Patres, si oriiiii
ignoiain rtiisse pal:im flt ex siihjeciis. p spiiicmii pioiiiiis inspiciatnr, iioii tain ".^sscrunt Ciiii-
{() Sic mss. At editi, quce Paier. sluiii ul hoiiiincm revcra iics< iisse diem judicii. qu im
{d) Male coha^ret illod non ergo: ciimaiiud prorsus ipsi iit hoiiiini licuisse singulari quodain conjilio di-
ronclodatnr, quam in «upcri.nibus fiierit conrcciiim. ccie se iicscirc ; iieque ab hiiiiiana naliira, ciijos iii-
Inin pngn.irc vi.leiiir h:cc conclusin cnm diciis (Irmitatcs susicpii, alien.mcsse igiior.intiam iiiiani :
iium. 58 uhi Milarlns diein ilinm a Cliristo ignorirl

, pr i; se qiiod:iin iiiiid.iuileril , ut nohis congrucri-t.
posse iiegal , uou soluni q<ii.i leiiipnriim aucioi' est cnin Hlaiio nostro, iium. 66, poliusl:H<'!e
At<|iie iia
ut Verbuiii , seU quia secundnm iiiyslorium assnmp- videinnr quain ciiiii iis qiii Jiisliniano impi^raiile ,
U: carnis ad eum pertinei, ei ipsiiis dics csl, iu qua Cliri-tiim ni homiocni i,;noi'assc dcfemlcli.iiit , ei ab
venturiis esl judicaTe vivos et inoriooB. Qnocirca aiiclore sno Thcmistiani, ab crrori' Agiioila cngnoini-
iiiliMiliori chartctere disiiiignenda ccnsuimus i\\m iiaii siint : conira quos S. Kulogii Comoieni.iriimi
sequuiitur , niaxime ciiin non exsleni iii m>s. opiima: approlial Gi<'i.'oriiis Pap» I, lib. , cpist. ii. Ix- vm
nola; Colbcrliniis Irilius, t.arnulensi , Gerni. et Soi- Sl-4t quiM|lie iquis Agi.liardi ci.nlra Fclicein, qni dicm
lion. Ea taiiien suo c loco nnn movimiis prorsus jiidicii , t.az.iri s.epnliTum pcigeniium iu
, seriii<'iics
qiiia ei in peraniiquo codicc basilica^ Vaticanir, Mar- Kiiiiii:iiis,clc., Cliristolauiissc c.sisiiniabal. Vide no-
liiiiano Corbeiciisi , aliisqiie li.-ibciiiur , cl .ib aliis
,
taia adlib. \, ii. 8.
In ctdicc Vai. bas. el Mariin., aui nwrti, iion
Itliariivcrbis per se siint saiis dlscreta. Si îniile (e)
quid lib. x, n. 8, habcrent, suspicaieinur librarium. tiui timori.

SIS ^\\(.ll IIII.VI',11 ,ri »:(>i'i -û
iii'i iii M- ^rrlnlc, sri u.iiiihii r;iii.i> iiiliriiiiiîlciii A el anijclici miiiisiiriicrjiendciis
,
anisnf, cmn nun lilii,
llrliiiii, siiiiiiiiiiii, iltuiliaiii, >l(iiii, l.isbiliiiliiifMii, iiif' scd Aiiotiolis irislein /vivi,> , oruffe, et ub Ainielo
liiiii p.tii iiecc^to isi kCciiiiiliiiii lioiiiiiii-iii iniiirii lonlurlulitin rsse propuijiia
, , . Tiim quiiique iiuineris
«lici .ii(|iir lim .r |.r..frhsii . c^sc itilollijsiiliir iiiscitiiiiiiii. scqueiilihui euiirriit qmv Cliriilus in jiatsione firirhue-
r,l ilitiinr oniiiijiotenlia' sMir siijiia : quihlis \acile
319 320 < Ktiit OF.ciMrs.
apfiiir dolorii nceessilnlein
iil , , tiiu ac dedecni in
7'o/HS ftl ndveitiit coi, qtti iiuUim in Cliri\lu voltiiU-t eiim 110» i-onireNii'; . qui lanla polunil ; el eum qui-
ttit tiibiUinluim qnit iioii in fiattioiie iloliieril, dcin scruiiiliiiii liiiiiiiiirin prii
, nnliis inflriiu oiiinia
uiillain ijiiiv iib f»Miiii, fiii liitliiui, limure alieiia pti seil seciindiiiii Dcnii!
, , in liis oiiiiiilius iriiini.-
fiifiil, iliiiiii' |iii>!i'!i.s.ii)iii, iuiiii;ri|n(- iiiiiiirinores, plLtrc (iinm. ^7).
;iil areiiiiioiilirii iiii|iiei:iiis !iii.i< (lis|ii'ns.itioiiis Ilinf ndr,rsiuH vocein Cliristi objiciitnt te
, dereliclnm
KC-la i'i ilicLi uiiiu-iiiiii ( i.ib. i, ii. 5i). Quonim elaniauiis. Qiuu uutrin illurum de Cliristo fidet lil ,
iilii ('.liniliiin iihseribtvil meruiii estc litiiiiiiieiii , in decliirnt nmnrrus 49. Ac tuhinilc innliii opjiosiiis
(iijiis aiiiiiiaiii ,
iinii «iiii|i/iu , lal itomnkîs iucliis qiiirilionibus ric CJiritii orlH lempornli ftelu ani-
, ,
tri^titia; iiiiiineiiiis iiiriileiii ijui rdiisleriiains

i ,
m«' ponendiv ac rciiimenda' petesuite , spiriius com-
liioiil |)issiiii.is Nix.KssiTATi;, (.( qiicm nlilimiiM-il vii B meiiilalioiie et trndiiionc ,
qnir riim h(cieticoru'ii
iliiloris ( Ibiil , ii. J5). .l/ii Ve buiii cum carne (nn- doclrina conciiiuii neqiieaul , nodnm earum solcil
(unileiiies t<lficio uiiniuc [unctuin c-<f« piaulici.baiii. num. ex fide
.
(il, Kcclesiii-. quirciim C.hritti nnturas
I\ec ile riiiil .;iii i)uu,» ub hoiiiine pronus sepanm- vnii confundnt, ucc dividiit perionr.i, in uno codem-
les iinlliiiii illiiit in i.liritto jirirtrnliiim fiilebiiiiluy,
,
qiic Christa hubet cdiiqiicreiiieiii ad iiinricin relic-
iiisi qunm in pioplieiit ugiioscimut. Ilursum discre- se csse, qiiia
tuiii lioiiio est , ei cuin (]ui nioriiiir
jmnles comjileclihtiiilur tenieniius cum iliiislinon praliicntom se
,
in paradiô regnare , (jui.t Doiis
iiiodo ciiniem, ted el iiiiimiim ub .\daiu projmgalam cst. Interea llitnriut fidri necessilatiin morc sno
seiitienlet ul Scriplurus eludercul quibus dc
,
,
ccelis couimeiidal : ijuo amiqnntiam rciundut hcrreticorun:,
tleicendisse sigiiificulitr, desccusum illum non de per-
321-322 *?"' ^'"'*'' tnysierin le eomprehendcre
soiia \eibi rarncin sibi atsumentc, sed dc ipsa curitt jactitubnnl. Vl eitiin Iruilil Aihanaiiut iid calcem
ecxlis adtccia in:ccpreliibuulur. l. deSnluiiiri .\dv. J. C. qiiidiviiiiiatiejiispassioneni
ConlTu ilivs lurrelicus IIUutius eo itl plurimum ulilur adscriUiint, .itit i]iii himianitali ejns lidein iion ha-
iirgumcnli gcnere, qitu in suis ipsurum seiilciiliis non liciii, aiit i]ni iiiiiiiii iii diin scpaniiit, ti carnis cjiis
snccurrnt eis cjuo.l rennnr.nl. Quod iiulem alioriim diiiionsioiicni raciiiiii, et ol.vntiiu ei quouodo prxicr
Operum iui'ii) roiinl, id ei mninne in lioc libro coii- C sacrjs Soripiuias deliiiiiint , to novov f, ttu; mf.dt
redendiini , .ic sciliccl do ij.so anl.' finem judicetnr. -U; \ijiri TO>,'/'Ii»Ti;.
f^(/i'jiii
.Si quid cnint olfentiicuU jumunt iiiilia , finis levabil.
Qiiainquain (.r/io.siru fl(/i'.'i»(iri')ru»M senlenlin (itcile I . Distidentiitm lenlentinruni qua' caitsa'. Doclrinam
judiulnr , vel sulain a ilulore , inclu , liistilin csi- ptariii, non raiwnis seclanles. — Noii est ainbigiiuiii,
mere Clirisli ditinitntein ; vel Itumaiwin illius iialu- (inuicin iiuiiiaiii eioiuii sornioiicin coiitr.idiclinni oli-
ram a doiiiinunlibi s dHiuliaut et cuuciis liiijiismodi nii\iiiiii senipcr fiiissc : i|iii:i dHSciitieiiiilius voliiii-
nffecionibut rindicire. illud etiavi att.ndendum liitiiiii niiitilius, disseniioiis (|iio()iic sil sensiis nni-
iliiod (ireijoiin,^ A';/vs. Or. v coiitra F.unciin a Tlico- inoriiin ; ciiiii adversaiiiiinn jiulicioriini (d) aflectiniie
doreio, Diul. i.i, luudnius iiit: Cuin eiiiii) (luplex ot ioiiipiii;n:iiis, assorilo.iilius lii-, i)iiiliiis ofleiiditiir,
uinbi;;!!.') sit opitiio . iliviiiiinsiie , nii hiiinniiiliis eiintindicil. ()iianivis cnin) onuic d-cliim veri ratioiiu
n:iss» ^Mi : iiiiiiis reji-ciio, ;illoriii^ pn^rsus cril C!:ii- porroottiiii sit ; l:iiiieii (lniii :iliiid uliis aiit vidotur, aiit
liriii;ili(>. ciiiiipl;icol, palcl vcril:iiis soriin» advcrsaiiliun) ro

llnquc Hiliirius, unm. 0, insanas licurelicoriiin ccntra S|iiiiisiiiiii : (|iiia cdiilra vcrilatoiii aiitiion iiitolleclaiii
ilirisii dieiniiiiiem opiiiiones e.xponere simnl ac per :iiil (ifriMidoiiicin, vcl stiiU:v vcl vilinsa! voUt.itatis ci-
lui incipieiis.d, incep'., usqiie nd niim. oH, dc inirn- l) ror (iliiiililiii'. Iiiiiiiodcraia ciiiin est (ininis suscep-
hiU illiuh conccpiione ila disierit , ut ex eu nuluriv l:iriiiii viiliiiiiaiiiin pcrtin.icia : cl indcflcxo molu
hoslriv vciitiitcin a \ erbo sinc sui aboliiionc , «iiie (/>) :i(|voi-^nii(li stiidiiiin pcisisiit, uhi non raiinni vo-
iioslris viliis suiccp!ani c^se deinonsirct. I.i ijuo coii- liiiiias siibjicitur, iioc sliidiiiin dociriii:e iinpendiiur,
ficit , Chri.\luin iinuin euindcniijuc , clsi non hiiinaiiu scd iiis i|ii:o vohinius ratioiiein conqiiiriniu», el his
lege conceptum, loinen el teruinhoirinem e.rsiitisse, qii.R stndeiiiiis ducirioani ooiplanius Jaiiique nO'-
el reruin Ikum : nl ifruiii hoiuinrin, p:issiiiiiiiiii ii i- iniiiis pnliiis, qu.\n; naiiirx*, erit dooirina i|ua- lingi-
liiris ji«r»iitiHiii etse: ut abMjite oriijinis iwitnr vi- liir : ct iinn j:iiii veii nianoliit rtiiio, sed |ilacili
liis cuiiccpintn . |>.iSsiiiiliiiii /lusIiYiiHm iio» eonfcc- qiiani sibi voluiil;is niagis ad d-;ren\i(iiieni placcntiuiii
lum esse iiijiirns; iil ivniiii Deum , nb iitdem pror- coajitavorit, n.ni qu:e voliiiiiaiis insiiiiotiini pcr iiilcl-
lus jiiisse alienuiu. ligeiiiiaiii vori rationalnli^ iiicil.ibii. Ter h;r« igiiur
Kxiiide mque nA uum. 15 , ii iniifiir iptiu.i , liriirioNis ,

vilia stu.liosaruin voluniatuni uiiinos adversitiiiiiiiii
(ii) Ms. Martin. ol :<lii noiiiiiilli, a.îsertione.

Il'\ V;<i. bas Martin. , .ic ii:iiii'i alii m»s. ndrernvidi tliidio.
i>K rniNiTVTF, iJiir.i; \. 3«;
i.iiriiiioiiuii «iitiTsinil ioiilr;»iii. Iii>;i0.< : ct iiilcr vcii A pi'uiliis ;il) ;.ii,lilii vi ril;> iiiii, lolos sc faltillis
pcniii;«x imgii^ desiimni iii liis, (|ii;c loi|ii:iitiur. verilaiis s|iccicm

:isserlioiieni, cl p!;iiiti ik-reiisioiiciK, :
i'sl : diiiii .so t'l veiil;i5 lciicl, el tncliir viiliinCiS. aci|iiiiant, tliiin i|ii:c vcr.i sunl et lo.|iii et audire iidu
C^cUmuiu si iinii |ii,>'ir(>i ratioiiftiii voliiinas, miI |>OS-Ullt.
|icr vori iiilell !;lii1i;uii a.l vc-.Ue iil quntl ver.im cst 5. Aiiimia coiivciiimil jirtrilicla. — Incidiniits plaiie
iiioverelur:miiu{|iiaiii iloclriiia(l) (ii) vnluiilalis (inciii linc proplicti;c aposinlif.n molcslissimum t.-mpits.
rcrcliir. sct! vo!iini;.loin iiiiin.n» ilotliin.T r.iiii) cnm- Conqiiisilis oiiim iiiiiic cre.iliir;« potius (]iiait) l»ei
iiioveret csseiiine oniiiis sine contrailiriii.nc vcrii.i- pr,Tdic;iiiili iiia',;isiri> . dcsideriis liunianis potiiis
;
lisscrnio.riini iiiiiis.jiiisiine iioniiiiod vellei, iil vcnini (luai)i (i) sani' (idci doclrinis slu.lcliir ; cl eo 323
CSSi'dcfeiidcrtl,!-etli|Uodveriiiiiesl. id vtlle civpis.^ct. usfine oos pniriô aiiriiiiit ad «a ()U.c desideranl au-
2. Quoi nuuthlros i/uicrfliil. — llariim ilaqiic vitio- llieiida e\i'il;ivit. ul (nacervalis docioriliiis snla li;cc
nuiic iiileriiii prviiit.ili» |>'illial, pcr i|iiaiii unigcnitiis

s;iriiiii voliiiilaliiiii iion i(;ii;mi> .\|iosUiliis, iiiler iiiiilla
i)ra'C.'|)!;i, a.i Dcus a poteslaic el verilatc IVi patris alienus, aul

ionl.„'slaiid,i' liilei el priidicainli v.-ilii
ail. hîil lciiipus cum îuuim iloc- :ilt.Tius (,'Ciieris Dciis silin (ide iioslra, aul Dcus iioii
Tiuvittieiiiii s< rilii-DS
iwi susliiiibiiiil, ic/ nd sua ihiiilciiii coiici^rcn sit ni.irtif.-ra cx iiir()([itc inii.iecilis prufessionc. .lUl
triiinm :
biiiH iihi m.igislros (/>) (iiurieiilCJ iiurcs : ct a vcrilnle B diins ileos siili divcrsitjlrt ilivinilalis (!>) eloqilcnlCS,
quidcm midituiii .werlcut, ii.i (iibHlus nuUm cniiverlen- aiil Deuiii oniiiino, ciii iialura e« Deo per n;itivilatcm
~>). tlii ciiiiit per iuipiciniis siudiniii sii, aluicgantc,. Iloc alicnalis ali auiliiii verilatis, et
lur (II Tini. IV,
cxli;i s;mx diiclriii.-c paliiMiliain criinl, tiiiic liis <|ii;c conicisis ail f.il)iil;is aimluu pl.icet : liujuii sanje
d."-i.(erniit co.iix^rvabtint iiinjjisiios, apta scilicet ru- doctiin;caiii)iciiiij noii sustiiicinr. cl ipsa «iiiiiis ciiiu
pidilalilius suis docti iiirtriini iiisliliiu cuiiiulanlcs ,

pr:vdicatoi ibuss(ii> cxsulal.
iicqiic doccri scdcsidcranics. sc.l dnciorcs ad id qiiod . llilwmt iii t'.r«i'io tiber ac lii-lus. — Scd licftl
(tcsidcranl congregaiitcs : ut coniiiiiis ipse coimiiisi- ((>) («) iiiiiic a luiiliis, coaccrvantibus sibi sccunduiu
loiuiii cicojicervaiiirunimagisiroriini.acsiiiiiiiiumdc- dosiderin sua niagisiros, san.i du.trina cisulia; non

sidcri.iruni salisfatial dociriiiis. El liic lanlnsfc) slul- laiiien a sanciis (lu.lnis.hic pra-dicatioitis verilas
1;C irrcligiosilatis leror .|ii.i laiiuloiii spirilii , saiiaic (/) exsiilabil. Loiiiioiiior ciiiiii cxsules |kt Iios libros,
diiciriiiaiit iinii su^liiiciis, coriupl;ini desidcrabil, si e; scrm.iDci.qui vinciri iiniipoiesl, libt;r evciiriel.de
ijfiiorat; ali ei)deiii Aj.oslolu a.l liiinc cuiiidciti Tiino- lioc eodcin apostolicc proplieti.i;a.luioneiis lcuipore :
lliciiin scril)ciUcco;;ii.isial : Sjiiriius imdm i)ii(ii!/fs/« iit ciiiii audiius verii;iiis iiiip;iiieiis dfprehenditur, et
ilicii, iiiiiii in iioci.s.siiiiis (eiii/iuri/ius recedciil iiuidiiin o scciiiidiiiii desidcria liiiinaiia coaccrvaii iuagisiri rc-
/ii/c, uilf.iidenics spiriiibH.^ sedHCtoiilius. doctriiii^ div- C periuntur, jam de lenipore iioii :iiiiliig.iiur; seil iii co
iii.iiiidriiiii iii liiji>ncri>i (i.') ((/) nieiidnciloqHioruiit coeKSulare, cxsiillantibus s;iii;c (id.'i prx'dicaloril.U'1,
(IjTiDi. IV, Ij.Qiii cnini ilocliiti;R profecliisosl, pbiciu verilas iiilelligaliir. .Vc d.; lcnipoiiliiis noii qiieic-
iiia:;is (|iiaiii tli)ceud.i eiiiiipiiror.; .'

Aiit ijiKC di)ctrin;u niiir : ipiin etiain gaudol)iiiiu>, .|(iia iiii.|iiitas se per
rcligioesi, iioii docemla dtrsidorarc, scd dcsidrralis liiic cvsilii nostri tcinpus ostondorii. (|u.i vciitnlis
coaccrvare dtictriiiain? Sed lia>c seducenliiim spiri- iinpalicns saiia; dociriii.c pr:cdic;it'ires , ul sccundum
liuiin iiicentiva siippcdilanl, et sitiiulat;i; religionis dosidori;i sua (7) cii;iccrvel sibi iu;igistros, relogal :
raIsiloi|iiia coiilirntaiil. So.piiiitr eniiit li.lei defcctio- cxsilio nosiro l.t'iaiiicset exsiillaiiics iii Doiiiini), con-
iiciii liypoi risis incnd.ix, ul sil vel lii veibis pictis, stilissein iiuliis pleiiiliidinciii a|ioslulicJu pr(iplicti:c.
(|uaiii aini.scril conscioiiiia. Ll ipsani (|uiiloin siiiiula- f). Oiidiii cnute se ycsserU siip.n ioribui librix. So-
laiii piilateiii Oiniii vcrlioriiiii iiie.idacio iinpiain red leiiincs Aiiimorum calumiiicv in Caltiolicos. — Supc-
dunt, l.ils:cdoclriii;eiiisliiiiiis coiriniipcnlc-; (5)s;inc- rioriliiis igilur libellis siiiccr.c , ul arl.iiror, fiilei ct
lilaicill ri.lci : dum sccuiidiiiu dosi.leria sliidioruin incoiilauiinauc vcrilaiis prnf.ijsioiiciii lcttciiies ,
poiius quaiii secuinliiiii cvaugelicaiii (Idcin, coaccr- (pi.>iii(|iiaiii scciiiiduiii liuiii iii;i: iiiliir.o coiisiicliidincni
vala ilocliiiia csl. Ainibiis cnim priiri^'iiic incilalis. iiuiUis scniio noii sil obuoxius cnutradicliooi, eain
duiii por audiendi iiiipuiieiilcin olilccialioiiciii sub y) laiiion nos arbilrorliiiius res|ioiisi'>uis iiosira: moilc-
iiovolla desiderii sui pr:cdicalioiic scalp'iiitiir, ipsi ratns csse raiioncin, iit coiitradicere (|uigiiuam nisi
(t) Voftinlflti. Loquenles.

Hendaciolnquenlium. Grxce, ^t\)SMyt,rj. iS)
6) Licel cnn}.
(?)
(')) Saniialein. (7) Coucervarel.
(l) .Sancla: fidei.
(d) In cxcusis, voluntaii qutcrerelttr. Tuin in pluri- Quain cum Car. ac vcleribiis mss. Colb. ct ftcrin.
liitsiiiss. lii voluntalem. pr.cfeiiitiiis li;clioncui, coidiriuaot siibseipieiiiia.
{b) ,Si'' pleriipie luss. favcnte grrcii jrjr.Oiusvot t/Iv (e) iii iiiss., licel cum, non licet imnc.
UxwiJ. Solus Vat. bas. codcx cuni Mariin. sculpenlet (f) lii vulgatis, exttliivil : citi verbo noii saiismo-
aures, (juoniodo legiiiir lib. Iit Coiiînnt., n. 1. Ediii dosie siilijungciet Hilarius. Loqiemiir enim, se uniiut
vero, piuricn(«s nurttius. ex otnnibu» s;ini lis niemoratis. Ab boc jaclanli.T viii»
(c) klditi , stulia; religiotiiatit ; emendantur ex scrnioiicin illius piirgat luciio iiiss. cxtulabii : ul to
niss. lanctii ad (idcles vcrilalis aiiianlcs rcferalur, ((uibus
(d) Aliijiiot inss. ciiin vulgala, meiiiiocium loqiien- veram dootrinain, libroruin siiorum subaidio, niiniiiie
linm. Alii ciim Rait.. Kr, cl Lips., inendacihquorum cxsulaluram pollicetur.
347 SANCil IIIL\RII F.MSCOPI 35»
cuiii iinpiiUaiis |iiuf. sîivin! noii pn<sii. Koriini «niin A 7. Quitt iU umponiH. — Kiqm (</) lianc quidiîn
ilicinriiui, i)ii;i- >-» unilum lîliiiloqiili sui «riein cx (( iiitenipiiralAni, cl ineiiarrabilein, fl oinncni liii -
Evaiigeliis liu:ieiiei pr.fiiuniniii, iiii dentungtrat.i \i\- nianx iiilctligenii.n s«n8uin excedcntem Unigeiiiti
ri(:is uiil, ul jaiii in coiilr.ulli ilniic i{;iioraii(ljni
32^^ generatiiinem pr.-udlcantcs, naii quoqiic in liomineni
eiicuaarv non liicat, sed irn ll^'li>siiaieiii iieieaso sit ex parlu Vlrînis Oei sarramciiiuni docuiinus : de-
t'»iittl«ri. I''.»m i)iiO(|iie niiiic, bc> iiikIiiiii Miiicti Spiii- nionslr.inies sccuiiduiii 325 dispensaiinncm carnis
lus (Inniiiii, (i>nii>t'i;iviniiis i(iiin> liilei (leiii.insiraiio- assuinpiif, luiii riiiii sc e\ rornia Dci evacuins fnr-
nein, (h) u( ne qunl rnient n sallein advi rbum noa in.iin scrvi aicepli. iiillrniit itcm lialiiius liiniiai;i Itcl
(ariinlniK pdKst-ni. Solfm fniin it» do iiobis iiii|ili>re iioii iiiliriii:i^gc iiiitiiram, scd salva (livi(iitaii><asieraiiiiicg;iroii;t(ivi(.i(Kin, liiiiic \iriiilt^ a<:ipiisit;iiii csi>c l)>'i :ul liiiminciii pol<'S
luni uiiilatiMii diviiiiiatis pr.idu aiiins : el ili> :iii( soli- t ueiii. iSaitiipie cmn {k) iii hiiniinein Dcns ii:itus sil ;
(iiriiim a iioliis |ii'r lioc ,

(fc) t.yo el Pnlreiii uuuin «ii- II. ui itlciicd iialiiR usl, iic iioii Iteiis ni.iiifrcl, .scd iil
uiiK yJiian. X, 7.0), si<^'iiilieaii I>imiiii . ul iniiascllillis iiianriilc Deo lioiiio iiatu. in btum sil. Naiii fl
|>>'U< detcendciis m Viiguicni lioino iciitis si(, i|ui {i) Kiiiiii.iiiiifl iionicn fjuscst [Mulili. i, io), qiiiid e.st
(>) a.| (lispcnsiiiiinein c.irnis id qinxl i(aca'pi'ri(. EijO, noliisi iiin heiis : iit iion dercctio Dei ad lioiniiiem sii.
ad divinit:ilis sii.f veio dciiioiistraiinntfin s«lijo.tcrii, B scd liiiiiiinis pitifeetus ail Deum si( (Joan. xvii, 5).
e.l P/iler, laimiuam Iiiijun hoiiiiiiis sui pater cssc(; ex Vcl CMM ^toiillcari Sf nigai, non ntii|iie natiir.T, Dei,
duobiis vcr>) consisiens, honiiiio scilicei ft Dco, de se scd a">sniiiptioiii liuniiiituih hoc proilcit. N.mi liaiic
l<iciitiis sit, iiiiiini sumiik. plori.iiii posiiilat, quini ante consii(uiionuin nniiidi
6. Quid harteniii tHctim rte celfTiia Filii geiiiâlioiiv. apiitl Deum lialiuii.
— Sed ii!)s iiaiiviiatcni sulisisioincm sine (einpore 8. Quid de liora ignorala. — Respondeiites i|Uoqiie
prolestanlcs, pra^dicaviiiius Deiim liliiim non alien:p. siuUigslinis conim proressinnibus, usqucad ignoralje
a Deo pairo. nniorx Deiim : ne ipie cx iiiiiasciliililute hor;G descciidimiis demoiisirationcm : t|ua: etiainsi,
Innasciliili ^'oifiiu.^^lein, sod ex generalions ((/) lliiigo- sccundum illos, a Filio a|>prclienga (percepta) non
niii noii disparcm ; ntiquc iiiiuiii eos osso fX gcmiiia- csset, tanien iJ nd ciiiiluineliam divinit:>(is u >igc-
tls nomiiiiliiis (c) uniiinis, scd cx nalivit;iie natur:f< iiitae niiii pertincrei ; ipiia natura non rerret, ut ciini
iieqiie diios dcos per divcr.iiâêm gei>cris in tidij iiativiias rctroagerot a>l iniiascibilitiiis (i) iniiiitia-
esse, neinie rursum singulareni (1) (|) iiula golum ljili'111 subsliluiioneni, polestaii sufc Patre iiiumcn-
Dcum, ul)i gacranienliiiii Di;! niiigciiiii esi conflien- liiin dcliniciidi adliuc diel ad deiiiuiistrationcni :iu-
diim ; sed in Patresigiiiricari alijue e»se (''ilinm, diim ctorilails innascibilis reservante : iieqiie in co inlii-
_ iii eocl naiura l'atris el noinen (scil. nalui;i') est, in C, ,„._,,„ i„iel|igi po^sc iiaiurain, in qna taiiiiim incsset
Filio vero Pairein intolligi ac niaiicre, diiiii liliu* ne-
ex naiiviialc nature, quantum impleie possct pir*
(pie dici potcst iiisi ex patrc, neiiua esse : vivenils
recla n;itlviias : ncque ;td dilTcrcnli;iin diriniuiis
tpiiiqtie iioiurae csse viveiucm iina;;inem, cl consi-
niiigeniiu Dco igiior.itioiicm diei utlior;cdepiit«nilain,
giin(»ni nalnralilcr Dei lii Deo furiiiain iisqno «dcn
ciiin ail dcmonsiraiidaiii advcrgum hi-rcticos Sabnl-
iiiiliircraiiiis potcsiatls etgeneris, iii iii eo nec opiis,
itcc «.enno, ncc visns alienus a Pairc sil : setl cum liaiios 326 *'>"^^*^''"'*^"''" Paireatque ininiliabilcm
pulestiitcni, iiiiiascibilis b;cc iii eu sit (Milcslalis e\-
ii;itur;iliier in sc habcal ;>uct >ris siii iniag» naturam,
ini:igiiiciii «n.iin aucior et opc- ceplio. {}} Sed qiiia btnc ncscita! diei profeisiolicni,
pcr natnraliu!) qiKMine
i.nii Igiuirationis eiisc i .finniia era, scd (aceiidi dia-
ralus. ei loculus, cl visiis sit.
(I) Vcrba (/«id sohin de^nnt in codice Veroii. (9) Iittinitnuel pro Emmmuel.
(d) Ila inss. Edid vero, iu iic iiuidem ine>iliri...cri- ('ani., Rcmlg., Gfrin., elc, ubi to lo/.ii» no» si>li-
poshiiil. tariuiii sigiilficit, scd nnnni lii>c c»l, nequc : i|uia

miiiis iiliiiuiil
(h) Ii viilgitis liic additurijiioii sa-ipittiii at : rc- pricdicaviiiiiis u'iiiiii :ic soliiin Deiim, ntco pr:i-difi-
fra-aiililiiis iiiss. viinns singnl.iroiii ac si>llt;>iium ; si (|uideni uiii):cniii
[c) llif l'.'Ci>i», qii;e esl |>Ieroriim(|ne ac sincerio- Dei conrfsvio, iit noii diius goneru diversos, iia nev
rnm m»5. iiitegra oril, si verbdiii («/Vrulhic npplca- solit irintn rccipil.
tur lii (ritm- niss. exst:il,(;iiin ;ii( (/)»p.:iis«.(.i»('iii cnr- D (o) .\liqiiot optini.e iiot.i: inss. alque iii haiic.
iiit iii iliiod 1/(1, clc. M lii viil^.ilis aliHiint: ulU ancto- (A) lii vuigalis m homiiit ;
sitque alliM legit llila-
rilatc lialicliir, qiiUi nd dnpeinâiianein crtriii» perliuaut riu-, piita lib. v, ii. 18, ei Idi. u, n. 4. Hic tann n
aiicioritiie niss. rcs(i(uiiniis in /i(imii»«« quoil ci
id qiiod ilii, ftc. Ilic iKilaliir Salicllii doclrilia, Ciijiis ,
lâtliolifos .\naiii (oiireieliaiit. puiili>aiiie li:ibciit cilill, :ic magis cimgruii cnoi tub
invidiam iii
N un vo- iiexis iialus iii Deum iit.

(d) Kilili. exce|itii Par uiriieiiiluiii : inalc.
riur niniiii/n/cm tuisllten- {*) AII'|iitM iiiM . <iii/i(i6ilrm «M>sri/ii«ioii«iii ; meu-
ciiliuluiii diipiireiii reff ;id
diisc. /niiii/ioH/ciii iii6s/ilu/itimfiH vocat cain siibai-
lem. id fsl, snhsislcntia a giKiicnte disliiiclam : qu;«
stendi riillnofni, qu:i' oiiinis priiicipii expcrs sit. t.oii-
P.iiri :fqiialis pnfdicatur ralione generallonis, pon
cetll notpiit P:itrtMn poiesiaii su;i> iinidipi»m re>wr-
raiinne innascibilitatis.
vasse, oisl liliii» ipsl inaspi ilis conieilatnr.êruiii lne
(.) Iloc cst, neqnc umiin
eos csse "b siiigularila-
lliluiiiis non lam ex sua qiiam ex Arisnonim «eu
tcm pfr-oii;i', ciii iioiiiiii;i gciiiiiial:i siiit. Ilinc ctiii-
teniia loipilliir inqua Filiu^ non simpln iie r ncgf (ur
:
lirniaiiir qiii'tl iiliscrv.iviinus (co/. IG'>, tiol- c »OJ|r(F caifMis inscne dicatiir, qnatcnus mnt
siiri', ^ftl
f(/i( ),Saliclliiiniiii Viigiif iiiiinnfni
ratfimsdivideio,
iiiiKiscibiiis e«80 iiilelllgliur.
quaicnns li cipii l>ai Dci pjusdrih lu nnna KCHiiiiiirv.
KrasUiUb hic Inscrucrat : rer quum p^tuil Va»i
(j) llc^(i(iiiniiis(/i((o
Jo/iit»cx pt.|iiiiibii»nifS.(.olb., (j)
S-(9 W. TRiMTATf; t.lRF.U X. 3sn
|i(?ns!tiionfm ildfiiiniii-! : («) px|iiirji;anila eiiain niinc A •"«'in exapfiuaiffi ad Df.mTt in Unig."iiili iii^tiNii.ii»;
327
osi oiiiiiis iisipiie asseilionis «crasi», «t omnes lia>re- n;Uur»<iu;i> infirmilîlemiliversiltt^-ninnc siiani ci ile-
lif; !• I>las|ihcnii3e transoiirre nda; «tint prsdifaliones, prtcaiioiic caliii^.etdcsoUiiionis nuercla.ct (iJKim-
iit •vcrilas Evangelii per ea ipsa quibus (1) obscitrari mendalioiiis coiifesînne lesielur.
viili-iiir eliiceai. 10. Mortem lisud recte iticitur timiiine, quam do-
\).Piifiiiu)iis imtor uc dolor contra Filii aqualilatim fuil »011 limciulnm. — Ac pi iiriiim aiiie qtiain ex liis
objicitiir. — Volunt eiiini |>teii(jiie (b) eoriiin cx pas- ipsis ilictis deiiionsireiiius, iicc nietneinli de se in
îonis nielH et ex in(irinit.ile iialiendi, iioii iii n:jl!ira eiiin infirniii:iteni incidisse alii|nani, nec dolendi
enni impnssibilis Dei fuisse : iii qni liiiinit ct doliiii, (ju:! rendiiiii est ({uidnam videaiiir limcre potnisê,
noii ftierii v<'l in ea poti-siatis Sfoiiritaie ipii; tmn tiut in cnin formido iiitolcraodi dolons (<i) incidcril.
met. vel iii ea Spii itiis iiicoiriiplioiie ijii.v noit dolet Et piitn iion atia liic ad titnenduiii, (|iioin [lassioins
seil iiifiTioris ;i Oen pntre natiii;»', ei liiiiii;ina; pas- el inortis, caiisa pr.ioteiidilnr. Et interrogo ciis, fjiii
siniiis tri pid.iverit melu, el :ti) eorpiir ili- i>.i'ii!»« coii- IiiiC ita exisliinaiit, ati rationo siiilisistul, ul mori ti-
gemuerit atroc it.itcm ;il(iiie liac iiiipict.ui.-; sh.t :is- iiiiieiil, o.ui oinncni ab Aposlolis tcrroreiii. niortis
qnia ^cripfint Bil ri.?lis cU :ipr!leiis, ad gloriani eo^ sit iiiarlyiii adlioriains,
sertione nilantnr ,
;
'/
mimm viea usque 'id mortem {Miittli., xxvi, 'iS) , cl B dicens .-

Qui iion arcipil eiiicem swim et uquilur me.
riirsiini : l'ali'r, s» possibile est, Iranu-al culix isle a ncn est mc dignus : et qiii invenii animani sunm, peiilet
me{1biil.. 30)" seil et illiid ; {t) Deus meuf, thii.i illam : et qui perdiderit eam propter me, ineeniei caiii
m«KS. qiiare me dereliquisti {Mallli ,

xxui, i(i) V l.no {iluith. x, 38, 59). Cuni etiiin pro eo loori viia iU ;
<|unque ailjicianl : Pater, com>ii-'tiiio iit maniis luas qnid tp«e in inortis saicainonio do!ni.>se cxistiniaii-
siiiiilum meiim {tvca; xxiii, 4f)). Ilts enim o o-> dus est, qiii pro <e niorleniibus viiain rependat?
|)iT> liilci iiostr.-e profcs-.ioncs ml ini|iiolaiis --11:1; ra- Et cum iioii liineiidos cs.^ê qui corpiis ocoideicnl
piunl tiMirpalionein : ut limiicrit, qui Iristis esl, ipii nionel (///W., 28) ; i(isiini illiiin niors (<?) ad liino-
ct tfiiiisferrl a se caliceiii depreciius sii ;

iii dnluc- rem passioiils coipnralis exlerruit?
rit, q«i dcrelictum se a l>e^> in passioiie conijuestus 11. Quain el sponle oppitiit cum rciiiviscendi poles-
sit; iit inflrmtis <|UOqne fuerlt. (|iii s|iirituiti siiuni l'a- taie. — Tuin (/) dcuide tjueni dolorom niortis tiiite-
Iri Cflmincndaverit, nce aiixictas adn)iii;ii siiiiiliiiidi- rct ,

poteslaiis siiai libcrtale morituros : Huni.îio
(1) Quibus obscura fidebaiw. {•i) Deut, Deus meHs.

profeiiionciii nd confiiiiriiiiaiidi hoiiiiriis sucrumeiiluui (n) Lips. es Kry.sini margine, etrpugnanda : minits
yeitinere : ut qui infirmilutei iiosliui portabul, iii/ir- Coiicii;ne.
mitulem quoque nbi kuiiiaHg: iguuralionn attmnerfl : {b) Non jam quod onine» ,
seil quod pleriijne Aria-
atque ila diein nescire sc dueiet, ut ê^'uUruin Luiuii nonini soiiliani, rcfolleiidiini {iroponinir. Seuiiuiit
vcscieliai, el attrecuMein iiesd* iUK jiiiibiiain iii.ilic- pnrro illi, ut liic saiis dilucidc iltcliir;uuf, Cjirisluiit,
p
^
Tem JfiM^r/iÂl
v.,>%i Inm f,iAi*ni,j«
itjuorabat : f/itti iii/irnius n/1
ad srienduiii.
•
quain in.
triitniiii,» niiitm iii
iiii/ifn
qiiein cr./.|iii/liin\
sccundiim li.tii,; ti liii.xi....
bniniiiciii liiiiii:-.'0
•,!.
ac rl. .t >i /
<lo|ii;'.se u li:.
Ili . l;
fiimns ad fleiidum, sub lassnudinie et tuit tl viediit laiius coiirneiui, naiiir.c altdiiifi tnipHSsibili iiror-
oficio , netcieiiiitr etium non dcdiquaius trrorem : (.n^ expencm cgg«. .Siiil de lii» l.eiintius auiliviiddt.
iiiiixime cuw ex rnoiiui» resurqenleni el iiigressuium Lxstilit aiitni:. inqiiii lili dc Scelis, :ioi. 11), rtaliui
supe.rgressuruiiique caelos Aposiuti non jiiin netcienlrm ip.io Coiit,t:iiili:io iiiipfruiite Arii Iwresii, qiti el eirca
ted liiijiisipsiiis diei suic poieiileiii uc scitnlem iiiierro- tiiviuiiuteiii, ei circa iitiUiiant huiniiniini eiinbiil : circif
qasseiil. nihil utiud perconuintes qunm id (/uod sub dii- diiiwtateni, qiiia Filinni diceOal eise Oei creaiiiraiu,
penâlioiit liominis lncebatnr : ul iii ev quod netcire se itiiiemime Sfiiriluin saiiclum' . circa incarualiunein,
dixeiat, dum rursuin interroqnin, aasumptionntt poliut, qiiia r/fii/i corpus .liebal iitanlinuin esse. in «/iid
qniim necessilaiem ignorautia: iiitelligeie viiierentiir. uiiimiK (Oi,o iermo principulum vbiinuent. Uiie ttutcat
Qiia; in quodain codiie adsiila se rcperisse adinoiiot. prcptciea dicebal, qiiiininin conduceri.1 ad sfabilien-
!ii ttiio taiiliiin aiiii. tirelier 700, in
ins. R(jiiigi:iiio dum ipsiiis de Trinituie dogwa. fjni aulcin f oiidiii urcl,
<|iiii itiuli» aiit pertiubaia siiiii, ea
passiiii lruiic:ita posl iiO!iiiullJ| sic txplirm ;/iiii)i-0 /liifliiiiiii rf(/(/iiia
ipsa reperiitiiis Imjus Hunieri adsiila |iriniiiie
iiiilio Chrisii corpus inaiiiinnnicsii'. inidehnl, uihimilet ejiu-
post ver|) Usnue ad iynoruia; horm detcend'mus de-
I : modi roees diristo non ui /lotniiu iM/irjprsiiiiis, ttd ui
monshallonem. In aliis iiiitoiii m>s. iiulliiin esi adilila- Dei filio, i/i'./i((; jpitiis Si'ii(«n'/(! Fiiiii.'. fuire minor de^
inenii liujus vcstigiinu. Sii ui iii appcndice :id caiccm prehendei etiir Qu.Ki .Vtjiaiiasiiis, bb. do Iicarii. Cliti-
,
librl tx adjecia ; ita ciiaui liic it;itoraiitia ('lirisii sli ,

pajT. (iiS, ciilliiriiial his voiliis : /''riijliM iaiVjir
aliler cxiiliiiitnr, qu:ini in tolo libro ix exposiia cnI ciivillnntiir .li i«jii, ijni ciirueni tiiiilnmnuido stninen-
in (|(iii pr.flei'e;i cuiii dioi ignoraiilia (litiicnâlioiii J) jc?, co, (Jmo' de pussioue inlelliqilitr, nil iniiHiUbiUnt
tacenili iriiiuitnr, dispensuiioms vociibulo nnn (|uciii dciiaiem inipie reierunt. Ilac sciiiriiii.i sic cxpliciiia,
admnduiii liic inlelliîinr inysteriitnt assuiiipiu;car- scopoquo llil.iiii porspicto, faciiius capieiitiir qii.i:
nis, sed iibnlruiiuin Dci consilii qno piudenlor jn- siilijiciet, aiit ccne su;>picioiicin iimt iia fiicilo itio-
dtcavli liauc ilicnt bouiinibiis a Chrisln iioii essc 10- vcbuiit.
veliindam. Dubitaii vix potcsl, qiiin hoc incriiin Val. bas. m<<8., covimetidaiionis spirilut.
:id<iumcniiiiii sit. El vcl ex boc confirniainr, qiiod ic<d) Exciisi bic adjiini vet Hiroiis, iion niss.
ciiin 0011 exslet nisi iii diiobus msg. iiiins sciaiiius, () Sic niM». Al edlii, <i liniare. Ilio tiiiior aIi cO
eoriint unus uiio loco, altero alier illud collocai. arcetiir, pro quo niori vila sit ac proiiide ali lioc ;
Probabile ctiain esi, illud cjnsdem esse, cujus esi animl iitYoctii vindicatur Chiiîus quaienio) Deii^ ist,
itddiianieiitum libri ix, qitamvis exsiei in longeptii- nun qnaienus honio.
ribus niss.; liilariuni vero utriusqiie auoliiriin (-sse {() lo vulgntis, denique. Et liic dcnuo ostinditur
ea i.intiiin ratione cugiiare licci, ut posi absoluinMi in Cbristo esse tiaiina aligiia |:iiiii!'iscx|)eif> ; iiei|OC
opus aitnoiaverit novuin queoidam explicaiida; prae- lioc iiisi de Jivina pricdicalur, iiU!' liiniirnm ôla
dtci% ignorantliB niodiim Patribiis aiils satis coin- habc! ponondij.' aique iieruin siiinoiidioaiiiiiin:poloii-
ntunem. iatem. Qiiod illusiratur bis Atbaiiasii :,ci!ooiie ma-
r,r,i s,\m;ti iiii.akii i:i'ist:()ii ssa
ciiiii) genoi i
viir inui l(>m ,tiil vii txlciior, iii csi, A liiiiiiaiixgiilt vulnnlaiissu.t! Iibcrl:tic moiiiurus. Non
fehiis, viiliiiTis, tasiiK, inin.c, dcgraEbaia iii •orpus cst iii viiliiiilale (ti) (e) luorionlis cl |olo&lnte noii
accelerat ;
;iul i|)sa nuuirî ('iir|iiiriH tiusiri seiiio iii diu iiiuri tinior niorlis : ipiia et viiliintas niorieiiili ct
eani ips:iin inortcm vicia cunccJil. Unigeiiitus au- putcsLis reviviscenJi citra iinlur.im liiiinris csi, duin
lcin Ucus iia poteslalciii lalicns |'oncii(lx aiiinia\ liiiicri niors iiun piilcsl ct iii voltiiilalc niuiiciidi cl
(I) ut rcsunicii(la-,a(l |>cr;igi'iidiini iii sc inorlis sacra- iii pulcsialc vivcnili.
rociitmii, ('uiii puio iicciii ciiii>iiiiiiiiasgc sc omiic liu- 15. Aii pfeuat liiiiufril. — Seil fnrle poiiduli iii
nianaruin pussioiium opus (n) te~tatiis csbcl, incli- riiicc f.iipniis (G) p(cn:n ('(((illigaiitium runiiim vio-
n:it'i cajiile spiriiuai ir.idiJit {Joan., \u, 3U). Si lioc lciita viiiculi, ci aJucioruiii ('hvorinii (/) cnuli vui-
naturx lioniinis jus relii liiiii csi, ut pcr sc cxlialans iicra siiiit liinuii? El vidc:imiH ciijiis corpoiis lioiiio
S|iirituiii rc(|uiescal 32S >'> moilcin, et nun dissoluto Oliristu!! sit ; iil iii Mi>peiis:im, cl (i;) nodauim, ot
curporc l:ibofaciuta aiiinia dcccdat, vcl :ibriipiis aiit lraii^fuss:ini carncm dolor maiiscrii.
pcrfo^&is :iut colli>i^ iiiciiibris spiriuis taiii(|iiaiii in
329 ('' l>ndeJn rorporihut icntut. — E» eiiini
scdc siia violalns crumpai «ul cinual : iiicidal in {b) iiatiira cor|ioriim csi, (/i) iit cx cniisonio aniinu: iii
Itoiiiiiuiin viia: nioriis inctns, si qund emisso spiritu seiisuni qiiemilain :iiiim:c scnticniis :iiiiniala, iion
ninriuus CnI, iioii liboruiis su.e iid mori 'iidum iisus n sit IicIms iiiaiiiniisi|iic iiialerics : scd ct atlai.ta seii-
est poiesiaie. Quud si cx su inorUius esi, et per sc liat, et cninpuncia (lole:ii, ci algeiis ri^c:a, ct roii-
spiriuini reddidii ; iioii est tcrror inoriis in poicslate fola guudcat, ct iiicdia lab(<scal, el piogucscat cibo.
morieiidi. Ex i|uodamenimobliiiciilis se penetriiiiisquc aniniu;
ii. yec corpori nec siriritui mort fuit lenibUis. — tiaiiscursu, seciiiidum ca iii quibuseiii, nui oblocta-
SeJ foitc linmana^ igiinraiiiiat liinidilate banc lur, aiil Ixdiiur. Cnin igitiir coiiipiincia aul clTossa
ipsain (i) (<) moricndi in se timui' pnteslatcm ; ut corpora dulcnt, sciisiiiii doluiis iraiisfuso: in ea ani-
licct ab se (5) inortuus sil, Iniiien hoc ipsnm, qiind nia^ scnûs adiiiiiiii. Deiiiqiie vnlnus cnrpuris usque
morilunis cssei. tiniiierli. El si forie ernni, i|ui iia ad lios dolcl, cl digili excidciilium {atint, excedcA-
cxiîim.nbuiit ; cnnsiitiianl cni rei exislimeni iiior- tium) cx carne iiiiguiuni prxscgiiiina ncsciuiil. Et
lem fuis<c tcrribilem, Spiriuii, aii corpori. Si cor- si quaiido acccdentc vitio pars aliqua corrupia lucni-
pori ; annc ignoraiil, qiiodSancln corruplioncm iioii broruin, scnsnm vivx caniis ainiserit; ta cum vel
\i>uro (Ps. w, 10), iiilra trijunm corpuris siii dcsecaliitur vcl nrelnr, dolurem qiiisqois csse po-
templiiiii essct suscii:iuirns? Si vcro Spiriiiii niors luissei, iioii maiicntc iii ca aiiimx peimixiionc, noii
lerribilis est ; (4) (rf) L iz iro iii .\lirali:c sioiliiis Ix- seniict. Aui ciiiii giavis necessitas- ncidciMli cor-
lantc, infernum clians Cliristus linicrot ? (l:cc slulia C pnris nianel, nicJicato polu cunsopiliir vigor anini.'c,
aiquc riJiciila siiiit, iil in polesialc pniicnd:i? aiiiiii:c et in eiiioitii:im scii.<:iis sni oblivionem mens (7) suc-
ac rcsiimendu: mori liiiierel, ad sacraiiientnm vit.r: cis (i) \iolc:uioribiis occu|iata conliciUir. Ac tuin
(I) Yel reiumeiida. (.'>) Horienli.s murs.

[1) ii! ras. Vcrun. hic addiiur tuam. ((i) Poeiin; mox, friiro, non t'i'i((/rt.
(3) In aliis, Miurifunit. (7) S(is.

(4) Kteiiziiro.
jore Jc iide apud Tlieodorciiim Dialngo iii i/oiiiu : innna ignornniia prorii-iscaiur. Dcmuin hnc nrgnmen-
autem Duiniiticut, net vi morbi iuperaiui, nec iuvilin; tiim iis acccnscri, qu:c ad hominem vocant
poiesi
morluui eit : trd tun sponle veuil ud inoilii di.ipeusii- ci i'x nJvcrsarioriim scnlcnlia coiificiiinUir.
tionein, corroboratiis iib inhnbiiniile iii ii>so heo Verbo, ((') V it. ii.is. iiis. iii fofuiilnk- mortis. Iii viil);ntis,
<liii diiil, Nemo loltil nnimuin menm o me, elc. Divi- nioritiilis nmrs : coi riiple. Tiiin apuJ l^r. ct posle-
liUiis ergo Filii esl, ijuiv ct pouit, et ruriui <uiiii/ (iiiili.iirs rJitioiitfS, ei in polesiiile non diu in morte mn-
niiim lioininis quem tiesliivit. niudi iioicii . lii (looliiismss. Colb. cl uiio Sorbuii.,
(") .\lii|iliil mss. prob:c iinl:i',(i'sia(us fsl. et poieniii iion diu iiiurt, itc. Iii nntiquiore <4>ib. ;
(ft) Veliis Diinn riltp. Mut;is plncct
nis. Cilli. , in jVun est III poleitiile hioriendi morieulis et poieutii non
Doniinum, iinaiovis verbo diviiia iiatiiia >.igiiili-
lioo diu esie uiorinum. el potentem uon diu mori limor mor-
celin',(|ua* liinc in Clirislo ilcmonslrîiur, qiiod c\ .se lii. C:clcrus se>|uiniiir iiiss. qiinriini lcclio rlariiis ila
nioriens jiiic nnlli bominiiin iiauini' rclicto scsc polesl reJJi : .Noii cst limur morli'> in eo, qni sponin
gaiidcrc palani leceril. I) alipie ex vuliiitiatc inoritur cl potcst nnn Jiu iiiori,
ir) lii vulg:iti.. Iiic :iilJiiur suiim ; vox abcst a po- seii ciio ail vil:iiii icjiic.
lioriliiis iii<s. ac veibis iî «c satis cxpriniitur, pnla, if) 1'ralellonsis rodc^ dura vulncra.
polestalem. qu c iii sc sila cral, rminit.
((. iiioiieiidi {u) lii niss. Corb. et (piibusJani aliis. nudatani ,
Vctiisliore> iiiss. klciiuiro babeiit, iion Loii:ro.
((/) iniile. Ilac et snpcniiri sciitentin diiccl:ir cuipiis
VikmIiiiIo .S';iiri/us iiatiir.im ilivin:iiii liic iniclliî li- Cliristi non soiis cluvis, seJ viiili-nlis fiininm viii-
qiici cx niini. 51. csiqiic aJ iqii:il:i Cliii:>ti Jivisin iii culis criici l'iiis>.e colli|;uIiiiii. 'ruiii :iJ iiiur);incni
corpiis el Spiriliim, iJ csl, iii lioiniiiciii cl Ociim ; el Erasmi, (/o/iir iiirnscrii; qnuJ a l.ipsiu ab.i|iie ali.i
eai|iiiilcnia('Ciin>mu(l:itusciileiiua- Ariaiioinin, curpiis auciorilate urrC|iiiiiii, (leinJc otitimterat. Jam lcgi-

iii Ciirislo iliinii:ivut et serninneiii viic^ aiiiiii:c sii|i- mus in ps. lviu, ii.Quie iii
7 : iiii|jii'<iiieiN p<i|>»/i 1'.«-
pleiilriii .':;îio>rcnliiim. 0'*>'""< oslcmlil llilarin>, tent iU(iiiM'i<i. Qnocirca non pl.ircl qnnd in niio
iioii iiciitrfiin illuiii naliirani :iinori (S'.c obiioviani, e iiiss. Valic. ut (iKficiitn et nodnia et irimtfossn
Seil iiiliil csse cuiisa' cor ('liris|ii« allcriilri tiiiicat carne, elC.
jiiita qna- Aiii;iisliiins io ps. xcviii, n. 1*J : Te prini- Sulus coJex Vnt. bas., ut nitt e.x coiisortio cl
(/1) :
gnuvit Dominui in lua iii/ti milule, iioii le : uon enini niox s/iiliiiiil liebet,
iiiîi pru non lit hrbei et |>o>l
liniebnl terlw die returrecturui. Pr;Hcra noii bic le- nniica, ex cujusdam euim, prii cv i/uik/um chiin.
spiiiiiif sinipliclUT iluior. si'(l is inniuin i|til ex li! ii> iicsii.i iiioiiii)ra Cinjiiniiir, i'l oi;iiioiii (a) alii A Nam <\m inoJo liiiis l>ii linniiiM- lillii.^ c. ii naliis;
vuriieris pl.igam senaiis oruis einorcmi-, sensu ani- vel nmiciis in l>ci forni.i, fnrin un scivi accepKril
nnc \n se tiirpeniis eTailit. A£ferl iiaqiic dolorem si non poicntc (e) Vcrbo Heo e\ sc cl canieni inlia
pcr aniu);i' inliriiiis adinixlionem, in inQrninni sen- Virgincm (3) assumerc, ct carni animani iribiierc,
sum suiim c(ir|ius airmatimi. homo Clirisius Jcsus ad rcdcnipiioiicin aiiiaix el
15. iiidi Chriiitl corpiin ci auima. — Si igiliir lionio corporis noslri pcrfecliis est iiatiis ; et corpus qui-
Jcsus Ciirislus |)cr iiiiiia corporis alquc aiiimu> no- dcm (/) iia assuiiipseiit, m id cx Yirgiiiecoiicepiuin,
sir.c vixil iii riirpnre. el inm ila ul corporis siii, sic formameumesse scrvicirecerit? Virgo cniin non iiisi
ct aiiinia! sua; princeps Oeiis, (1) in siinilitiidfttcni (i^CsJexsuosaiicfoiSpiritngeiiuiupioilgcnnil.Eiquaiu-
330 liomiiiis coiistiiuhis, ct Jialiiiu rcpcrius ul lio- visiantiiiii ad naii\it.ilcm c.uniscx sc ilarct, qiianium
liio naliis Cit ; (h) doloriiii scnserit cor|H>ris nosiri, cx sc foeiiiinx' cdeiidoiiim ci)r|H)riiiti siisceplis origi-
aiiiimc iiiisir:!' cl corimris, nt cnnccpUi, ita et iuitio iibiis iinpendercit : iioii tamni Jcsus Clirisliis por
iiiiiiiiatiis iii cirpoiv. îhmI si .issumpia sil)i per sc humanrc coiicepliiniis coaliiit naiurain. Scd omiiis
cx Virginc carnc, ip-ie silii ("2i (c) cl ex se animam raura ni-ccndi invci ta per Spiriiiim, leniiil iii lio-
tiiiiccpli pcr sc cor|io:is co.iplavil; secundum aiiim:i! iiiinis iiatiîir.Ic f|iiod inars csl; cuiii l:imi'n li3l)C-
corpoiisquc iiaiiiiaiii, neccsso cst ci passioniim ict (o) (/«) iii oiigmia virlulc (i) i|ui)d lliu^ esl.
fiiisM; iKiluram. Kvacii:ins se ciiim cx l»ci loriin. ct " 10. Chiistns ipu ei dc ar!o, ei filiiis hominit, et in
!orin.im scrvi accipiciis, cl liliiis Dei cliaiii lilins drlo. — lliiic iîlur iiiaxiiiiiim illinl ac jnilcliciri-
boniiiiis nisccii';, ex se Miaqiie virlulc nnn dclicicns, nium 331 suvcepli liomini-. i.arraiiiciniiiii liiiiniiiui
l»cus Vcrbuin (</) consuinmavil homincm viveiUcm. ipsc dsIcikIiI, diceiis : AVino i;) udsccndil in cixliini
(I) Insimititudiiu:; sr.vcc, iv i;«i<^.ot«r«. Sic iiifra, (3) Ailsmnerel ; cxinde, tril>iiei(i.
imm. ii'<, iii simiHtiiilinc /loiiiiiifi foiisitinlHt. (4) Ex Sniicio .SfHciiH.
[i) Codcx Veroi». per te, absi|iiu pariicul.i cl. (5) In originis itutivilntc.
codicc Colbcrliiio qiialcriiioiic liic aviijso, desidcraii- liliiis liomiiiis : nuiic nl ipsiiiii indc coiilirni;iliir,
liir (pi:c :ib liiiic usipic ad cuiii. 51 intciccdmil. 1)110(1 1)011 carni.s l.inlnni, scd ci aniiiix sit rcdcirip-
(n) Tics iiiss , adi; ct iiiox l'ratcl., cinvrlun, iiiin lor. Lirofpie illo .-trj^diDcoio advcrsus .\p'illiiiaiisla»
cmoftmis. sic iiiiliir Crcgoriiis N.iz., Or. i,i, n. »3 Quod ns- :
(h) lii viilgalis ,

dntorem. Abcsi pnrein a
piircin miiiipliiiii non csl, cuiaiionis esl expcrs.... Si dimidiala
niss. Tria liic advcrsiis Aiianos AppollinarisMiiim idniiiiii e.v purie Adnmus tiipsus esi, dimidiaiuin qm-
'larcuics as.scruiiiiir : piiiiiuiii, litiiii:iii:iiii ('lirisii (jite sit (inod nssuinptiim cst, Ct posl p.Mic.-i Si ipse :
li:iuir:im tioii litiniiiiiim iiiorc. scil folo auclorc iimtiiimiius esi (Clirisiiis), quo taiidem modo Iwminis
Vcrlio ilc Vir.niiic fui-sc coiiccplaiii; aliciiim, Vcr- uoiiteii sintnielnt >
biim niiinvc viccs n<in snpplcvissc, scil aiiiiiiani si- C, (/•) Sic B:id. Er. cl iiiss. At Lips.
, et Par., iia
iiiiil cum corpoic a .suiiipsis>c posiiciimni, ila lo- ; ftsjMiii)).si(. Neqiie boc llil.irio inôlcns, uiduo vcrba
liim liomiiicm a liii" iKî :i>s<iiiipiuiii, ut a divin:i oadcm coiijiiiiciionc cnpiihiia non nno mi>do enun-
sua virliilc ac iialura null.ilcmii defeccril. lliiic liet : iit liic piiiiiMoi ponii nnius cst, ac dcindc a».
Cliri-<iiis cl am iit liomo rcclc iicg.iliir sciisis^sc dolo- i.nmpserii, qiiaiiivis iilruiiiquc vcrbiim ad camdrni
r:m rnrporis iiuitri; qiiia corpiris iioslri dolor |i:inieiilaiii si refcraliir. Ilic allcra adjii ilur coiidi-
pcccati iicciia c.sl. ciqiic iiiiii:i sulijacciiiiis :il Cliri- : li(i, iil (.'lirisliis vcrc liDniiiiis liliiis sit, nece.ssaria,
sliis alia lcgc roiiccpiiis, iicc [icccaii rciis fuii, ncc i-cil. iil iion iiiideciiim|iic
carncm, sed cx allaiaiii
pccn.v obiioxiiis, <iii iicipie iiisi .^pontesiii subjaruit. Maria acruj.tam assiimpscrit sicque Iransilur ad :
At vcro si coiiccptio illins iilco iiic consiilcreliir, iit refolleiiliiiii alinm Aiiolliiiarisiani.ii crnirciii,
(pio,
cx siiinuliiii CDiiccpliiiiiis iiiodi) pia'lcr liiiinaiinn iili credcrc par cî, posi Ari.iiios jicuiii Clirisli
iiiilmaiii ii>!cii<laiiir lialicrcilivinam, seiMiiiiliini qiiaiii caiiicui dccoilo riiissc :ill:iiaiii.
doliircm iioii scnscrit corpciiib iiuslii ; in iis ({ii.i' liic {(j) Kx diiobiis iiis<. Colb. cl imo Sorhon. liic ad-
di-<|>iiiaiili4r nulbi crit dilliiulias. Eia quippe n fu diiiiiis sno, id csl, cx Spiritii Cliristi,5cu noii nisi
cx
laiio corim), <|tii in Vcibum iit aoioi.c nuiiiorc fiin- Vcibi) gcnuil • qiiod pcr-picuis vcrbis ad calccin
gciis dolorcm caderc existinianl. No.pic vcro app.irct liilincri fequ.-iitis s c declar:iliir Cnro nnn nliunde :
ipiorsiim iu his : Tenuit in homiuis uniivilale quod crigiiiem sumpsernt, qiiam cx Wrbo. licc nwis
mitris cst, cmiii (aiMc» huberet m oriijinis virtule (inod speciiini ad dcclar.mdas proposiiiones snpcriorcs,
Deits esl, aliisquc tiiito stmiio cxponalur liumaii:i> quibiis Cliristiim per iniiia iiostra natiim cssc iicga-
divin.rqiie Cbnsli ii:ilur.r vclilas :ic di^tiiiclio, nisi •. tiim e>l, qiiam ad coiiilrmandas proximc
iincce-
III diviii.i snla a didore aliena dcmoiistroiur. dcnies.
Parli<:iilam et, qii;c pcriiide csl ac etiain, adjo-
((•) (Iii Edili, in originis nativitnle. Tres niss.,
ori- m
ciiiius cx iiiss. duobusCoIb. ci uuo Sorboii. qiii cnm (liiie. Remig. iiirliKcm in oiiifmis nnliviiate. Maîs
vnl.!;.iiis suUjiciuiit ex le, ulii aliis iii mss. Icgiiiir placct cum codice Valicaii.T b:isiIic.Te, iii OTiaiuis iir-
pir ::c, inn alio scnsii. iNam illud ex sc non iii:ile- lule, id c.st, qualcniis anim.c el corporis slii' princcps
naloiii caiisam sooal, scd cflicieiiloni : quo sunsu atipK! ;ioclor cst.Qoo loquciidi modo habcs nnm"
iiirMiiii, iiiiiii. a Iribcliir : f/l per sc sibi assnmiisil "2."), iioslra in eo per linuicm pro[ccla: ex sc oriijinis
rorpus, iiii cx j<!si()i (iiiiinom ijisiiiiipjil. viiia iioii inesse.
(d) Id e>t, cuiidiiiit ct assiimpsil homincm, qiii viilgiiis, quo Dei est. Melius iii omnibus fcre
(i) lii
corporc ct aiiiiiia c<)iisl:iiis. viveiis, perloclus cl coii- ins-s. quod
Deus boc csi, ca viriiiie, i|ii:i corpus
•
Miiimiatus JMiiio ur:il. Niliil onim Iiic cuin Apollin:i- Siiuriic\ virgiiie condidit, scsc Dcum palcfccit.
rio, qui sciiliebal Vcrlinm cariii coiijiincuiiii con- (j) Ul conlirmct Ifd.irius, quod siipiTius |irob.ivit,
Miiiiiiia^so biiiiiiiicm vivcnlom, iii f|U.inluiii pncsti- Chrisiiiiii cssc Dcum siimil cl liuiiiincm
pcrfeclnin ,
li->el ei viiaiii, ac viccs :;liiio:c supploisscl. ita Vcrlii virlutc, ct iioii lioiiiana lcgc coiiccpliim^
(f) A!i.|iiit mss. Vcrbo Dei rt5siii)«'rt'(.... tri- ul laineii dc M:iria' carnc naius
ac duos sil : liiinc
bucrel. Ilomnicm pcrlcctnm a Vcrbo assiimptmn subsciiuenles Scriiitiirre locos saiio seiisiii reddil,
csse. hiiic proxiiiic |ii'ubatiim cs!, qui i Chtisius csl qiiiiius h iretici abutcbanlur. Sic
cnim cos Ariaiig-
S35 SA.N( T1 IIJLAHll liPlSLOI'! 55«
iiiiini!/^. — Alisoliile :iiili iii hojliis A|iipMo1uk eliaiii liu-
Ci-|>I.L> de spinlii origiiiis c:iii>j cu. Noii ciiiin (a) jiis iHeiiunaoJ.L' corp iro.i: lulivililis ki< i'»iiieiaiiiii
<'or|iui'i M:iriu uiigiiiciii dc.lil : liccl ad iiiCi'i'UM:iila lo iiliisi est , ilicciis : Vrinm* liomo (c) ite lcr\g: limo.
p:iriiiin.|Ui> cor|>oris uiniu', quoil sc\us ."Ui <>Ni lutu- seciiiidus ho\no lie cwto (I Cor. \v, 47). Il<juiiiieiii
lalc, i'iiiiliil>-i'ii. Qunii vcro li»iiiiiiis iilms vi\, sus- ciiiiii ilicciis, ii)iiivii.iieiii v\ Vir^îiiti docuii : qu.e
ccpl.i: iii Virgiiic caiiiis c-l |>.iriii!>. Quod aiiiriii iii iillitl" u.^-a iii.itcnio, scxuk tiji iiaturiiu lo ciiuceplu
otclis csl, itaiiira' soiiipci' iiiaiuiiiis potcstis cst 1 1 id. i-t |>:iiiii lioiiii:)is cisrciila es4. I'U ryiii aii sccunilum
Tract. in f»fi/. 11, II. li) : ipiu: iiiiiula ciiiiililuifuc lioinliicio «le calo, oiiîucui cjus et fcupiTveuiciiiis
pcr hC can>c, iiuii sc cx iiiliiiit:iiia sux vjrtutu iiitra iii Vii'giu<'in sancti Sjiirilii^ adiiii le^lulus eti , aii|««
1 i-^loiiiMii ilelinili corjiorli ci>aiijvii. Splritus viriule iia cuin ct liomo esi, cl ile cuiiis esl ; liomiiii.s liiijiis
ac Vcrlii Dci polcsiuti' in loniia servi iiiaucus, -.ib cl partiis a Virjjiiic csl, cl coiiccpius <'»: Spliiiu csl.
oiiiiil iutr^ exlraqiiu cutill iiiiiiijiqui- i irculu cieli ac l''.t liu:i' i|ui(lciii ApOatulus aii.
iiiuoili Doiiiliius uoii al.liiii. l*cr Imc eigo cl de cieIo 18 Qiuc cnro /i/ii homiiiii quiit ex Viriiiiie, punit dc
ilc^criul.l, el lilius lioiiiinis cst, cl Ju co;li'i est : cieto cst iiuiii cr siiuctn Spirila. — l|isc aulciu Uxiiii-
<|iiia Veiliiiiii caro (iiluiii tioii aiiiisci:ii iiianeic quoil ]] iius liujiis n:ilivitilis sii:e iiiystcrluiii painlciis sic
Vriliiiin esl. Naiii diiiii vciliuoi esl, cl lii co3li.s osl ; inciilus e>t : /'(/o tnin finiiis vivut qiii dc ccelo de-
(liini caio esl, el lioiiiiiiis liliiis esl; liuui Ycrliuni tccndi : si qiiit ii.auiiucnierit dc fiuiie lueo, vivet i}i a;'
f/>)<'artil';ic'iiiiiicsl,cldcc(pli>csl, ci liuiiiiiiiscbl lillo.'^, rcrimiii {Joan. vi, .^t , 52), sc panrni diceiis ; ipsc
«;l in lOili) i'SI : quia cl Vcrbi virlus inio corpor.ili- ciiiiii corporis sui origi) esi. Ac nc Verbi vir4us al-
liiis iiiodi^ 332 loaiiciis. nec il.;.'ral iiiiile deH'cn- que iKiiura d(>l'ccissc a se exi^liniarelur ((/) in car-
iliTMt; ct I aro iioii aliuiivie ori^jiiiem siiiiipsCMt, iieiii,
333 l':">cui suum rursns csse dixil : ul
qiiMUcx Verliu; etVciiiiiiii caru fautum, cuui caru |i(>r iiDc, ipiud dcscendeiis de c(elis p.mis esl,
Csiet, iii>ii iaiiien noii Tni et Verliuiii. iiiiii cit liuiiiaua coiiccptiuiie urigo csso corporis
ium disripiill Apolliniiiislfi a]iud Grcgorium Naz. spli innem, qiiem hic data opcra CiUiatiir iii lijerclicis
Or. XI. \t, iiit fpreljntur , timqiiam piias quam de- suii.iri!. \olebant Christi carneni 3l'a-
llli si qiiidciii
tri'ii..jvjt(, tiliui >Hii>ii's fjstl, nc dcsreiidcii.H cnrtiem laiii d<! cflelo ;cain ii;i essc de Maria,
ipse pri>pii|;ii:it
nii.im secuin .(/vi tcr.l, ((Ui.ni i»i catlis hahebul (irpoatw- iit prupierea r.hrisiiis lilius liomiuis nuncupelur.
'JiojTfM yai (nJvou(rt'i>;.isv»i'rf) <m'e sirrii/nrcin quumdaiH Ohiiiicbaiil illi Sci'l|iiur;'5, in ipiibus desceiiilisse de
alque efifHliiV sna: iniiiaui. (Jii;t>, |iinio Allian.isii ad ( tceio |M';cilicatur. Qiiibiis repoiiii. dcsreiisiiin illiiiii
l''picteuiiii i>pisioi:c lociim <li dit, alipie a Grcj;oiio iioii ;i(i lanicin, scd ad Verliiiin esse referenduin :
N:iz., Or. i.l, n li, d:ioiii itur liis vcib» Si quis : Y.rbuiii auieiii idco dici dcsceiidls.se, liiui i|iiia su-
cmHciii de-C-ndisse de cnto, .i.ni (lul^nij fiiiii- alq,ie a p;;neMieiis lu Vivjjinem corpns ex ca condidit, luiu
Hobis essc dixeril, ur.aihiiiin !,il. Uiud cnini. sccundus C i|ui:i ccrpiis illiiil 3 se coiidiiiiin sild assuinpsit. Noh
lto'110 cxlo.
di cl, Memo ndicitidit in coeluni, nisi
. iiiint .l/ariu corpori origineni dcdii : lioc esi, cnin
ijiti iles.; 'lilil de ciclo, etc, (irn/idr cic/fslcm unioiieiH viigo Csset, nnii propria, «ed Spirltiis i-aiKti virlule
dici c.nkiiini-udiKn t.s/. y<io s|iecl.i. illud Ejseliii Kim- ci-rpusijisiiis coiiccpii. Virius oiim .i/lisdimi el obum-
Si-iii apod Tlic>idori'liiiti snli lineni Dial. iii Qiiu- : br.itioSpiitlns sancti (ecii ui Miiria pnreiei Satvuio-
;((«i)i Hulentia, qmt utsiivipsit, dac.iidil dc cirlis, id rciii, iiiijuit l.eo lapa Scriii. v iii Nat. Iioin. c. 5
miod Pot<nlia, cnnii (liMcii/i yii.uiivis eiiiiii
hiibet lil iliii!ii:i\.ii iii liil.irii scnieniia adveriendum, qnnd
lii( Kiisetiii.s Ari iii.c l.ilil» conlagioiie nnniiihil iiiiis ii! locis Sptnius nouiine Vcrbuin ipsum intelli-
lamaiu-. sil, iioii crat '.asucii (!X pcrd:lib illis Arlauis, git.
tpniruni Itic crrorcs coiiliiiiiiiiur. (b) lloc cst, duni caro a Verbo iu unitaieni pcr-
liuod poslca
soii;e siiscepta est. tuni de coelo e^l, etc. Qiio spec-
101 r.rasinus liic iiisi'i'uii t.r.^^, rct>'ii-
lai illiid .\ugusliiil Scrni. ciuilra Ariin. c. 8 Pro-
liiin eî. iiuain'ris mmie a^ i.d liad. e\sui, iii inr
:
pler /.i/uni •(iii(a(avi p^rsoiitr iii vtiaqne natura intetli-

iii inss. liiiiic locuiii ila a m- iii!.-rpi>l;iiuiii iiol.iri!
Opciibiis pi.ilii.i, iicndam, el jitiut hûinis di,ilur ilcscenditse de cmtis,

vnlelur piicliiliiinc llilarii ulii dc
co »\{ : (Mtr<) Ul, sed nuiqis libro x, sic /o</u;(iu' Ue quam*is sn e.t eu quir m lerra ji.crnt virgine ustump-
lus, et /(liKf Det dieitur crucifixus et sepi<ltut, eic,
rorporc l.hrisli, it! sciiiirc i>it/t>u/ii;' J/nriciii iii'ji)it;/u
pririer CKiaipicnd', iiesiiiiidi, el paiieudi, miitisierutni

vcrba PkSiribii l.eo Pupu episl. alias X, nuuc
qii;(-
de suo. Ilana censurain oiolii^ (!\piii-

niliil udilidiase
AXiv. ad l>'l.i>iaiiniii, c. 5.
(c) Exciiiplar de terra lerrenus. Alt re nnii
C'.;iriiiit.
Siiiins i.i i;riiiiuli pi i
hilioiie, § i, ac salis relt-lliiul
eril bic observaie, proprie liiijii^ lesliuio-oii li.uic
pioxiiiii' >lii'l;i iiuiii. IC», piia Viri{iiiciii ex se de D i
disic, qvifitiiin ex sc juininir <'dcndoruiii curiior:iiu

iiii |iarieiu III s d allcraiii de
siilijcclis expli< ;iri, :
ii->peitdcicnt iliud iiii t illod roiislilcralur. cur l^lirisius, qui rst t.ccuii-
Hitceplin (ir giiiihi.s . iiet. iioii iiiuii.
7>y : t<eii\iit i!i,iinicx ,€ tdrjiHS. îiquc Siispcciniii

ili:^ .Adaiii. dic.iiur iionio siinul rt de cirlo : rcspun-
<tciurqMC ilici licuiiucin, ipca dc Maria, dc cibIu
ess.! dcb-l liiiod i>uuJ cym hniniiiit
lii i.\ siilijiiiUir :
aiileiii, (piia ile saiiclo ^piniu. Sic ;n |>s.vl. cxxii,

fitiif^ ctt. I iryiiic curiitt etl piu-
^•isiiiitii: i:i (iioii e.K)
tus ll Trrtuliiauus lili. Uc carue

eiiiiii olibcrv:il
II 5 (.'tt-/t"j(t» eiqo at i,.\uiidiis .Liant, et 1«', iini iir-
:
/i',*/'(i, (/iiiu vrrhum tiiio lucluni at, cx S/uiilu iciUcet

C.liristi II. H^, utianiipii: lo lucudi rntluneiu pcriuiltit
el hco honiu n<ili.i, : nl>i c.i Spirilu <-l Dco li<.im> nului
Kv.iiiKi-liiioi. III ipiii iioii l.iiiluiii liabes inscph xu :
id bilii vull. i|u<iil iii liocce lil>., uiiiii. ti. (inif hom-
rtim iluriA' dc i/Ud »<iiu> c>( Jcsns sc.l Cl, Ccucipicf
et, Quod lu t!!xi:u--i cuiii pluriliu» niss. i» twrnt. Veiiut
Nit. Imniiiii siiibit Kiiuiii Dci «cnisst: iii liuuc icou- r.xrbeiciisis codex ol iiouiiulli alii, in caine». ilii
du.ii |ii'i iilciiiMi Niiîiiis, i(i </i((i '/ tJ,' 'iuii t>Ji/i\"i uuiiii \riaiiiis ,\polliiurii :iti|ii« CiJt^'Cbi> |>ri'iui*o
t'i' .ii/ii .S(if. 11-1,(1« lyoiiMiNi, !Si >j;;c iU< iiiiil Ki;u>ii«4is iiit |>i-'ît iilrilcfc, vcrbi;> uoiitiibil iuiii<'ali>, *rit
»t III iuiiciiiii '.iriiiu illiU) ipiu ircii.s iiijiicrc sii ud cu.>!Uiiujiidaiuiio.tiaiii Jc kiucbari>UJ' -aciauiui lu
3S7 OE TfllNITATE LIUER X 358
eiisiiniardur, dum coeleste esse cnrpus osten- A niand:e li.rrcseos sii:c ane. iia anrcs inipcrii.oruiii
«iilur. At vero ciini suus p;iriis esl, assii.tipti per Boleanl illii.Ute, ulrjiii.i ci lorpug el anima Ad.r in
Vcrbuui eorporis esl pru/essio ; subjecii ijiiin : piccaio rmt, (d) c.irn<m qii i,nie Ai!:e stque aniiiiam
Niti iiianducaveriiii carnem filii howinii. el ianguiiiem l»i«iiiiiuse\ Virgiiie.icc<perii.iiC'nis!ioiniiiem totuni
••jiit biOtrilii, Htrn liabehidi wnm in vcbiii {Il>i(l., 54) : ex '^pintii s»ii<l'i Virgo coiicopoiil Qui si iiilrllijfe-
ni <|ui;i iJ . quoj niius honiinis est, ei ('i) panis de rcni sscrniiipiitum carfijs .issiinipisR , imolliRprent
c<elis ipso J«sceiiJit : per paneiu suuin do toelo Je- elinm sacr:uiicfilnin ejnsdeiii el tiominis
scendeiiteiii, et (u-rciiiiiiin ac saniîiiiieiii
Slii c^
334
lilii lioBii- l>ei lilii. Oiiasi ^cro si isntiim e\ Virgme ?,sDinp-
iiis, ei CDncepiac e\ Spiriiu sancto, el naiae ex Vir- .sisset qiioqir cx i :-.i!piu ct aiiiiiKiiii -
ciim (r) aidm:»
gine ctiriiis iiitelligatur assuoiptio. oninis opi» l>ei si( carRis \efo generatio stîper cx
canie
19. Clnistiiiperfectiis Deut. ]hrfectus /lomo. — nujiis
21
sil.
Christum voienies csxt

igiiui- o rporis liomo Jesus Clirisius el Itci boti.s eotium, cl Citholt-
(ilius, elho-
n>i:iisest<ilius,et ex fornia Dei se exiiianiens forniam
cit i;ueti huvnnem p.egfKl affiiigenles. — Sed iiilenlCS
uni{;riii(Biii IteiiUf, ijui in priiiripio apnd ersi
scrvl accepii. Non alins filius Iiominis, quani qui (ilius Deiiiii
Deiis Veriiiim, noii sulistîntivuiu ftetmi cssc
Dei csl : iiequc alius In fonn.i Dfti, qiiani qui in fdriiia , ed
(fi semioi.eni vocis emissa:, ut qood loiuemilius c>t
scr\i peTfcclus hoino iiMus esi : ui sicut pcr naiu-
:wuii ver'iiim, hoc si( pairi Deo Filiiis arguie snli-
raiii coiisi itiilam uobisa Deuoiigiiiis nosir:c (t) priii-
,
ripc corporis M(jii« anini:e hoiiio ii:isciiur,

repere vohml, u^ sub>isiens Vcrl>nn« !>i;iis ct iu.'.-
(*), iia
neijsiii foriiia Dei ChrisiuR lionii) .laii.s si» nt chii:
Jesiis Cliilstus per virtuiem :>uaiu (r) caruis alquc ;
hnmo Dcus
liMU.iiieui illuin hiimau* polios origiiiis c:i«sa, quîm
aiiiinac ac essel, lubens iii se ei toiuui
vcriimque quod tiouio {gi s(iiiiialiB c..ncepiio.iis s»rr:.'iieiiiiiin .inimiverit,
esl, et totmn veruuii|ue quid
Deus est.
tioii Deiiii Vctbuni honiiiicin sc ex parln Virgiiiis cffi-
cicns exsliieril. sed (b) m in propli.li* Spiritus pro-
20. Adig carnem et aiiimam Cktislum accepiw do- phtii.e, 4(a in Jcs« Verlirnn Dci iue.ril, et arKaerc
ceitiet. Aiiimu »pu$ Dti. — Qu»uiqu.(m niulii anifir- nos soieaHt, (jiiod Chrisirtm dicanms esse naitnn
(t) Principem.
lijcm liiculcniis, quibus perspicuitas ex su|ierioribus el Aiiap^. iôsl TeriiHHiaiimn seiisitApollitLiriuK,

«ecedrt. Ail igiiur Verbntn «e panein diceie, nimi- luiod
qiiomudn cnrpus i.r curpure. sic atiima
riiiii pro|.l.:r corpiis qu.id silii coaplavitet
nusculur cs
:igsiinipsii : -nvmc. !>c .odeni Neiiiesiiis cap. i
corpiis autem illu.l a V. rbo suitin dici, iii res as- AiwUitwriia u'i- :
lal (iiiviios iili auimts oigni, tit n

MiiiipO el as-uiiieii-. persoii.i disliugu.-iiitur, :.ileo|iie
luriwnbu^ lo.imra •
Verbum in c.irnem ilef.-cissc. iiom exisiiaieliir de- p pr,)yr,:dt cnim w

piep,igalionem primi lumiinit ,» cun'.
ties, qu, ex lUo i,,nernniiir. {JuiJbus
favcl Ail.ain> lus
iiiiim ciriius illud ct cnlesie Kic.iri, pnipier perso- !i'i. de salutai! AJveiitu Jesii Ci.ri.,ii u,„
nam coelcslcin ac divi!):iin r|u.-B illitd coinlidii et Apolliaaiuim >ulgo inscriliiiur, ubi ba;i
.•,.„i,j
.is-.|iiiipsil; rursumquc cnrnein ntos a«M- .
suuguiiwm tilii hu- ei muiii earualem seiilieiiles sic relcUii

.Si. «/ rcrtra :
minit, qxiia caro illa assuiniila vere de Virgiius
fcH opiiiio, iiuima cu-imlis eu ; cur nuu una ciim cor-
carne oata esi. Cum aulem hccdicat s:iiicius Dfinur porc c! morilur cl perit 7
in cum Joinnis lociim, quem de Eu.jliaiisii.i- sa-
(e) Kilili. animu hoininis. RectiHs in^s. anim.i,nit-
craiiienio imeT|iret3iiim emn sse liqiiet ex !ib vm, .
tiis v\ qniliu^ ;ipiej.im concliiilefc 0-4; -,i
n. 14 01^6, ubi :i.l venerandmn illiid saciameiiuim ouimK.wco
et Clir.^t,. êmc ;,o!i videl, millaiJi Hdarlo liPia.sedu-
rcferi, qnai eidem loco coimact.intur, s.-qiiin.r cum liitaiioncm cirra oiigiiscm s«iH,;c, cujus
sen-iisse unam eamJcmqiic csse Clirisii cariicin de Au!;ii.stiiaiiii i:im dm
i.iquisilio
laiiKavi!.
Virgiue nMam, e! in Em h iristia
a nobis suinpt:in!. Vat. bas.codex, ih.d tonifuvuciii.
T.amii illiirt oonlirmiitei illustral Eiiseirms ILinese-
\[) Mox inr',.J,).u
nis. ttiqnK si-rpere. pid argule fubn^naie ;
iius ipiid Tlieoilorfûin sd caleem Dial.
Oic^t m : II1.SS. aiitiquo scribeudi moie.ssdi/ijwc.
Ilie ii,Tr«iiei
iiUi a, i,|i,e
Uonknut jmifem Oei dencendiste de cikIu : ei inierpre-

u«it..iiiur, <jiu c..n:iiiiur ejlieeic, nc Voii.j Dei
lans igwimqunm npertias d^cert non possum projder s„bsi-
steiuis corporalio ciedaiw. Hubc lotum cum
luiisleria Euchîvii-tiiKl, hoc dicii, Caro mea esl. Crro libre) de
hViiMj., n. 16, ciintiilis.scjiiveriL
fil.i detceuduiie de certiit* Qmmodnrrgo
Dei vivit it descenilii rie rip.lts, et(h.ie<de c:inio sua)
iHcii, 1'aTtis (S.i
Sipiiiius iieu,
lloc csi, q.iam
Veibum.
C(,u.<.sii,„iii,,
Iiie.,u.ieii,
,.„j„s
..bservare est
^9,^., ^
.,!i>.
m(erp)-, «Tiis .' Qniniiifin Putn:iia qntr usvvmvsii , deH iioiii li:rretii;ormii coiialim. io b.c o^sc i»t Clinstmn
cahs darendit. id quori liubel Putmlin, enrtii iHbiii- iliviiiii.iii, e.X|,er(.>m e-»c iii.,lmioiit ; Hiiarimn .iiitcm
tiii. Ijlii vi.lrt oliiim al) En-cliio i.on ali:ini ex:-~liid omniiio iRboiare, ut ,}»,•„,
iiian carHefii re.nuu ac pcrfecinm
.|.ia; in mysnMiis smiiiinr, ct i|U;c a !i..iiimem probiii.-verum eiiam Heum
Verlm Virgiiie siiscepla" esi.
iii
essc Jemon-^-
trci ex i()-a coiieeplionis su* ratinne.
(o) IJ est, enoni puuts. II. .eqnippe sibi vull iit
(/>,! Huic opii.ioiii loenm
;
iuior tôrisiilii.r.s p.Uiiisse
.|iit;'nl, qood Ulm», lininmis vpoatiir in hi-
, ^lisitnnn- coii.jiienlm Aibaii.isiusep!sl. ad i.picteium.sub
lUuaveriiis caitiem filii kein:uis, ilic-inir eliawi .u-
pan.s jus pniiciseam persiriogii. Kaiudem in Am,!-
liiteoi
de cuilis (lKjie«nJens iii iliis. tgo «im pansi vktn
qui GiegoriHs Njziaret., <)r. i.i, n. a, (,oc an.^lh,.-
liiiiiiio
iif citlo deicendi.
loaiismo daoiii.it 6'i qiiis dmrtiiiHcm m ec
;
(b) lii j.I,.iu.n. niss. principftn. vcittl in
I.i iiilnis, nriticciu. pritphetis pcr gruiium oiientmm fitnie
\i< tioliuuaiidinn. n^m aitlrm se'-
CMidum e>,s-utiom coptiliiUim fmste alqve Ctmnliiri
Viilgai bic ariduni arfmuiio/if . (luiid
(i:)
veriiuin uiiyrii, o privstniuion nifUiiu racviii;
;ii'esi a ui^s. SiciU nr..xii!ie omuis lumio, ii:< a», erc, ':i ia
nunc Carm. Je viia sua : D,'i (vxms vnrlieepj; farlu-fsi
Clirisiiis caritii: utque amiii.v boiiio essc i.v-
diciiur cooira uawrt : uon ut prophelu vel iriihpiain .'tlitts dilH-
tiiiitK.
Ananos, qni carueui siiie as.iuia aii ipso biis-.ciii.m
mlKi nfffuiorwn : (itK non inm Ogi pe,nii>~,sfnii,
C-ib.' sei.tjuoi. qm'n
e}y,'m qna- Dei w»l 'riim tttbKiansmtfi isi> tamqnmh
:
{d) H«c, Hit'rjii)m.,i.-siceiiis«. lixxm a.tMaitei: •nriwj $jl.
r,n>» b.ViNcii iiiLAKii triscuri 36«
(i.) iiiiii i.dSlii c<ii'|>>i'i> .ilqiio Miiiirr. Iioiiiiiiciii : ruiii A <» es^ct aliiis .ili|iie aliiis : sril iil :in(e lioniiiiciii
lius Virliuiii cuniciii f.ii-iinii, (/>) ct sc r\ foiiii» IK-i Uciis , susci|iiciis liiitiiiiicin (I) lioiiin {() ci Dcus
C\aru;inlriii Cliribliiui. ct luMiiaiii scrî iisMiiiiriilciii, poswrl iiilclli);i. Nain qiio iiioilo Jesiis C.lirisiiis IVi
licrrcciiiiii scciiiiiliiiii liiiliuiiiii coiiritiiii.ilioiiis liii liiiiis naius ex M:iria esl, iiisi nuoil Vcrlium raro fic-
iiiiiiia' , rt iiosir.c t.iiiiiiiui(liiii> naiiiiii liominciu luiii est : scilii cl <|iioil lilius Dci, cuin in fuiina l>ci
prxdiceiiiUb . ut (r) \evr. llci liliug veriis limiiiiiib cssot, lorin:ini servi .iccepiiT .\ccc|>issc aulcni for-
lilius \L'rui »it : iicqiu' noii naiua e\ licn iiunui, nianiservi ciiiu, (|iiiesHet iii \hi rornia, du coiiliariis
iicguc (\mi iiulus cx llcu lioiiio, iJco Oeiis ei^c (9) coiiip:iralur ; ul ipianta vcriias cst niniicrc iii l)ci
«lcticieiis. forni.t, Unla vciil:is .'it atccpissc foriiiam scivi. .V<l
ti. Lhiitli aiiima o Dto. iiiui at in duatus nr.tu- pri)prii'laleni eiiiiii nilur.i' iiitolligonil:iin, si',!iiilica-
ri« j)i)'/t'i'/i.<. — Scil ui icr se Mlii assum|>>it cx Vii- lionc verlii a<l iil fiiinninis iiiipclliiiiiir. iii furiiia
(jiiie cor|<us, ila ct ic silii nuiiiiani as&iimpsil ;

qiia: eiiiiii scivi c.'l, i|iii ci iii fnrnia Dei esi. Ei ciini lioc
Uliijue iiuilii|u:iiii ul> Loiiiinc gi^neiiliiiiii urigiiiilMis i2) (fc) n»(ui';i', illuJ vrro (lispensationissil; in cjiis-
prasbctiir. Si ciiiin coiiceiiiinii carnis iiisi cx I)eo (lciii laiiicii esl vcriiaiis proprielale, <|u<>d utrunnpic
Vlrgo iiuii hubuil ; loiij-c i!i;"gis necesse csl, iuiiiiia csl : ui laiii verus sil iii i)ci furiDa, quaiii vcrus in
corporis, nisi ^,35 "X Deo, aliuiidc «011 fueril. Et g servi. Ut vcro :issiimpsissc fiiriiiain scrvi noii :iliu(l
cui!) ips>; illc iiiius liuiniiiis ipsc sii qiil ci Qlius Dci, es(, qiiam lioniineni nalum esse; ila in fornia Dci
{d) qui;i lulus liuiiiinis (ilius !i>iiis iici Hiiiis sil : quam e:>se non aliud esi, qii:im 336 Ueum esse, uniim
ridiculc pra;tcr Dei liliuiu, qiii Ycrbum caro factum tJinen eiimdcniquc, mm Dei defectioiie, sed hominis
est, aliuin nescio quem tai:>iiiiam |>roi>lielaiii Vcrbo assiiiiiplioiic, priiliicnlcs ct iii forma Dci per itaiu-
Dci aiiiiiiutimi pru.'(licabimus, ciim Dominus Jesus rani divinam, ei in forma servi cx coiiceptinne Spi-
Cliristus et liominis liliiis et Dei lilius sil ? Pcr id rilns sancii secundum liabitutii homiiiis repcrium
\tTO, qiiod liisiis est aniina 6u:i us<|uc ad mortem, fuisse. it.iqnecum Jesus Clirisius et naius, ct passus,
•'tipiod poic&latem liubct aiiima; suu: poiiciid.c ct re- et moriuus, et scpultiis sit; (»") el rcsurrexii. Nnii
"^Mir.enda:, volunl extriiiseciis (r:) aniniam, non e\ poiest iii liis sacrameiilorum diversitaiibus ii:i ali se
Spirilu saiicto, ut ci corpus ex co conccpiiini est, dividuus esse, i<c Clirislus sil : cum non alius Cliri-
dcpuiarc : cuiii Vcrbinii Dcus, in saciameiilo iiaiuri: bius, qiiant qiii iii foriiin Dci crai, foiniam scrvi ac-
stix maiieiis, liomo nalus sil. Natus autcm ciil, iiun ccperii ; iiequc alius, quaiii qui nalus cal, iiioriuus
(t) Uomo Deiit possit. (2) Nalurale.
(n) Decsi pariicula iiCijans in duobus mss. Colb. ct C Or. li, 11. 5. ai( Hcque eniin lioiiiinem a divinitaie
:
uno Sorboii. rrnrsiis relinenda csl. Hujus culiiiiini.c septirnmus : ici/ uiiuin ct euindiin profitemur. pnu
repcllend.T gra'ia laiilo stiidi" liic iiiculcal Hihirius, ilHutein non liominein, sed Deum, cic, i>i fine autem
Clinstiim i\sse perrecliim linminem n:itiir.i nobis si- eliam Iwminem.
milcin, licci cx sitiiiul.iri illins conee|iiii)ni> m:ixinie (ij) .\tqiic adco du;c il!:c nalura* contrari:i' post
velit diviiiit:itftiii ipsiiis comprobarc : sicut tou> linc cnnjuiiciiiiiieii! persevcranl incoiifusa'. Sic GregDiiiis
jibro iu nnos Ari.uios iiitcniiis, p:iri fero siiidio con- Diaziunz., Ur. xlii, carnis vuealiiilo linmanam iiaiu-
ira Sabellium piigiial, ut nu!lum iisiuitc illDriim ca- r.iiii, diviiiam vero spiriuis nomiitc appellaiis a:l .
lumnia: locuiti pcrmitlat. ProgreisiiS autein Dc:is cnin assuniptit liumanitaic,

(6) Soliis codex Val. bas., W formaii Dei evaiuan- unum (nunc diccrc<iiiis titius esi) ex duobus iuiei sc
lein : ininus sincere. 0!>itcr obscrvaie est, qui Cliristi contrariis, carnc iiiiiiiriitii el Spiritu, quorum alterum
vocabulnin ad iiaiiir.im ilivinam referaiur. Sic paulo dcitnlem iledii {lOiwiiv), iilinuin acceiiit, idiuOr,.
aiite synoiiyiiia siini, mbsiiiens Yerbum Dcua, el, {h) Vat. bas. ms. ciiui qiiibiisiUm aliis, ualiiralc .'
manent in [onna Dei tliristut. miiius cunciiine. Lx hoc luoo, iiecuon ex miiii. 6i,
(c) Ediii, ii( rerMs. Majore qit idain energia niss. ti( iii et aliis plaiium rsl, iiii jam observaviitius, Hila-
vcre, scil. Hnins sii, qiii rcrc /i/ii(< lUi esl Tota illa rio qiiuiies de Cliristo scrmo esl. naturce vocabulum
gradiitio sic pntcsi cxplic.itius cxponi, ut Dei liliiis cx scmpor ad diviuiialcui rcfcrri. Quod eiiim, iui|uii in
Viriiiiic venis lioniiiiii lilius vere naius sit ilu au- ;
\na\. cxxxix, n. 2, Deus csi, ualmte lUie esi ; qiutd
teiiiex Viigine liommis lilins natiis sit, ut noii nisi ex aiilem lioiiio ett, uatHnv nosira' atsuuiptio e^t. Cujii.
homo ex Deo, Imc cst, ciiin Deus
I»eo sii, ;i(' d.-miii!i
liomi), iit Dimis cssc iioii desii-ril.
p r,.j r.,iioi,cm sic reddit iu ps. lxviii, ii. io .\tque :
CSsCl, ita iialus sil foniue servilis assnuiplio tantquam genuiuie oitginit iin •
(d) Si iliect, ut pcr enmdcin toium liowiaem siiiiul ac tiira est ; cutii t<( quod aiiunipiuiu etl, non propriclits
Deum ivlas lioino iu peccaluin litpsus rclingiilur ac rc- tnlcrior sit, tcd «a(fri>ir aeceitio. Sic Cyrill. 1 1 111
formctiir, inqiiii adviTsus A|ioHiiiariiim Gregorius Juaii. natiiraiiiliuiii:inamad Verbiuiiiiioiteniix^^cTi/.u;,
â/.ianz., Or. li, 11. 3. Dc \crbo tolus vide aniioUta non fjtrixtuf asceiidisse liocni, quod ex te et suapte
ad psal. I, n. ^7 (onditioite iwn liabet hoc, ul cum Deo unum ttt. Al
caulc omiiiiiii llil.iiiiis siibiiiile dciiioiisir.il, assiiiii|i-
(c) lloc esi, iieqiiu a Veibo condilam, scd a caus:i
tam servi luriiiam iiiliilu iiiiims propriam Ciiri.sii
alieiia aiqiic cxteniapnipagaiam, ul diclum estu.SO,
imiiaicm pcr»o- essc, qu.iin ipsam luriiiain Dci.
iieipiu eidem Verln) intriiisecu ct in
n.i: coiijmtci:iiii. Eosdcm quippe lixTelKOS pcrsonas (1) Kxcnsi, ei rcsiiri c.Ti(, ei in ceelot adicemterit, nou
iii ClinsiD divisisse, ct liumiles Clirisii vuccs liuiiia- potcit, eic. Simplicins ac vcriits iiiss. irl (pro r(iii»i)
gliiiintos tiliiliis Irdmisse, teslis est
ll.f, iliMiij' :iiiteiii reiurrexil : lioc c»l, si niilii iihjicitis<'hriîi in iialivi-
laiiilatiis Ciegorma Naziani. pr.eserliin suli liiiciii laic, passiiiiie, eic, inliriiiii.iicm; ego oppiiiiiiii ejns-
Or. Lii. dem III rcsurrecliiiiie gUiriam. 1'ergii llilaiins vnm

ticulam et in vulgalis omis>nni rcctiiis iiiss. pracliideie errnri linireiiiorum, qiiorum iiiiii.iiniis
if) l'ai
reiinem, iic iiaturarum cuiifuîu niielligalur. Kursum .Vpulliiiarisl.e Chrisiosduos induceuies apud Crcgo-
iiis (.uiiciiiciis idveisus Apullin:uiuiiiGregoriui N.i/., riuiii Nai., Or. iii verbnilla, Anyuort uffeOns eil,
:
361 l)\l TIUMTATL I.IBKU X. 50f^2
sil ; n"qiic aliiis, qiiain qiii C'i moilinis, rosiirrfxe- A it;nfiii ((un|)iiiigeiis, .•tiii iiera viiliicrans, omncs qiii-
rii; nci|ue aliiis,i|iiaiii (<i) qiii iisurrexit, sii iii cuclis; <l<'iii lias |iassiones iiaiur.c su;»; iiifcil, iil fnu-l, nt
iii Lwlis auicm iiuii aliiis sil, quaiii qni ileacenilit ciiiiipiiii»at, ut viilnerei; sed iiaiiiraiii sii;iiii in lixc
aiilc ilc coelis. I
asbin illaia iion letincl, dum jn nattira n:>n esi \el
io. Chritlut passioni obnoxius , nuni et dolori. aquam rorari, vcl puiigi igiicm, vcl acreni viiliicrari,
(.hritti in cartie prcerogaiiva. — lloiiio iiaqiie Jesus qu:iiiivis naluix tcli s-il el vulnerarc ei Cdiiipiiiigerc
Clirislus uiiigenilus Dcus, per carnem cl Vcrbuin ut Cl forare. Passus quidem cst Doniimis Jesus C.liris-
lioiiiinis lilius ita cl Dei filius, lii>mineiii veriiin sc— liis, duin 337 C.iiditiir, dum siis|ieiidilur, diim rru-
< uiiduiu siiiillitudinetii nnslri lioiuiiiis, iinn deliclens cifiijiliir, dum muritur : sod in eorpiis (I) Dnmiii (r)
a sc !>co, suiii|isil : (b) iii qu'i, quauivis aiii iclus irrueus passio, nec nnii fiiil pa^-siu, iicc lamcii ii:itii-
iiicidercl, aut \uiiiiis dcscendercl, aul iiodi coiicur- rain passionis ((/) cxseruil : dum ci poe lali miiiislc-
icreiit, aut suspensio clcvarel, alTcrrcnt quldcni li.cc rio des*vii, cl Virliis corporissine scnsu |inni:;i' viui
iinpctum passiouis, non tanicn dolurcm pjssioiiis iii- pocnx iii se desicvientis exccpil. Habucril sane illiid
rc.rciit : ui lelum aliquod aut aquam pcrforans, aut Duinini corpus (e) duloris nusiri naturnm, si curjius
(I) \oxDomini abcSl.
<l cruci affixus , ac sejwllus , exlerni iHlcguwe)iti csse H iiiqml ,

patsio illa iion fuerit condilioiiis el qmeria ,
(iffirmanl ; hxc aulcm, Coii/idit, ct resurrixit, nlque 'luia indcmulabilem Dei naluraiit uulla vis injuif)sx
udtcendil, inlerui thesauri. pcrlurbniioiiis offcuderel ; lamen suscepta vulunliiric
(a) iiu inss. At edili, 7111 returreiii, adtcenderit in est, ofjicio quidim ipsa salisfacliira pwnali, non lamen
aelos, in ccctos autem. E\ lioe loco alii^qwc biiiiililMis pcetKV seusu Iwsuiu palieitlem
: uon quod illa livdendi
in goiierali pncfai. § i, itsiciidiiiius, llilatium luiise non habucrii pro ipsa vasswiiis iiualilate naiurum ; ted
ahfuisse iit iliviiiilaiem Christi a corpnre Urtii|uam quod dolorem divinitvtis .natiua hoii seutit /'n.ssiis
separatani sentiret. 8i eiiiin ante inorleni secessit, est ergo Deus ; quia te snhjctii lolunlarius passiohi :
alius diceiidus c^t natus, aiius muriuus, alius iii scd suscipicnt uaturales inqruenlntm in se passionum
coelis. (quibus dvlorem palintlibus ncccsse est iufcrn) vir^
(b) Cr.,Lips. et Par. in quem : dissidcntibus Bad. lules i;)se (niiu'/i a nalurn; suiv virlitle non excidit ul
,
ct inss. quus inier Corlielcnsis ab aiiiiqiia in.iiiu ait ilolerct. Iliiic facile iiiuiligiliir i|uid sit>i vclit pinximc
iiiargincin liabcl, Caule Uge. Ad eaiitelain recoleii- allat:i leli iii a>|uaiii aiit iguciii ani :icreni iiiiniissi
diiiii contra qiios bactciius dispiitnril Doctor rallioli- siiiiililiido.
ciis ciijus verba omiiia ad id exigcnda suiit, qnod
: Ei.ismus lestaiur se in qiiodnin exomplari rc-
(«)
ab Apolliiiario asscrtum essc coiKjueritiir Gregorius peiisse liie adsutuiii , cx peccnlo ; acrursuin, sunplc
Niizianz. ad Nectariuiii Or. xlvi Ipsum unigciiiium : ualurutiitc mirabili udjulorio Dei, posl vcrb;i ii{ cal-
Deum oinnium judicgm, viltc auciorem, morlis exstinc- cel uudiis. llic uiid argiitiiciilo vidcliir llil:iriiis cor-
rem, morlalem etie docet, priipriaque suu divimiale pori cl iiatur.iin dolendi oegare , et virtuiem
('.liristi
passum etse, atque in triduaiia iila eorpuris morle ili- „ triliuere niiracula pcr se pali'an>li. At iit eorpori
itmlalcm n quoque simul cum corpore mordiam /'uis.si;, ^ Clirisli iiiiracula
.
palraiidi
-
virluteiii Iribiial niigc
sicuw rursus l'atris opera a morie ad vitam revoca- abcsl, qiii e.iiii vini ne iii aniniaiii qiiidem illiiiscuii-
tani ; maiinie cum llilarius Mipr:i iium. 9 euiiln er- veiiirc pro eei lo poiiil iiifra niiiii. 55 ; Non convc-
i'i>ri> b'ijusniudi asscrlures toio lioc libru :igciiduiii nit, ini|iiit, u( unima de .uyitlcm Laiuium rocet, ei
silii propun:ii. ad antmw iniiexa: corfiort prwceplum ntfme viriuleir
(c) Abcsi Domini a Bad., Er. cl plcrrsque mss. in luurluuitt suum aiiiniajam ex
eo dissoluia revocetur.
(d) lii vulgilis , ixercuil. At in mss. cxseruit ; post Sic lili. ile Syiiud.
11. 48, ex iiiiraciilis pnibal Verbiiiii
i|Uud vei lium roelc iiilellexeris respecln diviiiitaiis. in eariieiii iioii esse iraiisbilum Alioqiiin nutle carni :
Pritxinie eiiini Vfrtus cor/ioiis ideiii esL quod Ver- ,

iit nperibiis virlules, in iiionle qloriam, in
patsione se-
buni in assiinipto siihsistens ri<r|ii>re, qiiasi Virius , curiiiitem in moiie vilam, Sed deiiiulalionein Deu:i '!
citriiorala yiiosen'u Kiisebii.^ KiiiCbeiius iipiid Tlteo- uesciens nihii ex subilaitiia- suo! boiiis caro fiiiins
.
doreiuin Dial. iii, p. 17i, Cliriîuiii scciindum divi- aniisil. Noii igiuir cariiis, sed siibstaiiii.i' diviii:e pio-
nilatem passiomiiii iiiistr.iruiii iicsciiiin liiisse defcii- prluni boiiuiii cst vlrlus uiiraculornni. Qiiod nun iiii-
dciis Verliuin VtrlMiis iioiiiine cuiislaiiler dcsignal.
.
iius perspicuc docet lib. vi; dc Triii. n 30, ubi ail ;
Non enim,
iiii|uit , f ((Iiikhi cjcpif Virdis , ul lim ret ; Cum eniin ea, qua: gererel propria D.o essenl, calcare ,
i/MuiMiis, ul p.iucis iiiterjectis deelaral , corporis pas- t itdas juberc veitlis , Clc. , hiitc querela: omnis orta
,
sionct suscepil. Ila lliiariiis, uLi ci dc Cbristo senno con<iueslio est, quod... yesstsse hacc in homiiie as-
est, virtuiit vuceiii seiiiper ad Verbuni refert. Ver- sumplo Dei non inlellecla nitlura est. .S<'d cl id ipsum
biim aiiteni liie Virlus corporis, quomudo sii|ira ad eonliriii;il iii Psal. LV , 11. 5, funi primu pniiii divi-
calecni iiiim. 15, Yirlus origwis, inerito ab co niiii- D "•"!' in co reiiiiiisi^se iialurain ; Faclus enim curo
ciipctiir ; quia ipsiim propria viriute, iiti jaii) s;epe Deus eliain in assumplione carnis Deus esse peritiansii,
iiiil:i\iuiiis , corpori suo oiigineiii pixbiiisse censuil. ulent DirJuiis suic sub couboriio noslri corporis pole-
Forie eteiiii Verbnin corporis viriuteni appellarit ae- stale. Tiiin ex miraeulis (lieiuni siiuiii sie piobat :
coiiiniudaia ad
adversarioiuin loqueiidi
sctitentiaiii Non enim farne est degravatus ue svpcr undas am- ,
r;iti»nc. Illi de Cbrislo sic seu>isso

ciiiin infra n. -iO bulaict, etc. Ae deimiiii coiieluilil
ergo meluil : iVoii
niiMiioraninr, «1 Deus Verbutn lamquain pars aitqua a carne... sub utsunipitone coriiis Detis operii dirina
virtuium Dei quodnm se iraciu contmualioiiis exien- consuiiimans. llaque Clirisli c;iriii siciit iiiiraculinum
dens , hoininem illutn Qiti u ilaria este rmpil habila- , viriutein non iribiiit , iia nec uegat doluiidi nalii-
vent.el ttriuiibus ittvina; operaiionis instruxerit. llic raiii: sed eos , qiii nullaiii in Cbrislo rccipinnt na-
igiturpopiii' sciisus a sola rejicilur naiura Verbi titram a dulorc iinmuneiD, laciie inducii, iii cx iis
,
cujus persiin;c atiribtiitiir. Ai nc coiiimodam banc qua; uiirabililcr gessil in corpore , siiigiilarem in eo
iitierpieiaiionem de noslro cxeugilasse videaiiiur, ii.ituiain cxslare , eaniquc (Jivinaiii cssc cogileiil.
affertiidus est alius llilarii locus, iii i|iio cuiu Cliristi Nec nule subiiide coruiii anitiios ud id refert , iit
passionciu cadem ralione cxplicet quod bic viitu- ,
an ex innicii:. corpori Cbristl iicenis
cuiisiilereiil
temcorporit: jani perspicue :ippellet miluram divini-
. reclc opiiienlur, Verbuni ac Spiritum as-.iiincnleiii
' J(is. Uuiic liabemus iii l's il. liii n. li Quamquam, , : expcriuni aô doloris iiosiri niturain. Negari elmiu
Pathol. X. 12
3ti5 8ANCTI H[IAhll KPISCOPI 5«*
iioslrum id nalurx liahet, u( calccl undas nii non prxbucrit daranare
fliicliiscai, cl nuii iloyraveiur iiigiessu, iiequc ii(|iiu: arliorcni [Mniih. x\i , 19), ncc iiaiuram eani viiici
)iisi)(ciitiLus \esiigiii> cidûit, penctrd eliaiii solidî, iiicdia ,

qu.t» iiaiurain vlriditatis jussa nrlditate de-
iifo clausic dumus ulifctaciilis aroealur. At vcm si niutct (Ibid ). Quod si, pniier llctus ci sUis eiesu-
domiiiici coipuris (ola isla uaiur.i fcir, ut (a) siia vir- ritliiiiia myslcriutD, assumpta caro, id esl , homo to-
tuie, gua aiiiinu reratur in liuniidiii, et insisial in lilu>, pBSsioiium est perniissa naturis : nec tamen
quidis, et exslrucla iraiisciirrai : (|ui(l pcr iialurain lt;i, (1) ul pasMoiaim (i) conficerelur injuriis; ut
huiiiaiii corporis (b) cuiiceptam 33S <^* Spiritu llens iion sihi flcret , ul siiiens sltim non poiittiras
cariicin judicaiiius? Caro ilhi, id csl, paiiis ille dc depellcrel, et esuriciis iion secilio escae alicujits ex-
coelis est ; ei iKiino iilc de tU'0 csi. iiabens ad pn- pleret. Ncqiie enim tum, cnm sitivit aut esurivit aiit
tipnJuiii qiiidcm corpiis, et pa^sus esl ; sed (t) natii- flcvit, biliisse l>oniiiiiis a<it manducasse 301 duluisse
7:111) iioii liabeiis ad doleiuliiin. Natur;u (d) cnin) prn- moiislMtiis cst : sed ad demoiislrandam eorporis ve-
pri.i^ :<c suae rorpus iiliid cA, i|uoJ iii C(i;lesiem glo- riiaiem . corporis consuetudo suscepla est , ita ut
riaiii («) cunloimatiir iu monte, quod altactii suo lu- naiurx nostrx coiisueinil>.uc cor.suctudini (f) sit cor-
gal Mire*, qiiod dc sputo siii) form;it oculos. poris s;ilisfactum. Vci cum potuin etcibum accepit
iii PiUiiones humunw nn in Chrnio. — Sed forlc B non se necessitati corporis , sed consuetudlni tri-
'v\ quo an^fctio n;Midl, siliciidi , csuricndiquc mansit, buil.

cxicrariiin qiKniu:: liuinanarum pnssionum in eo nc- 25. fit Cliristo eorporis humani veritat , non vitia,
ccsse sii iiicsse nalurani. Qui sacrameniuin fletus Non caro peccati , ted «imilijuiio. — Habuit eniin
silis atque esiiritiunis igiiorat , sciat et vivificare corpus, sed originis sux proprium ; iieque ex vitlis
Dentem, nec raortom L:izari flere (Joan. )i, 15) , (f) huniani' conceptiunis exti»tens , sed in formam cor-
quain gaudeat , et flumina .nqu:i' vivne ejt se proebcre P''rig nosiri virtuiis sux poieslate subsisicns : gc-
îtienteni (Joan. vii, 38), ticqiic (9) arerc sili ,
qiii rens quidcii) nos per Ibrmam servi, sed a pcccatls et
339potenssit potaiesinei)tes,(/()etcsuricntcin eam a viiiis Lum.iui corporis liber; ut nos quidem in eo
(\) Ul pMiionii , mox, non poiutnra.
polest corpus Domini hahiiisse ditloris no^^lri natu- ju4 seiisu iiihil contra Christi divinitntem ac virtutem
rani Qiiia noster dolor eliani invilos piingat ae iiior-
: h;ib«*!ur. siiut neqiie ex ipsius siii aut «surie, ut uinx
dcat. Vel certe hoc arguiueiitiiin cx ii.s cst qu;c ad- ,
dcclar.itiir. 1'iitcst ctiain ita explicari rorpii$ naiurce
vcrsarios ita prcimnt , iil in sua seiitcnlia ei^ noii proprium , ut cui pus illud Verbi pro-
et oiiijinis sua:
Siippclat qiiod repon:(iil r priidn toerit cique ii.time conjiiiictnm , et non, ut

(u) \n primiim aitiua quasi divina virtiiie tiir(u(e, i:i co liiiiqiiaiii
siiprn voliiKt b:\;reiici, in prophetis
qii.e dirli prodigii priiiiaria causa sit ac tuin sua ; Cui expiicatiiiui favei, qiiod di: gbiria ac
lialiit.rit.
nuima, iit qu;c a diviiia ii;iliira lianc viin proxiine e\- virtut'! corporis proxiine subjb'itur. Ilanc
hiijiis
cipial, 1 corpori comniuiiicet

1 quii ut hquiiiir Gie- • qiiippc pri>b'4lionem lih. de Synml. iiuni. -48, ci in
gnriMS Nai. Mib liiiem ()r. 35: l)cus per inlermediam Ps. Lv, n. 5, Hilarius adhibel, ut Verb.impnsi caiuis
tneniem cum carne conjuncius csl; et Rulinns in ex- assinnptionem a se iion defecisse diîii.uislret. Iloc
pOb'tioiie Syiiilioli : rih'ii$ ergo Dei natciiur , noit seiiîi noii corpus , non hoiin), si'd Verbutii habens
priHcip:iltter sc/i rnnii sncintus, sed anima inter cnr- corpus a d.dore \i iilicatiir. Cum his confer qux- iit-
ni'ni f)i'umqui' in itiu yeneralus. fra niiii). 26, liabeniiir.
'/') Ita mss. I,diti vcro concf.pln er Spiriin sanclo , (e) Kdiii , irttnrformaiur. \{ mss. magno coiisrn»u,
caio judtcaiur. Caro ilia dc coelis diciiur (|uia pcr , roii/ori'ia(ar ; quod Grcijorius Naz. Or. li, factnin
SOii;i nssuuiciiN cs! dc co^lis. C^se c\p:iiat supcrmte !>::: pvixuiT-ni
diviiiiliile carnr.in ,
((•) In uiio cxenijilari rcpcril Erasmiis hic inser- TO ffOt.5/ tO-.l Tr.f fioOTrjTOC.
tiiii). iiiibecilltm ul noslrii ex iieccalo. Cuin hnbens sil (fi l'ra-,osilionciii ob hinc rcmoviin"S aucioritale
Vcrbiim , iiec Verbi ea nalur.i sit iil possil d')lei-(! , ms-^.
l.uile expcditur dillicullas qii;c (X hiic loco oritur. , tg) Eilili carere siii : cmcndaiilnr ex m<s.
Qiiod illiistrjrft licet ex Tract. Psal. 1.111, n. 8, iib) (h) IVid. ct Lips. et Par. , ei
Kr. , ('( esiiriciilt!»;
Jud.ciis ciiimam Imhc ((^hrisli) humnnte nniurir el esurienle se. esurientcm , b.ic cst
Reciiii.s mss. ei :
inlinnila'is ette ccislimuntes cuni repieiiemlil Ilil.i- «iciat eiiin ciiaiii dum
auctoriiaic daninarti esurit cum
riiis pr.cd'Cire videretiirCbrls;! aiiiinain non îinilis
, D arborciii. lo hi'; manifcstuiuesi, hoc llilariuiii taiiiiim
(iiin iii.sti.i luisse 11 turne. ni.>-i adicrsaiii sci>icni<ani vell<>, iialiiraiii iii Cbristo exstilisse aliqnam ab al-
aiitt' ct pO';! lucreiiii ; pali!reli|uc hoc ciim laiituin rcciioiii' ncnili, silieiidi, estnricndiqiie alicuain; etiani
V('l;o (jliri^-li ;iniiii.ini
,
perli)ie:e ;id pcrsuiiaiu lilii cuiii ej.'>dciii alTcctiones sectiiiduiii carncui patcretur.
lici qui iiitiira Dcun sit et oninis inriruiilatis ex-
,
Eoili'))) ))iodii de doloris seiisii locuiuui cum csi>c
pcr'>; i.l>iiii' Jiid ci^ laiiiis.se. scoticoiliiiii cst.
((/) lll'id nulurn; enimpiopnce, elc, idem est quod (i) Siiiipl- />i>rmis.)a e«i. Tiiin \ul::aii,u< pa.-^tio-
iiii I.: niMil. -' : lldmil enim enrpus. .êd origini^ s::n: lii.f ; ;u' iiiox, (lsilieii.< silim nuii putalura : corilKiiii-
,)i'i>;irii(i'i, i'U., ijuol sigiiillc.il C.hristi corp ri oalu- tiir (\ luss. M.ii esl liic tie);li^ciiicr iiauseuiidum
la.ii liiis^c :>iii;;ulareiii, prnpriam . ac l>ci niio coii quiHt ai»u<nf>(M ciiro ab i,>suinct llilarjo expoo;'tiir
Sciilanuiiiii ; i/uc liiiiin corvorin tui origo eu , iit ilii- (olMi ho<no : ipieiii dciodc coiicc^lit pcnuissoiii c^sk
liiiii iiiiiii. 18. Qiio suDsii
C-.I iia iiitclligeoduin <';( DiiiisiDiiiini iiii(urtii. iioii fxixionuiit in)utii>. Quippc ex
l'liiiiti coipiis iialura; prupiiin, iit iiatur.e iiostr.e vi- liii pcr-picuum fSI , euii) sciisisxu (Ii.ristuiii mcuii-
tiis fi)"rit vaciiiiui , no nt noi-trn: cariii'< corpiis iiiii di. 11 liiiiiiiiooi loii laiii seciiuduui aiiiiuam iil cst,
fiiciii N.iiu ei lib. I , n. II, noilr,'e eariiii Deus curo i|ii.iiii pasioiiil.ui peiiuissuiii
s<'( iiiidiiiii
,
caru.>iii
1'iciiis pi cdicatur , iit cl tii suii perleclus iti , cf i.crut esM' noii qi:;d(iii qu.iicuus \crb.. injutios.e et c«n-
;
lii nuiliis; ct bic i,isc lil>'r sii|ita ct iiilV;i iiihil (|uid- tu>iiclio'..i' >uiil , scd qiialenos l).'iiiiiii iiaiuralcs.
ipi >>ii iiia'în rcsoiiat. lii liac natura a vitiis nnstris ti| lo lii». Vai. Iias. «,( (i.ip(.fi .Mii>.»/(i..(i<i« i>cr- , ,
!lli la liiilor uon poicst e^^c iiisi spoiitaiiuits : c\ ru- ji. la "; ('iu:s>o piiu> vuibo iioiiK.liufcii
MS DE TIUNiTi^TE l.i3F.i( X. 306
p«r ijciiprdiionom Virginis inessemiiS sc 1 noslra in ^ imn esi iii pcccati proprielRle inm Ciirislus osl ; qu',!
fi) |i('r viili!ii;iii iir«i(eci;r! cx se orijîiiis viiia non ci qui liomi) e:>t , non potuil non bomo esse (|tiO'(
iiitvsi-iii : il'i:ii iuiMii) niitM; , iiiiii vitiis liuniaiia' con II..IUSCSI; ei qui Clnislus oit , non poluii aniisisse
ccplionis csi niilus. Tciirl mini A|>()siiiluj (leinnn- (|uuil Cliiisiiis esi. Ati|uc iia diiin honio Ciiiiîiis
slriiiiil.v naiiviliitis iiujtis ^.iiTUKiciiiuni , emn :iil : Jc.-use-l, liiibel ct n:itiuiaicm iioininis, (li) qiij liiitiio
Se(t hittiiiliavii se foniuiM tavi accipicns, in timilitu- rsl ; iioc ii-si in vitiosa luiniiiii!) iiifiniiitstc, qoi Cliri-
dine (u) kcininii coiiuiuilui, cl hnlntu tfpertui u( 6lns csi.

liomo {Pliil. II, 7) ; ut iliiiii firniam seivi accepil 21». ClniilHS rerus lii/mo iiui'. Iimiiiii$ viliis Divs
iinliis essc in lorniu hoininis iniciligaiur; iIuih au- vnus pefnwiitil. Pas.iin;i'.$ gcslu expendunlvr, —
lciii iii siniiliiiidiiie lioiiiinis consiiiuius cl lubiiu (juani,|iiani igilur ni<s :iil liiijus sarr.iiiicnti iiiiLlli-
reperius iii bomo cst, species quiJcm ei veriiascur- lêiiiiam a|M>sl('lica lidos inslru.il ,
qu.c ei hainiii iii
poris lioniiiipin lesieiur , sed (t) uuiuras viiiurum ,

bomiiieiii ri'|ieriuin, el in siinllilU'iinccariiis pcci :ili
qui ut lioino «ii iialiiiu repertus , ignorel. lu sitni- mlssuiii hoiiiineiii Christum Jcsum csse icslala sit :
lilii linc eiiim naiiira!, nui) 340 '" viiiorum propri»- ui ciim babiiii nl lionio est , slt in r<>riiia scrvi , et
late (c) gcucralio csl. Niiin (|ui;i iu eo, qnod foruiiiin non sil in vniis nalur:)'; ct ruin iri siiiiililudiu<: <:ir-
scrvi ,icce|iil, ii.ili\ii:ii,s \iilclialiir stgniiicata rssc g nis poccaii esl, sil qiiideiii Ycrbuni c:iro, sed iii si>
iiatura, siihjecil iu siniilitudine hominis coiisliiuiuui miliUiiline carnis pcccali sll poiius, (i) quaiu caro
elliabilii ul liuiiiinom repcrium : nc ualiviiaiis vch- ipsa pccc.ili sit : cl cuni hoii:o34l Clirislus Jcsus
tas natiira; i|U<iqiie por \i.i> inlliinis proprieiîs cre- cs:, sitquidem hoinn, sed iii hoiiiiiieuin possil alioil
dcrcliir. rum cl in forma servi essei vera nalivit,ts ;
esse qiiain Cliristu^ csl : aUiiic iia ct ex coiporis iia-
et iii (d) baliitu ie|ierium u> homincni , eisal &iiuili- liviiate hniiiii naius sit, iicc sit in boniiiiis vitiis, qui
(uilii iiaiiirx. Ipsc quideni per virgiiiem ex se naius non sit iu oriijiiu ; quia Yoibuni caro f.ictum noii po-
liomo, (I) el III similiiiidiiic (t) viiios.T peccali car- luil uon caro esse quod ractuiii est , et Veibum licct
iiis inveiiliis. Qiiod id ipsuin ad Rom:iniis scrilieiis caro faciuin sit, noii lanii-ii ainisit esse qiiod Vcr-
tcstaliis esl Apo-ilolus, cuin nil : Qu»d eniiH inipotti- buiii cst ; ct dum Vcrbum caro faciuiu originis siix
bile eriit legi , in quo infirnfibnlur per camem , Dfus noii poiesl carere iiaiura, (j) noii poliiit nisi iii na-
filium fuum misil (2) m siniiliiuiline ciirnit peecali ,
tiiiai su« nrigiiie |iernianerc quod Verbuni esi, nc-
ei de peccuto condemnavii peciaium (Kom. viii, 5) [f). que non verc iiilelligi Vcrbiini caro csse quod fartum
Noii luil habilus illr (3) iaini|iiain (g) hoiniiiis , sed esi ; iia taiiien , ui (k) ijiiia hibiiavit in iiohis, oon
ul hominis : iieque caro illa caro pecc.iii , sed simi- caro ill:i Yerbum sit , scd Vcrbi caro îl h:ibilanli$
liliido carnis peccali : duin et habilus c:irnis in niti- iii c.ii nc : i|u:i' cuiii it:i siiit, taincn vidoaiiius aii pcr-
viiaiis est veriiate, et similitiido carnis peccati a vi- C acliis uiiiversiis illc passioiiis ordo iiifiniiliaicin in
lii.^ huiuana: passionis .^lieun esl. Ila homo Chrislus Ooiuiiio corporalis daloris pcrniiliai iiilelligi. Dilatis
Jcsus et iii vcrilaio naii>ilaiis c-t dum boino esi , cl eniin ad modicum eorum dicioruro causis , ei quibus
(11 Et in similitHdineiH vifiue peecalii. (3) Taiitum hominit, sed et ul liominii,

\-i) ln simililudmeiu.
(ii) Ita consianler inss. At cdiii eiiaiii consiaiiter ,

specianl qiir cx lliNirio ciiat Aiigiisiiuus lib. i cont.
iii .iiiiiililMfiin^ /lOiuiiiiDn. Jii.l.n c. 3 : l^rgo cum niissns esl iit tiiuililudine cur-
tfi) lii volgaiis, natuiam Magt« pt.ircl ciiin iiiss. nis fieccuti, nou siciit carnem hitbuit, iiti habuil et pec-
iiuiMias. Viuorum autciii n iiunis iiilolli;;ere osi por- ciiihiH. Scd ijiiia ex peccniu omiiis Ciro ett, a peccaia
liKlialiiiiics ralioi i .idvoisas ot ri'pii;îi:iiiies, quas fcilicel .Idfiin piirenle dediiclii , in simititudiiit peccuii
iiuui. 24, p.issioiiuiii iiijiirias votan aiidiviiiius. cariHs est niiisiis, e.i!,ifle>ue iii eo non pcccuto, sed pec-
(i) Ai uU Lr. , Lips. , 01 i>ar. , ejui gcHeiatio cn culi curn s simililuiiiiie.
Alicsl ejus ,1 B.id. et iiiss. sic |iii' Iti ahsohiia pioi>o- (j) lii pervelustis oxoiiiplaribus Val. bas. cl Carn.
sitiii do oiiiiii gctii-ralioiie , ad oiijus verilil.-ia ii:l Huii (ijiorliiii. Iii lioc iiuiiiero suoiiiiain habemus en
0:>iis c.sl iil viiia propigoiilur. ruiii qiix hacieiius doiiiiiiisir.ita suiit, Verbuui scil.
((/) t*articulaiii iij uiuiuit Bail. Sicaiitom illiiil it iiiaii.o iiatur:r \ciil.ilcm assuiiipsissu , noii viila. Nec
tuiii liahiiu rcpertiim iil liuiiiiiiciii. D vidctiir, ciir llil.iriiis liiito studiu propugujfil iii
(e) RaJ. cuiii iioniiullis uiss. , vltwsce iieccttis : Ciirislii Jiviiiv siiiiul ol iiuiliaiKt; ii;aui,e (tistiiiotin-
iiiuniliiso. iiiMii , insi iil inliniiliatcs oostias , ijuas h;i'reiioi di-
(/) llic siilijiciiiiit Er. et Lips. in canie , , Par., iii viii;i' iiiate ;iiisorib.;baiil , iii uiiain l'itiiiau:iiii caiiere
cruie, Nentruiii exstai in Bad. ot inss. cviiiccrel. Scd iiui:i luiii dcccb.it lioiiiincii: lico uui-
{y) lla V.it. I);is cl potiores iiiss. AHi voro cuni vul- liiia passiunum dimiiiiatni sulijaccre, apposiie osieii-
gatis . ((iN(um liomuiis, scd et ut liomiiiiii. I<i'cr til i-t dit , Clirisl;iiii turpia coiicopi.iOiiis iiustru! inUia ne-
lam(/«(iiii liiio iioiiit Itilariiis dlserimcii ,
qnod hmi- sciisse, adoo.|ue iiosiris passionilius iil)ii"xiuin noii
iiwiin oxicriiaiii duiiil<îal rci speoieiu, el coiijuiicliu fuisve, ipiiitdiiis iiijiirius,e ac vilios;e suut , iiustri-
u( \i'rii:ili'iii sigiiilicol. qiie douiinaiilur.
{Il) Cdiii, quia liomo esl ; cl luox, guia t.iiristns (Sl : (k) \u vulgatis, <j!!i. .Mciius niss. , quia. Reildiiur
loiiiloiiiiliiis polioiibiis iiiss. Ni'iiio iion videl ipil ciiiiii raio cur Vcrhuui .
qiiaimis caru t,-»ciuii;, nu-
Clitisiui :i Jesu ct hiiiiiiiio distiiiguaiiir. Sod o.\ iiii- qiiual dici iiiiitatuiii iu cariiuiii quia siiliccl iia
:
incru siilisc.pionii liquidius pjlelui lUirislnm vi V,r- facliim est c.iru , iii in arne li:iblta^so prailiceiur,
i
buiu synonyiiâ esso oi uLiuiiiquc vocaliuUiiu :kI iia- : «1 duiii liabiiul , noa aliud qiicm Ucus miiiurcl iu' .
(iiiaiii diviii.iui ab- huui III I ilisliiictaiu rcfcrii. quii Hilariu^ lib. i, uiiui. 11. Vldcis iraol. pjal.
(i) Sic iiiSi. .\l oilili, qiiiiin ipv curi) pccc.ili. lluc r.xxxviti , nuiii. 5.
%U1 SVM.TI 1111, ARll EPISr.OPI S68
iiicluiii Ddiiiiiio lixresis adsrriliil ; res iiisiis ui go- A ilistiiidoiuis {d) glailiifcsligia.ot iii i|)-a Iniiicicoipn-
bi;i: suiit 1'oiifi ruimis. >eqiic ciiiiii lii-ri |Hitc^t , ul ris c iliiiniiia, (3) cxiit qu ul iioii c>t, cl seq:iiiur qiivid
tiiiiur ejus sigiiiiicctur iii vcrbis, cujiis lidurin cun- iioii cxslat, ci rcpenditiir(c) qiiod c:iretur? 1'ruduccns
liiic.itur iii f.iciis. lixc ergo aurcin nianus, clavuui dnlct ? et scntil sibi
27. An meiui Poitionit iii Cliriilo. — Tirnuisse libi, vulnus, qui alieri dolorcm vulncris non rcliiH|uil?
o lioeretice, Domiiius glorix p:i$siiiiieiu viilciiir? Scd Coinpuiigeiidx' carnis nietu trislis est, ciijus aitactui
ci iib igiior:inti:t; hiijus crrureui c( (-ataiiis Pctius el lirel carncm doii.ire post rxdcin? Ouod si h.TC in
scaiid iluill CSI ( Mallli. xvi , iTi ) Rt illu quideiu pcr Clirisii coipurc virius fuit ,
qu:i , rogo , lide natura-
cliurilatcm Cliiisii, qucni ei iion c:iro neque tan- liicr (0 inUrnius fuissc dcfciidiiur, rui naliirale fuit
{îiis, scd P:iter qui iu coclis cst revelaverat, detcsla- onineiii huuianaruiii innrmitatuni inhibere naturam?
tiis passioiiis sacruiiientuni , lali screrilatis senteiilia !29. .4n indc irimis. — Scd rurte siulta atque inipia
riinlirin:itus :id fidein est Tu iiuid sect:iberis spci, pcrversiialc hiuc inflrmis in co nalurx prasunieiur
Cliristiini Douni negando, ci nictum ci passionis ad' asseriio, quia trislis sii .iniiiia cjiis usque ad moriem
deiidu? Aiiiic liiiiiiit, qui arinatis ad corripieiidum (Maiil» (XVI, 38). Noiidum tc , h;rrctice, cur virtu-
sc (ibvius prodiit {Joan. xviii, 6)1 et iii cor|iorc ejiis icui dicli non inielligas, arguo. Iiiterim tamen a lc
iiiliruiitas fuit, ad cujus occursuin coiisicrnaia per- B rci|uirn, cur exeuntc ad pruditi«ncm Jiida non niemi-
srqiieiniuin aginina coiicidcrunt , cl iiiajcst:itein in- ncris dictiiin fiiisse : Nvnc honorificutus tsl filiut ko-
(êremis sc ad vincula iion ferentes 342 supiiiaiis minis (Joan. xili, 31). Si eniiii passio lionoriGcaiura
lurporibus reciderunt?Qtiam igiiur iiilirniitaiein do- cuiu er.ll; quainodo Iristcm euni mctus passionis ef-
niinalam (a) hujiis corpori crcdis, cujus lantani lia- fecerat ? Nisi forte t:im irralionaliilis fiieril , u( pali
liiiit nalura virtuicm? timuerit343> quxse cssciilglorificatura patientem
-.'8. .4« dolons. — Scd forie dulorem vuliicruni ti- 30. .in caliceni iransferri a sc precalus lit. - Scd
iiiuit. Qiiem , rogo, pcnetianlis in carnein rlavi lia' fiirlc limuisse usi|iie eo cxistiinabiiur, ul iransferri a
buii (t) horroreiii (b) ,
qui evcisx auris cariieui solo sc calicem deprecalus sil , diccns : Abba paler, (g) pot-
resliluit ailactu (Luc. x\ii, 5i)? Evponc nobis tu sibilia libi oninia smil , iransfer hunc caliiem a me
doiiiiiiicx iiifiriniiîtis .'isscrlor, boc iii ipso passionis ()larc. xiv, 36). t't de ca-teris noii calumnier, noiiiie
tciiipiire inliniiauc opiis cariiis. Exscrciiie enim Vc- hclictudincm impietiiis tii.T vel binc coarguisses, quia
Iru nlquc adigente ghuliiim, iruncus aiirc servus sali'gcras: Reconde gladium tuum iu tliecom . colicem
C':rduii$ adstabat. Quoinudo (i) ex decisx (r) auris ijuem dcdil milii Pater, non bibani illum (Joan. xvni,
viiliicrc , coniingcntc Clirisio , resliiuta caro auris 1 1) .'
Quomodo eniiu per paiiendi meluni Iransferri a
cst? Uude inlcr fluenlem saiiguiiicin et posl iiisa C sc (A) deprccaretur, qiiod per dispcnsationis sludiuni
(I) Tenorem iii ms. Veron.

(3) £.t,7. Deinde, quo caretur.
(i) fxriia'. Paulo posl,desceiidetitis,i\oi\ discindeiitis.
(a) F.diii , liiijus corporis. Noti negal iiicidissc, sed ratiier inlirmum , cum infirinus sit |:iiitum ut liomo
doiiiinnlum csse.Re ipsanustrx* infirniilalcs iii Cliris- iieiine Hilario cv ii.ilura sit liomo, scd Dcus, iiti eiiaiii
luni it:i inciderunt, ut cnruiu semperdiiininus fiiiTit. n. '2-2 5* noti Clirisii corpori, «ed Verlw
;iiiiiiiiaviniiis ;
(b) Excusi , lerrorem : casliganiur cx veiustiorlbus iii ciirporc tiiaiieiiii bioadsciilii iialuralem edendoruin
inss. uiiraciiloruin viriuti-m undc confirmalur quod u. :^3

,
(c) li> pluribus iiiss. , excisa; ruris vubtus. proliatuiii est ;

4° Chrisiuin naiuralilcr cl ex forina Dei
(d) Plerique inss. ciini vtilg:itis, descendciilis. Tel- inliriiiuni noii iia liir ab llilarin negari, qui ex dispen-
leri:>iiuscoilex, îsreiK/fnfit. M:igls placet cuni Ke- satione ci ex forma servi eiiindein iiifinnuni el credat
iiiiginiio discindeniis. Deiiidc , ir i/k
, Iriinri ror- i cl prjcdiret. Nec inovcre deliet qu'id uii supra, Pro-
poris culumma, bnc esi , eo ipsn iiionieiiio (|uo ablala dueeiis lia'c ergo aiirem manus ctuvum dolel ? Fijiurate
aiire Iriinciim faciiiiii est cor()iis. CntumiiicF vocaliulo cniin iiKoiMS siimilur pro Verlio ciijiis est maniis,
apud aiiciiires meilio; aut inGiii.'u laliiiit:it>s aliquando qiiasi diceretiir, An ex inanu lxs« dolet, qiii cadcni
siiinilicatur aclio , qiia quis pcr jiiris furinulas rem manu c\cisain aurem rNlituero pntiiit?
(|U.iinpiam aufcrre contendit alii|uaiido auicm p<Kiia
(g) Uiius codcx Surlion. ei alicr Colb. li omniu
:
vcl inulla, qua damiiaiur qui aciionem injtisto insii-

clc. Carnuieiisis, ti possibile esi. iraHsfer a me caliceni
tiiit. 1'rinia ratione inielligitur in Ps:i1. cxxxvii.n.
islum. De ii^demadversus Arianos di>pulans
vrrlii^
13 ; iiuiic vern pro poeua siiupliciier ustirpaiur nisi :
D Cliiy-o>tomus T. i bomil. ji ait Itli quidem divi-
, :
i|uis nuilii eam vocari iiislam poenani Chrisli injusic

nilulis oriitionem esse dicunl: nos autim e^se iicimus
rl per raluiuiiiain iiiipcliti.
diipensutionit. Tuiii |>ri)liat Clirisl»iu iinluisse a s studi" eioptarii ul ,
lll>S.
euni a se de|irec:iiiirin sal:inam appellarii
reiriiiii
(f) Faieltir llilariiis infr.i n. 65, Christuni, cmhi iienur iiicerlaiii ipsi lu.sse Piilri.> e:i de re vidunialcin,
ex dispensalione honio essel nianerel liimen ex n\- ,
ijua; proplielis eiiam longc aiitc prxcogniia fuerui.
lURA Oeus emiiiiein ex infirmilale rruiifixum qui
, , ,
ex viRTUTK Uei viterel : nl cum infirmilas esul ci for- (/i) In ms. Vatic. bas. cl aliis nonnnllis , rd<ir<>iii
ma servi , el natiir\ niiinerel ex IKi fornin , iion iim- liefiiecnr^dir ; glos.seiiia. Mnx iii vulgalis , impteri.
bigunm eael in quo ^.lUTiiiiienlo rl pimiiis eisel , el i'i Coitriiiiiius In tiiss. iniptcre. Ad hor porio fe^linavil
lertl 1(1 riiiii in eodem esset el infiiniiiiis ad passio- Sttn iiio ch.irilaliN sliidin , rnui \d in s« ruii,<i(mmtir<,'-
iiem , el nd viliim Uei vinTl' S ; nnn iiliux iic divisui a ti.r. quod ad lalulem notliam pfrpeli i;>ii; voluiitet
se essel . qni el fialerelur, el viverel. Qiio ex loi .) efli- iil 15 el piuliiaiile: Cum
liabrliir liart. Psal. iiv, n.
( iiiir . i virtuieui qua; in Clinsli rnrpiirc luii , iniol- siiliium ijeneri hunKino iiitrrpin crut.t morie donaiel
ligendaiit csê diviiiiiaieiii , (|uud jain supra niiiii. ^3 11(1(1 poleil viJeri siicriini^nlum hoc magnas pieialii di
"Iscrvatiiiii esi 2' Cliriiituiii rccic iiegari hic «(i<h- ijueic :ic rccusarc.
500 DE TRINITATE LlBr.li X. S?()
resliiiarol iiii|li'iv' Nun onin) convonit, («) iil pati A ei quod iiiliriiiuin cî, sumil cx iiiiOecillilaie icrio-
n'dlet , (I) qiii pati vclUt. b)t cuin pali eum velle co- rem; el i|ui'l(|ui>l dolei.doleniJl in se liabel (f) iiide-
gnosceres ; riligiosius fuerat dicii (6) ininiilligcn- niulaliileni iiaiiiraiii , ei qnidqiiid coniuniciiosuin est,
tiam coiifileri ,
qiiain (c) ad id iinpia; siultiiia- furore semper iuhnnorum esl : lu vcro qno sensu ralionis
prorumpere, ut einn assereres nc paieretiir orasse, iiiiclligis , Domiouui nosirum Josiini Clirislum nd
qiiem patl velle cognovisses. qiioil fe-linat, tiinere; ei constornaniem fories , iii-
31. Ah dereVuium $e conqiiesius tit. — Sed , crodo, lirmii.itc irepidare; ct vulnera iion permitienleindo-
te ad impieiaiis iiix pugii:ini eii.ini dicto doniinicu! lori (/), vulneralum dolere ; et coiitiimeli;« crucis dc-
vocis armabis : Deus, Deus meus, quare me dereliquisli lioiiesiari, cui criu (3) coiisessus ad Deum esl, ot
{Mare. xv, 34)? Posl coiitiimeliani cnini cnicis, furte rcditus ad rcguiim?
dignationem ab eo patorni auxilii existinies rccessis- 34. Descendeiis ad in[eros u ccelo non reccssit. Lalro-
se, et liinc desolatx infiriniiaiis suo} querelani exsli- iiis ulia , n/i(i harrelicoruin fides. — Sed forte vel hoc
lissc.Si libi itaqiie iii Clirisloconteniptus et infirniit:is tibi rclicliiiii occasionis inipi.t! arbilraris , ul dcscon-
Ct crus coiilumelia cst; oporluerat tc dicii liujiis ini- sioiieiii ad infcros el i|is;iin nioriis limiierit neccssii:i-
meroorem non luisse : Verum dicovobis, aniodo vide- tcm , diiin id ipsuin te^lari \idi'iur lioc diclo: Piiicr,
liilis /iliim homiiiis sedenleni a deslris virlulis , el ve- H coniniendo i/i iiiaiius luus (U) .s; iri/iim meum (Luc.
nientem euni nubibiis cwli (J/ati/i. xxvi, &i). xxiii,46). lliic legens , 01 noii iiiii^tligcns, aut pic
3i. Recapitulaiio. — l'bi, rogo, iii passioiie timor? l.icuisses , aui etiam religio<ie intelligeiitiain ejus
ubi infirinitasT ubi dolor? ubi conluuielia? Timcrc ab orasscs : non magis per inipiidenlem asseriionein
impii& diciiur? Sed ipsc paii vclle se prrdicat. lii- slullo furore verilalis iiic.ip.ix vagareris. .Anne tibi
iirrous es<e conieiidiiur? Sed se poientcm, duin cnn- nieluere infernum cliaos ci lorrcntes flainmas et om-
sleriialis persccuioribus (>bvius non suslinetur, oslen- iiein pienarum ullricium aliyssuni credendus esi, dl-
dit. Dolere vuliiera carnis arguiiur? Sed in eo, quud cens lalroni in criicc: Anien dico libi , liodie mecum
carncm aiiris reddil ex vulncre, caio ipsecuinsil, erisin paradiso {IHd. iZfi Naturx liiijus pniestaieni
cxira carnaleni lamen iiaiiirani dulendi vulneris re- jam non dico (i) meln, sed nec inreriiH; 345 ^*^'"'^
pcritur : quia dum et 344 nianu iruncain aureoi al- regione concludcs ,
quae descendens ad inleros , a
lingit , maiius illa de corporc ost , cl diiiii ir.anus au- paradiso non desil (siciiii et lioniinis filius loqiiciis
rein producit ex vulncre, itoii essc manus illa cor- in lerris, maneat [j) et iu coelo), ^Lirlyri suu para-
poris significaiur infinnis. disum pron)iltens,el consumfnat^c bealiludinis delicias
33. An crut eicontumeliota. — Sed coiilumetiosa ei polliceiis. Noii liabel liuiic meiiis lorporalis, pciie-
esse crux dicitur. Aiquin pcr haiic bominis niiiis se- ^ iraniem quidein iiiferos, sed ubique naiurx suse vir-
dcre a deilris virlutis videndus est, et ex parlii virgi- lule dlsteiiiua). Ei natiiram banc inuiidi douiinani
nis bomo nntus in majesiate sua cum cceli est iiubibus ac liberlaic spiril^dis virtutig immensam, oon sibi
reversus. Non lencs irreligiose rcruni naturaliuin cau- terrore mortis gebenna: ch:ios vindicat, qua paradisi
gas : ei duni imuielalis alque crroris spiritu pleiius delicix carere nou pnssunt. F'iilurus eniin in inferis
gacramenluiii fidei non intclligis , ex ipso siciili Dnminus , et in paradiso csl Ailurus. Deseca ad me-
gensu bebetiidine hxritica (d) disproticis. Oiinic tiim pocme naiurx indcsccabilis poriionem: (^) ei de
enim, qund linielur, viiari necesse est dum limetur; Clirislo et apud inferos pone quod doleai , ei iii pa-
(1) Quod pali vellet.
(n) In prius viils;alis , 11/ pa(i iiolil qiiod pali tclil dunt. liac ratione nonniilli philosoplii explicant qiii
quoil immuiainiis poliorum iiiss. auclorilalc. Adam iiinocens doloris expers fuerit, quia niminini
Sic ms. Corli. quninodo lcgendum suspicabatiir
(fr) demiilare valeret, quod ex sc naium essel dolorcm
Erasinus, qui ciim liai). ct pleri^que mss. rotiniiil efficere.
inleUigeHtiain : ciijus lucit Lipsius dcinde pusuil igjio U) In vulgaiis, doleri.
ronliatn. Ig) Sic casiigaiiores mss. qiilbus favenl prima hu-
Sic inss. Al
(c) ediii , iid impitB siuliitice furorein . jus iiumeri verbi, ei pnstrema n. 2 trarj. psal. lxi.
cl iiiox , cognosceres , iion
cognovisses In aliquot aliis, ul in vulgaiis, fowswnus,- leclio non
lii uno codice Vaiic.
(d) prolicis: inalc, ul Liid. siienimda.
Mir:ius j:im noi 9i:ivil qiii posi Erasmom inoiirt, Hi-
:
^ (A) Hu
tunc verc spirilum, inqiiil Theodorctus in Dem
larium verbo disproficere pro degenerare, alias usum .
qnod iiDpalib. sil diviniias, .4>'ia»i et Eunomiani diii-
csse. lllerqiie liaiid duliic rcspexil in lib. xi, n. II, ml'ilem Unigcnili esse dicunt. inanimum enim corpi<s
ibi t:iincii eam viin vcrbum illnd iioii obiinet, nisi assumptum putanl.
accessione vocum iii genere. Ilic vero ditpro/icit cum (i) In viilgalis : nii?/us ; et poslea , regio est conclii-
adjunciis sonat reccssum ab liiimana sapientia: ut dent. Eiiam hlc perspicuiiin esi, iiaturtE poiestaiein
qui primiira reccsserani a lide inopter hiiinanain ra- t\ux :> nietii eximitur, divinitatem inielli;;i.
lioiicm,doinum li.iTeiici liclieiiidiiic ob pr;ccoiicc- Ij) Ncn qua filius lioniinis, sed qua filiu Dei pcr-
piam o|iiuioncm ab liuniana etiaiii r.iliore dcficiatit gonaliier iimius. Itespiciuntur Chrisii verba Joaii. iii,
(e) Duo 01 reccnlioribus mss. deinnlabilem. Kcli 15. Iluc loqiiendi mo<1o Hilarius dum Sflain divini-
nendiiiii cum aliis tiidt-mulabilii;iii ,
qiia; scil. a voluii- lalcm ab humanig aQcclioiiibus vindicat , intcrdinn
latc demut:«ri ac declin:iri nun possil. Ui enim definit vidori poiegt ipsam etiam cariiem exiinere.
Aiigus:iiiiis lib. xiv. di^ Civ. Dei c. \^: dolor cariiis (h) Valic. bas. codex , el duCliristo. Vorius alii, et
.
taiilumnindo offensio esi aniiiw e.t carne , ct quwdam de thriiio , scil. poiic. Wultis modis liic dechrai li-
nb ehis pussionc dissentio ; ticul uiiimiv dolor . . dis- . dei catliolic;): defensor, quara nalurani vc'it ali liii
pcHsif» eft 06 hii tebns .7«« nobit iioleniibus ncci- m.inis iiiTuclionibus iminunem. niminim : uniuri:»'
S7I •A.Ncii iiii.Mui I n con '.72
ritdiso relin«|uc i|iiiiil regiiet. l.a(i') eniiu rognt, ut ^ iii&(ciii e»si> u&quc diiiiiorioni. (f/ N<in ciiiiii rju<di'iii
siii iu rcxnn gtin meminorit. Et, crcili), nuni ail lianc signilic.-Kionis cst , irislein cssc propier nior(cin,
lieatv coiirfs>ionis liiKMii , uiulidis transciinic p.tlin:i$ c( lrl>(eiii esse us(|uu :id inor(cin : quij ubi propler
clavo (•mitUK aoccndit: ft irgniiin Cbriiiti pcr dolo- moriem trisii(i:i cs( , illio ipsj niors cau.^-a irisiiiiae
rein (1) inlimiati {«) in Cliri-t(i(ia usi|iie ad nuirteni esl, inor»
di;<ii.ilioiiem rcniiiiiscoiitis in ngno posluLit: lu cru- non jain trisii(i:e e.sicausa, sed lliiis. Qiii crgo noii
cis mortcin ad iuctimi depul:is. Ouminng coinmiinio- propier niorlciii , sed usquc ad inoricin (ri;(is csl
nciu ei paradisi ni»x pollicilnr : tnClirisliim in inferis quxreiidum cst uii>lc sii iiis(is. Yrisds aulem non iii-
suli poeiiali terrore coiiclud.s. DiversaJ siici fidcs isla cei(o (5) iicque (g) ini.lcnniio liuinanu; ignor:ui(i»'.
Cat. I*:ir.iilisuni iiicioit siib rrucc blru, pciiileiileai tempore , sed usquc ad iiioricm. Adco aiitein uon
Clirisioin confessiis iii reguo : in pcenic (f>) vero do- proptcr inoriem suscepta ti isiiiia csi , ul sit deslitu-
liiru ct inctii ninrlis Clirisdim deputaiis, cl paradiio ta per mortem.
ncresso C6( (i) sis rariturus ct regno. 37. rrtsiitio: ChiUti cnu$a.Cui precetur caricem trant-
55. Ejtilogus, quate CAiixi corpHt. — Collalisigi- ire. Duee Chritti volunlale''. — El u( causain trislido!
(iir dicioriini ndjue gcstorum virtulibus , deiiioi)$(rari inteiligcre possiiiius , vidcamus <|iiiJ haiic profcssio-
iioii ;mibiguiiiu est, iii naiura eju» corporis infirmi- B "cn> (risdii* vel pi;ecesseiit, vel coiisequalur. Tolios
(;iiein naiurx corporcae non fuisse, cui iii viriute na- eiiim passionis ct fidci luysieriiim consuniin:i(um
lurtc fuerit oinnem corporum de|)ellere inlirniitatcm; paschx coena fuerat per noiniouiu. (ft) Postqucuni-
c( passioiiciii iliam , lioct illa(a corpori sit, nuii la- versorum iii se sc.tiulalum ducei (Matih. xxvi , 5i et
iiion naturam dolemli corporl in(ulisse : quia quam- 32), sed pr;ccessiiruin se eos in Gaiilxaai proiiiiKil
vis forma corporis no-lri esset iii Domino, iion lamen (Ibid. 35). Peirus, eateris licel scandaliiaiuris, se 1»-
(c) in viiios.c in(irmit.ilis iioslra: esset corpore, qui taincn nun scaiulallzatui uiii coiistaiiti lide spopoiidil.
iion essei in nrigine, quod ex conceptu Spiriiirs Sed Uominus per njturain Dei iinn igiiarus gcrcndo-
sancii Yirgo progeiiuil : quod licel seku» sui officio rum , ter eum iicg.uuruiu se esse respondil : ut cx--
gonuerik, lainen iion tcrrcnx 34A concepiiouis sns- lerorum scandalum iiitelligorelur cx Peiro, cuin iliu
ccpil elemenlis (d). Gentiii elcuiiu et se corpns, .sed in lain grave fidei periculum euiu (cr iiegaiulo (i) re-
quod conccptum essel cx Spinto ; litbens qiiidotn in clderet. Tum illc assiimptis Pelru, J:icobo et Juaniie
se sui corporis veriiaicm , sed noii h:ibeiis naiurc m- (Ibid. 37), duobus ad marljriiini 347^'<^ctis, e*. Joaii-
firmi(a(etn : dum el corpus illud corporis verilas est ne in pra;dicjiionem Ev.iogelii firiuando , Irislem se
quoJ gcneraturex virgine; et eilra corporis nostri usque ad morlein professus est. Deiiide progressui.
in(iriiiil;ileni CEl ,
quod spiriialis conceplionis suiiip- C oravildicens : Paicr meus, si posiibile ett, '.ransiiil a
sii cxordium. me ealis isle : ted lamen non sicut ego futo , ted sicui
3U. Triiim esse usque arf mortem quiJ. — Sod iiiti tu vis (Ibid. 39). Traiisire a se calicem rogat , uitquc
advorsum (e) Apnslulica; fldoi deinonstraiionein li.c- j:im secum inaiicntem : qui tum in sanguine P(o\i
rclici viiieiiliir lioc diclo : 7'rj»lii esl anma mea «ji/ue Toslaineoti pro miiliorum peccaiis (;) cfTiindi oi.n-
ad mortem (Mutih. xxvi, 38), ui professio ejus , qni summabaiur. Non eniin roga( ne secuiii sii , scd ii( ;i
se iristein ail , naiura; inlirmilatcin , per cujos cons- se iranscat. Dciiide rogai iie voluntas sua fiat : ci
cieiiliam tristis cceperit esse, testetur. Ac primiiin quod \ull effici , id ipsuni coiicedi sibi uon vull. Ait
humanx intclligcnlia: seiisum ihierrogo, quid si( eiiim , Sed lamtn non sicut ego volo , tcd acul lu vit :
(1) Infirmilati, male. (3) yeque mfinUOn

(2) Si( carilBruj
niiindi qua paradisi ilelieite ca-

domiHam, immerisa»\ , a Cbrisin csse suscepiam , ei de causa dumiaxai dis-
rere noii possunl qujc nalurce indetecabilit in inf-rrif

,
cep(an(i>m. Idipsiim profiiciur cap. t3 in Ma((bu'niii
paradito sit.
siiniil et in u. i, el iii psal. cvLi, n. 8, ubi clarius cxi<lioai ipi:i
(a) Sic («xci(iui iiiss. Val. bas., Colb. ctc. F.diii par(c irisiiii:im a Cliiisiu susocpiam negei , ilicens :
vero iii^rrjiilalii in Cftrisrt coipore. Qii;c irouicc
, _
" Non cnim ait , projler nioriem, quia ticel t» pas-
suiit dicta. sioiii Jaret, non laiiien VirlutaleTna dolorevipafiioiiis
(b) lii viilgatis , in patnce ergo dulore ; el mox , sil cxciperet. Onl eiiiiii In llllaii.iiiis soripiis peregriniis
cariiurui. Conciniinior cst lcciio mss. noii cs(, viriuds .«lcrii'.e vocabulis Oi«iiiit.i(eni io ois
(c) Excusi , liio omisso in iiiox subjiciiiiit, for-, enuniiuri non nrscil.
nia esset in cnrpore qui non c(C. castigaiidir cx luclio- Ig) Ms. nequc tnftniio , vcl ni-îie tii infiiiito.
ribus niss. (li\ Lips. ct l'.>r.ji'7s<</uaiii; loiiiloiitibiisvotusiiiinbus

(d) Vai. bas. codox , susceplis elemeivit. Eodrin libris. Mox c^deiii edii. |)osl Kr. trimiio/iMiti/is, scnn-
sciiMi su|)ra o. 15, lcgit'ir, sutceplis unginibut. Ila du/tic.ii/uiu, ei iiifra, sraNtiii/iiiiiKios ; cilra lideiii loss,
caiilc llilariiH Clirisluiii noii coiiiiiiuni lc^c courop- cx quoruiii suinnio coiiscnsu liipiet terbuuKtAiidioi-
iiiin pr;c(lioal, iii sacra; Vlrgiiii iii:iieiiii lionorts ve- xuilurio.'!iiibrio passivuin (uisse.
riiaieiii conlinuo asseral. Uenuit eienim ex le corpui. Ali<|iiot niss. recedertt.
ii)
(e) Lips. c.l l>ar. cx Er:isiiii niargmc , cfnii.jetii-a' : j) Pleriqiie inss. ciliu vulgalis , elfunicndut roii-
cbniieiUibiis m<s. Scd ei aupra iniiiu iiuiii. tti pr.i-di- siiinmaftiilwr. Opiiiui ctKlicis Colboroiii iioc doo IiCi-
c:)liir iipos(o(ira /ides , iioo evangclica. Niiiiiruni r»- m:iiioiisi% |<ru'(oriiiius looiioneiu , qu.t llilaiii aptius
spioiiur iilud Ap»sl'>li, im Miiii Hutiifir /i(imiiiis factut, cniiiiiialiir seoloiiti.i , rein )iiii iiioiio.ii.iio '|u;t) ad
ctc do dispuLKuui cst.
qiio li.icionu» exiiuiii pordu;'ol>aliir signili.' ire volciilis quod G il<
(f
)Taiidum bicapcr(« Imbescuiilllcnlciulrisiitinm lice dicereuius , i|iii uchtmt.i de w upuudtt
373 UE TRLNtTATE LIBER X. 37f
ul voliiiitaie caliiij i(-;|)rt ti«iii!i liuinaiis! in se solHci- A (i'"'-- ">i ^' • *"' J*)- Pei lnuic cniin cj|ai'ni ili.ioi-
liiiJiiiis significaris coiisnriiiim , scnlcntinin » t-e itni- nicacpjissionis iciitnndi onines erjnt. Et pro Poiro
tx sibi coniinuni^qiie cum Pairc iion disccriicret Paier logatur, ne deliciai fides ejus ut negantis iu-
Toliinintis. Ui aiitem iion ino se precari inioirigorc- firniitati vel dolur salteiit poeniteiitia: non abesset;
tur, et raiio sj>;nillratx voltintatis uc (n) dcprecat.o (c) quae fides in co non ileficeret , quo<! [niiiiiieret.
non olitiiienda; essct in dtisoluti) ; lioc loiuin liiijns-
modi petiliunis suj? cflBiiit exnrdio, Patcr vieus, si 59. Qui iristts u^que ad morlcm. — Trislilia igitur
poitibiU ett. Aliquid er);» Paln rclin(|uilur, (|uoil ri usijiie ad niorieni Uoiiiino est r quia iii nioKi-, smoIu
an posiihde cssct inceilum sii? Kt si iiilii) P»lri iiii- leirjB ditii tcneliris , (lisclssione veli, in.iiiiiiiiinto-
possilile cst , iiitelligciiduni csl :id cujtis cuniiiliii- ruiii reseiatione, nioitiK.niiii rcsurri:cii<ine coiiiir-
nein id (ii) quiid , M pos.siî/(; est, sit nlKtuiii. Pvsl uiriiida jani iipfSUiloruni (ideêssei, tjuaoi el (;) iiot-
liujii.NCtiiiiiorulioiiis precem sequittir : l'U veml ad tiirnj" ctisiiuiic lerror, cl iii llayeMis , aiapis , sipiitii ,
diinimloa luos, el iiweiiiteos dormientes , el nil l'i- ciiriiiia spmea, crocis onere , et lotius pnssioiiis lu-
tro , Ncn poiuislis una horii vigilare meciim '!

