Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

University of Toronto

http://www.archive.org/details/patrologiaecur195mign
 PATRO^OGLE CCRSUS GOMPLETUS
SIVE

BIBLIOTHECA L.MYERSAUS, INTEGRA, L.MKOKMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OIIMl! SS. PATRII, DOCTOMI SCRIPTORIMOUE ECCLESIASTICORUM

QBI

AB MYO APOSTOLICO AD INNOGENTII III TEMPOIU

FLOKUERIM ;

RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUM QU.E EXSTITERK MONUMENTORUM CATHOLIC.E TRADITIONIS PER DDODECIM PRIORA
ECCLESI.E S.ECCLA,
JHXTA EDITIONES ACCURATISSIMAS, INTEB SE CUMQUE NONNLXLIS CODICIBUS MANUSGRIPTIS COLLATAS
PERQUAM DILIGE.VIEK CASTIGATA ;

DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA ;

(JMMBLS OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QU.E THIBLS NOVJSSIMIS SjECULIS DEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTJS, AT CTA J

INDICIBUS PARTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGULOS SIVB TOMOS, SIVE AUCTORES ALIOUJUS MOMENT)
SUBSEijUENTIBUS. DONATA J

CAPITLLIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULIS SIN6ULARUM PA61NARUM MARGINEM SUPERIOREM
DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA J

OPEHIBUS CUM DLBllS TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE IN ORDINE AD TRADITIONEM
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ;

DUOBUS 1ND1CIBUS GENEHALIBUS LOCUPLETATA ALTERO SCILICET HERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID UNUSQUISQUE
:

PATRUM IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT UNO INTUITU CONSPICIATUR ALTKRO SCRIPTLJR.-E SACRdB, EX QUO
',

LECTORI COMPERIHE SIT OBVIUM QUINAM PATRES ET IN QUIEUS OPERUM SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULOHUM
LIBRORUM SCRIPTUR.E TEXTUS COMMENTATI SINT.
EDITIO ACCURATISSIMA, C.-ETElllSQUE OMNJBUS FACILE ANTEPONENDA, Sl PERPENDANTUR CHARACTERI M NITIDITAS
:

CHARTjE QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM HECUSORUM TUM VARIETAS
TUM NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO OPERIS DECUHSU CONSTANTEH
SJMILIS, PRETII EXIGUITAS, PR./ESERT1MQI E ISTA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET CHKONOLOGICA,
SKXCENTORUM FRA6MENT0RUM OPUSCULORUMQUE HACTENLS HIC ILLIC SPARSORUM,
PHIMUM AUTEM 1N NOSTRA BIBLIOTHECA. EX OPEKIBUS AD OMNES -BTATES,
LOCOS, LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM.

SERIES SECUNDA,
IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESI.E LATIX.E
A GREGORIO MAGNO AD INNOCENTIUM III.

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

BU;!Joili«c-i' Cleri uuiversae,

SI\ E

CURSUUM COHPLBTORUM IN SINGULOS SClENTLfi ECCLBSIASTlCiE RAMOS BDITORE.

PATROLOGIA BINA EDITIONI TYPIS MANDATA EST, ALIA NEMPE LATINA, AI.IA GRABCO-LATINA. - r MII.l.K El
TRECENTI6 FRANCIS SEXAGINTA ET DUCENTA VOLUMINA EDITIONIS LATIN.-E 0CTJN6ENTIS ET MILLE TRBCENTA GR.ECO-
;

LAT1N.E. — MERE LATINA UNIVERSOS AUCTORES TUM OCCIDENTALES, TUM ORIENTALES EQUIDEM AMPLECTITUR III ;

AUTE.M, IN EA, SOLA VERSIONE LATINA D0NAN1

PATROLOGLE TUMUS CXCV.

B. AELREDUS ABBAS WOLBERO ABBAS S. PANTALEONIS COLON. ECKBERTUS ABBAS
RIEVAI.L.
SCHONAUG. IIENRICUS ARCHIDIAC. HUNTINGDON. ODO DE DEOGILO ABBAS S. PIONYS. BER-
TtANDUS DE BLANCESFORT TEMPLAR. MAGISTER.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUL) J.-P. MIGNE EDITOREM,

JN VIA DICTA FAMBOISE, PROPE PORTAM Ll TKTI.E PARISIORUM VULGO VENFER NOMINATAM,
SEU PETIT-.MONTFIOIGE

1853
IHE INSTITUTE
IC ELMSLE»
TORONTO 5, CArtAOA,

OEC -7 1931
 S/ECULUM XII.

BEATI AELREDI
ABBATIS RIEVALLEXSIS

OPERA OMNIA,
ACCEDIT

VQLBERONIS ABBATIS S, PANTALBOBilS COLONIENSIS

COMMENTARIUM IN CANTICA
1NTERMISCENTUR

ECKBERTI ABBATIS SCHONAUGIENSIS ET SANCT^E ELISABETH SORORIS EJUS

GERMAN^E, HENRICI ARCHIDIACOM HUNTINGDONENSIS, ODONIS DE DEOGILO
ABBATIS S. DIONYSII, BERTRANDI DE BLANCESFORT TEMPLARIORUM MAGISTRI,

SCRIPTA QU^E SUPERSUNT OMNIA.

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

BIBLIOl HE€ CLEISI IAIVIRM
I

SIVE

CURSUUM COMPLETORUM IN SESGUI.OS SCIENTLE ECCLESIASTIC.E RAMOS EDITOB

TOMUS UMCUS.

VEMT 7 KKANCIS GALLICIS.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM

PORTAM LDTETLE PARISIORUM VULGO D'ENFER NOMINATAM
IN VIADICTA FAMBOISE, PROPE
SEU PETIT-MOMROUGB.

1855
 1

ELENCHUS
ll< lOltlll IT 01'EKIH Oll IV IIOC TOIIO VXV\ (OMIMMIK

K( :k BERTUS ABBAS SCHONAK 1 1 KNSIS.

ira Catharos. Col. 1

De laude cruc - 103

loquium seu Meditatio m -
10S
Stimulus amo - 113

SANCTA ELISABETH.
itb, in qua continentur Visiones ejus. 119

B. AELREDUS ABBAS RffiVALLENSIS IX ANGLIA.

Operum ptirs prima. — Ascetica.

- Ii i' mpore el de sandis. *20 (.)

- de oneribus, in capp. xui el seq. Isaiae. 361
iilniii charitatis. .*;oi
Compendiura Speculi charitatis. <;^1
I
; '!< spirituali amicitia. 659
. : sive ln>tiiuiio inclusarum. 701

Operum pars secunda. — Hisiorica.

Standartii. 701
Gci - giim Anglorum. 71 i
Vita S. Edwardi regis. 737
moniali de Wattun. 7ND

HKNKICIS ARCHIDIACONUS HUNTINGDQNENSIS.

iii lihri octO. 7:t<)

ad ola Warinum. 977
Epistola ad Walterum de mundi contemptu si?e de episcopis et viris illustribus sui
'":
'
1)70

ODO DE DEOGILO ABBAS S. DIONYSII.

De j>' 1 lovici \ II in Orientem. !>!)<>

BERTRANDUS DE BLANCESEORH, 9FEMPLARIORUM MAGISTER.

Epistola ad Ludovicum Juniorem.
999

WOLBERO ABBAS S. PANTALEONIS COLONIENSIS.

11 'iitaria 111 Caiiiicimi canticorum. 1001

Ex. Typig L. Migne, au Petit-.Montrouge.

 :

ANNO DOMINI MCLX.V-MCLXVIII

ECKBERTES Sl E8BERTCS
ABBAS SCHONAUGIENSIS
ET

SAINCTA ELISABETH
SOROR EJUS GERMANA

NOTITIA HISTORICA IN ECKBERTUM

(Fabric, Biblioth. med. el in(. Lalinit., II, 78)

Eckberlus, alias Egbertus, presliyler cl canonicus Bunnensis, Coloniensis diceces., ac deniqne mona-
< posi llildelinum, abbas Scbonaugicnsis (1) S. Florini ii> diiecesi Trevircnsi, ordinis Renedici. ciica
lnis el
Aiinum 1100. Opusculiim De laude crucis, el Soliloquium, sive Medilaiiones et Stimulus amoris in cele-
berrimi Bernardi Pezii Bibliotheca ascelica, lom. VII, pag. 13, 21, 57, Ratisbonae 1725, 8°. De obilu so-
roris suee gerir.anx S. Elisabeth, virgiuis ahbcu issre Sclioiiaiigicnsis. defunclai a. 1165, ad cognatas suas ,
firodiit in Actis sanctorum lomo III jtinii, 18, pag. (i07. cuin luijus Elisabeth;e Visionum libris v, ut prius
urem viderat edente Jacobo Fabro, Stapulensi, Parisiis 1500, et dcinde Coloniaj 1628, etc. Sermones xm
adversus hwreses Catharorum, haeiesim Manichceorum reuovautes (euin excerpto de Manichais ex Augu-
stiuo) ad Reginoldum , aiehiepiscopum Coloniensem , Colouix 1550, 8° (2), el lomo XII Colon. atque
lomo XXIII Biblioihccaj Palruiu edit. Lugd., pag. 601. Cxlera qux liuic Ecberlo iribuunlur apud Trilhe-
nium cap. 403, l)c S. E. et illustr. Benedictiii. II, 121, sunt : Jn principium Evangelii Joannis; Super
Magnificat; Super Missus est angetus; Meditationes , Sermones per anuuin, Laudcs Salvatoris, et Epi-
stolas ad diversos.

NOTITIA ALTERA.
(R. P. D. Bcruardus Pezics, Bibliotheca ascetica antiquo-nova, t. VII, Prxf., n. 2.)

Eckebcrti nomcn apud plerosque scripiorum ecclesiasiicorum nomenclatores exstat. Eum Insigni elo-
gio celebral Jo. Trilbemius lum in Annalibus Chronico llirsaugiensi, editionis Sanct.-Gallensis lom. II,
pag. 450, lum in libro de scriptoribus eccl. cap. 403, ubi haecejus verba sunl Eckebertus (in Cliron. ilir-
saug. Egbertus) secundus abbas monaslerii Sancti-Florini, Ordinis divi P. Benedicli , Trevirensis dioecesis,
ualione Teutonicus, vir in divinis Scripturis studiosus et eradilus, et non minus conversatione seienlia vene-
rubilis, fraier beato? Elisabeth virginis, abbatissat Schonaugiensis fuit. Bic ante Bunnensis (seu Bonnensi*)
Ecclesia; canonicus fuil a sancta sorore ad Schonaugiam vocatus, prtmo monaclius, ac deinde abbat fuctus
est. Scripsit non contemnendce lectionis Opuscula, quibus nomen suum ad posteritatis notitiam transmisit.
E quibus subjecla reperi
Advcrsum bareses lib. 1. Prophetarum dudum temp.
lu principium Evangelii Joaunis lib. 1. Mysieria divini ser.
Super Magnifical lib. 1. Spiriius Domini super le Ma.
Super Missus est angeius lib. 1 . Serino evangelicus omni.

(1) Abbatiam Schonaugiensem ab abbaiia S. Florini prxler rem, divcrsaiu faciunt Vossius pag. iZO,
Oudiniis, l. III, pag. 1548, aliique.
(2) ilermaiini ab Hardl aulographa, lomo III, p. 195.
Patuol. CXGV.
10
11 LCKOLKTI ABBA11S SCIIONAIGILNSIS 15

De ol.il»: sororh su* lib. I. Virginibus Dcj uerntis.

Medilationes lib. i. Vertum mihi <st ad le.
SeriDODes pe,- annnni hb. 2. Lrunt tigna, etc, atftw
Laudes Sabraioris hb. 1.
Episiolarum ad ilivcrsos lib. i. . . .

nolitmm meam ntnlenentnt. i nil emm declamalor egregius, doctns

A/irt quoque nonnuUa edidil, quir ud
'

quem ntmo conctudtre potcrut, unica disputaiione superarct. Clu-

et elo.quens, adcif iu qnemdam
luvreticwm,
ruit inctenobio praffato
Saneii Florini,' q nod Schonaugia dicitur, in diorcesi Trevirensi, sub Vrcderico imve-
nilore vrimo, auno Votniui IIOU el ioylcr rcliijiouem et doctrinam in pretio habebutur. Ilxc Trilhemiiis
}

d'e Viu el Scriptis Eckberti,

ei iiuibiis Uber udvertum luireses, id esl, Sermones xiu adversus Calharos,
niodicre Colonix an. 1550, in-i<, posleaquc inserli sunt loino \ll Bibliolhecx
Pairum cdilionis Colo-
niensis. Liber de obiiu tororit suw exstat aputl Boilaudianos
ail ilicin xmii Junii, fuitque jam anno 1500,
llevelaiionibns S. Llisabeiha! t i\c auno 1628, Colo-
Parisiis ab llcnrico Stepbano, Rnbcrti palre, una cuni
nix >ulgaius, lestc Casimiro Oudiuo lom. II De scriptoribus ccclesiasiicis, col. 1549. Qui lamen insigniter
fnlliiur dum ibidem Erkbcrto abbati Sciionaugiensi
Vitam li. Ileimeradi prcsb. ei confessoris, a Leibnitio
inler scriptores rerum Brunsuicensium
publicalam allribuit. Ncque enim Eghertus, S. Ileimeradi biogra-
phus, Schonaugicnsis iinquam abbas aul monachus, sed llersfcldeusis luil, ut vel ex inscriplione viix
S. Ileimeradi pcrspicuum esi. Joaimes Mabillonius in rcecnliSsima Operum S. Hernirdi cdilione.volum. II,
col. C87, Sermoneiu punctjijricum ad ii. tirgiuem
deiparam, S. Beraardo Claravallcnsi, sub cujus nomine
in receniicribus edilionibus comparcl, aojudical, el in Conlenlis lomi V Eckeberlo nostio resliluil.

Nec plura scio, iju.e sub' Eckeberti abbatis nomiue lypis bacieuus comniissa fuerint. Ai iis Iria deiuccps
Opuscula addere licebii.
Primum cst deproinplum ex membranco codice in-fo!. min. .inclyli monasierii Windbergensis Ord.
c.iu. reyularis Prxmonslralensium, quingenlis circilcr abiiinc aunis exarato, in quo nullus alius quam
hic Opubculo liiultis prxlixus csl : Luus crucis, vcrba Eckeberti. Qux inscriplio, quiu uosirum Eckebertuui
spectcl, vix quisquam meriio dubitaverit. Esi liajc scriptiuncula non minus sohria quam pia, cujus nu-
mero 5, paucis ei perspiruis verbls exponilur, qnidquid ferc a n cenlioiibus tbeologis scbolasiicis de cau-
sis et ihoiiis Dominicain crucem adorandi pcr plura capita dispulalur.
Altcrmn Eckeberti Opusculum, nunc prinium, ni lallor, iu luccm produclum et excusum eslejusdem
Solitoquium, seu, ul Triibemiiis supra inscribil, Meditaiiones. Exstat id in novcm codicibus bibliolbe«;c
Mellicensls, quorum tamen nullus sxculuin xv, xlaie superal. Codex cbarlaceus signalus Lilt. 13. num. 2'J,
id Rnhardo a S. Viciore trihuil bis ad calcem vcthis Explicit Soliloquium Richardi de speciali comiuen-
:

dutione Jcsu. Verum non Hicbardi, sed Eckeberli abbatis Schonaugiensis esse discimus prxter alia ex
paulo anle laudato Trilbemio, qui 3ledilaiiones ah his verhis Verbum milii esl ad tc incipicules, Ecke-
:

bcrto disertealtribuil. Illud ut ad pium lcctorem emendatius pervenerit, ad bdem divcrsorum codicuui
castignvimus , vananlesque lecliones ad calcem paginarum adjecimus.
Tertium, quod nuuc primum sub nominc Eckeberti pubhcis juris facio Opusculum, esl ejusdem
Sttmulut amoris, qui bactenus inter Opera S. liernardi Claiavallcusis locuni soniius luil. Libcllum hunc
seu sc ru.onem eliain recudil inter ejusdem Opera, receulissime edila, Mab.llouius lomo V, col. 640, qui
lamen eiudite ihidem ohservat, euin tanclo Antelmo tribui u Trithemio, Bellarmino et aiiii sub titulo Sii-
inuli amoris. Cerle Bernardi, inquit, stglum tion sapit, nec reperilur in anliquit mts. nec inprima edilione
Lugduiicnsi sub nomiue Bemardi. Ita rectc vii eiuditissimus. Sed hanc pietale ac spiriiu plenam iucuhra-
liuuculam ncc Auselmi csse doccl nos opiimx noix codcx Wmdbergcnsis paulo supra cilalus, qui prxlcr
Ltmdem crucis eliam sub cxprcsso nomine Eckeberti camdem hoc titulo continet Stimutus dtleclionis
:

Lckebeiti. .Codici VViudbi rgcnsi conscntiunl duo Sanct-Pctrenses Salishurgi , cbartaceus aher, altcr
ineuihi anaceus, ambo sxculo xv cxarati, quorum prior vocal Librum domini Eckeberti, qui intilululur
Stimulmt charilatit : aller ait esse Lckeberii abbaiis. Vcro uuhi peiquam siuiile esl, bunc Stiinulum amori»
nou csiO divcrsum a Luttdibus Salvatuns, quas Tiilhcmius Eckebcrtum sciipsisse supra commemorai.
ijmd cniiu iu illu aliud agil auclor, quam ul gtoriemur in nomine 1'ilii liedemptoris, el demus honorem
Salvatori nostro qni m«yna fccil in nobis, etc. Porro varix lecliones, quas ad linem pagin;>rum adjeci,
inihi cuatx siiut e\ collaiioiie editiouis Mabillonianxci codicis Melliccnsis E. 42, qui ad bonx uolx ejeiu-
|ilum cxaratus videlur.

ECKBERTI SCHONAUGIENSIS
SERMONES
Adversus pestiferos f(£dissimosqnc T jllinrorum, qui Manicliacorum baeresim iiitiovarunl,
damtiatos enoresac baerescs. —
Accedil brevc ex Atigusliuo de Mamcliaeis Exccrplum
per tuindem EckbeUuiii.
Opus quantivis pretii et rcvera cedro diynum,nec unquamsaliscommendandum studiosis rc-
rum theoloqicarum , cum propler oraiionis evideniiam, tum propter ordinatissimam ar-
gumentoium taelhoduin ac riut.
(GAi.LA.ND.,r't;f. Palr. Bibliolh., XIV, 4i7.)

ECKBEKTI PRJEFATIO
AD RECINOI.DLM COLOMENSEM ARCIHEPISCOPUM.

Blnstrissimo reelori pontiMcaMa catbcdrx in Coloniadomiuo IIeoi.noi.do, fratcr Eckbeuti s Sdionaugiensis

:a*uobii nmii.ii hus, hoc munusculimi cx mcdilalionibus suis.
In vestra dtoscesi frcqueuter conligit dcpicbcndi quoslam hxrcticos, qui diebus islis [duiimuni uoii-
 : ,,:

13 3ERM0NES CONTRA CATHAROS. — SERM. I. U

biles suut in erroribua suis. 111 sunt quos vulgo Caiharos vocanl : gens pernieiosa oimis Catholicoc fidei,

quam vclul linca? ilcmoliunlur et corrunipuui, aiubuiaiiics iu asiulia multa. Muniii sunt verbis saeruj
Scriplura?, qua? aliqno modo sectis eorum concordare vidcntur, et ex cis sciunt dcfendere errores suos,
el oblalrarc Caiholicac veriiaii : aulcm iutclltgeniia?, qua; in sacris verbis latei, ct non sine magna
recta?.

discrctione agnoscitur, iiiiuis experles sunt. Ego itaque oper* pretinm duxi crrores corum describere, et
adnolarc aucloritatcs Scripiurarum, cx quibus se defendunt , ac demonstrare quomodo sane inlelligi

debeant : simulque cas parles fidei noslrte, quil.us so opponunt, proponere ; et qu.bus Scripiurae aucto.
ritatibus, quibus vexalionibus dcfeudi possiul, cum sttperno adjulorio dcmons'rare, ut qtti isla lcgere et in
memoria liabcre curavcrint, aliquanlo promptiorcs sint ad disceplandum cum illis, si quando, ui assolct,
in populo fuerint dcprehensi. Valdc enim linguosi sunt, ac scmper iu promptu iilis esl quod adversuru
nos dicere possint. El cst uon parva vcrecundia nosiris, qui liiteras sciunl, ul sint muii et clingues in
conspcctu illorum. Cum esseui canonicus in ccclcsia Bunnensi, sacpe cgo el uuauimis meus Bertolphus,
cuiii talibus allercati sumus, ct diiigcnier attcndi errores corum ac defensioues. Muita quoque de iUIs
iiiiioliicruni.pcr cos qui cxierant de convculkulis coruin, ct rcsipnerant a laqucis diaboli. Proplcrea ei
aliuiulaiitius ca quse de illis sunl, et qux conlra illos dici possunt, iu hiinc hbrum cuin abbatis mci do-
miiii ilildclini cxUiMaiione cougcssi veslraiquc celsitudini anliquse familiaritalis causa iransmisi : quate-
nus si foric coram vobis lalcs cxaminari contigerit, munita sit ex his senuouibus prudentia vcstra, ad
obstriienda ora loquentiuui iniqua, ct aJ coiiUrmandum vacillanles auiinos seductibilium hominum, qui
dolosis serinonibus illoriim dcccpti, antbulare cos sccundum verilalem exisliinant. Rogo auicm, ut si ra-
lionaliilcni foite judiraverilis hujus hhri composilionem, el in aliquo ulilcm Clirisiianx religioni fore
p» Tspexcriiis , iu coiumui.c cum vcnirc faciatis, ul sit in scandalum gencrationi illi pessimaj cunct s
dielius.

SERMO PRIMUS. A nisi in conveiiticulis suis, qux habent in eellariiset

De hvresibut adcersus quas disceptatio assumitur. in tcxirinis, et in hujusmodi sublerraneis domi-
I. Unam preiiosam marguriiani a sponso suu bus. Aposlolorum vitain agere se dicunt; sed con-
Christo Jesti in doteui accepit virgo Ecclesia, fideni trarii sunl fidei sanctx et sanaj doclrins, qua? a
Catholieant; ct liuic, quod doleiiduin est, iusidia- sanclis apostolis, et ab ipso Domino Salvalore no-
lores nmllos patilnr his diebus, qui moliuntur eon- bis tradiia esl. Ipsi etenim sunt de quibus aposto-
terere cnm. Pericnla novissimorum tenq»erum, ut lus Paulus epislola adTimotheum ila locutus csl
aestimo, venirc coppeiunt, de quibus in Evangelio Spiritus autem manifeste dicit qitla in novissimis
Selvalor prophelavit, quando de signis qua dicm diebus discedent quidam a fide, atiendenlei tpiritibnt
judicii esst-nl pra?ces*ura, loqucus ad discipntos, si- erroris et doctrinis damtoniontm t in hupocrisi lo-
cut scrihil Mattlucus, h;tc inter eaetera dieebal : quentium mentiaciumetprohibentiumnubere,abstinere
Tune si quis vubis dixerit, ecce liic Cltristus, aut illic, a eibts quos Deus creavit ad percipiendum c;tm grn-
tiolite crederc : surgcnt enim pseudochristi et pteu- tiarnm actione (f 7?mi. iv).

dopropheta-, et dabunt sigua magna el prodigia, ita

De conj uy i , flmetis prima.
ut in errorem ducautur, si fieri uotesi, etiam electi. ,, „ . , , .

.. ...
hcce prardtxt tobis. St ergo
.. ... ...
dtxennt
..
vobit, ecct hte
..11
"
II. Ll euidem vere ui sunt ad quos pertinet lnc
. ,
etl tn deserto, nolile extre
... .

ecce im penetrahbus est,

... sermo, quoniam nuptias reprohaul
...
.

et condemnani.
,

'

nohte credere (Matth. xxiv). Etqunlemsi lam insanae

. ......
:

• lla quod non aliud quam

. , ... ...
,
aciemam danmaiionem
„ . . . . ,. promiiiunteis, qui m conjugali vita permancntusnue
mciilis adhuc quispiain veneri», qui se dical esse „ , ., , •

.....
. ,. .
... ,. • . • i
»" fiuem. Approbare qindcni se drcunt qmdam cv
cliristum, noiiduin audiviinus; sed de pseudopro- ... '

......
phctis, qui dicunt esse m .
penetralibus Christum,
,., o, .
. .
cis,
.„
illorum conjugium,
, . ,!
virgines conveniunt, sed
, « '
qiii
. .

„ .. . , ... , . nec illos salvan posse dicunt, msi ante finem vuas
...
.

lam mulla ucrcipimus.

r Ecce enuu quidam lalibulosi ,
sua: ab invicemseparentur ac per hoc tale qttoque
, .

homiiics perversi
.
.

ct perversores , qui per multa

, A .
*
.

. .
,.

conjiigiuin prohibeut.
... ;

tenipora latuerunt, el occulle fidem Chrislianam in

Sccuuda, de utu camium vitando.
mullis slulue simplicitalis hoiuinibus corruperunl,
ita per oinucs lerras multiplicali sunt, ut graude Carnem omnem vitant ,
qui perfccie scctain
il,or,im '"S™ 88 sunt " on oa ca,,sa 1 ua mouacui,
periculum patialur Ecclesia Dci a veneno pcssin.o, '

nam sermo » B| ali « spirilualiicr vivenles ab ca abslinei.t, s.d-

quod undiquc advcrsus cam effundunl ;

' d c' rco vilandum essc esum camis dicunt, quia de

eorum serpit ul canccr, ei quasi lepra volaliiis

loiige iateque discurrit, prcliosa membra Christi coiicubim naia sit omnis caro : et ex hoc imm.in-
c dum esse arbilranlur.
comainiiians : Hos nostra Ceruiania, Catharot;
Flandria, fiphles ; Galiia, Texe ra n t, ab usu tcxcndi Terlia , de creatwne carmum.
appellat. Sicut de cis pr&dixii Dominus, dicuul in Et hauc quidem ralioncm manifcstius dicunt
penctralibus esse Chrisluui, quia verain lidem Cbri- sed in occullis suis ,
quod pejus cst dicunt

sii, et vcrum cultuiu Christi, non alibi csse dicunt, vidclicct onmcm carneiu facluram diaboli esstv
 ;

15 ECKBEItTI ABUAT.S SCIION.UJCIENS.S 16

ideoque neque in summis neccssitatibus eam ulh- A sed siintilal.iiii carnis spccicm ; ncc cx morfiiis
lenus guslant.
eniu rcsiirrexisse, sed moriem el restirrectioncni
QuaUa , de baptitmo pareulorum.
simulasse. 1'ropier quod cl Chrisliaiiis Pascha ceie-
De baptismo varie loquuniur. Baplismum niliil
br:ml;!itis, vcl ncgligcntcr hoc celebranl si inter
prodesse dicunt parvulis qui baplizanlur, ijuia per
ipsos suni, vel occasiones quxrunt discedendi de
se ipsos bapiismum peterc non possunl, quia nul-
medio corum quibus cohabiiaul, ne cum eis solem-
lam fidem possunl proGterf.
nizare coganlur. Celcbrant pro eo aliud quoddain
Quinla , di baptitmo aqnce. festum , in quo occisus cst bxresiarcha eorum
Esi aulem aliud quod inde communius sed occul- Blanichxus, cujus procul dubio hxresim sectantur,
lius loquuntur, videlicei quod nuilus bnpiismus in quod beatus Augusiinus contra Manichxos Beiua
aqua prosil ad salulem. Inde cteos"qui ad sectain illo- [Bema] appellari dixit. Meus autem recitator ab
rum transeiint, siioqiiodam occuhomodo rcbaplizant, eis quibus ipse fuerat commoratus, Malilosa dixit
qucm baplismum iu Spiritu sancto et igne Geri vocaii. el autumnaii lempore celebrari. Prxler
dicunt. bxc novam quamdam, el hactcnus inaudiiam
el
cumpertam habemus , quam ma-
Sexta, de animabut mortuorum.
n insaniam deeis
De animabus morluorum lalem senientiam lia- nifeste concessi sunt quidain coruin , cum cxami-
beut, quod in ipsa hora exitus sui, vel transeunt narenlur a clero in civitate Colonia, ubi et a populo
adxlernam beatitudinem, vel ad xiernam dainna- fervenlis zeli coiubusli stiui.

tioncm. Nou eniin rccipiuiil quod credil universalis Decima, de humanit animabut.
Ecclesia.videlicel essequasdam purgalorias poenas,
Dicebanl enim animas humanas non aliud esse,
iu quibus auimxquorumdam eleclorum ad lempus
nisi illos apostalas spirilus, qui iu principio mundi
examineuiur pro peccatis suis.de quibus in bac vita
de regno coclorum ejecti sunt : el eos in humauis
pcr condignam satisfaclionem ad pleuiim purgalx
corporibus posse pcr bona opera promereri salutcm;
non sunt. Propierca ergo arbilrunlur superfiuura
sed hoc noii nisi inter eos, qui ad eorum pcrtinent
el vanum esse orare pro mortuis , eleemosynas
seclam.
dare, missas ctlebrare, st irridenl pulsalioncs cara-
Talia jam longo lcmporc latenlcr susurraverunt,
panaruiu quas facimus , qux tamen pia ralione i»
lustrantes ubique domos seduclibiiium hominum ,
ecclesiis Cunt, ul videlicet vivi ad orandum pro
et mulias in his lemporibus infelices animas , ut
inoriuis commoveantur, et ad memoriam proprix
audivimus , caplivas ducuut reiinaculis susurri
inorlis exciieutur.
^ pessimi. Circumcunl, utita dicam, mare et aridam,
Ssptima, de mittaj conlemplu. ulfacianl Caiharum unum, et omnem religiosara
Missns qux in ecclesiis celebranlur ommno conversaiiouem iiupia detractione commaculant
tpernuut el pro nibilo ducunt. Nam si forle cura ncc quemquam salvari posse, uisi ad eorum trans-
populo in quo babilanl, ad audiendum missas, sivc ierii scclam affirmanl. Ilaque cum omni diligcuiia
ctiam ad pcrcipiendam Eucbarisliam acceduui, om- evigilaie neccsse est omnes qui zelum Dei habeni,
uino boc simulatorie faciunt, ne inQdelilas eoiuir. et cxercitalos habenl sensus in Scripluris sanctis,
possit notari. Ordiuem quippe sacerdotii in Romana ad capiendas vulpeculas has pessimas, qux dcnio-
Ecclesia, et in cuuctis Ecclesiis catholicx fidei liuntur vineam Domini Sabaolh. Multi quideiu
orauino periisse diount, nec usquam uisi in secla sunterroresiilorum, ita ut uemo omnes enumerando
corum veros sacerdotes inveniri. prosequi vaicat; scd eos qui maxime periculosi

Octava, de eorpore el tanguine Domini. niihi visi sunt. disliuxi, et in una serie disposui ,

Corpus Douiini et sanguiuem nulio roodo uosira quoniani annucnic Dco specialiler adversuseosloqui
consecraiione fieri, aul a nobis per commuaicalio- mihi proposilum csl.

nem percipi posse crcduut ; se auiem solos in p De nrigiite ted<c Catharorum.

mcnsis suis corpus Dcmiui facere dicuut. Scd in
111. Scicnduni vero nou cclandum ab auii-
esl, ei
verbis iilis dolum habent ; non enim vcrum illud
bus vnlgi ,
quoniam iudubilanicr secia eorum, ue
corpus Christi sigmlicaut, quod de Virgine naiuin
quibus agimus, originem accepil a Maniclixo hxre-
fuisse crediraas , et quod passum esl in crucc ;
siarcha , cujiw doctrina maledicia erat et lota
sed sui ipsius caruem corpus Domiui vocani :
vcnenosa , el radicaia cst in poptilo islo perverso.
ct in eo quod sua corpora nutriunt cibis meusx Muita tanien permisla habent doctrinx magistri sui,
sux, corpus Domini se laccre dicuut. Nec intaeiuiu
qu* inter hxreses Hlius non inveniuniiir. Divisi
prxleribo quod audivi a quodam viro lideli, qui
suut cliam contra semelipsos, quia noiiniilla qux
agnita eorum pcriidia el sccretis quibusdam lur-
ab alii|uibus eoiuiii diciiutur, ab aliis ncgantur.
piiuJiuibiis , dc sociclate eoruiu exivit.
Maniclixtis auiciu isle, ul nunc pauca de ilio

Nona, de humaniUde Sa'iatorit. loquar, a Pers-ia oriiiudus crat, cl piimo quidciu

Nain in Doiniuo Saivatore ila «rrare cos ailii- Mai.es dkcbatur, postea vero a discipulis suis Mani-
inalial , ut diccrent naumt ex
eiiui non verc (hxns appcllaius esl , ne insauus viderelur, et
"Virgiiic, ucc \cic humaiiain caincmcuni habuissc, di.lus Maucs a tnauia, quod csl insanix uoineii.
 ,

17 SERMONES GONTRA CATHAKOS. — SERM. II. 18

Sic aulem insanus erat-, ut diccrct seipsum Spin- \ vocanl ; ct ipsi origmem habtierunl a quibusilam
luin sanctum , el se missum fuisse a Christo in discipulis Manichxi, qtii olim Calbarislae diceban-
inundum , sicul promiscrat cum ascensurus essel in tur. Nam Manichxus ille de quo tolus bic er^or
coelum. Ideoque et Christi se apostolum dicebat processit, mulios quidem discipulos habebat et sub
quasi missum ab ipso. Unde et discipuli ejus ex boc una sccia erant, dum adbuc viveret; mortuoautem
gloriabanlur ,
quod in magistro ipsorum complcla eo, dissenserunt ab invicem et divisi sunl in tres

esset promissio Clirisli de Spiritu paraclelo. Ex partcs, et vocati stinl quidam eorum Matlbarii,

numero discipulorum suorum duodecim elegit, quos qnidamvero Catharistx, quidam autem singularilcr
quasi apostolos suos babebat , ut in boc haberct Manichxi dicebanlur, qtiia singularitis cxteris mi-
formam Cbristi , qui cx discipulis suis duodecim gistrum suum sccuti scnt; omnes lamen commuuc
sibi elegit apostolos : quem numerum imilaiorcs babebant hoc nomen, ul dicerentur Manichxi, quia
ejus et hodierna die obscrvant, quia ex eleclis suis omnium error a Manichxo origiuem habuit. Ipsi
liabent duodecim quos appellant magislros , et ler- veroqui Catharislx dicebantur omnibus cxteris lur-

tiumdecimum principem ipsorum: episcopos aulcm piores habcbanlur, propter quasdam secrelas spur-
sepluaginta duos qui ordinantur a magislris, el pre- cilias quas specialitcr ipsi exercebant. Qiioruni
sbyteros et diaconos qui ab episcopis ordinanlur, B doctrinam el vilam indubitanter scctanlur isli , de
et hi electi inter eos voranlur. Miituniur atitem ex qtiibus nunc sermo est nobis. Unde autcm Catha-
omnibus qui idonei videnlur ad eorum errorem, risix, id est purgatore», primo vocati sint, alio loco

vel ubi est, sustenlandum el augendum, vel ubi non dicere staiui; ne principium libri hujus aliquis abo-
est, seminandum. Manichxi doctrina et seqtiaciura minctnr, si stalim omncs praviiates corum narra-
cjus Christianx fldei in ipsa radice sua se opponit, rem. Nam qux de Manicbxis a bcalo Augnstino
sicut nunc demonstrabo. conscripta sunt, summatim et breviier collegi ex

1Y. Credimus enim et confitemur untim solum Iribus libris ejus , videlicet ex eo qui inscribiiur
csse Deum, qui fecit ccelum et terram et omtiiaqux contra Maniclueos, el eo qui intilulalur De moribut

in eis sunt, el hxc radix fldei nostrx. III i vero Manicheeorum, et ex libro De lneresibut; eteamdem
duos crealores esse docent: unum honum et alte- colleclionem in Gne libri hujus adnectere dispono,
rum malum, videlicet Deum quemdam immancm
el ut qui legerint , fundamento toiam
possint quasi a
principem tencbrarum , qiiem nesrio quomodo hauc bxresiro plenius aguoscere, el inteiiigant quo-
rectius vocare possumus diabolum. Duas naturjs niam bxc bxresis omnium hxresum seutina cst.
fuisse dicunt ab xterno conlrarias sibi invicem, Produnt autem semetipsos quod sinl de crrore
unam bonam et altcram malam et ex , cis dicunl « Manicbxi, in eo quod diccre solent, el quod beatus
creala esse universa. Animas hominum , et vilalcm Augtislinus prodideril sccrela eorum : el constat
spiritum quorumlibel animanlium, ei virluiem qtix quod ipse aule percepiiouem baptismi disciplinx
vivificat arborcs et berbas et qtixlihel semiua , a Manichxorum aliqnaudiu inlerfuit, et postea erro-
Dco originem babcre dicuni, et condila ex illa bona res eorum ct secrcia manifesle in libris quos no-
naiura : irao el quamdam parlem
unumquod- Dei, minavi, descripsil etconfulavil.
quc talium esse volunt. Carnem vero omnium qux
SERMO II.
vivunt super lcrrain, tam bominum quam aiiorum
De eo quod doclrina Cliristiana occuhanaa
animanlium, ab iilo immani principe lenebrarum, non sit.

id est diabolo, originem dicunl hs>bere . ct condita 1. Ad vos crgo nunc mihi scrmo est, o Caibarl
rx mala natura; ct ob boc, ut supra dicium esl, plubs angulosa, qui non aiibi nisi in veslris pene-
csum carnium viianl. Horrendus est sermo ct om- tralibus Cluislum esse quxrendum xsiimatis.
nino alienus ab bumano sensu ,
qucm de lalibus Dicite mihi, quando iniit hoc consitium Domiuus ,

rebus filii diaboli coiifinxcriinl ad perdilionem om- vcllel esse absconditus in angulis vestris ? Dicitis
iiium corum qui illis tredunl et a casta veriiale quoniam \eritas Cbrislianx vobis
,
^ fidei solts sii
qux csl in Scripturis sanclis, mentcm averlunt. nota, et apud vos solos abscondita. Sed scimu»
V. Hoc quoque maiiifeslum intcr crrores Mani- quouiam Dominus Salvaior ipse eam non abscondit,
rhxi et disciptdorum cjus lcgitur : quod diccbaut qux imminenlc sua pas-
ut palet in verbis ipsius,
Filium Dei nunquam vcre humanum corpus suscc- sione coram ponlifice Judxorum loculus «H di- ,

pissc in Virgine, sed simililudinciii lanlum bumuiii cens Ego palam loculus sum mundo, ego scmper
:

corporis habuisse : cl nunqiiam verc passum aul docui in tynagogis , ubi omnes Judasi conceniunt ,
niortuum fuisse , aut resurrexissc, sed lanlum in el in occulta locutus sum vihil (Joan. xvm). Non
his omuibus fefellisse humanos sensue, ita ul homi- eiiim ita aliquid locuitis esl, ut hoc vellet occulium
nibus vcra vidercniur cuncla qux dicunlur de bu- pcrmanere. Nam ctsi aliquando discipulis seorsum
inaniiale ejus , el quod nulla lamcn vcriias fuisset a turbis aliqua loquebalur, qux non illo lempore
in bis omnibus. Idipsum autcm ante Manichxuin couveniebat ficri manifesta, diccbal lamcn illis :

in Pcrsia docuerani duo magi, Zaroc ci Arpliaxal. Quod dico in tenebris, dicite in lumine, el quod in
Et sicut diximus, hxc oninia nobis vcracilcr com- oure uuditis pra-dicate super tecta Matth.
, ( \).
perla sunl de omnibus istis quos nunc Catliarus Quibus el post rcsurreciioncni suain prxcepil di-
 , ;!

iO ECKBERTl ABUATIS SCHONAECIENSIS 20

cens Euniei in mundum univenum. pricdicate A Domiiius ad tliscipulos suos loculus cst dicens :

KvauQtlium omni crealurcv. (Marc. xvi.) De quibus Nolite tanclum dare canibus, neque mitlatis marga-
cl evjngelisia subdit, dicens : llli autem profecli ritas anle porcos (Mntlh. vn). Rnslici viles nolile
prwdicaverunt ubique . Domino cooperante, et ter- assumere vcrba Ii.tc in derensionem vestram quia
monem eorum confirmaute srquentibut tignis (ibid.). non rectc disccrnilis ea. Omnibus liominibus ma-
PraNlicaverunl non in angulis, non in eellariis, aut nireste diccuda sunt verba salulis, sine quorunt
1'Mrinis, sed siciil Scriplim dicit : Prardicaverunt agniiione satvari nemo poiosl, nec aliquis ita

ubique, non soluni coram plebc, sed et eoram re- canis aut porctis judicandtis est, ut occullari debeant
gibus cl principibus omniuni lerrarum, sicul scri- ab eo. IN.nn ul ait Apostolus : Deus vult omnes
pluin esi de cis : In omnem terram exivit tonni Itpminei salvos fieri, el ad agnilionem verilalis w«
corum (liom. x). Noluit dO( Irinam suam a P.iulo nire (I Tim. n). Quod si quis audita et agnita veri-
re'lari Doniiim«, cum dioobal : Vas electionis milii tatc pcrlinaciler et iucorrigibiliter ci conlradicit ,

es( iste, ut portet nvtnen meum coram regibus el ct nitiuir commaculare vcritalem focda dctractionc
principibut et fiiis Itraei (Ael. ixj. Ipse qtioquc ct in isione, dcbct jusla rntione a lali sespendi
Puulus a nullo gcnere liouiinum colandam es*e piuvdicatio vcrilatis, quod esl sublralii sanelum et
reritaleui Evangclii xsliinabal ,
quando djxil :
N margaiitas a poreis et oanibus. Tales csse persen-
tirwcis nc barbaris , snpientibtts et insipientibus serant sancti aposloli Judu-os , in qnibus satis
debilor itim , ila quod in me promplum esl vobis laboraveranl vcrbo pracdicalionis , cum novissimc
r/iti llinncc esiis evttitgelizure {Bom. i). Sicut ilixi, cis dicebanl : Quoniam repulittii a vobis verbum
prrcdicaverunt sancii aposloli in manifcslo doclri- Vei, el indignos vos judicattis wlernce vita? , ecce
uam salmis, el signa fecerimt mortuos suscitando, convertimur ad geutet ( Act. xri ). Conversi sunt
cxcos illiiminandu, el omucm langiiorem pcllendo ad gcntcs, el eis manifeste praidicaveruni doctri-
in noiniiie Cbrisli, et susliniicriint crucifigi, gladio- uaiu salulis, quos scicbanl esscidololatras, et pol-
ipie nccari, ac divcrsis passionibus deduci ad mor- lulos omni genere immun litiarum : ct vos ita
lem, pro leslinioiiio verilatis. canes et porcos vos jtidiealit, ut nunquam manifcste
II. Vos auiem si esii^, siciil dicitis , r.posloli inier vos prredicetis dnclrinam vcslram, sine qua
Clnisii, quarc lanto tempore latmstU? Si vos cs- neuiinem salvari posse arbiiramiiti, cum Dominus
lis Eceltsb Dei, ut diciiis, quarc usqu* ad baec dicai : Qui me confenus fueril eoram hommibus ,

t( iupora scmper in abscondito amlxiluslis ? Duttti- conftiebor el ego ettm roram Patre meo, qui in coelit

ims dicit in Ev;inge!io de Eerlesia sua : A onr

potest est (Mattli. \).
e v tat abscondi snpra montem posila, ncqite accen- IV. Si forlc aeeiderit nl aliqttis vcstrum pro
dunl luceinam, el ponunl eam sub motiio, ted supra errore suo deprehensus fucrit, el deductus anlc
cnndelubrum, ut luceal omnibnt qui in domo tun( Hidices Ecclesi* ; aut omuino negalis iidsm vc-
(Mallh. v). Mons ipse Clirislug eit, civitas supra s>ram, aul tunc piimiiRi aliquos errores veslros con-
moiiicin posila, Ecclesia esi, cujus fundamentum fitemini cum de vita amplius non speratis. Sed ilia