Vigilale dibriuni, ct posirciiio iiialcdicix crucis d;iniiiatii
el orate,ut non iniretis in tentatioiiem. Spiniut iiui- comiiiovcrct. Sciens igitur Uoniinus !ia;c oniiiia pos.'.
promptut, caro vero infiima (Ibid. 40 passiiinem siiaiii

(j) debtilutiira ideo ct usque
(/>'»! ct 41). B , ;<d
Anne adhuc Iristitix causa, (1) et traiisfcrcndi calicis niiinctii tristis esl . et stiilmiic calicem Iransire iioii
deprecalioin obsfuro e>t? Vigilari enim settini oli posse, (/i)nisi biberit, diccns : Puter meut, non po-
liocjulietct orari, iieiii lenlutionem intrcnt, spiritu test calix isie iransire a me ii/si bibitm illum . fial vo-
Nam luntas tua (Muttli. xxvi ii) cuiisuinniala setci-

quidem pronipto, sed infirnia cariic. qni noii , : iii
scand^liziturosse per constantiam fidclis conscien- licet passiune iiieluiii calicis trausiluruni ,
qui iitsi
eiiui bibisset, transire ni.ii posset bneni

t';c polliccliantur, iii scandalo pcr inlirmitatem car- : terriiri'<
niserant fiituri. Non crgo sibi irislis esl, iieque si- cjus (i) iton nisi consunini;ii:e iii ne pasaionis liiiroie
bi oral; sed illis qiios nioiiet orare pervigiles , ne io succedeie; qula poti inoiicin cjus, (i) per viitiitiiin
eos calix passionis incunib:>t : (|uem a sc transire gloriani, apostulica: inflrniil.iiisscandaluni peilerctiir.
orut . ne iii liis scillccl nianeat. m.Cttr aposlolos dormire jani siiiat. — El i|uaiii-
348 •*'*• ^"'' '^*^"' *' possibile esi. — Idcirco au- quani iu eo quod ail tiat volunlas lua , in calicis, id
teni iraiislerri eum , si possibilo ossci, a se precatus est, passionis su* scaiidalo, aposlolos pcrmiltens \y.\-
est : qtiia cum intpossibiie ))eo iiiliil sit , sicut ipse terna; voluntatis 34d arbiirio ; ta/iieii eiiani repctit.c
ait : Pater, posstbilia tibi omnia suiH {Marc. mv, 56) ;

tcrtio oratiimis prece ususesl : poslijiciin ail : Dnr-
imjiossibile taiiien homiiii cst passionis terrorc non C ""'<^ .'""'.«' ''''/"'«'f''^ (^*"'- *>) Non eiiim extra
vinci , ncc possil iiisi per prnbaiionem fiJes nosci. r.itioiiis aliciijus iuteriia; cotiscienliam ,
qui aiites cos
Atque ideo ct pru honiinihus ut linmo viilt caliceni duriuientes co:rrguissel , iiunc jam dorimre et re-
Iransire, ct ut Dci c\ Dco voluntas eSTectui palcrii:c qiiiesccre jubct. Sod iiitcliigeiiliam nobis Lucas ad-
voltintilis (c) iniitur. Id atitcm quod ait, .si potsibile liorlalioiiis istius tribnisse cxistiiiintur : qiii.cuin di-
esi, manifesie in co docuit quod ait Pctro : Kcce xissct, saianam cxpctisse ut aposiolos iiioilo trit^ci
saliinat expeiivit , vt vos (d) ccrncrel sie.ul trilicum : ccriierct, ct Uoiiiiiiuin pro (ide Pclri, nc defnerel,
egottuteni rogaviprote, ut non deftieret fides tiia or.itum fuisc ; siibjccii pust multaiii Doiniiii ireceni
(t) In antcriori, transeuiidi; niim. 40, post transfe a) Per virlutif gloriam
rendi ealicis deprecaiioneiu.
(«) Snliis codex Vai. bas. deprecaitonif. Rectius ex aliis Cbristi verbis adversus eosdein conftcit Fau-
alii , dfprcc<i(i(' non ofr(inrii(/(C , siipple, voluulaiis : siiiitis cap. i.
id est, deprecaiio utiioii conccdaiur, qiiod voUiit ac (il) Aiitiiiuior codcx Coib. ei alii non di-lcrioris
rogavii ut lioino. tiol.t: ,venlitet. .Miquot rcceiilioics, cribraret. ^cv-
(b) Itail. et V.t. cum nis. Carnut., qiiod si iiniwssi- (iiiin crrHercl rursuin lialics inirn nu(n. 40, ul'i iiiqiii-
bile etl. Tdiii Lip':. pro si , sub»tiuiil sibi : qita; lcflio liiisdaiii iiiss :i secunda iiiaiiu pcrperain adscriptiiiti
cxiiidc obdiitiit. Piiircs e mss. qund I)
rccentioribiis ct' cri('rire(.
pattibile c«(. Quid:im:ilii , quod imposiibitecsi. Magis (e) .Sic pliircsar poiioresmss AteJiti, qiiia fiiles.
placet cuni iiiss. Colb., < orb., Gerin.. Pial elc. id Ctiiii Scullclus Hilarliin! rcprfbemlil , (jiiod Pcinnii
qiiod (suiiple iiit) si possibite esl
vidciidnin : id csl , sic cxcus:irc coiieiur, ipiasi Clirislmn iioii nciiaril :
(|iietn rcspiciat ista di'prei atio ('oiiditinnnia si po^- ,

li^fc vertia nec non supcnora nuin. 37, procul diihif'
sibile ett elc. liicetiini idquod |>crinde esl , aiquc ra n»ii :iiicndil.
GrMoruin. ({) Rxcmplar. Carinil., nocluriiie rigili(e.
(c) Er., Lips. ct Par., imiuiiir. Reriius Bad. cnin (g) Lips. et Par. ex Erasiiii lii.irgine , desitura.
11188. uniitir : lioc csl , iil bonio viill calicciii traiis- Rad., y.r., nis. Va(. |):is., «i (juidam alii, destitura.
ire,sedut Oeus cx i)co paiern:« volunlali uiiiiiir. Veriiis alii (/fsljufurn, p.issivc
, qnoinodo suira , ;
iMiples tgitur iii (.'.liristo voluiitas : ncqnc liabcitl scauduliialurum. No-lr:c b.cc leclio coiifirinalur c,v
Ariani unde se cxpediani, qni cum nun rccipianl nisi liig nuni. ."i(! Adeo auleiii non prnylcr niortem suscep-
:
nnicani, baiic vultint ipsiiisiJiviniuilis efscoralloiiem, ta irisiitia (•«/,«.' ti( desV.lutu per murtem.
Uieiiim fusedisscrit Cluysosiotntis lioiii. xxsii,T. i, lli) lii viili;;ilis, niai ti heret : cl iiiox , si noH po/cs(.
si diviiiiias Chrisli bocoravit; Pairis etCbni-li nt n Conciiiiiiits iii nis.. nisi btberit. id cst, iusi pi.slipiaR^
iiiia , seil contrnria ciit voltiiilas ailcn(|tie Irusiia : liibciil : ac dciiide, cmissc si, rci liujus sciciilia cla-
illud , £)9(i e< fdler uiiiim suniuii pruptcr voturtaiis ,
nus cnutitialiir.
tinitaicm dicium interpretantur. Simile argiinieiiluni (i) In cxciisis , non nisi finiio. Abest finilo a inss.
87S :Â.N(:ri IIILAKII KPISCOPI 570
anRcliit.i (u) a.lsiiiis e c.mlori;iiilom ciiiii ; quo A poiesias (e) iioii scciimluin miuTX consncludiiieni
sisleiiie orarc prolixius cocpcril , iia ut îitiis san gpssii : iie.|iic a<l lixrcsim (/") iiifirmUalis perlincrc
giiiiiiim corporis siulor cfniierct (Lue. xxii, 45 ft 4t) ullo iiiodo polerit qn.id adTersom hxrcsim
,
(g)
Miss» eniiii ail liiitiuiiciii apustiilDr.im angelii, et per pliaiiiasma meiilieiiicni prorici;ii . per siidorem saii-
euni coiirnrt;il.> noiiiino, nc pro liis tristis esset, (I) giiinis, ad corporis verii.iiem. I;:iiiir ciim et Iristili:»
ja.ii sine (fr) tristiti.umetii ait : />ormii«)aiii, et re- de iiohis cî, ct nr.itio pr« nobis esi , non possuiii
fjiiiesciie. lle aii|.'eli> quideni Malth.riis el Marcus ct iion omnia propier »os gcsia essc intcHigi, cum oni-
(lc oxpetilionc (lial)oli nihil locuti sunt : scd post iiia pro nobis, qiiibus linicbatiir, orata sint.
tristitiam aiiiiii:r, pnst Jorniienliuni (>l>iiirgationcni 42. Trisliiiam, calint deprecationem, etc. Aposlo-
posi iraiisrerenili ralicis deprccaliiinem, non cx iii- lostpeciare. — Pr;ist.>nl aulem sibi miituam Evaii-
iiilodormiciitiiim adhortatio siibsecuta est , nisi i|Uod geli» pleiiitudinem : dum alia ex aliU, quia omnia
ciiin ariiiiiruK al> his esset , el indiilli .\ngeli confor- unius Spiritiis pr;edicatio sit,
intellignntiir. Hanc
l:ilus aiixilio , si^curitate (r) ciistodix custudieiido.s cnim laciiam aboninibus pro Apostolis Domini nra-
pcrmillebut in soinnuin. tionera Joannes maiiMc spirilalium causarum pr.-c
41. De suiiore singuinis el nctvenlu angeli iiil in dicaior oslendit, Dominum ila prccalum esse , di-
jititribut iibris. Infirmitas Chrisli perperam indc^ ttm : Pulcr sancte, conserta eos in nominelHo. Cmii
coUigiiur. — Nec saiie ignnrandnm a iiobis est. el csaem cuin eis , ego euslodiebam eos in nomine luo :
iii gra.>cis cl in l»iinis codiciliiis complurimis , vel quos dedisti iiiilii, et cusloditi (Joan. xvii, tl cl IS).
(lc adveiiiente nngclo , vei de sudore sangiiinis uil Noii sibi ilaque fuil oratiu illa, scd aposiolis : ncc
scripium rcpcriri. .^mbigenttbus igitiir, ulriim hoc sibi tristis esi ,
qni orare eos ne lenientur monel:
in libris variis aui desit, aut superriuum sit (iii- ncc sibi angelus niitiiliir, qui si vellel, (A) diiodc-
ccrtum enim huc nobii reliiiquilur de diversilaie li- cim millia legionuin dc ccelis dedncerel : (i) ncc
brorum), certesiquid sibi ex lioc h;cresis blandi- propier inortem timet, qiii u.<que ad mortem anxius
lur, III innrmum arrirnicl , cui opus fucrit angeli (2) cst : ncc ut se iranseal calix, rogai ; scd a se traiis-
conforianiis aunilio ; memineril Crealorem angclo- ire calicem rogai, qui tanien iransire(j) non possil,
runi creaiionis sux iioii cguisse prxsidiu ; lum dein- nisi eum bibcrit. Transire aulem (5) non loco de-
de ncccssario co modo cuin confortatum, quo modo cedere esl, sed omnino non exsiare : qiiod quidem
ei irisiemesse. (d) Nam si tiobis trislis esi, id est, ipsum et evangelicus et apnstolicus s<;rmo significal,
propier 350 ""* Tistis est, necesse esi ut propler cuin dicitur, Caetum et terra iransibunt , terba autem
nos sil coiiforiaius el r.obis -
quia qai de nobis Iri iiieanon praleribuni {Marc. xiii, 3i). Sed el Apo-
stis esl el de nobis confuriatus est , ea cnnforialiis ^ slolus : Ecee velera transierunl, et faeia sunt (k) nora
est condiiioiie qua Irisiis est. Sudorem vero nemo (II Cor. V, 17). Sed ei curaait, 351 Etfigurahujus
infirmiiaii .ludebitdcputare: quia ct contra notu- niundi Iransibil (I Cor. vii, 31). Calix ergo , de quo
ram est sudare sanguinem. Nec infirmilas est, quod Patrcm orat ut transcat, non potcst iraiisire nisi bi-
(1) Jnin sine irislitite meiuessenl, ait. sicul posiea conforliari non eenforlalHm.
(i) Ciidex Vcron. conforiiniitis pro conforianlis, (3) Non dt loco.
(a) Plurcs mss. exsiiiisse. cbiralur, 5i, neenon lib. ii, a. 6.

lib. i, n.
{b) Iia prxsiniiiiores mss. Valic. bas., Colb. eic. Maniclixi ac similium. Cam-
(g) Vateniiiii scilicet,
Ailer C! j. ciiiii Sorboii., jam sine irisliiin el iiuf. dcin liujus rei c.tusam :iCr>:rl Thcodorctus Denionsir.
nielu oil. Corb. cuni aliis iKiiinuliis, jani sine lri$litiir (|iiod iinio sit incoiifusa ii. 8, uhi hoc facliim essedo-
melii esseul, ail. Edili vero, jitm siuc Irisliliiv iiiclu cct, i'l posUroriim li qui auima; corporisque assum- ,
eiisleiis ail. Qtiiul dcinile Siibjicilur, Dormile jum, plionem crede^tnl, demoiisiT>\iiouibus eon/iTmarenlur;
niodo noii cxsiai apiid Lncain , iitio prorsu^ aliud, qiii vero cuiitradicerenl, etideniibus («ilimaniu cou[h-
pula, dormilis ? surtjile, oruleclc.
<jfMi(/ tnrenlur, qiiibus prcmillit Kl»i enim ditinilas ei :
(i) Vai. biis. ms. cuslodis. spirilus aderanl velut uuctio ; lamen nec uuila divtni-
(a) Excusi, nani qni iiobis : el mox ,
qiiia ergo qui las ntc spirilus corpus lune aul ammam suueuiarunl,
de iwhis, eic. casii^Mniiir aucioril.ilc niss. Duii liic sed lioc miiuiteriuin angelo comiueudarunl, ut el amma:
obilor iiotan.la : priiniiiii nnn lioiiiiiieiii , scil cn-alo- D f corporis infirmilalem oslendereiit, el per mfiniiilalem
rciiinngetorum ali inlirmilali; dcfcnili altcnim, iiiil- ; ostenderenlur wHiirte infirmorutn. Si ciiiiii. ini|Uit
lam dc verilaic ltistiii;c Cbrisli scciindum h.iiiiineiii Cliry-ost.niius Tom. i, Hoiii. xixii : posl quam ipse
conU'oversi;iiii innvcri qiiia dc illa nnllus ainlii^c-
,
101 liiniiiqiie dixeril, carnem iltuin iion a^snmpuste ausi
bal; sed liac vclnii Jata , st;itim dc causa et ciiiiiJi- quidaiu asnnert
siinl ; li hihit kornm didum fuissei,
tioiie iilius dispuiaii iii ca nimiriim fuisse osieii*
: quid non dixistenlf
datiir, (|ii.x iion dedcccrct lioinint-m Dco unitiim. (/() Veliisiiore inss. Colh. rum Germ. el Remig.
(>) Hippolytus .ipiid riieodiircliitii ad calcctii l>i;i- decem mtllia t'gioHum. AllerC >lb. ac Sorbon , i<ii>)'
Ingi argiiiiicnlum siiinle corlicil ci; a<jn;i et saii-
III, decim tegiones : lum citm co;lice Val. bas. 4e ceelis
ciiiiie qii;e posl inurleni Christi ex laiere iliiiis pro- uniielorum dtducerel. Vidois noLila in Psal. liv, ii U.
fliixeriiiit Corput, qiiamvis liumano more iiiorluum, (i) lii vulgalis nttr propler mariem anMulus , ul a
,
magnnm in se viKe vim haOet. Qaa: eniin ex morluis se iTimsferatur catix logai : lociis mutilua opi.' inss.
corporibus non proftiiuHl, ex illo manarunt, sauguis et res;irciiiis.
aiiua : ul sciremus quiintum ad vitain valfOl poteslas, (;) Sic iiiss. Al edili , non pouel, uisi tum biberel.
qute in curpore liabilavit. lA) Apiid Kr., Lip<. cl Par.. oiiinid ri».i. AIx-sI
(H ll.rresis iiinriiiil:ilis a|ipell;itur Ariatta : ipiia omnM a Itid. el iiiss. Tum soliis cndex C irn , sed
Cliiisii seciiiKliiiii huiiianani naliiraiii iiilirmil.itcs ad el fiin .11/, fiirftTitit i-niiN ^.(iiru hufu* mHiiiti. Iit ali-
diviiiain refcrobMi, ui in argiimeiiio liiiiusce liliri dc* quui Hliis ovkitl iramtirit, luiii tTttnfibti,
S77 i»r. TniNiTMK i.inrjt x. 57S
It.iliir : r!l i]iio<l ni.a nniiiiiiiis ; iiiiiuo |iio liis orat, A iieiii est, Imiiian:!; frcpiJ.iliunis niixlLlu : cl e\li:i
qiios cuin liis manciis ipse salvavii . (pios cl Palri terreni esl corporis niala , iioii terrcnis iiicIio:ituiii
Bnlvaiulos reli(|iiil. Niinc vero sacramenium iiioriis cornns clcnieiilis, eisi oiiginein (d) filii li<iniiiiissaii-
pcractiiriis, Piiircn) liis ciisl.nlein prccatiir : ci misî ctiis .Spirilui pcr sacrameniiiin conceptioiiis iiivexit.
in eo aiigeli, si lamon ila esi, noii ainbigiia (a) \\rx- ^cnipc el .Mti^siini viiins, (5) virtuicm {e) corpuris,
senlia csi; ct obit-nla: precis iiianircsla scciiiiins quiid ex coiiceplionc Spirilus virgii gignebat , adini-
esl, cum eos consimimaia oralionc adlioriiuiir in sciiil. Nam cuni pcr traiisruva: in curpus animx
Gomnuni. F.lTi'ctiim auiem iinpelralx or.ilioiiis, ct consoniiini, sensus aniuiati corporis vivai, el ipsuin
adhortalx donniiinnis securiiaiem ,

jiin iii Ipso ad illalorum dolorcm cnrpus aiiima corpori per-
operc passiuiiis KvangelisLi deniQiistr.il, cuiii apo- niixia vivilicet ;

qux ubi coclesiis spei ac tidei su;<!
stolis omiiilius, dc iiersecmoruin inaiiitins clapsuris l)i'alo caloie, lcnenae iii corpore siio origiiiis despe-
ail : lU adimjiUrelur verbum quod dixerat ,
qiioniam xil cxordiuin, sui iiunquc sciisus ac spirilns eorpiis
quos dedisli niilii, (6) noii perdidi (I) exeis nemiiwm cHicitur in dolore, nl paii se dcsiiiat sentirc (|U(id
{Joan. xviii, 9). tiiiplelur enini per sc oraiioiiis prc- patitiir : elqnid nobis dc naiiira duminici corporis,
catio, et âlvi omncs suiit. Sed nratiir Pater, iil ct dcscciidciilis dc cu'lo litii lioniinis adbuc sermo
salvatos per se, niinc in iiominc suo saivei ipse. ElBsit? tpsa teircn:) corpora limere ac dulere intcr-
adeo salvat , ui Pelri liJcs pn^niieniia $ubse<|ni'nlc duiii iiesciunt, qiiod et doleri nccessc esl el liincri.
non deficiat, licet terriLi. i^. Trrs pueri flammos iion liineiil. Uullo magis
45. Epilogus. — Dcmonsirala itaqnc ct a juanne Cliiislus. — Quxroeniin an pastas ad ronicnla cxx-
Domini oraiio , et a Luca dialiuli postulaiio, et ca sluandi Daliyloiiie rorn»cis flaninias Israelita: pueii
qux in Mntibxo alque Marco, ct trisliiia n.sqiie ad tiinueriiit, ct uiniin iii illiid (/') nostrac conecplionis
inortcm esl, et sonini objurgaiiu, ct ruibuin adhor- rorpns meius Linii igiiis incesgeiil (Oan. iii, 23).
taiio, niliil aniLiguitalis relinqiiuiit' cuin i|U.iiido (i) Qiixro eiiam, an (4) circuniainliiri {g) se flammis
pcr prcccm (e) in Joanne, qua Patri apostolos com- dolueriiit. Sed forte idcirco, qiiia non iisti sunl, niliil
ntendal, ct tristiti;c causa el traiisciindi calicis dc- dolcant ; ei lum afiiissc igiiibus n:itura i:rciidi cxi-
precalio absulula sit ; non a sc p.issioncin anioveri siimabitur. Certe li.ec iiatura corporis erat, ui ct nri
Dominu deprccante, scd Patreni ut aposiolos so pas- se limerel, et posset uri. Qiiod si per s|iirilum lidci
gnro lucatur orantc: el pcr Lncani osicnsa iidvcrsus terrena eorpora, id csi , scciindnin eleincnia causa-
diabolum prece, jain de fiducia veiiti antca suiiuii rum cnmmunium iniiiata, neqnc uri potiieruiit, iicc
sccura permissio sit. tiinerc : q(i:e ergo per fideni Dci lii iioininc eonlra
44. Clirislus ab humnnis viiiis tibcr. Sensus uiide. — C naiuram sunt, ea (/i) in Dco sceiindiini virluieni Spi-
Noncsl itaquc in canatura, qiix su|n 352 hoini- ritus ad natiirx origincm inchoata , non sunl natu-
(1) F.i liis atiquem. Virlulcm eorpori.

(5J
(2) Per precein loliannis. (4) Circumamburi ; in nosiro codice.
(a) In qiiibusdam rcccnlioribus mss. prwseienlia virlut Allissin.i tirgitiem obumbratil, inprmitalem ejus
etl. (puta eorpuiisj veluli per unibrum ciriumfiisa conlir-
{b) Hic phrnsis esi gr.ieea ad verbum cxpressa ; mans, ul ad cemenlivnm ineunlis Spinlus eflicnciom
ouz «irwl£T« e? auroiv oOoEva.^tn vulgalisexpuilcla er:it siibslanlinm corporalem ( ex se infirniain) divinavir-
particiila iion conira liilein niss. quornni in noniuil- lulis tnumbratio teinperarel. Pressiiis niiiii. 27 Ini- :
lis, pro nemineTH, reposiliim esl atiqueni. lia iiascendi Spiritns siiiiclus superpeniens et inumbrnns
{c) p.T pirrcm Joaiinis.
P.ir. Ediliiines alia: virtus .Mtiisiini motittntiir. tii qiiiliusSpirilus saiicliis,
}»« preeem a Joawie. Ueciliis inss. in Jounnc . Iioc id est Verbiini, el iit sn-repior corporls , et nt sus-
esl, qu:i: exsiat in Kvangolio io.innis. Sinulis est cepli causa effcrlrix eoiisidi raiur. Uli(w|iie nioilo vir-
loqiiendi modus Fragm. i, inim. i. iiis t^si corpnris, sive illiid cundendo, sivcdivina per
{d) Ediii cum nno ms. fteinig., iliiobiisColb., uiio illiiil oiieraiiilo.
Sorboii. filio hoininis. Verius vetiistinr Cnlb., Cnib., (f)
lii c.idiec Vai. b,is. iiosfrrt' rni iii.s, Rectius in
Vind., alter Itemig., Germ., Prat. etc. /itii liomiiiis: aliis, nos/i(r conrep/ioMi.i. Ali:is noii apparcldiscri-
lioc esi . liect Chrisius corpns liaheai nim leircnis nien inter Israelitaruiii et l.lirisli eiirpus: i|ood non
inehoiiinm etemcntis, uipoic ciijiis prineeps est san sed conceplione :i iiuliis <lisl:ire flilarius do-
cliis Spiritns. vere lanien ii:ilus esl liliiis lioiniiiis, W cere solet. l'nde iii Psal. i.iii, n. 8, li:ib.l : Deus bei
verus Virginis fllius. Cum his confer posireiiia niini. lilius anle scccula tnanens, liutnniifF nulurw habilu , id
iti verlia. est , ttnsiri corpons aique aiiima: homo ex parlu Vir-
Praedictorunimss. auctoritaieiesiiiuiimis «irtii-
(<) ginis nntus.
lem corporit, prarsertim cuin num. 25, j:iinlegeriniiis, {g) Bad. el f]r. clrcumaduri. Mss. Corh., Pralcll.
Yiriiis corporit tine sensu pa^nw rim peenoe in st dc- elc. , nrrHinoHifruri. Tres Vatic. cnm Reiiiig. et
sa-vieniit eicepit, ac rursiim num. 46, aiidituri sinuis Tlieod. , circutnbttri. Vinil. .id Silv., cirfKmfOH'f«ni;.
corpnris nosiri passiones a Christo virtule eorporis Colb. ac Gerin. . runi ambiiri. Carii. ntnburi. Pirvi
tui snsceptas. In viilgalis aulem ac pluribus ni^-s. ex- inierestquic ex his lceiioiiibus pra^lerntnr. Id ijisiiin
Slal virlulem corpori, quod propier verbum admiscuit ila in Psal cxuv, n. 17), (•iiiiiiii:ilur lllis in roris :
iion male soiiat. Hoc (|uippe dieiuni esse videtur de hutnore ignisttmpernlur, hos exorsluan.% igtns aniburit.
Verbi riim naliira iioslra cnnjunelione , qti;c lib. ii, Ipsiv inlut exlruqiu jlamnuv sunl qiiurum pro diver- ,
n. 2b, fusiiis sic enarratur Spirilnt tanclus de tnper : silatemeritoruineldeficii asenaliiru, nec rieficil. IStiin
vemens virginit inierioia sanctilicavit , et in hii tpirans quod esl, manei erga eos igii s esse qitus urit; el quoU
vnliine se humamii cariiis immiscuii , el id qnoii alit- iion esl, neceise est in his esse ijuibus rot r,sr
niim (1 se erat^ li tun ac poiettale pnesiimpsit : alque ul (A) Apiid Cr., Lips. et Par., in Deo homine. .^bcsl
•!c i/iiiff per (mbeciltitaiein Iwnani (m'pur\i diitiderelf homint a Bad. ct mssi
-.79 5an«:ti iiii.a,uii r.Hsr.ofi j,M
ruliler a^stiniainta. Viiiiii piutrl lii iiicdlo i(;iiis siini : A |iii<|>uîiiiin (Iriniias (5) CAr|ioris (6) Invcli.ilur, aiii-
igiiem noit tiinfnl,(M tlnni 353 ("Is*'^''*''*»' <
^1»)«- iiiatniii(|iii; corpus in Id sc laiitum sculiat , iii
in!)«i nim sciiliiinl, itniii or:iii( ; uri iion pussiiiit, dtiin qnuil animx sludio conimovelur ; ut quod patl
in igiii tuiil. N.itiirain Niiamin lilêt cnriiura i*t i^nis animus i;loriu; cupiditnlc (c) contcinnlt , id se
ainiiiit; n«ni ne>|ue ilKi uriintiir, iic((ne illc inil : et pati cur|iiig aiiima vcgclaiilc non scntiai. II. rc
laincii in c:i;tcrij iii iiniiira sii.i c.iii etignis el corpus; sl in lioiiiiniliis naiuralia sunt pcr anim:c ad glo-
iitin clrcuiiuiantes anlent , ci pociKii iiiinlstcriA in riam anlriitis caliirfni, ui passiones suas nesciant,
p(JDn:i suiit. Noii tiit, iiti|)io li:iTciicc, ui {i) irnnSC' cl viilncra ignoreiit, et mortcs non iiiielligaiil :
uiilu pnlnias clavu Cliii^lns iion (toliierlt, nci|iic viil- 354 'î)"iii>"s (rf) vorii gloria- Jesiis C.liristiis, rii-
iius illud (iull:tiii accrliil:Uciii lcll ('Oiiipiingciilis in- jiis i'( liniliria vlrlus pst, cujiis sputiis cl sorino ni-
tuicrit. Iiiicrrdgu cur piicri igncs non timiicrint, ncc tiira cnrporis est, duni ci maiicus jain non niaiicns
ilulticrlnt : aui (|iiiii in ciintiii corporilms natnra: iii:iiiiiiii juliciur eiteiiderc, ct cavus naius naiivi-
lucril, ul n^lur;iiii Igiiis cxcciJorei. Qiiod si illi fldei tlilis vili:i non sentit, et truiii us uure non Iriiiicns
c;ilorc, ei licali iii;irlyrii gIori:i tiincrc ncsviiiiit (|u;K cst, in ca inflrmiialc coinpiincii ac dolcnlis cor-
lliiiCMtur ; C.liriiius eiianisi villorum nostroruin ori- poiis (li.'piiinliiiiir, in i|uag1orii)so> ac Itcalssîrus II-
giieessct conccplns , tamcii jicr friicein m:iusurus B dei sn;c spinins nnn reliqult.
I'ciis. ci inunduiii juilicatiirus, ci rc.\ ^vt^^nioruni sx-- i7. PutAiones nfntrns quonwdo SM.s-v/icrif Chnxtns.
ciiloruui fuliirits, tiisiis nielu crnciscssct? el laiito- Qiii peccala purlel. — Passus igitiir unigcnlliis Ocns
riiin priciMiiiruiii iiiiuicinor, lurpis metus aiixiciaie <iS\. omncs incurrentes inscpassionuin nosiraruin lii-
iKpidarelT firmiiates ; sed passus Tlrl.'.te naliir.e sii;r, iit ct vir-
16. firft! i'ij <!«' arcoifiuiii drjlotem. — Oaiiiel pro- tiite iiatura^ sux natus esl : neque coiiu, ciiiii n.ilus
phetc praiidio alciiJus , lei iii:in lacum non liiiiel. sit, uun lciinit ODinlpotentix sux in nativilate iiatii-
Aprtsioll cvdi «e pro r.lir:sii noniliie ct pati gaudcnt. ram. ISani cum iialus sii (e) lcge lioininum, iioii la-
Paiilo libaiio sua coronn justitij^ esl. Iitspcanda colla ~men lioininum lcge concepius cst : liabcus in sc ct
siia percussoribus ciim hyinuls Martyres lendunt, et coiistituiioncin liuniarx coiidirioiiis in partu , ct
icdifnatos silii congcric iigiicruiii Igues ciiin caiilicls ipsecxtra coualitutioncm liuni:iiucconilltiutiis inori-
scaudiint. Usijue en ^cnsus iidei, peremplu incorpo- gine. Seciinduni quod it» cx iiiflrinilatccorporisnos-
riliiis naiur.ilis iiiliriMiiatisnieiu,corpora ip«a adsen- Iri passus in corpore Cst, ut uassioiics corporis iios-
sum iiflu seuticndl doioris eiuuiat, ut per aninKV tri, (/') corpnris sui virlule suscipcrel. Kt liiijut lidci
(t) Dum itncendunl. (3) Corpori.

(1) Tyanscuntem palinui clniium
(a) Editi, iHffnd(in<ur. Mss. Carn. et Remig. , iii- C mlniis eviilens esl mitnra sum virtutem inteHisend '1«
scednnt. Corl). ac nnuniilli :ilii, incedunt : quibus f.i cssc diviuitateni Vcrbi, ciijiis virlulc naius csse
vet s;icer leilus itiduccns pueros incdiis iniUiuiiiiis Ciiri^liis passiiu iii buc ipsu lihro asscrllui'. Quml
,
Aiitii|uior Cnlli., ignem tion liincudum tii:ixiiiic illiisli;iUir cx ua>'l. psal. cvxxviii, 11. i rl
aiiiliulai.tes.
uno Sorliiui. 3, iibi |iiiiiioiii ail llilarius .\<.;ia id corfut, quod :
.sri/idiiiK. rrifcrimus cuiii allc.ro "t'.iilb.,
ct codicc Vai. Iias., sraniiMni ; iujxlnie cum inlra ilc nMum\>tniu eft, virlutcm nuiura: aiilra miiueniis abolt-
M irtyriiius rui^siiii! Ic>;utiiii., (rdificatos sibi couiferic vit ; 01011 in eo corpore, guod utiiuiiipiuni etl, rirtM na-
lignoritm ignet iUmi caiiti<ii scandunt. luiii? dut«a Tuin iiuin. 5. subjicii,
iiiuni;n<is ojjeiclur.
(b) lla plure. pjobx nolai uiss. Editi vero, /iimi- iluque si qitid injirmum ex pertoiia ejHs dictuin ri-pfrie-
tn^ corpori. lur, ad Ouare li.ic* Ue{e-
lioiuiiitm referri oporlebii.
rendum i(i esl, qma non nlieine u»t
uulein, iiiqnil, ob
(e) Vaiicau» liasilics ms., tres Vatic. allinuc non-
iiulli, emitnJil. Moi vctiistior C«lb. , conuntint, prn siiHiilttia liominem attum/i..ii. Si ;iuli-m i.oil
nalufot
iioH hCiiiiai. alieu:c iiatuia: aul siiuulat% bumiiicm assuuipsit, iic-
(d) Llps. clPar. , i-eivc 9/01 1> ; ac subinde
Er, i|iic cti:iiii fictas siiBccpit inliruiit;iles. Alqual«nus c:c
ciijus l\tm{ et lialnt llad. icluclaiililius

in /imbria :
iii Clirislnm iioii c:i.lanl, !.ic poslea evplicat Verbum :
inss, Poslca spulus et sermo nalurn corporis dii iliir ; tiumque curo (aciuin Imbitaiiit in nobis. Noh in »itia
qiiia corpiih uaturx sua! inlcgrilaic dcstiluluui ciJciii infinmtaiesque cuniis ex Yerbi ririulf dr/ici. /u, «i'</
fiiiiiiric Hi.iiirif' iii/iriiii((i(es hoin^) naius iMSNmi'»<. .i5-
rcstitiiil.
Hiii)i(ii) aulcm intirinilulis noh lecit tnfiriiium ; ftiM
.Niuiirum ex Virglnis c:irne piocreains ct pnst
c)
tsst. altud assumpntst H.nuram
nuveni ni.MUiiuiii decursuiii cditus cst, qiii piclcr lc- ^. uliud esl naturam
xtra generis ueceskitateut i>o<Mnlaiii «fft^tiiio est.
geiii boiiiiuiiin de sjnclo Splriiu sine viri opeia cst ,
Kpipbauiuui lirr. Non (iiiin peeciilor fuii , sed peccnia, îiscepil. Nequ*
loiiceiitiii. liiic fiiit quud apuil
73, uuui. 'J. ..iuui cpiîopi qui Ancyi-a-convcneiuui intirmus exsliitl , sed portatil i)i/i>iMi((i'fi. Ipse enim ,
lloiiiinum simHii jactiis, et liuinn ernt.el iion in OHini sccuiidiim prophelum, pecrala tiotlra sutcepii el iiifii-
bwi fat himio in.dein, qitatfnus carnem suscepit ho~ iiiiiutes noslras poriasil. F.t nt quid 1« impassibiUm
:
iiir.is, erbum cirj (wlutnest; idem uulnn

;ii'jn.iin> \
r.igue iiidemutabiltm diviiiilalein iiitidert rxisiimnrelur
I cmo iwii eriil, qiiatcnus cieterorim mora nutus non adjecil : hinoi putubaiiius cum iu UoloribHscsse. Sut-
fiierot, htr esl, e viii salu et ulriusijite eonjuuclione cepitergo iri/iriKil-Kf», quia homo iiiiscilur : el puMd.r
texus. dideie quia puliiur : carel vero dolorilius tpse. quui
,
Diu» esl. Vulc ct »ubsc(|Uoiilia : iii quibiis lii|uuiu

(/) Corporii iiirtuifui iliviiiilatcm iiitiillinenil;iin
('oiistal. Cliristi lauiuiii divinlialoin i iliiluribus o»|.
fssn j.iin dixiinii» ; cai|ii« lu npiiiionc iion iiicdiiiirlter
supcriurlbus bunitnum auieni ipsiiui iialurnui ii« omuibus siib-
coiillriiiauiiircullaii» l.i-ic \cibisfuiii ,
iiii,
.S'«ii el virtule iiolune nuw piissus esl l.l euuii Ibi »ir- jii i . iiiilbus per mubuuxiiiiii c»l bi>iiiiii»ui (jcliu-.
milud: n)iuorii iiii sigiiill- lli "f.iotn iitriu-qiii" loci oolUiuiiio c»vi liir iKriou-
tuleiialuiK tuiV, (iiioil liic
HJlMrif tuu^ luiii, qiiod bic tavcndum ciiso iUiMJHoro» «diioro»
Chrl palam 0«l. At ruiii pnitiit riilulii
pi';cilii'fttur, ui et viiiulc riainrip luu' Niifui tsl, non niunuerunl.

5SI f>i: ruiNiTATK LinEn x. TM
iinstrT eliam Kcrino pirtphciicus lcslis esi. cum ait : A lus, el saluiis iio,ii.c pcr nominui)! iipni inpiiior.tiis,
Hif îetcnia foitra ]wriat, et p>o iiobii dolet : ct nos miiriciii Ciiiibii ii.i sigiiilical, iil oariie se spnliot, et
exintimaviniut ewn i» doioribu-i esae, ei iu iilagn, el in pi.tesiaics cuiii fiiliicia ilclioiicsiei, el (li; his iii se-
tenxtione. Ipse aulem vutneraiHt est proiiter imqiiiiatei metipô iriiiiiiplict (II Cor. xiii , S). Si iii passioiic
voitrat, el infirmitnius esi propler peccaia nostra {Ksui. siia necessitis esi, cl non s.iUilis lu:e (ionuiii csi ; si
liii, 4 ei 5). Faliiiur ergo huni.in.E;isiimaili)nis opi- in enice dolor conipiiiigendi esi, el iion Jecrcii ,
(c)
II II, puiaiis Iiiinc (d/. binc) (ii)lcrc quod palliur. Por- (piod iii le iimrs est scripi.i, rnnftxio tsi ; si iii morie
laiii enim pecc.iia nosira, pcccati noslri scilicei (or- vis inortis csl, et iioii pcr poiesiaicii» tici CAniis exii-
piis assiimeiis, i.imcn ipse non pccai. Missus nam- vi.c suiit ; si i)cni<|Ue mors ipsi :>liud cst, qii.ini po-
que estin pecc:Ui carnis similiiudinc ;

portan.^ ijuidem ientiiin ilchono;.l3lio, quani fiJufi.i, ipi un iriiiniplius :
iii carne peccata, sed nostn;. El prn nobis dalri, non adscrihe iiifirioilaiem, si ihi ncfc^sitas csl ct natum,
ei doloris nosiri liolelsensu : (juia i:t ii-.iljitu ui iionio si ibi vis est ct dilfidcnll.'» et dedecus. Sin aiitem ha-c
re|ierliis , liabens in se doloris corpiis, scd iton lia- e coiitrario in saciameiilo passionis prxdicantsir;
hciis naturam dolendi, diuii cl (n) lU lioniini^ Iwbitus (|uis, logo, furorcsi, ieiiiidi:ita docirin.n^ aposlidicn!
ftst, et origo non honiiois esi, nato eodetoncepllone lidc 356 "i'1'^re sciisuio rcligioiiia, el loiuiii lioc (/")
Spiritus sancti. 355 '''"*- "^'l"^ :cs[iiii itus est el B ad coiilomcliani iinhcciliis rapcrc natur:e. quod ct
in doloribus et in plagn cl iii vexaiione esse. Form;iin viiliinias c.slel sacnimcntiiin, qiiod ei poicslas esl el
cniin servi accepit : et nalus es virginc hoiiin opi- liducia et triuuiphiis? Triuniphusplasie csl, (|u*ri ad
nioncin nobis naturalis sibi in pnssiime doloris in- crucem, ci ollercnien: se iioii suf.tincii ; siarc ad
scnteiitiain inorlis, sed inite con.sossurum a deîlris

vexii. )pse auiem i'ii(ij(i aliii eit ; sed propter ini-
quitales iititiras. Nam quanivis sit viilneratus virtotis ; coiiligi clavls, scd pro pcrsecoiorihiis orn-
,
ncin lamen iiliquitaHs siii Viiliius est ; cl quidqiiid re ; acptuin poiare, sed sacramcntiim cnnEiinimare ;
patiiur, iioii silii patitur. Noii euioi slbi lioniu iinnis (Kputari iuter iiiiijuos, sed paradisum donare: ele-
csi, nec ex «e iniqimsesi. Testatur Aposlolus caii- v;iri iii ligoo, scd tcrraiii treiiiore ;
pendcre in cruce,
s;ira dispcns.ilionis isiius dicens Vrantes pcr sed solcm ac diein (9) fr.gcrc ; exire e torpore, sui
:
(6)
Chritlum reconciliari Deo : eum, (jui non co'jnovit pee- revocare animas in corpoia ;
se(ieliri mortiiiiin, sed
calum, pro nobit peccuUim [eoi (II Cor. v, -20). Pec- rcsurncrc Dciim ; secuiidum lioiiiincin pro nobis iii-
caiuin eiiini in c.irne per peccriluni condt-mnaturiis , firina oninia p.ui, sed sccuiulum Deuin in his oinni-
pcccati licet expers, factus est ipse peccatum, id esl, bus iriuinphare.
per ciriiein pecc:iium in cnrnc condeinnans, (c) car- <I9. Derelictuui objiciunt. Quam m!ii! inde coii^-
nis quidem iicsciu», sed pro iiohis caro raclus est : C cinnS. — Rcsiat nobis adliuc, at harTcllcis videiiir ,
ei idcirco propter iiiiquitates nosiras esl vtilne- magna el gravis confassa! inliriiutntis professio,cl
ralus. inaicime ipsiiis Homini vocihiis edim, ciini ait : Deus,
48. Chrisli virlus in passione eniicat. Paisin Chiisli DcttS meus, quare me dereliquiali [Mallli. xxvil, 4ij)?
triumphut. — Cailcrum ncscii iii Clirislo Apostidiis Qu.e maxim;e qucrehe esse inlelligitur proiesiaiio,
tiepidilioiiem doioris. Nam dispcnsaiionem (d) pas- dcrclicium sc c-se coiiqiicri , inlirmii.Mique poriiiii-
sioiiis locuiurus, iii sacramcnto eam ilivinitatis pr;K- buiii? Vcruni bac impiae ititeliigeiiii» vioieiua pr:p-
dicavii, dicens : Doiiaiis vobis omiiin peccata, deteus suinplio ,

qu:ini sibi iu ouiiii dictoruni (loiiiiniCQniiii
qiiod adversum nos fnil chircgrnplium in senlenliis ,

yciiere coinpugnal : ut qui ad mijrtiin ri.slliiat, iil
quod crat conlrarium nobis, toltens itlud de medio, el qiii per cam honoriOcandus est, ut <pii posi eaiii a
principalui el dcxiris viriiiiis sessurus est, his lol hcatitiidimiin

nfHgens illud cruci, spolian» se carne, et iii
pnieslatet tradnxit ram fiducia. iriumphnns eus ln se- cauiis iiiori limiierit, el ob id ad ncfjcssitaieni tno-
Deo siio qiieraiur, ciiiii liea-
mslipso{Cotoss. l!. iêt seqq.). Succuml)ere ergo tibi nciidi dcscruim se a iii
vidctur Virtus isia vulueris clavo; ct ad ictiiiii coni- lis illisessci inorlein olieundo maiisiinis!
pungentis exicrrita , demniasse sc in naturam do- fiO. ('.niawcuta eorum viiria dc Virhi cl hominis (MM-
leiidi? Atqiiin Apostolus loquciitc iu se Cliristo locu- i^ junctione. — Quiu etiain ad irreligiositalis iiujiis lani-
(a) In priiis Viilg^Ttis dcsider.ihatur p.ivtieuln 11/ : lidciur Viitns ifta vulr.ois clnvo. Ah him!;iii3 ;iiii(jn
de ciijus vi vidcsis supr.^tcol. S65, noi. q. natiira liiiitiiin aiccl iic<'cssi;:(lis conliiiiicUain : ,Si in
pro Chrislo
(b\ Edili ,
: emeiidanliir cx mss. lia.w.oiie ,M(a ncivssiins est, eic. yii;ii!i iiccessiltileiii .'.;i-
(r) Apud Er., crjriiis qnulem pi'ccati iiescius, scd tiir.c uoniiiie iiiteriiuiii donat : Si iki ueccsiilas e:>l tl
pro nobia caro facius carnis tiinililudo pcccuti est : natura. »1 tb: vis cst, ClC.
meniiii glossen>:i, iinod tanicn arripucra scqiienles iii codice Vai. bas. , '/i"> in (c.
(«)
eilitiones Pcccaii cxpers et carnis nescius Cliristiis
Edili , cxccj-.io Par. , ad imbixiltitalem ct conlu-
pi;edRa!iir rx sua naiiira ei aoie assiiinptuiii liomi- (f)
meliiim ray.ert valuriv. .
iieni, ex .issiimpiioue auicm et peccatuiaet caro fac-
tiis. (;/i I.r. cl Lips. {'jqnrc : et iiioii , pr-j resurqcre
(d) Apud Er.,Lips. ctPar., dispensaiioueiu hrmc. Deiim, solisliliierant resiirncic. Oenium , iiiiod ct
.Melius abcsl hunc a Bad. c5 poiionhiis mss. Clarins piisiicnia cililiooc P.ir. p:;iiatii!ii o-i reiiileiiiibos :
!iic Hilarius scopiiin euuni osteiidil, sc sriliccl p.issio- aliis lihiis. Ao llil;i!iiis ?c4aiy(')il>ei()!i :id ciiio nio-
iieiii Chiisti pixdicaie pcr;ic!am in s(ir!(imir»;o dwi' diiin, ip.osoperiUiiiocctChrisluiii loluiiiTfiKini scciiii-
wtaiis: de qua puslca subjicil ^tiaumtiere cnjo tM ; duin li(j«xiiictii, posi reiurrcttioiicui essc Ucuut.
•m sA.NCTi iiiLARii triscon 384
quam ad |ir.tpnraUm sibi viain, per itl ingeiii.i lix-- A iioino, hoc \nbeH $ui ,
(i) quo cfisc lioroo coepil eior-
reiica coiilcndunt, quud aut di^rocisse oiniiino Deiiin dium ,

qucni exlrinsecus protcnsi gcrmonis polcstas
VerbuiniiiAiiiinani corporii* \oluiii, ut iioii idcinrucrit ad virtulem upcratiunum conliiniaveiil ;
qni nuiic a
Jesus Clirislus boniinis lilius, i|ui et Dci lilins, et aui Dci Verbo coiitracta rnrbuin prolciilioiie deserius ,
de &e (a) delecerit Dcus Vcrbuin, duin corpus nriicio Claniel : Deiis, Dtut mtut ,
quore me dtTtlHiuitli? icl
auimx vivilicat; aui onniinii (6) nec fuerii Clirislus ceile tum, cum io aniinam curporis a Dei Verbi na-
liumo nalus, quia in eo Dei Yei buni inodu spirilns tura denmlatiis est, palerno in omnibu* usus anxilio,
propheialis habiiaveril. Scd ridicnU hujus êrvcrsi- iiuiic inu|is cjus muiiique perinissus, solitudinem
l;ilis error in majorcin sc impieiaiis exlendii auda- suam coii(|uer:iiur, rcliiiquenicmi|ue se arguat: om-
ciani, ne Jesns Cliriîus , ante quain ex Muria iiaius niquc niodo exitiabile decepi% lidei periculum com-
est, Cbrislus sil : duin non qni erat uatiis esl, scd paretur , si aul in Deo Verbo signilic:iri cxisiinietur
ad id luin primuni quud 357 "îu^ ^^^ i^) «^^•Bperil. iiatura; iiiGnuiias pcr querelain ; aut umuino nec
Pcr quod ctiain illud viiii adjiingilur, ul !</) Deus rucrit Deus Vcrbum, dum Cbristo Jeû Marixsoluiu
Verbuiu l:iuii|uani pars aliqua virtuium Dci quiidjin partuM cxordium est.
ge Iractu conlinuaiionis exlendens, bominem illuin
358 ''^- ^'de« »f ra hareiica adterta. — Scd inter
qui a Uaria essc coepit liabiiavcrit . et virlulibus di- B linsinipiasiniirin:isquesciitentias,Kcclcsis lides apo-
viiix opcraiinois instruxerit; animx lamen sax mo- stulocis imbuta docirinis novlt in Chrislo nativiiaicm,
lu naluraquc vivcnicm. sed ignorat exordium. Scil dispfusationem, sed ne-

51. £rroit» inde coniertttrii. — Per hanc (i) ergo scil divisionero. Non (j) patiiur Cbrislum Jesum, ut
sublileni pestiferaii:que doctrinam deducuniur in vi- Jesus uuii ipse sil Cbrisius : iiec filium boininis (k)
lium, ul aut Dcus Veibum aniraa ci.rporis pcr dc- disceriiii a Dei niio, ne filius (l) Dei forlc non et li-
niuiaiioncm {() iialurae sc inlirmaiitis cxsiiieril, ct lius hominis intelligatur. Non absumit Glium Dei in
Vcrbimi Deus esse defccerit aut rursum per ex-

{g) : filiuin bominis. Nequc tripartiia Christuro lidc
teriorem nudamque naiuram hominein illuin sola scindii, cujus de su|)er texia vestis inscissa est (Joan.,
vila aniiiuc mnvcnlis aniinaium, (h) in quo Verbum XII, 33) : ut Jcsuni Cbrislum el in Verbum et in
Dei, id esi, quoedain quasi potcstjs cxiensae vocis animam et in corpiis incidal, neque rursum Deum
habitavcrit, atqiie ila omiii niodo impiissiin;e intelli- Verbum ei iti animam ct iii curpus absumat.Totum (m)
genliai adilus paiidaiur, ul aul Dcus Vcrbnm in aniei Deus Verbum est , loluin ei homo Cbristus est
iiiani defccerit, nec pernianseiii Dcus Verbum; aut rclinens boc in sacramenlo confessionis sux nnum ,
oinnino Clirislus anlc partum Maria; non ruerii; quij nec Chrislum aliud credere quam Jesum, nec Jesum
Jcsus Chrislus, animx solum cunimnnis ci cmporis C aliud prxdicare quain Cbrisium (n).
(j) Mallemus parliJKr, Hunc

(o)Prava! bujiis opiiiionis ancioiein, iion Eulj- lociim allendant ve-
chcn, non Apollin inum, sed .\iium esse jam dixi- liiii, qui ililariiim opinanlnr sensisse, a Christo se-
mus, ac leslis esi Tlieudoiel. lib. v lUr. fab. c. II. ccssissc Yerbi divinil.itcm.cum clainavit, De*t,Deus
Explosa est a concilio Umn. pmcuraiite DaniasoPapa meiis, elc. Ciiinenim b;pc ex eorumdein verboiuni ot-
advcrsiis Apolliii:iriuin toactoapud Theodurei. lih. v casionc dicai adversus cos, qui duas Christi iialuras
Hisl. Eccl. c. 10 et II. ei antea a concilio Alexan- anl confundiini, aut separnit; iniquus onutino essci,
drino, aii. 5(Ji, apud Alhanas. episl. :id Anliocb. sicas ipse sepiralas ex iisdem verbisiuielle\is.<êi.
(*) lla;c sei.tfiili;i licoi cum supori.ire piignct, ab
(k) Verbum disctmo bic separatinuein sonai : at
iisdcm laiiien propiignatiir. Ki de Apolhnaiisiis qiri- lib. ix, n. 0. natiirarum duinias.it dislinctionem.
dcni observiit Gregorius Naii.uix. Ur. lii, secuiii (/) Iii veierc ins. Colb. Deut.
eos pugnarc, iicc audere nisi apud fidus discipulos
(m) M csi, Ecclesia in Christo Dei Verbi hnminis-
dc ilivinilalo dispniarc.
que naluras iia uuitas credit , ul ei loius Verbum sii,
(c) In vulgalis, tsie capperil. AliestirM* a niss. Ilni:
tolns hoino. (juod sic declarat Lco Papa, epist. niinc
HfbiDiiis, ac postniodum Phoiini coinmciilum fuissc
xcui, ad miinachos Pahesiiiia; : Nec iiUerett ex qua
docel lilicr vii, n. 7, ei nemo dubilat.
Chrislui subslMlia nominetur cum inttfiarabililer , ;
(d) PlKiiiiinm iia sensisse liquet e\ hb. de Syiiod.

manenle unilate persono!, idem til el IoIhs hominit /i-
n. >.=i.sirut cx lih. i de Trin., n. 16, planuinesi, eiiin
(i«v i>ioi>ler cornem, el lolut D(i filiut propler unam
a Sahclli» hanc .hiclrinam esse niuluaiuni. Ciii i|ni D Tlieologis , nl
cum P,iire licilntein. <}uaiiivis eiiim
dcm Dainasus Papaapini Tbeo-loieium, lih. v, c. II, posini.Mlum placueril, nt
oliseivaiuin csi, pig. i\,
anaiheina dicil his vcrhis AniHhemaiinimiis eos .iini
:
lolut ad person.iiii
vo\ /y|i<m III naliiras c;idcrct , el
Veibuni Dei exienvone tl coiiiraclione a l'atre tepaiu-
rcforreliir (|uoiiiodo ab ipso llilario n-f.-rliir io liis
,
liim et iusubslanlivuin et linem habiiurum esse conicii-
nuin. i-l, qiiia tulut liominit liiius tolui Dei /jMm «il .
diini-
iiaiic lameii rcgulam ipsiu> a:vo nondum po>ilam
(e) Ahesl erao Bad,, Er. .ic mss. l.olb. ctGerm.
fi.isse liquet vtl ex boc loco. Qui s;ine nou pugnal
.i
Ilahciit noiinulli alii, hxc <ti)o prr hanc.

cim allrro libri ix, n. 0, ubi nou jam persoox uni-
»ii<r in/ii iiiidtli». Er. cl I.ips,,
(0 Had,, iii iialiiram
t;ilcni, scd nnlurarnni disliiiClioiiem spccuns. reclo
jicr rfi-iiiM/ii/ionfm iiiKur.f «mr "i nalurum infirmilaiis.
docci lioininein a Dco .liscerncnduin sicul cua» hu- :
(ij) lii solis vulii.lis, <;«. Jain num. 49 lci,'iiiius

jilOriosumqiie ilisceriiil; iion
niilcin illius staiuiu ,
aul de te defeceril Dcus (non Dei) Yerbum ;
idciiiqnc
nialri pr;cdical id cuiii laiilnm pcr pustri-muiu ubli-
iiifra baliciiir homv lolus Deut.
ucre, III sil (uliii
ih) Supplc, habiiaitril. Verhumhabiiavit boinincm
sihi noii coli;rrenlein yn) Edili posl Krasiiium lii.- sulijiciunl, el Dei Vtr-
per nuilain nalnram. hoc csl .
nicrc cxtci iorciii, buiii : nlossciiiaqiiodabcsl a B;id. el inss. P.irroCAri».

nec Kiib-.iaiiiialiier iniii iin, ailco.iiic
Clirisio, ul iii propheiis fuerit. fiim V.-rl.nin, J«suiii aulciii hoiiiincin a Vcrboaaump-
gi laiiiiiiii i>i
(i) llud., quod c$i< hoino. Kdiiiunes alije, fnodul lum llilarius iniulligii <iut ut nupni i«(min , lii nuiic
nsiii hniPo. l^nniiganlih' cx imiS «(/ 11« id pctsonim r"for'.
385 DE TIUNITATE LIBF.Il X. 386
3.>. /m Dri ribus men^ liuinana deficit. Viti<.ni'ilnr A iniltiliir ; ne si pliis voUmns cx-pcclare, niiiiiis qiio
iiius V(jL'ii$ videre quain datur — Nnn ignori» aiiioiii qiio qiiani possuniiis ronseqnanuir; iia cl iatioc<£-
in qiMniuin liuinnnri: inieitigciitix inriniiitnlcm iiia- lostis iii Inniiim intolligend.i est, in quanliim sc per-
giiiiiceniia mysterii coeêslis inipediai , ut Ikvc nuii niiit:t iiiielligi; in lantnni (-2) cxspeclanda est, in
facile aut verbis enuntiaro, aut dijuJicare sciisn quantum apprelicndcndam sc dcdit; iic si cnnlcnti
aiit «tiam romplccti inenie possiinns. Sciens auiii(iulgeii[ix mnderaiionc non sinius , amiitamus in-
tom Apostolus arduiiin licc if?rrcnx nalurx difri- diilia. Est ergo in Dco quod (g) porci|'.i poicst : cst
cillimumi|ue esse , renim divinarum cnidentiam plane, si modo qund potesi velis. Sicut eiiiiii est iii
jiidicio (a) nos nostro , lamqiiam ad iiiioiligoiidum sole quod vidc.is , si lioc velis vidcrc qiiod possis ;
acriore , qiiam ad emciendnm Doo pniinrc , con- ainittns autein qnod polcs viderc , diini qiiod iion
cipere , illi legitiino sibi seciiiid>iiii ndcni filio poies niteris : iia ei iii rcbus Dci h:ibes qiiod intelii-
sacrasque litteras ab iiiranfia siimenti , ita scrihil : gas. si inielligere qiiod poies vtlis. Ca-ierum si nltra
SiciU horlatut tum le tu$linere Ephesi, runi irem qiiam potes speres ; id quoqiie, quod potuisti, possc
(b) in Uacedoniam, ut prirciperes quibusdiim ne ali- iion poieris.
ter doeernt , titqiie attenderent (nbulis el genealogiis .'jl. In ipto Clirifti ortu tcniporali ctcculil homo. —
iitf(Tmma/ii , 7110 quccttionet magis prirtiani ,
quam B Nondnin intcnipor.ilis naiivit:ilis iilhis sacranicntum
ivdificaiionem Dei quie est in fide (I Tiiii. 1, 5 et i). iiiovcbo : compcteiiiis loci est illc tractatus. Iiitcriin
Vetal gcnealogix eloquia Iraclari, et fuhulas intcr- inilii a.ssiinipl;^ carnis inysieriuni iii vcrbis esl. Ilios
niiiiakc quxstinnis attingi. iOdincationein vcro Dei iiiincarcanorum360<^('B'^^''"''i scnitalorcs consulo,
iii lide esse {tupple, docet) : at 359 hnmnnx vcre- ul spcuiidiiin iiatnram suam nati ex virginc Christi
cuiidi.nc nindum Itdeli omnipolentix Dei rcligione snorameiilum loipianliir. Unde dicciil virgini concep-
coiiclndal, neqiiese inrinnilas nosira ad perspicicnda tnm ? undc virgiiii p:irtuni ? Quain li:inc essc gcnila-
ca, qux pcrspiciendi (1;) naiuram liebelent, exieii- liuni origiiium causam dispntabuiit ? ci quld iiilrn se-
dal. Quod si contuentibns solis claritatem virlus in- ccssus maiernorum sinniinicnaluissc? Corgius unde?
tciili laniinis 01'Stunescil, ul si quando caiisam racl homo iindc? Jaiii vcro posl hxc, quid sit desccn-
diantis lacis soiertius acies ciiriosx conieniplaiionis ilissc de coelis filium hominis in coelis mancntcm ?
iiiqairit, lisqiie ad emnriuum videndi sensum ocu- Non cnim ejusdcni esl, secundum corpnrales causas,
lorum oatara revocetnr, accidatqne nilendo magis dcsccndere et niaiiere ; quoriim altcriim (/1) deccs-
videre ne videas ;
quid nnbis in Dei rcbus el in sole sionis tiansmulaiio esi, allerum maiiciidi impcrlur-
justilix exspectandum est? Nonnc incnmbct volonti- batio cst. Vagit inHins, scd in coelo csl : puercres-
bus ((/) supersapere siultitia? Nonnc ipsum illiid acre C cii , scd plciiitudinis Dcus permaiiet. Jam vero
iiitelligetiiix lumen (I) stupor licbciis dcsipientij: ciim adscendii nbi antes fiiit , et dcsccndit qui
occupabii? Non enim natnra inferior causam n:iiu- iiianot ,
quo inlelligcniix huni:iii:c. (;ciibu ronti-
r:i; («) potioris intelliget : nec subjacel humana<coii- nebitur (i)? Dominus enini aii : Quid si videritts
ceplioni raiio cceiestis {id ett, divina). Nam intr.". filiuin hominis adsccndeniem nbi antea fuil (Joan., vi,
coiidilionem i!>ririTiilalis erit, qiiidquid infirnii coii- G3)? Adscendil 'iliiis hoininis ubi antea fuit ; et quis
scientix {in 3° cutu) subditur. Eicedii iiaque liuina- lioc feiisns concipiel ? Ocscendil dc cii lo filius lio-
nani menlem Dei potestas : ad qiiain si se infirmitas niiiiis qui in cn"lis cst; et quas hoc raiio pncslabit?
proiendct, magis iiiQrma rcddelur, dnin lioc ipsuni Verbuin caro fnctum esl ; quas hoc \crba loqnentur?
qtiod obiioel amillit, poliore ad obiundendain eam Fil caro Verbum, id csl , homo Deiis : et qui homo
rcruiii coeJestium nalura ;
qiiia omnem ejus conseo- cst, in cn-lisesl: ei qui Deus csi, de coelis est. Ad-
laiiiis se pcrvicaoiam ipsa complexu ejus niajor iii- scciidit desccndeiis : sed doscondit (j) non dcscen-
firni.il Ui igitur sol ita videndus esi, ul possil vidcri, deiis. Esl qui eral , el quod esl iion erat. Currimus
laniusque excipiciidus lumine est ,
quantus {[) ad- per catisQS, et raiione (3) deficiniur : ralioneni cer-
(I) Sopor, (5) Deficimus.

{i) Expetenda.
(n) Vocibiiluni nos revocamus cx Bad. et ni.ss. D iif.'imus. Tum Par. cum
ins. Valic. bas, expetcre. In
Deinde pro lumquam , nialc habent inss. Remig. edii. aliis ,
spcctare. .iliiiiiol mss. nspcciare. Noii
In
Theod. tam ; hoc enim sibi vult tanquam ad inlelli- : alio sensii in plcrisqne, exspettarc ei niox in omni- -
goiidum tanlo cssot acrins jiidicinni nostruin, quaiilo bus exspeelundii , ubi In vulgalis expetenda.
potior t)rus ad erficieitdiim. (lic et deinceps repriini ms. cuin Colb. el Sorb. per.tpici
{g) Vat. bas.
vidcturEiinomii jactatin, qua Tliendorcto teslclih. iv, M.iri. respici : ac snbinde cum diclo Vat. bas. ct Rc-
ILer. fab., c. 5 seniliil ex rebut divims tgnorare glo-
w\f, si modo quod poiet.
;
(/1) in vulgalis. descciuioiiis. Magls placet cum po-

riabntnr.
{b) Antiquus Codex Colh. ircs Macedoniam. tiiiribus mss decestwnis.
ic) C;irnut. aliiqne nonnulli mss. cuin Dad. et Er. (i) Ideni argumeniuiii Tusiiis proscquilur Gregor,
niXurmii non habent. Nazianz. Or xxxv, n. 88 ei soqq.
Marlin. ins. supercapere. Grjcce virjpof/ovsiv.
((() (j) vouisio codue Colb. non adscendeus. Hoc
In
(c) uiio iiis. I.olb., aiieio Sorbon. ei Martin. su-
Iii argiimeiiii goiius maxiine valel adversus eos, qm
))irioris. In nlio Colb. ot Gerin. posterioris. Verbum Dei cuni carne subsianiialitcr conjiinctuin
(t ) E\cin|il;ir M ir:in. riuaiifum admiilit : qui si plv.s
ncgaiil, aut cuin ca confuadunt.
387 SANCil Hll.ARH KflsCOn 388
iiimii'., el ra'isas nnn ii)lelli'.'iii>ns SliI Clirirliiin Ji'- A iisiim; aJ mnrlcm rsi, cl pio Dfi gli)ii:i osl Doniiiins
•11.11 1«) ei iui iMiolligciirs, sciciiiiih ; el iiusjis |iu- riiiiii :ii( : tnfirmt.M itln iioii c>l mqui iiii mortuii, icd
l.iiiios iios iiiiil liîro, ncf.oriH'. /jco /j/ii i(i /'(•/, i(Mii).'(tii/(ijHi /liiHi fti per cum
Ji.S. Liuiijiiinruin C.liTiiti mui!niuiii -^ il\M UTg {Ihid. o). Morb cigo, qi<:i' ,iloi .l!'-aiiiii l)ci r:iiisa c^t,
i)iiaiitiiin illuil csl ilictiiiuni olgeslnium saoraKiM'- lliiiJ; iriiliiiu.il tioii nir-icliai. Sed iin in i'C(|iiiJeni
iiiin , nore Clirisluin, ol yvr 'jiiiini (t) .iiii;i'i'oiti l.i- ILiitii !ici:cs5iin!< cxsisu'l):ii, i|iioil L:iz:iiu moriciiiu
orynijs oonlis uinuerc [Luc. iix, 41)! Lliidc o.;ii.'> .iiiiiiSol. Nim ipsc :iii iii;in:l>3(e : />.«iirw.'s ihujImu»
niiiiicr b.vo vUia , ul floiuui roi|iuri tiisiiii.i- nur.-iM' est, i'l jaudeo proptcr vos, ul cridalit, quod i:oii eruin
loial'.' El iiiri; reruni acoiliitas, el iiitoler.iiilia ilii- iblilhiJ. 14 cl \:'t). Ahseniia ii:iqiii'. cjns nun lialiuil
lons liesceiuloiiloni ilc i a'lis (ilium ln iniiiis in laory- caiis.ini lacryiii;indi, nu» ad Aposii>l<>niiii rnl 'm pro-
iiias ilissolvil '
QuiJ sit (IimiuIo, qiiud iii oo tlcvcru? lii ii'lial : cuin xgii nioricm (•oii->(ienlia Jivi!i:r co-
Iiciism: Vorlium, aii cniporis (fr) siii aiiima ? Num gniiiuiiis aljsrns (i) pmiiiunliasgcl. Nnlla eigo irsiat
i|ii:inivi« lacryiiiarunt offloiuin in corpnrc sit ; aiiiii('i'L't.Niia^ fliiiiili : cl l:iiii(!ii ncluni csl. Ei lanioii
i.ii (c) laiiicii oas , in nrr.iisiorio ourpoiis, qu:isi qui- (jii.oro, tiii iiiipuubiliir lllclus ille? Deo, an aiiim.c
(lain nuBror cxsndal. Tum ileiiide qujc ci ad noniliiin Sii forpnii? Sod corpus |'or se lanluiH nnn balict la-
c.msa sii? Aiiiu' iinpiani i.ariioiilalenii|Ui; Jornsiloin, J) cryin;is, quas ad dolnreiii aniin* nKercnlis (f)
pro-
iiiliil digniini tanloruiii Pi<>iiliolaruin361 ^' Aposlo- riinilit. I.oii',-.' :iHlcin miiiiis cst, iil Deus flovoril, qui
l(iriii;u';vileoripsiiisIioiiiiniMiinuirteimssiirani,dobilo gliirificaiulus in Laâro csl. Non conv',;nil (y)aulem,

l;icryiii;i>'iim lionoro proiciiuiliu? ei «l liiinianariiin iit aiiima de gopiili r.i Lazaruni vocel , el ad aiiinia:
m.irli"iii doHeiilnr c.il iiiiiiaios , ila ponlilx liiijiis iiiiicx?; cor(;(iri (K>cc«ptiim .iiiiuo viriuleni , in mi>r-
il. sporauciiie gonlis fciûs duliinr ? Rl qnod linc tii>mi iiuuiii (tupple oorpus)362'"''"'î^''"^'''^^'''^'
idf;:., ncnJi s'oiamciil:ini csl? .Vninia ,

qiijc irist'S solula rcvoteiiir. Dolci, iiiii j;l..r;(icaiidi!s esi? Flel,
"St, !!ol. S'il iiumqiiiil li:cc (d) pro|ilirtai misif^ i|Ui vividcalurus Csl? NdU cst vivilit:auri flere, iicc
.Num<|niu li.ee lolieiis voJuil congrop:'t'is pullos ojus gluriQoaiuli dolerc : et lamen viviiica(, qui ei flevii
l>oiiiiariiin (<>) intcgiincnto obiuiibrare (.W«1(A., xxiii, (A) ctdoUiii.

ri7i . Noii eadit aiilom in ViTbiini Doutii inoBror, ne- 57. Quii in Cliritio aiiimam poimt ac rctviuKil. L'or-
110.; in Siiiriliioi l.icrymx. Scd ncque in aniinam piisne,un Verbum. — Noniiiojiixiiccessilatc.vol ditt.'-
odnveiiil, aliquid aiilo corpns cgisse. Et (aincii verc rum ignoritionc dc inultis pauoa memorainus ; scd
JoHiin Chrisiiini flesse non (liibiiiin cst. ui :ibsnlui:iin ex|>osiiinnem ratio non niorosa coin-
56. iii Laiiroiuui flevent. Fteitit illeaiiDei, aninia;- iueiil';!. Gerit D.imiuus at()uc (i) agil, qiiod cutn
ne,an corporit. — Pari qnoqiic lacrymarum veritale C C"Msoiouiia ncscitnr, qund nec ignoraiur et ignora-
cl Laz:irus fleiiis osl (Jonii. xi, 35) . El quacro primimi, Iiilo osi, duin ct vcriias in rcbus csi, et iii (j) virtutc
qiiid flcalor in L:izaio? Non ulique uiors, qua; nun saoiamcninni csi, utetiain ox bis qux ait, laaiiirestc
(l) Ncii (Jfi^jiwrem, siciii in supcriori. (4) Praîmnlias-et.
(u) Sic niss. Edili vcro, Jeium ita iuleltigentes sii- c»i riiiiilcbaiii.Cuiitra ntrosque sibi r«m osse, satisde-
iHiis .. m.i^.imHs. Ilno silii vdlo nobis vidciur : V.»- ol.iral llilaiius nuin. 48 ci 49
lli.ilicos, qui Cliristuiii cssc Jcsiim, boc. csi, Deum (r) Sio iii iiiss. inagno oonseiisu. .Vt .i|>ud Rad. ol
sii.iiil (!i tiouiinem iuiolliKuni, in iincdii lis qiiaesiio- l.r. tn'('i;moiito : apud Li)is. ol P:ir. inlefiuinenlo.
iiiliiis 111)11 iabnrarc; siool ncc lahorai llilariiis iuim, (() Ua tiiss. Ai cxoiisi , profundui : ttiiiius liene.
l(>. iii iiii:csliiiite do ad-ociibii ac ilosccnsu lilii liomi- ll.ibci i|uipi>c oorpus lacrynias quas priiriitid.it, sed
iiis : lnrolioos vcro , >|iii alitir s.ii'i''nl.'3 pliissciii- tiun profuiidil eas nisi :iiiiiiia dolonte. Quid eiiimcnro
iclligorc piit.icl, iiidft se exlrii ;iro imn pnsso. ))<'r si; ipsam une ainmu tio' (fu.'t'i, vel coiicupisrit ? iii-
(b) Vox iiii io viilg;ius oiiii>sa restiliuior o\ nis.. (|Uii .\i;g>!sii:tos lib. XIV deCiv. Dci , c. 15. Kiiismii
qiix bic aOjirilur, vcl nc pulolur aiiinia Vcrbi ii;iis , iioslor llit.^îiits in psil. lxviii, n. M, lacryinaimil
qii;e Ojiinio l:in;;ilur iimn. 57 vol ul co'pus Clii.sii , Cbiisii voiiLitom adsiriitt, oaMiiio pruriisas Csse ciiar-
lici proprinm isse asscr:ilur. lal (ib hiiinaiii gunoris inlidelitalcm.
ici Lips. et Par. nnimn (xihoii. Ilci tiiis pK-ii()iic (q) Qiiirc iicn convenil , lo-i (|uia divin:cop«is csl
liiss. aiiiDiilrtiiifH, scil maTOi Nci]iic piaicl ouiii iiiss. . oniiii|)oi.'i.li.i'' Similo csl Grrjiorii Nyssciii Or.
illiul
>:il lias. ei M.itiin. miinKi luinen.... em <f«a»i ifuud.iiu IV coiilia Euti ., n. rclilnm .iTlicodorotu Dial.
!iii\t,
niivrorc e.tsnda.1. i\cc i'ii'i/Sr.i( Lax<irii»i /iniiiihim nuiiiiu, hcc dcflcl

(d) yii.isi dioorcl, line llcvil, qiii piopliclas misil, 1) jiciitlcm iiupaiibilis pouniin : »>(i /«;ri/Hi; qi.idg.n ho
qiii lilio-. J.rii^;ilfciii, art moiliiin gaHiii.T , sub al.is miiiii. I >( ;ii'upiia , rtln aiilein ejiij i,'N(i' rere vila esl.
o(ii.gro>;arc vuluil. .\i)iiii;i aulciii Clirislt proidictas Nun pniCii inutui millia /iiimuiui j>iiu)nrlai : uon lurrit
iiuii inisil, iioiuliiui qii;pi>>: ci:*!; ui ciiiut inlia babo. : nd /iiiini ..iMiiipo(i-iis poli;t((is. Quis (dtti/iiiur hboreiti-
Hed iio/M,- tii (ininuim co-vofiiii oiiIl .oijius , id esi, i.crit; tl i,iiii !olum maiiduin \iiie liibure susleiilnt Ver-
aiile (|uuin Ciirpori eqiiibc : iileuque nuii
immisocretur, bo Qiiid .'»( spieiidor gloiiie, ti quid nuod clavii conji-
'/
i|i,;i flevii. Non llovil aiilcni VorlMiin nco l.niym;c giiur^ Qua'naoi \ormn iii passione uiuuis cmdilur ; tl
( (••.i|..irc i'ri>iloiiiil, iiisi liistiii» jir.cccsorii iii aii:- ijuienuiu iib irlorni. 4l(iri/i'i'i((ui f
liia. Kt laniiii vcfc Ocvil t.brulu» Sl> )!> lul.c i)<;iliir (/i| ('îi (aiiJoni d.ilir dc C.liiisl.i uKinnatiir adcu-
li:i' |i( lyni c. lliiii ilo l.linsli orii.-iaubus .'(iiilici po qiic ulii lug.iUis osl. bi.c (.;iiiiiiii ioiitaliim o>se li |iiel,
|i->l artniiiioniiim '

i|iii»l »»iic el1icaci^>.iiiiitiii e,l ;i(l- ui posii.i uii>i'i.^.iiii>ium sfi<i(.iit;:i d<.l>.rt>tii iu Cliris-
XirMiîi' . .|Ui ( liiisluiii di\i.li.l>aii( : loiiliit qiius tiiiii iimi coiiveiitrc dciic.iisir.iiiiiii'.
" .Snuj.N duoiliim. volg:i(is, iiK. Mcliiis iNimc «iiini

(;ioK'.>rtiis N:i/Mii/. (»1. Li, II. (ii Iti III iii>s. (ij/ii
iillenim^.c Uio ci 1'iiire, iillcritm ci matie, iion iiulem ;i gc..t;s iraiisiiiii ad Jio(:i, o( v,\ biv ill.i piuliautur.
HiiH.u iitiiuc lUiiidciii imiKjcoiK , i( /i'i>iiiiiii nii(>tili<iii.' (j\ V >1. bas. nii. niisiim , cl m Frr.-iuic . iiuii pla-
cMidai , c(i'. Ni: |ii.' iiiiiius uigt 1 co> i|iii l.bnMom (cl. \ ull i)iiipp«.> llilariiis. 1'oiuiii a (.britl.i |{cslar'iiii
r.89 DE TniNITATE LIDEU X. 590
dooohiniiis : PropUr hoc me Pater diligii, quoi tgo A t\) Nec Dmt par.ii cmnnm, urc eorpm reaumi.-
pono aniiUHi» meum , «l ileruin accnnum cum. Nemo Et qiioinoilo poiiil :iiiiiii:ii\i siiani , \c.\ p i>il;ui< r> sii-
loUii eaiii a mc , ted ego poao cam a me. Potetiaiem niit? Tfl i|ii:i: liujiis raiiu iiko li iii eî? lleus ciô nec
kubeo ponendi eam, et fitletlalem habeo iierum acei- poiiil ad morlom (i) iieu rusiiinii :id viiuin. Scd nec
piendi eam : hoc maadalum accepi a (a) Patre {Joaii. riirpus nruidHtiim n.l ivsuiiioiidiii:i ii:tl>ot : i;iiia m c
X, 17«! <8). Aiiiiii:ini suam ab sc punil : cl i|ii.vro per sc resuiiiit. Dictuiii ciiiiii de > orporis siii lenipln
(|iiis po:M(? Clirisiuin eiiiiiininiainbiginuisesje Deniii; est : Solvit» templum hoc, el posl Ir.diium {'2) shs-
Verbuin: iicqne rursum lilium iioinluis ex anima ei' (tiabo (d) lUiid {Jann. 11, 19) Sii^-citai ngo iC!ii|iliim
rorpiiie constitisse ignoraiuus, Angclo ad Joscpli corpoiis sui Deus. Ct qiii^ ponit niiinn.Mi , ul if.^n
ciiiillriiiaiilti : ^Mrye, elnccipepncrunt el mairem ejiie, mni? Ciirpus eiilm non |:er se resuiiut, si;d i.t»r !'cimi
el viide interrum luuel; defnncti funl enini, qui qu«- siiscilaiur. Siiscit.iiiir aiiicm (|iiud esl nKiiiiiiiiii , ul
rebanl uuima u pu^ri (Maltli. li , 20). Ciijns erg') hxc iiec iioiili aiiimam i|iio<l vivit. Deus ilaqne ncr iror-
aniiiia esi requii' >, corporisne, nn Uei? S: cur^ris; tuus etl, iiec wipuliuE cst : ei Luiicn ab ro d;Ciiitii
()<iid iiabei cor<iiis poiesuiis, quod per anlmx mo- est i Hmc etiim miiiens uitguentum lioc iii corjmi
liim aniinaiur in viiim? Deiiidf iitruni mindali ali- titetim , ed $epelieiidum ine fexit (Uallh. xwi, 13)..
quid corpus acceperii, quod sine aiiima liolics enini'- B iûud i:i coriius siiuni missuiii csi, ad si'|irIloiidiiiii
luiiiiique esl? Si vcro quisqinm putîbii aniinam euiii f.ictum cet , el nuii iJimii <<st se e^sc, sutinii|ii(;
siiain Verbuin Dcuin punere, ut rursum re.sumat; os- etsc : et noii unume^l, ad sop(ti>oii:liiiii se licri,
tondai Verbum Oeum roortuum, id est, ul sinc fiisii ei (3) iiiif'. (•') ouuiii corpus : iiei|iie tonvcml cor-
at |uc viia, emortui corporis mndo, innneret, qnod piis suuiii e^se, kcqiio sopeliri.
itcrum animam suam ad vivcnduro qua rnriwiii >i- , bO. Queeitionis propoiila: tulutiu unde pcxdeut.- —
vilirarelur, as>imipseril. Sed ) sacrameiiti utud divini intciligciitia ost, iiuii
(/
hi. Dei iion ctt aiiima. — Sed ncc Deo aniinam ignararuOeuiii, qucin mni oôsoiab iioiiiiiiuit); iiou iie-
ruisi|iiam rationis parliceps depnlabit : auamquam scireaulcm boinineiii,qweni ii>>ii ignurcs Deum; Joiuni
frei|iionit'r (6) anima Dei el sabb:iia et (1) iioomcin-is Clirl>tuiii 36i4 "^"1 divideie, qiiia Vori>iim caro fac-
363 '^disse scripta sit, el etiaiii in <|uibusdani coni- lum est; (4) sepiiliinii noii piuare, (j) i)uo:!i rcsusci-
placerc {Esai. i, 14; xlii, 1). Sed et ea istud sigiMli' t:use iiiiolligas; rosuscilasse iion ambigoro,, nucmne-
raiione comineinorari solltuin est, qua ei inanus el gire nun aiideas nini sepnlluii!. S(:p>iltU6 eiiiin i^st Jc-
ociili ci digiti ei brachiiini et cor iii corporali l>oo siisilirisiiis, quia eimortuusi;--!. Moriuu» auteiii esl,
rniiiiumcr.intur. Nam cum spiriius , seciimlum Do- i|iii el iiiuriturns lorutiis i'.^t: D.ti!>, Ueus iiums, qaare
iiiiiii dlcium, carueni el ossa noii habcai (Luc. xviv, C »•>: i/crt/iijuiiii {ila'c xv, 54)? Loculus autein hac
'i'.)); ci, qui cst iiec demiitatur {Malnch. iii, 6i, nulla esi, qui el dixerit : Ai»ic;i dicj •:/!, (;»<« hodiemecum
ad i.olidilatein sui corporallum pariiiini meinhra ruii- erin iu paradiso (Luc xvtii, Vj); para.lisiim quoqiic
'.'oniuiit; sed simplet ac beaia iiaiura , iinum tntiim proiiiitteas, maj:iia vocc proclaiiiuvcni : Paicr,inma-
qiiod esl omnia pcrmaiici. Non ergo Ueus curporali- iius tiuit tommeiido spirilum m>î<m. Lt hjc diceiif.ex-
lius mfldisonicio interiorisaniinueaninialur ad vitnm, spiravil (Jbidein iij).
seil ipse vita sibi vivit. Cl. Ineosqui Clirislum IrtpertiuBtur nut ir, uiiuin
In codire Veron. nuintmat, grxce aliquando

(1) Ms. iiosicr ioiisl:iiiiei l>-git, wigui
(5)
frribiiiir «oupivia;, ui in cpisi. ad Culos. ii, 10. (4) yM«ni resnsciiiiium esse inicllig.is , resuscitnluin
(f.) Resuicitubo. nun itiiihigere.
vcriiatein p.iti^re, ialere autom virlutom per qu:im add.iiil csse : in ms. Manin. qium resurre.Tisse inlclli-
i;csl:n siiit. IJnde su|ierlus eam censcienlia nesci-

«yuorf ga-. ; :ir, amfcjgm.', clc,
doiiidi^, r«s»i'rc.Tij«e (iu(i.'»i iioJi
iur : id esl, quod scitur quantum ad rein goslain, ac iiliirursum editi omnos, nvn ambigere. ri,-sui(t/a(um
iiesoiiiir qnaiilum ad r<-igesix ratinncin. Postea Er.,Lips. ei P;ir. omilliiiii pariiciilam negaii-
(u) In vulgniis, io« tcpidlum non putare, quem resusci-
(h) ll;i iii^s. Atl.ips. et Par. animum Dei... scrijnum W.ss.' inielligas; resukiitass-.: unn antbigcie, quem negare
iit : el iniix alii ctiam ctditi , iii ini:orpoi'<i/i L'e.o lom- noit audeas non tepuitum : iit (>:,teiide!enuir Uti;c iii
liicmorfliiiBr. iioa persoiia iiatiira;. Scd cum iii uiHuibus niss. ex-
(e) I.ip>. el P:ir. hir adduiil aninum. st>jl postreuiu loco si'pii//UHi siiie pariirula iiegaiile,
(d) M:utiii. ms. eUificaho. Noanulli alii , r<:tu«ci- r;<'ieia inagis sibi coiistaul in mss. velustioiibub He-
labu ig.,Colb.',Vind.,Gerni. es aliis. tx qiiibus oiuiliritiir.
(cjluaiitiipitoribusins». Colb.,Martiii..Ci)rb.,Germ. ^ .pKiiitum capiiinis, CiiMsiiim (|ua Uouii) sopulium ii<);i
olc, U)ijut:f». Uii 'il'''* otiam liabeiitu/iijiutâ», unguca- liiisse, s- quldcm corjnH &uuii! susciiant, quod iio;i
li.r. Ciiiivenit iii sepuliuni ; a« dubio pnirul eum corpoi is

ted tacramenlum istud divitun intelligen- snsrituiidi auetoreiii exstitisse , qui negari iioiiiieat
(f) Edili ,
tiir est : emeuilautur cx ms^. quaai dicurrt llilariiis , noii s>'piillus.SfpH/«KS CHim csl Jesw iixn .secuiiiliiin
•.•iisiiin proprimii aperire jam incipieiis : Toims mys- cam nalurain (|U3e corpus siisoilavil, scd sftoi!nil;:,ii
•.(•lit, in ndvers.iiioriim sunteiitia inoxplicaliiiis, iiiiel- eaui qua ei iiiortuus est. l)i cnim supericri uimioro
!i;;iiitia iii co -.ii:i est, ut iii Cliri-sioagnosoiintur dii.« diciuin esi, Dûs ncc nwriuas es/, ner .fpulluf.. Qu.lii-
n:i;iirj' iiiiiiia pirsona, cui mriii.-que i>;iiiira: [TOprio- iiiiii porro iibluit, ut Verbi divmitatem a raurliio
taios atinbii.iiilur, coiiiiiiKtx. Cliribti oorpore separalam sentiret, qoi etiai» Jiic ,
((/) Ead. ouBi m&s. Mirtin., Curb., Vaiic-, aliqiiui iibl d« illius morte ci seiiuitura scrmo cst , t;iiii
.il>i>, Hoii S(i);ii((uiii )!0« j)ii((!>«. Tumeadem cJiiiu ciim apfrle tsmqiie constitnier Cbiislutn mii diviticmiiiin
1.1. it l.ips. ','«,'i(! K^jHStifa/um, (niilius plures iiifs. doccl?
Wl S.VNCTI IIIL.MUI KIIM.OPl 5!«
t\mtialii,nl. Qua:tiioiu's vnriir iteCliristi inoiii'. — Vos A sermo esi, gc itercliclum con(|uereii(i9, ct»c rogmtre
iiiiuc V(.'l li'i|>i;ilii-iilc'> (^lirishiiii iii Vfiliiiiii Lt aiii- l>rulileiiti$ : qm fideni no^trnm iiilideli(a(is radone
iiuiii ct corpus, vul lutiiin Cliri:iUiiii Oriiiii Voibuui (lividiiiius, u( noii ideiii in tcmpore eodein sit iiior-
in snliini c<Hiiiiiiiiiis gunciis lioiiiiiicni (uiilialioiiies, luiis, qiii ct i'C);iict ; cuin ideni ipsc dc sc ulrumquc
liuc noliis ili:<gnu: pietalis »acrainciiliiiii , i|iioiJ iii lcsiatus sii, ct cuniineiidans s|iiriiiini, ci eispirans ?
cîrne (a) imnirusiatuni c^t, revelalu (I riin. iii, IG) Quod si iilcin coinniciidaiis S|iiriiiim atqiic iradcns,
(|iiciii (r.ididerit S|iiritui)i Clirisius, ct (|uis iii nianus ci rcgnaiis inuritur ct niiinuiis rcgnat ; lia-
l'atris coininenii.iverii siiuiii spirilnin, et (juis in pa- bcmiis iii sacraiucDlo (iiii lioii)iiiis el fiiii Dei , ct
ladiso dic cadein rucril, et (|nis derclin(|ui .'iU a Dco iiiuri rcgnantein, ct regiiare niorienlcm.
(|iicsiussit. Nam (|ui;rela derclicii niuricniis infirnii- 63. Epilogus. — Absisiat itaque uinnis irrcligiosa
las csl : proinissio auicin puradisi, vivciKis l)oi reg- ct divini sacranienti iiicapax inlidclitas {Confer. Am-
nuiu cst. Coniincndaiio spiritus, coinincndantis con- bros., lih. X, 111 Luc, n. 5G) : qux ncsci( Cliris(uni
fidciitia est : Iradiiio spiritiis, morieniis exccssio esl. iioii sibi flcrc, scd nuliis, n( assumpii bominis vcri-
Qua;ru itaqtie, quis inoritiir? Ncmpc qui tradit Bpiri- (aiein ipsc qiioquc nfrecdis liuinanx consuc(udiiiis
tuni. huindu quis tradil spirilum? Uliquc (|ui l>atri siiscep(us prolcsiarctur : qux ignorai Cliristuin non
cuiDiucndavit spiiiium sunin.Ki siideiii quicomincii- B bihi mori, scd vilx nostr», u( per imnior(alis Dei
(iavi(, idein tradciis spiritum inuriuds e>t iiitorrogo inortem, niortaliuin vita rcnovctur : i|uc non iniel-
ulruin corpus anininm coninicndct, (6) an Deus cor- ligit qucrelam derclicli, ct regnands conridcnti.im ;
poris animam? Nam spiriiu frequeiitcr signiDcari ut quod Deus regnat, ct quod se niori queritnr,
aniniain noii aiiibigiinmcst : etvel ci lioc ipso, quod sit (I) in (f) iiiielligemia nostra , ct homo inortuiis,
Jcsus inorilurus tradidit spiriiuin. Si igiiur quisquam cl Deus regnnns. Non enim alius est moriens ct re-
exisiiniandnm puiabii, comiuendarianinianiacorpore, giiaiis , ncque alius cst commendans spiriluin e(
a dissolvendu vivenlem , 305 (^) ^ corrunii»cndu a!tci'- exspiraiis, nuqiic aliiis cst sepulius ct resurgens, ne-
nam, a resuscitando mancntein ; ct iion ainbigilur qiie non uiius csl dcscendeiis el adscciidcn<;.
qiiin idein commeiidavcrit spiriium Pairi ,

qiii e( dic ^QQQi.Cliristusindivisut.Hocfugitsacuti-prudcttlet.
cadeti» iii paradi>o fueri( cuni lalrone : ct qua;ro an — Audi in hoc apostuli^x doctrinx erudiiam noncarnie
sepuluro reccpius, in paradiso niaiiserii; an vero in scnsu, scd doiio Spiritus fidem, cum Grxcis s.ipicniiain
paradiso maiicDS, dereliclum sc a Deo qucslus sit. ct Judx-is signa posccntibus luquitur : Nos auteni prcedi-
Oi. SolMio. — lJnus((/) cnim atque idem est Uo- caniui Clirislum Jesum cruciftxuiu,Juda;ii qiiideat fcaii*
minus Jesus Cliristiis, VerlHim caro factnm, sc ip- diilum. iieiitibus autemstultiliam ; iptisanleiu eocalit Jii-
sum per hxc universa siguilicans : qui duin ad iiior- C (i(ns aique Graicis Chrislum Jesum Dei giriulcm et Dei
tcm derclinqui sc i.ignilicat, hoino csi ; duni vcro supicniiiwt (1 Cor., i, 25 et ii). Numquid divisuses(
lionio esi, iu paradiso Deus regnei, rcgnaiis porro in Clirisius, ut alius sii Jcsus crucifixus, alius Christus
paradiso, Palri coiiimendet spirituni Dei tiliiis ; com- vir(us el sapicntla Dci? Scd lioc el scaiidalum Ju-
ineiidatuin vito l*airi spiritiiin, liominis filius iradat d.iis, cl stultiiia gentibus esi : nubis vcro Cliri.slus
ad moriein. Qiiid nuiic du sacraiiicnio ^«.'iiiius conlu- Jesus Dci virtiis, Dei(|uc sapientia; scd sapientia noii
meliam? (e) Habes in conqucrenie ad moiieni relic- nuiiulii cngiiila, nec iiitellecta prudentibiis sxculi
lum sc esso, quiahomoest : liabes cum, qui niorilur, Ei qiiam iioii iniellccta sii, disce codcm bcato Apo-
prornenlcm sc in paradi.so rcgiiarc, quia Deus es.t. slolo diceiile : Sed io(;t(imur Dei sapieiiliam, qutv in
Ciir hoc quod iiobis ad iiilclligcntiam n<orlis su;c lo- sacraiiiento abscoiifa est, quam prce/inivit Deus aitte sai-
culus est, solum ad impicialcm rciineiiiii.s , ct id, ciila in gloriam iioslram ,

qiiam (g) nemo ejc piincipi-
quod idcm ad (lemoiistrutiiincm iiiiinorialiialis sux btts hujus sceculi cogiwtit : »i ^nini ciigHOvissenl, nuin-
csi profcssus laccmus? Si cjusdem vox lucc ;Uquc ('itam Domtnum glorue crucifi.titscni (lCur., ii, 7 et$).
(I) .\bcst iii a ms. iioslro.
((() Lips. ctPar. ciiiii

vetusto codiceCulb. maiiifcs- D nasiiii lib. d« Incarn. CliriJli, pag. 650, Iradiiiancni
iMiii «(. Hic iidem arRuuiilur, qui supra nuin. 4*J ct de aiiinuc discessione ex|>onil ac deiiulc scii-
piriius :
convitiiuntur non possu iii sua sciilciilia explicarc , lciiliam , qoaui llilaiio i|iiidaiii non salis priidcnlcr
qiuv de Chri-to scri|ii;> siiiil. allin'ûiil, exploilil adco ut exspirulioncmiiemo di.tc-
:
Ib) Apiiil U;id cl Er. <iii coi/^ks nniinnm ; iiiepla te- ril<tcilalis Iruduclioiiein Iraiismigralionemve, Waninxc
puiiliu l,ip>iiis dciiido cx Ij.ismi iii.ii|>iiic icpoiiens distessum etse. Sain si pusl emigrtuionem deilaltt mvrs
(in bi.us carparis, oiiiisil aiiuinim, nci: ajiuil l'ar. re>- iiipervciiit,... propriain nimirttin inorlem obiril , ncn
iiliilum csl. Ilic cl nuin. 55 iion siiiiiilieiier (ini>i<(iiii, nusira perfunclus esl.
scd cuiii adjiiiic.to corpoiis |Kiiiit llilarius, qiio ab>ui'- ((-) Corruiiipciuliim ul ct dissolvendum dicii, qiii.t
(lain caveat ivpiiiioneiu, quaiii iiulal iium. 57, iiu viilcl. iiuix vila caiitiiiiiin. rorrii saiiclum Doiuini corrnp-
Vcrlii aniiua piiiciur. iii vul);aiis acTum
plerisqiic
(ioiicm noii visuriiin usse adsiruit supn n. I^-
iiiss. Afoin jpirKuiii. Magis placcl cuni Corb. et llc-
Dar. ciim aiili«)iio codicc Colb. MHMm tiiim.
inig. IVuin tpiniu Cum
Chrisli ilivinitalcm
8|iiriliiiii
((/) \
ll;i plurcs mss. Noiiiiulli cuniediiis, A.i»«

\e) toit
illiiis solcal llilanus iulellisicrc, si Verbuiii a corporc
qiierenlc.n
inortuo scparalum sensisset, tradilioncm spiriui» la-
cilc iiiicrpreiatiis e^set diviniiatis disccsbioiicm. S<'il (/ ) 1'ariicula in ck luss. hiic rtvocndir.
opinionis bujus suspicioni locum iiiilluiii pcriiiiiiuiit (jf) Carnut. Codex, ni»mo piuicipiiiu ol uiov uo- .
jiiii ili(l;i. ;\c iiroMiiii diccnda. l.odeni modo Allui- miniini niiifciluli», non gloria:.
31)3 bi; HiiMT ATE l.inEU X. -34
AiMni A|io^liilus iniioinl, Ikhic Oti s:ipie«liam
in sn- A îlur,'qiiin Joîis rbrisiii^ lioino e,v morluis rejur-
cniiii.;iili> esbc ;ibbcoiis:iiii, ei
cs-e priiKipil.iis sa-cnli gcns, siipcromiies c^Klosad.^cciirtens. a devtris Dci
ignorabilem' Aiiiie diviiliiCliristnni, iii ;iliii$ sii Do- sii? NuinqHld descciifliisc ad inferos corpus, qiind iii
ininiis aajeslaiis, alius Jesus ciucilixiis ? Seil sluliis- sepuicro jacuii, (c) dicetur? Si ilaque qui desccn-
simae ImiIc impiissimx opinioni conlradieii,
atqiie
dit, (3i ipsc esi cl qui adscendit. ei iieque corpus
dioeiis : Non enim jiidkavi nu' ijitidqiiam uire in
desccndisse .id inrcros credilur, el resurgens ex nior-
vobii,nitiChmtumJ,sum,cl liunc crucifixum (Ib. 2). luis corpns adcendis-e iii coilos non anibigiiur •
qu;e
0.1. Coiilra Clirisii ilivisoia; qnce in co videnliii
op- hic prK-tcr (siipplc, qii.ini) occiilti sacramciiti, et
posila cotuiliaiiinr. — Aliiiil Aposi.iliis iicscii. ncqiie cngniii innndii ac priin ipibus s;iculi lides relicia
iii-
aiiud stirc sc ju(]ir;il : iios iiiiiom c; iiiriniiis iiijjc- csi , ul ciim uiiiis aiqiic idem sit d.scendeiis et
nil, et innrmioris fidci, Cltrisium Jcsuni sciiidimus, ascendciis, iinns qnoque nobis Jesus ClirisUis sil, cl
dividinni':, duplicanius, arbiiri niy»icrionim ct oc-
Dci (ilius, el hominls ftlius, et Vcibum De is, cl lioiiio
culiisacramenti c;ihminiatores. Alinseniin iiobis csl
caro, ct p3s.-us, et morluns, et sepultus. et resur-
Cbrisins crucinxiis, alius Dci sapicniia; aliiis sepiil-
goiis, et iu conlos recepins , el fcdens (i) ad dexie-
lus, alius descendens; («) ct aliui (ilius houiinis, ram Dci habeiis in se iino
: codemqnc, per disiicnsa-
alius iiliiis Dei. Non iniclligeiilcs doccmns, ci iic-
B tioiieni ati|iie natnram. iii Dei lorma ei in forma
scicnlcsarguimtis, ct dicla Dci liomincs cmend:iiiius
:
scrvi, siiic aliqu.i (./) sui ct paitilione quod liomo
Clnon dignamur scfundiim Apnstoliim iia crcdcie :
csi, et divi.'.ion'' qiiod Deiis c I ?
{b) Qui» crim^nabiliir elcclos Dci? Deiis esl qiii jn.^lifi.
€6. In nno Chrislo ut liomiiie inftrmilas, ul Dio
cat condemnnlJ
: quis ttl qui
imo eliam qui resurrexit. qui
Clirisius qui morluus est,
virlus. — lnc;inl,-c igilur alqne ignoraiilis opinionis
est in dexlera Dei, qm nosir.u (idem Aposlolns rormans,
el pottutai
iia conrcssionis
pro nobis (Rom. viii, 33 et 34). Annc hujus sacramentum locuius csl : Nnm eisi crucifixus
aliiis pro nobis posiulat, quain qui in dexlera Dei
etl (3) (e) exinlirmitaie, sed vivit ci virinte Dei
csl? vel qui
(I Cor.
(1) in dexlera Dci est, non ipse XIII, 4). Prncdicans cnim niiuin hnminis Dei (ilium,
csl qui resurrexit? vel qui non idcm
resurrexil.
qui cum ex dispensaiione liomo e>sel , maiieret la-
morluus esi? vel qui mortuus esl, non idein
condemnai? vel qiii
nien e\ naiura Deus; cnmdem ex infirmiiaie cruti-
condcmnal, non idem cst qni
(ixum ait, qui ex virinte Dei vivercl : ul cum indr-
justilical Deus?Separeiiius crgo. si licel, a justifi
mitas essct ex rorma servi , el naiur» maneret ex
canlc Deo coiideninantcm
367 Christuin, a con-
Deiforma.ct qui ciim cssct rorma
dcmiiaiile Christo moriuum Chrisiuiii , a mortuo
in
30S Dei as-
8umpsis>ct (brmaiii servi; non anil.igiiuin essct, iii
Chrisio Christum in dexlris sedenlcm, oraniemque
pro nobis. Si llaque ha;c omnia Cliristiis unus csi
C quo sacnimento et passiis cssei. ci viverei : tit ciim
iii eodcm essel, ct inrirmilas ad pas.<.ionein , et ad vi-
neque alius esl Chrisius inoriuus, alius
sepullus; lam Dci virtiis ; non
alius ac divisus (() a sc csset
aut aliiis descendens nd inrern.i, et alius adsccndcns qiiiet paicreliir, ct viverel.
in coelos, secundum
quid ett, nisi qui
illud Aposioli : Adtceiidit auiem
67. Mytteriorum Chiiiti eapiendorum regula. —
detcendit in infcriora lerra-? Qui
Passus qnidcincst iiiiigciiiius Deusqux homiias pali
detcendit, (2) ipie est et qui adicendit stiper omnes possuiil :sc(l ulainur Apo-loli rideai(|uediclo ; Trndidi
toelot, ul adimpteal omnin (F.plies. iv. 9 ci 10) qiio
:
enim rohis in priiiiis, quia Clirislus moriuus esl pro
usque inipietaiis noslra; extcndimus sinltiloquam peccalis noslris seciindum Scripluras , el quia .<icpulluii
ignorationeni, ut quod in sarrameiito Dei abscoiisuin
est, cl quia resurrexil die lerlio secundum Scripluras
esl, id csplicari a nobis possc prorneamur? Qiii (I Cor. XV, 5 et i). X.iii nuJis tisiis csl ad crroris oc-
descendit, ipse esl et qui adscendil. Nuraqiiid anibi- casioiiiin diciorum deriiiiiioniljus, sed inoriis ci rcstir-
(l) Aiilca, vcl qui dextra in Dei.
(l) A deitrisDei.
(i) Ipte est qui el aduendit, et ita inrerius.
(5) F.i infirmilaie nosira.
(5) Ipseet adscendit.
(n) Unus ms. Co!b. cl alior Soibon. hic .iddunl, J)Timoilieum laiidit conciliinn Sp;il.;iise ii, c. 12
cl iilius adscendeiis. Trcs V;ilic. ac |.lerioiie receiiiio Er.e C.")7 Ntim cl cnin difil Srriplura, lloiiio ChiisUis^
:
re^pr.esc reriint. nlins ud infenin de^^ceudeiis. Abesl el cuni dicil, Cluisliis morluus csl, el cuin dicil Ver- ,
ad infermi a velusiidrilius,
(inamvis lnc do Chii-li 6/(111 foro (acluin est : iion csl spoliaiidus per (raudu-
:id iMroios (lcscensd scniio sii. H:crelicos, lennam leqenlis
de (|iiilius exposiiioiiibus siii» sernio. Ninu ubi
l'ic (lisseritur, triperiienles Cliiisiuin Mipra Mediaior D,i alque
rognnmi- lionio Ciristus, est iirwcedil. lio-
«are licuit iiiaxinic, r«S|)eci» iiioriis Chiisli .jmiiido ; mimiin : ul ex ulroqnc , Deo ct liuniine. tinus sub-
nioiirum carnem in sepnlcro , in inferno aiiiniam, si^lnt ; silque iiilcr Itoinineni el Deum nii^dius, coii(e.s-
Vcrbiim in p.'ir;idisi) collocaliaiii. tivne in se ulriusque naliirie. Ubi vcro (ail) l^lirisivi
((>) In 111-. Carnut. Quit, inqiiit,

nccusabil adver- morlutuest, tubjicilnr: Qui resiirrexii,quiesi in dcxlera,
sus eleclos Dei : ci mo\, inlerpetlal, loco vcrbi poslulnt. Dei. In morle ejus cariiis noslrw inftrmiliis esl, in re-
tnrreclionevirlus cjus,in con(estu Dei diqniuis liinc
(c) Idem codcx poluit, non diretiir. Eadcm ralionc
porro non obsciire api):.rcl veriia^ rr.igmeiili liiijns
ab Alhanasio episl. ad Epictoluin rcfellunlur, qui :
Verbtim cum carne confundebnnl. ex qiio vicis-ini illnsir.itur aiqtie robur.itur argumeii-
Inm, ile qno ninilo riisscriiiir,
(d) Vat. bas. ins. et alius Vaiic. ciim Marliii, sui (e) In pliirilins III «s. fj f)i/i(niil(*(.; nosira, qiioni'Hlo
poriioiie. Reiiiig. tui el parlione. Unus Coib. ciiiii Sor- in pritis vulgalis legelialnr siipru lib. ix, n. 13. Ulro-
1)011. sui excerpiione. Opportuiius hic locus esl frag- nosia
bique alicst :. potiuribus iiiss. nia gncco.
lueiiii, quod saiicli ncmiiie in explicatione epittolx ad Deesl a se in vosluliorc nis. Cnlb.
(f)
Patuol. X 13
395 SANCTI mi.ArUI EPISt.01'1 390
rvolluiit'» nio.liiin, iion laninin n-rniii iKiii.iiiiltiis, A vi< a morliii$, $tilvuli,nia {Hom.x, 6 i:l tcjrj ). hisitm,
<|ii.iiiliiiii et Sciipiiir.iriiiii virliililii'.!) 'kIiiiihioii^ iiuili- lides oiiii.siimnini, M'ciiiiditiii i|uiid diitum ost : Crc-
It-iHluiii ul li.rc ii< ^lr.i vssol III fjiis iiiorlo iiilflU- ilitlil Abiiiliniii Dri>, ,l depiilulwn •><( ei ud juililiutn
((eiiii.i, i|<ii' tttiel 111 sif;iiilica'ijiK- S(ii|iiiir;iruiii. In- (l.en. »v, fi: Uoni. iv, 7<). NuiiiiiniJ Abr..h.ini ca-
linnii ciiiin coiîiaiKmrk, et scnipiilnaas liil< i ('utiuii. lirninintiis rsl.nco, <uin ci li.irediiaicm genlium. et
IIU8 nni rcii.i(|iiciis, iiiiciii tiimc Uiitiiiii tecuHilum sccuiiiluii) slellariiin .'iti|ue nrcno: inultiludiiiom mm-
Sdipiuiai prifiticiiiKlii' iixini.i i't re unociidiiis ad- sur;!! i'i se sobolis iiiiinornsii.ioHi pDUiccbîur? I)c
jeiit : iic iiiaimiiii dii|tulaii(iiiuiii iciilo circnnvicli, umiiipoteiitiji enim D. i Fidcs Ikligiosa iion :ii.ilii-
xcl ralUi iuiii <|iia'^tiiiiium iitcpti- urûliis nrpcJiii geiis, liiini.iii;o inrirniiiaiis iit>n en deienia natiiris:
iiiliniiarciniir '•ed in Iiuiicm' kiiuicr i'elii;i(iiiis .--'ij: scd id quod in se or.il cadiiciiin terreniiiii<|iic dospi-
pdriuiii liilcs ilLcsi lovocan-t, (ii iiiorlRiu ct resur- cieiis, diviii.r spoii!!'; <nis lideoi ultra modiiin coipo-
rccliunciii lioiiiiiiu lilu ot tlci lilii Jcsu t)liri li <<.'-
rex constitiilinnis excopil : qiiia nci|iiai|uain I)ei
(uHduin MnifilMros crcileici et conlitcnHur ;
pia ad- virliitos lcx pogsil huiiiana loodorari, tantuin in cf-
vcisus caluuiiiiHin rc&ibiendi scetintaic prupitsil.i ..
liciendo (1) liberaliiaii^ (J) Doo pronionie ,
quaiiiinn
cnin i:a (ii) i;i<in ac resiir^cif r.lirisiii!> Jcsus iiiiclli- iii sfiondciido osiondcn^t voluntatis. Niliil igitur
gciidus cssol, qu.ililcr scriiniis esi. Non eniin habcl jj juslius fide est : quia ciiiii ôqultas alqiie inoderaiio
lidcs pcriculuin . et .'Uii.i^ pia prufess o iii occulio (6) lcrrenorum aciuum sit prolialnlis , nihll taiiien ]us-
sacranioiito Dci tuta csi. N;iiub ex Virgiiic C.hnsius liiis iiiimini sit, ijnim uiniiipoiontiaHi Oei {ij) iiideli-
(>t . scd secuniiuin i\c>ipiuiiit coiicopins do S|iiiiiu nitae potestatis inlelligoniia credidissa.
iaiiclocbt. I''li'vll Clirlsiiis scd ..îttni/iim Sitipluias , 6'J. Desceiitut el adtccnsus Chrisii f.des exiiiitur. —
lil iiieoquodllovU, (()graiiilalus sii. Et csurivitCliri- Hanc naque in iiobis, qii:c cx tido est, justiti;iin
slus: scd .^.'ciiriWion Scii))iwus siiic cibu in noii haboutein Apostolus eispecwins, iiiccrt.-c aiqiie infida; anibi-
fruclus arbiirciii Dcii^ oper.iliis csi. 1'assus Chrisius guilatij irreligiositatem removit, veians curani solli-
Cbt : scd iecundum Scnpturas linic :; deilris Viriulis citat in cor cogitaiionis adinltli, dicii eliaiii prophe-
scssurus est. (•crcliiiiiui se ad niortera qiicsiu» est lici (/i) aocloritale monsirata Ait cniin : Ne dixerit
scd ««ra»i<<i(/M Sciipiuras tuiic confesscrem suuni sein corde luo, quis adscendil iit cteliiui {liomts, 6)1
cuiii ir. rcgiio paradisi roccpii. Morluus esl : sed ««- H.-cc a Propbeta it.i dicla, subjeota; senienil.n absulu-
ciiiiduin Scripturas 369 rcsur;;ens a devlris Domini tione prosequltur, dicetts •
IIoc en Chrisium^^JQde-
Domiiiusaseedil. Iii hnjus igitur sacrainenii lidc vtla duccre. Non eiiiin se in ea-lesieui (diviiiasi) scieuiiara
csi (d) caluinni.iin coiirosslo ista nuii recipit. mentis sensus extondii
liuiiiana; : sed oetjue dedivi-
68. i-îdei fommoidrtdo. — Certe Aposlolus non re- C nis oporibus reltgiosa lides ajutbiglL Non eguit
Ihiqitil, ut anibigi diciqiic llceat Cliristus nitiis, Christus humanx virluiis autiliu, ut ex illa beatiiu-
passus, nioriun^, resurgciis quo modo. qiia viriule, dinis sux (i) sede adsccndcntis cujusquau) iu ooelum
qiia dlvlsloiie, iiuibus pariibus? quis lacrynians est,
opc deduceretur in corpus : nun eiterior poteslas
qiils gaudcns, quis conqnerens, quis descendens, <>iiin (iîi ad terras. Crodendus est venisse quali« ct
quis adscendonsT Sed lidei in lioc merituin per convcnii : ot vera pielas est, Clirlsium noo deduclum,
(cssioneni incuiiclantis laiilum religlonis ostondons, scd desceiideiiloin confiteri. SacramcQlutii sunm est,
.lil, Ei fidf auUm jusiiim sic dicil . Nc di.xeri): in ct in tciiipore, ct in opcre. Noque quia niodo veuit,
corde luo, nuis adscendil in cirlnm ? hoc esl Chnstuin deduclus pcr altcrum csse credeiidus cst : nec tcm-
deducerc. Vcl quis desceiuiil in abys^mm ? hoc esl por:dis cjus advenlus potestatl deduccutis subdlUis
Lhrislum a niortuis rediicerc. Sed quid dicit Scrxp iiiiclligcndus est. Scd ne alierius qtudom aiubigui-
luru? {\) {e) Jiixtii cs-f verbum lnnin in ore luo et in laiis iiihiloiitas sinilur. Nani coniiiiuo ex diclo pro-
coidc tuo, vcrbuin fidei quod prtvdiciimus
lioc es'., . phciico subdilur, Vel quii desceiidii m abi/ssuin ?
.•/nin si coiijcssus lneiis in occ luo, ijuia Dominui Jesiis Ac iiiox dicti raiio sitbjooia est , hoc est Ckintiu,
esi, et crcdideris m corde tuo qiiia b,us lUum sii.«i(<i- D a moriuis rcducerc {Rom. x, 7). Libertas rcdcundi iii
(l) Juxta le est.

(2) Deo promple, mcndose.
Marlin. 1««. moricnt ac resurqens : et pnsloa

(d)
âTi, voriorc licct )ii7(u (c, si inodo omiiiaiur idKui
cuui Vat. bas. nuo.Colb.clSorboii. qualiler,sciipiuin posi iviium.
isi iibi vcUiSlior «olb. ac plurcs alu habcnt.
:
<j«(i(is ((') prusiauiior cndex Celb. cuiu aliqinu aiiis.
Si.
$. |-('/>()l.? Ci.1.
C ctori vrid, liberlalis. Tuni in omnibus lere ni^S
{bi Ediii, 1« occulio sacramemi roiiiKiiitibiis
: nia- /)c(i ;iriiiii;i(ir, vcl pro'Hpie, iion promeHl*.
iiiisciipiis.
(y) Aiitii|iiior niss. Colb. ciiiii Keiiilg. a priiii;i
(c) l.ipj. (uin ms. Mariin. et uno Vailc.
ot P.ir.
niaiiii. iii/iiii(<('. Marliu inde^niiti. Lcciionein Muttiam
</f(/(.'/ic.'(Ki; jii( : c.ui itclioiii favont verba uuin. oG. 4'onliiiiiaiii poiiroiiia iiuiii. 48 lib. viii verba.
3tau:is laiiioii placoi ciiii llail., Ir ac
plcriM|iie iiiss (A) N.tiiinilli itiss. ciim viil;;;>tis, raliuiic iiion%liul,i •
</i'"'i(/((.'«A *,'(.' i|Uii,li'(.iili,m,a illiiil „ -J4 Siiiiliuc o.iri i,.;iiuiur c\ voierrimis Val. his., Culb., .M.tr-
iiiorlcm Ui.iii /!ci.', ./.,«.„ ,,,ii,ij '„(. |r, „|.,jo,.
,,,u.j.„„ llll.. "c.c.
OSt II. 1:1111 il.lCI Cl til.llllUtlOIIllll opinisulo.
t<) lii viil^.ills, sedt deaceiidtnt >'it, ii«4M<jini c fu'U>
((/) Siilif oodcx Val. Iias. . u(i(uMi<'i(ji(i. oi>e ii(i/(«<'<c<ui . Ciliii Jiliiii.s A|n>sl..ii vcrhis iit:i;
() Iii .ili.|uoi inss. bic ot iul'ru,;u.i ((!((' i;s(i'<(r6i(iu coiivfiiii k-cMu. tKthilMMiiut o lasi
ttiiaiii iii quortiiu
tuum. L.\ gra-co, v/t^> ""j "< piiiu* ir-^r, «•< t<1 otu. Uuiiiiilllis diic«fi'<iir, ui.ii iL-ducemur
391 lif. ntl.SiTATE LlbLR XI.
MS
cwlinn, ci (lcs'i?'idc-idi iti lcfiiim lihertaii' esi. .Kui A firmilas. — Si ilaijue ad iiiti;lligpiiiiam inoili, sii
i<igenili autiMii >iil>la(a ruiiciiitio e&i : (a) si-icinia lii aii Deus, D,'ut, meus, quare vic derttiquisli ? el, l'alcr,
fute osr, ralio in virtute eit, tffcciiis iii rchus esl, eommendo in nianus luas .fpiriiuiii meum {Mtirc. xv,
C.''.'is» in pPlotaSi; est. oi; Luc. xMii, 46) : nutnquid confessioni nosiiic
7(t. Lo dis tiniui vt oris dcbei eaa fidet. Brni» ct consulens, intiiDiiim se c>se poliiis confessus e.>l,
faciiis ad iaiuttmvia, jides. — Sed iioii niilanie .id id qnaoi nos aniliigiios non rtliquil? Exritaturus num-
0|iiis esi ciiiiscientia. ApostoliK enitn iiiluiu Scripln- qiie Liiiarum orat .id P;iireni : (I) nuinquid proio
13' iny^ti'1'iuni ex^-eqiicns, ;iit : Juxla etl verbiim cguit dJcens : Pnter, tjralias aijo libi qiiia e.tiiu,l,s i
luiiiii iii ore itto et in eorde tuo {Rim. x, 8 ; Deut. xsi, me : et ego scicbiuii (/«m ieiuper nie exaudii, .«,r/
II). N«ii lanio opus cst petiioquc loti/e vcrlio con- prupler lurbam (f) di.ii, ul aidiint quiu (u ii.i; mi-
less-ioni*, ik r iiiterv;illo ;iliniio iiiter cot ;iti|i!C <is tc- nsli {Joan. xt, i1 itiij'! Nnbis ilaque oravil, ueliliiis
piol roliyioi i^ hipicii-
iicto, nt qiioii 3 I siiiliiiiicni ign.irarciiir ; ci cuin sihi iioii proflc.MCt 372 *''
duin sit, pcr inridniem .inil)igttilalij!ii a gitilur. Sed ptecaiioiiiii mmiiii), :id profi Cluiii tnmi-n iiostr.c liilci
ci JM»i.i iios esse opirtet, ei iii n i!)i> ; nc aliqui lo |ucli.itiir. Nofi iiioiis ergo lnm :iiijilii csi : >cil nos
(6) inler rogioncin cordis stque oris ninrn, liilcs furic suiHU'! ioojics ilocirin;c. r.lai .fic.iri se iiun|ue dcjirc
iiosiia iion iis tii sciisn sii, iii in vcrbis ;
-ieii con- R calur, ac niox de cifHo vox Dci p.itris clarifnaiilis .lu
nexa ofi aiqiie oordi, incuiicianlpm li.ilicai et scii- ditur. SeJ ad aii(lii;e vocis adiiiiraiioiiciii ait : A»,/
lieiidi et ioqiiciidi lelij-ionejii. El Ijijjus i|iiii1i'm di' ti liropter me venit lox i.ita, scd proiiter vox [Jvan. xii,
proplictici, ui iii c;i'tcri.'., laiionfiii .\|n)sii'lus sutijc- "OI.N.rliis Paler rog;vttir, nobis Pater ioquiiiir : lo-
cil : Hoc etl verbnm piici f]uod piocdicamui : itniu «' tuiii ad I ffeciiiiii sii iiostrjt cniifessioiiis. El euui tla
confessnt fueris in cre liio q:iia Dominus est Jesus, el rificitioiiis respoiisio iion obserraiioni tl;irii.,tis sit
credideris iu cordc luo qiiia Deus itlum tuicitavii a iiiipctisa, sed igiiOraiioiii aiidieiiiiiiiii qnoinoilo iiiic-
,
moiiuii , salaabcrit (flpm. x, 8 el seqq ). lc) Piet;is rela pasîonis, in siininia exsiilialione paliciidi, tioti
esl iioii aiiibigcre, el jusiiiia esi croilore, etsaliis est cotifesbioiiis iioslr;»' eruditioiii pr;rslil;i intelligciiir?
ciiiifileTi. Non iii itie. ri.» diinucre, iioi|iic ;id siutiilo- Ctinstiis pro pcrsei|iicniibiis rogai, qiiia qiiod agunl
ijUia efferverc, nciiiie raiione :i!i!|ii:i viriuics Oei iicstiniil. Ctirislus de cruce |irir;idisiim |iii)iiiiilit
vcniiliirp, «eqne iimmIo circiiinM iiliero piiierlaicui, (Lanr xxiii, 3»,4">), (2) qiii.i Deu-, rcgnal. Clirisitis
neqac cnusns (d) iii iflve^ligaliiliuni satratiiciitoruiit rein criice cuiisumiii;isse oiiinia aceii poculo gratiibitiir
ineiare, Doiiiliiiini Jesiiin 371 coiifileri, el a [>eo (ioiiii xix, 50), qtii;i inoritunis iinpleverit prnplic-
sttS' itatuin a mortuis creiinesalus esi.Qii.e vew insa- liaiii. Nohis natus est, iiobi'- passus est, iiiibis mor-
iiia esl, (lUiilis H cojusmodi mi ;«) Jesu» caiiuuniari : C i„(,s ^î^ „„|,i.i resurtexii. Ei cuni nobis hxi: sola sit
cutn salus sola sit, hoe soluin scire, iiuod Domiiius proprieias ad saliitein, ui Dci filiuin coiinicatiiur ex
sit? Tum porro ijui lniiii.iH;e iii.niitaiis enor est, de inorluis; cur. roj;o, io bac irreligiosiiaie (17) tiioria-
resiirreclione ejus liles iiiovtre ; cmn sullicint ad vi- niur, u; cuio Chiistiis intia liJuciam diviniiaiis siia:
laiii, qiiod a Deo suscil His sil ci.îdisse? iu sim- inanens, mori sc per signilitalioneni a^.sumpli liomi-
plicii.iti^ itaque lides cst, in lide ju>iilia csi, iii con- nisciim securi.ate m»rier.:is oslciideiil, hoc maximo
lesi.ione pietas cst. Noit per diflieiies nos Deus ad ad abiicgan'Jui!ieum DeiiO! proficiii, qiiodscnnbis Dei
l)eal:iiti riiam f|C?esti«nes voca'., nec muliiplici elo- (ilius el boiiiiiiis riiiniii e>t prolcisus ci moriiiuin?
qiienii»f;;ciinUi« gencre sollicilst. In absoloio m bis
ac fatili esi «terniias , Jesuii. i susciiaium a mnr- 373-374 1-lliE'i UiNDiiClMUS.
tuis |iCr Deutii eredcre, el ipsuiii esse Doiiiiiium con- In cttjus exordio ililarius eiponit, fidem apud Arianos
fiieii. êmt) ii3<jiic ea, i|tiT oh ii;iioralioii«iii iio;,- nnani non csse ; el cum Christus reius Deus ac Dci
irani dicta sini, ad occasioneiii iireIii;iosita(is iistii- filius iqnorari jum noi: possit , euiit tamrn crealnni ,
jiei. (ôgiiosceniliis ciiiui Jesus Chrisjus monuus cl noniine lenus Deum flr illis defeitdi , dum liisii mi-
erai, ut iii eo vivcreimis. KaiioDem assufuiiii corporis raiiiunl ad .conliiiiie-
71. Fidei iiosircs eritdiiio ett qtue Chiisti ridelur in- D liam diviiiitaiis. Ohjecin deinde dituit ex Hd pelita
(i) Nuinquid jirecem equii. (2) Olini, quia Deus regiiet.
(<i)6ic am.
Editi vero sapientia. Scicntiain nosirini Jcsuin : corrigmilur ex mss.
(e) Ediii,
dncet ^$1) i-ilitn in iide, cujns ratio ac rondaiv.cotiiiri (/) MartiM. ms. propier lurbiim circuinstimtem disi
sit !'ei *imis, rehus se pi'ode.is ei eflecus, quoium ul cicdant me, quin. elc.
caosa siil.i esîe possii oiiiiiipoieniia. \'l) in vtilgalis,
riiorfiniKr. Kectiiis in mss. morin-
(()) iii iiriub cveusis ol aimuot mvs. inler reliqiouem. iimr : qiiasi diccnl, Si s.los esl Dci ribtiin ex nior-
Pf.u-'lerniiiis cuiii CoU)., Corh., Kemig., Marlin., Pr;i- tiiis excilatiini ciniliieri, iiiors est noii ciiitileri : etir
Uil. i..'; pliuilios »lii^ mter reijiouem ; j.r.cstriini ers;o moriamur, elc Ciim loius liic liber lii eos sii,
t unid'j'«v;rbi ^'lu liiriiiosit, «c de De.j jani legerimus qiii Chrisiuiii iijliiiiiiiin prob.no miIiiih, iit eiim ve-
Ji'). II, iibiii. li lla ri-îi)niiu iiUelUifinlia' excedil.
; riim Dei liliiiiii iir;!:'ii! perspiriiiiiii csi f[iioil ]am
;
{eiLips. cl l\ir. posi i'>asuuim iiic suljjiciiiiit, pra-inonuimus, tioii iii liio conlligi«;uoi.\|'oliiiiari?lis,
Ciirdfemm credilur nd juitiuum, ore fiulfm confcisio sed cum Ariitins qiiorum priiiuipia iiitiiuaii:s 6ii
:
tit nd sidiitcn : tiuiJa aiwioriiale vt^snnn lilirorum. A-iOiiniariiis ai! cxpiic;iiid'.,iii Incartiaiionis liiysti.'-
[d] bit' com Er. «r*. (Juih. Ai <j»!t*;r) cuui Baii. i«- liu'!!, !ifl« ad debeliaiidam Chrisli 'liviiiiiaiem.
= 'j<!\;<j/'i/iiiiii.
vHi san<:ti mi,.\nii Eiiscon m
ii-'tis , >/»<(' iit Cliiiiium posl rcsunyctioms yluiiuin A |>r.i'Ji('.iiis, unaiii fldem mrninrat; dciiiilc Uhius l>o-
ioiiVtiiin:I.Qii0ileiiiiii luin iiit : Ailscciido :iil |i;UiiMn iiiiiii iiii:>iii fldcni nicinoraiis, nniiin cii:iin (?) Iiu|.ii<;-
niciiiii ci aJ p:iticiii vc.struiii, :\(l Dciini iiioiini, cif. iii:i (leiniinsir.it . iit ciiiii iiniiis Doinini una ndes cs-
ipium otlviiJet iliixste de eu iiatiira ,
qiin (lutiei liu- sci, iinins pcr Ikic lidei (c) iii Uoininuin ununi,
bi't ; sicut de ea, qua parlicipes illi suiil , diiil l'ro- iiiinnicsseiei li.ipiisina.'li:t i|iiia sacrainenlnm nmnc
plieia. Unxil le, Deus, Deiis tiius pra- pariici|iiliiis ct lupiismi cl r^dci, ul in unii Doiiiiii« , ila et in Dco
luis. Driiiceps Aposloti vcrha explicut , ex quihus iiiio pst ; ronsiiniiniiiioiicni spei notlrx unins Dei
proiaie se pulaiil , Clirisium ut seivum Palri mbji- prorcssioiie cnncliisit : ui uniim baptisnia ct fldcs una
eieiiJiiiii, eiinuiue rcgiix fui cessuriim esse poleslnle ,
sicut nniiis Doinini, iti ci Dci esfiet unius. Unuscnini
ac HiKunr abolilioiiem pnssurum : eum npud Apo- iiterqiic c>t , non iinione , scd prnpfieiate . dnm et
stolum /iiii. pi'i [et tiuiiem el indemulabilem slnliim uiiicuii|iie proprimii cst ul unns sit , vcl Pairi essc
tonet, iion aboUlionem; nec reyni Iradilio Fxlio ma- quod pater eil , vel Filio essc qiiod Otius est ; el id,
gis adiiiiat regnandx poleslatem ,

quam Palri eripitur (]uud uierquc in propriciatc sua unus esl, sacranicn-
proprit'lu.\ coruiu quce Filio Iradidit ; uc demum sub- tiiin unitaiis ad uliuiiique cst: (|uia el unus Ddiniiius
jeclio dispensniionis sil, non srnilulis. Tum subjec- Clirisius Dco pairi non polcsl nufcrre qnod Dominus
tiuiiia illius modum ac causas exponit , eamque iion B cst, et uims Dcus paier uiii Domino Christo iion in-
Deo, fui niliil deesl, nihil acredil, nnn Filio unigeni- tclligiliir neg.ire qiiod Deiis e^t : cum si pcr id, quod
Ip qut n'iiue iiidemulabilis est, sed nubis unis profi- Dous uniis bst, non et Christo propiium esse videiiir
cerc declarnl. Non est silendum qiiod Hieronyinus, ui Ueus sit ; nccesse csl por id ,
quod uiius Doiuinus
iib .\mando prcsbijl/ro roifiitus qiiid npuri Piiulum Clirisluscsi, non ct Dco (</) dcliilura csse intcllig:itur
sibi velit illud : Oporlel cnim eiim rcgnaic donec ui Domirius sii ; si id , (|U(>d uniis cst, (e) non sacra-
poiial omiics iiiiniicos suos, etc , rcscribit episi. U7: nicnti sit signilicilio , scd iinionis cxceplio. lliiius
.Miror te hoc a nie qii;crere voluissc , cum sancius M»c\\K 375 Diimini, siciit unius Dci palris, et uniiin
llilarius Piclavcnsis Fpiscopus uiKleciiiiiim librum baplisina ct fldes una csi.
conlra Arianos liac (iii;csiioiic ei soliiliom; coniple- 2. tides uiia uon esl de Clirislo dissidenlihut. —
vcrit. Fid('s aiiiein una jam non cst , si non unum Domi'-
iiiiin cl uniini Deuin palrem in conscientiic professio-
1. Vna ul Domini, iia et Dei uniut esl ftdet. Paier nc rciinuliii. Unum vcro Dominum rl unum Deum
ci iilius unus Dtus. — ToUiiii atque nlisnlulum lidci paircni qunmodo fldes qii:c non una csl conGielur ?
cvaiigolic£ sacramentiim niiiUiraric Apostuliis trac- Uiia aiitcin in tanta pra^dicaiioiiuin diversitale jam
laiis , lixc qiioi|«c iiiier caelera divin;e cogniiioiiis C „„n cril , si alius Doniinum Jesuni Christnm ,
pciie-
pr.x-crpla ad Ephcsios esl lociitiis : Siciit el vos vocati Iraiiic palmas clavo, liiflrmitatis nostrx credet dolore
estis in uiia spe vocutioiiis veslra:. Unus Domitius, uiui gemiiissc , ci cgeniem iiatiir:i; sua> poleslalisque
lidc!', (I) nnum biipiisma, tiiins Dcus et paier omniuin, virliitc , iinmincmis jam sibi inonis limuissc (5) ler-
((/) et peromnes et iii oiimidiis iio/>is (Fpliet. iv, 4, elc). rnrc ([} : si ctiam Id, guod principalc c^t, nalum iie-
Non eiiiiii anibiguis iios et erralicis indeliiiit:i: doc- gabii , ct rrcaiiim poilus pr:cdicabit : si Dcum dicct
tiiiia: studiis liercliqiiit , vcl inccrlis «pinionibus in- niagis, quam intclligct ;
qula ct (g) dcos dici religio-
gcnia biimana (i) pcrmisit , siainlis per sc et oppo- sum csl, ci Dciim Intelligi divinx natura; conscientia
.siiir. obitibus libertaiem iiitelligeiilia! volmilatisr|UC csl. Jam crgo non unus csi DominiisClinslus {i) si
coiicludcns : ut sapiTC iios , ni-î ad id lantiiin qiiod (/() alii ut Dcus non dolet, alii ut inlirmus tiiiiel , alii
pi jcdualum a sti Tuerat, non sineret, cuiii pcr dclliii- sil ex iiatura, alii cx cogiiominc Deiis: cl alii ex gc-
lain lidei indcmiiiabilis coiisiiuitionem crcdi aliicr neraiioiie, alii cx ap|>cllaiioiie sil lilius. Et per id nc-
alquc uliter nuii licerct. Uiium itai|uc iiobis Doiiiinum que Dciis paler iinus in fidc esl , si aliis puteslalc
(I) ( II «111 bapiismum. (3) T«r»'or<;m.

{•1} liapiisiiiuni liic ct infra consnnler in libro .
(4) Si aliud Deus.

^
nosiro
(«; Itcmoviiniis liiiic , qiiomodo ct lib. viii , n. 3.1, ({) Sic mss. Al editi, lerrorem.
(/111 esttupcr pimws, oiiiii ea verb.i iioii cxslciil iiisi in Uad. ei l'>. duos dici. Tiim cum roliquis edil
(n)
iiiio receiitiorc iiis. Colli. ac plurilius esl. F.\iiido Er., Lips.
iiiss. irrWit/iodim
(Ii) lu 11, s. Y:ii. Ii:is. ooiiiiiii.iii. Mox apud Lips. ot ct Par , et Deum
riim ab>.il iwn a Kad iioii inlelligi :
l'ar. iii pci-pciam aildilo iii.

liberiuli'in, et iiis. prctnlimiis ri^/iytosiini est auc-
Aiilea i,U'ii|iie
(c) Sir iiiss. elcgaiiliiis qiiam viilgaii , tii Doniiiio toriniic niss. Colb., fjrn. et Gemi. Mi^c qiiipjie sibi
niiiiiii 1'ssct c'l bnplismn. viili : Sl Clii islii.ii iKiniiiie lciiiis diccl |H)tiiis qiiaiii
,
((/i Apnd Uad., V.r. cl iii ms. V;it. lia«. deinpliini : iii vcriiaie iiiielliêi Dciim ; nil magniun ci pr.fsl i
iMiiiil pr;clixa pariiciih iicgaiilc ailiniiti nciiiiii. liil , mi conlra Auieiil, n iU, iinia
declar.iiiir lib
rioMiiic :iiili; iii viilgalis . Deo piilri. Abcst palri liilcs :ic religio palitiu (^lurcs diri dons iil cnim Da ;
a iiis-,. iiiasi cpisiiil.i a|'ud Tlic»dou'l. Iib. \ lli»l e<-cl ,
'(') nnn sil signifieaiio proprieiaiis qn.r

lil cst, c. II, baliel , iioriir-ii tleorHin el Aitgelis rt omnibHt
i.iilii comniiii.icari |>osii
:illcri sc.l nnionis qiia- , snnclis (1 Deo donaliim est. .'ôil ooiiscionlla alque iii-
siiiîiliriiaiem iiidiical. (Juod aiuo.ii sn r(iii..')Ui voca- sit:i iioliis diviii;i^ natur.r nolllia noii siiilt , ut IVui
l.iilo (icrs..ii:iriiiii propriolas sigiiiliieiiir , li(|iict vel c.'<sontia 01 vcrilale inielligalcr iiisi uiius.
i;v b.K lili. i\, II Jl; Auttorem iiiiiiviiiii» ene sacra- (Ii) Kdiii , li al-ud Dcms iion dolel , almd iitfrmHS ,
niinhlmpnierniiin fsl clc. : eiiiendaiiliir cx mss.

Aol DE TR(MTATE LIDEH XI <C2
aliis gi;ncraii<)iie ii.ilcr cfcdiiiii' , (luij («) cl iiniver- A sii iii geiieraiioiin iiuod patcr est. Laudanlcs qui-
iorum puler Deus sil. J.nn pono quis amliigci exiia dcm nierilo il:i , ul digniim est, Deum patrciii , ii:i-
tideiii esse ,
quidquid exlm lldcm uii.iiii csl? quia iii tiira; scilicel enni e-^se inaccess.B , inconsfiicabilis,
lide uiia ei unus Domiiius Cbrisius , ci Ueus paler inviolabilis, iiienurr:ibilis, infiniti', provid:c ,
poion-
uiiiis sit. Uiius aulcin DoiiiinusClirisliis iioii iioiiiinc, lis, benigii.c, inobilis, Iranscurrenlis, manentls iiitra
Sed Tide, (l)(i) unus esl lilius: scd 'si Deus sil, si iii- exlraqiie, etoinni.i in omnibus sfRlicnlis : sed oum
(leiiiutabilis sii , si noii aliqiiandn dcruoril vcl Uciis adjiciunt ad suporciiiinenilani laudis, soliim bonum,
esse vel Glius. Qui igitur aliier Clirisiuni qii.un csi soliiiii |iolentem, snluin imniorlalem, qiiis noii iiaiic
prxdicabit ,
(r) idest, nec liliuni iiec Deuiii esse; religioiiein laiid.iiionis inieliigat eo lendere , ui Dc-
alium Clirislum prxdicabit. Scd (d) ncc in iiniu^ iiiiiius Jesus Cbristus exlra li.inc {() lieaiiliidliiein ,
baplismi fide uua esl: quia sccunduiii A|iosiolic:iin quc soli Deo per excepiionem soliii^ dofcriur ad lio-
doctrinam ejus uiiius b.ipiisiiii lides uiu esi , cujiis iiurcii), nianciis ipsc ei monalis et inlirniu» ol malns
uiius bomiuus et Dei sit (ilius Cliri>ius, et Dcu:> si( sil, duiii iii bis Piiier solus csi ' Ei ci idcirco ii;iiu-
376 ^- Clmstiis iitgaiijaiu nequil : cur. Pradiiandus rjlis 377 '*• '^•^" P''ii'e iiativitasabnegalur , nc per
fii i/ualis fide cieditur. — Nou eniui neg iri jain Cbri- geiierationcni (j) ea in eo qu c iiaturalis Dco patri
sius (|iiiii Cliristus sii potest , neijue muii'lo i^'uoi'a- li be:ititudu csl tiiiiiicat ; quiii naliriias iii iialurx ejus
bilis efnci. Ilunc proplictia: vuluinina cuiisignuit , sit virtiite, (/i) qux geiiuit.
Iiuiic lcinpurum (ij quolidic pruliciens plenitudo 5 Fitio ut iinagiiii eonveiiiunt oiHiii:i qua; Palri. —
tcslalur, buiic Apostolorum et Martyruin per viiiu- Ncc apos-tidicis-, ncc cvangclicis prx-ditaiinnibus eni-
tum opcrationes loquunlur .'î^pulcra , iiuiic potesLis diti, :id iiiipix profesîonis siix usurp:iiionem magui
noniinis siii prub:ii , Ir.ii.i. iii!iiii:ndi spiritus (t) con- licciiiiam Dci palris, noii relijîonis iiJe, seJ ail.-
rnentur, biiiic pimituruiii damuiiuin rcsonant nmî- iiiipietatis esiiullunl : ul duin iiieniriparabilia oniiiia
tus. Scd in bis oninibiis virtnlis suju dispciisalio esi. csse iiaiur:c ejus edisseruiit, degeneris iiifirmisquc
Ca^tcriim lidc iiostra talis ,
qualis csl ,
prxdicaiidus iialur;i: unigenitum Dcum pcr exceptionem compara-
cst; ul non nuiiiine, sed conressiuni; , in iinius bap- lioiiis alfirnienl : Deum {stipple, iiiquain) vivenlis Dei
lisini lide una, iinus nubiî Duniinus sit: qiii;'. icciiii- vivain iiiiaginem , el beaia; nalunc plenissimam fur-
dum unuin Domiuuin Cliristuiii , uiius Deus patcr mam, ci iiinaseibilis snb^taiili.c unigenit:iin nativila-
est. leni : qiue nisiperfectani palenix bealiludiiiis (i) ba-

4. Anoiii aliiiiu Clnisluin , ul ulinm Piilrem priedi- bet gloriani , ct absoliitam iiaiiira! loilus rerirt
ciint. Palrem subdote exlotluiit ,

quo tiliiim dejicitml. speciem, nou esi in iiiia;;inib vcriiaie. Si auieni iii-
Sed iiunc lii novi Clirisii prj>dicatores , cuncla C iiascibilis Dei unigeniliis Deus iiiui^-» est ,
perfcctj'
iicgaiido que Clirisli sunl , alium Domiiium Cliri- atqne absnluia; iii co natura: verilas incsi ,
per qnant
stum siciili aliiim Dciini patrcm prxdicanl . quia efliciuir esse eum imagtnem veritaiis F'oieiH est Va-
iiequc liic genuerit, sed creavi-rit ; neqiie ille nalus ler : sed si innrnius est Fiiius, iniago jaiii non cst
sit , sed crcatus sil , et per id cxira verilatcm Di:ns poieiilis. Buiius csl f'aler : sed si in divorsi gcneris
C.bristus sit, cui noii sit e\ nalivitule qiiod Dcus est: divinitate Filius esi, bonl imagiiicm mal! luiiura tioii
et extra lidei coiisclcnliain Dcus paicr sit , ciii noii rcddit. Incorporens Tater esl •
si Filius eecunduiii
(I) Unus estfSi fitiussit, si Deus sil. (i) Coiidie scribitur senipcr iii ms. iiosiro.
(d) lla^c ralio non ad proxiiiium sed ad siiperius

, Scultelus adveisus Brllaiiniiium pcrpc
coiivincitiir
nieinbriim pertinct ul cam : C:itiiol.ci Deum trcd.mi r.im excaiidescere, qii<i<l:itie piuni Ductorem nostruin
esse palicin ob goiRralioiitin filii, .\riaiii lioc cum eultiis Saiicioriim teslem ac pairouum adliiliii<M'ii.
iioiiiiiic dniiciit ob poiesialeiii qiia uiilversa coii- Ex utroque cniiii tiquel, sacms ^postnioium ai- M.ir-
didil. lyrum lteliqiii:is iion modo lidi:lium culiu scd crc- ,
Germ.
(b) lia dno uptiini inss. CoUi. ciim Sor- ei bVis a Deo iiiiracnlis luisse liiiiniratas. Sed ipnnl Ani-
boii. Iii ilapud Bad. uiius esl si lilius
c.clcris autciii , brnsius epist. 22, rel:uis d.iu.omiin torinenlis ct c<iu
sit , si At Er., Lips. ct I'ai. vnus esl
Deiis sil , ctc. fcssione ciirani Reliqiiiis SS. GiTvasii cl Proi;i'ii ,
tuiicque Domiiiuset Deus semper et ftliiis sit , si Deus coiilra Arianoruin pcrtinaciain ait n. : /Voii uniino H
sit, eic. a duibolo tesiimonium , sed cuiiffssionem. Invitus diMt
(<•) Eiliti exceplo Bad. idcm , pro id est : pcrvcrse diiibolus , sed iiacUis e'. lortus. Cettil diubolns p/agi;
(d) lii vulgatis , n<c unius baptismi fides uiia. Bcc- ^ ei aJliuc cedere iiesciuni Ariiini; f.icile esl iii Sculte
niss. nec iit uniiis bniitisird fide uiia est, supple tuin ejiisqne imilatorcs cnniorqucre.
qui Ciirislum aliter pr.vilic;iliil. (/') Erasmus nescio quo aiKioritaie liir addiilit ,
(e) Sie mss At edili, profitentur. Qu;e coram R<j-
corporaiionis: ciijus liico ileiiide pnsiiit Lipsins. cum-
liquiis SS. r.ervasii et Proiasii d;emoiium confcssio paralivnis. Neutrum vocabiilum exstal in Bad. *-t
fuerit, tesiifiralur Ambrosius epi^t. iiunc xxii, iibi mss. neque debel exsiare. Biaiiiudo bic sigiillicatiir,
cuni dixissel umn. IC El nuiic audistis clamantes
:
qiue situ sii iii boniuile , poteniia, im.moriaiitate, ctc.
atFinones , et cunlitenies Murlyribus qnod iMuas ferre
Aiirfiiiinu» liodie dicen- Editi , ea quce in eo naluralis. liim Bad. et Er.
((?)
non possiii'. iium. 21 ; adj:i il :
Deo pntrc Lips. et Par. de patre. Melior csl kctio

les eos, qitibus iiiaiius imj>onebiUur,nemiiieni posseeise
salfum, nisi qui in patrein et Filium et Spiritum saitc-
quam reviic:imus e niss. qunrum in iionmillis lcgoro
est Deipairis, iion Deo palri: liaud alio sensu.
tuin credidisset , ilc.. Dicil dinbolus Sic lorquealnr , :
qiiemndiiiodiim ipse a ilartyribus lorqvebiilur , qni ne- (Ii) Solu» coilex Vat. bas. qui geiinil.
giit Spiiitus siincli divinitatcm. Ex lioc Hil.irii loto (i) lla nis.At cdili, liabetit nativilalem et... reftint
'ioipii- min m''>ii« l!K!i!'>iili> rbii iii Coiisi 'ii' 'i '^ .
40:; SAN(TI MM.AKIi liHS( 1)1'» m
S|>iiiiiiii) cir<;uniscri|.liis csl tiirpori', iam inf;>.i|inr;i A faralur : iil i!lic «eiil;is rf|ioil..iui. nlii 'lOisulur. •ûi;
iiiin c t rornKk rorporciis ( ViiJ. /. yiii, n. S9) IprlT:!. ctiiiii tiniplii.iicr ct :kI i'i'iiilii:untiii lidei (liTltiiiiis
bllis Fal<^r osi . si filiiiin s>;riii(i riini|>li'i'tiiiir , cxliQ .11; '.'.<

suiit, ni'(-osj «s; iia ilii:!;! sint, ui ad id 'jiitid
iniajiinom esi ineir.irr.iliili» ii;iiura iiarr;iiiilis. Verii^ dicla su:i(, noii alieiinriiu) sUjU? exlrinsccus dicforiiiii
DcuB esi P.ilcr : si Kilius in Dvi i jjsiuiie ost. jam iion coiuirineniur cxcinpils,
C.''! êri iiii;ign i|iii Hilsus rst. Non oi partu iuiagincm 8. Itijinnum vntnn', eui idem at nobit Detit it iiiler,
n('(|iii' c\ poriioiic rorninin oinn lui .\posiol'is pr.tdi- ciii sit svbjtcus. — liiicr c.Ticras cnin iiiipiriuiei
c.ii . bcil iin;igiiioni cssceiim l)';i iiivisibilii cl rorniaiii su;is eli;iin ho£ dicKi Uuiniiii uii !iu>rcliei iiol('iit . AJ-
CSSC riMii Dei (n) lii(]iiiliir (CVfuss. i, 15). Nun polesl scendo ndpiiliiii iiKfuni cl 'td jiatrem Vf^trvn, rt ad
expresîus iii (llio Oei iliviniliiils n3iiir:i ab Aposlolo Deum .HfHiii tl t:d Di'iim teUrvin (Joini. xx, 1T): nt
|ir;)'tlirari, (ft) <|uaiii nil id ,

quod iuvisiliile Dei esl pcr id, i|iiod paicr ejus p.iier eonnn est e( Ueuk ejus
iiivisi|iilt> |)t'i iiiKiô sii Chrisius : qui utirjue in siib- Dciis coruin est, in URtiirii D«i noii sii : duiii hn^: ck-
si'jnti:i (l) (<-) cuHspicubili iiiiaginciu nalurxinvisibi- leris proruciur Dcnm paireiii essc, qucfi t\\''i si(
lis iion rofcrrel. resa;iiite privilcîo inconimuniono el iiaiuris stnaii-

ii. Qiiw honunistunt, rapiunt ad injuiiam Verbi. Na- vlLiiis, |ier qu:!iii et Deus sit iiMus, el Flllus bit.
(Mir (/uf;Jii;i« (<'iV/inclio>i'> (i:/tii'2 iunl Imitenus o6;'£cia. B Tencant quoquc cti:iii) illid Apotioli : Cum aiitem
— Sodiit si!pt'riorib\is librlsdiK iiimiis,dlspcnsatiQnein dixerit , onmia tuhjftta $uut , ub\qve to ijUl subjecii
:issuiiipti corpnris r.^piunl ad cOiUiimcliaiii diviiillatis: ei omnia. (2) {() Cvm cutem 379 *uijecia ti fitti-int
ci impiet;itis caiisas arripiiiiit de s;ilutls nnsirx sa- omnia, tunc ipse tubjeclus crii ei qui su>i Mbjf-il
cramf^ntn, Qni si .iposiolicm fldfi lennces e,sseiii. in- omnia, »< )tt Deus omnia in omnwuf (i Cor. x\,
lclllg(!rent e«m ,
qui ln form:! Oei essct, assumpsissc 2G. ete.) : ut quia subjectio illa intlrni^s iiiituracon-
378 fomiain scrvi : ncque forn):ini servi usurpnrent lestatlo esse (3) cxislimabllnr, noii sil iii patcrnac
{ri) ad formaeDoidelioiiestalem . evmforiii;! Dei pteiii- nalura virtutc, qucm naiiiralis inrirmilas, iialur;o
iiitlinciii iii «cUcicoiitinerei : <?!q'ja'essciit lemporum poiioris subjccerit poicsiaii. Siiiiiant auiein onniis
:ic injslcrium, (i) pi:; raiione trrtCiarciit, ul nec con- impieiatls su;r lianc taiiiqujin muniiissiniam et iiiev-
tiiineliam diviniias stiseiperet, ricc dispensaiio aUer- pngnabllem defensioncin , ad vcriiaiein naiiviiaiis
ict errorein Sed cmnilius, iii csisilmo, jani a nobis abolciidam : ut quia per suhjeciionem Deus non est
;ii»soliiiissin c Ji>monsirai;s, et sabassuinpti corporis et pcr coiiiinniicm sli; ipso quuqiie ex Dco
Hcius esl nmbigeMdi Incus, <|uii) omnia unigeniuis crcaii<> sit poiiiis, qiiam geiier:)iio ;
quia crcatin rx
Dmis et lioiiio viriiitibus Oeigcsserit, cl in virtuiilKis C niliilo {g) siibslBlal, êncralio vero naiuralcin biibiat
Dci uiilversa lio.^ms vcril.iie iierfcccrit: liabcns in iialiviialis auctoren:.
sc ci iiaiiirain Dei piucnrs in gcsin , dnm naius 9. Mysterium sc.lulituostrccsacrunieiitumesl pieltitis,
ex Dco csi; 1 1 pcrlVcii licniinis absolutioncm, diiin ci 110» o/fensio diiinitalis. — Oiiinis quidem calnini.ia
csl |;;)r'.iis <:x Virgiiic; et cuiii vorllalc corporls >iib- iiiiproba csl, quia veriiati faMlas, cuni jam efTui aiu
sislciisin iiainra Dcl, el cum Dei iiaiura niancns lii pudore kli, contradicit : scd taincn inlirduni pra:icii
corpoiis vcri'ale, dii aii'|Uiid CKcusaiionis ambigiix' wbniei), ut vcrc-
7. Qu,T s'tihj sNi/ ; c; liiidc dilnenda. -— Quamqiiani cutide iii defeiislone sli, quod linpiidcnler iu seiisu
ij:««ir usqne od tpaam nioril» glnrlam oninls re»poii- esi. Vcrum nunc In liis, qiix* iuipic ad innrmandain
sionis n'/Slrx .ser.iio descciiiierii, el siiigulis prolcs- Doinini nostri dlvlnltatcm prxsunipia sunl, locus ô-
Sioiiis iuipia; propnsiiionidus ex evangcilcis alquc rccundia- vel falss; excusaiionis exclnsus est: cutn
;ipf;stclicis (loctrnls slt conlr.tijictuin : taitien qtSr quando ip>a illa ignor.itionis veiiia cessaiite , sola vo-
c!i;ii'5 post restirrectIor)"i wloriain qu.Tsdain , ad de- Iiiiiias irrdigios.v iiitclllgeiiti.T' ditcgaliir. Ui enlin
{;i:iieris iialuru: iiiiinniialem demoiistrandam, pra'SU- pauUiluiii ipsliis dicii evaiigelici diflerain denmnîra-
.T.C-ô iinvii iini s;ini, his iiifi» iiiiiic rcspoiulciuluii) lioneu) •iiinc ignoraliilis li»c crai Aposioli pr-.edica-
{sl. A'i('i(; 'la, ui iii cxtaris (;b.scrv;;luiii a iiobis csl. D liodiccnlis: Elq,tidemcunlcuioneomi>iHiii,mii<fHiimist
i:'>i(ii:i ipsiruo) ilicl'iru!ii ratic 8S l.ls ipkls dictis .if- pieiiti» sncramciiium, iiuod mutiifcstatum esi ii» tartie,
(1) Incvnspirabxti imaijiHe. dcsiiiit in noslro codicc.

\t) V(.fk;! Cuiii a.uic!it sulijecla ei (uerinl mnnia, (5) ExistimalMr.
(a} rt')!a edllin P;tr. 0« riiii.'«i(»i('j. Mespuiiiir liic (lolb. iicciion (jerm.,(!9rn. ctc. Ilic rcpellilur lolcin-
vcl 'oe'ebii(; lociis rb;l. ll, (j : y«i cuii. in /Cniio /)ci ne .\rlaiiiiriiiii aiûtiiciilnin, qiio Kiliuiii risuiii,adeu-
(•4Sf(, vt;l llebr. 1, .">. ul>l tigura iuHlaiilia. llel rtifisltis que visibiliîi), 1'ali'Ciii vero iiivtstlilleiii prvilicavlcs,
(i)'.edii'atiir.Mox ir iiis.M II iiii.tiijijiiituiu loco (<il'miiuiis. ulruMiipic, vclco iionilnc dissiilctilein iiaturadivuly:(-
Irt» iiinli;)' iiota iiiss. qunm
((>) id, iimissn ad. baiit.
V.il. bas. codev. iicciioii iiiiiis iôlb. ct alter Sornoii (fl) Rr., Lips. etPar. ndfoniiam DtidehohenaHdum.
qiiini: ad id:{ttuU '>n'isit>ilti est. D.id. cl iiis. rciillciitibus.
(c) !n icss.Val.b.is , Corb.,uiio C.iilb , Sorboii. ctc. ((•) Vcriis codcx Colb fiV el ratione.
i.'i''c(i<pii-(i/ii/i : prave, iiisi ( iiin M.irlui.. Coili. ct Soi- (/) Versds, >-umui<(i'iii sM^/edii c /'«•'r.-ia oaiwta, non
bihi. d.iiide lcgat'ir, (i/('.i'i <;u,i) ; m;(ii;,c iHci.îftilisiniii- ctsiat lii niss. iiinI in uiiol.olb (liibcv tldei.
giuiiii iioti leferrct, li> solo Maruii. refert. Verinil siii- (</) l.ips. 01 Par. frjiMnl. Mox iii ins. K|ariin. iinc
e«riiM est lectlo, qiiani reliiieiiiui cuiii antiqiiiore iiis. (un(ii(i-iH, iioii iiM(°r(>rciH
405 OF. TRJNITATE LIBI H \l. m
(a) jutlilicatum tsliii tpirUti, tisvm «( angeiis, prirdi- A inen maniro-ialio in oarne, ^"^.1 Jtliu.l ;jii3in iniigii*
rfl/«m ei< geiilibus, credilum fs! in /itic inuiido, fiaum))- pieiatis SJimmcnium couliu;D>Jimi est; quia lurini-
tum etHn dartiate (I Tim. iii, 16)- tstno atlhiic qiiis- 'esiatio Ljiis in carne , ct jusliiicatio i|uritu» est , el
quam laiii bebclis (f>) iniclligentix, ut di^peiisutioneiii c!:irii.iiis ai;sumptio. (h) f.t qii.i landen) spe in (iilc
îssiimpu; » Dominocariiis aliuil (|ii!un s:iuiaiiiOMiiiiii iiotlra est pix' dispensationis niy$teriuin divinitaiig
esse pittuiti* iiitelligat? Ei piinium eAii'.i liacni Uci •nlirmilas , cuin pi'i cUirilatis ab^-ûiuplinneiii, magn:'^
esl, quisque eitrii hanc ciit ronrtsrtioncm. N»neiiim piei tis 5;!ci;inienluii« sil conliieiiduin? Ell qnia j;>ni
AposliiltiB aiiiliigil, qnin lioc ab iiniversi- fjlen<luni ii;>n est iiifiiniitas, scJ s:icraiiieniuni, nfc .iefessit".'>,
sii, inysierium salutii no^trst! noii esse corilmneliam sed pi','las : iliili nuiic cv;iiigi:'i(i r;itio (io;i:ri'nda es!,
diviiiilatis, sed magn:n pietatis sacrainentiiin : cl s;)- nc qu').-l âlutis nostr;n ei i;'oiia- niysieriiiMi esi, id al
rramenium non j.iin (I) U) in iiiysierio oci'iiliat'iiii ,

0C',asioiieiii pia'dic;ttiiin;s impi:r relinqiiaiur.
sed in carnemanilesiaiuin ; (iei|ue ;idlmr |ier iiitui;nn 10 (-/('i,s'ui;! cre.ilum enenum esse votniU, (/i;ia i7/i
carnis infirnium, sed in spiritu jiisiiliia'uni ; m per Dem et fitcT e.sl n(ib<s commuins. —Grav:s lirii aiiclo-
jnsiilicaiiiincni spiriliis 3S0 al>'>-e' » ''i'lc n>i,-tra ritaj e-t. h:vr(lice, ciuid;^siiliibi'is Domini .lase pro-
carnis mflrmius, elper carni> niamfcsiat^nneu' mys- f ssio. qua ;iil : AdiCindo <id paliem meum etad puirrin
lerium noii esset occultum , et per niysterii ignoia- q leitruin. et nU Deum ineitniet ad Dtitm veiirum, 381
bileuic.iusaiD maguae pictatls (d) in sacramenio esset ut pcr id, qiiod fit nobisei illi iinus cl paier paiercsi,
sula coiifessio. Aique lU Aposlolus lidei loiios ordi- ei Ueui Oensest yJoan x.v,17),-ii nica iniiriuiiatcqiia
nem lenuit, ut dum piel;is e^t , sacrdinenliim sit , dum suinus; dum ct prr eunKlem p:iirem exa^quaninr iii
sacriiiientum esi, cogniiio iii carne sii , dum n.gintio filius, c; per lumdem Denm cumparaniur lu servus
ia carne ejl, justificatio in spirilu sii; quia s.icra- et cuni nos siniiis c; creaiio cx oiigiue, ei ex natiiia
meutum ptetaiis, quod ni;tnifesiaiur iii carne, ui vere Borvi, tamcii duin cl paie." nobisconinmiiis et Dcns esi.
sjcr«nienliini sit, per jusiiQiaiinneiii spirilus iiiaiit- sii ei noliiscimi et (5) (i) cieiilio ;'d naluram coiiiniu-
fesiatur in carne. Ac ne illa niaiiilesiaiio in carna iiis ei scrvius Et bit impi;e pr;rdicalionis furur
(|U.ilis esset {«) jusiificaiio iii spiriiu igni.raretur , sa- ciiam hoc proplieiico utitur dicio (jnfn te, Oeus,
cramenium, quod manifestiiuni in carne, ei jiisiifi Dfus itim ( Piul. xin, 8) ; ut non sil in ea natiir.c
catuni in lipirilQ esi, ct angelis visuin est, et gcnlibus viriote qu a De ns e»t, dum ei ungeiis seDeits t(i Deuic
praedicatum est, el in hoc iniindo crediiiiin, boc ipsum suum 3it aiilc latus.
assiimpium est in cbntaie ul in ominbus sit magire li. Dcui illi el paler eft, quia natui; it QvJa natui,
pieiaiis sacramentum, duin maiiifeslatiir in carnc. idto Deut. — Ignorat Deuro Cbristum, qu> ignorut
(2) dum .•iisliflcatur iu spiritu, (0 dum visiim esi ab C Dcum natum. IKuin auiein aaeci non e»t aln/d,, q!i,»in
angelis, dum pra'dicaturgeiitibus, duin creditur in boc in canatiirac.iseqoa Dcusesi qma nascicum (./', rau*
niuiido, duni assuniKur in clariiate Nam et visiini sara nativiiatis osientlat, iion disproiici! Uiueu in
sequiliir prxdicailu, et piuedicationciii .lies, el oiiinij seiierc aHcloiisexsisieic. Quod aulein non (i.; dispro-
Consunini.itclarit:itis assuniplio :(-iiia et iiiaîix' pieta- licil III genore, debgl qiiidem auctori causain nati»i-
lit sanranieiuum esi3ssuiii|iii(icl.irii;i:is; et pcr lianc (atis siix, nalurai'ii lai:iei> ex se non aiaisii aucturis :
disp<:n$:itiunis lidem , coiiformcs ($) assuini oluriiaiis qiiia naiivii:is Dei nequo aliunJe, neque aliud ekt.
dominlca' pra^paramur. M;igiix igitur p:ct.iti!, sacM- Qiia; si aiiuiiiic esl, n;;tivii."S non csl. si vero aliiid
menluni est cariiis assuniptio : quia per aSsiimpt'oneiii csl, niin Doiis cst. Oum aiiieiii ex Deo Deus e»li per
carnis, nianifestaiio sacraiuend in carnu est Sed la- iJ qiioqtic Deus p;iter Deo lilio et (n naiivitatis ejiis
(t) Abesl in a nostro nis, cioritaie. oniissis intermcdiis.

(2) Dum
ju$tificalur in spiritu, dum asiumittir in ("1! Creatio ad natituc
(o) Editi, vivi/icaiwn eit, rfniloiiiiiiis inss. necnon ab spe liibilibus nroniiss:i radere ,
qni aliter crednni
submtxifi: m
(|uibusvo\ spiriius oppnnitiir carni et ;
(1 ) SuliiSfOdex Vat. bas. cretitiotialurce. In i'oli.'|ljii,
ad Verbi natiiram roferliir. creaiio ad iiautram ve! e.T natura. in vulgaua uuiein,
(b) lii mss.Vat bas., Martin. et duob>is alilB, inlet- rreatio el natura
tigentite tocui : siipLTfliiil locus. Iii iiis. Martin. eausa mendose. Id eniiii sibi
:
I
j)
(<•) Ms. Colb., Ceriii. cl .Martia. jammytterio. viili, vcrbiiin nasci relaiivum esse, coqne paireiii si-
{d) Alicst i;i ab aliqiiot iii^s D nnii euiii iialo gijiiificaii. Vocabulum qiiidem cuusm
(e) Aiili>|iii'ir codf \ Colb. justiliealio tp/ij/u.<. Mar- ad aioniiii' Filii pi>iier:iliiiiieni vplic.itidaiii iiunc 1
(in- el iustifiralio, etc. rcsfiiiit Thtoiogia. ojiHtinc lnro inaviill principiuin .•
(f) Post iii ,spir'.'u, subjici>iiit inss. dum usswnilur soii iliuil piobr iiitoll.xU Iliiarius, siciil et auctoris
in cturitate, aliis nniissis. ii>>ini'ii, dc (|iio Augusiiiiu^ l>b, 11 cooira iilaxiniiii.
(g) In niss. Vat, bas. Colberiino uiio, et ?.II>t» r. li. II. G iJi propit:rea Deutn tiatrem Deu fiiiu dick
:
Sorbon. utsumiitioni lii Ri-niig aisunifjti. 1'rlor iccliu OHctorim, (iiiiuilU qenuti, geif.tua csl iite ; quiu istn d-:
salis arridebat scd pliMiinr est ea, tpiaio riu-.cmus
: iiio. uun ilte de isto : juuvr el concedo. St auten: îr
(h)\n pnidictis ni<.s. Val bas.,Colb. a< S.uliot:. tioiiitu audorii tninoieiums (accia Fiiiiint, elc, Uces-
nccnon Haitin. : Kt quw imdein spes iii liUe iio.siru <'»(, abor ei reipuiiiu
sipicedifiiensutiomiiiiitlil^îium diviinlfiits esi infniiiilus : yti) lliiic niiiiiii' q';od in !':b. X, n. 3^, juxC Eraa-
letliit liaii: ni;igis est oerspicu.i, adeoqne iii;>gis. sii- riiini .iiiiio'a\ii l.nd. Miraus, di-proficcre i(l'?tii esse
speila, (|iiain aliera : iii qua alltis qnidini lonii lnr llilario, (|Uod (iiijiiiciiiit S( d si adjiiiicUiiii (unere m
icconditior sensu.s, puia, divinil.iteni iiiliiiii:itam suiiulcris, id >anc | er so lioc veiiium noii sunabit.
(/) Vat. bas. ms. tW.ivilale Deu^ ml el
iion fiiisse dispeiisaliiiiiis iiivsierio, 1(1:0 carii pi.csli- tu.t,ira fiari-
lum cst ut a>siinicr('liir inilaiitoiis gbri.i; i.o tût hr, i;ii;(i (.Aritli valivilM ex I>eo ai inipri!deiU'in .
407 SANf.TI HII.AIUI KMSCOM 40»
IHids esi e( iiaUii-jt' p:\tei' (|iiia Dci iiaiiviias cl cx A |)aicrii:i: niiiitiputrnii.c iii $e siibsisieine nalura. Il.vu
Deueaii, 01 iii cu rst gisiiciis luitiira ()u:i Dcusesl. ilaiinc seciiiidiiiii spiriins iiniiaioiii, et nalurx i|ux
I'^. Chriitui virlia im (fiii/>t-r(ii>ii, iit el iialum se scciiiiduni .(•>) nativiiaiem cst proprict.itcin , ilade-
prodertl et lieuin - - lliijiis igiiur |ii:c ac dcliila; pro- nionsiraia sunt, iii et naiiviins DcHin subsiituiionis
lcssioiiis iiiiidiiiii ila III uiiiiiiIjiis, i|iia: luciilus csl, sii.e cnnniereliH', cl •.uli^liiutio nauir.e tiinscicnii:iin
Duiiiinus tciiipcravit, nc diviiiiiati sux C'iiituiiieli.iiii noii laoerct ; prolitciis silii patreni Oeuni Ocus lilius
cuiifcsiiio nalivil.iliH :iiIoi'rci, uc ubscqiiii rcli-,;io iia- diim (X cn iiaseiliir; c:etcriiiii ad id qiiud natus est
tiiraiii iii.ijcsialis iiiri'iidcicl . scd iii ct lioiiorcni dc- louiiii li:ibens n itiirale i|iiiiil Deus csl.
litiiin {1) iialuiias piolilerettir, qiic (») siiliiisliTC 15. Qucmpiurem fidbihiu ijuia naiui, tirpit habere
i,i dcbcrci aui loi i ; ct iiatur.i'. coiisciciitiain liducia Dvminum cum fnclus cst servns. — Uispensalio ita-
luiuralis o^^lcnilitrci, iju.c iii Dfiini insceudo siilisis- qiie niai;ni et pii sncraincnii, naiivitaiu divina* Pa-
lcrcl lliiic ciiiiii illuil esl, fîii iiic iwi/tr, vidil et Pa- treiu, iiisu|ier ctiain condiiiniiis nssunipix (5) D -
Irem : scd ct illiid, Verbu iiuir toiiuor, iioii a iiip to- luiiiuin fecit {f): duni qui in rurinn Dci erat, reperlus
q'.wr {Joiin. xiv, !), lOK Naiii duiii nnn a sc loquiiur, Cst in fornia scrvi. Scrvits cniin non crai, cuni esset
aiictori euiu ncccsse cst dcbere (|iuid loqiiiiiir : cuiii seeuiidiiiii spiriiuin (4) (g) Deus Dci filius. Kt seciin-
aulein se visu l>.iicr videiur, 382 >>inr:e conscieu R duin coiiiniiiiic jiiditiiiin, iibi 383 '*>" ^'^' êrvn",
lia csi, (6) ijii:e iid dciiionsiiaiiuiiciii in se Dci, nuii iict|iie doniinus cst. Dcus quidcin et pntcr naiivilntis
alicna a Dco jn UeDiii ii.iia siil),litcril. Vel illud, Pa c^l uiiigeniii Dci : sed ad id, i|uud scrvus csi, non
ter tjuud (t) (<) lUdil mi/ii, iiiajut est omnHui (Joaii. possunius (/i) iKiiiiiisi liinc ci doininam deputarc, rtiin
X, 2'J), el riiiiuiii, /'.i/o «'/ Patir uuhih snniui {Ibi- scrvus est : i|uia si cuin ante per rKiinraui ii(>ii crai
dfiii, oU). Naiii ci daiiii iiaierna gunipta; iiaiivitaiis scrvus, et posiea sccundum naturain esse (|UOil noii
professio vBt . et i|iiod uiiuni suot, |iro|irieta$ ev na- crat coepil ; non alia doniinatus causa iiilelligcnda
tivitale natiir:): csl. Vel illud, Sed juiliciiim omiie deest, quani quic cxstitit serviiutis; lunc habeiis cx
diltilio, III omnei liunori/iient Filiuni. ticul lioiwiifi- Dalurc dispe;>s3lione doniinum, cum pnebnit ex lio-
cnnl Palrcm {Joiiu. v, 22 e< i3). .Naiii diiin jiidiciiim iiiiiiis assuniptione se servuni.
datur, nativitas (rf) iion tjceuir : diiin vero e\,i'qiia- 11. itt forma teni dixit, Adscenoo, ete. — Ma-
tur bonor, naiura rctiiieiur. Ve! illud, tgo in Pcure, iiens igitnr in foriiia servi, qiii manebat ante in Dei
et Pater in me ; et rursiiin, Faier majoT me est {Joan. roriu:!, Iionio Clirisius Jesus tocutus cst : (t) Adtecndo
XIV, li efiH). lu eu ci quod iii sesc sunt, Oei ex ad pairtni incum cl ad palrcni vetirvm, et ad Deuni
Deo diviiiilateiii ciiKiioscc : in eo vero. i|u<>d Paler nieuiH el (d Dcum valrum (Joan. \\, 17). Si igitur
iiiajor CBi, coiifessioiicni paiernx aucioritatis intel- C hxc sorviis, ei ad servos locutus csi; quoniudc pro-
lijjc. Siciitel illud csl, Son potest Fitittt ab te faccre fessio ista non servi sil, et ad eaiii inagis naturam
quidiiuam, niii quod viderii Palrem facienlem : quw- qu:e non i<i iiatura servi sit, traiisrereiiir; cura ei,
cumqiie enim itle ficil, eadcm el Fitiut facii simililer. i|ui iii fornia Dei inaiicns forinam servi assumpsii,
{Joan. v, l!i). Duiii nuii :ib se facii, ad id quod agit qiiasi scrvo ad servos coinniuniu non nisi ex eo tnn-
5:ecunduni iiaiivitatcm sjbi l'.iter auclor est : et latiini possit esse, quod servus csi ? Paier ijiiiur sibi
inen cuin i|u.ecuiiique lacit Pater, eadein cl Filius iia III honiinilius pater cst, et Deus (5) sibi ut servis
faci) .'.iitiiliier, iiuii iii .\liud aliqitid qii:ini iii Deuin Dcus esl. Ei cuin li;ec ad lioinines servos homo in
subsislit, nd facicnd.i oiniiia, i|u:c Deus p.tter faciai, scrvi fornia Jesus Cbrislus loqiiatur ; nun anibigiiiir,
(1) Aiitea legebalur, Kt^fifidrds. {\) Deus /ilius, noii Deus Dei /!/iN«.
(2) D.disii (5) Sibi itu ei servii.

{:<) Dcum fccil.
secuiidx ncmus «perinn subolet. Illi laincn sulTragn- fi'cla ualiiilas : ir.i n«(i-m perfecla iiativilai tubtislul.
tur Mariiniaiius, iioc laiitiiin ab eo discrcpans, qiiod Iii enim tubstiiuerit perinde est , ac subsisienieni
halicat paier, iion pariler. clfeccrii.
Iii) l. qned suli-lsierel, Er.,
I'ro subtisiere sc, lidc c (/) Sic. ms. Mariiii. Alii vero libri, Deuni feci.
Li|>s. et Par. perperain siibsiiiueruni subdere te.
Ij
Non dispcnsntiu lccit paircin scd eiiin. i|iii ralione :
(b) V.il. lias. qiiia el demuuslruiionein sui

In ins. (jcncratii nis ;ctern.e piter erat, as<<uiiipti huniiiiis
Deiii non uticnal a C.lirislu in Dco qiue nala snbsiilerii Doiiiiiiiini ('oiisiuiii.
jnliqiio ae iiiaiiifcsio cnrruptoris ausii. Ilii: qua: ml (g) lia iiiss. \at. b:is., .Mariin., nnus Colb. ei alier
demonilraliunciii in se Dii id est ((ux ut coiispccia Sorliiin. Iii aliis, saho senû, oiiiiiiiiiir verbuin Dei.
, ,
Dciiin (leiiiotiîrarct. At pluris relert prxccdens vi>.\ Dcus qu.c iu prius ,
(c)Mss. Colb., .M:iriin..Curb.,Germ., Viml., Silv., vulgali» deerai.