rsl Clirisltis. De ea dicit Dominus, qnod non potesl ooufessio non cst ad gloriam vobis, ct esl quasi
alisrondi : vos autem scmper abscondili fuistis , conlessio furis, qui cum oc viia sua ditsperat, la-
H rloctrinam vestram oecultastis, ct Ita laccrnam Irocinia sua impudenter confitctur sub laqueo; et
reslnim sub niodio limoris posilam liabelis , nce siint intercmpiioHes, quas aiii|iiando a populo xc-
iiii.jwamciin alicui mnnifeslasiis, de quo timeiis, lanic pro icge Dei sni nliqni vesiri paliiintur, imn
•|ihm! vos faciat niauifestos. Nam ab ipsis qiioque quasi passiunes apostolorum, scd quasi judicia fu-
Qiii reniuul ad vos, fidem veslram.ex qua salvan- ruiii el latroiiuiii. Vos quippe cslis , de quibus
dos vos esso spcraiis , et occului oppra vestra Pominus in Evangelio dicil : Omnei quotquol ve-
longo lempore, ut dicunt, quindccim annis occul- nerunt, furet tunt et latronet (Joan, x). Nwi eniui
i.ntis , donec diu oos probaveriiis, ila ul sporare p uisi furtive, ei quasi per latrociuiiini acquirilis
possitis de cis quod non prodnut vos. Non lioc in parlem auimas miseroruin, quos tialiitis posi
Baadi aposioli fcccruut , et sucre^soros oorum vos, ei onuie iiegntium vestrum est perambul.ins
<|iii nobis sunt uoii. Non absconderHut lurcriKtn» in lenebris, qnoniMm sictil ail Salvalor : Omuis qui
sub modio, qui.i ncc cansa lisuorii. noc cansa male ngil, odit lucem, et non venit ai tueem, ut non
«
-ommodi lemporalis luoe cvangelioa« vcrilalis.qiiam arguanlur opera ejut (Joan. m). quales aposloli
a Cbrislo acceperant, celaveruiii ; sed sup«»r cande- o qualcs cvatigelisiae ! qtiowiatn beue Impleiis illud
labrum, id esl 6iiper Eeclesiam » ila manifeste onm qund mandavii Dominus prxdicatoribus verbi sui
constituerunl, ul Incercl oinnibus rpii in donio , per prophelam dieens Super monicm exeeltum :

id est innmn^o , eranl. Oiiuiibus cienim lam atcendc tu qui evangeliwt Sion ; exalla vocem
bonis quam malis, oicctis et refirobis innotesccre Inam, gni evangeliza* Jerusalem, exalla, noli ti-

ruklM Domiinis, qualis essel lidos et religio Cbri- mcre {Un. xi). Non hoc ceric implelis , sed iliud
' 11:111 , ot nenio per ignorantiam jKisset so m.nidatiiui Priscillianl observalis : Jura, perjnra ,

i trssare. tecretum prodere noti. Diriiis modo , nondum ve-

lil Korsilan a,l verbum illud coufugitis , quotl nit tompus nostrum ut manifcstari dcbearms
21 ^EKJiO-NLS COiNTRA CAIHaKOS. - SERM. III. 22

sedjam i.uuc incipimus palam loqui mitndo, ct A roguvi pro te, ul non deficiat fides lua (Luc. xxn),
erit ndhiic teinpiis quando Deus Ecclesiam suam , boc csl, fides Ecclesix quam libi commisi. Bcalus
iil est nos exaltet, et implcatur in nobis illnd quod autem Polrus cum sciret appropinquurc sihi passio-
Dotuintis dicil de Ecclcsia sua : Non putest ubscon- nem suam, sanctum Clementem ,
quem ad fidem
di chilas supra viontcm posita ( Maltli. v ). Sed converterat et bapiizaverat, ordinavit in episcopum»
diciie mihi ; si semper supra montcm , id est ejusque gubernationi sedem suam et Ecclesiam,
Chrislum, posita fuit civitas isla , lioc est socielas quarn ipserexerat, commisit. Et ita successor bcali
vcslra, quomodopoiuit lieri, ul lanlo tempore es- Pelri facius est in sede illa , et ad iiltimum ipse
sct abscondila ? Jam cnim a tempore Dominicx quoquc pro teslimonio fidei Chrislianx marlyrium
ascensionis transierunt mille el cenium anni et passus cst. Nam quod Linus el Cletus successorcs
amplius, e( nunquam sublimata cst rcligio ve- Petri fuisse leguntur , ita inlelligcnduin est, quod
stra ; aul si sublimaia est, dicite si scilis, iu quibus adlmc ipso vivenie, coadjutores ejus cxstiterunt in

lemporibus ct sub quibus rcgibus tcrrx factum gubernando populum Dei Romx, et ad boc ab ipto
est boc , tit ubique in mundo audiretur prxdi- eranl in cpiscopos ordinati, ut scribit quidam apo-
cari fides Catharorum ? Quando facitim csl boc , „ stolicorumPatrum episcopis Germanix el Gallix.
ui omncs prmcipes et domini terrarum, qui 11011 Qualem auiem fidem a bealo Pelro Clemens susce-
cssent vel pagani vel Judxi , cssent Catbari ct perat , lalem el successores ejus babuerunt, et

gubernarent subdilos suos secundum lcgem Catba- pratdicaveiuiii in Romana urbe, el eam prxdieari
rorum ? Certe si boc nobis dcmonsirare possctis ,
fceerunt in aliis lerris per eos quos ad prxdican-
erederemus vobis, quod aliquando civilas vestra diiin miserunt ; et paulatim quidcm crevii Ecclcsia
posita fuisset in manifeslo ; sed boc gratia Dei in ca fide , et magis de die in diem promovebatur
nuiiqtiam factum esl. quamvis mulii reges el principes gravibuseam per-
SERMO III. secuiionibus oppiimcre niterentur usque ad tempus
De incremento et manijestatione catliolica: fidei. bca.i Silvestri papx, sub quo pax magna, et iibertas
I. Audile nunc de fide et gralia, quam prolilemur daia cst Ecclc&ix, el exaltari ccepii, el ad summos
et quam in manifeslo prxdicamus, quornodo per- bonores promoveri fides et religio Cliri9iiana.

vcneril in nos ct quomodo Ecclesia Dei , cujus nos III. Ipse etenim sicut antiqtia nobis scripta com-
per ipsius graliam membra sumiis, exaltata esl et memoranl, prxdicatione verbi Dei, el magnorum
|.osita inmanifesto. Fidem bcati Peiri apostoliqtiam ostensione miraculorum Constantinum imperatorem
ipsc hahuil etprxdicavii, suscepit post ascensioneai C filium Helenx reginx (qux crucem Dominicam in-

Domini civilas mngna Anttochia ; et ipse erat in ea venii) convertil ad fidem : ita ut imperaior de regali

docens annis seplem non occulle, non in sublcrra- solio suo deseendens in eo collocaret beatum Sil-

neis domibus , sed episcopus erat lotius civitatis, veslrem, ct ad pedes ejus se bumiliareu pse quoque
et ipsius causa regalis aula, qux erat in civitale, in equo suo consedere eum fecit, et ad modum
per devoiionem pt»puli commiilata est in ccclesiam, servi ei ministravit pedesler inccdens ante eum,
in qua commiinitcr populum docui!, el missas cele- et freno eum dediicens, et censignans ei dominium
hravit, et ordinabal ea quae ad Clirislianam reli- urbis. Insupcr et regale palatitim illic ei coiislruxit,

gionem perlinebant. primum cisqui fidcm Cbrisii Ibi et omncm regium bonorem et poteslatem quam
susceperunt impositum esl nomen boc ut vocaren- babehat Romx et in parlibus occidentis ipsi ac suc-
tur Cbrisliani. Cum autem ibi firmassel fidem Ciiri- cessoribus cjus concessit, el toiius senalus Itonorein
*i anani et Ie em divinam Leattis Pelrus ordinavit clero qui cum ipso erat tradidit, ct ipse cum se-

i:i suo loco cpiscoptim civitati beatum Evodiitm, naioribus omnibus de urbc cgrediens, Byzantium
< ujiis et successor fuil Ignotius clarissimus marlyr, tiansmigravit , el uibem nominis sui Constantino-
discipulus sancli Joannis evangelistx , ct ipse inde rj polim xdificavit : sohm auiem nomen imperatoris

profcclus est Romam, itcmqtie in ca fidem Christia- sibi ac succcssoribus suis reiinuil. In bunc modum
nani docuit, ac maximam partem civilalis ad Chri- crevit, et confortata est, et usque ad summos bo-
stum convcnit, et pcr xxv annos Ecclcsi.nn Cbrisii nores promota cst in Romana polestate Ecclesia

ibi gubernavit. Ibi manifcste confessus cst coram Dci, el lidcs quam bealus Pelrus docuil et quam
Ncrone imperatore lidcm Chrisli, el uxorein ejus succcssores cjus ab eo leiiueriint, el usque ad isla
Libyam, et uxorem Agrippx prxfecii Agrippinnm, tcnipora perduxerunl.

ad lidem convertii,el ob ejusdem fulci prxdiratio- IV. Simili inodo el pcr alios apostolos in aliis

ncin, Nero cum cruciiigi prxcepil, el Pauluin simul reguis pcr Loluiu munduin lides Cbrisli dilatata ct

cum ipso ibidcm prxdicanlcm gladio necari jtissit. subiimaia csi. Ad has aulem Cisalpinas partes boc

II. Ex illo igitur lcmpore scmper lidcs Christiana ordiue pervenit. Beattis Peirus, dtim Ecclcsiam Dci
crevil in urbe Roma , ncc unquam dcfecil in ,Ro- Romx gubernaret, misit tres cx disciptilis suis, vi-
mana Ecclcsia fidcs quam haboerat et qtiam prx- delicct Eucliarhim, Valerium et Malernum prxdi-

dicavcrat Petrus, sicul cl ei promiscral Dominus, c.ue Teiitonicx genti Evangelium Chrisli. Qui vc-
quando iiiiminciile passioisc sua dixit ad ciim : Ego niuntcs in civiiate Trevcrim ,
prtcdicavcraul in ca,
 ,

23 Ef.KBERTI ABBATIS SCIIONAUGIENSIS Si

el curo Dei adjutorio convericrunt eam ad fidem A btiit mortuorum suseitaiionc,
dirina virlus, in tiium
Christi, et baptizaverunt omnem populum in fln- aliorumqiie valde mirabilitun opcrum exbibitione.
mine civitaiis quod diciiur Olevia. Primus eorum Eamdem quoque fidem beatus Remigius Rcmcnsis
cpiscopus urbis eral Eucharius, quo defunclo Vale- civitatis arcbiepiscopus tenuit cl docuit, et insigni-
rius in epi3copatum successit,
quo etiam defuncto bus miraculis confirmavit. Hic Clodoveum inclytuni
Maiernus, qui de worle pcr baculnm Petri suscita- rcgem Franciae, et cum co copiosam nuiliiiiidiuem
ius fuerat, cpiscopus facius est, non solum Tre-
in gentis Francorum convertit ad fidem Chrisli, et
vori, sed et in Colonia quae antiquilus Aggrippina baptizavit in Remensi civitatc, misso ei chrisinatc
voeabalur, simulque in civitatc Tungerensi qnae de coelo. Ex illo ergo lempore reges Francorum, et
lluiiorum persecutione delata est. Ipsa estergo fides principes Galliae coBperunt esse Chrisliani, et ccepit
bcati Petri, quam bi sancti pracdicavcrunl Ecclcsiis coiiiniiiniier per totam Franciam publice coli religio
qoaa ipsi gubernavcrunt, ipsorumque sucressores Christiana, ei.per omnes civiiales in veneralione
lenuenmt et pracdicavcrunt usque in hodiernum haberi fides Cbrisiiana, oadcmque usque jin prac-
diem. Tandem quoque fidem praedicavil in civiiate seniem diem in tota Gallicana Ecclcsia praedicator.
Moguntia Crescens discipulus Pauli aposloli. Beatus VII, DegcnereCIodovei processilCarolus Magnns,
quoque Boniiacius, vir cximiae sanctilalis, qui pri- qui inler Francorumreges summus atquegloiiosis-
mus in ea arcliicpiscopus fuit, ct martyrium pro 6imus erat. Hic in eadem fide baplizatus est, quam
Cliristo suscepit, et successores ejus usque in bo- a bcalo Remigio rex Clodoveus acceperat, el quam
diernum diem I:anc fidem lenuerunt et docucrunt cx-teri reges tenuerunf, qni a Clodoveo processe-
in Ecclesia Moguntinensi, et ipsa in omnibus Eccle- runt. Ilic a beato Leone pr.pa Romara vocaius cst,
liis ei subditis usque nunc leneturct praedicatur. et consccratus in imperaiorcm, et fuctus cst advo-
V. Eeclesiae Metensi primus episcopus fuit san- catus Ronianac Ecclesiae, et fidelissimus defensor lo-
ctus Paiic.is, discipulus sancti Joannis evangelislae,
tius Christiani populi, et vehemenler per eum aucta
et ipse in ea fidem noslram docuil et firmavit, et religio Christiana, et dilatala esl atquc coufortata, et
permaaet iu ea usque in praeseniem diem. Sanctus
per ipsius diligentiam fidcs Romanae Eeclc.siae
Clemens.successor apost.di Petri, bealum Dionysium
per mullas terras, *qux igno.rabant Dominum,
virum clarissimae sanetitatis, qui praedicationc apo-
quem professus est Caro-
dispersa esi. Ipsam fidem
stoli Pauli Aihenis conversus fuerat , in Galliam
Romanus, lcnucrunt et confcssi sunt
lus imperalor
misit praedicare verbum Dei et cum eo tres illu- ,
omnes imperatorcs sive reges Romani, et omnes ,
strcs viros, Marcellam, Saturninum et Lucianum.
C reges Francorum qui fuerunt post eum, et prin-
Qui cnm ad porlum Arelaii pervenissenl, beatus
cipcs corum usque in prxsens tempus Fredcrici
Pionysius sanclum Marcellum in Hispaniam dirc-
imperaioris Romani ct Ludovici rcgis Francorum.
\ii, sanctum Saturninum in Aquitaniam, sancturn
Ipsam ergo fidcm, quam priino beaius Pctriis
vcro Lucianum ad Uelvacenscm civitatem quo- Romac plantavit, et quam tcnuerunl succcssorcs
,

rum singuli regiones et civitates sibi destinatas re-

ejus in Romana urbe, et quam docucrunl in omni-
pleverunt doctrinis fidei quae usque in pracscns bus terris saucii episcopi aliique sancti Palres qui
i'nipus ibidem tenetur ct praedicatur. Ipse vero
ol.edientes erant Romana? Ecclesiae , et qiium ab
*nnctus Dionysius cum duobus sociis, Rustico et
illis acceperunl imperalores, et regcs etprin.ipes
Elemhcrio, Parisios adiii, ibique fidem quam per lerraium, cum populis sibi subjectis, lenemus atque
heataa Paulum didicerat prxulicnvii, et per lolam
conliiemur : nos videlicet clcrici, et lr.onaehi , et
Franciam dispersit, et pro eadem fide marlyiium
laici, qui in Ecclesia Chrisli baplizati sumns, et in
pcriulit, simulque socii ejus, Rusiicus el Eleu-
Ecclesiis Deo sacralis convenimus ad oraudum et
thcrius , cum eo. Martyrium vero ipsius singulari
luudandum Deum, el ud comnmnicandum corpnri
ei inaudiio miraculo Deus honoravit, in eo quod et sanguini Domini nosiri Jesu Christi cnm fide
post decollationcm suam ipse propriis manibua
D no „ IIctaf el S pe salutis animarum nostrarum. I..
capul suum a loco marlyrii per spatium milliarii eo autem ccrli sumus nos halere eamdcm fidcm,
usque ad locum iu qno humatum est corpus ejus, qtiam habtierunl sancti Patres anle nos ,
quoniain
deportavit. Tcstimonium hoc grande erat perfectis- caiiem Evangelia Christi, eamdem Scrlptiiram apo-
Mmae sanctitatis ejns ct recta? fidei, ac sanciae rcli-
stolicam, quam et iili habuerunt, el publice in Ec-
gionis quam ibi docuerat atqne fundaveral.
clcsia docuerunl, habemus,
ci nos credimus eis.
VI. Ipsam fidem quam beattis Diouysius in Gallia
Ipsorum quoque sancta scripla habemus, in quibtis
reliquil , sancnrs Ililarius Pictaviensi* episcopus
dcclaraverunl qualis esset fides eorum,ct qualem
c^regius doctorei i.obilissima lucernu Ecclesia;
Dei, inlelleetiim haberent in libiis vcleris legis ct pro-
lenuit el docuit verbis et scriptis et exemplis.
Iia pbciarum, et in Evangeliis et in apostolis scripiis,
fi.Ien tenuitel docuit, el omnibus modis promovit
ei in eadetn inielligcnlia sequimur eos. Manifestum
1eulus Maninus Turonensis episcopus, cujus
sancti- csl itaque cx bis quae dicla sunt, quoniain fidei uu
tas per omnes fines mundi usque in
pricsenlem ltra> lundnmcutum csl docliina Pelri, qui fuil Chri-
dicm clarissime splendet, ct in summa
vcneratione sti, qni fuit Dei, imo ct Dcus. Vcstii atitem erroiis
habelur Ciijus li.lci el doelrinac tcstimonium perhi- fundamculum doetiina Ma.njclixi, qui non ftiil Dei,
 *5 SERMONES CONTRA CATIIAROS. — SERM. Y. 2G
fcod diaboll ; non Clirlsli, scJ anticfarisli : el lioc A lius utilitatis sunt; liuic omnino eontraoiclmus,
scire potest quisquc sensatus, obediendum esse quod plane falsum est. Fides eorum, dieitls, mortua
noslrx Calholicce (idei potius quam veslrae abscon- est, et idco nec ipsis prodesse potesl, nec aliis. Fal-
ditae infidelilali, quae cum suo fundamenlo a cunclis sumeslboc, quia aliis prodesl. Fidcs quain ipsi
qui araanl vsritalem malodicatur , et sub xtcma manifcste profiienlur pcr ipsorum ministerinm aiiis
datisura damnclur. prodesse potcsl, cl effeclum bonuin in aliis babere
SERMO IV. polcst, quamvis non iu ipsis. Per similitudinem hxe
Deeo quod scriptumest: Fides sine operibus moitua vobis demonslro. Contigil nliquolies, quod medicus
est. sapieus in inflrmitalem gravissimam cidit, et habct
I. Forlassis, o sancli Calbari , qui pcccare non snpicnliam, quiascil curare scipsum, babet medici-
poleslis, improperatis nobis peccala nostra et dicitis nain qux valel contra moi-biim suum sed ; ila est deli-

sicm legimus : Fides sine operibus moriua est (Jac. catus, quod non potest gustarc de anlidoiis suis, et
n). Vos aulem opcra ad fidem pertincniia non habe- prxbet ea alii eamdcm infirmitatem babenti, cl ille

lis. F,i idcirco fides vestra mortua est, quoniam

el curaiur. Ipse autem in sua infirmitale pcrmanel us-
fides veslra niortua est, nulia csl. Et iddrcosacra que ad mortein. Verc de tali mcdico dicere possu-
mcnia veslra nullum effcctam babcnl, ci non po- mus, quod ipsi mortua esl sapicntia sua, alii autcm
lestis baplizare , ct rorpus nomini consecrare, nec vivii. Ita dico vobi? de presbylcris Erclcsix qui male
aliquid bujusmodi in Ect lcsia faccre, quod vobis vivunl; credunt qnidcm, sed eis credere non prodest
aui aliis prosit. Hxc esl objcctio veslra adver.sum ad saiutem, si pcrmanserint in iniquitatibus suis.

nos. Ite primum et inlcrrogantes discite qua de Nam et damones credunt, et contremiscttnt (Jae. n),
causa Deus inlcrfocil Ozawi , qui extcndil manuin ul dicil Scripiura. Credebanl nimirum dxmones,
suam ul susteniarel arcam Dei, quando nulabat ita qui, ul ait Evangelista, dicebanl Domino Jcsu Quid
:

ui casura pulareiur, in lcmpore illo, quo eam rc- tibi el nobis, Fili Dei ? venisti ante tempus lorquere
ducere volebat David de Bethsamcs in Jerusalem. nos?(Maith. vin.) Credunt, inquam,el fidem babent
Ei cum bxc didicerilis, «truiie reprehensiones vc- presbylcri enornics , sed sicut dixi de sapientia xgri
t-lras adversum Ecclesiam Dei. Non oporlebat nos medici, sibi ipsis mortua est eorum fides, aliis au-
repondere vobis adversus ea qnx nobis objicilis lem vivit, dum
nomine Cbristi baplizanl, el alia
in

de fide nostra, quoniam extra fidem Calholicam sacramenla exsequuntur, sccundum quod a sanctis
eslis, sicut Domino volente comprobabimus. Non Patribus statulura csl. T<dis erat ille, de quo Lucas
cportel nos responderc vobis de operibus nostris £ evangelista refeit dicens : tiespondens aulem Joan-
malis qux objicilis nobis, quoniam pejura el scc- nes dixit : Magisler viclimus qucmdam in nomine tuo
feraiio» sunl opera vestra, sed alius erit locus ejicientem dwmonia et prohibuimus eum, quia nott se-

diccndi de bis. Respondemus tamcn vobis boc loco, qniiur nos. El ail ad illnm Jesns : Nolite prohib*re

ne propter ignoraniiam dimiiterc videamur. eum. Nemo est, qui facial virlulem in nomine meo, et
II. Fatemurquidcm, quod peccalorcs suinus,quo- male loqui de me. Qui enim non est adier-
possil cito
niatn ut ait Jacobus apostolus : In multis deliwjui- sum vos,pro vobis est (Marc. ix). Cerle quisquis orat
n:us omnes (Jac. m). Verumiamcn esl differenlia ille, mortnam quidem sibi ipsi fidem
babcbat, cum
inier dclinqucntcs : mulli quidem in miuoribus pec- non scqucretur Jesum, scd aliis vivebat fidcs ejus, a

catis venialiter quolidie delinquunt, et quolidiana quibusujiciebat dx-monia in nomine Jesu. Quod qui-

satisfaclionc Dominum placant, el agunt opera lau- dem nequaquam faccre potuisscl, si nullam omnino
dabilia.qux pertinent ad fidem quam profitemur. fidcm in nomiue ejus babuisscl. Ita procul dubio

Dc lalibus, u( spero, non poteslis aliquid rationabiii etiam presbyieri mali , dxmonia in nomine Cbrisli
causa dicere quod fidcs eorum rnorlua sil, ct quod ejiciunt, quando in nomine ipsius, id est secundum
sacramcnla lalium presbylerorum inania sinl, ella- boc quod ipse instituii, bnptizanl , et prodest bapii-

les per graiiam Dei nec desunt in Ecclesia, nec un- D zatis fides, quam verbis quidem, sed non operibus,

quam a principio in ea e^se dcsierunt. Sunl vero, profiteutur. Sed alio loco lalins de hac re disseren-
quod ingemisciinus, uonnulli qui in majoribus pec- dum est, et nunc ad loqncndum de veslra abscon-
catis qua? capitalia vocantur delinquunt, et super dita fide, el de angulosa doctrina vestra sermoncm
bis non condigna poeuiteutia salisfaciunt Deo. Dc converlo.
lalibus fatemur quod fides quam habenl mortua esi, SERMO V.
quia sine operibus justificaiionis esl apud ipsos. Circfl primam hmresim de conjngio.