PtH.,quod licfiiiili. Al lii>. VII, n. %i, cnm cx'leris (h) Sic oiiines iiiss. per llellenisinuin. Al edili, iion
conscniiunt. postumui nifi, subl.itu iioii.
{d) Vai bas. ins. iiom denegalur. (i) Ariani, ut ex Aiuiistiiio lili ii coiil. M*\iniin.
(e) Er., Lips. ct Tar. naiiiualit : rcfclliinlur velet r. 16, II. I , disciiiiu?, (.o>>te>idcliaiil li.cc Clirisli verb:i
supirioriliits liii, Quod iinum tunl ,
propriciai ex nain lorniani >ervi cunvculie iiun |>us.sc. Ilxc enini ,
tiviiate naiurce esl. Mnv Lipsins ev sola Krasnii coii- aielinnl, dixit nosi lesiirrcciiiiiicui : aiqiii luiic furina
jccliira, pro verbis iu6ii<ulioiiis ct tii<iili/iiiii> , repo- scr»j iioti ami>lius crat, scd piiir>ii> cuiisiiinpla difc-
sult subuiteitliic et lufr.iiiilciilKi .'
qiiod poslea nblinuil. rerat (tiiaî vcru, rcixiiiil .\uj;iistiiiii^ fonintm sai .
Non iiiliil luiiicii :iliu.l son.it .iii(»i(iii(fia , (|iiain luA- reiiiircciion.- cominipîerii ac non |juliii> iu mctus
,
.liitriiiia, siiiil a subiulucre dilTert subhixUre iii liis coinmulanerit : ^nuii ijon /oruiii, finr Oivuii *>l, ip»'i
lib, uii,ii. £>'• ; iii perfcclnm Dciim siib.îitiierit pcr- remxcrii.
im DK TP.INITATE LIOER XI. 410
quiii pator sibi iit cretcrls sit exca pnrte i|ua honio csl, A est : p»ter uniin csl ail id, (juod iit priiicipio npud
ci Deiis «ibi ut cuiiclis sil ex ea natura qua servus cst. Deuin crat Deus Verbum. Sed cuui Verbuin caro fac-
15. /ii ea dixit fornia qua nos vocat fratrcs. Cliri- tuni est; maiiei et iii Verbi Dei naiivitate, et in car-
ituf qunre tieimii.— Dniiipie liunc cuiiuleni sernionis coiislitiitiuiie i|ui>d pater est Pater eiiim oninis
iiem bujusiiiodi professionis ca;pit exordio, iia di- cainis es( Deu> ; sed non seeunduiii qiiod Verbo Deo
cens : Vade aulem nd fralret meot, el dicet itlis, paicr cst. Verbuin autem Deus, neque Verbum esse
Adtcendo ad patrem meum cl ad palrem tesirum, et ad desiii, iiei|ue c.iro iion fiiil.Nam Verbum, qiiod caro
Deum meum et ad Deiim vestrum {Jonn. xx, 17). factum esi cl liabiiavit in iiobis, neqne dum tiubit.it
Et qu.xro nunc, Tratres ei sccundum rorni:im iion veie Verbuni esl, neque dum Verbuin caro est
Dei, anne sccundiiin rorinnm servi essu inielligendi non vere Deus lioiiio est : ipiia el babitare, ejiis ne-
«inl : linbeiiqiie aliquod ad eiim seciinduin ple- ce-^se sit esse qni maneat ; et c.irnern fieri, cjiis in-
nitudiiicin babiiaiiiis in eo diviniiatis (1) (») cor- lelligeiiduin sit esse qui iiascitur. Lt qnod io nobis
poraiio nostra coiisorlium, iit iii fralres ei ad id baiiiiai, wosir.c c.irnis assuinpiioest : qiiia (d) per id
quod Oeus est dcpulcinur? Sed iion igiinrai et |irii- i|uod iii uobis liabit:il Verbuin caro factum, Deiis c-t
pheticus spiritus , uiiigenitn Oeo qu:i cx paric siiit iii iioslri corporis 385 ^"'"''"^ ^' igitur naturain
fraires : ha;c eniin iioii lam linmo qiiani vormis lo- B delr:iliit Di-o Vcrbo lioiiio secimdum caniem Clirislus
culus cst, Narrabo nomai luuin fratiibiis meis (l'inl. Jrsus, vcl iioii srcuiidnin sacrameniiiin pietaiis Deus
XXI, 25). Et lixc vermis, vi:l iioii cx coiiro)ilii coiii- Verljiiin lioino Chrisius Jesus est ; sit iii naturiC con-
muniuiii 38^ origiiiuiii vivens, vel e profuiidis ter- tuiiieliam, (|uod ei sccundum nos ci l'aier paier, el
rje vivu-. einergens, ad siguilicationcin assuiiipt;c et Deus Deiis esi. Quod si Deus Verbiiiii lionio Chrisliis
vivilicat;e per se eliain \b) ex infeino c;>riiis, pro- Ji:siis !>i'us Verliiiin esse . non desiiiii ; coniinunio
fessus cst : loloqiic iii psaliiio pnssioiiis sii.r s.icra- nobis et ilii :<d paireiii ei DtMini es. ej tantuiii est iia-
inenla propheticu spiriln pra;locu!iis, ex ca ni-ces>c tura, (c) i]ua fraler est : qiiia ndsrendo ad pntrem
est fr.ilres hjlie:it dispensatione, qiia p.issiis cst. No- nieuin ct c.d patiein vcstruin, el nrf l>eum meuni et iid
vit snciuiiieiiiuin iii eo frairiiiii cli:iiii Apostolus Dtuin nstruin, uon per iil, qiiod unigeniiiis Deus
{Rom. VIII, iO). ut primi>gpi>ituiii eiini ex morluis, Verbuiii cst, scd pcr id, quod Verbuni caro factum
ila priinogenituin iii miillis IVairibus prxdicaiis. Se- cst, sit fr.itribiis iiiiniiatuii!.
cunduiii iil ergo est iii iniillis fralriliiis priiiiogouilus, 17 Chrxslo ut Veibo qui paler es', et ut Jesu el terro
geciinduin qood esi priniogoiiiiiis ev iiiuriiiis ; ei cuiii Deus cs/.— Noo iiicaiJtis aulem iiei|ue ad occasionein
sacrameiiiuni iiuiriis iii corpore .sil , sacraminuim inipielalis interlis significatioiiiliiis scrnio ;>|><>stolicus
(|uciqiic frateriiiiatis iii cariie esl. Fr.iires iiaqiie esi
Q loquitur. Ui minc Evaiigelista (linum Duiniiii a pro-
CJriie suiil Dl'0 ;
quia et Vcibiim caro facluin ett, et fessioiie fratriini incipiens, tol'u» dicti profcssionem
iiabiiavit in oobis : c.eteniiii uiii^:enitus Deus, iii uni- ad cjiis iiatiirx consortiuin dociiit, (f) cx qua fralcr
geniii exceptioiie, sine fiairibiis csl. cst , pcrlinere, quia sernio csl de^tiiiatus ad fratr s :
16. Deus el propria et communi ralione Cliritti esl ne ad diviniiatis coiituuieliaiii repiiiarciur, qiiod ad
paler. — Ipse autem, univcrsitîlis nosir;e in se coii- sacraiiientiini pictalis prxdicaliatur; (uiii coiiiniiinio
tinens e\ carnis assuinplionc iialuraiii, eral qiiod iios ad eum iiostra , qiia paler iiobis el sibi pater ctl , et
sumua, nequc amiseral esse qiiod iiianserat ; babens Deiis iiobis ct sibi Deusest, secuiiJum (li>pensatio-
cx iiativitate (c) lunc, et cx coniliiniionc iiunc, neiii caiiiis exsisicrel , frairibns iiubis ad cum nali-
Deum palrem. Secuiuluin consliiuiioiiein iiuiic, qiiia vitatccorporisdepulandis. Neiiioigitur ambigii, Deuni
ex palre Deo omnia. Omiiibiis euiui Dous p:iler csi, paireiii esse ctiani Deuin Doinini iiostri Jesu Christi
dum ex eo et in eo oinnia suiii Sed iitiigenito Deo, scd haec pia nostra professio i.on paiet ad iinpietaiis
quia Verbum caro f.ictu:ii esi, nou biiic taiituin p:iier occasioueiii. Dcns ejus e.-t : iioii idcino, ul diveroi
(1) Corruplio.
(a) b'diti cuin pliiribus scriplis, coiruplio. .\iictori- J) cinKium eonHitulioium, quia cx Patrc Deo omnia :
titemss. 0|itim;eiiol;vNiariiii.,Coll>., Ueiiiig. ctGcrni. vnlde pcrturb.ite, et coufuie. Einen<l:iiiir cx inss.
prcferiinus corporalio : <iu;o \o\ cx adverô o|ipiiiiilur Vult porro llilanns. Cliris um iMbuissc lunc, scil.
spiriius vocabulo, quo naturaiii diviiunn sutcl lliiarius aiilc quain caro (ierel, ex iialivitiie. qiiein iiuiic Curo
sigiiificaie. faclusex ciiiistilutiiine cariii^ li.ibi'1 iiova el coiiiniuni
(6) lllud ex inferiw, non ad vocabulum cnniis, sed nobiscura r;ilionc Dcuiii pairciii. Pau'o aliler in nis.
ad per se refereiiduin est; ut nun caro, sed ipsc iii Vat. b:is. sic lc.;.;ere esl, liidiens ex nalivilate lunc pa-
inferiio fiierit. IJi eniin lei;iiiius lib. x. ii. 65 : iVhmi- Irevi lanlUm e.r consiilulione nnnc Denm el pnlTem :
,
quid descendiste ad inferos corpns quod in sepulcro , tantutn ex coiislituiione nunc iJiîmi, quia, etc. iibi
jacuit, dicelur ? Aiilea voces per se iiuii iiiinus ad vcr- postrcmuiii inciiibriiiii iiuniiibil piignat cuim |>r.t'ce-
b\im assumpiiv perlinent, qnaiu nd niriyira/ic. IJeo denie : i-iciit oi |iriiiuim ciiiii vcrbis niiin. 13, nbi jaiii
enim Cbri»tus veriius dicilur, quia caro ipîus pro- audiviiniis unigenito Dco aiitc'canicni csse Deuni ci
pria viitute de virgiiie concepta, ipsu ex inferis cmcr- patrera niiiviiatis siia^.
gcnte propria eiiain viriute vivilicala cst. ((i) Ita lus. At cdili, per id in nobit, liiui: pr:e(iva
(c) Editi, exceiilo Bad., tunc palrem lantumex con-
parlicula dum ante Deus csi.
ttilulione : luiii Er. iitinr Dcum et palrem laninm ex
(e) Vat. bas. ct :iliqiiot alii iiiss. qna lioino Cil.
(onsiilutiotte, nuiic Deum, quia ex Ueo paire oinnia :
Lips. siilihjiis tirionliui veibis retiiliiit taniiim nani! In vulgaiis, ex quo. RcctiUi iii msii. ex qna. scil.
(f)
"'.(iiii qiiia ex Dco riiirc t..'i/i> ; ii ("":c f.>en<». se- < ' . li:llMr,l.
ill siNcri iiii \nw KPisropi 412
:>li vo geiwrU Deiis kii. Si.tt i|iiia {a) tii Paire li< ns A - - i^"" aircruui .intfin loiiiiiori vt-l .<'iai<'^ Spiritiw
ii iliis c^l, ei ci (lis|ien>< luoiio jirrviis «m ; Ii:ibr3i ut ilivcriiutcin, ut nuii i^'S<' .iii|ue iileni Chrisliis iii coc<
(l>) pilreiii , (lum ei eu DetiH esl; vl l)<'iiiii .-.uuiii pnre sii, (jni iiiuiisil li-)Spirilii in pri-plicix. t.O(|Ui'ii&
diini ex Viiuiiie cint i.'>.t. (,)iio<l b;uvi aii|iii' absniiiiu eiiiin per us t.iiicli pairKiiclue Oivid rnrii le. Deiit,
A(ioi>tolus .''criifme ('Qii.si)(ii'ji, Jicoiis: CoiiinKmior.iiii Deui lut'9 oJes tiiuUalwnit (I) crd-if) parlicifHiui luif
iii t>ri](i(iNifrii5 uieii, ui i>i!ii> hoiniiu uotiii Jesu thriiii, {l'mt. «Liv, 8), non secnniliiin sacriinieniuiii iiliiid ,
/luliT (laiilulit, dtl vtbit tfjiTiliim iiipi>niiw el revrla- <|iiam (ecundiiiii dispensaiinnein assiinipli cnrpnri«
tioui* (£/>A«4. I, Iti ei 17). libi enini Jeîisi Cliri»tiis esl Ininliis. (,i) N.sni qni mine fralrihns inandiins
Cjt, ibi Deus ejiit esl : ubi vero clariUii esl, ilii p.ilcr pairein eoruni p.urcni s:inm e* Denni enriiin Dciiiii
est. Qui iiaque Cbrislu i>ecuii(liiiii 386*''*'''''"'^"' suum esie, lunc <iuo(|ue nin iiini ne :i D'-ii suo pra<
p.iivr e>i, ideni Cbiisio seiuiKiuin Jeiiiiiii Deu.> est p:iriiri|iibus suis loquebaliir : iil diim unigenito ('hrif.|o
Ji'iunicnini Aiij;eliis(^lM istiiin Uumiiiiiin, i|iiriii Mana Deo Verlio paitire|ig 11011 esi , paniwi* i.iinen »1 r\
e>sei puiiuira. ciigiiuiiiiicu (Haiih. i, il). C.i leruiii ca noscerelur aîftonnpliunequacaro e^t. ('nictio enim
Chriiluiii Uuiiiiiiiini (r) S)iiriiwiii prii|)lii.-lin loi|uiliir. illa iiiiii beal.e illi et incnrriipl» et iu natura Dri ina-
Et plerisi|ue (d) Kocuniliiin l.tiiiiitaiein nbscurius iiiMiii naliviiaii profecit. sc.d corporis tacrainenio oi
lioc diriuin viiloliir : qiiia laiiiiiias pronomiiiibus noii K sînctilicatiooi lioiiiinis assiimpii, Pctro apos(M|o tet-
iiiilur, qna: gr:i'cii:it usu hoiiCNioci neccsS:irioseniper tanto, cum ait ; ((HirfiuTKol eniin \li) iti Vfriine in ci-
iisiirpai. Il:i i-niin s«ribitiir : fifii tou Kvipiou r/fxruv vilale iita ndvtrsiim sancium 3S7 "'*"i M'""< Jesum
lijTow XîffTOv.o no.xif. Ti : S6Er,;.(Juiiniodo iioliiscuin, quem unxiili (Acl. iv, iij. â rur»um: Vt<s lciliiûod
si ttiinper tironnn'iiiuiii coiigiieiiido es»ct, il.i pronni'.- [ivium eil verbum per uiiivcTinm Jui»im, inci^Ht a
tiarolur : !Ue Di:ui> illiui Domiiii nonri Jetu Chiitli, ('•aliltea post baptiimum quad prttdicarn Joannn, Je
illc paler iUiut daiituiit. Per id cnim, qiioil ille Dcus sum (i) Naxara'tim, quomodo unxil iilum Dchi Sftiril^
illiiis Jesu Gliristi esi, ei ille pîicr illius clancilis, .'ancto eivirtiitc (.ict. x, 'i7 e! Tt%). Jcsusergo iiofilur
qiixdani sccandun) c:ipa(:it:i(em sensiis nostri inielli- ad saoramenlum carni» (i) rcgeiierai3>. Ei qucm.id-
(lenli.i- propriclas expn^ssa rst . ul Cliri<li ulii claritas niodnni spirilu Dei cl virtnle unclus sit, nun amlii-
csi, ilii Dcus paler ejiis sii ; ubi vero Cliristns Jesui ûuni est , luni cum sd.>icendonlc eo de Jordant voc
esi, ibi paier Dcu» suu.s s t, habens Ueuiii snuni in Uei pairis aiidita est : FiHut meiit et 1«, tgo hodie fi
dispensaiione cuni servus cst, ct palreii! iii cl:iril:ilc iiiii tt (Pial. II, b) : ul per iioc testimooinm sanciiii-
cuni Deus $ii. cal.e in eo carnis, unoiiu spiritalis virlulis (j) ootino-
18. De Chritto ut homine dictum esi : Unxit te, eic. C .•^ceretur.
(1) Prir paritcipes luoi, ei sic deinceps partlcnla quiis mnc.

prm cuni >cvusaii(li c:isn construitur, |taulu pu^l, nniit (i) iVdzariUM.
(a) Soluscodex Val. has. ex Deo Puire. pl.-\cet cum coilicc Vat. has. ac nonnullis aliis, nam
[b) l.ipf. cl Par. cinii nis. M:iillii. ptiirem Deiim. qiii nnnc. Aote.i verbis scri/ii(J!<m san oiiien(uMi lcinpns
Tiiin idcm nis. arnis(|(ie V.it. has. duin ti ro lolo lotui illiid de*i(riialur, (p(Od (^liriiii ciirporationeni pr.i'C(s-
Deus est. In noiionllis ali:s, dum c.r Dio Dna est. sil, eaniqiie aduinbinvit, .|u:iiiilo v. y. A(iri</<am Oo-
() SiC inss. At D.id. [piritui proplnliir. Poirj tninniH ndoraeit , sncrinneiilum (uiura: corporalioi.is
Cliiislnin tpirilnm, h-ic esl, Dt-uin csso cx pinplifiia f<i/nojrfii.<, ut diciiur lil). iv, 11. i7.
"
prolialinii esi toio liiiro iv, ct iiiiniio:ilim e\ \crlils (h) Pad. et Er. viri l>i|is. ci P.ir vtrt. Vcriuii iiist.
D.ivid, quilins non laiituni iingens, scd ci uiicliit, :ip- p.iimies, in vcrilate. jnxl.i ;;r;ociiiii cit' uAri6»t«;.
pelbiiur Ddut. (i) lli;c videlur votclli;;! iiiiiini cx verlii^ c:ip. 11 iii
((() Uad. (U(n anliiiniore Culb. ac noniiullis allis M:itili. 11. 5, nl)i ait : /p':i' iiuidein latacri egens non
ints. «ruRiiitni naiitiifaiem. crat. Sed i|nia <ii<ump(»iii uf> eo rrcalionls noilroi fuerBt
(«) Ediii, ipiriluv : n riagaoiibiis mss. Qiii maii- cl corput iilco omiic iri n» uicruinentum (1-
el nonien ;
serit Sptrilu , coiitinun declar:i|ur, ciim pcr os D:ivid QiK.d iiiidcin lepuliliir iii» vcrliis
lulii iioitiiF ciplevil. ;
lociiius rsse prrliiliirtor. Qoo s|icclat illiid T< rinlli.ini Alque ilii el prophela' (islimoiiio laracro non egel et ,
lili. iiicoiitr.i M:irciuo. n. G Noinuid^^m cerli Cliri- : e.ceiniili sui uncloruulc hiimana: satutii sacriimtnia
stuiii scinper in proplieiis loiulum, Spiriiiim scil. Crca- cuntuminat , hQiuinem et ainumpiione iuMili/itiiins el
i.nrii. Qii:im(|iiani llilarius lih. 11 dc Trin. n. 5 ^pi D lutacro

ritiiio iii pi'0|ihetislocnluiiitoitianiTrinitatispcrbOnjni (;') Id est, ut sanctilicalio, qnaiM honiinl .i&siiniplo
pr.iilirai. prx»iat spiriialii. Virtus .ic Vritiuni assnnieiK, unguo-
{() In inss. niagnn cniiênsn , pra: participci luos. scerciiir. In b:iptisnii aulcin :iblutioiio halH-lor le^ti
Si' ct dcinieiis constaiilcr p:irticula jira' r.oiijnngiiur moiiiniii saii(:liric»t:£ carnis sed spiriiali« i^tiiis :
com accusandi casu. Iicm quud jatn obscrvaliim csi, iiiiciioiiis c.snnio eji P.iins ipsiii-. dedaralione puv-
ililarinni iioii lcgisse un|yu, scd unyuio, coiifliiiialiir sl.iliir. Siiuiii', iil cip. 11 iii .Mailli. n 6. didtur, (c»ii
cx lioc loco, nlii iii vcliistioribus uibs. pro <iii(/t(«i, iiiiiiiii<i(i ile Diimiiio tmni'vr <( (iiii(.-<n(Wii(iiiiJi> ti voiiii;
Siriplnin esl un^Keiîr; el UK(/N:iili(r, pro uni/"(iir l\t diiili Fili'il Dei i/:ii'>.'n iioispt'<:li<((|ie ikuiitlratur, Im
Aii|{nstiiio lib. 11 (Oiilra Maxiiniu. c. D), o. o, oliscrr nrineiu bcil. et assiiiii| liniie voniiliraic ci layucro.
obiier, h:erelicus idcu noliiissc liinic propbei:t;
Y:iiiiiis Eaiiiilcni quonuc l's:iliii..jii.iplii lirnphi ti.un ulC.iii-li
ioium srrvili Clirisli roriii:i' :i|>iari p"sse, quoniam baplisuiiimritcrl .Vii(;ii.stiiiusl iicoiitr.iM:ikiin. c |(),
scriptum Cit, Hnxit tc, cic, tontje ioi(i'i/i<«iii C.liri^tni n. 3 : .\ P.i) /*(i(/r. iiiiiuii, unclus eti Filius, qii i.V
in carne vi^nisiicl. Qinlins ille rc-înnili-t, in proiiheiiu /<i)mo (nciui ett. ut iiianaei hcui: qmi umliane plciiua
os.' prirdiitiim, tanqiiam (Uirit fm liini quod rul fu- ,
eriii, id Cil Spirilu saiiclo. Piopicr qui'd d> ilto icrip-
lurum : cl boc, qma i'i riiiri/i-iiniiiiliujii; _/>/« fiuluiii lum i'»(. .(.«inuMdni ptiiiu* .Sfii. i(n j.(i<i((i riMi aus i>>l
eriii, quod «110 teuipore fuiiifum eiut. a Jiirduue. Vidcsis tracl. p:i4il. 11, n. i9, ci lib. tni,
(tj) Ediii cuin pliiriiic^ iii'>s. niiin>/ui' Nunr. M»f,i n. i:>.
Ho I»!- TRIMITAT»" l,ll!l B W iU
!9 De Vrrbo i'LiH dulHiii luiiuil inleUuii. (.umnHHa \ iih f\n»m a I>i'!ii i o piai |>iii'iiei|iii<iis iiiigiiiir. et
iltiits iii tauiit. Lam uuclunil noiuru Difir,. — Cxâ- pro|>;i'ifc.(, (|i>i;i j
titiiiiii (!'!''i[erii el iiiiqîilaiPiu
iiiiii <iiiii iii piiiicipioapcd DoDiii eral Dfus Vcrhuni, Oifprit, iiii;'atur : nir itiiifilict;»: fiornffi ii:ii a;l cam
iion ha1>eliill»in aui caiisani aut enarralinnfin (a) ii:i- Clirisii iiaiuraiit ptî tiiielii'. in (jiia i-i .oiitt "v c»rnis
lMr:v cjus uiiciio, quae niliil iiliuil (\mm csKe in Assiini|itione parliiipes? cuni prn-wrtitu ili se'prn-
|>iiiici|>io nuniiatur. Ne'|ue liabuil «aiie (1) (ingpr.iii ptteti» Spirilus lcioperavorit , iil duiM Ocus a Deo
fC pcr spirilum el virluiein Dei neocssiiaioin I>(:i)b stto iiiigittn', i>it ei et in (iispeiisa(i(in>> unriionisqnoil
()ut Dei cl Spiriliisessei el Virliis. lingimr eigo Dcus Deiis SUU8 eiil, el in naiurn (|ii(iil Di:tts i>l. Dt-iis iîiur
1 Dco puo prx consorliiius sui». Et »i »nle tlispensa- utiginir : »cd quisro an id, qiiod tn priiicipio Dcuh
liotiem carnis piuieH ex lege suiil Chri»ti ; Clirisliis eral Verbutn, uucluxi slt 1'
Non Hlicitin; n.ini pnsie-
nunc, qui pr» parlicipibus ungiiur, postiM-inr in lciii- rior Dfo nnciio est. l'^t cum non oa Vfrbi iisiixitK,
poreesl, duni unctis p:uiic:ipil>iis antcteriur. Doiiiqne qiiod iii principio :!|/.id Deiim Dous nril., ((f^ uncta sit;
i!le propholiie senno poslcriorcin unc.iioniMn li:inc, iil in Dco nccessii est uiiifaiiir, ijuoii poîcrinf; nit in
quw in temporc cssci, osteniiildiecns ; Ci/t-iisii /m»- i]is|ipii<-.iiii>iic q(i:i Deu* esi. Ki ciiin Dcua a Deo suo
tiltam, et Qdiiti iiiiiiuilalein ;
proplerea «ritil le , Dni», uiigiiur; iil nngiitir, i|mdquid ab ee in myalerio CArnis
/)ru« tmt uko exhuilaiiomt prm conMiiibut luii (P»(i/. {{ servile xuseepluin esl.
M.IV', Sj. Cunsequens et posierior (-susa iiinnquarn 20. duaienui nobi$ sit eum Ch-iUo coiiimnnio. —
rcreriiirulprior sil : quia iiicrui»sc aliqnid, (>osicriit<! N<'iiio igitur Disgicj; piciaiis sacraiiienintn, quud ina-
cst, qiiam eê qui possii mcreri. Menri eniin • j:is nife>tatuiii in canie cst, sansu inô violei, nec se
pst, qui sibi ipsi meriti aciuirendi uiicior exsistnt. quigqiiai;) Uuigcnito (icr sobsiaiiiiain divinilaiie exie-
'î igitur iiativiiaii uiiigeniti Dei unctionem depniabi- qitcl. Sil tiob.s ille et (Vater tt (>:irticrps sccuiiduni
iiius, qitse unciio oblmertium dilcci.i; jusiiiix el pcr- quod Veibiiin c:iro laciiiin bnbiiavit in uobis. sccun-
os,c intquiiaiis iiidulia si! ;

pruvecins poiius pcr duni qiiod Medialor ))ei alquo hoiniiiura luiniu J^mis
unclioiitiro unigenituS Deus, quain gonitiis iiiiclligc- Cbrisiiis est. Sil nubis secundinQ êrvos et comniunis
liir ; janique per increinenta ei profccius Dpus coii- paler et coiuiiitinis Deiis : et pru:; particiiiiijus unciiis
suminabitur, qui nun nains Deus sii, scd in Deuiii sli sii in ca luilura. cum privi!('i;io |icv't uiic|us,qua
tinctui ex niorito; et jani por caus:im crii Dcus Cliri- p:irticipc3 iingiitiitir. Sit in Moiliatoris saci ainenio
stus, et iKin oninis causa pcr Dcuni Clirisluni.iEt ubi 389 "t hoiiio verus, lia el Dcus verus, Osus ipse
illud Apostoli erit : Oifi.'!i(i per 3SS ')*«"•".*' <" iv^", <"' ex Dco , caiiimunem iiobiscsiri! babeni patrem ct
ipae ed anleomnes,et oinniaipsiconsiani (Co/oi.i. i, 16 Dciim iii ea commiiiiione qua fratcr csi-
et 17) ? Deus enini Diiminiis Jesiis Cbtisius, iiiin ob C 21. Sul>jcctio, Tcgni irudiiio, ct finis objiciuntur. —
aliqtia, ncque pcr aliqua Dius esl; sed Detis iiatns Sed forle snlijeciio illa, regnique tradiiin, deiade
est. Et (iiii ex generatione Deus esi, noii pnsi n:iii»i- fiiiis , aiit n:itiir»i aboliiio aui potestatit defcciio aut
tatcm in Deiini per caussin profecii : vcd in eo, qncd diviiiiiatis infirniilas «ii iiitclllgrndo. ['leriqiiA enini
n.iiiis esi, nibil aliud ('•) csi ii;isfcii(lo. qnain Dcus iia (e) voluiit , ul aitl duio subjt-siis •iinnibnB Oco
c^l. Ciiin vero uiigiiur ex caiisi ; iion ail id , <|Hiiii sti'iji(:iiiir ,
pcr ronditiuiieRi siibjeclionii Deus non
increinento iion egci, (c) speclat uiiclioi is priifcflns, .sit;:iiii (liitn regnuni iradit, miii sft in regno ; ant
scdad id, quod per incrcmciilllin Sacr:iincnti piofpclu diitn liiiis csl, fiiieiti ejtts deledjo cojiseqintur.
cgiiit uiictionis, id est, ut per uiictioticm sanciincatus 22. nespondenili mQd\i$. — Cdngrnuin ilaiiiie esi
boino hostcr Chrislus cxsistcrei. Si igiliir iiuiic quo- ottiiiein (f) siipcr his apostoiifi sertnonis sensiiiii
qiie per propbetam scrvi dispensaiio dem(.>itstratur, (2) pertractare : ut singtilorum quornmquc dicioriiin
(1) Vngtientii. Sic *t allbi. unqto jvro uiigo.

(2) Cudes Veroii. retr.ieiare ; sic iiifra liabes, sncramentnm iliclnrum pranentiumreircctonm.
{a\ Iii nt». bas. V;it omiiiitiir vox nalurce. Prorsits D fcffden^ fa:-; p,sici>nir;i eitmdem lib. »,
raii. ;8! F-iiSehlO
ciiiii aliis iibris icliiu-nii:) cil. ilaic ii|ijioiiiliir disp,n- c *, ejtis vorb.i slc refiTcnii Ijnod si rcgni iiii:iuni
saiiouit viicahiilo. ct aij VtrlMiiii Dciiiii refirinr. Sii- lucepii hoinn anlc nnnos noiidum iOO, cnnivlcics. niliil
pcriiisii. ti, .idiiii$il llilariiis eaus:im Vcrbi glKiietiiem csl ubsiirdi si Aposiolus affirriir.l Htmn iini iicccpli n- .
cl cn<«lcriiaia ; liic taiiUiin respiiit )>r;roxiiisionieiii (jniirn uiiiiif ab kinc tani piiitcissinn.t inpkis rursum , .
ac mcriloriato. Ulii Vi^ro siibjicit oui fHarri;/iun«iii , redditiirutii reûin i)en El p'Kt patici Omnia
csSe :
lespicil ia illud Esaite, 6'i'ii.TaiioMiN eyus guii eiiar- euim ciiw. pM

jndiciuni subJHienda sin! Chriiio, quim-
iflfcii ? cdnioriKtn asseritur ab Aposloto, tiii.i iile tiibjicielur ei,
qiii )/is! omniit .iupxisnil. Quocirca cum didineriimis
(6) Yerbuin tU, ht viilgatls nmifisiiin, restitiiiiiir
.'ninittnaiii curnem iy»(!'m pro ncbis assv.inpsil Verbtini,
cx iii^s. Deiiide qnnm Dc-u eil , id psi ,
qilain (iuod ,
niile annos iVii) lolos hoji lisstnniiluin . eiimiient iptiim

Deu» pauir csi : nisi id o>ni>e iia nialis iiitelligcrf:
rclsnliinuii cuf/iioscmtiis ';'-•! v.lliajndicii U-nipusin (u-
scd in ipsa iiaiivituli; ri;;! uccipii ut Ucii> sit, einiliil
iilitid.
/1110. iilcoi iijid. adilil R!arcelli;> ; Qneinadmodnin iiii-
antiquis libris, ia:ip?c!al, more anliquo,scd liuiit liabiiil cnro, id' finein hubi!i.iran: dii'in'is 1'ivitus
(c) iii
sciisu non alio.

pt onuntiavii. De.incepn fiiiis , iwn iraJiderii feijnitm
SHuiii beo cl Pairi. Uinc tanlon «oiiieiliiiin ck ipua
((i) Sic. mss. ,\t cdui, eni-is «il in Ocim, neeey.'.e
liiisciiii conl'i's>i-one ibiii. ncii siiic hiusilalioiie ass(!-
est, elc.
rcbai IVl:it'c?l!;js
(c) E< siibjccsis AptvsiolL verbis. f< regjs; el Ci.rnis (/') Yai. bac. cdiiov. ciiiif J>';ii'iiit. .'.«pcHwif , iiou
Chii^li riiiem futiiruin prûdi rfkil M;i!cel!ui .\ii.-'V- s;i/)(r /115.
41.* SANCTl IIK.Amr ENSCOPl 41«
raliuneexposUaalqueedita ,sacran)enlilnliiiscnp:iccb A '<9<! 4i«e dico, dabit enim libi Dcui in omiiibui iuUl-
per (a) uiiiversiialis inlclligcnliani pi;i:bean)iir. Ait leclum (II Tim. ii , 7). AJnionilio iiiielligendi cx ilif-
itaque : Qauiiiam enim fiir Iwminem mort , el per lio- ficiiliaie iniclligenli:c esi. Iniclligcnti.e vero a Dco
miiiem rcturreclio {l) mvrluorum. Quomodo enim in (lonuin, lidei inuiiiis csl, pcr (|uani inflmulas sensus
Adam omnes monuiiliir, tic el in Cliriiio omnei {b) li- gruiiain ruvclaiinnis mcreliir. Si ergo Tiviotlicus
vificanlur. IJnuirjuiitqueaulem [i)iniuoordiiie, (c) pri- a|iio'ico tc.stiinoniii liomo Del (I Tim. ti, ii), cl
miiia Chritlut, deiiide lii qui iiinl Chritii ,
{il\ qiii iii lcgiiiiiius Paulo seciindiini flJcm filius , ut iiilellignt
adienlu ejus : deiiide finii, cum Iradideril regnum l)eo uJiiioiietur, qiil.i ci Itoininns Intelligeiiliain in oinni-
et Pulri, cuni euaeuaveril omneiii niagislralum el oiiiiiem biis sit ilainiu$;nos quoque admonrri pcr Aposlo-
poteHalem. Ofiorlet enim illuni regnare, donec ponul luin ad iniclligpntiaiii nieiniiicrimus , scientcs Do-
omnet inimicoi sub pedibui tuis. Deui enim omnia sub- niiiiuin nobis iiitelligciiiiani oinniuni pra:stiluriim.
jecil sub pedibui ejut. iSovitsima iiiimica {e) devicta H. iYou pudeol pravum sentum verilale percepta
etl ab eo mort. Cuni auiem dixeril, Omiiia tubjecla demulare. — Et si fonc kiimanx lundiiionis erroro
tunl , absque eo qui illi tubjeeit omnia. (5) (f) Cuin pixsumptuni aliquid sensii tenebinms, proreclum iii-
kulem tubjecta fuerinl ei omiiia, lunc ipte tubjeclut eril iclligcntia; per revclaiiunis gratiain non recuêmtis :
illi ,
qui lubjecit ei oinnia, ul sit Deui oouiia in oin- Q Ne (i) intellvxisse aiiquid scniel siio scnsu ad id va-
iiifrii» (I Cor. XV, 21 etieqq.). leal, iit pudcai reciius aliquid demutaiiilo seniire. Ub
23. Qua:dam eise (jua hoino itatim noii capial. — ruoil pruJeiitcr coiisultcque moJcraiidum hxc ad
Coelesiiiim {g) dispensationiim arrana A|iostulns non 1'bilippenses quoque idciii bealus Aposlulus scriliit
ab boininibus , iicqne per boniincin , scd pcr Jesum Qiiolquol ergo perfecli tumiis, liaic seiitianiut : et (5) si
Clirisiiiin olcciui gentium niagister, quanta poicsi qiiid (j) (itiler tenlilis.
391 idquoqueDeusvobisrtre-
abstiliiti 390 sermonis sigiilficatiuue denionslrai. lubit. VtTuiii III quo festinavimus , in ipso ingrediainvr
Et qui ineiiarraiida iisque ad leitiuni coeliim rapius {Pliitip. Mi, 15 ei 16). Non pnFJiiJicaiscnsus antcrior
aiidissct , ea lantiiin ,
quoruni iiatura biiniana capax Dei rcvelalioni. Nam Aposlolus (G) (k) monuit in qiio
cssei , seiiMii liumana; iiitcUlgeiiti:c rcvel.ivit : noii sapi:int, qui sapiiint pcrrecte : et liis qui aliier sa-
igiiorans tamcn quacJam iion slaiiiii |ios<e alque au- piuiil revelationem Dci, ui id quod perfectum esi sa-
diiintjr intclligi, quia inlirmitas ir.isira (') {h) seiius pianl, exspcctat. Si i|ii> ergo proruiidam banc ar<
iii vcrum atque absoluluin tnenlis juJiciiim ea, qu:c canx scicnti»; dispcnsniioncm aliter intellexerunt,
in aures Iraiisfundereiittir, acciperel; longiore aJ et per iios reclum aliiiiiid ct probabile affcretiir; iioii
cuncl:iiidiiin mora sciisui poliiis quain auditui dere- puJeat eos sccundiim Apostolnni pcr rcvelaiiouoiii
licia, cum et audisse vocis sit, et intellcxisse raiiu- Doi sapcre porfccte •
Ncque inagis ament veriiaiem
nis, Deo t;imen intelligcntix cii|tidis iiitclligcniiaiii nescisse (7) (/) qiiani odcrinl pcrmansissc iion veris.
revelaiiie. N.miquc ad 'riiiioilicuin per avi:v ac ina- Eusenim, qui alitcrsapiuiii.el quibus id Deus (8) re-
Iris glorijDsam fldem sacris ah infaiitia litterls insii- vclavit , moiiet in id fesiinare, in quo ingres>i fuc-
luliiin scribens plurima, hoc quoque addidit : Iniet- rint : ul relicto primx igiiorantix sensu, secuudum
!1)
Non exsial moriuoruin. (6) •Vovit.
i) Abea iH. (71 Quam non oderinl.
i5) Haec iiirsiim dcsu:it iii codire nosiro. (S) Revctabii melius; ut superiora aposioli vcib:t
.
(l) AliUr in tcriim. respiciat, id quoqtte Deui robis revelabil.

(5) Si i;ui
(a) Im vulgalis, verilatit. ncdius in mss. unirmi- dcius. Nobis iia constat legendiim esse lerius, at pr;i<-
latis, hoc csi totius apostolici sennonis. ler moiem tcxium ex conjectura emendemus. Cui
(b) lia plerique ac poiiores mss. Editi vero, viri/i- favcl ms. Carii. iii quu leiui; sic eniin lerius proniiii-
tabunlur. tiaiit, qui lliigiix sunt impeditioris. Eamdem contir-
(c) .Mss. M irtiii. et Yat. Iias. initium Chriilus, e»n- niat qiiud liilra, n. ZO, lcgimu^ serum obiequelam.
sciiticnie ei.eiii|ilari Ccrin. epijiolas Pauli graece et
IJ est, (|uje exciigit;ivimus, ci existimamus iios
(<)
laline coniplcclenli ab aiinis circiter iiiille cxa- 1> iiiitllexissc , ne aiiiiiii> ita li.-ereact , ut excutfre illa
rato. lios piiilcal. Pe^siiiiiim hanc piuloreiii Augu^tiiiiis
(di U.id. iii advenld ejus, sinc qui cui consenlit ei
'
episi. xiiii , n. .S1, in Viiiceniio Kogaiisia artiuil his
gr;ecuiii i» Trj rrup^.-jciu. At Er., Lips. ot I*jr., i/ui
,
terliis Quid iyiur udliHC dubilat <i'iii:i« quod leHlit,
:
in advnluni ejus criHliderimt, i|Uiid elhaliel nis. Cnrh. nisi quia ul quod iiunc lenlis vcl uliquoudo non scn- ,
a si-cuiiJa inanu : renileniibus alii!> sinccriuiibus ct sine , Ctl uliud ilefenitissc confuuJerii? tlt Jum eiu-
gr;ico. beicis corriiiere crrorem , uiiii crui>f$i°i:i peiiiianere 1:1
(e) Er et Lip^. deslruetur mors. errore : quod utiquc potiiis ciubeiccHdum fuit.
(f) Itursiiiii hic niss. iiiagno coiisensu omitluiii
ij) flures pinb.e iiol.r niss. (i
qiit atiler : cui Irc
cum iiutcin iubjecUi fueiinl ei uiniiia.
tionl |irim:t biijub nimieri vtrlia, i>osirciiia auiein vul-
(g) Marilii. ai: plunlins aliis , tiii/.stcricriiiii
lii iiis.
g.il;c raveiil.
iircaiia. Mok
posl pcr Jesuiu Cliniluni, udJil Val. b:is.
(k) Ediii el aliquot scripti Rapft. , Maîs placi i
iiis , paircin
cl Heum
i|u;e M'iba iii iiullo al<(icodii'c
.'
Cuni castigatiorlbus mss. iiiuiiNit.

flcinrniiii qu >mvii cxsieiil iiiiiio opbl. ad U;il. qiiu
,
liic rcspitiiur (t) lii niss, Yai. has., Mariin el Rcnii);., i/iiiim noh
lli) \.î\i. uiiiitUJ pi.sterioris ;vvi iii>s. riiiii HjJ oderint ni.ile. Tiim pci miimisie iJ cst, t.iiii dlu .id ,
Er. i 1 iti:;. c.f.r Yii. Uis.. C"ll>.. .Mariin. (iii'i> l:««'iv
vrlirl.i .tciiiijl iri* cniii l'<ir m/''»> UtoitK , t< t'r«>iii'> eJu\Uit> ;iiisliiliiiiiis cx li.ie n>U
417 DK TillNITATE LIBKR XI. m
|irop(isilx fe-iinitionis iiiyrcssiini, (a) rftvelaiioiieni A 28. Eiipiiur eit fincm esKC iiboliiioiiem. Finis qiiid
|ierfccl;n inteiligeiili r cnnsequaiitiir. Ingreiliiiiiiiir sii. — Fiiiis itaquc logis riiiislus csl : et qii.rro
itaque in quo fesLiiiaviiiiiis. Et si forie festinatidncin uiriini aholitio legis Chrislus sit, anne pcrfeclio? Sud
nostrain «lcvii ilincris error nioratur; pcr rcvelalio- si lcgcm Cliristus , qui finis cjus csl , iion disiolvil,
ncm lamcii Oci in id quod fcsliiiaviinus rursuin iii- scd adimplet , sccundum quod ait : Non reni legem
gressi , fcstinationis nostrx non ileniuicnuis iiigres- solvere,, sed adiinptere (Uatili. v, 17); fiiiis noii de-
sutn. Festinavimus eniin ad Clirisium Jesuni Ooini- fcclio esi, sed consumniaia pcrfcdio. Tcndun: cnim
nuiii gloriae et rcgem aUcrnoruni s:cciilprum , in quo ad linem omnia , non ut iion sint, scd uli in co, nd
restanraia sunt oiniii:i in roelis ci in lerra , cui con- quod telenderint, mancani. Ei proptcr fineni oiniiia,
siant oronia, in quo ct cum quo scmpcr ni:incbimus. C£lenim flnis ad aliud aliquid non rcfertur. Sed cum
lii liis ergo iugressi sapiinus pcrfecte ; ct si quid ali- (inis [d) omnia sii, maucns ipse sibi totns ''sl. E(
icr sapimus , Deus noliis id qiiod perfccic sapiiur rc- quia iion excedens ex scsc uili alii lenipori aut rei
velabit. Ilaqiic sccuiidum aposlolicain (idcm sacra- potiug quam sibi prolicit; ad Gnem iiisum senipcr in-
nienium dictoruin prxsoniiiim reinictcinus; et co lcnliospei omnis eilenditnr. Ei idcirco Dominus re-
modo quo suporius a nobis traclaia suni omni.'), ut
,
iigiosx (idci palientiam fini se reservanlcm , ita sd<
omncm impioi voliintaiis sensum sub dictis aposlo- B liortatur : Bealus qui perniaiuerii iisque iii finem
licis (b) pr.cceptuin ex ipsa fidei aposlnlicx verit:itc {iluttli. x,ii), iion uiiqiie ul sii hciia defociio, ct
prodan)u<:. non csse sii Iructus , el inerccs fidci (e) sui ciijusquc
25. Trifl in quwstioiiem vocata. — Tria igilursc- coiistitiiatur .ibulilio : sed quia finis iiroposiur: beili-
cundum dictorum ordincm in qu:rsiionein vocantur, tiidinis iiiexces-ûs modiis est, beaii suiit qui usquc
priinum fiuls, deinde Iradiiio, deiiidc subjeciio : iit ad Giiem coiisamm:tiid:G bcniiiiKlinis niaiiscriiit, noii
per bxc aut dcsinai Chrisius in fine, aui regnum iilira se fidelis spei cxspcctaiioiR' lendenic. Finis ita-
tr idcndo noii lencit, aul cxtra Dei naluram Deo sub- quc esl mancndi immobilis ad qucin lcndiiur siatiis
jccluscxsisiat. Denir|uc Apnsiulus inipielatis iincm ad desir.cndi mc-

26. Ubjectoriim PaiiU veiboruM connexio. — Ac tiiin prxnionens, nit . Qiiorum finis csl iiileritiis
primum iiosccndiim cst , iion bunc ordinem aposto- nostra iiulein ([) exspectalio in ccelis esl (Pliitip. iii
licx esse doctrinx. Primum enim regni traditio esl 19 et 20). Si iiaquc et bcatis ei impiis finis esl , ct
dcinde suhjectio, pnstrenio finis. Sed singulis qiii- Cnis iiitelligitur e<se defeciio: rcligionem atquc im-
biisquc causis propria qnnrmnqiie causaruni genera pie!;»loin linis ex.Tqual, 393 1"'^ (ff)
utruinqiic per
siibj> cta sunl : ul dum ros singulae in rcs ali;is dcî- coiisliaitiiin fincin sit iii cninraiine iion cssc. Kt ubi
iiant, liahe.1t sempcr sulij:icenieni silii causam caiisa C csspeciaiii) nnsira in ca-lis esl, si pcr fincni osse se-
pr:cccden>. Finis enini crii ; 392 ^*^'' •^""' t^dide- cun<luiii impios (ad instar impionim ) desiiiamus?
ril regnum Dco. Tradct nuieiii logniim ; scd ciim Ouod si sanciis exspeclaiio, inipiii vero fiiiis dchitus
cv:icu:ivcrii oniiiom m:igistr.ilum ct omncm polesia- cssc diciiur : lameu tic sic qiiidcm finis creditur esse
tcm. Evaruabii autcm omncm magisiratuni et potcs- dercoiio; qui.iquc pcBna impielnlis csl, nmnino non
tatom, quii opnrtri ciiin rcgnarc. Rcgnabit aiilcni, fsse ail pcciianim ullricium scnsuni, caiisa in his per
dniiec piin:it oniiies inimicos sub pcdibiis suis. roiict (!ofcriionciii siii iion exsi.intc paliendi? Finis itaquc
Vcro inimiros siib pcdihus siiis ; (|uia Deus ci Siibjc- cst indeiniuand:c consliliilionis maiiMira perfeclio
tit omiii.i siib pcdibus ejus. Subjccil autcni Deus iia, qiia? cl beaiiiiidini rcscrvala, ei impieiati csl prx-
ut novissima ab co niors inimica \iiicatur. Debiiic parata.
siihjeoiis omnihiis ci ,
pr^x-lcr ciim qui suhjecii ci 29. Hegni truditionem non asc rcgnandi defeciioiicm
oninia ; tunc snbjicietur ipse subjicicnli sibi omnin. — Nunc igiiur quia jam anibigi noii potest , in Gne
Siihjeclionis vero causa non alia csl ,
quam ut sit non dcfectioncm , sed iion excessuram constiiutio-'
Dcus omnia in omnibus. Finis itaquc est, essc Deuni ncm esse intelligendam ,
quamqtiam adliuc quxdain
umnia in omnihus. in ipsa dicti absolutioiic sint rcservaia : tainen liis
27. Q«i(f ofcifnrfanl fc«T«iri. — Et qiiirendum nunc D laiitumad significationem scnsus demonstraiis , vi
anic nmnia cst, an Qnis def<;ciio si(, an Iradiiio duamus an traditio regni defeciio sit intclligcnda re-
ainissiosii, an suhjectlo iiifirmitas sil. Qux si bis giiandi;ui quod iradii Filiiis Pairi , iradcndo non
sihi cnnlrjriis non suhjncohuni , cruni in ea inlelli- tcncai. Qnod si quis stiili;v impietuis furorc conicn-
goniiic veriiaic (c) ([ua dicla siint. (Icl; fatcatur nccesse csl Patrem , cum tradidit om-
(n) Solus oodex Vat. bas. , revelationii perfecttr in- (e) In viilgaiis, suw. Reciiiis in mss.
siii, scil. obo-
li'llii}enlinm Tuni plcrii|ue, contcqimmur. /iîo .- beata essc nequit, quia de^^cclio iion cst
qii.x-
Ib) Apiiil Bail. et l-r., deapiwn. Apnd I,ips. ci cupax. Mox inexcessu^, id csi, quo ullra
l>e:i(iiiiilinis
r:ir., pi(ric;i(iiHi . nnn iu iiialc. Iii inss. V.it. has. ot lcndii neqncai.
Marliii., prirceplit. In ca-toris, prwfep/Km , id csl
Alii|uoi inss. reccnliorcs, coiwersuiio.
(/)
pr;ccoiioepliitii. Cum liis coiifer verhi nuiu. 7.
(r) Miriin. nis. qii/r dictu smit. (g) Apiid Bad., wrique: prnhc, si favcrenl soripti.
((/) Editi, omiiium ..it. Coiioinnins mss. oumiasit In reliijiiis cdit. i^/rimi/uc.
Ai in mss. m:ignii con-
quod inCorb- corruinpcrc pei-pcrain lcntavitsccunda. seiii.u,Htrumque, quod de religionc et impictaie prcc
iiianus. dicatiim, ad iion essc rcfcraiur nccessc esi.
SANCTl Hll.ARll EPIS<:OI'l MO
i i.i Kilio , iimisisKO liail;'H'l'i si (1 iJiilisst iiMitili.-; A M. Chrhln j'im iuhjfcla ntiil ,
quas iliiiiiilur siihji-
i'j|iT:^ bi)(iiiri(:rl. Ailciiiiii lioiiiiiius, Omiiiii iir/ii ira- fiv'ii(f(i. — K( (/) .|U'i(t sit, sfcimiliim ba.ic. (•aiinlcii»
thiit siini a palre mto {Utc. i , "ti); «t iiksjiii : Udu liilei noîr;!' spcm iiitelli^rndiim cs(. Naiii ri^siirgeii-
11,1 mi/ii ( miiM poietuis i« fnlo ei in ftrru {Mailh. (ciii n iiioniiis 1>oininiiri) Jrsiini Clirisiliiiii seihire .1
wMii, IC). Si igiuir liailiH.^Bt* tarnissc csi', Rilrr ilc»lris Dei, non i;'nor;'li.l<i esi , eibio Apiisiiilo tes-
i|iiiMliii- liis (III* (l(!(ln i'^niii. yiiiitl M l*a(M' (r nlcii- liiiil', riiMi ail : .Scrun(<i<ii! ep.TiKioncm pnlenlia- \or'
ilu lioii <'m-uii ; iie Ki'iin i|iiiili.Mii iiiicilii;' iniiest lii^ lihdinii ejui , .ffKim opfrnius esl in Chiislo, cuiu «um
cgorc qii* i!aiti(. Lrô ni iiiulidisê (iniiii i , lii^ i|i- (xiilavit (I mortiiif, ei roiliicin>il nd derteram suainin
.••is-iiiiv ir;ibi(lii «1011 vidriiir iguis-f; re(ni«iiin ct( iirlix nuper omiieiH principalnnt el poirflalfin et virtu-
III iii ir.iilcii(lodisjii>ii^.«ii(M.i«f.'iu«.i imw ;!Hir,(c)airei lim et dominittionem, el omne ncnun qnnd noniinatur
l'aier irii.lfihJo iinn <rjic.ii, c(îlius ilaiitlo i.i'iif(;ca(. non sotuiii in liuc xcrculo , tctt el in [ulnro , el oiniiiii
5li. iiubiniio lliiicit nnn /.imii/ii(ifciii ioii.il , scrf ivbjetit tiib pedihu$ ejm (Kplies. i, I0<?( ><^<)). Ap i-
(/i())insiUit<ii<'m. — Itc 6ubi«;( liouc aineHi , iie <|Hi«( iii stdlicds nam<|iie M.'rmo seciiii(liini D.m pnlcsiatcm pro
Lac«iit«mi<-liosiiiii l'ili"ilfiiHU(iir ,
ciini ali;« iionnull.i liiciis j iiii fudira sis;nific»t. (Ju« euiiii per .uliinvle-
tid'S) ni>»lr:i' oi>iliilriaiir, jira^cnme (aiiiei! sibi liic tioiioiii u>n)()oriiiii siint gerenita , ea jain in C.iirisin,
i|ise tocus adcrii. K( primiim ciiiiiiiincm scusiiin iii- B iii (]U(i oimii» chi (ij) jilpnliuilo, co)i'-isiui)C : ct i\m:-
lirmg.i, iili i;ii) nuiio Milij.riKiiiciii it;i iii(ellii-'i;i(laMi cuni(|ue fiiiura eriinl. diEpciiâiioiiis in liis pi'ltus e»(
liodiiiMis, laui.-iicurt seiviiuKMii <l"o.ina(ui . »ul inlii- (irJo , i|iiaiii iiovitis. Siiiijicit eiiiiii oiiiiiia l>eus siib
:uiuU'Mi \ir('.i(i , 5Ui iKi.ion iiili.'ii!irKii.ui<'iii Ciinir:i- |icdilius ejus , licel adbiie subjicieiida siiil: ui iii eo ,
uis (}ii .liiatilins siili.liiiiiis , iil Kilius si-cuiiiluiii li.)'C (jiicd sul>iecta suni, (Jhiisti fiideniHtnbllis si( |ioics-
I»-.) ii.itri sit (lissidriiiis n.iliir.T itnritsiime Midiec- lus ; ii< eo vero , (luod subjicJKiida suiit , secundiim
;iis :"'! î '** etisli'iiali«l«i', eiTOnjm iuiie «piiiiu- jileiiiluiliiiem (einporiim siiccedeiiliuin Hd liiiein xi i-
iii^ liiiiiDiii.i! api>suilu'i berinaiiis <aii(: b iiroliiiieliit. luiH profccuis si(.
S'ilij'ttjs cnita silii (irjmlius, (uiic (*) su!»jicicii(Juiii 3ti. £i'(ici«if!0 quid. Iltius a subjeclione ditcrimen.
•iil.)i<iriili hilii cionia ait : et pcr id, quoi! timc sub- — Ooiiicm «Hloni t;unirari;im virluiem evacnaMdmii
jitioiiir , ilis(>ensauoiicni sigiiificavit iii leinpdre. csse 110« oiistura eogniiio csi, ei biinc nens priiKi-
N "i si sulijcctkMieiii aliud se.itiiîjnis, eisi luiic sub- pfin ettpiriialis ncquiiiiv puiesiateiii autcnio ii:(eri
iradeiidum, ilUd Diicediie a me,
jic el'jr, 3S4 ''*''" siilririctus iiioilo ijdii e6t : «( ef- (iii (/{) Beciiiidiiin :
'icioiiiiis euiB d*siJei>.ie(w "( insoleiaeni ct iniiiiuni, tiiiiledirli, in ijnrm o'(t'r/i!(;ii, ^«^«1 pr(r;jar<ivt( paler
i5'jein nf.ce8si(?s leuiporis laiiiiiu.nu li:icto et coni mem diiibolo c( 395 ""9'^"* ejui [Miiiib. iitv.il).
ire^su lyr?niiicx iiii|iict.iiis tuniorc, iu seraiii obse- (< tivacuatin aiit.^m non Idem cst, <]Uo4 subiectio. Naiii
i',uvl9in S4l biilidilura. r.l ulii iliuJ c.ii : i\'oii reNi iio- cviieiiaie aiKcrsaijtein p(i(e.>i,i(eni , boc esi jiis po-
bimutem niMm (ucere , ted voluuiclcin ejus qut ncisii (fS(;iiis aurene ne iuaoeai, ct per po(estatis evac.ia-
ne (Jnan. vi , aH) ; cl i iirsuiii : i'i opl.'reu l'iiler di- iiiiiiein , rcpiii (*si aliolere doiiiiuadiin. Dc iino e( l'o-
liqit iiic. quia 'i.ii.iiu (/!«< plitciln suiil ei (i )
(acio \Joiu. iiiiniis tc>(:iliis fsl diccns , lugnum menm non esl ile
MH, i'l) , bcd •'( illiu! : fiiUr. fial voif.iilts iti(t(iloll!i. l'oc s<i'(mIo (Joati. sviii, 50); huiic euiiidi>ii) regni
XiM, i>)} ; vel Utic A{>')sliili: lluiinliatil se j

; fuj obi- istius |iotcii>.<:tii inuiidi pi .iicipem inUc |i) lesUiiU':,
diais usque ad mcrteiii (Vlnlip. li , S) .' Et (jni sc liu- nijiis pole.sias (icsinel icuiti sui cvacuata donoiualu
Iiiili.-il, babji;! hoc iii iinui;i iie liiiiiiilis sii; •'t iiui lil (Joun. XVI, -21). Sul'joctio vero, quis ei obedienti.T;
(ibcdieiis , siiscipK ex voiiiniaic (iu.>'.i nbedit , duin ct lidei est, ead''!n vcl concessiunis vcl (ieniuialioiiis
jier id, (|uud se liumilial, fu ubedieiis. l<iiigciiiliis dcnKinsir.iii'} est.
iâijiie l»eus liuiiiiliaiis so, el obcdieiis V.ilvl iis(;ijc -d 55. i)<ioi':inis qnoA C.urisUis sibi Kibji^rH , subjecfrit
iiiiiriein cru^;»*, {d} qiio geiicre :

cuui S'.i;;j*.cla i i iiiuit iodr. — F.vaniaiis iijuiui; miini.^nmibus, i.uliji-
nia siol , uinc sr,l'jici.!i;dus ipse l*airi iiiieiligctiir ? cicnlur iniiiiici «'jiis [la uuteiu fuUjieirniur, u( ipM;
iiisi i|iiiid subjcciio bxi; iioii nov;>c obcdieniiiie, scd sibi siibjicial. lia vcro suhjicict , ut lii sulijici;«t |iou>
(.') iispciisaiidi sacrauicnti esi; ijuiH "M obseijuelajain " Aiiiie igiioravit A|<ii«>liiliit> dieii evacgclici vir(u(eiii ,
niaiiea(. el iii tcmporc sit iiieuuda subjectio? îbil ciim Ail : A°c>ii« teuil lid ute , «i.u i
ulcr iiie^tf ui/i/urut
ii;i(|uc Diinc aliud subjec(iu.:is sii;iii(ic;uio, (]iiaii( ijiys- i//i(iii (I) (;) iid ms (JoaH. vi, ii) ; ctiiu t iiiii;ji sci i|>-
terii deiiiutjstriiiiu esl. lUin sit ; iYfi.'io nrlii iiJ l'ittr.:!n , iî.u /<«• me (Jvan,
<1) Verba, ud iru', desunt in C(nlic« Vcrun.
(«) l,'|c; et l'.ii'. fi ali(|iui( iiiss. ,

noM. Al U.iil. ,
qiii.l sil. V;;t li;iB. Iiis. ,
qucd iia »il. .'Mii ,
quiiJ tit ,
Er. ft iiiss. iiliir«'S -M. iiotiores, cMr, id C6l, ob (|Uani l.ii!:) !!ivst(vii;ti»,
di.'<|iensa(ioii ' caii.^.Hi". (i;) l.ip-;. .•! l':ir. f>f;'iii/Mdo <{iviirii*l>i reliiedtiiti-
(b)liani>-. Alciliti, *M('>iri«)'(;ws ; ct moK eri< Los .ilii.> libiis. Ilciiidii ciliii , I xc.^plo l*:<r., <.»isli(Hil
JIIU Hlf .
(,'111!' f'.'i; /(ilni!i «KiK, (/i5',)c)is»il.iiiis, ; tc.
'.mper. l'..)i<.i, (ri.'iic,>i('«.ii .'

Aln<<|iic iiiiriiiriiAio inss.
(0 .M.niiii iiis.ji/tl. (>''i)
(d) lu 1IISS. I»as. V.t ci Maiiin. Iiic additiir vcr- (I) 1*111 1 (('s <).>ui:. livi , II : ('liHccnc mnrnli Ahjms
buiu lil. T um p(i>l qiw qenerc , su(>|>|f . ««o/kc /.i»i (ik/ i.i/iis (.«. Itti)\ «1 |iiiii.>,-ili.is iii«». rep.isiii
liofiiv luiis «('(UMolii , pro ii;>i'N(ilo. Of piili'Miile diniiuli iii
ii7/li.Ad el.
!''<' 'lnpeiitniiii nucruiiieiilt it'.;ii.i uuiiidi liil.' Vsal ii, n. i'l
CiîKl.
(/)l.il'S. Cl l'ai tio»! I'.r , '/iii.l ii/.(.< .-" Ii:i«i , \i) Vcrli.i iid mi ililiniusfx ii)S&. cuiu .|iiitiiisiiia4
M\ DE TRIMTATE LIBCR KI. m
\iv, 0)?ut niinc ipsc slbi inimifos 8)tl'jiril, e( tnnien A Eriwgeiinm qntdtm inimici fnopler tot secundinn
Dous ni ûlijaeit; oniiie prr lioe a(ki$ ejiii , Uei iii en eieclioiiem aiilem diteclt ;.ri)(iftr iialie.\ {[(0111. 11, 28).
o.sse opug tesiaaa. Ei cum non nii>l per erim euiHliim II..S er|!o iiiiinii: li- cnicis Uiiisli meminiimis scd
.1(1 Puir«iii %H; ail eMiii <amen , iiisi i'aler arlduxeril quia diccii propier pairc» Miiit , scimns cos siilijcc-
iiiii vtiiilur. i>;iiii dum Aliiis [>ei ln(('lligiiiT, (lalornX' lio:ii rcserv.ilos , scciindiini ((iiml iliiiiiin cst '
/Voii
iii eo Datiirui «frilas di^citur. Al(iu •

il i el < i-ginto enim v»tn ro« ignorare. fralrti, lacramenlitm lioc , u(
(ijFilioDcuspaler aJviicai, t;lcie<lil'iFilio Ihilci sns- non silt» vobft $apitiilcs : quuntam ex ârle ohtii$iij
ripii : quia ugiiificaliii ei cngiiiliu Tairis in Filio jiclae»! iii Itrtd, tfuoaii uique j:teiiiiudo unlinnum in-
'<•) sit iief sigiiificjiionem in se Oci palris, iclipioso.s liet;tliicomnifliiraellf] lilierubilmr , jiVui tctipium
nns in eu«i iinitrna roligione^l) (r) perferenlis. Ad iiit {E$al. Li«, 40 el $eqq.), t.l teniel a Siaii, qxti libe-
'lucit crgn ita 1'aifr, {d] diiin qiiod priiiri|»lc ciit pa- el, (i) et averlal iwpiclaw$ tib Jacob, tl lioc ittihttmcle$-
trr ciciiitiir. Ad l>;ilreni aiiicni iicniu T:idit nisi pcr tamcnlam eU,'Pum nbitulero iniqHilalen eoTimtlbid.i!'!
Filiuin : qula ccssanlc in iiobis lide Filii, iijiMiraliilis el tcciq). tniiiiici ci^go sulijicieiilur riiI» |>edilius cjus.
Paiereci , {i; non iidiiuris ad p:iiernani rclieionein ,
5.'». HubjitiHnHir , qHalrniis gtoTieri^liiisfi cenforme$.
;iisi piitii Filii v«<ieratioiic susccpta. Aiqne ita Filio — SeJ mlijiHtiOHeni illam quid conseqnBUir , inicl
cognito , ad viix n«s Ticriiiiaiein i':iier uddncii et lixeiiiinm «t»!, ne<i<pc illud, <$; A(.ti«imr (<rr>)r(a fsi
SMScipit : et utruin(|uc per Filiiini cst, duni pi:('.li*'a- iib comori {\<:or. Jv, 2«) De\i«lio aMrm mortis
lionc |K'r ciini fatris, et pcrdiiril ad ciim P,il''r, iiiiiil aliud <|iiain resurrei liu ei mîciuie m: «uni in-
ct ad Paireut ipsc deducit. Ad abwluliuri-ni iia- leriius cocrii)jiioni> ciiss.mie , *i»« jam ccelvstisqnc
qiii; dicti pr£st'iiiig inieltigciiiiani comiNenHir«lin iiauir.f cuiisiiiualiir :»'l(.riiiias, sccuiidum ciiiod dic-
sacraiuenti istins fuit ncccbsaria, ut pcr Fiiiiim es- twm e*t Opoikl ci.iiii c«rruplii'tim niuii induerein-
si!t . qnod Paler nos et addncil el suscipii : ct per (orrupltoncm, ct MuTltile islud indueiî iirtmvrtaiilalem.
l.iic iiitclligcrciinus, 396 qu:iteiius quod ipse Eilii llain aiUeiii murlale iilud indwrit vtunorlniuniCM ,
siilijwil, Dciis ci .subjecit. Dci sciliccl in co imlnrii luuc fiei vcrbiim ijuod scriplum esl : Ahforpia ett mois
pcr iiaiiviialiMii niancnte, et ea quac ipse agit agcnle {b) 111 tonleMliotw. l in esl mors uchUui tmu.' tJlii tst
(Inm ita :it;ii , ut ca Dcos agal ; et lamen ipse ea ,

iHor- ronuiiiio luu '.'
{Ihtd. ,'i5). i« subjaclionu il»(|ue
qiis' Dcus cgerit, agat: ita lanieu , (5) {e) ut iu eo iiiiiihiiiruui iiiors /iiKiiur; et nioiie vicis, iiniRorta-
qiiud ipsc ugit, lilius Dci agere inielligaiur ; in eo litjiib vita siiciedfl. <îi« autoiu titbjeclwnis pcrfecla
vcro quod Dciis agil, p:iicrnK in co iiatui:c ul in lilio ilia piisi (idoi sul>jecllMie<!i propiieias «ii, idem Apo-
pro|irii'l:>s seiiti.iUir exsislerc. ^loiiis teslaius cst, cum ail, ifru Irnnsfignmbit forpns
3t. Qui inimia Chrislo sint subjicieniti. — CvncuK- liuinlitaUt noslrii {1) conforinc^Q^ corpiri gloria:fU<€;
tis itaqne magislrntibus el pniestaliiius, t>ulijicieiitur sectindum e^cacm (.uce operi, q'iQ posiil subinere jifti
ci sub pedibus iiiimici cjus. £t qnos iiiiiuicos intclligi uiniiia {Pliilipp. iii, 21). Siibjcciio iu<)ue «liam e-a
(ipurticat, idcm Aposiolus docuit, dicens : êcundum est, quae e&i ei nauira in natur:im (J) concessio 1/
(\\Perfectos. (5) Pariiculi «i abesl.
(i) AciH cdituiii paternam rtligionem. (•i) Et avertet jiixta graecmn airoirrpiû.
,
nnfsis placuii iit nune ipse ^ quam cum volgalis, Fl if) In ins. Miirlin. icluabiiui: ^l moi., peccjita eo~
i\<iiie ipse. r!(M', i!on iiii.7i(i(ali;s coruin.
(a) lii codicc Val. bis /i/io Dco Palcr. (3) In excusis , twviisima. Exssm quidcm supra
,
II. 'ii. i:ot'is6tiniu iiiimicu. At bic nifigno cunsensu lia-
Ih) Veriiiim .m7ab Erasino comra mss. fnlcin cx- bciii iiiss. novissime.
piiiictiiiii rcslitiiiiiius Tiini ln veiiistiore ms.acGcnii.
{h) Pio gr;i;i.o iis vixof , in tictoriam, legil ilil.irius
pi'r iignilicaiionein cjiis. QiKtd posilum vidcfi poiesi
;int inlerprcs qncin seiiuiuir, tis isin;. iiiio iii p3:il
iiMiic Gi:ccuriiiii, siiiiilibus locis vuigo diccnliiim -oO i.iK, II. 14, lecuoneiu utrjimque fiiroul admiliil, ei in
iv ia^Tw, pro 9111 in $e esl.
uiiiiui coui|xi(iit.
(i) lia ms^. Rcniijr. el Theiul.
Cnlb. , fivcnlibtis (i) Diiiis ins. Vaiic. , alicr (".nlb. ei Sorbon. con-
l.orli. ac
pl('ri«(|iic fiiiis, i;i quibiis perferentn- /ati- fornies fnritm ;
qiiomndo supra lib. ix n. K, in qui- ,
lis ciiiin el fmiuens cstin veleribus libris i in e iiiu- iinsdam niss. jejiti observatiim est.
t:ilio sicque sensiis est , fidem ei cullum Pairis ad
;
D (}) Coibciensis codex ab aniiqna manu ad margi-
lideni cl cultiim Filii nos pcrfetTe , Patrc nns in se iiem prae se fcrt Cnuie : sed cautelam siiani secum
,
rollgiosos perlVreiite iii Filiiiin. Si quis perferenic liab*'! ipse locus , diim siatim siibjicitur De/init «u- ,
iiwilit qnain perferentis , iion multiini r8|iiign:ibimus. tcm, n»« Hi iion sit ete. Neque frediderim Oilariiim ,
I.iico perfertiilu , liabeiii dno iiiss. perfcLios. Dnus :ib .iugusiino notari Serin. conl. .Aria». cap. 57, ulii
aiilwii Vatie. CHin Viiid. el Silv. , i>alernam reltijio- .irt Qiinmvis non defiicrint. qui iltain lunr Fiiii sub-
:
nem peifer.ittefpcrf^^ctos. M jpud iJad. iri fHilernam jcclionem ipsius liumnna: fi/rmiV in iliiiiiam subflan-
relifiionent \yerfcTenle \\\ r«lii|iiis editi:;, palejrna reli- liam eominnlationem intettignndam pMnveiinl , icin-
rjione perfeclos ^tildiicit. Adduiit crgi : iibi verbuni qu,im Ii9c citique rei eubjic:ntitr,quoCi ia eam vertilur et
ndducii repciilur ;ibs(iiie ulla auclunlalc. viulalur. lijne autem opinioiieni i|;$iinininiet Aria-
{d) KdiTi, diinj piipcipnte Faler. Reclius mss., dnm 1111 rnin fuisse ci eodem Angnsiinc lib. u coiitra
qiwd principale «.<:(, elc. Sic SMpra 11. 2, (1e Filio si M;uiini(i. c. 4ti jaiii imiic^rvinics niiin. ii. Eiidcni
;
eliam id, quod principak ent , nalum ncgabil. Dlrobi- ae Marcioiiiiis ;uirib\:it Ainbiosius jib. v
.S:ilielliaiiis
qiie principnle ad propriclaioin referlur. •li; Fide c- io, n iiî: SabeUiuni , inqnit, el Mer-
cioniiw dicunt , quod hwc fuiv^v. sit Ctiristi ad Dviiin
((•) Abi-si p:'r!ico!2 1.'/
a ii'U)us wss. Collwriiuis ,
,
pnlreni luhjcclio -jt iî Pairvp Fiiivi ri(itn-Jat>ii At
mio Siirboii.. Gi.rin. et yar-in.
vcrc Hiii'.rio Uic Vfx nalurn , uqv. corporurn ipvonin!
m SANCTl IIILAUII EllSCOri m
iliiiii a s>^ sertiiKluiii qiiiid esi desinens , el subjici- A 1"' liobel aurff (1) (<^) audieudi , audial (Matlli. xiii,
lur, cujiis coiicodil iii roriium. Dcsiiiit :iimciii , noii 40 fl neqij). Nuinquid iiuii oninibus n:i(uralcscor|K)-
ul iioii sit, sed ul prdticiai : (ilque e\ deinuuiioiic ralcsquc aiircs ad diciorum audientiampa(en(, iit ad
subdilus, iii sptHîvm suicopti allerius gencris trans- audienduiii doniinica admonitione («) ftierit necessa-
euiido. rium ? Sed sacnnieiili scicnliam Itomiiiiis insinuans
50. filii mbjeciiu ,

glorite paurme contorlinm. — auditioneni doctrinx lidelis cxegit. In consnninia-
l)ciii<|ue ui Siicrainenli liiijus cssei ratiu al>wlut.t (ionc i(aq>ic ba.'riili dc rc);no cjus scandala aurerun-
po>t iiovissiinc deviciam nuirlcin , tum aii : Cum au- (ur. Ilabenius criô regiianiem Dominum secundum
lem dixeril , Omnia lubjecia suiu , ukiifue eo qui tubje- corporis clarilaieni ,
quo nsqoe scandala auferaniiir
lit ei omiiia , lunc ipte tulijeclut eiit illi , qui ei lub- llal>emus rursuni conrornics nos gluri:r corporis siii
jecit omiiia, u< iii Deui oiiiiiia in omnibus (/. Cor. xs , in rcgnu Patris , lamquani in solis ciaritate fulgentes
tietieqq.). Priinus igitur sacr.iinenti );r«dusest, sub {() in qu.i babitum regiii &ui ApoOulis in inonie (rans-
jectu cssc ci uinnia ; et lunc ipjiiiii sulijecliim lieri furinatus osicndii.

subjicienli sibi oinnia : iil queinadiiiodiim iios gloriu; 39. Gloriani imiieriiens , iradit not regnuin Deo linc
rcgnaiilis corporis s li subdiinur, cudeni ruFiiiiui sa- regni tui ilamiio. Hi-gnum iriidiium, noi. Tradeni Cliri-
cramento (a) ipse regnaiis in gluria cnrporls >ubji- 3 itus, e< /locqiia/fnuj /lornu. -r-Tradetergo regnuni Deo
cicnti bibi universa subdaiur. Subdiiuur auicin glo- p:itri : non ila , (aniquaiii iradens polcslaie cimccd.it,
rix corporis sui , ut in ea simiis (6) claritate ,

qua sed i|Uod nos conrnriiies i;lori;c corpuris sui facii re
regiiat iii curpore : quia corpori cjus conformes eri- gnuni Dei erlmus. Non eniin ait : Tradet snum re-
nius gnuni ; sed Tradet regnuin (I Cor, xv, ii) , clTectos
57. Corporit Cliriili gtoria. — Et quidem gloriani iios per glorilicationem corporis sui regnum Deo tra-
rcgnaniis nunc corpori» sui Evaiigelica non (accnt. didirus Nos i(a'|uc tradcl iii rcgnuni , secundum liuc
lla eiiiin scribiiur , Doinino dcenle : Anien dico in Evangcliisdictum : Yenitt, bencdicti pairis mti, pos-
vobii, quomuin sunl aliqui de adslanlibus itlii, qui sidele prwpnralum vobit regnum a contliiutione mundi
non giisiabunl morlem , dunec tideanl filium hominis (Malth. XXV , 34) . Fulgebunl ergo jusii ut sol in regiio
vcnieniem in regno suo ( Mallh. xvi , 'iS). Ei (acium pairis corum. Tradei eniiii Filius Deo rciiiium cos
est posi diei sex , asiumpiil Jesus Pelrum et Jucobum quos vocavit in regniim, quibus et bcatiiadinein sacra-
el Joannem (ralrem ejiii , ei ducil illot in monlem ex- mciiti liujiis spopondit dicens : (i) Beatl mwido corde ,
celium leorsiim , et iransfigitratus ett Jeius ante eos , quoiiiam ipsi Denm videbuiil (Matik. v , 8). Hcgnans
et resplendiiit facies ejut ul tol , vestimenlu aulem ejus il;ii{iic averict scandala , cl tiioc justi io regnu r;i(ris
(acta lunt sicut nix {Matili. xvii , i et 2). Gloria iu- Q laini|uain sot luNêbunt. Tradei autem Deo patri rc-
quc veiiienlis in rogiiuin curporis Apostoiis deinun- gnuin : ci tiiiic (|uos regnuni Dco tradiderit , Dcum
stral.i cst :Naiii iii baliiiuDominus gloriosjc (<;)lrans- vidcbuni. (g) El quod regniim, ipsc tcslatus esl di-
funnatioiiis sua; consiitit , regnantis curporis sui cens ad Apostulos in vobit eiiim etl regnum Dei :
cl.iriialfi paicfacla. (Luc xvii, il). Rpgnans iliiquc rcgnuin Inidcl. Et

58. l.'.ontoriiiiin illius nobit promissum. — El biijiis si quis qu.vi.1l quis isle sil iradens regnum , audiet
quidcni glori:e <:u.'C coiisortium ApO!>(olis poliicens, CViiijlMS iciurrexil a muiiuis , 399 primitioe dormien-
ail : Sic erit in contnmmnlione sa;citli. Millet /ilius liiini ;
quoniiim per hominem mors, ei per Iwminem 1 <;•
hominif angelos 398 "^"''•' •

'"' colligenl de regno •jii^ .•!iiiri'Cfio iHor/uori<m (I Cur. w, 2l).0innis cniin liic
omnia scandala et qui (acmnl iniijuilalem , ct mitlet nuiic prxseniis qu.cslioiiis serinodc s;icr\incn!i) cor-
cos in Mminum ignis ; ibi eril flelns et slriiioi denlinm. poris e.st, quia Chrislus priiiiitia: ex moituiscst. (juo
Tunc juiii fulgebunt sicut tol in regno palris eoruni aulcm Clirislusmyslerio cx monuis resurrexil Apo- ,
(I) Non
cxlat audiendi in no^-tro codicc.
(S) Beali mitnili corde cum gr.cco, luaxsifioi o< rsSaiiii xfi r.vi,Sia.
csscntiain signirical, sed qiialitatem qnod aperlc dc- J) paiicis liic apcrit Hilarius : ul quiunadmoduiu siibji
:
claraliir tracl. psal. 11, n. 41 Confracia reparabil ciniiir Cbrislo , qu:iteiiu$ cjui gluriue cunfonues; ila
.
(cnrpora), noii ex aliaaliqua, sed ex veleri alque ipsa Clinslus Dt-nsubilnlnr, qnalcniis sccuiidiini hiiniiuciii
originis tiuv muterie tiieciem (oiiipliicili sibi decorii diviii:c clirilalis ruiisurs ellicilur lla:c cuiiler. si iu-
iinperiiens : ul rorrHpii^WtNm coipuium in incorruplio- bei , ciiin iraci. ps:il. lwii , n. J7.
nis gtvrium reiurreilio , iiox inlerilu naiurnm perimal (c) Marliii. et Vat. bas niss. irautfigurationii. At
led qualitalii rundiliune deinulet. Nou enim aliud cor- ad calceiii nuiiirri siibseq. ciiiii ca:(eris couscnliunl.
put quamvi.i in aliiid reiurgct , clc. N<>ii iiiinus liicu- (d) Vcrbuin auiiifinii dcsidciainr in uinnibus prope
lcntus <-si luciis irait. ps.1l. lv , n. \i. Ideo auiein , niss., qiiaiii(|uaiii cx>Ut iii vdiisiiurc Colb.
piilo, dixii sancdis Ductor natnrain inuiari , ciiin &o- (e) Apud Er. cl Lips. (ueiii oput : renilenlibus aliis
lain i|ualilaluin noviiaicni inlelligcrcl , qiiod glorius.c liliris, iu quibuscuiii cadcni «i legerc esl, (ntrii u«-
duics niin siiit naiuralcs corjiorum qiialii:iics, scd cessarium.
putius i|u.i;d nn divin.c cnnditionis pru!roga(iv,c. lliidi: (/') V;it. Iiai iiis. ac Marln. in quu iiabitu $e regni
III iMiiiiiliiis lii> lucis naturiB noininc naturMlc.u iniei- Voceiii i'i'i;(ii oiniilil Colb.. iid itniniin-'. Huc lacil
ligil ciiiidilioiicin. illiid cap. XVII in M.iiib. n. 2 J'i>st dus tex, ij/imm*
(u) Vai. bas. ins., unus Colli., alter Sorbun. ct iioini<iti.-ii' U.ibilui otiendilur... riijni cncUuii houvr put-
M.iriiii. ipic sibi rcgnans. figuralui

(b) lii vulgalis, lorporiiclaritale. Vux corpuii.tabcst (!)) l,\ mss. addimus parlicul.iin ei Dciiide pu.^l
.1 iii~s. ()uld dc toiu siibjcciionis niy»(eiiu sciiiijI, i;iiod reanum , laciiimi oil vcibuiii irttiUi.
A25 1>E TRINITAIE LIBER Xt. 4^
fiolo Jlferitc noscamns : Memndo (i) Clnhium a A <liiod 400 "oti esl, hom Ii:i1jciis iii defeciione ita sc
moittiii resiiiiciine , </<; «cmii<t Duiid (II Fiw. 11 , 8) c.ircre, no iion sii.
niortein iUquc et rcsurrei.lionem e\ e.t tuniuin do- 41. Vra-dicla tx Evanijeliis confirmiiittir . — F.t
CC11& di^peiisatione e^se, qua caio est. qiiainqiMin ad iiilelligenli.e liujus religinsain securi-
40. Siibje<lioui$ Chrisli enuna , M lil Deits omiiia tatem sufticiit nobisapustolica auciorilas , subjicien-
in omnibut, Qut id fial. — Regnat aaiein iii boc co- diim essc (e) iu tempore et per dispcngaiiuncm F)o-
<lcni glorioso jam &uo coipore , donec evucuatis ma niinuai Jesuni Cin istuni primitias dorinieniiuin , iit
{{islratibus , ct morte devirla suLijiciai sibi inimicos sii Deus omuia in omnibus . |)er quod iiooiiivinitaiis
Kt quidciii ab A|iustolo scrvatiis bie modus esi , ut infirmitas cst , sed assuniptionis profccius , d»m /^/•o>
iiiagistratibus cl polc.^latilins ev;i<'uaiio, iHiniieis vcro bomo cl Deus, ;aro Deus (f) lolum est : tameii ne
sulijcctio de|)utarelur. (jiiiiius sul>jeciis, suiijicielur forie, quia cl clarilicaium iii corporc dum in eo rc-
.vubjicicnti sibi oiiiMij, {i) Duuiiiius (a) scilicet, u( gnat , cl postea subjiciendum ul Deus omnia in oiii-
^(1 Deui umiiiu iii oiiuiibiu (I Cor. xv , ^) , (0) aaturx nibiis sil crediiuus, non eliam e\ Evaiigellis prx-
assuiiipti corporjs iiostrl iiaiura (•atcriki! divinitaiis sunipsisse exislimemur ; bdci nosmc tcsiimuniuin
iiivecta. Per id ciiiin crit uiniiia in oiniiibus Deus, non solum apostolicoruin , sed etiam duminicorum
quij sccundum dispciisatidiieiii ex Deo ct lioiiilne B dirtorum prjfessiuiic esl adsirucnduni ; ul quo# io-
liomiiium Dciquc Modiîlor, liabcns iii se cn dispcn- qiienie Paulu Ctiristus luculus esi, id antc Pauluni
satiune quud carnis est, adcpluius in oinnibus vx 'iliristus ipse sit jain lucuius.
siibjcclioue (<-) quod Dci cst, iic cx paric l)ou4 sit, 12. De tHii Iwininii tjloria. — Dispeiisationein ila-
$ed Dcus lotiis. ôn alia itaqiie subjeciionis cjusa qiie gloriu; liu|iis Aposlolis suis :ilis»lula verbiirnm
cst ,
quani ul oinnia in omnibus Dciis »it , milli cx signilicaiioiie denionstr.iiis ail : Auiic glorificalus <:-<
parte terrcni in co corporis residcnte iiatura, (d) iil filiitt lioniinit , el Deus glorificului cs: in eo. Si Dvu:i
aiitii in sc duos coiilinens, ouitc Deus lautuin sit ijlorifiralus etl ineo, el Deus glorificatit eiim in .«<?,
iion abjccio corporc, sed cx subjccliono traiisl.uo t( Deiit prolintts (5) gtorificiivil (g) evm (Joan. xill, 51
iieque per defeciionem abolito, scd ci clarilicaiiunc ei 5'2). Ilabemus primuni gloriaiu tilii iiuiniiiis, deiinlc
mulato; acquirens sibl Dco poiiiis liuminein ,
qii.ini 111 iiliu liomiiiiii Dei gluriani ,
|/i) iii co quud <liet:iiii
Deuin per buininem amiitens. Siibjcciiis vrro ob id, rsl •

.Viinc honorificuius cst fitius lioniinii, el Deus
nou nt noii sit, sed ut omiiia in oiunibus Deus <îl; lioniirificalus csl in eo. Hoc cniin priiouui spectat ad
Iiabeiis in sacramenio subjectionis cssc ac niancrc corporis gloriam, (t) qux ex naturx divinai cunso-
{{) Ckridtim Jeitm cum grxco. C (3) Ctorificnbit.

{i} Deo tcilitet.
(a) Aliquol niss. ciiin vuigalis Deo tcilieet. Verius , duin in lempore , ac proinde qtl.ileniis leni|K)ri oli-
siiiccriores duo Colb., Gcrm., Keiuig., Surbon. eic. , noxiiis esl , iion qiialciius ;i lernii^ ; ;idenque pn dis-
i>aminii< sciltcel. pensalionem , el iion c\ ii:ilur:ili iiei esîiaie. K\ q!ii>
(b) Remigianus code>i , natiira atiunipli corporis suiiiil, c\ c;i sulijeclionc i.e;-
diviMilali.^ iiiliniiilalcin
nostri naturce , eic. E regionc biijus loci in Curlielensi pcrain cuncliidi. Iia feie Ambrosiii^ lib. v dr Kidi:
codice rursum adscripsit aiitiqua maiiU!. , Cauie letje. C. 15, n. 1Ij4 : Yidenius quin nonduin iubjcclniii siU ,
iloc lantum cavendum , ne naturm viK-abuluin aliier subjiciendiim esse Hrriiilma conwinnorat... Kntluiyi-
iiiteiligatur , qiiani inlellexii iiusier doctur, iiui na- Inr serviiis in Llirisii dmnilale ttibjeclio.
luruin Patris vocavji luiurales quisduiii paicriia; di- loittt esi. De discriniine voea-
IdcMii iiis. Dcits
if)
viniiaiis dutes, iiicorrupiioiicui , iiuniurtaliialeni, nc totiim iioii iiiliil ja 11 anlâ liiitniii
biiloruiii tolus
clc. Uuodveio ilii obscrvaluiii esl ililaiiiH ns
esl. ,
(c) Vat. bas. coilcx cum Martin. quod Deus csi iiidilferiMiti^r iiii joiilirnialiir cx lioc i|isu liliro, m
,
minus displiccrci, nisi aute tiabcrcmus t/uod cainis quo nunc Ifgiinus Oeiis (ofmn «( , ct siiperinre nu-
csi. Eadeiii Medialuris ratio verbisaliis explicatur in inero, Detis toius.
r.-:il.Lxvii, n. 5".
(g) Bad., I>., Lips.rt recenliorms rolli.bicei iiifri,
Ediii , ui inira se duos : conlra (idem niss. et
{(i)
soiitonliiim iiilarii , vocaiiuluni duos non ad persoiias,

glorificabit , fjveiiie gra'Cii verlio mâirzi. : :il proxime
aiite, quanivis eliaiii gr.cce exsiel Soiu^n, babeiil
sed ad nalui as, aut potius ad naturariim qualitates re-
fereiitis. Iloc eniiii sibi vull , qund Cbrlstus anle rc-
D l*mcn y/oii/icaiii' ;
quoiiiodo bie b.il<rtiir apud P:iV.
surrc(tioiil.s gluriam , iii te duos , boniiiiein videliiet

ct in caiteris mss. iiiiino lib. ix, n. M iu scri|itis el
cicusis.
ct Dcuin , inorlalein ei ininiortak-iu , enque diios, qiiia
coiitraria roiidiiionc dissidentes , in iina îersoiia con- (Ii) In vulgatis, in co cniin qttod diclum est leciiu :
lincns (Vat. bas. el Murtiii. inss. consliltiens) ; nunc ,

pcrlurbaia ac sensii drsiiiuia.
ciiin rriiatur resiirrectioiiis gluria, hetts Inntuin sil (i) Maltenius <7uo(< , ni ad corpiis refeirctiir inc :
quia pcr iiidiillas divina: naiiiia,- dotes, Iniinoiialiia- omiiiiio placet quod deiiide in inss. V:ii. l);is. et M n-
leiii , aUeriiitatem , eic. , bniiiana quod.itn inodo ab- tin.cx milura divince consociaiionis. Siilillii liir ba-
soipla esl adeoque iiulla e.T parle lerreni , qu.ileiius
: betur allaluruni Joaniiis >crli<iiiiin ex|iii iio : i;i lis
tcrrcni et corruptibilis, i» eo corporii residtnle nalura. signiliceiur miiiiis 1" lioiiiinis gluiii e\ pleiia filii
Ne veiu bnc priivuiii iii scnsuni dciorqueaiur: caute coiisoeiatione divin:r niitiiri', (|U;c diviius opeiiliii^ sf?
subjicil r?o« nbjcclo corpore, etc.
, prodidit. 2" gluria Dei p.itris, qiiain ci concili.nil
(e) Cmlcx V:ii. bas. in lempore diipensiilionis Do- eadem Filii o|iera 5" piiiiior lilii Imniiiiis glmi ei
, 1
minum , eic. , ex quo eflicitur seii>U4 a nieiile llil.irii per fcsurrectionein ol) partiiin Deo bouorcin indultt ,
alicniis. Nun eiiiin Cliristi subjectiuiieni iiiieipioiatur per quani lium:iiia natiiri co qiio jaiii xplii iiiii.n» <
de ten)|iore quo degil carne inurlab , quod pri)|iiic in iiioilo iraii^cai iii diîiuiii ; cui denxini riiiii ci nlor-
est tcnipus disiiensationis sed docei iUuiii subjKieii- : ines eiinius, fieus crii oiniiia iii nmiiibiis.
Patuoi . X. 1'»
4S7 8ANCT1 HILAUIl EPISCOPI m
ciaiiona gloriam muinareiur. Siicrcdlt doinde glorie \ isuiil nee sensiis ratior.is cnpax loqMiiur, ui naiurali
p!eni irls |iiol'i cius, ex iiirreiiiciito |iidiill;u j:tm cnr- (|U:ul:)in necossit.iic :id coiisiilcnddm n«bis obnoxius
pon glorias capesseiidus .Si Deut /loHuri/iciifiu at Deus, sibi niliil aflerro beaiiiiiilinis po^sil : non quod
in eo , et Dtu» honorificamt eum in jt" , <•( Deun pro- prnfectu cgoal, qiii iiiiperiiirbaiie iiatur.i: virtutis-
rinui hononlicavit enni{JoaH., xiii. 3i). I'er hoc ciiicu quc&il, sed quia |>erdispcnsationciu et s:icranicntuin
glorillcnx i( eiiin Uciis \u sr, (|iiia jaiii in od gloi ilioiiliis inagn:e pieiaiis (i) (|ui Deiis esi, et lioino est, jin-
sit Deus. Nam <|ii(jd 401 ^*^"^ '" *" Kl'>rilicaiiis esl polens sibi sit hoc se toitim pr.Tslare, qtiod Dcusest
ad corporii gloriani Bpe( lal, pcr (jirtiii l)ei nlnrii iii- ciim nobis non ambigue induhuru:< 402 '''' '^'
l'")'
tellecta percorpiis est, gloria Dei per gloriaiii (ilii (rt) lio- que nos esse, quod non sumus. Yjiae eiiim hiiinana:
liiinis intelligeiida. Quod vero quia glortlicaliis iu aique mortis Gnis est rostirrectio : et ccrtissiinuni
eo Ueus cst ,
{h) et ideo glurilicavit euiii Deus iii se miliii:c noslrx ^ti| cndium ost in(0irupta xternitas,
per incremciiium glori!ic:iii iii eo Dei, glnrificîvit noii ad poeiix persevcrauiiam manens, scd ad perpe-
eum in se DeuS , ul qiiia jam rcjinal iii glori * ,
qux tu:v glon:c fnicluin jucundilatemque non desinciis.
ex Dci gloria est , ipse exiiide in Dci gloriam iraiis- Cum igiiur h.TC nostra lorreiioruni corporum origo
eai. In enim emn Detis glorilicuvit, id est, (1)
1« iii h:ibitiim naliira; poiloris cxccd:it, et conforinis
in (c) ea nauira qua Deus est qiiod est nl sii Dcui gloria; dmniiiici corporis Dcus fomia
;
g (iat ; in servi
omnia in umnibus, (d) tolo jam iii Dcum cx ca qua repcrtus, licet jam gloriiicaius in corpurc sit secun-
homo cst dispcnsatione mansuro. Nec sane dc tein- dum quod in forma servi esl, tamcn conrormis Deo
porc lacuil dicens : tl Deut gtoTificamt cum iii se , ct non erit , ut qui nubis formam gUirilicati cnrporis siii
DiUi protinus qtoTificavil eum {Ibidem) : ut qiiia (e) iribiicl, ipse corpori suo ultra possii quam no-
niliil
prodeunte ad pruditionem Jiida gluriain , qux sibi bis ac (i) sibi si«. (3) in communc prxstare • Hoc
post passioiicm {() conseculura resurrcctione fuiura enim quod dictum est Tunc tubiectua erit itti, qui ei
esset, significasset in prceseus, eain ,

qua in se eum suhjecil omnia, ul til Deus omnia in omnibus (I Cor ^
Deus glorilicaiurus essei, in ptisleiuin reservaret; sv, i8) ;

plerique liacreticorum ita affirmant : ut id-
Dei iii eo glorla per virtutem resurreclionis osiensa circo subjiciendus sit Deo patri Filius, ut Pater per
ip>>o vero in Pei gloriatn . id esl; in Deum oinnia in subjectionemFilii Dcussil omnia iii omnibus; (k) tain-
oinnibus ex subieciionis dispensatione mansuro. quam et adhuc perfectio (i) Deo desit, quam per lilii
45. Subjectionem prave imelligentes coercentur. — subjectionem sit adopturus : absolutx itaque ac beato:
El in eo quidem quaiila furoris haerclici stulliiia dlviiiii:itis iiiops intelllgendus , si Deusesse oinnia in
i!Si, {g) despcrare id Deo, quod hnmanis suis spebus uniiiibns pcr provectionem teiiiporuni consequeltir.
blaniliaiur (-2) ut (h) quod in hoiiiine Deus polens Q 44. Deo pleno nil deesl, nit acccdii. — Ac aiihi qui-
sii, id in '.e ipbu clliciendo iniirinas sil? Ncc sernio dc.n Deum sola veneraiioiie inlelligenti, non miuus
M) nesidcralur in. (5) Sibi ftt commune.

('i) Et quod (i) Dei paulo post, intetiigendut sU, M Deun.
ApudBad., Er, otLips. dosidoratur vox homints.

(a) huinani ;>eneris nalurara assumpserit, seqaitur cuni
Tura in tribus mss. perperam addiiur verbum est nondiim essc plene perfeeieqiie gloriosura, quamdiu
posl inteltigenda. Hnc ciiiiii sibi viill cum pcr glo- : peiidet alicujus ex genere bumano gloria qna om- :
riosa lilii horninis gcsta iiilcliigi debeai gloria Dei, nibus Christo mediantc data, Deus erit omnia in
cujus viriule illa fatta Siiul. omiiihus, iit crunt oimiia Christo subjecia.
(6)i'ariiciilam el rcsiiluiinus ex mss. Colb. et Germ. ((/) Tres mss. Naticaiii, Marlin., Remig., ctc. dt:-
(c) Pr*po-.itio iii , qu;H alt oiniiibus prope luss. sperare id de Deo. dilb., Gerni. ciim Er., Lips cl
abest. exprcs.-a lollii aiiibiguiialeiii. F'ar. despernre in Deo. Solus codex Vat. bas. sperare
{d) Bad. ei Kf lotii. Tum Lip<. ;ain in Deo : iion id dc Deo. Pi*ferimus cum liad. ei in«s. Corb., Car-
malu, sccuiiduiii illiid, lib. ix, n. 7 (jt unigeniius : niii, :iliisquc, despeiare id Deo, hoc est, denegaie id
Deusnasci veltt:t. niansiiroin wiernum in Dco, lioiniiie. in Cliristiini Deum conveniro, quod sibi speraiii.
Vulgala taiiicii lectii conilrinalur subiiexlM. IJiide
(/i) Apiid Bad., Cr. et in mss. et, non ul. Moi ver
e.v
illuiJ in Deum iiiuniuro id csi, ubi in Deiim translor-

buin ef^cieiido omiseraiit Lips. et Er. posi BaJ. Ea
niaius fiiit , sic seiiiper injiisuro seu nuiiiquam ,
ipsa senteniia mox ropeiiia habeiur liis verbis Im- :
aiiii^siirodivinas illasdoics, quas cx gloiix plenio- D ^,j„, 5,(,j ,j, /,„(. ^^ ,„„„„ pramare quod Deus
ris prolcciu e.ipc^sivil.
^j, '
^.^f.
(e) Ueic.i ;. ins. prudeiindo nd prodilioneni Judte
reiiiteiilibiis aliis libris, tcxlu, ac verbis su-
s;icio
(i) In excusis, qui Dmtei homo ttt. Coneiiiuius iii
mss. (/ui Deus en, scil. ex uatura, pei' dispensailu-
periuribtij llbii i\, ii. .iU, ubi locus ideni tiaclaiur.
iicin etiaiii bomo cst Tiim iHud. iMipulfiii sibi sii, ro-
(/) Kdili exee()lii Par. loiueculd resurreclione fu- Aec ttrmo
ferlur ad senleniiain superi irem : ittud,
tura essel. in posleritni reservaret lestauraiitur ex '
nec seiisus rniiouis capai toquilur ul.

ulii.'. libris. Hic liicus laveie videliu' leetioni siiperius
(/) .\ddimus in ex niss. Vai. ba». uno Colb. ol
aiiiiot:it.e. Deus proliinu gtutilicabil euin. Arbilramur
aliero Sorhon. Simili loi|iieiidi modo »upra ii. '2S,
l:iiiieii bie re^|iici ct iii |iruxiuiuin Joaniiis el in siipc-
habeniiis Quia ulrumque per iousiitutum /wkuii iii
:
riu I :iposii>li locuin, ciijiis illuslrandi cutisa Jiiaii-
I iimiiiiiiie sil non etse.
iiiii verb.ialialasiiiil ut ex uuoi|ue aliadocealtir gloria
:
<|ua IJiiislus (loiialiir iii cui|iiiru propriu, alia qua iii {ki .Sie antiiiiiiorfts mss. Vat. bi»s., C.db , Cerm..
iiiciiibriK ; ac piiiii.i ipiiilem secuiidiim Juaiiuei.i pro- M<riiii., l.orb., cio. msi quod in nonnullis oniiiiilur
tiiiiis post resurrei tiuiiein data sii, altcra vuru se- |iariieula et. .Vt edili cuiu Kemlg., lamquam ei ix-r-
< uikIuiii I\uiliiin in posleruin reservaia. Ciim eiiiiii fecliu Dei destt : quod cl habent aliquul uiii ium.
Chrii>ius, ut dicluin esi lib. ii, n. i->, ci alibi, lotiu» ouii»au ei.
429 OE TUiNlTATE LlbEH XI.
hig rc-poitdiTC impiiiin videlur, quam aJes^c; cl de A (Etai., ix, b), qui ct ait Afrtio HOiit Fiii.u)}. niii
naiur.i, qii.c iimr.'iiii sciisiis concepiit>iicii) eicedai, Pater ; ueque Palrcm qnU noiii, uiM Filnn, et cui
xerbis qiiiiriiiii nilliuc siîiilicaiio angusliur quaui in- voluerit 1'iUus revetart {Uallli.,xi, 2o). Sed :idvortum
lclligciilia sil, eiiunti.uc se posse cunlidere ac pri- iiiibetilNis inenles nostras, ct se ad d>;liuienda: cir-
niuiM anibi|$Kre, desiine '|uid Deo, au pleiius ipsu sii, cumscribcndspqiie naiura; divin,'e demergciiles pro-
Vfl pleiKi j.iiii pleiiion.ni csse (1) ruliquuui i>it. Quud funduiii, coiifessione apostolicu proiest;itiuiiis uiceI'
si Deus, cui non aliunde cst quod Deus somper csl, duin esi : nc lemeraria (5) opi.iio (d) aliquid sibi 'lc
priircctiiin lialie.il, iit plus sii alii|iiaiido ; iinii polcbt l>eo, pr;clcr quain doccliir, usurpet.
lauiciiad id perveiiirO, ne silii iiitill f^Qî\esU: qiiia i6 y«(BiM humanHiii cadniH inttlkctum. Cnin- —
CHi iiatura; prorcttns esl reliquus, iiuniqiiain intcl- iiiiiiiib autcm b.ec n;ituraliuin causanim inleltij,enlia
ligitiir sine aiiquo iiicrcriicnlu rcsiduu piorccisse ; e»l, nibil in sensum cadere, nlsi ijuod sensui snb-
duni iiadira ad profectuin «pectaiib, iindicicns licet jacel, iit aul (e) 404''^''^ aliqna priiposiia oculis, .na
sciiiper, tein|icr lantcn paieai ad prorccluiii. Q>iod opus quodquc ipso bcnsu noslru au monte posterius :
auteni iu ploiiilndinc p rrccla iiiani't,seuiii<.'rque e.-t, quuruin uiiuin, (4) quod (/') aut atiiectatur aut tci-
iioii >ibi reliquil Ul pleniuii .<-il : 'luia acocSiiiineiii iiltur, coiiccdll iiitia oplnlonis nObtrxsciitciitia>i>,
pleiiiiuJini» (a) pleuions perlecta pleiiiiudu iiou ca- B ipsu taciu visuque nioderanduin ; aiiud vero, (.C>) quud
piat. Et ba:c quidcm de Dco ita opiuaiiili pia: intc!- lii (if) ii) tcinjiorc , et quodam juniore a nobis
ligentia: specics esi , bco niliil deessc, plenumque e-.se- aut gignitur aul constituitur evordio , quia seosum
45. In cogitandii Dei rebus .ApoUoli exeniplum. — inlelligeiiiuT. iion praevcnit, judicio quoqiie senstis
Cxterum non igiiuiat .Apo^lulub, ciijusmudl du Deo dljiidicantis uliiioxluni e^l. Non eoim aut aspectus
cunfehsiunis voce tustanduin sil, diccns : i/rujuh- novier invisibllii dijudlcat, qui iiun nisi taiitum con-
duiH dwiliurum et sapienlia el scieHli<e Dei ! quam sper.ta tliscernal : aut mens noslra se iii id, (li) quo
iiuomprehensibilia tunt judiaa ejus, el inve^tigabiUs nui) ex\iiii, tciiipus cxsteiidet , et aniiquiora ortii
v.cf ejus I Quis euim cognovil senium Domini ? uui quis suo prrvcstigabit, cuni iion nisi earuin rerum (i) tan-
coimliaTiits ejus (uit ? uul qnis prior (b) dcdil, el reti i- tuiu uplniu (G) ci, quaruiii ipsc sil senior, rcliiu|ua-
biieiur ilti ? Quoniam ex ipso, el per iptum, et in ipô tur : qu.^ti plcrumque ipsa per nccessltatem n:>tura!is
sunt oinnia : ipsi gloria in sieiula smcuiorum. Ci) suo: inlirmliaiii iiicerta, abtolutam scientiam in cau-
(Rom., XI, 33, eic.) Non circiimscribitur Deiis uiciite sarum cogniiioue non leneat; (j) nedum modo ca-
terrciia (V.lib. iv, n. U), iiei|ue linc sapientiie sux ruin, qu.c anie se biiii aeteriia ratiune, scnsu ultra
piorunduin scusu iutelligfuii.c pcuctraiilia aitingiiur, Daiivitatcm siiam redeunie percipLat.

ncc judicia conslitiiti>'iiuni siiarum perscrulantium G il. Dcu^ imperterutabile profundum, Piullusegct.
iugeiiio apprelicnduniiir, ncc vix cugnitlouls ejus Et idoirco .Apostolus, qiiia nuiuquain uisi ea in co-
iiive<tigabile$ se coiiscctantium studiis dercliii- guilioncm cadercnt, qu;e scnsui poslerinra succe-
quuiii. (c) in coiiiprelieiisiiui piiruiiduiu deinorsa dcrciii , coiiimeniuruto sapieuiia; Dci profuiido, ct
cjui oiuuia suiil, iilhlli|ue do rcbus ejiis rcperietur, inexsoruiabilliim judiciorum iiiiinitale, et investiga-
iiibil consectaliitur. Sensum ciiim ejus ncinu cugno- blliuni vi.iriim secieto, ci incogniti senûs ignora-
vit : el coiisilio uoii eguil exiernu. Dc iiubis aulein liune, ci ciinsilii non communicali (k) iiijiiieiligeu-
nuiic oninis bic scrmo esi nou eiiain dc eo, per lia, subjccil : Qiiis enitn prior dcdil, et relribuelur
,
queni omnia suui ,

qui est magui cuusilii Angelus illi ? Quoniam ex ipso el per ipsum et in ipso sunl
(I) Ei reliquum iit. i) Quid.

[i) Codex Vorou. bic adjicit anien : quod exstat ,t) Qnod sit.
et III gr;eeo lexiu. 6) Codcx Yeron. omiirtl ei.
(a) Upiiiione.
(a) .\pud Bad., Er. ct Lips. desunl voces, plenio- D (g) Mss. quod sit.
ris perfectu.
mss. quod non exsiitil : cor-
(h) Ediii cum pluribiis
(h) In mss. Curb. uno Colb. ac paucis :iliis liic rigiiniur ex uptimo Colb. neciionGerm.
juxta gra-ciim et Viilgatam, dedil ei. At iufra, n. 47, Verba (rtiiium ei ei, iri vulgalis omissa, suppic-
(i)
in nullis babetur ei. Paiilo aute oi iiifi'.i Erasmu< pro inns cx mss. (luoniui dt-inde auctoritale, pio quurum
more subslituil tninviîliâfci/ct, pro iiwestignbiles. ipsa. repoiilmiis qunium ipse. vidol. ortus niaxime :
(c) Pr;cpo!)itio >n, a Lipsio prlinum expuncta, Imc Ciim siipoiius iogaliir juniore exnrdio.
revocaVur cx Kad., Er. et inss. ( j)
tditi, nt dum eorum qiâe ante se siiil, wteruuin
((J) In mss. opiniuiie. Posiea codex Vai. bas. alil- raiwiiem, eic Mss. Marlin. elVal. bas. nedum inodo
que duo, prceler quum oporiel, uuii prwler quam do- eoruin qnw caiila noa y.nt wiema raiione : niiiios atl
celur. Tiim Cuib. oum noiiiiuills aliis, usurpent. S.itis reiii. Yt^riim alii, iieduiu modo earum isiipplo. oaiisa-
placeret , opinione... prwter quam doceniur, usur- rnm scienli:im) quw anle se sinl wteriia raiioiic:iii
pent. est, si iion conipreliondil nious nu;ii anlc .sc siint
(e) lia uuj. nibi quod pnsl
iii coilioe V.il. bas. aiiqiia ralione, iiiiiiio sa:|>e inooria tluciuat iii iis qux
pro/;oii(a. cxslal cliam opposila. Ei iu vulgalls, tit aut 30 posieriora stin; ; longc miiuis attinget qtuTe icieina
res oppoaiia oculis. ralione se pra8ced:iiit.
prtqte scripli codices cuin 0iciisi<, (k) Lins. iqHiiiaiitia. Ed'lione< ali.e cum scriplis,
(f) Onine.s
i.num quid. Li^geiulum oinnmii îiod o iiin Tellcriiir). iiilcliiiientin. Uopniilinus i.tiiitclligciitia, quomudo lc-
Deinde oditi parliciilaiu rfuiii pra-jiuiiebaiil vorb'.' goiiiiiim siisiiicabalur Erasmiis, ac non sino iiib:<.
cuHOidti ; rofragaullbii^ ii)-s. airtorilaie l giiiiub lib. x, ii. 30.
iTA >ANf.TI IIILARI! EPISf.OPI iZt
vmiiia, ipii ylijrin in xiviiitii na-iiilorum {Koin , XM, A ''<*J tô. ipsiim CMii.inioiis, el inlra se Inlons, cl inua
r>5 ei 50). Doits, (|iii sciiipi*!' 0!>l, nnii «-iilijooir.s Cs-l siiaiii ipsc vaciieraolns potcstatoni -
diiin so iisipir ad
niodu,no>|ue ali aniciinrosui aliquo iii"iii nKiilis .iiit lurmani tempcr.it li.ibiins liiiinani, nc pnlcnicni ini-
inlciligciuia' |)r.i:veniuir. El iilcino invcsMgiiliileet incnsnmqiic naliiram assuinpl.T humililalis iion for-
idipcrscrulahilv ipsc loliis proriindiiin csi. Tulus au- rct iiilirinitns . sod in tanluin se virliis incircuin'
lCiii II.'), iit iionpor hoc dcliniiiis (() in ('i) u><>Juin sit, scripin moderarcliir, in qiiniiiiim uporlercl eani
sed iiiiellectus iit iii imnioiiso; ijui.-t a iienilnc quod ost iisi]ue .iil pnticniiain ronncii sibi corpori» oliedirc.
suinpsit, iico prior ci deilii alii|iiis, ul roiribui orit> Quiid auteni sc ipsum inira sc vacuofacicns conti-
ciuni ilaiili oporicat. Kn ip:>o etiiin cl pcr Ipsiiiii ct in nuii, de(riii;eniuin niin attiilit poteslati ; cuin inira
ipso oninia sunt Nou cgot cx se ct per sc ct iiitrn sc liancoxinsniciilis sehumiliiatcm.Tirlule taincn 406
iiianenlibus , ncc ipil origo, nec i|ui opirex csl, ncc omnts «\iiiaiiil3P intra se usus sil potMtalis.
qui cuiiiincns est , ('!} et iiitcrius (t) cxteriius, 405 49 Quod iiaqueDciis cril omnia in oinnibus, as-
ci effociis conditur ci Euonnn ipsc cgciis numiiuam siimpiinnis iiostra; profccuis cst. Qui cniin cum
cst Mliil aiiio csi, niliit aliundc, (5) iiihii cxira (r)sc cssot in forma Hci. repertus est in furnia scrvi, rur-
cst. Quu igitur caret ploniluiliiiis profcctu. iit pcr Mim roiidtondiis est iii gloria Dci patri» nt non ain-
lcmpiis adhuc Oeus oninia in oninibiis sii'' Vol iinde B liiguc in cjns foriiia mancns iiitclligatnr, in cujus
siiiiiet, extra queni nihilcsl? nihil aiiiciii iia,ul som- ciit gluri.i ciinfitendus. Dispensatio it.iqiie lanlum
pcr ip&e sit Et qiii ipsc semper csi, ot cxtra qucm c>.l, nnn dcmutaiii) : in eo eniin csl, in quo erat.
iiiliil csl, quii incrcmcnlo cxplciidus est, vol quo Sod ciim mcdiiim csl quod cssc r «pil, id csi, homo
aiigmentu dcinntandus ust, diccns : Ktjo sum, ct non naius ; toliim ci naiurac, qiisc antca Dcus nnn fiiit, ac-
(kinutor {Malac, iii, li) -
cum non rolinqualur vcl od quirltur, ciim Deiis esse omnia in oinnibus (f) posi
dcniutaiioiioin lucus, vcl ad proroctuiii caiisa, vcl ad sacramenluin dispeiisationis oslcnditur. Nostra lix-c
iclcrniialem antorius , vel ad Dcum .nliud pr.r.ler itaqiic luora siint , el nosirl profccliis , nos sci-
qu?'> Heus (rt) ipsc cst ? Non ergo pcr sulijoctionein Iirct conformes (ij) efficicndi glorias corporis Dei.
Fili. Dcus crit oiniiia in omnibus •

neqiio por can- C.vioriim iiiiigoniius Deus, licel et liomo natus sit,
saiii cousuniinabilur, cx (|iio ci pcr qiicin ol iiitra iion t.imon nliiid qiiam Deus omnia in omnibus cst
quciii oiiinis causa consistal Maiiet itaquc ut cst Siilijoctio onim illa corporis, per qiiain qnod car-
scinper Dcus, nec profeclu cgct (e) qai ad id quud iialo (/() ei rst, in naturam spiritos derorainr, esse
csl, ex aC ac sibi seiniicr est Ociiiii omnia in omnihiis eum, qui pr.vtcr Deuro et
49. lilius iiideinuiabilis. F.xinaiiiens se noti ett de- lionio ost, ronstiinct : noster autan illc homo (i) in
mutatui. Dfumesi.e omiii:! m (im;iiftiis pro/'i r<«j no.i- C id prolicil. Caicrom nos in honiinis nostri con-
tcT est- — Scd ne in iiniênilum iiiiidem Doiim demu- fornicin gloriam pronciemus, et in agnilionem Dei
landu: naiurx cadit tiocessitas. Deus cnim cst, quod ren'ivati. ad Crcaloris imaginem reformabimur, se-
plciiK ac pcrfecKc iliviniiatis est nomcn. Nam ul ciiiidum Apostolidicluin : ETUlitelerem liominentcum
supcrius docuiiii'i>, 'i !cpeiit;c glori;c significalio, iictibus snis, et induti noviint enm, qui innoratur (i) in
ct subjeciionis cansa csi, ut sii Deus omnia in wjnitionein Dei secmdum iiiiiiginem ejut qui creatit (/)
omnibus ; cssc autcin Dcuin oinnia in omnibiis , eum (Colost. iii, 9 «(10). Consummatur itaquehomo
sauramenluin csi, iioii nccessitas. In fornia cnini imago Dei Namque conlormis efTecius glorix corpo^
Dci mancns formain servi assiunpsit, iion demulaius. ris Dci, in imagincm Crcaloris exccdit, secundum
(1) In modo. (Z) Ai/iii extra ent, siiic se.

{i) Dcest et ; idoi ct effecit cogtiitor. (4) In Ofiniiione. Mox oniittitur eum post crearit,
(a) Ita mss. At edili, iii modo. II i : Quod oulem, inquit, spiriiale dixil eorpus in
(b) lii nis Martin iiKcniij oxvrior, in elfectis eo- resurreciiune (uturum, noii proiiierea puiandum est,
gaitor malc. Ila iiiletliêie est effcciis condilor, iit quod iwn cprpus, sed spiritiis erit : sed spiritale corpm
Dous iis iKin cgeat qu;v; cuiiilidit, vet cliaiu ut eifeoia iimiii modo .spirilui siibdiiuia dicil sinc aliqiia cornsp-
Dcum habcaiil condiiorom. tionc vel inorte. Iluic inierpretatioiii, uil jam vidi-
(r) Voculam sc, in vulgalis omissam, supplent inus, conseiitlt nostcr llilarius, nisi quod .Vugustinay
mss. D spiritale corpus intctligal subditnui
.-piritui noslro,
((') In aiitiqiio ins. Cutb. ipse sil. itledivino. Diide in Psal. ix. n. 4, aii quod per sub-
jictionemobcdienliir (Doo), in divinam naluram hu
(e) F.xcusi i;uiu id. Conciiinius inss, qui ad id : quo
Dttis suiiiii sibi essc principiuiii dcclarciur tiiaiiix' (is.sMiifilioiiis ab^-)rbeatur infirmtliis. Uemanct
.iiiiom quod uhodit : sod iiun remanei n.iiuralis con-
Solus oiidcx Mariiii pcr snrramfiituin : nilnus
(/')
40: lcrrcni corporis
ilillo cariiis.sivc iit diciliir, n.
Vfiie. Triplex oniiii liio ooiisideralur iKirisii status,
ex sc corrupiio debiia e>i
ciii ut iii iialuralein IVi :
puid iii f.irnia Dei, in lonna servi, ci iii gloria Dei l*a-
condiiionem transeal, corriiptionis prorsus exper-
irls siatus aulciii incdiiis vocaiur suoraincnium
loin.
•.ii-pon-ilioiiis, quanicxoopit paicrnê glori.c cuiisor-
(i)Val.,bas. ms. in Dco. Uniis Cotb. cl :iItor Soi
liuin.
liiin. 00 pTufecit. Ilic nulatu dignuin csl, qiii uosif
iii
(;>) Sic inagiio coiisciisu niss. Ai in viitâlis ,

honi') nutiU disliiigu;iUir
:i iit iiui.truiii liuinliieiil dl- :
rjfici.
cai llilarius naturani a Chrislo assunipum.
(/() Ucstituimus cx inss. ci, quod dcerai in cxoii- (/i lii vctustiorilius inss. iion eistal eum c qui- :
sis. IIic iiitiiiiiur verbis Apiisluli. Suigiil iorfiiin spi- liiis Martin. aiiiea babel, ksuiie vcititin kumineiu. ,
'itile .|u.c cxplicms AHiJihliiiUb (.oiiii;> AJiiii o. Vi, rl iiiduilc.
DE TIUMT\TF LIRKD Kii iZ',
Ji&{i<)sil:iin piiiiii lioiiiiiii^ iiiiilioncm Etpos» jirc- A. dcnier demons!r,ii S.ijîeiitiu, c:»i non ihudo sc anli!
caliiin vetorciiique lioiiiinoin, i:i agnitioiiciii Dei iio- s,v;u!". (Hiidatnm, s.d ci celcrna: rerum prcepiir/iuoin
vus buino iaclus, coiibtiititioiiis siuc obiiivH (itilec- 'idfume, ei pcrindc (cierni^ -•>r:cninni e$e declnril
lioneiii, 3gaosct'iis Oeiiiii suuin, cl i>cr i J iiuagu cjus >il Christum unle Manam exsiiii.î.ê Judtruf him
et per rcligioiiein proflciens ad rcteriiiu<eai, et pei cuminci fucilc possil
Kterniiatein Creatoris sui imago innnsurus. Moveril (vric quod cic iiim 4- iticiil, nisi te doceri-.i cl
genitaiii. Ntque veio iti,pium anobîs tvrlxs ,Mi;ni/i-
407 406 LiBEK DUonECiAir^, cn.^sc eiislimiiiida csl, qnx crcaimi- se pfr catis^mi
Advenut tolemnia lutrtltemum eljcla, Noii fuit aille- iiiile Ciiu.fniii nutcin iicnitum profileinr
quaiii iiasceretur, et, Dc non exsianlibus l'a>;iui lla cnaii, dum 1'tilrem iiiiindi fiilnicittorem esse docct,
cst, iBlernam diviminque Ch.iiti nalimtaUin luciUt iinptum illum scn:>uin enecat, qun ipwt> iii opera
El lUit quideni volenlibus crealuram tum esie. quin crealiim ita iitlerprelaiilur , n> smctilt elfidendi cnusa
de ic SapieHtia: Homine dixerit, Domiiius creatit Chrirtns irimitm efjtcltis sil cum non natitiiaifi,
Die, renisiil Hitariui ; i" quia coliiur Clintiut, ciiin sed dispensttlioiti.'. sncv respeclu Christus diclus sit iu
tttilui tit cultut creaiurce . i" <]uia cunctu pei euin opera crcalus ; qutiin quidtin dispensulionem o'> ini-
condiia lual, et proprtuin ei Crealori» ett iiomi'ii; B liosa^culiobwril, diim per n.îsiiiiiplnm mnmnreaiio
y qitiu III eum noii cadil ul tperel, ul terviul, ut nis tptciem Ailir, Oiin, 4(if/, Arc, Anar ^ .ibrahn',
non tponte tubjeilus sit, ut libtiandus lil : quibus Moijsi, Jiicob itlnsque P'iU ihna sf (onspicabtlem pm:-
obuoxiu est, secunduin Aposlolum, omnis creatura ,

buil. Htc nllingilnr, neque rcjiciiiir ul impiu, -ied iti
4" quia cum forina Dei lit natura Dti, ti Clirislus indocla, qnornindajn inlerpreliitio. qiti celernam ouo
in (orma Dei mmeni creatura etl, eril quoque Palei' que nalivitalem ibi creiiliiir: ea fere ratione dici pulnul
crealura ; 5'' quia Ptttri et tilio Kqualis honor esl qua Cliristttm e.r Mnriuvere nalum, faci,>i<i tanii.n
deferendus; 6" quia Pater ulen nomine illiini e Paului piwdicarit •

ul mmirwit otnnis in giiHcru-
piopria lubslanlia sese geiiuitse sitinificat postremo tionc ilHus pnssionis opinio amotttttiir. Tandein il,-
qiiia nusiiuam eum Puler n.si propriunt Filium ap- tariiis confessione fidei sua. dc Palrt, Fitioel Sviritu
petiat, nec tlle Deum iiiai proprium Palrfm. Lontra Sancto librtiin hunc ac lolum opiis ubsolcif
alii Fitii tignificantw facti, non nati , nec usquum 1. 4C3 ^l"^" harreiicoruiii objecia ducunl ad verita-
proprietatis nomine donanlur. Vbi cnim ail Deut. tem. — («) Tendimus iapile:n, jam saiicio Spifilu
Filios genui, non addit meos. Ila vero dicit, Filius prosequeiitc, ti\ tuiuin scciira; lidei tranquilluiiiqiie
loeus primogeniius israel, ut ineus in primogem- porium. Aique ita ui innlio mari venloque jaeialis
lum, non iii Fitium cadat. C acciderc saipissinie solei, ulcuin cos circa oras por-
Dtiiide (Bternilatem attintfit iialinlalis Clirisli, u ewtf.- tuum iinpediii ci graves Ouciusnonnum';ua!nmoreii-
rarum rerum originii eo diffei-enlii, quod ittte per Inr, ad uirmiiiin ia iioiain silii lidanquu nUliuiiem
causain quae ex nihilo tit, el post lempui quo non ipse ille ingonl!'; tcrribilisqiie iindae seslus impellai
(uerint. fiani ; ipie vero cuni ex eo ni qui esi, iieque Quod nobis, nt spero, duodccinio iioc adversum hrc
tton aliquando, tieque ex causa niliilo umquiim ob- reticaiu tcmpeslateni iiiicniibits libro contiiigtt tit
noxia furrit. cum III eo gravissiina; inipietaiis lluciniccmmuiiitaus

Objeclanlibus, Si tititus est. aliquando non fuii ; 'loii puppim danius, ipsc illc nos flucnts ad optat* <iu..ciis
enim fnit anlequam nasceretur : Rcspoiidcl, tiiinin siiiuin devcliat Oiiinibur. cnim inccrlr doctrins; vcn-
ab tsttriio Palre nutum, perinde a'ternuin cste. to circuniactis, bine nietus, jiinc pcricuJuiu, biiic
Ad id qiiod rcpoiiitiil, Oinuc quod iialiim cal, non fiiil , ctiam snejM; naufragiuni est, <|tiia unigenitus Desis sub
qiiia in id iiatum est ut esset : lioc tle rebus linmaiiis prophciica aiicioritatc creatura esse defendiiup iii
concedil, negat de divinis, in quibus lU semper esi in co non sit nativitas, scd creatic, quia ex persona
Pater, ila et sempcr tsl Fitiut : cnjns naiivitas cum Sapientix dicluni esl, hominus creavit mc iniiium viii~
uiite lempora oilerna sil, nec leinpori luhjocei, nec rum tuariini {Prov. viji, 2i), (ft) Hic biemis eorniii
noslro tensui. D roa.ximus (lucius esl, b.vc tnrluosi turbinis gravisimd i
Jntiani . Si non percipilur non fuisse anltijuum natus, fsl; qnre cxcepta a nobis, ct seeuio navijio in.'jacia,
fcntienilui esl nalui esse qui erat. Quihus responsio usqiic ad ipsum nos tutissinium porlum 0()tat! liliutis
eH, euin qui naiui prcedicatur, non percipi prius prosequiiur

(itisse ; ticul nec inielligi aliiiuanda non (uisse, qm 2. Certa de Fitio fidet veritas. — Non incertis au-
tcinpcr natus senlitur. tcni noqiic otinsis, naiitarnm niod.i, nitimiir spebus •
Neqiic efjicaciui Deum non semper patrem fiiisse con- quos inlerdum votis inagis quam iiducia navjg;iiiles..
finguHl ; si quidem ex Saloinonis, David et Pauti vagi insiabilesqne ve»;ti aal deserunl, aui depelluni
verbii noii uinbigua ett Filii a;ternilas. Uanc ila evt- Cxterum nobis adCbi (f) Inscparabiiis fidei Spiriiua
(n)Veterrimus coilex Vaiic. bas. necnon Tellcr., (c) Ediil, insiiperaHlis ; rcnitenlibus (nagno con-
Remig., Tbeort. ac Cislcrc. Iioc \)TX sc fei uiii iniiium sensu msb liic quxdam es( aniitfiesis inters|iiritiis
Lege fraler iii Chrislo ct scnsum accoimnoda. Tuiu cuiii vcntorum qiii nauias sa-pe deserunl, et Spiriiiii!! ii-
aliis Iiabent, TeniHmiis, eic. dei qui a lidclibus nuni((uam scparalur. Iiein veia
(Ii) lidcin mss. necnon Marlin. Iiic subtcxnnl, in fides opp.inilijr pravi!;.r. harcliconini, qi.i propliu-
opere iiio. lii iiiv. cl cvaiiyclicuiii fii.iriuiiii diviiicro niox coii\ii>-
«s SANni IIII.MUI KPISIOPI ;.^(i
(lono unigeiiiii nci pi>rn)»ncn8, el »os inilemuiHhili A '^- (./insiuiîaprii' fivainr n/iiiiiiîirtu'. — 1'acuiitn
riiisii m\ Iranifiillla ileiliiceiiB : Nun f niin U«>iiiiniii)i arxiill liaiic r»lsilo<liiii iiiipielalein, loqucn» in l*.tulu
Cbrislimi crtMliirain, (1) i)iiia {a) iiei|iie »|»« osl ;

iiiv (ihrisiiis lieiis ? 1'ariiiniie ileinuiatic vpriialis mcinU-
i)ue KK-tur»m, i)uia laciurariiin oiniiiiiin i|>se esl 1)0- ciiini damiiai ? fcr lioininiini onini Clirinlnin (reaia
niiiiiis : sfJ Keiiiii iioviiiius, Houiii l>i!i |>:ilri» pro oiniii;i suni : el iilcino ei )iro)iriniit iinnien esl(r) ul
pnum f;eii«raiioii«in. Nui> qiiidem oinnes. M'ciin«lum creaiur sii. Non caiJit in euni erfuienlij: tu« oi lu-
boniliill!» «ligiialioit«Hi, ilicli as.i.uiiipliîw iiiinus Dei lura et iiiinciijiaiiii. Tesiis iioliis csi Mclcliisedecli,
lilii , »e«l ille verui uiiui> patri De» tiliiis, el vora ercalorcin cosli atiiue lerr.i- {{) Ueunt ita pr.iMliiaiis
nli)iie aliûliiu, t*) ni»ueiiii uiiluiu in c.o«iiiiii>iie ticHcdir.lus Abiiiliam Deo lumino, i/iii creutit cixluvt ct
iiiriusi)ue, njiiviias. Nivsira vero Uiiiuiu h*c sola lcrTum {Gen. xiv, llt). Tislis esl ct (ij)0.'.ea pruphela
reliijio esl, Kiliiiiii conlileri iion ;.ilo)>livuni, scd n i- lUceiis : Firmant cixlum, et cieam Itrrum e^ Lomiiiut
liim; iietjue tliiluni, seil generaluiu. Noii euini aul Deus luu.s, cujut manus creaverunt omu^m mililiim
racluni, aui 410""" natuiii prailicauius :
quia ocijue coeti{Otee, xiii, 4). Tesiis ci Peirus ila scnbens : Qumi
Creaioreui i;ieaiiiris cow)>ur;tmus, ueijuc oaiiyiialcin fiddi creaioii cuiiittundanlu uuiiuai iieilras (I /Vi. iv,
sii;e (;i'naraiiuiie uieuiliuur. Nou ptr se e»l, qui per 1(1). QuiJ opeiii iioinen opilici iiupoiinnus? Qiii(l
iiaiivilJiein esl. Ncque nun uatus e:>i, i|ui lilius est. g noslris {h) Deuin co^noininanius? Cccaiur 4ll""S'
Neque ijiii lilius esi, aliier puiesi quaui nnstendo csse tcr est, neaior oiniiis nillitia: cuelesiis est.
(|uo«l iilitis ciit. 5. Chrxslut nequit dici ereatura — li;rc cuni ad
5. /t|nuii Arianot pugnal »tcum profthelicui el evan- Filiuna, per quem laota tuut onioia, ;iposiolica atque
qcHciu Spjii/us. — Noinini aaieni duliium est, coiiira- cvangeiica lide iiitelligeiida rereraniur ;
quoniudo liis
rias sewper ol>uiienies'iue im|iieiaiis causas esse ipsis quui gessit xqnabiiur, et in ea ent naiurx iiun-
caiisis religioiiiim : nc()ue posse id pie snscipi, quod cupaiiuite, qua cuiicu (i) sunt? Primiiin quidem
impie snscpiun» asse deceiiiiiur (i)uiaiil lii uunc ; buman'X' iiiielligeutix scnsus liaec respuil, ui creaior
iiovi aiiosiolica; lidci cinendaiores cvangelicuni et crealura sit ;

qiiia creaiio per creuiorem csl. Qui si
proplieticuin SpiriUiin in liies dividaul, el in juiBia creatura sit; ct currupiioni subdiius esi, cl cxpccia-
pariiaiiiur;autliialiU'riiioplieiavcrini,eil>i;ili:erpr*- tioni obnuxius ej>i, ct serviiuii siibjecius est. Ait
dicaveiint; qiiia Salomon ad cicalura; iius veucialio- rnim idcm beaius ajiosiolus P.aulus : Eleiutn lon-
cr«\itiira; co:irgiui.
neni vucet, Paulus vero scrvientes ginqva exspectuiio crealurig revclutiouem /tlioiMin Dei
Q114; uliquc iiou \ideimir silii secui;duiii (rf) impielalis extpectal. Vuuilaii enim cteutuin suiiecta esl n iii
iiili-,1; t!.iili:inicun\t;nire(Ca(. 1. 1.^,) nl Spustuln.s et syoitte, sed prupter eum {',) qui (;) subduiil eam iu !>i)c
pei' lcyi III cdoctus, ci pei' piutiuilioncm segregalus, (^ Quia ei iptu creuiuru libertibiiur a lettiiute i;«rr«p<>u-
(II ior. \<a, j), ei ptr lonuciUi m iu se Clirisium liiiii in libcrtateiu claritatis lHiutum Uci ( itoui. vili, tU
queii-, )i;.plicliaiii aul igiior;iU'rit aiil iion ignoraCun etc. ) Si igilur Clirisius crealura eî , ncce-se cst
dissolveril: etiicsi'ifiii('.!| 1 icaMiiam Cliriitiiiii^.iucni sub spe tungiii<iu.c exspeciationis inccrius sii, et
creatoiem niiiiciipavrril; pl velucril cie.ilur;c religio- longa ejiis exspccuiio {k.) nosira potius exspicciet,
ncm, qui Sjii (^reat ni scivioiidum nionueiii diceiis : et e.xpectans ea vanitaii siibjectus sit, ei ff.t iiccfs-
(>((iiiiim«(ui)i.'rMH/ verilalem Deiin mendaciuin, et sen-w- sitaiissulijeciionein noii spoiitc subjcctnssil. Sul^rc-
runl creatura.' fnvlenlo Crealore, qui est bcnedictus in tus autem non sponie cum iii, uccesse est et serviii
smcuta sircitlorum (/Jom 1,25). sit , servus auiem cum sit, niancai etiara in corrii-
(1) Qiiia neque esl. (3) Qiii subdidii tu spe . juxu grxcura, tov uTro-
(2) Ctcdlum. Ta?avT« eV O.-rtiOt.
onr.lur. Forle etiam respiciunlur lixc Cliristi Tierlia, {g) GilUitius, loco Oiee, suhstitiierai Etaias: siinc
Ivtfe '30 vobiscuin sum utque ad eontumniationem quia h:i'C apud Osce secundum Vulgalam noii reperii,
sajcnli. ciiin :ipud {'J, lioruin similia qiixd.im !r-
ksaiain XLV,
la) Iia Bad. cnm oninibus mss. lii aliis auiein edi- gere sil. Al apud Septuaginla ca i|isa totiilcin vciln.s
tinnibus, quia ipte ett qui crcavil cmnia ; neque factu- rcperire est pro quihus iu Vulgal.i laiiluninioilo
:
rum eic. glosseina. exslul Eqo aulem Domiiwt Deui luni. Fruslr.t igiltir :
{b) Verbmii nianens a subncxis prava iiilerpun- I) Gitlolii corrciliu apud Par. relenta esi. Posiea liad..
v;liun6 scparabaliir. Naliviias illa niaiiet Uiitiim in Kr. el Lips. (ormans catliim, iiuii /Sriianj
rufîiilione Pains et 1'ilii ; quia ncnio imii Filium (A) Erasiiius conlra lidein veterum lilirornin bic
nisi Puter, elc. addidil cogHominibus : quani vucfin rflinuere soqiifu-
(c) In viilgalis, ul lii minc ninisso iiui; ei niox, les ciliiioiifs
diii<a'u;t.' «' tii iMrgia ;«sr(ii<n.H.', m Ai alitcr, ctc. Seqoi-
(t) Kursuin liic F.rasmus de suo inseruil, fiia' /aiiii
inur ;if *
ncc )iosifa casiigaius fuit.
((<) tuiti, iccunJum pietiHis Dti intclliqenliain : iiisi
qiiod Par. vncaliiiliiiii Dci oiiiiltit. .\l iii^s. secundnm {)) In inss. Vai. bas. ct Martin. lubdidil otnniii. In
(.arniit. tubdidii ea.
impiHalis intelliiientiam, iil i'Sl, qiiar fclsi sibi iion coi;-
\ciiiun:, conccdenJa lainen .^.unl. ti pruba csl iinpio. {D Codfx V.it. bas. ciiin Mariin. noUiaiu poiiui
riiiii .\rianuiiim iiilolli;!i'nli.i. Krcqnciis enim a)>ud e.Tspcciel reirlnlioiiem. Ab llilani sciitenlia iinniis rc-
Miiarinin fsl absliactuni, iil vocaiit, iioincn pro cun. cedcrci. noslnim poiiut exifeciel cla-
qiii i>ulisliliierel
tieto, impieias v. g pro iiiipiis. nliiitîii qiiod ri'|iogiiare liinuit, qiiia ChiiSlns jaiu
.
le) Vftiisiior nis. Colb luniGfrni. ti( crfoiura lil. propria g.tiidet gloria, qnani iioliis cuiiiiiiuiiicalurits
\l) Codei
Vatic bas. cuui Mariiii. Duiwnum, nou esl, iicque clariuif ni exspecUt nobis cuininuneni.
Deum,
437 DE TRINITATE LlBrR XII. 438
piione nalur.e. II;ec c-mm omnia crcalurse propria esse A enini e.T?dem veneraiioiils ojiisdein sunt (e) quia aut
Aposlolus Uocei : a qiiibnb per longinquain exs|iec(a- snmmus lionur indigni' initfi-oribus deferetur, aut
lionem liberanda, secundiini humanam gloriam tla- ourn coiiiiimelia siiperiorum inferiora his aequahunlur
rescet. Et o inipruileiitem de Deo atque impiani proin lionore. Filius auicm (/) hi ut creaiio potiiis quam
fessioiiem, his cum per crealurae coniunicliam naiivius sii, pcr veneratioiieni (g) exa.ijuabiiur Pa-
hidibriis deputaie, ut speret, ut gerviat, ut cnacius iri ; niilla nobis religio honoris ad Pairem est, cum
tit, (n) ut cognilus sit, ut liberandus sit iii no>trj, taiila nobis ejus veneratio imposiia sii, quanta esl
non in sua, cum de suis nos ad aiiquid proveba- creaturse . sed quia Deo pairi in eo, quod ex eo
mur. Dcus est natus, aquiilis est ; esi etiam xqualis in bo-
6. Si creatura est, ereatura pariter ul Pater : quia nore Filius enim tsi, non creaiura,
Filio iwtura eU Palnt, Exinanilio Verfri es( obolilw. 8. Deus pariibiu catens <?.i «i.to dicitur genuissc,
— Sed impietas noslra cum ingenti perfidix incre- quia e.i »l. Filium de nihilo volenlihuf: non suppeltl toci
mcnio per hanc iilicitDe vocis audaciam procedit : ut dicit sentus. — Et baic de illo pnclaia vox Patris est
qiiia Filiiis creatura sii, Paier quoque iion dilTerata £:i; uteiu ante ludi'etunt geiiui te. Noii prxjiidicatur
creaiura. Christus enim in forma Dei manens, for- autem Dco, ui sa:pe jam diximus, per iuiiriuiiateui
iiiam servi accepit : et qui in forma Dei est, si crea- B nosinc intelligeniix. ut per id, quod ex utero ge-
liira est , Deus nnn aUerit a creatura, quia in forina nuisse se ilixit (Psal, cix, 5), ex partibus niiornis
Dei sil creaiura. Esse aulem in forma Dei, non alia «'xternisque per mcmbra coeuntibus, tamquam cor-
inteUigentia est, quam in Dei roanere natura : per poralium causarum originibus consistat cum exira
'
.liiod et Deus creatura 412 ^'t (l*i'^ '" natura naturalium necessilatum causam libcr aique absu-
ejus sit cre;ittira. Qui autem in forma Dei erat, Deo lutus, naturx toiius dominus manens, proprietatem
sc xqualem esse oon rapuil ; quia ex l>ei a>qua!ilale, naiiviiatis Unigeniti sui ex indemuiabilis na.iirxsu;e
idesi, ex fbrma ejus in servi formam decederet (V. virtuie signilicei Ex spintu enini^lS^P-iîôs nasceiis».
tib. IX, n. 14). Decedere autem ex Deo in homiiieni, licci de piopiieiale Siiintus, per qu;im ef ipse spiri-
iiisi se ex Dei fornia Deiis evaciwus, nnn poluit. tuscst, nascatur nontamen aliaci prxier qiiam per-
Evacuans auiem se non abolilus esi, (/>) nc essei feclarum (/ij atque indemuiabilium causarum a^ id
cnm esset aliud quain fuisset. Neque eniui defecit ex quod naseitur causa est. Et c\ causa licei perfecia
sese, qui se cvacuavit in sesc: cum viriuti» (r) po- aique indemulabili nascens. necesse csi ex causa in
testas eiiam in evaciiandi se poiesiaie permaneat causae ipsius proprietaie nascaiur. Proprietas autem
et in forroam servi transisse, nun sit naiuram Dei humanurum (i) necessiiaium iutra causas uteri coii-
perdidisse, cum formam Dei evacuasse niliil allud Q liiietur. Sed Deo non ex parlibus (;^ perlecio, sed
quaro virtus divinx sit poiestaiis. indemul.ibili per splritum , quia Deus spiriius est
7. Fido debetuT honer (rqualii Patrh — Adeo aii- (Joan. IV, 'ii), nonesi internarum causarum naiuralls
tein in furma l>ei esse, nihil aliud est quam xqua- necessiias. f Sed quia nobis spiriius de spiritu nati-
lem Deo es«e: ut xqualiias honoris Domino jesu viialem pnedicabal, sensum nostrura (k) causarum
Clirisio, qui in forma Dei esi, debeaiur, ipso dicente: nosirarum instiluit exemplo , non in exeiupluiii nati-
llt omnes honorificenl Filium, sicut honorificant Pa- vicitis, sed ad inlelligentiam gonerationis, ui exem-
trem. Qui noii Uonorificat Filium, non honorificat Pa- plum illud non ad necessitatem proficiai, sed ad sen-
trem qui misit illum {Joan. v, 25). Numquam diver- snm. Si igilur creaiio est uiiigcnitns Deus : et quid
silas reruro, nisi et {d) in hoiiore diverso est. Res sibi vult significatio iutelligcniia;, quaa per consue-
(a) Yerba, u( cogniiu* sii, quaemagno conscnsu ha- Vai bas., Corb., Remig., Marlin. elc. rcsiiiueiiies si
Iient mss. sola Mira;i tditio reiinuil. Qiiamqu.nm at- ut creatio, parlirulam iia anie ui tacilam intelli^-imus,
tenddnies illud Pauli, Ipsa crealura liberabilur a ser- pula, si ila per veneralionem ex<€qnubiiur Palri, ut
fitute corrupi'onis, necnon lioc Hilarii, Servus autem creaiio si>, etc.
(um si(, maneat eliam tn corruplione nalur(p, pro co-
(g) In viiigatis, qua exequalniur. Non exstat qua
gniius restiiueiidum esse eorrupius dubio piocul du-
nisi in unn ms. Colb. valde suspecto
timus. D
(b) E<i\ii, ul non essei. .Miquot ms.s. ne non esset.
(h) His Lipsius subsiiiuil, perfectcB aique indemula-
At velustiiires neessei. Particula ne, pro ut nonHila- bilis, subslanlia' : quod Erasiiius iii margine aitscrip-
rio valde familiaris est. serai, Hilarii, utputo, seiisum indicans, noii veiba.
(f) Iii edit. .Mir. ut in mss. Vat. has. cl Marlin. (i) Lips. et Par. ox Erasini margine huninnariim
hic adjiciiur sua;. Poiesiateni illain ita in Christo icr- naliviialuin: nbnilentihus oimiibiis iiiss. Necessitaies
iiiansisse, ut ca eti.im interdura uterelur, supcriori hic vocaniur, qux ad aliqiiom ifr(>tiuni necessario
libro probatum est num. 48. secundum naiurae loges lequiniiitur liai|ue post
(d) lidem mss. in hoiwri diversitate est. V. lib. ix, verba , Proprieias aulem humanarnm neccssilutum,
n. 23. iion male aiiimo siippleveris raiione habiia ad gene-
,
(<>') Iia mss. nisi quod in uno Vat. bas. Omnino ralioiiem.
autein sumnfus, etc. Editi vero, quia ut suntntus hunor (;)Inms. Martin. profecio.
ittdigne iiifAioribus defertur, ila cum conliimelia, etc.
(';) Erasmo
niagis airiserai, gencrationvm iiostra-
Er. et Mir. cum aliquot receniioiibus mss. si
(f) rutii quoil fiuslni Lip.sius fx illliis mrirj.'iiie arripnil,
:
coiicreaiio. Lips. ei Par. cuni aiiiiquo in'-. Colb. si nec apuil Par. correctus e>i. Al cerle hic noii laiii
creatio. Yindociiien.^-is codex, sicut creaiio. ôn dis- sermo e^t de generaiionis actu ,
quam de niaieri;ili
pliierel, si sic ut creatio. Namque ei Bad. et mss. illiuscausa.
15« SANCTI IIILARIi KPISf.OPI 440
luiliiiein uaiivitatis huniaiix iulelligeuliaui divinu! A »1 veriuiis (A) prnfussiotieni iiuti iicc per cauus
i;eiii;ralH>iii« (a) osteiidil? cor|iuriini aut velii aiii viilcat aul agat, seil utslur
l'er iHembra notlri eorporU ugnificanlur opera- biii parliuni iiunciipalioiiilMis, ui per corporaliuiii
liouet Dei. — Pleruniqiie eiiiiii per bxc iiAslrorum ministeria virlus efllcienlianira ineorporalium s«u-
eur|MiruiM meutbra, u|ierationuni suamni iiobis Deus liaiur.
iiioiiieniJ ki;;iiiiicaus, seiisuui noslruin usu inlelligeii- i I . frojihfUi fatinram iioh dicii, tfaem Deui teilalur
li:c couiiuiiuii ejocuil, cuni ail : Cujui niauiiit creaie- fiituin. — Naiiira igilnr hunian^t- conauetudinia noii
ruiit oiitnem mititiatn c<eli {Utete, xiii, 4 ) ; vel ileruiii, biiiit, sed nec Dominicx docirinx Mnteuiia patitur,
Oruli boiuiiii tuper juuo${l^sal. xiiiiii, t(i); vel rur- niagisiro discipuluiii prxcssc , vi-l servum iniperare
t>uui, hifi-iii Duvid (!) /(/ium Jetu (b) viriim $ecuiiJuiii doniiiio : quod alienini alieri ei per ignoraniiam sub-
cor meuin {Act. xiii, H). Cuni eniiii ut voluiilas signi- jaceat , ut ignîrus scienli ; et per condilioiiein iulir-
liceiur im corJe , per guain Daviii iiioruiii probiialu niuin sit , ut domiBatui serviius. Qux cum ila cssc
coiiiplacuil , ei coguiiio universiiatig (i) qua extra coinmuiie judicium sii ; cujus Runc not temerilaiis
scienliain Dei iiihil tl>, tub oculoruni vurabulo eiiuii- cxemplo Deiim creaiuram.et filium facturaro et dice-
lieiur, el o|ieruiu eriicieniia ,
quia iiiliil iion es Deo mus etexistimibimus rcumnusquam nobisliuc(i) dc
sil, per noinen nianuuni intclligati(r:vo!ens el provi- B se el Magisler et Dominus Nervus ac di>cipulis
deiis ct agens Deus cuiicla, sub signiticatiune causa- suis locutiis sii, neque nativitaleni snam autcreatio-
rum corporaliuin inielligendus sine minisierioccrpo- nem aut facuiram docuerii* sed et Paier nibil uni-
rali, quomodo4l4Jî" > ^<^> <l"od cx uiero genuii, quam aliud qiiaai blium tesiaius sil, et 415 îbus niliit
(^)noii |c) percjusamcorporalein bumanis originis; aliud quaro proprium sibi Devm palreni pruressus
iniclligeiidic eiiam kpirilalis nalivilailis seiisus uffer- sii? iiatum uiiquc, nou (acium aut creatam (4) (•e (j)
tur: cum per caHeras {d) raembroruiR sigailicaiiones, asserens, slcuii ait : Onuitt qui dilifii Palrtm, diligU
cxierurum qu««|uc in Deo eriicienliaruiii deiuonsire- ci F'lium, qui naiui etl ex eo (Joan. «, 4).
lur effecius ? M. Operi non coneeml fitii nomeu. — Kaclura au-
ifi.Diclum esl kx L"i'tRO ad verie ualivitalis otlennio tem opeia crcaturarumsnni, non generationisnaiivi-
nem. — Quia ergo proponilur cor ad volunlatem, tas. iNon ciiim coelum Glius, aut ftrra Glius, aul mun-
oculi ad visuni, nianugaii e£rt;c'.uiii,ciin) unien («) ul- dus nativitas esil , de qiiibiis dicinm cst , Omnia pet
ira parlium inrcctani cuin|iaraiiuneiu becs et velit eum facia tuni (Joan. i, S\ ot per Proplielam, Oycra
et provideai et peragat, et iiaec eadem ]»:: cor ci ocu- nitmuum luarum tunl nrti { Psal. ci , 26) '
ei pcr
los et roanuni enumielur nonue signiticai lo, qua {f} cx

: euindeiii , Opera mnfnum iMorum non omittat ( Ptat.
utero genuit, \era: nativiuilis oAicnsio est? noii C cxxxvii. )<). Numijuid piriori pictura ilius, «ui gla-
quod cx uteru geiiuerit, sicuii iiec per inanum agat, dius fabro (iliits airt archiloclo donius 6bu«? Hsec
uec per oculus vidcai, iy)uec per corvelii : sedquJa eiiim opera erTicientium simt -
at vero patri suluj ,
pcr significaiionem liorura vere omnia el agat et vi- qui cx eo nasciiur, filius est.
deateivelii, iia per siguificatioriein uteri , vere ex 15. Ndi Dei /i/i: facii, non naii, ideoque mh «ni.
se genucrit queiu genuit, oon per causam uteri, sed Et nos quidem Glii Deo, scd per factuniai Glii. Fui
!t) Jetsce fitium tecundum cor menm. lalit siiie offeetu, cum per nneras.
i) Quia. (4) Absuol verba i* aueTini a ms. nostro.
5) Nuit per cautcni corporalem intelliyendce naliti-
(a) Post verbum otlendii , Lud. Mira:us adjicit ex qimd cum non cxstet nisi a secunda mauu in ms.
uiero : quod in pluribus mss exstal, iion iii casliga- Cnrlioiensi ev Bid.. Er. cl caeleroruni nus. lide re-
;
tioriiiiis. stituimiis iN/('C(iim. Vi\ lamen anibigiinus, quiu pi.u-

Adjcciinus vinimex mss. Vat, bas., Mariin. et fereiiduni sil inc^tom ; iiiaxinie cum legamus in l's.
(i)
a)ii|uol aliis, textu gr.-Gcu suHV.igaMte. cvxix, n. 4 : Quidqnid composiium eu necetse ni ,
(f) Sic Lips. et Par. ciim niss. Corb. el paucis noH /'ii^rll ; quia eompoiilio Imtel imliiim,
ceteriium
aliis quam
: leciionem elsi iioii diibilamus interpo- qno corporatur (vel c«mp«r«l«r, forte eiiam rectius,
laiain , caslignre laincK Dflii audciniis. cum nulla in coiiiparal) ut maneat.
aliis libris eislet nisi luendosa. Apiid B;id., Er. et iii ^j^ Sic
.^,,^ B:id. cum plari<>que
„„„. ,_„„, ^. poliuribus
,.,,^, ,„^„», et ,.„., inss. Alii
iiis. Martin. non per cautam corporalem iiiletligendiv " yiTO
(f)
libri, exutero Diui Deum geiiuit
nativiUtlit teiisut afferlur . citmper civleras, ctc. Apuil
(q) Niliil hactenus aut deinccps de auribus, ul cum
Mir.i:iim, iioii per cautiiin corpuralrin /lumanir oiijiiiM
nis! Vai bas. ct Mirxo bic subjicialur, nec f*r auret
inlelligeiiliie tpirilatit inielligendie naliviialis seiiaus af-
audiat.
fcriur. Iii Vatic. ct alleroralriiin Miiii-
uno c iiiss.
morum non per cautain corpornliuin

prope Turones, (h) Apud.Er., Lips. et Par. ailiungitur bic ffenuiHir
inlelligenda est nutivilat tine effeclu, cum per aeleras, quod abcst a bad el vetuîioribus mss. ntH|ue prx-
eic. Iii vt'liislioribusr.ulb.,Kem., Val. bas., C:irnul., furenduin cuin Marlin. ad iwniiiiciN proletuomi
Gerin., Viud. iioh per cautam corporatem (Vmd. cor- cuin vcriiiu liic periode sii ac vera geueraiiu , vcra
poratiaiii) italiviialit inletligendat tiiie affeilH (Val. bas. iiaiivii.i».

(i) In diiobus mss. fAilb. d» teft, non de it : qiiMl
tineeffeciu) cuiit per ca:ieiitt,c\c. Ex liis corritiendiiin
pulainiis , iion per ciiusam corpoiakm imlifilalis iii- abesi ab antiquiori ul el a Reinig. lu Mariin. Ikoe nt,
telliqendus til effeclut, cuin per citleras. «iiie de.
(<i) lii aliipiol inss. iiifMibiorNin rorpuia/iuni ; Cl (j) Addinius bic te aitereut aurioriiaie inM. Y:il.
niox, effiiitnliarum spiriliil:uii< : );loskCiiiJ. Iias.. ('.ulb., SorUm., Fdiir , eic. 1'ru bi> lulift unu«
(c) Apud br. iluiiii.i\:il i'l Mii. f.iira luin apiid : It-niig ciiui Tlieud. : iVuiit n>:que, utn la'ii>* . •i«<
Lips. ct l'ar. iMiiiiiiii niijvi/fiiuiu cjmparalionem : rrâliit, Mrvii M.

4(1 |)i: TRINITATE LIHEH XII 44.»
niiis cniin ali|u:»ii<1.» filii ir:«fmuli£ IF.phcs. ii, 3) ; A ''•><> 'sfae' propiiiiin essol ,
quod priiiiogeiiilus cst ,
gcd lilii Deo |icr spiiiiiiin a<IO|>(ioiiis eflccti, cl dici (c) nalo veru uni Deo inanifeslnni sii proprium essc,
iiJ fneremur poliiis quam nasciiniir Et quia oiiine quod (ilius sit. Noii esl ilaque vera et perfecia na-
quod lit, ante qu.iin fiat, iion lnit ; nos cuin lilii iioii livita<^, ubi deputaliir magis, quam generalur -
quia
fuigscmus, ad id ipiod siimus erriciinur. Ante enini nun ainLigiium est eum po|iulum ,
qui iii liiium nas-
lilii non eramiis : sed posi quam mcriiinius lioc su- calur, et fieri. Ouod auicm lii cum non fuisset , et
Bius. Sumus autcin non nali, sed racii ; neque gciie- per id quird factum esl dieiiiir nasci ; otfn esi in co
rali, Mdacquisiii. Acqnisivii enira siLii Deus popu- vera naiivitas, quia anie aliud qnain naliiin est fueril.
lum (I Pet. fi , 9) : ei per lioc genuit. Genuisse Ki idcirco (d) non fuit (3) antei|uaiii nascerelur , id
auiero Oeuin fllios, numqiiani rum pruprietaiis sig- est , anicqiiain lieret •
qiii» qui ex geniibas (iliu>'
nilicatione cognosciinus. Noii cniin ait : Filios meos est, gons est aiile quaiii filius : («) ac per id oon vere
geniii et exaltuvi : sed hoc laiiiuin : filioi geniii et liiius, quia iion semper filius. Unigeiiitus »uiemDeus
exallavi (Etai. i, i). neqiie non {() fuii aliqiiando non filius . neqne fuit
H. Objeciio quod hyaelel propritt* dicalur el (ac- alii|iiid aiilo quam (ilius, neque quidquam (g) ali-
lut. — Niii forte in eo qiiod ail : Filiui primoijenilui quid ipse nisi filius. Alque iia qui seniper est lilius.
weut lirael (Exod. iv, 2i) , quisquam lioc qnod pri- B (I) noii nliiiuil id dc se iiiielligenti;r, ne aliquando
mogeiiitut went dixit, nd detrnliend«in Filio proprie- iiun lueril.
taicm generatioiiis iiitelliget ; ut quia ct de Israel 16. Rebus liumauis commune eu aliqtiando non(ume
dixerit meu$, assumpiio factorum filiorum pro nati- ct ex tiiltilo etse. — El naiiviiates quidem liuinana:
vitatis proprielate usurpatn sii ' el idcirco noii sit liabeiit iii temporc non fuisse : primum quia omnes
nalivitati Dei proprium, qund de eo dictuin est : Hic ex liis otnaibus, qui ante (5) non (hj fueriot, nascan-
ett (iliut nieni diteciui {ilaiili. xvii, 5) ; cum meut tur. Nam tainetsi uiiicuique nascentinm cx eo sit
eiiain illis proprium essc dicatur ,

quos non natos origo qui fu"rit; tamen ipsc illc, ex qno nascitiir,
csse iiianifeslum est. Nun natos .nuiem essc , licet non l'uit aiitc quain tiatus est. Dcliiiic ipse qui natus
iiali esse dicanlur, vel cx co do<;etur cum dicitur,/'o- est, posi (luam non fuit naiusest, tempore antc nis-
;jii/o qui natcetur, quan (ecit Dominvi (l*tal. xxi, ot). nente, qiiam nasciliir. Nascens enim hodie , in eo
16. Itmel non propriut /ilius , sed propniis primo- qiioia licstcrnum fuit non fuit ; et in id qnod est, ex
genitus. Non est proprie (iiiiit qui til enm non (uittet. eu quod non fuil, uepit, cl inlra inlelligenliam no-
— Ergo populus Israel (1) iiascilur (n), ut liut : ne- stram cst , hestprno id , i|U(i<l bodic nascilur, noii
quc pur id qiiod iiasci dicitur, noii 416 intelligitur fiiisse. Atque 417 '^^ nativiias ejus, pcr quani est,
tit fleri. Ex adoptione eniin esi lilius, noii rx gene- C post id quod noii liiitmanet ;
quia liodie primum post
ratione ; nequc ei pioprietas , sed iiunrupatio est. hesternuin lempu', esse iiecesse esi, ui ei sil in tem-
Naiii licet primogeiiiius m«uide en scri|>iuni sit ; lon- pore iion fuisse Et \rxc quidein cominnnia in reruin
ge laiueu mullunique dilTert, tiliui meut dileetut, el liumaiiarum origine sunt, ul omnia iniiiuiu siii,cum
Filiiit primogenilut meus. Ubi ciiim nativitas est antea non ruisseiit, accipinnt : primuin quidem , ut
ibi Filiu* iiieut dileelus : ubi vcro eleciio ex gen- docuimus, per tempus, deimle per causam. Et per
tibus cst, ct adopiio per voluntalem est, ibi tempus quidem iioii ambiguum eBt, quin ca, qii.e
Fiiiut piimogenitus ment. Ilic quod suiis est, ad pri- iiuiic coepcriiit, aiitc non fuerint : pcr causain vero,
inogenitum est : illie quod suus est , ad fitiuiii esi qiiia liis iion (i) ex caiisa consiet esse quod maneaiii.
(i) Gl in naiivitate (l>) lilius priiiiuni buus etsic di- Uevolvo eniin omnes ori;;inuin causas , et intel-
leclus ; cl in ekctiune lilius priinum |iriiuogeniliis, ligeiitiam in anleriora converte : invenies niliii ctfi-
el sic posiea suus : ut, adopiato ex umuibus populis pisse per causain, duui oaiiiia per virtutetn Dei ud
(I) Saicelur, lum, neque pei idquod muciiur, non ry (3) Antequam nascitar
inleliigeliir. lij Aoh retinquit.
(i) Et in naiiriiate plii; mox, et in electione filii. (5) Oiiiiltiiur non.
(a) Exemplar. Vat. bas. hic proi se fert ita ;

quod (e) Codex V.il. b:is. sulfragante Mariin. ac per id
taciiuni intelligcre esl. Subiiide iii pluribus prob.v qtiod iion vere Filius, geiis esi iinprudeiilis interpu-
;
iiot.i: inss. nequeper idqiiod natcilur. latoris opera.

(b) In aniiquioribus mss. Culb., Rem. elc.|desiJc- (0 lilud nou ab Erasmo prinium m&s. renitciiii-
rjtur vox filiut : cujiis loco babent Bad., Er , Lips. bus expunetuiii revucanius. Pleonasmus est , iit
el plures mss. filii : quod pr,cfereoduin , si posiea Grxcis, iia ei llilario usitatus, negationis primai vim
cum iisdein edit. et oninibus prope inss. aiitepona- non lolleiis , sed augens ,
quasi, neque prorsus luit
lur et in electione /i/tt. Lectio quam retinemus eal aliquaiido non flliiis.
Par., ms. Mariin. et ali(|uot aliorum. | (g) Editi, aliud ipse. At mss. nliquid ipse, tiisi quod
(c) Vat. bas. mi. naliniaie vero : minus placet. in vetere Culb. et Germ. aliquid tpst.
Tuin editi e.xceptii Par. unigeniio Deo : imniinutam (A) Hujus loci cmendaiiiHieiii debeiiius codici Vat.
cxhibent Hil irii senientiam , qua vuil uiii, id esl bas. alleri Vatic ino, Martiiiiano et Praieileusi cum :
soli, bto u3t'>proprium csse qiiod liliiis sit. in aliis desitlerctur pariiciila iicgans.
(d) PartKula negans in vulgalis oniissa siippkiiir (i) Id esl, iion ev caus e priin:e. siibstantia ; nde<i-
ex mss. quorum vetustiorcs subiii<k-, ul el alias, ha- que ex nihilo habcnl iniiiiim. Aniiniis liic nA prinMS
bent, ante quam natcitur. Proxime post verbuiu (ieTel, usque parenies nustros revocatur, ut cx iis qut ei^ i>i
ut autea poiit 'ivji (uii, rclicelur filiui. litlo conditi sint, oriuiu lialiere couvincamur.
4i5 SANf.H IIILARU KPISCOPl 411
1(1 qiiod siint rrcanliir , non eiiam nasciiniur cx ali- A c»m pcr ij, quod scmpcr fuerit, prxdirare : qiiia Im -
quo. Ex quoeiiam unicuiqiio gcncri por «iirccsiiin' iiiani ^ciiiui {g) n|>inioiic id qiiod scmjier fnit
neni i|u.ani naiuriilcest, mi iinii fii«>rit ct catiierii, iion (4j |iaiiatiir iit nalum sit ; < nascciidi iiuieni causa
diiin e( posi icmpus in lcmpnre csi : ei riiM seiii|ici' si(, iii sit (jiiod non crai : esse vcro qiiod iion luit
univcrsa pobl icmims Biiii, <':iiiiiam siii qiiuquc ilo iiiliil aliiid siib coinmuiii scnsu essc, qiiam iiasci.i
aalca non ex«uiii|bus tiiuiuiit, ilnm rx liis niisciin- .\iljiclaii( veroluec argiita saiis atquc aiidiiui placcn-
tur q(i« aiiiea (inii riicriiit : ips.0 illo |irini(t liiininni tia : I Si , iiiqiiil , natiis est, c(r|iit; ct cum rocpii
giniris pareiiic Adani ex tcrra , i|iia: cn iiihll» e<il, niiu l'uii; ctciim iion iiiit, iion paiitur {h) iii liicrit. t
el pasi (empug. (n) idest, pnsi oouldui, lerritm, dicin, Atque idcirco |ii.c iiitclligciili:e sernionciii esse coii-
soltiiii, lunani ct asira roriii:iii), i|iii ct {b) origimîn tcndanl, < Niin loii antcqiiaiii nascerctur: qiiia ol
imii liabucrit niiscenili cl cupciii <iiiii coii fiii>-ici. essct qui iion ciiii, (,'>) iioii (i) qui erai naiiis cst. >
17. UnijfenitMs aeque aluiuando non (uil, nc/uc ex Ncqiic cguil iialivitate qui crai, cuin ad id ut essrt
niliilo. — Scil iiuiijciiilo Uco, cui iioii pr:i'c^l lcin|>iis qui iiiin crit iiascorctiir.
nnteriiis, nou rclini|iiii(ir ut ali.|iiaiulo iiuii riicrit, 19. tjiidtlionum captiosnrum mruf. llii fideiprie-
qiiia (c) ipsum illud aliquaitJo jaiii piius csi, dciiide jerenda. — Ac priiiiiim 0|io;'tuer:it liomiiics rcligio-
non fuisse jain lciiiporis est : ct iiicipiel noii posl B saiu (tiviiiariini rcruni scientiain prujlercntes , iibi
eiii ' tcnipus essc, si-d ipse cs.fc post tcmpns, ciii iii cvangclicx atque .ipostolica; prxdicilionis \eriias
eo quod aniu quam nasciiur ikhi lnit, id ipsum in (ft pra-fercbat, callid.a'. philosopiiix (oriuusas i|iia:-
qtio noii fuit (I) preferclur. Dciiuic qui ex co qui cst stioncs abjiccrc, cl sccUiri potius fidcin qu;e in Dco
natiiscst, inlcllij{i iion potcsl e\ co i|iiodnoii fuit na- est: qiiia sensiiin iiitirnium facile liilci si:;c pr;('siiliu
liis esse ;
(2) qui:i ((/) ei is i|iii cst, ad id quod es|, siipliisina syll()gistic:e iiitcrrogaiionis cxucict, cuin
causa csi; iiuu eiiam id quoil ihmi cst, iirigo iiaecon- captiosa pioposiiio rcsponsioiiem sinipliccin, sibii|uc
ili cst. Krgi» cui ncquc iii lcniptne esi, (c) ui aliqu:iii- secunduin intcrrogaiionem reruiii obgccund.iiil<'ini
do iion fueiil; iie(|'ic m paiio, 418 '^' «*>'. aucinre ail uliiiiium jam sensus sui iiiicrrog.itionc spiiliaici
csi, ui siibsislat ex iiullis : iioii rciic|uii id <ie se occa- ut quo(4 profcssione amisissct, id jum cuiiscicutia
sioiiis, iit aiit cx nlhilo nalus sit, aut non fuerit an- nou tencret. Quid enip:! tam necessario inierniga-
tequain nasccrclur. lioni obsecundabit, qiiain utcuina nubis4>19 <l"'i-'~
18. Ariiworum contrii Fitii (vtrrmtaiem crguliig. — ratiir, Eslne allqiud aiileqi\am nasciiur?!» prnfcs-
Non suiii aiitcm nesciiis plcrosque eorum, qiiibusaul siotie iiostra slt, non luisse (k) autc quod nascinir?
per impietateni oblusa iiiciis s:icraniQntuiii Dei non Neque eniin aut in naiura aut in ncccssitalc esi, iil
capit, .Tut per advi>rsi spiritus douiinalioneiii sub spe- quod est nascatur ' cuin iiasci auid ob id tantuin ui
'
cie rcligioiiis ubtrcclaiuli Dco fiiror pronus es(, af sit, (() iion quia crat, necessc sit. Quod cuui coik-cs-
liimaro siinplicioruiii auiihiis iil solcro: nos cum sum fuerit a nobis, i|iiia lecte conceditur; ci;uti
seinper Filium fui&se dicamiis, iie(|ue aliiûid ali- (G) lidei conscicnlia (m), captl jam inipiis utquc alie-
quando fuissc, (3) quod non (uit {() ; sine naiiviiale iiis siodiis aci|uicscin;us.
(1) Pra^fcralur. ii) ;Von pa(?(Kr.

^2) Quiit el is qtii esl. (:>) Xon quin etat, lum, qain no* erat.
(3) OUO HOH (uit. (li) Videi scienlia.
{a) Sculietus ciini liilariiim arguK, quc.d coutra <iere, e(c. Quippe voce patrtt quxlihet causaliiusi-
Mosen, Df'uiit siniul et ienicl omnia crensfe scnsciil, giiilicilur.
nti|iie iii ceiisurc sua' fi<leni iiiiuin cilit libriim
liiijus (/') liilcm codiees, quo nonfuil: neque liic pla
.vii (le Triii. vcl hinc iiidicat se ctlam iii cvicris iion ceiii. .Ncgatur Filius aliipiid alii|uaiidu luisse, qiind
Siitib acquuni fiiisse judiceui senlentlarum, iiiias Pa- non sciiiper fucril, seu quidquam comparasse qiio
ires lueiitur. Ccrtc si bninu po>l lenipiiN, qiii:( post aliipiapd» carucril.
caluiii, icrraiii, clc. forinaiiis non siuiul ac stincl ; (</) lidiiiôpimo.refragantihusmss.
Verbum ;j«<i'a(ur
oniiiia cre:iia snnt rel'crcni'uiii ad i</, quasi, i(< nou adinittai ut natutu m,
{b) iil esi,priin.i ori(;o non est nalivitas ei
cujiis (/i) Aliquoi probie noiai inss. «t boh /"uent. Aii pro,
Slilist;imi:i p.ircnlis, sed cicalio ox iiihilo. u( twn non [iterit ?
(ij Vcd^rnmi cudiccs, ipsud iliud. Tum cdiii ex- (i) liad. et plures inss., hom quia erai et : cl nio>;,
j)
cepto Par. oliiiuando jnm teiiiporis est : et incipiel quut non erat tiasceretur.
(j) l-lr. ac scqiiciitesediiiouci;,pr<mWf&ii( : at Bad.
cic. resi:iiiraiiiiir l-x aliis llbris. .\iguiiiciiluiii bic
li;ib<:iur gravissiniuni adversus Arlanos qui iii for- ei iiiss., prft/Vriliu(, scil. rcrHmdiviiiarum sciciiiiaiii.
1111111.-) siiiH, .\iiiioclicna scilicei, iiiraque Sirinicnsi, Egregiiim iiioiiituin, ui ubi lidci ductrina :ilTulgei,
nccii.in |iseuilii-Sai(licensi, etc. Filiuiu ante s;vcula capliosis |.|>il(isopliiiriun qii:esiiuiiibus iiuu prxtMM-
el lciiijior prolitcbiiitur.
I
iiiiis aurcin. iiec ab c'a nos ulla raiioiic divelli paiia-
(il) Kilili. ((iiin c;,ii qui esl : liim Lips. el Par., ud iiiur. Quocirca non iilacci cuin codice Praiel., pru'-
td qiiiiil cst rausa pater tst. Castig.iiitur ex mss. Sii- (rribaiiir.
pciiiis (i.^lciiMiiii cst, iiidiis ortuui csse cx iiiliilo, cl (t) Sic P:(r. cum poiioribus iiiss. Abi vero libri,
iioii c\ caus:i ; iiuui' Filii origo cx causa, nuu cx ni- oulti nuam nusrilur.
bilo deuiniislratiir. (!) Antiquiur rodox Colh. cuin Marlin. el Grnii.,
(e) vciu>lo coilicc Coll). ct Gcriii. iiccnon Mar-
lii non qui ciai, omissa aiile vaciila qnid: iion ita iual«
lin., ui Hon uliqunndo non [ueni.
Mcliiis i alns pai- i (lu) lu viilgaii*. ,1</(:i sri.iKiu. Vcrius iii iiicliuriliin
liciilj (icgans
oiiii gtfuiiuatiu lloc cuini »i>ii vull: iu mss,, /i^/ci ci»isi'ii'Hliu: ul, quciiiailiuodiiui siipiiins
(|uci)i nuii cadil aui rcspcciu itinp^rii ;iliqu;inilo liabiitur, quud professione tmitisici, id jam dtHuien-
ni'i> fuissc, aui respeciu niictorls c\ nullis subsi- tia tion (riicrrl,
•itS nE TRINITATE l.inF.R XU. 4i*;
•20. iJic /loii cnii-uilu! tdnlvin, sed et confHtanda. /^ Faire qui temper e»t. — fessel iianiic M.iliiliirlu iwr-
Fidrs liocta qttid pitestel iiiUacla:. — Quod providens Mix: ncqiie ncgure iios, qui:i ipvi nou inirlliîi, i-\i-
:iiilc bealus Aposioliis 1'aiilus, sicuti lri;quenter os- sliinet, qiioil snluin a nobis bene ci intelligilnr ei cie-
leniliiniis, ui c.;vercmus »dinoiiiiit, dlcens Videle ne ditur. Nani ipsa seriniinum ennniiatiiine cnin n;iiiim
quis vos spoHet per pliilusoi>iiiam ei inanem decepiio- (4) proniemnr, nnn lamen non ii:itiini pra-dicainiis.
nem, Hcuudum iradiiwiiem hoininum, secundum «/<- Ncqiie eniiii id ipsuin e:>t non naluin niqiie nasci
Vtenta mmidi, et non secuiidum Cliiutum, iii quo inha- quia iliud nb altero, boc vcro a rieiiiiiic «'St. Et alitid
bilal omn s \ilemluito diviiiilulix curporoliur ((.oloss. est sine auclore esse seni|icr xierninu, almd quod
11, 8 et tt). Caveniluni ipiiur advcrsiiiii pliiloso|)liiain patri, id est, auclori esl caîeriiuMi. Ulii enini p;uer
est, et liiimanaruni traditiuimm noniani evitandu suiit auciur csl, ibi el naiiviias c»t ; :>t vcrn ulii auclor av
sludia , <|U.im rclutanda. Neqne eniin liis ita conce- ternusesi, ilii et Ih) nntivitatis iitcriiit.is cst : qnia
deiiduni csl, quasi vinciiit potius qiiain i';illaiil : qula sicut naiivitas ab auciore est, ita et ab xienio aiic-
iios Clirisluin Dei viriiiteni el Dei sa))ieiiliam iu-j-di- torextenia iiativit:is est. Oninc auteni, quod sempcr
caiitcs, xquuui est liumanas dociriiias non tani diffu- est, eliam KUMiuim esl. Seil l;iii!cn noii oiniic, qinid
gere, qiiain rerelliTe ; et (<i) sinipliciores, nc ab bis aneriiuiii est, eiiani innalum osl. Qiiia (|iiod ab aelcr-
spolientur, et obsiruere el iiistiiiere. Nam cniii [to-;- |{ no iiasciinr, liabet u-.termim c-se qiuid n;iliim cst.
sit omnia , (1) in ca [0] ijisa oniiiia sapientev lleus Qiiud auiem noii natiiin cst, id cuiii u ternitale uoii
possii, ncc virluti ejus ralio, iiec ratioDi virtiis {c)oh iialuiu csi, Qiiod vero ex a'ierno naiuiii esl, iil si
iislat; oporiel eos, qui Clirislum prxdicaut miiu- iioii u;iernuui natnin esi, jain noii erii et paier aiic-
do, irreligiosis mundi iniperieciisque ductriiiis per tor xtenius. Si quid igilur ci, qiii :ib .'vferiio palre
scienliani sapieiiiis oiimipoteiitix cunlraire, secuu,- iiaius esi, cx :eteriiiiate defiierii, id ipsuni auctoii
Jiim iiliid beati Apostoli dictum : Soslra euim amia (t) iion esl nmbiguum dcfiiisse : i|iiia quud gignenti
non suiU carnalia, sed polcntia Deo, ad deilrucliunim est intinituni , inflniium esl etiam nascenii. Medium
munilionum, raliones destruenlia, et omnetn aiuiiuit- eniiu quid inier naiivitatem f>ei filii, et generatio-
neiu elcvotam adeersus cognitionem Dei (U Cor. %, i neni Dei pniris, iiec raiio nec sensus adniitiil : quia
et S). Pidem noii iiud;im Apostolusai<|iie inopem ra- ct in generntioiie naiiviias est, el in naiivitategene-
tionis reliquit : qux quamvis pntissima ad salulem ratio esi. Quod utriinique sine inlervallo siii Cjt,
&it, lamen nisi per docirinaoi instruatur, habebit qiiia sine ulroque (j) iiec iieiiirum est. Quod ergo
quiden) inier adversa tutuiii (2) reiugicndi {d) leces- nisi ex utroquc((>) non {k) consisiil, id in ninnibus
sum, n<in eii.ini reiincbit cou&iaiiteiii (e) obiiiicndi nisi utrninque non permaiiei 421l"'''> inabquo al- :
stcurilaiem ; erilque ut inhrmibus (/) suiit posHugam C terum non rclinquatur, qiiod Id ipsum aiierum iii
rastra, non eilaui ul caslra iubeiuitius adest intcr- aliquo noii possit esse siiie altero.
rila foriiiudo. 420 Coniundend.c sunt ergn insoluii- 2"2. Objectio ,

Quoa natum est, non fnil. — Sed iii-
les adversuui Deum dispuiatianes , ei destriienda quiel quisqiiam divini hiijiis incapax sacrameiili ,
rati<inum r;illacium niuiiimeiita, el clevata ad imiiic- Oiniie qiiod natum est , non fuit : qu a tn id iiatum
Inieiii iiigenia conlerenil;i, ncc carnalihus arniis, sed cst, ut csset.

spirilalibus; nec terrena doilriiia, sod cielesli sa- 25. iii Filium semper natum noii cndit non fmsse. —
pientia : ut quanta rcruin divinarum liumaiiaruinque Et quis igiiiir ambiget, quin qu;e in rcbus humanis
discretio est, {g) laiita ultra terrena siudia raiio co!- nata sunt, aliquando non fuerinl? Sed aliud esl ex
lesiis (5) excedat. co nasci qui non fuii, aliud ex co ((i) iiaium esse (/)
2t. Fitius etsi natus, semper tamen est, guia de qui &emper est. lufanlia enim omiiis, cnm anloa nuii
(1) Et ea ipta ; paulo post, obsislet. (4) Confitemw.