Morlua, inquam, est, non iia quod id qtiod crcdunt 1. Vnbis loquor doctoribus cl prxfeclis, non in

annihilalum sit proptcr ipsos aul nullius utiliialis, sanctitate quidem, sed in crrore elperversitate. Am-
scd ipsis fidcs eorum moriua est et eis non prodest madvertiteet videte quod non bomincs, sed dxmo-
ad «alutem, nisi rcsipiscant ab opcribus malis qu» ncs vos appeliat Aposiolus in eo lesliiuonin quoJ in
in ipsis morlincanl lidcm. principio scrinonis indiixil : Jn noviisimi», iaquil,
III. Quod autcm dicilis de presbyleris nostris, lemjioribus disccdent qnidnm a fide nttciidenlestviri-

qui lani malas convcrsalionis sunl, ut fidcs corum tibns erroris, el doclrinis dwmoniorum lcquentium
morlua dici possit, qnod sacramenta corum nnl- in Uuyocrisi mcndacium, prolr.bcniium nubert^ ctc:
27 ECKURRTI ABBATIS SCIIONALGIENSIS 28

(/ T«n. tv). Vos estis dxmonia li:rc ile quibtis lo- A in vila eonjugaii. Unam scparatiouis caiisam qua
qnitur, ct qui vobis atlcnilunt, n fide rccla discc- potcst vir, si vult, ab uxore disccdcre ct rutnpcre
dtint : nam doctrina vcstra prohilwH nnbcrc, in co (3) vinculuin conjugalc quo alligatus cst, ci deter-
quod dicitis ncminem possc salvari, qui cum con- piioavit Doniinus, quando post rcspousioncin supra
jnge sua permaneal usque in fincm. rfxmoncs! nicmoralam, ila subjunxit diccns Dico aulem vo-
:

tinde vobis ista doctrina? Ex Evangeliis Cliristi non bis, quia quicunque dimiscril uxorem suam, niri ob
cst, ex scriptis aposloloruni uon cst, serf plane ex fornicadoncm, ct aliam dnxeril, mn chulur (Matth. v).

spiritibus crroris est. Intucmini Evangelitim Matthxi Ubi ergo ndjunxit, nisi ob fornicalionem, dedit iulel-

apostoli, quod pcr uuivcrsnm orbcm in Ecclcsiis ligi quoniain sola fornicalionis causa divortium fieri

legilur, et si non ereditis Grxcis cl Latinis codici- potest. Quorf si non reclc nos intcllexisse vcrba Do-
l»us, ite ad inimicos vestros Judasas, ct inspioiic He- mini qux prxdicla su:il arbilramini, auditc aposto-
braicam scripturam, in qna Evangclium Matibxi iuin Paulum, quomodo concordat nobiscum in in-
SCriplUM haheiit, et invcniclis in eo scriptnm boc lelligcnlia eorumdem verbornm, ubi ad Coriniliios
niorfo : Aecesscrunt ad Jesum Pharitiri tenlanlet ioquitur dicens llis jam qui matrimonio juncti sunt
:

cnm, ei dicentes : Si licel liomini dimitlere uxorem, prwcipio, non ego, sed Dominut, uxorem a viro non
qnaeunqre cx causa. Qui respoudens nil eit : Non discedere, quod n discenerit, mauere innuptam, aut
legistii ,
qnia qui fecit homincm ab initio , matcu- viro reconcitiari. Et vir uxoum non dimiliat (I Cor.
(nm et feminam fecit eos? Vroplerhoc reliuquet homo vn). Et subjungcns aucloritate propria, ail : Nam
patrcm et matrem, et adhwrcbil uxori succ, et erunt cwlerit ego dico, non Dominut . Si quis frater uxo-
duo in carne una. llaque jum non tunt duo, sed una rem habet in/idelem, et hwc consenlit habilare cum
earo. Dicunt ei : Quid ergo Moytes mandavii dari li- eo, non dimillal illam. Et si qua mulier habet virum
bellum repudii,^ ct dimitlere ? Ait ittit : Quoniam infidetem, et hic conseniit habitare cum illa, non dt-
Moyses ad dnritiam cordit vestri permisii vobis di- miltat virttm. Sanclificatus est enim vir infideli» per
mittere uxores veslras. Ab inilio autem non fuit tic mulierem fidelem, el sanciificala esl mulier infidetis
[Malth. xix). Ccric si quid rettx inteiligentix liabe- per ihum fidelem; alioqui filii vestri immundi etseni,
tis , hic animadvcrtcre potestis in liac responsione, nunc aulem sancti sunt. Quod si infidetis discedit, dis-
qnorf non approbat Dominus ulomnesviri ab uxo- tedat (ibid.). In lcmpore primitivx Ecclesix fre-
ribus suis discedant, sicut vos docetis csse facien- qucnlcr hoc accidit, ut vir esset fidclis ct mulier
dum. non posset salvari qiiisquam cum conjugc
Si infidelis et econtra, ut vir csset infidelis et inu- :

sua mancns, suflucisset ei brevis responsio, ita ul C " er WWU. Et suadebat Aposiolus ut ei lales abin-
interrogantibus illis Si licel homini dimittere uxo-
: vicem non discedercnl, quod ulique non fecisset, si
rem suam quacunque ex c ausa ? dixissel Licet, et sciret ulrosque simul in laii conjugio periluros.
:

bonum est, ct alitcr salvari non possunf. Multiim ergo a doclrina sua doclrina vestra disscn-
II. At non hoc dixit, sed comprobavil polius divi- lil, qux cos qtii utiqtie legibus divinis subdili sunt
na aticloritatc stibilius csse dcbere vinculum socie- discederc abinviccm cogit, dum cos saivari non pos-
tatis quod est per Icgem Dei inter virum et conju- se prxdicalis si permancant simul. Audite et Pctrum
gem suam, quam illud quod a naiura est, inter vi- apostoluin similia ad cnnjugalos loquentem in Epi-
rum et parcnies suos. Vos autem abinvicem s:pa- stola sna : Mutiercs, inquit, snbdiia viris suis sint,
randtts esse virum et mulierem dicitis, ct alitcr cos ut t\ qui nan credunt verbo; per mulierum conversa-
non posse salvari. Et ipse contra ait : Quod Dcus tionem sine verbo iucrifiant, considerantes in timorc
conjunxil, homo non teparet (Matth. xix; Marc. x). Dei castam conversationem restram (I Velr. in). Item
Virum clmulicrem conjunxil Dcus, qui sccundum in- subjungil : Viri similUer cohabilantes secundnm scien-
sliluliones divinarum lcgum coram Ecclcsia incunt tiam, qnasi infirmiori vascnlo muliebri imperlienles
fcedus conjugalc, ct bomincm scparandi
lalcs per honorcm, tanquam coltwredibus gratitc (ibid.).

non sunt. Fit quidem nonnunquam ul tales migrenl III. Dicilis fortc : Possunt quidcni aliquo modo
paritcr ad motiasticam vitam, et scparatas abinvi- salvari, vir et mulier siiiiul mancntes, scd non ali-

ccm mansiones cligant, quatcnus Deo liberius ser- ler nisi abHineanl ab opere conjugali. Hypocrilx !

virc possinl ; scd lalcm scparatinncm Dcus opcra- quid est quod vos dicitis? Si scichal Doinlnus Sal-
lur, non bomo,
ct quidem lalcs non omnino abinvi- valor, el si sciebanl sancti aposloli, nequaquain
cem disccduni, ncquc ruinpiiur inter eos vinculiim possc salvari virum ct tmilierem qui exsequerentur
conjugale, quia imlivisa in tis manet unitas mcn- opusqtiod ad conjugium pcrtinet, nonnc plcna per-
tium. Nam qttanto libcrius di\in.c dilectioifi vacant, fidix ct fallacix crant verba coruin, quibus Uim di-
tanto pnrius atque finnius sc inviccm diligcre pos- ligcntcr suascrunt conjtigatis, ut non scparentnr ab
sunt. Nos vero biijusniodi scparationcm nullis, ul inviccm? Absil auiein boc. Nola cerle crat illis lnt-

vos facitis, conjiigibus suademus ca ralione, quod mana fragililas, cl scicbam non omncs viros ct tnii-
non possint salvari sitntil pcrinaneiilcs in sa:cnlo cl licics lain fcrroosesse, ut non posscnt eohabilare

|3)Hxc de Gia-co fiirfure siint. Solutio cnim vin- Judxis pcrmillebalnr. non aittpm dc mnlrhnonio
ruli ob fornicalionemet qnideni solam a Inrc Moysis Clnisiiano loqnilur Evangclinin.
 29 SEUMONES CONTRA CATIIAllOS. — SEUM. V. 30
bimul ei coiitincnliam obscrvare. Cnde non HIos, A nibus hoc nomen indulgentia poni solel. Nam signi-
scd vos in l»ac quoque partc fallnciac pessimx argtt- ficat absolutionem, qua peccaiori deb ;
la pocna rc-
oidos cssc noverilis. IHml mibi foFle ol>jicis, o Ca- lasatur; ct sccundum boc venix nomcn ei adr.pta-
tharc, qnod Aposluliis ail : Bonum esl liomini vtu- tur. Significat et conccssionem qna minora conce-
lierem non tangcrc (1 Cor. vjn). Concedo quod bo- duninr bona bis qui exsequi majora non possttnt.ct
ittim est botnini niulicrcm non langerc : uon lanicn secundum boc ad ea non pertinet venix nomen. Si-
idcirco neccsse cst me concedere, quoniam nialum gnificai ct permissionem, qua minora fieri sinuntur,
est ct illicilum liomini mulierem langcre. Nam si- iM majora fieri vilcniur, el secundnm boc quoquc
niililer propter cavcndas lciilalioiics, Itonuin cst lio- venia dici polcst. De inajoribus boois est eoniinen-
niini mulierei» non videre : nunqtiid crgo nccessa- tia, quam quia omnes scrvare non possuni, conce-
liuni coniendcndum cst, quoniam malum est hoiuini ditur quod minus bonum est, vidcUcei conjugitim.
innlierem vidcre? Si concedis quod malum csl tan- Conccditur, inqtiam, non prrrcipilur quia si prxci- :

gere miilieicm, pro co quod bonum cst muliercm perelur, transgressor baberetur quicunque in conju-
non langerc; coucede eiiam quia malum cst mti- gio non cssel. Dc majoribus malis est bomicidium,
liereni vidcre, pro eo quod bonum est niulierem non qttod ul eviiarelur, pcrmissum est olim Jttdxis mi-
videre. El si concedis quoitiam malum cst iwuue- B nus malum, videlicot redditio lalionis et icpudiatio
rem vidcrc, eiuc oculos Uios, ut niinquain viJeas inulierum, ul ab bomicidii 6e Ihgiiio teiuperaicnt.
inuliercm. Hypocriia 1 licitum est boniini langcre Nune et opns coiijtigale nobis distingueudum est, ut

iHulierem siiam, qttia licilum est ul unusquisqnc evidciilius fiat ad qualem conciibiium qualis indul-
liabeai suam scctinduui verba ejusdcm Aposioli. Et gentia pertineal. Conjugalisconcubilus, qui fit sim-
qttia licilum est, malum non cst. Donum «utem ma- pliciier inientione gcncrand;e ac Deo educandx
gis liomini est, el magis expedieii3 ad saJulcm mu- prolis, pcr se peccalum non cst, quia ut pcccatuin
liercm omnino nou babere, nec langcrc. non sit, dcfcndunt nuplialia bona, qux sunt spes
IV. Ad illud ite.n foriasse conlugics, quod ibideni prolis, et fides, el sacramentum. Et esl d« miuot ibus
Aposlolus uil : Tcmpm breveett, reliquum est, utqui boBis, qnx imlulgenliam babeni, quaj concessio di-
Uabenl uxoret, tanquamnon habeutest-int (/ Cor. vil). citur. Quod aniem possit fieri sine peccalo, inleliigi
fccce, iitqtiis, dicit, ut ct si tnune.ml simul, al>6ti- potesiexeo quod Aposloltis ail: Et sinvpserit rirgo
n^ant tamcn ab opere conjugali. Et ego djco quod non peccat (I Cor. vu). Per se dixi, peccatum non
m boc faccre possunt, bonum est illis : non lamen ost; quia accidere potesl nownunquam proptcr bo-
boc qtiisquain scnsatus cis prxcepit, sed suaJei mam illam inleiilionrm aliquid pcccali suborialur
('
Potesi lamcn ficii ui vireum uxore babitei, ci opus excedenle ratkinabilem modum caraali delectatwne,
ronjtigiile operetur, ita ut sil quasi non babens uxo- qwx lunc quidem peccatum esl, sod levc, ct cxcu-
rc.n. Iloc fil si sobrie et teinpcrautor cuin illa esi, salur pcr prxdicta bona conjugii. Quod si ob hiijns-

et per onmia Dei rcvcrcniiam in ipsa cufcloIii.Qtiod modi peccattim ftigiendum cviiari debcret ofbVium
qualiier fieri debeat, scnsati bomines sciuul; si au- conjugii, sicul vos susorrarc solctis, luiic ob cani-
tem opus conjugalc ad dantnaiioiiem ess^t omnibus dem eansam el oflicium comcdendi ac bibendi om-
coujiigalis, neqiiaquam Apostolws dixissct txori : nino .vilari debcrel, iu quo simile pcccalum ali-
rir dcbilum reddat, timililer auteir. et uxor viro. Mu- qnando eliam sapicntibus stibrepeie solet. Ille vcro
lierautem tui corpor.s potestntem non hubet, scd tir; coujugalis coiicubiltts, qni lil non cum inteniiono
timililer autem el rir sui corporis potestatem non ha- gcnerandx prolis, sed tanliim cansa cxplendaj libidi-
bet, sed muiier. Solite (raudare invicem, niii [orie nis,per se quidein pcccaium esi, scd vcniale, qitia

ex consensu ad (smpus, ut vacetis orationi : el iterum per extera bona conjngii cxcitsalur, cl liabeliiidul-
rivcrtimini in idipsum t ul non tentel vos Salanns gentam qux permissio dicilur, quoniam pcrmii-
proptcr incontinentiam vettram. titur Iioc maluni ut cvitclur majus malum, id csi
tloe uut<:m dico se-
iuudnmindulgentiam,nontecundumimperium(ibid.). p fomicalio. De tali igitur COBCubitU intelligalur dl-
Scio atilem qiioniaui el in boc verbo bxrcs qund cluiuillmlAposloii: lloc autem dico secnndum indul-
dieit : lloc auttm dico tecundum indulgentiam. I)i- gentiam, non secnndum imperium {I Cor. vu, 20).
cis enim si indulgcntia, id esl vcnia, pcninei ad boc VI. Scio iinnm cx snstirtis veslris, novi vcrbum
quod sibi invicem debiium rcddaUl; ergo opus con- occtiitx sapicntix vcslnu, quod est fundamcnium
jtigale malum enim non essel inalum, non
cst. Si bxresis vcstr*, qtiam de coiqngio liabeiis. Innoluit

ei fenia neccssaria es*el. Si boc dicis, jam in boc antem mibi pcr quosdam viros, qui exiertini de so-
ipso aliquid iucralus sum, quod opere conjugali ve- chrlate vcsir», el resipneriint a vcrbis mcndacii
niam ab Apostolo dari conliieris. Nam si vcniam ei per verbnin Dei, et pcr minisieriiiin scrvi ejus.
ibt Apostolus, venialc est, cl si veniale csi, non pro Dicitis enim qnod Iruclus ille de quo prxcipit Dcus
eo damnanluromnesqui in conjugio pcrniaitcnt, sicut primo bomini iu paradiso ne gnsiarct cx co, nibil
vos prxdicatis. DislincMtts lamen considcr;>ndtim aliud fnit nisi niulicr quani crcavcrai. Dc ipsa cjici-

csl, quod dicit Aposlolus : lloc nutem dico secun- t s, Ad;e praecepil Dominus m non tomniisccrciur
dum tndu'gentiam, uon secundum impcrium. ci, cl eommisltis csl ci conira prxccptum Domini,
V. Et scicndutn cst qunniam in iribus significatio- qnod erat gnstare de vclitn r
igno. E\ boc crgo pro-
 ECKBERTl ABBATIS SCHONAUGIENSIS 51
51

batis omne genus humanum quod de eis pro- A posl hscc addit qualiter formavit illam de cosla cjiis-

Ex hoc quoque ordine locntionisdatur nobisinlelligi

pagatum est, natunri esse cx fornicalioue, cl nemi-
ncm sahari posse uisi purgatus fuerit per orationcs prohibitum fuisse Adoc lignum scientinc boni etmali,

el sanetificntiones eorutn, qni inler vos perfecli vo- antequam Evam Deus formasscl. El qnomodo tam
cantur. Hjec autcm causa est pro qua soletis cnl- pracccps in raandaio suo crat Dcus, ut non cxspe-
parc conjugium, cl diciiis quod omnes qui in con- clarc potueril qunadusque mulicrcm formatain ad-
duxisset ad Adam, et tunc ci interdixisscl concu-
jngio sunt, et conjugaleopus cierccnt, fornicanlur,
et rei sunt ejusdem inobeJieniix, per quam cecidit biium ojns? Dicitc mihi, el si illud lignum quod Adam
Adam. Et idcirco omnes damnantur, nisi disce- contra pncceptum Domini gustavil, nihil aliud foit
dant ab invicem, cl vobis jungantnr, el purgentur quam mulier, quoJ lignum fuit quod mulicr come-
pcr vos. Hincct hoc nomen sibiassumpsertint primi dit el dedit viro?
magislri vestri, ul sc vocarciil calharistas, id esl Vlll. Dicilis forle : Mulier comedil de ligno vc-
purgatorcs, et catharos, mundos
id est el ccce : tito, in eo quod virum concupivit , et vuliis quod
juslo judicio Dei lioc ipsum iiomen quod vobis sicut viro mulicrcm prohibucrat, ita et mulieri

nssumpsistis ad gloriam vcstram, vcrsum esl iu igno- Dcus probibuerai virum. Sed ndlmc inlcrrogo vos :

miniain vobis in populari sermone : ct nunc, domini B Quid fuit quod mulicr prius ex parlc tomedit, et

n:ei purgalorcs ct mundi, lanqiiam sepitkra dealbula postea virodedit comedeudum, sicnt dicil Scriptu-
pcrgo respondere c.J occnliam sapientiam vcslram. ra ?Non habetis, ni fallor, quid rcspondeatis, nisi
VII. Dicile mihi, ubinam legistis, quol Dominus absurdam aliquam siultiliam rcspcudcre velitis. Et
vctuerit primum hominem comedere de ligho scien- nunc quandoquidcm ex Scriptura Gencseos flrmastis
tix boni ac mali? Pulo in iibro Geneseos. Rustici, aciem veslram contra nos, respondere etiam de ea

rcdite a<l eumdcm librnm, aperite oculos veslros, nohis dehetis. Dicite mihi : Quale adjulorium voluit
6i legere scitis, inspicite recapitulationem operis Deus exhiheri Adae per mulierem quandodixit Non :

texti diei, el legile quod dicil : Formavit igitur Do- est bonum hominem etse sohtm faciamus ei adjuto- :

tninus homincm de litno lerrcc, et inspiravil in faciem rium timile sibi ? (Ibid.) Ad quam rcm indigcbat ad-
ejat xpiraculum vitos, el faclut esl homo in animam jutorio ejus ? Nunquid indigebat, ut capul ejus
vitentem (Gen. n). Posl hacc subjungitdeeo quod fa- lavaret el peclcret? Nnnquid indigebat ut servili
rtum fuerat anle formationem hominis, et dicit : morc alimenta ci procpararel el adminislrarel? Nun-
Vlantaverat autem Dominus Deus paradisum volupta- quidesse [fort. necesse] habebat, ul vcslimenta ei

tais a principio, in quo posuil hominem quem forma- procurarel, nendo, lexendo, formando, consuendo,
rerar (ufrid.). Post hoec subjungil descriplionem para- ** Iavando, resarciendo? Nihil certe horum ant lalium
qualem eum fecissct Deus oslcndit diCcns :
disi, el diccre potestis, sialiquid sanoe mentis habetis, quia
Vroduxitque Dominus Deut de lixmo omne lignum nulluiu lamen admiiticulum bomini in paradiso ne-
pnlihrum titu, et ad vescendum suave: lignum etiam cessarium crat, ubi nullum patiebatur defectum.
tita3 in medio paraditi , lignumque scientia boni ac Forsiian ut adjuvareteum laudare Creaiorem suum,
mali (ibid.). Post lisec descriplis etiam qualuor flumi- fccit ei mulieremiii adjulorium?Polurai certe Adam
nibus paradisi, novissiinc addit: Tui.it ergo Dominut sinc Eva saiis aiia voce cantarc laudes Dominn, iia