{i) bejugiendi. (5) Pariicula nogans omiiiilnr in nis. Verona;,
(3) Exsiendal. (6) Ksse iii ;iiiteriori ediiione desideratur.
(fl) Codex Vai. bas., simpticium sensum. Uiius ]) {g) lla potiiires mss. Al cditi,
lanium. Mi-x Pratel-
Colb. cum Martin. Sorbon. ei Mira-iedit., simplicio- leiisls codei, raiio te coclesti extendu'..
ressensu. {h) Duoe inss.Vatic. cnin Bad., Er. el Mir. iiadvi-
(b) Bad.etEr.,e< ea omuia. Mirxiis resliluens tiis aleina est. Yetii.-tinre Culb. ciiiii (Jeriu., «aliii-
in £a,omisit tpji. in plurlbus mss. desideraiur iii. lits aHeriiilas chl.
Ketiiieiidnm cum pntioribus et inea ipsa. scil. snpieu- (i) lii (luoliiis mss. ct Mira;i edit. siibjiiiigiiui;, qui
tin. Exemplo
Dei.qiii in sapiciitia, qu:eCliiisius esi, ei paler esi ; in Oorb. aulem el aliis receiitioribus, id est,
omiiia p(itesl,etsapieiilcr potesl, nlonenlur fidei nru- palri quod paier esl : glo.-seina.
pii;;nalnres.iienliuiide virtulemetsapieiitiaiiiqiiicrMiii.
(j)
)«'(; adjeciiims aii(torii;ite
P;iriiciil;iiii niss. sin-
(c)Eiliii, obsistat. Rccliiis inss. ubsntnt, id est, iicc
ccriorum Rlhi., Ceriii., lielleiiismos biijiis-
C(d!).,
virliis raliiine, nec virtuiu ratio deslilula sil.
iiiodi su;peniimeru jam aiiveriiiuus.
{d) In inss. Vat . b:is., Carnut. et aliquoi aliis,
defugieiidi. Mox iii uno Yatic-, obtinebii, nuu (k) Abest non ab autiauioribus uiss. InValicanis,
ri^ti-
nebii. quod ergo sine utroqu? consislit : corruple. .ôiiIl- hift
(e) Lips. et Par., obiinendi, reluclantibus Rad., demonstratur, niiiivilaieiu iiuMa re careie poluisse
Er. et iiiss. qu.iiii generatin habuerii, quia neylrum potesl sino
(/) Eiliii, exci^pto Bad., sinl

ac postea adsit, non ;
allero consi^lcre.
iidest : et inter hiec, anim habentibus, pro
castra ha- (/) Er . ei posicriore» edii., najij. Ai Rad. et mss.
bentibus : quod ex Erasiui margiiie oliiinuil. poiiores , nuium : cui verbo Maiiiii. el quidam alii
4(7 SANCTi IIILARil EnSCOPI i4.S
fuissel, Cffipil ex (cinpore. Qux rursuiu tu pueritiam A ((} Sensui uostro relroaclo Kcntperqucrcvocaioadin
etcresceus, posl e(i.im aJolesceiiiiam coegil iu pa- lclligeniiain ejus qui esl (i) de co (g) id i)isuin Uii-
trciii. E( non seiiipcr pa(cr es( ,

qui aiiic iii adules- luni ,
quod cst (h), ci sein|ier anlerius csi : quia id
cendjni pcr pueridani.ci in pueri(iaot per iiiraniiaiit quud iiifiiiilum iii Deoesl, (i) seinpcr sc iiifiniti sen-
coepiiin proreceril. Erô (|ui iion seniper paler esl sus iioslri recursiii sobualial : ul anle id, quod pro-
non seniper cl geiiuil. Ul>i auiein seiiiper pvier es( priuin l)cu esi, sempcr esse,l(;) aliquid aliud iuientio
tenipcr cl lilius es(. Si iiaiiue |âbcs iii ci>gi(aiioiic relroaclj nou captal ;
quia iiiUil aliud iiltra (k) ad
vul sciisu Dcuin, iii cujustogiiiiiuiiis sacraiueiiio pru- iiUflliiiciitiain Dci , xlcrnilate prucedendi , quain
piiunt csi i|uo<l paier est, non seinpcr p.i(rent esse Deuiii seinpcr csse scin)ier occurrat. Quod igi(ur ct
lllii (a) geniii; liabes c( in intelligcntia et in scieuii:i, pci Moyaen de Ueo signilicjlnin , e( per coiuoiunein
noii scniper liliuni csse qiii gcnilus es(. OuOil si beoi scnsuin iiiliit aliud iioliis iiKelligenduni permittKur
pcr Talri propriuni csl quoii scniper csl paler ; iie- id i|isiini unigcuito Uco esse proprium (/) Llvangelia
cesse est seinper Filio propriuin esse quod seniper lesiantur : cum in principio erat Ycrbum, e( cum
esi Filius. Et quoniodo in scrmoneui nosiruui alque boc apud Dcuiii era( (Joan.i, i), el cuiu eral luincu
inlelligenliam cadet, ut non fiierit anle quam nascere- verum [tbid. 18) e( cum uiiigeiiiiiis Deus in sinu Pa>
lur, cui proprium es( semper esso quod (b) na(us est ? B (ris est, et cuni Jesus Cbristus super omnia Deus esi
H. Filiut ui omnia cum Patre hubei communia, iia {Itom. it, 5).
<l temptr etse. Patri propriiuu eU ette. Filio proprium 25. Est tBiemut ab eeierno : adeoque Hon ei nihilo
ttt et tste. — Formain itaque aique imagiuem invi- aul Roii aliqmndo fuii. — Ernl igilur , aique est
sibilis Dci unigenilus ia se Deus conlincns, iii onini- quia aU eo est ,
qui quod esl semper esi. Ab eo au-
bus his quae propria Deo patri suiit , per pleiiilu- lein esse , id ctl, ex p:itre esse, iiativiiaii esl. Essc
diiieni (e) strx in sc diviniUlis xquatur. Nam, u(su- aulem seiuper ab eo (jui est seniper, seterniias esl
pcrioribus libris docuiious, per virtulem e( (l)venc- xternilas vero non ex se, sed ab xterno. Ex xleino
ralionein (d) , sicut Palcr, e( houorandus et )iolens autem nihil aliud,quara xternum. (juodsi noo ;£ier-
est ; ila el in co quod Paiei semper esl, ei quoquc, nuin ;

jaui nec pater qui gcnerationis esl auclor
In co quod Glius cst, Filio scinper esse coinmune cst. xlernus est. (m)Quod cum illi paireni semper esse
Nani secundum ad Muysi:n dicium, 4i,^S ii'>«i< me ad at()ue luijus Qlium semper esse sii pruprium esse
vot it qui ctt CZstid. iii , U), Deo propriuni esse iii et in eo quod est, signiticatur xterniias; per id quo-
,. quod est , noo anibigens kcnsns est : quia id quod que, cui quod est proprium cst, (n) proprium cst ci
fcst , iion potcsi inielligi diciqiie iioii esst. Ess<. Xlernum. Neinini autcni dubium est, i)uiii (j-.-nfli-Mio
enini et non csse coniraria sunt : neque bx ilivers» ,

siguiliccl nativiiatein , 423 ^' n.ilivius manentem
sigiiiticationes in unuin atque idein cotunl ,
quia '
doceai {cum »ci/. ex quo orium ducii uanis}, uun enaiii

niaiienlc alia, altera :ion etit. Ergo ubi (i;) est, non uon manentem, Pnrro aulem ambigi nun potest, ue-
pulest vel seosum vcl sernônem iiiiie noit esse. mtiieiu qul erat nasci. Nam naKcndt ad euni iioii
(I) Generalionem.
(i) Deo,sub\uiie, quod eit Dei, pauto post, tubtraliii; luni, id aliquid aliud.
iiic prxpoiiitur ad,

addnnt este. Jam legimus n. 2<
nfiss. Neque id ip- (j) Iii aliquot priikx* noix mss.
tum est non natum (sine esst') ttiqtu ncsci. quiul adJLHluni videliir ub roxiniuin verbur.i .-i-- ;
Iroacla, Scnlenli;p liijiis nsîvns liio seri>ns est ui

(a) lia nm. Vat. b;is , Co!b., Martiii., Gerin., •
Itein., ctc. In aliijuot aliis, /i/ii a teyemti. Alin ex- inleniio qu;inliinivis rctroucla nor, capiat aUquid u/ihJ
cusis, /S/ii unigetiiti. ante id, quod propnum Deo etl, scilicet semper este, elc.
Mss. Colb., M:iriiii. el Germ., quod nalum esi.
(b) Qiiod iii eencralini d Dto . iioiniii:iiiiii <le Kilio >i.
(c) Cndex Vai. bas., in te rerte naiivilatis. h:ibeiiir iofia num. 32 : i>i quid dc Vilxu ment rc
(d) In mss. Vat. bas., aliis tribus Valicanis, Mart., trottcta sirutabitur, nihil aliiid ii-rwlJiUii siHtui, quani
Corh. , etc, generationem : corrupte. ualum esit et s,;mper etsc, teinper occurrel.
I
(e) Editi, ubi etie etl : addiio ewe, absque auctori- (k) Edili , ad tntflUqei.dam Dei a-ternilaleitt }>roet
laie veterum libroruni.. dat : luni Bad., quam Deum
Er. Li)». el Par , iumi :
(OSoliiscodex Remig. cumThcod.,s<niu. Agnos- -^ Dg^,„ CorriRuntur opePttrro hic ivtermiac niss.
cciidus liic bebraismus quo redundat sequens pro- ,
" proccdendi, id csi quod aiunt, procetsu in in/initum.
noinen ei. (/) In vulgaiis, Fmnyetitta tettaiur. Verius in niss
(if) Aliqimt mss. rerenliores, duin idipsum. Alii Evangelia, sub qno noniine etiam aposioloruin verl>a
TCio libri, Deo id ipmni. Probet leclor utrum rccie, comprehendnntur ac iiroinde signilicaiur quidquil
,
pro Deo, siihttiiucrimus de eo, scil. qui est, niaxinie ad Novum Testaiticiiium pcrtinel ui aoiea Uoysi :
coll.iiis iis qu:e nuin 31 , de Filii inlinitalc cnun- uoininc lotiiis vetci is legis Qdes iiijicaiur.
tiaiiiur.
(im) Eiliti Quod si i//i palrem lemper etu , atquc
(/i) Excusi cum plcrisque niss., quod est Dei. Codex ,
el «n eo, elc. ro
huic lUr.im scmper etse prflprium est.
Val., bas., 'quod est Deus. Magis placet ciiin lleniii;.
uiientilius inagiio consensu niss. In his verhis , 4111«/
acTbcod., quod esl, ei, )iula sensui retroacln.
ctini i//i , pronoincn i//i ciiani ad Filiuin ah «'teriiu
(i) M:ilc apud. liad. , semper in/inilum se semux.
n:itum relerendnm vnlclnr, 111 liniic reieino.luiir.cuni
Mcc nielitis in aliis edit. temiter inlinilulem te len-
Filio iii fo quod scnipir csi ilii )iaicr, ciijii» o( .s*'ni
tus . utc. Erasious pcr)ieraiii conjfct.ivii legendum ,
pcr cst liliiis, \iropriuni -it c-sc clc. ,
iKiiipfr per iiifinilalein si (fnju5 notlii rtversui sub-

Irtihii. Vfrani lcciioncm nia(;no coiiseiisu cvhibcnt (n) Apiid. Par. cl «n pliiribus anliqui* lihris scuitl
uiss. Sensus inUuilus vocatur, cujiig est iiilinitus rc- taniiiin cislal popriMm isi quod in )irioribus edtl
cnrsus. rcpcliiiu- ct iii iiiss Viml,, Uctni; , TIi.muI eic.
«9 \>E TniNirVTE LIBER XII. 4S0
jiiMlirii c.msa, (ii) (iiii pcTSiM.I) maiie.a rclprmis. A 'ale !-i'iismn hiun.inT raiinn cxiollinuis, ni per in-
Scil iiiii(;eiiilU!< Uciis ,

qui el Dci S3|MCiilia cl Kci (clligeiitiani miindi noii liieril aiile qiiam nascidir,
\irlus vl VerlMini csi, cuiii iialiis si( ,
pairein (csla- ciim ultra sensum humanum et iiKeliigeiiliam inumli
iarsuciorem. Cuni ci manonte naiiis est , non esl iiasc:iiur .x-iernDni, itit ernuin a utem e st ,
quidquid
n.Kus ei niliilo. Cuin aiKe lcnipor.i n:(crna nalus tcinpus cxcedit.
csl, omiiem sciisum iicccsse csl nasccndo |ira;ve- 27. De tiato ante tentpora tlici naiuit , Ante qvû
nial. ('2) Nun reliquil in verbis , ut non fuerit nnlc NATus EST, ncc NON rtiiT aliqoando. — Tenipora eniiii
quam nascereiur. Si enim sensui nosiro sahjacct, iit umnia vel opinionc compleclimur, vel scientia :
(</)
iion fueril anle quam naius e»t ;

jani naiivitale ejus cum qaod nunc est , sciinus non ctiain pridic luissc ,
elMnsas {b) noslrr el lempus anterius esi quia : qiiia '(uod pridie fuerii , nunc iion sil: quoil auleni
omne , quod non fuit jain e( sciisui iibnoxium et ,

(h) iiunc esi, nunc taiiium sil, non ct pridie fucril
lcinpori est in ea ipsa signilicaiione r|ua niin ruil; Opinione vero lia prx(eriia me(iniur, u( an(e urbcni
qnia non fuisse ,
pirs leinporis est. Qui autem ab iiliquam insii(ulam non aniligatur tempus ruissc,
sclerno («) esl , et sempcr fuit , ncc cs! sine nativi- quo urbs insiituta non fueril. Cum ergo vcl scieiitia:
taic, nec non fuil ; dum ei semper rnissc snpra teni- vel opiiiioni nosirx suhjnccnt (Km|H>ra , sciisu liu-
piis esl, ct naiuiii esse nativiias est. B inanx inlelligen(i:e judicamus , iit (i) dc aiiqiia rc
26 Conlra naiieitaiem (etetnam intpie nitiitir lin- ra(iniie ilixissc cxisiinieinur , iioii fuil aiKc qiiam'
vtana ratio. — Natum ilaquc unigenilum Deiim , sc^ nascidir, quia uiiiiisoujusque originem leiiipora scm-
natum ante seterna (cmpora conflicmiir; quia confi- per anlelala pr.-cveniant. M vcrocum in l)ci rcbiis ,
tcri neccsse est, ((<) in quo nos apostolicaruni ac id esi, in Dei nativii.iic, iiihil noii ante lcinpus a-lcr-
prophelicarum pr.-edieationum dicta concliidunt . iium si(; non cadit in id, ut {j) anic quain naius est,
cum tamen sensns humanus intelligcniiam intcmpo- cuiquc aiKc lcmpora «(crna (5) pronii.ssimi (/.) cst
ralis natiTilalis non apprehendat, quia aliquid in na- a-lcrniim. sil scciindiiin bcali A|iusioli dicluin in spe
luns (e) lerrenis antc lempora natiim csse iion con- vil* aitcrnae, quam proi>iisi( non iiicndax Dens an(c
venit. Quod ciim ila a nobis prxdicabitiir ; qiiomodo tcmpora aUerna (Tit. i, 2), (/) aliquaudo iion fui,sse
nirsum ejiisilem inlelligentiu; complexu non riiisse dicaiur ; quia iiilclligi uon polcst coepisse pos( ali-
anle quam nascitur diccnius , ciim secundum Apo- qniil. qui esse sit arKe xtcrna lempora coiilitciidus.
siolum ante tempora xtcrna sil unigciiiius f>eus 28. De Filii nnlivilale credere lciienmr uliter ac de
(II Tim, I, 9. et Til. i, 2) ? Si igitur natum anle (cm- noatria. Seniper iialiim audienles. nmiiquam non [ame
pora xêrnn, non raiio liunianx intcll'geiiii,c , sed seniimus. — Si crgo nasci aliqnid aiKe tcinpora
prudentix fidelis profcssio cst; quia c( naiivitas pcr G xlerna , nuque in naluris liumanis est , neque iii i
auctorem est, et qiiod lcmpora c\ccdi( xicrniim est, tclligentia ; e( tamcii iii hnc proressioiiibus de sc Dei
e( 424 ^^^f'>' sensum (crrcnum esl qiiod .iiiie (cm- crcdilur -
quomodo id quod sinc sensu (m) iiKelli-
pora xierna sit natnm ; ccrle jam ((} iinpia volun- gen(ix a;leriiai natum scmper, id cst anle (empora ,
(l) Maiiel. (3) Promissum a:icrniitn sit.

(i) Non rcUnquit.
codice Va(. has. , ti<ii scniper inuiient : in

(o) In (ores olilcnderc cujiismodi sunt qni pcr inlclligen-
:
,
Mariiu. qui pennnneal grave menduiii. Filiiis qiiippc litiin nwnili, bncesi, cxcogniiione reruin niuiidana-
scniper inaiiet aîenuis, quamvis non pcr se, seu a sc luiii, coinparari voluni nati antc lempora xieriia no-
iiiancat , sed a Patrc qiio nomiiic in illuni convciiii
: litiam.
iiascendi raiio. iq) Suppleiidum hic, scieniia qiiidem.
(b) Acule docet, scnsuin noslrum, si quando filiu^ (h) i'arlicula nuitc, in vulgaiis oiiiissa , cx scripits
noii fueril , eo ipso auieriorem fore : quia iiiiiiiiuiii ruvdt.i.iii,
cogiiando nalivitatcin illius qiiodain mudu pra^vertei. (i) lidiii , de atiqua raiione. Rcc(iu$ niss. de aliqua
Es ijuo se(|ui(ur eaiudem nalivilalcni noii inelTabileiii dc re qux lemponlius siilijacet,
rc rauoiie, lioc csl,
esse, sed sensui nos^rosubjacero, sccaudnm id qnod mcrilo ac raiionc dixcrimus, Anie qtumi nasciiur non
lib. XI, n. 46 e( 47, a^.«eriiiiu es(. fuil.
(c) Verbuin est hic non exsis(en(iain snna(, scd ori- (j) Id est , iu Dei unigcnili nativitatcm non cadit
giuem, pnla, qui ab wlerno auctore eil. Subiude edili ^ id, nt de illo dicalur, anle quam nutus est
excepio Par oiiiiilunt nec est sine nalivttate , nec nun (k) Bad., Er. et Li|is. cum aliquol iion nieliiiris
(lii : qua! verba Eiasuius, in qnndaui codice se re- noiiB iiiss., îoiHissuni eeiernum tii, oini..,so vcrbo cst.
perisse admoiiel. ReporisbCi sane in pliiribus, si pln- iiuc sibi vull qui promissiiiu xieriium an(e lem-
.
rcs iegissel. Nec possuinus itlius negligcnliam nun pnra x(crna possidet, (iiiin (aniuin per pariioipaiio-
iiiciisare , qui vol rcpuria aii ad scnieniije integn- neiii natura! diviiio!, sed per pleiiitiidiiiem), iiuii ca-
tateni iiecessaria essciil, taniilluin expeudere noii cu- dit iii id, ul sit adliiic iii spe ejusdeni pioiiiissi ; cui
ravii. toiiditioni rts"creatassul)jacere num. 5, nionstratdin
(d) Edili, id quod. At mss. iii quo vel. in quod
, esl bis verbis Si iyilur Christus crealura esl, necetse
id cst , ciinressio iiosira terniinis lisdebci cuntineri, esl sub spc tonginqiKC expectaiionis iiicerlus sil.
qnus Aposloli c( proplielic nobis consliluuiK. (l) Pariicula el hic desideralur. Mnx qui eise
(e) Mss. Marlin. el Va(., bas., iiatuii» r«iMHi lerre- sit, etc. sic intellige quasi legeres, ijui conftiendus tit
nurum. e6.s«, c(c
{() In Corb. c( pauiis aliis mss., impiain volunla- (m) Vaiicana! basilicx codex. inietligcnliee liumanm.
Itin seiisu : minus sincerc Impia! voluniaiis eos Hi- Sincenwb alii, telertta:. liKelligentia cnâla, ni lalli-
larius argueie sole(, qui aperte resibluiit verllati . el niur, wierna nuncupatur, qiiia irifrniiale procedendi
ignoraiiiiui) noii iios.sunt aimd xquos rcruin iestima- ad inlclligcnliam L'ei niii putest, licetconiprchcnder';
tsi 8ANCTI HILARll EPISGO*»! iSf
;<"ii riia es8C , apoRlolic.1 flJcs (u) cum lot iii.i sii ; id ^ u-inpoiuin n^scciido pr.ooiirrfre, nt.|iie iujt !li^,.i,ii,.
iiirMis 1IU11425 '^'>^<! aiile i|iiani na«riiiir, pui- hen- palero aliquamlu fuisse iiuii n.itum. Kon est it:i.|ii.- id
siiiii hiiiiuii.i' iiiUtlligniili.c iiosiri tciiiporis (b) in!l- i|isuin, nuiuni .inie icmpora ict.rna seinpcr
, t:s>i':, ei
JeliUs elo(|uiiur 1 cuiii qito.l aiilf lcin|>iis n.iiuiii cst, c.^si; anie qiiani nasci. Naium auleui aiit<- lcniporî
si-iii|ier cst iialiiin . qiiia id qiiotl c&l »nio »:lt;rnuin aiieriia seniper esse, cxclndii noii fuisbC :iiilc quaiii
iciiipus, lioc senipcr est. Quotl aulem seiiipor csi 11:1- iiasciliir.
liim, non ^'ui

ailii.tllil iie aliquaiido iion fucril : i|ui;i 31. 426 n^c f't, "fc non fuil jirmi quam
aliqiiaiido iion ru^sse, jam non cst Kcmper esse. Suni- miut. — C:clcruni non relinqiiit prius esse quain
l>cr auieni esse , excludit iion sciii|icr iiiisse. Ei ex- iiagci : qula qui u!tra sensuin est, in nulio sulijacel
cluso (1-) eo , per id qui<d seinpcr est uatus , noii seiisui. Mam si iilira scnsuin esi, naium seiii|ier cssc,
sciii|ier Tuisse ; noii catiii in senûin.ui non rucrit non licei jam esse posl sensiini, non fuisNC cum aiilc
aiiic i|iiaiii nalus sit ; qiiia qui ani:: lcmpora xterjia qiiain n:iscitur. Ciiin il.itiue i<auiin sem|i.M' c^sc, ni-
iKiUis cst , ii:ilus csse sciiipcr iii sciisu cst; cuiu ta- liil aliu'1 (I ît coiiliiendum Cbsc, (|uani natum, id
)
mcii juic icmpora iialum {d} cs&e iioii suheai in scn- bcnsui, anle quain iiascltiir vel fiiisse vcl ntin fuisse,
siiiii. Nuin si ,
quod uiiquc convenil, ant<; cre.itur.ini iion subiacei : qiiia sensuin nil.il aliud, qiiain anlc
seii invisililoin Stu cor|.oralcui, el aiile omnia sxcula g i..mpor:t alcriKi naium esse, semper anievcnii. Naius
ci t.'inpora u;ierii:i , ct aule scnsuin tiniiicii- natus itaqiie est, ct seniper cst : qui niliil aliud de sc paii-
c.inliichdiis cst csse, qui per id, qutid it.i iiaius est iiir inielligi et dici possc, nisi iia'uin Nam cuin an-
si:iKperc8t; cuncipi qii<>i|ue iiiillo sensu liccl, utiion terior ipso tenipore (9) seusunni cst, (quia ante scii-
f.iorii aiiic qiKiin n:is>iii.r; (|uia el uiite s<:ii&iiin om- suin lcinpMS ae lcrnuiu esl ;) non admitilt sensuni dc
iiCiii csi , ipii aiitc lenipora a:terna iiaius cst , ct iii
sc dijuJicaniem, esse aut (i) iion (A) fuissc anlc
sciibu n<jinqiia!ii cst cuiii, qui sciiipcr essc 1:011111011- quam nnsciiur : quia ct cssu aulc qu;iin nascitiir,
dds est, noii fuisse. iion sit nativiuiis ei noii luisse, jani icmporis sit.
— Scd
;
i>). UefionuHl , Qui iyitur eral, nnlus et(. Ergii ei iiinnitas tempuruin a>ieriioruni quod c>(
argute liujus intcrrugaiionis calunniia anlercrlur :
lemporis, id esi, nou fuisse, consumil : ct nativiias
< Si, iiiquit, iii senîuiu non cadit non fuisseaiite quain qiiuil siium noii est, id esi, ante qiiam nasciiur esse,
nascilur, rcliquuin lioc sciisui e&l, ui qui eral natus non paiitur. (luod si aut csse aul nun fuissc seiisul
.sil. >
siibjaccbii, jam nativiias ipsa (i) post teinpus esi
50. Aliud esl semper nalum esse, aliud priiu ase qui:i (|ui iiun seniper csi, nccesse est coepeht essc
qiiain imsci. — El culuniniaiiti respondcbo Num- post uliquid.
qiiid a inc aliud, quain iKituin, dici raemincril? Aut ,
5^2. Semper neUtu, semper esse miimo umiitiT. —
iKimiiuid anie tcinpora :«icriia ('.) esse, id ipsum sit '
Finis igiiur cl lidei et scrmonis et seiisus cst, Do-
ijuod cst, cuni qiii crat ikisci ? quia iiasci quod erat, miiium Jesuni ci naium esse, et scmpcr cssc : quia si
jjiii non msvi csi, scd (/) se ipsum dciiiuiarc nas- quid de Filio mcns retroacla scruiabitur, nihil alind
cciidu. Maiiim antein suniper essc hoc est, seiisuin scnilaiitissciisui,qu:)m u:ituiii esse (?>) ciseaiper (j)
(I) Coufileiidum est. (5) llla et scmper csse, non habcntur in nostro.
('i) Aiii luiiie.
ciim non valeJt ; quia id , qiiod in Deo infiniium es:, essc ; qucm anlc celerua tetnpora natum pei fidcm
temper te tnfiniii sensu^ itosiii recnrsni siibirahai ul , aiidiviiiius.
tlictuni c3t iiiiiii. i4. (c) lii ins. Martin. naium esse.
(II) Apud. Par.yeiim, non ciim. Neutrum exl.1t iii (/') Apiid Har. desiileraliir .se. Sic Verbuin in lio-
illis cdii. In noniiullis coUoeviaweX conlccuia

niss. , niine iiascemlo se quodam modu deniutavit, quale-
.'ii. Kcslitiiliiuis cx hculd Ml. Ar^ni-
p.itioiiluis fHiii nus assumpsit quod noii er.ii ul nativiias non pro' .
(iir liic tciiicrii.i». iKcreiicoriiiu, (|iii de t<'ilii naiivit:ite pric illiiis, sc-d bomiiiis assumpli fuii, qiianivis etiain
«li ^cruiii êcuadu.ii lium:iiiain iiiielli<^^ntiaiii et liu- Verbo propter unitaieni perMuix aiiribiiatur.
lcgem (;;) Aputl B;»d. el in mss. Vind. el
iiKiiu: iiaiur:c , eiiain po^ti|U:iiii acicpfic Silv. seiuu tst-
xcrhi u|i.i:>i<ili , cuiii niile teiii|iora ^ttcrna iiatuin lii :iliis cililis, seiiau non esi. Iii niss. Val. bas. el
cs.s..-, adeuiiuc nicntis bumaiiu: captuin exccilere do- Mailin., seiisum est. Iii ru'tcris, stiituum cil. Mj|l.'t
tClH.S. ri.rie uli.tiiis, sensuseti. l.\ piiiicipiis lib. \i.iiuiii. il!,
yb) Votâliiiliim (Cs.'iiiiai('one pi^rpcram liic Erasnius ^ poîtis inaxiiiie pendei curuin, qii.c lnc dispiiUta
iii>iMiiil. .ic rcliiiiicic sc.pienlcs edit. coiitra lideni siinl, iiitcUiRCn
ii.»>. t't'ilidia Ariiiiioiiini. .|u.iniiii noiniiii purrere (/1) Desid.Tuiiir non in cdit. Bad. et l*ar. »icui ia
s lct llil.iriii.>, ul lili. VII, II. 3, nova hcrresif, et oUiribus n.ii! d.-lcriori-. nol;c mss. Kevocaiiir i'\ Er.,
i.iiiii. 0, norella, nunc hieretis, ita iiuiic noflri ittupo-- Lips. el inss. drb., Pratel.. Ilciuig., F:iii.-., eic,
ti.s infidelitits .ipptllaliii. qiiiid ct eiigere videnlur superiora simol cl suUse-
(c) excluso nmi semper fui&i.e, cuin ponitur
lil ei.1, qiieiitia.
senipcr icaiis. Naniquc illud eo rospondel ariiculo (i) In sulo codice Val. bas., po<( irnjuiii im.' . qut>d
-.o\i Cr.ccoruiii. liccl p.isîl tolci.<ri, vctiiis laiucii iii uliiv, pon irrii-
Eiasm.is, nuoim noii eite, addilo non conlra

(il) pus Si ciiim pcicipilur
esi. non luissc antc qu.iiii n;«-
liciisus vcrit.lcii. ci m^s. li.leni poslca laineit cas- : tiis; illo teiii|iorti, «pio 11. u; riiit, ptioierior Cbi nutivt'
ii^:.liis iiuii fiiii. 1 uiii III inss. V:il. bas. ei Murlin., tus si vcr» luis>c qiiidciii,
: ^cil iifiidiiiii n.iUis : tein-
itnn subeal in sentum 0|kmu. iicn (uisse : iiitcr|>olaii>ris pus illud oiuiic, quo prius fuit, iiaii\itaH auic IM ad-
Iliic porro :.ibi viili licut iion subcui in scnsnm :
iiiiitil.
iiK-ilruni, bcd (iipi-icl, .|Oud :tiile .clcriia Icmpura na- ij) lii niss. d<?sider:itur eli semper *sst. Ea librariis
liiiii 081, tanicn iii scnsu cst ciiiii sciiipci natiiKi ficil.: cvcidcrc solcnl, iii qnibus c.<'dciii fcre votc»
453 OR THI.NIT.^TE UBEU XU. 454
oisi», fciiipcr ocoirivi. <( igiliir De.> pilri pro- A "'l^ coiioludi; ? Ne-.cit PaiiiiK ia flnisli' iiisi liiii-
jimim esl sitie imliviialo, iia cl Filio (Ji;l'iiiii!i e.-t poriiin .eleriiiiaieiii. Nuii pot.t rtlupiiil (5) se esse Sa
prr nalivitaleni seinpcr es&e. Niltiiias uuii,':n irliil piililia, sei! aiile uuiiii.i lui|iiii>;i'. (r'> Toiuiu a sol^
aliiiil qiiain palrerii, ncquc paier aliud (iiiani uiiivi- :ic luin lcnipora iiisiiiiica sui-i : ('.firictiini uulem Da-
lateiii eiiuiili.iL>il. Mcdiiim eiiim niltil qiiiil>|uan> iio- vid aiit'! siilem pi'rni:inire sit.-iiiliiat dicens . Anle
iiiiiia (u) ist.i, aiit iiaiura perniiiiit. .\ut euim iioii solein(il) noiiicit cjiis (Ptal. i.xm, 17). Kl nc res Dei
sempcr Paler, si ncn seiiiper et Filius; aul si sciiippr inuiiiJi islius origine iiitinotas ;irbitrarcri.s, idem
Paicr, seniper cl Filius : quia quantuin Filiu teni- ait : £t ntu<; /umim qtneralinuet ijeiieralicuum(lbid. 5).
piiris, nc seniper filius fiierit, altnegaltilnr; taiituin De-|>itiuiitiir liic knipnra a taniis viris ct propliotiu;
Patri decst, ne palcr .«lemper s.il : ul licel ;«'inpcr spirilu diîiis : tt niliil sensui iiiiniaiii> icliiiqiiitur,
Deus, iion lanien 437 ^' P*'cr '" ea fiierii iiifini- in quo se aiile iiaiiviiriteDi, qii.i! tcmpora a lerita ex-
late, qiia_i>eus csl. ccilit, cKttûdat : sed hiinc inmlimi laniuni liabeal
53. Dcns Ariiiitis twn neinper paler. — Eliam in id relig'0>:e upinioiiis fidcs, 428 "' Doiiiinuiii Jesuiii
sc piofessio iinpielatis exiendit, (fr) ut iion Fiiio C.Jiiisluiri iinigenilniii riciim, (.1) el ad perlccia; inii
tempora nativilalis, sed Pjlri gejieraiioneni ailscri- vilaiis conlVitSiontiii n:iliim lueiiiiiieril, ct io divini-
bal : quia geiieratioiiis uiodus inira nativiialis sit {) tutis veiieraiinne mn igourei 'xieriium.
tempora constitutus. 55. ObjiciiHT, Sapieiuiam se crtnlam tettnri. — Sctl
5i. lUfeltunlur. Tempora secuuduni Arianos. — accusamur niciidacii, et una noliii>cuiii duciiiii.i apos-
Piiim libi ac religiosum, Ii3>i'ciice, exi^tima», Dcuoi (olicu! pr.i diciitionis arguitur, n:illviutem qiiideii:
sfinper quidfro, scd ooii sempcr p;iirein contitcri ? c<iiir(-»sa. «cd aeteriiitatem (e) iiatixiiaiis professa : iit
Qiiod si iia s«otirc le piura est , Paulum im|iictaiis et iiaiiviias lesiaretur aiictorcin, ct .•Bteriiitas in sa-
111'cefse esl, F'iliuin anle lempora a-terua esse diteii- rramcnto diîiiai nativiiatis scn't>:ii hum:inx opinio-
leui (Tit. I, i), eundemnes : diaui ipsam le>t.iiitein iiis excederci Profertum enlin adversum nos Sa-
de se Sapicutiara, quod ante sxcula fundaia sii, cri- pienti.ê de se prolcsutio, qus creaiara se dncucril
iiiiiicris : quae Patri aderat tum, cum coeluiu prxpa- bis diclis : Duminut (4) crctieit me {() in imtium via-
r.iret. Sed lu, ul Deo initium Iriliuas qiio paicr esl, Tum iuoium (froe. viii, 22j.
piius icinportbus inilium dccerne (I) qtio cccpta oIj. Qu(C crcata a sikcula, eadein anle socculum (un-
('riml ; qu.ê si coepia suiil, meudax est Apostolus, diiUi — Ei le luiser, liaeretice, qiii indulia licclfsi:»^
qiii ea sit professus a-lerna: Sulelis euiin leiii|iora ddversiim Syuagogani arma, conlra fidem ecclcsia-
de solis 3C lun.-e crcatinnc numerare, qiiia scri|iiiiiii biiiapritdieationis :iivadi« : cidocirinifi salutaris mu-
dc liis sii : Et sint in signa et tempuia et annos C iiiii^siinam inielligi.Miiiam rapi» adversum universo-
((Un. I, l-i). Scd qiii antt' cicluiti est , quod seciiu- luiii salulein; crejiuram Clirislum per hjic verba
duiii vos etiam aiilc lcrnpus isl, idern ct ante sscc>i- essc coniendens, non Judaium pniiiis, ncganiem
liim est. Neque soluni anle saeculum ssi, scd cliam Clirisli ante sxcula .Tterna diviniiaicm et in onini-
anic geiicrationes gencraiionum s:ecu!a prieeuntes. biis nperibus ac dutlriiiis (.^) Dei (91 efficaciam, pisr
Quid caducis et terrenis, et aiigusiis divina et infi- li;ic verba Sapientia; siibsistentis cxstinguens! qux
(1) Qiio cttpta s'nt. (4) l.rciivil mc initium.
(2) Oimttitur se ;n ms. Voron. (;>) Dci illicisntiam.
(5) Et a per(ecla; ualivilalis con(essione.
bis occuiTuiil. Quem itaquc docet fides ante lerapora cum velUt Deus nos condere, lunc uitunt aliijuem /e-
ielcrna u.ilum, qiieini|ue scrmu xienii paliis liliiiin cii,qucin Verbuin el Sitiaottintn noiniiiiibit. E\ quilms
iiuiicupal, liuiic seiisus non pcrcipii uisi sempej' exisli<|uei , cum quo iiusler lliiarius modo causam
icniein seinperque naluuj ; adetique in iiac notitia ii- hal>eat.
nilur lides, sensus el serioo- (c) Mss. Martin. et Vat. bas., Et cum a tole ;iiialc.
(a) In mss. piolwe notx, nomen, ista ut nalura. Hic eadem e*t plirasis ac siiperior, Sotetis temporn de
(junsule nuiu. 21. tuliiac luHo; creuUuuc numerare Nec dilferl illud le-
(b) Codex Vat. bas. ciiin Martin. ui non tolum Fi- cum. et sceunUum te, aut lua erniemia.
Uo. Mox aller Vatic. sed ei Pairi. Tum Bad., Er. et (d) Aticiiiriiate isiss. removimus hine verbum pei'-
Lips., geiierutionis adscnbat. In quiijus (lereisriii.T nuinet, et adjecinius supra V(>r;iiiiil«in Dav)d, et inlra
maiius secmiuab ciiras timemus. Porro iliiid non Fi c iiijiiiKtioiieiii ec antc i]ener.iiiunes deJevtinus.
lio, etc, ui est, Duila Filil menliune facla, Patri gc- ^ (e) lii «iss. Vi.t. bas. ei itS.»Mi!i aiijuiiyilui Uic na-
iieralioneiii advoiititiam fuisse scribal. >âiHque vt-r- Iwrulem qiiod inlerpolatoreinRapit..
:
bimi adscribcre proprie ideni est, quinl rei jain scrip- (;") Paiiiculam liic et m
infi-"a omiUunt cxcusi
l.Te adjicere. Unde et pro adjicerc siinpliiiier u=itJ- coiiscntieiilibiis qufdem LXX, sed disbiiU-iilibes siii-
tuiii csl. Kt niaiiirestum esi hic reprclnudi Aiianos, cjiioribus aiss. et subnexis liilaiii verbis 0"ani
(|U(m1 Paui j:ini iii sua nalura conslituto gcneralio- hic lociis Ariaiiig famiiiaris essel Giciôriijs Naz,
iicoi laiiiquaiii ailvciiliiium nioduin adscribjiit ei ad- Or. xxvvi, n. *, teslaliu' liis vcrlti^ iltud quidem .
jiingant. ricfutatur qnippe iliu.J Ani m sna Tliali;» itnuiu ijisis (ere in promplu est, Domtnus greavii me
iipud Aih.iiias. Or
conl. Ar., p. 510 el 514 D,us
!i inittuiu viarum.
iiun scinpcr eral puler sed (uii ijuandu solum Dcus
,
((/) (idui, Dci et^cientiitiH, kmc verha Sapienti/v sub-
crat, et pater nonduin erut. Tuin ae Vcbo Fuil . siileniis eiuiniiuuni : el p;iulo «iite Uad., Xain JudiCi
tjuando non eral 'leciue erat arUe qua.m (ieret, sed potitts ntijanl ; Er. et Lips., Nam Jndteuni, etc, cor-
exordiun'. ut crearetnr eiia^ iptwn hJibuiL Esal ciiint riguattu' ope msii. Uoc ctiim f ibi v.jit : ciir non po
iulus fjcus, iiecdmn srai Verhum c! SapieiUia . dcinde lius liis verbis SapieiiU» anto saecula subsisti^ni.is
\rA SANCTI IIILAnil RPISCOPI 45G
sc Kuiic (Tcatain in iniiium vi;irtim l>ei d in oj>i>ra A tliuin ; cum ipsa cxonliiim icmpuralc soriica bini.
fjus a kJicuio diioiil; ne lortc :>iilc M;iri:iin nnti nia- Quid ciiiin iiiJgnMni csi, ul aiitc tcrram (5) Dcus
nere ciislimaretur -
neijiie taineii trcalam so nd na- Dominuui Clirisiuiu gtiiiueril , cum Angeloruni ori-
tiviuitin inicliiijciiliani rclcrrci; ((uia in viarum ini- go (e) terrx cre.<tiuiie reperiatur anliquior? Ant
tium cl iii o|iera tit crcala; at vero nc lioc viarum cur qui aiite lcrraiu geuiius diccrelur, ctiam anto
iniliuin, qiiod utiriiie dc ditinis reltus liumana: cogni- moiiteH, neijuo soliim anle monles, scd eiiani anlc
lionis esordium rst, qiusque ad subjiticiKljni lem- collcs naius muiiifesiaretur : cum collium significa-
porinativiiiilem inlinitaiudepuiarei (iVov.vtii, 'iiiec lio posl nionles sil, inoiitiiim vcro intelligentia post
LX\),rundaum sc ante sxculasit professa iit dnm lerrain sil? Per <|uoil cxisiimari non poiesl, idcirco
aliud esi in viuruin iiiiiium ct iii opcra «Toari, cl aliud Ii:kc esse dicta, ut unte colles ct monlis et lcrrain
osi aiilc sjccula fundart , anienor iiiii.-lligitrciur csse esse iiiielligcrciur (</), qui ca, qux ante terrum ct
crealioiic lundJtio: el lioc ipsimi, quod fund.^la iii inontes ct cullcs suni, inliniiaiis sux a'.lernitalc
(ipcra aiUc sjccnluin esl, (i) s:icramenium crealionis prTcellcrel.
ostciidercl ;
quiu fnnduiio anlc s;eculuin, et crcaiiu 5Ji. Infinnaiem siiam qiiwilum ticet expliciiit, pcr
in viaruiii iiuiium atipic in opora pnsl sxcitlmit sil. rrenla compreliftiUi non potuil. — Sed sensum no-
57-429 ôn temp{>re,tedwteriiiiate scrculiimpritee- B sirum sernio iliviims non iiinpcm ralimiis rcliqnit.
di(. — Jjiii vero nc crcutio el rundutio lidem divin:c ii.itii caiisum (llcii |ior li:i:c qiix cnnsequuniur oi-
nativiialis ollonderet , sctiuitur : i'riuj qiKim terram tendit beus fecit rrqionet, et inliabitabitia, tt cacH-
fiicerei, priui qtiain montet slubilirct, ante omnes cot- mitta quir, habilniitnr sub coelo. Cum pararet cirlMni,
tes genuit me (Ibid. 25 ei Hi]. Jam gciiilus cst anlo (e) eram cam itlo, et_cum (i) leyregBbai tuam 430 ''^*
tcrrain, (1 ) qui anic sxculum fuiidaius est : ncquc dem. Quando inper venios validns facietat in mmmo
soiuin aiitc tcrruin, sed ctiain niite monlcs alquc nubes, et cam ccrtoi ponebat (f) fontes
sub citlo, et
colles. El in liis qmdem qnia de se Supientia loqui- €um fortia fiiciebat fnudamenla terroe, ego eram apud
lur. plus loquiiur quam audilur. Omnia cnim, qux- itlum coiHponens{Proirerb. viii, i6,seeund. lxx). Quis
cumi|uc ad iiiliniiaiis intelligeniiuin significaiitur, hic lemporum locus esl? Aui quo «e exiendcrc ul-
isiius niodi essc oporlet, ne rci ruiquam aiit generi tra (g) infinilam nnigeniii Dei nativilatem. Iiuinanx
sccutida in lcinpore sint. C*terum ad aîerniialis ititelligeniiae sensus permiililur? Non cnim pcrlixc,
demonslrutioncm iici|uar]uani (i) lemporalia (t) co- qtiorum creatioiiem menle concipimus, comprclicndi
:iptubuniur : quia per id, quod posteriora sunt cx- generatio ejus poiest, qul aiitcrior liis oninibus cst
toris, pcr se ipsa non nunirestanl infiiuUlis exor- C (A) ut quainvis prxslcl in tempore, noo lameii in-
Qui anle iiecula. 13) Deus hciim Cliristum generel.

ii\
i) Temporaria. (i) Seceniebat.
iiterisad exsiingucnduin Jiid:eum, clc. Sapicnliu' leriam; iit illud sit creandi principium, anle quod
.intcMuriain subsislemis ellicaciam uc viriiitein iii cretttis ex rebiis omnino nulla fncrit. .\perta tai)ieii
opcnbiis ac dociriiiis fusc prusecutus est llilutius liest ea de rc Anilirosii sciitenlia lih. i, Hcx. c. \,
biii IV et V. n. 19, dicentis Angeli dominationet
: et 1'otetiates,
(ii) Id cst, ad sacr.imciili)m ac niy-lerium (dispen- elsi iiliquiindu cu'i>crunt, cranl taine» jam qiiaiido /lic
saiioiiia scilicei) porlincro osteudcici, quud cadem sc miiiidus esl fiiclm : cl pry:!. in ps. i, n. 3 : Ante ipiuin
creatuni testificuiur. iniiiuiii iiiiunli Serapliim eum nuriiiiie
Cheiubim et
(ii) .tr. Lips ct Par., temporaria. hU. Vui bas., cunorie rocis dieiint, Sanctut, elc. Eamdein Hilariu
lempora. AUi ciini Uud., (oiiipoi u/i.i. iiosiio opiiiiontiu Erusiiius liic :ulscripsit, siibscri-
(c) JNihil iii liis verhis apparct, quod 'concilio Lui hoiitibus qiiutquoi postea lios libros edidoruui.
ci
lcran. IV, advcrselnr, c. 1. lie (ide deiinieiiii, Uoiiiii Mihil lamcn adveriiinus, ciir illi certo atlribuaiur.
ul> inilio teinpoiis ulramque de iitliilo condidisse crea- iiniiio iii ps. csxxv, n. 8, docere videlur, •ngelormii
liiiiim, spliilalcm el corporalein, angelicam videlicet scdes aule ipsusmet fuisse insiiliiias.Quamquaiii inca
('( mitiidunain. PIuiiumi oniin esl, hxc Geuesis vcrbu, opiiiioiic iiihil discriminis agnosrii Augusiinus lih.
Jii principio creavtt Deu.i ccelum el terram, ila a Coti- XI, dc Civ. Dei c. 5i, ubi pnma Cenesis veiki : i>i
ciliu iiilellccia esso, ui ad angolicain iciiuram cielum princijiio, niiii de lciiiporis (puid iiiilio, sedde Verbo,
(irrnmud nittnilanam relcrrei. Atijui Moys«s cceluiii 1) ciiuiii Scriptiiru inierpruiiri
principiuiii nominul,
itiiic lorraiii iiirmorai, proiiidequo a Ciniiilio iioii liccrc, eaque inieipreluiimie se plurimum drlccliri
dissenlil, qui aiigolus auto eunidcm pr.odioat. Neque doclaral. Hoc dunituxat cuvoiidum ducel, ne ungoius
iiiugis lepiignal, (|uud :iii llilarius cuiilra Aiixeii- Dco cojileriios arhilremur.
liuiii n. 10, diubotum ante Uinpora et .sieciil'! subxli- ((/) Sic. bud., Kr. oi l.ips. ac plurcs mss. Aliipini
tisse. Nuin ((iiii hic dispulcl ciuitru Ariaiium, Ariaiii pr(di:e tioix' cuiii Par., qi'ia ea. Iii codice Vai. lus.,
auiem suleiil lemporu de solis uc luiiit creiUioiie iiu- i/uiu i/ui un(i; terram et mtiN«* cl coitei iil.
iiierare, ut uudivitnus supra n. 51, liinc tuutum se- (e) Muriin. ms., iidniiim i((i , el cmu itctiHeTel
quitur angclos, proiiideque diubiiliiin, aiiie sulein cl siium sedem.
luiiam suhstiiisse Quod iiuii iiificiaiidiiiii ccnset Kpi- (f) mss., iHoniei.
lii
pliuniiis liicr. ()'>, n. 5, piupter illud Jouii. xxxviii, (g) Lcgeiidum puiamiis in iii/iNidiiH ut pr.rpoîlid .
7 : i.uin jiicta lunt sidera, liiuJuviiniit nu iiiii(«-< uii- iri exciiliTii propicr siiiiilem sylluh.tm sobso.|uoii-
<ieli nici ipiaiiivis ipso tKiii prob( l cus, qiii uliquaii-
. icm.
lum lciiiporis iitilo u.undum ungolus ruiidiios senso- (/i) Verus cudcx Culb. rnm Uciuig. etUrrni., «(
runi , i'i. cuMira eus iiuiii. 8, airiior luoiciidai, cor- qiium prirslel, Silv. ul quniuns pnvut nou ila malc. :
taii) ilkmi esso ct immianliilciii scnloiiliuiu, uhIc sermo, r(>i|iie li.rrcliooiiiiii seiiien-
Lcliplu'U.s csl hir
cirlum el lerram nihil oinnino reiiim iiiidilarum e.\- lia iidlulur,qua Chnsto ila primuin m uriliiiu rermii
iii'tfe qnoniitm 'i princiyio rrratil Oem cicluni el
'
iem|ioraliuni lorum coiH'eduni : ul qu:inivis iis |>r«^
157 ftl-, IIUMTATt; IIIJIU XI!. «8
(iiiiiiis sit, ciii liiic soliim iriiiiiiim sii, iil anic Irm- A rioieen sc non soliim liis fiiic oieala smit iloeet, scil
lioralia iiaiiis sii. Nain ciiia (n) illi tciiipnri iii siii .ricriiis rDîtiMiiani, pra'|iar.iti(iiii scilicel ccyli, rt
coiislllulioiie subjaceaiit, illc l uncn, liccl antcrinr discieiii)iii spilis Dci. Noii cnim liini di.scrcla scdcs
liis oroiiibus sit, non îi libcr a tcniporc : qiii.i lem- cst, ciim clTccU est . quia aliiid est discerni se-
poralis horum cotistilutio tenipus nativiluiis cjus, deni.aliud componi. Ncque liim paraium coehim cst,
qui anle sit natus, ostcndai; dum lioc ipsum ci lcm- ciim pr.vparaiuin est . nnm crat apiid prnpparanlem
pus esl, (|uod lcmporalibiis anlefcrtur. (5) (i) etiiiscfcrncnlem. Postca vero componebat cuni
59. A^teritis $e coivternain docuii. — Scd Dei scr- (j) paranic : xneriiitalcm sii.iin cum pr:ppannii aJest,
nio ct ver» saiiicriii.T doclrina (6) lo(|uiliir perfccl.i, ct niiiilslcriiiiii qunndo cuin pnranle coiiiponii os-
cl absoluta signilicai, d(<cciis se iioii icmpur.ilibiis lcndens. Idcirco nunc ctiam anle icrrnm el monlcs
cssc aiitvrioreiii, scd iiirinilis. (Jiini cnim pr;ppara- ct ciillcs geiiiiani csse se dixii, qiiia ct prnparaiioiii
retiir ccelun), aderai Ocu. Nuinqiiid ca-li priuparaiii ca-li adfuisscse docercl r ul Im^c jam luiic, cum pnc-
Dco esl lemporalis (i) (c) ut repens cogilalionis mo- pararetiir riElum, pcncs Deiim facia esse per id,
lus subilo iii iiieiiiem tamquain nnlca torpidam stii- quod niliil Hco novumcst, dcinonstrarei.
pentemque subrepserii, buniaiioi|iie modo fabricandi 40. Miindum Dcus ab (Tleino timul ac semel prw-
coeli impensain ei inslrumenia qiixsicrii? Alquin B ^jooti''. — Pcrpeiua eniin et a-lcrna rerum crean-
alius proplieiie dc opcraiiunibus Uei sensus est, cuiii darum cst pneparaiio ; neque pnriibus cogitniionum
ait : Yerbo Domiiii cceli firiuali suiil, cl fpiritu oris universitaiis iiiijiis corpus eiTccluin csl, ul primum
ejut omnit virtut eoruin (Psat. xxxii, 6). Pr.Tceplo de ccelo sii cogiialum, lnm pcsiea terrie cura ct
laineii Dci coeli nl lirniarenlur cgucrunt; nam np- trncl;itus Deuin inierii, (/;) cogiuilumquc per sin-
paraius et virlus eoruni in bac imperiurbat.T coii- gula sit, ui 432 primum in planiiiem difriinderc-
slitutiouis (2) sux' lirmilale, iion de temperationc liir, dcinde postea iiielioro consilio iiioiiiibiis eleva-
alicujus (d) ei permixtione materiic, 431 ^^^ ^^ reiiir , rursum aiitem eii;im collibus variaretur,
spiritii divini oris exsistit. Quid crgo est, prxparanti quarlo deinde habilabilis cliani iii ipsis cacumini-
Deo coelum geiiitam ab eo adesse sapienliam ; cum bus rediicreiiir, (/) pr.cpaiaiumque cocluin ac sedes
neqiic creaiio coeli ex prx|>araiiuiie consistat, nequu Dei segregarelur, veniorumquc cxlialaiiuiies iiubcs
naiurx Dci sit, iii apparatu eum cogilandi operis in sumnio validx coiUiiiereiit ; liiiic deinde ccrli
(5) (e) commorari? Niliil eiiim non semper cum Deo'' ûl^ C"f'" fontcs incareiii, ac posiicmo fimdjmi.'nlis
fuii, quidquid in rebus e*l . qua; etsj ad creationem '»-'''••• foriibiis conliruiarctiir. Singiilis enim liis oin-
sui coepla sunt, non Minl lamen (f) ad Dei velscien- nibus .uiteriurcm sc Sapientia esse proruetur. Scd
tiaiii vel polestatem inchoaia. Et lcsiis est nobis ^ cum oinnia per Deum qux sub coelu sutii facla sint,
propliela dicens : Deitt qui fecisii omnia qvte fuiiira et ciinipoiiciido coclo Clirisius ndfuerit, et ipsam
snnt (Efu. xlv, II, sec. LXX). Qux ciiiiii fuiura prxparali coeli prxveniai ieiernilaieiii; iioii patiliir
sunl, licet in co quod crcaiid;; sunt adliuc licni, Deo hoc exisiiinari in Dco minutarum rcrum particulaias
iameii, cui iti creandis rebub novum ac (g) re-
niliil coyiiatioiies, qiiia^miiis liorum pncpuratio Dco est
pens est, jam facta sunt : dum et tcmporum dis- co:ctcriia. Nam lamelsi habcal dispensailoncm sui,
peiisatio est ut creeniur, el jam in divimi' virluiis scciiiidum Moyscn (Gen. i), iirmamenli solidatio,
(4) (A) praiscicnte cfficientia sini creata. Et idciico nrida; nuduiio, niaris coiigregaiiii, nstrurum coiisti-
nunc Sapicntia natam se ante sxcula ducens, aiitc- tutio, aquaruin terr;cquc iii ejiciciidis ex se (0) ani
(i) El res cogilaiionit. Tum, tubrepsit. (4) PrccfcieiitiiB elJicienlia.

(i) Consuetudinis (.S) Ei decerncnUm.
(3) Commemorari (6) Aiwitaiibut.
sl' l; seii prxccllat ac pr.xsisial, in irmpore tamen sucral Dii vel prcescienlia vel poUsiale. Apud Bad.
(1
sit, ct iion iniinilus. cl Er., ad Dei vet prtcscienliam, elc. Sciiuimur mss.
(a) Mss. Reniig.nc Tlicod., >/.'( tenipora. Quidain Illc icbus coiiditis, qiianiuni ad sciciiliam ac potes-
alii, illa lempora. Vnl. bis. ac Martiii., itta lempo- D laleiii Dei altincl, iicgaiiir iuiliuin sccus vcro, si iii ;
rniia. \\,vc rursiim cx li;rrelicoruin sentenlia ex- se speclaniur. Posl oraiioiiis leges vklcnlur posiu-
primuiiliir qun; verbo nddiio sic planiora licnt
: : lare caeplce et inchoaltv.
JSam id tolunl, Hl-cum itta, elc. (q) Sic inss. Edlti vero, recens.
(b) iii vulgniis, doctrina qnx loquilur. .\hesl quw (Ii) Editi, el prafscicniim efficicniia : corriguntur
u potioribus inss. aiicioriiaie .11$$.
(r) Dad. cl Er., el res cogitalionis molu titbito. U- (i) Oiniies propo mss. et deccrneitlent.
iius e iiiss. Valic. cum Martiu., iit recogitatioiiis mo- {]) In exemplari Mariiii. hic et infia, privparanlc
lui : quibiis fivciU aniiqiiior Colb., Genn.. Curb. ac confundunliir vcrha, qiiibiis tiun unani vim iribuit
plurlmi ulii, in quilius exslal res cogilalionis. Hilarius. Nain pra:paro xteriiaiii rerum dispusilio-
(d) IIjcc respiciii.il errorem sjcpe ab Hilario refu- ncm, teiiiporaiiam aulcm earuindem coiidiiloncm
talum, quo forluilis concurtibus /luiic iiiuiidi habitum paro liic soiiat.
in sc coisse, atque itaex inordiiialione in ordine con- (li) Edili, exccplo Dad., consulialumque : reniten-
slilisse, qitidam aitsi suitt opinari, ul loquilur iii psal. tibus mss.
cxLViii, n. 3. (/) Lips. et Par., absque ulla aucloriiate, pr(r)i;o-
(e) Vetusiior e mss. Colb. cum Maniii. comme- rarciiir^m! cceluin;ei mox, conitnereniur ; ei post
morari. pauca e.\ sola Erasmi conjectura, fonles iiianitrent,
(f) Lipsius, apud Par. non correctus, prave repo- pro meareitt.
Patkol. X. 15
«S9 »ANCTI IHLARIl EPISCOM 460
niaiilibus giMicralio : (o scJ cali, lenx, c» lcioniin- A l»''. ila inulligi op(prlcre, iil pro|ilcr opcra sii crca-
qiic clciiieiiloruiii crc;iiio iic levi baltcin iikiiiiCiiIo iiiin : id est , ut (f) Clirisius causa eincirndormn
opcr.'iliuiiis (lisceriiiiiir ; i|iii4 coruiii pra'puiaii<i o; cruni sit crcatns, ul ipsc scrvus poiins cl operator
;ri|ii;tl)ili |icnc& Deiiin (I) xlerniiaiis in(iiiil:iic con- inuiidi maiierel , noii Doininus glori» naius esiet
sliterai. et ad niinisteriiim erficieiHll sxculi creareiur , non
41. EpiLgut. — lliiB igiiur infiniiis ei a^teriiin in ciiain scmper essct filius dileclionis el rex s»culo-
Ueo Ctiristui cuni aJestcl, solani nobis ntiivitaiis ruin? Sed quamquam bunc inipiissimiira scnswni
tux pcruiiîit conscicntiani . ut qoanluiii ad lidem tiium inlclligcnlia ronimunii eistinguat ;

quia aliuj
proliccrcl {b) IVei intellccta nalivltas, laniuni vulcret sit iii iiiiiiiini \i:irum Dei et in opcra cre»ri , aliitJ
ad susccpiam rcligioiicm cugiiita nativitatis .x-terni- antes:ccula nasci : tanien liic idcin lociis, ne proplcr
tas : quia oi co qui :cterniik ciii paire, iiec raiio iicc operatioucm mundi Dominum Clirislum creaium
seiisus adniiital, nisi xternuiii liliuni prxdiciiri. cssc nicntireris , occurril , cum Deum p.iircm efTcc-
42. Crtaiionit in Chrislo nomcn fruHra objicilur. torcm alque operatorem univcrsitatis oslcndil. Tuto
— Scd creaiioiiis noincn nos et profcssio niovct. iii quidcm (() ,
quia ei qui pararei omiiia adcsset
Movcal saiic nonien crc.ilionis, si iion naiivitas »ntc ipsc componcns. Sed cum Scriptura oinnis creatorein
sj;cul:i, ei crcaiio iii iiiitiuin viaruin Dei ci iii opera g niuiidi Dontiiiuin Jesuin Cliristum esset locutura;
pra:dicatur. Nuii ciiim poiesi nativilas pro crcatioue nuiic tamcn Sapieniia ; ad (9) enecamlain impieiatls
accipi :
433 *^»"' {') i.ilivilas ante caiisaiii sit, occnsioncm , cl fabricatorem mundi Deuro patrem
crcatio vcro pcr causam. Ante prcparationem ciiim professa cst , neque se fabricanti docult afiiissc
cwli erat et (d) aiile sieculum fundalus, qui in iiii- qnippe cum adesscl eliam prxparauti : (k) cl cum
liiira viarum Deiet in opcra estcreatus. Aul iium- Patcr pararet, et Sapicntia cuin paranlc coiupone-
quiJ ejusdem iiitclligenti;e cst, in iiiilium viaruin ret , adessei(|ue ctiam pra»paranti ;
per id ipsuiii (•)
Doi c( iu opera creari, et nasci anic oiiiii::>? quoin ea qux proptcr opcra creata csse intelligeretiir
ruiu uituiii babct lenipus in gcsiis, aliuJ vero iiilcin- quia xteriix prxparalioni futuronim operum adfuis-
poialem iiitelligeniiani conliiiet. set, iicquc Scripturam mendact-m434^^'^''"'^''^'*
45. Hundi condendt vetut miniiier crealu» perpiram quia cuin parautecompoueret.
obitndilur, — Aut forle velis id, quoJ in opera crea- 41. Lrealam se dicil SapkHiia , spectani qute poit
(1) Infinitalit (tlernilale.
(a) lla mss. At exciisi, non lamen cmli, oinissa nv sii expen? Divinilas : nemo enim csi qui Dei ca*' ,
deiniJc parliciita iie. Noiuliim vidimiis in quo liujus p lam dicere queat ; alioqui id beo antiûiut eaei.
libri liico, ul viiti Scullftt;is, pr;edicarit Hllarius : Ergo quoniam Inc operte el CreoMil et Cignil me Tep&-
Deuin omnia simi 't semel creasse conlia Moyien. riinus ; iimpliciler hoc censeo , qnoJ cum causa con-
Sa-pius jîiii ost(Miiliinus aliter eiini seiisiss»!. Siii jiiHcliim invenimut , id htimanilali nnignnndum este ,
auieiii lioc loco srsc fundatum cxistimavit, rundameii- qnod iiutem simplex eauswque expers, divinitati adtcri-
iiiin iltinsevcrlcre eo enim aperte tecun-
f;»cilc esl. In benUum. Aye igiiur aii non illud creavit anne.Triiii ,
iliim Moysen, noaco»(iu .^loysen iirnianicnti sulidalio, luibit cuusiim ? Creavit enim uie , inquil , principiutH
aiidoc iiiidalio, clc, pr;u(licatur. .\n favere sibi puiat, riariim siiaium ad opera sua .4( iltudaiOMl ut une
quod liic ca'li, lerriv arlerorumque elementoruui creatio cuusu tlictum esl , etc.
ne tatiemmomeiUo opciadonii dtjf«itii(ur ?
Ivvi i|iiis M (d) Edili , anle icecuta. Tiiin. Bad. el Er., fundaln,
iioH videat eli.iiii boc cx vcrbis Moysi expiiiui di- qtice initium.... ctt creala : Lips. et P&'. , fundatut ,
ccntis /n primipio
:
jecil Deus cceliini el Urram ? Ne- f/iiii.'iifiuin , eic. Po-te;i uiss. Martin. <t VaU baii.
qiie iiiiniis recie in supciinribus iiegalur parlibus co- anlc otniiia 01'era est bealits; depnvate.
(jilalioiium iiiilirrsimiij /iii;us for;»;is elfeciiim, ubi de (f) Aihinisius Or. III coiit. Ar. , p. 595 , tesiis
;rlcriianiundi pra:p:iratione sernio est, non ile lcui- cst , Aiiuiii , tusebium atquc Asicriuiu nou luodo
lior.iria ipsiu- condilioiic. rr.ilerea quid esl, qiiod dixissc, sed et scripsissc qiiod Deus volens criati- :
liiniamciiti solidalioiii, ariu.c niidalloiii, etv., qua; tiam naturtini producere , ctim vidisset eam iiuriialit
liabeanl, opp ''litur cifli terr,c(|uc
(lispi;iis;itioiioiii siiiv el arcliilecldtionis participem esse non poste con- ,
creaiio, qua' ncc tevi opcratiOiiis iiiouieiilo disicr- ilidil iic fccit piiiiius solus uiium tvliUH, tumque appct'
iiittir? Iloc c.iam illiistr.Tic cst ex Aiiibros. epi>t. lavil suuin filiiim el \'crbiim, ut ilto condit» reliifua
muic. XLiv, n. 4. iibi ait Sti dicbut fiictnm niitrt- J) dcindc per ciim condi possenl. Cujus opinionis .ib-ûi-
:
diiin cxiniinil Mojscs, iiuii ijiio.f Deus lenipore indi- dit itcui iiiiillis dcinde deiiioiisir.il argumcnlis. Vidc-
querii ad coiistitiiiionem fjut : cui int:a momenium sis ilil:irii Fr;igin. 11,11. 2(i.
sitpiielit fiicere qna: vrlit , dixil enim, el facla sunl :
(f)
Ali Kiasiiio bic addiluni esl pro nobit , el in
st(/ (/HJii ea, ordinem qncerunt, oido auieni
quic fiiint, scipieiitibiis edit. rctciitiiin ubsqiic aiii';oriiaic. .\nu:i
»« lempus plerumque cxigil. Quod cnini
et iiiimi.Ttim pro (tifu id qnidem ,
quod est , ad vicuiilateiu Udci
Aiiilirosiiis ordiiiciii, boc dispciisaiionein appellarc dc V\\\ :ctcriiitaie ,
pr;i; se fciuni uss. Vat. bis. ei
vidciur iioster Hilarius qui ei toeli torr.t'(|ue con- : .M.iitni., tofutn id quidem.
(litioiie iioii malc iiinuit, Di-iiin potiiissc oiiniia si- (q) Kditi , ad denegaiidam : cnicndautur ex $cri|v
luul crcarc, aut potius coiilirmat quod dc x-lcma lis.
oiiiiiinm prtparaiione pr;«iniserat qiiainvis supra, ;

(Ii) Pro
et legendum putamiis m( , experii ka*piiis
iiMMi. tfi, noiniiiaiim hoininem post cccluin, tcrrain, in alicruin pro altero scnbi Subsi ifueuieiii au-
ins...
(lii'111, cic, foriiiaiiun asserat. iciii pariiculaiii et :iiilt' Sapitniiii restituiinus aiiclo-
(*) Bad. et Kr. Dei inhfecius. Martin. nis. f>t:i

: ritaic iiiss. cuiii a l.ipsio fuissit cxpniicta.
iiiicllctla nulura- .Mox iu viilgatis, nisi coxlrrniim, (i) lo \ul{^vtis , /ii;i- itii/iiMiii ulruiiique complexit esl
olii ifi niss. nisi aiernum. iii' piii/i/<r o/itTd, clc, lcctio iiitcrpolali, rui ««nfjvcl
(1 1 Lutuiii buiic illiislrat illud Cregorii Na/.iaiu. iiiî ci.d.'x Corb. ct pjuci cx co apographi, iu qiiibus
Oi . ixxvi , II. (i : Qiiid cst ex uiiiiiiliui rebut quud cau- cxstal, per id ifiiNiH N(t«invM<; iniN)i^<:.iHt ««i, m , tflc.
461 nt-: TUiMIAT£ Li\ii.\\ XII. 663
,.:iitirii gf/if:i. — SeJ l!»inlcm dociiiii.c cailiolic* jV '"^ '^"'""*''*"^'' ea (jua) a s^cttiln suul poilireliii. Vi
rcvebiioiie, qnid bil (.liris.Uim iii iiiiliuin vi;iriiin Dci nuiic quis liebeludiiiis tcfisufi est ca ,
qu% a ibavulK
ci iii opera crc.iliini cssc, iii |iriiicipiu hxreticc co- cssc mcmnrata 435 *>i">t > 'i^'^ î^^ saxnluji
ynoscfi, Cl ipsiu< Sapienlijc diclis inipia! Iicbetudiiiis gc:>ia sinl exisiiinare? qiiia in liis, qu£ sxeuKi
lu:c iliscc siulliliam. Ca'| il enim ila . (n) Si eiiun- suiit, opits cmiie post sêculum est : at verg qun:
tiavcru vcbis quw qnoudic iunl , meiiiorobor ea quce a anlc sicculiiiii sunt, pra-vciiiunt sj.'ciili a sc posio-
saiutu kiint enumerare (Prov. \m, 'i\ ,
ici. L\X) : riuris coiii'tiiuti(inL'in. Mcinorem iiaque se ad dicenila
iM^tniqiio cmn anie dixi^scl : Yos o Iwmines obsecro ,

e.i, ijua; a sîculo iuni, prole&si* Sapiciiiia ait : Dovii-
a cmiuo voam meam /i/ii.s homiiium. Inleltigite sim- nus (5) cniivit ;.'i> iii iniliumviarum suarum tii «pcra
jilices aslutiam , (!) (b) indocti aiitcm cor apponite suit [Ibid., xi). Ueriini iiai|iiea mulu grttarum si-
{Jbid., i, 5) ; cl riir.ûm : Per me reges regnant , el gnincaiio iila esi : nci|iii' xnneraiioni» anie 6secu!it
iwtenlet serlhiiut jusiilinm. l'er ih^ yrincipcs magnifi- pr:vdic3Uc, tcd di.<:peiisalioui( a s.iculo (i) ti/) iiiiix
ciinlur , et lijraiiui per me lenent lcrrom {Ibid., 15, docliiiia est.
16); n rmsuni : ln viis cpquiiaiis umbulo , et inier iH. Natus nnte sircutn, crcuius a s(CCulo,quid. Qn:
nicdias semilds jusliliw conversor : ut riiviilam diligfii- initium ria: cperum Uei. Quniido el cw treat.s. -
lihns me subnanllam, et Ihcsauros eorum iinpleam bo- j^ l']i quan ndum ei>i , qiiid (it natum ante Ftccnl.i
nis (/ftirf., 29, 51). Qunli-linnuin opus muni Sapicii- Dvum, rursum in iniiiuin viaruiH Dei ct iii 0|.i'r:i
ti.'\ iiiMi tacct. lit prinium univciso.s olisccrans nio- crearl. (juij Mbi anic sxciilum ett iiatlviias, (?) in-
net , ct simpliros Inirlligcre asluii.m' , ct ind. ctos tiiiil:c ijciierationis uîcriiiiss esl : ubi vcro a sn;c)ilo
cor .ipponcre , nl veibornni dislinclas (tiicretasque est crcatin eadcm in vias Dei alque io opcra ejns
virtnics velieinciis ac diligens lcclor expcndercl. operibui ac viis causa crcationis apieia est. Ac pri-
Suis iiaque niodis.suis coiistilulionrbus universa miiin, <|uia Chrislus sapieniia est , viJeiidum c^t an
aî , iiitelligi , laudari , obiineri {nl. tcncri) docct ipbC fit iiiiiiuiu vix opcrum Dei. Nec, iit opinor, ani-
<'l iiilra sc rcgn.'» rcguni, et polcntium prudcniiani, bigiliir : ait cnini , Ego sum via (Joaii. xiv , C) ; ei
et prlncipum famosa opera, cl jus lcrrain obtiiiciw iVciiio vadit ad Patrem, nisi pe- me (Ibidcm). Vla est
liiini lyrannoruni contlneri ostcndit : se quoqiic iion dux cuiitiuni, fcslinantiuin ciiritus, igiioranliuni su-
adniisccri (nii|u1tatibus, nequc injiisiiliis inicrcsse; ciirilas, ct quxdain neftcilaruiu ac dejiideraiarum ro-
ci hoe ob irf , nl [t) (r) uni\crsis .cqiiit:itis ae jii^li- ruin maglilra. (/) Ergo in viaruiii iniiium in opcra
line operibiis inlcrcodcnJo , diligentibus sc .xleriio- Dci crcalur : qiiia cl vin est , el dcdueit »<i Patrcin.
runi lionornm. et incorruptorum llicsaiiroriim opii- Scd crcaiionis liujus, qtix a sotculo est , ralio quas-
lcniinm subinlnistrci. Ergo ca se qux quoiidie , (] rcnda cst. Nam uiliuix dispensatiunis siêrameTiiuiii
liiml , enarraiurans professa, mcmorcm sc quoquc csi, Ig) quo cliam crealus in corpure , viam se Dei
(\) In doctrinam. (5| r«-.-v.'tij me initium, iit perpeluo in boc ms. leg.
(2) riiiii.Tisa;. (i) Inila doelrina esl.
Ai mss. .iiitiquiuiibu« Colb., Vat. bas., Carniu.,

in viit, elc, castigantur auctorit;ile potioruin mss. Ilic
Miirlin , Ccrni., Itcmig., clc. per id ipsum in enquce . litibeliir ro-poiibio (|Uicstioii! pro|i(iMt,i- , ciir c.ideiii
profiler <^f>pra : inendosc qiiidci-i sod qiiod ficili' ad , Sapicniia dicaliir nala anie 5;;'(iila, fiimul el a sj'i ulo
uic.jitent Dilarii rcdusefis fii j corrtftas , pcr trf i;i- , rrcata. Quia (supple, »iniiiu!i;) aii ante sicculum
.-îiHt ca neque propler cpara. El vix i|uideui lcmpcra- cil, clc. ubi vero ladcm qu.c aiilc s.cculuni nali-
,
,
\iiiiiis iioliis, quiii icxiiiin iia cnieiidaluin olTcrreimis. vii.Ts esl crenlio est a cwrnto in vias Dei , clc. Vias
,
Nitfii iri» hic 3\) flilario siimil conijiroliari rotistal Dci iniclligil Hilaiius Utiiipiis, quo Dcus pcr coin.pi-
prinium, n?icrii:iiu e.sse S.ipi. ::ii:im, qnae Palri niun- c:iliileiii speciciu degil in sajciilo. Undn
proxime :iiitc
diim ab .'clcru4' pj-xpnianii ii..i,'r;il aiieriiin, rrcaiam ; ii ibil flerum a stecido ycitatum siginficiiiio i.na cl :
:
caiii iion rujssc iirojitcr lciiiporariaiii inundi coiidi- ei iii Mallh. cap. 2i, n. 6 Scvpisime viam leinpiit ;
lioiiein, ?i (Hiidfiii cl ali ;\'l'rno er:il, cl Dalcr ipse sifculi intelligcndam monuimn^.
iiiiiiidiiiu ipse coiiipii^-ui^se pr.Hicnlu'; posirciiiiiiu ,
(f) Lips. ei Par. Iijc pracponunt pronnmen linee ,
il;i a Pairc iniimiuui ruiKbe coniposiliiin, ul Sapientia rujtis Idco iiitelligiJur (jlirisius. Tuin
sola tosmi
riim canipuiicnic cumponerci; nc luendax Scripiura edilio ergo viaru»: initium ; ac deinde cum ilad.
,
ac
iiivfiiireiut qux' iii Sapiciilia facla csse oninia com-
, _
" duobus iir tt m jî^b Dei. .
memomi. (ij) lii vuli;;ui,, qucd e:iam.

Concinnius in ms';.
u) Tola li.ic s;'nlenlia desiJeraiur iu VulgJin (yi;u. Diiplcx bic di.iiiigniiiir Verbi dispenintio
, ul-
iioslrs : apiid LXX aulein exsial post ea qii;v vcrsu liiiKi scilicel, qu;i iiovi-,iimis lein|inribus lioinn
f;ic!us
^21 coiilinenlnr. Mox namque cum, perinde csl aii|:io iiilcr liomincb tonvcrstilus cil ; yllcra vcin ;ib inilio
ncmpe luin cx quo varias v.iri;iruni trfjlionum spccies
s;i'Ciili :
(?') Edili fii doctrina, omisso dciiide aulem : cor-

, assumcns louliirarie miiliisque modis visiis esi Pa-
-iguiiuircx potioriliusinss.Colb., Garn.,Ileinig, ctc, inbus CHiK ex illi> iisqnc i.emvore
: \,\iy.\\i Euscliius ,
CDnf-^jittlentt' ptr'co, «jiaiQtuTOt ?£. Sic ei infi a .Mo • ; lib. V Dein. Ev. c. «!l Satu.tr.rcm tuiin, ad lio- :
»t'( ei timpiices inteliigcre et indoctos cor apponere. mincs aduenlum exordinlur. Qund anieiii Dei illins
Mox Bad. ei Er., sfiimr, pro scribuni. modo iii forma ai;gi'li , iiindo in loriiia liominis ,
(c) iiiiii;;'. iiis. in umversa. Plenque alii, liiiini(i'.lo in ;is-!impla igms ;ie iijiliij sp.'cic -.iîis
i>r«i. Hinri fdilc verins Marlin. cl alil ucnnulli, uiii- sil, ul singulii pro c.iijusijiiL' affcclioiie Dnunic-
.
i'..'r«e. rei , ediisTii idciii Eiiseliius, iiiid., a cap. ad \'}.

(:/) lii aotiiiuioriiiiis niss. \at, bas. , Culb. , eic. U'.ii!ius toiis.'iitilAiii;u^ti!!iis, epiil. cmv, ;ij Evod.i
itrilii. if M.-frtin. iiiilruf.i. n. 17 : Ab inilio gsiicrii .ik;»i<I"J, vc! ad ur.ûmiiijs
(?) I'<}iii , HKc infinilo' : ct «iu\
fudeinquc in vi,:s , nutioi , sicui ad Cnin ne priv.f od ;psm!i .idum nx^
Dei atque in opera ejur, osteiiditur : illic opcribus uc reinque cjiis, vcl ad consolandot bonos, vcl ad ulroiivn:
4b5 SANCIl IIILARll Enscori i(\i
Cicams aulciii csliii \i:is Doi A li"iiom sciliiol Dei ti nosli r alcriiiialis
opciiim oM iTofosstis. |ir.'fci'liiiii.
a sxciilii : cum ail coiispuabilcni s|ii'fioiii ^îibdiius Quid liic nunc Uxc biiiiiaii;i' salulis tli^pcns.ilio laiii
crcuturx, li;<biiun) cruuiioiiis assiiin|isii. inipiam u^tcrnx nativilatis iU7 (onlumcliam mc-
4(1. \iiv Dei a strculo, tptciet crenra- n Vi'r6u m- liiur ? Crcaiio isla a s;vculis csl : cxlerum ante sa:-
smiipnt. Cur vnrias aiiunipsirit. — Vidcaimis iliKiUts cula inflnila nativitas esi. Vim sanc (() nos diclis
iii ([Uiis Dei \ias, cl in <|u.e opera » s.vculis crcala alfcrre coiilcndc, si rrojilict.i , si Doiiiirius , si Apo-
Ml, nau anlc sxculi cx Hoo Sa|)iciilia. Voccin (n) slulus , si scriiio ullus ai! diviiiiiaiis :cteriian naiivi-
«lcainlnilanlis iii parailiso Adain audivit (Ccii. iii ,

K). talein crcjiur;i; rciiilit iioincii. In bis eiiim omnibiis
Vtilai^nc dcanibulaiilis ineessuin nisi iii spccic as- Dcus ,

qui igiiis cousuiiicns csl , ila crcalus incst, ut
.-uiniila: crcaiiouis 3'idiliiin ; ul in aliqua crcalionc crealionein oa virlute (|ua assump>i( absumercl : po-
436coiisi5lcrcl,qui (l)(6)inamliul;\nsfucril audiiu.-? tciis aliolcrc nirsum , i)Uiid lantuin ad cauNatn coii-
rson rci|oin) qualis ad Cain el Abel el Noe lociiiiis tcmpluiiiinis cxstitcrat.
sit, ciljoiicilicciisqiioiiue Eiiocli (c) qiialis adfnoril. iS. Cliristum ul homiiiaii dixil Pautui (acluin. Dixil
Ani!c!us ad Agar toquilur ( 6't'n. .\vl, 9, 13) : cl cl crca/uiii.— Beatam autem illain cl vcrain concepl;c
ulique idciii Dcus est. Numquid spccici ejusdem cst iiira virgiiicni oarnis iiativiiaiem, quia tum creatunv
iii ;iiigolus videtur, cujus est in ea iialuraqiia Dciis B iiosti;n el naiur.c ct spccies nascebatur, crcalurain
csl? C:rie spccics ungcli ostcndiliir . nhi posica Dci cl facturam .\postoliis noininavit.El ccrlc cuiu co (sc-
naliira niemoralur. Scd quid dc angclo dlcam? Ilonio cunduni ciiin) ver:u sccuiiduin lioiniiicm iiativiiuiis liuc
ad Aliraham vcnit ((.'cn. xviii , i). Numquid seciin- iii>incn csl, ciitii ail : Ai ubi tenii adiinpitiio teiuporit,
dum lioinincm in creationis isliu^ liabilii C.brisius miiil />i'iu ftliuin suuin fucluin dc inutiere, (acluin tub
lalis assisiil ,
qualis ct Oeiisesl? {i) Scd lioino lo- leije, ut cos qiu .siifr lcge lunt rcdi:nerel, ut adopiiunein
quitnr , ctcorpore assislit , cl <ibo alitnr : vcriimia- filiorum [y) cons iju^reniur (diif. iv, i). Filiiis itaqnc
mcn Dcus adoratur. Cêrlo qui anie argelus , nuiic suus cst, qui e>t iii bomine ot ex liomiiic (actsira; nc-
ctiam boiiio csl : nc naluralcm biiiic e-se Dci spc- quc r.icliira tantuin, scd cliam crcatura, ut dicitur ;
cicin diversitas hujus ipsius asuinipuc crcaiioiiis pa- Sicnt ett eeritas in Jcû, deponere vot tecuadum prio-
lci-ctur iiitelligi. Adesl aiiteni »d Jacob ctiam iisqiie rcin conversaliuium telerem homiaeiH eum, tfui cor-
ad luct V comploxum in babitu bumano , ct maiiuiii ruinpiiiir sccuiiduiiiconeupisce»ii<it dcceptionit. Inno-
conscrit, ct inenibris niiilur, ct laieribiis inflcciitur, foiiiiiii autein tpirilu sentus vetlri, et indiule norum
cl in oinni nioiu iiostro incessuque consistit (ten. Iwminem euiu, qui teiuiutuin Deum cieiifui etl (Eplict.
xxMi , ii). Scd idem pîsiea ei Moysi e>se ignis os- IV. 21 ciseqii.). Indueiidiis itatjuo novushumoillc est.
teiiditur (Exodi iii , 2) : ut naliirrv crcatic lum poiius C qiii socuuduiii Douiii crealus esi. Qui cnim erat filius
nd specicni ,
qnara ad substanliam natnra; , iidem Dei, iiaius crat ol niius liutniuis. Oniu non diviuitatis
discercs. llabuil luai iii so potestatem contlagrandi cr.it iiativiias, sod creatura carnis; significalinnem
non t.inieri natnraleiii suscipieiis urendi iieccssita- sui geiicris aecopit iioviis liomo, Ncciinilnm natuni
tcin : quia sine rubi dainno conQagraiio igiiis a|ipa- anie sa-cula Deu:n creatns. Kt cur sccundum Deuin
ruil. Loino novus crcatus esset , osiciidit sccuiulua) Ikcc
47, Sine alernitali.^ damno asstimpsit. Ea virliitc adjiciens : lnjusiitiu,et snnciiicte, et terilate {Ibid.
qua nssumpsit , obsumpsit. — Curre per leinpora , ct 2i). Dolus enim iii eo non fiiii : ct facius cst nobis
iiiicllige qualis vlsus sit, vel Jcsii Nave nnmiiiis siii jiistitia et saiictificatio. et ipso cst verilas. Huiic ergo
pioplictae, vel Esaitc etiam cum {Jonn. xii, i!) e\aii- Cbrisluiii, qui gccundum Deiiin iiovus homo creatur,
gclico lestimonio vS-um prsilicanii , vi.1 (3) (</) E/.c- iiiduiiiair. [(4) (h) Socundum Douin aulcm crcatur
cliicli iisquo ad conscioiuiam resori'ociioi!is:i.s>iumplu qui.i secunduiii Dci iastitiam, et s.iiiciiricaiioncm, ct
(Fzech. xxwii), Ycl Dauieli bominis lllium iu ^'tcriio vcritaiom bomo peccati uescius esi crcains.]
saeculorum re^no conlttcnii (Ddii. vii, 13, li), c.c- 49. Crealio nativilali (PlcrniP nfcjni: depntari. —
lerisqiic aliis,quibus se in babilu vari;c crealionis (i)Si igitiir S.>picntia,nieniorcni se eorum qux a so;-
ngcssil, (c) in vi;is Doi ol in opcra Oci , ad cogni- D culo gesia siint dicons, in opor.i 438 ^^^ alque in
(1) /iiiii(i6!i/a«ii«. (3) tii codice Veron. Eiecielo; posloa, Pimielo.

(2) Sed et hoino. (i) Unciiiis iaclusa codex quoijuc noblcr umitiit
(litmonendos nt ttlii nd sulntein iimm etedcrenl

, atii , (,) Vctbiim iin).'(i»i( iii lus. Rfmii{. hic rciieiilur
iid pitiiain snan iwn ciederMl, ipsii nliqite (Christus) rtijii'. ropctitionis liicn iii iins V.it. bis. , .Marliii. ,
niiii iii i'ariie, scii i/i spiriiu veniebni . visit foniyfiii» at- ('oilt. ot S'<rlK>n. babeliir , iiici's.«i(. Mot aputl Lips.
luqucns quos volibal , ticul voti-l)itl llll-in^.qii.! biiius 01 IVif. el r(>,;'iWi()'n'm, pro ad coffniliouim , laslt.
ili>pciiKalionis elogaiileiii Itabes coinii.iratioiicni lib. (/) .\|'ii.l. Tar. ciiiissuiii erat Ho*, sufirajjiiuic ve
V i 17. iti'' 111- l.olb. cniii Germ.
(i) lii dtiobus nus Dei de , initinlnHiit. (ij) iii iiiio iiis. r.olb. et allcro Siirboii., coHieiiHi:-
il') Aniiquiur codeiL Colb. ciitii M.irtin. el Uorm. I "i;i;(r ;>c'' /'(/i'm ; dissidciilibus aliis I bii;; uc sacru
fuveiiK; Roiiiig., in unibnl-inlss : noii dinpliccl sic (iiio- Irvlti gr.cco ul latiiiii.
bii'.; 11 rbi-i , in v.'\ :pi;i'ti; tjcita iiil'.'llimHir (/('< Qii;o uncini.'! i:u i>t luiitiir, uiniituiii cutii c«lii
(') ldoi>« ciiJc.it Colb., fju.i/i» fiteiil. Rul. omiios iiis>. uiiul.oib. cl.iltero Surboii. ctcoplis.
{<!) \n plerisqiic inss. , Eiccliieto, et iiiox . vcl Un- (i) l Ips. ot i'ar. , îii; iyi(Mi' roniiuniibii» U.iJ , .'
iliclo. l']r. ct uiss.

tlij liE TRIiMTATF, LinFR XII id;
viasDci crcatini cssc se dixil; aique iia crcainni, A unusex uno; sed ad impiissinium scnsuni , nc Doiis
ni fund.iiam se aiiic s.icula docerel , ne assumplx nalnrali nalivilaic sul)«isleret, cuui creatura poiiiis
illius varic ac froqiioniei fre;ilionis sacranienlum de- ex nihilo 439 subsiilissel. IIoc prinuim infflici.i
niut isso naluraui viderciur, cum lund.iiionis firmitas nieniis lu:c virus cî, n'in naiivitatem creatnrani no-
cunvelicndi slaius no/i rcci|ierei periurb.aioneni ; at niinari', sed pro nniiv:(:ite (c) fiJcin cre.iiioni aplare.
vero ne fundaiio aliud i|uidi|u:mi (juani naiivilalem Quamfjiiani id quidcni ini^pis ingeni: osset, sed ta-
videreiur osiendere, anieoninia pinressa esiessesc meii noii admodum irreligiosi , creaium idcirco
geniiau) : uuiic vero cur creaiir. ad nalivilaiem dc- dixissc , ut impassiliilis ex Deo lamquam uiiius
put.ilur, cura qii.e geiiiu anle uoiuia est, ipsa fun- ex iino iiativiias noscerelur.
daia aiile sxcula est; qux auiem fundata ante .<~x- Sl.tldes constantde.a;lnna Filii naliritale. — Sed ni-
culuiu esi, ea ipsa ui tniiium viarum Dei et in opera hii iiorum constans ali|ueaposiolica fides patiiur. Scit
ejus creala a sxculis csl : ut creatio a saûlis dilTerre cniin in qua dispensaiione leniporis Clirlslus crcaliis,
inielligeretur ab ea, qux anlc siccula et qux ante et iii qua tcinporuin xierniiale sit natus. Natus aii-
univcrsa nativilas est. Non iiabet (1) salteni im|>ietas lem ei Dco Deus est, et verai nalivitatis iu co rt
veDiain, ui prjeieadaiinipiekitiserroreni perfeolse generationis non ambigua divinitas est.
50. Quo teiitu ciit iiiiperiie, non tavien impi^ postet B Nihil enim in rcbus Dci nisi natuin ei X'tornuni con-
deiiulari. — Nijnque et&i inlirmitas intelligenii:n sen- lllemnr. Nitiim autein nou post alii|uid , sed antc
siim (u) reliyiosn! opinioiiis iiniiedirei, ne niinc qu;»i oninia ; iii n ilivitas tanliim lestolur auctorem , nou
crealioiiis piopruiias esset cunsequi possct; (:imcii prsEposterum aliquid in se ab auctore siguiiicet. Et
vel secuiiduiii Apo..luli dicuiin fjciuram vera- nativi- quidcm coiifcssione conimuiii, secunda quidcin ab
lali (6) depctaiileui, crealiuiiem qiioquc el-i indiKle, aiiclore nativiias esl, quia ex Doo esi ; iion i:imcn
taineu oon iiupie, ad geiieraiionis fidein proOcerc separabilis ab auctore ,
quia in quanium sensus
0|iorlere cxisiiinare debuerai. Aposiolusenitn videtur, no-ler inleliigentiam teniabit nativitaiis cxcedcre, in
uiilus cx uiio ii.itivilalciii, iiJ esi, ff) Don)ini ex îr- lanium necesse esi etiam (f) generalionis exocdat.
gine biiie paskiitiuiui buiiiaiiarum coiicepti; prxdica- (5) Solus itaque bic piiis de Deo sermo est, scirc Pa-
turiis, noii e&lra istioneiu [iiclitm de rm/irre locutus trein : scire ct ciiin eo eum qui ex eo Filius. Ncque
eise, qucm iihIuim sciebai, Ire^juenterquc itiiisset : saiie aliud de Deo, pra'ter qiiam palrem eiim essc
ul ct ;iai>vitisi Viiritaicm geiicraiiimii osteoiicret, el uiiigeuili Dci etcreatoris, doccniur. Ultra sc iiaipie
factuia tmif.s ex uuo (4) (rf) n.iiiviiaieni proli»siare- iiiririiiitas homana non tendat : et loquatnr lioc so-
tiir; quin 'i«mi'i.e perinixiionis concepliim f.ictura' luni, in qiio solo ci saliis est , ante caruis sacramen-
nomcn cxolud>;i et, eum facius esse ex virjine ijibce- C """ '" Domino Jesu Cbrisio lioc se semper scirc,
rsitr, i|ui naiu; s-ya;.':» esse iioii anibigebsiur. .^l viuc~l quod nalus est.
lu, quain gjs iiiipius, o hxreiice. Creatum Jcîun f>2. Huic se adhmrere profiietur llHmiiit quain nec
(^liristum poiius ex Deo, qiuim Dstiint esse, sormc sensu tuo pra^linil. — (3) Ego quidcin, in quanluin
nullus aut prepboticiia aut evangelicus am itposlolj. concesso inihi lioc a te spiritu vigebo, sancie Pater
cus est locutus ; lu vcro naijviiatem negas, ei aflir- oninipolens Deus, «I «lernuni le Deuni, ita ;eternum
nias crcaliiruni, iiom socuuiiiini -igiiilicationem \pu- ct pntrem conlilebor. Neijuo ia id uniquaiu stulliti;o
stoli, factuni esse diccnlis ne natiis esse anibigereiur aiquc inipioiatis eruni; ain, ul omnipoienliu; lu;e sa-
{\) Saliim wo saliem habct quoqiie alibi scriptiis (5) Solus Iric ilaque pins de Deo senno ett. Nc(|iic
liber mtUic. ultra procedit ms. Iiber, postrcni;i cliarla diiiii-
(i) Diriiiinuem. nuius.
(oj Editi, irreligiota: : cnieudrinlur ox ^criplis. antiquis mss. Vat. bas. , Marlin. , Car-
(d) In
(b) In vetusto UkS. Colii. ac l!eriu., depulaadant. uiit. aliqnot aliis, divinilatem. Recliiis in vetore
et
M illi'iiius i/cuuîii/is, scil. a;)uj:(?/i.E\eiiiplu Apusioli, Colb., Corb., etc.,no(iM/ai€wi, ciim sermo sil de leni-
i|Ui Christuni ct natuin ilixit el faoiuni, iit ciiin vora poraria Cbri&li ex Virgiiic naiivitate.
cssel illiiis iialiviias , eaiii t iineii non ex comniuni Loco vfibi fidem. I.ips. et Tar. cx Erasmi
(e)
Ifge, seu
sed cx uiia
(ilia Yirgiite csse, laciur:p
yiigiiie csse. vocaDuio ac-
factur:p vocabiilo dc- siibsiitueruiil coiiliimeliam. An>iiuii-
,„aVei:ie friisira
clar.aret doccl llilaruH iitruiiiqiie illud verbuni, 1>
;
,„^ i.jjretici , noii qnod a-loni;iin Sapieiilix incre:ii;r.
quo Sapiciiti:) prliuum se genilain, .ac deinde croa oneraiioiiem crcntionem indocie iioiuinent, scd qiiod
lain lekiifuâta csi, xd xiernani illius geiierationein,
iinpie cti:im credant. Tolo boc iiiiinero, seil pra^scr-
cisi iiidocie, licuisê tuineii referri inodo cre:itioiiis
tim verbis snbsequentiliiis iiot:iri videtnr inierpreta
; •
numinc non exjcludereiur iiaiivitatis veriias, scd tio B.isilii elGeorgii, quomui verba siiperius reliili-
osicudcreiur tauiuiii ratio singiilaris , qua unus ex iniis. Cuni auteni IiXk: illi scripserint Ancync congro-
iiiio absquc ulla |>assione iiatiis esl. Hac indocia, scd conjeotarc
gati ante dioin lestuni Pasobai aiini 5r>8 ,
iion iiopi:i iiitcrprelatioiio, eadem S»pieiiii;e verba

esi litiiic libruiii synodoilla esse posleriurem.
intelle\isse leguiiiiir Basilius Ancyr. et Georgius
(0 Editi e\ce(>to l';ir., genenuio paiilo aiilc
L:i,idi.'. ai>nd Epiphaii um, haer. lxxui
, ,
11. Ô, ubi ,
onii^sa vocc«iili<'!i(/(is. Post vocabuluni (leneraliunis,

aiuiit Fitiiii cum di.xitset, Dommus creavil nie; ne
;
salis inlelligilur tacila vox iiitelliyenliam, q!j;e iii in-.

commuHem ejut cuia crealit reb»t ccetcris naluram cisc
Pratell. eliam oxprimitur.
lutpicatemiir, necetsmio iubjecit, Anle cmnet coltes
yenuil me. Quibut piani nobis ac patsionit omnis esper- (y) Iii ms. Cariiut. hic tiiuli in
niorem prxnoLilnr,
lem iptiiit ex Potre proprielatem expreuil. Oiaiio ; in aliis receulioribus , Oratio sancii lli-
- (c) Gxcusi, id ett, heum ex Vrryiiii! emendantur larii. ;
cx niss.
4G7 •âN. Tl llll .M«ll M'lsrori KiK
<rann'.ilorui»(|iio .•.<lii(ci-, hiiitc ii.liiiniiaiis iit«.T5 »c'i>- A "|tn' "riiilianmi xirliiic < .111:1111111 mi 1 (iijiiii;i m:
!<uiii iilira iiiliiiiCiiis liix leliKiusain 0|>iiii(iiieiii, cl ci-pu Jijbolviinl, (llssoliiia vivilicnni. vivlllcal.i iinii-
hi^lliliciiliiiu uiilii :<;lerniUli$ liileiii Hrigiiii ; ul U! ali- lipllcunl, iimliiplicaia c.nfiiinaiit ; iiiliil iii lils n\Hiii,
(]uaii<lu »iiiv Sa|iii>iili3 ot \iiliilo ct VciIk) tiiu , uiii- <iuji' inti^lligero seiisu me(i pnssoni : netl i)(ii(ira(ii> nica
gcuild heu [Uiiniou iiieo Jviiii (Ilirisio fuisso frxfi- •d intollig<>iidiini te pnillcit, dutn raniiil:iiilis iiiilii
niiw. Nou oiiiin iirajudical do tu sriiîii meo nnlura; n.iturx'(/i) iniperiiiis, nsu Ui triMiiiin mrai uiilil;itis in-
ijj|4) iiu^lr-ii iiiliriuu:> impvi'roeiii<«i|uo bvriiio; iii li- tellino. ipsuiii nie (iii(ii|iie iicsciens, ila seiilio : ul lo
(It^m iltlr.') filfniiuiii slrîiittulel luuina (^lixiueiidi. ni.igiii eo, (|ii(id mci sum ignnrus, adinirer. âni ili-
N.ii!i(|ii(^ cuiii vcrliiiiii et i>3|ii(<Hiia ci virtiis iii nobis jiulio;intis menli.s hic:p «m molum aut rali(»iiein ;.iii
iiitorioris inotus HOMtrl opiit 'ôsilruin nii, (a) leeuin vitain tl iioii iiitelligeiis senlio, cl se iitiens lilii delico,
tainen perfcill Dui, qui et VArltuiii iiiuni ct S.tpioiitia c«i iiltra iniellig.riitiam naturali» rxorrtii, sonsiim
oiViriii.scsi, :ib»oluta êcjratio cm ; \t\ iimti|Mi'ubilis natnnc obleciaiiti» Imperii.is. El ciini lc (i) ineis
scinpor a te qui in iviornwrum Tcner.T
&it, lii s propriiiiaiui;! i^jiiuraiiii iiilellifiam, el intelli((ciis ;
441
liiaruiii iioiniiiilMiit ex ie zcitus OkttttiUiiur ; iiatiis *ii- nM eijo iii (iiii rcbus lldem omnipoten(ia' tiia;
liîn ita, ut niliil aliiid qii:)iu lu Hil)i liignilicel aueto- laxaiin , qiiia no«ciam ; iii sen<iiii« meti^ ongincm
rcni; iiuii uliaiii fidor.) iiiniiiiaii^ nmittal per id, D (j) Unigoiiiii tui ocoujiei, ci silii Mihd:it, el «liqniii iii
{bi ({uod anle (empcra xtcrna irntus cise memo- me Nit, qiiod ei^ ullra el Oeatoreni ct Oeiini meiiiii
raliir. leiid:im.
IZ. In auttU naluralibu^ ubti» , quttrum lnui 54. FiHu$ ex P«frii siilManlin nalu», adeoque tc-
Cdiiin, utecurril /Si/ci, quonlo utagis m tiiiiinit cundiu ab »0, ted erlernut el inriivici«Ht. — Naitvilas
— .Miilta ouiin istitis iiindi in rebiii liumaiiis cjus ante a^lerna tcmpor:' cni. Si ali.iiiid in reliiis esi,
1'r.csiitisli, qiiorun) cuin rausa ignoreiur, elTectus i|ii«il auloMiiil a'ieriiiia(ciii , ent aliijnid prorpcio ,
tamcn niiii ncscitur. Ci relifliosa ost liilea, ulii eit quo4) senaum «^tcnuialis excedai. riiH eri|in res csi,
eiiuiii o:iturali& (c) inscicnlia. N.im cuni ur«.xi in ctn- u| liiiigenilus ttius csi : iioii iiuiiio; iion proieiisio,
luiii tiiuin bni luniinii inei inritma» oniloi, niliil non kucuitduin innicietiiiaruui upinieiiem nnmen ali-
nliii(t esie quam coeluin luum(<() orcdidi. iios enim «|uiiU inaiio ; sed Clius, iiiius ei t« IWm) patre [)eiis
astriffros in eo circulus, ot anniKis recursus, ct voriis, el (i;) a le in natiirai lu» uihiiIi- gonitus; posi
(.') vergiliai, ei septemtrionem, «t lueireruni, (() <lile ita GOnfitendus, ui leeu(n : qitia :i'ierni« urigiiiis
vcrs:i minisleriorum suorum sorlitos ufiicia rotiipi- suan auclor aKterniii ei. Nani diini 01 le est, se€otii|ii<;
cieiib, [>etiiu le in liis, iiunruin intelliêniiîm noii 9 le eil; duin vcro linii, non {i) sepannduii ab 10
complcctor, intclligo. Cuin vcra niirabilas elntiun^ C es : quia uoc tine luu lniiso coutlK tulus aliqnnndc
niaris lui vidi ; non soluni aquariim oi iyintun, sed iicc «s. iic aul imperfeottis sir.i» g<îioi«ti.in« , »iit kitpî-
mndini (g) diinenban liujus vici»8iliidinis assriii- llutis posl gtfiieraiior.oin ar^tixrin .îqno iiaitd Id iin-
(iis, lideiu i:imou raiiunis, milii impcr»pica!iitis luiii nativitas prulicit aiterna, ut nnigenili :iul« K-lcr-
licct, apprclicn.icQi. in bis w quoqua qu:8 igiior», ita lempura ei te filii palrum le k. iziniii .'«teri.uin.
iiQt) uebcio. Jam verocum iii terras iiientu oonvertoF, S5. Sphitut lanciu* iwn eii oreotura.—Kt niihi qni-
(a) In velero ms. Colb. ct Germ., yoti-ji inmen, non Mox iii vulgatis quo ego, ubi e\ rass, rcotuiimus qnott
lccum lamen. tgo.
(b) Vai. has. ms-, i);io(<a 'f Hfife, ctc. (&) F.tGiti|ilar Vaticanse tiasilic» ,«(«(« naftinc
if) i'-d:li. codicc» Yat. ba». el
tnsciJia. 'Veierriini f<i»,^(ciirf'i.s', aliis omis.:!». IJad. ci \Lr. cxunoreceii-
C(..h., 6cifn!i<i. Yerius CTnut. imcientia. lii.re ms. Golb. valdc ilubuo a I* in naliiiii'
lidei , el
{<t) H esl , le iinuin ;llius auciorein ac modcr'»- tiiii: vciilaleijeiiilus, tlc. .MterColb. cuni iinoSorbi.ii ,
toroMi crediili uuiar.eKio cotlum coniueiu Dcimeisi: <!.'n I'' in nalur't tua unigcnitiit gckitut elo. Marlin., ,
iion smiidi, ul lni|,iiiur iii Ps. nv, n. 10 scd ralio- , Romii?. ac Tlieod., •( « l< in natiircr (Mie IngeKittr iic-
iiem qiia illnd inoderaris. non suiii asscciitiis. iiitui yolettale : iia ex te confilendut, ctc, quod [.i|is,
(t) Aixul ISail. ui in inss. viryiliai inconcinne, si : c( Par. .srripuero. Sed vaUle sitspoitiim csl vorali:i -
liiitc verg.li:e dcromiiieiitnr,i|uod oriiim suuin veriiii litm potCittHe, pro pc3/ te, ciitn additautcnto vociil 1-
leni|iOrc T>im in excusis, at'pl<?niti'iaii<im,
'tabeant. riim ex le, hi veiustiorc ms. Colb. iiccnon Cor'i.,
siiie <:<. 1'orru idvm e->t setîemirio quod boaia, iriu- " Curii., ['ratell. cl «liil,f( a le in uiitura- luiv Miii^riiidi.'
nes eiiiiii .tiilii|nis erant boves aratoros. (jmiliit, ute. Maxttiie arriilorc), et a te niilHne tiia; ci
{() lii viilg:iiis, et diisrsa : nialo addit* conjnnc- ruiiijiciii/is j;i'ni(tii seenndutti illitd lili dc S)'niii(is
,
(ioiie. Antea vttu» ins. Goll)., nuii /uci/cnitu pra.'rert, 11. A\i liiiellicio ex Deo Deum, iio/i dii.^lmilis csseuliie,
:
sod luco piuiarurii. Mciii liabdl nis G(:riu. in

liiijiis noii diviitim, ied niititm, el ex Innaâbilit Dei svksliii:
tuxin, (i iii luargine v»i vtinduTiiiti : qux leclin iiobi.H lia coiNCGNiTAM in filio.trcitnduni timililudineni, um-
iiuii probatnr; cuin siipeims iiieniorai:t: sint vtnjiliiv tieiiituin iia/fiiKiilcr». Ncqiie cllam iltsiilucrel superii.r
(juod latiiiuiii iionieii <^l vcrlii gra-ci t:/:i«8i,-. iectio, si jiarticula in alicssei lii liitiic moduiit ; ri .1 ic
(g) Vai. ti:is. todcx ciii!i .M.irliii., iimiu-n.îr lii{iiis nalNro! luK iiiiigeiiitiv genitui : ot fllii et P:ilrt!< uniits
vatliludiiiit. M.igls platct librornin aliuriim lcclio, vci bis iiuturiii (uie iistciiUatur, <piibus sultjiiiiga!tir
qiia m irls ii.sin« ciiacîliir. tiritf/<'iii(it! , iil Filii proprictas d.clarcltir. Sic lib. i\,
(/1) Iniisdeiiims!!., im^f('(i/iu kjmki/* Wn/fini,rlc II iiH, Iei;itnii9 Filli natnrain a 1'alcrtta tion dlffll>ric
, ,
cdiniptc. yMi|)/>c (;m(1' cc (o(ii lola lli, i/uiT tl dnm iiiiinciil(ii esl,
(i) Sic mtt. ubi Corb. a becimda manu
poiiore.H palrem in se habeni. Vcititn iiiiidior viia esi lcctlonK.
nliii|ii>i rccuiiiiores habont in meit eudtiii lonsu. : iiioiiuslcrii SilvLU ina]ori.<i, i|uain co nundiiinvliu prc-
r.ilili vero, rwe. ferendaiii conjectabamus.
{]) Aliqiioi ex antii|uioribiis nts». primoi;<!ni(i lui. (/) Sic iiiis. tdtii vero, ».111 lefnrandus a le eii.
m DE TRINJrATE LIBER XII. 470
tlem parum cst lioc. fiJei mex ac vocis oflicio, Do- j^

Nam ul lii eo , quod aiite scterna lcinpora (Jnigenitus
iiiinuinetDeum mcnmunigeiiilunituum Jesiim Chri- tiius (g) cx (c naius est, cessmie omni amhiguiinie
filuin creaturain ncgare : hujus ego noitiinis consor- scniionis atqiie IntelligentisD riifliciillate, solum (pioJ
tiuin nciasanrto qiijdem SpiriiiiHio|)aii ir, exle pro- nalus est m;iiict iia qnod e\ te per eum sanctus
rccio, ct pereum misso. Magna 442 '^^"^ '"'*'' ^•c-'' Spiritus luus csi, elsl scnsu quidem non perclpiam ,
rcs tiias rel gio esl. Neqne, iiiiia te soluin (n) innas- scd taiiien lcneo conscientia. Iu spirilalibus enim rc-
ciliilcni, e( unigenitum ex te naium scieiis, geniuim Iiiis uiis lielics siim, Unigenilo luo diccnle : JVc miic-
(6) lamen Spiriiiiin .<ânciumnon diciurus siin, dicaiu ris qnod dixerim libi, oportei vot nasci dcrtuo. 443
uinquam crealiim. Hujiis cgo dicti ,
qiiod mllii ciiin Spiriltis uH vult spiral, et vocein ejm. audis icd nc-
facleris a tc sub^titnlis cominune esl, (c) ad tc quo- scis unde ''eniat, et quo eai. Sic esl otnnii qui nalut isl
que prorepentcs limeo contumclias. Profunda tm (A) e- 'iqiia et Spirilu sancto (Joun iii, 7. 8). Hi^gft-
sanctus Spiritus tuiis , secundum Apostolnni (1 Cor iierationis iiip:c lideiji obiiiiens nescio : clquud igin)-
II, iO) , Borutatur et novit, ci inierpellalor pro mc ro.jam tenco. Sliie seusu eniiii mco rcnnscftr, tiiui
tiiuii iiienarrabilia a me lilii loqiiltur : et cgo iialurjc cfiicieniia reiiascendi, Modus aiilem S|iiriiui iiiillii«
sux ci le {d) per unigenitum luum mam-iilis pivtcn- cst, (i) loqiienti ciim TClil, quod velil, iibi vclil. I'"t
liain crcaiionis nomine non modo (c) cloqu:ir, scd n cnjus adeiiiiils atque abciinlis causa , giib ansiBlcniig
ctiam inramabo ? Nulla te nisi res tua pcnclrat : nec licet conscicniia , ncsciaUir , hiijus nalurani iiiier
profundura immens;c majestatis tua; ,

pcregrina} ai- crc:iliiras rcfciam, el originis sua^ (;) dclinilionc iiio-
qiie alienx > le virtutis causa mctltur. Tiiiim csi deral>or?Omni:i quidem facia perFiliiim, qui ap>id ii;
quidquid te inil : iieqiie alienum a te cst ,

quldquld Deuin in princlpio cial (>c;'.s Verliiim, Joaiincs iims
*irtute (D scriitaniis inest. loquiuir (J«an. t, \ 3) Scd crcala omnia m eo lii
56. IntnarTabilis est. — Mihi aulem inenarrablHs coBlis elin lerr.i visiliilia et invi.sibilia Paulus (/») eiiii-
csl, ciijus pro me milii inenarrabilcs siint loquekv. mcral (Cohss. i, Id). Et cum universa in Cliiistu ct
(a) Hiinc locum Erssmus in prsefal. een«ori« vir- dentis ttmeo contumeliain: Carn. etVind. boc f.ifcn-
gula notavit, quast, inqiiil Spirilus tuncttit nauatur , libus, quod iii iis prcferaiur a te, non ad /«, Verum
et ipsf Patre. Scd cuin ililarius Spiriluiii saiictiiin lim-c leclio co niagls csi suspci ta , quo iii aniuinni la-
gcnilum iion esse diceinliim pioxiinc alliriiiet; Pa- cilius cadai qiiaiii aliera •
nia.vime ciiiii iii>n ocnurr;it
irem tolntn innatcibilem salis inlelligltur praedicarc , iilsi iii ils iiiss iii i|Uilius llbrarii nnniiiilla sibi pci-
non qiiia solus slt iiativiiatis expers; £cd qiiia solus miseiuiil. lleiiide oralionis lcges ant tii piocirdcii/fm
siiic principio, solus slne aucture , soiiis (-r.seniinn procedenti posliilanl, iion procedentit. Uemuiii paili-
suain lial>e:it ab alio :nin acecpiam, scu, ut vocant, cula qtioqitc iiiilicat coiiliiiiicliîm dicli, ipin Splriuis
incommiinicat.im. Qua; loqucnifi r;iiio .•ipiid Tlicolo- sniiclus i'reaiu> assuritiir, noii in illiim soluni ciilc-
gof iia etiamnum recepla est, ul innaic^bititas «piid re , scd et iii euiii cujus cst apiriuis. Quod eo lere
ilios (âtris nntio ccnseatur. Noa allo sciisuSlriniense /-< niodn domoiiilrare liccl, qiio supra niiin. li, osicnsiiir.
cniicilium an- S5I, analh. 19 Si (lui^ Siiirilnm San- . esi,Paircm esse crcjiuram, si crcaiura sit Filiiis.
clum Paractetum dicens , innascibilem Deiini .iicat, (d)Pervcrsc apud B:id., per unilam tuam maneiuii.
anatketna lit. Quiid Kr.ismus noii niut 111? , lanium ad or.iin libri
(t) Non leviter pr.Ttereundus est bic locns, tibi Ili- aiiniilavit, c«m uuigenito luo. V,x quo poslea coiifecit
larius diserle raietur Splriium sancuim non csse gc- Lipsius. ctim unigentto tuo inananlis. Ueformantur e(
niluni, cum tamen lib. v!i, n. 4S, asscrat qiiod natu-
Par. ct niss. In iiis doccmur, Spirltum sanciuni esss
r<p (eqitaUtoieift sola postit prceitare nfttivitai ; et iiuiii.
poieiiiiam naUirm stim, liot esl, qu;c sua ail, ppr sc
26 : Sola ei non impie per limililudineiH
nativitas /ilii
siili.-istit, ct iioii alleri iiilia;rc;il neqne ita nntura: ;
erediiur wqualis. Ima
hoc ijiso libro pnixiiiic au-
in
stice, !Jl iioii a Patie pcr Dnigenitum ipsius origincm
diviiiins, n. Sl A'i7»7 i?«im in rebvs Dei nisi natum et
:
babeiii : sed ita lamen esse ab utruqiie, ut sil ««iKro;
arlernum confiletnur. K\ quo scquiiur, Spirllum san- nianentis, hoc esl, ciijus pro|irium sii esse, et iiiiiiMiu
ctuin iion esse Oeo a>qiiaiem. Iliiiis tameii cum Dco
nesclre. Huc atiinet, quod lib viii , n. 19, Spirilu',
iinilalcm, ei aeqiialititcm ciiin Patre liic tain lucu-
sancti proccssioiiem consittenlit egrestionent exisii-
lenler adstruiL, ut siipcrioribiis in locis nativitatcm
liiaiidaiii iniiuil . egressiiifiem quidom, ob subsiatcn-
conditioni vel ex iilhili>, vel ex allena s'ibsiatitia, dii- tiaiii Ipsius dislinciam ab co iiiide proccUit , coriyis-
liio procul iiitelligendiis sii opponere. Uiiile po£t 4I-
tentis vcro ,
quia iioii recedlt ab eo ex quo subsistlt.
iala ex lib. vii, n. iO, verba Sola ei nutivitat , elc,
(e) Er., Lips. et Par., ho« tnodo non eloqtiar : cas-
proxime subjicit : Nam quidquid extra euniest, etim ligani mss.
contuinetia ei honorutee vktutis wqiiubitur. Ncquc vcro
(/) Vcinsiior nis. C'>lb. ciim Germ., fcrul^nlii en
Spiiitiim saiiciiiin aut ex niliilo.ini exallenasnbslan-
Allcr ciim tino Sorbon., scrutautis in te est.
• ia cste (Dinusclare negat, quamipsum Filiuiii. Naiu
(g) Ex mss. revocamus ex te nalus : quod in prius
sicul de Filio dicit ; T<«> cnim res esi : iia ct «le Spl- vulgaiis dcsiderabatur.
ritusancto : Nulta te nisi res tua pcnelrul... luuni esl,
(k) Erasiiius, iiatits esi ex Spiritu sancio : puto, ul
quidquid te inJt : siciit Filiiim lib. vi, n. 3:> ct alibi, lioslris Si'iipliir:B exeiiiplaribus congrucrcl. Sed iii
iion ut essct ccepisse ex iiiliilu, sed exiissic a iiiaiiente,
oiiiiiibus Iiii:iril cdit. ct niss. Iiabelur nalus eat ex ,
Splriuiiu sauctum maMentis cx Deo natura:

ila et l)ic
aqiia ei Spiriiu sanclo. Quamqu:im non exsiat sancto in
piorueiur. Iliiic Spiriins !<;incti coiiiuuiolius lii Ipsum
inss, iilsi iii M irliii, iiiio Tolb. ct altero Sorbon.
Pairein redundare declarat, sicut doccresolcl Paircm
(t) Iii iiiss. loquendi. lo eiimdem Scripliir.c locum
ah bis ipsis inlionorari, qui Filiuni iuhoiiuraiit.
pariler (ibsei vaiGicgoriiis Nazianz. Or. xxiv, n. 'i.i,
(t) 8ic duo mss. Colh., iiiius Sorh., clc. Pleriqiie tcsl:it;iiii csse S|>iriuis saiict; diMtillalein, nempe exeo
alii Ciiin liips. et P^r., ad te quoqve prorepentii tiiiieo quod herili, non auiem tervih modo accedit,5i9rcoTitu;
cpntumetiam : pro quibus pessime apud B.id. et Lr., o\i 5ou ),(/&);.
prcetendisli tensui meo contuinetiam. Priiiia fronte pla- (j) Vns. Val. bas., Colb. ac Germ., definitionein.
ccicum ms«. Vat. bas. et Man., c le quoque proce- (t) Marlini:(iius cddcx , cnanat.
471 IN MBHtM I)E SVNODIS Mi
pcr Cliriiiiiim crc;iia incinorarol: dc S|iiriiii saiiclo A nici don.'< miliilianc ronscionti:!' nie.e voccm :ul qiiod
suHicieiiiuin aibi signilioaiioiicin eaiii rxistiinavit iii retjciieralionis iiiim' Synibolo, liapli/.alus in l'aii'C
«juoU liiiiic Spiritiiin iiinin «Jicerei. Cuiii lii^ c^ô ei Filiu cl Spiritu saiiclo prufessus sum, scinpcr
,
Vioprie electis libi viiis li;cc itii sefiiiain, ul sicut iii- olttiiicam : i'alrciii scilicct le iioslruni, Filiuin luiim
liil aliiiil ullra 444 ^'''^''"i iiitilligciili.eniou' seciiii- (n) una tccuni adnrein : saiicluni Spii iliini luuin, ijiii
diiiii eos ile lJiii(;eiiiio luodicam, (|iiain csso iiaiiini, ciL tc per iiniêiiitiiin luiiiii('st,|>romcri ar. Qnia inilii
iia quoquc ullra iAgeiiii humani o|iiiiiuiieiii secuiiduin idoiieiis ad lidcin lcslis est, diceiis : Pnter.omiiia meii
cos niliil aliutl Jc saiicio Spiriiii luo loi|iiar, quaiii lua swii, el lua mea (Joan. xvii, 10), UuiiiimH mciis
Siiirituiii luiiin csse. Neniie sil inilii iiiutilii (nigna Jesus Cliristus, mancns in lc el cx te ei apud te sciii -
verboruni, scl iiicuiiciantis fiilei cosistans prolcssio. pcr Deus : qiii est bcncJicius in sxciila sxculoruni.
.'»7. Orn/io.—Conserva, oro, lianc fiJci inex iiicoii- Amcn. (b)
taininaiain religioncni, et usquead escessuui sjiirilus
(n) Vcrli.i, iiiia letûm adoreni : sanrlum, desirtrraii- latis [elieiler : iii Silv. Explicil liber xii Hilarii epi-
tur in msa. Cnlli. ac Cerm.
scopi de fide «(incrtMtmir Triiiilalis adversut Itan-elicoi :
(6)His subjicitur in iiis. Corb. : Explicil tiber xu. iii Yiiidocin. Expiuiunl /(frrixii tuncti iiiimilubilis viii
l.ege ciim pace Domiiii iioslii Jesii ("/inj(i (eliciler : in llilarii de fide 1'alrit el FiHi el Spiriliis saiicti.
iiiio Sorbon. F.jplicit liber xii ///7(ini episcopi Triui
***'ÎN LIBRUM DE SYNODIS

PR^FATIO.
I. llbi el quando unplus sit hic Trailntus. — Noii iiircni. Quod cuiu anno 55i! dcsinente slaluluni
esi sejungendus a libris de Triniiate liic iract>tus fiierit, nenio nou facile coocedct , hunc iractalum
quem niss. piope oniiiescum illis iia conjungunl, ut .inno 3o9 incunlc, vel eiiam excuiiie 558, fuisse edi-
in duobus Colbcrliiiis el Germancnsi , iino a Cas- tiun. iloc cerie consiat , ct pusi ujcusem Auguslum
siodoro liber decimiu lertius nuncupeinr. Neqiie .in. 558, et anle Maiura an. Zb\), cpocbam illius csso
ctiani disiat tenipore aiil materia. Nam ct Cdei illu- ligeiidam.
straiidae causa suacepius est, et exîlii, non secus ac II. Qua cccasiom. Quo fine. — Liller.x a Caliicanis
|1li, parlus fuil. iam enim Hilariiis, iiii deciarat ipse cpiscopis paulo jiost damiialam ab iisdeiu Siroiicn-
num. i et 65, loiinn trieimium in exsilio exegerat, C setu formulam sccundam, nec longe antc Ancyrana-
ei adhiic inlra detem Asije proviiirias coiisistebat, syiiodi celcbrationem, adeoqne circa niensem Mar-
cum illuin edidii. Quotirca poslreniis hujus libri tium aniii 358 accepio; , rc^cripio buic occasionem
verbis fraires suos , ui iii oraiioiiibus sanciis exsilii prxbuerunt. Cujus scnpus, 1* comrounionis domi-
sui memores siiit , rogul. Si lamen Scultcium (
in nicx reddere vicem ; t' nonnulloriim optaiis f:iccrc
nnalysi, pmj. 39'') auuias, scriplus ett hic tiber vet Se- salis, qui quid Urieiitiriet in fidei professionibus ge-
leuciir in ^ynodo , vel Conslanliiiopoli, vcl in ipta re- rnnt aui getterunt, quidve iiipiT oiiiniiiij roriim diciis
(orniattone ecclesiarum llaiicaruin, cuinjam nb Orien- ipse sentlret , rescirc cupicrant; 5' id elaborare, ut
lis pttrtibiis, in quibiis exsutaveral , reJin^set. Usquc Orionlales et Galii qni coulra erumpeiUeoi novis-
,
adco aiiiiiiis dunuuîlur inoliui d,i rebus, iion secuii- sime Aiiomfleoruni ha^resiiu conspiraraiit , sed inii-
duni ipsas, sed secundum proj>ria placiui, judicandi tuis lanieu inter sc $us|iicionibiis laboraiiies, ctsi
consiietiido! todem vitio implicatus Erasmus iion forle non admodnni seiiientiis , cerie verbis adhnc
niultiim aitendit quid diccrei, cuin quein memurat 4^7'448 dissidebaul, iii syuudis pruxime babeii-
llieronymus Itilarii librum Arimincnsis et Seleucien- dis j.im in ununi convenirenl , ac siispicioiie oiniii
sis coiicilii hisioriain coniiiieiilcm , liuic forsitan de|)Osita fidem unam complcciereiilur.
tractatui adniixlum pronnntiavil. Quid enim in cn D III. Lihri iiiwiH«. — Ilujus rci graiia , poslquani
reperit, quod non ante pruMlicta cuncilia sil gestuiii Gallis dc iiljesa ei consiauti illoruMi fide verUs ami-
aut quod pcr se ad eorum bi>ioriam perlincai (Frasm. cissimis est graiulalus , primnm Siriniciiscm blas-
piiefal. in //iiur.)? Veruni cx Ililarii ipsiiis verbis plieiniaiu refcrt cique oppoiiit quas Oriciiuales Au-
iiuiii. 8, perspituum cst, scriplum esse liuiic libruin, cyrae coiitra Aiioinueos edidcraui lid<i defiiutioiies;
tuni jaiu propter ierr.-B motuni, qiii an. 358, die Au- iis tamen suppressis, ijuas coriiin lcgaii Sirmium vc-
Kusti il, coiitigerai, conciliuin Nicomedi.T, vcl ctiam iiientcs rclicucrant. Tuni fiJei oinnet snbjicil posi
Micxx in Bithynia congregandi immutatum esset saiiclam kyiioJum Nicoiiiam diversis tciu|Hiribus el
prupositum : rumque iionduni derretum es«;rl , ut locis conscripias, AHlioclienam videbcrl an. 541,
onincs qiioiqniit possent .\riminuin ahjiic Seleuriam |iseiidii-Sardiceiisem an. 517, ei Sirmicnseni conlra
cngcrciitiir; scd laiitiim ut bini ant siiiKiili ex singiilis riioiiiium aii. 531, qiins omiii';^ scsc iuiiijdecti cpi-
provinciis, iiqiie Ancyram aiqnc Aiiiiiimini convc- scopi Aiicyra: coiigtcgiii in sua svnodica epiîoU
i-5 rU^.FATIO. 474
njiud Cpitiliaiiiiiiii li:ir. i.wiii, ii -, iioii somci lisii- A nis. Sallcm ncgari iifquit Siinii.MiSiin ,
qii;* prxci-
ficaiilur. ilos ciiiiii poti^siiiiuiil llihirius Orichl:iliuiii puiim iii liuc libro locum nhiiiicl, iion contra Arin-
iioiiiiiic iiitelligit. Quos .aniice ail vcrilatom revocari! nos, scd ccnlra Pliotiniim, Anlioclienani vero contra
&tu(leiis, iia laudai eo^, (jiii aviia ct ai)Obloli(a (ide Aliianasiiini, :.(^, dcimini pseiulo-Sardicenscm advcr-
conteiili Jcri/iM.'! fides nesciunt, ut lamen prolcssio- sus eumdeiii alios(|iic catlidlicos conveuisse. Miiius
nuiii pluralilatem excusd, el quiilquitl iii eis defcndi nnlc in aniiiiiiissimo Iiasilicr Valicannc codice inscri-
poiesi beiiigne iiil«rprcieiur aique defend;it. Imo liiliir: Libcr ralhulicir fulei 449450 fonira Arianot
quidquid conira o(xo^(7(ov solcl oppoiii , non t:icet; et pr(cv. Ariiimfacqiiiescrnhi : niaxinie cum iinn c<>n-
licc dissiniulal quod in gratiain verbi of*otouT(ov po- tiiicat iilecodrT, ni«l primam Iiiijns liliri partcm cum
tcst afferri. Postrooduin laiiien sutijeclo îcseno sym- Aiicyran;« lidci di'(iiiiti(iiiiljus, quibiis aucloros Sir-
bolo, reiineiidum csse oaooiKriov vaiidiisiinis ralio- miensis blas|iliL'nii:e lisqiic .icquiesfientcs rclclluntur.
num monienlis coiincii alque c(fi>cliidil. Neqiie sufficieiiteni Ibii liiijus noiiiiam pr;pstat in-
IV. iVon [uit vcisus e grwco, sed laiitum Symbola scriptio de Syiiodis,i\u:v in niss. ab annis JiOO obtinel
Vrienlaliwn. Symbola ilUi ad lillerani vertii. — liaud lliijiis aiictoreni cssc conjcclainus llieronymum, qiii
scio an propler pro-dictas fidei coiilessiinies la- ciim non babercl (|iio noiiiine lioe Opus hreviicr indi-
line redditas, a Sculteto post Gilluliiim ( /)r(r/a(. H caret, nppellarii (/e Sijnodis, puta ad imiialiunem
in Hilar ) dicalur liic liber versut de latino in libri Atlinnasii cadcm r.itione inscripti, cuin quo
yrcvcum , non apfiensis verbis , sed reridilo sensn qiiamilaiii Iiiliere vidctiir affiniiaiem. Qiinmquam
longe niiiiiis coiisiat an l>asinus eadem etiam dc npud Atliaiiasium spccialis esl titulus de Synodis
causa vcluti pro comperlo asserat : llmc liiirum Arimiiiensi ei Selenciensi; dcqiiibiis prinuim agitdain
llilarius, til ipse lesialur, vertil e (jrceco, sed Iiac li- oprtra, ac postea vclut c\ ocrnsione plures rcfcrt
berlate, ulubique neglietis verbis senlenliam modortd- fidei confcssioiies ; iioii ul eas qiiidem, quemadmo-
dat , el vbi locus iiivilal , /iliquid de suo adniisceat .
duni llilarins, licniguc cxcuscl ; sed iil Arianoriim in
quam libertatem sibi perinittii cl in pialniit scribens. (ide iuconstanliain dcmoiislrot. lliide fit, ul cliauisi
Naiiciiim feri communis sermouis utus, ut opiis la- ulriusqiie Opiis in lioc siinile sil, qnod ambo cxlii-
tinum dicatiir e grxro versiini, (|iiod quKdain moni- beaiil plure? Orlcntnliiiiu ridci rtcliiiitioms : cnm ta-
menia conlineat e gnrco iransl.ila. Sed quaiiivis , men iitriiisqnc vjldc divorsnm sit consilium, nec li-
uliud omnino sonont Erasmi pra'8eriim verba, demus tulus Atbaiiasii libro pr;vnoialiis ad cnin proprio.
tamcn cos in unas Oricnlaliuni forinulas Imic lil)ro parteni perti»ieat, qnaB ciim lioc llilarii Opere similis
ndniixinsrespexissc. llndc babeiit, llilarium neglectis apparet; iiiiiim iiisrriptlo non dclient essc norinn al-
ubiquc verliis taiituuiinodo reddidisse scniculias ?

C lerius. Ilaqiio hoc Opiis iion «lio nnmiiic nb ipso Hi-
AfTerunt quidcni (|iiod lestaiiir niini. 9, sc Ancviana lario inscriptnni fmtaiuus , (pinni eorum »d qiios illiid
decreta vcrbis qiiam potorii nlisojuiissiiiiis cxpositu- misil. Et qnidem in omnibiis prohtc noljc mss. sim-
runi ; nun quod non :ili nliis jaiii fuerinl cdila , sed pliciter epitlola nniiciipnliir : nequo nlitcr laiidnlur a
quod ex yrceeo in lalinuin lul verbum expressa iraiisln- Facundo llcrmian., lili. x, c. 6 li. Ililwint, iuquil, ;
tto o/ferl pleTtimque nbscuriinieni, dum cuslodita vcrbo- Arianorum potentistimuf iilqiie ncmimut expiiqiiator,
rum collalio eunuleiu absolulionem non pulett ail inl l- et conslnnlissininx fidei (lirisliniiir de(eiisor, in cpistola
ligenticp simpliciiiitein consi-rvnre. At priiiio de solis quam de cxsitio scripsit episropit Gi-rniamiV pTiniir el
Ancyran.c synodi delinilioiiibusscrmuneui liic liabct riermwiiir secuiidir, clc Veriini iil nbsit novilalis mn-
Deindc eipressara ad verbtim traiislaiioneui plcrum- lestia , tiliilnm recepliim de Synodis non mutamiis :
quc obsctiram csse iiisiiiuat, iion quaiciiu.; verba cui l.imcii adjicimiis, seu ile fide (hientaliuni , ul iii
rcddit, scd quateniis îmdem verboruiii niiniLTum, froiitc linticat lcctor brcvem eorum qiKC tractnnd:i
ordincm collocationemquc scrupulosiu'! custodil : sunl iiidicciii.
quod apertc in Psal. lxvii, n. i\, declaial, sc nimi- VI.TinrintKJ liie aiirtoriinte cnnmeiixliilur. — lliinc
rum jam monuisse, plermmiueinierpretettmrtos, dnin Irnclnliiin, qoein orniionis frucliini, p:icis semen , et
collocationcm ordinenique rcrbornm demnlare nc (pm- D };ermcii caritalis Cdgiioniinare licel, Viyiliuni Tnps.
perare non audent, niinus dilucide proprietalem rieclii- vidisse liquei ex liliro ipsius vconirn Emycben, niioi.
ratse diclorum. Postrcnto qui grieca cxenipla cum l;i- o, nec sntis advertisse quo S|icclaret. Eiiindein Inii-
lina Hilarii versioiie eontendel, fncile asseiiiiciur vix davit Faciindiis non soliim lib. x , cap. (i, sed ct
ullam potuisse confici littera; tenaciorem : et pcrinde lib. XII, cjip. 5, Atigusiinus vero epist. xciii, niini. 5i
Erasmum, Gillotium alqiie Sculteluin de re sibi uon et 3*2, advcrsns Vincciitiiim Rogatislam vindicavil.
comperia verba facere voluisse. Tanti autcm llliiui lccit llicroiiyinus , ut proprin eum
V. Tiluliit. — Si eiiam propios inspeTissenltotius inaiin dcscrlpscrit. I'rclixnn> viilde , inqiiit epist. vi,
hiijus Operis raiioncin, displicuisset cis viilgaius ti- ad Florenlium , librum de Syiwdis nancii Hilarii
luliis , De tynodis fidei caiholica: contra Aiianos et quem ei apud Tr^viros nianu nieu ipse desrripterom ,
prievaricatores Ariatiis acquieieentes. Quasi vero syii- teque «( )iii/;i Irnnsferas pclo.
odi, quarum expositiones compleclilur, a dlholicis VII. Speculum en virtutnm Hilm-ii. Prirtertim leni-
conlra Arianos habii.i; fiierint, et non poiius ab ip- tatis. — Neque ob lioc soluiii coiiinieiidnndtis esl ,
sismet maitimnm iiartem Ariniiis aui ccrU' Sciiiiaria- qiiod pliira coiiiiiicl gcsta qiia; lii^toriam illiislrani >
475 iN uniiiiM nF bVNonis i7b
s<>t el quuil vi'i.iiii :\c \iv»ii) |ira' -e Sisnl iMiicibsiiiii A X Im tim (rniimtitiu , aii iivim. Au nHUnm ttmpliux
i'r.ei>iili!i elli|{ieiii. Iii ui> cniiii unu iracUln veliK in </i'kiiiiTaHi/iiMi. — Da tii8 aniluKcre licci . Keleciaii
speculu reii|)loiiilcnl |iro|iu oniiies llilarii viriuic* sint ainplioris «iiologia: rragnieiita a sludiosu ali<|uo
1^1 iideiilia, rondJiitia , vniini luaKniliido siiuiil el du- siiik l|ici« aptala , nii vero siiil taiitiini nota! el ii|i-
iiMHiiin seu liiiimliiiis Otiriiiiiaii.'), c;iiius :iuiiir patii-v, pciidiceii ad illuslr.-indo!» Iiujus libri loco«, (|ui rcprc-
suiiuiiiiii. piicift kiuJiuui , liilcM tiiu-eriuk nique iuti:- licnîiini loiuni dedcrant, ab ip«oiiict ilitaiio ad-
(iniati, eio. M.ivii|ic .lutem igftîi ilU ciiniili.iiiilig (evl.c , ii id ceiisiires sii08 ciini liliru iis nolis iltii-
>il>i omniiiiH aHiiuis naiii loniia» »l(\m uindesli.i, Sir.iio iiii^&.c. 1'robabile Uiiieii putamus, illiiin a
ijiia pratdiliiiu cuiii liiinie lu»(aliir Kuliiiub (lib. l LiKilcru de iis qiisi! luiii sidi, liini alii>. in tiocTraclain
lliil.. c. 51), :i<li'0 ub>i|ue clucel, ut vcliiinhluui .iu- displicu>'iaiit adiiioiiiiuin , einndcin i|isi Tiariaiiun
iliiii lliiliiii (cbiiinoniu, piu'roiicr|iiuni vulgi opiiiiu- brevibus iIIik res)ioukii> auciuin iiiisisse, i|iiibiiK <iiiiiies
ii''iii , <|uu aiiiiiii 1'Uiii paiilo conciiuliurU ac vclie- do liilii su.i- siiiccrilale cciliorcs facercl. Au vero c\
ii.iiiliori^ liii-.se puiaiii, sladm fncusiirrmius iiii fal- illi.^ rcspoiiî« nulluni aniplius desidi-raiiduin sil, iion
saiii c( iuiquam. Qiia in scnlciilia uuii iiii-iliocriiei- aiisiin asseiure : »i quidrn) vel e% iis, quai nuiic pri-
lOiiliinuiniireK Hfdaliiiaciiioilu ciiiidi(ii> retpoiiKis ad niuiii eduuiur, cudicea alii ntia liabent , nulliis qui
e.i, qu:c iii liocce tuo iracialn iioiiiiulli nialc rcpr»- 1) oiiiiiia. lii iiiuliis nulluin occurrii. in pliiribus repiTire
bitiidcriiiii. Iii iis ciiini clirc apparet iiivirla illa c«l priniuiii sinu aliis : tccundun) antcni niii ins.
:'iiiiiii traiiqiiillitas, (|ua poiiijt uiiain l.isii.^, pncaiaiii S. fclri il<- Urliu dobciiiu* : deni>|iie iii ('..'iriiutensi <>l
ilicioruni ruliuiiein rcddeiidu, !.uos deliuire ccnsores, nliis,inquibusc;cieiaeiisi.iiii,desidor.')niurdiii»prior9.

ira.ci propriu in lausa prorsus ne&rivil. Sed dc illiii XI. Vh4* tc purgel //t/ariut. — Siiigiila anlcin iid
rcspunsiH , <pun uiinc prniiuiii e (encbris eruuiilur, suspicioiies uinoveiidas eo inagis sunt idonea , qu»d
iioiiiiiliil bie priubiqucniluiii. ex iis ipsis locis i.ese puifot iliiariun , in quibiis ru-
Mll. Ihsde eruta tint apotogelicu liiijut likri rt- prcheiisus ruerat. Neccssarium cerle erai lioc scan-
spoiiio. — tu cudico Cariiuteiisi lluiiianis liiieiii daluin : ut ab ipso ciini jucunda quadKin aiiiini nd-
sriipto anio aiiuos, uii videiiir.îUO, neciiuii in Micbaa- miraiione audirenius, quanla iii ieiiiperan<lisoiiiiiibus
liiio buiic libruni inveniiniis v.niis in locis auciiorciii. libri sui verbis prudeniia usus essci. Qnit eiiiiii jani
I'ia , qiiibus auctiores tuiil, neque oraiioni rcliqnu) NOii niireiur siiniil ct .luiei ileiiiunsiranteni, tr Oneii-
saiis culiareiii, iicque oniniiio »d 4<|il'45S ^''H laics quidom laudusse, sed absqiie adulationis viiio,
niiii poniiienl, llilariuni veru prursus spiiaiii queni ,
tiipute quos ubjurgarc tiio locu iion pririericrit; >c
c),liibaiil pro se proprio iiouiino rospondcnlcin. Ea- licct blainlus cos scruioiic allocutus sit, id sc pr-.vicr-
deui addiiaiiienia iisdcni iii loris [its so icruiil n>^s. C liiii lecisse , ut prucacia ciTugicns roiivici.i , occulia
Tullcriaiius et receutior Carnuicusis, sed ud niar|{i- eoriim ex|)usiiiuiiiiiii scaiidala uiilius drinde proilo-
iiciii diiiiilaKal ad^cripla. Uciiiigi.iiius vero ulia iii rcl : neque veru se oniiicni ab cis suspicioiieui adu-
i)>so texiu, alia in ura liliri tiabut, pixiiiissa adinoiii- niissc, quiis iioh ti^rnni liJem, scil lantuui verii' /ii/ri
(iuiie qiiod ca cxsteni in <{uibusd.in) ekcuiplanbus. r^^vocandiK ipem allulii>t< dixeiit : se deiii<|uo li^mwM-
I)('iiii|uti iii pcrvrtiislo basilicx Vaticauit; eteniplari sioii invitnin ac solo pacis studio, ne tiilclicel a Ln-
qiiod priiiiaiii luiituiu bujus libri parlcin coiiiinciu cifuiu illud prtedicanie dissidercl , cauiela qnaiiia
jaiii dixinius, duo bujusinndi aildilainciiU rcpciirc iiiaxinia suscepisse?
i'Si ipsi teiitui parilcr iiiserla. XII. falta oedilur Oiieiilalei ul oiikodoxo* ha
IK. Eoium Hiiliiat. — Ea autem oninii llilarii iiiitsc — Lx quibus jani ninnireîe rerelliiur vulg.i -
cssc lain perspicuum est , ul id )irubaru vclle su|ioi'- 1 is opiiiio, qua llilarius Oricnlalcs , qui Seniiariani
v:ic»nouin vidcatur. Al sicut ipsis libri diciis iiii- viilgo cignoiniiiMiiiur, velu^ orlbodoxoa habuiiitc,
inixta, curuni urdiiicni cunruiidiini ; it.i senrsiui suis eiiriinii)ue furiiiulas lainquam caiholicas approlMM<c
locis puMla, magiio prxjidio sunt ad ciiod.-)ndas cxistiinalur. Vidii quidcni eos ad verain lidMi |H'it-
i|iiesiioncs noiiiiullas, ile quibus cliamnuiii di&;>uia- i^rcssiini tacer« , vidil curuin forinuUs aensu caib< -
tiir. Aliqiia uliain cos duceiil Itilarii gcsla «cilu <li- D lico iiilcUccta* qiiodani iiiodu luiri posso; tau<lavit,
);iiissiiiia,<)ua)lia(:tciius lulueraiit.iiimirum piissiinuin ct qu iiituni polnit proniuvil acccdcntcs, iisque vcniiii
l'r;csulcin niale apud qiiosd.im ob Iiuik; tractatiin) ciinfessionuiu tu.iruu) tentuni (ut iiadicain) dige^sil,
au<liisse, eumijue noiiiinaiim a Lucifcro, hand ilubie el (|iiasi liqiiatuin blande propiiiavil : at ul ivrurtins
Oalariiaiio (quein ludolis paulo durioris atque auslu- caibulicos babuil nuiuquaiu , ucqau tuspiciuiiem ub
rioris fiiisse iicnio ncscii), ciilpatuni fuiste laniquaiii cis adiniere voluil.
vcrbi of<.o«<u<7('jv a)i)irnliaiorcin , ct adiilaioreni ni- 453*454 '^'"- ''"'«* ereditur i« t*rum fiN-
miiiin<)iic laiidaiiirciii Oriciitaliun), quibuscum rcniis- tiiv/it diveria ab Alhaiiatio leniiiie. CaHtilialnr di-
siiis ;'i;ciis , illos vctuti ver.c lidci pr;cdioalorcs cclfi- vtrtn ulriuique iO'iueiiiit ralio ti icopi dmrulaU-
biasêl. Ncque n iiiajinibus audilunl crat, uuin apo- — Uiiic quoqiiu evaiie»cit. quod pruptf in oiuniiini
l»;.;<-liciiiii iqius iiistilii.ssc : ()uod sullcin ex )turle aiiimis insedortt , llibiiium in buc irauuiii do lnr-
iiiitiii ri'|ir.cscniant pr;i'ilicta corollsiia ,

quic iipo/o- niulis Orienialium divnisa ab Aibauatiti iii libro )>-i-
ij.-liin iid leprelieiiiortl tiiri ilis ^ynui/ii rei-poHiii i<uii- ritcr de Syiiodii iusiript» suii>i»*«, «i quud illo «|<ciiu
cn|>ai'c plarct. daniiial Uudaisc. Si cinui vHit. qui Auiyra) cotniri'-

1,-jn
PH/F.FATiO. 178
• .11 .îiiinitf! s iniiicr ii-iili>i!iiit, Kiliiqiie ciim l':il'<» A '"<« «' tfuld riliose iwi-iV intcltigitiir, nemo Ai riMiiH
iii siilisiiiiiiU siii.iiiHiiiineii» loi lifcretis ssnxftriiiil, pottil a^si^nnre dKlorurn, i».'.ri;i!JiiiiJ. (.'.'.ffii, ii! roîr-
neqiio veram (idem uilulMe scnsit ; !onge minus ens (lis, «KiM ipte, non conditor ; si illas «b oninl vilio
aiiulisse sen-orii,qui avit AiiiiociiiiP,aiil i'iiili|ipopoh, piiriis evistiinsssei? Qniil sibi viiri quiHi iiia pfnxiine
niii Siimii iiniiiliiin ii.i prope sd verain liilem .»cccs- subjicit, Eqvqum getla swit /idelitfr traiinnhi: tot im
sor.ini. Si autcm quis quitrut, cur non diveisa sen- callfjiica, aii Itcerelica svit, fnli i vcilrij: judieio coinj»')-
tieiis, l:iiii diver.sa lo iiiiinr : iii pr.iniplu est respoii- bale ; i.isi se ea ne ab li eresis (iiiideiu f ii6i'icioric
iii). Attoiid.Tl cnjai utriissqae 5cei'iiiii : «( fetile coo- aliftoa j. dir-ara * Vuiûm cxpoîMa (iiiinibiis Orienl'-
ciliabii iilriiisqiie sernioiiem. Qnis enim nehciat liiim foriiiulisf, ndlbiiu cariiut sihi prob.ni biCiilenler
iisilcin de rtbiis ,
|>ro consilii diver«ii;\ie ,
diversaiii indical, iii:!ii. 65, iibi mis.riiiii Orieiirisslaiuin deplo-
sermoni^ ineiiiidfliu esse ralSonem? .Ujiaiiasio iiaque lan», Timium, inrjuit, (ucir.iiaruin OrifniaHviii peii-
ijui iidc sibi suo libnt pr.escripser.tl , iil .'riali.is ex i-u'um îl, «I /arTim sh hujits pdd (qiia; «j«i7/i« sit, ro\-
(idei foniiiilis loiies eilitis ti.iiesqiie mutaiis, iiicoii- jiidieate ) nut sacerdotes out pnpnl^m inrcniri. Maxime
sl:int » adeoqu.-^ pcrv<:rs;e '.iile! cunviucerct, pal:iio et cum id !i.'£uirt deiiiio, niiiii. Gfi, ouiii i|und;im einpl.asi
apertu iuipii)|iand;i it:iI tinla ftirniulaniia vnrii'tjs. repolit. yiiiii piistreiiui siui it ilb.ul iiuni. 5, quiid G.il-
At vern liiiarin, qiii liocîhi ina»iinc |iri'ipoJtiC!aJ, iit B litriim flJei laina c]ui)\diim Oiieutalium episeopos sero
et Orieiitaliuiii beiievoleiitiain caiitandn, el iii eorum ;aiu od aliqnein puilonin iiulrila: exind-^ hmreseos an-
f.ivorciii noiiiiiiiil Hcilen.lo Oec idenl;iles , iilriisi|;ic (Urque tomniovil ; nisi ab iisdein Oricntilibus usquc
sd fiincofdiain ct paccin in synndls Jaiii indiitis iii- .id AiirjTanam syuodiiirt, (iroindequc et .\ntiocbi;e et
eiiiidamprflcpanirti, "im!»a fnciui l dissii>Hil;inda,bir- Pliilippis et Siriiiii, uulritim riiisse lia^resiin alqtie
ninl.irum ilerai.i comiendariim excogitainl.B caus;r , Diiclam? .455"456 '""^ 'l""*' '" 'P^'* .ôcyr.ina
ac deiir.pie dicta quibus enuntiabantur beiiignc iiiter- synodu ausi suiii, imptum essC non slnd dutoris sui
prctanda. lOSli*icationcdccl'.ir.'l iiuul. 9.
XIV. ConeiValur ex divcnilale lemporis. Lilni XVI. Falsnin synodiiui Sardicenseni nim habuit pro
nd Conttartium i;iMl habenl qvod cum hoc pug- vera. — fjii.x euni it.i i-int, non occurrit nobis qiia ra-
iiei. — PrtBierea lis iinn tina riUioiie loqueudiiin rult, lione liitaiitur, qui voluiit sanctuin confessorom, ciim
qui non un6 leinporc scripseriini. Scrip>lt nam- hunc iibiiim scnberei, faljam syuodum S.irdiCeusem
que Hii.irliis aiite Ariiiiineiisem «ynodum. cuii) ei spes [To vera ii;ibuisse. Aii quod fidem illius non vocavc-
erai,ut quemadmodum Oiieniîlei adversusAnoiiirrns ril Piiilippopolilaiiaiii ? .Vt Imc piuJenilae fuit, iie
a Constiniino audili crniit, it:i ipsc. iiuod In optitis qiios coiiciliare pernptaliat Orleiilales alieiiaret. Sed
scmpcr babiierst. .idvirvis Vitlcnlein et l!rs.tciuni C neque eani Sardiceuscm dixlt, iic dccip.-rel Occideii-
lienigiio aiidireiiir. Hots aiitein si sibi umiiumti dare- tales. Koaiiteiu lcmperuincnto ill.im iiisrrlpslt ; Fldes
tiir, duos illiis Ariaiiae seit* duees, (jui Orieiileiii secunium Orieiilis synvduni ; iit illx-sis Oiicuiaiibtis
Occidcntemque 'Otnni C'iin:i:;i't'';.int , l;ici!c dcviii- satis sigiiifitartl iltaui enrum essc, nui ab Oocideiiti-
cendus,et iiuperstoreiH ip.6U'.ii iaudeui ad veraiii b- libus Isardicat coiigiegAtis s6cei>s«Faiit ; ([oud periudo
(letii revucHnduni Cise coiiiidebal. Oiiod ruio coufita- csl ac sî Plilllppopolitniiom voc;iSset. SurUicensem
ret, liiles OrienlalStim ,
quibus tum inire favebat eam dixit libro iii CoriSlsiitiiim
qiii.lcni ; Si;d non laiii
Coiistaiitius , damiianila ci non erat, sed ,

quanlum ex sua quam Constanlii ipslus qucin
,
aiioqiKtbaliir
licebat, laudandaet ^pprobanda. Atvero Allianasius seiiient'». Kt sane de rebiis Orieniis tunc eret instrit-
gcri|tsil post prscdictaiii eyiiodum, quaiido jam posce- clior, qu.ifii ut vcrx ac falsx ^yiiodi Sirdirensis dis-
bat E?ele;ie utlllMs, ut quod in tot fidei confessio- criifiou igiior.irel.
nibus viiiosnTi ?rtt, nOn dissimularetur, ei quindo XVIi. hiininsi auli'm nonniliil suaiioetp.m balicret
ipso etiam liibirius nac dissiinulavit, iiee pepurcit. Oflenlaiium flilcm, quam tamen cis h-.jc. li!i'o patufe-
Tum enim libnilu ai Coiisiutiliuni , rursumijue iibro cii Leiievoleutiaiii, ctiam poslea Sclcuciai et Couslau-
aliero adversus eMuidem loipor.ifnrcm , ioriiililarnm linopoli toiiservavil. Ne<: aliier fei-ga eos sese gess'i
multiludinompabim etapeneiiiiprobavit. UisiUKiiiel) Aihanasim, qui eliam post annum 3Qit, in lib. de
libris. miiliito jam rerumsiaiu, Hiuiavilîylum; aoii,
Syifid. pag. 9iG, scribit, cuiii Bftsliio Ancyrano cjus-
ut quidaiii Yoltinl ,
ptignaiilia euoi iis quê iibro <!c que sioiilibiis sic ageiiduin cs?e voluti ciiiu iis (;«i
,
Syiiodis dixerat loculiiS est. noii lontê abfuiit n reiîpienda voce conttibgttinlhlis. A'e-
XY- Quaiu muliis hajus libri looii indiceJ Orientulium <i;ie enim. Inqull pauk) anie, adcerivs eos velitti adver-
fidem sibi naii pr<ii>»ri. — No:ûe veio ex verbii »\y.i- »HJ tUiPiiianUas aut advcrsui PaVum hosies (uîtradi-
Idgia; iantum, sed et ex ipsomet ivacliilu rieispicuuni cimus;sed veiiili fcalre» eum fratiibus disceptamus, ut
es!, Orieiitaliuiii i:onressioiie,.j iU'i<i tcriiioris ipsi uoii eum qmbn.i! ncbi.', indem sJr sri;;!,'ii!<';i, coiiircvcrzia au-
fuiû per se ei abiiulute pruuala«. (Juorsuui euiui, tem dc verbis. U\ ouo iiicliiis do Orieutalibus scitsisse
nuiii. ti, (urcunK)ue iiuiu. SH, lam unixs obie^tatiis vidcfur, quam nostar Hilariiis iqui puin siniiUn qnx-
csl, iie dc se aiiie sermonis cousummaitonem judl- dani dicat siib liiiem iium. 8, ea se non t:im certo
carelur, ni»i qm;! et beoigiiis inierpreialiunibus guis asseverasse qiiatn pia (juadaii! aniitti propensionc,
,
de se pessc inale judiciiii pnr.tideret? Qiiaiii ob c»u- qux neeiljnn sine formidinc crat, iuculum esse plu
s;uii, num. 7, de foiinulisa so eiponoudisait: tnifKi- ribus alii» senleritii! demonslrai. Iia duo iill cbirissL
479 SANflTI llir.ARII KPisropi 480
nii vlri iios rxomplodocueniiil pixclarmn ill.ini llrc- A «/tm/i.-wm». SeJ ad quod aliinet. de
llilariiiiii iiosiniin
gorii N.1Z. Or. xxi, n. 19, senlenliain : Sic enim exi- vcro illiiis crga Oiienlales sciuu, nullum ul dixinius
i/imo ifi dubiU el incertii rebui (ucitndum etie, ui ad diibiuni rcliinneiit ipsiiis n^spoiisa apolegclica, qux
benigniiatem et humaiiilalem proiênsiores simut , eos- ct seorsiin in noiis, el posi liunc libruin simiil in
qne, qiii in culpa tuni, obsolvainus potiu$ quani con- uiium collecUi enliiliebiniiis.
**'*"*
SANCTI HILAKII
LIBER DE SYNODIS,
SEU
DE FIDE ORIEISTALIUM.
(StRIPTUS C1RC.\ FINEII ASNI 5S8.)
Dilcclisgimis (a) el beaiissioii&Fratribuset (6) coepi- B urbibus signiGc.issem , quiJ cum religiosis fratribus
scopis, proviiiciae Germaiii* prim.^, elGermania; iiosiris Orieiitis episcopis fulei sludii(|uc esset.
secuiidx, et priinx Belgicx , ct Belgicx secund;e , quaiiluqiie, sub occasionc temporaliuiu ,|uotuuin .
ci (c) Lugduneiisi prima;, etLu),'dunensi secuudx, ei diabolus vcnenatn ore alque liiigua niortiferje doc-
provinci.c (d) Aquitanicae , el provincise Novenipo- irina; sihila protulissel; vcrens ne iii lanlo ac tani
pulajioi , et (<) ex Narboncnsi plcbibtts et clericis plurium episcoporum calamiliisx impiel.itis vel er-
Tolosanis, ei proviiiciaruiii(/')UrilaiiniaruiiiC|)isci)> ruris pericdlo, taciluniitas vcslra de polluuc atquc
pis, Hilarius servus Cliristi , iii bco et Uomiiio no- impialo! conscieniix essci desperalione (</) tuscupla
slro ictcrnara sal-jtem. (iiaui igiiurarc vobis rrequenter adinooilis nou licc-
bal; , mibi quoquc apud vos lacendum arbiuabar

\. Hilarii de GaliitE epiicoporum pdeanxH proposi- dominicti'. sententi^c fldmotlum memor, qua post pri-
lum. — Constilutuin niccuin liabebxm , Fratres ca- mani aiqiie ilcralain conveiilionem, eus, qui eliaui
rissimi , in lanto silentii vestri tcinpore nullas ad vo:i gub le.siimoitio 459 Lcclesix iuobedicules exMsiu-
ecclesiaslici sermonis lireras iniiieie. Nam ciini ric- reot, liaberisicui etlinicos publicaiiosque jussisset
quciilcr voLiisexplurimis Komanarun) provinciaruiii (tlalllt. xvui, 15 ctuqq.).
(«) Sic omnes mss. uno cxceplo

Vaiicanae hns. ct C in provinciariiiM GaMicananim partilione, qnaiu ex-
receiitiiire Cirn. qwi ctim virisjalls pr>ferunt OominiK, bibei janulicins codex Corbeiensis mcdios;Mulo kciIo
nnn dileeiitiinat. At epistola adversiis Auxeiitiuin exaratus, dii;p recensc-ninr «quiunicaR. ct pritua-
niaîio codiciiiii consensu diiecti»siv.mfTtttribiii\\\i,i:\.- qiiidem nii:lropo!is civiUii» BitUiigjoi, ««cuudx uu-
liiliir. iciii Uiirdli;:ilciisiuu:. Ila cliaDi 'liic.uuraiilur quatuor
non tamen poiiores,
(t) Pliires in«s. « epncoph l.iigi(iiiii'iiscs ac Narlionenses dii.r. An
data o;iora
nniisso deiiide pr«tiinciiK ToMbnlo. Ai in lecentioro llilaiiiis provincias illas nun dislincle nuncu|viril '!
Carii. totiis litdlussic inierpolalur : Coepiscopis 6'tr- (f)Corb. aliique complurfs niss. eC Narbonrnti
HKinite primce , iii qva ett prima Mnguntiit; el Germn- plebi. Ucilncxda ctim veiu6tioi ibus (ioib>, Cû., ac.,
nia: secwidie iiiquii primaett .iijrit)pina, id cttlolo
,
viilgaui lccliu : qu;>si dker^
iiibiius. ei ex oiiiui
nia; el primie Belgicce in qia prinia eat Treteris ; cl
,
Njilioiicnsi cujus inelropolia Narbona
proviibcia (
llelgica; tecundw in qua prima eM Remit ; et Lugdu-
,
et sub e» Tolosa recensetur), prn^seTiHw Tolosaiiis
nensit pTiiiiit inûo prima cst Lugdunum; el Lugdit-
,
ptebibus et rli^ricis : de quibus pr.ccipua ipfet cvra
Hciisis teenndee , in qua pi ima est Hotnniagum el Nnr- ,
fuil, quod lilNXtaniuui iUorum cpiscopuiu, i?i<! Sul .
boneiiti plebi , in qna prima est Sarbona el Ctericis ,

picio Scvcio lcste , iwliiru iiriiiur nou lani tuit riribus
Tolotami, clc, quod dcsuinptum videturex liis, qiue quaii: lfi'(irii sociclale ."tridnis iioti cctteral , eadeiu
iii mss. nioiiaslerii Silva'. majoris et S. Remigii Kc cxeilii coni'iiio iinplicncrau
incnsis, in froiiie toliiis Tr.ictatu'; sic pr.enoiantur :
Bntannlas jam tua a^4ate Chmtiana* fuis«.e

(/')
lii Germania prima esl Mnguntia, in scciinda .igrippi-
adversus Jiidcos u. 4, iibt Hii-
tcstatiir Terliillianiis
nu , id ett Colonia , m
Belgica primA Treveris , iii Hel- j.
lunnorKm iiutccena Itomanif loca r/.'ris/ii vero iitbdim
yir» tccniida Iteinis , in Lugdiiiicnti prima Luijdunnin,
incinorat. Hosmeiliii sa»cii1ose.'ur.do , Liifli regis ei
iii Luyduneiui tecunda Itotomagiis , in Notcnipopuln-
Kleullierii l'apa> temporibiis lidein sitscepisse scrlliii
nii est Tolotn : nicndose , i|iiaiitiim ad postremam
llcda, lib. I liisl. geiilis Ans|loruiu &ip. 4. Nequeaiios
liane iiieiro)>ornu. N:iin Noveiii|iopul.ina^ primaria ri-
speciare vidclur llilarius ni l'sal. xiv, n. 3, «ibi iiarrai
vit.is Klusaiium in Corlii-iensi coilice s:eculci scxlo
IK cnni intulit pliirimiii lUo lubilalioii.'! :ili
eliiii» in
exarato coiisignalur JiiloniliKm aiilcin in prima :
A|io8tolis p.iraias.Nunr vcro indical ipso» Brilaniiia

Narbonensi post Narlionani ordinaliir.
(<•) Kdili liic el infra , Lugdunentis : refraganlibus rum epiftcopos cum Callicanis contiîravse iil dei er- ,
tareiil adversus .\rianaiii pcsicni , qiuc ipso llcd:i

potioribus iiiss.
tcsie, libro laudato, cap. 8, perfiiliir •mi' virk» no/i io
(rf) lii novi-in mss. dcsideritiir tl proviiiritr Aqiii
vctiisio Cotli. cl Ccriii, bilH'-.i'r, el pro-
Inm orbit loliu» , sed et innitiirnrH eteltmi itdtpeint,
liinicir. In
viiiciii- Aqiitlnnie : iii dnidiiis aliis , i*' prnviifi,: .1(/h«- (g) Kdill , «iispccta , cmendantur cx inelioribiH
(«iniir .
in I. irn. el rrtinnriiv Anuiliinicir prini.". S:iiio
Di; iiDF, oiui.M.\Lir\'. m
-2. GalUiv i'j'i.scopis gnituloiiir ob vcrjntam <niuriiiiio A Ironos Iiiijus li,-'r.'vi(is iiigi rrml.e qiiiliu-dam voLis
fomimtiiionem, ob dniimaliim Siiiiiii fKUin. — ScJ ic-;iiliiisdeiiuiiii;ner.ii:i , iiKKiceiis , (/) iuviolaia, rc-
l)ealx fidei vcslr.T (n) litieris siimiiiis, qiioruni lcii- ligiosa
titudineni ac rflrllalem de exsilii niei ct loiiciiiKlino 5. Iltrrcai proruplura: iion ceduiit ,

proruiiipcnlem
elsecrelo inlelliKO constilissc; gniliiUitiis siiin iii (rangunt.Xd resîpisceiiliam Uriciilalcs cxemplo suo cont'
Duinino , incontamin.iios vos et illnesos al) onuii con- movent. — Exspeciastisenini sancix et iiidemutabilis
tagio detesland» haereseos persiilisse, vosqiic cnm- perseverantiae gloriosuin Iriiiiiipliiim, non cedeiido
parlicipu'* eisilii nici, inquod iiie Salnriiiiuis, ip^-ain S;iiiiriiiiii niinis, potesialibus , bellis : cl com omiiia
conscieniiam siiam vefiiii5,circiimvt-nio (6) impera- inchoandap blasphemia;in Deiim cerlamina niovercn-
tore dclrnscrat, negata ipsi iisqne lioc lcmpiis tolo lur, manciites nunc usqiic iiieciim in Cbristo fideles
jamlrieniiio commiinioni! , fiile inilii .-ic spirilu co- ncquc antoa ad occasioneni proriipliira; Irvreseos
lixrere : etinisâin proxime vobis cx Sirniicnsi np- ccssistis, cl nuiic omiiein cjus petulaniiain in pro-
pido infidelis fidei impict.ilem , non inodo iion sus- niplionis congressione frcgisiis. Vicisiis eiiiin . Kra-
ccpisse, sed nnntial.mi ctiain sii;iiilic:itamqiic daiii- irrs, cum ingenii liilei communis gratulalionc : ct
ni«se. Neccssarinm mihi ar relipiosiim inlellexi , iit gciiiin;im h:ibuit ilbrsa; (g) oonslaiitia; vcstnc lionur
nonc qiiasi cpiscnpus cpisc.ipis meciim in Chrisio JJ gliiriam, <Ie inlegriiate scilicct consiienliie , cl dc
commiinicanlilms salularis ac (idelis seriiioiiis collo- c\ciii|'li auc'j>ril;ite. N;ini lidei ves(r.'c iinpcrliirbaliu
qnia Iraiismiitereni : ct qiii per mctiini incortonim, incoiicuss.T(|iie fania ,

qiio^^dam Oriciilafium episco
conscieniia! tanluinaiiiea mc;r , qiiod ab liis oiiini- pos scrojam ad aliquem pndorcmniiinUKCxiiide liaj-
busessein liber, gratulabar, nunc jam commiinis li- rescos aiiciaqucconiiiiovit : el aiiditis iis (pi;e apiid
dei noslrajiiitegritategaudercm. O gloriosa; conscien- Simiimn conscripla iiiipiissiine Cfaot, Jrreli^-iosnrnm

lisvestrx inconciissam ji»bilil;itfm ! lirniani (c) audaci.e qiiibusdam senlciiliarnni suaruindecrctis [It)
fidelis pclre fundaiiiine domum '. interaerat.-e vo- coiiiradixeriint. Et licui noii sine aliquo a'iriiiin
luiitatis illsesani imporlurbatamque ((/) con^tanliain ! scaiidald <t pia; solluiiudiiiis ofTensione reslilerinl :
M:>iisii nami!iie,atqiie ctiain nuiic 4fiO permanei ,

lainenadeo lebliieruiii , ul ipsos illus, qui luiic apud
post synodi Bilerrensis professioncm , in qua (e) pa- Sirmiuin in scnUMiliam Polamii atqiie (i) Oiil, ila ct
(a) Si quidcm ii» litleris diilicit, Gallcs ediiain {Ii) llic iiotaiitiir Ancyran.e synodi decteia, Deindc
aiiuo 3S1, tonlessionciii .Siriiiiciisem ^vel iii coii- posl vcrbiim f(in(i(i(/ijcni»if , iu priiis viilgaiis suliji-
slaiiler exsial in niss. ^/rHU'/(sf»i) noii inodo iioii sus- cielialiirKl : diligenter senteniia hrrc cxpcnsa cssct
si
cepisse damnasse liqiicl eas aut exciiiitc aii.