Deus hominem el posuil eum in paradito toluptatis, iit iiunqiiam fleret lassus atil raticus. Aut si nolebat
ut operaretur el cuttodiret illum, prwcepilque ei di~ Dcus, ul soltis illc homo Dcum laudaret, sed alius
cent : Ex omni ligno paraditi comede, de ligno aulem aliquis cum co, non oportebat ttl propter laudes ei
scicniia: boni el mali ne comedat (ibid.). Nonne ccce decantandas fecisset mulicrem, quii polerat alios

ex his verbis intelligitis ,

quoniam el anlcqtiam viros stiflkienter creasse, qui cuin ipso Deum lau-
creaius esset Adain, planlatus fucrat paradisus vo- darent. Dicilis foric : Sciehat Deus quod Adam in
Inptatis ctim omni ornatu sno, et dtio ligna in ipso, pi>ccatum erat casurus, el corporales defcclus pas-
videlicct lignum vitae, cl lignum scientiac boni cl surus, et ideo mulicrem fecil ei in adjuiorium, ui
D
mali?Si ergo ligr.utn scientiae boni et m;di crealum, posl lapsjm suum talia ei exbiberel admiiiicula,
antequam Adani Deus formassel el in paradiso col- qualia ntinc dicta suni. Scd dico quod in eisdein
locasset, inanifcstum est, quoniam et antcqnam rcbus potuisset ei homo sui sexus, si opus haberct,
Evam creasset Deus , crealum fuit lisnum scientiac adjtilorium ferre. Ctir igiiur fecil ei mulierem m
boni et mali, quod Deus prohibuil Adac; cl si iHud adjuioriiim, el non alium virum qui minislraret ei ?
futi nntc crealionem Ev;r, conseqnens cst quod illud Oponet niinc, si vtiltis videri sapienles et intclle-
ndn fuit Eva. Illud eiiam alien<1ilc, qno ordinc In- clores Scriptune sancla?, ut aliqtiod tale officium
qualur S.riplura dc ligni prohibitione.el de mulieris nominetis, iu quo iudigttissci Adatn adjnlorio mu-
formalionc. Prxcepit, itiquil, ri, id eslAd.T, riicens : lieiis, et in quo eum adjuvare nou posset alius vir.
Ex omui ligno paradisi comede; de ligno nutem scien- Ccrie non invenitis quid rationabililer hic dicere
liat boni el mali ne comclaz. ln qnncnnque autem possitis, nisi idipsum quod diclurus suiii mccum
ik comedms eveo.morte morieri» (ibi:l.). Et subjun- scnliatis. Volebat Deas crearc humanum gcr.us ad
gil Dij it quoqne Dcut Son etl bonum homincm essc
: : budem ei gloriam nominis stii, scd non iia ul an-
i)litm, fnciamus ei adjworium simile sibi (ibid.). Et gclicam fcceiat crcaturam. Omncs enim angclko>
55 SERMOHES CONTUA CATIIAROS. SERM. V.' 34
s|iiritus creaveral simui, ita ul niillus angelus ex A post illos diixcrunt uxores, ei filios genueruni, ct
alio nascerelur. lliimanum verogcnus itacreare dis- ideo perdidi cos. Vos aulem nolite facere maluni
poncbat, ul silii invicem succedcrenl homincs, cl hoc, neque misceamini uxoribus vestris, ul simililcr
nascerentur alii ab aliis, qualenus causa consangui- non delcam vos. Nihil aulcm tale dij.it ad eos, scd

nitatis firmior inter eos esset counexio charitatis. ait : Crescite et multipli vamini , et replete lerram.

Omnes autcm unum caput,ei unam oiiginemhabere Quod qualitcr fieri posset nescio, nisi cum uxo»
voluil primum bominem, nt videlicel ab ipso oiime ribus suis miscerenlur. Aul si vos scitisquomodo
genus bumanum propagaretur, esselque ei in boc aliler possent crescere et multiplicari, et replere
quxdam similitudo cum Deo, quieslcaput ct prin« terram, dicite nobis.
cipium omnis creaturx. X. Item ct boc niiror quomodo Deus, si ila abo-
IX. Non aiilem lalem fecerat Adam, ut nb ipjo minalur conjtigium, ut dieitis, potuerii se lam fa-
solo possel generalio iiumana provenire : non cnim miliarcm exbibere sanctis pairiarchis , videlicct

ei dederat Deus aptiludinem talem, ut posset parere Abraham el Isaac et Jacob, ut ipse loquereiur cuni

»ul laclare. Fecit ilaque ei mulierem, ut ex ea ha- eis, et miilerel ad eos sanctos angelos, el lanla.eis

berct adjulorium augendi et mtiltipiicandi geuus promilteret in futurum de propagatione generis

hunianiim. ut videlicel ipse gencrarct ex ea filios ul B eorum, qualiler illud vcllet multiplicareet dilatare,
pater, ipsa ei parerel et lactaret lilios nt maicr. et benediclionibus rcplere. Scimns ex Scriptura,
Adhuc niihi dicite, popule slulte el insipiens, si, quod primus illorum erat trigamus, secundus mnno-
sicut docii cslis, viro probibuit Deus muliercm, et gamus, lcrtius letragamus, cltamenDeus non hoc
mulieri virum , qiiomodo fieri poluii illud quod dixit abominatus est in eis, sed servos suos dilccios eos
ad eos : Crescite et mullipticamini, et reptete terram ? frequenlissime appellavil, ct propter mciita enrum
(Cen. i.) Quid debuerunl aul poluerunt facere, ut multas acmagnas benedicliones conlulit ge ..erationi
crescerenl el multiplicarentur, si debebanlomnino eorum, et imitaloribus fidei sancloe quam babercnt
ab inviceui abstinere? Si voluil Deus, ul Adam Glios ad Dominum.
ex Eva geiieraret, ei sic pcr eos nmltiplicarelur XI. Veniam el ad illud quod mussitanl quidam
gcnus eorum, et replcrenl terram, el juxta hoc ei vestrum, videlicet sequaces Harluvini quod illud :

probibuil tangere mulierem ; conirarius erat sibi conjugium solum justum quo virgines con-
est, in

ipsi in sua volunlale et in prxceptis suis, et argui junguntur, et qtiod unara lantum prolcm gigncre
poluit insipieulix, quod dicere nefas esl. Si ego debent, ei postea statim ab invicem disceilere, nec
agricolx meo omnino interdicerem oilicium semi- unquain deinccps ad conjugalem lliorum convcni-
r
nandi, et lamcn ei dicerera: Vide ul bene fructificet re. Per omnia stultos et indiscretos vos esse vi-
agcr iueus, ct per le niullas fruges babeam ; uonne deo, tam quia error vesler non sibi ipsi coucor-
mihi ipsi conlrarius essem, ei insipientix argui pos- dat, lum quia id quod dicitis nec ratione, nec aliqua
seui? Dtique possem. Item de Noe, qui tempore di- aiictoriiatesanctscScripturxpotesiisconlirmhre.Non
hivii per arcam salvatus cst, similia dicerc possum. sibi ipsi concordal error vere [leg. vestet], quia si

Si ita, ut vos dicitis, Dcus abominatur conjugium primo homin mulierem, ut dicitis, intcrdixil et

et opus conjugale, quare, cum vellet salvare Noe et adhnc eadem i.ilerdiclio manet, lunc nec conjugitim
filios ejus, ne perirenl iu diluvio, simul cum ipsis virgintun, nec aorum qui posl violalam virginitalem
salvavit el uxores eorum ? Nam cum prxcepissct CMijuiieti sunt, licitum aut justum est. Item ex eo
Noe ul faceret arcam, dixit ad eum : Ingredieris vos stulios judico, quia manifestis Scripiuix saucts
anam tu, et {Hii lui, et uxor tua, et uxores filiorum testimoniis conlrailis. Nam Paultis apostolus ail :
tuorum (Cen. vi). Et rursuni cum condidisset arcam Qutr sub viro est mulier,vivenle viro, alligala est legi.

dixil ci : Iugredere lu el domus tua ; te enim lidi Si auiem mortuus fueril vir ejus , soluta est a fege

jusium coram me in generalione ista (Gen. vu). Ecce

viri (I Cor. vn). IgUur vivente viro vocabitur adtil-

letsLiinoniuin perbibet Deus viro habenli uxorem, ct D tera, si fueril cuin alio viro. Si autem morluus fuerit

littos tres, quoniain juslus sit coram co. Et qua virejus, libera cst a lege viri, ut jam non sil adul-
andacia condeinnalis omnes viros habenles uxoies ? tera, si iueril cum alio viro.Cni vult, inquit, nubat,

Kt quare, ul dixi, servavit pariter cum viris etiani ttinium in Domino. Bealior autem erit, si sic pcrman-
uxores eorum? Si niolesiuni eral Deo oinnc conju- serit, secundum consitium meum (ibid.). Ileni ail :

gium, mclius solos viros salvasset, el omnes uiulic- Volo adolescentulas viduas filios proae<ire,malrcsfa-

res in aqua submersissel, aul solas mulieres servas- milias esse (/ Tim. v). Quoil ue mulicribiis ail, idcm
inielligcndum esi. Si ergolicilum cst, ul
sei, el omnes viros perdidisscl. Et si erai contra et de viris

vohintatem Dei ut viri niiscerentiir uxoribus suis, Aposloius ail, ul muliercs vidtiatx viris itcrum aliis

quarc hoc celavil a Noe quem diligebat, et a flliis nubant, el viii viduali uxorcs alias ducani; constat
ojus, cum cos cduxisset de arca ? Qtiare si eos dili- plane, quoniani non solum conjugia virgiuum liciia
gebai, non dixil : Peccavit in me Adam, iu eo quod etjusta sunt, scd eorumquoque.qui ame conjugium
conciibuil cum muliere quam interdixeram ei; pcc- suiiiii viigincsuon fucrunt.
cavii in me filins ejus Seth , quia liabuil uxorcm ct XII. Scio atilem quoitiam et in bac parlc nobis

gci.uil lilios cl filius ; pcccaveruut in me omnesqui conlrailis, ct objicitis nobis quxdnin vcrba Joannis
55 ECKBERTl ABBATIS SGI103AUGIENSIS 36
Chrysostomi qu» in expositionc Matthaci scribit A gines convencrtmt. Lnde hoc hahclis ? Quoe vobis
,

dicciis Sccundam quidem uxorem aecipere, secun-

: scriptura hoc dcicrmiiiavii ? Nonnc cx verbis A|>o-
dum consiiium Apostoli est sccuudum veritaiis stoli, quse nunc induxi, palet, quoniam uoii solos
'•

lalionem, vcra (oruicatio est. Si sccundum permiu roonogamos, scJ ciiam biganios licct plurcs lilios
tcuiem Deuiu p;:ij!ice el licenicr commiltiiur, ho- procreare; et dcbent, ut dieitis slalim ab inviccm
nesta fornic;«lio est : ct cgo vol)is dico, si credeu- scparari poslquaiu unam habucriut prolcm ? Inter-
duui est doctrinx Joaunis Chiysosionii, certe cic- rogo quare ? Si ut dicitis, hoc conjngium juslum est
denduin cst ct doclrinx sancti Augusliui et Iliero- solum, quarc solveuduin esi ? aui si soivi necesse
nynii, et aliorum sanciorum Palium, quorum vila est, ul salutem cousequi possii.t homiues ilii, quo-
sancla cral, cl (itiorum doctriua cuiu sanctis Evan- moilo jusiuni esl corjugium eorum?Si ergo oinne
geliis et scriptis aposlolorum concordabal, ei iu conjugium, ul dicilis, solvi debet, qui sunt qui
Romana Ecclesia , ad quain rcligionis Christianu; debcnl observare illud maudatum Aposloli : Alli-
respectuiu habemus, aucloritaiem iiimissimaui La- fjniui es uxori fnoli quarere soluiionem (4 C&r. ivu).
uet. Auditc quid el isli de secundis nupliis dicaut. insensaii cailiari! quis vos fascinavit uon crudere
Auguslinus iu lihro De viduilale scribil hoc modo : verilali lol lestimoniorum diviui cioquii,ut deslruero
Secundas nupiiai cmnino licitas concedil Apostolus. vclilis omiiia legilima conjugia ,
quae a principio
l)t [lertiis aulem , de quarlis, et de ultra pluribus inuudi usquc in hodiernum dfein iu honore fucruut
nupliis, soleiu hominss maxere qurvslionem. Sed quis per univcrsum imindiiin, in onini gcucrc hominutn,
audeat diffinire, quod nec Apostoium audio diffinisse? el liiiclium et iulidclium? Pulo quodcx aiuorc casti-
Ait enim: t Si dormierit vir ejus, cui vuit nubat, tun- latis luccoronia diclis. Pulnqiiodcx amorccastilalis
lum in Domino (/ Cor. vn).» Nondicii primns, non banc coiisuetiidiiicm inter vos habetis, ul in convcn-
secundus, vel lertius, vel quotuslibet; nec nobis defi- lictili» vcslris, sicutab uno hxresisrrha vcsli oaudi\ i,

uiendum Vnde, ul breviter respondeam : nec ullus

est. pariler dormiaut duo viri in lcclo uuo : iteniqtte
nuplias debeo damnarc, nec eis verecuudiam nume- dux mulieres in lecto uno, qualenus se vicissim
rositatis auferre. ldeui et llicronymtis teslalur di- custotliant, ct uuusquisque lestimouia su.e castitaiis
ceus : Ego nunc libera voce exclamo, nec danmari in ah alio habeat. Magnac rcligioni deputabat concuc-
Ecclesia digamiam, imo nec trigamiam; ei tta licere tudinem hauc qi.i uarrabat hoc mihi. Scd iudubi-
auinto et sexlo, quemadmodum secundo marito nu- lantcr a consitio maiigui cst religio ha;c, ct non adeo
bere. Sufliciaut nuuc teslimonia islorum duoruiu, freuaium est os meum pudore, ut loqui non possini
qui aflirmanl secuudas nuplias licilas esse, quoil du vestra miscra castilate dicuntur ah cis
r ca <jtia:

cerle uequaquam facercnl, si scireul iu cis turpi- qui experti 6unt eajn. Vos conjugalem cnpulam rc-
tudinem fornicatiouis. Et quia isti iu verbis qua? in- prohalis quani instituit Dcus, et qua: cum lcge ua-
ducta sunl coucordajit cmu vcrbis apostolicas do- turse coucordat; atleudiie vobis ne forte ob basc
Clriua: magis quam iU;»,Clirysosioini Graeci docloris, lenicrilatem justo Dei judicio traditi sitis in igno-
ista quidcm rccipiuultir, illa vero non approbaniur, miuiam, quas a lege nalura: discordat. Hactciius de
neque recipiuniur in auctoritate. Ipsi animadvertite. conjugio uos disputasse sullicial, uunc aulciu de ca
Nunquid v-obis lationabile videtur, quod' dicit sc- sanciitate vcslra colloquiiuur, qua ab esu caruiuni
cundtim conjugium esse fornicationein, cl ipsum abslioclis.
csse secundum consiliuiu Apostoli? Ceiic omncm SEIIMO VI.
fornicationem dissuadet Apostolus, et abstcrret ho- Vontra secundnm liwresim de esu carnium.
iniues ab ca, cum dieil : Foruicatvret el adulteros I. Vobis loquorqiios, sicul dixi.non homines, sed
judicabit Domiuus (llebr. xiu). dxmoiies Aposioius vocat, cum dicit : Atteudentes
"XHJ. Quomodo ergo couveuit nl dicalur aliqua doctrinis divmonioium, lcquentium in hgpocrisi meth>
fornicatio essc seciiudum consilium ejus ? Laudamu* dacium, prohibeniium nubere (/ Tim. iv) : et subau-
cpric Chrysosioiuuiu illinn et aureuni os ejus, sed D dilur, docculiuin abslinere a cibis, quos Veus creavit
non iu his vcibis eum laudamus. jEsliiuu lamcn ad percipiendum cum graiiarum actione fulelibus, et
quod uon iu vcrbis illis lueresim sapiebat Joanncs, his qui uoxtrunt verimtem i quia omnis creatura Dei
quara vos lcuctis , ul videiicet sccuuda conjiigia bona , et uihil rejieieudum, quod cum gratiurum
omiiiuo illicila csse judicarei, quemadmodtun forui- aciione-percipiiuT. Sauctificatur enim per nerbum Dei
catioiiem. Sed ob hoc foitajsse dicebat hoc quod et oratiouem (ibid.). Dicite mihi dc quo gcucre ci-
itobis ubjicilis, quouiam i» secundis nupliis disce- borum loculus esl Apostolus hoc loco? Si ignoiatis,
dilur a sacramenlo uniiatis, qux dcbet essc iuter dicam vobis. Carnessiguificavit, ctde vobislocmus
Dcuni et auiinaui houtiiHg, cujus sigAificatio in mo- cst, qui ii) hypocrisi loquiinini mcndaciuin , vide-
uogaiuia est ; et forlc ob hoc quoque quod secunda licct uon cssc licitum houtinibus ut nubaut, cl ut
conjugia magis cxlra pudkiliam sunl quam priina, cames inanduceul. lloc ii> hypocrisi loquimini,
ct iiiiiii» vehemcnter lianc peKSuadene cupiooal cis quia iu hoc casli el sancti coraia homiuibus vultis
quibus pmedieabat. apparere s<:d est niendax hx*c vestra doctrina. ISam
JrtV. Ad hoc iicrum redeo, quod dicitis, unam et nubere licct, sicut Apostolus in hoc ipso deiuoii-
tiintum prolcm dcfcore gcnerare coujugcs, qui vir- strat, quod cus obominatur cl dxmoucs vocat qui
 57 SEUMOJSES CONTKA CATIIAttOS. SEtt.U. YI. 33
hx c s
prohibcut. Ei carncs cdcrc licet eis qui voluin A aiiimaliuiii, qux coinquinet mrmducanlcni, cadem
jioii biibenl abstincndi abeis. Ilalio vcstra esi, quarc cl lunc erat, quia cjusdera creationis et conditionis

ciifntJa'. non sint carnes, qtiia de coilu nastilur om- crant luuc, ctijus sunt el nunc. llcm si licilus non
nis caro, et ideo immuuda esl et coiuqtiinal uiandii- est csus carnium , ostenditc nobis aliqua maudala

canlcm. evangelicae aul apostolicre Scriplura?, aut aliquoruni

II. Miior si Dmniiiiis creator ouinium rerum, orlliodoxorum ratnim traditiones, in quibus genc-
quaudo iioininibus coiiccssil ut cdcrenl carnes, iguo- raliter praccepium sit ul abslineatur ab eis, et crc-

rabal lianc vestram sanctam raiioncm, vidclieel denius vobis. Dominus Salvator quando ad prcedi-

iiiiinundos lieii omnes qui edcrcnl carnes, pro co candtim discipulos suos inisil, inter extera dicebat
quod omnis caroex coucubitiinasccrelur. ileu! qund hacc ad cos : In quamcunque domum inlraveritis,

iion habebatcalharuin unuiu, qui eihancsapientiam priinum diciie, pax huic domui : et si ibi fueril filius

in aurem susurrassct, in ilia iiora quaudo dedit po- pacis, requiescet sttper illum pax veslra. ln eadem
teslalem edendi carnes Noe el filiis ejus diccns : aulem domo manete edenies el bibentes qucc apucl

Cretcite el mulliplicamini, el lerror vesler ac tremor illos sunt. Dignus esl enim operarius merccde sua
sit super cuncta animalia terrw, et super omnes vo- (Luc. x). Vidctis quod nou exclusil a cibis eorum
iucres cceti, cum universis qui movenlur in lerra. B usiiin carnium, iia ul dicercl : Quod si vobis appo-
Omnes pisces maris manui veilrai traditi sunt, ei siicrinl carnes, r.olilc manducare. Quod ulique
omne quod movelur et vivil erit vobis in cibam; quasi dixisset, si esura carnium sanciitati coruni pericu-
olera virentia tradita vobis omnia , exce\to quod losum fore exislimasset. Diciie mihi k
: Si immunda
carnem cum sunguinc non comcdelis (Gen. 1). Nonne csl oinnis caro, et coinquinat mandncaulem, quo-
ccce patet ex iiis verbis, quod Deus fecit bomiui modo verum erit quod Salvalor dixit Non quod :

iicitum manducare carucs? Et qua frojite, qua inlrat in os coinquinat hominem, sed quod procedit
atidacia vos dicilis esse iliicituiu ? Certc si sciebal de ure coinquinal hominem. De corde, inquit, exeunt
onincm carucm ila polluiam, ut non posscl quis- coyitationes malw, homicidia, adulteria, fornicationes,
qiiam ex ea gtislarc quin poilueretur, non salis furta, falsa testimonia, blasphemia:. Heec sunt quee
fiuelis eral Deus, quaudo coucessit bomini talem cuinquinant hominem (Mutlh. xv). Ergo, o cathnri,
cibum, quctn sine polluiionc sua non poluit mandu- non carnes vos coinquinant, si manducaveritis eas,
< are. Si vcro haec Deus nesciebat, el vos scilis : sed mcndacia vcsira, quibus creaturaui Dei bonam
puto vos sapienliores esse Deo, et magnos amatorcs dicitis esse immumlam.
inuudiliae. Sed quam falstuu boc sil vos ipsi scitis IV. Non lamen boc dico, quasi mibi sil curr, ut
Nunquid 61 sapieutiores et sancliores estis san- unquain aliquid boni manducelis aut bibatis, qui
t lis palriarcbis, qui liciuiin sestimabant esum car- popnlo Dei tam pervers* doclrins moriiferum po-
uiuiii, et ipsi ex eis vescebanlur? Sanclus patriar- culum ubiqtie propinalis, Audile nunc quid Aposto-
cba Abraham qui dignus habilus esl ut familiariter Jus noster s:ribens ad Corintliios dicat : Omne quod
loquerelur cum Deo, lcgiltir suscepisse hospitioan- inmacello vcnit , manducate, nikil inlerrogantes pro-
gelos Dei, in forma irium virorum, quibus cl pran- pter conscienliam. Domini enim est lerra et plenitudo

diuin fecit, cl vilulum lencrrimuin et oplimum, ejus. An nescitis quod in macello carnes venundari
quem coxcrat, cis apposuit ad manducandum. Quod soleut? (I Cor. x.) Si crgo omne quod in macello
utique non fecisscl vir sanctus et sapicniissiinus, vcnit, id esl venundatur, raanducari liccl, lunc
si sciret in lali cibo immunditiam esse. Scd el filius secuiidum Apostoli verbum, et carues manducari
ejus Isaac piihnentum de venatione, a filio stio Esau possunl a Cbristianis. Quod autem adjuuxit :
M-
pctiil, el edulium de hacdis oblatum a Jacob mau- hil interrogantes propter conscieiuium (ibid.), idco
ducavit. Sacerdotes quoque populi Israel, cl omues dixit, quia in leinpore illo, etiam carnes iimnulalae
qui de gcnere saccrdoluiu eranl, carnes logalium idolis, vendebanttir in raaceilo, cl nolebal Apostolus
hosliaruin in loco sanclo majiducare a Domino jussi j> ut Clirisliani eas emeutes inlerrogarent, utrum im-
sunt.Quiasi ila inimunda esset omniscaro, ulvosar- niobla; fuissenl idolis, an non ne forte alius Chri-
:

biiramini, uunqiiam lot sacrificia decaniihusanima- stiantis adhuc infirmus in fldc, sciens eos scienler

liuiu Deus ftibi super altare suiiiu orterri prjcccpisset. manducare idolotliyla, putarei cos inanducare ea

Nunquaiu in saucta lcgc sua de comestioue earuni sub veneratioue idoii cui fuisscnl immolata; el sic

sacerdiUibus suis aliquid inundasscl, liequc per ea» ipse quoque iuciperel idola veuerari. Suuile csl et

sancUtatein corum poJiui pcrinisisset. illud quod suhjtiugil : Si quis xocat vos inftdelium
III. Ad ha?c forsitan respondelis, quoniam mulia ad ceenam, el vuiiis ire, omne quod vobis apponilur

in lempore velcris Icgis licila cratil, quai lioita non uianJucale, nihii interrogantes propter conscientiam.

stmi in lcmpore hoc evangelicOJ legis, el inajorciu Si quis auiem dixerit, hoc iuimolutuium esl, uolite

imiuditiein exigil Dcusa pupulonovi le»iamenli quuiu otanJucare propler iilum qui indicavit, et proplcr con-

a populo qwi eial suh priore lcslameuio. Lt itkil'00 scieuiiuiu. Conscentiam uutem dico nou tuam, sed
iMis vitandac suiit carues, quaiMif illi ah cis uon aluriut (ibid.), subaudi infirmi, sicul praedictuni

abslinercnl. Ego vcro ad hoc dico, qaoniain si, ul esl. Si crgo cames illx, qux fticrant dxmoiuLus
dicilis, aliriua naluralis immuuditia 611 in carnilius iiu.i.olatx, non poteiant conlaiuinarc maiiducanlcm
ld ECKBERTi ABDATIS SCI10NALG1ENSI5 40

illas, eum videlicet cui non fuisset indicatum de A Est ergo generalis quxdam comprehensio qttn-

cis, quoil esscnt immolatiti» ; multo miuus illx, rumlibcl ciborum in his verbis, ul irtlclligi possit

qurc nanquam lalihus sacrilegiis adhibitx sunl. et dc faba , ct legumine idipsum. Nam si quis ista
V. lllutl forlc objiciiis mihi, quod Aposiolus ad romeJendo fralrcm suum scan laliiarct, bouum cs-
Romanos scribens ail Uonnm esl homini non man-
:
set illi non comedere ista. Sua\iorcs autcm cibos

dueare carnem,et non viberevinum (Rom. xiv). Et nbminalim cxprcssil, a quibus diflicilius abstinetur,

ego quidem idipsum coucedo, quoniam hoc homini ut suaderet dimitti etiam coucupiscibilcs cibos ,

bonum esl. Qu.ire bonuin? quia qui abstinct ab esu cnusa fratcrnx charilalis. Id aiiicm in tempore illo

carnium ct polu vini, longius esl ab co peccato, necessarium existimabat suaderi, quia erant qui-
quod conlrabilur pcr concnpiscentiam gulx, qiiam dam ila pcrfectx fidei , ul nullum cibiim xstitna-

qui ulilur islis. Suavia cniin sunt hxc ad giistan- rcnlimmundum, sicul el Aposlolus dicchal Omnia :

dum, el facile provocant coiicupisccnliam gula?, ut quidem munda sunt : et erant quiJam adhuc ita in-
supra quain oporlcal dclectclur in bis qui gustal firmi in Hde, ut xstimarcnt a quibusdam esse ab-
ea, quod quidem peccatum csl. Iiem idcirco bouum stinendum : veluti Judxi noviicr conversi, quia
esi ut per abstinentiam islorum corpus aJBigatur, abominabanlur eos qui porcinam , vel idoloihyta
"
ei per aQliclionem corporis major a Domiiio inorces coram cis maiidiicabaiil, et ex hoc scandalizaban-
acquiralur. Et hx quidcm sunl causx quibus inona- lur. Propler lntjusmodi crgo diccbal : Si propter

chi, ct fideles viri po2iiiienics, ab illis se absiincnt. eibum tuum frutrer iv.us conlristatur, jam non secun-
Altamcn quamvis concedilur, quoniam, sicut ait dum ambulas(Rom. xn). El de seipso di-
cliarilatem

Aposlolus, Uonum esl homini non manducare cur- ccbat Quia si esca scandalixal fralrem meum, non
:

nem, et non biberc vinum, non ex hoc conccdi opor- mamlucabo carnes in aternum , ne fralrem meum
lebit, ut vobis videtur, quoniam iualuni cst coui- scandalizem (I Cor. vm). Itaque si quod objeclionis
eJcre carnes ct biberc vinum : quia possibi'c est ila iu his verbis Aposloli, qux iuducta suul, habcbatis,
tcmperale hominem islis uli, ui nou pcccci. Nam ct exinaniium esl.

Salvalor bibil de genimine vilis cuui discipulis suis, VII. Adhuc dicite milri : Carncs non manducalis,
t\.lamen nunquam peccavit. Quod aulem non neccs- quia ex coitu vciiiuni. Et quare pisces mandueatis,
saria sil conCciitio isla Uonum etl homini non man-
: qui similiicr ex coitu veniiinl? Nihil hic ratiunis
ducare carnem, el non bibere vinum, crgo maluiii cst habetis. Puto pcccatum csl coitus gressibilium, ct
homini nianducare cirnein el biberc vinuiu , in vol.ililiiiin, et non naiatilium, el in peccatis conci-
sitnili sennone demonslrabo. Sciuius quoniam bo- ~ pitur et nascitur omne auimal ; ct iJeo sinc pcccaio
Dinn est sileulium, cl mullum a spiritualihus viiis iiou possiiul nianducari carnes eoriim. Ealsum cst
coinmcndaiur, qiioniam qui silet, longius cst a pcc- lio: toluin, o cathari , falsuui csl : quia nulliin
calo lingux quam qui loquilur. Nain qui nou pcccal iinquam mandatum susccpeiunt attt suscipere po-
in verbo, hic pcrfcclus est vir. Si ergo lionum cst tueiuntdc vilando coitu. Et ideo nihil magis ralio-
silere, malum cst loqui. Nunquid hoo nccessario nal.ile est quod dicilis, 11011 comedimus vaceain,
6equilur? Ncquaquain. Quoniam siinul hxc vcra quam si diceretis, non co-
quia de coitu nata esi,
sunt, videlicel bomitn csl silere, el bonuni cst loqui. meJimus vaccam, quia cornula est. Nam essc de
Itaque non manducare carncm, cl non bibcrc viiiuin, coitu natam, nihii nngis pcccalum cst, quam cssc
cum dicatur bouuin quasi caulum, noti quasi virlus; coruutam.
non oportcl ut ob hoc dicatur malttm essc comcdcre Cantra tertiam hatresim, de creaiione carnium.
caiues el bibcrc viniim, quia in lioc coniinuo ititcl- Seimtis autcm quia princcps crroris vcslri
VIII.

ligcrciur, quoJ csscl viliutn cl peccaluin. Maues lalem habcbal viiandarum carnium ralionem,
VI. Vcrtiiiitaincn uon inulluin cst iicccssaiiuin quoJ diccbal omncin caruem creatam csse a diabolo,
assumere nos liauc dispiilatioiieui hoc loco : quia si ct liumaui quoque corporis condilioncm ei altri-
rcclc auimailvcrlimus teiiorcm Scriplurjc , undc D bucbat. Animam vcro a Deo crcalam aflirmabat. Et
sumpla siiut bxc vcrba, patet, quia non simplicitcr sieut compcrtum habco, vos quoque in occultis vestris

dicluni esl : Donum ett homini non manducare car- ramdem raiionem vitantlarum carnium susurratis.
nem, et non bibere vinum. Naiu ciim dixisset in praj- Scd hoc quoquc incnJatium mcudacissimum csl,
cedcnlibus loqucns dc cscis Omnia quidcm mumla
: nisi, quoJ absil! iiKuiliatur Scripiura verilalis, qux
tuni, ted malum esl hominiqui per offcndiculum man- d cil : Dixil quuque Deut Producal : terra animam
ducat ,
prolinus aJJiJil : Uonuin ett lioniini non vivenlem in genere suo, jumenla el replilia el besiiut

manducare curnem, ct non bibere vinum, conli- lerrw juxta species suas, et jumcnla el omnc reptile

nuoqne subjunxit : Seque in quo frater luut offen- tcrrw in (jenere suo. /','< ii</i/ Deus quod esset bonum
dilur, aut scandaliuilur, aul infirmatur (ibid.). Elcsl (Cen. i),Quod si 1100 sulfleit Seriplura Veleris Tesla-
sctisus : qiianJoquidciii malttiii csl homiiii aliquid mcnli ad comprobai.mim vobisquod omnem carnetii
manducare per olfendiculuiii, ila ul alium suo cibo fecerit Ueus, auditc Scripturam evangclicam, qu:e
Seandalizcl, bonum esl liomini non manlucare car- dieil : 1 n principio erul Yerbum, ct Verbum eial apud
nem el nun bibeic vinum : iiempc, subaitdis uliquid Dcum, el Deus erat Verbum. lluc erat in principio
Uie, in quo (rater luut offcnditur uul sciindainaiur. apitd Deum. Omitia per ipsutn facla sunt, el sineipso
41 SERMONES CONTRA CATHAKOS. - SERM. VII, 4*

faclum esl nihil (Joan 1). Si ergo omuia per Verbum A nabilur(Marc. xvi). Hine, nifallor, hujusmodi argu-
l>ei facla sunl, ergo el omnis earo per ipsuin facla ineniationem sumitis ut dicatis: Nemo credere po~
esi. Omaniatiee Hancscum insanis sci|uacihus lnis ! test, r.isi di scretionem liabeat boni et mali ; parvuli

ille vos adjuvet sicni ip-iun deecl, quem Deo adju* atilem ctim baptizantur, di-crelionem boni el roali

torem in creatione rerum consiiiuistis. Cons male- i.oii babent; ergo non creduul; coiidemnantnrergo
dicla! quid indigtiil Deus adjtiloiio diaboli, ut non cniii anle annos discrctiouis moriuntur. Si lioc di-

possel perfieere condilionein universilatis, nisi enm citis scire debetis, quia non reclum in verbis veri-

riiabolus adjuvisset? Au nescitis quoniain tautx ma- latis inieileciuin habetis. Quod enim Domiuus ait

liiiceost, nl si pos-.it, uno momenio otrne quod ad Qui iiou credideril condemnabilur, non ila aecipieo-

laudem Dei est in mundo destrucrel, et ad nibiluni dum est, quasi dictum sit de oinnibtis qut nou cre-

redigeret potius quam erearet? dunt, seci tantum de bis quia credere possuul, et

IX. Taceo nmic de corporibus rraiionabilium, de nolunt. Parvnlos enim quia baplizanltir, el nccdum
corpoie itominis loqtior, qui specialiter est eonditus crcdere possunt, imbeciilitas sensus sui exc.usat, ut

ad scrvieiidtim Deo viventi, cl ad resistendum per non comprebendanlur in seutentia illa, qua cou-
omnia diaholicae voiuntati. Certc si ereasset cor- deinnaniur non credentes. Sic autem pluribus iu

pusejus diabolus, nunquam lam honestc, tam or- B locis sancia Scriptura loquilur, quasi universitatem

diuate, aul commode incmbra ejus disposuisset, quamdam comprehendat, ubi lamen universitas in-

sunt. Quoniam recte animadverluniur, lelLigenda non est, sed de universitate aliqtiid exci-
lieot si
picndumest, ut patet in priori parle ejusdem sermo-
secundiim mirabilem sapientiam ct beuifjnilaicm
cuncta ordinata sunt, sicut omnibus patet. Ccetcra
nis,quemdeEvangelioinduxi, uldail: Qui credider.t

terram ei baptizalus fuerit, salvus erit. Ecee eniin hoc vide-

animalia sic condita sunt, ut prono ad
corpore, el vultu demisso incedanl, solus vero bomo ttir diclum de omnibus qui credunt et bapiizantur,

ila dispositus est iu corpore, ut incedat reclus ti quod salvandi siut; sed non est ila. Nam iimlti <re-
ad quos dunt et baplizautur, nec tamen salvabtintur, quo-
aptum habeal vultum ad suspiciendos ccelos,
niam ad lempus credunt el in lcmpore le tationis a
tolam menlis intenlionem dirigere debet. Et nun-
disposita fuissent membra humana fide recedunl, vel per malam vitam fidein suaui
quid pulatis, si
inuiilem reddunt. Proptcrea ergo, ut dixi,de univer-
secundum arbilrium diaboli, qui interminabile odium
adversum omnes nos gerit, eicunclis bonis nosliis sitatc credentium , quse ibi videtur comprehensa,
aliquid cxcipiendum est, ita ut dicatur hoc dictum
invidel, lalem nobis honorem prce ccetens animan-

libus praestilisset ? Neqmquam : imo nos taies ma esse non de omnibus credentibiis ; sed de iliis qui
C uabenl fidem, qme per dilectionem operetur, et iu
luisset condidisse, ul lolo corpore serperemus per
terram, aut erectis sursum pedibus, et conrerso in ea perseverant, ila ul non refrigescat < har tas eorum
terramcapile manuum oOQcio sicul fieri posset in-
in lentatione, et non recedaut eorda eorum a Deo.
i^dereraus. Quomodo enim amel honorem et com- Si ergo prior pailicula il!a sermonis, quce commu>
modum bumani corporis ssepius ostendit in illis,
niler dicla videtur, stare non poiest nisi aliquid de

quos pro aliquibus delictis Deus ab illo flagellari universiiaie excipialur ; non debel videri incon-

permiilil, sicut et in muliere illa quam illigavil Sa- gruum, si etiam poslcriorem partem ejus ita expo-

tanas decam jt octo annis, ita ut non posset sursum nimus, ut eam uou universaliter intelligcndam esse

aspicere, cl in eo quem frequenler in ignem el iu dicamus.

aquam misit, uleum perderet, et in aliis quam plti- II. Tale est et illud, quod idem Salvator iu Evan-
ribus. Paiet ergo ex his qucc dicla stint , quoniain gelio de sacramenlo corporis et sangtiinis sui pro-

si idcireo carnibtis abslinetis ,

quia nascuniur ex nuniiavitdicens : Qui manducat meaui carnem, et bi-

coilu, fatui esiis. Si vero idcirco, quod opificium bit sanguinem meum, habet liiam a'ternair.(Joan. vi).

Kint diaboli , sicut menlilus esl princeps vesler Hoc enim videtur dictum de omnibus, qui maudu-
Manes, conslat quoniam insani cstis cum illo. Ei p canl e' bibunl corpus ct sanguinem Doniini
; sed n n
nunc ad alia irauseamtis.
esl intclligenduni nisi de mamlucant illis, qui digne

SERMO VII et bibuul corpus et sanguiuem Domiui. Multi euim

Conlra quarlam hwresim de bapiismo parvulorum. mandticani ct bibunl corpus rl saiigniuea Dmnini

i. De baplismo parvulorum, dicitis qiiotiidm inanis indigne, cl non ex hoc habenl vitam ceternam, se.l,
cst, quod nequc illis prodesl ad saliileiti, neque ali- ul dicil Apostolus, judicium sibi manducant et bi-
quibus qni non stuii ejus discrelionis ut possiul bunl, non dijudicantes corpus Domini (/ Cor. xt)

cicdcie, aut per seipsos graliam baptismi poslu- haque, ut dixi, illa sentenlia qua diclum est : Qui

hre. Coiifirmaiis aulem , ut xslimo , errorem non crediderit, condemnabitur, non ad omnes non

istum auctorilale evangelici sennonis, quem locu- crcdcntes periinei, sed ad eos qui cum halieant pos-

lis esl Dominus, quatido ad baplizandiun misil sibilitatem credeudi, non credunt. Excipiuntur cniui
discipulos suos diccns : l.untes docete omn*$ gentes, parvuli qui baplizanltir, et necdum credcre pissunt.
vaptizitnles eos in nomine Ptttrii et Filii el Spiritus III. Forte adhuc vobis videtur, qnia injuriam fa-

tar.cli (Motth. xxvm). Qui crediderii et bupiizatus ciamus litier.c evangelica?, quae videlur pcrliuere

fueril salvus crit, qui vero non credulcril , condem- lantuin ad eos qui possibilitalcm habcnl crcdendi.

Patroi.. CXCV. 2
 ECKBERTI ABBATIS SCIIONAUGIENSIS **
47,

Sed, quac* , respGmletu milii Je simili iiiiero, qua- in A ei circundsioni* praeceplum ualial, dicens :
Iafaiit

Jacobus aposlolos in octo dierum eircumcidelur in vobit. Omne masculi-

s:mcia Scriptura inveniuir.
diccns Qui nonpeccal in num in generalionibus vestris , lam vernnculiis qitani
Epistola CJMiouica scribit, :

Ihigtta, hic perfeelus est vir {Jac. ui). Nunquid hoc emptilius circumcidelur. Masculus cujus prccpulii caro

pertinel ad omnes eommuuiter, qni non peccanl in circumcisa non fuerit , delebilur anima illius de pa-

lingua? Cerle, si omnes qui pc<calum linguae non pulu sno {Gen. x\n). Ecce in !iac commnalione cvi-

comiuiiuini, perfectae sunt sauciilaiis, omucs in- denier cognosci poiest.quod propierconservalionein

omnes muii, sancii cl perfecli ju liramli aniniarum corum, ipsos jussil circuincidi. El bec
fanies, et
quod l.ilsuin esse nulli dubium esl. Ilaque aniinadvcrliie, quod non dixit exspectandum csse
sunt :

quod iKclnm esl : Qui non peccat in lingua, hic vir usque dum pervenisset homo ad anuos discretionis.
yerfecius est; ita intelligi neccsse est, ut dtcalur, et tunc cssc circumcidcndum, cum perse ipsum po
essc pcrfccius qui cum posiii et sciat peccare in siulare posset circumciMonem; sed dic oclavo jussit

l.iiMia, ahslincl per Dei limorem, ut non pecccl in circnmcidi infanlem, qnia sciehat fragililatcm cor-

ea. Tale cst ol illud quod Aposiolus ait Qui non : poris huniani, et quod levi infortuuifl conliogere po-

Inborat, non manducel {11 Thess. iu).Nam univcrsa- lesl, ul exslingnalur homo, anlequam ad annos nia-

liler pronuntiari videtur de oniuihus non laborauti-

B turitalis perveniat. Quia crgo ila feslinari voluit

hus, sed non esi ita. Nam, si dc illa senieniia nullus cirenmcisionem , idcirco fecil, ut salvuj fierenl ani-

qui non lahoral excipiendus esl, tunc neque puen, m;r, ct non inciderent in damuationem arlcrnam pcr
ncque senes, ncque infirmi manducare dcbent, qui maculam oiigiualis pcccaii ,quod a primis parenli-
hns coutraximus onincs. Poluit etiam nimiruin ea-
uon labonni. Ad eos ergo pertinct rerbnm hoc, qui
ciimpossiiil laborare, non laboranl.sed oiio vacaut. dem eirenmeisio fieri aiue diem ociavum, si pericu-

Simile est el illud : Qui vero male egerunt, in resur- lum mortis parvulis imminere vidcbatur. Sicut el
reciionem judicii {Joan. t). Hoc quoque generaliicr nos pro eadera causa aule tcnipus nonnunquam par-

dici videtur de onmihus qui male agunl, sed exei-

vulos baplizainns , cum tamen sit constituliim ab
piuniur ab liac senteniia qui mala agunt el posiea apos olicis Patribus, ul vel iu Pascha, \cl in Penle-

pocuitenl, etin hono perseverant. Multa in Scriptn- coste baplizemus. Sicut autcm parvuli mascutiui

ris sanctis similiter dicta ii.veniuntur, scd non esi sexus ahoriginnli cnlpa, per circumcisionemexpia-

necesse plura ad praesens negolium exempla induci. bautur, ita el feminei sexus iufanics prr legales

Et nunc si aliam hahetis defensionem erroris vestri, oblalioncs ah ea porgabanlur, ul el ipsarum animae

proferte eam; quouiam hacc de qua nunc loculi su- non periient a populo suo.

inus, non proderil vohis. ^- ^nle lempns aulein circumcisionis ah Adain

IV. Populc stulie et insipiens! nunquid non co- usque ad Abrabam , qui priimis susccpit circumci-

gno.^citistcmpus? An ncscitis quoniam Scriplure sionis mandalum , fieri solehanl ohlationes Deo, ab