, seii et ; forlc totins Tractatitt mei rifio non jvistel stispiciosa.
357 antan. 358 iiieunte ab ip>o fuisse accepias. Cum Son enim lacuissem illic quod non rasi cum icandalo
,
aulem incoiiciis&a illa in dainn;iuii4 pra;dicla roiifcs- esset audicndum. Qux vcrba reiiqux' oratioui iion co-
sionc iiatlorum conslaiilia Orienlalibus iiinoluerit G b.-creiit, iicqiie exslaiit in iiiss. prob.i; iiot;i' C)lberti-
anic 1'asciia aii. îiS linc esi priiis qnani Ancyr:c
, , nis duobiis,Gerin.,C.arn. Habentnr tamcn in velerri-
tonvenireni , nccet^se esi ea^^dein liiteras iiiin f>osi nio ecclesi;r Vaticanas codice, Corb aliisqiic plnribiis.
meiisem Marliiiin an. o.">8 Hilario fiiissc rcdililas. Qiiis iioii vidcai, ex nons apoiogciicis, de <iuil>us iii
Valde eniin probabile est, Orii^nt.iles prr ipsnni aii- pncfalioiie diclnm est , liai)C uiiain esse , qu.c respi-
diisse qiioil in Calli;! f.icium cst. At ccrie abOrienia- ciat vciba, Kl iiceliioii siite oliijuo aurimn scaiidulo,
libtis ipse iiofi anie bas lillcras
aiidivit priitiu.^ ,
qiii eic. Ke ipsa enim Inc iina seiiieniia probe expciisa ,
de Galloriim fiile incertus eral ct nn\ins. rolicliis noii crat lociis siispiciiiin , iii quam liitarius
((>) Constnnilo scil. qoi tuin MeJioiaiii di~gobat.
,
ob hunc iracta:um venii, (iu-ij: jri?n(jies caiholic;<j
Vide=i- liLi. 1! ndConsiant. n. 2. veritaii per omiiia congro.eutcs exisiiiii;irii : ciiin con-
(() Gallii;^ liic lauJaie vidclur llilarius, qnod coii- ceplib verliis iiioiicai, i|u.cd.i.'.i in prjcdicta synodo
lessi sint liliuni Dei rilliidens iiimiruiii ad confcssio-
, decrcl;i niisse,qiiie pias aures oilciidereiit. Ubi ii;)!i
neiii l'etri, de qua lib. u t(« friu. n. i5 : Unuin igi- obscure iiotai duo po^tmna dcci cia , ;ib Epipiianio
tur huc til imiiiobile (^'tiiluineniutn , 'cifl licee (clixjiilei rebitj, h;i;r. hw.u. n. il, quonim altcro Palrcin noii
pelru Pelri ere conjessa , Tu es ;ilitit Oei vivi; ct bb. vi su.bstaiuia soliini, scd cl aucioiilate patreiii asserc-
II. 30 ; Siit.t-r !^s'ic itfitur confetsicnis peiram Eccieiiiv bant; atlero aiiteiii boiiiousioii dainii;ibaiit. iila qui-
ledifuMio t"*. (iem lii boc i:'actatu prudens suppriiiiii llilarius quia ,
(d) Aliguoi niss. corTcicHiuin : male ; jam eniiii niinjnim 0'-'ealales ip>i Sirmiuiii acceuentcs ea pri-
cuuscieiiii;)' slabiliist i;iiiii.ua. .Mliius inale in Carn. nii relicueraiit ; peilcoriin: coiiscium lui.s-
luiiieii .sc
ienlenliam. r) sc
'
, tum liic , luni alil>i indicat. Quocirca in apologe-
(e) lii sex mss. pairomioi, qticra comuiode inieili- lica nola,pro«o«e)iti)itnci(;s.sc)«ii7ic,baiiddubielegen--
gere cssei Saiurniiiuiu Areiat. Ariaiia.'uin p;irtiuiii di!m,n()Heiii)H iar.Mei>,eiU:c. Iipiiiiii priiiiis verbis A'isi
lili eum vocai Sulpidijs p. iiG5, duceni. Sed cum iu di/ijeiiier., supervacanca esiparticulart, ncqiie exsiat
Tciustiuribus ieg.imus pnironos iina ciim S,;turiiiiia , in inss.
dcsignati bic videiiliir LV.âcius c. V;deiis, quoruui in (i) tii a.T.iquis libris
Ojiii nonien cuni duplici ss
conciiiu Mudiolan. nt. 355, ad ingereiiUaiii li;ciesiiii coiisliuler pingitur, puta , Ossii. Tum invulg;itis,
conatus ei .Trtes n^nrat iiiciii Sulpicius p;\.g. iVi. itaniipsi coiisei.tieittes. Ex poiioribiis mss. rcsiitiii-
Quibus favet quod aiUiilanm in CoiisUiil, o. i, se nius tto e(i;)fi , e£ oraiiibus auiem sfitiieiitei. Qood
cum Galtio.i:ns epi.scopi^ pi-oxinie post Mediolaii. hicdelibat liilariiis , picnius proscquitur nuin. 7« ct
Conciliuio aSmurtuni el Uisaciiel VuieHiit coinmunio- 79, nbi declar.it quosiiain coiic/i! ignorantia: stin; pro
Hi^ disce^sisse , induUa ctvurit coruoi consorlibns rcsi- fcssione ci iiova subscripliono, qiianivi» sibi siispecia,
pif.eiuii facuUalc. daniiiassa quod fccoiaiil liiin vero Urs.iciuni ct V:i- ;
Editi cncej.to B.ni., i/iiiio(aiH</ii« !(;/i(/i',> • qiixi

(f) !eiUeni iioiuin.itiiii exagiiat iii quii>ii$ ignorantiaoi ,
ct babeiil diio mss. siiii; pariicuta que C*tcf i auieiii .•jbiciidcre iiiiiiiine licuerit. Quiu U.ec illoniin coati..
CUMI Bad., iimoi.ala, religiosa . siipple, rontlnnlia. .sub.-icriplio proxiriic posl Ancyranan! synoduni coii-
(j) lla pr.cciimi msb, Al excusi , conicicitii<v. tiycril, quaiido scil. li.isilius aliiqnc leg.Ui (Hijus
m SAXCTI Hll.Allll flliSi.uri iH
ipM 461 tciilii-iit.-g timllni.iim. y:,\f\ iMMii rss. r.ail , \ ejc .illccln cliiiriUiiii .ulili'ulc9, i.l i|ulil Ijiiu k»\w om
ad piulciiîiinuiii iîioi.iiiti.iM rnirisi|uu i:uiii)K'lliMfiil; iiibus liiclik 1'iiriiii. kciiiiuiii iuiliciiii ; ciiiu ilillicilli-
uc i|isl luiûiii subscnbiiulo il.iinii;ii'i'nl iiiin'! frcc iiKiiii iil scitsuiu ipiiuiii )iruiiriJC iiii'X liilci , «ccuii-
iHiil. Qiiuil uLii|ii<: iiku (i) fctcruiil, ui aliud înti': (liini iiiicliigcntix (i) iiiiciiorik .lUcriuiii loqueitdo
ll:|llllljrcllt. |ir<.fcri'c, iicilnni moilii [ncilo kit iiiicll4;ciitiaiii eu-
1. Quvrumnain dtvileiii communioium- — Siil le- riiiii 1)11.1' ali.iliiii dicuiiinr c\| uiicru.
î cliaiii iiiinc iiivicia liilcs vobli;i spoitiibilcm x. 0. Qiu condiiioHi ilibcuileiii. Operii uiiiil.ii.— Oio
[l<) coiiî ieiitix SUJ! )(luruiii ; ci nilnl snbiJoliiiii, luliil :ii>;i III vos pcr Uiiuiiiii iiii>.criroiil:;iiii, iitijuia
(/) luilii
iiiiibigiiuni. iiiliil trcpiJum j^jcre conici)i.'«. (rlhccurc :iJ vos dc diviiiis, ui 462 ôluislK , n bus ct dc U-
iti Cliribtu libcrtutis îix pni|c:>iiiiii.c pcr';!)!};, ab co- (lci iiosiru: iuiciiicraia i onsciciiliiiciit pcr li?.siillcr»»
luiii &e ciiiijtuuiiiuiic, qiii cpiscupos bia^|iliuiuii!> i>ui.s siiiuii, iic (|uisi|uaia dc iiiu aiilc sc.riiioiiis cuniuiii-
ciintrailicciilc^ iii cxsilio (lcliiiciil, absiiiiciiilo, iio- iiMiiniiciii pcr litlcr.îruiii cioidia cxisliiiict jiidic:iu-
i|uc 80 III iiijicili juilicii reatuiii pcr a^sctisuiii iliiSi- iltiii. Iiiii|iiiim citciiiin, noii coiiipcitausi)iioii(lliiii«in
iiiiiliitioiiii) iiibilol.c a;;grcg.iiiilu. Niiii pu:>l uuiliuiu i:iiiuiu' dicioruiu, pi •'.ludicaiaiu i>ciil4!iiliam e\ iuitiis
ci gr.ivciii uiiiiiiuii) nnstruiii ub cai> ics , ijux irreli- i|>iuiuiii ciiuiia iidliiic igiiorclur adcfrc : cuiw iioii do
};iii.'.c ab inipiib licrcbaiiiur, doUireiu, cx cu ((i) iiiiia Uiiiiciioaiis iid coi;i)ut.icuduiii , Bed du abtioluiiii aJ
iios taiiiuui cuiiiuiiiiiiii doiuiiiica cviiiiiiciur , cx jcxgnilioncui kil judicaoJuiu. Lî eiiiin inilii jioi) Jo
i|ii'i liis pcrturtiiitiuiiibiis vexari tccUsla '..'ucpta est, vubiii. ut Doiniiins sctiîn iuco cuiiM;iuk cbl, i^ Jo
iii cxsulcnl cpisuipi, ilciiiutci'l<ii s icudoics, plcbcs (Iiiibiisdam iiiniiuiii i;piid st- tautis cl prnJcutilius
tcrrc.uitiu , lides pcncliictur , Ituuiauo arliitrio ac iiictus, ((/) iioii liiiclligt:ntibu« pur liciituiu ApuaUluiii
I
tilcsiatc JuciriiiJC Jooiiiiicii; dccrcLa wtaUiiilor. Uoc vihi, 11« Kupoi-saperciit , pivucupluiu (/(i»ni. xii, 3) t
liitcs Ul.o,! vcsti'a iic(|oc iit^scirc >« wiiiuUt, iii>]iic ijuiis vcrcjr nollc ouiiii:) cii, guuruiii at.:>olulio a nie
pdi poksc protiloiur, iioit so ciitr» coikScieiiUie cri* 111 C(iiieuitiiii,-iti(ine crii priV.stJiiJa, i/ij 4'o>;nP£Ccro ,
iiicii iuiuraiu iiilcliigeos ex Ipsu dis>iuiiil.ill>mis ai>- (luiii vcruiu iiilollitti cx u» ()iix aL.solvcmiir cvilaul.
SCII$U. Sc^J i)uis(|ue hi£c logcnda oi cogiiusceiiJ:i t.u&c«pcrilt

I). Epitiolai huiut uctoiio. Operi» dif^cutun. — Elt iiiodum sibi atquc iiiiUi patieiitia: liJolis iiiJu|i((Vi.l
(|iiidciii (luniiivis iii oiiiiiihiis, i]ux gessiîis cl i^ci itls, 01 UMiuc aJ absoliiliotfMii uiiivcrs.1 (i) iicrcciisc^t.
ciiiistnnttiiD lidei vtolrj; lihortaicm ei securllatcDi loric ciiiin oinniii liic lidei mc« sernio prre«tabii, ui
ipnteniini; tatm^n cliaiii in cn liTVCiilis .<;piritiis .•iido- iicqiic furtivi hTrciici (jnnd voluiit fallant, ot perfecti
rcio prub:\lis, (|uiiJ iiuniiulli cx vobis, i]iiorum aJ cailiulici quod desiJcrant consequaulur.
me poUivrunt scripLa dcrcrri, qux exiuJc Oricntaies C 7. Qtiid compleeiaUr. — Obseqoor i$ilur ChnritaUii
iii lidei profissioiiSbjs gerHiit ei treBSorntil, sij^nirK-nri Vcsirrc impaticnlis<iiinx rohiniati : et omnes Mes ,
vnhic. hii"iilit»iis uicie litlcrisdcsidcrasiis ; cliaiii lioc qu.c piist sanciani synodum NiciBivam divcrsis teiu-
ituui oiius iiupcritissiniu ai(|ue indoctisMmo oiiiiiiuni (lurilius cl locis «dita: »unl, ciiiu sciileiilDinim ont-
.'^j-iiodi iJorrcia .id Iin(ioraliircin deluleruiil , iinliu vi- Cariiiilcnsiscodcii ciiin p:iiicis :lli:s, cumlaiUiw:
(fi)
Jcliir (liihiuiiJi ralioRod el ingcns suspicio est, Iiiic nialo. Quip;ic Jlilatiiis prtmiim pnsiiit ('•;illi,ruiii con-
rolorooda essCj qu.i'. :iit (Jerniiuiiis Fr.iginciito xv, siaiiliam (lii|ilici glorii ornalam , oli exemiiliiiii sci-
n. 3, niniinim Basilio, F.lcuîo, Viilenie, olc, pra;- lici'l, et uh ciiiiscieiitiii' intopilatcin. 1 iiiii ipiiJ Ufo-
seniilms enram impHralore haliil:inMisi|ue ad iiocicm fiierit euriim exo"i|iIiiiii expliciiit. Nuiic (]ua: sit il)ii:-
(lc (iJe dis|iuiail(\ncm (ni faMii coti*cciiir.i , illis .\ii- s;i' iiisiiriim coiiscienfi»^ glnr.-a onarr;»i.
cyrana dccroia , hi'- snf.jOciamOsii lilaspheiiii.Tiii do-
(c) Sepicin niKs. tecura.
{(•ndrniibiis ) ; tiini voin omni-im cnlculo eloiiiim
liiisseMarciim Arelliiisiiini ad (onscriivciid.Tiii rdrniii-
(li) (^>uos spiT<(?t iltnd i»>irn nos, i»p>rit nmn. 8, uhi
qiii iil >yii(i(l:im ln 'tllli>ni(» orani mili, l.iiidxniur
l.nin , cui si:;i;uli suliinilc sithscrlp^ciliil. E\isi'iiiiini
posscl Gcrmii.iiis foniiucc hnjns a .M.irco
1'tinin poss
iIiKid 1 fjrri".'.^ exiru 6'n(.'ia» an-
iibtiinereni. Ne{t*iii
iiiii vidcinr liltxr.ifmii JniiilftXiil rc m^siorioiiiMi
imiori|>i:i' vcrba oxprossi!i k""l:'|i!mCiil xiii, iibi
yemm Dd miHm anle nmnia i,enitii,iui!ivimu,te,clui- ^ foinmiiiim, mm olloqutornm. M.m (pHH.qii.iiii cnm
ritale , mcjeUate , tirluie , clarilule , liM , tapieniia ,
^ l'.'rc!iiis oi.lli.qui, ii>imi|u:iiii so , i ii is Kt,-.. Jutlvie
Hilariii« ipso hh. tn (.onstaul. n. 8.
s.i.ndfl
ciiiiii
Piiiri
-.
videniiir ci.nsulio opposita
pn
"
Osiaii.i;
omnia smilem
^
bfah|)heiiiia\ ! —
pr.illfjtnr.
.».- I---
Il;cc
--.
'«'«""«ir
j^,^ Viicahiiliini /»(i'ri(.r.'s, qu.iJ In iiii:i i.intum Mi"

1)11.1 rtiireiii /lonori", ctctrilaie, majeslrle otqne i;>sti r.i i cditiuiiu c\iu'iit>ilur, c\9l:it iii (iiiinilais m.ss.t}itaiii
liiîiiiHc |i(i(ru rido cjii^ ijwjiicfm |)r(!omiti.ihaiil. in oxplicanil.i proprla ndc sibi difliil.it ililarius, vi-
Unum taiiicn inK' nos iiiDvet, n.r Hiliiriits iii lioc dcsls lih. II Jc Trtn., n. 5 ct seoq., ct lili. xi, n. il.
Ojicre, lii i|uoomiiesOrien'.alimii fnriii.nas poriice- (/') f.lpi. ."t Tar., ijdfo nihil nd vo! : cmciiJant alii
tur, liaiic pi.sirciiiain r.:iii;ucrit . quaiii ut piihlicaret, lil.r!.
iiiiuiinc ad soopum ipsius pertlnebjt. 0''->''><l"»i" 1n n>S9. non fufcifiyentluiTi. Mnx in Ciirii., nt tn-
i(/)
rciinDi qiicnl , hor onum dc IMi' co.i^r«sn tuin dis- y.rtii: sap.ren:. Sn<.'i<rli. a socmnla inann, ne iuperi^
seniiitaluiiiessc, (luod UrsacluB, Valciis alili|'jo sc iip.-rcnt: ijuwd csitidc in jiliirilius .itiii ubiiiiuil. l,i-
prr igiiofaiiilam cleliqiiisse prorcssi, iJ;lsiili socin- i.rormu utiiirnm lcclidneni conUrmat er:i'. us «crmo
riiiiu|ue pbcitis siihscripslsscni ; rormulaiii vcro ihi n; >ij,jôvjr», iicciinii W{iA lii». » ooTrln. U.53
( iliisiii sini^.tili.s apitil se secroiam tcmiissi^. iVdiiiit' iiiiHiiibff ju;iiT»rt(>t'n' nifcrtliSii.' ^lfiftiiia .
((j) Filiti, fpferu/it. .\t inss. fecernnt : qitod div Orion- {!,) Ili niss. ubl in vulf;:itl^, icî/no.^sfi.
tilibus iliciiiin vlJiltir, ct scnicnli.o pnperioris iiua'- (ij VctiisioilovC.iilt'. pf ri|f nj «jf. .\(Jci>
ciiiii liciii! ,
il.iiii rip. tiiiii put:i. iilpn cor.^rntiit iltos nd su^sorl-

;
iinii crcdit Hilariiiii faiholico» css.*, quorum confes-
liriiditm, tit hac subscrlpltDire (hiinii.ircnt qiioJ Siriiiii siiiiic.s r.ilholicc r(|>onil, iil ccs riiaui ûriin.-i Aivrr-
aiitc.i CRoratit. Mii;t rii.itimari pns&o Mibiiide iiibniuct.

485 DHKR UE SYNODIS, SEU UE FIDE ORIENTALIUM. 481)
iiiiiiii :ii<|iic cliini vcrltoruiii addiiiii per nio expoî- A >b Oricnulibiis cpisoopis e^set olTeituin ; ei \m ,
lioiiiliiis ilcstinavi. Iii iiuilius si qiiid (n)viiio.seiiic&6C quos maxiine vclloui (iiuiris syiiDdi-, prnb.ihilcs clu-
iiitolligiliir, ucmo inihi viiiiiiii poiest aisijnarc dicin- ccre, non p:itorcr unn aiijue eodrm a|iosti>lica; lidoi
ruin : iiilernuiiiius cniin, iit vului$li8, snm ipse, non siMisii (^cntlinlica scniiciiies, aliqiia saliciii a caiho-
conditor. Si quid veru reciuin aique ex ductrinis licu! fidei «iiiceritîie, ignor.ita vcrborum opiiiione,
.ipostolicts (b) prscscriptum dcprehendiiur , ncino difTerre.
iiuibigil non inierpretaiilis in eo esse gloriani, sed 0. Oji>n/n/iuin advcnus Sirwil jormulnm decrela
nuctori&. Ego lameu qu£ gesta sunt, ridcliier traiis- cur hic ritaia. —
•
El qiiideni rccliini ac convcniciis
niisi : viis an caiholica, an bxreliea unt, liitei vcs- ctistiiiio, ut.intc qiiani dc vcrboniin sus|iicioiiibiis .ic
tr;«: jiidicio comprobate. dis*en$ioiiihus iiieo scrmnnem , ea qun: ab Orient:i-

8. Quu teopus. Orientalium «i Gutlorum mulua su- libua episcnpis adversniii i'onscript:iRi .ipurl Sirmiiiin
tpicionei. — Quaniquam enini responderi litieris vc«- hu;rcsiin dicia el ronsliiiila siiit, verbis quaiii pMsvini
Iris iicccssariuin fiieril, qnibus coniinunionein luihi absolulissiuiis dciunnstrom : iinn qnodnon sbaliix pb-
ilnminic;im lidet vesirae scriptis mts«ratis; el quidam nissiiiiej^((4 ""'">' cdiia siiii ; sed qiiod (<;)ex ^ricfo
cliam ex vobis ad synoduiii quae in Bithynia (c) fu - in laiinumad verbnin cxprttssa inin-lstio affcrt plc-
iura videbatur 463 acciti, firuiissiina fidei {d) con- Q riimque obsciirilîtem, diun ciisl'>dit» vertioniiii col-
stantia intra coinniunioncro se meam continen- latio cxntdem absnlutioneinnon poiest ad inic!li{;<*n-
tcs, a ca-icris exlra Gallias abstiiierenl : etdignum liie siHiplicilMem conser/are. ~;
saiie erat episcopali mioisierio ac vncc, in tanio lue- 10. Sirmii («rimila quid teninUtm. — Meininr.tie
reiicoruro furore, aliqua vobiscuui pcr litieras pi:r naniqiie in ca ipsa scripla proxiinc apud Siniiiiiiii
bdei eonsilia conferre. Non eniin cnm corporibus blaspheniia id icntatum ac labor.iiHin fnissc, uti diiiii
nnsiris cxsnlaiH, vinctuni ac detentuni csse potuit Paler uuus el soius omniuin Ucus prjoJicuur , Dens
l)i'i vcrbuin, ul lion cominunieari vobiscaro posset cssa Filius nesnrtlur : ei diinn do hosnouslo ac dc
ubicumquc ( Vii^. l. i di Trinitale, n. i). &»\ iiiaximc biinicsiisio taccri dcrcrnTtirr, id dwieium esse, ut
cuni coiiiperissom sjiiodos («) in Ancyra atquc Ari- .'lut cx niliilo ul trcalura, aut ex aliaessfnlia ul cun-
inino conigrcf andjs, et a singulis provinciisCallica- suqueulia creaiur:irum, c( non t» hvo Falrc Ueus
nis binos vel singulos eo csse venturog ; ea, quae in- FHius iialns coiiflnnareiiTr. Tnm porro in co, qnod
tcr nos aiqiie Orientales cpiscnpos mutnis suspicio- lioiiorc, dignitale , claritaie, in.ijeslaie Paler niajor
nibus deiineiitur , per me , qui in Oricniis p:irtibus iliccieliir , id esse qua^situin , ut Filius his ociiiihus,
continebar, cxponciida vobis, liceljam scieniihus ,
ipiibus Pater major est , indigrnit. Posiiemo duni
:iiqueedenda esistiniavi : ntcum hanc prorumpcn- C igiioniliiiis nativiias ejiis asseriior, per lioc ijnoraii-
tcm a Sirniio h.*cresini et vos cnndemii.isseli$, cl iUi Uu; decieiuin , ncscire qnod ex Deo sit julicrcinur
ciim anatbcmatc judicasscnt, sciretis tamen in cujus (icrinde qu:isi juberi dercrniqne possit, ni quis aul
lidei profossioiic id i|»sum, qiiod vos gnsscralis, etiain qnmJ ignoratnrns sit sciai, aut quod scierit ignoret.
(ii) Editi, rifto»itm : rehagantibus mss. Vcrba liifc, (t) .Uiesi iii a mss. Soliis llilarius inctiiiiiil Ancy-
w" (imd viUose itusic, iiocnon internuntiui tntn ipse , raiii, post Nicnmcili.i' cl;vdciii , cougrc^jainJu; synodo
iion condilur : iiquld veroriclum, ctc, in iiis.isUrieii- fuissc desigiiaiani. Noa ic|iiignat tuiicn Soiiyuiciius,
liiliuiii rormiilas cadunt, iioii iii earnm int riirelatio- lili. IV, c. It), ubi rcfert v..'ii;ia divcr?is lota ad lioc
tic^; suntqiie liuientis, nequas benigiie excusal, ap- fiiis^c piojiositi. Nequc alienum eral ab ingenio Da-
probare videatur. silii, (uii linjus rei cuia dcniandaia crai, nl ipso civi-
Addiiiius ex pr;i'eral eligtirel. Illiid iiucqiie siiifjulars
t;ilciii ciii
(<i) niss. ct Mir., fjrirsfri/nfum ; quoil
cst ijuod ait, aiiquos diiiiitaxit o singolis proviiiciJS
iu iliis cditis oiiiissiini crat. Proxiinc lliliriiis . m Aniiiiiiiiiiici .îicyrjiu csse vcnturos. SoioiiicnQS
jani ob^crviinini, pru,lciilcr icliLCiis qiiiil dc Oiieu-
i.iltnni HiJe Ipse scniir-t, eain ciiam hxreticani possji; euiiii eti-i nieniorat, lib. iv,c. i", episcoposequalibct
jiidicaii iioii dilliletiir. gcnic sclectos Nicoinediûii aecersiios riisse, ui vice

rSicomedi* viiielicct, i:bi proi.ter terr» inotum
(f) oinnium provinciiv skc cfiicopwum iii •.onctli.i reside-
(|iioha-c urhsdie 24 Angiisti an. 558 coiieidil, nenuiit rcnl, et judicio intcref.unl : ibidi'.,i lamcii leslis est
rclebiari, nti nariani Socrates, lib. n, c. 57, cl So- D Iiiiper;iloiC!ii, ubi iuulandnin ("lucilii loeuin icscivit,
zonicnus, lib. iv, c. 16. niaiiilasse ut noii jsm ex si'.i.;ulis proviutiis siiiguli,
seii oiiines quotquot va!i'i..:il couvocaieiUur.
(d) Plures mss., sed non putiorc«, contcienlia. Ex
iis, qux liiC scriiiit IMarius, coiiiici quiuaiii pu!a:it , (() Aliijuol niss. culholice.
«pisciipos Gallicaiios ad sju.'dujii ISjconuidicnaeiM ac- (i^) Baroiiius ad an. 5.^7, n. H, f;'.lsu existimat
clios, jani ad uiquc perve-
ipsiiiiiinei tu i'lirygiani li:!;c ail blasphe.^ân; îriiiiensis fiik-! proft;ssioiiein
nisse. cuui bocnpus aggressus cst. At non neccssaiia referfiiida esse : alquo
perpcramconcliidil, n. 13,
iiide
esi hauc consccuiio. yuid ciiini \eiai, quoniiuus eos itiiari»in in gerrnaaam prudiclai confessioiiis edillo-
iiiira siiaiii ipsius coniinuiiioncm sc coiitinentes eo ncm.quai luiiiie cuuscripla fuit, nequaqnam incidisse,
cciisu nunc dic^l, quo supcrius, iiam. i, dixii, Gal- :>ud in j{r:c,;:iin. Quis enim iioii videt, liu!C de iis dicla
li;ifuin episcopos sibilide ac spirilu coh*:rer8, ei quo csse qii.ft Orientales Ancyr.ie C'*nstit<i(>rini ? Sed ma-
eosdcin oiiin. 4 iaudavlt, quod iii propusiiu persis- gis Kinpenduiu, (|uoni(i<l« ex hoc loc» decipi potxie-
tcrcui ab coriun se coaimiiulone abiiiiiendi, qm epi- Mitt Erasiiius, Scultelus uique Giiiotins, ut intuni lioc
scopos liacn si advcrsantcs iii c\ilio detineni ijuod '!
opus a <lr:ecised'tuiii, ei al> llilario laline diiniMxal
s;ine eliani Galliaruin Oncs nuu cgresBis praesiare eis dou;ituin putavcriitl. Hic mireri subit aiitiquurum in
liciiii. Scd ijiiidguid sii, ilii ab epiacoiiis qui noo es- traiisiciendis it griisco i;: h',!nuiTi scriptis rcligionCHi.
scni GaUi absiinticruul, ut decrelo supQrias, uiui). i Vix eniiii, oli pra;monniniBs , magis ad viiibuni ex-
inenioraio parereut. prlnij qucanl scqueiiies Uilarii versioues
.SANC.TI IIILAUII l.l'|S(.{>l'l SS.^
l(is:iiii aiiloin c\ soliJo iiiipiissim.v bl.«.s|)lieiiu.r jios- A (lcl)i're pra-ilicari ;

qiii:i i|>sc noiiiiiiiis dixil ; IbodU
loiii iiiiilus lic>'t aubilidi , ut ^kI ivspDiiîiiiiiiim , i|li,i- fiiilrem meum d adpalrrm vetlrum. od Daxm mcum et
c diverso ab Orioiilalibus posila'. suiit , absîliitius vl ttd tteum veslrum {Joan. \\, 47). IiIko onininm Dciis
\irUis cl ratio iiosocrcliir, (|uibus (6) siinlii Cuit , ul (3) imus est , siciil .Xpiistolus docuU. Aii Jtidivorum
socuiidum iiilelligeiui.e sux sciisuiii uniuilius li:i.'rc- Deus ttmium ? noiine et geniium * Imo et genlium.
licoruiii artibus cuntrairont. Quoniiiiii qnidem unus Den$ , ffui (A) justificat circiim-
eiiiiinemex lide.el pra'puliiimper fidem (Rom. 111, 20,

(0) fiymp/uMi Uliisplieiniic Apud Sirmiiim /ur Oiium
30 ). Scil cl c:rlcra convcneruiit , nec iillani Iia-
el Potamnm eonteriptai (aiiiio 357).
berc poiuerant (liscrcpanii.nm. Quod vero (i) quos-
I(. Deuin ette unum. Subtlaniia.' voccni taeeiidum. (l:im aiit miiltos mo\cliat do siibslanlia qux grxcc ,
Pairem Filio este mojorem. — 1 Cuin nonuiilla piitarc- iisia nppclhUir, id c«t ( iit cxprossins intelligatiir )
tur cssu do lidu 465 discoplalio , diligeuler oiuiiia hoiiioiisioii, (j) aiii qncd dicitiir hoinoeusion, nullaiii
apud Strmiuui lract:iia suiil cl discussa , prxsenlibus omiiiih) fieri oportere incnlionem ; ncc qucmqiiani
saiictisaimis fialribiis ci cuopiscopis nustris, Valcnic, pra;dit:)ro (fc) oa dc causa ci raiione quod ncc in di
lJr&a(io el Germiiiio ^</). liiium (o) consial Dcum vinis Scripliiris contino.iiiir , ct qiiod siipcr bomiuis
csso oiiiiiipolrnloui (/') et patrciu , sicut pcr uiiiver scieiiiiam sil , nec qiiisqiiaiii possU iialivUalcm Filii
suiu orboiu orcdilur : el iiiiicum lilium «jus Je.sum " enarrare , do qiio Scriplum csl , l,eneraiionem cjns
Olirisuini Doininiiiii salvaiorcm iiostrum , ex ipso qtiis ciiariiibii ( /<,'siit. i.iii, 8 ) ? Scirc aulein maiiifcs-
anlc s^Mttla geuitum. buos auiom deos ncc possc noc lum csi solum rairemquomodogeniteritriliuin siiuni,
Rcsponsioncs Anoyranoium ralnun uou suiit

(u) ((/) Apuil Atbanasium et Socratem additur liic , el
quidoiii por sc priino posiia' aJvorsus siibjcci:iiii aliis. Nullos :ilios EuJoxius loco Suzomciii moi mc-
Sirmionscni formiilaiii, sed advorsu* tûdoxii, Acaoii iiioralo nominat. Iliiicnc coiivoiiiiii inierrucrii Coii-
alioriunqiie Aeiii l;mtoruin Aiiiiochiaicoiigregaioruin staniius, incerfiim. inlcrfuissct , noniie Ursa-

ScJ si
sentcuiias ol verba, qux ab Kpipbaiiio, iiar. Lixiii tiicl Valenlis intcrerat ul id dcclararenl , quo for-
II. 21, dcsoiibiiiilur. Quia l.iincii iii lii-. KuJoxiiis :ic niulx sua; acccderet auctonlaiis robur An veru lioc '
socii ciim Sirmiriisi (ornuila oonjruobanl alqiie , l.ioiioro, ul ('atlioliois sobim Osii iiomeii magisimpo-
illiiis nuctomnt exempKi pruvocati ad ea iii publicuin iicretTCortc qiiiannoSo?, Sirmium
iiiicrosse potiiit,
prufoienda auiiiiuiD adjoccraiit cadeui dticrela, qua' ; bis accessissc logitiir. .\mmianiis qiiippe, lib. xvi ,
aJvoisiis Eudoxii el :issetlaruiii houiciitias persc po siribii Coiist.iniiuiii 4 kal. junias ab IJrbe profoc-
,
siia siini, noii dubium cst posiia csse adversus Sir- tiini por Tridonlimi iii lliyricum itcr fosiinasse ;ic
miensem bUsphemiaTii. Siriiiiiim veuisse. Rursiiin Sirmii ciim cxstiiissc
(I>) Lxi.iessa esi Uic iu aliquulmss. vocula iit, qu.o nionse decemlri. lidom facit dal;i ab co lox i7 Cod.
iiipoiioMbu> rclicoiur. Tiioud., de Apcll.itionibiis ; cum interinedio tempore
(r) Titutum liinio ali ipso Hilario pr.Tfixiini, niliil MoJiol.iiii ouiii moi.itum csse paicat ex variis lcgum
esl cur apiKl .\ihaiinsiiiiM el Sooraiein rcqiiirainiij. sub-oiipiioiiibus. Jam dc- leiiiporc hnjiis synodi , aii
Subjcclaiii aulem forniiilaniOsius iioii laiii sciipsisso C niedio, aii cxeniite lioo aiiuo liabiia riicrit, quaTilnr.
putaudiLS csl, u.uam subscripliuuc sua i;itam iVcisse : Ex Hilarii vcrbis en inlcr h.inc el Ancyranam syuo-
ot !ioc, uli tesics suiii Soor:itcs, lib. 11, 0. il, acSo- Jum dobu iiiiercoJore tomporis mora, ul comniudc
zoiiicnuj, lib. iv, c. G el 12, vi tormeiitoriiiu coinpiii. polnorii illius forinuia in Callias dfportari , deiiidc
sus, el itt Sulpiciiis Severus, lib. 11. i:\ p^rdiiis llila- Gallioanortmi episcopornm coiivucan synodus, hiijiis
rii cpistolis tradU , ceutenario major. toi ic tanieii syuodi Jetroi:) iii Asiani aJ Hilariuin , el ab Hilario
cain Osii essc ideo scripsenl llilariiis, qiiia ipsius ;id Oriiiit.ilos pcrferri , qiii Galloriiin ciemplo c\ci-
noiniiie illam circumrorebaiit Ariani. Qiia dc re Plitf- l.iii, Ancyianam syiiodum coegerint. Quocirca pro-
badiiis Agenn A'o): sum nescius... autiquissimi sacei-
: babiliur est senlentia eoriiiu , qui hunc conventum
dolis el promptoe icinpcr /ic/ti Osii numen qiiusi quem- Sirmieiisem ciica mcdium annum 357 habitum
dam in nos arieicm lewpcriiri. Qui iinmissiim arictom ceiisent.
priidoiiler ictorqurl liis vcrbis : .'î iioiiagiiKn [eic an- (<) In griccis oiemplaribns Atlianasii ct Socratis ,
«is malecrtdidit ijo.fl noiKnjinta itluin rcclc senlire iwii
: f7'i-AnTDx:-»
, cuHs(iii(. I hcetiadius tamcn cuni iiosiro
credam. EamJeiii Osio adscripiam viJis.-c: viJciur Kpi- Hilario legit conslnl.
phanius, lia-r. lxmii, n. l-i, ubi :iit Eccletiiun con- :
(/) Sic inss. At parlicula el in vnlgaiis , iiccnoii
demnare ic posae pulwnnl iis litterit, quas al) leiiciii- apinl Pbcebad , Atbaiias. olSocrat. desiikratur.
bili episcopi! Oîo pcr [raudem abilulerunt, in
quibiii Atbaiiasias ci Socralcs uon oiprimiiiii voca-
((/)
ditsimilis csseiiti'i legilur. <>iii sufTragalur Sotomomb buliini Niiui.

lib. IV, c. Xî. Intcr cos (|uoqiio ,
qiii liaiic foriiiulaiii (/1) lii potioribus mss. jusiificaitt. Cuin gra'ce hi-
conscripsorunl, Os-lom rcioasoi Vniilius Taps., lib. v I)

boalui' S(x«tu7fi, nec qiiiclqiiam in antiquis libiis
coinra Eiiiycli lll.iisluioen auolore,-; pr:ocipuosluis-e solenmiiis sit, qiiam ut 6 in h niutclur, facile dainus
Ursaciuui, Valeiilcm, aujiio l'utaii<iiim PliOEbadius legcndum essc jutlificabit.
iiuii obbcuro signilicut. liuc speolal illud
Sutumeni ,
(t) Lips. et P.ir., quusdum haud niullot. Alii vcro
lib. IV, c. 12, quod cuni agculibiis llrsacio, Valeiiie llbri qiioiidum aut multoi : qiiod grxci vertcrunl ,
cl Gcrmiiiio ooiibCiisissoi ().-ius, ut netiuo homousion

n")),ÔU,- TCIK,'.
iieqito homoeusioii usiirparclur , clc. : .\it eot, utpw.c
Osit.SMfkT «n rc tillcrus (;j;pii'i'i»(k(i(, epiitolum
(!) Sic opiiiuus ciHlex Culb. ciim Gorm. sioqiio lo
qiii
griili.is aqent \ alcnli, llruicio ct Ccr-
gciidnm couslal ex (^rxois exompUiribus. At vul);ali
mi.>it tuJuxiut,
/toifiiû.îiuii quvd liicilur aut liominuiion. l>ccst auloiil
miiiio, coruinque miniitcriu aifjoritoiis , quod Occiilcii-
in ms9. Cuni., Corb. uc pluribus alii», aut quod dici
tiiUt rcclc tciilirtni. Uoiiium llilaniis ipso. cum lib. 111
(ii/irnm./iM iiii /i<iiiiieu«iun.
Consiaiit., 11. i-V, cjiisdoiii l"iimil.o clii:la
«,\ii ct ineremenlu Vrsaiii cl V ii/iiifi« miiiouput , ipii I

(/.) Bad., Kr. ei Mir., eadein etse raiiuRc! ; Lips. el
bibi vult aliud , uibi caiii ab Oîo ((iiido.ii cx paiio Pai., ea (/« causa roiione omoiidaulur ex iiiss. ct
Acriptam , ab Ursacio autcia ol Valciilu aJauttam f;r.ec;« versioiic Sii. t«Ot)i< nlv wtiAV kaI Sti xifjT>\
fuisso .' "4* /'J'|I7M((V.
^89 LIBES nr: SYNODIS, SLU i)E Fir.E OP.IENrAI '.iJM. 490
ci Filiii!ii qtjomrd'! geniiiis sii n Paire. NiiHu nrabi- A Ci^ndiiloninl. .Std i|iii:t rrcijiieiis iiobii iiiiiiriipaili) p«;
c:"ii:is isl, ni.ijoiri;i csiii ralrcin. Nulli P'itc>t iln- srnli.c .ic siilist.Tiiiia' not. ss:iria cu rdgnoseriKliir.i
;
liiiini cssc , Patrcni lionnrc , digtiitiae, («) dariiate, cat quid sigiiiriceicsscniia , nc dc rolms Incuiuri
majestatc, cl ipso noininc paiiis niajorcni ossc Filio, rom vci boriim ncsriainus. F^soniia csl ros quoc cst,
ipso tcslaiite, Qtiimc ninil, mnjorinc esi { Joaii. xiv , vol (/) cx qiiibiis csl , et qii.e in co qiiod inanesl
28V Et iioc callioliciim cs>e, nrnio ignor.it, duas por- .subsistit. Dici auiciii es>.eiiiia , cl nauira , ct iieniis ,
sonas esse P.ilris rt Filii , iiisjorcni

4G6 Palrcni ,
cl siibsianiia uniuscnjusque rei pnlorii. Proprio. aii-
Filium (b) subjcclum rum oinnibiis liis iiiia; ipsi Pa- toni cssentia idoircn (g) esl dicta ,
qiiia sonipcr es!.
lcr siibjocit. Paircin initiiim non habrre , invisibilcm Qiire idcirco eliam sulistnntia c;-t ,
qiiia los qii.e esl,
cs>c , imiiiorlalcm csse ,

(<•) impassibileia eiSe. Fi- 467 neccssc est siibsislal in sese ; qiiitl(|iiid .-iinciii
liiim aiiloin natuin esse cx Patrc, Deiini ex Deo , lii- subsislit, siiie dubio in gcnere tcI nainra vcl siili-
i.icii cx luininc. Ciijiis Filii generaiionciii , ui aiitc slaiitia maiical.Cum ergo essenliam diiimiis sigiiili-
dicliim esi, nemincin scire nisi Patrem sinim. Ipsum carc naiur.-iin vclgenus velsubsianiiam, intelligimus
auicm Filium Dci Dnminum ct Deiim nostrum, sicnti rjtis rci qiix in his omiiibus scmpcr cssc subsisini.
lcgiiiir , caniem vel corpus, id est, homincm susco- Nunc igiiur pr.TScriptas ab Oriciitaiibus Gdei deflni-
pissc cx iiiero virginis Mari;c , sicul Aigcliis prxdi- Q tiones (/() rccenseamus.
cavit(LMC. I, 31). Ulautum Scrlpiurxomnesdocnii, I. ( Si quis aiidiens imaginem essc Filium Dci
ci prxcipue ipse m.igistrr gciiiium .\poslolus, Iu/aii- invisibilis , idem dical csse imngiiiem Dei , qtind ct
iicm siiscepisê dc .Maria Viiglnc , per qiirni com- Dcum invisibilem : quasi non coiilileiis vere filium ,
passtts esl. Illa aiilrin (d) clniisula csl loiius .Odci ct an itliema sit (t). i
illa confirmaiio, qimd Trinitas senipcr scrvanda est, 13. Item alius est , vt accipient a Palre tilnm. —
sicut leginuis in l;'.vangeliu lie el bapiiiale omnes Exclusa est assertio volontiiim nomiiiibus lantum
geiilei in nomiii; Palris cl Filii et Spirilus taiicli Patrem ct Filium pr;rdicarc ; ciim quaiido iinago
{Maiih. xxviii, 19). Iiitcgcr, perfcctus niimcrus Tii- omnis, rjus ad qucm rrimaginoiur specfcs iMdifTerens
iiilatis est. (e) Pnraclclus aulem Spiritus per Filiuin sit. Ncque enim ipsc sibi quisquam inuigo esl ; scd
csi ',
qui missiis venit juxla proinissuin, ut Aposlolns eum, cujus imago esi, nccesse csi ut imago deinnn-
ct omiiei crcdenics insiruerel, doceret, sanctiGcarcl. stret. Imago ilaque esi rei ad rem cosoquandx ima-
ii. Esseiiiia et substaniia quid. Ancyrar.a Synodus ginata et indiscrota sinîliliulo. Esl ergo Paicr , cst
nnii.358. Filius ut imago iwn soln nomine aliui a Pa- rt Filius : quia iinago P.itris esl Filius ; et qui imago
ire. — His iiaque lot et tanlis impielatis professioni- esi, ^j)iil rei imago sii, spccicm necesseesi et natu-
bus cdiiis , has rursum e contrario Orientales epi- Q ram el essentiam, secuiidum quod imago est , in sc
scopi in unum congregati scnleniiarum definitioncs habcat aucloris.
(a)Hoc ipsum loiidem vrrbis cxnrimil Pbocbadius. cil , mulium inde eis praiulaius , ipsc etiam Aeiii
Al \ix duse vdces elnritnle, majcstaie, «na graeca Oeo- Iwresim, qiianiiim poierat, iiromovere siuduii. Qua
TTiTiapiid Aihanas. et Socral. redduniiir. de re qui e.clesia! drdicaiida> ciatia Ancyram coii-
,
(6) Apud Alhanns. subjectnm Pairi Filium ,

qiio- vcnerant, Georgii Eandireui lilirris nrtmoniii ,
qiiot-
modo legisse videtur ei PhcEliadius. quoicnmmodrpoluoruiit ronvocarc.sibi adjunxrrutii,
(f) Priidenler in liaec 1'lioebadins : fla-c idô pro- iiiF.udoxii ronaliis rciiinderciit. B.isiliusepisi. lxxiv,
potiunl, u( roiKrarin his Filio adscribaut . . quisi iiii- . Concilii liuju» mcminit, vnciiquc o-O/W/ov : qii.r vox
livm habere probaliir , merilo niorlnlit , mcriio passi- non , ut ptiiat vir alias rriiditiis , colloquium snnai,
bilit rreilelur. Priinnm li.Tieilooriim confessionem sod conventum . iiimiriini a rrjXi.i-/'j convoco. (icsi:i
siinili arle citniexi;iin advenil ac nionuil nosier llila- illiiis narrai Sozomeiius lib. iv , c. 13. Consulendtis
riiis lib. IV el vi dc Trin. Maxime vcrolaiid:>loPhoe- ea de re E|iiphanius, hTr. lvxiii, n. 2, eic. Qi:i qiii-
badio diKplicenl subjecia inroriiis verba per qnem dcm ihi, num. 10 ei H
syiiodi liiiius decreia pliira ,
compassus est: quasf scil. duo riierint paticnle», ho- refcrt qnnni nosler Hilarius quia vidrlicei ea receii- :
mn assiiinpttm, et assumens Filiiis. Uii(lr Atlianasiiis, set (|uai Anryr* sunt edita , llilarius vero , nti ex
lib. de C. p.ij,'. 645, eos cum
saltitari Ailvenlii J.iiola soqiienii palam liel , qtio! a synodi lcgaiis Sir-
Arianis blasplicmare incusal qui Deiim per camem initim dclala et publicnla.
,
patmm esse el resurrexissc dioiint cnm Siriplura do- J) (i) Proxime posi anatliema sit apnd Dad. , Er. ,
; ,
ceal, per Deuin in cnrne ejus pas.iicnrmcontig'sse, iion Mir. rl in pervcluslo ras. S. Pclri Vatic. sub uno
Veum per rarnem patsum essc. eodoniquecoiitexlii sequilur Expctiiionet omnes si ; ,
(rf) In viilxaiis , clavis. Reciius in mss. elausula , quid habent crinUnis, inlia se habenl ; cceterum non ha-
id csi, iiimma : quod gr.vre versum est r.tfcdaiov. bere in publiea facie exittimnnlur. Scd qnia tcirem ca
(e) Iii mss. ronsi.intrr Pardclitus, aut Paraclijtus. tîla Sirmiumesie delala. Ilnc allera nota apologetica
(I) Siipple, res eoium. IIoc altero oralionis mem- declarat Hilarius, iiiilias dolinitioniim earum quas ,
liro explic.ilur esscniia gcnita siciit snpcriori non solas ab Ancyrnno; synodi legaiis Sirniium essc dc-
,
naia. lalas sciret. in puhlica facic ct secundum verbortim

(g) Nnn aliam prreslat Phoebadins snbsiaiiii.TC no- snnos quidquam hnbere quod rcprchendcndiim vi- ,
linnem Svlslnnlin cn:m, iiiquil, dicilur id quod teni-

; doalur , qtianivis fraudem «ub speciosis vrrbis laien-
per ex setc est, Iwc esl; quod propria inlrasevirtule sub- trni noii iiegei. Quae noia male quidcm in pr.Tiiiciis
sistit: qiia: vis uni et soli Deo comprtit. Vocis ulrins- liliris looum in texlu olirninil sed tamen iion siiic :
que ilisiincla ralio cxpiicatur Fra^monto ii, ii. 3:'. iiijuria a Lipsio prorsns suppressa fiiil. Cum atilcni
(h) Qijas scil. Ancyne an. 353 p:itilo aiiie dicni ,
:cqtte respiciat omnes Ancyranasdertniiinnes inreiius
rnscli.Ê coiigregaii conscripseniiil nd coinpiimrndnm leliiias; primai biiic noii piwponi debtiil, sod polius
Aniiinajoiiini ini|iiel.item. EuJoxius enim ciiiii aii- aiiieiinni. Magis etiam placrrel eassolas delahts. . . .
ilissel qui.l Sirinii rgissent Ersarjtis , Valens ac so- (j) Kdili nl vcrc imngo sit. Exprcssiiis mss., 'i( rei
,
r.MRni. X. Iti
49t SANCll lllUnil EPISCOPl in
II. I El si <)>''« suilions Filinm di<-cnieiii , Skut A licel, virtulis.poicsl.ilis, iuviaibililalis, (rf) essoniix ?
cnim Paier hiibft vimm in tcmeiipso , iic el Fitio dcdil .\ii{iic il:i iii tiis paiibus diviiiilaiis bonis inielligilnr
xium hnbtre iii semeiipto {Jonn. v, 2G ) , oumilem di- ncqiie illc niinor essc, cuni flliits si( ; no(|tic hic prx-
cat ,
qoi accepil a l*atre viiam , <|ai coiilitctnr («) ci si.irc, ciim paiorslt: cum palri riliiis cl ciiimaîijUus
hoC Idctn , Kjo vito propler Paircm (Jvan. vi, r>7 )

ad speciem sil, ncc sit dissimilis iii getierc ;
quia di-
i|un(lel iiliim qui dcilcrii : nnallieiua sit. » versiiaiem substantix gcniii ei subsuntin patris lilli
14. Fillu» fKentianon disiiniilispa\rl eo quodimnijo slmililudo tion recipit, ol omnein in sediviniiaiis pa-
i/fhti Mt. — Discemilur persona accipleniis, Cl dan- tcrii:e, qualis ei (e) qtiani:i rorina esl, invisibilis Iki
lis ; nc ipsc idcm sii iiniis cl soliis. Ciim enim in filius ct imago complcotitur : et hoc vcre est essc li-
aii'.iilicmaie sii, qni solilarium nique unicumin acci- liiiin, |i:itcrna^ scilicel rorm.-c vcrilatcm colmagiiiaWe
pieiiiis ct daniis profcssioiie credideill; non potcbl iii sc nalliru: perrecla simililndine retiilissc.
liiiclligi ipsft atquc «mis a se accepisse ,

qtiidcdciit. IV. I Et si quis aiidicns hoc, Quomodo enim Patcr
Neqoe ciiiin 46S 'P'-' ^*^'"* •=*' • 1"' *'*'' >
<^' l^^ liiibet vitam in semelipto , tie et liliu dedit vitum ha-
qivcm vhil ; qiiia Sll'is esi sibi vivens, allns pridiions bcre in semeiipso (Joan. v. 26) ; (/) similem non Jical
se \ivere por auCtorem : el unuiii atquc «umdem ne- eli:im juxia cssentiam Filium Pairi, (g) lestaiitem
luo prorilebiliir ,
qiii vita uiatur , el per quem sil B qund sichabct quemadmodum ^CO^îîl ^'"'^^'"^ -
caosa vivciuti. sil. f (/i) Manircslum est eiiim qiiod (i) qu.-e viia in
,
III. I I-!i \h) si (|uls audien.s uiiJi;eiiiium rilium iii- Palre intclligilur, subsiaiilia signincala ; viia quoque
vi: iWlis Del simllcm , Hon dixcril esscnlia Filiiim ,
Uiiigeiiiti, qux cx Pairegcncraia est , essentia intcl-
qui csl iiiiago Doi invisibilis , ctijus iniago et jnxta lecla, ila simlliiudinem essentix ad esscntiam signi-
c>sentitm inleP.igitur : quasi non vere dicens fillum, ficat. I
aiiallicma sit. > 16. Conncclflur, lafi confcSsione originis suae, in-
15. liem to quod sicnt Paler , ita ipst vilam habel in discteiac naturac perfecta naiiTilas. Quod eniin iii
Sfmetipso. Viia Patris el Fitii , ip%a utriusqne esien- utroqtie vita est, id in utroqut! sigiiiflcaltir esscniia.
tia. — Indiscroli or.tlrmalur indisSimilisque natui.l. tt (;) in viiaqiiregeneratur M vitr, id csl, essentia
Ctiin enim unlgcnitus filius Dei, et imago invisibllis qu.i^ det>sscritia nascilur, dum non di^slmitis iiasci-
Uei sit ; necessc e.st per speciem atqne nsinrjm si- tur, ^ciricet qtiia vita et vila esl, lenet in se criginis
m51is (c) essentire sit. .\iit quomodo intcr Flllum ai- st).t indissimilem nainr.im ;
qoia nat:e el gignentis
quc Patrem iiaiura difcernilur generis indifiTerentis esseirtis!, id esl, vlts tjuK habelur el dsta esl {nempe
cum in his ,
qu;e Pairis sunl propria, subsislens Fi- a Pairc vt data c>t Filio), slmtlthido noii inscrepel.
lius per naluram iii se genitaro consistat ,

gluri» sd- C Quod etilHi cl se DetrS, cum (t) et natutx sax sinti-
id est ,
fiiiftijo sit, non soiius spcciei ac formx cxier- subscqucns sententla notatur vclut Hllarii, quamvis
n:"-',std iatern.e rei ac luiUir.-e. ]m:gines enim cieiene, S)iiodi eain esse ex Epipbaiiio pers|n««mm sii.
ut dicilur iih. vii, de Tiin. ». 37 : ex divcrsit aut i.i«- (i) Ita mss. Edili vero, quod tila in Palr^ htc inlet-
lallit aui (iicis au! ijcnciibus aul nrltût reddnnt eormt ligiliii.., viia quoifue i?j unigenito... jiiiBiAcwri conittc~
siiecies, tntiitutie ; scd non prne-
qiimum suni imngines litur.Grxcis liucri» dnm soriipulo.se adli.-esii Hila-
siatil re.s ipsas. Hinc facile apparci, in superiori de- rius. illas paulo oliscuriiis laiiiie roddidii. S»c .Milom
crolo, nbi d.iinn-Jlurniii imaginoin Dei JdotKdicat csso gnvcc habotur : yavifov yiip ort Tik Cni* «* f? n«T;/i
quiid Deum , iniisjineiii noii iicgiiri iilcm iiaiura , sod voovai-ntK 0'jjiaj (n;(t«tvo;ir»i!f , x«i rVis Jk*< Tf|f zvi fiv-
subsisi(;iilia .tc porsoiia. voysvoOf ri;? £x toO HirTvof ')is-/£vv>-, ^tiviif trjemt wivî-
lu) addimus e< ui") ms. Coll). c$
Parlioulain ei vi)f, To nvr-o; TiTv o.uoioniTa Tiif ovTit? i:po( vj^rin
altcro Sorbon. Deinde in plensiiiio iioc id esl non , , .<T,îvi>, Id ''sl, Maiiiltslnin fst cniin. civn qatv itM iti
liociilein. Mox soti volg.iti qucm cl ittum pro qiteii cl . /'o<r^ intelligitur, significttur esseniin ; rrtn ûone
ittnin. H.cc senieniia sic gra-ce eiiuiiiiatiir : rauTOK Ufu IJri^'niti, qute ex Pttre gentrata eist, tsstiiiii ir;fi(i-
: jv irArit-ara irwpa rnO n«Tj50j

r>i'> ioce iia (in liis, iia ci Fitio dedit, etc), ttsrn-
tw^v, xai o/jtoio-jnOvrce âtr.r :
To, /.aiit {« 3iii Tov li«T«fia, Tii osSwxiJTt, «v«!/j_n« stim. tiw entn etsentit tintiHiudinem signilieari. .Ilenlofli
.<(aam «tporiuitl Orieniales lii pramissa eiistola apud
(6; (;r;tce apud Epiplian. dcliiiiiionem siiperlorcm
>j|iiphait., n. S, his pr,i'seriitB verbl» c Neqne enim
li;i;e iinlecedit , «:i!jus iniiiuin sic eniinliatur : e' Ttf
Pnior, ii/iii'< riiw timc esl in tpso ; sett ipte sine
ci/.'jva a'/.0'j'jv rov jtotoyt/^ TtAv tou «ooo:rov 6j.jO , l»«/ii((<
ullu compoiitiunt vtin esi 1'aler. Porro tictit habel, sic
<<vo^H<iv /iyot -/«i x/t" o-jixiav tov Viov, lioc c»t , Si quis
il Filio dcdit, niiiiirum tilra tonipoîtioiiem : q«'J»i
tiHitiens migeiiitum liltuin esse mvisibilis fht ininyinem,
dioerenl, sicni Paier viiam hab»» i;i sem''iips(», itl e>i,
riistimitem eiinili secuiidum essentinm tiliuin dixeril.
viiain «ine eimiposiiione, vium qux- iion alia sit :i
\c) Sie mss. dnubiis excupiis, ouin quibiis edtli pr.ê
seiiieiipsu, alia ab ipslus osscniia; adeo ui lp>o sll
sc fi.'reb:<nt, etsentin sit.
vita stia, viiQ ipsius sil ipso iia Filiiis cnm acolpial :
(i() 1'liiros iiisB. tssentta. t\ciiiii'tidiim ctim pniiori-

voi vitain iii scmelijtso, h.ibei quotpio viiani com|io>iiio-
bi>m.t, atii similii» laciia in-
biK f,55?ii.'iir ; iia "1 ,
tits experteiti; etcum habeai slciit Palor, luboi cj-
iclligatur : puâ, cnin niliisbonis, iflurne tciticel ,
<•;>-
«enttaiii esjoiiii:»: ipsius similein. lliide Hilarius iiilra
(ici^, otc.
Tcrlia illonim in Mliil
liunc ferc modtitti oiplio4i :
(o; r.diii, r?M iiiln ojl, foriiuini. F.ndom scnsu intolli-

e mjit.
alitid habi»l Palor
qiiod ilodil qnam
liotltl •tilem »«- :
(>i>ii 1.1 < sl looli.i, qn.ini ox|i|iiiiiiiiiis

Pfii Umitem iion diciU XCO liabotur avouotov (nm i\u,o ab
osscnlia ihhi 'lisori'p'>l
ip-iiis r»lri i(l'- :
(/) , tji
tur Filius seoiiiiduiii "SseiUiain siiiiiIik esl.
Acyoi, "I e>l, !<i»»imi(c>M tlieat.
Sic inss. Al cdltl, ipio i(!i(an(«. Gr.coe, Si<j.u»f.- (j) .\tljiclmus in .-tiictorliale inss. lindc i-l eadom
(>/)
Tjcoiisv');. pariicula miii suppleuda c.sl anic eneniia, qita.si, ii/
(/i) lii eti<u6is et scripli.^, in qulbus llilarii ei sy- oi( iii esttntUi.
iiudi vuiba litulis uc noiis quibusdaip disiiugiiuuliir, (k) liH mcliorisnoiaBm.^). Alii voio oiuitluut pix
m fAm\ DE SYNO0I8, SEU OE FIOF, OUIENTArJUM. 194
litudint;, gvnuit; n^n def-xTiiil, (a) in ((tio ingoniia si A duerit) se «lixil el gcnilam : crealioiicm rrferfns ;iiJ
militii(l<i , nalurali» proprieial«!in subslantia;. Non parcniis indeiiintabil<;iii naiurani,qitae,extra Iiuuiani

eniin aliud haltet, quain dedlt : <n sicul vitnm lia- partus speciem ct tons<iiUudinem, «ine iinminutionc
bens M li:il)flndaiii dedit ('iiaiii. Ae lic quod de cs- iiliqna ac dentul»tione sui, creavit ck se ipsa qiiod
sinii.i, tam<|nam viia es viia, siniile sui srcundtnn ifeiiiiit. Creanlis eniin opiis iioit liabet passii>ncin,
cssiîtiam naMiinr, niillam divorsiti>tcm »r. ditsiinili- aiii perniixtionis, aut partus. Essc enini aliqnando
tndinf>.in admiiiU (d) nascentis el gigiieniis meiiiia. iiicipit, qnod creatnr ex nibilo. Et qni creat. eflicit
V, « Si ipiis condidit vel me {I'tov.

creavil v«m, pro potesiaie quod condit ; et est opiis virtulis cre:»-
ii), fi genmi nte Hbtd. i&) ab codcm iiiidieBS, lioc lio, noii n:i(iii:v e( natora gii{MO«it'' n.itivi(:is. At vcro
tftnud mc (c) iion tam ex siinilitiidinc e^senlia- inlel- nadviias, leîtim.c originis cl genniniu nuturx {g) |icr-
li(;.it, sed {d) id<-in et>se dical geHuit me, H coiidid.t ffi lus profe< tus c»t ; cx iiaiura eniiii geucraiuc
tiie : q:i»si iion dicens Filiiiiii (e) dc I)eo pirrfoo- iiAiumni sunipsit g<>ivia n.itHni. Sed quia Dci (ilius
iiint (/') v\ dutibiis noiitiiiiliU} sigiiilicBlum liliiiiu iKiii riirpiiialis pariiiudiniK i>st feniiiis e\enipi», scd
(sed iicr dnu noiiiiiia, bitc esl, condidil me, et geniiii, <'\
471 pcrfetio Deo perfe<(ns Deus nîtnscst; id-
coiidiiioiiein t.iii(uinmodo dicefls , et nequa(|uain circo :iit crcat.im se esse Sapientia, oninein (h) In
liliuiiil ; hiciil 470 iradidil Sapienlia ex duobus g gencratione sua iiaturani passionis curporalis exclii-
piuui iiitcHoctuiii : aiiallioma sit. i (lens.
17. Voa ci<ndi'lit iiie <;jc «fueii/^ gonu l nie i'i'c//r- 18. Creatam se iiniul el geniiam dicent «rigitti* nutK
ifittda. Nunuitalis et cyeatioaii dihcrimen. — Diucnli- nnlmcmt quam nple explirrt. SoUim nrliitis simHitndi-
bus (.'realurniu vd cinididonem esse liliuni Dei, coii- nem Hlio tribiieiite* diimiiuniur. — At vcro iit o»l(;n-
IrMiiiir raiioite siilijccta. Nanique iiiipiet.itis h.LTcii- deret, ncn crcatioiiis in se, ted nalivi;aiise6se n.iin-
coriMii liinc iirolaiâ prjKSuinptin est, quod iegisse rdtn ; sulijecii ct gcnilam, ul cum crealam sc et gc-
.'-c dii anl, Z)omiiius ro)i</i</i( vcl cr«avj( m«,' id ipsum nitam roiiUtetur, absoliitani naiivitatis siinR iiitclli-
ciiiii) cuiidiliii Tcl crcalio videtur iiKelligi : sed conse- grnliiin pra'Sliirul : dnm et ifideniut:il>ileni Patris
qiisiiteiii soiiietitiam subtralteiitos, ex qua iiilclligcii- naluram in creaiione signiricat, ut lcgitiinam :ic pro-
liiitn prior suiuit, ex prinia arripiunt iinpiei.iiis sux priuni ex Deo palre genita! nainra! sux oslendit essc
auctoiiliteHi, ut crealurain dic;ini, quia Sapicntia sulibtaiiti:im. Alquc ita perfccla; naiiviiatisiniclligen-
di\(^> il hecroitim. Qux si ciuala cst, quomoJo po- tlaui, urealiunis ei giiicrîtioiiis nliulit seriiio : ciim
tuil ul nasiif quia nativitas oiiinis, quxcum(|uc est, alienim sine dcmiitatioiie, alierum in proprictate
iii iKUiirani sii:iiii ex naluia gigneuie consistil : crca- itaturflR est. Fiti|ue utrum>|ue unum, ei unuin utrum-
tîo :iutuiii suniit exiirdiuiR do creantis pnleslaie, po- p qiie pcrfecium : duin ui Filiiis, ex Deo ac eiiie de-
tente scilicct Creatore ex iiiliilu cundure crejluriini. miUaiione Dei («) n:itus, sic cx Paire iiasuitiir, ut
Sa|>icnlia itaqiic, q»K ê diiit rrcatant, e.idem iii creutur; et iiideuiiitaliilis ex se ac nainralis Filio
Cdiiscqueiiti (Scil. v. 25, Sapieinia cur creaiam se Paler sic Filium condit, ut generel. Ilxresis ergo
posiiionem £x.sc(]uunlcm. Ediii vero, pro cum, pr:i!- (d) Ex TowTov/ivoi to ycvvi fii rtj
jirec:» lectioiie,
fcrcli.iiitrtim. exTio-e fjLS, ilarius paiut liic repreheudi eos, qui cred-
(fl) fcdiii, i« eo genitnm siiiiiaiudinem naticraht pro- vit me ct sê/iui( me, \U idem essc dicnnt, tit gciiuit
fyrieiatt KHbUaniiic : rcliici.Kiiilius oiiiiiiliiis iii^.s. qui me velint ex verbo ereavit me explicandum.
liic «lulluiii intor sc dis-idriit. Niinqiie iii novciu (e) llic Uil.iiiHS I.Tgisse videtiir, «»ro ©reO TiXseov
|pj(iiur, in loiicjcnita .•iimiliiniluu', utc. In Vuliistiori- riiiii inelius .ijiud Epipli:iniuin exslet, «7r«e<;,- TsXetoj.
Imi5 Coib. »t Cnm.s ineomir^riia iiimHtntlo. Allcr l)u iM)i|ii:iiii nuque li:iiiu leulioiiein ignotaiii illi (uisso
Ciilb. ct UIIII6 Sorb'111., iii ^Mu iiii/ciiiio siinililuiiiHe ;
liipii-iex •nbsequeniibus.
:ic deilide Clliii dilob;is .iliis, nnlurfilis prvprielaifm
(D Apiid Epi(ihaniMiu grcce ei lalinc du.sideraliir
sub-ilanCitf . Il'ruiii lccl.oiicni pr:rrcruni'aiii rcusiii-
<r.i: duobut Homimbut sigiiijiatlum (Hinm, ted : «c pra;-
mns, viicu timiliiiido ex pi ms i.iinhi^s ins.-? repcirta.
teie:i hiijus ducrcti ver>io nina Oriciiialiuiii sentcii- I
iloc i!f)iin siiii ipin iiigei.ila suo iiiius gc-
vu'i : id, iii
nita et Jioii .idumbraia cst slmilitudo,

ti3E pror>.lis coiilriria cst. Pnrro itli danin.int eos.
exiriusuciis
(|ui rnin andiaiii Saplcniiain, <]uu riiristus usi,
niiii doseriiit ncc perdidil naiiicilis subst;iiiii:e sibi .se'
crc:a:iiii siiiiiil ct geiiiiain

debiiani propiietaieni. Idciii vcrbi (/i-sernit ususrst iii piuliiuiitcii), volunt cam
deseniit igitiir ^.».
his. Iib IX de Triii. n. 36 : Auii -.~^.-.. Dius Iiis veibisoiiginem siiau), noii ex Dci esscnii:), si d
sig,.iflc;,re; ila iit Clirisluj non sit Filius,
nMu^lallia suiTpr^prîetaUm^^^
sc;l faiiluiiimodo conditio ; cuin Sajiiciiiia verlio
MluraHi euani deserit ex iiicorporali atque indaituia-
bili hfu inroi (KiiWts alifue indemulnbilis Dei perfecin
rrcapiJ nii; ad bot iH:ilui , ut rum subji<'it ijenuil vie
ut liliiimi'uni esse iiidicei, ct »iiie passionu gciiiiuin!
iiatiiilat. Ncqiiu vi>c:<buli ingeiiiia vis dubia est, ciiiii
cap. ]0 in Matili. n. 2i, du corruptclu qiinm nas-
Q>i:iin quidcm Oriuiilaliuii) iiilurpreiaiiuiicm Hilaiius,
ceiidu anv-riiDus liabcalur ; Necesse est ut iuiicniii ef

lili. XII de Triii. n. .SO, iil iiiductani ihki jinib.it, scil
f.tictur t:in)cii iiiin inipiain (|uainvi$ bic ad eoriiui
vetiisii operis contuetudinem oderimus El paiilo pnsl, :
:
Ea vero, qiiiy ingenitu el a qitodam protnpiee aii(ii/»t- seiiteiiliara, |iropriam rulireus, sesu accouiinodet.
fnftf^ft/iir/fi. «tc. Verbum perfeciut, aiitea oraissum, fcsiiiu
(g) tiir
(b) Iii \ul;;;ili^, yeiiili. .Min oinnibus mss. nBscen- e\ iiiss.
lis. TuiH iii alii]iiut ruceiiltoribus, et gigiiiiiilis etseu-
(/i) lia iiniiics iiiss Al excusi, omnes iu gencraiiuni
iue.
(c) kr., Uir., Lips ei Par,, non tamen : iil>i Dad.
ma rorporaki pattiones excludent.
riim onHiibui mss. iiflii taiii. Gr.-^M-u :iiitcin, f/./j int. «0 (i) Bid., »!<./»« sil et ex Palre mtscitiir. Mir., t:a!as
avToO /«t iv.-z' cvTtKV iv;o£t, iioa de ci/i/cw et bCiUr.dum cil, sic el ex Pnlie, clc Edili aM, <wttis csl a cx l'u-
atiiiliiim iiilillii!iit. iic, uit. Ca>t>g'iiiiur opu ins«.
VJi SANcn wn.ARii Ei'isi:on m
I ronitiraiii o b'i Miiii'1 |irofiieri aii-n, ihinn.ilur : \ VII. < Ei ([iiis Piilrrni oi r'!'i|i:) rr. Her.; l.!
ijiiii iinpiiiin crrj: 111:0 r\ ii'liil.i O|iiiiioin<oi, iiii|i:;--,i |iroi)iilleiis, 1'ftirem dissiinili-i Rilii f sîi-nii.'' (/'• p-»-
hlii pcr cun ii<) <lisii:il:ilis |itr:cc.iiono immiilrai.» licm «lirnt, seil sir.iili:. ••nirnri.»; qtwsi pmisnas i»
(Oiiseqiieos |ir.'lcssio inuiralis sjRntTationis ox^tii iiov.is vihOj rontr» iJH.piijin Filii loi;iU'iis, fl iniiv
Ijual. rimciii (<f) vern l>"'' l',;iiiiii rsse : .-.rai!:i'ma t>il. »
VI. I Eibi qiii> in H i>, [b) rniri» îiiiillnuiin.-m iO. lltFrctici d. loic Pu r^m i ; t'tl.;im eoafii.enUi, Itc-
socuiiiliiin r."»stnii:i»i i|ui«lei)i ipsii Filio roveiante per f.HiiniuT FiiistmHfgnnitta l'uire(.liiim ob simiiiiudinein
lin^c qii.t; dicll : Si.u» cniiii Paier habet viuim m ie- iwtnr,'-. — Coiifiisi-. pwii.iMistiucvorbisveriiaioni fre-
rieiipio, tic il Filiii ilcdil habne viiam in itiuelipiO (jucniissimc h.cptiri < liiJusii, cl iiK-iiiiloiuin .iiiros
(.loaii. V, iCl ; iuvi.i cflir.iciam anifm perea !|ii:e. ronimv.niunt voâliuiorum sono f:ipii'ni, l\itri'iii el
»liH:i>l : Qu<r enim Pnl-r (acii, ruilcm ,'( filiut iiiiiili- Filiuiii solis r.oiniiiilins, iion di.-.in per rriiatem ua-
li-r jncii {IbiJ., U»), .-o!am scciinJiiiii cfliia, i im siini- |:ir;ilis cl gî.uin.T esscnlix pr:t(licantes : quia cin-
liiiuiiiicm c<)iiriilens, (r) juxl:! esseniiam vero, (|iiod iii nm cre:ii ioniim scimil Jici Deuin p:»lrem, el saiic-
isi priniipalissimuiii liilei i osir», Hiiuiii frauricl : los qiicsqiic nunciipari mcininrrint [>ei lilios. Qiio
i|ua-i ^rineli|isuin Irauitans (rf) CKgnitione vit:c p.'r- ciomplo Palrom el Kiliuni sariindum coinmunia uni-
polii.i!, qu* esi in 1'aire el Filio : nnattiema sil. »
B vcrsiialis nominaconliti-nlar; iil lâter ct Fiiius «li-
•lO. Mrtnt)» fiir.ilitudn non c%; ni)i ex miura: siint- ciniiir poiiiis, qunm sinl. Diriinlur«niin, non eiiam
hmiiiie. Vita t'ttcttiit\ significriur. — (jonciusi liacrc- sii':t, si in his diUVroniis csseiili^c discrCa iiaiura
lioi Srriplurariim aiirt<iri'rili!'iis, linc solnm Iribiicrc csi ; fiim non possit patcmi noMiiiii,'* veritas nisi ex
snleiii Filio, 1)1 Patii lantiim viriiitc .'iiiiiilis s:l, aJi- ii.i;ura'suc progonic |>£qnjn. PaioritaTie noii potcst
11)111)1 aiiicro ri siinililiiiliiiom iialtire : SMilli alque ;iiii.n:E a sft .-»0 dissiiiiilis Mihstaiiii.c paier tiici; qHia
inipii, noii iiiiclligciitcs noii nisi ex naiuru simililu- iiniivit:is porfecla iion liabo,tt dissidi-iiiem originalis
<liiie siMiiliUidinem css.i virliitis. .Noqiic cnini a!i- siilisiaiili:c divcrsUstetii. Roptidiatiir orgo li;rc omnis
<pi:inJo infcrior nntura, S!i|'ori')ris a sc potionsquc impicias, qii;c Palrom sioii sociiiidum naliirain
naliira! virliti^^m cnusequiiiir. .\ul qiiid U.vc asse- snnm (/ij fniii c\ se filii palrem loqiiatiT. Ncqiic
rciilos de («nuiip-.ioiito Dco i.atro prolilel>iiiitiir .

.nim por id pat.-r ilicetiir Doiis, >i li::l*eat virluii al-
si (o) viriiiti siiaj viriiis iialnrc iiifo.rioris a^qitaltir ? q.ie crii'' icia! suo simileni oreaiionom ; sed si gennc-
Noii cni.ii poicsl ni'gari. qiiin Filins idom pnssit ; iji iti,n iro^timilis aiqucalicn.i! a se essentixnnlut j.is :
cuin dixcril : Qtuvcuiniuc farii 472 P'"'"''. <'<»''«>" oi (juia divcrsiiatcin paler''.a; n ^lurc" naiivitas naiural;S
Filius faiil timiiier {Joan. v, JiM. Sed similitiidini non r.'ci|<it. .\iqac ol> id anailiema siiiil, qni 473 ''^*
viriuiis iiatunc siiDilimdo fucreilii, riim ilicil ; îc- C ircm asseranl <iissimilis vibi natiirx pairem rsse : i.'
«( tiitbet Pc.ler viKim in fc, iia \ Deo alind quam Deiis n.itus sit, el palcnt cssen-
linbere in temetipto {lhiil.,tC)). Iii viui, ii;iliir:c ct cs- liaiii Pairis a sc in Filio dcgcnerasse gignemlo. Per-
senli.T; signilio.iti.) est : quiv siciil liahclur, iia d.ita inviiii i>;iii;i, qtiaiiliim iii ?c ost, ipsam illam innas-
osse dccclur nd haljCiKlinn. Tciiot ergo \Ux. siuiili- oil)iIci:i Pairis ol indor.iulabilom csscnliani, (i; (|iii
todo viriulis similitudiiiom : similitiido ciiini virtiilis a\ie dissimilis nninra'. Aii|iic i;a nercssc iioin detrcr.cr.ils; essenliaj naiiiralis iiigorcic.
c&t, iit csênti.''^ similttMd<i virlnlis simililudiiiom VIII. « Et si quis inlclligons (;) siniilcm sccundum
consequatnr : quiasiciit ca quai 1'aior f.icii.Ciidcm et esscnli.iiii Filiiim cjiis, ciijus cl niius intelligilur ,
Viliiis facil : iiasiiut h:i!).'iis viiam l'?ior, sic h.ibcn- eiiindctn d:cciis Filium qucni Patrom, aut paricm
dim Filio doil t vii.im. Condemnîlur orgo iui; i.o pro- Pnlris, aut por enianatinncm aiit aiiquam p:issionei'.i
ffssionis lomtTita?, qM;B viriuiis similiiudinein ron- qiioinadinuduin corpornlcs Clios , ab iiicorporali
lilcns, dis>iiniltluuinrm ansa sit predioare iintura! ; Paiie iiic.irpiralem Filiitin suhsislent 'lu : .loaihom.i
cum principalis spci nnsiijc lidos sit, iiulifTorcnlem sit. »
in Patrc el Filio .liviniialis subsianiiam cmliiori. 'i;!. C.ivclur iu omnihiis advorsom singularuni pcr-
(/i) Sttpple, jirofetttoneiH, vcl rorjin qua niiiiiirl) damnaiilur qiii volunt Palrom gigiierc ac parorc es-
jirA'.iicla opiiiio impia, piila rr.-ni-ii nsc seiiiiam s'>i ii<ni similcin.
(b) llic posl Pfldii aiinilitudinein (gr.TCC, -jii; riv (j) Sie iiiss. < onsonticntc gricfn, xx« inmianr* to
e;;^jro'J r'iT5£!r riix:ilirr,-:y\ sncploii.liim nibi eise. £<v»i 'iîo^M.- Ykv. .\l rxrusi. vrrum />«i Fitiutn.
(.') Cl.^^niis libi; ita oiiitiiiiarcinr ; iimilitudiiie nii-
(/,) l'.r., Lips. ot Par., (ji^HidflKO e.t lo ; rastiganliir
<-n; /m.t(;i o.»5.'iili«')i, ivod ett princiiialifsimHm, olf .
ev Itiil.ct p'iii()ribu$ mss Mox vocalmlis DcHt el pa-
(.<) Fr., Mir., I.ipi. ci l'ar., cogniuivne ; inaic, ut
ter looo miitatis, clarioi' sio eflicerclur oralio Seq:ic :
p.^rspioiinni esl o\ i.;rxi"u ;iern)0'ic, i.'i,- iu-ir.-t xr.yiti- cnim ;ier id Deut iliceiur laier, si, elo.
r.orj T,.; i'v y^rîci' IlKTS-.f *xi Y«'rj MM-.iw w'..;,- : quoni
iiiiiiiis tiinl.f.C r.^dileri! sic liccicl ; (/iiii.yuaiii te i;isiiin
\i) Sin mss. Mdiii ver.>, iniu auM tuKt m uiti'ie-
nili tni iinliîlatetti.
fiiiiJani rii-t irit->h'i, ijinr in r.ai\'i;tiiiiie Piilris el Fi-
lii iitii •il, jii.vla voili 1 Ji)..n. ^v.i, ">.
( r) MiniH obsonri eriini li.oc ila nnliiiata . f.'l ii
i|
(o) Kditi, i>ii'(i(l'i scir ; mcn.liise. f/i'is i:il--lli.jens Filinm iceiiHdum fiJoiiimHi tin4i/<riH
(/) F.d.li liic Miii rcpeluiit ;Mtr.'iii ; cl antra I,ip«. <';li<, ritjiit et litins iNtr/fiifilNr ; <in( <ruM<fiiM dtcul
«t t'ar. vociliiiliiiii iifri snppri-SNeriini. lto^laiir;inliir (>!'/ji). (iMl mirt<i.( Po/ris, ulii in vnljali» nieiiit.vs.',
.ipe I1IS1. ot e\ gncco, xi,-> Waztpx u,j oni'^; o/oi'/; ni<( palreitt Pairii. 'Vuni in ni' (lolb rt <;
»i:.i> '»/,' r.j.ii:v, K>\i iv:;i-/ii»; : quihus Vorbi* ;; r fni tia in noii i{h( )'i >l(..'Hllf)<')!llll.
i9: I.IUfK Dh >^YNODIS, SEU DK FlOf: «HMF^NTAI.IUM 9S
vci-5ii:iiutn v;Ik; iiiijue ofcasi.i liauiiis avliiiilliUir. A ilS. yHnm idu/c' riw l.icrti:^ cor.:ii: lio', jlium
Kim;es c.nitii l!:cieii«o,iiiii iiiclKo siniil.jni peiiii:i!um p 'nm/Ka;. —Dicliiin ad Aposiolos LW.iiii Csl; Eitoie
(liviniutom pssn i'aiii Kiiium dicunl. «t i.ec '.imiii- prmlriUs iii sm/)? itiyer.U!, ct s;nipUces vl culuud-te
(udinie proinieiaiefn cumdcm r.ilifeiri csso (icei {Mriili.. X, 16). l'fii- t|uoj dissiili-iiiiiiiii a se animaii-
Filiiim ccniiriiitiil : ijuiu indiserrla siiiiililuili a'i- eiuiu incsse noHs voluil naluian! soil iia,
: ut scr
ii>i't"r« videadii' uniri ac siiigiiiaiis orrasi.niein. |«>iiiinîi! prutleniiam cnlumb.c s.ini;!lip'tns lcmpe-
Oiioil eiiiiii iioii ilisieiiiii in ger.ese, id viiloUir iii rjrti, et siniplicit:il.Mii colmnbx jiiuileiuia scrjK'ii-
iiiiioni* manere iiatur.-e. tis instruciLit ; licrelijue ei snnpir\ âpicmia, ets:>-
ii. FiiiHi eo ami r.nlut, vec ipsi ifui Pi:icr, iicc pieii^ sini|>!iiilas : q.ioi! ir.cccplum in .hnjiii lidei
Oiiud quam 1'nl.r. Fiiinm n Vuire iliudvol-nfes, oh cx|icsitiou« .spivaiuiu ost. Naniqui; ciiin Si ipci or, de
di^linclionem perfon<e. — Sed nalivilas non ft;liii''.'.it ijiia loruii suinu^, seutfiniia j'i cnvi.csci, iu^ yer ni-
l'.inc r.tljalani ; <]iiia unio noii iiabei n:\liviialt;in. iiiilitinlinei» c.-s>.'nti:p, perjonalis u;ii© pniilicarciiii-
Oiinil enim nainni c»l,lial»Pl nativit.'lis su.v. oJlreni. iieniie >.il nalura> im1itfi;renti.i periRicrcl F;!ii naiivi
iNeque quia indiscreti est iiascenlie a gignenic (iivi. laleni ; ei iinus .'ic soliiariiis iioiiis cssei in spnsu.
niliis, ideu ip-sc esi ol giinorator ei geniius ; cuni nn;i qiii.i alier ;tb ailero non di.Terret in genere : icd con
(iisMi ftisi aiiiis atijue alius csse rl gemvKiis cl iia- p seijaeiiti senteniia illi iinidcniiR; serpeniis, cui c..»i
liis, ne<|ue riirsiiin (f) disiiniliscNse possit iatiH_ci rijjtiraii cuiu coiuniliic siiiiplicrlaie pra-cipiniur, p.;r
t^fiiiTan». Anaihiiiia ergo esi, qui in I'atre cl Filio iiiplicoin atf]i:e !ipo-.ioliram pimientiaui rm>iim
iiaiiiric siiiiililiidinem ad ;i))'.)leiid:iin Filii person;'.- occursiini ftsl ; no forle per id, i\wtMiiiti)
leiii sigiiiliruiiiiam predicnblt : (|uia ciiiu in luiilu nuii r-'cipereliir, quia aiias sii l';»i.3i, aiii.is el Fllius,
dilfiTalres a re pcr niuiuani siinilitudinbni ; siinili- pr;tdii;;ilioitorii!n di^siniiiis nalurx possil obiepero .
liido lanieii ips:i, tion recipiniis iniioncin, P.'.tre<ii et lie ciini aliu^ csl i|tii inisetit, c! alii!sasli|ijirr!iS..iiis fH
fili iii! |;cr id, ((tiod riliiis iiiTfen!Ul.'bilis .siiitililMdo (quia non uiius e.^^t inissibel iititieiis), discicia; a.;
l*alris csi, conriicuir. Noii cnini aut tnrscs! Filins dissiniilis nalur;e ejtislim.nentiir c.sse iiiissusct inii
l':itris, ul nniis dici po.ssii ei nitu!- el juinerans. Ne- teris, ciiHi nivers.T; essenliai esse iinii posiiit iiaius
qiiec nian atii) csl, «I coiitinaoii fluxii p:'r cor|:or?.ieiii ct {Tigncns. Ptciinen ir iia(|uo iti Pairc ei Filiu na
Cl indlviJiiiiin prociii.-uin i.lcm ipse lluxii.s r;"leiili!i Hir.Y. inaiireienlis similitudo per csscmiaii nativita-
In oiiijine, {'iij ipûiii sibi sit srrie aique irac!u ro- leiii ; tion tanicii daiiiinim person;K .lil;;^. ut iiiiis
ii»'rcr.ii origo ijuod fluiius. Scil pcrfect:", iiaiiviiaK cs'. sil missiisel niiituns, similiiudo natuia;. Ne.itJC lui -
et cum naluran simiiiiudine manciis : nun conceptti suni ii! persoiia; pioprieiaic, cum noii possit ipsis
ei jiarlu lorptiraU corporaiiicr incoiiatii, svJ secun- (; sibi tinus ci filius ol P;'ler dici, auferlnr .similii.udo
dum ejiijdein iiatun; siiiiililuJinein iiicorporaiii; naliir». Aiquo iia el iiativjfalis vciitas ad siinililu-
474 ''''''S P'^ '•'''^'''pC'"»'' **'''-'"c ?ul.'>'i.-!e;>s.

uiiiciii prolicit esseiilii', ci siniiliiudo csscniiK non
I\. « Kt si quis, pi'j;itcn-i quod minKpi.iui Palop (/ ) amillil nativiialis pcrsoniilriii vcritalein. Nem.if:
Filius iniolliiiit'.!!-, 1 1 (j-.iod Fi!iiis umniiu.im Pater in- lUrsui!! pmfessio gignentis el geniti 475 siiniMui)!
lciliiîltir , aliiir.i dic.^ns FiMuni pnvier Pairem, riO'» «Ni:Iud!lesseiiti;c ;
oiiia cnm Ki?'i6ns et jjeuitits
iropiciea «piodalitis sii Paler, alius sil Filius, se- !!niis esse rion possii. iiijn tanien diversiu naiura;si!ii
( uiidmn (jucd diclitni csl , .Hins csi i'ui lesnmoniinit paUiielgenrra ns
ytiliibet [c) iiiilii, qui ma iiiisii Piilcr {Jviui., v, M) : X. « Et si quis iii aliijeo leiiipiire paiiem (y)
('/) pioptei lianc piani in Fc.lcsii iiitclli;.;enda!!» Deuiii uiiigcnili (ilii iiiielligai, el non .sujier tcRipor;'.
l>iopricl:ili'm ('<;isuiii' Pntri.'; et Filii , linieMS ne til super oiiini;ni huinanam ;e^!iiiiaiioiieni /() un;^-,,.
qii.iiidu ideiii iiil'jlli;;aiiir Filiiis cl Pater, siniiicin (c) nitijm (ilium siiic passione exstiiisse : quasi pnvicf-
iiiiii dicai ciiaiii ju\ta esseiitiam Pairi : atiatbema gredieiii evaiigelicani pr.cdicalioccm, quiB (i) tem-
Sil. I {loiuni quidem iiilercapodiueiii de Palre et Filio ad
((•) lii iiiss. ac deiiide in solo Yatic. i) '.'*f>^ z^J zf: Ev.yXy.Tiy.-jo^j^juv.-CJ tijCjTrjra r^Ctv -.t', >'7oi,tc..-j,
.'/(rftisim;/(S ;
tsne H:iit f)Oisit. i.'M su|ira, n. '20, pro, sed si geuueri: VMTpb; ft->j xui Xi'j'j ipiod pnsscl Vf rti, prvpi.r liai-., :
.
uiiii (i!.ssi(iii/ij, iii oinmbiis prope uiss. exitabat, tiou (iiiir pia {niit pie) iu Fccleiia intelligiliiv, pcr:;utuiriuii
iiiilisniimlsi : qii.c lcciin, linl lorîlan ."iiicfriur, iil sit Patris ei Filii proprieiul.iu. llinc liquet, i;i:ib.' ajiiivi
iiK//.s.si«(i//,'! (iiiasi t)i(/i/i.sffi(s (.'issi/iii/ii;, a iiobi> l-jmcii r»r. ct Lips. miiiiti in !''tcle.',ia.
ii.iii revoi-aiiir, iie i-rr.iiidi sil occisio. (c) Gra;ce, avouotu,/ )2'/''j', ii'.!"iJ est, diibiniilem (.'-
{b) Vetiistior CDdcK r.ull). iptud : ly.ix vox rurstim cal.
iiili':!, num. 23, et ahbi eadein ratione in eo enuii- (f) 5i=. Coi;b. aiiique nomiulH, non aaimit.
tisiiir. [g] \n gr;cca p!tn<si repcrniir vox patrer.i loco vo-
I",(>1!). et iillcio Smboii. pcrhibel de
(t) In uiic liis. raliuli Dewii. .•\i|/.iii!iir iiic doctrina Arii, (jiii Dcuuk
Hif, gracc, o u.:'pTuc*)VTr€6i£;.t',-j,ciiHm coiisciiii.nie : ex se isieiimiii, ia:ti>.ii) ii> teinpore patrciii fuisou
iii quo deiudt pio veibis, qiti niinit ine Poler, sub- asserebat.
jicitur, rv.i, TH«(.rafj-L -lap, y>io-t Tr£f*-|5tr at Iltcrrio, (h) Cr,«rc, iri^TfJ/e tov fiovc/^v^ uiiv 6/ toO naT/- .ic
qaa; senien<ia alia vsit^x ioaii. \, ri7, ad conlirma- «^«Owv u^6aT<>:v«i, ciedat uuigeiiilum filiuin ex Pihi .
lionein ejiisdeiu dini aliata. sine passiove subftilissc.
(</) l.'i versiore latiiri Fpiplianii . luajnris clarita- (1) Vi^s. smiirco ci!r..'f;nsu, tcmporum quideui ir.irr.
tis crgo, iicii i!iale liic adjicilur si îijj iiK/iri. /i, etiasnsi prci-.titnem : q;iMl :ircfo uiio verho cnuntiaiiir Toi/f
Î-XCC noii liabeijliir. -e;! l.ioliini, '?•;; Ta'.iT/,-/ tiv £>- ui-j y/.v.t.j; l;(J!|i.l'; C';ii! veriat Hijariii'; nii^pctnoia
4t)0 SANCTI im.AHII flllS.OM
>|ii>rii3U csl , (idelitti' auliûi m* iliMuii, ijm'»! iii A (<|ui-i m r<s i'«sel, >i Piit«rcsH<>i lu lCHipori! iii leiii-
fimcipio irut V«r6uiii, tt Verbum erat opud iVnw, pnie «uleiii rs.<el, si Filiuii teiiipuri &ulNlerolur) : ut
ti Detts (Tal V<r6uiii {Joou., i, 1) : aii.iili«uM kil. > pei' luuc o|iporiiin:'.aieui luuiporiK abmîli , kuI)
ii. /'tiliT aa» inlra Irtnpora. FiliMm mugi$ jtitn tMii iiunciipaUoiic, I'aier, 4111 iiiuiu<cil»ilis vstel, gin-
esne quoin iiaici Uotei EvanÛuin. — Piu profciksio gularit at^Me iinictis ipse !tll>i cl paler el Hliuii prc-
csl, Piilretu uun iiilra leittpora couliii«tri : oiuiiem diuirelur . ijuia ubi nai><'Cii*U li-uip^M oxcliidiiur,
iiiiin intelligentix i>eosuni cnCKilii iiiUiniioralii 1«' iltic opialo videtur iniiaiiriliilituiit adutitii ; ut nMut
tcrni nuniinis veriu&. Dui iti&» p.ilcrni muiuiiis, («r iioii pitietur, cujiis iiiitivlia- uou sit in tcuk|iore. Ui-
i|Ui>d iwpa&iibilis oxigu iiaM,'«niiii es(, ruliciosa lou- circi» ne |>er lianc occasliiueiu vcmporiii *biic(:iti,
lcsslo est : nuu i.inicii lenelur in tenipore ; qniu iiuii lixrcsis (.Sahclliaua) uniouis irrepetet ; tutc inipictas
pi>tc»t xteriius ct inllnltuii Deu» paicr intelligi iviu- ilnmaatur, qu» atide^t lotcmiiaraUiiii iuiivil»t«in »d
l>oralis , et sccunduiu evaugclicaiu pru'.dic»iionfui uuicaiu ac siugulareu) iuiiakCiUiti.>i csttmiiK roivrre
coguosciiur unlgciiitub Deus Vei-buni iiiu);i$ jajaln sulkstaiiii&ra : cuiii aliud sit iHli-iktpiiraluHi eue,
principio apud Ueum essc, quam nukoi. aliad sil csse iioii iiatuin ;
quoruiu uuuih luliei {t)
XI. « El &i quis seitioreni (a) lcntpore Pairein di- ^licci extra leiopus) iiaJiviUtotii, aliud iiiûiu «llit, ad
rnt Fillo ex se unigeiiila, junioreiu autein Filiiiui g id qnoilest, solii.s alque idoiii auotiiru-lrruus •j\.
1'atrc (b) : aiiuthema sit. 1 37. DefiHilioHum harum raiio. lixftQutio îtwit 4(1
35. Filiui ut PatTi» imMgo, non e$t eo jumcT. Kx Hilario adhibila. A quiius earuat tuhtcripiio «jd^rta.
eo quod Deus temtl paier, seinpeT (uii paier, «u:;ier /i.irnm ii/a«p«i(.— PercMciirrinius,cUarissiiui FrMre&,
r( fiiiitt. — Sintiliiudo esscnilai conligur.iia iu <^c- oiniics (/) Orlcnuliuiu eplscoporuiit ediu» ftdei di»-
nere, iiidifferens quo<|ue doceiur In icupore : ue qui rmitlones, quas advrrîtm emergcntcm proximc b;ts
iin:igo est Dei, qui Verhum esl, qui Deus esl apud rcsim , (g) congrcgata Intra se synodo condideruiil.
Deiiin in prlnripio, qui siiuilis est Pairi, ioterjecto Et nos, quantam poluiniu!:, (() ad iiitetligiMiiix co-
inier sc ac Palrem tenipore, uoii perrcctum iu se runt seDsuni, eipi>sitioiiis nosirx senuoiicm coapLi-
habeai quod et lm:igo esl, ct Verbuiu est, et Deus vinius, famulantcs pntius eorum dictis, quain dirio-
esl. Si eiiini teoipore junior prxdlcitur, amisii ei rum alienorum attciores existiniandi : quibus ad-
imaginis et similitudinis vcritaicm : quia sliiulitudo vcrsum noTam et profanam impieutem, luec cnii-
jain non sii, qtise dissimilis reperl»tur iii leinporc. rcieuiiu: sux et adepl:e jfun pridem ilociriuB (i)
Quia i|isum lllud, quod Driis pater esi, leuipus ali- insiilata deceriiuni, ei eos, <|ui banc «pud Sirmiuui
i|iioil non potest liabere ne Pater slt : cx quo ncc in bxreslm cnusrripserant. vel coMscriptam giiscr|v-
Filio leiiipos polest esse ne (llliis sii. Mque ob Id, (' r;iiil, ignorationem confiientes ad subscriptKincm i(<'-
nec Paier Filio seiilor, ncc Fitius P.itrc jtinior cssc rreioruin t:ilimn cocgerunt : ubi Filiiis Patrlfi lui:<gi)
i1i<'ciidu$ csl : qiiia iitriwsquc nuiiiinls vcrilas iion piTrecla est : ubi sub iiidiffcrentis imagihli> prQ|ui«-
potcst essc sine altero. l:ile, per iiroranam fraudem Filius 1:011 aboleiur. ut
476^^'- < ^^ î Qîs inleniporalcin unij|ti;tiiti Glii patcr sii : ubi 477 i>n'.<(oPalris Filiiis prxtliiâtu^ i<ij'
de Patre (r) substantlani ad inn:isciliilciii l)ci esbeniiatii siinilltudlnis vciiiatein , a tubstniilia Patris. cujiK
roferat, qiiasi Filiufii (d) I^.itrciii dicens : anatticnia in.tgo esl, subsiaiilia: diversiute una dlfffri : iil>i
sit. » per haUiUin a P.iire viiaiu et accepuma Fili» vit:iin,
m. Filius elsi inleniporalit, non lameii inuateibilis. nibil difTereos in snbsUnlia,qux slgniflcalur ia \ila,
— Dedlsse supcrior dcfluiilo occasinnem b.Trclicis habest P:iler, quam Filius accepii »4 habendum :
videbatur, cum lempus naiivitatis Filii neg.irctur ub| non crcatura cst Ftlius genitus, sed a uaiura Pj-
M(, pro itapuaiiient, qiiod est rejecit, )e{;isse \iile- lur Basllius C»>ar, «pisl. lxiiv. ubi mnaikînii-
tur xaOopaiausw/, :iut aliud vcibuiu aU opiu,>, noii miim roufra AoiMtiNiioii in coNMiilti MMijrc habilo eum
ab uOu coniposltum. scripsifie niemnrat. Nisi qiiis vcrbo ypi^qit inl> lli-
(<i/ fn allquot inss. dcsldrraiur lempore : quT roi geiiduin putet subscripsiste,
gr.Tcc exstat, nou untutn hic, sril ct iiifra post ju- niss. At vulgalis, roiij|r«9«ii iiilru >;/ii-
(y) lia lii iii
tiiorem ôximr mrrj^nriiM.
__
o<fMm. Uuomodo hic llilarius
(M Mss. a Pairr. D iti eiiiscopi .«nrvrx conjireeati, apud Rpiphaniiini
(«) (,rici::im voceii» ukixttmiw.- vcmi llilariiis «i.fc-
i,^, m,„ „ |.^ ^ 19. Aiion.«oruin »ppi-il.nt «0
ttuniium : quouiodu15, ubi gr:rce h:ibclur,
tib. iv, n.
tiiiiN heeresim, ejMS(|ii<- asieriorcs ii«i'<m kirrelifot.
rpiii ilaiv \ntO)na<Ttii, ll«Ti^, Tfo;, xai oyiov HviOâ,
Plerii|iie niss., ad iiilclligeuiiiimi eorum ttu'ii.
laliue leglt , tret tubtiMiue timt. I'ater, Filiut et i/i)
Spiriius tanctut. Al ubi re|ierlt ajaiav , coiisl:iiil(r licilc cavfi 1111:1^111.«, iie dictorum, (iitoruin rst <ii.
iransrert (ktriiltaiN.
tcrprcs, .<iuctor jiidicelur riiiisiini °
st'il. llileiH ilUiii.
(d) Gi*-*M UiiO verbo, vionaTocx, quam excusni, uon esse omnliiu puraiu.
Aulccrle ikoi» eictitdit nitivaatoiii.Uox in iiih. (t) In vulgatis, t<'lriiiir (i.«r. Abcst *ii<r a nii«-i
Coib. aiiutf iptud : quud nolimus ul sdverUtiir Novilaii doilriii:» Auoinicorum upputtit llilarius .m-
il>iiim neiitro goiicrc csse iiiiclligciiitiiiii. liqitiutciit ductriti.c Urifiiialiuui : qui.i uiniiruiii lUi,
(() Uitis nlinlruiu, uti iiiiMiuiitius, Siriiili ptiMn'»- :i|iud Lpi|>li:iu., Iiur. lixiii, it. i, p«aU|u:iin .\ulit»-
iiiut, iion qu.is odidtrunl Anc)i.r. Ili:. cinm Kpi|>h.i- ciiriii Ciiiicilii, au. Ml, lldci sesc adli.irfre piuloî
iiiiis aluii i|uli'i|Ui' prjeinittlt, ar hubjiiit duJH, qii:k- siiiii, hoc eiiaiii siilijlniiui : n<m /(•
<'oitip<-i>riiii i//iitM
luiii lu pukiiciiia daiiiuaiitur qui Filium Pairi t:iu- dem quum aposlulicis mde temiHiiibut ctuiinuaia iM
loitsioii aut liimioukioii |>ropii)(iuiit. lii liiijus quldcm l'iilret uattrot luqw !>Mii.et»t.'iii itccepimat, velul (h
III lurcm ciic Lutuibium ScL>asiciiiiiii iioino viilr- iriiNviiiiim itirii iir di lendtit.
sot LIBFR DESYNOWS, SEU I»K m>li OJi!ENTAUlM 'j{yi
ir.s iiidi&crcu subslantia esl : ubi sicul iiilw Patren» A fucru corjscrilji, qu« quales siiit , ex ip:>Js inwUigt^
ci Filium iiHiiiirerens virtus cst, iia iiulUuk inter sc tur. Omnilms ciiim qu^ ai) iis gesia suat cogwtis,
(liversiiatem patiatur (u) es«cniia ubi Paier, gciic- facilius tuiii el plcuius earuni rerum, Ue quibus iulcr
raado Filiuw, Bibil ex se {h) in eo degeuerai diver' nos quseslio esi, absoluiioiicBi religioiam e( unilaii
ftitate iialurx : ubi quia niliil diderai in utroûti (t) si< CQiigruam aifKrciuus.
miiitHdo natur:» , pruprielas tauieo stiuililudiiiis
personaliuin noniinuni respuat unioueni, ne ûbsi- Ex|iosiiio (an. 341, editu) ecclesi.tsiica) Cdei, qux cx-
stens unus~8il, qui e( Paier dicaiur et lilius . ubi quia posiia es( in synudo (() lialiila pcr Encxnias .\ii-
pie dicilur el Pater mititius, cl Filius misbus ; ia liocbeiia; ecclesi.c (.'onsununaiae. (<,) Exp<»sueiuiil
nullo tauteii inier Paiiein et Filium, id est, iiiiiî: qui adlueriint cpiscopi nonaginl;i sepicm. cum iii
mi$sumaiqu»uiilteutem discerii:ituresseutia : ubiiiioo suspicioiicin vcnisSfil unus (/1) cx i;psscopis ijuud

intra teinpora paterui uomiais veritas coiitiiictur prava scutircl.
ubi Filius Pailri non est pofitcrWr iu tenijMire : ubi
ultra tempus oniiio perfecia naiiviias iuuascibilita- 21). «Crcdimus conseisueiiter cvangeiica! etaposto-
(it inse non adiuittii erroreui. lic;c iradiliom iii unuiu Ucum i>atrem omiiipoiortcm,
28. Decrela tiuo temjwre edita. Qua «ccmsHMu:, cur. [
cunctoruui qu;c suiit a-dificaiqiem e(, factof in (i) ci
Fidet mbiitU* atia:. — El bxc quideiu, Fratres caris- provisorcm, dc quo omiiia e( iii ijnum lii.minum
simi, oninis qux cdiia esi tidci doctriua, pcr pau- Jcsum Cbrisluui lilium ipsius unigeruium, Devm pcr
cos (U) juxta unjversilatiii nutduitt Orienlales, sub qucm oniuia, qui gciieratus cst (j) ex PalrC; Mcimi
bis ipsis prope diebus, quibus vt>$ iug.«slaiu lut,TOMm de De«, totum ex loio, uuuni c\ uno, pcrfcci m dc
respuUtis, cmersit . cujus expotteitdae ea btit rjtio, perfccio, rcgciu de rege, Dominum de Do uiiio,
quod wiius substaiui» i^78 siKiiiium («) deceriia- (/;) vcrbum, sapieuiiaaj, viiam, lumen verum. via»! ve-
ba(ur. Sed jam superioribus divcrsisque (emporibus, ram, lesurreciioneia, pasiwem, jaauani, (/) ii./ou-
muliis bis causis pustulaiiiibu&, lides alias nccesse venibilem et imuiiiiabiieiu, divijiiiaiis «sjêutij.-nio
(a) Editi, esietitiie. Rccliiis niss. eittnlici. Respici- conira Eulychen, u. 2,in e.-xsdem raspicicns asfieve;:,!,
tur eniiii decreium ii, quo Filius virUilc pariier aiquc nimimn inipinlus et temcrarios tiM-, cy«i nciriatil tnnl-
esseiilia Patri siniilis asseriiur. ius lidei ruiistitutiones, pot; Pficanatii ninodwn, cimtrn
[b) Bad. cuiii uiitnibtis pr(i|ic mss., in eadem gtHt- nuvorum hareltcarum iiuunnt eiu)titviies, ditiertii, in
rat : bveaie deciilo ~i suniniatiiu bic reiracuiu, (|uo lecis coiiyteg/ilvs cpiscvyvt cdidiiê.
/*a(rf;n (ii»si»»ii/is siii es.sfriliir prtfrfMi i'«si? iliccns dam- (f) Celcbraia esl li;ec s^nojus, tii ir;idil Atb.-inasius
nafur. Ediii alii. iii eudem dcgtnrrM. Rclinoiiais cum C lib. de Symid. I. priCiCiite Coiistamiu.
prieiCiite Coii^laiii Sliirccifum 01
nis. (Jarn., «noCdlh.et .»ltei'o 5<irl»or(., ci eo deiisne- l'robiiio Coss. iiidicl. 14, aiinu a niori''
Consian-
ral luaiiake euni supra, n. 2i>, in pia-Jicii di:cicli
: tiiii J>, proindtqiic JuUi Ruiiiimi P«i»iiliti>i.
Cluisti
ciurratiitue cos Ililarius |ir.obt'i rite cssc daninîios, 541, ex oecasione dc(licaiid:i> ei.'clcsix', (ujui luini:i-
qiii pulent etsentiajn Pntris a «c in Fitio dcgenerassc. meiilaabamiis decem jcceral Consianiinus. Episco-
Pervcrse in vulgslis, uulurw provrietas, lumen,
{c) pos 9« in ea Cunveiiisstaiiint Ailiaiiasiusei Socraies.
omissa vuce similiiiiUo : qii:e biic rcvor:iuda fiiit c\ Iin. 11, c. 8. Soioii>en»m «uiem, lib. v, c.
;>, es edi-
ittss. Siiv;e niajnrii ei rcgin.i: Suucuruiii ; nisi furlo lioae Valcsii cum uostro lliUrio eonsenlil.
quis malit natura, locu naiunc. Mox iii ins. C:ini., (ti) Aiebant, Si Sozomeiio, I. iii, c. 5, iiabcnda
refuiai, inm mpuai. lidcs, re(".ritse se lianc ftdeni scriptam mauu iynut Lu~
{d} Quniqiiot scilicet post acceplas Georgii Laodi- ciani ejus qui fiicomedia; marlyriitm perpessus est.
Vo-
ceni lideras cnm ii-', qiii jain Ancyrx ad cuiisccran- rum, ui riox ostendemus, qujdam ex ipsa Ailiaiia-
(lam ccclesiam coiivcncraiit , celeriter poiucrmit sius adscribit tamquain ab Acacioei Eusebio iii En-
cnnvorari, ui narrat Sozoiii. liii. iv, c. 15. .^pud Epi- cwniis prolala , Acacius veio plura ejusdem vijrba
pbaniuni, li:('r. 1.1x1:1,11. 1^2, tantum duodeciiii leguii- Astcrio atiribuit- Neijue oliscure iiidicat Hilaiiu^
,
tur uibscriiui. Seil in iis noii mcmurîntur Klcii.siiis eos ipsos, qui syiiodo intereraiit, formula; Imjns
Cyzici. ei Le(>iitiiis prcsliyicr, quos cum ii:isilio ct exsiitisse auciorcs. Obicrvamus obitcr, loiige
alunl
l<.'iist:ithio:ibliac syiiudoad iiii|ierjlorcm legalos esse cs.sc Aiiiiocbena: eccU.-iiic Bymbolum, (jiiod, lib. \i
scribit Sozomcnus luco l:iii(L(lo : quud imiicio cst de Incarii. c. 3, describii Ca.ssiaiius.
iion omnes ab Epipliaiiio csse rccensiius. P:»Iso aii-
^ (A)
^
Baronius', ad an. 341, iiuin. 2^2 mimn itlun
lcm crcdidit Vigiliiis Taps., lib. v coiitra Eiilicli. puiat fuisse Crcgoriuni, ciquc obkcUim csse uiioJ
n. 5, duodecim illas scnleuti.is ab uimi.'r*u Orunia- prava seiiiiiet. cuin primuni iii co cooveiim destina
/i6us episcopis in unum coiigregalis fuisse editas hoc, tus estepiscopus Alcxantlnniis. Aiiîm biyus
:
(mnn-
pulo, dcliisiis,qund llilariiis Oncnl.ibrs <-impllciler ci Ix coiiscribeiid* causani aacrt Athanasias. fil-.
du
generaiim laudare solcl ut eaium auciorcs. Synod. p. 89l,quod nimirumcuni non unus, scd jiic-
(e) Hoc iia intclligere quis possei, iit 01 icnialiuni riipie ct (|ui in liac syiiodo j.rimas ngebanl, ab amiii-
lideni ideo sibi expunim(l:im duxcrit llilarius, quia btts de lia;resi niale avdirciil, :imliigii:!S
profossioiiCS
illi uniHf tubtlonlia: vucabuluin posdema (letiiiiliuue cdcndosaltem fncum laccrc coiiati bini.
sua damnaverant. Nihil lamen sibi vullaliiid. iiisi u( (•) Voci pioiisoreiii, nulla grsca respomlet apud
Orieniales benigne excusct quod fidcin iteraio expo- Sucralcm, scd aiiud Ailianasiumin novissima edi
sucriiit; ciini cx h.ercsis, qiu; siibstaii(i:e £:leniium restiluelur ex mss. xai T.povwar,-j.
deccrnebai (lum Sirmio j>i'ip Valentem ct Ursacium, (j) GT»ca exemplaria hicaudunt rrpo rm «(ivoov,
(um Aiiiiocbia per Eiidox:um emeigcnlis) orcasionc. ante uecula.
ad id pra-siaiiduiii fiierini adducli. liitic aiiprime te- (k) In gr.xcis excmplaribu.s, Wyo'^
fwvra, «rofîav
uiiilur : Sed diversis temporibni fidei aliai necesse fwtrav : et niox apiul Ai|iaii.is. o3ov itlrMti-j et ajmj
;
fuerit conscribi. Qnibus Icciis Vigilius, Hib.rii consi- Siicral. ooo'.; '>)/,0£(«j, pro viain viriim,
liiim non saiig prudcnicr advcrlcns, ''atbolic.is puta- (/) .Ms. Coib. ciim pliiriliiis aliis, iHcoiirtrlidJ/is e.i
vil synodos, <|uas illo bic exciisare cunaiur ei lib. v : immKlabilis .'
((uoniodo alias cxbibcbaiur liic lncii-.
SANCTI llll.VUII KPISCOPI 501.
el virlulis {!<) il tjliiii:!' iitciiiiiinulaljiioiu 479 iiiwyi \ iiriii, iciu siinl laelmuL-, rl 1:1111 \'umI ili\iii;i' Sciiplii-
iiem, piimuiu cililuiii luluis cicalur.u, i|iii ll») scm|Ki' im; li-.uliiloiuiil siii';ul:i (|ii.ii|iie, 480 '1"^" Miperiiis
luil in priii<.iiiiii apud Itfua» Viirliiini Keiis, jiiiLla ilicu» .'•uin ; fi i-i (|ui> :iliinl dncd, .ii.i cvaMgpli/..it
quod iliclumeslin l.vaiigclio, i'.'( Bi;iis e.fl» Veibwn pia-icr (iuuiii i|iimiI acc;|i)i»ius : aiialliem;i sil. Nds
(Joun. I, 1), |ter i|iieiii uiaiiia lacia !>uia, cl ii) ijiio cnim omiiiliiis, ipi > di\iiiis Sori|>luiis tradita cuiit a
uiuiiia cuiiiilaul : (|ui iii iiuvis&imis liicbus desccmli; piupliclis ci :iba|ii'Stolis, vere ci cutn limore e( crc-
ilesuisum , el iiaius esl cx vifgiiic sciuiidiim ikri|iui- diuius 01 S(:(|i iiiiiir. >
i:is, cl aguus faclus csi, mciliaim I>ei ei liouii

(c) 51 . Fides hoec quatemts sutpcclu. — Miiuis forle ox-
iium, pr:cJ.'siiuaiiis (idei nitblr;i' cl Jux vil.c. Hixil ,
prcssc vidcliir dc iiiiliilcreiiti siiiiililiidiiic Palris ci
.|ui(vpe : iN'o/i cniin desceitdi de cah , ul {aciic.n vo- Filii liilcs li;i-c lucula essc, iiiaxiiiic cum de Patrc ct
ad ejus qxi misit Filio cl S|iiiilu suiiclu scnscrii

luututem meam, voluiitutent i)i<; it.i t.i};i)illcalaiii iii iio-
{Joait. VI, r.S). (jw passus Csi et icsurrexii (d) pro iiiiuibus proprimn uitiatcujusiiue iwniiiiaionnn substin-
iiobis tcrlia dio, cl adsccinlil iii cajias, ci sedoi i:i tiain el ordinem ct ijlurium, ul iiiil quidem per mbslaii-
ilexlcra Pairis, ei ilcrum veiituruscsi cuin gloria ju-

liam iriu, per coHionnntium tero iiiium.
dic:i!e vivo» el mortnos. Ei iu ^piriiuiii ••aiicluiil, 5i. t.xcu.utui es tcovo coiiritii llierer.it nova poit
(irti in paraclosin cl s:iiiciilicaiiu.ieiii cl cuiisuuimatiii- jj

lSicu:iU(ui ^ynvduin. TiiHituiis subsiuiiliiv Ires qni npud
iiem creilemibus datus csl, juxia (juod cl Uumiiius Oiieiitatex recte dicaiilitr. — El |.iimiim srienduni c?l,
Jesus Clinstus ordiiiavit (e) disciiuil is dicciis : /'c- iicii aJvcrsiiiu li.cro.Nim, (jUa: dissi ::ilis stil»sunli.i'
lite, et docele uuivcrsus yentcs , buptizniilc!, coi in iio- raireiii ct Filiuiii (i) ausa csl pr.Tdicare, iii Aiitit-
miMC Piitiii el Filii iJ Spirili;i Siim» (Mullli. \xviii, cliia luissc couvcntuiu; scd aJvcriûs eaiii, ij) i]ii:t'
ta) : (/) maiiileslc iili |ue Patris vcre patris, ceri iiii- post sanctam synodum Nicxnam iii id |'r.)ri>pcr.-il,
.|uc Filii vcrc lilii. ci Spiritiis sancli vcic spirilus ul tria iiumiiia Patri velictadscribcre, dequusuo loco
sanctt ; liisque noiiiiiiibus iion siiii|ilii iler iicqiiC Iractatiiuius. Memiiii cniui mc iu exordio scritioni»
otiose propositis, sed signiGcaiililus il:li^cntcr pro- patlenliam cl %i|uaniiiiiialem legeuliuni ati|ue :>u-
priam uuiuscu]iiM|uc 1:1; .ii(i;il'iium stilit nitiam c'. dieotiuu) usquc ad absuimionciii umoiuiii dicinrum
ordiiibin et ^loriaiu, (</) iit siiil quidctn pcr substaii- incorum poposcis.se ; ne leiiicrarius quiS(|uaai in nio
tiaiii tria, per coiiMjiaiiliîi vero unum. judex atilc ciiyiiiiioucm pcrfecli sciiiuiDis evsisicret.
30. i liaiic cr;;.' Ii:ibentcs liJeiii, ei ab iiiitio et Yuleiis igiiur coogrcgata s:iULiurum syaodus impic-
usquc ia liuem li.ibituri iii conspectii Dei el (Jiri>ti, latcm caui perimerc, qii;c veriiaicni Pjlris ct Filii ei
oinucm Ir.ciciicam el i.ravam sectain aiialbeiiiatiza- Spitiius sancii numiii.im uaiiieio tliiderel; ut ii.'n
iiias : ei si quis pr.cler s:ilul.reni Scripluiaiuui ct C S'*'*-'*''-'"'"^ causa auiusciijiis.nic nominis, triplcx
reciam lidciii doccl, dicciis aiil tempiis, aiitspalium, iiuiicupaiio obliiicrcl sub falsitatc nomiuum uiiio-
aut sajculum, aut csse aui fuisse priu^, i|uaiii (A) gc- iiei;i, et 1'aler solus at.pic uiius iilciii alquc ipse l).i-
iicratus Filius : anatlicma sil. Ct si quis Filiuia coii- ,beicl ct S;iiiiiis saiicii iioiiicii ct Filii ": idcirco tivs
diliuucm dicii, qucmiuliiioJum uiiutii coiiditiomim buUst aiilijs Csse dixeiuiii, sub.siblcHiiuni persoiias
aut nalivilatein, sicut sunt nalivilates; aut factio- |H'r 6'ubsiaNfi(is (A) edocenlc-, noti subsiantiain Palris
lib. in Consianl. u. !i3. Veriiis poiioics, Carii., diio (/() Lips. ct Par. (|(')ici(Uc/uc. Er. cuiii vctusiiorc
Culb., Gcriii., Soili. jiixta gr.icum , iucoiivcriibilem ,
ms. Colli. cl Ger:ii. iiciicuilur. B.id.cuai cx'loris, gc-
:>i «"'i)iii/.'f<i(ciii. Iiitcgiam ill.im senlciiii;tin ul :>b ncrulus Gr.ccc, roo to-j tov yijv tov tJioO.
Acacio ct Euseliio in Eiica:i!iis prol.ilam proditAllia (i) lii priiis \ul!{:iiis adjiciliir hic et Spirilum
iiasius, lib. de Synod. p;'g. 'Jil. .\cacius aiiiciu, apiid tuiuium ; ab^que aiictoriiaie.
Epiplianiuni, h;cr. i.xxii. n. 6,hxc cl plci aiptc supe-
(j) lliic saltcni oliiciidebaiit Eu>cbiani , (;>ii sil.i
liora verlia Asicrio aliribuii.
advcrsaiiles , tSabc.iiaiia: iiarcîs iiomii.c sulcb.i)il
(a) Cra;cc, S-jvwasojj, r.ai iîouXiir, y.ai So5>lC r(j\i
iiifaiiiaie.
IlaTPoj.
(i) Abcst teinper apud Alhaiias. ct Socrat. Ob lianc
(k) Quod ciiiin vertit nosier iiilcrprcs lciii subit.in-
vocein a >|iia Ari:inos veliciiientcr abli'>iritisso lli-
.
liis, illi T.oif; -JTOijTiicrii.- dixeruul. VViuiM, liti iiioim
larius lib. IV dcTrin. ». .>. iinlicii ipso iulia, 11 55, Epipl:;iiiitis liiT. LWii ,n. t7, ne quclH htlfottoic.in
significatcaiii foriuul:im îbi iiiiiius i"uissc siis))cct;uii. D iippelitiuo perliirbel, ob iJ cnitit liypjilases ui> Oricnlii-
(f) Ex gi;rc:i plirasi lc^"'iidiim /io»io /(.c/«*e5<; ct libuii usH. iKtnlur , ut ;),'rs.'nitruiii propiiclutCS iiifriiiiiii-
iiiox Hjjoii<o/u.'i fidei, 111.11 ;)ia('<.-s(i;i«(Ms fiilei. (.';> c.vi''.w '(ffsi/ne d.c/iiic.ii. Ei posl pauca : i/. ../o
(d) A|iilil Socrileiii. tov it«Oovt« Oitr<» %:<wv, x:«t itubiistenlis ctt-sleitiisiine /'../..1 c» Filit el Si>iiil 'i
«v«(rTi.vT« iJTTi', i,j.v/. Iloi; seciiitdum u-?f «;«•">> abosl suncti proprieliites, sui:>ii>/t'iiliM(i fi.-rsniKiruiM '.j/îonih-
apuil Alliaii.is. ses appclLtul OtiCHlnlits; >tuit ut ircs illts hijpiiilusî
(e) Sic U.iil. cniii inss. Ali* vcio cilii., disripui.s. Iria principin Iresve lUo^ etsc dicai.l : tuim tot unu-
E.lili. Maiiifetta iKi/u! Putris ^hic addit b:»d. Ihcinuw d.tiniMnl. qtti Ires dot iticuiil. Nc.|UC veio
(f)
pcrioilil), iicx' piilris, ccitiViuc Filii vcrc jilii, uotuque tunc lcm|K)ris li.vrcsis su.p'cii>:io bliorah.inl ,
qui
Spirilus suncli : tasliBaulur cx graco cl poti.iri- fiid iii di>'inis prj^dieabaiii. Iluc ipsnni einni callio-
bU.S lUNS.
llc'! ctiaiii p.)stca pricdicavil Grcgornis M.ii. 0..
(JriCCC, ci; scjk' rJ.uiv uTToTtiTtiToi'/, t;". iJi iJy.-
(<;)
wix, 11. r>. ct aldji; i.r,cil cavcroiil ci (Kciilcnl.ilcs,
^(j'«-< fv . qilx' vcrb.i v. c. Ilueiius, li'.). 11 Origcii. yuu\. Coiis.Mitiu.'!, c|.isi. u',iiiJ .\o^>ii^tiiiuiii >:\ix,it. ),
t!] n. 3, dcprompla luiss." coiijei tai cx OriRcuo, Kcriboiis : {i''((i iiirliii; eil , (juic.i Iriiiu |<..<<.i:i;(.'/ lirlKi:
<I.
lib. VIII ciiiitra Celsum, as-ercnle,Paireiii ct Filium, IIIKI .>Il/>(i/il(l/lll iT.vl, 1)1 qiiU lci.l «Hlll (/N,C »M&t.></MNI.
'.>:;.. 5-0 T>i JTTodTWTJi T.û/ii'jitiA, !.( 5s -it ijW/u'x xxi AiigiisiiiiUs ipsc, cpi»t. i:t XX, .id Maxiiiiuiti, u. o : Fl
T;'i 0).;jy6)vix x'/.l T''] T<'.(T''.t.'.Ti •:'.ij IjO'^).»./*^'.;. Itac oinniii, iiiqnii, 11:1; 1 ..ii /'11.\t> iini.n.' sm', .'i>°i' ('.j-
505 I.IBFTR 3F. SYNODIS. SEU DK hlUF. ORIFNTAl.llM m
Cl l"llll('l) iliviT--,;i,;l >iiiiilis cssoiiiii; ti"i';iiMiiic;. \ Mibstaiiii;» lialttt , iio ilcifiuiabili.s ii.il. Non eiiim in
Qiiod auiciii iliitinn tsl ; Vi tini q><ident jjiy fiihii(t,i- eo iinscente, ca, dc qu:i naius est , de.mutata naiura
tiamtria, ihr coiisoitcmliam vuronuiim, noii li;iliot ti- csi : scil iiideniiitaliileiii cssciiiiain naius ol.liiiuit e\
lllililii.tin : qiii.i [b] coiinniiiiinld Sjiiiilii , i 1 t>M iiulcniiu.liilis ((() audo.iute naliiiie. Kam qiiamv;:.
|inriiclcto, c<iiisonaiui:L> |i< lius, qii.iin cssoiai:c
481 im.^^go ca, Idiiieii iiicoiiiiuniabilis csl inuigo (noa
pcr giniilididlneiii sub^^taiilia) pr^t-ilicari coiivonit comuiuiata in co seilicei |>cr dissiniilliudiiieni pa-
iiiiilalem. terna; csscmiic, cx qiia csl genitus, nalura), qnia in
55. Hac formvla etimilein Patris ac Filii esscnliam eo imagn paiernx' esseniiic iiasierelur. Jam vero
pricilicaii. NaHvilaiis ei itinaicibililatia (iifcrimcii. Fi- cum priiiius ediins (c) csc loliu;; cicatiir.i; doeetur,
iint immutabilis. — Cat.Jruin (luinii siiporior scrmo ct ipse illc siiiip .r fiiiv.;e iii piiiicipio iipiul Denm
iii iinlloi'alrem el Filinin iîsenli;!; .ic iialuiM' ilivcr •
Yerlium Oeus diciliir ; duiii piiniii.^ cditiir , naliis
silali' discrcvil. lll)i enim dicinrr, D.nn dr lh\i, Iv fuissc Ostendiiur ; dnm sciiiper Inil , ncc tempore sc-
liim ex Ivto ; iion aiiiliigitiir lotiini \)c»m ex I iin p;iratiir a 482 t'»lic. Ncii crgo videri polest divi-
Deo n.ituni. Nani cl Dci de Deo naliiia iion diireil. sio sulislanliaruni (s«/ ;).',', ab liac Sjiiodo) (qiia;
ci totus cx lotii iii ils esi ij'se , rjnilins f.itcr esi. niliil aliiid studuil, qii;iiii iil per trlum (/") sulislaiilia-
Vnutct U!w p.issioncs liuniani p;irtiis ct coiiccplio- B nim iioincii , iiiplieis voe.ibiili eêluiji rci iiiiioiicni)
iiis cxcliidit: iit duni iiniib e\ iiiio csl, noii aliiindc , ail scparaiionem divcisa: iii Filio ei in Taire sub-
licc diversus aul (c) ulius sit, qni esl iiniis c\ uiio ,
slaiili.i' rnlKiiliirta : ciiiii luiiiis lidei expositio !'atrem
pcrfccliis i» pcrfccto. Non dintrt prxi.i origini,. cau et Filinm, iniiiiscibilcni ct unii;ciiiiiim, i.ec lcinpore,
sani ab innascitiilitalc ii:itivii;is; ciiiii p<'rfuciio lice iiomiiio, iuc essentiu , iiec dignitalc , ncc doiiii
Ulriu8<|uc iioii dill'er:il. Urx i/c" ftr.jr. iNiiii adiniliil iiaiionc di-eernal. Digiiiini :intcm cst consciciilia
iiiio aiinieeoilcin n"iniiie poicst:;s cnnnuiKiip.ita dis- communi ctiam ca-ieras corumdcni episcoporum
siiiiilitiidineni polcslatis. Uomiuiim dc boiniiio. l)o- Or.ciitalium diversiscl locis et lcniporibns coiiscrip-
niiiiatus qiioque aNjnaliir in Koniiii > : ncciecipil dif- tas lldes iioiccre, nt pei pliiies coiifessioncs since-
lercniiain cnnfossa iii ulrorpie sine divcr-ii;ito donii- riiiis consciciili.e possii iiiielliî,
iialio. Fltud vcro , nM id posl innlia alia sulijcclnni
(y) FIDES SiXLi.NOUM Ol.l^lMlS SViSObH.'*.'.
csl, iiicviivcr:ibilini ct iinmuliibilem , riiviiiilalit el cs-
«i.'»ii(r cl virtiilii ct (ilorii'' iiicoinmiitalilim imniiiiieni, (an. 3''.7.)
iibsoliilnm ost. Nriiu o.v IV-o Deus , ex loin toins , e\ Sancla syiiod.is iii (A) Sardica congrcgala c% diversis
iino iinns, ct ex |)erfccio pcifecins , cl ex rcgc rcx , provinciis Oiieiiialimu paniiim , Tlicbaida , JE-
ctcv Doiiiiiio Oimiiius , cuni iii ca oiniii dniiiit:ilis ^ gyplo, Pal;c=liii:i , .\rabi,i , i hu-iiico , Syria Ciule ,
gloiia :ui|iic natuia , iii f|iin I'::li:r pcrni:tiicl , iiulns Mesnpolaiiii.i, Cilicia, CippaHocia, i'onto, l':iplila-
cjuoipic sebsisi.it ei Fili;is ; cliain b')c ex p.ilerna gonia , Galatia, Biibyiiia , ILîliHpoiilo ,
(i) .\si.i
,
jnncle tria tunl, tcd >'i'm iinl uhinn, Iriu iuiil ; cl ciim ioco juvla niss. resiiiuciiduni cnraviiiiiis. E]us loco
siiil tria. tmum si.ui. in miii iiis. Colb. li.ilicLur , iXjmitio fidei secnudtim
(«) Iliirsuin li!i;c ie:>!0\iniii.i vnces', et Spiritiis Orieuin stjniidiim : eodciii sciisii. Sed iioii auiliendiis
timcti, a'JjeCI:iS alisqiic iiib.s. aiicliirii;ili:. iceciUior ilciiiig, iii (jUO evslal, fidcs Herdicd lon-
{b) lii Villg::li3 , coifiiominulo. (Juiiciiiiiius in iiiss. icriiilu.
COlinuminr.to. Qn.ni voro .sei;iiilur, :in ila iiiltlli'xeril (/() .Mss constadiei cl iiia'-iio coiisesisii , Serdiea.
llil;>riii.s, iii SiîrJiis .saiiciii> ,
qiieiiiaitiiiodiiin tlicilur liice iiieudax iiiscii|)lii> pliiriiuos fefcllii , eaijiic Do-
iil Sclio!;.';, vi piiiceisiotiis sii:i- noii prin e(l;it a l':ilii' iialisl:c ,\ii!;iisliiiiiiu ilccij eie leiil:iriini . iii ipse les-
(orni.iliicr ul siniilisr Certc. Iili. xii, n. .'»>. i:i:i.;ii.i libcsl episi. ai!..s -Lxiii, iiiiiic, 6. lilo iiiiiius
Xl.iv, II,
lidc priililoliir se îiiiliun sanLiuui nuiuquaiii di' lii- ( Mulii'; luil Viîliiis, lii). V loiiiia F.i-lyrhen, ii. 3. At
liiiii essc. aiil g. niiiim, :i!il cieali.iii, tluiiiii ai.!riT; llil£iiiim iiosruiii! iioii iii;:!! :i ijuilnis jniKlierii sc- ,
Inciiieiilei a;isiiii:it b|Miiius sai.cii diviiiiuilcu , j.iui i|iii:iis loifmjia, qusirvis noii apeiie inorliderit i'iiit(i
osicndinu.s pra'lal, iii liinos d-; Triii. n. lo. adco iil II'. 11 S.iMica:, sed Pliilippo|ioli iii 'fliiiicia cdita fuit
ku.^-pceliis nciiiiiii vidcii jiin dibc '1 islc l,.eiR. ;ili iis, (|ui sibi iiiale ei.nscii, S,ii(iiccnsis synodi jn-
(c;) potinres
Sic iii.ss, , liiio (!iilli., Ciiii. , r.puii,, ilieium foriiiidiibiiit, Quiiiiqnam , cvcc|itis posircniis
Soilxin. .Uii vcro |i.')ii , nimd sil. lll sj'i.i- llilsiius D liisee vei liis, Siiniiter eO' . qm ilieiLnl iren e.ise dnos ,
uliiid uûip.it :id distiiicluiiiciii pcisiilue, ita iiiiiu; elc, piiiiuiiii vulgaia esial" Eiiscliii.iiis atiipiot mon-
iilih.i ad ilisiiiiilioneni nalui.e. s«s posl conciiium Auriochix in iCiic.riiiis, fi inGal -
(</; llic ;iucli.:'icis i.on ai|iid si>ii;!l ae ui.cti^r : p,il,i, lia,s pei N.iicissiic.i, rMariiii , 'rheoiloriirr. ci Marcuni
iiiiliisev ;:uciore ciijns c^)! iiauii:i iiiileiiiiualiili^. :iil <',i'iisl;i)tleiii 1111,151 :i s) iiDilo d."i:ila , ul Ithii.s e.î
.Mlianasiiis, lih. rie Synoij. |i. !JUu; iiuti iit ibidcm
(c) Edili, (•«»1 priiWK cdiliis cnfet lolius cieaHiru-
subjieit, iidem iiieniii.i piisl iii coiisc.ssiiii; vcnieiiles
tli cilur el ipu'. ilU ;:i'i)ij).'r [nime in piDi.ij/io iiffuil
eaiiiilcin pr;ciliclis :ip)ii^!i;li( ibus Simiitir con, eie. ,
heuin. \efbuin Deus dkiiar, dum primui ednur. iV^-
aliisi)iic ;iu;;l;iiii, per I')ililii\i'uii. M.irlyruiin ;iliosi|»i!
IM fuisse ontt nditur, eic.
iii ll.iliam eiiiiii;:'iiiil, Di'n;iiiii (',113; Iiie mnv subjiei-
(/) L'iius eodex CdU).
Cnii., Mie. cl vulgaiis, cuiii li!r coiitia PholiiiHin , ab li.c liuii dillcrl iii.si iina-
,
iiit,:i<i(f(i<!i(ii!. Allcr Cdlb. eiiiii Gerin. , SMliiiiiiWiHiii.
tlieiii:iluii! ad.liinmcniis.
rr:clcriiiiiis eiiin ceicris ii(()».'aii(iuii(m; cuni liie e\-
(!) .\liipioi II. s^. priib:e uolJC , bic
.'t.via; Plirijyiis.
ciiscmui Oiieiilales, quod iriiiam liyposiusiiii inini- iiifra ii|iiid D.ul. iii:eiioii iis vcicie ms, Colb. et aliis ,
duxerint, ac verliiim gr;ecuiii \nxiijr«ai; l.ilin.j iui'- AiiicîiT 7/(;i(ri'( .• i|'it d ci apud V.iîliiirn legjiui' htt.
{((iiiliit.' nijmine Ki!arin;> rcudai.
v eo.itia tiiUrli. neiilia leetiu coidiriiiaiur Fr;ig-
((/) TUiiliiii! luinc apiid ff.iii. Oiriissiini, cl iii .).'i':o- iiieiilo i;i, ui.l Ifger.j csi, .Uia, Emopii, lleUesvoiitu,
nil)ns ;iliis .1-1 i:ir.rjirif:;;< du;iil;,x.u ailjiClum , 5Uo
/
Ktt7 ^>.\N<:TI llll.ARIl EIISCUPl 5i>H
rikrys;iis «luubus , PisHliit , Cyclinliini iilsul;iruui , A dedit. Ac ne lyec origo lijus, «x qiia iiaia& esi tiiancii^
Pawpliyiia, (larla , l.yili.t , Euruii.t , 'rhracia , l:)iiii- (e) atia potlus quam Dci intetligcroiur csse gubsian-
moiito, (a) Mysia , P:uiiiuii(ii> duabiu, Uaiic eiiio- lia ; eiiaa) cos l)laapheiuo« proiiuniiat , i|iii cx alia
suiuitis liiJeiiK aliijua subslantia, ct iioji ex Dco Filluni nuiiiin rsso
loqacreiiiiir : alquc iU {() cuiii uoxi ex iiiliilo uibsii-
54.1 Crcdimus ii> uiimii D>'um patixiu otnnipo(cBl<;iii, lit, iioqiie aliunde quani ex D«o quo4 esi extiiiil, iion
01 calorein et faitorou) univKisorum, e:\ i|uii onini» pa- poiest aiiibigi in bis natus csse i|u:c Dei suut; liuia
teruitas iii CQclki el iii terr.i iioiaiiiatur. Crediuius el iii iiequo de acn etst:iulibiis, neqiic alia (|U3i» de incas-
uniKenitmnejiis liliiini Doaiiiinui nostruui Je&uni C.liris- cibili Palris ei a'tcrua substantia ((«) unigeuiU Filii
tuiu, qui auto uiiinia siecula et Pa(regenitus«>t, Deiiui gciicratur «sscniia. Itesputt vcro ct iiiiervalla teui-
ex Qeo, luraen ex luaiine ,
por queiii facla &uni aiw- poriim ac «.'eculorum : iit qui pcr naturain Dtii dif-
nia qux ia cijelis ei qn.i' in lefra , viiîlNUa et invi^ti- fcri , non p«ssil seiarabilis essc per tcmpus.
bilia ; qui ett verbuiu, et âpieiitia, el virlus, ci \iia, 56. Vtiit non niti tinu» fsl; quatcnns ditanlur yiu-
el lumou veriirQ ; et qui iu novissiiuis divbus prupter rei. Fide$ tupirier unam PiXrii ac FiHi (ukttatuiam
iiwi incarnaliis c^t, el iiatiis cx suncta Virgiiie ,
qiii pradiiai. — Kx omiii auieni p;irlc, qua sc circuiii-
cruciUxus est et inortiiiis et seimlius ctsurreiiii

, , ,
B agerc solMcitiido poiuit, ba^rcticoruw iiigciiis zditus
et aioriutstoriia die, ci recoptus lii iîclocst.ct 483 olislruilur , ne quid ossc divcrbilsiis pri-^H^ftiir in
6cd«l iii deitcra r;ilris , voiiliii iis ((>) jiidiwire vi>os nanique cos qui ircs deoti di-
Filio. Anaili<:iii:>ti2:tt ,
eluionuos, ci reddore uuituiiiiie sccuiidura ojicra cant : qtiij .^ccuiidum 4S6 iiaturx veritittcui, uumo-
ejus ; cuiu'5 rot;uuiu sine cftssationc p<;nnauel iii im- rum nuiicupallouum subsiaiitia i^ta uou reci|iil, iiisi
niensa sxcciila. Sedci cnini in dcitlcra Palris noii so- ut in homiiiibiis alqiie Aiigelis solct, cuiii niinicniri-
luiQ iu boc &;i;culi>, sed cl in fuiuro. Credimus et in Uiiiur ox lioiiore iiieritoruni, iiattir;c tamen iiiicr co.s
Siiiriium sanciuui, boe esi ,

paraclciuin ,
quein pro- et Deuio (/i) diiferentc sulistauti.i: ct idcirco dli plii-
iiiittens iV|>ostoiis |)ost redituui iii cuslos niisit docere res iunt. Cxierumlia natiira Uoi Oeus oiius cst; iia
cos ac nicmorxri oiiiiiia, |>er queiii el 6anciilic:inlur lameo, ut ei Filius Deus sil , quia in eo natura uon
siiicere iii eum crcdcntiuiii aniinx. (c) Eos auteni , diflerens sii: et cuoa Dcus ex Dco $il, nou p> tcst
qui dicunt de noii exsianiitms ettso filium Dei , vci non ulcrque Deus essc, quorum per Kcucijsi n.lilfc -
cx ulla subsiaiitla, et nou ex Deu , cl quod eral ;ili- rciitiaia uon disceruaiur essenti:r Mumcriis aitteio
quando lcnipus aul saxuluui rûitudo ifOu eral ^ ali«r iioiiiinis in uuocupalionc respuitur; quia noii cst iii
ikos novit s.iocta et eutliolica Ecdesia. Siiniliier ei imluriv: qualitaie divcr&itas. Cum igitur aiiailieiua
eos, qui dicunt ires esse deos; vel Clirisiuiu nou esic C sit (i) deos dicens,, el aiialbeiua sil Filiiiiii Dcum dc-
DcHin cl aiilu saxula , neque Lliristuiii, iie<iue filiuui uogans ; absuiule ostcodiliir uoius ad utrunii|uc iio-
etiin esse Oei; vel ciuu iiisum cssc Palroui ct Filiuiii uiiiiis iinlLaiem de propneiale indilTcrentis essu snb-
et sînctuiii Spirituiii , v< I iiiii;isriliilcin liliiini ; vd slaiiti.c : cum in confossioiie iiinascibilis Dei p:\lrls < t
qiiod ncque coiisilio ner|oe vuhiiiiaie Paler );eiiu«rit (inigenili Dei fiiii, nciitro s s« dissiniililadiiie c$s»ii-
Filiuni : anatlieniatizai sancta et catllolica Eccte- tia; diflTerenie, (J) uicrque cum Deus sil, Deus lamcn
$i;i. >((<) uiius ct creileiidus sit ei pnedicaiidus. S<>llicila iUx-
35. Fide$ Iikc Filii oriqinem leleniam slaluii. Ham- qiic iiiuliuin diligentique cuulela episcoporuni Udos
que tx Det nubslanlia. — Drevibus expositio (lilci miiiiii n iturx gcniiic ct gignoniis intilQci-riiilain no-
liiijus, sedabsolutissiiiiis usa csl dcruiiiioiilliiis. Nnu iiiiiiis (/;) uiiioiic coiinrtuans.
coudeiiinaiis eos ,
qui de >ioa exsiaiitibus esse tilium 37. iVoii lcuicn fiUdt soiiHuimM Deum, Filimm rccle
diccrcnt, originem ei iiou c(Ppiam , sed manentcm docel inr.aicibilem. Qui ex voluiilalg nninMNr. — Ta-
(a)ln viilgatis, Masiiliacum Mtftia. {» niss. habe- llqiict ciini et plurlbus focis , lum cx 4d, utii
nnii:.
lur lanluni Mysiu , vcl , ui iii iiiss. Colb. ct Geriu. ciidoni seiisu legere esl, Non csi de no» txstantHns ,
piiiL'itur, Hirjiia. Prouiirl.i' totidem cl oodem or- 11/ extiJnt orfgo sil.
ei
dme rrceiiseiiiur apud Vlgilium. At iiifia ['r;i^nicii(u D (f) IJps. ct Par., noK cum e*
nlhilo ttthislii cas- :
CKi, iioiiniilla esi lu or<!iiic d.scrrpautia. tig;inliir cx aliis libris.

(b) Frngineiito cxi bic adjiciiur in pne muiitfi/ct in ((/) In \ulg:iti3, unlyenlH. Vcrjos in ms». aiihjenlin.
grxcis foriiiulls ,
gu;is supra aiiiiul:iviiiius post cou- Sic cnim aiitea iiiuaiciti/fj ei Kiirna »d |,airis siil -
ciliiim /Viiiiocb. in Galliai cl llali.iin luissas, iizi tuv- sianii.tin rcfcruiilur , i;on ad Ipsins palrls voc.<bii-
Ti).jia Toj «(uvo;. liiiii.
(c)'Episiuli pscudosyiioJi Sardic. Fragmcnlo c\i {h) Editl . diifitta» ett titittamta : rorrigunlur o
liic cxliibet , Credimm iu tumiani FciU$ittm catlivli- IIIS4.
ciim iii i6'iMit»io»(W piiciitorum

,
iii curHi$ rciunec- , Rr., Mir., Lips. et Par. perpfram liic .idiiciuiii
(i)
tiuiicm iii cifam a-lcTnam : (|u.c verba , omissi* tii
, diiot: ciiin cx <lcieriniiial:i Uricntaliiiai prtiposltioiit),
ciirnit retuirectioncm, iiiile liuc revocaia sunteditioiie i|iia daniit.>iilur iion qiii duot , si-d i|ui irts dt«* ill-
P.ir. cuiii iiei|uc iii aliis odit. oiStciil, iicqiie iii iiis>. caoi, cwiiiciat lliUriiis iudetiiiiiaiii.
iiei|iie iii gr.rcis formiilis. [j) lu vulgali» , duilut ul uuiûe : inlerp<'i.lU>r<s
(d) Vclus'kiiir rodcx <'.olli. ot Germ. Iiic aitjicniiil oprira et kbsjuc aiioloriiale niss.
ila liiciiiteii: ubi :ipiid ttad. , itii i/iiciu , In aliis ,iu- Uud., kNioin^M. Keclius alii libii,
(h) Fdili cxrc|>io
lciii edil,, lliliiriin.. MiKiNi', liiic rsi liiks uiiuiii in geuiio t\ gigticnlo
,
(«) Mt. Sllv. , ex uiiii poliHi quam de DA , clc. iiutui;c iiulilTorciiil.im , qu.iin cunlirmai uunmm.' .ic
Pro.MUium vcrbuiii mdiuiii iilciii csîC ijiiod trifH/n siiit;ul.iiilai« iiouiinis
sn.) ! inii; jm: i,ymm, sku m: riPF. oniENTAi.u m. m
(icniiiim ii. euiu biiiceriier aiiimx. (dl
r..^'et.ie &iia ^'jliiarii Mei velii alfir.i.arei-.ibstai.tiom;
I
I. t Eon amew ijui aicmii : Ue i.ulii< cxûuiibus
sutioi haiic eoi.kleni..at le!Detiut.:in , (|itje >|iii4. l>««s
Filius, <e.l ile alUf« substHutii . «i tw.\ ei Uco-, «l
i.i.u» esJ, miuni ac solitaiiuui l>euin pairein , liaben-
eral tftmpus vel sxciilum ()U'.iU(lo noa cral :
irm iu se nomrn «l patris et filii ciMiliiereiur: cum .|i.<i(l
alienos sciisancta elcaiUohoa Eaiet.i.i.

iii gei.erante ralic ol i.asteiiic Filio Deus umisessct
pra- II. « Si q^tis autem Pairutn c( FiUum Ouos dicii
ol> imliflerentis ub invicei» naiur« subt>ui.ii;im
siincUir.im H- (l.'0<: : a.iatheina sil.

ilicMiiiMS. Iiu.as<'ibilem qi..<(;iio Fil.uni
Hl. (c) » Kt si 'iais, ui.ura riiccj.s
Deuio.ClifUlum
i!es nes 'il ; (jnia i.aiura Hlii nisi i:\ iialivilalc iion
PJ'
evstat. Nniiviiaiiii aiileui in eo aileu |M;r(ccla iialura auiem Ueum anta sacula Olium Doi obsecuiuin
atwulicma
iri in ereaiiotie oiunium non
conlitetur :
esl, ut qui cx &ubsiHiiti3 Itei i.atus est, eCi:.in ex con-
silio ejus ac Tolui.iiite nMC:itur. t% vuliint:>t ' rnira i.ii.
IV. «EiiJ tiiiis iniiascibilem !k»mi, vel parleiii

.'itiiuc Cousilio , nOH ex corporalis |it<i.skii.« ..aiurae ,
essciiu» Dei de e*sentia Dei genii:i;*l>.s<.lui!t i.crfcc- cjus, (le Maria iiatmH 6sse aua^t 406 «1'*«^ •
'"***
lio est. C»ii«f queii* auleiii est, ui eain 1111.»« fidcin - sil.
»lMrTia
' '
prr&.ie«l.am vel1
relr»cieraus,.{.«* no« olm. (,.) «m J'b«.irMS rH- U V. , Kl si Qui» tecundau» {()
d naa
coii8c.»i!.t» est. l>r;ixl<y>iiiiau"i.e-..i :' Maria di«l F.lium e.sic,
s('0|)atii dejeeius cst,
Deuiii cise. per
aiUe 8u.tuU ex PaUre lUUiui apua
el,
Sirmw ab OrifnlaHbus
433 F.£-'mpluin fidei (6)
eum latu. e>se ^mnia : aj.aiiieiaa a»i.
cOHlra 1'lioliiium itripiw (aiin. y,>\) Uci dtlataii et a'iitr.t!ii
VJ. < Siquis sulisiauiiaiii
5S. 4 C.reJiinus ii. uuuni Ueum palreua «viiiitm- dicil : atialbeoia sit.
quo oiunis pa- Si qtiis dilaialamsubstaniiam

Dei liliiuudicat
liMilem. ciealor«iu et coodkluiciii, ex VU. ''
sic.iti
t.^riuus ta c(bIo e( in (erris nuu.ii.aLur. Et iu uuivuia fucere ; aut laiiiudiacm subsiauiix ejus, (y)
qui Filium nomiiiet aiiailiema sii.
ejus Filiuiu Poii.uiium noslrum Jesuu. Chi isimi. sibi videlur, :
,
s.-ccula ex Paire uatu» est, Oeum ex Deo, VUI. Si quis insitum vcl prol:ilivum
vcrbum Dei
auie oiutiia I
lunien ex lmi>ii>e, per (juem fatta su.it om.iia in coe- iitium dicat : ai.aihcma sil.
terra, visibilia et invisibilia. Qul esi ver- IX. Si qiiis homincin solum dii.it de Maria Fi-
iis el in «
bum, et sapieniia, (t) et virtus, et vita, el lumen vo- lium : aiiatlienia sit.
rum : qui in novissimi, diehus propter t.os iatorpu- X. « Si quisDeum el horainein de Maria naluin di-
inlclligll anathema
ralus est, et natus de sai.cta Virgine, et crucilixus, ceus , Deum innascibilcm slc :
ct ii.oriuus est, et sepulius : i|ui etsurrevit ex nior- Q sit

(Joon. t, 1!),
luis tcrtia dic, ei adscendii inccelum, ei t>edet in XI. • Si ntiis reiftimicaro/Vjcdtin ett
dexlera fatris, et vei.turus csi iu coi.si.ii..i.aiiui.e audicns, Vcrhuiti iii c.iinem transtjUiiii pmel , vel
Sioculi judicare vivos et n.oriuus, et redJere uiiici.i- demuiationem (h) susiinci.icm atccpisse cartiem di-
(Itic secuudum opexa sua : cujus regi.uui sine lii.e cii ; aiiatbeii.a sii.
(«nevcrstts, penna,i.et iu perpeiutt s;ecnla. isrii XII. « Si ûisuiucum lilium Dei cructfixum audicus.
ciilm sede.is in dcxie.a i*airis, iioii sol.i... in lioesa^- de.:itii3teiti (9£»t»tk) »j<is corruptioneii. vel passibiii-
de.nuiailonem :«tl demiiiuii<»lici..
rulo, vcru.n ctiam et iu fiituro. El in Spiriium sauc- raleni (iraSoi) aut
tum, id tt>t, paracleioiB, quem promiiieus Aposlulis, vel inicxfcciioneiu susiiuuisse dicat : anail.ema sil.
poslea quam c«etinn «dscendit, misit docero eos , el XIII. f Si quid, Fatiatiutt liooiiKem ( lUn. i, 26),
(a) Niininim, uli notal Socrales, lib. 11, c. 2U ; pal t'sov 10V OeoO , uitoUfi*
'/^pLtrriî Kfl oiiJvaiv uio'< Toii
ContulMam &ergii el iVtjrtRiaiii : quaanno pruplwi lu- /nxaTo. -if U«T|ii. PHBlerei.da vtdeiur letUo llibiii
i.tititus beUicia uemo soleatuem gasiit CunMlulum bt<e , i.i>»iri, cmn ;ilteri nou couveniai su 1'Uoiiii.iio, (tui
est , ai.uo ccci.i, cuiii Velrai.io.ie dt-jecio Sirniii uio- Iteam uiiinu co.iiiien» Ohrisiu.-n anie .Maii.-ini exiii- ,
rarelitr G<iii»Uiittu$. lisê uegabnl. Uujus auleio decrcli dupltx C-si sen-
11& . ol NCilicet itiiaiheii.ti sil, qui cum
(h) bocrHl<», iib. n, e. 50, vari&!« variis leii.tmtibwi ut.iiut dicat
Siriuti coKAcriptas furniuias variiii.(|u« w.tciurcs coik- J) Dcum, Cbri>tui.i lameu Deuiii iie;;et ; siciiue ii.fra iU
fuudei.s, bai.c a Mjrtu A<eibiisiogiu!ce.scripUiu u>u- lud inierpreianir Hilarius alter vero , tni! mib.s :
tiii.Ml. Veritis nuster Ilih.riii^ cain Oi-ioiiK/tius , id praeci|iuu» videUii ut anaihet.w sit , qui t.brislitm
,
est, lutt bvi.udu ^kiU.buil. C.iuci(ium illiid Vigiiius, lilt, in condiii»».ie uiiiiidi adsitliste , el pcrinde aiite
5ia-
v cutiira buiycli. ii. r>, cathi.liciim vocat et cx toto riam Fuisse 1.0» coi.liteaiur.
Oiicuie cuu^regaUut. NiiUi auietii Oc.î<lcntatiuti., (/) Verba .11.., fnJi-inenlium vel pTftdeitiiuHioiiem ,
t.isi forie tjuibusdj... cx iny.ico, ad .llud acccd.:r« uiio grjK;o voedbiilu r.f.vi\'bi(ji-i emmtijntur. Deii.de
lu... licuil. (|Uod .MaîM;i)ti-as lyi-atiiius iransalpiuas quod Uiitia , tegisse vi.lcti.r cuni
vepiil Uilarius a
i-ej;ii.ti(!-> ainiii; lt..l.atu occuparel. Socrale iy. Ma/iiaf , IWU Cm»t Atbatiasin npo Uixpiu; .
iiiiU MariaiH ; i|Uiid taiueii iiifra, 11. •45, Ivgit, se
1.1:1-
((') Ex ui.o n.!i. Colb. et uUero SurLioii. :i.lJimug
liic, ei vtttus .-
t\iii.-. vox cxsiat tu supen.ore fortnula gis ertaiii l.ic placcret nl sil auail.ema qui Cli.i^- : ,
S.irdiccnsi. ab Imc iioiv dissideiitc. tut.i sccundum prjcstientiam tantmti ai.ie Mari.im
(</) Ludov.i i.b .Mira:us :id!.iiintiit, iti uno codice ms. cssc Ci:mtedat.
M' rL'|)eris»c dccreits sc(iue..iibiis pr.clixuni tiuuc ti- In gr;ficjs «Oditibt.s nibil CsC, quod respomlnil
(i()
Ulit.i.i : Depuilionet caUiolicuTum propvsilionum '2G vcriiis, stculi »(4i tijiienir; qux- quideto mfra, n. *5 ,
rutttru PhoUiinm hiTreireaiii ei conlra oinnei oplnUme» otiiiiliii.lui'.
inliileliUiiii iHereiiciS. (/()Gr:ecc. Oircys/ievoxoVa. hoc est, demmalliintin

(e) Apud AifiunaSiUm ct Socralem, yeti i* ti: Xiywv sttstiituis.se ciiiii uccepll eftriicni.
511 SANlJl IIILAIUI Kl-lSroil 51?
iioii I'.ir.'i.i s,l IMiiim rtixi.-,?^r, »c,l ii>suiii ad êiiiei- a XMII. < Si ij.iis, <]ium <II.'|iiiii e.-.« : ;.> /V(u )hi-
ipsuiii ttic.il Dcuiu l.icuiiiiii ; aiiailicma iiil. iiiu$, et tgo Deui mvisiiiuui, i/ pratir vic non .•..«
XIV < ^î <|itls liliiiin iioii dic.il \lii'ali:t; vi&iiiii Ueut (L"j,ji. xuv, 6), ad dcstruclinneiii iil(.'|oruiii
(Gen. xviii), »fd Deutii iiiiMScibilcm, vcl i.) |)arioiii Jiciuiit cl fonim i|iii itoii miiii du , iii dchiiutii.i-
ejus : aiiaihcnia si(. i.em {(j) uiiigi!iiiii .tiiie saôuia Oi-i jud.iice inlclligai •
\V. < Si ijuls ciiiii Jacoli nnii Filiuiu qu:.si lioitii- auailic:iia sii.
lieitt colluclaluin ((.iu xxiii , -Jt), sid I>cuiii iniiaiii- \XIY. I Si quisv.iluulale Dei, Uimquaiu uimin uli-
Lilem, vcl (laricin fjus dii.tt : uii:iilicina sit. qiiid de creaiura, fjtmm dicai Filiuii» : ausihema
XVI. I Si quis, (*) IViiil Dumiiiiis n D<'miiio (Gcn.
tix,24), t.oii dc Filioci P:iirc iulcll.ijai, SiJ ipsiiiii XXV. I Si ()tii.>i iKilciitt; r.iiic naluiu dical F.lium
s se dic.it |ilitis&(; : aiiailtcina stl. IMuit ciiiin Du.niaii..iliciiia sil. ôii e.ii;i nolenic
(/;) l'.ilie coaciiis
UUS Filius a Doiiiiiiu l*a(i'C Palei', vc! ii:iturali nccessitale diicius, cuni nolltt
XVII. (() < Si i|:iis DDiiiiiium ct D.iiiiiiitim 487 i;ciiiiit Filiniu : sed (i) niox voluii, sine lem;ore ct
Palrcni ci FiliDiu (ijuia Douiinii^ a Dominu li-.ipjile iiiiji:js>il)ilitcr ex sc ciiiii (;cniluni d-îiioiislravil.
|>liiii]) , dii03 d:cjl deus : anailiciua i.ii. Koii ciiiiii XXVI. < Si (juis iiiu.iS' iiiilcm (i(i) binciniiiudir»:
cx:cquaiuub vel (d) toin|iarainu4 F.liu.u rairi , sed B Filium, ti,iuiiuaiiii!u.. »iiK' liriiicipioct duoiuuascibiiia
sul.jectiim iiilcliiîiiius. Ncque crîiii dcscvndil iii i duu iniiaia diccus : dnos laciul deos : aiialticiiia
Sotloiiiani siiie 1'alri'i vdtuuiaic; iipqu.; pltiii ex se, »ii. C.ipiit cniiii,(iuod csipiiucipium oii.niuiu, Filiuf;
scd a /.lonK/iu , uuclorilito .^tilitot l'atiis; iicc scdel t:ipiii aiiicni ,
quod et.t printipium Clirislj, iV-is
in dc>;t'.'ra asemctipso, scl audii diteiueni raircm, 488 >' '-'>>o >i<l uiium qui tî siiie piincipio om-
SeJ:uil Jijiiaain 11103«^.) (/'>j/. cu, 1) iiiiiiii |.rincipiuiii, pet Filiimi !Mii\ersa refe.-imus.
XVIII. I Si quis Paireu» ci Filiiim ct Spirilum XXVll. < Ei itcriimconfiriii.i.itosCbiistiamsnti ni-
S.iiicttiiii iiiiani pcrsonaiu diiiai : auatliema sii. tellociuui, dicii;;u5, quoiiiain si qiiis Ciirist-iin [>et:m
XIX. < Si qnis Spiriiuin saivium pancleittiii (iliuni Dei anto sa.-cula sub:;isicnScm ct iiiiiiistraulcm
dicens , in'iascibilcin Deuni dtcai : ntiaihcma sit. Patri »d oimiium perfeciioiicin non dicat ; f.e<l ex t\v^)
XX. < Si <|iii'!, situii •lncnii 1105 1'oiiiiiiiw, iioii dc Mirâ naiiis est, e\ eo et CtiriMuin ctfiliom iioin;
alium di.at P.iracleluni :i Filio ; dixli «îiiiit : K( atic- iialuiii cs.ie, el inilium accepisse ul sit Deus, dical •
rum pnradititm miHit xob'.} l*n;ri ,

qif^m rcijubi) (|) ai.ailienia sii {k). >
ego (Joaii. Mv, 16) : an:.llii-in:> s t. 5D. Vliot.ni fruus muUipUx reiunJilur. FHiut a Pti-
XXI. < Si quis Spiri;tuti sanclitm partcnidi-ât P:i- li-' mc stibstoniia (liifiTi nec tcmpote. — Nec(>ssiiS5 .-?
Iris vel Filii ai>.nh*>mi tum

: sii.
C temp'js admomiit eos, qui conver.craiil. p'.'r iiiu!-
XXII. < Si quis Palreiii irt Fiiiitni etSjiiriluin sanc- t-ptices îiiysiiones latius ac difTiisius c\positioi..';fi>
luin Ircs dicTl deos : analhema si' iidei ordi;iarc ; (luia inultis el occuliis ro:iioulis iii ca-
(a^ F.diti liic e! ariicnio siihse')iien!i nern')n'2! ,

ihenia «?; : quod ninnino si!por!iuit. Hic ciiiin n.>ii 00
IMUr''!!! ; reuiieiitibiis m«s. e> srjec:i voca ufoor. viis an.itheniniisiniis esi , se-i proxinie ullnli cxpi;-
(b\ In i.ntiqiiis lihris coiistaMtO''. vlwiil. p/iicitS':. taliii.
(ci 15.id. .Si (Jiiis Dnmtnum el Desii: ni>n Paim:' c( //) Sic niS':. At edili, i}Ui'in roggko ciini.
l'iliuiii iii-eliiuul ; iiuio Dni>iiiivm t' Itiiiin (iMD<r di. «i (n) ln ex^-nsis i-l scriptls . h"i'ii".' u!>i ct f.frt,t
rir.iS' iiiiHtli E'" C! Mir : Sm"'S OoiirnM." el Deurti v.-ii.;. uovv/frtvi,-, 01 et Hilarii inlerpietaiitntf iiquet
t!'ii: l\-!'tiii, cl r,liniii /iîiui DcKiiinm a Dcmino in |H|rendi>m esse nniaeniti. Poîlen ex tribiis ins». repo-
lelhgai. fU . . 11! Had. Al vero I ips. ei Par: S'i ((/ii'i iiioiiis .h'.(l'iice intclliqnt, contii^nlifiile f:rx<i) lc-jJt
Dummutii el Unminum 1'iU .in d i'ilium, iinisi Dnmi- x.J..; E/)i!i'f«voi : iiM in '•is>. (jdh. ei (tiiit., <;i.«j!
r,um n Di>ihiiu' iu>cll<qal : (fiia Dcniinum et Dnminvn Judnice inlflliiiens, iii vu!;;alis auteni, Juaaite riic^njR
iluQt il.ru' iltc : anut') |p vcinslo codi'''' rolherlino, inlelliaiii : qnai leclio i' fra, num. fil, ohliiict in o.n-
SS .luis D'um ci n.iminn»' l'aircm et filiimi i}ua Do- liibns lihris.
tiiinjtn n D.iiiiiiio ilnot ilicii d.'.)'. ; a<>at'i. ; leclio iio;i (/.) ri*mo verat no.Vi!fc Vntte
Kr. : ipiod quamvis
Sp8l';ieoi'.i, t!ii favei. r.<t'jiiilus. lil. x, cao. (>, ilhi Hi- g'in.'rniiere videatur , noc poslulcl g.;ioii* sernic ;
larii Itfc v«rîi> inendose r:\liib»-liir. M sitiPiTiiir resiiiiiiiniis lamen aiictori>ale Dati. ei oiiii.iom inss.
csl nu:.m cx ('
gr:cco .\lln.
«-icris nis?. evpriiiiittiu^
Par. pnsl Kr.. ui
,
{i) Mir.. Lii'.s. e! t';.'.i' f<itit''. Ilio
na-iii lcxlii snll><i?aiit(3 oam :oiiitl S'>cralcm men.lis : I
'
tt infri ahcM vt 1 H.kI. ei il><s. ftr.i-ee , >D.>' «u« T<

ciidm «c.lel. Porro liie (l:>tiiii:ilur <|iii cuni .lUiliat .
iaOj)»!5» /2t i//5'-'v5o; vfxl KrraOit; i*i:vjr'i'j «'^-rov ,iv-
Doitii„ux II lliinmn i)'Mi'f |';V.r.Mii Doinintini et Do- ,
vtl^Tu; UHlOitiiV.
miii..m i''itiiim ila iiilcllijji»! iil voc;.liiitis Don.iiii f\ .
(j) Graeani vocem uwy/_'.v hii diiinl;ix:il verrt

Dotiiiiii ilnoi diiiat deo«. Sic enim Kr;ee.> hnhi;ltir :
llilarius tiiic inili:) , iiifr;» 'aiilcin iine iriuiipio. l)!>i
I.t XI.; 'AVi\it,rt fjaii-) riij flxrio-j: vxi tov tli-i vjnwt. y.i enim i-ta^ce hnheiiir <i: Ilt, !!•/)(>/,•< . r.-r;(« (RinfN.i:*.'
<'.'."<» i '.V naTSf.u yac T'iV Tiw (frit yjiitt ty. njci',-j),
rfiio j''re pr':nei\>in : et p.iiilo pns! d; uitiv «mp'.('jv -r-i.-.
<iyi'l'.,;iOi'.j;- ujii'lij.'.(.
iT-.iv io/m. lurm.' reihtii nd i"iam(,'Ki (gr«<us «.enno
(il) Ita inss. ,\t odili ^.rtri/Mrtiiins vel eonfori lumus. posiut»' (?ui.iO eil itin< ;'rf/'C»('io, (».'i«ii'iii priiteipium,
Ili< Inohiis vi»rl>is iinieiini tji,/rJTao'jiiv in er:tco i'« f.r FiliHin i(Hi'!'.Ti:i ('jr;vec lilc suhjitiiur t-jvt^.^; ,
spo.idcl. .Siipcrius jatn olisf rval/ in , iiiian vocm ;i.'Ci tefi:ti>,iui.

i.,''i'/v!uiTive.iit.-ni riiioni* (liiil.ns fuisso re.tiliiain ,
ik) ^pud Sorriiiem liis .tihlilnr u, « ):'4ut9>tr(i.f :
<|u.'»3i anc"ps Mil;irins (pi;r ap'io\' fortt, etraiiiijue se-

ouod reiinere si placet, noii sic itiitllitrcitluin esi. tii
liijciidam propoiiirel.
Panlui S.-iiiioti:i'n<it n.snereb.il . .|ncmadiiieil(tni in U
ft) A|>ud .MI.anisiiuM !! Socrftl. hir Kiib|iiilnr ivic liiiis Suciaiii iHlilioiiibns ntile Vnle.îuiu obliiiuil' set'
Ot(ii<,"e-u: ei in versifi;i.; IhiI 1.1 '.loisiiiorDai, <ino ;i| fui^fru tieui e'i S«'iiM«'«"«.*
I
^\l
5i5 I iRF.u r.i: SYiNODis, SEL' df: I ide ouii:nta! IUM r.ii
t!i..lic.'im <Ionuiin on, qnne pcr I'iiotiniim ronov-ibi- A '^sl. orcnsiinicm !,aere'''is i.:x5l(irrt. ni innisribilcii»
liii, li;vre.sis lenlarct irreiierc : «t persingnla gcncra Doiim, vcl pnrlcm cjus, ii;isri d-; Mari.i pra;dicarcnt;
inicnioratac et ill-vsx fidei, )!nicuii|ue gencri Iixrcticu occursuin cstsalularis dcfi:iiiionc sciilcnti;e, ntnna-
ac fiirlivx fraiiiliiK-iilinc cnntrairetur ; cssentiiisp (i) tot tlioma ossct lioc cinCicns. iNon cnim rcliijiosa iinitas
fi tci nbsoluiione;, quniidem esscnt quxsit» perliilix nominis, ex indifTerentis natur;c os-finii;i consiiliit;!,
occasiones. Ac piimiim pust gcneralem illaiii atqne pcrsonam genii;r .iJetiiii esseniia;, iit (rf) unioi ac siii-
inJabitatam sacrninciiiomm eitpositionem, hinc cx- giilaris Dci substaiiii.i pcr unionom nniuinis inlclli-
P"ncnJu> lidci itdvorsuin lixrclicos coppil exordiiini. galiir : cuin utriusi)uc essciiii.e noiinn unum, id rsl,
i. I Eos auleiii qiii dicunt : De nullis cx^laiUibus Dous iinus, ob indiscrot.c in utroquc natura: iiidissi-
Filius, vel de alicra sub^taiiiia el iion ex Deo; et milein sulislaniiain prxdicetiir.
qi:od erat lempiis vol s:c<.ul'im qiisndo non crat : V. f Si quis scciiniluiii pncEcieiitiam (c) et pr.tdcs-
aiicnos scil sanria et ratiiolira Ecrlcsia. i linatinnem a.iie Mariain dicii Filiiim csso, iion anto
40. Quis hic amliigiiitatis locu»? niit qi.iJ ex sin- sa-eiila c\ s'airo n.itnm :ipuJ noiiin csse, clpcrcuin
ccrx Ddei consricnila reliqmim cst ? Non est de non facla esso niniâ : an.iilit i.i.i sit. »
cxsiaiitibus:aieicxstans orixo sii.Nonest exslaiis ei •!3. Dciim 0!iiiiiiir:i nostiiiin Dci illiiiin, antc qii;ini
ad erigincm substaiiii:i aiiqn.i alia, nisi sola qux Dei B corporciis nascitn.-, nog.iluri tainen seciindiiiii prx-
cst : iit in co nihil aliud iiatum esse possit, quain sciontiainet pr.rdcsiiiiaii in;'in, iion sccundum iiatunc
omne (b) qiiod Dci sit ;
qiiia non cx i.ibilo cxstans, subsistciilis cssoisii.ini, fni.^sc cniillrinai:! : iJrst, ut
aliunde ncn siibsistii. >on diQeri in lempore : ui cum per piNescioiitiaiii Tîiiis, qiiin cuni prxdestinavil nt
P.itrc sil iiitei:i[.or.ilis et Fiiiiis. Inseparabilia itaquc csset :iliqii.Tndo, siilirciKignoiidu-, o!i viigine, nuntia-
iiiicr iniiasribilcin r.itrem ct iinigenitiiin Filiuni tus nobis fiiorit poiiiis, (iiiaiii aiitc .-.ccula in iritur.x
ciiiict;i sunt, (|iiQs in icnipore parrs Ipsa iHa iiiiius divina- subsi.;ii;ia naiiis exstilont : tilquc o;nnia, qu.c
t:j;itum (f) patcrau' exsister.lis, c\ qua naii\it;is sumi- ijise iii proiiliciis dcorjVMMiionis siun ae passionis .sa^
tii'-. iiidifferoi.iia iii niiilo (lisccriial esscnlix. 1 raineiitislociitusosi, ipsa ill.iscciiiiduin pr.Tscicnli.im
489 "- ' î <I*»^ aiiicin rai.-eni el Filiuni duos 490 ^<^ '''> ^ P^lic sim dicia. luiqnc docirinx Iiujus
«licii (leos : aiiathoma sit. porversii.TS roiidcinnntcr •
ut cogiiiiiis nnbis iinigoni-
iil. l'A siqiiis iiniiin dictins Dcum, Cbiislumautem lus Dei rdlus, n:iius potiiis cx ratro anie sxcula, e t
Dousn aitle 6;ccu!a C.iuin Ooi oiisecutuni Patri iu ipsa sieciila cum creninris oiniiil:iis condcns, quam
trcalidiie omiiîim non co:'litct(ir ; anaibem.i sii. » pra>desti:M!iis ill esse ((igiioiiiius.
11. IJt entittia: nomine, iin $viit unum enentia! ge- VI. i .Si quis subsLiiili.iin Dci dilaliri ci contiahi
itcre. — Renini nnbis .liis.diitain inteUigoniiam ipsa C *''Cil : analUcina sit. i
illa noiniiiis rclînsa professio iiiunit. Ciiin enim iii \\. Dilatntio et conlracii.j in Dcuin noncaduiii. Nec
ii:ininati<inc sii, raircin ci Filiuin duos uoos dicerc ;
/•'i/iiu ctt (lh<m(V si<bsl(iii!i)t (tili:l2lio. — Conlialii el
cl riir?um analiieim si; , Filiiiin Dciiin iiog:ire : sii!;- dilat.iri, corporalis est passio : Dcns anttm, qui spi-
sl.!!ili.'c divcr.->;=" aiioriis ali aliera opiiiin in pr.cili- riliis Cbt, ct si.irai ijii \iil!, non se por deniulalionem
caiidis diis diiobiis cxcludiiiir. Nnn ciiini csl alia, siilistaiiiia; .Jiiliiilai.il, aiit coiitraliii. Fxtra coiporalis
jT;rii;r iliani D. i pairis c\ iiui Dii liiiiis Dous inicm- o;iini ii:i'.!'n" iuNOssitaiini lilior iiiaiiciis, quod vult,
poralis csl n:iliis, e5senlia.[lN:im ciim nrcossario Deuin ct ciiin viil!, ot iibi vuU, Id pricsiat rx srsc. Impiuni
iatieiii cdiifileiiiur, ct .ib.-oliite Cliristuin Doi Ciiuin orô ost E';bilantie ilomulalioiicra libcrtati tantx
Dcnin nrj^diianius, cl inlcr Iixc dnuin donruni sil viituiis aJsc.jboic.
urciiîîsa ronfessio : noii possunl, srcnndiirn iialiiriO VII. « Si qiiis dilatatam su!v-t.iriiiain l>ci Filinm
iiidifrc-cMiam ct noinsM iniMiTere!;?, noii iinii!n cssc^ i!i;^nl faocre, aiit laliiiulinfjm siibsl.inivv rjus Filium
in osso;ili;ic genoro , <;i;oriini cssonii:c nonicii iiun iioiiiii;ct : an liiiema sit. >
i:o,:t esse nisi unuin. i:>. Siiporior seiiiciitia, cim indeniulabilem Deum
IV. « Si qiiis iimascibilcni Deuin, ve! partem ejus docere vtJuerii , ad h?nc se tamen seqncntem li.-crc-
co Mari:> ratiiin cs-e anJel Jirorc : onaiheina sil. > slin pr;>'paravit. Qiidam cnim ansi suiil innasoiliilem
î. Filii et Patiis non una pcrw/iu. Cpntia cot qtii Douin usque ad sanctani Virginein siibstaiitix dilata-
iisseruni Fiiivm ttiiit? Hlariam non ene niii pcr prcedcs- lione protendere ( Vid. (ib. i de Trinit. n. iii et
i:'Hf;r.'oi>cr>i. — Ne ipiod nuiicupatc cssenli;c in Patio l.b. x,n 50) : nt latiliiJo dediicta qnndam naturx
c: Filio, ;>cr indissimilcm naluram, nomen uiiuni siiu; iraciu assumensquc lioniineni Clius nuncnparc-
(u) Iii vuigaiis. lotidem. At in mss. lot : e; mox (jnot Er., Mir., Lips. ei Par. , indiffercnli in nullo. Casli-
c.Jcin, pro quotidem. Ladem li qi.ionJi raiionu 1i;iIk;- gaiitiir ex scripiis.
iiiii- cap. 1," iii Malili. n. 10; /n lol parlitim nvllia \d) \a yiilgatis ae pliiril.us niss. unicn. Reciiiis in
tilcii'i dinHincTala sn'io(iir ,
qiiuiiiicm dc piiriiijna, i.-li Colb. ei Gorm. umci. id est soliiarii ; uiiica est ciiim
Dei natura, sed non singularis ac soUlarins Deus.
((1) rxnisi txreplo Mir. oiniltniil oiiinc, qnoJ p.Mho (e) Iii nis. Ciiib. ac iJiiribns alil.s oon habotur et
c\Mal in nmnibus inss. Excliidemlus enim esi crror prccricitinaiiunem. Deinde ei nis.s. prope nmnluin con-
licreiiconim, qni Fiiiiim parlem Palris esse assere- sensu rcsiituiiniis anie Mariam : qiiamvis superiii'^
Ivnt. ut hic in excusis , exstcln nrio. Ilanc opinionem W
(.:) EJili palcrtur iiiiHriihililntia aieriiilas
, cx q-:-' , Piiiilo SaninsalcnNi iioinipalini adscribil Aih:i!iasius
no.ilaun mniilnr : \:\:'.\ OiJ. i:id-.(l\rnili!i-:i iii irit'j . : i,v.l) uneiii liliii d;; Iiioaiii. Cbiisii.
SIS SANC.ii iiii.vuii i;i'is(;oi'i Mo
lnr; iieijiio Ftlms ante sx'Ciil:« ixrfccttn IU'iis iKiiiis, A M- « Si qiiis Verbiim enro faiium en aiiilii:ii>
iiloin postea i-i tioino n'>iiis »11. Toiiiui liuc ii.Kiiiu > iTiiuni III i':>riieiii tr;)nsl:iliiin putei, vel dcniuia-
cîtliolica ftilcs il.ininat , iii quo el df muinliills PDt< r lionem S'islinentctti acicpissc ranieiu diral : ana-
(liriinr, ri iiatiis Filius abnrfjntnr. ilionia s't I
Vlll. « Si <|iiis insiium ci prolrtliviim verlHim D<'i -iS. l'iiio Dei erufifixo corruplionem von di fir r;)r.«a
flliiim (Jicui ; anatliema sit. > deitn. — ( oiiscrv.iinr dignitss (rf) diviniiatia . bl in
ili. Hceri-tici quo srn»u lilium /)ei verbum pKrdiceril. co, qiioil VLrhmii < .irn l'at tnni eirt, duin VcrliMin fcar»)
Filitisde WnnVj Dens <•/ honio.— llcrntiol porimeiiK^s, lit, noii :\iiiistrit pcr c:irnem (pi.jil rr.it Vi>rl)Uin , nc-
()ii3iiiuin iii i|isis cst, Dci filiiliii, vcrljimi esse t.intnn! quc tr.inslalnin (e) in rarni-msii, ut Vct1>iiiii e>>c
<'niiriti;ni:ir, proilciiniem scilicel Ifmucnlls ore ser- desiiieiei ; sc.d Vcrbuiu raro fjduin cst, ul ciro po
iiioiiem, <'l '<i) iiisnbsianliTrc vt»cis iiii'orp<imlein so- tius hoc inciprrct esse {fj (luoil Vcrbnm. .Mi.H)iiiii
iiiiiii : iit Dfo p:iiri isiius iiioili sil verbiiiil Filiiis , iii.ile cariii in operibnsvinules, (g) iii monti' nloiinin,
cuinstiiotli per iiisilain nobls loriueinli iialiitaiii vcriii ro(;it.it:ouibus liiiin:uioruiu continm scifîiii nn , iii
liiimotiine proferiiirin vurim. Fraus ergo b.Kc omnis l.assiuiift scciiiiiatein, iu inone vitain ? Scd deinula-
iii damuaiionc esi : (iiiae Deuni Vorbiidi . tiuod in lionem l>cus n<^scicne, niliil ox snbsianiiie »«« botiis
priiicipio apud Dcuiii eral, tanqiiaiu verltuui essu in- H caro farlu^ amisit.
siiiC ac prolat.TB vocis aFrirmet. Xll. 1 8i quis iinicuin Filiiim IVi cnh'ifixiim -aiiiliciig,
W. I Si qiiis homiiiem sohim dlcit dc Maria Fi- ilealitaiem cjns corruplionem vd pasvibilii.-îrm ant
iiuiu : .-)iiallie(iia sil. > deinutaiionem vei dcmiiiiitiimem vel iiilerfectii^nein
Fibuiii Dei de M.iria nor. pranlicanius, ui>l ct ho- sn.stiiiuisse (lieat : anathcma sit. »
miiieui t'i Dcum pr.i-Hicemus. (t) Scd ue id, qu i(1 19. Passihililni cl ptissio ifuid. Filinm palfibut vi-
DcuiM el liomiiiem pro^dicanius, fraudis habcat ucca- sum cf^se. — Absolntc osiemlitur, ctir Verhum, lici'l
sioiKMn , couiinuo sulijccil. caro f:icium sii, nou tamcii trarti,latiini fm-Mt in car-
X. I Si qitis Deum cl ti«mincm dc Marla nalum iicni. (;uin etiim \nc passioniim gcoera inliimnaicni
diecits, Deuin innasribilcm :sic iiitclligit : .'innthcihH carnis afHcianl, Dcit* laiucn Vcrbiim cam ladtw uoii
sil. pîiiiit (li) a sc ilcmutabilis esse patiemto. Ncn cnim

4". Filiut soii tiurmlnic 11 Put. e disccrniûr. Cnrmfit itt lp<:Mm cst, p-.iti ei dcmuiari : i\m» ofi)ne.ni <'aniciu
arxHmeni tion danutuliis ett. — Coiiscrvatur snbsian- passio cujusqac f;encris dcmuiet seiisn, d.itr > e, (i) to-
ti V ct iitiiiieii cl 491 virlus. Ciim cnini iii .inaihc- lcraiiiia. Ycvlmm :iui<u), (|iiod caro faiiiim esl
inaie sii, qiit et Maria Dri liliiiin lioininem sinc Oco licct se passiopi Mibili.lcrit , 492 ''"" **mcB demii-
(lixcrit; ei iii eodeni jiidicio sii, i|ui ia hoiiiiue i:ina- G latutu est passibiliiate ^.ilieodi. iSani ()) paii puluH,
scibilcm Dcum dixeril : uou Detis is , i|ui in boniiiie et passibile csse iion potiiit : qiiia passibiliias natune
esl, 111)11 cssc Dcns diciliir; scd Dcus ini)S!<cibilis inlirmis significaiin est ;
passio Hutcm c.i^t eonim qti.-e
«liiiegaUiv, Palrc a Filio non natiirx nominc, (]iih sinl iliaia perpessio : (A) qii.v (jiiia inilemuiabiHs Dcos
nec (<) divrrsiiatc subsianti.r, sed sola iuiiascibililatis Csl, cuni l.imcti Verboni caru r<iclum sit, liibiioninl
aurtoriialc discreto. iii co pa'sio!i!S maicriam sinc passil<ftitaii# infuinitate.
(n) l'i prius vulgaiis vocabulum hnc p-irticram in (g) Omiies propc m.ss. in morle. Retincndum euni
(liio diwsuin fiiigvc lii|i!el cx iil>. x de Trin. 11. 21, iino rotl). ei iliero Sorbao. lu nionte, piita in quo
iilii ai-ûunliir iiilciu liar(;;iri votrn:es tiiiiqeniliini iraiisliijtiraius est (;iirisius. Sic lib. x de Tnii. u. 23 :
Iteum... noii s«frslHH^!'i<»'i Dcuiii csse, sed seimnii-.m Nntiuir proptiiv nc stttr corins Hlttd rs(, iitioH in c<c-
tods ci.rrssn', elr. Videsis ibid. n. .SO cl Tcrliilli:iii. leiieni qloriam lonformaiur in monte, elr.
contra l^rax. n. 7 el K. (/(! .\|iiii! I.>ail., «< deniuiHliilis. Posica cxpuncto se
(/)) lituis vc.rsus subseiiufii.cs in aiiii' vuli;:ilis siio rcicniuiu esi lauluni d^mniubitis. F.\ mss. et Mlr. r.>
loco iiKiios, <.i iiiierpoliiliunibus dcpravaiOs, rcslitui- siiiuimus a se, hoc csi, qii.iot.iio atl iiainmm <>ii:im
mu^ ci rasiigauiiis opc inss. aiiiiiei, licet dcinntabilis u.iii ucgetwr <|uantuui ad
(r) Apqd D.id , quia nec divertiliue ,ffel, tola. i*ejus c:>rneiii assuiupiaiii.
iii cililis aiii'^., (/iiJn ik-c i/ivei .ti(<i» t'>i<'l, iola. (1) Iii edil. Iiic ad}icili:r paiienlia : qBod ribest ab
(d) 1(1 csl, siibsiaiilia d:viiiililis. oicuib is iiiss.
((•) (,)ii(i lunc icinpotis assc-

s.-iisu ipiidaiii h:i retiri D (/) U;< mss. AlcKCusi, pati tiuidem poiuii pastioiic,
riieriiil Viitmni assuiiicndo carncin tvanstalmii e«s« led passib l.tale i>auiî(it es»e nnn polutl.
iii r:irii.'iii, rc|ictKiiduiii ex lii>. v dt; Triw. 11. C.0, ulii (i) !ii >nlg.ilis, iliiiftie quiii; ct nn.x fjn»iii)H.'s iicif.'-
ar|;iiiiiiliir (|iii defecisse omuino !)evin \ erbwii inani- ritini, loco pussiviti». Mojius in m^s. quiF : hoc est
iiiiHM foi^porii ri>/im(, 1« iwn idem fiteril Jisus Clnifius qna: illalt huiiI , ijuia Dcus Vcrbum caru faclus csl
linmmii /i/iii*, (/«( <"( filius /l.i ; r( lU s,- d,ficeru Ueus i.aliii.riiiit iii co |iassiiiiiis ui:iU'ri.iiii, cx cujus aflW'-
Vnbuin, dHin ('«ipns oflido iniima; viviftcat. Ilioc Vor- tiniii! passus es;'c pr:vi<icarclur; scd lubuoruut L»iiK'n
biiiii iii ciiriiciii liiiiisliiiiiiii caiciius dixhse i)itL.'lli(;uii' sino |ia»iiibil:uti4 iulinuiiate, quia idcui indeiiiuu-
lur, <|u:it('iius Verlniiu iii aiiiin.iin <:iirporis dcfeciiisu, biiis Duus cst. Nri|uc :i!iiiil hic Mbi vidl Hiliiiius,
scu viccs aoiiiia! sil(ipic*is««" «enticlKint Sic vero iiuam i(uud in l's»l. lxviii, 11. U, licci aliis vurl>is xii,
f.iiaiiiiuiii ndiiiinaiiiii wnusve mauifi.-iiiiim «tsi tK A'ju fAit in 'iniijtiiilo llen iiiituiatis iii/Siiiiiliij, ttd u»-
l>l:(elia>lm Aneiiii. ttimpia, el ruisiiin 11. 18 . (;nii<'I<i' hwiii<«', quet m ro
(/) Non III laro esse desiiicret, sed ut Verbi pirti^- fufruiit, iH/iyiuitaHt it«n unfKr.i/ci (iinI, *></ u.itumplir :
li-»', t:l"ri:c aliaruiiiiiiic doiuiii coiisorn f.u-iii, divini- quod pciiii.le cst ac si diiri-et : lullrii>it.ilc!i ila m
lali'> III s<; ('vpriiiicict ii:itiir)iii, riijiis virinliK iflnii Vi I l>i |it'rs II iiii t.i.liiiil piiijilcr iissuiiipiani rjrnciii
(liTcl. Si'.l iK'1-i'ie errorl Iwinn p«!Hiiiiiiii 1 mhiicxa. 41S1 siilisOiiii iiiir uuii,in«, ulVcilii cjiisilcm nMliir uu
>idcsispag. f)"i, iiijt. i'(i'0(.(lr. /, 8oii.isi.'u cditioiiis). iiun nlliciani. Iluc qjiifiic (msmI.iIii.iIcim vik'MIi ijiiiHi
sn LIBER PE SVNODIS, SEU DE FIDE OniENT.\LIL.M. Si»
.M :<nci itnqiie indemulabiiis piiani in paulone nalnra ; A 51. Definiiio hccc a tuspiciiine iibirciur. Filiin qiin-
ijiiia aiirtnri <>no iddiffcroiis In} e\ inipnssibilis cssen- teniit Palri non irquatidnf, minrnie natwir ic lualilnc.
lia.- iiJia subsi.inlin csl.