•anctac vocant lempus gratiae omne hoc teinpus, his qui Dei cuiiuui hahebanl ,
per quas dcleri potuit

quod a Christi nativitaie usque ad finem saeculi de- o: iginule pectatum , aique alia peccata fragilitatis

curril? hJcifeo autem gratiac lempus vocatur, qira bumaua in electis Dei lam pusillis quam magnis, r.t

ineo dilalata csl miiCiicordia Domini supcr geuus salrae fierent aaiinas ooram, quouiam nunquam mi-
humanum ct apertus esl siuus Dei ad suscipiendas
,
Sericordia Dei bnmanom gcuiis omniua dereliquit.

animas hominum, magis quam in omnibus sacculis, Ec<e lalis eral Deo de infaulibus cura priorihus sx-

qux fuerunl antc Christi advenlum. Al,si ita est, ul culis ul consci varentur animae corum a perdilione;

praedicat impietas vestra , videlicel quod omnes qui el uuuquid xsiimatis , impia geus , quod obliius sit

anle aimos discielionis moriuntur, condemnaniur, cjusdem miserieordiae suae Deus in lemporeisto,

et nuHum eis remedium conslitutum esl a Deo, quo <]uod graliaR leiupus ct annus henignitatis vocaiur?
possinl ailjuvari ab Ecclcsia Dei , ul oporteat oos ex Au puiaiis quoniam minus ainel filios et filias Chii-
nccessitate cffluerc in pcrditionem a>tcrnam ; durus stianorum ,
quam infanlcs Judauorum ,
quihus con-
D
ecrtc ci immiserieors cst Deus magis quain fuisset stiluit circuniosmnem, ulnou penrcut auimae corum
lcmpoiihus, qux advculum Christi praeccsseruni, a populo suo?
in

ei ii.inus cnraiis d« hominum salule. A temporc e;iim VII. Jussit aiitctn cessare circumcisioncm post

Ahrah.c usque ad Christum , constitnluni eral a Dco ascensioncm Christi pcr doclriuam apostolonim

iu populo Judaico, qui eral ex Abraham , ut omnis qnorum uniis dicebat : Si circumcidamiui Chrtstus

inTans masculus die oclava a nalivilate sua circum- uihil vobi* prodest {Gal. x). Circumcisicnis auteui

ciuVrclur iu carnc sua ad gencrationem periinenie ,

loco esse voluil haptiainuin aijtiae, ul eo punficare-

ul sic liberarelur a peccalo originali, cum quo na- tur a peccalis omnis hoino tam pu^illus quain ma-
scilur onmis homn , ct pro qno dainnatur omnis guus, quicunque lui&set incisus eo in noinine Palris

anima, quae non fueiil aliquo remedio ab co pur- et Filii et Spirilus saucli. Et quiilcm si csl , ut vcs

gaia. «licilis, rideiicel quod tnnluin adullis cl nou elia.u

V. Quia autcm pro animarum salvaiione dalum purvulis prosil haplismus ad salulein ; non hahel
fucrit illud mandaliim , aperte cognosci polesl ex lantam virtulcm haptismus nunc , quanlam hahuit
veibis Domini, quac ad Abraham loculus est, quando ciicumcisio in lcmpore suo ohscrvaia. Super noc
 45 SERMONES COMRA CATIIAROS.— SER.U. VII. jg
ergo mihi rcspoudei Quan.Jo consiiluil Dominus A siiiuiibapiismi gratiam, non nni gcnti, ul ciicunt-
ut baptismus fieret in Ecciesia , et cessarel circuui cisioucm Judxis, sed omni goneri hominum; ita ul
cisio; tunc vel vohiil ol non poluit tiarc baptisino i|iiicini(|ue baptizaius fuerit in nomitie ejus,sive

eam virltitem, quam uabttcrat circumeisio, videlicet Juilxus, sive Grxcus, sive Latiiius, sive barbarus,
ut pcr ipsum conservarciilur auimx infantium ; vei pusillus aul niagnus , mas sive fcmina , servus sive
potuit hoc ct noluit, vel nec voluit Itoc nec potiii'. liber, rcmissioneui omnium peccatorum in eo conse-
Si voluil ct non poluit , non erat lantac polentix, qualur lam plenarie, ul si mox per baptismuin de
quanlx fueral olim, quando eoastituit fieri circuin- hac migret viia , aperta sii ci janua regni ccelesiis.
cisionem, et per eam animas parvulorum conserva- Tantam vero virlntem salvaiionis non habebai cir-
vit a damiiatioue. Quomorlo crgo verum eril quod cumcisio in veteri populo. Nemiui quippe pusillo et
dicit Sciiplura : Omnia qurvcunnue voluil Dominus ,
magno qiiantumcunque innocens aul sancius esstt,
fecit in cozlo el in terru* (Ptul. cxxxiv.) Si aittcni iiitroitus regni Dei apericbatur per circumtiionem,
poluil el noluit; 11011 esl in linc leinporc gratix lam a!ilpcr aliqnas observationes legis aniiqux. Srd
large beuignus, neque Inm fidelis erga popubim quicunqiie electi erasit ad regnum Dei in popuhi
Christianum , ui fueral erga pnpulum Judaicum ct iilo. detinebaniur animae eorum in 1ocis
,
sibi desli-
ineo quod abslulil circumcisionem, in qua poterant B nalis a Deo, exspeciantes donec per virtuicm Ciiri-
conservari animx infantium, cl uihil in loco ejus sti patefierci eis accessus ad perfecisc beatitudinig
fieri ordinavit per quod posscnt adjuvari. Si aulem gloriam.
nec voluil nec polttil Dcus facerc per bapiistuiim IX. Propler hacc ergo qtix nunc dixi, meiiio
hoc
cam misericordiam parvulis, qtiam fcceral per cir- tempus Clirist'inii:.iis, temptis gralix, et lempus
cumcisionem ; conscquens esi, ut neque lam poieus acceplabiie tKcilur, et dies satuiis dies isli vocantur,
ncque lam benignus sii in lempore hoc, ui fuerai in qui magis dies perditionis dici posseni, si iia esset,
diebus antiquis. Quod quideai tain aliciuim esl n sicut vos inipie sustiriatis. Non autein id me diceie
veritate, quam Catbarits a saltite. Et si vcrus est quod omncs qni in Ecelesia secunduiii
ae 3 limelis,

sermo vesler, nielius ceite alque felicius ftiissct quod constituluin esl a Domiuo bapiizantur, ita re-
inuiulo, ut Judaica lex qtix adjuvare potttit lam niissionem peccaiorum suscipiant, ut qualiiercunque
pusillos quam magnos in siam suo permansisset, el I
os:ea fiserial , lamcn ad reguum Dci perveniaiil.
til ad eam omnes geutcs c.onfiuxissent, quam ut lcx Sed hoc dico, el lities nostra inconcusse hoc lenei ;

Clirisliaua mundtim inlrassct, qua*, ut susurratis, Quicunquc parvuli, sive a boiro liominc, sive a malo,
prodesse non polest, nisi his qui ad annos tliscre- _ eisi sil hxreticus, in nomine Patris et Filiiet Spi-
liouis perveniunt. Vix ccrle meilia pars homintim itus sancli baptizantur, et morie prarveiiiontur an-
vivendo pervenil ad tiies suos, in qttibits scirepos- lcquam maturescant , salvantur per baptismum et
bini quid crcdere debcant, aui quitl non. Si ergo per fidem sanclx Trinitaiis, quam habei Ecclesia
omnes lales necesse esl perire, mcriio debel inole- Calhoiica, qux invocat uomen Domiui pro saiule
rabilis esse tristitia toti Ecclesir, pi ea mulaiione, eorum, qui baplizanlur in ea, sicutoliiosalvaban-
quam in ea fecil Deus, in hoc quod iuicrdixit cir- tur per circumcisionem et per fidem patrum. Qui
cumcisionem , et pro ea baptismum conslituil, et vero ad annos malurilatis pcrveniuut, si graiix in
laula inillia animartim in pcrditiouctn ire pcrmitlii, baplismo acceptae, vita eorum consors fucrii; lios
quibus pulalur prodesse baplismus, el nou eis pro- et b tptismus, el fides Catholica, el operum reciiludo
dest, ul docel hxresis veslra. pcrducunt ad salulem. Qui vero pravisoperibus vi-
VIII. Quid ergo aliud faciet Rachei, nisi ul sinc tam suam couimaciilan! , ct contra inandata Dci
iulermissione plorei filios suos, et 11011 velit conso- pompis diaboli deserviunt; hi profeclo graiiam Spi-
lari.quianon sunt? (JUatth. 11.) Quomodo eigo lem- ritus sancii in bapiismo acceplam, in seipsisexsiin-

pus islud recle dici potcst tempus gratix, et ucn giitini, el niliil his prodesl bapiismus ad saluiem.
inagis lempus irae? Imo, ofili irx, Calbari seincn q sicul ct circumcisio muliis Judxorum perverse gr;i.

nequam , filii scelcrati; nunc esl lcmpus gratix, et dienlibus, niliil profuil ad salulcin consequendain.
non irx ; Nunc tempus acceptubile, nunc dies salulis IIxc e>l iiostra catuolica lides, de bis qui bapii-
(II Cor. vi); quia, sieul pr:e.!ixi, dilalaia est niiseri- zanlur, qux palam in Ecclesia Dei semper pr.e ( li-

cordia Dci super hunc muiiduiii magis qtiam iu prio- cata est lemporibus apostolorum el sanctorum Pa-

ribus sxculis. IN.mii aule Salvatoris adventum regna- Iiuiii, qui eis in Rnmaiia Ecclesia, aliisque
Ecclesiis,
vit inois et perdilki in liuinauo genere, et premebal usque ad bxc tcmpora nostra siiccesserunt , et qtu
ira Dci lotum mandum , et paucissimx animx in legHBlor prxdicasse in manifeslo et baptizasse iu
illo tciitpoie saivx fiebant a morte a-.lerna. Ouiues Cbristo, scnes ctjuvenes, niulieres el paivulo*.

enim gentesCrcalorem suum iguorabanl, et idolo- X. Ad illud vero redco quod dixi , salvari pai vu-
latrlx deserviclianl, prxler JutSaicam gentem in ,
los per baptisnia, et per fidem sanctx Trimiatis,

qua noius erat Deus, el q.:x lcglbus et obscquiis quam habel Ecclcsia, qnx invocal noinen Doniini
veri Dci eiat mancipata. In boc aulem tenipore os- pro salulc eorum qui baplizantur in ea. Iloc vobb
leudii Deus misericordiam siiam in universo mundo, iitcretlibile esse dicilis quod alicni liomitii prodes->e
ct notus fieri voluil ir cunciis finibus lcrrx, et con- poisii ailci iu§ fide 3 apud Dcuui. Et quarc vobis esl
 M ECKDERTI ABBATIS SCHONAIGIENSIS 48

incrcdibile? Si scilis Evangelia, revolvite ca, el in- A ul vidii. Haec nns animadvertenlos coiifidimtis, quod
vcnietis, qnoniain Dominus Salvalor, cum inter ho- nostratn quoque fidem respiciat Dominus Jesus

mines conversaretur, el miracula divina operaretur, quando inlirmiim nostrum ipsi nfferimus curandum.
mullis qui male habcbant misericordiam suam ex- , Porlamus siquidem et nos paralyiicuiu in lecio, ct
hibuit; non propter ipsoruni nierita, sed propter ponimus anle Jesuin , quaudo parvidiim bajtilamus
fidem aliorum , qni ipsutn deprcoabantur pro eis. ad baptisma, pelentes ul baptizcl eum et snlvet.

Legimus siquidem de muliere Cbanauxa , quod ro- Anima quippe ralioualis adbuc originali pcccato
gabal Domiouin pro lilia sua, qtix malo a dxmonio consiric ta , el nibi! adlmc iialiiralium viriiiut exer-

vexabalur, et ipse audilis miserandis clamoribus cere valens in corpore puerili ; cui melius compa-
inalris, tandcm misertus est super eam el dixit :
ratur quain hoinini inius pcr peccalum constricto,

mulier ! mngna est fidcs lua ; fiai tibi sicnl vis. Et sa- et foris per paralysim in membris dissoluto jacen-
nala est filia ejus ex ilta hora (Matih. xv). Ecce in lique iu lecio? Et pro illo quidcin nibil aliud postu-
eo quod ail : ilagna est fides tua, aperte declaravii, labant amici cjus, nisi ut corpore sanarctur : ipse
quoniam per fidem, quam in ipsum mater habebst, vcro ex gratuila bouitatc prius q::od majus erai,
meruil ut sanarelur filia cjus qux nec fidem , ncc ,
prxsiitit, sanaudo a peccalis eum in a: ima, et post-
sanain mentem babebal. El de Ceuturione legiiuus, tnodum etiam qtiod pelebalur, adjccii , corporalem
qnod pro sanitale paralyiici scrvi sui Dominuin ci sanilaletn resiituendo , el approbaia esl fides il-

dcprccalus est. Cui ctun dixissct Domirius : Ego ve- lorum , qui hoc qtiod iniuiis erat euiu posse crcde-
niam et curabo eum atque
, ille respoitdissct : Do- bant. Esl aulem indubitanter major fide illorum
mine , uon sum dignus ut inlres tub teclum meum uoslra lidcs, cmn qua paralyticum noslruiu Domiuo
sed tantum dic verbum , et sanabitur puer meus ; ad- prxscniainus, ac magis spiriluulis peiiiio noslra,
iniratus esl DomiHtis super lide ejtis dicens :Amen, petitione illorutn. Crcdiinus quippe, quod quemad-
iico vobis, non inveni tantam fidem in Israel ; moxque modum potest per baplismum purilicare majoruni
illi dixil : Vade, et sicut credidisti, fiat libi. Et sana- auimas ab oiniti peccato, lani atluali quaiu oiigi-
tus est puer tit illu hora (Matih. vm). Nonne el bis nali : ila potcsl et parvitlorum auimas iiberare :ib

Terbis patel, quoniam lides viri postulantis, ei pro originali pcccato sine meiitis ipsorum, sicut et sine
quo poslulabal profuit ul sanarciui ? nicritis suis. Pixfalus ille paralyticus , el in aniiua
XI. nespondebitis forte ,
quod de bis dc quibus cl in corporc sauatus cst. Crediinus, inquam, lioc, el
niiuc diclum esl , videl icet puella obsessa , et puero fidelilcr ab ipso poslulamus , si quando ei parvulos
paralytico, fides postulantium pro eis profuit qui- baptizandos offcrimus; ipse euim invisibiliter illis

dem ad corpus , sed non ad animarum sanitalem; pi 'xscns est illic, et ipsc iuvisiluliter baptizal omnes,
ei dicitis quod , ad salutcm animx consequendam qui cum iiivocationc sancix Trinilalis aquis immoi •

unumquemque lantiim propria fides adjuvare pos- guulur.

sii , et non fides aliorum qoanlumcunque clament XII. Nolite mirari super hoc quod diii, qttoniaiu
pro eo. El nunc aliud exemplum vobis adducam , ipse invisibililer baplizal eos qui baptLzanlur. Scri»
quod in hac parle conlra vos esl. Scriptum est in ptum quippe est, quod Joamies Baplisla tale de ipso
Evangclio Lucx ,
qnia (actum est in una dierum , et lestimonium pronuuliavii diccns : Qui 'miait me im
Jesut sedebat docens, et erant Miaristvi sedentes, et aqua baylizare, ille mihi dixit quem videris
: Sitper
tegis doctores, qui tenerani ex omni castello Galilaas spiritum descendentem, et manentem super eum , hic
et Judacr, et Jerusalem ; el vittus Domini erat ad sa- est qui baplizal : El vidi el teslimonium perhibui.quia
uaudum eos. Etecce viri portantes in iecio hominem, hie esl Filius Dei (Joan. i). Idein qooquc dicehal ad
qni erat paraluticus, el qnarebanl eum inferre et po- turbas de Cbrislo : Qui posl me veniurut est , for.ior
uere anu eum , et non inveuienles qita parte infcrrcnt me esl , cujus non sum dignus cutceatnenla portare.
eum prve lurba, aseenderunt super tectum , el per te- Ipse vot buptiznbil in Spiritu suncio el igne (Matlh.
gutas submiserunt illum cum tecto in medio anle Je- D m). Ex lii» verbis securi sumns ipsmii Domiuuiii
sum. Quorum fidem ut vidii, dixit : llomo, remillun- Jesum Christuin esse communein baptistaiu omnium,
tur tibi peccata tna (Luc. v). Ecce in eo quod dicit qtii in catholica Ecclesia baplizanlur in nominc sait-

Evangclisla : Quorum fidem ut tidit (ibid.) , mani- cie T.iniiatis, iia videlicet quod ipso invisibiliier
, quouiatn Udes illorum quam ha-
feslc dal iiilclligi spiriltim eortim sanctifical in Spiritu sancio, et ab
bebanl de poteniia ejus, bencplacila crat Domino : oinni peccato emundat : inde esl quod dicimus, quia
elquod specialiter propter ipsatn illi dala csl , pri- sivc lionus, sive maltis sit ihV, per cujtis manus cor-
miim quidem remissio peccatorum , qux ad salutcm pus boniinis, qui baplizalur, aquis visibiiiter immcr-
animx illius pertinebat ; el postiuoduin sanitas cor- gitur; non ex hoc plus vcl miiius operatur virtus
poralis, quando eidem paralylico dicebat : Tibi dico baplismi remissioneiu peccalonun , et iuvisibiieui
surge; tolle tectum tuum , et vade iu domum tuam sanctificationcin in aniina ejus qui regcnerattir.
(ibid.). Si euim hanc misericordiain Doiniuus eideiu
propterea Paulus aposiolus scribens Corjatbiis, i^ui
parulyiico fecissei ob meriluin fidci ipsius, ci non de baptisiis suis se jactabant, redargtiit eos dicens :

propter illorum fidem, nequaquara dixissel Evange- Siynificatum est milti ab his qui sunt tlocs, quo-
lisia, quorum fidem ut tidit; scd magis, cujus fidem uiam coateniiones inler vot sum. Hoc autem dica,
•S9 SEP.MONES CONTRA CATHAROS. — SERM. V». SO
qnoci unutqnisque retirum tHcit f Ego quidem Pauli , A mc , talium est enim regnum coeloKum. Et cum impo-
ego vero Cepluv, ego autem Apollo, ego vero Chritti suiiset iliit manus, nbiil inde (llaith. xix).
(I Cor. i). ./Eslimabat enitn quisque eo se esse sau- XIV. Ecce talis in illo tempore benignilaiis erat
ciiorem, quo eral sanctior ilie a qno fuerat bapli- Dominus , ut rudes pucros non per se ipsos qnidem
zaius. Hoc vero nequaqiiam iia esi, quoniam nibil venicnles, aut gratiae aliquid postulare scientes, scd
sauctilalis ci qui baptizalur pia-stui illc qui visibi- aliis ipsos ci offcrenlibtis , ac pro eis posliilanlibus
liiei bapiizat, sed omnciii spiritualcui graliam ,
qure dignaretur suscipere, dignareturef bene liciam ma-
iu bapiismo confertur, ipse summus sacerdos Domi- iiuin suam eis cum oralione impoucre. Et qtiomo-
niis Jesus Cbristus prajstat illic per virtiilem Spiri- do accidit boc, itl in islis lemporibtis non eamdem
tus sancli, ei ad iliam qnidem omne gcnus bominum, babeat l>enigniiatem erga parvulos, quos solel ei
qui ad ipsum converti volunt, adiuiliit quantumlibei offerre Ecclesia , rogans ul manus eis imponat, id

sinl onerati peccalis ; solos aulem parvulos, sicut est virtvtem sancti Spirilus sui , pcr quam eis pec-

dicilis, qui minimum peccati habenl, inde repellil. cala remitiautur , et spiritalibus douis impleantur?
Nequissima gens cur boc dicilis? Nonne ipse com- Quomodo dulcem illam vocem , qua dicil : Sinite

muniier omnes vocavit, cum dixil : Venile ad me parvulos venire ad me, talium esl enim regnum coe'o-

omnes qui laboralis et onerati estis , et ego reficiam B rum (ibid.), mulavit iu amaram vocem, ut dicat : au-
vos? (Matth. xi.) Certe ctim hoc dicebat piissimus ferle parvulos a me , talium eniin non cst rcgnum
ille procuralor salutis huinana?, videbal omnem bo- ccelorum? Nam secundum lenorcm disciplinae ve-

iiiioem laborare sub poenaliiale, quain induxeral strx, hoc, elsi non manifesla voce , ipso tamen
inundo culpa originalis ; liJebat simul, quoniam opere dicit; si omnes, qui antc annas discreiionis

pianer ipsum nemo vivebat bomiiium in tempore moriuntur, perire pcrmitlil in origmali peccalo-
iilo, vet viclurus erat super lcrram, cujus non esset cuin quo nati suni. Scimus quidem in eo verbo
oneraia anima peccalorum gravamine, ila ut nec quod dixit : Talium ett regnum coelorum (ibid. ), eiiam
infans unius dwi expers esset peccati. comprebendi eosqui maturx reiatis sunt, et similes
XIII. Quod inlulligens Paulus apostolus diccbat :
sunt pueris innocentia et simplicitale. Yerumlamen
CoHclusit Deus omnia sub peccato, ut omnium misere- hi qui iu iunocentia et simplicitale atque insuper
retur (Gul. m). Omnia, inquii, id esl nmnis generis xlate pueri suut, cl ab Ecclesia Domino offerunlur,

homines, omnis oetatis homines : conclusil, id est ul parvuli illi, qtiihus olim mantini, imposuit; non
eonciudi permisil sub peccato, ul omnium miserere- possunt justa ratione ab eadem seuieniia excludi

tur , tribuendo omnibus rcmissionem pcccatorum. uisi forle cum ad malurilalem pervenerint , acce-

Si eigo concediiis et.parvulos omnes conclusos esse P»»m in baptismo gratiam.per malam conversatia-
sub peccalo, necesse esl ul concedatis ad eos per- nem amiliant.