— El superiora fl coiiscquciiiia ftiitpiciuium , si qua
XHI. < Si quis , t'acimnu$ hominem \fJen. i, 16), es.^c in liis diciis vijHliiiiir, pcniiiis cxtliidunl, nc
iion ralrem ad Filiiim dixisse, sed ipsuni ail seinci- diver^titas dis<;imiliuin dclt3i'Jin in Domiiio et Doniiuo
ipsuiM (licat DcHin iDriituin : an:ilbcm:i sii. i pr.rdicettir. El in co non conip.iratur, qiii:i duos dcos
XbV. • Si quis Kilium iioii dii.il Abr.ib.i! visum dici impiuin sil : nim aiiiein idcirco iion comparainr
{(ien. xviii, I), s<>il Deum iiin.isriliilem vcl priein Tcl cx.TqtMtur Filins Palri , nc Dcus ipsc noii essc
cjiis : anaitiema sii. > credaiur. Cum enim anailicma sii Chrisinm Denm
XV. » Sl quis cum Jacob non Hlinn), quaei bomi- dcncgans , non poiest idciico profanuin vidcri duos ,
nein colluclatum (Cni. xxiii, 30), scd Denm inn.isci- dcos connoniiiiari, nc cl Cliristus Deus pr:cdicc!ur;
bilcin vel p.trlem ejiis dioi : analliema sit. i cnm pcr essenii.T. naiuralis propriciatem idcirco Deus
\VI. I Si quis, Pttiii Ooiiiiiiu» «. xiv, onus esi, quia cx innascibili Deo patrc, qui unus est
;), non de Filiu ei Paifc inielligai, scd ipsum a se Deus, unigeniius lilius Deus nutiis, non aliuiide quaiii
plui.-:sc dical : analbcma sii. Pliiit enim Dominus Fi- cx Dco habcai esjc qnod Deus est : et indilTerciili {c)
liiis a Donilno Patre. > R ejus qui genltns est ab eo qui genuit c;scn'ia , tion
50. Plioiini Milentid. — ll;cc qula Ptiolinus, ad •

polcsi non liidiffercniis ununi nnnienesse n;iiiii.i;. Et
vcrsus qiicm lumconvcnlumeral, ncg.ib:it, inscrenda vcl in eo (jiiiilem maximo noii coinpar.inir ncc co.tc-
liilei fucruiil : ne quis anJorcl non .inie Dei filiu!n qiiatnr Filius F'atri , dum suhdiliis per ubcdiciifi;C
ipiam virginU fiHnm prsRdicare, ei biipcriora ninnia, obscquclairi est , duin plnii Dominiis 4 DoininO, nfe a
qii:c propri:) Dci niio suitt, stulii:<sima hnprcticxin- sc ipscsccundum Photiiinm aiit SabelliOin pliicrii, ut
Sniii.-»! perversit.nle Deo iniiascibili coapla^ci; ct diim DoMilnns a Oomino diim ad dexier.im Dei tum conse- ;
li:rc ad Patrcin referrel, Filio (ubstanliam dcnegarei. dii , cum sibi ul ctinsidcret dicliim sil ; dum miliilui',
Oii:c qiiia absolUla sunl, necessiiaiem nobis inlcrprc- duin accipit, dum In oninibus voluntati cjus qui se
i;iiidi non rcliqucrunt. niisit obscquilur. Scd pietatissubjeclio non esl^cssen-
XVII. I Sl quts Dominuin etDominum {b) Paircni
tiy diiiiinutio. nec religiotiis oriiciuni dcgervyem efii-
ci Filiuni (qiiia Dontinut a Domino) duos dical dcos , :
cit njtur;iin : cum per id , qiiod cum et innascibilis

anathcina sit. Non enlm cxsqiianius vcl comparanuis
paier Deuscsl, et uiiigeniius lilius Dei Deus esl, Detis
Kiliiiin Patri , scd subjeclum intelligiiiius. ISei|ue
taincn unus
493 €> dcsccndit
sil ; ei suhjcctio lilii doceaiur ct dignilas,
iii Sndomain siiie PAtris vuUtii-
(i/) diim el ipsi illi nomini Filius nnncuparidus eiibj!-
(:ite ; neqiie pluil cx scsc, scd n Domino , auciori- C
iiiie scilicel Pairis ; nec scdel in dexlor.i • scniet- ciiur, quod cum Dci patrij sit , tamen siW ex ita«yra
ipsu , iêd audil dicenlem Pairein, .Se<J< orf dtMJcioiii sil iiomcn. Il;ibens nomen , sed ejiis cnjos ei filius
vMi-nm (Ps. cix, 1). » est , flt Palri et obscquio subjectus et nortiifie ; ita
icihir.ini afncil; p.issioncm anlcm, qnnd petsonEal- qui luin oli liiijus , liiin oh lertii canonis comniodam
liiliuitiir. Ai p;i3sii> inin nttribuitiir Vr;rl)(.i, nisi quia iiilcriir-il.ilioiiciii llliiiii cx allo CatiiolicoriiiM d..ip'jii-
allii il carneiii qM;im n^siinipsil ; cl iil |iroxinie dor.iiit, gii : hnc iuagis iiiiqims, (piort pin«. rr:i'sul st3;im nione
OKiiifiii (•«nt«iti (ne (Jliristi (|uiilc!ii excipil' pntiio raiii ipî<; C.onrilii diclis snspitionem nonnuihui c-ase,
;iHi/i(C geHerii demiilal ten.iu, doiute, itileiinilia : noi! si'(l c.t supcrKinbtis et coiisrqiieiitibiis eiiii exciudi;
NOMiii igiltir C.liristuin secumliiin carncui a dolorci scd ei liis loijueiidi inodis rcrcrli suiil libri aiitiquo-
iiMniuncin. El ccrte .'lic peispicuuin est , cuni iiiii niiii, propierca :ipud noniuilhis de Triniiatis
qiii
Vcihit lioc privileginm vimlic;ire. iiiyslcri') hniid s;tlisrectc sentire inimcrito andierunt.
Edili impaftibitix
Lintin ex Jiistino dial. Ciini Triph. excinplum profc-
(a) , et , aiilc.i p:vrticula qtiia ct
riini!? in ciiindem Gcncsis locuni sic lcquenie Duos
piist verbo eii omissis. Ilcsl:inr;iiilur ex niss. :
prcpliflicus sermo mimero esse indicnt, attcrum in teriis,

(b) Kr- et Mir. nunc cinn Uad. lejunl, Si qvis Bo- qiti dfsccndisse se ait, ut tlamcnem Sndomorum fn«;i)-
iiunuin elDeiim iion Palrein ei Filiinn inteHiyut , quia fctv^ , nllsrum in cielit, qni eliam Doniinus c.st Doiwni
Dunuiittintt Deiim duot dicnl deos, anatli. t.ips. e.l
in icrni npparentis, tit m!e}< et Deus aiquc auctfir ipsi
i ir. ijiiis Dijwiiium el
: î Ihimimm iwn Palvfin el VI iit ct poieiis et Domiitus ei Deus.
l'ilium inlelHgal, ciiiii iJomiiivin et Domtnuin ditos
(</) iii vulgalii, dttm ei ipsi non nisi fiiiiis nuncit-
dkiu deot, uniiih. .M:igis sibi consi;» ii mss.
)
priiidits subjiciiiir. Quod cttm Dei pnlris xi/, tamen sibi
(c) Sic mss. tdiii vcni, ci indilfmenti ip» qiti ijeni- e.c natura sit , iionicn halieus jlienuin srd ejus cujijis
,
!'(« cil, ai co qiii gciiiiit, nnii poluit c.sse • iiam if.dtffe- el [llius cst, nt sii /B;id. .f sit) Pniri ei obsequio, eic.
renlis uiiiim nonien est uatiir(r. yiind sulgicil lliinriifs, Sc;|iiiMiur niss. In his h:iheiiir catholica lolin.q sujje-
iil cx|ili(.cl qiiaicmis Filiuin P;ilri sion ciccîuandmn linris cannnis expiicatio. Di:m P.iirein cl Filnnn (io-
iiile|l:gnt, illtisir.ilur |i!s iraci. Psil. nxxsviii, n. 17: iuinum ot Doniinuin voeaiit, uHîquc tribuiint uuuin
en.m Pater major Hlio: gi-ntratimie , non genere.
/'.'s' (lattirrt iionien Atqui ul dkitur lih. » dc Trin. n.
t^tittt enim csl, et cx eo exivit : et ticel paternce nun- li: Si in Filio nadirrt nvn »i , nalura; non cowpclil
iiiputicnit pmerteias diffnat, tnmen tiatura ntin ilif- nortipn; »i aulcin nalurir in co nomen cst, non polesl
/ti!. jVafws Miim Deo Dcus ncn disiiniilii est a gi- nb eo rcritas abesse iiiiturrr. Diini aiitem ita Domi-
giienie snh$!C,nlii:. Xon petest eryo ud eim (j: guo est iiuni etPoinimmi vocani, u'.nolint csse diios dcos
e.ricquari. In qnihtis Ftllum Palri subjcctum.qnatcnus scquitiir Patrem et Filiinn uniini essc Dcum ita ta- :
.ib co cst, eiiine, qualenus ipse non csi a se, non com- inen uniim ut aliiim Paiicin slium Fillum n-im u-
, ,
P^T.-indimi ii:i fatetur, ut ipsi esscnliae, natiirac ac snh- penl qni proinde filii nominc sic ostciKiitur subjoc-
;
sif,ii!ice iinitMcin constantc; asserr.l. Qu(n;irc:( iiiiqux ii;s, lit codeni iiominc tesietur propriam 8.ibi
e&so
iicpKlxiiileicotiviiicituTaiiouymusqaidamCalvinista, ipb.iin Patris siibstanli.ini
51« SANCTI im.Anil F.PISC.OM 520
lamcii , iil MihjiiNio nonrnls fir.'.pricl..loia n:iiuinl s A lancii iiiiiiriipaiin diiiiiiialiilis csl ! Qnn.l taiiion .| lii
:ilTiie iiiililTiTciiiis ii<<ii"iiir os-cuii*. li iroiioi dioiMit. rorii; ca;h(ilioi conilomnanl.

484^VIII. I Si quis Kiirom el Filiiiiii una-n p.M- XXIII. « Si qiiis qi:nd dioluin c-l, Eijo Deut primiin,
soii:un dicil : aiKilheMia lil. i et egii V.us hovissimiis, ct prwier me tion o.si Dcut
l'i. PaUr rt Filiut i'0)i unn perinna. — Noii 1i:iIk'1 (lisni. XLiv, U), ad desiriiciioiiem idoloruiii dicliini
iicrossii;iicm ooiiiradiiomii sibi al>soliil;i |'crvoi>,iliis .
et coriiiii qui imi suiit d;i, iii dcslnioiionem nnigcnili
el laiiicii Mulnis i|ii(irunnJ.iin furor in ni prorii|ii' , it aiile sacii'a Doi;udaico (licliiiii inlrlligat : aiialliciiia
|iorsfinam unain <lmiiii iKiiniiiuin ausii- sil iifa,'ili(;ir«. bil. >
XIX. iSi quis S|iiriuini sanclum p;iraclciiini di- .')7. IHud,nrii\ ost Dtus prvtor iiic, Filiim iion ns-
ccns, iiinjfi.ibiicm l>eum 'jict: aii;ilhcni.i î!. > gal Deum. — Dooriiin nuniorosilale daiiinata, ol Doo
o3. .Sfiiiilni sanctus iioii hiiiascibilii Deiit. \(iui al t.iiiluiii uno pra'dic:ilo, nog;iri Dciis liliiis Dei nnn
(i Fitio. — Adji'tiio niiiic {'.ir.icleii, an.iiliiMiiaii nb- poicsl. Vernm ii;iiiir.T. istiid prosial genuina proprie-
iioxiain fioii inuasnliilis ln cii Dei prjdicaiionoiii. las, ut nninen, qund iiogaiur ad iinnicrum, debealiir
lm|iiissiii:iim cnini osi , iiinascibilem DoHm enm dioi csscntix ; et i<l ,
quod non eti Ueus prcrler me , non
i|ui ad ooii.'o!ationci;i noslrain csl iiii-sus a Kilin. possit Filio auferrc qiiixl Dciis osl : qiiia Dcus alius,
XX «51 quls, siculidotuil nos Doniintis, iio:i alium B pra-tor qiiani qiii est ex Deo, iiiilliis est. Kt pcr hanc
dical l';;raclciuin a Filio; dixil ciiim : Et ulienim Vii- vowm Dfi palris iioii pdlcst non Deus os*c ,
qiii ex
racUlum niiitft vjbis Paier, qucm rofjabo eyo : analhe- {b) se indinorciiti ad iialiiram siiam csl natus csson-
inasii.» lia. Quod idtireo Jiida;i ad iinionem Dei refcriint,
54. Cur dicalwmiiii a Paire. —A Fliio Par.i(!oiurn <iuia unigoiiiiuiii Deiini nesciunt. Scd iios ciini diios
missuni mcininiinus , ol iii piincipin h"C liJcs ipsa doos iiogamus. divcrsiiaiein iii Palrc ct Filio n;itii-
oxposuil. Std nuia fii:i|uonicr Filiiis pcr indilfrrenlis ralis aboniinamur essoiitix : quia id , quod iion otl
naiurc viriutcm opera sna opcra Pairis csse dixii, Deus pra;terme, inipi:im de falsis diis perimit opi-
dicens : Kgo opeia Pairis mei fado {Joan. x 37 irinnem. Ciini vcro ununi Doum confitcnlcs, Filiom
, ),
iiiissuriis quoqiic Par.icleUiin , siouii fr<"i[iioiiier sini- qiiOi[ue Deuin (litimiis ; nihii iliversiim pcr subsian-
pondil, inlcrdiim ciini cl njillendiiin di\il a Palru tiam in utroquc sub nno nomiiie prxdicamn^.
,
dnni oiiHic qiiod agerel ,

pic rcfcrro (<i) cst soliius ad XXIV. < Si quis voluiitalc Dei t.imqu.iin iinuin
Paircin. F,i qiio h;rrctici occasionnni freqniinier arri- nliquid dc crealura Filiuin faciuin dicai : aiiallioma
piunl, ui ipsiim csse Filium Paraolclum dicant ; ciim sit. >
in co. quod alium Paraclcliim miiieiiilnm a Paire sit 58. Filius ex Dei fubstantia, non ut crcatiira: ex xo-
precaiurns, differenli.im niissi roganlisqiie significel. C liiniau. — Oniiribus creniuris substantiaro volunias
XXI. i Si qiii-i Spirituin sanotiim partem dicat P.i- Dei aitulit ; scd natursro Filio dedit cx impassihill ac
Iris vel Fi!ii : analii>>nia sii. non nala siibstanlia pcrfocta naiivilas. Talia cnim
5.">. Non eu pars Patris aut Filii. — Slulliti.i Iia'- cuiicta trcala sunl, qualia cssc Deiis voluit: Kilius
rotioi furnris li;;o riiogil in scripta referrc, iion (|u.ts- aiiteni iintus cx Deo talis substiiit , qualis ct Dcus cst.
lio. iNam cuin Spirilns sancii nomcn liaboiil siinii Ncc liissimileni sui ediilil naiura naturam ; sed ex
siguillcaiioiicin, et Spirilus sanoiiis par.itioUis Iia- suhstantia Dci gcnilus n.iiur,x sooiiiiduin originom at-
IxMl subslantiop su;c ct ofliciiim cl ui-dincin , el cuiu tiilit, noii ><ocuiiiliiin crcaiuras, voluniaiis esseiiitinii.
ubique indcmulahilis P.itor oi Filiiis pr;c(licetur \XV.i Siqiiis, nolcnte 1'airo, iialuui dicalFilium :
qiiomixlo pars ossc aul P;iiris aul Filii Si.irilus san- :inailiein:i sit. Non enini iioleiite patrc cu.ioius Pjter,
clu> asscritiir? Sed qiiia siciil i:ilcr cilera insania- vel n itiirali iioccssilate duclus, 496 <*<>"> »u!let gc-
rnm genoia, eii.iin lioe qiioquc prnferri ab iinpiis iiuil Filiuiii ; sed inox vulnii , sinc leinporo ei iiiipas-
Sdlct ; idoiico .i .'.ii;olis dobiiit iniproliari. sihilitor cx se cum uiii^cniium denmiistravit. >
495 XXII. « Si ijiiis Palrom et Filiuin ct Spirituiii !>'). Non tamen ex invito Pulre Filius. Cuin — iinn
fcanclum tres dicit rtoos : an.itlioma sit. » ex voluniate, iitc.iiora, Filius subsistcre doccrelur,
'M. Dii .'ro; Hcjiiifur. — IHuim dcoriim professio D ne socundiim voluniatenfi laiiiiim, iion eii.mi êouii-
cuni irrt-ligid^.i :ii ,
qiiia nusqiiani iiisi uniiin Dcuin duin naturam haborot esscnti;im ; daia hrrciiois no-
prjedicatiiin memineriniiis ri pr.^-diOi-mus : quantn tasio vidcbaiiir, ut neoossit:iteiu Dod cairi gignendl o\
inagis triiim de<iriiin in Pnre ci Filio cl Spiritii sc Filii adscribcrcnt , laniquam (c) nilura Icgc ro-
(a) Quod piar^tat «alv.i nainr.o su:r irqiialitate. fl ad rciiiovcndain soil. omiiom Palris in Fil i genora-
ciiiiii lialHMiir iii l'sjl. r.\.xxviii , u. 28 : Conteilnla,n lioiie passiunem ;iul ropi^;iiaiiti;iiii. Vertfduiu eiiim
de %e potestatem pci rei'irerili,r Iwiw-em ci imi' omni,i , cvfof, iiii|uit ;i|i|)osito Crcgoriiis Nai., Or. x.\xv, ii i,
iiwmiiier,it conlilcndu mbjecn tion .yibi adiineits qiiod , . ne coaclaiu quainduvi generaiionem iiivehereniut, ac ret-
tinitlia Palri |ii).sn'( s, U iiiiii pe, qiicin snnilia puisil
, iit nalurnle i/uoi/i/<iiii ^-^ri-romciK/iMi (««piTTôuR) rOi'i'»-
osleiuieiis. Vnlc iratl r?al. i.xi.i , ii. 6. luquc (/i//i<-i7o III dii'iiiilii/(iH miiiiiiii! qiiadnms. Paiilo
.
(6) VoMbiiluiii se hii. ailjiciiinis aucturilatc niss. nlller .<!iil>iii(lo Iik nli siint Thoologi, i|iiAs iiilcr autlcr
Colb. 01 Germ. lih. duTniiil.olunii. Doi. apuil Aiigiisilnniii. oap. j:
(f) lia mss. At odili , nalurali liuje eoaclus inriio 'e, Xec volunliile nec nccciiil,ile geniiit P,iltr Fitium: i">m
clc. Filiuin vuluuiaic natum dioi co m'iimi pciiniiiit iKVOssilJlti. quia neeetiitas in D.-o nem esl iiiiN rui'N<«- .
llilaijus, qiii lih \ii do IViu. ii. .".ll , ct sii|ioriiis, fiilo, quin voUmtas pnrire (<ipio>ii«im non poiesl, </mio o.vt
II. 17, •êiioniliiiiiriii illiiis iroaiicnrm voonri sinil ,
Filins. Iiiitur priuf nl roiioiiabililcr iii/nn', i/n,iin iii-
521 LIBEU riE SVNOOIS, SEU I»E FIDE OniENTALIll.M. 522
goiilc iiiviliis oilideril. Soil li,i'c passioiium moh csi A coiivcnUiiii erat, ejcposinnnf. todiis fidci cni ad-
iii Don |ialrc i;oiuiilio ; («) cuin inciiarraliili cl perrL^cla versabuiur , oportnil : tjui: iiiitiiini Dci lilii c.\ p:ir-
iialivitaicFilii, ncc voliinlas sola gonuilFiliutii, ncc lu Virgiiiis menticbatur. Huc eiiini lidei no5tr;e sc-
dcniutatfl aul coacla imperio iialuralis lcgis cssenlia cuiidtini cv.ingtilicam ct îpostolicam dncirinam priii-
csl. Nec ad gigiienduni qiixsiia subslaniia osi , iicc cipale csl, Dominum nostrum Jcsum Clirisiiim Dcutii
{;i(,ncr!(is in gcnito divcrsa natura cst , ncc in leiuporv! cl Dei filiuin a Patre nec honoris confessione, ncc
patcrr.i noniinis soliiudo : sed anlc lempora omiiia viriutis potcsiatc, nec subslantio: diversitaie, nec iii-
Patcr cx naiunv su;i: cssoniia , impassihiliter volens, tervatlo lcmporis separari.

Filio dedit naturalis {b) oaiivitatis essenliam. 62. Difficutias de Deo paucis loquendi. — Mullifaric,
XXV!. « Si qiiis innasciliilcm ct sine iiiitio dical Fi- ut iiiteliigiiur, cpiscoporum consiliisaiqiie senientiis
iium ; tamqiiam duo sine priiicipio et duo innascibiiia qux.-ila veritas csi, ct inlelligentix raiio cxposiia csl
ct diio innata diceus, duos faciat dcos: anaihcma sii. pcr sicgulas .scriplx fidci profcssiones : siiigiilis qui-
Caput enim , quod est principium omiiium , Fdiiis busque gencribu»impi;e prxdicationis exstinclis.Non
capui autcm, quod cst principium Cliristi, Deus ; sic cnim infinilus ct immensusDcus brevibusbumani scr-
cnim ad unum (c) iiiinitiabileni , omniuin inilluii) monis eloqiiiis vci intelligi potuit, vel ostendi. Fallit
pcr Filiuni universa rertiriinus. » B ciiim plerumque ct audicnics et docenles brcvitas
00. Filittm iimascibilein uiiitat Dei mm patilur. — verborum ; et compendio sermununi aut non inlel-
Filium iiinasciliilein confitcri, im|ilis.simum est. Jam ligi polcsl quod rcquiritur , aul ctiam corrumpitur
cnim non erit Deus unus : qnia Dcum iiniiiii prxdi- qund significalum niagis ,
quani enamitum, ratioiiis
cari natura iinius innascibilis Dci exi};ii. Cuiii crgo absolutionc noii constal. Et idcirio episcopi (e) in-
unus Deus sit, duo innascibiles css:^ iioii possunt. tclligentix sensu loquciitcs,obdiflicullaiem naluralis
cum idcirco Deus unus sil (cum ct pacer Dcus sii intelligeniii:, et plurinns defiiiiiionibus cl copiusio-
cl niius Dei Deus sit), quia innascibiliias soia pencs ribus veibis usi sunl addoceiiduni : utcl scnsuin aii-
uiium sit. Filius autem idcirco Deus , quia ex iunas- dientiuni distinclionc edilx per niulla vcrilalis iiii-
cibili cssentia natus exsistat. Respnil ergu inna^ci- buerent, et de divinis rebus niliil {f) allud periciilo-
bilem Filium prxdicari iides sancta, ul per unum &um aul obscurum iii liac nuiliiaiiida pliirium scii-
innascibileni Deum , unuin Deum prxdicet : nt natu- tonliarum absoiuiione loqucrcntur.
rnm unigeiiitam , es innascibili geiiilam (cf) essentia, 05. Fidis «rt Orienie. Frcquenler cxposita ; in pancis
in uiio innascibilis Dei numine complcciatiir. C.iput tana. Utius. Fidci coactm subscriplionet. Occidenlalcs
cnim omnium Filius est , scd capiit Filii||Deu8 est. scriplas fidt^ ncsciuni. —Nihil auieni miruni vidcri voliis
Et ad UDum Deum omnia hoc gradu aique hac coii- G dcbct, Fralres charissinii, quod lani rrcqucnlcr 4d8
fessione rererunlur: cum ab eo suroanl universa prin- exponi((/) lidescoeplx suiit : ncccssilaicm bancfuror
cipii:-n , cui ipsc principiiim sil {scil. Deus pater). hxreticus iinponil. Nam lantnni Ecclesiarum Orien-
XXVn. I Et ileriiiii confirnnntr^ Cbrisliauismi in- taliuni periculum est, ut raruin sii biijus fidci (qiix
inlelleclum , dicimus, Qiioiiiam si i{uis Clirisium qualis sil, vos judicatc) aul saccrdolcs aut popiiliim
iiiveniri. (/i) Malecnim per quui^dam iinpiclaii ;iufio-
Dciini , fllium Dei anie s;iccula 497 subsisicnlem ,
ct ministraiitem Pairi ad oninium pcrreciioiicin nou rilas data cst : elcxsiliis episco|>oruni, quordm caii-
dicai ; sed cx quo de Maria nalus cst, cx en ct sam nun ignoi aiis, vircs auctx suiit profanorum. Nuii
Christnm ct flliuni iioininalum esse, ei initium ac- pcrcgrina loquor, ncque igiioraia scribo : audivi .nc
ccpissc m sit Deiis dicai. anîtiicma sil. vidi viiia pra^scntiuin ; non laicoruni, scd e|iiscop(i-
01. riwlini li(ncm. Fidei iioslra: piincipale. — nira. N.im absquc episcnpo (i) Eicusio et pautis cuiu
ConcKtdi damnatiu ejus hêresis, proptcr qiiam co, cx niiijori parte Asiaiix dccem proviiicia-, iiitra
lionabiliter velU. Unde nec volanlnle, nec neceisitnle, (/() Mss. Corb., Prat., I\em., F.-iur., Mullt cnim.
srd mUuraiitcr sola saiieiUia Paler gcnuil F/Vicj!. ()) Elcnsiuiii lanieii inlor SeniiirianosreceiHcll^pi-
(«) lii niss. Colb. cl Gcrni., cut, iion cttiH phiiiius, lixr. Lxxiii, ii. 23. E( a Sociiiie qiiidein,
{b) Edili, nalivilatcm ess.entia:. lib. ii,c. 40, aculc rciii-ilicndiliir, qiiod agorrinic
ciii .NiiM-nani ipsc
(c) lii viilg;iiis, ininUinbile : qnod rcferrc lic^^t .id j\
ferret iiiiioviiri Euciiciiionim lldeiii,
principitiin, idiiue, iit suiira observainiii cst, po^ti)l.)l posihaberct. Libcrio, iil iiomiiiisinii ropnerei, ipsnin
jtr.vcus sernio. M ciini idein verbuin avcc/xo.' ii. 53 cuni aliis auciorem fui^se Sozoiiieiiii>; lcslis est lih,
qui cuin Sotraic, lib. ii, c. 58, sciibit

vfiiSiim sil qui csl sine principio , iion qncd esl , icli- iv. cap. 13 ,
neinns ctini niss. ininiiittbilent. eumdcin Maccdonio conjunctuin el crudelilaiem il-

si ( idcm Sozoiiiciio lib.
mss. euentiani. Fiiles sanct:i in iino inna-
(d) In lius imiiatiiin esse. lii.mo ,
sciltilis Dei iiomine naUiramiinigenitiincomplcciilur, IV, c. 20, habenda lides, coiisubstanlialis dclciisores
ciii Dci noincn ita iribuil , ut lainen rcspiial dtios divexavil yuatiiquam vabie prnbabile esi , li.mc ei
deos. lum a Socratc luin a Sozonieno iniistam fuisse cru-
(e) In vii'gatis, inleUigemiiv sua. .\Iiest siuv a ms^ deiii.iti-- noiam ob ea, qn;i- ad iNov itianos rcpiiincii-
Iia putiores niss. .\l eiliti , mliil ant periculo- (ios egi'. Elfatetnr qiiidcnt Soziiiiicniis, iib. iv, c. «0,
(f)
suii: ct.met Macedonio iiiiiinrem, 'H vita Idiia ei tntcgra
oxsiitisse. Hunc igitur,queni vit;c intrgrilas coiniiien-
(g) Hincmarus, lib. denon trinn Deii., c. 10, rela-
•is hisce verbis addit : Propter slijios plme: a S. Ili- dabal, ab iis qui Ociini iie^cirent extipiens Hilarius,
.|iii iiiein Nicceiiam profitcivtur^
luric diclicsml pturali numiro fides, el propter plitia- non s:c speclavit, ul
litniem scripiionitm , noii propter ercdulitaiis diviuo- sed ut quia ;id cuni [.roviine ."cccdercl , cl ndversiis
uein. .Inoiiiocos acerriiiic dccci tarei.

Cnin enim Aetius iii
17
Patrol. X.
5i;. SANCTI IIILARII LPISCOIM Sii
(|uas coiisislo, vero Dcum (u) nesciiiut. Aii|ui^ 'itiii:im A gcitiid'; Vt.m csi^ luniqnc urigo sna iiiii:i5..'iliiii>. snli-
pcniliis ncscireiil, cuiii prucliviuro eiiiiii Viîiia i;{no- siantiacst N ni nniini snbii.st iilrni , siîi (/1 siiliil.ni-
lurcni, quam ubircctirenl. SuJ lioruin episcujioiuiii ti:iiii nnn diiTcrenteni. Noii uniiiii in «lissiniilibiis na-
(lolor sc inlra siientiuui nun coiiiiiinns, unitaioni li luris Dei nuinen, sed unius nouiinis atquc n.ilur.i; iii-
(lei hnjiis qiiirrit, qnani i:ini piideiii pcr nlios ainisit. dissiinilein cssentiain. Non prxstantPin qncmqnani
N:iin ill.i (b) in prinio cull >t.e cxposilionis lides hanc cuiquain gcnen.- suiHlantix, sed subjecluni alieiuni
haliiiit neeessitaicui : qula aputl Sirinluni per iminc- alteri nativitaie n:itma^ Patrein in co m.ijorem esso
luoicnt gestoiuin suuruni dietoruini|ue Osiuin novx quod paier c.l, Filiuin iii co nini iiiinorein csô quod
ct tamcn (c) suppuratic jaiii diu iinpiolatis doctrina lilius csl. Si|jiiincati>inein inlcrcsse, nnii iiitercsse
prorupcrai. Sed de co (d) nil loqiior, qni idcircu csl n.itiirain Palreni non inlra tonipnn conlileri, scd
rcservatus , ne jndiciu huniaiio ignuraretur qualis coiniemporalem Hatri Filium non negare. Palrcm in
ante vixisscl. Ubique aulcni scaiidala, ubique scliis- Filio prxdicare, quia niliil in sc linbeat Filius a Pa-
inata , ubique perfidia; suiit. Ilinc illnd cst, ut ad tic dissiinilc '
Filiuin in Patre confltcri, quia non es(
jirolcssionem subscribend* lidei aliipii eorum , qni aliuiide qiiud filiuscst Muiuain bibi acsiinilein invi-
aiiie aliiid scripscrant , cogereniur. Nec qucror dc ecin natuiam non neseire ,
quia par sit '
qnod unus
paiiciitissiniisvirisOrientalibuscpi^copis, quibussuf- B sit iion cxisiiniarc, quia uniiin sunt : uiium eos tic
fctit pusi bbisplicniiw voUintatcra coacijo salteni fidei pcr indissiniilis natuia: indifferentiam pncdicare, .le
prufcssio : gralubiuluin enim videtnr in tanla blas- nnus sil.
pluMnantiuni ciiiscnporum hxretica pertinacia, a!i- 65. HilaTio desunt veiba, non sensus. — Bsposiii ,
(]uciiicx his suscipi poDnitentein.Sed inlcr ha;c, obea- Charissiini ,

qnantiini liiiinani serinonis consuetudu
lus viis in Dumiiio et glurio.ûs, qui perfeciani aique i):uicl)aiur , et Ooiulnus mihi (g) seniper ut ipse scil
aposiolicam lidcin (c) conscienti.o 499 prufessiune a mc oratus indulsit, coiomunis fidei conscientiam.
leiinentes, conscriptjs fides huc iisque nescitis ! Noii Ki si qiiid rainiis, immo quia oilnus ac prope niliil
cniin cgiiistis liiiera, qui spirilu abundabatis. Neque dictiim cst, iiiementote non seiisum inihi, sed verba
oflicium naanus adscribendum dcsiOerasiis, qui quod deesse. .\rgnam forlc in eo naturam meam , non la-
t,urde a vobis credcbaiur, bre ad salutcm proliteba- men arguuin v(iliiii(:)t"m : el ignosio nalurx, si loqui
mini. Nec nccossarium habuistis cpiscopi lcgere dc Deo qtiod vult non potest, cujus suffiriat ad salu-
quud rcgenerati neophyii tenehaiis. Sed necessitas tcm, crcdidissc quae Dei sunt.
consuetudincm intulil, exponi fldcs, et exp<isitis siib- 6G. Tramit ad alteram libelli parlem. Ante pneni ne
scribi. Ubi enim scnsiis conscicniix pcriciitatnr, il- judicdur. — Nunc quia (A) lides mea alqne vciira ,
lic liilera postulatiir. Nec sane scribi impcdit, quod q quaniiim nii!ii conscius suni, apud Deura 500 "O"
salutarccslconfiteri. pcricliiatur; etostendi vnhis.sicnt volnlstis, quxa:iic
6i. Hilarii fides de Patre et Fi/io. —Confilemursanc exposiiaj fidcs essent ab Orientalibus episcopis, scd
in siiicii Spiritiis dono semper innocentcs, ct scribi- paiicis (repetani enim , q«ia sccnnduni iiumeiMin
mus volenles, non deos duos, sed Deum unum : nc- Ecclesiarum Orientaliuni, episcoporum p:»ucorum fi-
quc per id non el Denm Dei lilium ; esl cnim cx Deo des isia est ) , ipso quoquc, quid de divinis rcbus sc-
Dciis. Non innascibilcs duos, quia ancloritate innas- cundum doctrinam .ipostulicam senlirem ,
professns
cibililatis Deus unus csl : ncqiie pcr id non et Uni- suni : reliquuin est, ut (i) qux errorein nobis ex sim-
Syria, ct Photinns in Illyrico aliisque prnvinciis Filii raiam impiclalem non de Osia , sed de doclrin.i
dfviiiitalcin pcmliis rcjccissent ; cpiscopi , qui illis pr.cdical.
iinpenvc restiierniii, a iioslris liabori cippcruiit veluli (i;) In aliqnot mss., coiucientia el pro-
viil<;atis et
cîtliiilici cl divinilatis Cliristi defcnsore^ ol luin, nl : /fssici/c. Mclins in poiioribus Culb., C;irn., Genn.,
loqiiitiir Giegorius Naz , Or. xxi, ii. 45 lerior imjie- : elc, eoitscientia; professioiie. Nanique alludil Hilarius
lui pieintii opiniomm (erebat. ad piuin quo Svnilioli lidem Cnui-
Ecclesi.-c iiiureiii,
(a) lioc lociiulini aliiiiobalurVinccnlins llivgatisla : petentiiini cordi nnn carl.e solebal coinmendare.
ad i|uein Aui;iisliiius, eiiisl. aiias xi.viii, niiiic xciii.n. Rursuni ad cuindoin iiiorcm respicit lib. in Cinisi.
ftl : Hifmii litiroi milti opijonis, uti neyes t.cclesium nuin. 6. Ulique autein luco illiislrando valei illnd
illi
cri'scf)i/i'/)i in oiunibus (jentibus usiiuc in finem saiculi. AiinnsliiiiSerin. ccxii 'i .Vei- ut eadem verba
, ii. :
Qiiil) is illi- ic,s|)oiidol II. 31 el 32. Vnlc ct qu« ea D Symbnti lenealis , mWo modo dchflii sfribere se<l n«- ,
(!e ri* aiiiinl iviiims (jio(. b cal. 157 riosl. edit.). diendo perdiscere; nei luia didiciiritis scribcre, scd ,
(i)) Kdili, i'i |iriui'i (ollala: ixpositionis synodo fides meinoriii scuiper lciirrr uinue recotere. Quod non ticel
limc linbuit uiCfî^milan , cnni iipud, clc. At niss. in scribi. coniiiiinuruitu l>l jifomil.iioni» Dci. uU per pro-
f>riiiio (iiiiplc, l'i ii) coHaiie (C:irn. conlocntiE) exposi- phetnm prcrnuntiaHs l'r-iiiineiilum Norum i/i.r\' lloc ,
{i,<uis fhlea. cic. Ilie cxciisanlur qiii Aiicyra; convene- est lesfanicntuin, qunl ijrjinabo posl dies illos i/u«(<o ,
riini, quod iiiivain rulci expoîiiunein auursi sint. legein iiieain in luenli^ curum, «t in corde eoriiiu scr.bum
(c) Uccciiuoros niss. so()or«<fl.'. eam. Iluiua rei significanrtx causa , audiendo Sifaibv-
((/) In oicu-i^, iiiliit //ncior. Ciim iiersuasnin hahe- lain disiilnr, iiec in inbutis vel in aliqua nuucria , sctl
rct llil:irius. liilei iicrvcisllalcin cx nioriiin sc:iluriic in rordc hcribiinr
)n'a\iiate, adou nt Fi:i';i»ento ii, n. 10, dicat fC( liuc :
(0 Kilili , stii unain substanliam. Abesl un«m • iiui-
1/(1 sivpe wi/, Ml fiiii iiioriiitnffl vitiofuin dclriineutn in iiUM'ii|iiis.

•I nurc Oei (ccermtl iii's(/)iHm depruvotir scienliiv slu-
, (;/) R 'inaiiiis codox, alias Heginse Chrisliiix , sirpe
(liuin incretciil : facilc ciedidil lianc Osii inlidcllla- (qiiiiil ctiiiii habcl Silv. asucunda iiiaiiu) iiun uMpiiT.
lcin iion fuibsc Mibiiain, scd latciitciii jani diu aniini (/)) lii vcuisti' iiis. Coll.., ('<• /iJc iin''i.
pr:iviua<'in prodiilis.-c. 0" >mquain furlu hunc suppu -

(;) l!;»>l., Er. el Mir. : ul piuf.tsio iiuiv errorem mw-
o23 LIDER DE SYiNODIS, SliU 1«K HOE ORIENrAHLM. Siii
a^
|ilicii^lis sccuiiialc ;:nu:iinl, cogiioscaiis siiic tiii.~{ii- A |><>s£U'it videritis^sccoiisorics. At<|iiiaitauii.isul)siaaiiA
ciuiic alii|u:i; i]irr.i j:iiu iiec reliclD est audieiidi. Rl P;itris ci Filii praidicala, aiit iiniiin qui duas mincu-
i|ii:(ni(|iiain jam iion vcro:ir<lc inc judicari gccuiKluin p:iiio:ics h.ibnal subnistciiicin sigiiiiicat; aul ilivisaiu
cxp(;<îiiiiiicm toiiiis lldei; t.iiiicii paliiniiii, (a)ul vclini uiiain subslantiain, iiu:ts iinporrcclas feii.-.se substan-
(lc iiic nilliiic, nisi ab.Milutis uninilius, judicari. tias; aui lertiam piiurein subsl;iiitiani, qiix :i duobus
(j7. Uoniouiion qitando recte priediielur. — Mulli ex ct usurpata sil et asstinipta, qii;r idcirco nna dicaliir,
iKiliis, fratrcs cli:)iis>iiiii, iia iiiiaiii sultsl:intiain Ta- quia iiiduas uiiadcsecta sit. Etubi puslhxcnativitis?
Iris cl Filii proidicant, iil vidcri possiiit non inagis id Ubi P.iier, iibi Fiiius i 'lelligilur ; si Pairem ctFiliuiii
pin ipiam iinpic prcilicaru : liabct ciiiin lioc verbiiin vcl dcsectio poiius , vel anlcrioris substanliu.' cdiu-
in 86 cl Dilei coii^cicnliam, ei rraiKlimi par.ilani. N.iiii niuiiiu, (iuam natura: iiaiiiitas praxiicabil?
si sccuiidiim oaliirc pruprieUlcm ac simiiiiudiueni C9. Uoinouiioii i/ku Ioco Iiiio proferaiur. — lii bis
ul siinililiidi> iion gpcciciii {b) sulainafferaliied genus igiiur lut el tain giavibiis Tidci periciilis , verbiiruiii
tencat ; rcligiose niiani substaiiliaii) pr:Kdic.'iiniis , brcvilas loiupcraiida csl ; ne iinpie dici cxistiinctur,
diiiMiiiodi) uiiain siibslanliain pro|iric(atis siMiiiiludi- qiiod pie inielliyiuir : nesccura ati|ne iiinncenle coii-
hein iiilelliganius, ui quod iinuni sunl, iiun sii>giil;i- scicnlia, per occasionem h.crcticam , reus sernio iii»^
rciii sigiiilicci,scda>.|uales. yU.|ualiial:>ni dico, id est, B Diciurus uiiain catbolicus substaiiiiam Patris elTiJii,
iiidilTcrtiiiliain siiiiilitudinis, ut siiiiiiitddo b.tbeitur non inde incipiat : ncquc boc qtinsi maximum le-
xqii.iliias ; xqu.ilit.i', vcro ununi idciico (c) diciliii' nc:il, tamquaiu sine hoc vcra fidcs nulla sil. Tiito
csse, quia par si'; uiiuiii aulcin, iii (juopar si);ninc:i- nnani subsianiiam dicct, cura anle dixerit, P;iler
lur, non ad unicMin vi-iidicelur. Uiia iîtursubslaniia, iiigeniins est ; Filiiis natus est, subsistit ex Patrc,
si noii |)erjon;ini siibsisicnlem pcriniat , nec uiiam Palri iîinilis est virtule, honure, nalura. Palri sub-
siibslaiiiiam partitani iii tluos dividai, rcligiosc \nx- jecius csi, ui auciori : ncc sc per rapinain Dco, cu-
dicabiuir : i|u:e ex nativiialis propriclate, ct ex na- jus iu rornia maiiebat, .'cqiiavit ; obcdicns usque ad
liirx siinililudiiie ita indiirereiis sil , ul nna dica- nioitein fuit. Noii csi ex niliilo, scd {[) nativitai
iiir. c.st. Noii cst itinascibilis, scd cuinieinporalTs. Nun

()8. Vocit ejiitdem Iriplex leiKUt pruviis. — At veru csl p.itcr, scd cx eo filius esl. Noii Cst porlio aliqua,
"
si idcirco unius substaiiti;c Palcr cl Filius dicaiur, ut .scd lutus esi. Non csl atiiinr ipsc , sed imagu est
liic subsi>teiis, subgi'jni(ic:itionc licctdiiniiinoniiiiuiii, iniagu Dei cx Deo iii Dciiiii nala. Nun esl creatura,
nntis ac solus sil : cuiircss<iiii iiuiiiine Filium coii- scd Deus cst. Non alter Dcus in goiiere substanti;c,
6cieiili:i non icnemus, si unain vubslanliaiii toiifilcii- scil iiiiUS Dcusper sub3i:inli;v indifTt^reniis cssenliam.
tcs ipsum sibi UMicuiii ac siiigulareiii et Palrcin c se C Non person.i Dcus iiitus csl, sed naiiira : quia nibil ^
dicimus ei Filiuin. Q liiictiuii cl biijus (c/) .staiiin criii scdivcrtiuiii acdissiniite habc.it iialus ei gcnerans.
roi is uccurril occasio , iit divistis a scse Pater inlelli- El post lia:c , uiiaui substantiani Palris ct Filii di-
g:iiiir, ei partcin i:xsecuisse i|u r essel sibi lilius. Id cendo, iioiierrat: aut unam subsiaaliain nrgand»,
cniin b.crclici niuiii tub>iaiiiiaiii pra;di;'aiites ton- jain pccral.
tenduni : et iiis niullum pi;c i otircssionis nostrx scr- 70. Ne nuile et anle alia prcrdicetiir. — Nemo itaquc
iiio blaiiditur, ut duin bocverbuii iiidcliiiiia brcvilaio iiiiam substaiitiam iicgari a nobis puiet : ctijiis idcirco
diibium csl, ptoficial ad errnrcin. Est prxlerca crrur ralio osiendilur , nc ncgetur. Ncmu unyru substan-
liain brcvi ac iitido scrinoiie putet pr»tlicandain ut
bic 501 lerlius, ut cuni uiiiiis subslaiili.cPalcr et Fi-
•
liiis esse dicatur, si^MiiOcari existinielur siibsl.inlia possilreligiose diciuna essestibsianiia. Noneiiimego
priur, quain ititcr se ddo parcs babcanl : ac sic trcs auilio.Cliristiis ex Maria natus 502 ^^^' "'*' •^^ •"'"
rcs scrmo significct.siibsiaiiiiaiu uii:ini,ct duoûiiiiis di:iiii , iii prinripio eral Verbiimel Deus ernt Verbum
subsianlia; veliil cobtrcdcs. Ul ciiiin ('oli;crcdi'S duo (JonH. 1, \). Noii audiaiii, Clirislus (g) csurivit ; nisi
sunt, cl lixrtditas ;inlerior csl cujui diio sunt cob.c piisl quadraginla diertiin jcjunlum audiam, Non in
redes : iia uiiius subsianlix aiilcrioris diio (i) parcs pane solo vivit homo (Uatth. iv, i). Nun audiaui, si-
ms anperg.re videlar simpticilalit cx sennone siiie tus- J) (c) in viilgalis, dicilur. Vcrius in mss. dieatur,
picione iiiujua, quiu jmu ncc relala at , aiulicnilii sil pr.cposiia prius purticula ut id poslulanle.
Lips. cl rai : nl qua; cirorein vobis e.l siiniiliiilalii
.
(d) Sic inss. Al ediii, linjus tutui erroris. Mox co-
seciiriKiti' iilfefiiiU, cognoscatii sine sciseitationetiliqun,
di'\ iioin., ex se sectisse. Cunlcr, si lubct, lib. iv dc
quia jam iiec relicla e.il audientia. Casligaiilur c\ innS.
Trin. n. -i.
Tiineiis llilanus, no T.rle ni.<ie audiat , iibi boinaeu-
(') Vo\ parcscuni sequenti verbo es3« desideralur
sioii prima rioiile approbare vidcbiltir, qnainvis posi
in prius vtilgatis.
lain diseruiin fidei suo; declaraiioncin nulla iclicia
sil male atidlenJi ucc:isio, bis verbis oiunein a sc {() Lipsiu^, ac poslctitn Par., sed naius est : non
biispic40<it>iii ainovere ctiral. alio seiisu, scd l;inirii absque autl<iril:itc. Pcs-
(u) Sic inss. nisi qu')d in rcccntiorcCarn., ut iwn sitnc autem posic.i contempoiutis ciiiii rclii|uis editis
velim. At cditi, tt( iioliin. b;ibel.
{b) Pjr. posi Lipsiuin, speciem luam. Rcciius alii (ij) Obiiur obstirvarc est, quam iion ncgel llilariu.s
liliri, speciem solam; id csi, uiiain subsiaiilcim si Chrisium esoriisse, si(isse,et pasu->ii csse scciiiidiiiu
pra;>licamus cum hiiiiibludinc, qti;v non rormaiit (liiin- liuininciii diiiii lixc ila c<>ni>iderari vuit, ui aliml in
:
latiil cxiernam, scd ci ^ciius ac naiuram tencal, rcco alt«>;id:ilur ipiod prorsus cxpcr^ cral htijusiiiudi
,
lijjiosr pra:dii:aiiuis. afrcclionuni.

557 SANCTI niLAWI EIMSCOn m
tivil ; nisi audiiim, Qui hibitil df oijtta, qitant ego dc- A Pradieniilcs i(»qiio, Frntres «iKirissimi, siniilem Fi-
dero ei , noit tiiiet in ivUrnttm (Joaii iv, 15). Ndii liuni iii uinnilius P.ilri, niliil .iliiid i|inm aM)u iIimii
auJiain, Cliristus pas<us c&t ; nisi autliain , Nuiic ett prxdicainiis. IVrrocix irqn.nlii.iiis sigiiilicnniiam li:i-
hora u( liHus homiitis clarilicetur {Jonii. \h , 31). bet similitiiJo -

ni bnc cx saiiciis Scripluris iniclli-
Non niidiam, niortniis cst ; nioi audi:im, resiirrvnit. gcnduin cst. 503'-''l{''"*'^ (<') namque: Vixil auient
I Nihil solitariiini ex diviiiis sacramcniis ad suspicio- Adamdttccnlis liigiiitit annit , el geituit iecundum e[fi-
ncm audieiitiiim et ad occ:isioncin bliisplioniantiiim giemtuam etieciinditm siinililndinem suant, et cognotni-

]irororanius. Anlc naiiviias Filii , antc subjeciio, navit nomen ejiti Seth (Gen. v, 5). Quarro ciijusmodi
nnic siiiiiliiuJo iiaiune prxdicanda est: ut non impic similitiidincMi elerngiemsii.imAdam inScthgenueril.
iinius essc ei P;iter el Filius substaniix praidicelur. Tolle corporum inflrmilatcs, tolbi conceptus iniiium,
Et non iiiteiligo, cur anle cêtera lainqiiam maximiim tolle dciores (e) pariitiidiois , ct omnem humanam
ct poiissimum et solitarium prxdicandiim sit ,
qiioJ ncccssil.item . (ûxro similitudo hxc, qiixin Sutli
ncc pic posslt anle cxlera prxdicari , el jain impic ost, utrum per naluram disseniiat auciori, aut ulruni
nccesse sit post caclcra denegari. ultcrius gcncris essentia ruerit in utroque , ne noii
71. Et pie dtn polest, et pie taccri, — Non cst. nniuralem habuerii \dx Sclh naius essenliam. Sed
Fratres charissimi , una Patris ct Filii negandn sub- B similiiuilo Ad:c esi,.(r) cliamsi negemus ;
qiiia noii
si.iniia: («) sed noc irralionabiliicr prxdicanda. Sit ost nntura dissimilis. Similitudo nuiem naiurx nnn
uiia subsinnlia ex nnturx geniix proprietate; iinti babuii in Scih alicrius generis natnram ,
qnia non
sil aul c\ poriione , aut ex unionc, aut cx cnmmu- aiiundcSeth nalus cst : ila similitndo res ipsas
iiione. Poiest una suhstanlin (b) pie dici, et pie l.i- ((/)nalurnlis coxqnal, per simililudinem non indiffe-
ceri. Habes naiivitalem, hnbes siniililudinem. Quid reniis essentix. Omnis ittqiie lilius, secundum nalu-
verbi calumniam suspiciose tenemus , rri inlelligon- ralein nntivit;iteni, .'C']unlila$ pairis est; qtiia est el
tia non dissidenles? Crcdamus, el dicimiis csse simililiido naturx. Et bealus Jonnnes docet in na-
unam subslanlinio ; sed per nnturx proprielatem, tura Pntris cl Filii , qiiam Moyses in Seih ei Adam
noii ad significiiiionom impi.\! unionis. Una sit cx si- simililiidincm dicit, liaiic cnmdcm .x>qu iliintem esse
militudine, non cx solitudine. naturx, ail enim : Propler hoc enm magis qnarebant
72. Yo.x homceuiion an minus propria. — Sed Judoci inlerficere ,
quoniam non solum tottebat tabba-
forte pariim proprietatis in se liabere siinililudo viliim , sed et patrem suum dicebat Deum, (Bqualem se
dcaiur. Hoc si est ,

quxro quo modo possim alle- faciens Dco [Joan. v, 18). Quid tnntorum virorum
rum ad alium nisi per siinilitudinem coxquare? Aut dnclrinis aique dictis inserimiis torpcntia pcccatis
nuinquid non idcm esl , cssc (c) similes quod xqua- C gravilms ingenia , el sensus liebeles alque temera-
unum dico habet ct unici suspicionem rios (A) adversiim indissolubiles prxdicationes impii
les ? Si ,
si siniilem dixero, habct indiffereniis comparaiio- fatignmus? Por Moysen Seih Adx similitudo est, per
unum quitro quem locum Joannein Filiiis Patri xqualis est : el quxriinus lcr<
nem. Inlor siniilem ei
ei inlerrogo utrnm simililudinis po- tiiim ncscio quid inter Palrem ot Filium quod na-
liabeal xqualis :
,
tiu^, aut .<>uliiudinis rcs sit. Non cst xqualit;is in dis- tiira non rcciplt. Similis osi Patri , lilius Pairis cst,
simiiibus nec siiniliiudo esi iiilra uiium. Aiil quid cx 00 nnlus csi : pcr hnc solum pic polest quod
,
diHcruiit similcs, cl aquales ; ul ab uno iierum dis- unum sint pr.Tdioari.
cernalur xqitîlis? Non sunl ilaqne illssimiies a-qua- 74. Simililudiiiem sine etqualitatc confilentes re(et-
lcs El quid aliud pnssiint essc similes qiinm xqua- luntiir. — Nec mc fallii.Fraircs charissinii, quosilam
lcs, ciim in dissiniilibus non sil u:qunliias? csse, qui similiiiidinom cnnfltonles, negant .Tquali-
75. Aiquadlatem per(eclam sigiiifical simiitludo na- taiein. ScJ loi|iinnlur ut volnni, et blaspbeinix sua;
tiira;. Quod Stoysi similititdo, id Joaani a'qualilas. — virus ingerant ignorantibus. Si intcr siroiliiudinem
(a) Lips. Pl Par., Sfrfnc ; lum ciim c.Tteris cdit. D (f) Lips. ol Par., eiiam sine genere : contra m«s.
bic onnjunRcntcs , ii ni(Jo»!(i(ii/itiT prcedi-
scqueiiii:t fideiii cl Hilarii iiienleni. Vctus nis. Cnrn. ouin Mich ,
cnnda sH una subtlimlia, ctc., crririunl scnsuin ab Ili- Tell., iiccnon ojil. It.id., Er. et Mir., eiiamti gcnui.
Inrio alii^nnMi. qiinj commoduiii animo olTeri seiisuiii, piit.i, St'lh
oti:inisi genus Ad.i; obliiieal, ipsius lainen siinililu-
(b) lin in m<;s. nisi quod in Cnrntit. ut in vulgntis
diiicin <o«noniin»ri. PrielVrimus lainen cum Corb.,
t\:t-il, vupie dici.
Prniel., Silv., Koniii;., Tlieod., Koin.el alioio tlarn.,
(c) Sic ms. Carn. Alii autcm similes et wquulcs
eliautii ncgemus: m:uiiiio ciim num. '!.">, rursnni
,
ni>i ediii lialiciil, îmilc quoil av/iin/i-.

oocurral, a-qiia pluiieest rliuntii M<i;i;inMi; ubi doouo
(lO OriKciies, lib. i Pcri:iroli. c. i, i'\ iisdem^Scri- Lipsiiis de siio p''.suil, fiiiiiM sinegenere.
piiirii) ciiiilirmal imngiuem inioriluiii id diii, quod (g) lii exousis, iialnritles
elog:inlius jc verius ,
(•inH uujiis im,igo eslnalurnm ubliiieat,i-:iquc rntionc iii IIIS5. ii/idini/ii. Tiim in liis verbis , ptr simililH'
r':Iiiiii> Palri-i iiiinninem îhit secvndiim iiiiiiccipari :
diiiiii> iion vidiffi-rentis :ihundat i|uideni parlicula .
liiniin iiiM dicimm imaijiiwm Ailir ctse liliinii ijiti Srlh: iiogans, iioc mnle iiiiiiltiiur in iiis. Koiii »t'«l huju>- ,
iiii eiiiin icriplum fii, b't iieiiuit .\ilaiH Scih scciinUiiiu mudi loi'uiioiils jnin ntin st.'iiicl t'xempl;i vidiums
ijieciem sitiim. Qua' imugo ttiaiii iKiiiiitt' ac subiiantiiv V iili. VII dtjTrin. ii. 75.
Viitrii el 1'ilii continet unilatein. (/i) lla m>s. .\l oJili, advertum iHdissolHbHii prn-
(lUn plensqiiH inss. , )>m'i(iii/j/iis. VticabulunifitiU/- iltcationis aurloritiiiem ; elmoj, fjtrn te^fualilai nl,
iiiiliiiii juiii occurril n. 17 iiuii iviiitaUi csl.
5^^
549 LlBi:f{ DE SYNODIS, SF.U DE FIDE ORIENTALU M 550
tl ;cijii:iliinieiii rtiirerrc diciiiit ;
qu.xTO unde compa- A aut aliuil aliquid inicr simili; «iifierl , et «q.ia.'c ; suin
rctiir xqiialila^. Maiiii|uu si sccuiidum esseiiliant cl qu* simililer liunt , cadcm fiei-i iiilelliganlur? Nisi
viitulein et gloriani ci ieinpu:> Palris Filius similis forle quisqiiam qua; eadem sunt, negabit aiqualia ;
cst; iiitcrrogo ex qiio noii vidcalur 504 '") -i-quu- ui qua? siniilia sunt, non dicantur xqualia : cum quae
lij. Nam eiiam hxc in supenori lide consliluta dam- similiie.'- liuni , non modo xqualia fieri, sed eadem
naiio est ; ulaaatlieniucssei, qui 1'airem dissimili'- praidiceiilur.
sibies&enlixdicerei pairem. Si crgouaturam neque
505 "^^- HotruBusion recte dianosse. —Carel igitur,
aliani, ncque dissimilem ei, qucin impnssibiliter gc- Fraires, smiiliiudo naturx comuineli.e tuspicione
iicr.ibat, dedit ; non poiest aliam dedlase, nibi pro-
nec potesl videri Filius idcirco iii proprietate paler-
pi iam. Ita similiiudo proprielas e^t praprieias x<-
,
nsG n.ilur» non esse, quia similis e^l . cum similitu-
qualiiasest, eixqiialiias niliil diQeri. Qux aiilom
do nulla sit, nisi ex xqualiiaie n:itor.i: ; .'equalitas
niliil differunt, unuro sunl ; non unioiie persuiia'.
auiem naiur:e iioii potesi esse.nisi uiia sit, una vero
seJ asqualilaie nalurx.
noii persoii.-e uniiaie, sed generisj IIkc fides pia est,
75. F'\i\i el Palrii eadeni virtus. — Quamquam b.ec conscieiitia religiosa , hic saluiaris sermo esl,
vcro et comniuni scnsu, el divinis aucturiiaiilius, iii-
unain siibstaniiam P.itris et Filii idcirco non negarc,
|i-r siiiiililiidineiii ei .i:i|ualitatcin niliil differre inlct- 3 quia siinilis e.^t: similem vcro ob id praedicarc,
ligiiiiir quipi>e cuiu seciiiidum Moysen ei Jiiaiincni
;
qui.1 unum sunt
Palri Filius el similis sil, ei xqualis : lamen \idea-
77. i;.\posita, Chtirii^simi, unjiis substantits, qua;
inus .lu Iiniiiiiius, Judu;is irasceutibus quod Paireiii
gra;ce liomoiision diciliir, et similis substanlise qua;
sibi Deum dicendo Deo sc coxquassei, se esse do-
lioniaîision rpppellaiuv, lldeli ac pia inlelligcntia (e)
cuerit Deo aiquaUin. Ait eniiii, iVaii poiest filius ab
ct vitiis, qiix c\ verborum vel brcviiate subdola, vel
le fuctre quidiiuam , tiiti i/uoii uideril Patrem facieii-
pcriculosa iiudilatc accidere possint, absoluiissinie
tein (Joaii. v, 19). Aiiciorem di^crevit cuin ait, Noii
demonstralis : reliquus niilii sermn ad s.inclos viros
potetl ab se facere: (b) obcdicnliatii signiflcai cum
Orieiilales episcopos dirigendui est , ul quia jam de
:iddil, njsi quod viderii Patiein facicinem. Nun eniin
fidc noslra nihil intcr nos suspicionis relictum esl,
virluiis dilferenlia est, iion posse iiisi videai ;
quia
ea qua; adliuc in suspicioncm cx verbis veniunt pur-
\irtulein magi^ prxslat iiatuia, quam visiis .11 vero
gcniur : et dabunt veniam, es comniunis conscien-
obspquela esi, tunc posse cuiu videai. .\.ii|ue ita per
tix fide secum liberius locuiuro.
id, quudtuiic poteslcuiii videi, signilicat non ex visu
se accipere viriuleia , scd auctoriiaie visus prxsu- 78. Orienlalium taus ob hceresim coercilam
mere poiesiatem. Non ergo differt n.itur:e virtus in Q studiosi landcm apostolic;c atque evangelica; doctri-
P.itreet Filio : cui Loc poê quad P.iter possit, non nx viri, qiios Cilei calor in laniis lenebris hicrciica:
cx iiicreuieuio aliquo iiaturic profectus iribuat , scd noclis acceiidit ! Quaniam spem revoc.inda; verae 0-
(c) auctoris excinpluni^ Denique honorem, quem dei atiulisiis, const.inier audacis perOdia; impetum
stibjuctio conscrvavii, naiura; virius a;qiiavit. Siibje- retundendo! Aniea eniin in obsciiro atque in angii-
cil euiiii : QucecunKjiie enim itte facil, eadem el Filius lis Doniinus Clirisius Dci esse secundum naturam
timiliter (acil {Ibidem). r\umquid siiiiililuJo {d) non liiius ncgabaiur : el essenii.i; inops paternae, acce-
a;i|iia cst? iOqua plane esi eiianisi negeinns : cadem pisse cum creaturis originem de non exstantibus
ciiim iimililer facit. Nnniqiiid i>iinililcr facta non ca- prxdicabaiur. At vero nunc publica; auctoritatis
deiusuot? aut eadem non recipiuiit a;qualitalem ? professione ha:resis prurunipens, id quod antea fur-
(a) Riirsiim liic in vuli^.-ilis, a'9U»/i(us (;s{. Ycrbis probarem; el tamen selam piam esse smiliiudinis in-
sc'|ueiiiibus laudaiur .\iic)raii.e synodi dcriniiiu sep- tettigeniiam adinonerem, qua: unilatem siibsiniUKE pra:-
tiraa. dicarel.
Olielienlie nnnien,qtind hic snno sensu adinii-
{b) In eovero, quod taudans tos (Orientales scil. ho-
lii significaiiilain Filii a 1'alri: oiiginein,
llil.iriiis :id nioeusion pro|iugiiaiilcs) in invidiiwi dcducor a uuibus-
simplicitcr respuit Gregoriiis Nazianz., Oi. \\\\i dam; parum inlelteclus suin. .\on eniin eos vcram fi-
I < fniiit VeiiiMni, iiiqiiii iiec ohediens erul iiec ino-
, , D deni. sed spem REVoCA.Nn.c veb.* f\i>Ei uuutisbe dixi
bedient, w; uev '/ap Xoyof o/re uTrrixoo»-, out» «vri/.oof \it sicut illi uudili iunt, ila ei nos ex lioc conlra Vaten-
((-) Micbaeliiius codex cuai 'ielleriaiio , uuctoritaiis tem el Ursncium possemus audiri, el (iu nii.s. Micli.
exemplum: quod iion abhorret ab Uilariana locu- coapiundus, in Cariiutensi auteiii ct Tcll. coavta ea
tiuiie. llic aiictorii vel auctuiilalis excmplum perindo Deus : an pro quo aptte ad cos, vel coeplus ad eos) al-
cst ,
qiiod supra auclorilat tisut , (|uod lib. vii dc loculionis sermo btaudus niliil aliud (luain procacium
Tiin. n. iS: virtuli$ ac naturie in se paterna; con- ciynviciorum effuiicret ftedilaiem cuin nmarius alqug ,
scienlin. eltam probrouus in consequenlibus occulla exposilio-

[d) Lips. cl Par. , noii mqua ptane eit eiiam sinc ije num cifcm scaiidala proditarut.
tiere? corriipte. Adest jam (eriiuin reiiponsuia libii hujus apologc-
In anliqiiinre nis. Carnut. ei tlicliaelino nna
(e) licuin cujus prima (>ars i:adii in iia'C verba, pia
scrie adiexiiur, qund in allero Carn. ac Tclle-
liic inietligcntia, altera vero ad nuiiieri sequeiiiis iniiium
riano ad libri orain estrejeclutn Non pulo quem- : aiiinet. Cx eo liqitet T liunL librum Lucilero dis-
qmim admcnendum in lioc toco, ut expendat quare dixe- plicuisse , 2" Hiiariiiin eliam quibusdavt proptcr
rim tiiiiitit subslaiitia; pium tf.teltiqentiam, uisi quia eumdem librum in snspicioneiii venisse, 5"' euiii vc-
iiitelligerem et impiam ; el ideirco simitem nun sdluni ram iion cxisliinassc Orienlaliuiii iideni, i" quo cos
a-qualem, sed etiam camdem dixiisc: ut neque tiiniliiu cimsilio 101 laudibiis c!)'oiai,ac deinum cur laiu iiiul-
diiiom, quamtu, frater Lucifer, pra;dicuri tvtuciifi, im- ta cdisscral in gr.itiani sirailiiudinis essenii c.
s.»i SANrri !i!i AHii 1 Piscoi'1 35«
liii) ii)iH<>il.tliat, iitiii" iii) nnii i I^tii) vinriv g'flri'.ibi- A lciS cti-iri-Ki falliiiii , i|ii.'i siiiipci r<jlcll.'iiinl : et
tiir.
506 Ouit"!^ cniiii antpa (uiiiriilis in catlioli- ip-â ill:) pr.cbcns niiiic Mibsrnnlio noii carct f:ilsit:)-
tjm Kfclosiaiii noii teiitnvil irropcre? Qii:is non lo. E\rii>::>nt ciiiin si^ idi irco lionxiiisiiin ct linniccu-
(i) exêriiit, f:il»a! ri<ligioiii'< blandiiiionlo, s:f cnli (lOlc- bion tacerl vnluifiAo, (jiiii tiiiiint a:qiic idein »igtiiflciii
Slntei? Honiinrs eiiim perversi eo usque |vrorupe- \crbo iilroi|»o exi^liniarciii. Hudcs criHln episonpi
rant, nl riin) lioo ipsi prxilifaro publicc non aiiile- et icnorantcs ttoinoufîi signilirniioncn) : ipinsi nuni-
reiit, linp«r»loreiu taineii fallereni ad (c) .ludienduin. qitam de lio<' nut syiiodns fiiisscl, aut lites. Sed eslo
Fcrellerunl enim i^norantein rcgein, ut isiinsmodi ignor.iveriint honionsion, (f) aiit nesciolianl tiiima'>i-
p(T6dia' (l(iiii lielli> iHrupatns exponerct, «^t creden- sion id sigiiifio.îri, qiind &iiiiili.sesset csseniiae. $07
di formara Kicli-siis nnnil<iiii rc^êinT.ilns inipocTel. Jant si hdcnosciebaiit, ctirnesciri vulcluntgeiieraiui-
r.iintradiioiitcs cpibCopi>s ad cxsiliuiii co'gcruiit. iieni Filii T (y] Niiniquid si incn:irr:il>ilis csl, iJeo ct
('ocgernni «niiii ikih nd votiiiitJlu:n cx.sulan<ii, ilnni i.:;nor:ibilis est? Soil si i|;noin(itr qtiu modo n.iics
iiiipieiatU iin|ioiiunt nm'S%it;)ieiii. Se>l u^sulciiitis cst ; iiiimquid ignorari vd lioc pniost, qifîi Filins
sempcr, iliiiniiiinJo incipi:ii veruin prcdicari. Itcnii- Dens non cx alia «ubsinnlia, sed cx Doi ii.itiis, non
ii>> eiiiin graiias, i)ii(>d igiinraiioiieni pcr vus ndiiio- «liversani liatieai essiiiliani? Numqiiid iion lcgerunl.
iiinis imperiiinr agnovit, el errorcm iion suum, scd B sicut Patrcin. itn et Filiniii ii(iuoriric:inditin (Joaii. v.
<rf) ailliort iiiiitini, pcr lias (idei veslr.x senleiiii:)s 3r>) : u( Pnireni lioiiorc poiorrenl? Nuinqiiid iiico-
ri;r(>gnovit : et se iiividia apiid Oenni alqiic liomi- gnituai li»bebiiit P:itrcm in i''ilio videri (Joiin. xiv,
nos iinpiae voluiitatis exeinit, cuin legiUionciii ves- 9): ut Filiui apiid oos digniliile, clîrilale, mnjestalc
lr:tm lioniirilicc h:it>C(iS, falsilalem eoruin. i|iiiiniin «liiTerr'!? itii .lliocex ignorniiiii v.Miit, iit cuin cx-
atictoriiatciii invidianideducebniur, coacta (c) :i vnbis leris I'aiii ftlijectus sit Filius -
.:i. liuincuin cxieris
ignornnti:"' su.c professione, cognovit. «ubjiciiiii-, inii disccniatur a cu.ioiis? cuin subjcctio
79. Sirmicntit (ormuUe aurtores semvcr faUucci Filii nalunv ih) pietas sit, sulijuclio autem cxterorum
Lepide cnrfiunW ac refelluntur. Chrislus unns, von creationis inliiniiias sit. Passuni quidem sciebant
duo. Vateniis ei Vruicii suspecta subifriplio. — F:il- sed dicant, cru, coinpassuui (i) qtiando cognove-
lunt eniin, qu:iniiitii ei vereor et inilii vidclur, Fra- runl? Evitant lioinousinn el lionioBusiuii, quia nus-
Editi, nune victrix : luni Mir. qtoriabilur ; Lips. wiTHni Aomiru.iion .' Apud Ancyrati.i! synodi legatos.
Ia) qiii hoinoitsian rcs{iiier:inl, ca v;ilcbnt c\co>alio, qii
'ar t/iorinlnr. Veieresmss. Colb., Carn. elGiTii) ,
tmnc jnm ritlrir glorinbatur. M:isis plnrctciimCiirt»., iiomnitsii et homoe.usii un:iin et eatndein signiflc:!
rm.. Faiir.. Rom., Uem., Silv , >'tc..mtnc nofi r/.;i« liniieii) se cxistiinnssc reponclinnt.
offlrix gloriahaiur srit. po.stciiMeiliuui Siniticnsc, aii. (g\ ll.)u>l aliier Ariic iiii jnssii Hunei-ic.i iii iinu'ii
:
q
o57. Anlc:i ciiiin. Sevcri vrrliis (iiaiiiiir
iil Siil|iirii coacti siilijecio Esain(> loro res.ioiidcit apml Yictn
iili. II, pig iVS: Ariani perfiiiinm snamofcullubaiil rein Vil., lili. iii de Peiscc. Alric. /)ii>iiin riiim, ii>- :
non iittsi pnlriDi errori» tui dininin nrwdirarc, c>il!iotf- iltii(i'il, f/ciiuialij inennrriibilit esl, nnn ignoriibiii^'<.
cot te gercbaiii. <,hio Si>:-ct<t i!l>;<! Lniilcri siili li,.C!ii iVniii iio/ai; i.deo nitu est ignoritbilii. iii >'<( , ho>i i(/' «-
lib. 1 pro AtKiuiisio, ubi Couslunio c\;ii'iibi'a: q'ini r.iliir umtc tit, m el Ptier desc ipn grnuiste,ei t'i
egcrii iMori; mcrnnrvm, quw priino clnii scorlenlnr. linsde Palri'. ê naiiiin scepitsime prnieHelitr. Aller.t i;i
potlea rero ita sunt fuverecundee, ul velinl scoitnri in tiitne 1'htcli'iiliiis Siniiiciisis rnrinuld; aiKliire^ sic
1>ropalulit. sugillai : Itlud anlem quit f.rre posiiil, ul qnan ini-
{b) Sic niss. .\t Edili, exercvit. tum pro certo asserniil. knjns iialiviintem lin-
liiibere
(c) Longc iiiilteiniis ad wideitdnm. Ccrtft cum Iiis beant in incerliim? Kodom spcciat illtid Vicloriiii
apprime coiivcilil, quod Sulpicius Sever., lili. ii, n:ir- iiiitio lib. I conlri Ariuin : A(((fil Eusehius piimi-
r.il Mediotincnsi synodo an .'»55 raciiiin essc ijuod : pium Fih.i sctri nec ab ItomiNe potte, nec ub nliq ii
nimirnm Yaleiis el Unnctut cieteriqiie metu plebis non tuperiore vcl poienlia vel excogilalione: et audeltiinwi
ausi piacula profileii, cpitt/ilnm sub Imperatoris iiomi- dicerc liginenlum esse Hlium, volunlale el teiileiilia
ne niiHMill orwii prtwiliile referlam, eo nimirnm eonni- Pairit siibsitlere. A|ipositc Leoniius liniie h.ci'eiii-<i-
lio, vt ti ea iri/uit nuribus populus recepissrt, pnblica riiininditinis ntysteriisigMiirai:li:L> professiuncm, 11:1:1
uvetorilate eupiln prufeirenl. Sin aliler fuissel exccjita, inrfriliilia e) esse voliiiit, vocit revcrrcnliam a ri-vofi
omnit invidia estct in rege, el ipsn etiam neniatit , quia lia i'«i'fra a/imaiN.- quii<pc qiii u( lirenler impieti.tc
tliam luiR eateclittnuiius tacramcnlum fi^tei merilo vi- abutanlur, ad lionetln noiiiina tamqiinm ad propugiin
drrelur poluitte nacire. i.x h:ic poi-ro bvnodo Luci- D ciilum quotldam validum cl inexnnqiKibile eonfugiinil.
ier C:it:irit. ut ipse n'jrr:it inilio libri, qiicin M»rien- Cuntra cliristi.)iia pieias, in divinis mysicriis, 111:1-
dtim essc pro D :> (llio iiisci'ip<it, cuni Coiisinniin iii- giiuin iiiter rein reii|ue iiiuiliun iiovil ponrri- discii
tra vcluni si:iiiU couiraitixisset, in exiliii 1. i.nlsii.: iiieii ; neque reni in dubiuni voc.il eo obicnin, i|U'iil
est. Pulsi cliaiii sunt c:)iiidein ob cuusain l.uscb iis iiiodiiiii n(>sci»t; «ed duceicn» scniil, i|uml dc lii-o
\ercell., bionysius Modiolan. ac poslm>:duiii l^tbe- seitliciiiliKii Iradil Hilarin.s, lib. 11 dc rrin. u. 7 Pci'- :
rius. ferla irienli I eit, tic Deun leirt. mI nom ><;Hornti(<;iii,
(d) \n escusis, nsriitifiiim. Coiiciiiniti'.' iiy mss. ait- <iiiN«ii iHeniirrubilcin sciat.
liortaiiliuin, vcit. Eiidoxii, .Xcacii, llinnii, Valcini'. (Ii) llio loi-usnpiid U:id., F.r. el Mir. est omiiinii
>itc., quorum lucrcsis per l< imIiuiii, Fu<iatliiuin, F'. 1 .lepravntiis. Id cdilioiiilins :itiis, niilnrtr pr.'ipnV(ii« ,
sium ct Leontiiiiii Aiicyraii:e sy.iodi legnius paietar- iioh piclas : qiiod m.iluiiius cum i)is&. Sic supta, 11.
la, continuo ab liiiperalore d:itiiiial:i ost, ul iiarrat li\ : Pieialit lubjdciio uon esi cfseniiaf diiuiiiutio.
Sozoineiiiis, lib. iv, c. iiet 15. (i) Kilili, quonwdo cogitoiiirunl. K:idcn) Siriiiicnsis
(e) Editi, raarfa a Mufri* niendose. Sevino eniin
.- vcrlia paiiicr ngnos -ii Plia>kidius (i-aii-
bl.isplioiiii.e
esi nd lcgaios Ancyranos, qiii V:ilfntcm et Lrsirinm di ac vciieno rcfertn, e:iipiQ poiie «luiili r.iil-inn
roegeruni igMor.intiaiii fnieri, uli jaiii indlc:iiuiii couvebit. fVimuii', inquii, ii>>h ciiiiM rur inuiueriil
c£iiiiiiii 5 ei (i3 fiii-ipasubilepi dicere, iiti iin /ik. r.- |»i'«.>i6i.'i'i>i ro«*i i-(i.
(/1 lu aliquul mss. hic jJJitiir, niiiii'/ii d ignota- Qrnsi Vir^ nliud ui r<iiiipi(t.,yMii.<itf'i.i.', fViti* uifl.>i< iti
LlllEn I»t SYNODIS. SEU DK I!T)li ORIENTAI.IIM. 5î
•Iti.iin soriptiuii sit : qii,!;ro cnnipassiim esse iindc A 81. F.pitrola Sinniuih ddiila de fwmnu$ii et homicu-
fT*snmpserinl '!
Knl uumqnid vnliini clnos essc qui sii exposittoite. Uomousion ob nntivilaum mate resjnii-
]iassisiini? id ct:i.ii lonip.issio lesi.ttur. Lhi illnd tuT. — Episiolani ,

qiiam a vobis de hnmousii i.t
eM JeiM Christui Filius Dei? .ui nuinqiiid.ilius esl de honioensii exposilioiic apud Sirniinin \alciis
Jesus CbrisiUF, alius filiiis Dei ? Si non idein aUpie ci Ursacius et Gcrminius poposcernnt lej!i, iiit'l-
nnus iiilra extraqtic D»-! filius cst ; crediic («) in lio- liô m qiiibusdain noii nrniiis 509 cirvttinsin-c-
mousi» igiinraiionem, si h.ve, ignoraii licci. Si ait- tain esse, quain lilieram. Et ipsa lioiiiousii et honiaMi-
lein iu liis ipsis ipsa illa ignoralio impin csl, (jnx sii domnnstratio nibil reliijuit (linicultatis. Et qiiidnu
laiiien non pntest, nec falso, extusari ; vereor ne et lio lioniceiisio, qnod csl slniilis esscntix', coniinuiio.
(6) lioiiKBnsii ignorationem prcfci-sio incniialnr. Noii juiliciuin csi. Dc bomoiisio vcro ,
qiiod esi unius cs-
qiieror adinodum de venia qiiam 508 dfJisti* ; scntix, trarlanics, primuni idarco rcspuendiim (îro-
religiosiim est Deo siia rescrv.irc, < i ignor:i!i<inis nimtiasiis, (|uia pcr vcrbi hiijus enuiitiaiionem suli-
error liuinaiius est. Scd ignosonl milii janiduo epi- staiiii:! |irior intclligcieiiir, qu.tin diio inler se partiî
fcopi Valens el Uis.-icins, qiiod eos (r) iiro ;i laic ;il- e-bcnt. Intelligo vitiiim in inielligcnii». Et profaniis
que exerciiatione sua igiiorasê non creilo. Kt difli- liic .scnsuscst, et coiuniuni judicio ab Ecclesia re-
cillimum esl ne meniiri existimentiir, qtii se in alio B spuendus. Secundo quoque id addidislis, quod patres
(d) iiegotio iion poi<simt r.isi mendacio pingare. Sed nnbtri,cuin Paulus (g) Samos;itcus hairelicus pionun-
D.iminus hoc ni.igis tribii:il, ut nos nialc opineiniir, lijtus est, ctiam homoiisioii repiidiaTcrint : qtiia pcr
qu;ini illi («) non ignoraycrini. Malo eniin ego niale hanc uniiis esseiiiiic nunciipniionem sidiiarium alque
cxisiiinans judicari, quani fidein vestraiu bsereticc unicum sibi csse Patrcm ei Filium pra^dicabat. Et
conscientiic LOinmuniunc violari. hnc sane nunc qitoqnc profanissimum Ecclesia rcco-
80. Uro aiitcin vos, sanetissimi viri, ut cum bnna giioscit , Patrcm ct Filium in his nnminum profe>-
vcnia sollicitudines meas xslimetis. (f) Testis cnim sioiiibus :id unioiiis îc siiigularis soliludinem negat.i
D imiiius cst conscientia; mc.T, in nullo me exp'isi- pcrsonnruin proprietaie revocare. Tcrtio etiam ha^c
tioiies bas, quas Sirmium deuilistis, fiJei vcstroe c.iiisa improbaiidi bomuusii commeiiiorala a vobi:^
velle convcllerc. Scd date vcniani, si qiiaidam intel- cst . qiiia in synodo, qiia; apud Nicxam fiiil, coacii
Iis!< rc iion possum, el consolauor lue : quia lcgi : Spi- palres noslri propter eos qiii crealur.im Filium dice-
rilni> propheiarum prnphelis subjertus est (1 Cor xiv, lianl, nomen liomoiisii iiididissent quod non reci-
Zi). Ex qiio forle iion iiupudenicr ctiain a mc pr.T- picndiim idrirco sit, quia nusiju.im scripiunt reperi-
.sumiliir, ut cl cgo intcllig:im, qtiod alius ij>iu>rct. iciiir. Qiiod a vobis dictum saiis tniror. Si eoim ho-
Non quud qiiidqiiam vos sccuni!uni mcnsuraiii scien- (] moiiaioii (iropter novilulcin repudiaritluin sit ; vcrcor
lia; iguorare ausussiin dicerc; scd super lidei catbo- nc et homoeusion pcricliletur, qiiia nusquam (h)
licx imilate, palimini niiii niiiius in iiobis csse sd- scriptum repcriatur.
liciiudinuni, qnam in voliis. 82. Que srnsu judir.hi fomiiit/iii damnetur. — Sed
impassibitii Deus, utique incompa.^sibilis. Tam ergu r:is a Valente et Ursacio ad Juliuin post S.irdicense
foiiipaisuf non esl, (luam nec ;ia.s<u$ est, ex ra tnnien concilium conscriptas, quibus expressc confessi sunt
tondiiiitne qua Deus. Ex qiio, tilctev ncslro Ililario fa!sa eifeomnia qux .id.ersus Atlianasium divulga-
inaiiift'bt<iin esl, ha;relicos dicenles tilii>m hd Itomi- rai;t.
nem de .Haria iui-rcpiste, per quem.compasstis est, ttuos ie) \best non a quibiisdam mss. male.
in Chrisio nKseruisse. qunruin iinuscssci suscipiens, ([) F.rasmiis nioiiel se in receiitiore quodam codi-
alier s«-ccpiiis , iiiciijiie vcro passibilis. Nani si ce repcrissc hic addiiiim: Pro prudenila vesira expen-
dinisscnl ptT qtieiii pn.ssus esi ; scquerelur Iniitnin dite, quid sil a sanctissimis viris poscere, ut cum bona
Chiistum p;issiiiii essc sccuiiduin iiatnram bominis . venia audiant dicciitem ; et an ejusdem sit aditlari, el
al Ciini scrihnm per quein cumpassui est, passione ho- objurgare. Hoc ideo ita dictum esl, qma ea, qvte ad
minis iiaiur:im Vcrbi siiiiiiiicr aflici signilicant. privsens tticila ab his (uissent, ernm prodiluriis, non
(ii) Omiies mss. iii humousion. tnmen in his qiue possenttamquam excvsabilia defer.di,
(*) Noiiiiiilli mss. ciiin eicusis, hoiwusii. Riciius rideêr ciibiniHiari. Erasini noiain ac verba reliiiuit
Colb.Coib., PmIcI., Faiir.,cic., /lomtriisii. Ilie rcdit ,Mira'US, qu;ein sccnentibus edil. prorsiis suppressa
llil.irins ad id quod j;im (lclibaral diciMis, Fi i/;s.;i . siui!. Qtii aulem Keinigianuni ciKlicem antt; annos
illn nune prwsens siibscriplio non caret falsilale : Uii- *^ .100 pin\it, eadem ad niarginem cxscripsit, pr.i!i;0-
•
inceusii autein, iioii homousii professioni subscribcre iicns ea in quibnsdnm e.rempluribus baberi. Exîant
co:"Cli snnt. Scd qii:ttn vere de Uisaiio et Valente in receniiure Carii. etTell. ad oiam iibii ; at in al-
suhi<doratus sit , eos noii cx aniiiin boirceusicn siis- tero l.;irn. anie aiinos 9(i0 scripto et Mich. ciiaiii-
.cepissc, .it;slis cst Gerniiniiis Fragmenio xv. n. 3 in ipô texiii. Ilis (|uarlo se pmgat lliiurius, osico
Miro^ ttutem, inquil noniiuaiim de Valeutc, fnciiic- dilque se non adiihiliunis vitio, sed cbarilale dictaiile
li^m Vntentein aut obtiiiim ehse. aut celrte subdvie itis:i- Oriint:iles sanciissimos liros app;'!l:isse qiio scil. •
tnntare quod in pnvleiiiunniefluinsil, M.,quamlo Fi- prodessel concctio, qii:iiii lis adhibiturus erat.
lium similem Patri per oiinii-; esse niunit nuslra iul)- ((/) In veinsto codice Colb. ct Geim.
ISonteus. An
scrifsinius. Qnippe islidno, ul iintat Socrates, liit. ti, Paiilnm sic vocai Hiiarios a Noeio, cujus liaeresim
t:i|i. 57 : StHipcr ad enruin parles Iransiuant, qtit ;;( (s quddaoi moilo iiistaiiravit ? Epiphaiiius eniin iradit
pos::e viderenlur. h: 'r. Lxv, n. 1, Paulum cpinaiiim csse, filinm Dei
(f ) lU poie qui anno 335 Tyrio cor.ciliibulo iiiter- snbsisleiilinm habere per sese nutlain, sed in Deo sub-
fueiMnl, ct abbiiic per 23 :i>inos innuinoris piope cuii- sistcrc : id quod Stibeltio qnoque plncuit, Novalo, el
vciitibiis, in quibiis stilemiies erant de pr;( dictis vo- SoeUi.
cibus coiitioveisi.c. (h) /Vrgiiiiienlnin a vocis novilate pelitum Athatia-
(d) Saiis itdvcrttini iuudcntes, hic iiidicari litle- sius.Or. ii.pag. 51lict536,eiEpipliaiiius,ha'r.Lxxiir,
53.% SiVNCTI IIILAIlll KPISCOM 55ti
liinr nnii calumiiior. Mulo oniin aliquiJ iiovuni con)- A l>ulc sernioni noslio noii irreligiosc inseiemus.
niuniorasse, quain iiiipiu rospiiis.SL>. Pr^mferniissa iia < Crcdimus in uniim neuiii pairriii oinnipotenlcin,
i|iiequTSlioniMiovilali&,iiein liis quidcmrcsiileiqiiu!!>- oniiiium \isil)iliuiii ct iiivisibiliuin raciorem. El in
lio, i|ux> eiiniinuiii oiiiiiiuin iioslrumjiulicio itimii^m- uiiuin Doiiiiniini nosiruni Jesum Christum liliuin Dei,
liir. Otiis eiiiiii s.in;u iiieiitis tcrtiain subslnnli:iiii, naliim cx P.ilre iitiigeniiiini, hoe rsi, <le substaniia
qiKi- el 1'atri el Filio CMiimniiis sit, prxdicabii .' Vcl Pjtris, Douin ex Deo, lunieii cx luiiiine, Druin veruiii
quis secuiiduiii S.imosnteniii, in Cliristo renattis, cl du D(>o vcro, nainiii noii f:icluin, iinius sub.slaiiliu!
Filiuin conrcssui :ic 1'aiiciii, qiiod Cliri.^lus in se siLi cnni Patre, (d) (|uo(l grxcc (liciiiii liiiinousion, pcr
<'t j.aler el lilius sil coiiriieliiliir T Par iiaqiic in con- qucm oinnii f.icla sunt qu:c in ctelo ct in lcrra, qui
diMiMVindis iiii|>ie;.iiibiis Si.crelicoruiu iioslra seiitcn- prupter nosiramsaluteni dcsceiidit(i'), incarnaius esi,
li.i csi : el liiiiic boinousii iiitelligenliam iiuii mudo ct liomo 511 fieitis esi, ei passus est, et resurrexil
ies|Hiit, seil eloilii. 510 ^'<l*ie ita ii»ii reliiiquiiur tcrtia dir, ct adscendii in coelos, venturus judicarc
vitiosx iiilellifeDtix quxstio, ul>i in vllii dainiiutiuiic vivos ei iiiortiios. Et in Spirltiiin sanclum. Eos :iii-
roniniiiiiis .is^ciinus rsl. tom, qiii dicunt, Erai quando iion erat, et ante quani
83. Quod pie a Niewiia lynodo tuteeplum, iwn de- iiascereiur non erat, ei quod de non exstnntibns fac-
bcat imprvbori. — Dicturo aniein nie laiidem de ter- B tus cst, vel ex alla sulistanlia :iut csientia, diccntcs
tia quuislioiie, oro vos, ne uLi pax conscieniia: esi, cuiivertibilcm ei dcniiitabilen) Deiiin : hoj anallicma-
ilii sit |iugna 8uspici(inuiii : nrquu quidquam nie nisi tiz:it ratliolica Ecclesi». >
:id unil;ilis prorectiim profcrre exisiimetis. Inane Noii iiic sanctissima reiigiosorum viroruiD syiiodiis
riiiiii esl, rnlumni.ini veriii pertimescrre, ulii rrs iicsrio quam priorem, qiix in duos divisa sit, suli-
i|)sa, cujus vcrlniin csl, non liabcat difflcultalcin. st.iiitiam introdiicit, sed Filium natum dc substanlia
Displicct cuiquain in synodo Nic;ena lioiiiuusion essc Patris. Numquid et noS iiegamns? aut quid aliiid
siisce|itun) ? Koc si cni dispiicct, placeai necessc cst conriteniur? Ei post e:etcras conimuiiis fldci exposi-
quod ab {'i) Ariis sit negatum. Negatum enim idcirco liones ait, i Naiuni non facluin, unius siibsianti:c
est liomiiusioii, iie ex sul^tantia Dei piitris Deus fi- cuni Patre, quod graêe dicuni linniousioii. > Qnxhic
lius nalns, sed fccrundiim creaiuras ex niliil» toiidi- vitiosx intelligenii;c occasio est? Nalus e$i>e de sub-
tus pra^dirarelui . Nihil noviini ioqiiimur, pluribus slantia Palris Filius, non facius prscilicatur : iie na-
cdita liilKiis ipâ Ariurum perlidia sibi le»iis esi. Si tivitis divinitaiis, faetura sit creationis. Idcirro au-
proptcr iirganliuiii inipictr.iein pia tuin fuit inieili- lein miius suhitantKr : non ut iinus subsistat aiit so-
genlia coiiliieiiium ; ({luero cur hodic loiivellatur, lus, sed ui cx substaiiiia Dei naius non aiiuiidc sub-
quod tuiii |iie siisecpliim rst, quia inipie nrgab.itur? Q sistai , ncqne nt in aliqna diasideniis substanii.c
Si pie sugccptum est : cur venit constituiio pieiaiis (iivcrsiiaie subsistat. Aui nuinqiiid nou li%c riilcs
in crinien, qu:c iinpi''t:itein pie pcr ca ipsa qnibus iiostra esl, ui non aliuiide subsistal, neque quod In-
(b) impiabatur exsiiiixit? dissiiiiiiis suusistat? Aiit alTud hic lesiatur humou-
81. yicwna: tyiivdi scopiis- Syvibolum yica'!iuin. — sion, quam ui una atque indissiniilis duum sit se-
\ide:iimi$ igitur quid Nicspiia synodus (r) sludurrit, cuiiduni naiurx {() prugcniem essentia, quia essen-
linmousion, idcsi, iiniiis subslantiaj conliicndo . iion tia Filii iion sitaliundc? Qu:c quia aliunde uon est,
iilique liaTcsiin partiirire, qux de lioniuusii vitinsa uiiius rcclc csse ainbo credcntur essentia; ;
quia sub-
upinione concipilur. Nun, opinor, illud Iu4|uentur. siaiiti.im nativiiaiis Filius non habeat nisi de pateni;\>
()iiod iinam anteriorem snlistantiam Pairr et Filius aurioritaic naiur.T.
iii subslaiitiain suam parlieiido divisnint. Ei ipsmi 8'j. Hoinousion nuni iinprobandum, quia vitiose to-
quident religiose luni scriptam lidcni, iiuiic qiiuquc leat iiiieUigi. — Scd fuite o coiitrario dicelnr, id-
11.14 el 19, iii ipsos h:vfeiiros pariicr relorqurnl : uattsiv, i(l est, iiiipietalem agere, conlicliim vidr-
quipiic qui palreiTi dixerc intiemlum, Filiuiii vero ex tiir.Porro illud imphibaiur ad Saniosalei lia;rcsiiii
non ente, el nnn (witse priu.i qnam naseeretur, el ali:is relcrrieomniodc queat ut ipia ille voco iiude posita :
voces excogitariinl Scriptiiris prorsus incogniias. Ve- U impietalem suam enuntiabai, ra ips;) per alias supc-
rum, iit doeel Aihanasius, !ib. deSynod. p.9l5,llila- riorrs ex|M>siia Arii iinpielatein Nicx-na synudusex-
rio nostro hie «uHraganie, iiiAii id refeii, ti iiiiit voces stinxcrit. Nisi furtc quis niallet liic nlludi nd c.ini
tn SiTi/jIiirii Hoii rrfwrfui u.îirprl, quaiu liiu piiis seii- ratioiirni, qna voccin homoiision adversiis Ensebii
ti'iiliat, eomplectilur. Conlra h(rrnicut taiiictn voces argiiiias Nir:ea> snsceptam narral .\iiibrosius, lib. iii
sniit e taerii lillerit utiirpel, nihiloniiuui luipeiliit de Fidtf c
lo, n. 4i5, quod ininus probabile rsl.
aiiimoqtie rortuplus audiel a Spirilu, Quaie lu eiiivrui (c) In viilgatis, iiaiuerit. Veiiiis inss siudwirii :
justiliat meat ? cuiii iion tain qiueraiur aii hoinuusiun sialutniu sii,
(fl) Exrusi liic, ouod ab .Aiianii ril tieffnlum ; rt iii-
quiiii ipio consilio.
fra, Arianoriim ; ((issentieiilibus inss. Sic el apud
((/) Aliqiiot mss. ut Fraginenio ii, num. 37, quoU
Phtebadium Arii, non Arinni nuncup:iiitur. O»'0"'odii
liricii dicwii Itoiuouiiun. ll.ec auteiii vcrba iiun haliel
liicllilariu':, ila Alli ;nasi(is, lib dc Syii. p. i)iO, idein
r\riiipl.ir Cnrb. s:ecut)t srxlo r\ui-aluin, qiiod lior
vornbnliim lioinouaioii rortccl ab .Aiilincbriia syiiodo
Syiiibuluiii cuiii aliis aiili(|uis niuiiuiiienlis coiitinei.
roiitra Saiiiusatrum rcj(;ciiiin, <'l a Nici-iin coiitra
Arianos siisceplum probal rx seopu ulriiisiinc coii- (i;) .Addiiiil rdili, de ea)tis : quod iiei|iie liic iii iiiss.
lilii. rxî.it, iii'<|iic Kragineiilo II, iiri|uu apud l.ucileiiiiii
(/') Sir mss. Ediii veio, im^ r6amr. Vcrbo inipinri lib. ili' iiuii parcriido, rii
i.bus c^l 1'lautus : quud qiiidcm ad iiislar ^rject {/") Iia iiiss., iilii III vu;,'ulis, jiri»;Mi.|iHriM.
.S-,7 ).!(!!.(; DR SVNOniS, SKL )>r, FIOE ORIF.NTALIUM. r,38
firco iinproliari (tporiiTO. quia vitio.-e iiitcltigi i-nlcat. A roieaiii qiioiiiu', si viJei.;:r (ijdoiI noii ogo dixeriii!.
Uoc si limennis, (J('lcar.ius iii ApDStolo quod liictUQi sed rcs|ioiisioiiis nccessiins), oiniiia iliviua illa et
esl ; ilidiatuf Dei et lioiniimm homo Clirislui Jesut sancla Evangelia salotis tiumanx : nc sc invicem
(! Tim. II, 5); quia atl aiictoriiatiin lixresis suae Plio- coDiraria diclorum opinione compugiieiit ; nc missu-
tiiius lioc iilltur : ei noi\ lcguiiir a iiobis, qiiia ab rus DoniiiiusSpirtiunisanctiini ipsedc S|>irilu sancto
iilo inalc inlelligatur. Peicat qiioijue ail Pliillppfnscs iKitus li-g:itur : {(} iift niortem t;laiiio 'iciiuntiaturiis
srripla epistola, aut igniaut spnngia : ne in ea .Mar- usiuis, cnii gladium passurus iodicat {ilaitli. xxvi,
cion releg.il; Et liabiiu rei>ertus ut liomo {Pliilip. ii, b'2) : iic ad inferos desccnsurus, in par^diso sit cum
Tj^^plKintiisi.iiii corporis conliiens osse, non corpus. lalrone (Lucie xxii, 56) : ne postrenio aposloli repe-
Noii exstet Evaiigeliuiii Joannis : iic Sabellius discat: riaiilur in crimine ,
qui l):iplizarc in noniiue Pa-
512 ^ff* *' l*"'^ umm suiiius {Joon. x, 50). Neque Iris et Filii ct Spirilus saneii jussi {Matih. xxviii,
•
isli iiuiic crraiurtc (irajdicaliros scriiitiini li;i!)c;uit 19), lantiira in Jcsu noiiiine ((/)baptizavcrunt(/lc(.x,
1'iilcr major me est {Joan. xiv, 28) Neqiie iili, qui 4S). Vobis eiiim, Fratrcs, vocis dieo, quijam noii
ilissiinileni Patri Filium afnrniaro volunl, legant : De lacie aliinini, sed lirnio cibo valetis (Uebr. v, 12) ;
ilie aulem et hoia nemo sit, ueque Anyeli in cvelis, ne- Nuiiiquid, quia ista s.ipientes iniindi non intclligunt,
quc Fitivs, nisi 1'ater solus (Marc. Xiii, 5;i). Non siut B et liis siutlu sunt, nos cum inuii'!o sapientes erimus,
(|uoque libri Moysi : ne tciiebric Dco. qni iiii!.iscibi- ut li:cc stiiU;i crcdainus? Va quia h;ec impiis ca;ca
lcni lucem iiabitat, cua.'V>« sint; qiiia iii Geiicsi(i, 2) sunt, nos nui! luceliimiis iniellecia vcritate doc-
post noctem dies coRpia sit : nu aniii (a) Malbiisalue trina.'? Male saiiciis rcbus pra:judicatur. si qula non
a-taiem diluvii exccdant {Gen. v, 2()). cl iion lantuni sancl^ a quibusdam liabcaiitur, («se nun debent.
octo sint aninise reserv:iirT>. (I l'et. iii, 20) : ne Non crgo gloriemur cruee Clii isli, quia scandatuni
cbiinorem Sodoinoruui rcplviis jain pcccaiis Dcus inuiulo est : iicqco i:i vnenlc Dco luorlcm pncdicc-
aiidiciis, t.ini(|uain ignorans clanioreiii, dcscciidat iit nms, iic ab iinpiis inorluus bmis aryuatur
videal an plciia sint cuni clanioni peccata, el rcpo 8G. An quiii ab NO epircopis rcjectum. — Male in-
riaiur Deus nescirc qiiod scirei {Gen. xviii, 21) iclligitur lium.)U:5ion : qiiid ad iiic benc intciligen-
iiequisqu.)m quni|ue sepelieuiiuiii scpulii (i) Muyî teiu"? Male bomoubion 513 (*) SauiobalLinis con-
sciai sepiilcruin {Deut. xxxiv, d) , ne perbcc, ut lix-- fessus esl : sed nuniquid melais Arii negavcruiu?
rciici putant, diversa lex ips.i sibi hostis sit. Et ijuia Octogiiita (0 episcapi olim resiiuerunt; sed trccenti
lixc ab bis non iiitelliguiilur, non legaiiiura nobis. cl decem oclo nupcr rccepcruul. {q) Et niihi quidem
(a) Dc annis Matliiisalai lcste .ûgustin'), Ii!>. xv di! C slitulus s.it, quam» is dandus in iioiniiie Palris et Filii
Civ. Dei c. i3, ulim fiiit quivslio f.imotissimn, iis |:i- et Spiritus saiicti.
iiien, (it Idcm docet Mb. ii ue pecc. Oii^'. c. 2i, .-iiide Synod., p. 919, iasiiiuare
(e) Ailianasiiis, lib.
iiumeranila, quic igiioi-ari s:ilva Clirisiiaiia lide pos- velle vidctur, Pauluiii S:)uôsatciiuiii non vcrbu lio-
sunt. llaiic qu<ii)iic llieronyiuus iii û.tsi. Hcbr. dicit iwusion liwrcsim suam expressisie, scd cuni declinare
disputaiione omiiium ecctesiarum veiitiliitam. Dispiila- teiilarct coiideiiiii.illoiiciii, illuil pci sopiiiîna sic ob-
tio hinc nai;i csl, quod .êcundum iiiterpretuin LXX jeeisse : Si Christus nun ex liomine Ufus jactus est
cditioncni Matbusala 14 annos post diiuvium vixlssu igilur consubstuntiiilis eit Palri : et necessario sequitur
coinputaietur : aKpic adeo aniinu; plus (|uum octo tres essesntsuinlifis, unumquidein quw prior nl u< priii-
ruisscht reservala'. Secuiidiiiii Hubru'ani lanicn, cui ceps, reliqiius veru duas ex ea oriundus. Adeoqiie itlc
iioslra Vulgata consmiai, nulla est difliciilias : cuiii non sinccro animo lioinuiifiion conlessns esl, quam-
i|<so (liliivii aiiiio dcriiiicfis rcpcriaiur. Ubi nulein vis aliud bic asserat nosier lliiarius.Cujus lanieu sen-
cudices dissentiunl, ei potiui tinnum credalur, iiiquit tentiiim conrirm:it legatoruiii Aiicyranoruui episiola
AuÛjlinu.', loco jani laudalodeCiv. Dei, undc est in su|ierius siiiiimaliui rclat;i, qu;i vucem homousion a
(iliam per interpretes facta traitalntio Uu;iinqiiain, ut . Patiilins Anliocli. idco rcpudiaiain esse icslaiitiir :
idcm quibusdam coditibus greecistri-
ibid. subjicil, in Qiiiu Sumosateut per hanc unuis essentiw inuicupalioiiem
biis, uno latino, el uno elinm Syro inler se consentien- solitiirium atque unicum sibi csse 1'uirein ct FUium
tibus luvenius est Mathutalem sex annis anle diluvittin pradtcabut. Et vcro Alliaiiasius .\iilio(;lieii* syiiudi
fuisse defunctus. coiitia 1'aiilum coiigrcgai:e cpistulam sibi lia;c scri-
leiiti deiuisse pr:ciii<ineiis, saiis iiidicat iiou exigen-
{b) Non negat llilarius, iiii Scultetus lnquitur,
iiiiTiem Mnysi conlra ipsissima Sciipiura! vciba :
^ daiii a se esse accuralaiu rei narrationeiii. Niliiio ta-
ineii uiinus ciiiii Hilariodefeudii vucaliiiliii!, homuu-
soil eani iia in .<;acris litteris exppcssam docel, ut
sioii c.iJcm lide el ab Aiiiiuctienu cuiiciliu rcpudiamm
sumiiiam ûb earum verbis diriiciiltaieni laterc iiidi-
cci. Videsis qudd ea dc re aiinoiaium estad nain. 10, el a Nicaeiio rccepiuui.
cap. 20 cotiim. in Mattb. {f)

Septuagiiila lantum inemoraniur :ib Aibaiiasii)
lib. de Sviiod., p. 918 et 019. Coiiira liasilius diac.
(i;) Ediii. ne mortem el gladium. Rcctius mss. iii;
aliiqiie monaclii iu liliello i|ueni in l.pbcsmo coucilio
morteni gladio, scil. usuii^ oliiuleruiit, ceiituni octoginia recciiseiit t. lii Coiicil.
((() Id ftsi, bapli2;isse legiintur iii A.ctis, quoniin p. 425 : scril.'it vcro Eusebius, lib. vii, c. itU, pio|ic
prciiide loculio concilianda csi cum pi"rcepio Do- inniiiaerabiles iu eam syiioduiii couvcinsse.
inini, (luo jussit baptizare in noinine Patris, cic. ((i)ltaLiberius, apud Socratein, lib. iv, e. 12, ad
Agnoscii Hilariiis liiic airosioiis a Cliristo prxceplum Oricntales rescribcns : Non forinito cinu, iui|uit, s«r/
atqui procul abest, ut apostolos prj-cepii Clirisii divino nuta tot epiicaporuni numerus adversut Arii ve-
traiisgresson s cxislimet Bupercst itaque ut duliita-
: saniam conyreqaius est ; quaulo sciticel nnmero bentus
virii saltem, an aposioli iii sol.i Clirisli iiomiue hap- Abraliam lul lioslnim millia per jidein proiliqavi!. Qui-
lizaverinl,i;uidquid adversus Buil.iriiiinuin icclîmci biis conseiiliiiiit prologiis Amlirti' ii iii lili. i dc Fide,
Scultetus. Bapiismus in noiniiie Jeû dici potuit, qui II. .^, et pnclatio lib. i do Siiiiitu saiicio, qui l'as-
iion ut priiis Juaiinis, scd Jcsuidiiiai aucioriiatc in- cliasio diaconu vuigo tribuiiur, de quo si quidcm in-
U',<\ svNrri tniAnii EPisropi tiu
i|i'U illc nuintiiis liio s.rv iuf; ,'.| . ni i|iiii Al>i,ili.iiii A cnii» vidori polcsi iinpic ili<-t, iii i|tii;i iiciitniiu >rii
viclor n-guiii iMi|iiuriiiii {licii. xi\, 14), jb i'0 qiii pttiin repcri.ilur, aul nentruni ronliioiulutn sii, :t s
xwrni «jcerdoiii est forma, lM>»«di< iliir. Illi coiiira ulrunique.
lia'reiicuin iniproliaverunl : niiini|iiid Cl isii nnii »>U 88. Uonwuiion quid iiilelligat Htlaiiun. Aihertui
versuin liuTeiiruin prukivcruiil?Gr:ivis :>iiciiii'iliisrsi humousiou scruruli lcviiiUHr. — lluiiiousion, sanciis-
veleniin : iiiiiii(|iiiil et linriiiii lovis «Anrliing e^l? Si si.iii viri, intilli;^» ei Dco Detitn, nmi dissintilis ci:-
ouiittitiia iiivirciii senseru il, di-beinus i|iiasi j.itlices seiili:*', iioii divisutn, sod nniuin, et es inuasci! iii':
|iriiliarc ni>'lior:i : si vcro et itrnliaiido 1 1 iintiruliaiido Dei siibsliintia {d) coiigcnil:ini in Filio, secuttdnni >i-
Miiuni (li) uiruin(|iie staiucrunl, i|iiid bciie constiniU miliiutllneni, unigenilam naiivlialeni. ll:t nio :inlca
('Onvclliniiis? inlf llixeiilein, iton niedi>irritcr :id id ciinnriii:ivil li :-
87. .tii quod lacendum decreml Otiui, qni Nir.iva; niousiiMi. Quiil riileni iiie:iiii in liomoiisinn d:iuii>:i.i,
iiiU'r(uii.-~Sed r<iitcdl<*eiur miiii, Alti|iii liodie ex bis, qu:)ni pct (>') hoinieiisii prores>iuiieiii iion pi<ii:s iion
qui luin synl<> inlt>rl°r!criiiil , Ui eiKliiiii {b) d« lio- pro!i:tri; '!

Daniiias eiiini Gdciii nicain, vcl p' t ik
ii:uu!>io csse detTcvertinl. Et <{jo invitiis {/) licet liiam, cuin il.imnas iiitrlligeiiti.nn oius iii noiiiinc
respnndebo dicenti : Nui»i|iiid nou el iiisi taceii<liiin Sed in:>l<' :ilius iiitelli»it? Dainncinns iii cniiininn<' vi
de lioiiKBnsio esse coiisiiiiiuiii ? Oro vos, nC <|uis- fi iiosamiiiii'lli;;i:iili.tni,iion.nufcr:unusfideisccuril:tti'ut.
qiuiin aliuscx liis p r.-glcrse iieiii Osiuni,elipsuinil]iiin Syiiodo {[) Sainos:«tcn:c siib^-cribeiiduin piiias, ne
niiniuin se|iii!(>bri .sui aniaiiien>, Vepci-iatiir. q<ii5l4 secnndnni S.iniosîlcni iiiielliKeiiiinin qiiis'|n:i'ii s-lii
taccmliini essc cxistinici ilc (ilr<)i|iin. I'^t qu» laiidciii usurpcl boiii<>iisiiin ? Siil>s< rilctiiins et Nici':v5l5
iii laiitis liirrclicorum fnroribits recidenius, si dum syiiodo, nc bomousion (9) improlient Aiiani. Sod i'i)
i.oii iitiuniqiie reoijiimus, neulrinn rciinenius ? Non verenduin est, no secnnduin riJein nnn hi>iii(riisiiiti
citlil sernio, iion grivabiUir lccior, si i|U.i'dain hic .sis ait : Non di'shlerarunl palrium teputcruiti, ipiibut
inoiiieMta :ifreranius, qtiibus ilnos libms de Spirliii reiefvatdtur ctelesle dnmicilium.
:âncl<> ipsi ftilsii udscriplos es-jp ciiittiriiifinus. U) In h;nc vcrba iiianiresie cadit apo'ngclira iili«
Oli<;erviiruiil jaiM iioiiiijtlli, Itbros illos in Valiraiio nol.t Sntis iibtiilnle- Doniine fmt.T Lucifcr. coyuinfi
:
ms. F.iii-lo lUiciiiensi aitribtil. Citi i'isiriplioiii s-if- poliiit, invilum me homoeusii inenlionem hnbere : s"il
Iritgattir GeiiDailii aiicloritas, diios libros de S|iiriui quia lu limililndineni Filii ad Pulrem i)rirdi;ah'is,iie
sancio iiiter F:i«sii 0|iera reci nseniis f.ivel vcrn : inonslriiiio eins a tiie (iiit exponenda sine viiio. In n'S.
pliiriiiiiiin iiiira illoiiito libroriim ciim caeieris Fan-ti taincn Cariint. ct abi-. ex i|iiilii!S iiuiio iiiiintim criti-
Opcribiis coiiS','iisio. [Namqiii-, vei lii griiia, lib. i, c. 5, Itir, iiiscrl:i esl proxiiiie p si b:rc vcrsus snpcriortj
objeciuin contra Filii :pteriiitaiem cadciii diluitnr ra- verba Sedforte dicciur tnilii.
:
tionc, qtia iii epislola F.nisti xvi. Il' 111 lib. n, c. I, ['!) Par. posl Llpsinni. i(>.'ii(>i;)ii'nni.'' inilerl ccnlr.i
non seciis ac in prLcdicta e|iistola , propu^n:iinr p liil<'in ca'lei't>ri)in iibroriiin. lic|iui>itnl quippo nt 11:1-
Deuin soliiiii incnrporeiim essc, uoii auiinain liunia- ^ tivii.ts sil, et iiigeiiili. Noit disptio-rel congcnilii Si-
n:ini aui angi^los. 1'liira snpjieitiiii Itujiisioodi argu- tivitatcin foiiijenilaiu dicii Hilarius ; qtiia genita est
iii>'nt:i res noii esi liujns loci. Nobis t.iuieii tc
; se.l si.itil ;it:|ue exstiti; innascibilis essi-ntia. Addit re
rnin ignoscai lecior, si cuin binc plnriiniim adjiivaii atylnm siniiruudiiiem ; ne dciôncr ptitetur.
pnsse inoneainus , ad plerai tiniqns pscnilo-Rnscbti (>') iii ni-s. /iiiiii»H.<ti : qiKid no» plaecl. Ilic nr-
(•:illicani h iniiliarnin aiictorciii in<l:i};.iiiiiiini :iii|iti; };eiit<ir Urieiiia'<'S, <]noil huina!usinn vcl siiiccrc pro-
recKgnosceiiilnm. Cnnfcr:!! enini piiiitiiu lt«riiin li- filc;nitur, vel non ; si siitrere, id iiiielligaot h:>o
bronim pr:«f;iiioiieiii ouin iiiin piidiiii Ku-ebi b 1- vei l><>, vore botnoiisinn ; ar proinili>
qiiotl llilarius
'
inili de Sy nbolo, iinii liinc ctiin altcr.i
I dc Synibolo daninaiido ao proscriboido lioinousiiin, aut s>::iiii
panicr iiisoiipi:i, ac ileiiide uli:iiii<|iio iiiin diiabii, ipsnriiDi rt<li'in daninare, aol oerte honianision m^n
ilc Niilivtlule .H- pleii-qiie dc l':iscb.i,dc Asc^nsiooe, sini ere pr>diieri conviiicaninr.
etc. laiilaiii porro io ils iitvriii<'l oonseiisioneiit, iit
:
(^j Vcicrcs Ijbri (;inii lt:til. , Si(iNOt<(l'>Mo. Umns
iiei|ni' de pjreiil*e aiiiplins ditliiiaiitfus sit. Pr.eloica niss. Cotb. Samosathei. Telleri:)iius, Samosaih-.tn.
qiii Fuîebiînaiii honiiliini io fosto S Triuiiaiis riiin I'litri;s ;idversits Patibin) roacias esse syntHb.s iorfi-
cap. 9 el iilihri 1 <le Spirito eanclo, nec-

pr.i-dieii c:it 1'jisebius, lib. vii llisi. e. j7. iO ct 3!>, scil iint-
non cuin i, compararil, uirnnHoe upusaJ
lib. 11, c. liiis Saittosateiue inenMoîem {aoi. Priuiain nainq i<>
ciini<leiii pcriiiKMc fai ili negoiio depreliendcl. el postremant apei ;o dechirtt cap. 47 et 'i'>, .\niio-
(«) Sic cinn Bad. mss. nisi quotl iii Heinig. et < bi:c csse celelii':ii:im. Kt cuin dicat cap. iH, Firnii-
Micb. uierqiie. .\i Er , Lips. et l'ar. ulrifine. lllia iiie lianiini iini ox illis inierfuisse, postreni;e synotli \ii-
illa rt;s, scil. Iininonsii probaii<i ct ii<iproli:itio, uiia D lioi'ben;o episiol;i iiarr:ii cinnilctn jam anto.t bis An
est ob iiiiiiaiein linis, qiio in uiiain Filiidivinit:iiein tiiH-biain convenisse.
XlcrniLiieinqiio cnnlirinatidain coiispirarnnt. (g) Tellerianns code» improperent .4riaiii. Tifii
,
ib) In iiiss. de homousioii, ac poslea de hoitieeiition. ciiiii duobns Remi'^. el Micb. snbji ii
C.irii. unii
F.ioili! quisqiio ;itlvcrlii ohjecliiiii illiid peli ex 0<io. yumquid el de honntusione leqenlem admnnii.
hie
qni ruin Nlc:isn:i' syiiotlo iiiierfiiissei, i 1 oonveinu non aliler otlenJen* sutcipi opoilere nni ad unilal.in .
Sirniii'nsi hoinoiisiin i:icciiiliiiti esse decrevit, aiit suhslnniiai referretur. Qiiibiis vcrbls pcrgit tliiariiis ali
ccrlc coiisciisil. 0"'><l subiiidi! ilii-il llil:triiis eum inii|nis se sitspicioiiibiis pui';;are. Malleiniis inilio :
nciiiiliri ini niiniiim aniiniem , iiaroiiius :id :in. ?57, yumiiuid el hic homivusiou el,-iieiilein. Si-ii eli(i--Hlcm.
II t(i, inlcrprei:itiir rorporiiittiinimtNm iimnnl-^tH. Sic Kx Mirei nmrgitie posscl rcsiiliii Snmiiuid ti *.<, :
t:iiiicii lioc videliir polins inlclligendiiin, iil niorti ne hmuirusion neglitienler luscipiiitur , non admonu-.
pioxiiniis iti evsiiio vltaiii lliiirc, ct n:>i <liuin sepiil- Non h«c solum lil'>ro, sed rt lib. vit de l'rinik ca iili-
ri'o carine inciiieril, tjuod apcrtms MmivcIIiihi» ac Inr caiilcla, ut siinilitndiiieiii pnvdicaiis, eain nni».
Fauslinus in libell» eloqitiiiiinr his vcrbU 0\iiit : ia rnni vqualiiaie jung.tl, ei iium. 57 ao 59 r»tu
meluens ne seiiex el diuei i:rtiliiiin pieiCii\>tioneint)e iinitale.
fxilfretnr, dnl tnnnut iiiipieinli Scusiini itosirn ro>i- (/() Iliiiic ftrdalum. ei
locinii in cdilis <liv,cniinodc
llrinatAmbrnsliis, cpist.Lxxxii :id V reclleii-.c» n.liil, iti niuttlmn, rrsarciinnt upe %clnsli<Mii
.<lii|U:>l iiiss.
ubi do sanciis Kusubi» ot Dionysio iu csiailioin pnl- CNeuiplarisColb., Gerui., Corb.. uiiims Cani., cic
i-,iJ Mr.J 11 D!; f^\.N(tr)IS, SEU nt FUtK OHKL.NTALI! \l, sv^
si 'iiiricarf! viJoitiii liotnousion' Deocrnaiiir iiiliil dif- A divcisuin tiK in sniiorc. Simile iitiro i|iiidi|ii;uri iioii
frire, uiiiiis el similis (n) esse iulisi.iniiii;. Scd ho- polesiess'*, nisi anniin : siiiiile laili, iusi .sni (.'riK-.
inousion poiesi male iiiUlligi ? Consiitnaiur (!ii;iliier ris sit, e sc non pcicrit. Fefellit ine fivqncnitr lolor
Itf-ne poisU inielligi. (t) Ununi atque idein i>\o supi- viiii : el lamen (c) j-usialu, alierius goneris liqiio-
iiiiis, logo iit unuiii .iifjMC ideni iiiiod sniiinms, )>iii!ii reni rei-ogiiovi. Vidi carncs cainibua siiinlcs : scd
jiilor nosesse velinius. Dale viiniiin, Krain;-, iU.im poslea iiiilii iialurac (/i dissiniiliiudiiieiii sapor pru-
friv]iienlcr pnposci : Aiiaiii iio;i o.siis : v.ir iieg.itido diUil. IIa~ enim siiiiiiitudliiC:^, (1u;t; ni/U ex uniliito
lioniousion oriis.niiiii Ari^nii ? iiai.iir.'C sini, (q) meiiio.
89. IIomcPHriun noii carel nffendiculo. Siniuilitlo 90. Aiicyra: /ide^ quibiiidim lacitis Sirmium diictia.
fgfa — Sed diris : Movoi nie cnni biandalo !.uiii ku- — Vi-reor onini, Fiauos, Orieniis li .tcses in leni-
sii ainhigiiitns. Iloruoi audi, orn, siin; scaiul in : c' por:i singula iiullnlaiilos : ol (U) iiuiil vcieri me di-
iiio inovrrrioni(Biisii iiiid l:is (< ) Miilla s;i;i>e f-.IJ'iii', oaiii ,

jani ot logi. Niliil iiiiiil.iu (i) in liis. i|iio vos,
f|ii;r siiniiia suiU. Tiiiic.i iiiiruin .';i iioai, qiiia nio. dc Orionlaliuin qiinrunidaiii a^sonsu, susc^pH; loga-
possit et laiii.i. .!•.) siniile esl li.iiiis iiiliiistri suliscr.bcud iSiriiiiiiiii dotutisiis, niliil
fallere iiilî-iiis :
qiiod Tidcuir.Tiiiic'. f.ictis t.imililuu.ii('in, iie obliliini su iiicioiiis reliolu;ii osi : sod lialiuiruni ;.b oxonlio
non quia videatur nihlluiii otfcnsiujiis, qua; crodo vos. saiiciissitui

iiiihi lac, l:ic iviuiu sit : c' iiiiiile g iioii
01 bubuluin. U( lac ovium lacti oviuiii !,iriii;e sit, non viri Bisili el (j) Liisinthi ct Kleusi, nc qiiid scan-
poiosi similc esse, nisi ovis sit. Siniiliiudfi v;;i.i in dali \k) afforrciiir, abolciida laouisse. Qiiie si recie
vciilatc naliirxosl. Vciiias auttiu iii uiii<i|ii., i.;.iur o sori| ta siint, laceri iioii dtbuenint. Si ;iiitoin i|iii.i non
(d) non negatiir homon ioii. Hxc esteiiini scouudum reote scripla siiiii (/) nunc laconliir, cavondum osi iie
aliquando dicantiir. (m) Parceiis ruiio de bis

cssenliam siinililudo, si in.issa niass.o 5lg ci i..simi. :>dliiio
lis iiun fallai in bracio:>. s» I lo qno.l coiicolor osl, iion iiibil dlco . tamon uiecnin rccognostiiis, 517 i|"<^J
(n) Ba.l. isscntitB et $ubfi'"it':iv. Quidain niss.,«- cssc jain iion somcl cn:ii ravii. Deindc qiiod asseril
Mentics sub^l^ûiiiv, alii, essc» imi: .s.'(/'s(an(i(r, alii, esteii- (actnin (/« OM^n/a/iiim ^Nurioiii/roii aiseiisn non ita ,
tiiTiubitaJ.ti.iin Ketinoiiduiii ouii Carii., unoColb. cl videlur inioUigeiidnm iil Orieiitilcs qiiidain ccnsiic- ,
aliero Sorlum. , eise iHbsianiiiu. riiti duiidcoiiii laiiiuin synoill d, (iiiiliones , c;eleris
(fr) III vuliâlis, unMiii ul(;ui' iitem sapimui, piiim Su;iprossis , Siriiiium e.ssc deforoinl.is ; liaiin eiiiui
iiiter not, olo. liitegri.ir vis;i cst lcclio aiitiqui codiois supprossioncm sulis Biisilio, r.nsialhio et Llctisio
r,arniil.,ciii faveni i-ici't.ri, inaximetiolb.et Gcrin , ei (|iiideni ox ooiijcciura
i I infra adscribii : seu iii ,
iii quilius ciisut : IJnnm alque idein pie sapiuins; rcijo i.ilH svnodiis .\noyr.itia siatucrii placila sna Siriiiiuin
vt nimm alque idein quod sapimus iiiter not e.ise ve dclcroiida, el ab lis sub^cribcmla isse, qiii ctnilraria
liinus. C iiioliaiitiir. Ido.i ;iiil(;iii li;i;o syindus /)ijyriiHi(f'jm di-
(c) Et bic subnoetitiir sa>pe nominalis

in mss. : cilur. qiii:i i'0';ue Ononlalos niunos, iieqiio adoioduin
-liiiie qmtqunm me exialimnre ]>olerit IwniQnisivn velle lioqiienies iii oaiii ooi.vcnoranl.
iuscipere, de quo isia triictavi .' quod (Uiii apulug.'licis
CoUt. et Geriii. Eutlachi. Cjirn.
(j) In in-s. , Iii
accen-enduin. Corb. (iu>biisd.im, hUiiiasi. rossime aiileni
el aliis
(d) Sic iiiagiio consensu inss., idcsi: cnm voriins
.ipiid Er., Lips. ol l':ir., Bar.ilii el h.uttatliiietEleusii
iialiir;e in iitrO(|iie csl, i.trumipie illud ii>in negalnr seciiii.lo casu cum or.iio ox.i;.t quintum. Ilic
iii ,
boiiiousion. Al e.liti, iion nrtjaliir lionxeusios. 1'orrii q>iip|ie llil.iiius soriiioneiu l.abel a>l Kasiliiini. Eusla-
iu e'>, ipiod snbspiiuiiiir, probalio linlntiir snp.^rio- lliiiim cl Ll.usiiiiii, iil qiti iiilei Orii'i>t:iles .*iioyi:n
ns pri.piisiiionis, .Simi/iluiio vera; noii pruxiaiao liu
congrecatores eiiiiiieb:iiit , ei inde ad Iiiip,;raiorein
jus, citKiij autein. loiâii fiieraiit.
(e) Lip>. ot Par., gutlu. Carnut. nis., quslato alle-
Ti'tsijaieTisliqttore:miiW. Nam boc ipsiim.qu.xl viiiuin
(k) Antiquior ms. Colb. ouin Gcrm. favcntibiis
alils, offeireliir.
vi>!('liatur,viiiiini non essegiislatu diril se rocognov isse.
simililudinem sapor (l) Edili , adliuc tarenlur : onnMidanlur ex niss.
(() Mss. Tell., Micli. ot <;arii.
prcdidit. Magls i.laict (iis.simili/uiiinoni. Tuui iidoin (im) Verbiiiii dicnntur in ms. Ucmi^. oxcipil .iddi-
iii;is. oiiin alloroCiirii. vl Uonii';. subjungnnt S'um- : lamcnluiii, qnud iii C:irii. et .Mich. superiori sciilen-
qiiid el liic smiilitudinis negliijens /iii verba ad \[>o-
.' lir, ."^1 ni(/(iii '/uiu 110.1 rocfo «cr/pirt suiK , ilc. , iiii-
loîaiii poriiiioiilia, qnx In seq«ioiileni soiiieniiani niis apte piX'ligitiir; Iinbciur vero ;iil uiam alicrius
.i|itiiis oaduiil. Tj C;irii 01 Tcll. : yinie exiiiinwr su.îpicionem ub linaiti-
(rj) metuo, pariicula ii<>gaiilc do suu
Liiisiiis, )ion mere. vel ea liudnre quiltus parco '.'
i'orcere eniiii , ol
pr.ivoaddila, sine qiia snporins jani lcgorat Timeo -

OMiii dilalione ad lioc ( iiis. .Mich «/• livr) purcere, niliil
antum bracteiv : iio.|iie laiueu in poslorioribns cdll. impiobi es( et reniissi.
caKligatiis foit. .Iii /li. similein tubstimliiim aliud mtior etie nisi
(/i) Sio niss. Eiliii vero, el quidve-.itir edicnm. Jiini viiam? qua' si non iii.a sit uinea cunfiienda, jiim potlei
el lcgi. aiilii quidein. Jam lcît siipoiiiis qnoil liir di- iinpie sil siniilis prwdicanda. Quo rospoiiso apposito
eitse verori. Tiiiict qnii.pe no iioi sinoi-ia siiOrioii- osteiidit llllariiis. sc :ili Orienlalibiis suspioiiinein iion
laliuni liilcs ; qnia Anoyr;c d.iiiiiiariiiil lionionsiuii. :'diiiicio. Naiii (jui liinel ac c.ivet , iie quud iari;i!m
iloc anioiii illis jaiii nuin. 81 cxf^rohravii in lnnic • si, alH|ii.iii>Io

, tioii csi sine stispioioiie.
ilic.iiur
niodiiiii Quid fidein nie im in homoiision dam-
: Lntige ininus laudat, qiii parcciidiiiii putal. Non par-
1'iis, elc. cii ao.lcm nisi ciim dilaiioiie , qiii iiiox tandoiu ani-
(i) duodeciui dermitionibiis iracratns liu-
Piiiu in iiiiini siiiim aperil iii hunc modnin Daie vaiinni, /ra- :
jtisce iiiitio ri'I:ilis el expositis : qiias solas Sirminm Irrs. dolori meo : impinm esl qnod ludelis. Qmciii ii!
f ii.iso delalas (leclarat secuiidinii Apologiir respiiii- lodiMi iiielins rcjicoiolur socunda
pars sii|icriiiris
sum, rolaiuiii siipra n. 15 , post prlniaui Anryianx rcsporisi ab his scii. \orliis, .in liic siniiUm , e\c
,
syooili definilioiiein. 0'i.i!as eas fuisso ii! s-ij.soii- liL-i lic Oi i.iii.rliiiin iinigrossii iioi' ila gr tiiliilnr (|iiiii
!it'ri'iiliir, iiiinc primuia discnis v-ibis «iy>iifioa.l ili- (luasd.iiii iii cis iiiipiciaiis qiiisqiiili 's adveital, t!iJ
laiius, sod ali ]iius ui iis sulisoiiliorciii .Sirmii câcics qi,iiju:jsibi duloiidum sit.
543 SANCTI IIII.AIl II FPISCOPI Cll
non i(a omnis (a) conscripla apud Ancyrani liilcs sc A qui rem eo dedueiniiis , ul qiiia episcopi non rucruiit
liabebai. Non faiua: fabulaiit loquor : liueraruin li- nos quoqiie (c) iiec cfleperimiisf Ordiiiati cniin ab liis
dcm leiieo , noii a laicis sumplani, sed ab episcopis suiiius, ei eonim suiiitis siiccessores. ileiinniicmus
daljni. episcopatui ,
(d) quia olflciuin ejns ab nnaibemale
9i. Ad homouuoH luscipiendum adliorlatio. Nica- siimpseriinus. Djie veiii:iiu , Fraires, doiori ineo '
nam fidem non nisi esutaiurus audivil. — Oro vos impiiim esl {e) qiiod audelis. Non palior lianc vu-
Fntros, adiiiiiie suspicioneni , excludite occasio- ceni , ui in an:iibemate sii lioinuusion secundum rc-
neui(i). Ul prob.iri pu^sii lionioeusion , non inipro- i ligiiis.iiii iiiii'lligciiii:iiii conlitens. Nuidcii iiiliil babet
beniMS bomoosion. Cogitemus toi sacerdoles snnctos^ crimiiii^ ,
quod seiisum non perlurliat rcligionis.
ct (|uiescenieB : quid de iiol>is Dominus jadicabit, si 518(0 lloinaiiisioii iieseio, nec inieliwo, nisi lan-
nunc analliematizaiilur a nobis? Quid de nobis eril iiiin ig) ali siiuilis csaenti^c coiiressione.|)[restor Deuui
(a) In vulgatis, sciipta... te habeai : et mox :ipud aiins L , iiunc clxxw, n. 47 : Hoc, inquit, ub iniiio
Dad. ct Mir., non a lecioribut sumptam , pro roii a servavi; Africatia culliolica, ex episcoimrum senlenlia
hicis sumpiatn. liic signiricat liilariuî , non iia Aii- qui in Ecilcsia fiomaiia iiiler Cieeiliiimim et partein
cyro: conscriplam esse (idem, qu:ilis Sirmii cdita Uonati judiinveiunl , dumnaloqne uno quodum l)o-
esl; sequc hoc non ruinore vuIj,m , sed ex ipsi»niel n iiaio.., caiicros correclos, eiiuiiisi cxlra Ecclesiam or-
synodi liileris didieisse eas(|ue lillcras non laico- din.iti esseiil , in suis Iwnoribus sincipiciidos essc cen-
;
ruin , sed cpiscoporum noniine ediias ac siibscriplas sueruHi. It:i etiani intelligi poiesi ac delici nosicr Hi-
esse. Quod vidctur dixisse, qui:i in concilio Medio- larius, ui niiniriim qui cpiscopaiiis ofJicium ab uua-
lan, an. 55o,quamdam fidei rorniiilam cmiserant iliemaic sumpserini, discipliii.x> rigore a nulla syoodo
Coiistanlii iiomiue ut si e:ini ciiliorrcrcnt cailiolici
, e s rehixalo, epi^copi iion sint, seu non ccnscaiitnr
babereni unde se cicusarent uli jain observaium csse; ea vidcllcet ralione, qiia episcopos, quamvis
,
csl n. 78. Illas autem lillcnis cxlilbct Epipbniiius lcgitiine ordiiiaios, eos uon cssc dcclarni qui in ana- ,
lixr Lxui) n. 2, qui taroeii epistolam de homouiii

, tliuuialc suiit consiiiuii. Yalel qiiippe Augiistiiii raiiu,
ri IwnuEusii e.xposiiione supcrius ii. 81 , suiuiiiaiim re- lib. 11 coiiiia «i)isii)i:iin Parineni:\ni c. 13 In ipsa r
lulnm nec ipse iiobis iraiismisil , ncc uUus alius. pra^cisione viliuin , non in sncfumenlis qiice ubicumque .
(b) Siipplfi viale de vobis icnlirndi.

, suni ipsa , tera tunl. Quocirca llieronyinus, Dial.
(c) Mir. , Lips. el PiW. , nec eeperimus. Melios alii contra Liicilerianos morein defcndens Ecclesia; , qu.e
libri, nec cceperimas, supple ettc- Postea omnes inss. ab Ariaiiis venienles eplscopos rccipiebQt ad objec- ,
niio e\ceplo suhihs sucressio iion succcssores. Ar-

, tiini qiiod S{iiriiiiiii sanctum pr:T$iare non valeant
,
guiiieiito eodiiin Arianos urget Atliniiiisi:}, lib. de sic respondci Si Ariaitus Spirilim non polett dare :
,
SviiOi! pag. 88S. Quo , iuquil jure ipsi episcopi esse ne baptiiare quidem poiesl: quia Ecclesite baplisma
,
poierunl ti ab episeopis qu^ys ipsi ciiminaniur , con-

, siiie Sphiiu tancto nnllum «st. lUtro tamen concedit
,
tiitiili tunl. Senteniije btijus iMiionem sic reddit So- .iiigiisiiniis, epist. clxxxv, n. 47. foris ab uniute
craies lib. ii. cap. 40 Quonam niodo corum (Sicx- corporis Chrisli S|>iriluni s:i«eluni b:«l)eri non pos.se.
:
unmtc. Ptinim) ordiiuiiionem latnmiini profram «c /c;- C Neqiie liic cxpcndinius quo simisu iiieronyiiius eutii
<;ifiiitniH tuireperunt, qnnruin idem velni falswn n: ab Arianodaiition posse inllcielur boc enioipolcst :
reprobam rejecerunt? Sam si illi non liabuerunt Spi- eli:im vcre dici , sed allcrius esi qu;esiionis.
rituin santtum , qui per ordii:(ilioiieui infunduur sa- (d) Quia scil., ut loquiiur lnnocenlius i, episl. nd ,
cerdotium non accepeiunt. Quomodo emm acccperunt Mncedoncs c. 3 , Riim:ina: tex est EcclesitB tenienlibus
cb iii , qui non liabebanl quod dareiU? Ilinc ajiud ab hcereticit, per iiiaitus inipofitionirin , laicam tanluw
Tliedorelum lib. iv liist. eccl. c. 23, Moy>es a Lii- liibuere coniniunionem elc, ,
cio Ariuito patriarcba Alexandrioo episcopalem or- (e) had. ct Er. cuin aliquot recentioribus niss. quod
dinaiioiicm riciperc vebcnienier rccus.ivil liis verbis; audiiis : inale. Deinde soli ediii, iioii paiiar. Hic lan-
Absit ui ego manu tua crdiner : le enim iiivocoiUe non deiii declirat llilarius, qaod bacteiMis dissimulavit
supervenil ijr.ilia Spiritiis sancti. lluc acocdil quuj uliimiiiii vi'lL'licct Aiicyr.ina! syuodi 'lecreluni : quod
IniiocciiliuLS I, opist. ad Maccdnnes cap. 5, bubel ciiiii reiiqiia episliila npiid Epiphaiiiuni hxr. ixxiii :
Asseniur eum 7111 lionorem amisil lionorem dare non

, b:ibetiir, ol niiiii. II, refeiliir liis TcrbiS .EtTts-
,
pussc; nec iltum aliijuid accei-sse, qiiia niliU in diinie iô-jniu rai OJiriu if/MV Tiv Hars/x» ituxipa tou Tiov
eral quod itle foisci nccipere, Acijuiesiimus el verum
, , ofiotcJTtov Si n TavTOO'j»tov 'U-jUi-.hi Xurn t(u Uotrei.Kv.'.-
esl. Cerlequiu quod non liabuil diirc iwnpuluii ; dam- , dcxx ta-TM. Si quis Vutrem poteslate limul el s:itsiontia
nalionem ulique quiim liabuit ptr \i\a'iui ivposilio-
, . l'ilii piilrem asserens, coHiiibilanliateiH vel ejusdtin
nem dedit ei qiii particepi factus est damnaio quo- , cum 1'alrc subitaatiie Fitiumeste dirul, analhema til.
niodo debeat honorein areipere , invenire non possum. Cariiulensis codex , uiius Ci^lb. ot aller Sor-
(f)
OU h:ec aliai|iie Patrum vcrbn , maxiine ex Ebbonis r^ boii., Iwinonsiun nescio, eic, quaiii lcctionem uliro
ls<..,..»r.c;o ..„,.»<!;.>«..
Uemensis occasione. .i;c.,..i., «..• .... ..,.l:.l.. ........
dispulaiuin, esl an vnlid:i essct
V pra<ferromus , si .:
<• -.: . „..i.„......^ .:.,
sinerent prinia subscqnenlis notu:
_... .. :
episcopi consecratio ab iis f:icia , qui aiintliemaie apologetiae verb».

daintiati eraiil. Verinn e\ verbis Innocentii liquei, (9) Ita ciiin tribus prxdictis inss. alii duo. Al Er.
euni non lam iiegasse collatain ordinatioiieiii quaiii , ct Lips. el Par. , >tmi/is ^ssîiliii' lonfesiionem. Bad.
ordinis hoiiorem et ipsius exercendi |>olest.iteni , : cuiii pliiribos mss., obsimitit etsenlia; confetsionem,
(|uia inqiiit , iioKnr tex est /•,'rWdsi>; nec ex his aliqnem
, I.oco alistmifi], non (lisplicercl ob simHit , vel ciiiii
in ctericulut Iwnorem vel exiijiiuin tubroqiire. IJiide ms, Ceiiiiaii. ub uiitiqua iiiaiui ôcunda , ud timitis.
quod Aiiisius sialucral, ut a liono.sn ordinaii rccipe- Posl liaic vcrba êquilur in iiiss. s:opc jani Inudaiis
renlur. qu:iinvis conlra prisiiiiiim iiiorem , t:iiiicii posln-inu liarc A|ioli>gi:e puis iVuiinfiiid rideor, qiiod :
pro ulilil:ite RccI<!SI;l> rile sanciiiiiii essi> non ncKai. nesciei ,

probare potuisê? Sed quia pilet
iVoit H<ii)Ui'.
Fuielur eti:im , Nuvulianis a Nic;ciia synudo indultum catliolica iion dcbeul unliilem iiiuUitndinnH
niii per
'jsso, 'Jt ad Kcrlesiain rcdeuntes iu Clero perinaiic- credere ; til e.xctudendam
stinili/icjititîii
iiii uuio-
laiiiuiM
rcnl huc caelnris iia nogatiiin csse propiiKnans ul
: , nem eommemorel noii ad diicidium uuil ilii : idcirtt
.
cl potuissc onncedi, ei qiiod iiegatnni fiierit, ex di- nw dixi citm nombiti AoiNntiiii nviue bomaiiisH nesns-
,
sciplinje consiietudine, iion aiilcni i|iiod irriia exisii- sem ( mendose in niss uiio reconiioie Carn. ox-
inu'ctur ha;reticorum ordinaiio, facluin ossu satis eepto, itwiniTil, el inox recemsient), lameu ptr uNilit'-
iiiilirct. Scd et Uomaiias Kcclcsi:u <|ualc ea dc ru jii- lein limilitudinnu recepisie. Iloc iptuin itatim («^N«iM
iliriuin fiierii , luntiilc\ iisiis csl .*ii:;iisiiniis. oplsi. • 'ii/,i)/i'i iihfKilîi Tcihir Ih-iiiii ovli, clc.
«^
54" ArOLOCETItA AD REPREIIENSORES LlCm DE SYNODIS RESP0N5A. r.4C
ca;!i alqiic lorr.o, me cniii DOiitrum audibseni . sein- A 9-- ELjressus snm , Fratrcs cliarissimi , liuman;B
|i' r laiiicii iilruinqiic sciisl^sc, q!iod (n) per homoii- conscienli:e pudorcin : et hnmililalis mca; imme-
îoii lioiQocusion oporterei intclligt : itl est, niliil mor , dc lanlis ac lam recoiuiilis rebus, el ad usqiie
siiniio sibi secunJura naturjm esse possc , nisi quml iianc :i'iatoiii noslram intentatis ap tJciiis amorc ves-
rsset ex radcm nalura. Rcgeneraius pridem , ci in iri coactus hxc scripsi , ct qu.-c ipse credebam lo-
cpiscopaiu aliquanlispcr mancns , (iJcm Nicxnam cutiis sum : conscius milii, lioc me Ecclesi.ne militix
iiiimqRam nisi exsiiialurus audivi : sed niilii liomousii mcse siipendium deberc, (c) ut per has liileras,
el homoeiisii intelligcntiam Kvangclia ci Apusioli iii- cpiscopatus inei in Cbrisio vocern , secundum doc-
limaverunt. Pinm est qi\od volumus. Nc damnemus trinas evaiigelicas , destinarem. Vcslrum 520 *^st
paires , ne animeinus hxreiicos : nc diim hxresim in commune traclare ac providere atque agere, ul
.ipellimus, hxresiin nutriamus. Inierprct.tli patres quod usque nunc inviobbili fidc manctis , relijjiosa
nosiri sunt po$t synodum Nics^nain liomousii pro- coiisrieniia conscrvetis, et teneatis quod tcnelis. Mc-
prieialem (i) religiose , cislant libri , m.inct con- menloie exsilii mei in orationibns sanctis : a quo
scieniia : si quid ad inlerpreiationem addendiim esl mc , post expositioncm linjus fidci nescio an lam
,
commnniier consulamus. Potcst intcr nos opiimiis jucunJiim cst nd vos (d) in Domino Jesu Cbristo
fidei sialns condi : ul nec ea qu^ l>enc sunt consii- D reverti ,
qiiam securum c»t mori. Dcus et Dominus
Inia 519 vexentur, el qu:n male sunt inlellecta re- nosicr incontaminatos vos ct ilLcsos in diem revcla-
sccenlur. tionis rcscrvet opio, Fralres charissimi. (e)
(a) In viilgaiis , per hoiiioiuslon Iwmousion. Cum (c) Editi , el pro «< ; et niON , dettinare pro desti- ^'j
vcrbii llilarii inodo allatis , $e pcr uiiUatein simititu- narem : corriguntur cx inss. Prxferre lamcn licct ;
diiiem recepiite, in:)gis consonai leclio mss. ciim Colb. ct Germ. debcre per lias lilteras... desli-
(Ii) In excusis, religiosi exlant libri. At in mss., re- nare.
ligiose quod referinr ad verbum interpretaii sunt, ct
: (d) Er. , iMir. , Lips. ct P;ir. , in domum Cliritti ;
liis verbis n. 27 libri conira Conslant. Bad.

'
illustratnr reverii , ei oinriibus mss. rcniteniilins. /

Exttanl enini litlera:, quibus id quod lu criminosum , (e) In recentioribiis mss. sic abjolviiur Iiic liber : /'/^
piitas , pie liinc este sntceplum doceiw. Porro eiiJiii- Homousion grircum csr. Inlcrpretalio homonaion, BHiKt'"*''^
nnm apud Socratem lib. siib nncin ca|i. 8 , exstant i , subslanlim el liomomsion inlerpretvlur simitis tubslaii-
'
Eusebii Pampliili lllier.r, quibns haiic vocciii sibi pie tia: , scd per hoinuusion oportel iiKeHigi quoe slu- ."
ac religiose expositaiu se suscepisse ^cribit. diosi aliciijiis poiiiis iiota videtiir, qiiam auctoris.
521522
s^p^CTi HILARJI
APOLOGETICA AD REPREHENSORES
LIBRI DE SYNODIS RESPONSA (fK
I. In luec iiHiit. 3: Et lieet non sine aliqno aurium C PIAM INTELLIGENTLVM, nisi quia intclligcrem cl
scandalo.... resiilerlnt Oiientalet Anomocis. impi,oni: ci idcirro similom, non snliim rrqiialem ,
Si diligcnler senleniia li.cc cxpensa essel , forie sed ctiam eamdem di.xissc. ui neqnc siniilltudincm
lolius tractaius mci raiio non fuisset suspiciosn. Non qtinm 111, fialer Lucifer, pr.-edicari volueias,
inipro-
cniin (g) lacui essc illic, quod nou nisi cum scandalo barem tsmcn solam piam esse simlliludinis in-
; ei
essct audiendum. lelligentiam adraonerem, quu; unitaicm

subsianiijc
prajdicaret.
II. Inilio num. 15 ,
post recitalionem piimi decreti
Aneyranie synodi. IV. In mss. cum superiori uno tenore continuatum per-
tinet ad lioc nuin. 78 sladiosi landem aposiolica:
Expositioncs onines (Ancuruiue synodi ,
qnw hoc :
atque evangeliese docirin« viri.... quanlam spcm

libro describuiilur), si quid habent criininis, intra sc
rovocandae vera; fidei attulislis 1
habent ; cjeteruin non hahere iii publica facie exisli-
In co vero, qiiod laudans eos in invidiam
nianlnr. Sedquia scirein ea sola Siriniumessc delata dcducor
a quibusdam; parum iniellecius sum. Non enim eos
( (. eas solas dclaias).
verain lidem ,
FI-
sed SPEM REVOCANDifi VER.^
III. Respicil isia mim. 77 : E.xposila similis substan- DEI atlulisse dixi
ut sieut illi auditi sunt, ita et
nos :
tix, qujc hoaiccusioa appelhtur, fideli ac pia j) ex hoc

conlra Valentem ei Ursacium possemus
au-
intelligeiitia.
diri ,
ct (A) coaptandus .td eos allociitfonis sermo
Non puto quemquani admoriem.lnin. in lioc ioco ut blandus nihil .aliud, quam prociirium convitiorum
expendat , quare dixerim SIMiLIS^ SUBSTANTLE effugeret foediiatem . cum amarius aique eiiam pro-
(!) Primum typis m.indala in ed, Yeronensi,quam diimdnxerimus, qnamvis exsief in mss. tacuissemillic
reciidiniiis. (h) Ita ras. Micb Ai Cari,. et Tell.
conpta ea deus'
(</) Hiic iia cvidcntcr postulat sensus, ut pr.-cfcren- Forte, 71(0 aptd ad eos, ve! cwptus ad eos.
jH sancti hil ARII EPiscon •,•,»
briiius in consequcnlilus (piaseritm num. 01), oc- A IX. Ilttic iiffiite, nililiiciuir posl nllntn exemplu Cdriiin
culia expusitiiiiiuiri cssciu si aiidal;< pnnlauiiis. quir exteriia tiiiiilitudiiie fiitlunl.
V. i4pM(«r /lij iiMm. 80: Oro aiilcm \os, sandissiiiii Niiinqiiid ct bic siiiiiliiudinis negligcns fui ?
viri ulcuin boiia nicasasii-

, vi.Miiu sulliciiiidiiirs
523 524 X- Coiweiiit liis niim. 90 : rarcciis cnini
meiis. adliuc de liis niliil dico, (/mo,' Ancyrx cum tcandiilo
I'ro prndeniij vcslra expoiidiie, qiiid .sil a s.iiiclis- dccreln innt.
.••iiiiis viris iiosccie, iil cuin liuiia venia aiidi.uil di •
.Vniic ('xistiniiir suspiciuncni ab liis adinicre , vcl
cciilein; oi aii ejiisdiMii sa adulaii, cl idijnrguie. c;i l.iiid.iie qiiibiis parco? Parccre cnim , cl cuni di-
lltiC idto ila dirliiiii cst, («) (jiiia (|ii.ii .nd piMt.sens la- liiliiiiic ad lioc p;irccrc, niliil iinprobi est ct iiMnissi.
cita :ib liis {Li(j(itii Siniihim inhsii) lnissLMii, ciam
XI. In ims. d<'ciino conlinual.im cadil in illa u. 91 : lit
prodiluius (iium. 'JO M 01); noii lainen in liis ,
qiix
piobari possii bomaeiisioii , non iinprobciinig lio-
pi's cni taniquiiii cxcusabilia defeiidi, vidcrcr cajuin-
nioiision ; iiem et in ista rjusdein nuineri : Iinpiuin
niari.
esl (|ni)il audilis, eic.
VI. Aiiiiiet ud hwc num. 87: Kl ego invilus litel
An liic siniilein siibbiaiiiiain aliiid paiior esse nisi
respoiidcbo, ctc.
II; .itn? qn:c î nMi iina sit anieu coulitvuda, jani
Saiis alisoluic l^
, Dnniiue frîler Lucifcr, cogiiosci
|;i>stoa iinp c sit siinilis pradicanda.
pKliiil, inviliiiii nii; bdiiiaMisii luciitioneni lialiore. !>cd
\ll Suhjicitur post ha:cnum. 91 : Hoinoeusion nescio
qii.i lii siMiilitndiiieiii Filii aU Paliciii pr;cdicabas ,
dcniiiiisiraiio ejus a ine fuil cx|>onenda siiie viii.i.

n>'C intclligo, nisi tuiiluni ab siiiiilis esseniix con-
VII. Ilis siibiieciitur fessiune, etc.

num. 88 : (6) Synodi) 5;iiiiosa-
lona'. subscribenduiii |iula^.. Siibstrilmiiiiis ci Nicica- Nuniquid vidcor quod ncscivi probare potuissu
synodo. (accipiendo homceusion pro timilitudine non suvniaii-
Nuinqiiid ei bic (c) de iioinocusiono lotjcnlein , ad- liali)! Non iiiiinie. Scd quia lides caiholica non dc-
111 iiui, noii aliicr osiendciis snscipi o|iorlere, nisi ad bcat iiisi pcr uiiiiatcin similitudincin credere; ul «i-
nuilaieui substanli;c rcterreinr ? iniliiudiiiein laniuin :id excludeiidani iiiiiuncni cun:-
VIII. liepreheusorum ocalis cxponit hoc

nienioret , nun ad discidiuni uniiaiis : idcirco iiiq
tmm. 89 : Et
dixi , ciim noinina hninonsii aique homoeusii ncscis-
ine niove.t (cuni sitaiidaio) lioinocnsii nuditas , elc.
scni lainen per uniiatcm similiiudincin recepissc.
Anne (|uisi|iiaui inc cxistimarc poieril liomoeusion
,
Iloc ipsuin siatiin se<|uens scnteniia absolvit.

vcllc suscipcre, dc qiio isla tractavi ?
Parlicula iil videliir iiir deessc.

(fl) C {c) Kx Eiasmi ct Miraii niargine, ubi lisc apologc-
Aplius sutijiin;;ci'ciur illis ejusdem nnmeri ver-
(b) lica nota jacel, lestiuii potest, ne homceuiion negligen-
bis, Decernatar niliil di/ferre, wiius et simiUs e»se sub- ler tuscipialur, non admonui.
StdlllKV.
AUMOIMTIO
IN EPISTOLAM SEQUEMEM ET SUBJUNCTUM EI HYMNUM.
Ilanc epittvlam niignmcntum bominis oiiosc iiulo- ilaiis a vnnii stFculi pompis ac delieiii avocal, ul eam
cti vocat Hrasmui, (jillotius sfiiliilî Forliinnlo sibi ti- coelciti sponso bonisque if.elioribus prceparet. Cum nu-
dcri conficlain ; idiue ciim verissinic scii/^sisse Scullc- lcin senuonis obicurilules et aiiigmala ad excilandus
lii.i. pag. 5il,uss(3rern/. .ll forlunatn ipsi, qui illius sc ingeHii virei valde idonea linl : nvn imprudenUr iit uli-
noii iiiictorem, ted leslem (acil, fidem non dclreclaiidimt tiir solUcititt p.iter, mullis jaiu aiinis a patria domo re-
tiitrito cenxeiit a^qiiioies ri^riim iriliiHulvrei. iVut enim tnotus, iit ex retponsis /S/iie iiit/eiiiiim ;«: sludium illiui
cridiiiit, sanctutn Piclareiisii eccUiiii' Prasuiem meidi- ciperictur. Jain eiiim tricunio sullem Abram non vide-
tntn, cuin ciiiii manu nubscripfim sua

propiia Hitarii ral, cutn hanc ei epislolam scripsit. In ea liymnum inti-
celate Piclaris pro viitiiere comcnalnm estt ieslnin\

'' (liliiiuiii paritcrque serolinum ipti se niitlcrc hiiiii'>i(i(.
csi. Lnnge miiini vtrilaii conseutaneum etl, M cum g

- t.xcidil seroliuus : led mnlulinum una cum epiilola ad
iiMiiiiim lltlarii epittoliim prce maiiibns licherel , en calcem gcslorum lliUirii a fvitunato scriplorum in
iipmtsin adulltrinam luppoiueril. Si quid aitlcin in qiiiim plurimii iiiss. rcp«Tirf esl. Vtrumque illud opui
SHiiiiiia. qu im cx eu cjpriiiiit, piiulo aliier cnuntial III (iiili()u/s llilaiii edilionibus libro de Si/iioiiis iioii
qnim in i//u njiili/ifmr , eo ipto pnUim [acil .

illnm i; III ,'/i' .iubiitiiiiitui . .Siiin iil /iiriMici l/iiiriioM Callorum
jf («1(1111 noii fuisae. A'ifri/ porro in cu iiilvertxim po nc lillerii nb co aecepiat juisse, iia *t illiui rcicnplum
prHdenleindiqnum parenle, qui ciiisniinam filiatn ttinul eum hbro de Stjnodis luisswm ^s>i> ti(ri NM>l/imiuM *•<.
et piieUiiin teneninium Virbinad ipsiut captuin iiccoiiiiiiii

S*4 EPJSiOLA A!> AmXMi FILIAM SUAM.
525526
SAi>CTI IJILAIUI
EPISTOLA AD ABRAM FILIAM SUAM
(CIRC.V FINCJf AiNKl 538 HISSA.)
Ililucligbiiiix fllia; (a) Abrx Hihrius in Domiiio A ^'''i > ''''*< ^'i*'' <)'"«' tloqui non |iossum. NiiiiK|uitl
«a'iiicni. n;iii serieiim secuiidum siiblililatein cjus (ci s|iailuiii
I . Abia pairit t^taitium dolel. — Acccpi liKeras ciat? N(iiii<|uid candori ejus nives coinpaiauc iiuii
lu.is, iii •iiiiliwi iiiiolIi);i) detideraniera te mei essc :

nigresccliant? Numquid uuruin juxta fiili;iT(mi cjiis
cl <:ertiiin (tfti. ccrie) iu liabeo. Seiiiio enim qiinn- ii>>^ lividalur? Ipsa enini iMuiticolor, el iiiliil iirorîis
tuin piaisciiliu Iioruiii i;iii aiiianlur oplabilis sit. Kt coniiiariiiuin ci |ioier;it xquari. Post i|uaiii vidi iiiar-
qiiia gnviMii iibl csê .•!'-eiiliain meaoi scirc-in, iie me g:irit:im : qua visa staliiii coiicidi. iNoii eiiiiii potuc-
riiiiu iuipiuiii o.sst: uri;u ic «.vistiinares, qui tuin diu riiiit nculi inei siisiincre Uinliini (Jus colorciii. Naiii
a W alies-iiii : t.xiu<arc lilii el profeciinuim mcani nKCcicii, iiec lucis, nec maris, nec icrru; spccics pul-
vl iiKiins \oliii, ul iiilelligerc& nic nO!i iinpie tibi, criludini ejiis poteratcoinparari.
si'(l aiiliier deesse. Kuiiiqiie cum te, Glia, ut iini- 4. Llfiusque fommoda el doles. — Et cum prosii;i-
c.i'11, iia, quaniuin a me est, et uiianiiiiein hubc;iin; tusjaccrcro, ait inihiquidani de assistcntiliiis, Vidco
vclleiii te pulcberriiiiain omniifn et saiiissiinain lc solliciiiim et bonuin paircm esse, ct hanc vcbleni
v.vcre. atquc liaiic iiiargariiam ad liliam tuain desidcraie :
i. Ilitarius abesi, ut vi-slem ti niargariiam pretio$am scd ut iiiagis dcsidercs, osiendo liliii|uid adliuc lia:c
/i/i/i nmquirat. — Nuntialum crgo niihi cst, essc U vciiis atiuc niarganta boni halicut. Vcstis !i:ic
<;iii'nid;i;u juvenem, babcnieiii inar^jarilani ei vesiem niiiii<|u iiii liiicis coniediiiir, non usu alteiiiur, iion
iiixslininbilis prclii : quain si quis ab eo pusscl inc- sorde inlicilur, non vi sciiidilur, nnn damno aiiiiiti-
rori, siipcr humniMs divilias et satutem et dives el iiir : scd sciiipcr talis quali:> esi pcnnaiicl. Muigaiiuc
s:ilviis fierci. Ad 'i;.' c (b) his auditis profccius suiii : vcio ba'C virliis esi, iit si quis eani induerit, non
ail queiii cuin pcr niiilias et luiigas et dilficiles vias ;rgrotei, nun scMCScat, noii inoriaiur. Niiii! oiiiiiino
^cnissem, vidcns miin slatiin prucidi. Adcst cnini iii .<;c h..bci, qudd sit (/) noxiiini corpori '
sed lacnii
l..'iii ptilcbcr juvciiis, iit aiite coiispecliiiii cjus neino c:i niliit accidii, quod aut morleni aOciat, aul xt;ilem
aitdcal coiisisiere. Qui ubi iiic irotidissc vidit, iiiler- dciiiutcl, aul inipediat saiiitaicin. (jiiod ubi audivi,
1. ^'ari me jussit quid vcllem, ct quid rogarcm '
ci lilia, cxaiiiniari inagis desiderio inargarii* et vcstis
cgii respondi, audissenie do ve»tc sua et niargarita. isiiusca'pi : cl sicut proslraius jacebam, indeficienli
ctob id veiiisse ; el sieam inilii dignarelur pra^stare, Ibaii ci iiileiiia or;ilioiic jiivenciii prccari coepi, di-
(ss<: inihi flliani quam vcheinenler diligereni, ciii ceiis : Itcmiiie saiicie, niisercrc preci me;c, el inise-
b.iiic vcsteni at'|uc margaritain quxrereni. Ei (c) in- rtre solliciiudiui el vilae iiie;c. Si eniin liaiic vesiein
liscc prostralus in laciem lleo piuriinum, et nnc- niihi ct inarijaiiiam nun contedis, miser fuiurus
tibus ac diebus ingeiuisceiis, rogo uti audire digna- C îini, iiliaiiiquu nirani {g) vivciileiii pcrtiiiurus . cgo
reiur preceni ineam. p'.'1'plcr hanc vcsteni ol iiiargarilain pcregriiiari
3. Yeslis h<ec et mnrgariia quanti facienda. — Posl volo. Scis, Domine, (ptia libi iion ineniior.
(|ii.K, quia bouus est juvcnis ct (d) raelius illo iiiliil 527 '' lliiarii filuv proniitlunlur, modo vana or-
esl, alt iiiihi, Nosti hanc vestem atque hanc laarga- iiiiuifnia nbjiciat. — Post quam vocein nicam aiidivii,
niani, qiiain a me lacryinis rogas uti eani iilia: tiix julict nie icyare ; et ait iiiibi, iiioveruiil me preccs et
coiiccd:ini ? I:t ego respoutli illi , Doniiiie, audiiu taciyin* lu;c,ei Lcnc esi quod hoc credidisli. Et quia
cuguoi de ipsis, ct lide credidi : et sciu qiiia op- «li\isii, le pro bac margarila ipsaiii viiara tuam velle
liiiiae sunt, et salus vera esi hac vesle iui, et i>ac iiiiptiiidere, iioii possum cam libi negare : sed scirc
iiiargariia oriiari. El slaiiiii iniuisiris suis pr;e- dcbcs proposiluiu ct voluniaiein nic.iiii. Vcstis, quam
ccpit, ui niilii cl vcstein haiic ct niargaritain tisieii- rgo dedcro, lalis c.^f iit (/() si quis volucrit vesle
dcreiit : ct conrcsiiin iia ru. .\c vcsiein priino vidi : alii coloiaia cl seiica ci aiirata uti, vesiem meam
(a) In plcrisque niss. .iprm. X) sibi vcsiis sulililitati comparaluni scriciim prorsiis
(b) In nno ms. Colb. ad hunc vtdendnm, sine his spanuin esso, ex quo scil. fniies iiauiici et sporla:
iiinlitis. olim (irbaiit.
(i)Sic inss. Al cdili, iii <eri'a;ii jiroslrnuii [iicie. (/) Ediii, obnoxium : (^mondaniiir cx mss.
(a)i;xcni|il:i sancti Pelri de Ciriiura Ceiioniaii. (g) Im uiio Mis. Colb. JM^LHcm, iioii riientem.
iiiclior illo nullus esl. (Ii) Alicr e iiiss. Colli. cuin IJoheri;iiio, Oiiob. ei
^
(t) Uad., Er. ei Mir. partem habuerat. Lips. es Ceiion»., si qna puella : el roox solus Ouob. iii vesla
Erasiiii margiiie, piir eral. Nuvissinia cdilio Par spar- 111:11 rupi iiiiii poasit. Huc speclai illud (;y|)ri;ini de
»«»» ernf. ncccensis nis. prirparutum non erat. OUo- DiscipLei llabilu virginuin, Sericum ei pnipurain in-
btjiiiiis, s;.>«r<i)» crat. Signilicut Hitariun, niousirai* dula:,Christum induere non posstuit. SicHieronyii ii
.'iSl SANCTI IIILAnil KPISCOli 559
caperci non posslt. SpiI illi tlalio cam, (\»x coiitenia A firl : Ego veslcni allfiramexspcflo, propicr quam p:i-
sit, non ^cricn lialiiiu, sod (a) nalivis cnloribiis ci tiT nieus a me lam diu peregriii;itur, quam inilii
iiisuiiipluoso texlu vejliri ; ita ut propler consiielu- quxrit, (|uam iion po.ssum habere &i hanc habucro.
(lincin, purpurnin (6) pcraiigusiain veslis liabenl : SulTicit niihi lana ovis nicx, siiflicit mihi coliir quciii
iion ciiani piirpura ipsa (c) «lilTunUatur in vesteni. nalura aiiulil, suflicii milii lcxtus insumptuosiis :
Margirita vcro, qnaina mc pells, natur.T! rjuscst, iil cxtcnim vc$trm illam dcsidero, qux dicitur non
liaberu cam ncnio possil, qui iiiaii;arilam aliain lia- absunii, noii ;itii'ri , iioii .scindi. Atvcro si tibi mar-
iiucrit : i|uia ali.x niargaritx' aul dc lcrra aul dc garita ofTcraUir aui suspciideiula collo, aut digito
mari siint; meaauiein, u( inse tn viiles, speciusa ct coaptanda, diccs ila, Non milii impcdimenlosiniislx
prctiosa cst, iiicomparabilis et coclesiis est, iicc di- inutilcs ct surdidx margaritic ; scd e\speclo illain
gnalur il>< cssc ubi alijc sunt. Non enim rcbiis mcis prctiosissimam, pulcherrimam ct uiilissiinam. Crcdo
convcnil cuin rebus hominis ; quia ([ui vesie mea ct patri meo, qiiia et (/i) illc ci, qiii iianc spopondit sibi,
margarita utiiur, in xternum sanus est , non febrc crcdidit, prnpier qiiam mihi significavit se ciiam mnri
cxardescit, uoii viiliieri paiet, non annis demulalur, vclle : lianc cxspccto, hanc dcsidcro, qux mihi pr;i:-
non morledissolviiur; (i/) xqualis eniiu sempcr et siabit saluiem ct xtcrnitatcm.
ccicmiis cst. Eso tnnen hanc vestemet hanc niarna B 7. Filiniexspeclal rescTiiiluiii. Hyiniiutmatuiinuscl
ritain ineam pelcnii libi dabo, ui eam fili;u Iu:e pcr- seroiinus. Abra: iiiaftv.— Ergo, lilia, siibveni snllicitu-
fcras. Sed prius scire debes quid vclil fiiia lua. Si dini mc;p, et haiic cpistolam nieam sempcr lcge, ct
se bujus vestis el margarit.T; mex digiiam faciai, id huic vesii el margaiil;c tc rescrva. Et ipsa iii milii,
csl, si vesies sericas el auratas oi infeclns iiaberc nullum iiitcrrog:)ns, quibuÎibct potes litteris rescri-
nulucrit, si oiniieni maijjaritiim .iltcram oderit., tuiic lie, uirum vesli liuic ct margaritx tc rcservcs, iit
Ikcc qiicE n;c rogas libi pr.-cstabo. sciam quid jiiveiii i.li respondeain : ct ut si illaiii dc-
C. Filiant hoiialw ul modenii ulalur veslibus. — Post sideras, si exspcctas, hclus possim ad te redilum
quam vocem, filia, Ixlus exsurgo, et sccretum hoc ha- cogilare. Cum auicm niilii rcscripscris , lunc tibi ci
bens, lunc ad te epistoiam feci : rognns tc per iiiul- cgo quis sii liic juvenis, ct qu;ilis sit, et ipiid vclit, cl
las lacrymas meas, ut te liuic voii ct margaritx quid promiitat, el qiiidpossit, iiidicabo. Iiilcrim libi
rescrves, neque miscrum sencm lali damno tun (c) fa •

liyniniim inaluiiniim el serotinum misi, ut meiiior
cias, si hanc veslcm ei banc margaritam 528 "<"> mei semper sis. Tu vcro si minus per aiiatcm liym-
habucris. Tcstor {[) aulcm llbi, filia, Deura cceli et nuin cl epislol.im intellcxcris , inicrroga matrciu
lerrx, quia niliil liac vesic aiquc liac margarila pre- tuam, qu;c opiat ut tc moribus suis gcnuerit Deo
liosius cst; ct lui juris est, ut lianc habe;is. Tu C Dcus qni le gciiuit, liic c( in xternaro custodiat
niodo, (g) si quando tibi veslis alia alTcralur, vcl se- opto, filia dcsidcralissima.
rica, vel infccla, vcl dcauraia, dicilo ei qiii libi of-
cpist. VII ad Lxtam,

nbi nanavit qiias pocnas dcderit nymus vcro, cpist. 2i, ad Euslochium dcpingens c^
l'r;i;lextata nobilissiiii;i, qiiod viro llyiiictio jubenlc carpens quasdani virgines, qua-iii publico nolabiliter
(ili;c Dco coiisecraia! iiabitiiin culiuinquc muiasset, incedebanl, inler alia ail, purpura taninm in ve*le le-
coiicludil ; Sic ulciscilur Chiistus viclaUires tcinpti svi, nuis. Noniiiliil confert liic ililani locus ad cxploian-
sic gemnios el prtliosissimii oriianienia itefendii. Qiiod dani gciicris iliius iiobililaiem.
nuteu) ibi dc virginum culiii iiabet, maxi:iie vcrn il- (c) Ldiii, tlefuiidalur in teslc : cmendaiitur c\
lud, Habeat alias nmrtjariuis, q>iibus postea veiiditis scri|iiis.
cmptura esl prelioiissiinum m'irijai;tum, liaud iiicdio- ((() lla omnes ferc mss. Edili vero, a^qualis ictei-
triter conlirniai hanc cpistol;ii:i Hilarii xtaiein redo- iiit. Codex Ullob. aqualis einin tst xeHit mea ei a:ier-
lerc :icqiic ipsiiis siylo csse ind.gnam. V. tracl. na : ct paulo uiile iion vutiiera paiiiur, pro non vul
ps. cxviii, lit. IG, II. l6. iuri patet.
(a) Nalivos habiluum culores coiiiniend;iiit, ct arlc (f) Beccensis codcx , ef/icias. Cenom. conficia.^.
i)lixsilos daomant cliam alii Patrcs. Neque enini, in- Uolieriaiius cl aliquot alij, neiue mitero seni lale
quil Cyprianus de Di^cipl. ct ilabilu virg. Deus coc- dinnnum tuum /°iu'i is. Unus Colb. neqiie miternin te-
ciiieas uiil purpureas oies (ecil, niU herbnrum succis et men tali dumno luo te fuciiis. Ciii consciilit Gcrm.
conrhyliit tiiuiere il colorurc laiiiis dueuil. Qiiod ex D itisi qiiod ab co abest le
Tcrtulliano, lib. ii dc Cultu fcmiii. n. 10, cxpressil
Hiijiismodi olitestalionis exempluni legiMiii)
(f)
Cyprianus. lib.de Synodis, nuni. 91,' pula, Teilor Deum civti
(6) I'ar. purpwam per aiiguslam le^lis. Ediiiones
alque lerra; iiiecum neutrum aiiJisicm, elc.
aliu\ purpureani pcr nugustas veiies. Diio mss. purpu-
ram per angutlai veitei. Melius alii, peranguiiam ves- (g) Ita iiis. Uilob. Ai cditi, lu modo quanJo libi
vestis atia afferiur.
lis : ad di.stinciionem scil. latiorit purpiira', cujus rac-
initiil Teiliilllanus, de Pallio nuiii. l, iiiidcesl ctavuf (h) Excusi, i7/i: i;tii spopondit ei te tredidit : corri'>
talus ab cudem mciiioratus, n. i5dc Corona lliero- guniur c\ ins. Dnher
529530
s^p^cxi IIILARH I
HYMNUS FILl/li .SUyK ARR/K MISSUS.
Liicia largilor splcndidc (al. oplimc), Post lapsa noclis teoiponi,
Ciijiis scrcno (nt bcrnionis) liimine, iMcs rcfusHS {at. ri-fiiUus^ p.indilur.
1
IN SKQUENTEM IJBllUM ADllONlTiO. sr>i
Tu \?oni3 niundi lueifer, .\ Ui inier actii; sxculi,
i\on is qiii («) |iarvi siJoris, Vil» qiios usus exigii,

Venlurx iucis nuntiu<, Oinni carcnics ciimine,
Anguslo falgct iumine : Tuis ((1] vivainus legibus.
Sed lolo sole ciarior, Probrosas nieniis casiiias
Lux ipsc lolus et dies, Carnis vincat libidines,
Inlerna nostri pctloris Sancluniquc puri corporis
llluininans prircordia. Uclubrum scrvct Spirilus.
Adcslo reruni conditor, IIxc spes prccanlis aniuKe,
1'alcriix iuis j^loria, lixcsiini voliva niunera,
Ciijus (6) adnioia graiin, Ut malulina iiobis sil
Noslra palescuiil corpora; Lux in noclis cuslodiani.
Tuoquc pleua spiritu Gloria tibi Dominc,

Secum Dcum {supple, sunt) gcstantia Cloria Unigcniio,
(c) Ne rapieiiiis perfidi Ciim Spiritu paraclilo,
Uiris paiesc:ini fraudibus : R NuMC et per omnc s;uculuni. Anion.
CENSIRA ALTEP.IUS ilYMM HILARIO PERPEUAM TRIBUTI.

In mt. alias Cardin. Siileti. lum Aliciiipcnsis biblio- pil, quod fideUm auimum professiis, Arium uc Subcl-
Ihecm, nniic Cardiiialin OUobnm , liwic lnjimium srqiii- iuim nominalim dcletlalw , n.-:c ullum liis addii liccre-
tur atler prolixior, qui serolinus e.tistimaii possii i» su- licum, nisi, forlead comp!i-iidos vcrsus, Sinioncm ma-
periore ad Abram epislola mcmoTalus. Cmc jii scroii- gum. Tnmcn dictio non viihtiir llilario diijna. Vbiquc
iium tcmpus itpprime convcuii. Ab astris cnim cxordium rcrsuum mciismi sijllaburum potiui quani pcilum nu-
diicit, estque gencralis quocdain coiifessio antmi, qui meroterminulur. El ciiin scr.iio deberct csse feminini ije-
lasciviiv, tuperbia; , invidiw , discordim, inanis gloria:, iicris, si a fitia cawndus esscl hic lnjmnus, uiiqnc esl
fjttlaiac ijesiientis laHiiia; vitiis se impctitum inyeiniscens, masculini. Exinitio ct fine jndicet kctor , quid de hijmno
una Dei misericordia ('hristique meritit frelus vcniam rciiqiio sentiendum sit.
precattir. Pra:lereu .iriaiia; hivrcsis icmpora in hoc sa-
INITIUM. ( :
FINIS.
Ad coeli clara non sum dignus sidcra Hyninura fidcli niodulando guliurc,
Levare meos infeliccs oculos Ariiuu spcrno, lalr;inleiii Sabellium :
Gravi deprcssos peccatorum pondcrc ; Assonsi niimqiiani gruiinienti Siinoiii

(e) Parcc redempiis. Aure susurra.
Donum neglcxi f;icere quod dcbui, Zeloquc Chrisii sum zclatus nominc :
Probrosa gessi sine (ineciimiiia, Sancla nnm niaier lacle inc calliolicu
Sceliis pairavi iiiillo clausv;:ii lerniiiio . Tcinpus pcr oinne Ecclesia nulrivit
Subveni, Clirisie. Ubcre sacro.
{(i) Editi, panu!> crilur. ac deindc -subseqniliir Tuoquc pleua spiriiit, pro
(b) lia ms. Genii. Ollob., duo Colb. et :iliiii
ubi quiblis iii vulgalis Tu quoqiie pleno spiriiu.
:
s;iiicli Pctri dc Cnluir.i, gratia nof!tra pares-

fli''.''i
(c) Gcrmancnsis codex, nihil adrcpenlis per/nli oc-
ciiut corpora : iiialc In Viilgiiiis nnieni, ad nuium
cullis pnleat fraudibus.
iiralia; nostra puletcunl corpura. Tuin in alio ins..
Germaii. subjicitur :
(<•/) Excusi, nilainur lcijibus : rcnilentibus mss.
Tuaqoe saiicla deiliTa, (e)Melius liic convciiircl Subveiii, Clirislc ;ci iicsi,
Tuere iios per sa-ciila. 1'arcc redemptis.
1'ost bujus viiw tcniiiuiim,
Vitani peremiem tribue,
"
531-532
I.> SKQUENTEM LIBRU3I ADMONITIO.
NONNULLA DE LIBRIS ALIIS AD CONSTANTIUM PRJ^LIBANTUH.
I. Libroruni ad Conslantium ordo. — Tres libros bigi possit, anp'iurcs,quain qui nunc cxstanl.sub iis-
subseqiicntes, quo eos ad manum habere qiiisque deip lilulis ab llihiiio sciipti sint. Nainque post
vale;il, ab iiiviceni non scparanius : quamvis ordo .Sulpicium Scverum Foriuiiaius lcsiatur, ipsiim, d-im
temporum postularet, ut eoruiii primus libro de Sv- Conslaniinopoli opperirctiir rcgis voliiniatcni, iiilnis
nodis pr,Tp(ineretur. In illis lamcn inler se ordl- libellis regis atulieniiaiii pnpnsci-;se : ncc jaiii ni.liis
naiidis liabila ai lcinporum r;.lio, qu;c piins neglecta supercitniî uniciis Coii' !:inlin(ipoli cdiliis, qno au-
(iicrai. dienii;i |iosiulcliir. Dciiidc in niillolibroriMn i-pijiicii-
II. An idiqui i.bri ,i:t Coiislniiiium excideriiil. — Aiii- tiuiii rcpcrirecst fragiiiciiliiiii, (inod llilaiii iioiiiiiie iit
1'mroi.. X. 18
S5S SANCTI HILAniF EPISCOPI SM
scitbi-mis .iil CDUsiaiitiiuii iinpcralorcin in ((iiirilio X. iion inoiJu ranliiiiis cs Arclalonsi synodo an. 351,
l::j.l.ivii C.ceVsiiiiUs papa I, ct Arnobiiis lib. ii lic. srd il c.v Mediiilaiiciisi an. 5°>5, Kusebiiis ac fiony-
ooiillKtu cniii StTaiiionc iiiscruil. Posirenio Hicrony- sliis iii cxsiliiim cjecii nariaiiiur , neqiic eiiani pri-
niiis liliroiii tljliiril iiiCiin&iaiiiiiini jani viia riiniliiiii mam, i|iia cgregiiiruin saccrdulinu ab CKsilio redilas
iiiCiiiorui : cum vivi» Coiiilaiuio livs iîos siTiplos siippliiilcr poîiiaiur. Moii ciiiin anle pi;cdictas sy-
fui&si^ (Oiistaiilisîinuin sit. iiniliis saccrdoiuin siiuriim cxsilia nuvil Occiiiciis
III. Qu-.K licci ita siiit, alios tauicn uli liis mininie ciijiis pncscrlini iiialis llilaiiuni liic commoveri (|iiis
ilcsiilcraiKtos arliiirnniur el Foi tiiiiatuni iiiiiilom a noii asscnii.iiur ? Nc<|ue niiiiiis constat, liinic libcl-
Siilpicio ilccepiiim esse; liiiiic vero iiiinio brovilaiis luin al) co aiilc cxsilium ipsius sorlpluin cssc. Naiii
stiiilio ircs libros, quos liabciiius, stib tilulo uoruin pr.clcr (piani (ûod in iis, quos cxsul srripsil, laci-re
iini diiiiiiaxnt convciiieiilc coinprcliciidissc, aut po- noii solcl exsiliiiin, ccrtc iioii satis idonciis cssct
i:iiS, îcul rt niulla alia, confudibsc. Ncquc ulliim cxsiil, qiii aliorum .ib cxsilio rediiuin dcprecarclur
rcriMdibitiir. cst, quiii llicriinyiiius libriiiii, <|ul icriio Cum autcm sub aimi S.W iiiiiiiim relegalus sit : ad
lo' II cxliibctur, contra Constaiitiuin vio liiiiciiim Barnnii scniciitiam rcdiMinduiu.
(li\crit. Fi"i"inciiiuin anlcm a Coelesiuio ct Ariioliio \l. Qiia ofiasioiic. — Porro lihelli hnjus scribendi
:.ii'iiiOiaiuin ciim iiltro rccipiainus, ut llilarii calanio 6 cx Ciinstaiilit litUMis nnia videlur ucca.siu. Cuni
ci, iiigcnio prorsus ciiiisciilaiicuni, ncque ialso in- eiiiin an. 5^^, t'slc Amniiano lib. xvi, (reqiicntcs
scriptiim putcmiis, facile laiiieii opinaiiiur, illiid ad csscnl iii Callias barb.Troruni incursus ,
proplcr quos
( iin primi libclli parteni pertiner..' ,
qu* inuiiileste rcpiitiiciidos iulianus codem anno exeimie C:csar
iiiiitila aii|uc trtincala est. cicaiiis est; verisituilc cst , Constaiitiiim Galloium
IV. iii prii/io tibroaliquiddeesl. An n/i/uirf hnbealuv dissidia cl sertitioncs veritiim ad eosdem scrijsi-se,
Kiiiiiide iidsulum — Nonniilla eiiiin iii lioc priiiio li- quo eos in ofticio coiiiincret. Imo cominoiae scdi-
bi (.> dcessc jam adverterui:t cnidiii. ct persiiictoim esi tionis snspictonem jam sibi ab improbis siisurroiiibus
vel cx liis mim. 7 lloverei eniin iib.foliiliouem ejiif ,

iiijectam euni Gallis signlticassc innuunt ii:ec iiuni.
ctc, qtiop ciiin ad Ailianasiom rcferri neccsse sit, In i : Kon quisnuam pcrierfut nnl inmliti miiliijna lo-
aiiimiim iiiducunt sernioneinde sancio illnviro aiitea qiialur : nulla quidim finpicio est, non modu tedilio-
habilum desidcrari. Uiirûni nnm 8, Nicimie fidei iiis , ted ncc aspcrc ubmHrmurniionis. Qiiieln iuut
iitciitio jain fac:a metiioralur; quamvis nullum in omnia ei verccunda. Hanc igitur opportuniiatem nac-
superioribus dc ipsa verbtim occurrat. Aliqui tliam tus llilarius, pliis ab Ariaiiis timciidum rescribil, a
iltibiiaruiil, an nou buic libcllo aliunde adsuta sint, qiiibus pcrturbantur omnia : el ab iis illala Ecclesiii
i|ti;c. a nuni. i supersuiit. Nam ncque cum superiori- q niala ciuse dcpiccatur.
bus, iie(|iie iiiter sc salis cub i reie videnliir . niis- \ll. Ciir primus dicatuf. Hilarii de /frfci liberlau
iliiaiii ab hiiic ad imperatorcm convertitur oratio seiiicntia. — llicronymus libclli liiijus noii incmlnit
iractaiKii autem raiio niagnam alliiiitatem habetcuin qiii primiis insciibiiur, non quod ciim secundocon
iis (|u:c lii Fraginentis blsioria: Ariniinensis concilii iicxtis, scd qu.id priiir cditus. Illiim episiolx nomlue
.lisseruntur. Uunclrc.i iinn satis cerlain puiant l!«i- IiIh iilcnloiiarcitius, si cum auctorii.ilc liceiel. Qiiod
loiiii n|>iiiioncni, hunc librum aiiiio A-io scnptum aulcm in co edlsserit sapieiilissimus rr.csiil :«d libei-
iioii aliundc probantis, qii:>ni qiiod tlilariiis nitm. 8, t:ili'in (idci coinmciid.iiidam , iion ita intellifcn luin
de Etisebii Verccllensis txsillo lociiturus, reiti rcrcns est, III iii^reiicos ad piofitciidam (lilein verain co-
i^cstaiii ;.ggrcdi se praedlcc!. Scd el ei oppomint gere iiuiiKpiamlicere cxisiiin:iril. Nam lib. de Syuo-
Fiagiifjiiti i, iiuiii.G, \erb.i, iibj Synudi Arelaiensis disOriciilalcs l:iiid:il, qnibiis sutfecil, pust Hnsphemia:
iicta scx >e|'ii:nive posl nnnis n:irraiuiiis, ea tamcn toliiiitiitew, coiicliv salleiu fidci subscriplio . qii.c licci
(iieai prn.ximi: peîa. iii niullls su^pecia ipsi nierilo videalur, gralulaodiiin
\.Qttaiido scriptus sil. — neccns non cst llbelli liiijus lamcii putal, >alt>"ni aliquem exhis suscipi pamilcniein
plaga, quam nei|ue ex cQ.iicc S. Petri de Cibe s;c- Sci! dissiiadcl liceiit ani, qua lixretici Callioltcos co-
ciilo quiiiio iiieiin:e exnraio resarclrc liciiii. At cuiii rj «jaiit. ut avita cl api>s.ii>lK'a GdedcserU, commrnia nu-
in iciustK illi- e\ciiH'l:iri non sulum in Ironlo exsiet IHSr iiivciila amplcclanliir. Coqunt nempe, iiiquil niim.
Incipil ejusdcm ad Cowilaniiuui ad Ouaiit'pi.im
6. HOii HlClirislitwi ^^mnes sint. scdut
; sc'l cl c:i!ceiii :id .Xriiiiii.
srribaliir : l'xplieil tiber i S. Hilarii ud Constonlium. cpisccpalcnicoiisi.lcransaiiiiiiiiiii.qiiciii.idclcmeiiliam

Incipil l. II ejusdem iid euindcm, qiiein et ConhHnlino- scmiMi pii iiiiiii cssc, ac veram ci non (iciam popoloi uin
poii ipse ttiididil : i:uii videlur facile daiidum, aliiiiide liilciii ipi.ercie dcce.il ; ipsi coiivciiiciitissiniiim csSO
ipiidipi:!iii adMituiii essc. Cerlc 533 534 «Ir.ique pr;cdi' at , ut ne ad vetain qiiidcm fldein , vim cain,
pai s c:isdcni del1clcalainitalcs,e.idcm I aiioiic piTsliln quaiii Aiiaiii per varia tormctiia calholicis infcrcbanl,
;;il Aiiaiinruio violcnliaiii. lil neutraiii quuicm antc paliaiur.
;ulliilicri
jniiitiii C>S.'i scripiaii) Cssc liquct iioiiposlrcinaiu, qua
557 AO CONSTANiltlM VUr.liPTnM Lll;IR PlilMUg, SS8
535 536
SANCTI IIILAPJI
AD COxlfSTANlIllM ) AUGLSTUM
LIBER PRIMUS.
( Scrlpuis Jinii' I o')'.» ai;t .'ijti. )
{. h'citeti9 nc a fralribiit affligitnlut. Judicis A i:i'rriipi:( siMiiin:ia(lspcrgorc. Idcircolabii.iiis cisatu-
siecnliiret n» cogiiescanl ciiu.^n.s rUiicoruni. — l'«'.!ii;:iii- !arili'iscoiisiliis rcii<pul)licainrcgili-;e\' ii}i;ili^ cii:ir.i,
fltui iiniim tii.«, ilomiiic lio»lis>iinc Augiiti;, riiiii il viî! il:s : iil oiniies i|iiilnis iiii|icralis, (luU i.,-:ma
l)>nii;iia vnliiiilnt^ ci.nrorJal. El qiioiiiani Je tuiili; l:b.:lalc pnliaiilur. Non aliar:ili"iii; (<•) qui; lnr-
|ii>lrni:c 1 iclalis liirc niiseiicnrili.i largiter |inilliiil ;
liaia .'iint ciimpuni. i|ii:e diviilsa suiil coeiccri possuiil
«jiioit iOi;.iiiiu.s , rîcilc iios im|ieir:ire |io-sc conlidi- iiisi uiiiisiiuisipie nulla seivitutis iiccrssitalc adsitic-
inus. N»n .ôlnm veibts, si-il tliim lacrymisifi-pre- liis, iiilo^fiim liabcal vivcndi arliilrium. Ccrlc
(;) vox
camur, nc (rmiiiis cailmlicT Ecclesic grjtvi^siinis iii- ciclaiii:iiniiiin » tua mansueludiiic ritaiKliri Jelfl:
jiiriis affuiaiilur, cl inioloraliilcs siisliiicai t (/>) jiei - CaiholicHS siun, nolii c^sc b:treticiis; (>bris(ianiis
secutiones ct ciniuinclias, ci i)iioil c^t iierariuin, a siiin ,

iii:n Ari.iiiiis : ct iiicliiis niilii in boc s:»«iiio
fralribus nosiris. Provideai el dfcernil clenicnlia niiiri, qiiaiii aliciijiis p;ival! polcniia d.iiniiKiiiic cas
lun, nl omiies se [abuudat si) ub:i|iiu iudiics, i|ui- lam veriiaiis virginiiaicin corrumpere. jEqiiUMiqin:
lius |irovinciiUuiii adiiiinisiriiiioiies cri-dii.t! siiiit, ad dcbcl vidoii sanctiiaii tue, glorinsissimc Aii.mi ic ,
i|Ui:s (<.') sola ciira c( solliiiliiilo (lulilicorum iie,:Oiio iit qiii liineni Dcminum Deuui et divinum jiidiciiu.),
riim peniiiorc debcl, a rcliîos» se obscrvaiiii:i ab*- iiiiii polluniiiiir ;iui Ciiiiiaiiiinciitiir cx.êcraiidis filas-
linc.wit : neijuc postliac pr^vsuinnnt aiifuc iisiiri ent, 1) pheniiis; sed balic;inl poteslaicni, ul eos scqiiaiiliir
01 putriil so caiisas cognoscerc cl.Ticoruni , <'t iii- cpisro|'OS el pr;v|iosilos , qui ct iiiviolaia consirvaiil
iKicciilcii {(t) lioniines variis ari1icl..lioni!iUo, iiiiuis ,
f(i;iler.T cliariuilis, ct cu|)iuiii pcipciuaiii et siineram
\iileiilia, lcrroribiis frangcri'. :il'|iic \cxarc. li;ilii're paccm. .\ec Itcii potcsl, iiec lalin paiitiir, ul
2. Nt mvlti vi tubjiciniilnr liclcroiloxi». ('.allioUco- rcpiiîiantta coogiiiaiii, dissiiiiilia coiigluliiieiiiur,
nim opprttiorum vox , ne rccu,m locoium litereticis vcra ct falsa niisec;iiilur| !iix ct lencbrai coiifiin^Jaii-
f/ivotem prtBilenl. Hliplerioriim solrmuia, el preces pro tiir, dics qtioque et nox liabu:iiil alii|uam conjuncti.)-
irge, — Iiitclligil singiilaiis cl nJniir.iliilis sainciilia n(;m. Si igiiiir, qiioj siiic diibitKtinne ci spciaiuiis ct
lna iion Ji-cere, nim O|iorlcrc c< gi ci (ompclli i

- cri.<liniii«, ha-c pcrinoveiit non insiiain, scd itigeiiiiaiii
,
viios cl rcpugn.iiilcs, ut se liis sulijiciant ct ntliiirant luani lioiiiiatcm ;

pt.ccipe ut iion Aiiiiliiiiii, non gia-
vi oppre^si, qiii iioii cnssaiil adiilicrina; docirina; ii;im, non favorem , !oc tuih Kcclorcs gravisjimis
(«) Dcest AiigHfliim iii codifo Vaiicin.T basilica; : sint, et ut iinnsquisqnr iinllu, tlc. quo«! (iriiiitiin .iiri-
'm hho UiiodciiiJe, iil in viilpalis, hiilijiiiiur benigiti- serat. Scd cini 0:1ubiaium ngianim laliojîiii b .-c
ftc.i ; cuin in cortciis mss. li;il«aluf beniijnn. )»i;cmissa sil , ut omncs dntcissima libcrtate pultaninr;
(6) liiscx ms». pniisiniies Ari.iiiis cli.iiii iin-alboli- iiicoiiciiinc veiiii iliud 110» atia ralioue cu:i» superio-
ciis criidnlilcr s;i'V!i;iiulms liiilce rralriini iiiuiicn noii rilius (opulaiiJiim.
P
^
deiipsat Hil.iiius. (Jna r.iimtie Grcfririu? iNa7. Or. , (/) lu viilf;.ilis, uow.^ ; et m^x, decet ,
{ini debci.
XMiili, II. 17 : l''raircs , iuipiii, iidhuc tos eipneUo .
Tiiiii 111 nis-i. , ctnntaniium. llimc lii!;.-
Tcll. ei .Micli.
tamelki /larnm frnlfnw erg.i uos tilis tiiiiiiio. S'i/.oiiic- liiiiii nicmiiial p.Tril.-r ac l;iuil,ii Litcirer,
cl.iiiioieni
iiiis, anlcni lib iv. c. -ti, smiilem iivniDr.ni^ P'isecti- lili. McrioiKliim iiiii Dei uliii Cernimus, in'.\mi,unii :
llonrni, ii;iirai cam proiiler jii!aii'iam prudoiiiibiis hitc roce rcligicsn .•CKRiSTiAMi scii. noto etisc ut lu es
viâiii (!ssc taiit"! acibiorem. qiiaui qu:r siil) e:lii;icis (îjnslnnii apttstalu, omne crimen
excludi, hac unu voca
liiipi'iaU>riliU4 giNCiSala fncral
,
quod et is 711/ n, rse tnhni prirsiilitim saluiit vincuium itbeîniis. c.lc. [ii;
,
quciatur, cl UU qui persecutiouem snsiinehai. niitbo de Afiiciiiiis, ciini sub llin.erKO aJ Aninain pclliccren.
tUcietia eriinl... cum tnmeit ditinr. lcx proMb.ai , re Iiir b ciesim, iJ ipsuui aViclore Vit., I 11 ile l'er-eo.,
adveriua exiraneos eju^modt animo stiitus. Pio,!ieica iiairaiiir, illii ingiitli lociferctione cUntaulihns d ili.
liiC ailjecii Uilariiis, quod cst nejnriam. centibna : caiiiSTi.^M
, sumus
caliioltci .ûmus. (Iticin
(<) Tclleiiaiius mss. ad qi-.oi solos: co scnsii poiest evclariiandi ini>rein a .M;iriyribiis ilidiccriiiil liiicles.
adinltii, ui sicut -oli causas s^cularcs, ita snli cpi- 1)1 ciiiin in nclis Marlyruni Lu,;d.iiiensiitiii ;<piid Lu-
sciiiimi, lib. v Kisi, c. legiiur, crut rc-
!Jlaiidiii:i-
scopi ciuisas ci'gn<)>caiil ccclcsiasiicas. Erstai I. .\ii 1 ,
de l!>i<lscnpis et Olericis cnd. Tb(ôJ. le\ Coiislanlil, (ciio <( qiiiis, iensiiiiifjue omnem prais.-nus dnloiis
qiia vetal nc ejiiscnporum cnus* ;ipiij alios jnd.c 11- uit:i:i(.b-'t pnu.iitio liotwn verboniin, cnnisTnNA sim.
tur «iiiaiii apiid cpi^cîuos. B;iroiiiu8 aJ aii. 553, Il.i iii liideiii HCli^ Siiiclus :iJ oiiHies ii.tcrroyîiioncs
n. 78. c.iiii iiis ililarii |recil)us liiic anno dutain ar- respoiii!;sse scribiuir, chuistia.nls sum lioc libi no-
;
bitraiiir.
men, pulriam , geiius , omnin ctcttiqne cne. ri;'.^|ii>nsi
(</) Kvempiar Vat. , «mocc/i/ti

lias. i|uod iiitelli- :
p biijiis sapieniiim probaiCiiiysos'OiHu» miI» linciii
liomil. xi.vi, clii S. I.uciamiiii laud u quo.l pariicr ,
gerc sic licepel, nec patent .ê inuocc'nler vexnre Itu- :iil inicrronal.i qu.clibet iiibil aliud respnlidisêt lioc ,
iuiHeti cic. M.igislameii piacci iili;» leciio.

viio tic aimptid nerbo diuOoli cupttt pcrcuiutis. Ii liu-
{e) eodcin co^lifc, itcii aliu raiitnie, quaniul ([na:
Iii nicr.i alia ojiisdeiii rei e.xeinplasiippeditiiiii acmM;ir-
(wbtita tunt componi, 'fue) difitlia 'nnl cohierere pos- lyiiiMi.
6s<) SA.Ncn niLUiii iTiscoi'; r.60
Ii.tiriicis |irx3li'iii. rrniiiu.it leiiitas liia piiinili», iii A t> .ti'/'iiilii;iri, <|mi>i |)iil;iu'iiiil , i\uor, ii''ii i.ilrlligil'^ Vun ({iiiiilrini^ciiU^ icrc uiiikis , posl
ilrloufiiiil, :iii(li:tiil Jocfiac-, v.l (liMiia itiyîloridiMiii i|m:iiii I)ci nni};<'iiiiii$ Filins liimiaiiu ;icncii pcri'unti
siili'iiiiiia ioiii't'lclii'eiit , 537 ("lc' I"'''

iiietiliiiiiiiHc siilivciiiic (ligii:itiis rsl, i|ii:isi ,li>tc iioii :ipiist<-li, noii
Ct licntiliidiiic lU4 ulTcfaiU prcccs. posi (>oriim iiiariYii>< ct rxccssu: rncriiil Cliiisliaiii ,
!>. Su.pirio tediiwiiit erimilur Arioiiorumittlui. -- iiovdla nuiic ct ici<^rrima lucs, non corrupii acrs
Nuii i|uis>|ii:iiii |iuivci'!>us .tiii iiividui iiijligiia lui|iia- scd cxsc('r:iii<lor'iio (/ ) lilas|ilicni(iruin , Ari:tiia cf-
tiir : mill i <|iiiJcin sii<.picio (6) e»t noii nindo scdiliu- fufa cst. 538 '''' '"'• M^' i"'"^ crcdiilcruiil, iiiniiciii
iiis , scil ncc as|icr:r oliiiiurniiimioiiis. Qtiicla siint S|eiii ininKirialilaiis linlincriinl ? Niipor (liiliciiiini
oiniiii, ut vcrccunJa. tt iiuiic, qui Aiiana ct pcsti- conimcnla li:cc ftiissc iiiveiila cl a duohus (y) V.»ic
lcra coiilagiiiiic iiiquinati sunt, iion ccssanl orc ini- liiis el » Narcisfo ct (/i) a Tlicoiloro et ab Slcplnn')
pio ct sacrilrgo :iniino cv:iiigclio!'iiin sincrritiicin ct Acacio et Mcnoplunto , ci (i) imperitis aiijuc in:-
corrninpcrc, ct reciaiii apostoloruin [c) rcguLiin dc- probis duobiis ndoltfScciKilius Ursacio cl V:ilciilc .
pravare. Divinns pi-oplictas non intclligiint. ralliili (;) qiioiuin cpisliil.-c prorcriintur , ct idniicis tcsiibii.>
ci asnili .-triilicio «luodain ntuiitur, (J) iit iiiclu^.niii eli iin coiivincnnlur, qui cos iii:igis oblatiuiilcs qnan:
pcriiiciosam corruplclam inquisitoriim vcrbornmvc- B dispuianlcs audierunt. (fc; Quibus qui coiniutiiiioiivin
Inniinc conlcsant , c I iioii |iriiis vcncnatnm virus cl- buain iinpnidenler ct inratiie cumiiiisceni , quia sunt
fiiiidani, (\\iMn siiiipliccs cl innocciiic» siib pnrtcxlu socii fcclcnim ,

parlicipcs ciiiniiii.m nrccssc cst
noiiiiois Clirisiiani raplos aiqne irroiiio^^ , (<) iic scli (1) ctiain ecs, qni jain in hor s.rciilo alijecii sunt cl
pcr.ani, parlicipes liorrcndicrifiiinisstii rcos raciant. :ibdic:iii , ruin advcncrit dic^ jiidicii , pa>i supplica
i. Sitieriloici pii ad suas sedes remccni. — Et lioc scinpiierna.
iiijscciamns pieiatem lnani, ut eos , ipii adliuc (egrc- G. Liliene et ti^giuift po.':t ulisotutioiiem Ailionntii.
gii vidclirct saccrdolcs ,

qiii lanti m uiiiiis pta-pol- Ariiiiiorum audelitas. — Jam iiciiiliii dubium csl ,
lcnl digiiiialc) , :iiil in cxsilio , aiil iii d: srrlis locis (m) riijiisrcn:0(!i ruram iu nlisoliitioi:eni Atlianasii
tciiciilur ,
jiilic.is ad sedcs sms rcmc.Trc : iil nbiquc siii:Cii illi viri rcceperiiit : iil posl syiiodi srnicnlias,
grala Ii1jcrl;is sil, cl jucunda Ixlitia. qu.is ,

pro s:Kerdotalis judicii rcvcrentia , r.is fueral
(rt) nesidcMlnr et in mss. •
ria', Siepliiiuiis ex Aiiliocliia, lieargiiit cx Laodicia...

(6) In vulgaiis, dii : el iiiox, Quicia sint omnia el /tfrtiiiis ex Cwiiveti falwsliinr, Mtnopliantnt nbEpheso
rertcuiida. Ai iihiic Roponiinus r.vt aiicioriiaie ms. Asiiv, liriiidiit a Siiiijiduiio Micsitc Vatcni a Murta. ,
Vai. bas. rujns ac (ilcrorum conêiisii siibsiMiuenii:i Noqticalilir exsl:il Sulpirium Scveruiii, qiii
:ipuil lli-
cmciulantur. His Verbis, iiii pr.rinniiuimns, srdal larii ipiniitiini ad vorcs ve>tigia prcinens lib. ii
JlilariusConsiaiiiii animum, nc Galli res iiovas inoli- p. Ui, Pniicipes mali ifiius luibebanur, a
sic sciibil :
rcntnv, extiincsccnlis. C Siiiijiihiuo llrsiieius, Valens ii Miirsa, ab Heractia
(c) Quod liic ililariti* Apoilnlormn regulnni, lili. ii TIicdiIoius Swplniiiits Autioclieuiis, .icacius a Cata- ,
ail Ciinsianl. n. Sytiodis n. liS. viic:il

(i, iit et lili. ilr re'i ilenoplianes oh F.phcso , (iriiriiius a Laodicen,
,
/i(/<TiH.i;ios(o/if"iii. cl diiHo lib. li, lutm. i, quod in .\((ii isjiis n Nervphi. Kainilciii ob ('aiisam poslca re-
ri-geiitraiiniiis sacriimemo esl confitiiidum. (Jiio !.per- liiiomiis Aincio, iion cum n:id., Kr. ci omnibus m.^^s.
Ini illiii! lib xii dc Tiin. n. fi^fieiicrn ionis inciv Arch
.'>'' : :ico
tidcm obiiiieiis iiescio. Qiiihus loi)ueii(!i mOilis apos;o- (i) tosdom illnssic noiai Conrilinm .Vlexandriniim,
ioriiin syiiiboliiin signilicMi porspirniim est. i apud .\ili:inasiiini, p. 753 , iilii lcgaiis in Mareoicm
((/) Etlili liic oniisô «',
niov siilijiciiint , exqnisilo- aii. 55), nddtinl duos aiiile ac
iiicmoralis ait : liis
ruiH vcrboritm vcliimiiic eoii'eijml,iion priiiH vciieimluin moribiis juniores Vrsaciuniet ynleiiiciii. Unrsuin Jiin-
viriisclfiiuJunl. deciinpti<.taiiiiisSardiccnsissyiio(liis, Fiagm.ii, n. (5,
((•) lii viilirniis. irretilos invotvant, ne suli perennl, ad Jtiliiim dc ipsis sciiliil : Qiiid attieiu tlc impiis et
snl piiriicipes llomiiviiiiiisvitrbuin involviuit cnm oiii- iniptrilia atlolcscenlibut Urtotio et Va!eHle tliUutum
nibiis iiis^. cl p:irlit'i.laiii scd cnin /'aiiiniciisi. >ii (irripi; .'
(pue vorba iniil.iinr llilarins , hnbiia ra-
(A Vil. l':i->. coil''\ cm c.un., blns;<hemioritm. (iiiiir li;iiip<iris 1(110 comiiiciila Anaiia iiivcnta coi!-
iy) Nii oiucdien''!
niniirniii ( t C csanrii':!, dc quilitis (irinaiai|iie siiiil , noii (|Uo ip>c liuiir libcllum com-
Allnmas. lib. ilc SyiMd. |i. SSll : Euscbiui .Vicoin^- piisuii, iit ciinstai cx lib. dc Syiioili', ii. '9, ubi eos
iHensis Maifnilicis ;<if/.is .Uium in episiola liindnvil j.iiii spcci.ii vi'l.iii Nciics cl iii rclins vaMc cvcrcilatos.
i.umrecle, iiiijiiiiiis,seiiliiis.op'ncuiic!osi:aseniire,:cU':. ) llliid (fiiuiiiiii Sculictiis ati iiiios V.ilcnioin ci
1'tacbiiis (/H(ii|''i: «
Cii-snrea Patcslintt! in linais ,id }) U ad c.ileros eiinm iii.cininiiiiatos pro-
:ilii
l.uphittlionein episcopiiin iion vcrilus ct/ paln:-! dicere, li:>liiliiis Uniid llilariiis liic pnrnoinliialo-
rclciiini.
Clirtttnm non efisc vcriini Oriiiii. Ila cl :ili Hieriniymn, niiii, liiic Fr.igm. ii n. So oiiiiiiuin iKcrrticiirum
cpi-l. i.vv :i(l I'.ii!i;ii:icb. rlOccaii.. Kuscbiiis C i";i- liriipriuiii essc siv;nilic.it, scil. advcrsus cailiolicam
lii iisis :i|ipclhiiiir impiclaiis Arii npcrlissinms propu- liJiiii oblnlrare.

ijii.ilitr. Diiiis ilios Iîiscliios liic nolat llilnritis jiiMa (A) Kxciisi, i]iiiifti'i'7»c romiiiKiiiciiiim ; cl mox qiiia
( p sli.|:iiii sjiiiuii Sardirc.s-.s. fimi Mcii : casii^'aiiiiir ex iiiss.
(/i) lii iiis-. 11 ;i;.'iio (•ii.-cii-.ii Thc.iloto. Alliaiia-

, (/.1 Abcst ciimM a niss. cx qnibus poslrn revoca-
Hii-i]iiiilciii,tic Sviitid |..i'^. 8Slj, ii!l<'i' pnninriits Aiii iiiii-, /iiiii. ncrrs.i:; csi emu tis
M.ixiiiie qtA irridcret ,
: 1
cl.itiirc. niciiioiai Tlicoil"Uiiii. .\riiis i|isc ci.isl. nd jiiin cic. cpisropi N:ircissiM Tbeo-
I'r:cilicli aiiiciii ,
I')!! cbiiim Nicoincil. npiitl riico.ldrftniii lib. i , r. 4. iliirii':, cic, :dijccli siinl scnteiiiin syiiodl S.rdiceiiMS
iMloi sicibl'0(:ciiSct.TliC"do'iiiiil.:i<ulicc..'. îliil lanifii I iai;iii. II, II. 7 ot lj.
ii'.iiiiil:iiiiiis; ciim li 1" lliliiiii- i'\pii'-si-se viiloalur (tii) Kxcinplar Vnl. I>ns., hHJnseeinodi nira nbtvln-
i'v I pi>liiia .Sarlic' iisi, iii qna t'licoii..ru.\ logitii. , iitiii lioiicm. Kx-I»l et<am litijuietmodi iii ttllis Iribus lit ;
Tlicodoius sic ciiiin : b:ilict Fragni. ii , n. 7 : .Siiiii .Micli., i/Niii /iiiiu.s.'«iiii>i(i fmiiSilv., in ttbsolviioHem
uiilcm ('.(iiiiiiii , pnU t'.u.^cbios duos auetorci eliam , îincli AihiiiKMt illi riri. Hatic curani iii se roco|<ritiiit
lliliuii r,i' :
(' llcriiclia, Nnrcissui n Neroiiuidc Cili- cpi ciipi S.irdicu coiigroji.ili, qni toiuiii » so ^csu-
5SI AD (:ONSr.\NT!!iM MCCSTIM I.!Hr.n PltlMLiS. 56?
s:ici»i(l' I ili VI I (Cclc-i .siioa (n) coiisi iciiiia coniiiieri, A proiiunliari i.o<ccreinr rcii.*; qMrcicrc;nr i» liilem
scrilii ad n g iii , lrgaii"iicnii|iic insinii oporlneril. liilcrariini, in jiulicimi vilam, in accusalortiin ililcni,
Scd qiiid :iliuil liis litd^ris ,

qirmi liborliioia fidei cl in ipsiiis (iiKiqiic liouimis innrc; al(|iie actus. Movc-
«i.iilaginiicin Aiiaiii noininis dciir^-canliM', oraiHiMc rct ciiiiii alisnliiiionein cjus Arianorniii jiincla dain-
vinonla, carccrcs, iriLuii.îlia, ct oinncni il'ur.i fcralcni iKitio : niagniqiic peiiculi csset, judieium siinul cuiii
iubituin , tiova» cliani in rcos i{ii.csii(iiics inliiLcii.' reaiiis cl iiinoccnii.v non (e) susccpia nirsnni iiii|ni-
Deus cogiiliioiiciii sui ddinit |i(itiiis, i|iiaiii cNCi;it : ct si'ioiic dissolvcre : inliqnc iii pitriicininin suiini
opcrationum c(Ble!>tium adniiralionc pr.Tcepiis snis cuiii lidei d'icti'iiia, aiicu.iiias sibi .inli<|uiiaiis assi.s-
luiu.ilians aiicliiriiaicin ,
c<iaci;iiii dmliliMiili .'-c ;id- tcict. At rr.iii ipsi, q'ii tiinc Aiiini li:civiici damuali
S|>crnaliis cst volunlatcin. Si :id ridcni \craiii isliiis siini, icai exîgileiii, liirbcnt
54O """"'• o;!iiicsi|ii(!
iiifidi vis adliiliereliir; cpiiropali^ 539 ''cclrin.i oli- cx pi.lcialc ci ainliiiione cnrriinipuil, ri Ailiaiiasiiii
viain pergeret , dicerelqne : LK'U-i iiiiiversilalis est si fuil, essc adliiic rciis pulcsl; tc>.l!.'5 lO |iiaiilur, vi-
Diiminus, obsequio iion cgel iieccs.*:irio, iion rcqni- dcaiit J!ulicc5 , fidei docirina pr:i'ccptis cvang::lici';
rit coaclain cnnfcssiiincin. Njm fallcndus c«t , sod :il.|i!e .iposlidicis cliiccit : (Hi;c olnnsio iiilclligci'.li;c
promerend.is. Nnslra p.ilius, non sua cau>a voiicr:ineil? (lii.T! c.rdis bcbcluilo? (]u:c iiblivio spci? {/') 1]^
diis csi. Non possiiin iiiî viilciileiu recipcrc , iiisi B anior sceloiuin? quod odiuni vciitaiis? iii daniiiato-
orantcin auilirc , iiisi prolitentein s.ignare. Siniplici- ruiii favorcm, Oci amnrciii iransducnnt.
taic qiKcrciidusesi, confcssioiicdiscciidns csi, cliari- 8. Eiifibii YeicelUiiiis injiislu Jmnnalio. — Vcni.}
tale amandiis e^l, limore veiicriindus esl, voliiiitaiis nunc ad id, qund rcccns gc»tuin csi, in qiio se riiam
probitalc reiincndns est. At vcrn quid istud cst, (:aiid pri.fcssi.i scelcris (</) in sccrcto aiiis sir:r dcdignata
saccrdntcs liincrc [leiini viiiciilis coîiniur, pirnis cst coiitiiicrc. Euscbiiis Vciccllcnîs cpiscnpiis csi
julicniur? S.iccrdiilcs carccriiuis coiitinenlnr, plcbs vir omni vi:a Doo scrvieiis. Ilic jwsi .\rclateiiscir.
ii) cusiodla caicnati ordinis conslricia disponiiur , synoduin , ciim Paulinus cpiscopus lanlis istoriiin
virgines nudanlur ad poeiiaiii , et >r,craia Dco cnr- scclcribus coiiiraissci (Ar>:!atc aii. 355;, vcnire Mc
pi.ra , (i) lulilico exposiia conspccuii , ad linciuiii dinhiiiom pr:ccipilur ,'jn. 535). CoUcci.i jam illic nia-
speclac.ili ct qiiuslioiiisapiaiiiur.Conmii iicnipe, iioii ligiiaiitiuin syii:igoga, dccem diclius ad tlcclesiam esl.
ul Cbristiaiii omnes sinl, scd iii Aiiani : ct conlcs- vciiius accedcrc, dum advcrsus lam sanctum viruui
sain iii Deo lidem ad coiisorlium piaciili sui (c) ^cc- (//) iiialiiia se perversa consumit. Suppuratis doind.^
lere conipclluiil. Aiictorilaie eiiaiit noniinis sui iii comiliis omiiibiis, ubi libilum est, advocattir. Adcst
crrorem Imperaiorem traiisducimt : rcctuin alfir- iina cuJii llomanis clcricis (Hilario diac. ct P.iiiCrd-
inanles, ut sub specic limnris l>ci, in liac perversi- C tio) , 01 Lucifero Sardiiii»! episcopo. (i) Convcniiis
laie subditos sibi iradaiil. Qu.isiioiics poscuni, jiuli- iil iii .\ilianasiii:ii siibscriberct , ail , fie sacerdclaii
ci.irum subsidia dcsideranl, auctoritatcm rcgiam iin- fi.le prius dcbirc consiarc ; coc.ipcrios sibi quosdiin
ploianl : cl iiec sic pcrversitalem stelcris sui cru- cx bis.qiiiadcssenl, b.rrclicalabepolluios. Expiisitatii
bcscunl , extorqucrc (d) coiinivcniiam plcbium ncc lideni apud Nica-am, cujus superius mcminiuiits (/),
logeiiili jiire poinci iinl. posuit iii mcdio : spoiidcns oinnia sc , qii;c po5iiil.>-
7. Judicialit (oimi t/i caiisn .\iliiiiiiiiii non aerrata. reni essc facluriim , (k) si lidei prnlcssionem scrip-
— H:i'C si dc vctcribus cliarliilis prolaM .iilatis tios- sisbeiit. ilionysiiis Mcilinl.inensis rpiscopus cliariam
trn> lcmpus itislrueicnt ; aiiibi^'ciiiluin , iit (ipincr primiisaccepil ; nbi profitori scribendo cocpit, Vabiis
tantis dc rebus fuisset. El cuiu ab aliis qnibusqiic calamiim ct cbartam c manibus ejiis violenter cxior-
r:ini sialiiii pcr roccriim Inipcralo-

litlcras corlinrcs quodam ficccssarioi confcxsienis compeltit. L.iiidaJ
ic> : ai pdslca tcsic; TIkoiIiii.'Ii), 1:I>. 11, c. S, Con- autcin llilarius, Fiagniciit.' 11 , n. ii, Sardicciisis
sl.uis :ul rralrciii Ciiistaiili.iin duos ex iliis ueleclns svnodi gest.'. , ubi inserlolione Ariimonm onmia iit
ciiiii lineiii mi»ii. An in luic };esia liic lospiciliir? .ithanasixm crimina conlicla «.^c iiionî/rdiirio', cl fix
Qiiaiiiijiiani eli.im iioiiinilla iiiil>is iiRldil siispicio, adhibiln pUbi Dci , itt in pesiiferriin letatis rioctrinir
liaic dc Ariaiiis aclis ac liticris ab cccle.îasiica iiidnle conmvenliam Iransirent.
el cpi-icopali clciiiciiiia aliciiis iroiiice dicla csbC. D [e) .Mss. excepto Cani. non snxpecta. Prnxiri:c aii-
(a) Kditi, contiiieiitia : ci>rrigiinliir cx mss. tca mallcmus cu»i rcaJtis, tum iniioceniiiv. Aibaii.isius
(bj Miscrandum liuiusiiindi spccljculum , Ceorjfio anie concilium Smlicense rciis judicatus iii eoin- ,
Aloxandriiiam sedem iiiv:idciiic, Sohasiijniisexliibnit; iiocens declaraiiis esi, absolulioiii ipsius jnncla .\ria -
ciim accciiso rogo, narrai Tbiiodorcliis lib. 11, c. M,

iili noriim damnaiione.
virgiiics illi admovit, ac nudatas turpiicr concidii. (f) lia codcx Val. b.»s. Alii vero ,
quiv mors sccle-
Scd anlca siinile Qagitium ab Arianis pcrpctraium rnin. .\nlca in mss., obtuniio, Qon obtiisio.
csse notat S:irdicensis syiiodi episiola, Fragiu, 11, n, 3. (g) Mss. et secreto.
(c) Sic mss. Ai ediii, iui sft/cWs. (h) In .mss., maliliose perversa consumit. Tum cx-
((() In aliqiiol iiiss., comîii.')iIi<(i)i plehinm. Tum in cusi, soponitis : ubi cx mss. V31. bas. resiil'.'!iiii;s
edilis , iiec coyi de jnre iilil iii omnibiis mss. : snppuratis. Sic lib. da Synod. n. 6^, iibi cx antiipiio-
iiec cogendi jure, , pr.cmisso vocabulo qnod m ribus mss. exsUl suppurata! itrtpietalis dorlrinn, in t :-
Siilo Caiiiiitciisi. H iiic sciilcniiain pcrinde iiiie)lii;i- ccniiovibiis lcgiliir ioporaliv.
mns , ac si legcrclur ncc iic... crnbescunt , quod c.v- : (i) Codex S. Petri cum aliis mss. convenli.'' ni in
lurquere couniveiiliam plebiuin v.cc cvgeiidi jure po- Aihiinaiiiim subscriberent.
lueruni. Jus cogcndi bic vis illaia appellatiir ca foie ()) Dcsiilcralur pars ca , in qua raciilio li:cc erat.
riiioiie , qiia I. i.v de Tiin. n. 08, dic.Uir, .A(( liujns (k) Fditi, si proficki professione: casiigamnr cx mss.,
110! mteiliqenlia! impielulem iKrrcliccrum fwor jiir.' iti >]nibii ; i.crin>:iifeul, JK^rilide esi alfiuc sii/>.?n');>S-'';sci(/.
5(3 ^Wi H IIII.AKI) lilM.Ofl 56^
sil, «•l.iit»'n< iioii [i-< >; li''li , ul .illiiini iiiili! giTiTe- . iyiliir illi |>i<|iii'i jmlii iiini ,
• noiiiiiiitM .ul |..l;(liiiiii
iiir. Itu< {Mist clniDOirtii molluin tloitiicl.i iii «oiis- ir.iii>ciii:t. CHjiiSiiinili scnieiiliain iii Curebitiiii liiiiô
lieiiiiaiii |ileliis et : gi.'ivis Kiniiiuiii ilulor oiiii;> anie, <]it:<m fiele.-.iain (n) iiigreileri-lur, scripseritil :
csl , iiii|>ii;;ii:ii:i est n s:iceiiJotiLu^ tides. Ven iilos dc $u luiitiitiir i|i!iii senknli:!.
(ii) M>s. kuniniA cuiis^nsu , iHgrtUertiitur. Deiiiile in sulu V:<t. bi^j. de u loquatnr ipm, oiiiisso seHieiiiia.
541542
IIV LIDEIJ.UM SUBSliQUElNTEM ADÎOIVITIO.
Ililaiivs. Ilifronytno ler.te, cum Coiisliiiiliiwpoli Ita elium liac aniini (iii $ignificalioue apud 0iMiirs
vciiiiriiur , tihilhim Consltiiiiio ipfC liiuliiiit. Iltic paravil nbi fidfm, «( ciim paiilo potl aiperiorn iu
ciiim SeiÛiiii syiwili liijntos seculus, i't ciiin Sutpicio Conslaiitium tcriplurui, nulla te impalienlia, nuUit
Severo loquiiiniir, ubi cxlreinum [idti periculum aiiim- /lumaiiii affeclibus ad id impelli dicerel, crtderelur.
advirtil, audienliuin rciiis popuscit, ul </.• fide cornm Erasiiw elti ininulut visus est liic liber : uiliii in eo
riispiitnret. Quod in liunc libcllnm ntminic coiiviiiire, lanien prorsui desiderandum est. Nani operosum illud
Vil e.r: tilutu in omniOus niss. prwnolaio perspituiim et exaclum, quod eum pulticeti nec piivsline iiolul,
e:il. Ob/iiMs es( aitfem sub l:le. ranios:i, Juni alii sub- tton ad liunc libellum pertinel, iid ud puhticam dc
stiinliiv nomcu relinendum, alii rejicienduin ene con- fide ditputationem, cuju.i poletlai hoc libello poslu-
lendcrenl ; f,ii\> ^ynodi» Jissidenli, Constaiiliiiupvliiaiia laiur.
scilicet, qui.' uon minut fide, quam privutn, juryiii, Synop&ls. — In ejui exordio Hitariut se essulem
variiu in pnrles rcindehatiir : proindeiiue uuao 5C0 confessus, pelit «I SufuiRinum prwtenlem usque att
ineiinle, qno hcfc syiwdus ctlebraiu etl. Qua; cum ita confetsioncm falsorum quie in ea causn gessil adducal.
tinl, luni a Ferrando diacono epitt. ad felagium et Tum qua: sua sunl oblilus, imperntvri fidei coguos-
Analol. num. i, lum in vclerrimu Basiticix Valicamr. cendcc cupido exponit, qui ex frequcnli niwaiione ae-
tiemptari non ideo infcribilur litxjr al C'>ii5'i:'iiliunj ciderit eiangelicK fidei corruptiu : udeoque ad bopiitmi
seciiiidus, quod cum supiriore eoliareal, ted qnod fidein redeundutn nuadel. Imperaloris deinde sludinm
tempore poslenor sil. Aliis liic luspiciiiidani relinqui- laudal, fidem lantum tecundum ea quce tciipla funt
iniit incredibitem sanctissimi prwsiiiis rigilniilioin, riesidcrnnlis. Coininonel tumen, nulium este harrcti-
[ortlludtnem, prudeulinm ae firicin, quu unns quainvis p cuni, qiii comnienia .mi/i cx Seripluris nun confirnnt.
exsut, liarellclt imperatoris poleslate urmalii, in ipsa Denium potlicilus niliil te non ex Scripturit, nlliil mtn
regla citiiale sete non liinnil oppiiiii.re, itno lui l r- ad Orieniis el Oecidentis pacem, nihil «on cum liuiiure
rorcin iiiculeie valult. Niqne enim Inuni conaiu sc riijni ac regice fidei diclwuin, quuddaiu teraiunis f.i-
higrtllei( opposuil, qui ticti non obiiuuerit qiiud Imc luri jignus pKFinillil,
tibeilo pttscebal, eos eerle inftnnilalii suiv ennviiil.
543 544
SANGTl HILARII
AD CONST A]> nUM AUGUSTUM
LIBEK SECUNDUS;
QUEM ET COMSTANTI!<0P0I.I EIDEM IPSK TIUDIMT.
( Scriptus anno 300.)
i. Hiliirivt in regis prasentia. — Non sum ne- D rfligi****. dijudicel. Et <]uia niihi a Deu prx'seiiii«
sciiis, i.iibSiirie iiut>er3ti.r, caqux (a)dc noimullis iic- tu.x' opporiuiiiLis pra^siiia esi, nec erga lixc quidiiu
t;oiiis ad coustietiii.e publicx aiidieiiiiatn prureraiiiur, cuiitcienii.T niex cessavit oniciiim : ui in eiim, qiii'm
pro dignilaie ooniin qui clDqiiuniur, vel gravia exi^^ti- apud le habcii de religione KeriiiGiKm, indiîiil:ts
nviti siilere, vel levia : {b} diiin dislaiitilnis 0|'iiiiu- rorie ali'|iia leciiin loquenlls nlTeiiil.il.
iiibus, aiiibiguain sententiain ad stiidtitin iiitclli^'oiili,u '2. Galliie Eccleiiis comniunical. txiukt fadioni-.
pruinovct lioniinit cunteinptiis, nut };raiia. Scd iiiilii De sua imioceniia lecurui. — E)iisro|>U!^ e^ô .siiiii in
apiid t« ile dlviiia re pia dirltiro, niilliis viilgat:u oniiiiuui (r) Gallleaiuiii eccleîaruiii aique ep.soo-
caiisiiuttidiiiis iiiciits osi : qiiia, cuitt sls buiius ac puriiiii cuiiiintinione, lieet in C!(Siliu, |H'riiianens, et
reliKiusus, nec viiiuin jnilicii .ipud prndejiieii reli- Lcclesi.a* adliuc per presbyifrus meus comiiinnioiieui
gtnnuni, qmd a qiio audiat, sed an i|ii:c audiai sint dislribiiens. Exûlu jutem non criiniuc, sed laellu
(ti) Codex dt ple:i>qiie dc nonnuUis.

V:il. hasilic.G, tierniovet, noii piomovtt : ac poslea In duobus gloria,
l''oile, a ptniique de nonnuUis. >irii gralia.
(b\ In niss. dim h\s Uuilit upini'.)i'i(iii.< *
et niux {cj }iii>. (tallitiimn
36i AD CONSTANTILM .UGCSTC.M LIBKR II §66
i»e, tl falsis (iiiiUiis iyiiodi ad lc imperalorein piuni, A pr.edienni; orbem ;eiernuin crrors i-t le.loruitis ;•.
lon ob ulii|uain criminum ineoriim conscieiiiiani, se .«onii.or ccrlaniinis circumiulerinU. <"'ri;'!iii.>:ai
per inipios lioniiiies (a) dclalus. Nec levcin Iiabeo ciiim, bnman;c infirmitaiis nimlesii;», omne cogni-
querel»; niea; tcsicm dominuni mcuiii rcligiosuinCx- tioiiis divinx saiiaiiientiim illis tanium eonscientia;
sarem timni Juii.inum i|ui |jIus iii exsitio meo con- S!iX' liiiihus tontiiieri qiiibus tredidil, nrqne posl
litmeliir a inalis, quam ego iiijuri.%, periulii. In coiifo^sam el j.iralani in b.iplismo lid.'iii ;n nomine
prooipiu eniin siini pietatis vesira; liilene : lalsa au- Patris (i fdii el Sprittis saucli, quidqii.tin aliod vel
teni coriiiii «imnia, {b) quic in cxsilium meum pro- aiiibigiTe, vcl inn(!v;ire. Scil qiioiunidam .tiit pr.r-
curaverujii, noii in ob-.ciiro suiii. Ipse quoque (Sa- suniplio, aiil (t) f;icilii;\'*, aiil error, 3pi>sio!ic;c doc-
ttirniiius. vid. lib. dc Synod. n. 2) vel niiiiisli.'i', vcl lrin:>: iiidcmii:aliilciii 545 c.onsiiiulioiieiu pariini
auclor gesiorum oniniuin, intra hanc urbein est fr.uidulenler confessa e.si, jtariim aud;icicr eyicssa :
Circiinivcntum le Aiigualum , iilusumi|iie Caesa- dnm in conlessionc Patiis ei Kiiii et Spiritus sancii
rcm luum ea conlidcns consiicnliae niex coiidi- veriiatem naturalis sigiiificaiioiiis eliidii, (f) no id
tione patefadam, ul si iiidignuiii aliqiiid inin inodo mancrel in sciisu, qr.od in regenerati(mis sacramenio
episcopi saiictiiate, scd ciiam laici ijitegritate ges- est confilendiiiii. Ob boc pcncs quovunidam con-
fibse docear, nou jam sacerdolium per veniam cx B scieiiiiam ncc Paier palcr, nec Films fiiius, nce
spectcm , sed inira pceniteniiam laici consenes- Spiritus saiiclus spiritus saiicius esl. Sub ctijiis iic-
cam. cessitatis (9) taroquam improbabili occasione, scri-
5. Audiri rogat exsitii iui auctore prasente. Libelli bendx aiquc innovandx i<dci ex!iide usus inolevii.
hujus causte. — Hxc auiem nuiic, dignaniissime Qui posi quam nova poiius cujpit condere, quani
iniperator, arbiirio tuo derelinquo, quaienus ei quo- accepia retinere ; nec veierala defendii, nec innovata
modo me jubcs loqui, ct ea qux maxinie tecum in firioavit : et facla est fides loiiiporura poiius quam
tempore boc aiênda suni prosequor. Dabis quidcni Evaogeliorum, dum et secur.duin aniios descnbitur,
id in pr.Tseiis iiisiructionis ud (viusara, ui preseiitem ct secundum confessioncin bsptismi non teneiur.

eum, cujns ministerio uisulo, usque ad cdnressionem Perieulosum nc.bis aJmodym atque cliam miscrabiii'.
falsorum qux' gessiiadducani. Sed nibii de eo, nisi esl, tot nunc fidcs CTsistere, .-juol voluptates; el
cuoi jusscris, loquar. Nunc aiiium (c), quia niihi tot nobis doc!ri!i.is csse, qi!Oi mores; et toi causas
metiis e&t de Diundi periculo, de silentii mei reaiu, blasi/iieiiiianim piiilularej quut vitia sunt : dum sul
dc judicio Dei, cura auicni est de siic, ie viia, de ila liilos STihuntur 'it volum'!S, a>il ita ul (A) nolu-
immoilaliiule non tam niea, quam lua, univcrso- mus iniclliguniur. Et cuin, setnndiim unum Ueuin
runique. Qiia; (;'iia niilii lura pliiriiiiis commu:ii5 esl, G ci "n'itn Doniinum (i") ei unum baptisma, ctiam fldss
hsc a me ccmniuius spei exspectaiio esi, ui!?. ''it, (;) excedinitis ab ea Qde quae sola cst : et
i, Corisiar.titiS optut fitletn aitdire ab epiieopit et ilMra plurcs firnt, ."^d id coerieruiit esse, ne ulla sil.
non atidil. Fides :n bnfJtnrno juruia. Fides subiiide 5. Vnde !m jides H^Jbnntur. Fides quMler ;:iutala.
nota et ideo '•.ulta. — Ricngiiosce fidem, qiiam olim, — Conscii cr.iin nobij Invkem sumus pcsl ,
fîca:ni
oplimc ac reIigios.issimc impcnilor, ab episcopis op- convciir''! .synodMTi, vM' aiiufS quam tidem scribt.
tas audire, et non audis. Dmn enim a qnibus ea Dum in ver.'):; ps.gna eal ,
jSitin de novilalibiis quses-
requiiilur, sua scribunt, (d) ei non qujs Dei sunt tio cst, dum dcambiguis oa&m {k) est, dum (f) do
(a) Vat. bas. m». delaiii. Ex subneiis conficitor, tttmquam ton improbabili, vei cum ms. Hemig., tcin-
Julianum aut niierris iiiti-rfui^se, aut non piocul ab- qti/im probabili.
fuissi', cmii iliiarius iiide in e^siliuro mihsus est. (A) Ita mss. At cditi , v! ?olvmi$. R:c. [lieionyino
Porro, ul ex Aiiiiniaiio, tih. xvi, cotistal. iulianiis, teste dial '•onir.i Lucif. post .lri'.Hii»e:.>pm synoMnm
anno 5SS exennte C.vsar creaius, blaiim in Gallias iiigemuil »)/?« Orbia, ct Aricstttm se e^.-v miraius esl :
Viennaiii seietisit, iliique inansit, donec inde nii. duni niniinini rccte sentiens, eo quo nolait uiodo in-
graret Augusiodiiiiuni, qiio Junii ii die iiervenil. lcUectii' csj.
{b) lia tri;^> mss. Alii vere cum vnlgatib, qui. Hic (i) In quinqite mss. bic adjicitnr e( uncm (idem .
iiidicat liiUrius s«, qiiaaivis iii udium iidei, sub alio qiiuiJ superTaraneiim e-t. iloc enim sihi \ult siout :
lamen ubuiilu eisilio e.^ge iiiuliainm qiiasi ninii- : ab Apostolo Epbes. iv, 5, unus Deus, uiiiis Doiiiiniis
ruiii fceiiiset. qiKid ipse falKtnr tndignum non inodo
J) et uitum baptisnia , iia etiain una fides praedicatnr.
episcopi sanctilale, led eiiam laici integritole. Facilc Ex eodem Apostoli loco Hilarins inilio iibri M (b;
autem veritatis iiiiniicis fuit, euin a;iud inipcratorcm Trinit. et in Constanl. n. 2i, instal, apud hicrclicos
aiiimi in<|uieti el ad spdiiionem paiaii accusare, cu- Cdeni nnn cssc.
jus rei jaro ab anno 5S'J suspicio injccxa erai, tit (;') Ijps. ci Par., excidimus. Concinnius alii lihii,
vidiniMs liltro superiore, n. 5. excedJmrF., scil ab una (ide »d plui'es.

(c)Supple, toquor- Tuin in eiicusis, qvia melus {k) Supple , dispuiandi , contradicendi et male de
est,«niisso iiihi : tt iiicij, pro ct:ra autem i/st dc spe, se invircii) i-iispicandi.
prtve lcgebatiir cur o:;te:u esl defperandum. (/) Ferrandiis diac. his verbis In suam ad F. la-
xdj !ii (.'.'niiibiis inss., 9t ncn Dei pnvdicant. gium et Aiiaioliuiii epislolain tianslatis po-tmodum ,
le) l<>.ei;;p!ar Yat. J)as., av.l facullsx. Korte, aul monel ea non sua esse sed beoti llilar.i in secmido
,
fnluiiiu. libro qnem ad Comtanlium scribit. In »|ua Ferraiidi

(/) Vat. b-'!S, !RS. rie':ue nl inancrit. AUi , tie qiiid epistida Pelrus Fr. Cbillleruis, pro dutn de auctoribus
WirtNCi'.'!. querelu cit , ex m>s. Jiir<'iisi at<|ne Arveriiensi edidit,
((/) Yoces , ses nifS. de-
ric<i'ss!iu/i5 tamquum , in duin de aur,bui cmerela esl : i;xi»liniaii|iic aperiani
siiieiaplur. Cegiiidum videiur, sub cujus iiecetsitotis hMc lcciioue tieri Hilarii nicniem , quati dicat , dtm
S67 SANr.TI IIILARII KllSCOri JfiS
aiiotaiilius i|ii<''.rola o>i, tliim de siudiis cerlainen A r.iirisii fiili!. rjinMiiluiiiin , i|ir)si (.') iii Spirilum
csi , diim (a) iti cniiscnsu dirficullas esi , duin altcr saiwUiiin |H'Ccassc sil vi-iiin. Scii iii^|iiet:ilis 547 'P"
546^'^'''' aiialiiciua c&sc cccpit : propo jani nciiio 5iu< liliic vel iirvcipuc caiisa pcrpciiia esl, quod {() fi-
Clirisd csi. Iiiccilo cnini diicirinaruni \ciiiu vaga- dcin a|iost(iIii;.ini sejiluplu prorerciitcs . ipsi tameti
iiuir : Cl aiit diini docenius, pcrtiirbamiis; aul duni fidcm cvangclicam iioliiinus conlitcri : diim impic-
diiectiiur , crraiMiis. Jani vcro pro.timi aiini lidcs, lat' s iiiislr.is iioliis iii ptijiiilis iiiiilliIoi|Uiis dorciidi-
quid jani de iiiimuiatioiic iii sc tiabci ? Primuin , i|iia; iiiii'., 01 magnilni|U( nii:o vaniiaic aiircs simplicium
liomouMnn dcccniil laccri . scquens rursum, qua; (b) vcibis f:illeiiiiiiii'i illuiliiiiiis ; diim ciitaiiiiis dc Do-
liiiiiKiiisioii dcccrnii ct prjcdical : iciiiiim doiiicci'S iiiiiioCliriSlo ea crcdcrc, qiia> dc sc dotuii credeiida,
i|ii:c ^.''iaiii siiiipllciicr a patribus prxsiiniptam , per et per spcciosiim pacis iiiimen iii imiiaiem perlidix
!iiiltilgcnti:im cxcns:ii : pristrcmiiiii (iiMrluiii , qu:i; siibrepiimis , et suli rcjioicndis iiovitatibus rttrsum
II. >n c\ciia.it , scd cuiid< innat. El quo laiideiii pru- ipii iiovis ad Dciim vocibu-- rcbcllamus.ei subScrip-
i-issuni cst ? nl ncque pciics iks , ncque pciics liirariim vocabulo non sciipla mcnlimiir : vagi,
i|iirii:qiiam anlc nos. sanciiim cxiiidc aluiuid atqiic piodigi, iiiipii, dum ci iniiiciitia ilonmiamus, et ac-
inviolabilc perscvorel. Dc siiuilitndine autcm Oci filii cepla pcidimus, ct irreliginsa pr;csiimimus.
ail Deum pnircm quod (c) si miscral/ilis no,tri lcm- B 7. A(l jidem iii biipiisiiio cuiifcsnam rcdeundttm. —
poris fides cst, iic non aiitcx tnio , aiii tDnium cx Oiioil liicme uiiduso mari nbscrvari a naviântibiis
iiortioi.e siisimilis; cttregii scilicei arbiiri cuBlestium iiiaxiiiie iui(im ost , iil iiaufrai;io dcs;cviciite, in por-
sacrainoiitoriini , conquisilorcs iiiviribiliiim myslc- tiim cx ([uo solvcrini rcveriantur ; vel incautis ado-
rioriim ,
prurcssionibus de lide Dei caliimniaiiiur. loscontilnis cimvenit, ut cnm in lucnda (g) domc
Annuas atquc inenstni.as de Deo lides dcceriiinius sua, inores patcriire oliservanli:c lr;ingressi, profus.-i
«lccreiis pamilomus ,
pccniieaies defendimus , ilefen- libertalp sua usj siint , jani snb ipso amittcudi palri-
sos aiialliciiKitiâmus : ant in iiostris aliena , anl in monii niciii solus illis ad paiornam consueludincni
alicnis noslra dainnamiis; ei (rf) mordenies invicein, iieressarius ci iniiis rrnirsiis sii : iia inter lia>c fidci
iam absunipii suimis ab invicem ((.'u/ v, 13). iiaiilr>gia, coeleslis patriiiionii jam nene profligala
(i. Fides etuiigeliea corrumpilur. — Fiilcs deimlo liarcdilaie, luiissimuin nobis cst, primam cl solam
quDcrilur : qiiasi fiJes nuUa sil. Fiiles scnbcnda et ovangelicam lidcm toiife-sam iii baplismo iniellcc-
(Vtrf. /. dc Sv>t. (I. f.j) : quasi iii corde noii sit. Hc- l:iiii!|uereiinoro, nec deioiir-re qiiod solum acccpiiim
gencrati pcr fidem , nunc ad 'iJ'm docciiiur ,
quasi atquo audilum baboo bnie crcdore : non ut ca, qux
rcgeiieratio illi sinc fido sil. C.lirisiiim posl baptisma synodo pali iiin noslroriim coniincniur, lamquam ir-
discimus; quasi baptisma aliquod CjSo possit siiic C roligiosc ct impie scripia damnatida sinl, scd quia
noii rienHUl , //iii «<! snrdis qncranlitr eecinisse, adeoque pr;rdicalio,apiid Athaiias., de Synod. p. 875, po.'ilre-
sibi iribui qutc ab illis nc reete oudiln quidem , neiliim niam dciiiqne Soleuci;e ah .\cacio vulgaiani, apud
Al oum ediiionibiiS Hilariaiiis consen-
iHtellccta sint. euoidem Atbaiias., p. 00'» (jii.x* siibstaiitia! nomen ,
licnlibus omnibus iioslrls lusî. tutiim non csl -jb ip>o iion jam excusat sed siiiijilioiicr ei absulute con-
,
fonte ad rivnluiu decli lare. Proxinio aiiio qii:iiii li.co tloiiiiial.
soriberot llilariiis qiiercla fiierai de aiicli.ro blasplie- (f) Particula »i c\ codice Yulicaii» basilicx liuc
ii.iarnni , qnas Selcncieiisis synodi legali Eudoxio rcvoeaiur. qiia efiiciinr liir sciisiis si de similiiu- :
lulscribcbaiil, l-ludoxius auicm ii; Aciiiiin rejocii. Uine Filiiad Paircin id iiuiic ycniiamus ac credamiis,
(o) Apud Ferrandum , de ccnseiiiu. Iii ms. Yat. m Filiiis noii ox lolo, so\ c\ poilione sit siniilis P:i-
tri profe^sionibiis .te lidc (vel tle se) Dei caluinnia-
bas., de rcnsessu.
:
iiiiir : '?^rcg;i scilicci arbilri , ctc.

Nulla 081 .\ri;inoriim fidci confossio
(b) qii Iio- ,
'.:
(il) IJad. Er. el Mlr., iHortc/itfs tHorum .Mss.

uioQsion decoriiai acpr:cdicet: lioc cnim ab llilaril . i.iVt'.
scopo videtur alienuin , u( lioino.ision iii Ariiiiiiicnsi tiioi leitlci' iNori tiicireDi. Forto , tiiori/enie.^ hos inri-
CCill
coiicilio primum ab iis qui cum Valentc el Ur.-acio
.
slab;iiil rcjeoium, a catliolicis ilciiide approbiiium ct

(.') Exemplar Vat. bas. , in Spiritii MHcM;b;eo'
prtiidicaliim fmsse dic:il' Qiiooiroa liic , forie ciiam
caviintii niiilulio ficqnons csl iii vott-ribus libris. .\d
homousion, siibsiiiiicndiiinvidetiir iiilclli:.;ciiiiuiii liU|U- loci juveril ex cap. xii iii Mailli.
aiilca. iiro /io»/i)fii-
»0)1. Neque suiis aperluin esi , (|ii:is liic iiolei lllbi- p. n. il, iii iiiemnriam rcvocarc, bnc ililurin peccatum
rius lidei conrt..ssiones. Sunt qui piitcnl, primimi de-
essc iii Spiriliim s:,ncluni , scilioct Clirislo neijaie
ijuod Deui sit , et consisleiilem in eo PiUerni Spiiilm
signari Siriniensem aii. 5:>8 , II kul. Junii e^liiain ,
AntiocUeiiam aii. 541 Seleucia; siiti.-icriptam , subHnnliain iiilim<»e. Siinilia lialiel rap. v , n. K>.
tuin ,
posteaAriininensem, demum Selciicienscm ali .'\c:i- Qnibiis conseiitanea sunt baic apiid Athantisiuiii
ciunis viiig:itaiii. Sed non alia viduliir lidos Sirmli
tom. I p. !£,)7
,
Ueitalem cr,jo Yerbi ipse Chrisiiis
:
v'))iv(|iiHt !.'(iiicfHiti appclUit : oi pancis iiilorjoctis, 5ii--

alla Ariiiiini edlta. Doiiide vix crcdoro osi , Ijic.oiiio
Viim fideiii deiiuo siibscrlpiam iu iiovic (loiiiiilationis 1(1 (i/i/ qui in.SpiriUim funrtinn iinpiniiunt : tilquc
,
iln in i'Jiris:i divitiitHlem, olasphemias duuiit , clo.

1'xeiiipluiii ab llilario fiiisse alfcreiiilain. Seil iiei|i>c
iii liac lioiiiousloii aut liomtuusion pi'a;ilic.aiur. Ai vcro If\ Fidcm avosluticiim vocat llilarius apnstoloruui
si vooes |ii'(U'iiiii iiiiiii non il:i slrictc iit soiiuul .simI , Syr.ibotiim, (jiio ioiige liisl>>ros oilld>'riiiil Ariaiii lidei
paiilo luiiiis :icoop'Tis, priiiiaiii inti:l!ii^cre licobil 1'iiiircssioiies ; noc lamoii icliiiuoro jidem (iiaMi/dituw,
Siriiiiisnsuiii Usii et l'ot iiiiii iioniino oilitain , qii:i) iilcst, qu:i' b:i|itisini vorliis ciiiiiilialnr, lloc ila iii-
iion iiiodu biunousiiin , sod ei lioinuiiiiioii dencrnit tollixoiidiim esse magis liipiil ex |iostrcmis liiijiis libri
laoori ; alicr,im AiKYr.inam , qu;u linuiavisliiii dcliui- vi'rbi'<,
lionibii', 5, 'V, S, cto., ilcoernii ct pr.odical; lerti.iiii ((/) (J'iaiu.ir mss. , humv mn. Y.il. Iia<, , iii tneHdit
AriiMJnl uc duindc Niu;e.c in Tliraoia loclaiii, iii qii:i djiiius iimtris piiterni vbierenHtiir traiistjrtstora shk ,
n.î.c a 1'atrilnis simpliiiioi |ir.osmii|i'.o cxousîliir ;o'()/i(s«, oti'., inciidosc.
.SB'J M) r.ONSTANTIUM AUCIISTUn Lir.R". R .S70
|:cr tcniciilalciii liiinianitm iisnrpaiilur nii conliaiiic- A •l"'''*'^ hlasj.lieiiia! , niruii iiiii' itinc cniai Mnrcclhi&
liiuiem , (iiioil oIj lioc sub nomine noviiatis EvanRC- Verbum Dci cnn! Ii'(,it ncscit. iliiic riioiinus liomi-
iiuni neg.iietiii', (a) u>. pciiculose Ijniqiiam fx\\> nein Jesiiin Christnm cnm loquilitr ignoral. Hinc ct
cmciKl.iiionc iiiiidvcliir. Qiind eineiulaiiHn cst, scnv Sabelliiis, diim qi.-od eyo ct Pater unum siimus (Jonn.
|'cr |iH)li<'it , iil (Initi omiiis cniciidalio (lisplicri .V, 30) 1100 iiilclligii , sinc Dco patre ct sine Dco lilio
umciidatioiiciii oinneni cîiicinliuio conseciila condciii- est. Ilinc ct Hfonlanus per insan.is feniiuas suas (rf)
iiet : uc si juiii , r|iildi|Uid illinl esl, ikid emcnuatio priracleli:in alium dcrciidii. Hinc (;l MardcIi.Ttis cl
nlii|ua sii eiiiciidalionis, scd coepcrit csse daiiinatio. Marcioii legem odit : fiiiia litiera occidit-(II Cor. iii
8. AuJieniiain rognt liilnriiis , fidem e Scripltiris ti), ct niundi iirinceps diabolus esl. Oiicncs Scriptnras
oiieiisurus. — lii (|uaii[i)m cgo iiunc licalw religios.a'- sine (e) ScripUirac scisu lo<|Uutitur, et fidcm sine fidc
(|uc vuluiiiniis (b) VKip ic , diiiiiiuc Coiistanii Impe- pr:i'ieii(lii!>L. Srri(ilur;c cii!i;i non in l'-'g<>ndo snut
r.'i:or , aduiirur , ridcnt lantuii) rrciinduin ca (;u.c scd in intcHiijeiido; iicquc in pr.cvaricatione sunt
.sciipla suiit dcsidcranlcm : cl niciiio planc ad illa scd in cbarilale.
ipsa uuigcniii J>(î clui|uia §48 '1"'^ fcîinons , iil 10. Sennoiiis, ciijiia cofni rogalur, mvdus. — Audi,
impcraloriie solliciltuliiiis capaj! pecins ciiim divi- roso , ea qua; dc Clirisio simi scripia : ne sub eisc-.".
iiorum diLtoi-uiii coiiscieiilia pleimm sil. Iloc qui re- J\ qn.c nuii scripla snni pr:vdiccnlwr. Sulmiitte »d «a ,
liudial, aiilichristus cst , ct iiui siimilal , analbcnâ qii:i' de lihris loriiturus •ûiii, aiircs luns : fidcm tuam
Cbt. Sed umim hoc ego pcr liauc digiiationis tu;c ad 543 l*cmii crig:is. .ûdiquod psoficitad lidem,
«inecram »udiciiti:un rogo, ui prxscntc sjiiodo (Con- :id iiiiitalcni, ad lelcrnilalein. Lociiinrus lecuni suni
siaiitinopolit.), quae iiunc de lidc litigai, pauca nic ciim lioiKiie regiii et lidei iii;n, oninia ad Ori«jnlis ot
(lc Sciipluiis evang^^licis di[;iicris andire, el loquar Occidenlis pacein (f) prnficieiiii:» , siib puMica con-
tcriiin \crbis Uiuiiiiii nici Jcsu Cliristi , ciijiis vel scientia, siib syuudo dissldciili , siili litefainosa.
cxsiil ium , vel saccrdos. Il:>licnl ciiini vasa lcstca il. Piijnu:! fuluri sermonis. — ((/)Pr.i'mitto interim
iioii ignubilcs tlicsauriis : ct iiirirmiuia corporum ma- pigiiiis riiluri .ipitd le sprmonis nici. Non aliqua ad
gis rcvcrciida siint : et apiid nos tnodo l>ciini iiidiicti scaiKl.ihmi , ncipic qirjc cxlra Kvangcliiini sunt , de-
pisc:it()res lociiti siint. Supcr Iiumilem et Ircmentem feiidam : sed inlclligcs a nii> iu sacramcnto soliiis
vcrlia SQa.secuiidiiin pro|dieiain, n.ms respicit (Es«i. Dei veri.ei quem misit Jesum Clii-isiiim (Jodii. xvn,
i\vi,2). Fidcm impeiator qiiaris : aiidi cam , non 5), pr.T'dicavi iiniim Denm paircm cx qno omnia, et
di; novis cbanulis , sed dc Di'i liliris. Scilo et posse iinum Dominnm Jesum Cbrisium pcr qiiem omiiia
eaiii iii Occideiiie donari, uiide venicnlcs iii regno (I Cor. VIII , 6) , iiaiiiiii ex Doo , (pii esl anie ti'mpora
IVi cum Aliraliam ei Isaac cl Jacob rcrmnbciil. C 9>terna(ll 7mi. i , 9), ct eral in principioapiid Deum
(ilalih. VIII, 11). Memeiito eam (e) non qiucsiioncm Dcus Verbiiin (Jonu. i, 1) : qui csi imago Dci iiivisi-
pliilosoplii:c essc, scd K\aiigelii doclrinam. Non lam bilis (Coloss. I , 15), in qiio liabitat omnis plcnitndo
niilii aiiicni rogo audii'iitiam, (]iuim atqiicccole-
libi diviiiitaiis corf'Oraliter (Col. ii, 9) qiii ciim 550'"
siis Dei. Flgoeiiiiii pcucs me liaben fideiii , extcriore forma Dci esscl, htimiliaiis si' saliiiis nosirc causa
iinii cgeo : (juod accepi teiieo, iiec deniuio quod Dei liirinam siTvi i\\ coiiccplu S|iirilus sancti i!e virgine
e.-t. accepit , factiis obediens iisque ad mortem , mortem
9. Scriiiliiras liivrclici siias nd parles Iruliunt. — auiem cnicis (Pliiiij'. ii , C) : ct post rcstirreciioneni
Sed meinciilo tamcii nemincm Ii.Trciicoriim esse
,
,
iiiorlis deinde in C(*iesiibus scdeus {Ephes. i, 20),
qiii se iiuuc non sccimdum Scripluras pra-dicare ea, adcril jiidcx vivorum cl inoriiiorum (Act. X, 42), et
(«) In viilgaiis , iiupericuluse : ubiex ms. Vat. bas. gusiinus, cp. r.\x ad Conscnt. n. I">, qiii casinauc.
1'Cp'iniiinis ti; periculose. loriliilc recipiuut ipsus sibi ridiutur scrlari , ciim suoa
,
(/>) iii mss., reiiiin te. polius seclenlvr errores ; nc. per hoc non quod eas eon-
(<•) Edili , iion in qua'stione pliilosophiw essc , seil
lemuunt , sed quod eas uon iiilcliiimnt , haretici sunt.
iii F.vniigelii dnctrina : cmenrianliir ex ms. Vat. bas. lil iit observai Aibatias., Or.ii coiii. .\riaiios p. 313,
Verbis seqnoniibus non excoiiilntor iiiveniorqiie hxreseoii dinbohis metu suie

niiniis apparet Hilarii fides ,
qiiaiii cliariias : (p(alein iiiiiiirum iii .Martyribiis exsii-

,
D qrnveul.eniiiC, Scriflurarum voces Wiu-i-pat ; ut iltis ob-
tectns, adsperso ceneno nw, siniplices decipiul.
lisse ;inini:idveriii Aiigiiîiiitis iii Ps. l\v , n. 55 :
Quiciiiiii, inquit, tum Clirisluin pTccdiciihanl. non sibi (/') Sic inss. Kditi vero profutiira. Dciiide sub pu-
nnibus tum erat coijiiilui , sed nobis qui futnri mlliuc blica conscienlia, idesi,coram et piiblice. Iloc Amliro-
cramus , vel quibus lum cral incogiiilus , privdicabiiiit sius in more Kcclesiaj fuisse iiinnit ut episropus ,
etc. in ccclcsia ei c(>rQm pofiulo de lide dispuiarei.

Qiiippejtissusul adiciperaioris cousisiorium venirel,
(d) Priscam scil. ct .Mjximillam, quas Ilieronyinus,
scribii,ep. sxi, 11. 17 : Venisscm, hnperalor, ad consis-
cp. Liv, ad .Marccllam ad imitalioncm Ililarii )ii- , ,
forium clementicp. tnre, ut licpc cornm sutjijererem, ti me
s«)!r-(s feimnai vocal. Vid. Te.liiUian. I. de Jloiiogam, vet episcopi vel populus pi!rmiss.<;seiii direnles de ,
II. 2, et coiitra Prî.xe.im n. 1.
fide in ecctesia coraiu populo debere traclari : el Scrili.
(e) Nomen Scriiiturie iii vulgatis omissum , resii- de basilicis tcadendis n. 5, loin. ii, p. SC4 : Ad pa-
tiiiiiiiis ope ins.s. Subscquenlem Hilarii senteiuiam lalittm imperatoris ireiit libenltr, si hoi cotintueret sn-
imiiaiur et illustrat llieronymus ad calcem Dial, cerdotis olficio, 'i;in painlio maqis ccrtareni , quam en
coiitra Lncifer , diccns : qijod S<;r»p»Kr<E iion in le- ecclesia.,.. Cntisam fidei iu ecclesia ageudam quis
qemlo eonsistaiil , sed in inlelligendo : alioqiii si lille- abiiuot ?
rnm .lequimur , positiiiiiis et im quoque ncvuin nobis (</) Antiqn.-fl cdiliones ciim mss, ))<'(r((?rmiffo;qiiod
doijiiiu compoiiere. Oinnes eiiiin lnerelici , iiiquii Au- a Lipsio iion inale concciuin esl.
57 iim;via dissikt.vho 5t4
rtix oiiiiiiiitii u'(c-riioriiiii s.t' •ih)iuiii. Kûiiiiii iiiiigc- A saiirto iia cretlidi , iit iiltr.i liaiii' ilo DiMniito Jisii
niliis Uuut (Joii)i. I, 18), ci Dous vcrui , c( Deus Olirisiu UJom noii pussiin duceri : ii<tn per liJic »Ji-
niagiiuB.cl bU|ii'r oinuia L)cUb(/<aii(. m , 5) '

e( uiiiiiis inciis iiatruni lidei religioneni , scd seciituliiin rege-
linûii roiitUi.-liiuir, quia Doitiiiius Jesus ('.iiri^îus in iierîlioiiis nicx synilioluni, et dociriiix cvangeliCJi:
gluria l)t'i palriiesif/'/)!/. ii, 11). llx'C cgo iii S|>irilu scifiiliain , sb ca j'.!\la i.sla nuu dissnnan^.
Pll/i:VIA DISSERTATIO
IN LIBRUM r.ONTIt/V CON.STANTIU M.
I. Hic liber cuni nlnr: vulcliir jiiignare. — Quaiii silii vticare, errores ipsorum ,
qaantiiiu licuit illxsa vc-
s:iiicli$>iiiiu< Clirisli cunrrsbnr i:oiistaiitis ac niu- riiaie, ei disisimnlavit et exousavit. Ubi vcro 3)ie
derati .iiiinii glnriaiii cuiuparavit aliis libiis , c:iin jain IriiNiiaiiis, liniuit ne ilissnniilaii in pernicioiii
lioc uni> ii|iuil plcrosque pcne tuiain ainisil. Taiita liilei orLsceiont , eusdcm el publicavit palain el iiii-
eniiii iii omiiiuiii aiiiinis reguin rcvercnlia iusiia esl, probavii. Qii:iiiti|uain ul in libro de Synodis Oricnt:i-
u( uulluni i|isi raiiunabileiii caiisain fuissc putenl les l'j'clesiai coiicilia.idi studlo non i(a abrepdis e<i,
rnr in Cunstantium velieiuetiter adeu iiivcheictiir. ul quiiil in eis essot reprehendcndnin taceret : sic ct
V.o illuni adductuni diiil iiiiii neinnprulixioris exsilii iii boc liboHo iia se (cinperai, iit cuni t>miies eorntii
impatienlia ,
pliiriini alii iiin:ita rorventioris aiqne lidei proressiuiicsimprobcl, eas(aiiicnni'n negci viiiis
nnsierioris .-ininii iiidole. Aliii> eiiani \isiis •'$! in Imc carerepodiisse. Luculentiimestilludnum 34: Eiioiiisi
0|iusculn sibi non ciinsiare, ac dc Orieninlibus eoin liis omnibut (conressionibu^) niliil tilioniin ntbja-
rninqiie lidoi coiirussioinlius iiec noii de vocabiiln cere njfiintelur ; non tamen caiisa religiosir ro/ii/iMlis
lionimiisiun loqiii alitcr qii:iin libru dc syn'idisicripsc- inesset : (]uia matimeUiUilio est bonortim denmlalio. Riir-
rat : quasi in boc apertere>puat acdamnet, quud in suin cum nnin. 25, :triiriiiet, Nicjcna lide rundatos,
allero aui laudavit , aut excnsavit. Erit forie ali- Anljotlioiia aut Sardiccnsi aiit Sirmionsi non cgore ;
quando.qui cum uiniinque illiid opus non nioribiis uliro tamon concodit ,
qu.odam in his es>e verba
solum (quia libri ile synndls verba omnia sunimaiii Ari.inis '>ii»iioii(ini«, qunrum prufessione Constan-
humaniiatcm spiratil) , sed ct seiilontiis dissidere tius sese ;:>iu»i apiid Occiilcnialos ineniicl):i(ur. ISc-
posiicrit, aliiim nb llilario liiijnsauciorein qua-rilot: _ qiie oiiani bom(rusion, quamtis, nnm. 23, sibi ad fi-
putclque Itinu opinionein siiuin eo se (lOise conlii - deiu otiosum asserai , prorsns rospuii ; sed ea imini-
mflre, qnod iii superioribus ad Cansiantiumlibellis 110 raiione, qua libro dc Syiiod;s, illiid apprnbat
longc alter erga eiimdem Imperaioroin se geral. In iiiifi. ii, uhi ait : Mihi qnidem siiiiililudo , ne un:oiii
iis neinpa iniirein gent pi:L' cuiisueiudini qua , iil deUir occusio , snncia cst. Qiiis deiiii|ue eiiin erga
,
ipsc tradit in Psal. xiii.nuro.i : quii vnba regis in- Oiieoialos, qui lioiiio'usion proptignabant , aliter af-
lerpriHnns, el priEcepta £jns in aurciit popitli deduceits feciuin cxistinipt; qiieiii nnn seniel aiidii Conslantio
ctirat diligenler el caule per ojfiiii revereiitimn reyis cxprobr.inieni i|uudviiiieis fcccrit, ulpristinain fidciu
satisfaccre digtiiluti , u( cum huiiore ac reliyione omvia ilo>erironi? Nun obsoiire qoidcni signifioai unin. 4i,
el Telegiinlur ct audiaittur. Cum aulem nuii cui:- sibi iion satis probalain oonini fidein ; ibi laincn eo-
£iii.'tutiinc siilum , sod ct ca clia:n i.itinnc , quod ruin aliqiios noniiulla pie vcrbis praforrc lestilica-
oitine reguum a Dô sit, potissiniain rcgi revcren- iiir : iii vitiiperaQdo non minos, qnam in liudando
liam delieri Fragniento i , niini. 5, approbet , ac niflileiatus.
scnno ipsius docirinx huic ubiqne conciii.it; eum III. Innata }Jilarii leniias vindicaltir tx tettiiuouio
lum subiio inutaiiiin esse srgre sibi pcrsuade- veieruin. — Pluribus opiis esse non arbitrainur, tii
bil. vulgaris ruai opiiiio, qiia llilariiim boc librureirar-

II. Ciim libro de Synodin coiiciliiunr. — Verum ne- ^ l:isse ac revocasse putant , quod libro de Synodis in
ino oLtinebit uniqu.im, ul libullus is llilariocripia- gratiam Orieutaliuin ilisscrueral. Difncilius furie ciil
lur, quem iiiier upera llliiis reccnset ilieroiiymtis, saiis iis facere, qiii iinuiili euiu aninio fiiisse ex buc
qiiemque ipsi Kacundus llormianonsis lib. conlia libro arguuni , autsaltein io eo ii>i.oiiiia> bonilatis
Mociaiiuni , nec !ion Yauoan:G basilicx codcx a duo- aiquc loiiitaiis essc ublitum. Illis '..iiujii piiino tppu-
deciiii pene sxciilis cxaraliis , et uiiinus inss. inagMO iiiniusRufiiium (lib. i Uist. ecet., cap.ik), non su-
CKnscnsii adscribiini. Neijiio veru ulla ost illiur. cuni lum cor.ceplis vcrbis tcslaniem Qiiod ni'i»ra /ci..
librn dc '«ynodis piigna; scd quod in unu miiins di- eral e'- plin-iribs , sod e( verba Siia ei: gosli» l|>sius
serte ac paiiriuribns vcrbis, in aliern rusius ot ajior- cunflriiiaiiteiii Itani» corie .eril , apud «)i!ein iioo
(itis dcclaraiur. Orte in uirni|ue llilarins, aninio ac ntiiltiim vibal tc^liinoniuni lani liisi^Mie '
al iiul-
soiilcniia noti inuialiis , niiKata roriiin facie tlivorsani lus essc dcbol, quuii) nun niuvo.it auiigua \i.cx\o-
init disirreiidi latKinein. Ulii cnini spornvii Oriciila- i\x coiisneindu ,

q:ia olim ln ipao s:)rii âncli
le« ad vcraiii lidcm ci callioliciti Ktclcsia; siiium lo- tacrillcii iiii uiCi!iiul!lo , i<) l>nKfitlioiKi tolicoi
575 IN LlimiM CON ili\ COiNsT\NriL.\l r!7l
riiite r.ifiOiie.ii , liilaiiiiii) monm leniluie poUen- A verc , linc csl , inim paslori licnrtii lii|iiiiii fiii.iiieni
tei» dcc 'iiiabat. dclegiTC, niiiii IVirsuli liuslein liilei iiisidian.UDi
IV. (ôiittnnlii palliaiu impiet.is ac ae('iria persc- Cliristiunin iiianifi.-sluiii facere. Certc ciiiii Cuiislaii-
ttttio. — Qiiiiius vero de ipso Iiiclilior :ilijni seiileii- tius , uti moiisiraiuiii nsl, pcllcai ovinam pr.e se
li;ini iiijfcii , e\penilciidum est pi iiiio quandM scnp- ferrot , ei aiiiiiiiini iupiiiiiin , alieniliiiin vidcliaiur
iiis sii. Sciipiiim porro invenient posl S<'leui.ien>e aniauti Ccclcsi.i: pr.tsuli iiecessario praisiaiiduiii
Conciliuin, eo ipso lcinpore quo , Sozonieno loslc, l aut ipse iiiiiiiruin persuadciiJus iit liipiniiit) aiiiinuin
IV, cap. 2.'), oiimev uhique Ec-lesias qiuedam qiiiiii depuiicrol,aiit adinoinndi popiili iic ipsns jiclle ovina
perteculio occupavit, cujusiuodi otiiii nib elhiiicis iiii- dcciperel. ruinuni illuil , ipiiKl inodtMalo viro inagis
peratoribus ijrassaia (uerni. luiu uhi pcrspcxcriiil ciiiisuniaiicuiti, priiuo cliaii) iiMit.iul llilarius , cum
prtcipiuim persiHUiioiiis bnjus auciorcin fiiisse libcllo dato iiudii.'riti;i:ii ab imperatore rcveienlissi-
r.nnstuniiiiin ,
peisecuti.inis jjenus aiionilanl. Corle iiic poposcii , spopondiiciue se , si cofiia de tidu co-
illc ilolis tnagis i|U:iiii aperia vi t>'iilaiib lidciii exstiii- Miii ipsu dinpulididi sibl ficrci, pari rcvereniia io-
gnc."c, aniinos lanio pliircs orcidebat, (inanlo niîgis cuturum. Ai non oiiiinui: iliiid, tjr.o iiutiitiii iflcclBiiu:,
p:ircebat corporibus. ynanivis eiiiiii liipiis, (;\ii la- ill;t;:-o Aii^njii iioiniiie, consuliUMi pcr(>piasse(.
inen audirc ac viileri,ippeleb:ii. Nec decal unde (l-- B l«i:>Uli'ai igitur allcrnm, ut cuin lupum arccre aut
ciperci ,
qui vcrbis iilebatiT, verii;ilis spci iiin nieii- iiiUiare iion valeret, oves aJvcr>usillius iiisidiassiil-
liciiiibiis, paceiii et iiniiaieiji cbiendebni , cl iuiiT tcin iiiunirecuiiarclur. Is esl :oLi<s liujus lilri scopiis;
niinas ac supplicia jnctitabat se-e coricilinruin pla- l:i illiini enim , not'. ad Cciistaniium i.isullandi ei c;tu-
vindicare Eoautem periculosiororai illa pcrseciUiii, s3 , sed ad caihoiicusinsiriir.iidi ci etlôrlaudi gratia

quod episcnpis ipsis uiebaiur CoRsiaiiiitis vehit ini- direciiini es.-e infra dem^^-iuir.'. niiiU';.
nisiris, qiio omnessid lijercsiin ;|i!a'ii aniplexabatiir VII. Serinonis vehii.HiHiS luua. — At aenno vehe-
aitrahcrel : ut vere de eadtin pcrsecutione instiiii- nicnlior? Fiiijidus forie n.iiil piofecissei , ubi per-
luin scrnioneiD proscqiiens Soionienus di.vcrit : l'.i sccuiio iiical<:>col.'at : nee sine cUinore audiiuii fuis-
st litBCf qiiudquidcrpad cruciaiub alliuet, remissior vi- set ab iis ,
quurunt aiiiino^ jani pi^riubar.il i:>3cns
dehaliir, prudenlHus tiimen viris proptn iii(u'iiiaiii 1

1- edicloriim Coiutanlii slropiLus.
sa ett acer^îor. Virniue eiii n , el is qiii persequebu- V!U Qui CoiislaiiUumanliihrisluin vucel Uilatius.
tur,el ilie qui pTseciilionetn iustincbai, ex FArlesia — Si aulcni veiiemc.iiS, noii debuilterle essi; conlil-
erani. meliosuK : ncc niudcruli niiiini csoC put.cU, quuil
V. Psendoepisioporum aiulntioue laudnUi. — CiinsUniiuni in eo noii spiiiel lij^.t.ii pii;i£lirib(iiin
Pscudoepi^copi illi, ul inorio esi iis quicîuia' i;iiijU-c C appellaiiini. iioi: iiiii.iruiii nuinen liorri.ni pioi aiircs,
asse:isioncni eliccrc teniant, Conscintii noiii)n>', quii iiiiidquid ev£!-''-r.i;!..ji|i dict w\ aii<>iio tiiigi po-
aiicioriiatc , viriiiiibus sive veris sive Iii:ti6, unini legt , cugilaiit. .VI (°.oiisl:intiuia vitlg.ni illa m.lipiie
(leniquc ratione qua pulerant, riiciini facerc coiia- iiec dixiinccsensit nilîriiu an;i-.:ltristuia : sed ea
bantiir. Alius iiaijue, quaninni ex lioc liliru snbudo- tantuni raliuuc, quu Joaiiues iciipîi, Anîlniuus
rari est, i'xioi;ebit Constiiniii in ecilesiis conslrueii- jvm venH, et mmc antichrislintiilli (ncli sinl {l Joan, u,
dis ei adornaiidis magnificenliain , aliiis rcvercnliain 1S). QuoJ subiiide ei.|;!icijns , iiic est, jiiqujl , onti-
erga episcopos laudab:»t. '!le in coinpi imcndis li«re- chiisus.qui negai Patrciuei Filium {Ibid.. -22), ll
sibus , hic in cogeiais syisodis studiuin ac sedulita- enim noiaturcoiiira Au.\ei.l. num. 2, uominit nnii-
lem in medio poneb.-xl. Ijse e!'.ain Conbt:i!'t'iis (quod chrlili piopruias esi , Cliyisto esic coniTarium. Al vc-
Liicifer fusius prosequilur) nop. nodo pidalis, sed ro C'jns'.aniium Clirisio cunlrarium quis ncêl? tia-
et doclrinae gloriam sibi :»rroi;abai. CoiwJtbat lidcm, qiifi n'iler eum a se aiiiithrisiuia vocari non ub.scurc
cni ab cpiscnpis subscriberetur, iilos Ii.ibeniissiiiie signilicat I!iJ<«riuB bis nuin. 7 verbis : CAriiiiimiuiit
ausciiltans assentalores, qui tnm epiicopis Aiimini f? tKCiiiiris : Chrisli noviis hoslii es, ayUukristwH
iapsis ipsi rescribcent, Inlustraii pielaiis tv.ic scrip- pfCCVfnii , U areanaruni ejus myslcria cpernris. Kaiic
lis iiutximns Dco reluiimus ci TCêrinvis gratias ,

quod C qui :,n;i':!iristiim prajvenii, a!ii:s ab eo sit necesse
nos beaveris , inUmans ncbisiUa, qum cuui discursione est.
pieliilis fiiii' (acere debcremus (Fragii. l\, n. i). Pliiri- \%, Xmilam iilum earpcre, quani Eccleiiaut ifri
mi denique iibi Coiislanlii Iiciiigiiilnleni, reliyioneni, vult. — illuiii igUnr ul ho^lein , se vero it^ iniliiiini
pieintein cninniemlaraiU, fnntb;«nt non pasMiiiin) Chrisii rcspiciens, iiidigiinm pulavit ui >-oinniitiicni-
fuisse Deum , lil rcx lani piiis iMniqiie religiosns libiis iion prodcrei , iiufciii IjiciiiiO plui ibu.": nocere
dem luerctur iion redain; nec kvcm reipia opiiiiiae posse priievidebas. Quod ila ffiicii , u( a ca;teris
illiiisfidei esse not.im alque frucluni, incredibileni Consiiiiitii viiiis carpeiidis sc.se ieiiipersrii. C».sareaj
ipsius rejiini prosperiiateni. Miilt:i o!ia prjeleriinus, ciiiin niijoslati ,

quaniufn iii se erai, nlhil ereptum
qua; popiilos ediciis , minis ,
suppliciis lerrilos ,
pal- volens, tiui.T divinilali Cliiisii suij.ni jus ei hoinircm
liat iiii Coiisi.intii perfidian! luin di'iirelieiideie non inlcg) iiii; ol iititsuiiiaervare ucuce i onii-.inifibai ; boc
peniiiitebaiii. laniiim itiJigne tolit. quod de jure Cbriiii siibl.iiiin
VI. 4« vao Patlori dissimutanda (uerii. — Qua;- videbat. Deninuc cum Coii3tan'iii!i' *leci'îia! Clnisli
veiidui» lijc venii, num Hiljfio licucrit palSiiiniaiiiO- lon ininua iiifes'uii! existimaret, qaani oliiii fu:^! >!it
5:5 rii.*:vi.\ oisrF.p.T. in ijb. r.ovf. roNST. stc
Dci'ius, Ma\iiiii.)i)us iiliii|iio tyrniiiii ; (ligiiuni ipsiu-i A singularc siii|;Mljris vin r.uiiim |~ic vcnenri lutius
foriituitine vidfbitui-, ul uiiriyrii spe acccnsus cu vst, quatii iciiicrc rcprebciKli ic. Si eiiiin ob asieriiiii
quo poiiMul luuJn Ri cicsi.i- cotisuleict. MMiiionem llilariuiu :iiiiiiii imiiiitisargiicre liccat ; li-
X. Nihil i'x vcliemeuii sermoiie contta iniulmn tcni- ccbit rnrte ci Stcpbntiiim, nlii in Jitd.cos lain nccriio
latem confici. — Si qiits riirsuiti hoc ciiiii vciieiiien- iMvcbitur, piiiicr bili.i ciiiiiiiiotinrh acciis:ire ; sui
tiori sernione prcstitisse \oici , aJ iiiciuoriam qui- i|(ini|uc inipiiifules fiii^sc argm-ntur prophcix*, qui
ileui rcvocabit ,
quod Gregorius Niiziaiiz., Or. xxi, principiim viiia tania libirlale ri'prehcnderuni ; ticc
iiutn. .>3 , ile saiiciis viris illa tcmpcsiaic cxsisu-uii- parcciur ipsi maiisueiudiiiis cxcinplari Doinitiu iios-
litis tueinoiavit : Qui lainclsi alioqiii yaaiti ac iiiodc- irii, ci alj iiinaia cordis lcniiate viJebiiiir excidis:>c,
rati siiit , kuctimicn in re Uuetct (ucilci eite non sits- iil)i I liarisicos lam nmarc tainque acerbc iticrepavit.
tiiient , ciim iier iileiitiuiu ci qititlem Dci cnusa protli- Qiiiii poliiis (luod de Stepliano sensit ac dixil Au-
Itir ; teritin ittlmniluiH belluce^ tuiit alqiie in conpiijni- gusiiiiiis (iii Psul. c.vxxii. )i. 8), Qiiasi saviebul Sle-
tloacret el (eroces : al apud xquoi rcruui xslinialores plianus; sxvicbut ore, corde diligebat : boc seiilianiiis
nuuiquam criicicl, ui eum pr.v iiiiiiia nturutn auste- ac dicamus dc llilario tioslro, Quati iteviebat Hila-
rilalc aniuii impoicntcm ciistimeni, quem mo- riiit; saviibat catnmo, r. rdc ditigebnt.
ritm lenilate potientein tuni untii|uiialis tcstituoniu, li \lll. Epiitola esl Catliolicit, non ConitaHtio iiiscri-
tum lotius vi|:e gcstis diJiceriiii. Cum Spirilus s.-incii bcnUa. — tloc opiis in mss. Colbcrtino et Mariiniano
impuUu poiiui ,
quain bilis cummolioris impetu , ud eiiislotn noii mnlc nuiicupalur; qiiainvis non placeal
lioc opiis adiluctum crcdcut, ciijus aiiimus quitiqiieii- <|iiod in iisdcm ad Cnnstanliiim inipcralorcm trantniistu
iii etsilio niliilo scgiiior, scd probaiior atque foriiur siibiiide notciur. Ad cus ciiiin cpisiula transniissa
factus esse itidt: ostendiiur, qiiod brevi poslea illius ceiiscndu cst, qttos iliiiis scriplor in principio allo-
opn laiii nberes in Ecclcsiam fructus redundarini. (|'.iitur, non ad quos deindc pcr locuiionem liguratani
cnim nesciat prudenii.c cjus quain singuLiris
Qiiis ,
scrmoiicm convcrtlt Toto autem hujus Operis exor-
inorum lenitas condieb:)!, tios deberc lotius prope dio alloquiiitr Hilarius Ftatret, ad quos etiam redit
Or-ciilcnlis recniicilialionem? Hanc quippe proiiimc iiuni. 12, clc. .\d Constnniium igiiiir non est sermo
posi liunc libruin aggressus , (clicein tamlcm ad exi- nisi Ggiiraliis : qua figiira Oricnlales diu copiosequu
Inin pcruiixit. Si enim Sulpiciuni undiamiis : i7/)ii/ alloquitur in libro de Synoijis, qit.imvis non ad illos,
a;)ii(/ omnes (Oiis()(i( , unitis Hilarii bene/icio ValUus scd :ul Callicanos episcoposdestinaio. Non esl itaquo
nostrtis piaculo liwrenis liberaiut {Suli>ic. l. ii). Quo»l asscniicndumChimetio, qui (noiis in Fcrrand ) bunc
aiiicm Sulpicius G:iliiis noslris, hoc cuid Ruliiius librutn aul tfi Coiislaiitiitm aut ad Cottstanlium iiMlilTu-
{lib. I Hisl. eccl. c. 31) liali* su» at(\ue Illyrico non C renler iiiscribi }K)Sse voliiil.
iniiius moruin leniiate quam doclriiiapr;cstitisseieR- XIV. Vivo Conslanlio icripfu; est hic liber. — In-
tilicaiur. Eo etiam pacto prngi-cssus toinpescuit I,u scribiiur in pcrnntiquo basilicx S. Pctri codicc, ul ct
ciferiani schismatis ,
quod a iiimia aiibteriiate cxor- in TcUerinno, iiber in Contlantium imiieratorem; in
tiim, cocrccri nisi coiitraria aniini arfcctionc noii dc- aliis aiitem ross. iiber conlra Conilantium .\ugtulNm
buil. quibus cum teuiere addidissetErjsnius,;um viia (mc-
XI. Plura inodeialionis Hilarii excmpla e.x lioc Itbro (ttm; posterioribus tanieii cditioiiibus casiigatns noii
licproinpta. — Hevera Fnciindiis contra Moci:iiiuiu iii fiiit. Errandi occasio ei nata esi ex verbis llicro-
llilnriiim velul iii tnoderationis cvemplar rcspici jii- nymi, inter Ililarii npera librum in Conslnnliuni povl
bct, et qua: iii hoc ipso libro pr:chct virliitis hiijus inortcni ipsiiis srripiuni rccenscniis. Et Hierotiyinii>
cxcmpla, adversariis snis, quos zelo forvcntiuri pcc- (piidem ciim iiiiiciiiii Hibtrii librum in Constantinni
carc existinial, imilanda proponit. Et certe a Facundu memurct, cnmque ex l:oc libro, qui pr;c insnibns
i)ioi/<ra<t« ac prudens Ecctesiic gubernator cx co libro cst, verba quxdam, uti jaoi annoiavimus , episl
npprobari incrilo potcst, duni duubus tribusve Ikvic- xxvi! ad Eusiochinin exprimai ; nullum fere dubium
scos fautoribus iicgala coininunioiie, caiieris rcsipis- csi, quiii liunc ipsum posi nKirleni Coiisinntii scrip-
ccndi facultnlcm iiidulgcndnm dccernit; dntn hoc D tum crediderit. Ipse tamen Hilarius, num. 2, con-
dicretuiii suum conressonini jndicio ac placito pcr- ccptis verbis tcsiatur, cum se qiilnio tinno posl cxsi-
inittit;dum nullam rcspuil iiicuiid;c pacis lioiicaam lin Kuscbii, Lucilcri etDionysii, lioc esi, qitinquennio
conilitiunein ; duni cisi inlqiia raciione rclc^tntus, loto l>osi concilium Mcdiolancnsc aiini 5'>5, proindequc
tinicu cxsilii sui lcmpurc niliil contrn Ircroiicos scri- aniio 3bO, uno ame Cunstantii niortcm scripsissc.
l)il fainosum aut inulcdiciim ; diiin Seleuci;c ci Cun- Nciiue ambigciidiim videiur, (|uiii illuni tcripscrit
staniiiiO|ioli itn cuiii oninibus urbinc se gcrit, ul cum Constniiliiiopoli versarciiir, postqnnin de IVI.'
.\iioino.'is eiiani, a (|iiilius vt'li(tmcnicr abliorrcbii, coiam dispuinndi potcslaicin sibi licri ciii\e popos-
r.icilemad sc adiliini prxbeat, ac ptacidc cl traii(|uillc cisscl, iicc impetrasscl, itiio cliam posi quaiii ibi-
blasplicmins curiiin uusculici; duiu dcniqiic scriuono dctn incho:)ssct Scleucicnsis aiquc Ariininenii.^ con-
usurus vebciiicniiuri. ad Id sc nun siia scd Cliristi cilii bistorinm. Ycrnm propter verha llicron)mi li-
cauva addiictuiii cssc taula curu taiiloi|uo sliuiio bciitcr a.sscnliemur iis, qui liuiic licel atite inorlciu
pr:rmi>iisirat Cunsinntii scriptiin) , cdiluin laincn vtilctit dunitaxat
XII. .\putiiii'ii' loailiisio — Oii.c ciiin it:i sinl, |i'isl nnrlciii ijisius ; iiinxim.^ cum pniil'> i>'»4 llil.irio
577 S. llILAfii; EPISC. LlUt.r» CO.NTUA CONSTANTIUM !MPERATOI!E5r. 578
1. '> (itl.iiloin rrdiiiinli f.\rw poUslato, rciilias oi \iumqiiia l<'t;i nliosl a lainl.il» :j. Pcli i cuilicc omnium
i'a .1 sil tioc apuil siioii longo raciliiis :it(|iic lilicrius loiigc \ctorii.iio.
|H.'r m |>r.>'kiaiiJi, i|iiiiU pur liiiiic liliriiiu Tacere pro- XVI. Sijnupiis. — Toiiim lioc opiis in sox paiics
|io»tierai. disti ibiii coniinodc potcst. Prinia oralionis lain vcbc-
menlis rationes prsemiilit. Pcrsiringii sccunda pcr-
XV. Ao/i e$l imperfeelnt, sed a nuinu pertgrina scciitioneiii ,
qnam Conslnntius a concilio Arelatcnsi
diicliis. — UuiBiiiii Crasini npinioni, qua liiiiic libriiiii nsqiic ad Ariinincnsc, sive blandiiiis nc sinmlaliiinc
iiiipcrlectuni exisliinavil, subscripserc quolqnoi post (ivoiu se mciiliens, sive miais ac snppliciis liipiini
ciini llitiirii Opera rdidcruiil. Noliis contrn iion modo agciis exciiavit. Gesta Selciiciensis synodi icriia at-
iiileger clab:>oli'itiis, scd ci ab alieii.-i inanu cx libris tingil.Coiicilii ejiisdem fidcm, qiia Filium Pairi sc-
dc Trinilatc noii mediocriier anctiis apparet; coruiii ciindum Scripiuras similem dcrinicrat , (licuiiiiqiic
rnr.^-ilaii opcra, qui ex variis eoriimdcni libioiuiii roiislantii, ?lolo ijiuc non tcripla siinl diri : Sigillal
1 inlonibus libros dc l'alris ct lilii iinitalc, iiecnon qiiartu atijuc coiirutal, Filii cl Palris dcmoiisirniis
Jc essentia P.iirisetFilii conie\ncr>inl. Ilicc acccssio ,cqiialitatcm. Qiiiiita Arianorum ipsiiisquc CuMst.iiilii
,'iilii|iia qiiidciii e.st, cuin eli:\iii in iiis. Colbcriino ali iii lidc inconstaniiani rcpraiscnlai. Poslrcnia dcniqiic.
.ii.iiis (irciier 000 cxarito, d .Martiniano qui huitc U >>i lamcn libii liiijiis pars ilici poicst. i\ax liccl llila-
a.tiquiiaiesupcrai, ncciion in aliis septcin exsicl; ali lii vcrbis cnnstci, a pcregriiia laiiirii inanii ailicxia
auclnrc laineii miniinc prodiissc facilc judiratiir, iiini esl, Pairis naiuram ct xlcrnain Filii naiivilaicni liu-
qiiia rragmentis constat inlcr sc oninino dissoluiis, iiiaiii iiigcnii vircs siipcrarcdcciarat.
561562
SAINGTI IIILARII
CONTRA CONSTANTIUM
LIBER UNUS.
(scniPTUS AN.NO 500.
1. Exlivridiioad ceniiiiluin pro pde. — Tcmpiis tffr, quoiiiam nicrcci vestra copiosa esl in cwlo. Sic
eM loquciidi : qiiia jain pr.olcriil lcinpiis I;icciidi. cniiii yrrscculi snnl et vrophetas qui crml nnle ro$
Cliii>tiis c\s|icclctnr. qiiia (n) obliiiuit nmicliristus. (i»/rt///i. v, 11 , 12). Sicnms aiile judires cl polcsln-
Chnicnl pasiorcs: <,iiia niciren:irii fngcriiiii. Poiia- , tcs pro Chrisli noininc: ([iiia licaius est qiii usquc
iniis :iniiiias prii u\iliiis : i|(ii:i rurcs iiiir.iicrii'il , et iii liiieiii perscveravcrit {Hnlili. x, 22). Non ti-
leo s:pviciis liiciiit. Ad niariyrinm pcr iiis voces nicamus cnm qiii polcst coipns occidcrc, animani an-
e\c;iiiiiis. ipiia aiigcliissilaiii' tratislijnravil se iii.\n- tcm non iiotcsi : sed liincniiiiis cuin ,
qiii polesl cor-
geliiiii liK is. Inlri-niiis pcr janii im : qnia ncir.ovadit pus ei animam nccidcrc iii gclioniiam (Ibid., 2S). Ncc
aj Palrciii ni.'-i pcr Filiuiii (Joiiit. xiv, fi). Manifcs- soilicili dc nobis sintiis: qiiia capilli capitis iiostri
1.^'iiiir in pacc su:i psciidoproplii^ta;: qnia iii Ii:'rosi iiiimciati suiit {Ibid., 30). Fi pcr Spiritum snnclnni
m schi.îiMlo niaiiifi slabuiilur proli.ili. Sii?lin",i!iir soininninr verilalcm : iic por s|/!riiiim crroiis crcd:i-
liiliiil.iiio ,
qnalis iinii fiiii n constiiijiidiic niuiidi : iiiiis iiiciidacio. Kt coiDinoriamur Clirisio , ulCliristo
se.l iiiiolliganiiir brcviaiidi dies propitr olccins Hei conrrgnemus. lllierius enim tncorc , dilfldentijc si-
{Mailh. \x\\- , ii). lin]ili la cst pro(ibi'I:,i , dioriis: gnuin csi, non niddesli.T' rnlio, qiiia no;i niiniis pc-
Kril lcnipiis , iiuundo sanom doilriiiuin non SHbline- riciili ost seinper tacnisse, quain nuniqiiani.
bunt, scd aii sna desideria coaecrvabuiil sibi mnriislros 2. L't lliliirius in liienda fide semper paci studuerit.
•tcnlpfiiles aures : el a vcrilaiequidcm audiliim avertrnt, lU modestiam cum adversnriis servaril. — Ego , Fra-
ad fiibulas aulcm fonvcrlcnlur (II Ti»!. iv , 5); sed tres, ul mihi omnes, qiii ine vel ainliuiil vel familia-
c^spccioliir proiiiisîo pioic.-iaiuis , ftenii eslis, citm riiatccogniiuin lialjcnt, tesics sunt, gravissimum !i-
vos vuiledicenl , cl pcrseipieniur , et dicenl omne mu- dei pcriculum Iniige aniea pr.Tvidciis, postBaiiclorum
tum advcrsiim vos propter juslilinm. (andcle et exsut- virorum exsilia (6) Pimliiii , Kusebii , Lucifcri, IJio-
(d) In Irilins iiiss. vhlicuil. R':cliiis in .iliis, obli-iiiit, n. I>; Luciferum autcni , Enochiiim nc Dioiiysiuni a
Siipplo, Imperium, aiit qnid similc. Coiisl:\iitiiii!i an- .^5;'ilio!anensi aii. 353. Neqoe ignoravii Adianasiiis
liclirisli pr;ociirs"roiii cnrani \(icare noii Iropid.iranl (piid iiira.iue illa syiiodn gcsiiim sit, de qiiilni.; scri-
Koni in:i; Kcclcsia! lojâii. Cm»; Ic , ad i|isuiiiiiiel
ail liil ad Solil:iri03, pag. 8-2'j: Cum riulem '•ssci (liiipcra-
Liicifor lib. pro Allian isio
".
, urgeremus nos le/jaii lOr) Areliiie el ilediolnni, omina pro h.vreiii-urmn ud-
hailK Kcckiiiv scrlain diimnmdam Arii, el illniii , hnrlahi suijijcslioneque fiiciebal : vcl polius illi ipsi agc-
di.risii mogi» Cfn-c ciitliolicain; prcvnuntinvimit': td anli- biiiit insuUiibnnlqne in omnes Cwsnris pnWslr.lc snc-
rhristi {uissc priccnrsorcm. liiieii.yuia iniiicn illc, A|>olng. p:ig. &H, quc:i!:idi!io-
(b) Pauliiiiim ab Arclaiciisi synoilo anni 5.S5 dc- dnn; bic nostcr llilarius , Paulir.i e.xsiJiiim nna cum
siiiciit': c sua scilo piilsiiin ossn coiislat lnm ex libollo exsiliis Enscbii, Lueifcri ;ic Dinnysii niciiioial; fnc-
I ad Cciiitaniiuii, ". ^',luiii inaximc cx Fr.igiiicnio i, iuin ("^l itt Socmios.lil). ii, fap. 50, et Uiirinii.',, lib. j
570 SANc.ri mLMiii Kriscori m
ny-.i, >|uiiil soi ifi;>i<'
Vîlmilis coniiiiuiiioiie nie rniii (jullicM tis e|iisC0|iis orntioiiis (loiiiuni .iilirc . :iul p;i< i iiptaiula spcr. re ;
!<cparM\i, imlHlU rîrieiis cuiisoitilni^ einuin iesi|iiS' (iuin i-rroris iiuinli;ciiii:iiti , :ib iiiiiicliristu :i(l tliri»-
iciiili ra('ulii«(f : iit iicc pacis nbosscl vuuiil.is , et tiiin (g) rccursiini, pcr pa'iiitciili:im pra par:ircniiii
piinripiiliuiii iiiorlMiriiin raMiil.i, ct in ccrrnplinnRni ( Vitl. I. ik Sijiwil. n. 'l et 8).
lotius corpiiris iiiciiibra ('() pruliricntia (lesccnientii)'; 5. QiWil jam (/icfuriic ctl , noii cst iiii;in/iiiilia°, !k'i(
si tjinen lioc ipsniii bc:ili.>.siniis coiiressurilius Cliri^li libiriiitis cliiiniuiKV. — Si (juis igilnr piudcns ratio-
cditoin (lccreiuni (b) tiiiu :i iii'bis nianerc pl;iCMissci. iicni siiciiiii niei percipil ,
profcclo ine iis(|ue nunc
563 {') Uoi posiea |>cr rjriioiicm coroni pseudo.')- rcceiilis injiirix accrbit.iicin ui(ider.iluin , iiunc dc-
pustdloruin ad nitcrrriiscin syiiuduin conipulsiis, coii:um lideli iii Chrisin libcrl:itc (li) tcsiaiite, noii ali-
gnitidiiciii {d) ilciiioiislr.iiul.c luijiia luiTesoos (c) ub- (piu vitiu buiii:iii:e perliirbaiiiiiiis , nd liicc srribeiiil.i
Itili. Sod lii liniciitcs piililic.i! Cdnsciciitia* , :iuilirc in- nigu>:t iiicilatuni. .'Ncquc cnini iiuiiuture ioi|nar, (pii
gcsta a nic iiolueiunt: potintfs sc iMniirciiti,ini diu tariii , ncc siiic nioile^lia lacui , (|ui :ili(in.iii.lo
su.nni Clirisio pusso nuiiitiri, si vulcntes nestirent j.iiii l'.qu>r: iicque injiiriani qucror, qni dissiMiiil.ivi
liuod gesiuri pi>sini>>iliini rsseiit scirnies. Atipic rcccniein, cl qm, iic qiiiil cx causa mca loipiiexis-
exiiulc l»to liOc leiiipiiic in cxsilio dol(!iil.iis , iiriine p lim;iicr, (ij taii'uin adliilmi ad sileniiuni temporis.
(Icrcdeiuliiin iiiilil csse do Clirisli coiifc-siniie de- ûiic inilii iion :ilia :id diccoiluiii causa, qiiain Cbrisli
cix'vi, iiei|(ie lionest.iiii :iliqii:iiii ac prxbabilcni iiiiiiii- csi : riii 5G4> ol boc debui, quod us<]ue iiuiic laLiii;
d.c uiiiiaiis rat.oiirm siatui icspuciidain. l>ciii(Hio ct (supple, cui) ci reliquo ine iiiiclbgo dcberc , nc
cxinde nibil (/) iii lciii,i>ra iiialodiciiini , niliil in taceam.
cain, qu.ciiim scCliristi ccclesiam iiiciilitli.uui', iimio i. Ptrsecaiorum oplat icmpora. — Aique uiiiiam
auiom .iniicbrlsti est syiMgo^Ti , laniosuin ac di(|iiuin itlud polius, omiiipilons htiis el univers.irum crca-
ip^(irun) impiciaic scripsi , :>ut Uiciuiis suiii : iicquc lor, sed et ntiiui I>oiniiii noslri Josii Clirisii paler ,
intoriin ci inGiiiis locu diixi, quemquain atii cuin \m a-taii inex' ct lempori pr:rsiiiisses, ui lioc co.Ucssi.i-
Jlisi. Ercl. c. 19, Paiiliiiiiiii ruin ca:icris ab uiia sj- Dunc cxxv ail Loniicni c. i, in Calcbcdoticiisi conci-
iKxlii Mcdiolan. iii ixsiiiiiiii iriisiini csse oKisliiiiahnt. lio scfvMta tsl iii>id('r:iiio, i(( rel^fllibus laniumitc per-
Iiiio l>is Hdilil Riiriiiiis llriariuiii atijuo Kodaniiiiii Hnacibu» ab tAclesuv uniliite rejeclis . >i«//i correclo
(pii a Sulpirio Sovcio p.inlci' supoiionluis :iiljunguii- renia ueguretur. (>iii>d Leo ipsc :ippr<>bal, cpisl. alias
(iir. Lnde ltliiii(lollns Hil.iriiiin ninio '>!)i rolcgaiiiiii xxxu, nuiic Lli: qiiiii dcvdtioni» utrumqiie esi clirit-
scribii.Ai biie oniiics cxsilio conjiiiixii, noii tcnipns, lianie, ut et pcitimuet entas jiitla euerceiil , et coii-
scd causa nna Allianasii scil. ao lid(.'i Nicxii;C de-
, ^^^
iitv.is cliantas iioii repellai.
fcitsio. (c) Kiliii, quibus pofira : mox Bad. , Er., Mir. ct
(n) Apud. P.ir. , priilicitii(lu. Iii coilice Val. bas. Li;>s. , nd Dili:ren»i'in synodum compuliu; l'ar. ,ad
pro/ici.sccH/lrt.In Coll». cl Mnrliii , prulileutia. Malu- ISfth-^rcnseiu.-^-jnaduin coinpnlsis: eiiieiidaiitiir ei iiiss.
miis ciini aliis, piofuiiulin. Naniqiio iil iii bniciiii, iln c i|:iibiis soli M;irtin. ct Coib. babonl , u liyiereiisi
cl iii malani partciii llil:irio faniiiiare c-st vcrbiini njiioilo eonipulsus : niinus vere. Hi!arius liic paiicis
proficere. (}n:iiii srlcril inler lepr.im ct lepraiii, iiiler poi'.-.iriiigi( (lui ad Bilerreiisem synodum an. 3.)t> vc-
so(!ncloj ac sc.diicloros Ai i.nms diji:ilicarc, iioc loco iieiit, (iini qiiiii in c:i gesserit, ac tandcni ob qiiid ex
priib:it; qiiaiiivis LiaMiio alitor scnlici.' placuorit. ca iii (xm1:iiiu |iii1-ii« îl.
(ft) SiRptcm niss. cdila decretn um. Alii 'Jiio rdi- ((/) Nciliuiii (/iHioi'îvaii</(r , ab Erasino priinuiii
lum dccremni, »ine p:iilicnla tnm. Decrcli hiijus cnn- cxpiinctiini , resliiniiiiiis ex B>d. et niss.
ilciiUi llilariiini aiiciorciu pi.ccipuom e\siiiis>e valdc cum
probabilc csl lii liiino lucuiii baii>l dubio lespicit ti-
(c) Mailiiiianiiiii e).eiiipl.ir
obiiili. limemcs propi iai conscienlue pondux, uu-
Sed lil
Colb. , ttudienlibtts
i
riiniJu"^ Honiii;>n. opisi. :i(l .M .>'>aiiiiiii , nlii ciiiii iis , dire. otc. placl ouni aliis , (imciiics publicm
.Majjis
(|ui Cakbeilonoiise coiiciliiiiii impiigiial)a:il, coniiiiu- cansiitnlice , supplo n.(m'/"«li fieTi. Iluiic sintm tl-
,
iiioiieni iion iiicuiid >m es-e cuiilciidciis , ait : Hoc iiioicm jani ab aiitio superioie pixidiOcrant; rerenlet
cuiii suiseollcijis lliinriui [ccil, ijui iiullo utiliiiC iii /.•i«- cnim popuii judicium e Uomiiiico mt pulatiiim Iruiisit'-
îi(/ifi!'m Miasni foiicilii pi\'cedi:iit,- dccrilo, cuiii iiiiil, iili lci;iiiiiis lib. 1 ad Coiisl loliuoi n. S , ciiin
priiiiii coiiirai iarum mvlmiiui pra'iuiiiptifseni,,proiii-tii- (oiiira llilarius niliil m:igis in voiis b.iliorei. Iloc Ui-
vciuiil iib eorum se cuinmuuione Uividtre, IMiisciiliiin tci ris iiondiim i-xsiil, boc exMil CoiiMaHliiiopuli eiiixu
laiiicii ci a:iril>uit Noii cnim oimiia iiiurbi>la iiiciii- D riig;i\li, ui do li>io si(i> piii>/ii.-<i cutiii'ieiil..i (liSMTend
|;ra disecat , scd piu

in corruiitioncm loiius corporis l.iouUas s;bi d.iulur. On iii Aiiaui coiislaulcr rclor-
licien'ia ,
cpiscopos diKniaxat neiiiic boc
irc^ scil. : iiiidaiiics, ouiii pu-t priiinm oiitioticm iii exsillum ,
|
siniim post priiii euriiMi inolimina; sed poîqiiam

I
post allcrain lu pairi.nii loisotuiil.
Modiol.iiioiiM syuudi. prosccoli siiiil, qiiod ArcUiloiisi Tum
{f\ Bad , Et. et Mir. cmn nus. . iu leinpare.
piimuni lciilaiaiit. Klsi l.ilot :in loic ilocietiim coii-
cx liis diKi iiHilcdicum. Ilis \eibis >c pi csliusse si-
,
liriiciriiitftancti confcssoros, ccric non :iliam rcgnlam qii'i(l lili. x dc Triiiii. n. 4 rop isucr.il ,
i;iiilical, |
sociiti snni, (|ui an. Ziii Alcvandrix coiigrcgjti, uti

iilii aM : y>^ foinpoi itu» non querrmur, elc.
iiarral Rtiliiius, lib. l, rap. i8, s.inxcriiiit, ul taiilum
(i;) Kdili, rfCKrrcriliKm obiiilcnlilxis oniniliU') mss.
pnfidiK nitrluriblif ainpulalis, reliquis SiiCi:iduiibus da- .
ad <|iiiliiis faxcl illiul c;<p 'i iii Matth , n. t, utii por puv
rcdir oplin, si (urlt Viluil,iibjuriito erroi,' perfiduc.
iiileiili:ini ri' /if«j :ib crruic el rccurtiis n . rimiiic csso di-
fuiein paiium sinliitiiqiie coiwcrli. Deiiule , iili l.iqui
lurHicroiiyiiius, Uial. Conlra Lin tf., assnisus csl buic c>tm. Iiiiii ipiatuor inss prn'puit'iiiiii. alii duo, |*rir*
puriinius.
nentinitir Orcideus , ptr lntn neeesturium coiisiHuin
el
[Ii) l>i mss. Culb ci Maiiin.,/iAii((i'«*fiiNrrM : quoj
siilana' [uucitns iiiiiiii/ui ertplut cst. Il.i IiiikicoiiIuis
n iiiiimi') ao L iliiiiii» lo^cuJum css« coiijeotarunl.
papa palres cmicilii Milovitaiil rc{|;ulj* eidem adba;-
vcrlns: fU (iimtn iiii/ii6Mi iii< ji/i:NfiMiH
n>ii(es c>>iillriiial
iiircii(i(im)>i(iiifi>ri' iiccciiiKi/uis:
iiiiiii nri^nr^ i'oiiii(ri>i>.

liis
La quuquc Lcuno
ilii
aitiniii arliilnii
impiiiiii /uiticu
tustc, cpisi.
(uii-
iiiii-
(i) .^piid Li|iK.
l.iiipiii.
>cil. i|iiudiio:iiiiuiii,
et l'ar.
ijuud
,
Upciiiis nliis III libii^t, fiiiitiiiii... lcmpoiit

j.tiii in cxsiliu e\o)iora(.
I
53 LinER CONTr.A CONSTANTIUM IMPLKATOHEM. ,-,82
lis ntf.i' iii (0 alqiie in uiiigîrtiini iunni n-.iuislerium A priv;ilim occcnilil. .Nnn conleiiJil , no viiicalnr ; s-ni
îMOiuaiiis , neciiinisvc leiii|)iirilii:s explossfni ! Nec ndnlatur, ul d<iniiiK-tiir. Cliristiiin toiiliieiiir , ut iic-
cgo , per misericordiani Doaiini et Dci (ilii tiii Jesu gc>t ; {f)
uniialfin i.rorural , ne pîx sit; lu'reses (g)
Cliristi ealfPS (a) Spirilu saneto , e<|Uiileiim nieluis- coni|irimit, nc christi.ini siiii; sacerdoles lioinirat, nu
»em qiii (Itseclnm Esaiani scissein , iiec ignes ti- episcopi siiti ;
(ft) ecclesie iccia siriiil, ni (idem dc-
,
iiiuisscin , iiitiT qiios Helir.uos pneros caiitasse ine- ftiuai. Te in vcibis, le iii ore cirtuinfcrt; et omiiia
iniiiissem : nccciiiccm et rr.igmeiiia crurum ineornm omnino agil, ne tu (i) Dcus ita , iil p:iter , csse crc-
(i)vitassem pnstqnam in paradisum tr:insl:itiiiii U- daris.
Ironcm recordarer
,
: nec prorundum maris Ct Pontici 6. Hilarius a maUdUli suspicione ie purynl. —

instus alsorbeiiicm rlieumam trcpida-sem, cuni pcr <<essel il;U|ue malrdictorum opinio, cl niendacii sii-
Jdiiain cl Pniilum docuisses fidciibus essc in niari spicio. Veritalis eiiim niiiiisiros dccet vera proferre.
viiain Advcrsiis eniin absoliitos bostes luos ri>lix Si falsa dicimiis, infiiniis sil scrmo (/) iiiaiedicns : si
milii illiid certaiiicii ruissel ;

quia nec diiliinm reliii- vero uiiiversa li;ec manifesia essc osiciiiiiniiis , nou
qiieretur, quin persecuiores essent ,
qui ad negan- suinns cMra apusioliciim libeiiatein ei modesliam
Jum le poeiiis, feiro, igni compellereiit : nei|ue ad posl loiigum li:ri; sikiiliuin argueiiies. Sod tcmcra-
lesiificandmn pius libi nos, fiiiam mortes nosiras li- p 'bnn ine forie quisqiiaiii putabii ,
qnia dic.-lni Con-
cerei iinpcnderc. Piignareiinis enim palaiii et cnm H- slanliiiin antichrlsiiin'. essr. Qiilsipiis (/() prtnbiiitiam
diicia contra negaiilcs, conira torqueiifes, conira ju- istud niagis <|U:iiii coiistaiiiinni jiuilc.itiii, rch-giil pri-
gnlantcs : et iios popiili lui , tami)nam diice< suos, ad niuiii Joannem dixisse ad ilcrotlein , A't»i /tl;i licei
conr<-ssionis rcligioiiem inlelligentia persccutioiiis fnctre isiuJ (liart;. vi, l8) : sciit a Mariyre esse dic-
pnblica; cniiiilarcnlur. tumregi Anliuclio, Tk quidem iniqnas de privsenti vila
5. Ccnslaniii perierutio qualit. — Al mmc piigna- imperitii, ted Hex mundi deinncios nos pro sim leyi-
iniis c 'iitr:) perseciilorem f.illenieni , contra boslein but (l) in (rternam vUuin lu r^ûrrectione suicitabil
(r) blaiiiliciiteni , cuntra Coi.siaiitium anticbrisuini ( l[ Hoch. Tii , 9 ) ; ol rursuHi liojtii fidcliipie voctj
i|iii iion dorsa c.udit, sed venlroni palpat; iion pro- alliim inorepasse , Polrsloicin , iiiq',iil , inler Iwmines
scriliil ad viiaui, sed (d) dilat iii nioneni; 565 *">" hnbena, ciim iis curruptihilli facis ijnod vit : iicli uuieni
liiidit circcre ;>d lil)ertatoin, sed iiitia palatiuin lio- pulure genus nostrum 56S " ^^" '''''''' dereliclum. Pa~
noiai («; ad serviuilein; non l:\lcraTexai, sod cor oc- lieiiler susiine, el cide niogna polcslas ipiius iiunlilcr te
cupai; non capul gladiu desecal,scd aniniain auro et scmen luuin lortiucbii ( Ibid., 10, 17 ). Et quidcm
occidil; iion igncs publice niinainr , sed gelienuam it» pneri. At vero luemiDa nihil miniis pcrfectis el
(a) Auctorilate nis. M:irtin. adjcciimis Spiritu C siaiitiiis, ((ualis vidcri ancciabat. Nam licel Lucifcr,
inncto. Ilic Milarii locu< ciim siinili Chrysosumii lib. Mor. pro Ooi (iiio, de ipso sctibat; Spolitis, pl-«-
opist. cnxv Cyriaco conrereiidos. .icribit , miictat (jUUio , oic. , p')sle:i laiiioM snbjicit
(b) Martiii. eiCnlb. inss., i-ruWum mconm forim- Qiii i« innocenies Itm rahidc fa:vis (Uiristiannm le, .
iliissem: et infr.i nnclain , pro rhftimim. ôo nb^tul-c piuin , prudenlcm alque justum videri puite ccniet.
bu' signiil' al llilariiis, id Marlynliiis pinxiiiic pusl \c) Val ba.s. aliiqiio doo iiiss. onernt i|iiod nota- :
mortein donaii, ipioil lilroin coiicessiini csi. .\lqui iiiiis, quia iiilra logero est, saC' rdo'.es Imnornt.
Paiadisnm oi ilalimi vooal lii osal. cxli, n. 6, xorlem {() ilaijc ssltein ohitniieliai. I|isa C.iiisiniilii in
el regiium liceredilalis fiia' . id osl, Clirisii; et lib. x (".'iinilio M''diolaiieiisi aii. 335 , vcrlia refort Liicifer,
d.' Trin. ii. 34, consuininaKe bealiluilini.t delicias. Nec lib. I)e iioii ooMvCii. cuiii boiol, : Di.ilsii, l'iiceni volo
proiiide dubiiassf- vidolur cuLleblein bcalilu.liiiem ,
firiiiiiii Iinpnio, cupieiis vwlarc in nribis pncem
in m.'o
Marlyribns noii ililT.'n'i. duiniwcam, scindcre desidcrnni D,:: p'/puUim, etc. Kiir-
(c) Falsas illas CoMslnnlii blaiulai:is Liicifer, lib. s>iMi post paiioa, IS ubis dicebo', , 1'uccm vi>lo p.cri : ct
Murieiidum pro Dei lilio, paritcr aiguil bis voiiils : oiioi iiiitium, Dixi.sli nos (uisse alqaecsse ininucos pa-
In hoc veru tceUsiissiHuii ludiciuit qiwd snb sprcie ,
cis , liosles uuilatis , ndvcrsarios eliain fralernig clia-
(iileciioiiis el consiJere cupicns ad nus bluiidiaris ae- , riiatis.
jifit;mio.s. Sic Allianasiiis, ad S'ilit. p. 8,")S, iianal ig) Pliotini videlicet, ulideclaniturinfra, iinm.23:
Usiuiii a Onihla tio devioluin nunr quidem blanUienle, (hiincm rursiim udcerstim Plioiiimin Sirmiuin callioli-
jiinremque evm appellauie Hunc inlerminuiitc el rele- , cmdoctrinx luic cnniinoves curnin.
galos enttincriinle, elc. . [h) Ita et Lucilor, lib. .Albanisin, imperalo- '. \iv<>
{d) Muito.> liac arl<! deliisos esse lesiillo.iliir IJiie- re.o alliquiliir : qiiod
Marit)riim in- cnn sismcinnnns
rius apjid riMôdorftuiii, lib. ii llisi. Kocl. r. 16, slaucani, tamen servorum unius filii Dei cruvTem fun-
duin ait: QHicninque non diligiml gloriain l)ei i< lita , das. Et Tlieodoretns, lib. iii Hist. Eccl. c. M, tcs-
munera anupnnenies, ei(iH, qufin ipsi non videran! nec iis ost , Consiaiiiiurn sploiulidis ac iuagnificis vasis
judicuvrrani, rondemnarunl lo liis roiamiut, iii Faos- leiii|ila dilasse.
liiius et Mircelliiiiis lib ad linp. aiiitil : pi-iiiiuiii i/ui- (i) In lulgaiis el aliquot mss. ne lu ut Dcus , tia
dem jidem catlwlicani vindicatis vero pitnnto ,
poi\len paicr. Pr.ereiiiiiiis cniii Vai. bas. , Mariin. Colb. ct ,
fuiidi fitciilis, quem habere fidem prcrva- concupierut, Caiii.. itetuDeus ila, ul Pater, siipplo , est Deus: ui,
ricalus etl. Tnlos vocat Crcgorius Naz., Ui. vxi, uuri ad Clirisluni refei.itur, Te in ore, ctc. , cujiis diviiiila-
magis quam ainantei. fOôxixJiro-jf fidiVAfjK fi
{'.hritli lein |ialeriix inxqiialein Coiistatitius induccrc velle
fil.<)-/_piTTiiv( additqne Conslantiiim bon.t |iaiij>ernin
: repiolioiidilur.
m Miabis illos osus iiisiimpsisse. (>ii.imipiain in {]) Kxeniplar Vat. bas., mulcdicens.
mss. Collf. et Martin. desideratur non proacribit , (k) in ms. Carnut., pc/H/aii/ia isiud magis qitam con-
ud vilum .seii diinl in mortein: neque hoc vcic dice-
, slimlia dici.
relur, si p otcripjio soluiii exsiliuni, noii cliani Iid- {I) tjolbeniniis codex cinn Martin. i'« celerna: vitee ,
iionmi ci capilis iiojllsm soiiarel: pliirimos oniiii rcsurreclionem suiciliibit. Cra-co, tii a.imio't û^Siwjiv
i^N^îlio jam piinicfat,. Vol cerie iuc eibibolUr Con- i'or,f i7;j,«5 «j«(jTvi'Tc(.
«35 SANCTI IIIL \m EflSCOM fiSl
bcjlis viri» locula csi, tJicons •

7'u icro , (/ni iiiidKor A lum e<, indoetiis pioriim {e) episcopndis luis don. s,
oimii» m(i/i/i<r (ncliit cs nt Ucbncot , iioii cjfiiiiies mii- liiinos iiialis deinutas. Saccrdiiles custodi;i; m:iiiil:is,
num bti. Si enim nobis (ii) tivii ftroplcr lucicpalioncin exeicilus tuos {() nd lerroicm Ecclesix dispoiiis
(1 coneplionem Dointnin inodicuin iraiiit csl , ted iie- ."yiiodos contrnliis, et Occidentnlium fidem ad ini|>ic-
ruin (h) reconcilKiliUur tervit stiit {Ibid., M ei seqij.). taicm cuinpeilis , conoliisos urbo (Ariminensi) uirt
Nun csi ibUid tcniorilaii, scd lidcs, neqiic iiicciibidc- luiiiis terres, f;ime dobiliias, liieiuc conficis.dissimu
rnilo, sed raiio ; iie(|Uo luror, sed liilucia. l;ilioiic dopravns. Oricntalcs nuicm dii^scnsiones ar-
7. C'o)i»((i)i»iMj Aoroiii, Decio, cic., conferittr. — Pro- tifev nutris , (</) blninlos clicis , faniores insligas :
cbino lil>i , Consianli , (jnod Ncroni locniurus fuis- velerum 567 turbatores, piufaiini novoruin es.
sein ,
quod ex mc Decius ct .M3:«iinidnns .ludiient Oiiinia s;ovisiiiina Hiie (A) invidia gluriusaruin nior-
Cuiitra l>cun) pugnas, contra Eccicsiam sa:vi$, sanc- tiiim peragis. Novo inaudiiuquc iiiênii liiumpliu du
luspcrscqtieris, |)r;cdica(i>re$ Cbristi odis, rcligiuncin diabolo viiicis, ot siuc iiinrtyiio perseqiieris.
toilis, lyrannus (c) nonjam bura.inoruni,scd divinnrum 8. ilarlijruvi Reliquia: veiiernndai : earuin virtus. —
cs. Uxc libi a ine atquc illis sociu al(|uc coniinunia Pliis crudclitaii veslr;e, Noro , Deci, Maximianc, dc-
sunl: at vcro nunc propria tua acc>|ic. Clirisiianuiii bcmus. Di.ibuitim ciiimper vus vicinius. Snncliisubi-
(e incntiris , Clirisii novus liosliscs; anticliristuin B que bcatonini Mnriyrnm saiiguis excepius es( ,
(i) ct
{ir:i;vciiis, et arcaiioruni iiiysieri:i ejusopcraris. Con- vcncrnnda ossa quoiiilic lestiinunio sunt : dum in liis
dis ((<) lides , coiilra lidcni vivens. Doclor profiiiij- d:CinonC:> (j) iniigiiiiit, dum :vgriludincsdopelluntur,
(a) Silvx majoris ras. , uiiiu. Coil). , iit(ii<:. Mngis lcucioe cxcitalr, ac deindc Constantinopoli nutrit.r.
placerol , rirus vcl rircii», josta grarum verbuni twv. (Ii) In nis. Colb., tine iiijuria. Hoc ipstim Lucifcr
(61 In excnsis, recordnbiiur. Reoiius niss. Colb. ct liun in tiil lib. Mur. pro Dci filiu : Sic iios , inquil ,
Mnrtin., reconciiiabitur : CDiibCnliciile gr.tco, /kt«>- quoi l<im iiifeste per.--e<jueris varie excaTiiijicnri eupis
, ,
' !<yT|ff£T«l et quidein vivinciilia omiiibux ; iulerficiendns vero uou
(c) lloc cbt, iion jam hiimanariini , scd divinarnm csse ilaluisli, laniqumn mors liiiilninmodo bealos inili-
rernin tynnnus «s. Ha^ a mc dicia , libi nti|ue illis
Elcg.inlcr deiiidellil.iritis C<n-
lcs ('hrisli fucial, ctc.
socia ei cominunia suiit. lliide liic nou »oi;»iiiur (ituc- sianllum, ingeiiio ct nrle Clirisiiaiios iurqncndi , dia-
cuin(|ue bactcnub dicia suni (nnm Constaniii inaxi- bolu siiperiorcm esse enuntiai.
juc sunt propria qnse anie hunc nunicrum 7 conii-
î)Vcib;», et vciieriindu o!.saquotidie tesiimoniosuiit,
ncntur), sed qure llilarins Neroni ac Decio se procla-
iii nniiqiiu basilicu: Vnii<u<nn;co>licc abntii|un forsitai
maturum fuisse proxiinc lesiiiicntus est.
Eunomii aui Vigil:iiitii iliscipiiln iirimuni sup|ircss:i
(</) Editi , condit fidem.
Concinnius ins. Vat. bas.
postoa iii eciypis ct vulg;iiis defuere. Conservatu
cuin ;iliqnot aliis, condi$ fidct numcro plurcs,ci per-
conlmfidem rivens, eam scil. qu.o; iiua sunt in iiiss. (Ji>lbcriiiio ei M;iriiiiiaiiu, (juurnoi opc
inde falsas :
C rcstnui.itur i|iioil orntiiiiii^ inlegriinii deflc)eb:it.
cl vera est . ncc aiiimo nec moribus lenens. Fides
,
Verba eiiim : Dnm m his da:mones mugiunt, etc. qn:o

illas iiiielligii, frequenics lidci cxposiiiones Conslin-
ad superiora : itariyrnm sangiiis excepiui ett, rclorii
tio pisesenie , vei favenle seriptas; aui eli;im libros
iiequibaiit, jnm appiinie cuh;vreiil cuin his, venernn-
iii'>s , dc qnibiis Liicifcr dc non parcend» in Deuin
Qnantunt eniin apnd le est, Irad-.tttsli
da ossu icslimonio sunt. ILcc qnippe portenta , ciiin
dclinqiionlibus :
CDririi (jtti occiî sunl, lum ejus pro qno uccisi suiit,
eum (Christuiii), dcqno ellibroiscriftos deiHsti, el prcr-
glorl.im .ic virtuieni pr:>"cl:<rt! loslnulur. Qiiod illu-
dicnlores beitigni voli in omiii loco cnnstiiiiisii : el sub
sirniur lii^ lib. sli dcTrin. n. ': //luic (Cliiisliiui)
iuitiuin ejusdcin libri : Coiirintviit J- /ifc(7(i rcciluli a
Apo^ldlonim et .Vur/ijrMMi loquuntur scputcia . . • liniu.
le, ac daiiRoma: episcnpis etiam cdiliolicis. ad hoc vi-
ptuiilorui.i daimoniini rcsonniit n-iigilHs. Ililarii vcrbis
delicet, uiin omni toro liia robvrari posselblusplicinia.
iiilKi ici UioronyniusouiiLrn Vigihuii., nbi saeras .\|ii>-
Undecum lib. cuni lcgisperiinm
ii pro .\lli;inasi<>
aioloium Kcliquias nppelini sc.iiiii/i(m iios uenadiii/n
vellu videri, ct lib. .Mor. ;iru Dei filio , cuin sese pe-
(iicdilonim dcsij".n:um numeni^n Oisa, (|uns Vigilantins cum Lunomio vi/<;»i pttlviscu-
riluin arbimiri cl
luiH viiciiabal.
li;ibirc niemoret iioii i)Cg;il siiliiiHle ;quin scniin ,
•lliiis uil po/i(!is, oriiaMs, qiii ctiam din merealitr

ilt- {)) Quinqtie inss. ii(//ii(ii/. Piitiores cnm vulgntis,
S(Tr/u.< ac dulcis ))*i artew iinwtilus. QuibMs illuslr:iniiiii<;tiin( ; quoiiiodu lii). xi de Trin., n. 3, lcgiinus
tur proxiina llilai ii vorb.i, Doctor profauonim es. (firmoHiini muigiilMS , nun rugilits. tamen l.irol
Illis
te) lii omnibus inss. f ;iisf opn/iis iiios. Tuin in plt - llierutiymus episi. xxvii, :id Eustochiuni, c. 6, iil:i
risque, donau^. Ei bi'- f.ncifor audiemius, lib. Dc siinilia narrnns aii : Cfr>i>>/>rii (P:inla) cnrii» dtrmoiic.i
non parccndo Trnnsfiûratus et

iii Donin 1) rngii'.- i:i ud.iliiiis, el unte jopu/rr.i SunctoruiH uliilare
ilelinq : m
Apottolot Chriili , ad L> omnis curu Itomhies morc litporum, voiibuslalrare caiikih, fiyiHorc
qni Inmqtinin vere
teomtut , iniiyne taurorum ; atios rolare capul , ei poft
Hccletiir pertineat, tic sollicitiis rideliccl ne qnis alicnbi
cîtholiciis pra:sit K<f(.-»»> episcopns . . lollis epiuo- tergiim lerramvmice langerc suspeiniique pede (eminis
.
vestet (ndde nun) defikere iit (aciem, Qux |>ostreiii;i

pos callioticns. ordinn': liareticns. Cui, iniinit bb. Mor.
pro Dei lilio, rrc6ro sunt accUimanles Miniii dopnnlis verba ad Ililarii iiuitniiuncin cxprussa , indicio siiiit
tui epitcopi , Eintcopum tc eise eyiscoporum.
De hno huiic librinn Ilieroiiymo igiio(uin non ftiisse. Euin-
deiii quoque locum imi(s(ur Sulpicius , duiii Mnriiiii
bnnorum epis( r.poriini in inalus (lcniuutione videii-
qn» specut in expiillciidis d.vniDiubus virdilein sir enarr.il Di;il.
dus (|un|ue Allianabius ad Snlit. p. 8j8,
illnd cjiiMliini p;iK. 8G0; Q»in<jMn;;iii/a sediunt
epitco- III Cerneres inocni» divcrso exitu ptrttrgeri, Itot tublu- :
lii iii su/>/ii»<' pedibiii qitiiii de iiub* peitde.c, uet liiuu-u

pos ciiw xitlellitio mililort ait iiivilos popiitos tubiiwtit,
hio rospioi;a iiiiimil;»lMi- vestis defluerettiper iifw, n»' lacertl virecumliaut iih-
etc. l-ûrte eiinm Ililarius
,''.i<
syiuulo |>roximu f;ic- (/(1/(1 pur» corvoium Iia e( 1'nulinus, in Na(. 7, S. Ko-
iiein ei iscoponun con>t;iiiiMioi>.
(ain, qut iiifr:i, niini. I.^.
de licis, humiiHMii » d.emone ubsosiiiiiu repr;v<rni.it ;id
-
ms. errorem. lliiiiiia oiusdem S;tu> ii

{() Colb. ttd
Ig) Martiniaiium cxfmiilar, blnndiiiii reliriiit. Tnn» ("urp^^re tcrso

Culbeniiium, /^riu/or im/igaj. Non displiooret. 6(iiiii/iis Suspendi pedlbtH spcchnKiii leola .supinii
i7ii i», |<m/or iiisiiqnt. Hic laiitjunlur dis.îunsiones Sc- (1*01) Vestlbu4 ul rii;iilis, aiil *ii vesii|i« huIih,
885 LIBKR CUNTI5A CONSTANTIIM IMPEUATOREM. 58G
clciaii sinc l.iqncis cnrpor.i, cl susiiensis peilc fciiii- A lis ndniitiiitir? Ai vidc lu.si pr.xfercns nomcnDntni-
liis vft^(csnott defliicrfi iii f:ifii; uri siiie igtiibus ni iii xerbis , volunt.nleiti cllicias Uei p»lris in rcbus.
.spiritiis, conflicri (a) sine inicrrng:iiiunc vcxalos Clamal ilic : Hicest filius meuidileclus, t/i qito milii beite
ngcrc oniniu noii miims cutn priirccui cxainin:iiii!s , complncui ( Maitii. lu, 17): et tu decernis non essc
quam incrcmento fidei. At lu, ouiniiin) crudelinm (iliuin , neqiic csse patrem; scd adopiionis nomina ,
cnidclissime damno inajnre in nos, ct venia ininorc

, exlernas nuncupationes , ct simulantcm dc se omnia
drsxvi-i. Siibrepis (A) nomiiic, blandiinciito occidis , Dcuni nuvus liodie religionib divin.ne perscculor in-
spccic rcligioiiis impieialcm peragis, Clirisii lidcm dncis. Anlebac palres tni (Ncro , Decius, eic.) in so-
Clirisii mcndax prx>dicator cxsiinguis. Non relinqiiis luin Cliristuni lioslcs fuerunt : tu autcin ad P:itrcni
salicm miscris e^cusaiioncs , ut xterno jtidici suo Dcum cerlas, ul mcndax sit, ui fercllorit, iii lioo dc
pccnas et aliquas bnialoruin corpormii (c) pcrrerant sc professus sii qnod non cssel , qiia.-i ncqiie cssc
cicalriccs , nt iiiflrmitas defcndal ncccssitatetn. Scc- pos^-it, Clam.it Filiiis : Ego cl Pnier tiiiuiii skiuus
lcslissimc mortaliutn , omnia persecutionis m.tla iia {Joan. X, 50) ; ct, Operibus mcis credite , quia Paicr
tempcras, ut excludas ct in peccato veniani , cl in in me, el e.jo iw PaUe(lbid., 38):et, Omnia, qmv Pn-
conressione mariyiium. Sed hxc ille (d) paier tuus trii 5G9 !><"<> measuHl {Joan. xvi, 15): lu Cliristuin
ariifex hnmanarum morli'iin docuit , 5€8 viticcre B objurgas (>) verLiatis, lu Patrcni .irguis profe^sio-
sine conlumacia ,
jngulare sitie gladio, persequi sine nis. Emendas Deum homo, viiam inoderaris rorrup-
infamia, (c) ordirc sine suspicionc , nicniiri sine in- lio, et nox lucem illuniinas, et prnmulgas Gdeiu in-
tclligcniia, proritcri sinc fidc , blandiri sine bonilatc, fidelis , ct (j) pietaletn inipius nieniiris , el orbem
agere (f) quod velis, nec maniresiarc qnx velis. terrse profana Bimultale commiiiis : negans hoc dc
9. Domini nomen in rerbit Conslaniii, non in geslis. Deo, quod ipse de se proressus csl.
Deum inducit fallncem. —

Sed me ipse unigcnitiis 10. Constantio veslis ovina. — Sed (A) procler lianc
Deus, qucm me persequeris, admonuit ne tibi

in cmendationem falsitalis, nliud nie Doniinus, ad in-
credcrem , tieqtie me lioc fallax in te cmcniitunique teliigcndum te , dictum docuit , dicens : Ailendiie a
nomen itluderct , diceos : Non oinnis qui dictt mihi, pseudopropheth ,

qui vcniunl ad tos in vcslimentis
Domine, Domine, intrabii in regnum coelorum : sed qui ovium , (/) ab intus aulein simt lupi rapaces : a frucii-
facit volutUalem Palris inei, (g) qui in ccelis esl, hic inbus eorum cognoscetis eos (ilallh. vii, 15 , 1(5). Est
Irabit in regnum ccelorum ( Mattlt. vii, Sl ). Agnoscis enim aliquid in cordc, quod drssimulalur iri viilln, cl
ne nuitc divinse in te prophciix verilatem et domi- velalum cst raenle : el ovcm pulantcs, lupuin £cn-
nic:c sentenlise fidem ,

(k) qua non proressio nomiuis serunt. Si qnx oviuni sunt agunt, credanlur ct ovcs
in coelesic regnum , sed obedieniia paternx volunta- C esse : si autem (m) rapacium luponim opus peragiint,
f.orporis omne sacrum casto

velatur operto : nomiiiis blandimento. Reciius in Val. bas. , Mariin.
Srilicetul divini operts reverentia tectis ct Colb. . stibrepis noinine supplc, qito te Clirisiia- ,
Corporibiis maoeat, nec pcpiia dj non in ips,i nmn. 9 , blandinienlo occi-

num fingis, ut declarat
yua cmcialur ovel, nudis prodeoilo pudorem
dis, eic.
Artubus, illsso graviiis lorqueUir tionesto.
(e) Evcusi , proferanl. Hilarius hic accedit nd scn-
Ilujusmodi porientuin nosira xUle vidli Lotha- tenliam Cypriani, qui iib. de Lapsis miiius aftendiim
ringia, uti fldem raciiint Commentaria Marchionis de ccnsetcum iis qui in tormcntis lapsi snnl. Quetri, iti-
Bcauvan galliceScrlpla, p. 6. quil, detormentis polest qui per lormenla tnperatus ,
(ri) Et hunc locum rcsuinrnmns ex mss. Colb. ct est; exciisalionem oblcnderc, qui viclns esliii dolore, etc
Marlin. in quibus lamen exstat age pro agere, etpro-
(d) Scil. inimicus homo omniuni hairelicortim pa-
feeto nnn profcctu. Inaliis au'e:n libris faal)elur, co/t-
fiteri tine interrognntis inerenicnio fidei At tu omnium ren» , dum in agro palrLs-faniili:js superseminî zi-
zania.
crudelitatum crudelissiine. Ilic osiendiL Flilarius, im-
(«) In mss. Colb. ei Martin. , occidere sine suspcc-
mundos spnilos occuUa qoadam vi agi ac lorqueri
tione.
diim eorum occutla cst plaga , et poena manifesia, iii
Vat. bas. ras. cura Colb. el Mart. quod velte.
loquiturCypriflnus, episi. n nd Donaium, ubi et tor- (f) ,
meiita ipsi» per Exorcisias inflicia vidrsis. Fn illis Alii, quod velles.
(g) Tres
prxdicti mss. omilinnt qui in coelis cst.
nuiem tormentis confitebantiiraliiClirisiiitiviniiaiem,
ul ab Hilario audtvimus, lih. xi, n. 3, (h) Solus Vat. bas. codex, quam non . . . adiniitit.
alii totius Tri-
ftdem
nitaiis citjus rei lucnlentum esi cxempliim
, D (i) Michaeliiio, pieiaie veriialis. Mhiiis
In mss.
i.
'-- •- .-•-.-;-.-.quast^. i,.,„.. ..,.:
apud Ainbrosinm, cpisl. nimc XXII, n. 21. .\Iii viTo , dis|ilicerel inipia(ar, l.'es:B, veritatis. Uttamqiiani
nii lesiis est Cyprlaniis, lib.ad Demetiianum, n°u'aii- presso qiiideni seriiioiie, sed cui oiliil dcsit, lioc si-
te» et qcineiitesvofe huntana, et poletlale divina ffngella gnificatiir Cbristum objurgas lamquam non vera di-
:
et verhera seulienles , re»(iin«ni jndiciiim confiientur. ccntcni, Patrem arguis ui faUa profitenlem.
Interdnm eiiam, inquii lib. de Idol. Vanil. : Videas Scx mss., cwjlrn pieiatein : ei ninx, comimsces,
(j)
Hlos noslra voce et operatione majeslalis occulice flagris loco verbi contiiiidts. Paulo post in editis desidera-
ccedi , igne lorreri , incremento pcena; propagantis ex- balnr de se.
tendi , ejutare , geniere , depreeari ; nnde veniant , et (k) Codex Martin. cum Colb., propler hanc emeit-
quando disceditttt, iptit eliam qni se colunt audienlibus, dationcm faUilalit. aliud quotjue me. Magis placct
confiieri. Sed maxime oinnium Sulpioius Severus, cum aliis prwlcr lianc, scil. regulam ex Maitli. vii. 21
Dial. III, Hilarii vcrba dum mttiuaiur, illnslrat in hiinc pctiiam, qua le falsam pietatem .ic solam Clirisiiani
inottum : In parle alia videret sinc hilerrognliove noininis larvani osieniarn recogiiosco; iinde et
vexatos, et sna crimina confilentes. Nominn elimn niillQ enieiiilo quod dc le prima fronte cogilalnr.
iiUerroganie prodebant ; ille se Jovein ,iste Mcrcitiiiim (/) In nis. Coll). iH(n/isec«s ,- in Martin. , i/i(»$ ;
falebaiur. oniisso nb in ulroque.
(b) in vulgalis , nomine blandieniis. In scx mss. (m) Sic duo prxdicti codiccs. Alii vero, rapacia tu-
Patuol. X. 19
-t,Y S.VNCTI IHL.XRll EMSCOPI m
hi|)i ossfi p.'i ii[iiis sniini inlolligiii.iui-, et cestonim A in ecclesi;islU is ((/) fromibns scriiiios meialli(M; (l;...t-
friitHi, *csliniei,lnriiin spirins ;»r;;(i'iiir. V.siLMn ovis iiuiioiiis liuilo iccciiscri. Ad.sl iiieiuni .\lc)i::n(lrirt
ia|>;<x, ccriiinius. .\nro r"i|iiil.lic:P sanclum lol coiiciiss:i ticllis t:inliiin coimnol:iruiii .'xpodiiio-
liiiK, l«iw ,
oncras, vel dciracl^ lcmplii», vcl piiblicats mitn p:ivcn5 iiimiiluiin. (e) lireviiis eniia a.lveibiim
l)ci (a) i;l
«.iccr- r.r>am qoani :\J\crsiim e:iiu :.rnii'; t(!ri:iliiiii csl.

«ilifli», vcl exiicla pu^.nis lico iii(;cris. O-scnlo .
dole» cxci|.ii ,
qtio ei Cliris us esl proililiis : cr.pui Mni:ili pr:ilecii , elticti diiccs, corrnpli (Kipuli, om-
li.iicd..l.oni siilHiiillis, III lidciii I :ili-cs : coiivivio di- motT lcgioncs, nc :>li Alliaimio Cliiisni, pr.X'di. .iro-
Jndis ad pioliti.incm cgressns cst : tnr. lacoo de iiiinorihns (/) popolis el civit:.iil»us,
viiaris, i-x (i«.>
(/.) ccnMim c..|.itnm r..i.iiiis. (|ni(n tliristus, nc quibns |or t.ilom Oricnlem aul teiT.ir, aul l.ellum
icaiidalo (:>scl. cxsol' .1 (M,.."/i xm. lii^ : vcciig.ilia csi. r..sli)nnm oiiini:i coiiiulisli arma advcrsnni lidum
nci-aii.infm Chrisiiaiios invitr:s Occidentis, ct cxcrcitiis inni convtrlisii iii <.ves
l'.x>s:'r donas. nt .id :
fogcre mihi snb Ncronc licuil. Aul lii l'aii-

•> i> «;ia sui.l rcl:i\is, 570 "' ''"^' '**' **"'' ^'"''- t.l.risli :
'dnmciiia l'num beai.e (g) passionis viruin

l.landimcnto solli-
I Mitur. Il:rc im. lalsa ovis, i sniit
Qiit:l fiirpcû' \t .mîfria. niiidTrc- citaimii rclegasii (an. 553), ci ecclesiain suiclam
11. ti:-$in liiii'.
vri. qmil lUeiliol •nhn, ijiiiil Riiiia, iiiiid Tolosaiiii. — Trcviroriim lali sacerdot.^ spoli.isli. Ediclislid.-m icr-
Ai niinf frncnM opcrnm luornin, liipc rapax, andi. R riiisii. Ipsiim usi|ue ad niorlem dcmiilasii cxsiliis cl
Ncqii..-g.. alia p.iiiu^(iiiamnu:v5c-la sunl in Eccl.- falipsli . exlra Clirisiiannm quo(|ue nomcn rclc-
nn rrl.ro. (.1 ant lyiiimiid.oi aliam pr:r'lcr (inam g;isli : (/i)iic panemanldchorreo luo siimcrel, auide
l».-i i.i-.if.-r.im. N.m i|.i.'ror. quia c.ius:.ni iL.noro, scd .Moi.ian.cMixiniillvqueaniropr.irjiiatumexspcciarcl.
lameii <iiiercla iiinnsa esi, ju sos a te cpiscopos iion 571 Urdi..laiieiiseiii piissimam plebcm (i) (iiiain
c-si', .jiios coii.l.-innuc nnllns audebat , cli.im minc lu lurore tcrroris tni turbasti! Tribuni l«i ;idio-
r-.rttm »«>•? fimrpiiiii. 1.1 sojiTius hi/hiiI. ila liic piua- S.N9, tibi ait Uos quidem in Inpidicinis mnnciparttnl,
/fiiMtad ii<cii.l(>iir->ph 'las i'f-for.'i d.ini videiur. illos vero nd neccnt perseculi sunt : lioc cuin llib.rio
(ii) Kdli. honori^s : <>nicii<l:iiiliir cx mss. c quibiis ii.isiro Lncifer, lib. inor. pr.. Dei lilio, i-dsmbii <!(in-
Cnlli i'l Miilin., .S|.i if.cii Da pp.'iiis, c( vel iletraclnr. sl .i.tio, cnjiis aii<t"ritatp facliini csl : Onniia, in.iinl ,
tcwrilit. II I ;)t(f'/'>i' .•(/:(i.s, vcl eriul.n pici!i!> oinis H.i 111'jtiillt, niniiique lori, e.f<ili'i mcafi (luo! pntahanlnr
vigiiii. rorl', cf/ j.ttbliciiuii cdiiiis... opes DiO inye- iHiinn. iiostro tua: cnlliditiiii resistciiium teplesiimi-
1/5. liic iit.tAitir, qood Lncif. r ad calccm lib. i. pro iHcro : releq.tndo inii/nle^, [iiine, siii, nudiiui-.' vexando
Ai aicisi.. i..iiiia , <;('iisi..niiiim siil. clce^no^ynim iitfii deiitis. Porro ex hoc loco inicll'j;itur Consian-
.l.r" s.ilcrp (/i- /iiiTi/.wij n/iciiis, d.' PvniM l'om.i qui (/.?- lius I e^t:>.tiiMSse iiiorcm, qm^m palcr ipsius abrdgar.il
norlnri, mleifici. pipirrifcii/uc iiii/Kcriii/ , qiiain Cliii- legc II dc Cod. Th., (lua cavcl nl si qiiis iu lu-
i.oenis
siiiin i.enaro. N.iliim csl illnd Lilcrii apnd Thondo- Q dnm [ueril. vcl in mctiiHnm dumnatns, minime in rjus
..•. ..:..-.;
Eccl.. c. Ii; /;ri/.,'.<ias or!)i.s (.1- '
[acie » -^ -
sciilialur... quu [neies,
' - udj siniilitiidinem
quoe
- -
niUiin lib. II. Ilisl. :
rnruin .'.rvi/n''' , d mihi ul damnalo ekeino.îjnnin pn''-riludiuis cieleslis e»l figurala, ni<ninie maculeinr.
aHeis. (c) lii codice Vat bas. hic ad.liiur magis qiK.d
Culh. ms. r.'its«ni capiiis. Vociigalis liiijus ine-
((<l ci baliei .Marlin iii quo sicnl in Colb. antca |ir:cfcrinr
'n.i.il J.isci'b, lib. II do nollo Jiiil.. c. IG, ubi .\{;rippa

Inihs iiOM ^reriH.^. Ncc lcve ncc brev.' fuil brlhini
. ,
n! pn|.iiluin c.li-serii. iirignitudinem vectig..liuiii

adver-us P.Ts.im, qn.i postmodum Julianus c.'ncidil,
i|ii.i- rloin.iiiis .l.'^yiiliis pci.siiare snlebal.cx fi'ii'M
cuiii jam .liuiinmn fnisset.
.siiipii/flrnni ciffiliim :pstiiiiaii por. .•. U.irsuni ;.piid
{[1 C.cii;plar Colb. cuni Mariin. , dc n'ii:oribns
('iiii.deiH, lib. XII Anliiioil. Jud., sn ilnl AntiorhiiS : (ama popnlis : et niox. PosJ quir omnia.
/.Viiiifliliir sfF?i(/iiri6ii.5. src': dolihns , snibis templi at-
((/) Ms. Martiii., ica'^' co"/>vîoH's vJiiiiii.
(/'ic' eaiiloiiftdJ irihniiim , qiiod p.-iutilur pio ciipile. Iii
(/i) Culbertiiius codcx, u( pnncm ; qnamdam pia*
nratiam clcrici.rmn o\st',i l.-x. C. Tbe..d. I. i. Coll.
nnisi' Iti'.<>iiiliri an. ")50 Aigofi i/cics se fcrt vcritatis speci.m, sed faisam. 1 1 ciiiin cbser-
jiisirali dat.i :
\at ll;ir.iniiis ;iil ;.ii. .".').i, n. 29 llac idcifv di<if de :

conefiiil niiriiiii ar(/i"ii(m)ii/Mfi prwbere , clericns
(jiiiiies
t.mtiim exiipi. Ali.i e-i llb. xiv do Kpis. ct Clcr. eo-

Piiuliiio Uiliirius, quml prius rtlegntus (iieril fliri)- m
daia Omnis iinlebim giinn ubi ernnt Ciilnphiyqes lia-nlici Sloiiliini Slnxi-
.
<li-m 1111'iisc aii. 5.i7, : ii (.'.'.'riri.s
im.)iiii' e.vnilwiiis icp.llalar milliviiite inde vero nd bi.ihiirvs nmaiiduius :

.icctiirii,
foiireiilioni.s iiijniia ''(
(|uaM .licrel. P:.rum eral Constaiitio, raiili..iim ii.loi

nrerbitai' , clc. Iii.i;.iiiiii;ilcs aliis .'is coiiccdiiiii lci;..H
do (;aia|ilirY!?;is iimandassc; cnm clc.in .\tra l hrisl a-
,
(lai ' an. 3">5.cliac..dem(Jod., 1. x, Lpiicoi.i.. i.ic-

iiiorai:V. D iiiiiii i.oiiKO ^«piilit. Qiind hic Moniina' lcgiu;i. ii-
lirarii)riiiii la;.siiiii |iiitamiis, p.:v-.cilini cuiii lib. ii
(r) l'Miti. Ht liiyamiidfm aliiimpiTter qnmn Dei rc-
.i.i, oini»so verb') (;iii?ror. Snx inss. iiic ad Coi.sl.iiil. cxsiet ilvntnniis, iion .Wi.m/k/ii.
[••riem. /Voti r;
tyniiHuL III n/i'ii I priVt-.-r ii-uin /).'i r. /ciit! (/inrn/yMicll. (i) 0"i'd liic priiis vid. b.lnr dcessc. nnilaia intcr
(/iii-o) ; Jioii '/11 a. t!..lb. cl M:irliii. ( «i it/r.imii(/.m puiK tioiic resi.iiir;itiir. Ali;.s prilercndum eR.sctciim
#i(iiii'i privier qui'in in O.iim pf.roin. Aoa (/«a-ro niss. C.lli. i-l Maiiiii. i.uanio (ttruris lui terrore iu^-
ri'1/n, clc. Airi.leri.l illiid ..'i Oc :n. i,i.-i jaiii «cciiii IS- bas.i'. pl.'bii nicnio |.iisîii..i , oli cam
.Mcdi.iluneiisis
scl, num. 7, /i/iii""r.'i iinii jnm liumanoium »•«. Se- pr.rseri.m consianiiam qnam aiino 55^> d.'iiioii-
lid. i
(]iiiiii.ir ('X.-mj.lar V .t. bis. aiiis f .vciilibiis. Nolilu siravii. âiii ciiiii seiidosyno.Ui» piav:iiii lidcm :.pii(l
i
(li:;i.iim csl, piiinu.ii qii.ini scriipiilose rcrcr..l tlila- eam diviilnur.' iiim aiiderei, hoc l.iiiien leniassei lui-
riiu, t|ii:c pubbcis llcet le-.iiiii.'iiiis c>ini|iroli;iia , pcr pcratori.-. m.mino; lantmn iii se p..puli liorrtTcm com-
se t.inien nini s.itis «'erlo (oiniici.'rit : dcin.le qii.ini iiiiivil, ..t ii.tra ecclc-iam conveuire iam mm sibi lU"
miul.'.sle, |.ro r.cclesia In.jiieiis, ab i.s rcf.'roiidis so tnin cMsimians, in palaiium serc^-cril, uii j;>m i.oii-
i.b^linoal, .|U:»; ll"il < .nitia ips:.m i;.'S! i siiil. Suiicriiis ttini lili. I ad C.iislaiil. ii. 8. H;cc auicni mili e dml
|.|iiiii, |iro(/ii(C jji'«((i.\i('i( iii ivfi/cjid, iiiclius logcrciur ai.ii.) Milcliir perpossa. cmii l>lonysio expulso i.Mpw
i.. /'V./c«i(iiii. iniiililil ilis \uxcntius Mcdiolanensem ccctesiam nrwi

M.irliii. Cl C. 'b. inss., In /•Vr/esini./ni» proinpli- .'!i'rc/ii((/iic occupitvil, ul Ui.|niiiir Ambioiius iii do , 1
((/)
''!(.. Q.:oil Mban.^biir Aiiaiiis aliribuil :id S.<lit p. ,
Spiriiu sanclo, c 10
LHft;!; (,0MI«.V CaNSTANTltM IMi'Lit.\TOUKi'.
iiiiii --.inoia snnctorupi l vi;iin siUi oiiini per j>0|>ti- \ !2. De SvUitciK tgnodo iViinc imia 1.;^'^ f|u;c
Jun» rriiJi'litafe p.TiiiIoiitcs, iirotr.ixrniiii de attsrio conscieiitia piiblir.i 572 'crientur, non inagis ;i mo
saccrdnlcs. Loviitsie piilas, srelcstp, JiiiLroniiii iiii- nialcdicia suiil (c) dicia ijiniii vcra, si cui in Clirislo
piclalr prccasse? EffiKlcruiit i)iiiiliMii illi Zarliarix rcliijua spesest, si qnis judicii dictn meiuit, si (|iiis
san|;uiiiciii ; sed , quaniuin in le esi, («) cniiciirpora- di.ibolo leiiunliavit , si quis sc rcpcncf.itiim iii viiaiii
tos Cliri-lO a ('Iirisio (liscWisli. Vrrii-;!! ^//1 d inito i-crnrdaHjr, ,neci;:ial qna; dico, et (f) de liis jiiilicin,
iisi|iic ail lluiiiain licllnm luiiin, cripui li illinc (/.iVt quo in se jiiiiicanduni e-î, JHilicct (,iii;r ciiiiii ilictn-
rium) cpiMopuni : ct ic miscruin, (pi! nc^tio iiiiiuii 'iis stini, noii .iliunde i-ognovi : scJ i|i?e ntidivi, et
liiiijore iiiipiclate rclogaxoris, qiiain rciuiscris! ()iit>s praseiis adfui ciim gei cliaiitur. Ii: Cliristo ilaitie iioi.
In (tcindc in cci lciain Totosanaui exoi-cni-li fi.mii? 1 iiiiMilior, qtiia dl.scijiiliis di) voriliiis, lcsiis (|tioi|uc
Clcrici liis iliiis ccsi, diacoueA pluinlio «lii, ci \\\ imiic vcritati». Assisto {die il Sepi. an. 550) Oiiciii.,-
ipsuin, ot (r) âncli inecum intcltinuui ,

{d) iii i|"-um! litini iii Sclencis synodo, iilii leperi liiitum blasplic-
Ckristnm manos missx. Ila-c, Coiistanii, si e ',o mcii- inoriiiii, qiiaiitnm (.'oiistanlio placeb:it. Nam (/i) pri-
lior, ovls es : si vcro (u peraîs, aiilictiri<(u$es. iiia secessioiio in ea (i) (icprcbendi , ut cctiinic.
(a) Solits codcx Martm. <-i'iitor^.ii«';u'i.. «Kx.v^siiri, B iiiiii,-o seceysione mea, vcl n ea; uirniui|ite enim io
rorriiplc. tVi.îcni/ora'^ vicl Itil.iriis acKnliiics. oJ» iiiss. iion aliicr piiiRttiir. iX <|ito cl/i. ilur srukiis rc-
riiipiis l>oiuini qu 'd cx allui pciciiiiuil i i;iu> i imii niin !;cstarui:i vcrilati (iroisHS consei.licii-,. NaiiK|'ii'
ilivcllniHui', n Mirivin i|iio<lam iikxIo ili-miUniiiir i.riuio die .'Vcaciîm a C«i'ci!i'i sccessciaui, uii iraiii'
i4{li(i'« en:iii, inqiiil Opâliis, iil». n, udc^ esi rf),w>h S.icr.iics, lib. II. c S"J. Tum li;ic srcessione f:iit;i dis
«?/ saiijfiiiius (.7iri.i/i. l'nilc et coiitra ailaniiiii cHi»(.i'i rrioii'i:>ri ;!•• dinniiicr iii (n',ieriiiil i|iii iini paiii,
lcs suliliCil : Qitid ros offrnde-nl l.hr ilw. . cujns iHr .•itiiv..' ;»li('riadli.»'r.'r'nl; qiinl cliani Vibiuasin-, jjli.
;)cr rerfA rlioiiii'»(ii corpits el uiiiiiiut h.ibitnbni '! Tiiiii (Ic^yiiod.. p. 8.SI, iml.it liis vcrbi» l'osli'n secessi/me :
«1» t'il:irii losiii iiinie cniu Juil:i'is coiiiiiarans ;iii srd )iii>tei el su^hcif
faclii (/i».<(Ui/ sIi)i/, idii ;ite .\cacii\
//•: laiiAo Judaôi eitiit imiliili. Il!i iii/V<ri'Nirl iiiiiiinj atUiiocre; Mii ttro, oui illiim (c//V;i'Ci.ii;/, muqiio liii-
f.hritto «II ciuii! ; a tobin jjcrrnjMii c/ iii tllaii. N(M|iii; mero fiure. Ilane aiii''in scccssionriii llil iriiis i.tiiii:iin
vf;i'0 auilio Jiida-iTum scelcri iccie comiK.ras-icnt iiiiii.'iip:il; ipiia iidiiii ler.iodie Lcoiia* opcra cnnvc-
Ariiiiioriiin Uonatisliinimve ciinicn, iitji «oium Cliii^.ti iiiiDies iii uiiiiUi, driiiio iinius paitis seces-inne dis-
torpus i'x alian accipi creilidi>s<:iil jnitcii suiit. ^ci{iie riiiiii liic, tit iioiinidli piit:iiil, ile
(o) Qutm in:i|ilii>sc. qn-.iui >iolenlcr. viilc ;i|'ud sccc.iida sccessioiic bii|iiiiiir; ciiiii postca narrel (piid
Aiiiitiias. ad Sol., p. b3'2, iibi (loiit iinil i : CVcmV Ihin dic lcrlio {;csiui>i -ii, (|ii(i coiiiigi! altcra illa gecessio.
Homa expci-iweiilum Chtii.U pcrdiicltuiiii. (.oquuiit Ii ipsi, piidrnni cditiiiiii.iii l.ilsa leclinnc nddiicii,
liindfin, qiiod aiiteii iion cridebiil , iiuviii 'do hcclifias CMsliuiant llilariuiii anle a coiicilio se recejiissi;
in iiiigniit urbibus deviitluisent qiiaiii oiniies iii iinuin a Lcoiiii coiip;r(>gaiciiliir. Qnod
(r) Ita inis. \i editi , itt fiiiclisximi. .\iitc:i m ins.
p ciinnrniant ex vcrbis Socniiis. Iib. ii, c. iO, qiHbus
Vai. Iias.. «( tiR;iic, nuii ci iii f;Muiii.
'
meinorantiir Acaciiiiii nd coiuiiium occurrerc noliiissc,
(d) lii ujss. Marliii. ct t.olb , iu CliriiiitKi i/. mi/iVmi ex conveniH ejiciendcs prius e.\se dieeuiet /i(ni eos qui ,
iiiiiiii» wis.wc. Ih aliis quiuinc non i'i'|)ctiliii m ifiniii. jam nutea depositi , lnm illos qiii in pra^senlia aceusali
H,x:c iiust Biterrenseiii sviiodiini pci|irti:ii.i ("j^r iiiil- eram, iisqiic laiidcm cgressis accessis.sc. At e'i in lnco
luui lere dubiuiu cs(. Qiiis ven> ilii Clirisius, iii ipicni non aii Socrates ci^rcss.is csse qul diidiiiu orant ;ib-
iiianus niisso:? Noii certc Itodmuis, i|iii Iklcrris in ilicali sed, li, iiiquil, <;»i i» crimen vnraii fueraiit
:
exslliiim cjecius, ad erclesiaui sii:iui iidii.; iirqua- cgre.ssi sunt; .Acnciuni vero intrviere. Ililario iiulcm
nu.Mn peimissiis est. Velici.icns sii>|ii< iv i;î ipsmn iiiilliiin criiiicn objccliiiii liicr.il. Deinilc i|nis creilat
Llirisiuin viicari veoeraiid:i roi'(jo is cl Minîiiiiis CMiu a coiicilio cxi iiUtiiit, cuin siatiin ab inino, Sul-
(jhrisii >acraineiit:i ; idein iue ! ii' c.>sc, ui si.iicii m« pi:io lcslc. Iili. 11 . E.''posi>a fidc snu iii .wielatent re
cnm iiilelligiint, (piod ;iliis |-ul..l)ti~, ulii ilc li-ilcui .-:i- cepiiif iJii:cihii<iiie iid..ci n; :it? Oim eli:iiii otiiiiiiim
n.iMiciilis »cnnonc-.ii iiabuiilii:C ii.iliiinrcii:, vu'g.ilitiii bciicvolciitriiii sibi ila < oiciliarii, ul vcl ipsi Aiio
illud, Nuriinl jideles. nioei siiii ci sciisi co..li.leiiti;r ypcriiout. iNil itainii;
;c) Veibiiin ilicia, apnd Rr. , Lip.':. ci Par. oini'iiU:ii, ciigit, ut ciiiii ii C'iii'ilio rcccssisse :irlii itiiiiur. Nc-
rcviiiiiiiir cx Dad. cl sc|ilciit ni.ss. II uc prius iiuilli; i]iic propterca sc.iln.'iiiliiiii e>l, ipsiitii aiil Kgyiilifls
iiiiis mnledica, jinia iliud iiuiii. (i : iSi fiih.t dliiniii.î, episco|io.i ci c 'iiveiiiui iiiterruissc , iit (|ii(i liiiniiil.i
i..fitiilis sil seriiio maleilicus. Antiiicbiic iii Liic;iiiHS cdiia subscripiiouibiis ral.i
Cicta cst priâlus ciiiiii fiiil illi; riiiivcDius, cl ex
if) Kdiii, de liisjiidicet quamdo iii ae jndicimdiiii}
: iisi
soJis ciiiistitii, (jui iKiiiiaiiision (lereiKleliant.

esi dissidciiiibus mss.
:
"
.
(j) lii eiciisis, quia discipiilnf: verilutis assisio : lc- (i) Exciisi , deprelundi ut (jliri.slnm .Jesnin cenluin
ctis inuliliis. Rcsiaiiraliir cx iiiss. V:il. Iiiis., M.iriiii. e' iiiiuiqiie er.scopi i3;/oto-JT£0'j. id csl , dissimilis essen-
cl Coll). Iioc scnsu : ()ui;i ut d sci|iiiliis vcnlalii, ilu lue, iiiidilisiiUibu-iiaiii, ]iliiiihiisoiiiissib: rcsiaiiraniur
iiiiiic quiii|ue leslis suin vciitalis. Ant si \crbii:ii «t- e.x 1I1S.S. Valii:;.i!:e basilicc, M:iniiitiiio el l.ollieiiiiio ;
tiîlo iualct i|uis ciiniiecleio cuiii suiicriiirihiis; (inia (îiiii a Ciflcris eli.ini idisil (liiisium .Ifsum. Tcsialiir
posl scqiKiur nbi reperi n<iii ubi reperio legemium
: qiiiiliiii Siicr;itcs, lil) ii, c. jO, ;i |i:iric •Siiouicciiruui
dciiide cril cttm duolms posti ciiiis iiiss. : Orimiidm-n siclissc iMgiiila (|ii:iuior c|ilscop'.s, Kpi|ili;iiiius iinteni
in SeleuciiisiiiKiduiii reperi, ubi, laiilttm hlaîplicinoniin h:cr. LXiii, II. 2(). lics •-iipra '|U.i(ir;tgiiii;i : scd iiiajori
en^quainuin, clc (jiiaiin(iiaiii lili. iii de Ti iuit., n. 'JO, lidc (!i!;iius csl llilaiiiis ic-tis oculatus, favciile Aili i-
J.iui Irgiuiiis : Duiniiiiiii jidem conlirmitunis o.n.m.s;.'/ , iinsiii, lil). dc Syin.d., p. SSI, iilii cosdciii iiniiicro
pulpandi corporis el conlrcclandi vuliieris obliiiil fittul- p:iuriis exsli!is-e i-ciibil. Iino Siicia es ad Ilihirii
((i/e.ii ; ulii leiiipus pr.iscii^ a^sistit, in uarr.itioiiis sciiieiiliiiiii (|iiod;im iiKido rcdit, c. .iO, duni iiuiiiin:i
ojitsdein scrie c.\(i|>it |iraBieriiutti obtnlii. eoriiiii locciisciis, (|iiiis pars Acaci;tiiis ;idvcrsa aul
{h) In vulgalis, post secesswnem mcum. l'ro posl ab n uiovii, uovcin
cpi>coii;iiu, aut a conitiiuiiiime siia
oiiiiies oiiiiiiii.i iiiss. h.iliciii (iriii: m ; :ic deiinJc icl!. cxtra coiiiiiiuinonciii
dc^.o-.itos noiiii;iai., totiUciiique
su(;ci".<5io»iiii nitvfHi. Silv. s.'.«i')iiciii i'i ci,- icliipii, s.-- l.iclos. 1'orro Alliaiiasitts cpiscopis
loutiii coiicilittiii
cessinitem menni. l-.Niiiiiict i liltcr:i m, (pi-c vcl''rtbus iii ciri itcr 160, Sociates dcltniie 160, Tbci^dorclcs 150,
libris linc v-rlmriitii s.iiliissinic abundjl rcstil coiislitisse iraduni

iu ,
S9l SANCTI IIIL Allll EPISCOPI 592
t'i t|iiiiii]iiR cpiscojî hniiiiciision , i>l cst, siiiiilis es- A niiscias aiires tncas, qu;e l:ini fiitiest:!; vocis soiinni
sciiii i: ixxJicaiciii, ei iicc<;m ct novcin nnoinuensinn, atidicinnt, hxc. do Deo :ih hoininc diei, ci dc Cliii^to
iil csi ilissiinilis essenlix ,
prullicrciiliii', el snll in ccclcsia pra'die:iri ! Post aiulias aulcm isiinsmotli
A^y|iiii pra'lcr AK'\aiidrinuiii li;rrcliciiiii [(icorginm) inipictates, cuni Patrcin et Filiiim cx nominihus pn-
lionioiisliiii constantissiine uliiinereiit. 573 (^fi^fote lius qtiain ex nninra roiop:ira»sei, ait : i Quantuiii
(Coiuitii y Jie) ifjqiie Lcona Comitc, in uiiuiii eiiim Filius sc cs::eiidit en^miscere Patrem, tanluni
oinncs (u) coiigrognti sunt, Ei liis, qui hointrusion faier sttper.:xlen.lit se {[) nu cognitus Filio sil. i
|ir:i!(Jicabaiil, aiitjui iionnnlb |iic verbis pn^rcrcLiaiil Qiiiliits rciilaiis, litinulius cxorltts cst.
(liKiiI cl e\ »00 essot, id csl, de suljst;inii.i Pei (iliiis, 57^ 1 1. Disiimliiud iicin qtto sensti dainticiit ne-
01 sciii|ier fuisset. Oui verii (j) .iiioiiiu;usiiiii ilefeii- ganics i,iiiiiUliidiiiein. — (~uin auieiii iiilcliexissent ct
deb.inl, niliil nisi piuruiiisbiinuni a&screbanl : negaii- hi, qui di^siinilcm Deuni diciinl, liunianas anrcs
ics qiiidqnam siilistantix' Dci siniile es:>e possc, nc- lanl.c impielaiis verba non snsceptnras esse ; rursuni
<Hic ile Deo posse exsisiiTe geneiaiioncin, .sed esse hi ipsi, (g) fallaces potius quam Ecclesix episcopi
ChrislHni creatnram; (r) iln qiiod creatus esl, id ei liilem sciibiini, (/i) hotnousioDct homneusion et dissi-
nativiias depiilnreiur : ex iiiliilo nuiein esse ; et id- militudincm damiianl. Qitod cum conirarittin (i) ipsis
eirco non asso i'!iiini, nec Deo similciii. B scnsit audiciitium essct : ipse ego quemdatn eorum,
io. Blatphemia: publice recilaim. — Loquor auiem qiii forte ad inc pertenlandum acccsserat, qiiasi igno-
vobis, quoil ego ipê reciiari in convenlu puhlicc au- ratis rerum gcsiarum percontitus suin ,
quid sibi
divi, (il) quod pridicante episcripo Antioclii.u excep- vellet isiiid , tit qui unaiii 5nbr,t:inii:im Filii csse ciim
tum li.iliebatui'. H.ec ergn ita dicla essc ab eo com- Palrc d;imiiassent, vel osscsimilis subsi.iiiii:r dcne-
iiicmnrabaniur : < Erat Deus, qiioJ est. Paier iion gassenl, dissimililudiiiem daninarciit. Tuiie miiii ait
er.1t, quia neiiuc ei Filius : nani si lilitis, necesse est < Chrisium Deosiinilcm noii essc, sed similem Patri
nt et femina sit, ct colloquiuin, (e) et scrinocinatio, csse. > nnrsiis hoc obscurius mihi adlinc videbaiur.
ct coiijiinciio conjugalis verbi, et blaiidiiiieiitnm , et Uc quo cuni iicritm iuterrogarem , lunc hjec ita lo-
possrcmuin ad genurandum naiuralis raacliinula. t cutus esi : f Dico cum dissimilein Deoesse, similem
(//) lit vulgnli-;, congreqali stiiit e.T liis qni Jyoio-jcrtc^ R.pontinits colloquium et termorinalio ex mss. Colb.
prwdirabant. Atiqiii ewnm : vitiosa inlerpnnciioiie et Mariin, ac dcinde et conjtinciio cx Carnul.
lal-iis erficitiir seiisiis, qnasi soli Lcona eoiigre-ii a (/) Tres mss., ne coqnilus Filius $it : prave. Siu-
g:iti sinl, qui lioinociision pr:i-dic:<l>aiil. Ahundat quo- penda Eitdnxii iinpudenlia, qiii um hxc de Dei liliti t
qiic postruma von eonnn, q<ix aucioriiale mss. Colb. blaspheiiiarel, A^lii et Kuttomii pairociniam susci-
ct .M.iriiii. reinoveliir. jiiebai quorutn liic Tlicodoreio l.-ste, I. iv ll.^t-rei.
:
Kdiii , /yiii cero owoOs-iov defeiidebant : emen-

(ft) C Fab. c. 5, (;l'irialKiliir, $e niliil de rebtu dicinit igno-
tlanittr ex potioribus mss. rare, sed ip$nm eiiam Dri estenliam exacte se nosse
Pnst ita siipplendi) ni iiiienra crit leciio qnani
(c) , eniiidcniifue de Deo notilimu kabcre , gttam Detts ipse
cxhibcmits ex li/Ie.mss". ciim iirins legcrelnr, liaqiie liii''ci de teipto; ille vero apnd Rpiphaninin, h;cr.
fiuod ncnim eswi. Titni ni^s. Colb. et Msrlin., DH m ixxvi, n. A. ausnscsidicere: StioDenm.e{adeoip$tint
iiaiivilaie. H',erelicns ilicenies Pater Dtvs, temper : novi, tit ne qridem nie mniiis noscifn, qnnm Deuni. .M
clinm FHiHs crealus : iilcni eiiini est iit Oio rrcnre et jaiii iihserv.ivit Aih:tnaSiu$, lih. de Synod. p 871,
ijigiiere , ab Antiochenis Psniliiirianos vocatos essc Ariaiio! hominihus trihu^Te non dubitasse, qu.c Hlio
'iradit Theiidorelus, lil>. iv llart^t. F;il). c. i. Dei neuarent.
(d) H.inc oplini.ini lectio:iein siepe Ijudalis mss. ((/) Editi cnin mss. Yat. b.is., paUiiio. Sex niss.
Coih. el M iri. delviiiiis. ['âindcin expressit
Baronius pnlaiii : qiiod lcg.'iidiimeoiijectavil Latiniiis, et B.iro-
:id an. 559, n. 0'. in aliis :iuieni libris, qnod prcedi- niiis ad an. ."od, ii. 08, praMuIii. Verius l;.men Itbri
caluiit .\iilicchim e,ieeptuni Iwbcbaiur... ab eo cnimne- Ciilb. el Martin. fallnre^, qtios niminiin llil.irius prr-
tiioranliir : priino decst nonieii ad qutid refcraliir , conlaiido experlus est aliiid pr.pferrc verbis , aliuil
illud ab eo ; deinde hilet qiiis ille sit hotno, cujiis scnlirc : ailei>i|uc iio:i esse cpisenpos, qtio^
.iiiinio
iiiipiidt^nii.im infr,) slii|wt Htl:iriiis; postrcmn imii nutn. 6, mtni;(rot vcritalit, el niiin. 12, rtTitiili] disri-
habeiur quein odanl v>rba piiilo pnsl scquenlia,
iii ;iNfo$ e^se. siiii noniiiic declaravii.
lomparasset, ait. Jam vero et iiiicsra est oralio, el iii (/i) lia liail. cuiii mss. Val. bis.. Mirli. eiSylv. nisi
Eudo.\iuni Aiionncoriini diteein appriinc convcniens. qitod tareanl p.uli.ula rf :)nte (<iiiiini///iiifi/it'm. Ilanc
Nec rep»ign.il .jiiod TheDil.retus, lib. iv Haiei. Fab.
jy revocatiius ex inss. Ikilb. et.Marlin. iii quibns taiiHii
c. ?., scrihit. illiini ad Sclcuciensem svnoiliiin ire exslat hoc alieriiir. niendom, qiiotl pro Afmiu-HNion,
jiissuiii, acce.ssisse qiiidein, sed iion aiisiiin esse coii- lialicniit (iii(»)i(Ftif;o/t. Pessiiiie aiileni Mir., Li|i«. et
sesiutii iiigredi. Nnn eiiirn llilarius dicii, r.tiiloviiini P.ir. postEr;isnium /idein teribunt o/ouitio-j , et
,
lioc S.îeiiei e prredirasse, sed cuin alias pra;dicas<ct ouo(-/j?to<j diswnililiidiiieiH damnitnt. Piilaiii esl llila-
(hau.t d-ii!>ie ii; eo convenlu, queni Aniiochije, staiim tiiiiii respieere in fiiriiuilain ;ib .Aeaeio Lcoiia;
liie
aiqiie iiiviît liaiic seileni. cimvocavii), puliliee lei:- porreelain, el iii lerlio Seleiiriensi% sviioili consessti
i'.im csss Scleiieia;; i-i i|iiideni aiiie i|:i:iin Arariaiii «jiiMleiii t.enn:e i!|M'i-a perleclani, iii i|iia apiid .Alha-
iii.'',:!^! Ilili-i ((vimiilaiK eiiilerenl . ci proiiiile in coii- iiasiiiiii, lili. tlcSyiKid., p. 90i, el apiid Soriatein, lib.
E';isii priiiio. Ilis f:\v ,1 t|iioil narnt Tlietidi.retus, lili. II, e. 40, oecurrit, to uh ofioo-Jviov x«( ro oaoioo^jffiov
II llisl. eccl. e. 'n , Ijidoxiitm »b Kustatliio iliisquo i)!S.'X*o_u!v (u; iuôrptov Twv raa^dv" To tSi inouoiov
S.!|.!ntieii>i^ SMiiitli b-galis aniiil iniperatDiem aetii- rv!<0'aaTtsO(tjv. .'\pud Epipli;iniuiii aiit>*ni, liirr. itxill,
s:.|tini, i|ti0d li.irreiuris in iK-j Kiliiiin lil.isplieiniis II. ict, de.>itl,?ratnr vox qiMin resiituen-
i/xoto.juTiov ,
evomilissel, Cmstanlil iu siii ipMUs (;i'at'.iui qit.iii- dini li(|iifl luin cx Aih.uiasiu el Snerale, luin e\
ttinivi, prniieiisi iraui leniprr.ire fnii nlitcr potei ise, niisiro llil.irii).
iinain e.iruni auctorcm iion sc, sed Aetiitiii esseaflU- (i) Lips. et Par. ipii srnwii. Keeliits alii libri, ip*it,
iiundo. .scil. Aii iiiuuis; .Ni'i((/i iiii(/ic'iiiiuiii, hue esi, aurinnijn-
{<•) In vnlK.tlis. cotloqiiiinn strnionis, el roiuimnclio. dieio el qiiatiliiiii ;id vocahiiluriini soottin.
193 l.inEn CONTRA CONSTANTllM IMPFRATOUKM. SU
Pairi pnssft iiilelligi; (|iii,i Paicr voliiissel crcaluram A in c:c(cris anic, ariis siia^ coiisuctudinc, iil |icr iv< li
isiiusmodi civare, qiiiR siinilia sui rcllel : cl iclcirco specicni prava conlirinct, el per r.Uionis nonieii in-
biiiiilciii Patri essc ,
qnia volun(:i(is essct poliiis sana consiiuiat. i Nnlo, > inquil, « verba qii.x non
niiiis, qiKim diviniiaijs; dissimilein auiciii Deo c^se, scripla snitt ilici. > lloc landem rogo (f) quis cpi-
qiiia iieque Dcus cssei , iicquc ei Itco, id es(, dc scopis jttbeat ? cl quis aposiolica; prnedicntioiiis vetct
sulisi.iiitia Dci naius esset. i llrc niidiens liehtii, formaiti? Dic prius, si rccic dici pnlas . Nolo adver-
iieque rrediili , donec (a) cnni imlilicc cx coii^fcii-ii siim iiovs veneiia novas meJic.imeiitoruni compara-
oniiiium eorum profanissiinx iiiijiisîinili ucliiiisratio lioncs , nolo adversinii novos hostes , nova bclla ,
piicdiciretur. nolo aiJversiiiit nov?.s insidias consilia rcceniia.

1-). Damnali ruruu domiiianlur. — lli nuinii ,
qui Si cniin Ariaiii h.crciici idcirco (f/) lioma-usioii lio-
liumoeusion praedi&ibant, «mncs cos, qni inaxiinesine dic cvi;:iiii, qnia priiis itegavcriini, nonite tn liodio
aliqiio iropielaiis pudore impuileniissiine li.cc loqiie- iilcirco rcrugis, iil lii nnnc qtioiûc (It^negftnt? Novi-
bantur.condemnaveruni {b). C<>iid.-miiati575ad re- lates vocuin. seil (/i) profaii:is devilare julnn .\poslii-
gcm suum advol.ivcrunt exccptique : lionoriflcc impic- lus (I Tim. VI, 20) : tu cur jiias excitidis? i-tini pr.c-
taicssuasqnantapolueruntanibitioneconlirniaveruni, sertiinnli eo dictuin sil ; Onmis Si-riptitra diviniHiS
siinilem Deo cssc, vcl ex Deoiiaiiim, vcl naliiralein C iiispirai.i iiiilis cst (II Tim. iii, !(!). Innasclbilcni
c»sc Glinm deiiegaiiie!:. Panci pliiriiim (c) doitiiitati srriplum ttiisquaiii lcjjis : nuniqiiij (i) ex linc negaii-
siini. ConBtantiiis res blaspheniix sux, metu c.vtorsii duiii eiit, .i'iia Movunicst ? Di^ceriiis (;) similem Puiri
evsilii. Vicisse sc jam Orientales gloriains ,
qiiia dc- Fitiuni. Esanpcli:! iion pi.iidioaiil qniil est qno<l no;i
cem lcgatos (d) voluntati su.-e snbdldisset , coinmina- icrii(;is iianc vncein '!
In iino iioviias eligiiur, in alio
tusque ct populo pcr pr;ffcriuin , ct cpiseupis inira siibinovetiir. 576 '"'' i"ipicl:ilis (irc.-isio paiet, no-
palatium, pcr inaximas (e) Orientis civiiaies h.^nre- viias adniiiiiliir : ubi aulcip icligjonis .ma\ima ctsulii
licos episcopo^ subriigaios comniutiionu bairelica caulcla cst, eicluditui.
inuiii\il.Nihil|)roi'Siisaliii(lcgit,quani iilorbcni lerra- 17. Scriplura iraduiii (vquolem Palri Filium. —
riini, proqiio Clirisiuspassuse^l, dialiolo condonarct. Sed diabolici ingcnii tui fallciitcni SLibtililaiem noii
!(!. Verba non $eripla mate velal CohsIuhIius. Ipse lacebo. Siniilem, quod iciiplnm iion est, Patri Fi-
iirimittil non sciipta. — Uiiiur auteni ctiain nunc, iil liunideccrnispr.Tjdicari: ulspqualcra Christum Deiiin,
(a) Particulam ciim adjccimiis aiictorilate mss. cerle quod coinniiiiatiis crat, Lrevi pcrfecit. .Mox
]>iililicc aiilein hnc maiiireslitni fiiit, cuiit locia Acicii cniiii Macedonio, Cyrillo,
Itasilio, Elcusio, etc, cpi-
formula qnxsituin esl, qua in re Filius similis eitet scopi fucre snbrogali.
alii
Palri. Et Acnciani quidein, inqnit Socraie.'; lib. ii , c. C (/) In ittss, Mich. el Colb., ijiiit_ episcopus iubeat'/
iO.toia tolunlalt finiiUm esse dicebanl , non aulem ilagis placet ciini aliis libris, quit episcopis jubeat ?
siibsinniia. Qii:e rc>ponsio novos luinullus cxcitavii quia niiiiinim princtpuni cliriStiîniriini esi cieiiendi
ci totius Conciiii dissolntionem. formaiii ab e|iiscopis txp.-tcre, non illis pra;-cribere.
(6) Hoc esi, deposiicriint : cncieros auietn a coni- Uitde el .Ailiaiias. adSolil. pag. Kt.'j: Quando a con-
iniininiie segregaruiit. Jain iiolaTiicus a Socratc rc- dito sirrulo iiudilum est ? quando jndiciuia F.cclisia;
ceiiseri novem episcopos dcposiins, alios<|iic novem auctoritaiem tuam ab iinperalore uccepit ? elc. Ita ctini
a cominuiiione scgrcg:>t.>s Qnod l.icliim dicit ijuarlo Valeniiiiiaiius tonccrtaiioriiioi Udei arbiler scdere
concilii die, quo Leon:is et Acaciana factio conses- ail vellcl, ad euni rcsciipsil Anibrosiiis, ep, nunc xxi,
snin venire renueruiit. ûod deinceps sequilur, ad n. i : Quando, audistictementissimeiiiiperatcir, in caiisa
coiicilium Constaniiiiop periinet. fidei laicos de episcopo juilicaae ? Qiiod tgitiir Coit-
(c) ]n e^cusis, damiidii. ncciiiis in scripiis , <<oiiii-
staiiiitis sibi arrogilnii, hoc inerili" llilaiius testaiiir
»11(1, Acaciani \idel. itiiiiicro puiici advcrsarioriiiti licri ciMitra apostolic.c priciiicasionis formam : ([uia
loiige pluriiitn qiioniiii prlin.inos proxinic post ab aposiolis traditiiiii csi, non soliim laicis in cpi-
.j
tiniislaiitinnpolicseilihus suis deiruserutii. Iia, ini]iiii

scopos iii rebiis fidei jus nullnR! esse sed e! adver- ,
suiii novas bicreses iio.vn remedi:i esse excogilanda.

Siilpiciiis, p. i6i , hiiiic vcliiti connnciitans lociiin,
opliiiiit sacerdolibus aut melu lerriiis, aut rxsilio de- [g) ]n noniiullis mss. homonsion : quod polest cl
dnclis.perfidia paticorumcuiicti toiiassfiant. Vid. So- rectc poni. Hoc ciiim sibi vuit : si iKnteitus Inerelici
zoincn. lib. iv, c. 21. reftigeriint vocein hoinociision (quanio mngis boniou-
T) sioii!),quia rem eiivoce
sigMilicaiam, neisipe '/iliiim
(</) Colhcriinns coJex rum
Marlininnn tiolentia' , ,
Pairi es.se subsuintin slmiieni , iicgaiiant; tu dum
iion toluntati. Uir.iqiic iiifi a, num. iO ,
vox
nbi de jiibcs ui luec vo\ cvileiur, iioniic eis concedis ui rem
cadcm re rursnm sermo, siinul c<ipul:itur.
incidic
cidcinvoc! siibjcciam iiegctit? Eodem argitiiicnti ge-
Ilinc viin icgali perpessi siint pridie calendas J:in.
nere lib. de Synnd. n. 83, iiabct : Dispticet cuiiiuiim
Uleniiii narrai Sozonicnus, lib. iv, c. i5, Constantius
in syiwdo JSicwnn hoinousion esse sutceptum ? Iloc si
tnluin illuin diem neciiun maxiniani inse(|ueiiiis noc-
cui displicet, ptuceal neccste esl quod ab Aiiis sit
tis partein consmnpsit cum cpiscopif, disceptans do-
ncgaium.
uee leijali, qui a eoncHio Seleucieiisi udveneranl , fnr-
(h) Silvse majoris ms. Sed et ranas tribus aliis ., ,
mulw [idei ab Arimiucnsi oppido allat(B subscripsisient. favcntibus, in quibus exst.it serf arii>cKfl.s.
Iloc i|>sura Sulpicins sic expoiiit : Ibi repertus Seteu- (i) Lips. et Par., ei Iwc. Coricinnins a'ii lil.ri, c.r
ciensissyuodi iegaios vi re.gia competlunt cxenipio ,
hoc. Porro jfmtisci6i/is setj ingeiiili vocai)'jIuiu lioii
Oceidentulium pravnm illam fideni iiccipere. Plermue
modo Scripluris inccgniium, sed et apnd êntilcs
abiiuentesinjuriosa cuslodia nc [ame vcxnti coptivam
valde anibigiiumess.eniuUis oslendil Alhanasius, Or.
conicientiam dtuere.
uciint. Ar. p. 537.
(e) In ms. Vai. bas. hic adjicitiir se. tjuocirca p:i- (;) R;itaiii volcns ab omnilius habcri Ibrnuilani ,
rcm abfuil, i|uin cumColb. ci M:itliii. prxf<:rreniiis, quie primiim Ariniiiii proposita, ac post Nic:v;i: iii
per maxiiiius se Orienlit civiliiles liiPreticos i'pisci>pos Tliracia, Seleiici:<;, c! Coiifciaiiliiiopoii ;ib Ari:mis «:
j.i.Vc(j,T(»iiiiii. rntiimuiiioncin hiVrelirnm Iwir.nit. t-.l liiiilial;. CS!
.sAv.ii iiii .\iiii i.i'is(;(iri 596
i|iMil sfii^>lii:ii c.ii. la(>'a< Hoiiiiiii oniin iiKirii-. Ii i .; A lU. 'l«« igitur iiuii
• aiisa cil : Piupfer /miiii^j.;i,s Jik/iW quarehanl . nin cri|it;i diri : ci ipse l.inioii iioii icii|itis iilcrls, iicitiio
ucciilne, iiuia iro': mii'!!!» »o/t'i'()«( .sf;6(>. (u«i, .s(il quod (|ii;v suiU <cii|ila liKfiicris. Siiiiilcin vis l'alii Fitiiiiii
jyuliiiHiûum iliiii''iil Di'uiii , («•i/MiiVm te (nleun Ueo |iru>dicari : iie -iili Apostiilu :iii'ii;is : ()t(i cnih iu (mnm
(Joaii. V, |N) llix J.' iiiiics loi|ii Mis iin^" a vocc j>ri>- l)e «'.'/"ndui
(luiiialiul ul |iC'l sîs ImIiusmIi' ii;ilrciii Doiiin, |irii- />.'«, jii/ im: /iflini'/» sr /(iiiiiHiii .terri ncci/iifiij (Plii-
fi!Mis(«) s(! :c.|iia!i:iii c^m; Koii inicl ii:;»iur {)wn\ h lijK II, (i, 7) Nmi i.ipit (|iiiid oiai Clirisiiis, iil esl
)'()rlc(lici>i.;fi|ii:iiiiai<"iii >il>i il Itiîi m g.i>« (^lirisliim, III riuiii I ti>-i eîic. Nuii est .i'i|ualilas Uci in roriiu
i|;ii;i dixci il : IViik /io/i'*! Filiut ub a (acere quuliiiium. |)ci csvc , wU vifl.iil l'ili,-m jiiiieiiic-m (Ib'.:!.. 19) : iiic- M-rvi, Oiio.l si iii fonna servi lioiiio Clirislus esl ;
qui J
ir.tjiild llliriNliiiii cl rrt|>i>mlisi;i! di; salib.ilu, (|M(id .il'ii(l iii luriiin D. i , (|u;iiii Clii'istu> Deus esi'' Simitciii
îolas-ie ;iigiicli;iliii, iil in Imo ipso ralris tii se opc- ila<|ue ol) iil |>rj;d>oari vis, ne in fldc tiia s:t : F.l oiu-
1.1'ilis |irii-lcrfcl ;iiicl(iiiiaiem, ct ;i'«)iiililatciii sibi nif liuyua con/iUnlur, </u«iiiam Dominus Jesiis iii gtcrU
^ iriiiis lioii.iri qiiiM''! !iiiiii|isisse : OinMia iiunciimqiu 0,1 Diifiiilris [Ibiil., H).
/'ir«:>- (iicil, eiiiicm tt Filiuii (ncil simHilcr {Ibiilcmi iO. DiJOfa /»( pru(<'i,sio , siiiiilis seciiiidiiiii Scri|i'
i'i itCiUMi. /' linniirijiceiit /•"//iiiii, iicul liiiii«rific,nit W lur;is. — l'':illa\ lilaudiiiienUini tiiuiii! Patcis ciiiiii
riilniu (Ihiil., i^) : el, y/// non lioiiorificiil Filiiuii (pias tegis , el lovc.is ccspililtiis occullns, ct escis
./«// limoiificKl 1'tilri'm qiii misit Hluiu {lbi,lcm). Si I.Kpieos siippoiiis. Sjti»l'.iccre le i(;iioraulibus piiias,
virtm fladeiii csi, si lumur ideiii e.-t ; qu.no iii ,|iio (pii.i dicis (c) nimilem 1'iilii tectiudum Srriptiiriis.
ileait 9f>yiiatiiai V Audi cliam niiiic iiiipiclalis iu:cartc(n. Niiniqiiid iioii
18. .Snlura viium. — Sod siinUiludo tilii |»l:iooi ; iic pie diciiiuis iKMiiiiieiii fiiinitcni t>co .seciinduni Scnp-
aiidias, Eyn e.t hilcr uiium tiim.is (Jouu. \, 30) ? luras ;
quia dicluiii cst ; ruciiimus liomiiiem ail ima-
Miiiiii|iiid ci 1:00 ()iio<l iiiiiaiiKumus, iii <|uo neiguc uiiio, giiiem etsiiiiililudiiiem iwstrain (Gcn. i 2(i)? Hoino crgo
nciui; divciaiias ioliu.|iich:ilur ca'iiiiiui..iiiil>ii< nu- ad iniigiiieiii et siinilitiidiiieni Doi pntris ct Uei lilil
suiii Juda'is (|ii'id sc per linc ilii liini Ocuin f.icenl (d) esl. Et ciijiismodi inia^jo esl , cîtlndici (e) si re
D(iminu<<I<'ii'-f;;ivil, dicens : Si iwu (jcio opera Ptitris qiiiraiiiur, doceluint. Nuiic ;iuiciii lioiito ad siiiiiliiu-
iiiei, iiolitc iiii/ii crctlcr,i : .•iiii uiik'//! fucio, ctiion vullis iliiicm ct iiiiaginciii l>ci coiidiiur : noii eiiani sirail'-
;iii/ii crcd,-r,-, vel opcriiif mcit credile, qiiia Faler in me tiido 578 (() '"'•'•> f^^XfS'" <!' Filiuin pra>dicalur. Iil
cs/, ( ( (;;o iii Paire (Ihid. , 57, TiS) ? Quid rogo ,Ti|iia- eniii» ,
q;ii>d ail iw:,lriiiu , a;(|ii'tliU)tis cst dciuonslia-
lil.iti Dci dccst' An opus? aii naiura? 577 :iii

P''"* ('•>. *'"'" """ dilleiat, ciijus (j) in sacramenlo ci
li^ssio? N:iin Piileriu me esl, eleijo Pulre (//>., t»i ."j.S).
C iui;igii it .t similiiudo.
;cqiialilas esl : qu;c ticiisitiidineiii ;i'qii;ititalis e\- H. !). liiio iiusijitiim juiediculiir mera siiuilitujo.
)iiossit, duiii iiies>c ali)ui; csse coiniimiic esl. Opcia -- l>,- Filin .tiit^-iii uiiS'|ii:iiii KtiiiillluJiiiem ret>crics.
voro palris siii faccrc, non atiud eit, quam virtulciu Iii;aj;ii('in aiilenrciaii Dci csse Apnstolus dicit, s.hI
i;i sc p:ilcrna> diviiiitatis oticrari. Liiuui vcro ()ui/,l ((nc ;:ildiia!iiciit(ilidei ; no (/ij iniaînem coiifnrmat (i-
siint, lioc cst iioii a;qii;ilitali;iii alimiere, sed iiicie- nciii L.:i.liici;. Ait eiiim ; (/ii» «( iMiHjo Dci i>i!/i»i/i./t«
'iiciito iiitclligciitix fldcni u;qiiulitati> iiistrucrc. (Col.ns. i. io) : ul iiiiago iiivisibilis Dci , ctiani )>cr
id ((') ipiud ipsc iiaisibilis esl, invisibilis Uei iiu.iô
(a) In cditis, pro(essum , el moi desidcratiir Deo. Homo euim ad commuuem fil secundum verilalem «iT- ,
(b) Plcri()iio inss. niiiipsi.îii-^. Iloc polius iUi iniel- i/ioiii.t , imigmem : ot mox /.'»4 rnim eU imagiHit .
ligcroest, mtmeuto Clnislum... sumpsis.ic: ciii vcrlio ad (/Hiiiii homo crtatui csl tpeciet. ,
cdit; ailiiciiiiit dicens, icCraijaiililjui luss, ciiiii giani- ('/) Itiirsuiii liic lociis illiistraiur liis lib. v, n. H,
inatic;e leges cxi'4creiil ./i««'»(<-»». vcrliis hiiliistcabilm decide. (/iii/i/i eiiim iHut. quo-
:
(c) A)i)>osilo Groxoriiis N;ciiaiiz. Or. xvi, n.

'*(> .
ruiu imatiiiiis cl simititudinit unuin etl humo (iKlHt
Ha'i- verba , simii.e stccM>i'u sckiitiius simplicioribtis excmptuin.
iltccebra craul imineliitis liumo circumjecui , sliitun ad
(h) Cod. Ciilb. ciini M.irtiii., ne tiiiaîiinit rur|N>i'a-
nmnes vertriiiiunnict «««; obferiens, cic. , cl ixoximc tcm ac iloiîde ron/lriniiliuiK. Vai. bas., cuH(orma-
:
l/iipcdili witcm per scripii doqmalif ambiijuiia-
I
1
aiilc :
tioue : ()ii(>il lib. viil , n. i'J. sic eduiitiatur iie (oriui*
lem (eiieslraw (iperutl ; hoc i/Miii. ili iiratejctu quasi scri- :
piiiiMs qiiiim n/Kutdf cste iiiini/o luleltiijeretur Auiea

ptura.u rcvercrclur , ac |)/ii(>i(/ii>)iii/iiirii(« vvcum usiim
.
liico /Jici. iii.i);is arriderol i»ri>i(ii//j. .Sed cumCro-

aiupheicretnr : re itulcm iwro lii./iiismMiii nu//o iVri-
giirio l*a|ia :iiKtiirc, liuiii xxvi iii Kvan^. , lidcs sil
tidiriP toco prodttuiu iu ipîus lucuiu subtliluciii. Cini-
<iri/Htii>'iiiiii/i it,m <i()/iiii/>ii/iHiii ail tldoin alliiiel qiKul ,
st:inlii cdiciiiiii o( violciiliaiu nt liiiic lidci sub^cri-

,
111)11 csl xiîliile. I>r.i'lcrr:i ad.liianu-ntuiii iltuil, (1111»
l>il'ir, viilcis iliid. II. jO.
iiiisir.i ilc Ci.risli divinil >io liilcs c.iifirinatur. Iib.
(d\ lii viilg.iiis, o»e fiiciut. .K\teil (acius ab oiuiii-
VIII , iiiiiii. '18, olc, iiiiij iii siilii iiiviiib /iv viic.iltulu,
lius insn.
vcro cuni cdil. rcqu,-
scd ctciiii iii ;i.ljiiiii lis a)»isliili \orbis )>uiiilur.
(e) li:i |i<>ii(ir''s mst. Alii si
rcul , docchuiitiir. Ciijiis autoiii modi Kilius iiiiu{;o Mt (1) .\liqiiot niss., quo ipse iiii'i»/ti/i« ctl. Tuin Mirk.,
ddcct lib IV do Tiiii. n. I>*. •//i<iM/>i/u Dius imuijo cssel. Iliiic A)>iisluli Iih'0 ex-
\'.(\'\i\ >oli . iiidT /'(i(r,;i». 1'osi Mi)>enora vei ba ).ii(ai>do lliliriiis (iaia (i)>cra iiiniioratiir , quia Ari»-
,
(()
i((.ii eiiaiii siiiiilitudo , rciiiciiir, sed uMiiastt iriiuaii- 01 ni siiiiilciii l'alri Kiliiiiii prxdicaiilcs, rauluiu iii
('II. Dt ciiiui iii cuiiidoiii (lOiicsis locuni Jaiii legiinus, (•(> silii pr.oivit>e gtor.abaoltir. In-lal qii.iquo Chri-
NosiiiAii iinn Au(>ci MtiivHeiit sciiii, qiia iiiviMbioui.
Mi V (Ir 1'iiii. ii '> : iii iiivimI>iIi> |it i ciiso iai.i):!-
:i iipf» yi(i'"( dii.rii'''/"" ,

»/"" '''^•; rti.i^rro/oiri»! t:c>ii. ue. ;i* tuiu* Uclur, qui l'ai;.-ni iiivisiliitoi;i
5^^
5^7 MBI:R COMKA CONSrAMlUM lMl'EKArOliL.M. T.SS
Ubset. Siiiiiiitiiiliiirni vimo (») cuiii imagine ad l)'juni \ pnipriuin Deuiii cs:.c, iiativiiads ilcmoiislraiio o-î.
Iiuiniiii dcputavil : nc vcrilalis essc pro|>rietas exi- Milii quidcin siniiliiudo ,

(li) ne unioni detur occai.i(>
siiin.tretur, cui aj ininginein simililudu esset ud- sancta est : scd tibi a nu; non coucedenda ctt : qniu
juncla. Dcni<|ue uhi ad slgnirKaliuncin virtulis {b) a:ipialt:ni cnmdein , ct siinilem postea pie falcbor.
xqnalur.ct siinililiiJu iii Filio denionsualur opc- Siiiiilcni auleni Pairi , simllein qunquc () ct Deu,
riUldi : ciim profcoius vero inlelligriiii.c pr.idicatur; iviiîosc pr.-edicabo; siinlle'!! vcru iia, ut simlliui-
tiim ila dicilur : Uiiiniu (luucumiiue {acii Paii:r, mdcm dliii lioc dictnin scniper amcrcram : tijo et Paicc
(l Fiinit (ucil tiimlilcf {Jouii. v, 19). Facoic sinîUltC nnum sumus (Juuii. \ , 50) : tu :iuicin iiis oiiiniLii^
(laruin visum c\l, ni>i eadeni licrciit qua- (c) Niinili.i C<uUradicls, 'Hiia siinililmlincni ( ;) excusalioiic dflcn -
llclianl. Ai'|uc ila "îniililudu f.icicndi pic dcinuiVtrala dis. Kegas Flliuin per nativli:itciii , iiegas Dcnni per
cst iii cornindcm pniprictatc laiioruin. Csl autcm ct naturani, iifgas siniileiii per ;«:qualitaioiii , iirgas vc-
Eimililudo iii Uomino carnis pcccali (/loiii. viii , :2) rnin per unitaiein. Et jain qiia:ro ,
quid ei relimpias
scd ilii non similituilo cainis csi, (d) scd siinililudo similitudinis, cui niliil ad quod filiuscst, propric-
cariiis pcccali csl : ul quod in forma («) Dci e.^l talis iinpertias.
lionio sit; quod aulcni iii simiiituiiine carnls pccc;ili 23. ConUaiuii iii fide inconsinniia. — Iloc nunc a te
cst , honiinis sit siniiliiudo , dum iii lioniiiiis (f) sia- p Cinistaiili, requiro, in qiia tandcni lide credas. Pir-
lura cst, ct entra boinlnis iicccalum csl. Qu,c ergo go (k) enim nunc per demuiatlonis lu.ie lempori
lux professio est, simileiu
callida rcligionis secuii- quiUus n.vque iii iiinini lilas|>licmijc tu.e bar.iiliriiiii
duni Scripluras Pairi Filiuin diccrc; cnm ad iinagi- desceiideiis , pcr gradns propcipites cucnrristi. Nam-
nein et siniiliiudinein Dei lioaiu taniuia f.icitis sli? QuiJ qiie post primam (/) vcrc (idcni syiiodi Nica;nae , coii-
iiaipie verbls fallis? Q'iid arte clndis? Ciir iion ie|ua- gregaio rursuni (aii. 3il) \niiochi,e concilio, lidciii
lcni Dco (luic enim seciinduiii Scri|>liira^) pie dicis? libi rcnovas. Scd accidil tibi,(|und imperitis sedifi-
23. f'i/ii picelata wqualitate similitiulo poicst pra;di- catoiibiis, qulbus siia sciiiper displiceiit, acciderc
eari. — Scd vereris, ne xqiialein i|iccii<,iiinasciuileiii solet : iit seinpcr dcstrnas, quod seinper xdKiccs.
579 ^*'?"^"^'*^' ^^^ vcrum iiitclligft, quod Iilnc .rqna- Ac nc me iiiii|uuin voliiiilaiis tux jndiccni argu:is
lis Dco e>so intcllectus cst, i| <ia sibi (g) propriuiii qiiid libi in cadcin (in) E iuicii ioruiii fide dispiiceat re-
Dcum profcssus Cil esse; et protcstari paticin slLi nuntiabo. (ii) Mi mc lallit, illud qiiod tuuiii est
Filiimi visibilcm, iialura pcrindc discrepare conleii- /)<;o, proxime liis siibiiccltiiitiir, (;tioii piiirem tuum
debant. dicebnl Deiim ; ubl paireintuwn inierpretalur Hilarius
(rt) Lipset Par. , cum imagineni. Rcclitis :<lii libri, putrcm tibi proprium.
ft(m imngiue, qu.isi ciini imiujinis voc/ibuh : piita, nlii Q (Ii) cssc j:im praemonnlmns llila-
lliiic iiiaiilfcsl:im
Dens dixli lioniiiici<i iid iinaijiiicin Dci condiliiin ad- , in recipieiida sivc iii n-jirienda voce hoiiiocu-
ril slvc:
jiiiixit et ttd smiUtudiiiein. sion constaniiam. Vld. Ilb. de Synnd. ii. 7i.
(i) Non satis liabiilt dixlsse nmilcin Patri : >ed
(6) In viilgails, (vqual. In ms. Colb. , (equelur : cx
qno cnnfccliiins (Ciiiaiur. I uin parliciilam el , qiia: priuleiiter adjecit quoque et Deo : qiiia sii-
, similein
perinde est ac eiiam, frusira removcnit lajisiiis. pra, iiiini. t Eudoxii discipulo audlerni,
i.ab Aeiii et
Posiea pio ciim profectus vero... tum. Icgeiiduin csi, C.liiislum Deo similent von este, sed iimilem Putrt
runi profeciu vero inlelligciilia: priedicalitr , dtim ita esse.
diciiur. Iloc enim sibl vult , nusquam de Dci filio si- (j) B:id. e.rcMSdtioiiis. Editiiines allae, ex<usaiioni.
inilitudiiieiii pra^dicari, nisicuni iis a.ljimclis, qiiibus Mss. excuMtiione. Nobis oinnino vidctur lcgcnduni
ipsius cuiii Palro iniuiliias ; iniclligaiiir scd hoc ex ciinseHsione.
a)M'.rtiii8 signilicari siibjccui Jo.iiinis loco in quovir- , (li) lii viilg:ilis f.V/0 enim iiuiic ftdcm tuitm igiioro
,
tutis xqualiias non laniura siinilitudiiie opcrail<<iiis, per dcmtilalionis tuce temiiora qiiibas quisque tn unuin ,
sed, nt ita liiquaniiir, ideiititale operum d«iii<insira- blasplteinitestimburatltriim... cucurrii : locui perluiba-
tur. Quod illustranlpoi^trcina illa ii. 18 \erba, (/num tiis ct inlerpoliitUN, adjectum est ftdein lunm in qiio
vero, quod sunt liac esl non a;qualii(ilcm abnuere , sc.d

,
ignoro |ir;cter (idein omiiiuin iiiss. quoruin o|ie iiuiic
inciemenlo intelligentia; fidem wqualiUitis instruere. ibi castigauir. Quaniquain ubi hi prsc se lerunt ego vcl
eniiii iiicrenieiituiii iiitclligeiiiia: i<l cst, quud b c in- ergn , restliuciidiiin duxiiniis pergo rciiigeremus
: iiec
telligciiti.u profeciu-i. £0. In iiis. aiiicni .Mirtiii. sic liabeiiir Krgo usque :
(c) Editi , similiter : leniieiilibus niss. niiitc per demulalionis Itice temporu lisi/iw iii iinam
(d) Supjile, quui ei cariiis cst veiilas. lêtc.
Er., Mir., Lips. ct Par., in forma huiiiinis esl :
(e) (/) lia code» Cdlb. cum Martin. Alii aulciii, veiif
liaud scio :in cuin aticiorilate. Tuin mss. Colb. ct ftdei. Tiiin. soli edill , stjnodicen, iilii in ins. Micli.,
Marliii. Deus sil. .syiwdi NicooiKS, lii Carn. sijiiodi vicein, lii icliquis
mss. in /lomiiiis s(a(«)u rc/ iiadiiu stjnodi Nicani.
(0 Reccii;! -es
Lips. el Par. in liominis naiura esl :
«.N< ; iiialc. Qmppc (m) Ediii, iii eiidein yicwortim fide : cmcndantur
hic vox itiiiuin syiioiiynia esi verbo Aposinli Uubiius, ex scrijitls
quii signilicatnr lii Cliri^lo slinilltiiibi ((uidem , sed (n) lia nis. V:it. bns. Piohari ciiain potest euln
iion vi-ritas caiiiis pcccali. Humpsit eivm ,
iiiqnit ap- Colb. ct Marliii. ncinpe iltud. Minus beiic aulciii alii
positc, Aiiguslimis epi-^l. iiuhcclmv, ii. 19 ex Vir- : ciiin cditis . maiimt; fallil iltuU. Ileiiidc i/uod (iiiiiii est
ginc verum quidem cumis substainiam ; uon lamen idco dicit Hllarius , quia Conslaiilio pr^senlc ct ap-
caniem, quia non e.x cariiis iubsiaiilia sive se-
liecciili probante exiioslia esi Aniioclicna (idcs , ciijiis Kiiiit
luinaluin siui; conccptiim ; murlalem tane ac per a.,^'«.s vcrba scquenli.i, i\iuv iii prius vnlgaiis praeicr lidein
niutiibilcni , taniquam cnrni peccaii siiie peccnto sin.it- iiiss. sic iulcrpolaia eraiit 1'alrcs gcncrnium eut t.v :
liinain. \idcsis i|isuniiiici Hiiarium, lib. x de Triii. Palre Fituii.t di.xeiuiit, Deum de lico, elc. Saiie Hi-
n. 25. l.ir:ui Coiistanliii spoiidciis, sc rciinnliaiurni» qniid
(il) Lcpcinliim liicvidetur, quin sibi pulrem pi(/- iitiiis csl , iiiliil dcbiiil aliu iioinliic rcnnnliaro. Qiiis
;)r«iim. tiia ciiiin Juannis vciLa (iv/Mij/fiii ic (acicns

,
i'i;,->iii rcdat iliuni glorioso Pairmn iiomiiK' liunoia-
(
K'j'j SANtTI HILAUII I PISCOI'1 6(Jo
< Qui generalus esi ex 580 ''''fe, Pcuni de Dco, A î- '''''<«'* 11»//», ndi non una.~ Non oaliinini:i-
loluin «k lolo, uuuiu de udo , pcrrecluni a perfcclo mur de rescissis , de qiiibus niagis post Nicxnam sy-
rcgeui du rcgo, (») liicouvcrlibileni , diviiiiuUs es- iioduin ([) Inslituils conqueriniiir. Nani etlamsi iii
tienlijcque , viriuiii ul glori.e iiicoinmuiabileni ima- bis oinnibus niliil viiiorum subjacere arilrnielur,
ginein. • llis (|iiidein cgo, iiilra Nic.fuin sciipta a 581 >"" l3mcn causa relli;ios.x- vuliiniaiis Inessei :
patribus liilc riiiidatu!, (b) inanens(|uc , non rgco : qtiia niall mcdllalio csi , bonoruin dcinuiaiio ; et noii
scd lainen bxc tu coiandanJo resciiidli, ac slne Udci iieccssaria cniendaiio, perrersitaiis occasio cst. Ta-
nie;« dauiiio libi roqniris perlidix occaslonfm. Posl ceo cnr nostra apiid Nlc;cani a patribns gcsla rescin-
synodum dcinde Sardicenscm (an. 3i:), omiicin rnr- dis; non enim cum liis ilbi convcnii boc laniuiii ;
sum ndversum Photiimm (aii. 3.M) Srrniiuin cailio- 1 quxro (g) cur tiin dainnas ? Fidcni enini unam ct uniiin
lic» doclrinx lu;c coniinovus cniain. S'd libi sialiiii bajilisma Aposiulus pi'a:dicat (Eplics. i\ b) jam , :
|
biic, qudd (e) niraquo lide cimiiiicbainr, exliorrci : quidi|iiidapiidlepra!ter fideni unain esl, perfidla, nini
< Koi auiem, qul dicuiit de iioii exblaiilibus essc Fi- fidcsesi.Nam (|ui Udeiii einendandu cundemiias, daiii-
)luni nei , vei ex alia siibsiaiiiia , el iion cx Deo, et naiioiieni Udei essccoiisiituis; dimi a|iiid te aboleiur
(|uod erutaliiiunuio luin|ius aul sx< uluin quundo non pcr alicram ,
qax per alieram rurûs abolenda est.
crai, alieiios novil saiicla cl catliolica Ecclesia. 1 B 25. Nullus juxla Arianoi jam Hun revs. — Cujus
td) Tuis ipsis dissides , el adverûs tuos hostis re- enim tii exiiide episcopl manuni '.iinoccnlem rcli-
bellas. NotIs velera subveriis, nova ipsa rursuin In- qiiisii? Qoaiii liiiguaiii iion an falsiloquium cocgisti?
novata emendaiione resclndis, emeodala aulcin ile- Quod cor non ad daniiiationeni .anteriorls seiileiiti:i-
runi cmciidando condeninas. Suscipls ctiam adver- demniasti? Damnarc boniousion decernis (/1), ao-
sum dcbramenui Osii ei incicmenia Ursacii ac Va- liqultaiis lideni , et pieiatis sccurilalem. Anaibc-
lcntis, emendatluiiuin inaruni damnationes : sed niox inailzari (i) boinoeusiou ab his ipsis, a quibus usur-
(e) cincndanda tua omnia cssc, vcl |K>iius d:iiiiiianda patum esl, constiluisii quod lamclsi nobls ad fidcni
:
coiistituis. Offendcns enlm liis p:iucis Inlmicissimls (;) oilosum est , iamen rescindcntibus Ddei sux
libi vcrbis : < l^t si quis seniurein tcinporc Palrcm damnaiio est. Damnas (k) quoque ci subsianlix no-
dicat Ftllo esse unigenito, juuioreni aulcin Fiiiuni nien ,

qiio le et Sardicciisi synodo ei Sirmiensi (()
Patre, anailienia sit. > piuth esse Occidentallbus ineniiubaris : quod lamcn
turumruisseeos,qui Antioclii» convenerunt ? Sed qiii doniiiiiones : qiue mox ernendaniur, non longo post
priiis SitworHni bico Encceiuorum legit, coiialns c^t imervallo edita lertia Siriiiiensi Forinula , qii.-v crr.nn
liic silii cnngiuere. iion nlliil immuUla Ariminiiui dclata csi. Vcrba au-
(a) Eilili. inconvertibilis. Verins niis. inconvertlti- tciii inCeriiis laudaia, sunt Ancyraiii conventus in
lein : quod relerlur :id viiccni fitium, qii:c In snpe- p ai<athem. II.
rioribus Aiiiioclicn:i- fnrinnl»! verbis exsiai, non au- (f) In niss. M:trtin. el Colb., tnstimi conqueri. Ex-
icni ad ima<;in«fii uli liquet ex lib. de Synod. 11. 29.
, sl;)t qiioque iii ca'teils iiislittii.
(b) Priina ediliii Par. nianeoiiue non ego, ted eic. , (n) Sic ms. Ciilb. AHi vero. queror. Editi, querar.
Aliaj, iuaneo, qua! non efjo, ted, eic. Oiniies inss. (h) Scil. lidei professione Acaclo aiiciore in Selcii-
manensque non ego, ted. taniea evideiis esl ibi eijeo ciensi synodoperlecta, iii qiia homotision et hxinncii-
pro eqo legeudnni csê, iil ipsuin cliain lexiniii n<m sioii rpjiciuntnr. His haud dissnna suut illa Gregorii
ampliiis sensu desiitnenduiii cssu dnxeriiniH. Qiind Nazianz. Or. xxi Piiim cnim el vclernn doeltinam ac
:
roiilirnial illudlib. ti ad eniiidcinCiinslanliuiii, n. 8 : Tiiiiiirtiit palronam, jacto tallo,iic macMnis impulsaet
Eya enim penes nie habeo fiJein, exleriore yos kceo : liibe[iielata consabstuntialis voce suslulil.
<luod accepi lciieo, nee demuto quod Dvi esl. EadiMii (i) llaiic Tocciii a Macedoiiio excogilaiam fuissc
mun. 2.3, ubi espnibr.ivil llilariusCiin-
riilioiie inlia, liailit Tlieodorcius, I. iv H;cret. Fali. <'. S. At rertu
sianlio, (|Uoil lioniccusiou ab iis aiiaihumaiizari ju- ciin,iai ah iis usurpalani esse, qiii itli adha^rebani.
beai, a qtiibiis iisurpaium esl ; qiio scnsu huc ci JNei|iic niiniis rsl ceriiini , eos ipsos poslmodniti
cxpioliK^l. subinde (l(^»larai liis verbis quod (iiumeii) : Ciinstaiitiî«poli co;icios csse, ut ha ic vocem danina-
litmeisi uobis ad fiJem oliomm alquc siipervaca- rcnl.
ncum , etc. (;) lia ms. Colb. curo Marlln. Inaliisauicm libri.^.
(r) Duo luss. leia. Cxteri, titriinii;!!^. Alagis placct eit : qnod iiun suliim pngii:!! cura lib. de
i'iiiii.'>uiii
ciiin uil)talis uiruqiie, scil. cl pseiidu-Sardicensi , cl 11. ~ii . sed et cum his hiijusce llhri n/ 'ii Syiiod. :
Sirniiciisi Uiriu.squc ciiiin lidel

coiilra Mihiqiiideni siimlitiido, ue Nnioiii i^ditr occasio, sanela
Plioiiiiuni.
sniil verba snbiiexa. PlnlippopiiliianiHn cuiiveiitiiui l) est: el num. 'iA: Eiiamsi in liis omiiiftio (tormutis
liccl Sardiicnsciu iii>niincl Uilarius, ciini laiiifn no- hooitvusiiiii asscrciitibns) Hi'<i< vi(ii>riim subjaceie
tcl ex ea conslilisse racliuiio ciii Constaiitiiu favebal affinnetur.
iioii vidcri dulHt 01111 lalliulica Sardiccnsi synudi) (k) Eain nimlruin susrioiendo fldci exposiiionein,
ciiiifudissc. i|u:iiii Aili:in;isiiis, lib. dc Syiiod., iit |iraMeciain .\ri-
((/) Apiiil Er. , Mir. , IJps. et Par. , (u lin ipsis. inliii, quain(|iieTlieodorctiis, lib. 11, c. ^4. ut Mca\c
Coiiciunius Uad. ciiin in.ss. , luis ipsis. in Tliracia subscripiain, et Socraies, lib. 11, c.4l, ul
(() lik duiibus niss. einendiila. Furniulain Sirmii Coiisiaiilinopoli a|ipri<haiaiii rofcriini.
:iii.557 cdilain vocal llilarius dctiriiiuenia Osii , i\u'u (/) lil esi, cuin approhasii ci piolestui es qiiotl
cani siibscii|ili>ine sua raiani fecit, ac forle ctiaiu In psuiido-S:ir(licensi ei Sinniciisi syiioilo deflinluni
(|iioriimd.ini vcrbnniiii illius aucliir ftlit i(it.-rci>M!ii(a : Csl. Eosautem qui dicmii d,-uon exslautibus estetilium
lh:.i\cH el Yuleiilii; quia cun pro iiiurc stio aniliiguis Dei, vel ex alittsiibstiiiilia. Ht. Ad.wnne perp«'raiH
(lilibiisdam Heiitfiilii^ a(liii\eiiiil : eiiienilaliunes Cou- Itiruiiius ad an. 547, n. ti, ob Iiuin^ llilirii lociiin
iiwilii qiii;i c.uii :iiii)ri>liaiiili',i-iiii'ii(ljvil qiiod .Aiitio- ijii.lsd.iiii cvcoîinvit Ciiiislaiilli lillcras ail syooduiii
;
('l|U', l'liilip|ii>|iiili it Siriiiii cu.itia Pliiiliiinin pro- S:ii.lici.'iisciii , ijiiiliu. Filiiim iinius ciiui Pairc suh-
liavrral. Oaiiiuiilioiics :iiitcin |ii.rili, t,> lui iiiiila!, Ill- SNiiiU' |>r(ilitc(ciur. hill.-nn pnst Ancvrannin con-
lclli;.:il Oricntalmiii Aiicyr;c uii. j;>H 1 oii}:rUjialoruiii vcnluni sobsluniic nonicii tu>.-'iliir uioidcn' impcr*-
f;i,l l.inCR CONTr.A roNSTANTIUM IMPr.i;\TOr,F.M. «02
|iroplioiica aiKloriittfl(/i) siisceplum , fulei iiiiclii- A vins polcstalis altoieri ? St^r|iiciiUir tc quidcni (9) in
gciitiani «'oniincUt. Omne itaque, quod proLatum cinercs chartul:e, .sed criminosorum apud Oeum vi-
anieu esl, damnarc jubes ; qiiod improbnium sem- vcnt damnaiioncs. Unom lantum proficis , ut poste-
|icr est , saiiciilicarc cnmpcHis. tn scelcsie, qui riias quid decerncrc in cos debeai , in&lructa sil li-
(fr) ludikriuni ile Eccksia fucis ! Soli caiiesad vo- mendo.

miliini siinm redcunt : tu sacerdoics Ciiristi resor- 27. Annni mortnit bcllnm huticmit. — Et quan-
bere 58S ^^ 1"^ ex.«pucrani coegisti. Pri>bare eos lis ad impielatem proncis iiicremeiitis ' Et cxteri
id (r) in 8c conressioiiibus suis prxcipis, qiuid anle quidein morlalcs semper cum vivis bella ge«serunt,
damnavornnt : in negandu rcos suos absolviint, ct diim lioiiiini ad liominera ultra morieni nibll causae
se ipsos reos redduiit. Oninia in ini|iif(aiein ct iu csi: libi vero inimicitiarum nullus esi (inis. Ilecep-
rcaium dcliubisii : duin omnes rcos so essi^ aKjnc los cnim jam in jciernam quieiein p.iires 583 '"*"
impios, aut cx pracsenlibus si.ituiinl , aut ex prc- slros lacessis, ciin decreta coium ('Crveisus irniin-
lcritis confiteniur. Non rccipil mendacium vciilas, pis. Apo>iolus comniunitare iios Eanctoruiii (/1) me-
nec paiitur rcligio iinpiet;itein. iiioriis docnii (Ihm. xii, 15) : lu eas damnare coe-
26. Contltiniii in Orieninlei et Afros riolenlin. — gisii. Esinc alii|iiis liodic aut vivus , aut mortuus,
Cbrisliinom te loqueris (<<) : scd ijuam non sis, ipse B ciijns lu dieia non rcscidcris ? Episcopatu< ipsos,
lcstaris : nec professioiii lii.nc gesia coiivenitiiit. Sub- qui imiic vidcnlur, sustulisii (i) pciiilus : quia nemo
stravisli eiiim (e) voluniali tu.-c Orieiiialcs episcopos; iion jam pcr ie damnatus cst, ei euni, a qiin sacer-
neqiie solum voluntati iu.e, sed ct violeniix. Man- dotium sunipsll, iion jam et ipse dainnavit. Cui iiune
das tibi subscriplioncs Afrnriim, quibus (f)
blaeplie- saiictnruin menioricecominiiiiicabiiar? Anathema tibi
miam Ursacii et Valeniiscndemn;ivcr:ini, reddi. Ilc- ireceiiti deccui cl octo cnnvenienles apiid Nic;cam
iillciilibiis coinminari-, et poslremuiu ad JiripicnJus episcopi suiit : aiiaibema dciude nmiies ,
qiil variis
milti'!. Quiil? cxislimas Cliristum iion iiisi per lit- cxinde cxposilioiiibus adfiieruiit. Ipse quoque pii-
teram judicarc, ct ad arguendam vulunlalcm cgerc deiii jam mortnus nnalticma libi (;) pater luus csi,
cbartnla Deum? autquod semcl scriplum csl, et pcr cui Nicxna .synodus fuit cura.', qiiani lu falsis opinio-
ic violenter abreptum, id de consciciiiia posscdi- iiibus infaiiiatam perturbas, el contra bnnianum di-
loris lilter.x :id Anlindionos contra Eiidoxium scrip- pauia, quod llhjriis, Itnin el Afris dissidii et luimil-
t.e, et a Sozoraeno lib- iv, c. M, relatic , In qnibiis lus causa exstititset. Uiide eiiani exisiiniani coriiiii
le.;;ere esl : lieroeatc, qun'iO, in nienmiam primos it- sentenliam coiilirmari, qui foriiiulani Sirniiiâsein,
lot fennone$ . litnc cum tle fide inqiiireremus . quihtis quae imperatoris cdicto iieciion ininis .^ê |iC3iiisilc
tleinonttrabalttr Salvalorein noslrum este fiimm Dei, manibus habeniium erepia est. iioii ciim Atliaii., lib.
el similcm Palri secunduin siib.Htnnliiim. tbi C"iide Syn. p. 914, lcrtiam, sed ciim Sociaie, 1. 11, c. 30,
stanliiis loeinorare xjileliir (iiloni apiid ipsos Aiitio- C el Sozomeno, I. iv, c. 6, sectinilaiii iiitelligiiiit. Qhhih
clienes iii (iiu.ini primam censerc
Lncatiiiiscxpusilani quam nonbicait liilariusexi^ria lii:iv|ilii'ini.T llisacii
solub.inl, qui respucluni Nica'nan>), ac respicere in ci Valentis c:<em)il.iria , sed (antuiii siibscripiiiuies
lixc ipsiiis verba , divinUulis essentitrque {y.ai waia;) quibus iila cnndemnaia fuerai. El veto (loiiuiem vi-
et virtiitis el glorice incommiilabilem imnginem. dcri Allianasii scuieiiiiam, auiiîiiFragiiienlum post-
Bad. cl Er.,snsccpti:m. Mir.,Lips. et Par., sus-
(ff) rciiium ostciidcitius.
cepta. Veriiis mss. susccptnin, pula substaiiti.p 110- (q) Abcst iii a niss. Marlin. el Colb.
meii quod in Seri|iiuris usiuiiuiii probat Plioebadius
: (/1) Modo exsiai iii lalinu leiiu necessitmibus , in
Agen. ei 111 Fiiii ((''neiaiioncm coiivenire Proiibeia greco T«ir xp£'«'f. Ouamiiuam Cuicella:us legilT«r>
docei, ciim aii, Ex uitro nnle lucifemm gemii le. lJL-jzi'/.i;. Ob reverenli;im ergi palres catbulici epi-
((>) frt.lb. ms. cnin Martin., fini delubntm. !ii cae- scopi, Frag. viii,ii.2, Arimino rescribuniConstanuu,
lens, qui tudibrimn : 11 bi in cxcusi.^t, tiiwd ludibrium. sibi nefas esse a Nicxiw fide recedere , quaiii toi
(c) li! viilgatis desitleralnr tciiuod rcsiiliiiiiir aiic- saiicii el Coiifcssores et .Mariyruiii sin cessores coii-
U.riiaie inss. Vai. bas., Mariiii. el Colb. Poiro iliud scripseiiiiit.
iii se idem esi qnod ailver.^.uin se. pcHiiiis ciiin oinnibns mss. Episcopa- (i) Adjicimns
{d) l)uo niss., loqueris tuspeiiilus tullii Cunsiaiuiiis , cuiii novam amplec-
el prtedirat: sed quia non
its. Mox iu sobs eilil., nec cunfessioni luoe. lendii lidem , damnat uinncs supci ioruin lempurum
(c) llic versus , vobuiluti lua: Vrientales episcopos, epistopos; el perinde eos etiaiii, qui licei ipsi con-
neqiie solum, cum in piius viilgaiis decssct , revoca seiiliaiii, ab antiibemate tanieii e|tiscopaium suinpsc-
tur cx iiiss. Ilic iioiaiur violeiitia Orieiiialibus qui t\ runt, lioc est, ab iis quos modo anatlieiiiaie damii il.
bomoeusion dereiidebani iilala, ul Arimineiisem blas- Vid. lib.de Syiiud. n. 91.

plieiiiiain snsciperent. (j) Hicronymus in Cbronico scribit. Coiislaniinum
(/) Mss. Colb. ct Mart., btasphemias.. condemna- a baptismo iii iuvresim lapsiim esse. Tradii qiK>i|uc
teriinl. V.auc blaS|iliemiam interprotaiitur eruilili se- Lncifer Calaril., I. de Ueg. aposl., illum se ad Aria-
ciindam rormiilam Sirmiensem lib. de Syiiod. de- nos contulisse, el iib. 1 pro Ailiaims , ipsi perosmu
seri|it;iiii. Idi|uc piilani ab Afris facliim, qund a Cil- fuissc Anianasiiim , qiiod iiulueiilCf^se Ariaiius. Ili
lis : ipios llilarius lib de Syiiod. n. 2, lestaiur, rfiis- qiiem lociim 'lilliiis, Hinc npp,irei , iiiijuii , Impcro-
.sam e Sirmiensi oppido infidelis jidei inipietulim dani- torcm Coiislaiiiinnin Hagiiuni in feiieciaie fuiste Aria-
nnsse. Huc lameii discrinieii ponuiit, quod Calli eain niim : quod pUrique e!i:im hisiorici narriinl. Aliiid
staiiin aUjue ediia cst, ab ip.îsiiict aucloiiliiis acce- lamcn seriplis suis maiidarmii iinu mudo Uilarius,
pcriiit; Alns aiiiem, cuin jam ;iuclures illius puderel, ted ei Alliaiiasiiis ad Sulit.; Epi|di3uius, ii;cr. Gd, 11.
iiiissa sii o|iei'a Risilii accrriiiii eurum advcrsani. 12; Auilirosiiis, Or. de obiiu Tlieodosii, n. iO, eic.
Iliite opinaniur Dasiiium a|>ud Sozum. I. iv , c. -2'i, Iiiio Aiiiniiiensis Coucilii ca.ibuliei p:ili'<>s, Fi'a:;m.
:ili .^caeianis insiiiiiila e.^se , quod cuni Gemiii.io um VIII, n. '2,test.iniur Cunsiaiiitiiuni , cuiii lldein Me;c-
tt l'rsac.10 et \alcnle colnmuiiionein se habcre f,cribens, nam icncrol, baptizatum ad quictcm Dei comui'
«vj tnnuit apiid i'/'i>'ic(i33 Afritui 'iccksmfci : el pust griiose.
m SANCTI IIILAim LI'1SC0I'I LIU. UKST. a)NST IVIIV 601
viiiuniquc juJiciuin ciiiii |iau<.is vii<-llilibu» luis pru- A iiieiiurr.ilnlis ildrfnMiiiir : riiiii :ii|u.t fli \iiiuiii , ( iini
r.inis \u) iiupuguuK. Si'il iiou licct lilii iiuiic rogni> i|iiiiii|UO iiaiiR.s, !>alui:iiis i|iiiiii|ui! tiiiililius viniriuii,
|K>ieuU eituiii iu piitiicruiu iu.cjuiiicarc. Kxstaniciiini citceiito sexu cl retate relii|ua , repleul fiaguienii-.
litierx ,
quilms iij, quiuj lu criiiiiuoûiii puias ,
pio ciipliiiiiis duiiileciiu. Ites ccriiilur, ct iie^ciliir; (il,
liiiic e-su kMSCC|iliiiii (/') ilocctiir Aiuli vcrliuruiii ct iioii iiiliirgihir; ralio uun aiiprcliciidilur. cffi;-
saiicUin iiitclligiiitiaiii , aiidi Kcclcî.c iiu|i>'riiirla- cliis iiigi': iiiii . Suiltuiu csi aiiiciii, raliiiiiiiiain iu c»
l:iiu ciinsdiutioiiciii, aiitli |i:itii< lui piuicssain flilciii, iiiiuisitimiis inlciidcre, in ijiio cnnipri liondi iil iiiiile
iiudi liuui.iiix' spei coiilidiMiteui scciirilaiciii, :iiuli HnaTiliir per iialuniu su.iiii iiuu pot -st. Ul enim
liiL'iclic:i> tlaiiiuatiiuns |iiili|icuiu siusuui, ciiiil':llii;u iiicnnrralii is cst l',ilcr i;i co quinl iiii^fuiiiis csi ; iia
tc diMuiu ieli|;iiiuiN liusicui, cl iuiiiiicuiii iiiriiiiinis ou:irraii Kiliiis in coqiiud niii^cniius csinnu poicsl ;
(e) .saiicloruiii , cl |iat<:ru:i- piuialis lix>rcdciu rcbel- qiiia iiii;i'iiiii csi iiii:ij;o qui gcnitus cst. Cuui cuim
lcm. {(1) scnsii a»()iie vcrbis inngiiioni .ipprclicndiinns , iic-
cessc est (/t| eiiain euiii cujus iinaû csi consequj

AddiUiuieulum fx libris Je Triiiiiali',
inur. Sed invisiliilia persC'|uiiiiiir, el lucoinprclieii-
28. Ex lib. II d* Tiiii.. iium. G. Patcrest, ex quu siliilia lcul:iioii$, quiljus iuiclligoniia adconspica-
nmnequoil esl coiisisiit. lp>o iii(ilirisio ci perCliii- 1) liilcs rcs ei corporeas coarrtalur; nuii crulie-ciiuus
i^tuiii (iriô oinuiuiu. Ca'icruiu (e) esê cjus in .scsi: .stiiliiii c, nui iio.siiieiipsos iiicligi<isit.'Uis argiiiiiins,
os( : iion aliuiidc i|U<>d csi suiucns, scd id ijuod cst, l>ei arcaiiis, |»ci virtiitilios cnlnirii.untcs. Qiioiiiudo
cKse atque in sc obtincns; iiiliuitus ,
qnia iioii ipsc Filiii.s, cl undc Fi'ius, elqun daiuiui l>alris, vcl ex
in aliquo, sed iuir,'^ cuni omiiia ; scniper cxlni io- r,iia sit poriionc natus inqiiirnuiis. Ilabucras iu
cuni, quia iiuii cniilineliir in loco; sciupur aiite :c- cvoiiiplo o|ieiaii()num, u( crcilcrcs Hcnm eriiccrc
vniu , <|uia tcinpus ali eo Ost. Currc sciisu si (|iiiti posse, quurnni inlclligcrc cflicicniiuin uiiu possis.
ci piitas iiltiiiiuiu csse, cnm semper invfiiics : ijuia oO. Ex iiuiii. 19 ejuidtiii lihii. Qii cris (|iianio<lo
cnm s-einper iiaend.is , scniper est qnod iutcndas. sccnndiiiu Spirititiu iiatus sit Filiiis : ego le dc cur-
SSinpcr antcm lucnm cjns iutiMiderc 584 ''^ ''''i pmeis rcUii!) iiiierrogo. Non i|inci°o ituoniudu u:itui
Cbl, ut ci Cssc ([) siiic iiiii' est. Seiin» in eo dclicict, cx virgiiie sit : an detriinentniu sni ca:<i perfcctani
iion n:ilnra cl.iud;'iur. licruni revolve ten pora, cs-o ex se c.irneni 585 gcncraus perpcs:ia «il. Et cerle
scinper invcnies: cl cuin calculi iiuiiicrus iii scr- iiou siiscepil qnud edidii : »ed car-i caruiMii sine cle-
inotic dcfeoerit, Iteo laiiieii seiiiper csse noii delicii. ilieiitiiruni iiostrornm p:idui'C provexit, cl pcrfccinill
Iiitelligeuliain coiiimovc, et iuluiu iiiciite complcc- ipsa de suis no:i inituinula gciieravii. Kt quideiu fas
lere ; iiibil lenes. Toium lioc babel iclii|uniu, ic- C csset, tiun iuipossiliile in beoopinari, quud per vii-
liquutn autcni lioc scinpcr i.i toto csl. Frgo iicqne tutom ciu." possibile fuisê iii boiuiiie cogoosciuiiis.
totuiu est , eni roliqiiutn esl; neque rcliipinm est, 51- A"x itiim. Ô. Scd te ,
qiiisquis cs, iuvestiga-
cui est omoc ijuud tutuiu cst. Rcliqiiuiii cniiu, puriio b;l a scctai.tcui, et divinoiuiii sccrctoruin ;it<|uc
cst ; omnc vero , qn<i<l loiuiii est. Ocus aiiteiu ct VMUtiim giaveiu arbilrnm cuiisolo, ut tiiibi Iinpc-
iib:nue Cst, et totus ubii|ue csi. Ila (3) rogi(inc;u nio, et tantuin dc niiinibus Dcu ut suiil ab co diria
iiilclligeiitia; exccdil, cvtri qnem niliil esl, ct ciijns ( icdcnti, raliDiieiu saliem lacti isiius atfcras. Doiui-
cst seinpcr ul sem|ier sit. Ila e vcrit:is ost s.acraniciili iiuiii aiidio, ct <|uin liis credu qua; scripta t\n\l, scio
Dci.lioc iiii|icrbpica!iilisnalur:unmiieu iiiP;iiru. Driis j i!ii posi resnrrectionein frcqiieiitcr vi.leiiduiu se iii
invisibilis, iiiilf.ibilis, iiiliiiitu> : ad i|uciii cteUxjiion- (cijiuic piabuisse iiiultis noii crcdenlibus ;
(i) tcrlc
dum scrino sile i(, et iuvesiigandum sensus liebc.it, Tb iiii;c iion nisi cootrectaii» cjiis vuliieribus credi-
ct conipleotciidum iiileliigeotia coarctctur. tnro , sirut ait : Niii videro iii maiiilms ejiii (j) fign-
29. F.xlib.iit de Tiiii., uum. 18. Volcns it;ique Kiin tlaioruiii, et niisero diyiJuui iiieMni ih lociim cla~
Filius bujus nativiiatis sua; lidetn ficere , fnclorum ruiuiti, el miilani miiuum meain in lalux ejus, iion
suoruni iioliis pnsiiit cxcmpla, u( per inenarrabiliuin endam (Joan. xx, 25). Doiiiinus se ad oiunem iii-
gcslurum suornm cfficieniiam de virtulc nativit;ilis D tclligenliaj nostrx iinbccilliiatcmaccumtuodai.ct dn-
(11) In mss. Martin. et Colb. pro(anus : e( niox, buc Iraiislatiiin ost , iicc saiis aptc adsutuin. Quo-
iiKncre^ni iioieiitiam in poslerum, etc, ubi Bandinus ac circa paruin abfuil quiu umuiiio suppriuieretur.
Latiniiis iiialeb.int reyno fiolienu. (e) .\best esse a mss.
(b) Iidem iiiss. doceur. llic lu.ninie respiciiur vo- (/") Evcusi hic adjiciebaiit Miiipor; rcfraganlibus
oabuliiin boiiioiision, cojns aiiibi'ûil:ileiu nlijeclaic
niss.
li:cretici solehaiil ut palct cx liis libri <le Synod. 11.
.
((() Sic Dad. ct Cr. u( lib. do Trin. Alii veru lihri,

'Jl : Inierprelati 1'iiires nostti tunt posl iiinoduin /Vi-
rcligioiicni.
proprieiuiem
ri7'naiii lionionaii reliijiote. kxitunl libri,
manctcoutnentiu. (h) Mss., iiii-cise e»l cum eo cujus iinago etl, coiuc-
iju.^lur ; iii:ile. PcjiiS auteiii ediii , 'fMui cii.m »cn.»ii
(r) Bad. ol Fr., aucdniim. I.iid. Mireus alquc 1. 1-
(i/i/iit; vcrtis iiiiiniinem appreheniliiinut necene ctl.cum
liniiis , (jniriim .-
s.i|icnoniin inintcninrcs , <)uil<iis
ciiin ciijus iinaqo etl conteifurmiir.
tintciiirum lucmoriii cuiuiuuiiiiuudi pr:cccpiiiiu cx-
plicalur. (1) Fdiii, (.|Y(/i. TAoma-. clc. Mss., (.'frr* TAi-iMUs
uuii niii conliiclis eins vulneribus ciedituruin >c uil.
(d) lii codice abvilviiur li-
liasilioa' Valioaiw liie
licr. V!uidi|iiid auiciii supcicit cx libru dc Tiiniuitc (j) lll IU3>., /l.llCIIM.
IIOj; AliMONIIIO IN i.ii:. l.O.M. .M XI: NTIIJM. fioe
Iiiiaticî iiililfliUDi s.iiisr.iciiiitis, arruiiiiiii \irMiiis A pci lecio Heo pitrt uuigemtus el perfecliis lilius Ucns
iiivisibilis U|>eraiur : r»rli nilioiieiii, i|ui$i|Ui>< (n) viis tiaiiis sii, (|uia scnsuni etsermonem liuinaiia' naliiraj
(rcle&iiuni rcruni scrui»ior, cxpoiic, Frant (li->ii|iuli virius gcneraiioiiis exccdat.
iiicliibi, cl eccrciii posi passiniicin l><iiiiiiii cdiiinncli 5'2. f.T nu»i. 21. Et iimiiia ipiidcni iiisiiper imin-
coiiitcdciaiit. noniiiius 'riionia: li'lcni piupoîiis coiidi opira adesê iii.bis in tcrliiiioniuiii pos:ifnl, 11«
ilitiiinibii'> connnnaiunisi assistii, |>:ilpanili corporis, ambigeie de Dci icbHsaii|iic viriuiilius f.is cicileie-
ct conlrcciandi viilncii-. ohinlil rK'uli;iiciii : cl iilii|iic niu>. Sid iii i|isam vcniaicni iiiliilclitas nnslra pni
i|ui coiii| uiicliis icco;;nos(eii(liis sil, nccfsse ct iil cuiiit, ct \ioIciiii iii excidiimi Dci potcstiiis irruiii-
corpus in inio esi coiii(iuiicius iiimloiii. Qui ro cr;;o piiiiiis. Si iiceivl, ci ciiipoia ci niainis ad ciclum
pcr (|iias clausic (Ioiihk (laiics scsc coiiinrcus intu- lcvarenius, solciii astraiiue calcra ainiiii cuisiis snis
leiil. |)illgciilcr cnini Ev;iii;:clisia cxprcssii, (licciis : Jiiiiitibus protiirbareiiius, ptiiiiiscercinus dccessus
Vi>i|j( JciUt januii rtausis, el tletil iii nicviio (liicipu- Oicani ct acccssus, flucnia eli.nn loiitiuni inbibeio-
lorum {!)) suoriim (ll<id., iG). An conslrucl.i paiietum iiius, et iiaturas aiiiiiinuui rcrerrcmus, coiiciiieremus
pcnetrant, golidam liRnoriini iiatnrain iiiipciictrKlii- fiiiidaniema tcrr«, ci toio in hac opcra Uci parri-
lciii transcunii? .Sioiii iiaiiiijue corporeiis, iioii st- ciilio dcia-viremus. Sed bcne csl, qund iios iiitra
iniilaiiis uut taiiax. S,ei|u:iiiiui cr{;o i cnli lucntis iu:i; B banc ni(<dcsiia; ncccssit.;iein n.iiiira corponim d< ti-
|iciii Iraiilis iiigrcsMini, ct cuni co cl:i(Haiii dunniin iict. Certc iKMi falliiiiits, qiiid, bi bceiei, csscniiis
iiilci!igciili:e Ui:c visns inlracat. Iiilcgrn siiiit oniiiia aciiiri : namipie qiiia (c) possinrius, profana volmi-
cl (ibscrata : sed cccc asîstii inedius, cui per vir- talis atni:icia naiinain vcritaiis ciiiivclliiiius, et bcl-
tntcni snam univcrsa snnt pcrviu. Invisibililius c:> l;im dic is Dei c<iin|iar.iiiiiis.
liiiiiniaris : ego a tc visibiliiiiu cxposco rationoin. 5.5. E.i: tib. II de Trir,. n. l). Ccs^cl didor qticre-
Niliil ccdit c.\ solidu, nequc pcr n.itiirani siinin ali- iariim.^ N;itn te, qiiis(|Uis cs qiii li.cc icqnires, iion
i|iiid taiiupiani l.ipsu insensibili ligna ct lapidcs ad- revoco iii c\cel.snm, iion in ampliiiidinciii leiido,
niiilunl. Corpus Dnmini a scsc iioii dclicii, ut scê iioii deduco iii probiiidum. iNnnne :c(piatiiniiler igno-
rosiinial ex niliilo : ct undc ipii assisiit iii inedio rabis Ciealoris nativitatera, igiiotan.s origiiicm crea-
cst? Odit ad h:i'C el scnsuset scnno,586 cl evira tuia:? lliic salictii rtwiuini, beniisne |c geiiilnni, ci
ralionem biimaii:iin esl vcritas facli. Idciico erf;o ilt (|u:e cx le geiicreiilur iiitclligisy !\ui> quuTO, scnsum
de naiivitaie (c) ralliinns, ita cl de iiigrcssu Dnmini uiiilc lianseris, vitam uudc sonitns sis, iiiiclligen-
mcntiamur. Dicainiis faciuiii iioii luisse, ipiia intd- tiam unde adeptus sis, qualc sit quiid iii ic esi, odor,
ligcniiain ficti iion ap|irelieiidiinus : cl cessanle sciisiis, visus, auditus; certc nemoqnod facil nescil
•seiisu noslro, f.icii ipsiiis ccssci cffcctus. Sed iiieii- C quuTO unde ista liis (f) qiid» gciicras inilulgeas, qua-
il iciiiiii iioslruni fncli lidcs viiicil. .\itslilil Dnniiiiiis liter sciisum iiiseras, ucnlos ?ccciidas, ror aliigas.
claiisa donio in ineilio (liscipulonim : ct Kilius esi n;i'e, si potes, enarra. Habis eigo i|iiud nescis, cl
natns ex Halre. Noli iicgare quod siclcrii, (|nia pcr iribiiis quoe iinn iniclligis : xqu:iiiimiter iiiipeiitus
liiieiligontia; inriniiitaieni c<insisicntis non (d) con- iii luis, insoleiilcr iii Dci rcbus ignariis.
•'i;(tuaris iii(ro:luin : noli nescire ipiod ab iiigeiiito el
(«) Mss., quitquis Imres. («) El lilc cditi pariiciilam negantem pralijjuut
[b) llic u inss. abesl diimlax.il nuoritm. rcnitentibus mss.
{c) Kursum liic edit. (allimur : denuo emcndan- (/) Aliqiioi niss. i/uiius riliiicris : mo.\ Micli. ciyr
lur ox scriptis. affligas , noii cornffigas.
(d) In iiiss., sequarit.
ADMONITIO
m UBRUM CONTHA AUXENTIUM.
I. Liliro lioc, nl cum llicronymo (dr Scrip. ecrl.) J) piiorum editiitntim lertione, qua Ameniius iia scri-
li^qiiaiiiiir, elcgaiite, liilarius de snis cum Auxcniio bcbat miin. 12 : iion oporlere COO epncoporum iini-
Mediolaiii gcslis callioiicos cerliorcs l;icit. Ilinm po.U Inntos labores ex
IrilCiit ronleiilioue paucorum
Ctinslanlii teinpiirc, ac |iroindc aiile anniiiii 3G1, liominmn refricnri abjectis dkcbetis ntile nmios dc-
edituni c«se rirpngnal; ipiamvis lioc sntiarc videaii- cem, ul de cdiilemplu Aritoiiiensium deirelorum
liir expendeiidn sito ioco Facundi llenniaiicnsis anie annos decotn cdiiormn coiiqueri viderctur. Vc-
verba {Farundus, l. 111 SpicU., p. 118). Ncque iiia- runi ex ea ipsa lecllonc jain caslignia inleriiosci
gis vcrilaii coiisentanca esi P.jrnnii ac Olondelli soii- verius pntest liujiis o|ieris tcmptw. Cum cniiii pro
tciitia, qua cum aim > 500 scriplnm volunt ciim ahjeclis decrelis unle nmios decem, iegcnduiti ub
sit
co lcinpore ililariiis, Hieronymo, Siilpicio .Scvcro et vbiectis (vite uiinos deceni ; cnmqiie Auxcnlins qiios
i:rcti;f)rioTnronensi aucunibus, e vivis txeessisse tllcs abjeclot iniclligal, subindc declaiet liis poslre
'iiiiiprulietur. Deccptus uteiquc fnil cx nicndosa lii(5 cpislolu; Stue vcrbis : Sic oiiiu ((ii/iîsfc/ .Scii,-
(i07 smm iiiLAmi chscupi 60^
miat vesirii, quia ijiii jiiiiiduduiH depotiii iiiiii, hoc A inlerpe ll»tionc siiggcssll, Aii\iiiliuai alil«r crcderc,
til, llilaiius €l F.usehiui, conleiiduiit ubiqne fcliix- quaiii rex ipse aul onincs alii cxistiiiiareni. ilinc
mala facere : liiiic laiiUiin scqiiiliir , srriplaiii es>e cuiigresMis, cujus gesia lioc libro nuriantur, jiissu
AuKcntii epi^tulaii., el periixle rcliijiiufn opus, de- regis liabilus. El li:cc qiiidriii oninia, qiix ex ipsis
rciii annos post qiiuin duo illi roriissiini Prsrsulcs llilaiii verbis assci|ui aut ccrte subodorari esi, in
abjecli fuere. At veni Cusebiuni a concilio Mtidiola- id teinpus, qiio V.ileiiiiniaiius Mediolnnum priiiiuiii
iicn>i aniii 3S5, a Ddcrrcnsi autoui aimi 356, liila- |;erveiiii, ac proinde in aiinum 5G4, longe niagis
riuin iu cx»lliuin cjeciuin fuisse nenio ignorai. qiuiii in siilisuqueiiicni coiivcniuiil.
II. Prxierea ut o|>eris liujiis tenipus ceriiiis di- IV. Ncc niovtTC dobei, quod Auxentiiis Euscbiiini
gnoscalur, explorare juverit quando Viilentinianus ci llilarininaiiic a' nos deceiii aljeciosseu deposilns
Mediulaii: verbalus sii. Ililarii eiiiin cuin Aufciiiio vocct. K:i ciiiin vcrba h.iiciici suni iii .cslu dispula-
congrcssiini, illo ibi comnioranlc, habituni fuisse ina- tionis, qiii quii niclioreni caiisnni siiain faclui, liy-
nire«iiim est. Mcdiolaiii auleni Valenliiii.inum anno pcrboliccloqiiilur:qnuiiiudoproxinicaiite.\riniineiisis
36i, idenlidem vers.ilum cssc, fldein raciunt re- Concilii (quu Siil|iicio lesie, eiqiie coniientiente Alha-
scriplu iiidc boc ipso aniio data knlendis juniis, 13 nasio {Sulp. pag. 252, Atlianas. de Syii. p. 874 el
kal. Jul., 1i kil. se|il., prid. non. novemb., nec- R rpi«<. nd .4^r.), non niulti supra qindringeiilos, inio
nnn 15 ct 7 kal. dcc. Neque niinus liquet ex vuriis juxt;i Maxiniinuni Arinnuin (apiid .iui;us(i/i. coll. eum
rcsciiptis, enni in cadem urbe inaximam aniii sub- eodtm ilaxini. ii. 2) trecenli et triginta duintaxat
sequentis parlem iranscgisse. Porro Ammiani {lib. coiivenere) sexceiilorum (uum. ii) epiuoporum nni-
xxvi, e. G) lesiiflioiiio ac pluribus aliis nioiiuinenlis (niftn jaclilare non eiubescii. .Sed ct haiic synodum,
consiai, Vuleiiiinianum nie..se novembri anni 305, qiix sobirde ab oniiribus cxplosa est, liaud scio :wi
vcnisse Parisios, neque aiiiiis subsequentilius a G:il- fKleiiter adeo anno 365 kiudare aiisus csset iiomo ii-
liis decessisse. Unde cuni pcrspicumu sii, praedic- dei simuland.f sludiusus.
liini i.'oii!;rcssuin anlc menscm nuvembrem ann. 365, V. Ad hiijus Tractatiis complcmcntum desidera-
fiiisse liabiluiu; inqiiiriiiduni duiiiiaxat rest:it, tia- tur libelliis, qiieni regi sesc obiulisse et cpistolx sux
bitiisiie sit aiino 565, au 364. Ncuiniiii qiiideni ccrio subiexuissc lestaiur llilarius (num. 6) desideralur ct :
delinire licct : postremuu) laiitcn, ciinsiderata coii- Ariniiiicnsis (ides , quam una cuin libello suo Auxen
gressus hujiis occusione, ct icrum iii eo gesiariiin lius se Valciiliniano tradidisse sub cjusdeat lilielli
scrie explicala, longc probabiliiis a|iparebit. (iiieni roininemoral.

lii. Eusebius Yercclleiisis, Rulino leslc, lib. i Hist. VI. Neque defuerc qiii aiiibigerent, aii eain .\iixcii-
Kccl., cap. 30, post Alexandrinuin coiicilium unni Q tianue fldei expositionem , ciijiis es«mplum num. U
562, iii lialiam rrdiens, Hilarium nostrum ibi naclus proiniilitur, gerin:inain halieremus. (J.niinvis eiiini
est ad reslauraudas hujus regionis ccclesias sedulo subjectus ad calccni hujiis episto!<e Auxeniii tibelliis
incuinbcntem, eique sc in idera opus adjunxit. Sicut lioc noiiiine iiiscribauir; iii eo lamen nun ufiTenilcrc
aulcin dubiuin nun est, quin duo illi viri id tuin verba illa ainliigua, naium Deiun verum fUittm, qu:c
iii:ixiine :>diiisi siiii , ni Italiam Auxentio iiiniqu.nii iii Aiixeiitii expositione frauduieiuer ad rallendiiin
iicquissiiiMi pcste liberarent; iia iioii est anibigeii- composila Uil:irius, iiuni. 7, relcgit ac rcprebendit.
duiii, quin lixrelicus ille, qui lidcm pro lemporc Ucindc in codcm libillo akum illis videtiir dc Nicux
siiiiulare noverai, staiim alquc imperaturis iiovi iii lliraciu gesiis siiciitiuin,(|ua)tamen, uii ex niim. 7
opporluniias dui:i est, eos apiid ilium prxverterc liqiiet, Auxciilius ab ipso sennonis sui exordiu sancia
coaatus sii, a quibus exiiium sibi iinpciiderc pnc- csse tesiaiur.
videbat. Iliiic faciuin est, ut liilariuin el Eusebiuni VII. At priiiia illa ac prxcipua dubitîndi ratiu jain
apud iniperaioreiu iiiraiiiaret (num. ii) uti schisina- iiulla est, ubi verbormn ainbiguitas apparel ex anli-
tnin auciores, ct ecclcsi:c .Mediolanensis perturbatn- qiiissiiuo codiceS. Petri in Vaiicano restituta. Altcra
res; dum silii (iiimi. 5), qui uiia cum Kege Glirisium vero, cuiu cs diversa uiiius ejusdcmque synodi ap-
tieniii vereqiie Dei filium aiilc lenipora gciiitum pro- D pellationc natanit, facile solvitur. Qux enira .\uxen-
liiereiur (iium. 12), iiiii|ue :i|iud pnpuhim iiiurebant tiiis ad cxtollciidaiu Gdei sua; rationcm itxieulorHin
hxreseos nutam. Tum (uuiii. 6) rex p:icis siudiosiis, liomimim Ariniini gesta mendaciter jactiial, ea (lila-
qui forte ticui ecclesias ab Auxentio occupntas ipso riiis adcamdein depriiuendamNic.TX in Tbracia per-
advenlu suo per vim ci rri|iere a cleniniiia sua alic- paiicorum csse prxdlcai. Ao enini ver» Arintinensis
iiiim duccliat, il:i ccnscliui rcgia iii:ijest:itc iiidi;;nuiii, Cniicilii noii alia fldcs, nisiqiix Nicx:r Bilbyula edila
ut ipsc iii :iiigulis religiiuiis su;c riilium cxcrccrct : niilla proprio gesia , nisi quibos Arii secialtires aua-
graiuhitus ckt lidem, iit sibi vidoliatur, cntholicam ihciiiatu feriuntur. Quia lanien formula Nic:va< iii
ab Auiciiiio asseri, adeoquc pusso se adveniu suo Thracia cusa, et a p:uicis tubscripki, AriniiniUndciu
populuiii b:ioieiius ab episcopo sua abhorrcnlem in per vim inducia est ; caiu llilariu':, quam atttc« Ni-
iinani coniiiiunioncui rediicerc. Iia(|ue siiic niora ca>a> iii Tliracia dixcrnl, eiiain Ariuiiiicnsii» syuodi
cdicto (/did.) gravi vciuil, iio deinceps a quoquain nuncupari permittit bis vcrbis, Sidde Auminetiti ty-
Meiliolaiieiisis cci'le»i:i pcrUirbarullii'. Edicln luiio i:(ii/u niliit dicaiiiui, quibu.i cum proximc adjiciul.
Ii'.i'i1iii'iiiliiiii uiiij IManils cii;i:ii lii>|i<'i'iiiiij 'ii'-r ol' i'i/'ii(6i(i ,il i,'Ug„'il ..'•iJOfiiM 'il i'lia'U
60» LIBCIV CU.NTKA AliXKNTItM. 610
i.ii)Mi>> Adxeiilii cniisam niliil juvari s:iii$ ostcnJit. A Aiixenlium : iii quinqiic .'iliis : Trnclaltti Vi'l libcr eon-
Mll liaijue cx duplici illo capite, cx c|uo dul)ius ira Auxentiiim Ariannm Epiicoimm JU cdiolaiieiiiem,
xidebatiir Auxcutii libcllus, iiunccerlius ei .isscrilur. Ilis r.ivei Hicronymiis, a quo elegnnt coulra Auxen-
Cxiera etiam convciiiunt. In co quippe vcrsuius ille liiiin libellus appellatur. \iilgatus titulus : Conlra
iKrreiicus, nuin. 13, |>roCtelur, qiiod Hilariuseuni af- Arianos vel Auxeniium Sledioliuiensem liber, ex veier-
Hrmasse nuial, se Ariuin nuinquim scisse. IJcin rirao nis. S. Petii de Urbc esl exprcssus. Reipsa
conlestaiiir, niim. il, llilarinni olim depnsiium .lul Cjiislola est ad catliolicos ciintra Arianos, quos cxor-
nccusatorisauljudicis personaiii babcre non debere: diiiiii speciai ; sed nominatim coiitra Aiixciiliuni, dc
qiioJ silti ab co objeciuin slrenuus Cbristi conlcssor cujus secuin gesiis llilarius caibolicos adiiionci. lii
ii.irral, num. 6. Qiii quidem eisi iinnnulla conrulat liis oinnilius cum erfja Impcraioicm, a quo iiiiijua
l.iinquAm ab Auxenlio asscrta, (|ux in ipsiiis libello passus crat, scduto ac revercnii ;iiiinio .sc Kcrit; p:i-
iion cxsianl, e.-i baod dubic purtiiienl ad i|isa Nic:e.e lam facit se pio su.i causa ncscire ira^ci, snoquc
Tliracix scu .\riinini gesta, qux illc totu aninio am- cxcmplo conlirm.ll siimiiKim principibus cxliibcii-
plexalus libcllo suo sulijicienda curaver»!. dnm esse rcverentijni : luni \ero maxime cis ignos-
IX. Toiuin lioc opus in antiquo codiccCarnclen- ceiidum, cuin cx iiuprudcntia aut nrrors pcccave-
ecclesls inscribiiur Ejntiuia ad CaiUolicot de
sis :
£ riiil.
^^ SANCTI IIILARII
CONTRA ARIANOS,
AUXENTIUM MEDIOLANENSEM,
LIBER UNUS.
( SCRIPTUS ANKO 364.)
Mlertissimis fralribus iii (ide palcrna mancniibiis, 2. Aniiclirisii pluret. — Ac ne maicdicls ver-
cl Ariaiiam li;eresiiii dctestaniiliiis, ejiiscopis, ct bonmi in eos uii conviriis argua.niur, causam pcr-
omnibns plebibus, Rilarius conscrvusvcster (fl) in
^ iliiionis public.r, ne cui |uam ignoraia sit , i>.on
Domino xtcrnam saluicm. lacennis. Aniicbrislos pliires csse, eiiain a|)ostulo

1. Paccm veram frnslra lenlat Hitarius coih/io- Joanne praedicanle, cognovimus (I Joan. ii, 18).
iim. —
Speciosuiii ipiidem nonicn cst p.icis, cl Quisqiiis eniin Chrislum , qualis ab apo^lolis csl
puicra cst opin!» iiniiaiis . scJ qiiis anibigat cain pnrdicaliis, nogavii, anliclirislus est. Nominis anli-
siilain Ecclcsi?e aiquc Evangclloriiin uiiiialciii p.arcm cbrisii proprieias esi, Chiisio csse ci»nlrariiiin. Hoc
csse, quac Chrisii csl? Qu:ira ad Aposiolos pnst niinc sub npinione falsce pietaiis cmciiiir, lioc sub
passiniiis su3C gloriim est lofiilus [Joan.w, 19), spocieprn^dicalioiiiscvangeiicxlaiiorntiiriUt Domiiiiis
quam aJ xtemi mindaii sui pignus comincnda- Jisiis Christus, dum prsflicari crediiiir, deiicgctur.
vil (fr) abitiiras, hanc (r) nos, Fratrcs dilcclissiini, r>. Ecclisia tubsidiis humaTtis finidata iion fiiil. —
ct ainlssam quxrere, et lurljalain com|ioiierc, ct Ac priiniim miserari licet ntisuic :ci3!is lul>orcni,
irpciiam tciicre curavimus. Scd hiijiis ipsius nos cl |irn;=ei)iiuin lemporumstollns opinionos congemis-
lieri vel parlicipes vel aiiciores, iiec lemporis iiostri ccre, qiiiLiiis pairociiiari Deo [lum.ina crcduntor, ol
|icccala inerucruiit, ncc iinmiueiilis antichii^li prxvii 1(1 tiicndam Clirisii Ecclesiam ainbilinne .sxculari
iiiiiiisliii|ue sunt passi : qui pace sua, id est, impic- (;Vs. Cant, sxciili) iaboratur (ri). Oro vos, cpiscopi
taiis sux unitaie se jaciant, agenies sc non ut epis- qui Iioc es3e vos crediiis, quibiisiiani siilTragiis ad
coposChrisii, sed antichrisii sacerdotcs. D pr;)>dicandum Evnngetium apostoli usi sunl?quibus
(a) Uas voces, iJi Domino (curnain , rosiituiiiius pacit et reait pervasnaitt uuiversas pene loiius Oibi^
ox IIISS. eic, rerinn ac teinporuin igiiO"
localet eeclesias, dixit,
(b) Mss. summo consensu , Artfri/Mr/.s; plirasi q:ii- raiitia videlur lapsus. Moo enini Constaiiiio, sed
tlvin satis siiigolari, aon omni tainen scnsii dostituia. Vakntiiiinno iinperanlc scripsit lixc llilarius qna :
(c) Hoc de se modesie insiiiiiai Hlarius, ijui paccin i"iiipore ad ccclesias suas Ensebius, LiicilVr, lliiaritis
:iaii-saiii qiij-reic non desiilil lnlo cxsilii sui loiii- ipso, aliiqiic rcdieranl. Unde Ariani saliem iii Oi.ci-
pore, lurb iiaii) post Ariiuinense cmiciliiim composoii, (lenle noii onines pene erclesias locales olilinchant.
01 iiiagna cx parlc rcperlaiii summo stiidio lciiiiit. Ciini lamen subsequens Hilarii declamaiio iii id polius
Sril qu;c relro sunl oblilus, quasi uihilduio pixsli- cadat qiiod Arlaii! sub Constanlio cgissenl , qiiain
lis->ol, qiiia li u<c Msdiolaiienst civiiaii fruslra loii- i(i id qiioii siib Valenliniano agereia : commode pos-
lassci procurare, scqticiilia schjicit. h;ec F;icundi verba inlciiigi. Quia vero Taleii-
.suiit
(d) Kacmidiis Ilcrmian., Spicil. i. iii , pas;. 118, iiiianusnimio pacis siudio, ct ainore localis ecclcsi;»»
iliini li,x-c ila laudal : llilariut cpisconns,
Saiiclus qiinm Aiixentius occtipabat, versuii liiijus h.frctici
I oiifessor (t doclor eijrcgius, qiiibusdam cpiscopis icin- liilcm propius explorare tiniuit, et professiono seciiii-
porc Coinitanlii i/ii/iccnfyri.s, rjtio Ariimi sub noniiixT (!iim vocuin sonos catUolica contcnlus iHiiis comniu-
i;i1 SVNCll IIII.MUI EI'lSCOl'1 Cl<
;iliiili pii|i's(.iiiliii>, (,liri>iiiiri |>r.o<lio.ivrriiiil, pci.ic^- .\ irit in liicis sc .ingcliiiii ti^m^niriii.iiiiilius, ;iii mh-
i|iiu ffre oiiincs c\ iditli-; iiJ l>i>iiiii iiariîiiioiiiiii' ninm l<'io scnsii cl (uiisMoiitia is qui e<il (.lirisiU',
Atiiie ;ilii|U.Mii sllii {n) :rssiiiiirbanl e puliiio tli((ni- :ilMiliMur. lli cnim crrnns afflriiiaiiu ccna sii, in
tidMti, liyiniiiiiii !>•'<.> iii «Mrccre i:iter k:i(cn:i-; e( post ccrl» {() vcri opinio .inu-fcrlnr : silqiw! aiilicliriblc
ni^fll.i ( .iiil.iiiie^; filii tisi|uc i'c}'i« l':iiiliis. ram in jain |icrviuni, CltristuHi eiiiii i-^sc sc f.<llcrc, ilo
Itic.ilri) 4|M>ctii.'nliiiii ipse cssri, Cliriitlo K-iTlcvism i]iiO niiiic usipic disAcnsiiin sii. Ilinc ill:c Mirivo|i'
c(ii)^r< g:ibilT Ncroiic si> , ci»-!!!! , aul Vci|iasi.iiio, nicncs, liiiic miIi imius (3) C.lirisii (iiJc iir:cilic:i(io
:iiu {b) 0«-cio |ii)tnH'inan(ibii« tiicli.itiir^ i|iii<ruin in pliiiiiKoniiii, liiiic niipcr .Vui .'<piiitiis c\ aii!.'< lu di::
nos iNliis coiifcnsid ilivin.c pi:('ilic;tliiiiiis elRoruil. hiMi iii liiris :ii>geiiiiii (/>) iraiisligiimns : ciijiis hxie-
Illi ni:iiiii ati|iic opcrc »e :<|c.ii(cs, imr;» cnnari:!.! «lili- (iji>iii<.»s ail >:i%'iileiii, liis:tc:iiin, Auii>îliiii>>,
SCC:cl:i<|iH! CiWiiiilc.s , vico* cl c:i>^tcll:t trciilP^'ioi' l.iTihiitioin, (i:iiHiii siicccssii al(|nc ilcllnxii. N:i<ii
fcre <iniitcs icri':i ac nriri cniili':i liciiatiiscunsiilii c( ipsi niinc C.btisinm iiuviim, per qiicin aKiirbnius
reifiiiu cilic(:i (>er:i',!r:tiii<N, clavcs, crcilo. rcjjin pitln- siilircpi Ti'(. iiidilctnnt.
ruiii iioH linlM-Uftiil ? .\iil iioii i<>:)iiirf^(j .<c luni. IV; (r. .l«.v.((f'», VnlcHli^. clc, de f.hriuo i-piirowt
virdis con(r:i «ilt« liuni;«ii.i p«ri-n\ii. ciiiii lanio fVi bi i'oiMiim «ofif /((rfc.stj luieits. — Volnnt euiiu Liinc
tiia'îs (!|ii'i»ioH pr.cilii :uc!iir 1^11. nito in >sis |ir.cJir.<i i B siinni Clirisiuni tion'cjus(liviiiiialiscssc viijosct F.dci'
•iib<b(M<<tur? esl ; ^tl (;) evsc poteiilrtu ei prrstiitil<'m «ttcrii alii!»
i. l''idti vii ill,itii i-vfirotiiiluf. — Ai iinnc, pr«b 596 rrcadiris cre»titrain, ciiiiiquc pcr voinnlatcni
(l<ilor! <livio:ini llilon soirrugu (crrena cuuiiiicinl nil, llui L'x iiilii'0 sulistitissc : ts\ ciiiii aiilc oinnia qiii<b':n
iiiopsquo virlulis 595 ^"-'^ (-liiiiii-. ,

diiio ;iiitlii(<ii ^«•''ula, ci a.iic^îiiiiii' oiiiniiio tciiipus tiatuut c\ D':(>
iiiiuiiiii sno coiicilia.ur, :ir,Kititiir. 'Icrrct cksilii> ct 1 :ir Itciiiu cs?e; scd iiou <i.\ subsi.iritia Dci essc, ne<|M.i
cirrilHts Eci loia : crcifiqitc sibi C0;(it, (|u:» cxviiiis c( (livin;c i(it<>naiivil;nis, nia;csl.iiisque eju^, (A|qud;liei
carcoribus c^l cre>iii:i. Peiidi l (c) ml dlgii.'itioiiciii c I nr.i iliccii-l.^viu vcrit:«iciii ; iicquain \eiu'>i, inm miiis sit Itous qui iilius est : iit i«l,
tcrrorc. Fnaai saci-nl 'les, qn:c ftigaiK osi saccnlo- quiiil uuum c-'c Filiiiscl l*aici'in Lvatigcliispraidicau-
tiliiis pr<ip:ig:ila. Oilittt sc g'uiialur:i i':iindo, qiiJ.' liir {i>i<iH. \.'JS), iii v«li<iitalis tautuiiisilclcbaril:ili>i
Cbrisli cssc imn |i<il>iil, iii i c:iin iiDiiiJua odisitct. i-Ocielaê, ouu in divit<«l.i:is \cri('<le. Qnv >i in Filio
IUc((/)(lc(''>iup iia:i(iii'j tr;idii:<' iiobisoliin llcclcsu', iion c:i>lciti cst ipsi lila »|u < |i.'i <>sl, Ui i>i «oKlesslontf
iiuncquc dcpcrilit:c, rcs ij>sa (|ii.c iii (Kulis ouiiiiuin hdct Dcus iiiiu» sit; citr Duiin Filiiiiii. cur aiitu
cst aique ore, claiiiarii. t<'mp'>ra ct s.i-^.-ul:» r<>«niciiiur, iiisi (piiA IVi iiouk 11
5. Aiiiifliritli Iriiipni /im cl-iate. — Quid autcm (iaoc(<> ciiiiiue i>cr indiili(i>ii(iatn (/) xlcinitaiis est
iliiid sit. qiiod i'.'n<<rin(luiii iilira uoii sii brevil<'f d.'..iiiiatu]u .' .\iit rc^ciier»ii nnnics tiou vcre Dei (ilii
cxpoiiam. Scciiodiiin p'.;vila..i Ocn plcniluilin<'iii siiui. aiit an,;cli onines, pcr Cluistuni utiquc coU'
(oirciaia s-iut leuipovi. |(^ Circiiiisscrijita ciiiui diti. iioii aut<' oiiinia tciup<iia ci autc otniiij ouuiiiio
r.iliu coiuin tiPli;-tibns li' lis linictur : ac ii<'ccs^c s.-icula iiint creati? (m) Vcruin nd aiiiicliristiim iniuoi 1
csi iii ipsain iio>'i noineii ; qiiia lioc ct lioniiiiilnis
niiiiicni sit'.<epii ;
pustoi«(liiiii iii oiniiiiiii illiiin i>aric- :it'icin in Aiiuiiiieu>i $yn«do apitd Atbanas. lib. ilo
luiii cc. lcsi;c a<ii'>i'ciii i,i>ci|iliir . \. ri(<is lnud ilobio, 5>yn<i<l ,

p. am, c«iii'lani.ibaiil citliului. Mot nou
iie cpiscopi ,
qiii iii iiiipi^r iii <is <'<iiiiii.i(ii fri*(piciiics qn.ii fidi' iiidiijcrrinny, huc coiiccmiNUs, c(c.
craiii, in c.<uiil>'in itlssiioiiiat>oiicm abireiK, et ba>rc- ((/) Har. cuui tus. Colb, a rcccnti tnanu, Chmii
iica coiiiiiiiiii:«iic piiliucioiiiur. nomiiie
('II Si:\ iiiss. (i^<MiMiri;i/(. (li) Mss. liguratun. Alitci lcgitur paulo 8uporiu;> ct
(6) lo anliquiotiliiis uiss. Val. b.i< , C.iriinl cl iitiiio liiiii III Coostant.
Cotli.. D.-ni:.. (il 'la iiiss. Ai cdiii, /iii'i'C(/il»( iKxuiiii] ; ct iiioi
(r)l.it>>. cirnr.. osi l,i,i$>iiin Par., «neiCMioi;!!^ dtfliiiii. Hac ut cl
'i((i^(ii.iiii)ii(7;rcnii(>«<ibii<iabislibiis. )
{it) l.i <ii;is. .ic (te, noii A<(,' (^.'. M

siiperiora ad Ariiuiiicu-is coiiCilii gcsl« rulrruiidir.
1« a|iitdbtd.,
I> .Mir ci in ijuiicpie 111
,
•jiw.ii ilijiniliiiv.
[) T:iiiiiiiii iimitiit llil.triiis Dcinopbtliiui qociii iiicixu- .
III Miclllclliio :|IIIC!II :lll C III iii<riii<M III i'o>l> III lalis :iiljiiiii^tl ..*.lli;iii:i$iiis, liti. <lc Syiiod., p. 871.
c.i|ili;xiii ;i>ljicii ir, Vfl, iiuiic 'yno.ii (/.'/jiii/i/ir ; qiio- ) cucruiit. iii<|uit, <t(( riimi/um lix'uiii(,'cr»iiiiiuj, .tHJiN-
lundo lcgciKliiHi Cra.-îiiiis ad ni <r,.lti< 111 ii-scruil, ao liiii, ViUfiii. neiiiiifi/iilni, el Caius. IH ciim rirl.ri
p«st ciiMi li<^'ic |,i|i>. cl l':ii'. Il;ti;cl III-. Ii:\;. Vat., ('(li.îropi ca .(iicris /i/iiri. rrrda jim [ormartnl, illi cliur-
iiiiiii i>ii,'i/>' )>iri/i',c : ubi c\ Cariiiit. icpoiiiiniis, nuiir- iiilam filiHiur.ruiii , ctc. Ili oiiiiics eani ob rem a
ijHf dciifritiiiv. syiioilo c\c>iniiiiiiuic;id lc|;iiiiiiir.
(cl lidili, in.-ir.Mimdtplu ; cmciidaiiliir en iiiss. (

;) H <t> iisi , i's.(c iiiiii i)ra'iiuiiiem, OinisSO verbo
(/) .Mir.c < iii.iîs pliciiit r.'io, i'< liic(;iiiiiliii> oniiii- fintciifou, ipioil li.iliciil uiiiiics iiis».
liiis vclitiliu.i l;'>ri» : iicc dciiii cjis c:isli^:ilus fiiit ; (A) lii ois. I',ii|l< , ./i«r /'<«.< .'»(.
quiiiivis liic llilai 11 NCiilciilia 1100 cj sil, nl iiii i-i l:i o|ii- (/) Vov ^t/itiiiluii.i.ct iiou p.iiticula NiiN, dosidcra-
ni<iaii(c|ioii <tiii vcril:ili, .scd iilquuil vitiiiii ac ccrluui li.iiidirin.iiitc viil)j.iii»,licao);<'loruiiiaiilcieuipor:icou-
cs( , .i|i ,\ri,iui> |>rop(i>iatiir v>'liii iiu cria ii|iiiiiii. l>c di(i«u('viili'Ms, p. iîDîiol. 6(ni'(.cc.i/.4.'>Sm(»I. rifi/.)
ucncr.iliniic cn iil Kilii.qiiia iiicu.iii ilnln c^-scl, iiolc- (hi) t.v>u>i, t (1 iMi niilicltriiluiH inHlror iNiKOri
hanl ipii l<|iiaio ilcbiiiri. (}ui>s ki:iil.iii:i l'liii-ti:idiiis iKriiiKi, Mtpj>ics».i it,(, eladdito i(i('i(ror pi;c»er Bdcui
A);cii , llluit iiiii<'iN,iui|uil, ijMt* (iirc leiTtMfiiHiii, r /x/»- iiios ct llil .lii&uilciitiaiii . quaiii iil UMtilbarct (•e4M
*U, iil qiuiii iiii'iiiiH /iii/iiTc firi) crrti) pouuiit, hujii» iiah- K us tiullu-, pio imidia, ledctidiiin csM fiiifUiit «*|ii-
i<i/i(l<m /iiiî<iim4 I» iiiv'(T(Niii Ailv"i>u .latudciii iiliiliiiit II 'li.iliir \p ila .i>>l>tui lit op*) 111^^.
r,\j LiBi;u coNia A AlXIiiNTIUM. «14
iii irilMiiiim : fntcnliir ver*^ Diî filiiini ; qiiia s.im- \ M-.ig siro prrcepit, cnnsidcniibns nna >obisojni cpi-
inciilo li.ipiiMni vcrc Uci filii-; iiii"5 misfioc fii»rlici- sc 'pis fi rc deccin. Prini'iiiiqne, nt iii foro solel, tlu
iiir : ante lempora el s:ciiila cdiidiciiiiir ;
quiid <lc pcrsona calomni:itii5 cst, dninn.iium f/) qtiuixl un ine
aiifii^lis ai(|))c diaholo est non neganiiuMT. Iin |)uMiino a S:iliiriiinn, andiri nt cpisopnni n'>ii liportcrc. Noii
<;iu'islo sola ill;i (riliiiniiliir, <|ii:i< siinl tcI angclnriiiii cst iinnc (ciniioris, quid :id Ij.-cc rcsiiOMsnm si(, cn;ir-
)>'Opria. vel nosiri. Cclcruiii, («) qiiocl n«iClirisi'- r:irc : sed qu( tiinl aiidiebaut, dc fido potius, nt rcgi
lc;;iliiiiiiin ci venin» esi, Clirisius Oons veriis, id cst, l>l:iriier:it, :it;iiandiitn cssc dcccrniini. Ciiniquc jani
c:»<lcm c^?e Filii (|«:c Pairis divinila^ denegniin I'l iii .irrtn cssct negandi piiiculiiiii (•redcve sc
.
(g) ;
hxjiis qiiidcm nsijuc adliiic (b) i<ii|>icl;i(i$ irniidc Amentins Cbristimi I>cutii veruni, it iiniiis ciini Dco
I» rdciiur, ut jam siibaiiticliri^li it.iccrdotihiis Clirisii |i;.tre divinit:iiii et snbstantije c>t (irorcssns. Piaciiil
l'Opulus nnii nccidat, diim Imc piiiant illi (c) Hdci iîliir hoc scrihi , ct ne meiiiurii:i :iiu!ii'iitiiira <pix
cssc, quoil vncisesi. Audiunt Deiini riirisiiiin ; 597 (licti esscnl claberentur. continno lilielluiii rcgi per
piilant cssc qiiod dicitur. Aiidinnt riiiiiin IVi; puuint Qiin^storcni olT-ro, qnoquid convcuissel, continere-
iii Dei nativilite inesse Dei veril.iteiu. Audiiini :into lur : cl ne quid nieniiri argiiar . cjnsdcin cxcnipla
t''nipora ; f>uiaiit idipsuin anlo loinpara cssc, qnod siibieri. Placi t oninibns Aiixciitinui b;i;c ipsa profiteri
scniper cst. Sanctioreî aures pleliis , ipiam corda j) Ircqni ntcr : qiii ut (h) ipsiiiu scribcrct, cst coactus.
siint s.icerdntuni. Si Deuni vcrum Ariani pr.cdiraui Qiti diu ciiiisilia siia ver.,ans, <';illidissiiiic lidcm rcgis
Cliiistiiin , Deiini sinc fraudc coiifes-i «unt : qund si eliidit : dat scripliiratn styln .iiiiieliristi coni|;ositaiii.
Dcum diciiiil, el ncgant vcruiii ; liilinuiil nonicu, el 8. Scripto eludit fitliin qumn confesttis cral. — .Nain
adiiniint vcriiatein.
priniuui ea, (|iuc (i) Mi a'.c Tlirarix' oniiiiuin impie-
7. Hilarii cuiii Auxciitio Mcdiolani getla. Aiixnt-
las rcsolvissct, saiici.i SSgesse ttstaiur vini stiii-
t'>n$ coMHbitattiiiilitatem eonfiieiur. — Qiriiiiquam cot ill.tam cpiscopis lia''iii cs>e veii: confcssionis
:
igitur impiissiniis coriim blisplicnnis plciiic >mi-

ailirniaus. Negal quoqiic sc sciie .\riuiii : cum in
ncs {d) ucclesianim cUjrtX ,
plcniqui* jatn lil>ri
.Ui'\andri.i in [j) Ariaiia ecdcsia, c;ii Grcgorius
sint : qukl proxinic tainen accideril, nnii l»ceiiiliim |.i;»'oi;il . presbyier cssc ca'pi.>scl. Sed de Ariiiiiuen-
cst. Cum edicto gravi sanclus (Cnrn: iiis. sanclissi- s, syiinrlo, (iiia' ab oinuibus csi icln-iuse dissoluia
iiius) rex pcrinrbiiri ecclcsiain Mcdiolanensiuin, qii.-e
niliil (lieiimns : lantiiin diaboli coiiiiuciita |iaiidcii(I.l
i^citin vcruin Cliristiim et unins 'uin I';ilre divini(;itis
siiiii. Cuiii plai uisset igiiur scribi Dcnni vcruin cssc
cl snlist;inti:e conliictnr, snb umtatis specie et voliiii-
(..liiisluni, et uiiius cuiii paire (liviuiialis aiqiie sub-
l.>io ju8si-sfti ; eliain iinporiuiia inlcr|icII;i(ione sug-
flinii.t; csse : ponilur (alis ab to, u( a callidiftsiinn
gi>ssi, Auxciitiiiin blasphenium essc, c( ninnino bus-
Cdi.ib..ln, scnieni;!, qua; siguiiit;;iic( Clirisiiiiii nnle
tciii Cliristi ii;ibenduin : idque adjeci, euin aliter crc-
oinnia tcinpora naluin Deiim verum fitium : u( secun-
dcrc, quain ivx ipsc, :int alii omiies liabereiK. Qni-
(luiii Ariaiins *.'rri((j» ad Dliinn, iioli ad Dciiiii refenc-
liiis (e) rcx perinulus ; audiri nns a Qiixstorc et
tiii'. E( iil longi; iiiajur difrcreiiiia biijus signilic:iiio-
(fi) Ms. Micb. ,

qtiod de ('.linsto : qnod priinuui (f) lia tiiss. At edili ,
qnibns rchus pcminins. no\
ariiilebiit. SpiI d;ila <»|>cr.i Uei Cliiisti 'ioiihm rcjjc- aiiiiiiis iis, qii.-n ipsi ab
flilaiio .miji^^creliaiiiiir, non
tirc vidctiu' llilurius, ut diiîiii.itciii illiiis el tlivtiii- ali;id, qiiaiii '|i!o(l ab illo posiulab (iir, cred;'iidus cst
taicui iii;>gii 31' in.igis inculcet. pr.ccepisse : adci quc diiiiii:>ri iicquii, (iuiii e|iiseopi
(M ttiiti, jn();icrrtfis ucrasiu per frnuiletn pcrficilur : in 6') iiiiigrcsMi u( jiidices scderiiil. Q'ijps(or vero cl
|.rav;i iu(erpol;<uiine oliscuriorcni roddiiiil llil;j| ii sen JlagiNtcr Uiitiiui ii( icsles; iiia.\iino ciiin Vîb-intiiii.i-
l<'nli.iiu ^tia iib;>crval Ii;L'rc(icb> sul> vcrbis |>iis iiii' niisitise, lesie Aiiibrcsio, episi. x\i,
, II. 2, ci Soio-
Ijici.^dcni sii;iiti ici vclyrc, nl iluiii pnpuli eiiriiiii verb.l nieno, lib. vi, c. 7, suffriiganie, icnitn ccclcsia^lica-
ui sunaiit iiiiclligiiiil , pi';ivu:iic ipsoriim noiiduiii ruiii Judiiiniu ad se niiiiiiiie pcilincre di'cl.iraii(.
cormiiipanlur. Aiiposilc .Viliaii.iSius,i'pisl.,idEp!Clcl,
(/) Scx m^>. citr>< Bad. , Er. el Mir. n qaodam
p. .'iSi •
htos liKifinja', ijni scst' etiiTniium occuUtiiil,
,
Suturnino. M- lius |,u(iores cum Lips ci P.ir. quoit-

ci qua' .iiu »u(i( sapiuiil, Auxeutinm dicn Medioiioicit- ,
dnin n Saluriii-o.
sci", (Jrsucmm, \alcutem, lii.ium u Pniuiuiua uiio
1) (g) A;iii.I M.r Lip.s. et Par., periciilo : refraganii-
s,;irit« inciiiklos , coimnum C' lculo niiiitliciiitiic pecciis-
bi.s at.is libris.
'C.iiH' C.oiictiia in (iulliis, Hiipamix et m^rriiiiv Romix
ciniijiciiuia. i.iij;i^miim1i Ir.iiilcs |>i;i'vcrl<'iis. Oi'. iciiii(. (/») Kdiii, ipse. ''ciusiiores mss. Viit. )ias. et Car-
An iiul. qinxl vicahiiluiu sic cliam .ililii cxprl-
ipsiii/,
p 3':*1, :iil Si duiioiics exsuciis til'eris scri-
111., : .
linnt, ne sus;inucrii\s hvc (lemis .^criploruiu : ctiamsi ii.uiii. IiiCicicris ipsMjn,- lioc es(, ideni. Ilmr nurn.
9,
VDCes oithodox/e fidei loqiiiiniur, ne iiii quidem luijuen- argiiiiiir . qiind iioii ideni , std olitid scripsit qiinm
lihis altendiie. Aoii euiiii reclo auimo loqu mlur. seil profcssus en. Pr iximutn freqitenter idem soii.il, qnud
icliiti indttiiuata ovium lia'c verba privfcrunl, iiilH.^ cor.iiii inulliiudiiie.
iiiitim (jii<r .Irii sunt sapiunl,' quemadmodum Imreseoii (i) ms. C.iruut. , JViVia et Thrncin. Foric pro
lii
p.iuceiis diiiboius. Niciif inThracia, tycitu verlio ^csiu. Tiiin iii vulga-
tis oinnium impielas e.r se svlviKsel.
[e) Apnd Bad., Er. Mir. el in ins. Culb., fitii Dei
, Se;|unnur iusa.
es.,':. Non alter cflicilur sensiis,os:vf. iiitcllig.is, hoc Qiiaiiiqiiiim nialleinns, omHium jmn piclat leuilviiiut.
|iiii:iiit eos cri'dei e qnod vcriia boiiaiit; sive, hoc put mt Quid cuini lioc silii vull aliuil, quam qiiod nioi euuii-
ci'sseii(ire lilii Dei esse, qnod illius essc pi'a;(licaiit.
li:iliir ins vcrlji.., Sed de Aiim.nensi syiwdo, quw ab
EuHi ad ini>duin llieronymus, oninibiif p.!( 'etuiiose dissolulaf £;im'
{it) |)i;il. cuii(. Liieif. auieni v;iriis
ilc Ariiiiiiicn is syiiodi gesds, ait Qiwd si qttis a no- Conciliis dissoluiam cssederlaraitt Sulpcius,
Ijb. ii '
bis fictnm pn.ai, scrinia publica scrutetuf j.lciue 'uiil
pag. ia-i, et Hieroiiyiuits , Dial. coiitM Lw.il.
;
(crie ccchsiiirirv- .iiciv (,i) lii anliiiiiioribus libris, ylrw
Cir. SANCTI IJIL.VRII EPISCOPI 616
iiis cxsist 'lol, :;iilijiritiir, Ex vero Deo Patrc : iil in A mc artc circumvcni Ciirisliim Dcum dicis : (|iiid
r.itic vciii.is Dei rssct, iii Clirislo veriias laiiluin li- f.illis iii iiominc Ncga Moysen Pliarauiii ditiini dic
lii scrilierctiir. Doliinc procedcnic scriiionp, una ub tuiii (Kxod. Mi, 1) Cliristuni lilluiu et primogeni-
Aiixcniio diviiiims pr.cJicalur, et iu eu non coiiQ'C- tum Dei luqiicris : oega priniogenilum lilium Israel
liir ct (a) Piliuiii : ut in solo Palrc, iiou ctiaiu in Fi- Dco csse {t'.ini. i , 2). Glirisiuui anie lempora iiatum
lio, c3-ii'l sula una diviniias. asseris (Vid. I. xii deTrin. n. 3S) : cl creatuin nega
9. Quaii recle tentieni divulgalur. Hilarius (rnudtm dliboliim aiilc tcmpora ct sx-ciila siibstiiissc. Ciiris-
relegcnt jubelur exire. — Spargitur vcro pcr populus luin siiiiilcm P.itri nicinor.is : nega ad iimigincin cl
Aiiientiuin Tcrum Dcum Cliristuin, ct iiiiiiis cum simililudincm Dci lioniiueni csse cir|>i$.se. Soluni
Paire divinitntis ac substaniia! scripsissc , neque ab Cliristo quod csi deneg.is, nc Deiis vcrus el uniu.s
cxpositx pcr inc iiJei dissidere senlcutia . pust iiux cum Patre divinitalis aique siibsianii£ sii. Ll soii-
ad cninmuiituiiem ejus rex proGdei siiicerltitc adve- lus es una ciim rongistris tuis nie hxrciicuni ar>
nit. Sed cum hoc mysterium impietatis diu occulta- guerc : exponc, quibus potcs liiicris, impietatis inca:
tum j;ira iion laccretur, diccrcmquc liiigi (b) omiiia ,
causam, el blaspbeiuiarum incarum liiuliini proponc.
riJcni dciicgari, Deum alqiic bonunes illudi ; jubcor Mibi autem anllclirisius csi illc, qui umus diviiiilalis
de Mediolano proflcisci, cum consislendi iiiibi io ea B essc Filium cuui P.itre uon coufiletur : quii|iie non
invilorege nulla cssct libertas. ita unum verum Dcuui Pnlrem pnedicat, ui verilas
10. Ucc igitur, Fratrcs, qiiibu; Dci jiidiciura in quoque divinltalii non inlelligitur in Filio. Si uiiius
metu esi, ita gesla cssc signiQco. Auxentius quod divinititis Cbrislus ct Dous suiil, cur boc non bim-
negare limuit, nolait conflteri : nara esposiiionis ip- plicitur scripsisti? Si iibi non sunt, cur boc noo sini-
sius exempla subjeci. Si idem scripsit, arguile fal- plicitcr Jenegasii ?
lentcm : si vcro aliud (Mt. Carn. aliler) scripsit 12 Eccleiia paricium ue mnmtf lil amor. — Ar-
qnam proressns esl, inlelligile jam Chrislum pcr canum igitur tam pesliferi niyslerii oplasacm, Fra-
cum alium, iJcsi, anlicbrislum praîcari. Lusil qui- trcs, ipse pollus qiiam ptT liiteras rcvelurc , ct oni-
dcm ille verbis, qiiibus ,)Ossit fallere el cleclos; sed nes blaspheoiias Auxcnlii verbis singulis explicaie.
paici iiiipietatis lantx proressio. Verum qiiia id.non licei, saliein unusquisque qiiod
l{. Atixenlii perfidia exponilur. — Negat se diios sibi liccal inleHigaU Multa atia pruferre Ecclesia: nic
deos prxJicare, quia non duo patres sunl. Quis sc- pudor inbilMi, et commitierc epi&tolx Arianoruin
nindum baê non vidci, unlus Dci confessionem id- blaspliemiarum dcdecora pcriimesco. Uoum monco:
circo tanium Patri propriam esse, quia solus essct ? cavele antichrisUim 600 "'''^ ^"'''* ^*^ parietum
599 (Jnde et itlesatana^ (e) sljliis exsliiit : Novimut C aniorccpit, male Ecolesiam Dei ia leclis xdificiisiiue
unum tolum vernm Denm pairem. El post malevol.is vencramini, innlesul) liis pacis nomcu ingerilis (bcec
significationes, SimiUm, inquit, seeundum Scripturas dtai Facuadus, Hpieil. t. iii , p. 118). Annc anibi-
Filium genilori luo pairi. Si usqiiam in sanctisvolu- guum csl, iu bis auiicbristuni Cksesessuruin? Ilontes
minibns hoc scriplum esi, Iiabcl innocpnli.-c profcs- milii, et sylva.-, el (e) lacus, el carccres, ct voragincs
sioiiem. Si (d) vero veriiate diviniiatis Filius et Pa- sunt tutiures : in Iiis enim propliel^, aul mauciiios
ter umim sunl, quid similitudinis imperfccla opinio aul dcmersi, Dei spirilu propheubant. Absisiiie iia-
anleferlurT Imago qnidera Dci Christus est (Vid. lib. qtie ab Aiixeniio sal mx angel>>, hosle ClKisii, vasta-
in Constant. n. SO) : sei et bominem iinaginem Dei tore perdiio, Cdei iicgaiorc : quaiii sic cst regi pro-
esse non dubiuin est , cuin ad imaginem ct siniiliiii- fessus, airallerei; sicfefellii, ui blas|>beinarel. Con-
dincm Dei Adam facia» sil. Quid lo, haTcs .Kru, gregel nunc llle quas volel in mc syiiodos, el li.cre-
Christo i.intum noslra cnncedis? Qiiid Regein, qnid licum mc, ut s*pc jim fecit, publico titulo proscri-
Comilcs, iiuid Dei Ecclcsiam, patris lui, id est, saia- bat, el quaniam volel iraoi lii mc polentium muliu-
(a) Carn. et Colb.. fiHi. Hic iKit.mlur vcrbiD («) Mss. sumino conseusu, /«<•»«.• quam voccni.
Aiixenlii, rt. 14 ; Pn>p(err;«od el unam deitalemprcecli' nisi luci non lucui obtuicret recliis casus plnrali^,
cn.mus : quibiis hiliiim a divinitaic callidc exctudil. fir:i'ferre licuissei quasi affectassei ililarius ecelosiis
:
(b) In (luobiis mss. nominn ; ac ileindeCâmul. cn- i.t'reticurmu ingres&u polluiis gcnliliuui lucos cun-
dcx, Dcoatqiie liominibiit ilhidi : iiim cuin ins. bas. lerro, imo aiileferre. tjii.iiuqiiam si cuiu liis coiii-
Val. , de Mediolanio, iion de Hediotano. pareiuus illuJ capiiis v iii Maiib. n. I : in oiuin loco
precem (undere edocemur : et taiicl<>rum ornlio liiler
(e) In quinque mss. filiui extiiiit. Salaiias qui-
(ercis, earceres, flammas, et dt profundo luarii «c tet-
dein, qiiia nicndacii auctor ct rillariuni purcns csi
lio! vfntre luscepi* eil ; paiet reiinenduin tise. l>iciii
Aujcniii pater iiiox prseJicaiiir:sod liic vox/i/iuicuin
voialiulum, coqiie •lludi vcl ad proruiidtiin niaris, lii
subscqiieiitilms non salis coli;i'rct. Tum in vuli;.ilis
qnod Joiias ucmer»us esi ; vcl aj hicuin leoouin . iii
Novi nnum. Kcctiiis lii veuistioribus ross. Noviniut
qiiem Jejectii» Daiiiel, ae po>ilos iiiier feras, a Deo
nnum .- h;pc eiiim vcrba sicui et subseqnciilia, timi-
re«pici ineriiil. Uuc lonfortc licci, (iuihI nenbil Dio-
,
Um lecundum Scripitirai, ctc. , suiit funiial.i' .Vriniiiii

iiysius Aluxaiidr , ûd l.u «b. cdii Valra lib lli>l- ,
i
scu NiCT.i; in Tliraeia cdilaa ciijns se dcfensorem

,
Krcl. C. ilqut
:
Auxentius profltclur
opiirinieieinur ui/it/iMMi>ius Imic quoque
,
fetlos i-'|i-
(d) Ex inss. revocaiiir parlieula vero, qiia perspi- mus dics. Qiiivis denique locus, in quo tmiai irinm
cuior sil llilarii sciiieuiia jiula, si cuiitr.i iii S(-ri|iiii-
. iias sinyillalim pertulimui; Hj/i-r. iHifiMiH, so/iImiI.»,
ris Paicr et Filius unuin dicuntur ii.iturx verilaie. iKiri», iiiibulum, iuit-iT, iiiiliir (t'iiif>/i ini »«#r<M «nivn-
nun qiialicuinqiic similiiudiiie lH> |it'i(ii;i'ii('t){ fuil
6)7 LIBKR CONTBA AUXENIIUM C18
lui- ; iiiilii ceite ill« n(iiin|iiaiu aliud iiii;im ditiboljs A Si.iipimn esl iii Evangelio : Ua'C cst autfin vila mteriia.
ciil , (luia Ariuiius csl : iie.iiiu p;ix :ilii{U luiii uiii- itt Lognuicjnl ic. soitim veniin Detim , <t fjuein iiiisiili
(|U.iin opt;ibitifr, nisi conini, qui sociiiidiwn p.iinim Jetuni Chriitiim (Jonn. xvii, Z), Pcr i|>siim eiiiiu
nnsirnrnin apad Nicxiim tractaiiiin, aiiailiuinaiizaiis cimiii;> lacl:! siii.l, visibilia cl invisiliilia. Qui desceii-
Aiianig.Clirislum Deuin veruui pricdicabunl. (n) liil de ccetib voltmwic Palrib priipier noslrain salu-
leni, natus de Spuiiu sainlo el Marfa Virginc secun-
(ft) EXEMPLUM BLASPHEMLE AllXENTlL
dum caniem, sieiit sciipium est, el cruciUtuni suli
IS<'ati$simis et glorio.-.issiiiiis imperalnrilius Valeii-
Ponlio Pil.uo, sepnlium, leriia die resurrexisse , ad-
tiuijn > et Valeuii Augiistis, AiixeDtius episci<pus sceiidisse in coelis, scdere ad dentenm Palii-, vcu-
('cclcsi:c (c) caihidlc;^; Mediobneiisium. iiirnm judicnre vivos et niortiinc. Ft in Siirituin
13. Aiixentiut hnrcticns nppeltalns. — t Ego qiii- s.ti)Ctum paraclotuMi , (|ueiii ini.sii Oomiiius et Deiis
dciii, piissimi linpeMloro, aestimonon opurterc sex- noster salvalor Jesus 60i Cliri».ins discipulis, Spi-
(ciilornm episcopi)ruin unitalem posi tanlos laborcs riiiim veritiitis. Sic credidi. ei credo, sicuti ct adeceii-
cx contentione paucorum hoininum refricaii {d) ali deiis in codIos unicus filiiis Dei tr.ididii diseipuliR, di-
.-ilijcctis aiite annos decein, «ieut ct sciipia niniiifcs- ccns : Eunles docete omne$ genies, buplizanles eot iu
t:int. Sed si aliqiii ex plelie, qui nunntuam coiiiinuni- ]} nomine Palris et FiKiet Spirilu$ tancli {itallh. xxviii,
cavernnl, nec bisqui antt5 merueiui|lepisc«pis, iiuii<: 40) (i).
aniplius excit:iti ab llilario el Eusebio, perturbanies i5. Ariminensi fidei adhwrel. — < (hios aatem deos
quosdam, haerciicum nie votaverunt : jussit vero iiuini|uain praedicavi : nec enini suni rtuo paircs, ut
pietas vesira cognoscere dc his viros i.iud:ibiles, duo dii dioanliir, iiec diio Hlii; sed aniis filiiis ex iiiio
Qusc^torem et Magisirum : el sicut praedixi, nou cos palre, soliis a snlo, Dcus e\ De", sjout scriptiini esi
personam h;ibere accusaiorumant judieare quisenicl llims Paler Dens cx qito vnnrin, et «nus Domiuns
dcpiisiti sunt (dico autem Hilarium et qni ei ( on.-eii- Jcius ClirisiHs per qn<m omiiia (I C.or. vin, 6) : propier
tiuiil) : lamen obcdieiis Screnitati vestra-, GOl l"""" (luod et unam deiiatcm prajJicamus. Oiiiiics ergo
tessi mantlcsiaio hUii {e) dicentibus, el blaspbe- hxTeses, quac advcrsus catbclic.iiii fiilem veniunl,
maniibus, et voc:tlbus ine Arianum, et quasi non semper qiiideui con((regati episcopi catholic^ con-
coiitiieiitein Cliristum flliuni Dci Deum essc. demnavcriint et anatheniaiizaverunt, spectaliter au-
H. Fidem suam exponit. — « Exposui (/) amicis tcm toiiveiiicnles Ariinino, el inde cnnderiinaviniu.s.
pictatis vestrB meain confessionem, primiim satisra- Calholi^âin nuteni ci Evangoliorum ,

quam IrMdide'
cicus, qoia iiuinquain (j) «civi Arimn, non vidi ocu- ruiil Aiiostoli, hanc lideliter cusiodivinius. Ut autcm
lis, non cognovi ejns doctrinain : sed ex iiifantia, «-i pietas vestia verius coguosceret ea, quae g(Sia sunt
quemadmoduni doctus sum, sicut accepi de saiiciis in concilio Arirainensl, iransmisi, el peto ul ea lilien-
Scripioris, credidi, ct cictlo in unum solum vcnim lcr legi pncc piatis : s:c enin» cngnOscel Seronitas
Deum patreiu oinnipiiientoui, in^-isibilem, ini(>assibi- vcstra, quia qui jam dudum (/) d''pnsiti snnl, hoc
lem, irainorlalem : cl in (ilium ejus unigenituni Du- csi, Hilarius ui Ensebius, cnntendunt nliiqiie's«li:$-
minum noslnini Jesuiji Chrisuim, ante oinnia s?ei ula maia ricore. Qiia; enini bene de fanetis Sci-iVtnris
et ante omne priiicipium n;)tnni ex Patre Deiim cailiolic.c fidei exposita siini , pietas vestra pervidet
{h) vERtiM TII.ICII cx vero Deo palre, secunduin quod bjEC retractari non oporiare. »
(n) Inros. Cam. adjicilur dausul.i Amcn. sis n. 14. apud Ambrosium t. n, p. 790, mx.~e. cdi-
[b) lu inss., nec aliter solel liilarius liTrctica lionis, roganidius ulArii doctrinan>d.'>niaet, respoii
Opuscula iuscribere. Ate.liti, Aiixeniii MeJiotanensis det Artiim nee vidi, nec sdo gui sii.
ciiiiiola. (/() Ex voiustissini.-i Vaiicana;basiIic;ooodi(e tniiic
(c) Abest eaiholicK a nn. Mich. priiiiiini re.-tiiiiiiiiiiir verba, verum fiUunt, i|iiiirOni in
{d) Edili , refricaii nbjeclis decreiis. Ne iii iino nnibiguo Auxeniiu^ bidebat et iiluilolial lanio (aciliiis,
qiiidoui m-i. exsuit vooalwilum dfcretis quod a |iri- : (|uod iuierpiiuctiouiiin distinciio iiuii n< sclohatur.
iiiis cdlioribus li.iiui dubie aitjcciuiu esi, iit oraiio Quaniiiuam si veius esl Doii^ qui verus i-sl Dci fidns,
Siiis iiu erl« alisolvoreiur. Sed prscpositio «6, anlc
: Uii deiiionsirai Hil.<riiis bb. vir de Trin. n. ii. pnrvi
iibjeetit, propter couseqiienieiu ejui>>ieni soiii sylia- " iiitcTesê vidobaiiir. utruni terum ad licani, au ad li-
bain faciliiis excidore puluit, qii-aiii deereiis, eaîue liuQ) reierret. Ea lanien arle a< dicendi raiioiie iion
lestitula tain eflioitiir sonsiis veriiaii cniiseuiHiieiis, ille soliis. sed alii etiaiu usi sunt Arimi, de i|uibus
qiiiin eflicielialur falsus ailjcclione verbi deciclis. Aiigu^liiius lib. I oiMi ra Maxiiiiin. c. C Ejusdcni :
Hilarii emm atque Eusehii exsiba liic iiidioari jani nalurx, cujtts esl Pnler, itegalis ase Deuiii lilintii,
prieHionuimiis, oi ex cake iiujits lilasphcinia: inaui- quamvis veriim esse filium non negetis. Vepim hoc
fesiiiin est, iibi idipsum aperiius ileolarauir. loco sic resiaurato, oiiiiiis pin loiliiur erudiijs de
(e) Stc mss. Editi vero, fattn docentibus. hujiis epistobc veriiaie diibitandi ralio.
(/) ilunc versiini, exposui auacis pietatis vestrte (i) Sublexitiir .Am^R iu iiis. Micb.
meam confessioiiem , iiuii babeiit luss. (;) Editi, quia jam dudmn daimiaii, deposiii, lioc
(g) lu fore PalUdius in gesUs cuiicilii Aquileien- 6s'., etc, casti|jaitlur e.\ niss.
Pmrol. X. 20
m IN S\N(-TI lllLAUIl LIISCOPI FriAf.MENTA m
603^04 iix FllAGMElNTA S. HILARII PRyEFATIO.
I. Aii hoc opu« Htlarii iit. Quttdam (tiibitwtiU i<i A sicnsc p,rvelus vucal ; in quo idcm rerum ordo, et
lioiiet. — rrxclariiin lioc aniii|u'u.ais iiioiiiiiiciilum e:cdciii erant iiiscriptioncs. IIuc qiiidcm exeinplar
T. riihffii aiiiin IViistra qu.(:»iviiiius >eil SK'|ibjnus B.duzius liUuns

Nicitiai Fabri opcra cx liililiolliec^ .
eilinim, sumnio oiii- juvandis natus, \:iiia', Siriiiondi leciinncs suppedi-

1,VJ8 Frajjmenioriiin iioiiiiiic
Nulii ipalum, qiioJ sciu- taiido, jacttiram no^ti.tiii ulC(inif|UL' resarcivil. Ilis
nium plausu cxcpplum fuil.
iicicdit, qudd riim Raroiiius ad aii. 357, cx Ciesco-
iiuis, loium rcspueninl quasi Hilario niale adscri-
niiina Cuiliciionc ac dnubus niss. Liburii littcras
jiliim: de iilius Umen anciniilalt! suiHlultilare n«>ii ,
eiiaiu Fragiiienio vi inscrias describal, iii nnvissiiua edi-

nulli viilenlur al<]iie conlia iiiussilare. Ipsi
noniiiiiil movebamur priiiio qiioJ epi- tionc laletur se iii suis niss. easdem quas io liis
iniiio ,
Sardicensis ad universas ecclesias Fragmeitlis reperissc iulcrpolationes Uilariu parilcr

siola synoJi
conlenu ct Arimiiiensis concilii ad adscriptas.
Fragiiipnto ii ,
Conslaiitium lillera!, qua: priniaiii Fragmcnli viii III. Uieronymi tettimonio. — Mss. suffragatur llie-
partem cniiliciunt, cnm latine scripla! sinl, longe ronymns. Quicnim abilin dc Scriptor. cccles. iiilcr
lamen casligaiion-s, plcniores ac muluo senicnlia- 605"606 "P^'^ llilarii reoens«(ur, f-i*fr adveytm
runi nexu eleganiiores in gricis oxcmplaribus, quaiii Valeiiteiii rl llrtaciuin, hittoriam Ariminetisit tl Seleu-
in his Fragmentis ruperiaiiuir demde quod alia sit ; " ciemis iyiiodi contiiiem, liaud oltscuro promiltiturtilulo
liliro dc Synodis iiuui. o4, :ili i Fragmento iii, n. 29, iii fronte Fnfin. i prscndalo : Incipitliber S. Ihlarii
pscudo Sardicensis (idei tiaiislalio. Tertio cum ej Pictaventis proviiiciir Aqiiitanice, in quo tunl omnia,
tcmpore, quo sibi rcsiitiUus Libcrius Ecclesia; lidem qua: Oitenduiit vel quomndo, quibusnam causi», quibas
cgregie luerciur, linc opiis scripliiin luisse nec<;sse insluaiibus tub imp. Coiisianiio (ocium esi Ariminense
sit; fiicredibile videbaliir, iil ei jam conccio, inio eoncilium, i-lc. Exprrssiiis taniuin dixil llieronyinus
cliam acerrimo fidei paiiono. tol aiiîtlieiDala Frag. vi, adverius Vrsaciiim et Valentem, qiiod liic pencralius
iiuai 6, dicercl Ililarius, qui Orieiiialibiis necduni «nuiiliatiim cst qnomodo ,
qvtbusnam caasit, quibus
recte seniienlibus, quia lamen ad veriuiem propiiis i/iftantibus. Nam qiiod haec FragTnenta sint cpcris
acccderent, iibro de Synodis ita pepercit, ut nec advcrsus Vate'ttem et Ursncium scripli. cum ex aliis,
l.nudes neg^rit. Deterrebat prxlcrea nionstruoâ qu:e- lum maximo ex scciiniln,- decimo, ac duobiis postie-
dam rerum f;icies.*el iiiordiiiaia C()iifusa(|ue varia- inis est iiiaiiircstiim. Tituius qiiidcm nostcr dc Si.'Icii-
rum rpistcilarum cnngeries, llilaiio alias tanto cum ciensi concilio niiiil spoiidci, ciijiis tameii bistoriam,
ordini' singula eiiarranie indigna. Angebaniiir deni- .sccunduni Hieionymiim, Hilarii iiber debet conti-
qiie, quod ontnia li;cc Fr,igmeiil;< noii eo in mss. nere. Al llieronyinus, qui, ut ad libros de Trinilaie
iiiodo, quo illa Nicnlaus Fabcr edidit, sub uno tiiulu ac de Synodis obscrvniuin est, opcribus alinruin in-
ati|uc Hilaiii nomine occiiiraiit std iii duas velnii
;
speciis litulos di' suo iniponere solobal, ad Solcu-
Iiartcs dividaiiiiir, quaruiii piiiiia, qua; Fragmenlis cieiisc concilium referrc poioit luoiiioteula, qtuo
M, XIII, III, viii, IX, v ( l VII, conslat. nec IM.irii nt-c Fr;\i,'mciito x liab(>iitiir, ct iinlicaittdr sccutnra. Nam-
-iijiisvis alierius hiuiiiiiC in^ciibatiir; quamvis illi
qiic qiia^ in co narraiilnrinter Sclcuciensis ctArinii-
tuni iii froiile tum ad caicc.i adM-rili.iiur .ilicr.i, qii.v
nciiSi» concilii lcsîlcs Cdnslanliiiopoli gcsta^ctad
Fiaijmenia i, n, iv, xii, xiv, xv, vi ctx, compiciici'.- Sclcucieiise ct nd Ariniimjnsc indifffrenler p'!rtii>ciil
ilii. Lx quo aucioiiias piiiiia' saitciii pnlis, qiix iii

ad Selcucicnsc quidcni, ciijus conlinuatio essc Coii-
prius vulgalis posirenia e$t, snblcsia videbalur ac icvis. staniinnpiilitana synodus vidcliatur; ad Arimiiicnj>c
II. Hilnrio iiHscrilnr miS. auctoiiiate. — llis omiii- vcro, in cujus sontcniiam qnodaiii modo abiit Solcu-
bus pcrinoii. ad rei vcrii.ilim diliiûnlius invcsiigan- cieii>-is synodus, duin Ipsins Icpli tidem in illo
ilaiii aiiimuiii adjeciiiius. Ac primo quiJeni iiiiiiiiiiu < oncilio eilil.wn suscipcic Cnii-tantinopoli co.tcii siint.
cii.iciiiiiciidim csse duximus m^s. anctdriiatcm IV. Illiiriiiiii pri'' se (ert i (raciiiicminii. Frapriciita
b,ic npus iion sciiiel, scd it rniii ac tcrti" S. Uilnio olia ciim ;iriiiio afliiiia snnt. — liliili aiiloiii veril:jt' in
aiiscnlic

Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 10.

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 10.

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 10.

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Digitized by tiie Internet Arciiive

in 2011 witii funding from

HIBLIOTHF A UNIVERSA[.IS, INTEGIU, UNIFORMIS, COMMOLIA, (ECONOMIGA,

OMi\IlM SS. \mmi DOCTORIJM SCRIPTORIMOIE KCCLESIASTICORIM

AB ^VO APOSTOLICO AD USQUE INNOCENTII III TEMPORA

DISSEIITATIONIBUS, C0,VI MENTARIIS, LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTBATA ;

UNUSQUISQUE PATilUM IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT UNO INTUITU CONSPICIATUR ALTERO ;

SGRIPTUR/E S.\CR.E, ex quo lectohi co.mperire sit obvium quinam patres

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

PARISIIS, EXCUDERAT VRAYET,

ET oiii«E$i .%L.i.%$« i:%ti!:r sk c:oL.i^%T4$i.

REPRODUCTA, EMBNDAT.\, SINGULARITHR AUCTA.

PARISIIS, EXCUDKBAT VRAYET,

01'ERUM QU/E IN IIOC VOLUMINE CONTINENTUK.

l)e rrinilale libri duoilecim. (^ol. i)

Jjiber de Syiioilis seii Fide Urientalium. 471

Censura alterius liymni Hilario perperam tributi. SS3

Liber contra Constanlium. S^i

Sermo B. Hilai'ii de dediratioiie ecclesiu'. 877

Index rerum et sententiarum. ^l**

liidex Glossarura. \Q\i

cant. hmrelico*, in Teileriano aiitcm de Trinitate conira

fidei siiciaiiieiilum, id esl, ud Piilris et fiui cl Siiiri- twel.

tion* hilie^ine. cuin Spi.^ilH sancte, secunduiu lationeiid. eeouomia qua

lir.rdiilisliaTelirisliliiTaiii.iioiispirilums.ipkiilibus A "liiicorrui.t.R nc divinp naliir.i! non cs<cl, qnciii

coinparntuin vclinius in lidc. trc naturac , virtiilis ac subiiaiilix esse liicnlcnler

luri» Spirilui saiido ;atribui ,

c:int.Sed cl cap. 15 in Malth. nuin. G, discrte de- nieiipso adorari.

Dco Ci-<;>iure subst.iutiaiii mi.uii siiiiicre ccrto scic-

5U, audiviiiius, ne quisi|uaiii euiii iiUer cicalu- ras obtiuuit?

nos ccrtamen fueral , maijni Trinilatis propugitaloris habcani ,

siiiiulqiie eonim refellitur opinio ,

ab Adani propagatam suscepisse arbiir.iniiir. Itnper- propria ecoiosia ,

qoibus adspersiis eral se piirgarci ,

inijiietas aitnbuitiir. libroiadvcrsns Hebioiicni sibi pioposuerat, iiapru.^en^:

niiiiut subicribaiiius Kr.i&mu, qiii libruni, iiiinc urdiiM OHicnileiiiiw ,

deciiiium libram pcrcgerii. quii llh. VI , ntim. li , ab ipsis et rniio i:ilc!ijiji.iit:(e

deprecando. rcfcllciidus aut eniend.iitdos , s. ;t et propier (Idelcs

ttadaeia: retitlititr , et trron comvlitur , et ignoranti(v habtiit fides mea ,

sunl eitindere . et in vHiirm rttio eoartamur alieno. ex divinis Scriploribns ,

qiiam, nisi suppleiidiim esse per fid-^m suam ,

num. 5, babet Sed noi netesliiatit hujus ab eo qiii

peneiine hlibe0 fidem, exieriore non eijeo •

('i>|ii;i eiiiin (|ii:>(luiii siibiili'aiis nlTrctallonc ,

suinus iioii siiie aliqiia confusione praestari a nobis

SUMMA LIBKORUM SEQUENTIUM E DUOBUS MSS.

esse inlelligeiitiam poleslutis

sil, ncc nalivilas non siii tlt nomiuis.

VIII. rulus iii unius Dei demonstralioncni detentus

bus modit lngrelici verilaiem Dei 1'alrit et Dei Filii,

ad udimen- eliain ea^lcra proscquitur, ut et in Paire Filiut iutellec-

iieal incoriupla, et nun negciiir nuliviiat. vcrilale.

VI. Oiniiei ii)i(ii<i.i el (laiiihilcnlatliiircliCiirumasser- I\. /n repellendit liwrelicoruM fruuJiliMt toiut

ILIBF.R f'RIML'S C iiiuni clliccre utilein aiquA optiiiidumviiain \iJeb:>n-

Dei cognilione observtil luminam illiiis majctuilem

lulis aller:il, quantii iii.ijore iiuligninile lii-- carciur ,

•>ei*« vlvere esse opinabMitiii- •

lias vel prfiviilcTe jjrivicnler , ve! viiarti cousulle, uiiuni esse ;

bantur , conimurii; ian: ::n'. ci o-iiiviiisclia hoU.yno teiistiue esse vciier.nnduin.