linere misericordiam Dei, el ipsos quoque ad lalum XV. Nunquid adhuc sine inlellectu eslis, et uon
gremium benignitalis ejus cutn caeierisinvitare, vo- percipitis ex his verbis, qux dicta sunt, fatsuni

calione ipsius qua dicil : Venite ad me omnes , qui el haereticum esse, quod de baptismo parvuloruin
tuboratis et onerati estis, el ego reficiam vos (Malth. aflirmatis? Dicite mihi : Quae vobis esl causa hu-
xi). Reficiam, inquit. Refectio isla quam promisilprae- jusmodi, sermonis, cum nec firmam rationem, nec
siaiur in hac vi(a spirittii nosiro, in eo quod per aliquod evidens tesiimouiiim ex Scripluris sanctis

Spiritum sancttun a peccatoriun gravamir.e exoue- liabeaiis ai confirmanduin hunc errorem? Si cru-

ratur, alque in eo quod cum superaddita gratia ad- bescilis diccre, ego pro vobis dicam. Superbia cor-
juvatur ad resistendum fomiti peccaii , et aii insi- dis vestri , el iuvidia diaboli iu ore vestro posue-

slendum bonne operationi. Pra-statur et post bane runt verbum hoc. Nam ut quasi singulares prac

vitam, quando datur ut requieseat liomo a cunctis c.cteris habeamini, ac muiia scire videamini, qux
iaboribus. banc refeclioiiem promisit om
Omnem non sunt in communi hominum cognitione, idcir-

bus veniemibus ad se. Et qua raiione putatis qiiod co ,a,i * susurralis in auribus simplicium ac scdu-
D
ctibilium hominum , quibus aquae furtivae dulcio-
cam recuset parvulis venieniibus ad se? Putatis

quod dical Dominus : Omues venianl ad me quan- rcs suut. Idcirco dixi quod snperbia cordis veslri

tumlibel sint peccatores, soli parvuli qui nondum quas vanae gloriae maler esl, hunc errorem sicut et

inullos seminare vos fecit. Invidia quoque

satis habent peccali, maneaut foris? Non veniunt, alios
hoc verbum vobis inspiravil. Quia enim
dicitis, sed asportanlur ab aliis, et idcirco non dat diaboli

quam peccatoribus. Et nonne pa- vidit innnmera miiiia animarum per baptismam
cis graliam, aliis

lalyticus ille,de quo supra diclum est, ab aliis salvari in infanlilibus annis, et nihil volunlatis suas
fieri iu eis, quos ita innocentes et
puros ab omni
asporlalus esl non per se ipsum venit, neque id-
:

circo minus gratiae ab ipso accepil? Simililer non macula post regenerationem suam festinat Deus ad

per se ipsos veniunt neque pcr se ipsos benedi-

,
rcgnum suum transferre; quia, inquam, hoc vidit,
invidet innoceniiaj eorum invidel quod ita fesli-
clionem a Jesu pcticrunl parvuli illi, de quibus
;

Matthaeus refert diccns : Tunc oblati sunl ei parvuli, narettirbeatiiudo eorum; invidet, quod etiam ex ore

nl manus eis imponerct et oraret. Discipuli autem incre- liujiismodi infantium et laclenlium perfetlurus ».S;et

Sinite parvulot vcnire ad Uudem suam (Psal. vui), proptcr inimicos suos apo-
pabanl ecs. Jesus vero ait :
- ECKBEftTI ABBATiS SCUONAUGIENSIS H
siaias spiriias qui per propriam malitiam a curia a propter ignem liiminum, quar in circuitu ardent.
,

ejus cecideranl, et imminuerant numerum laudan- Non sic impii , non sic debctis sequi verba sancti

tiiim eum. Qoaesivit igitur artem qua impediret om- Evangclii, in quihus dicitur : illc tos baptizabil iti

nes infantium animas, nc gnliae, quae in baplismo spiritu et igne (Maiih. m). Melius ipsa vcrba alten-

ti-ihuitiir a Deo, participes fierenl.et invenit sihi dite: Baptizabit , iuquit, in igne; uon jnxta igncm,
apiissima instrumenia ad officium lioc, videlicet ut vos f.icitis. Auscultaie ad nie , el docebo vos
linguas Caiharornm , quae sunt pharelrae pessima- qiiomodo reclius eadem verha implealis. Loquar
rum sagiltamm ejns, quibtis sagitiant in obscuro re- stultis juxta siultitiain suain ut non sibi videantur .

ctos cordt (Psat. x). In qnibus posuil ct hoc verhum sapientes.

inii|iiuin, quod dicunl, nihi! prodesse parvnlis ad sa- III. Slruite ignem copiosum in mcdio 6ynagog;e
lulein lavacrtim haplismi , et debere eos rescrvari vestt ae, et tolliie illum vestrum novilium, quein vul-
nsque dum 'pervcuianl ad annos discrelionis, et tiscatharizare, et in medio ignis eiim locate, et lu

tune priniiiin eos essc bapliznndos, cum possiut arcliicathare , poue super verlicem ejus manum
proprio ore fidem suam profiteri. Hjpc ila excogi- tiiam, ut soles, et sic heuedicito iHum. Et tunc si

t.ivit diaholus, quaienus hunc morcm indticerel iion adusseris tu ungulas tuas, et ille si iltaesus eva-

uiundo, ut non ad baptismum afferrenl homines A serit, fatehor ccrte, quia bene baptizatus csl Calha-

parvnlos suos , sicque iu partcm suain attraherel rus luus; si vero non evadil, nonne mox ita calens

oiuiies animas, quc in iufanlilihus annis ah hac vi- ad rcelum vadit? Nonne sic nupor haptizavil Colonia
ta migram, atque a rcgno Dci eas elongaret. Sed archicatbarum vcstnim Arnolduin , et cotuplices

gratia Dei nomhim ila crcilitum est huic verbo, cjus, et similiter Buiina Theodcricum et socios ejus.

i.t receptus sii mos iste in popuio Oci : adbnc of-

et continuo, ut dicitis, 'avolaveruut in coehun? luio

lerenlnr parvuli Domino ad haplismum, et impo- ut vcrius dicatur, dcscenderunt in profundtim in-

nit eis manum suam, et recipit cos. Cathari! ferni, ab igne temporali, a<l ardorem ignis aeierni,

o Piphles ! Nescio quam laudem vohis reclius di- et meiilo quidcm. Ut enim exinanirent baptismuin

cam, qnani quod diffusa estdiabolica maliliain lahiis aquac, constituium ah ipso Doinino S.tlvaiore, bapti-

vsstris, propterea maledixit vos Beus in aclemuin.

zandum 'csse in igne docuerunt. Meoquejustissinio

SERMO Vlll. Dei judicio factum est, ut sic in igne haptizareiilur,

Corttra quintam hwresim de baplismo aquw. ntab eo irrevocahililer dcvorarenlur. siuliissimi

I. Non auteni melatcl, quod de eis quoque qui hominiim, unde vohis isla prscsumptio, qua erigi-
iu provectioii actate h.ipiizantur, non miuoreiu uiini adversus oiune quod evangeiicuiii est el calho-

quam licuni? Vere siugularis illo ferus paslum sihi g-ra-

toreUm lcnetis, est ea qnae de baplismo par-
vnluruin niiuc perlraclata est. Nam baplizanduin lissiinum in vohis l..ibci,qui lantam siiigularitalcm

quidcm esse horoinem dicilis, cum ad annos discre- iu cunciis partihus Catholicae fidci habere qinvritis,
liouis pervcnerit; uon autem iu aqua, scd in igne, ui siugularein quamdam in vobis sanciitaleai vcue-

et nihil prodcssc cuiquam hapiismuin aquae. llujus reutur miseri illi, quos seducitis. Differo nsque in

autcm erroris defciisionem sumitis ex verhis Joan- alium locum expouere, qualiter inlelligcndiim sit

nis, quacde Domiuo Salvatore pronunliavit dicens : illud, quod de Salvatore dictum cst, quoniam bapii-

Itle vos baptiiabil in Spirilu sancto el iqtie (Matth. zabit in spiriiu el igne. Dc aquaebaptismo,cui contra
iii). ISinc cst quod eos quos assumilis in societa- dicilis, nunc loquor ad vos.

tein Calhariae vesirae, sicul audivi a quodam , qui IV. Dicite mihi, qua audacia contradicitis ei, cum
c ipertui fueral secrcla vcstra , lali modo rebapti- ipsc Dominus cum insiituerit, et servandum esse
zalis. docuerit ? Ipse etenrm , sicut sancli quatuor cvao-
II. Convenientibus vobis in unuin in obscuro geiistae siugufi in Scripluris suis tcstantur, venit ad
aliqtto pcnctrali, primum hoc diligenlissime procu- Jordancm, u!ii erat Joannes baptizang, ihique ab eo
ratur , ue forie per aliquam fenestrain , aut per r> haptizatus esl ; non quia ipse haptismi sanctificationc
nsliuni quisquain corum qui foris sunt, visu vel au- indigeret,qui ah omni peccalo erat iinmunis, scd ut
• iiiu percipiat, qnod inlus gcritur, quoniam scriptuin uohis ad ahlncnda peccala aquas sanctificarel, ct in
esl : Qui male agil , odit lucem (Joan. m). Locautur so ipso nohis excmpliim pracherct suscipiendi bapii-
luminaria cop.o^e in parietihus cunctis ; slatnr per smum aqua?, qucm constilucre volchat Eccleshesuae
ordincm in circuilucum reverenlia magna, quoiiiam in rcmissiouem pcccatorum. Ibi el Spiritus sanctus
sancta res agitur, quae lamcn niagis complareat iu spccie ctdumhae sc manifcstavit supcr eum, aicut
diabolo qnam Deo. Statuitur in modio infelix ille dc ipso testimouiuin perhibuit Joannes diccns : Quia
qui baptizandossivecaihaiizandusesl, ctassistilei vidi Spiritnm descendentem quasi colutnbam de cazto,
archicaiharus.ieiiciisin inanu lihellum (lepulatum a I etmanentem super eum (Joan. i). Quod uostrae quo-
officiura hoc. Quem imponctis vcitici ejus dicit bene- que eruditionis et cousolatiouis causa faclum csl
dictioncs, qua' potins malediclioiies vocamke sunt, ut videlicct tanfocertius rrcderc posscmus adomnes
orantibus caetcris qui circumslant, ct facinut filiuin eos pcrvenire gratiam Spirilus sancli, qui Chrisli
gehcnnae, non rcgni Dei, sicquc perficitur ille hapti- baptismum suscipiuiit, ul illius capitis quod Chri-
tnins. Dicitur auicm hic baplismni ficri iu igno, stus est, meiubrn efiiciantur. Baptismum nosliHtn,
 55 SEUMONES CO-NTUA CATUAUOS. — SEUM. V«I. 54
Chrisit haptismum vocamus, qnia ipse principa- A passionis, neque fiJes sine aqua au regeneralioneni
liler in oo, til supra dixiinus, baptizal, dans re- sufliciens esL
missioncm peccatortim per Spirittun saucliun. Et
VI. Dupliciler itaque illuti beatum 'Chrisii latns
qnia, ut dioluni esl, exemplo suo cum nobis initia-
Ecciesiam Dei sediilcavit, et preiitmi redempiionis
\ii, et quoniaiu in verbis sanctae doctrinae sttae ob- eCiiiidendo, et formain regenerationis nobis oslcn-
servari eum coustiiuii, dcteriiiiiinns in qua materia, demio. Propter qtiotl Apostolus ad Romanos scribens
et secundtim qiiam fonnain fieri deberct. In qua ma- dixit : Quoniam vettts Adatn erat [orma futuri Ad&
leria bapiizaudum essel delcrmiitavit, quando i:i
(Rom.v), id eslCbrisli. Nam sicui es illiusdormientis
a jua hoininemregenerari tlebere uionsiravii tliceus :

T
laierc fohricata est Eva.ita ex lalere islius in morte
A i*i quis renalus fuerit ex aqua el spiriiu, non potcsl sopiii, a.»dificula est sponsa ejtts Ecclesia. Quod si
videre rvgnum Dei (Joan. 111). Proplcr duas sub- non in bac re; dic nbbis, o Cathare, iu qna tc iile
stautiasquac suul iu omni iiomine, vitleiieei cerpus aiitiquus Adam exstiietil fortna futuri ? Yclin* *n-
et animani, dixit ttuo pet tineie ad baptismtim no-
pcr liocaudireoccullam sapientiam toam.Pcto qncd
struin, videlicet aquam et Spiritum sanctum ; el nus ad solitum finem deveniet responsio lua, ut dicas»
indubiiantcr credimus ev vcrbis ipsitis,quod ea liora nescio. Si nescis, sede, sile, age opus consueiudinis
„
qua visibile «orpus noslrumiavatur in aqua visibilis, tuae fac discurrere panuliam cum traina per me-
;

tuucci invisibilis substanlia nostra, qttae est aniiua, dium stamiuis , et siue illos tractare de mysteriis
lavalur bivisibiJi lavacro, videlicet in Spirilu sancto, Det, quibus divina onlitialio dociriiiani Scrijx.ura-
et einundaitir abomni deiicto. In quali etiam fornia rtim sauctarum commisit.
verborum baptizari nos veilet, determinavii, cum
VII. Sicul praedicium esi, ad bapiismutn aqore
dixit ad discipuios suos : Euntes, docele omnes gcn-
Dominus Jesus Cbristus et vivus el morittus nos in~
les, baptixantcs eos in nomine Palris et Filii et Spiri-
vitavit. Quod ergo aliud baptisma rcquiris, o infi-
tus sancii (Muih. xxvn).
delis Catbarc ? Si uno Deo potes esse contenius r

V. Ifcec ergo verba snul ffeminica , ex quibus uiitun qisoque tibi baptisma sufficiat, cum scriptum
Eeclc-sia Dui lesiimouium Jiabet ejus bnpiismi, qui sit : Vnus Dominus, una fides,unv.m baplisma (Ephes.
pentenit tisquo in nos. llabet et lcsiimonium abco iv). 7;t!e libi bapiisina sufiiciat, qtiale sanctt apo-
signo, quod accidil in passicne Salvatoris qttamto stoli administraveruiil bis qui baplizati sunt ab cis.
cx tatcre ipsius jam tuortiii simui profluxerunl sau- Si ignoras quali baptismale bapiizavcrint, Icge scri-
guis ct oqua. Ita enim scribit Joannes Doiuinicae pturam Lucae evangelisiae, quae
intitulalUr Actus
passionis lestis de crucihxoi ibus ejns C apostolorum, cui non minus creditur quam Eyange-
fidelissiinus

dicens : Venerunt ergo »:iliies,el printi qvidem f\e- Iio quod scriptum esl ab eo. Lege, inquam, "ift eo

gc^nn) crttra, et alletius qui cum eo crucifixus esi. Ad loco, ubi de conversione Corne^ii el amicorum e]us
Jesum aulem cum veni?sent t ut viderunl eum jum mor- scribit hoc mcJo : Adhuc loquente Peiro, cecidit
tuum,non ftcgerunl ejus crurn t sed untts ntilititm lan- Spirilus sanctus super omnes qui audiebanl veibum,
oca latus ejus aperuit et conlinuo exivil sauguis et el obsttipuerunl qui eranl ex circumcisione /UJeles, quv
aoua (Joan. Xtx). Quod si non ad maguain periineret venerant cum Petro, quia el in nationes gratiu Spiri-
admirationem, si non magnaa rei essel sacramentuin. tus sancii diffusa est. Audiebanl enim illos loquentes
uon ita diiigenler boc aflirmassel evangelisla, cum linguis et magnificantes Deum. Tunc respondil Pe-
subjunxil diccns : Ei qui vidit testimonium perhibuit trus : Num quis proliibere potest quo minus aqua ba-
el verum est lestimoniujn ejus, el scii ille, quia dicit piizeniur hi qui Spiritum sanclum accepevuni, sicut
vera, ut et vos credqiis (ibul.). Prudenter itaque bic et nos? El.jussit eos iit nomine Jesu Chrisli bapti&ari
nuimadvertendum esl, videlicet et quod ante exitum (Act. x). Attdi, insensatc, quoniam Princeps aposio-
mortis in cruce Douiinus punim sanguinem sine iorum non ignein, sed aquam ad baptizandum bo-
aqua de vulueribus. suis emisit , et quod post emis- mities illos fecit exbiberi. liera refcl eatieai Scri-
siouom spirHus, Kustum aqua cniorem de latere stto ptura dePl>iiippo,quieraiunus ex diseipulis Curisti,
prodtivii. In qiiibus rebus aptam el rationabilem no- quoniam cum evangelizaret Jesum eunucbo Camla-
bis sig/iiftcaHoncm dcdii, videliceiquodsanguinesno cis regin^e *y£tbiopum, sedens cum iilo in curru,
rediiuerct , non solitm illos, qui autc mortem ipsius sicul ordinaverat angclus Doiuini, venerunt ad qu ani-
pcr mnlta ssccuia graiiam redempiionis ejus fuleiiter dam aquam, el ait eunucbus Rctt aqua, quis pro- :

exspectavcrant, el sjne aqtia naptismi, qni nondum hibei me bapiizari ? Dixit aulem Puiiippus : Si credis
fuerat coustttutus, ab bac vita decesserant ; sed eos ex tolo corde, "i«t. Et- respondens dixil : Credo Dei
qnoqqe, quos per aquain baptismi voicbat Tegene- Fitium esse Jesum. El jussit tlare cvrrttm. et descen-
raij, et ustitic in iinem sseculi ii:o'rlem ejus eranl derunl uierque in aquam Pkilippus ei eunuchus, et
devote adoratnri. Illa ergo sauguiniset aquas mi- baptizavil eum. Cum autem ascehdisscnt de uqua,
Bturarde iatcrc tibristi producta nobis eralet.pre- Spiriluj Dombsi rapuit Philippum , *.' amplius no,t
liiuii redemptionis, et sacra significatlo oostrae re- vidil eum eHnuclmf (Act. vin). De boc quoquc qui»I
goiitjwiionis, qua per aquani ct fidem Doiiiiuici san- tiiii videiur ? Pnlo et Phiiippus erravit, quando iu
guints rcuasciinur. Ncqtic cram aqua sinc lidc oqua hominem bapiizavri. Ccrlc, si ttiam habuissct
 55 ECKBEUTI ABBATIS SCIIONAUGIENSIS SG
sapientiam, cum ab eo pctebat eiiniicbus ui in aqna A praediraloreg csiis, qui diciiis nullas esse prcnasani-
etim b piizarei, re pondisse debiicrut ei ; n >n, uun niaium piaeler a»terna supplicia daninamlorum et
imo differcndiim cst nobis mquc diiin ad diverso- iicinhieni posse liberari a pcenis, qui non statim
riiiui v.niaiiuis, el introibiinus in obscuram caine- postmortem in aetcrna fuerit bealilmline assiimptas.
r;m, acccndemus bnninaria mtilia, et ibi le baptizabii At si iioii credilis Cbristum ad inferos descendissc
in meilio ignis, crroris uliiiani non pusl passionem suain, ncque
fili ! pvy.rs er- illinl Allianasii sym-
rares qnaiu Pbilippus ! Ulinam non le pejor ange- boltim recipitis, in qun lioc conlinctiir, pariterque
lus duceict, qnani erat ille angelus, qui Pliilippura illtid catbolicuin symbolum, quod pnblice in serviiio
ad boc opns duxeril Dei decanlalur rcjiciiis, in quo siuiiliter boc confi-
VIII. Quid crgo, ioqrjs, est, quoJ Joannes Bapli- leltir Ecclcsia, Scripturarum icstiinoiiia super lioc
sta dicebat, bapi.izan.los nos esse in Spii ifu cl igin: ? inducenda vobis siml lam de Yeieri, qtiam de Novo
Ego de bsc in scqncnii capiiolo, loqui dispono, i:a Testamento.
in siJ tibi in sc:inilaliim, et appareal magis esse con- III. David in psa.mo voccm dcpromii ange.onim
ira te, quam pro le. Qualilercunaiie autem boc in- prxeiintium ad iitferos Cbrisiiim, et iniperantiuiu
lelligenduiiisii, cerliim estet manifestum ex bis quac principibus tarlari boc modo : Allollite portas, prin»
jam diet.i sunt, quoniam uuuin ei uiiicum baplisina cipes, vestras, el elevamini porlce ccternales , et in-
cons:ituiuin est a Beo, ad einundationem et sancti- troibil rex gloriw (Psal. xxiii). Et riirsuiu idcmDavid
ficationcm lotius Ecclesi;c, videlicel baptisma aquac vicloriae Cbristi congratulans, qua ercptas ab iu-
tuin iuvocalione sancla* Trinilalis. Quod brcvi ser- ferno secum animas eduxit ad cccios, alibi dicil ad
limne Aposiolus comprebendii, ubi ad Epbesios scri- eum : Ascendisii in allum, cepisii captivitatem (Psal.
bens, ait ; Viii, ditigite uxores veslras, sicut et Deus lxvii). Item per O.-.ee propbeiam ipsa Filii Dei persona
dilexit Ecdesiam, et iradidil semetipsum pro ea ut ail : mors! ero mors lua : morsus tuus ero,inferne!
UUm sanciificarel, mundans lavacro aguaz in verbo (Ose. xni.) Morsus iste inferni luuc implelus esi,
vitiv (Epfies. v). Da gloriam Deo lundem, oCatbare, quando Salvatnr ad infernos descendens, electos suos
tl in bae quoque parte victum te esse coufitere. Et sua invincibili potcstate cl justitia inde abscidil,
nuuc iransea niis liinc a.l aliud ccrtainen. rcprobos aulem Hlic reliquit; sicul qui rcm aliquam
SERMO IX mordet, parlein ejus iu orc comprebemlil, partem
Ccuira texiam liwresim de animabus morluoruiv. foris relinquil. El apostolus Paulus sciibens ad Co-
I. De cura, qnac pro niorluis agiiur in Ecclesia, lossenses ait : Exspolians principatus et polestates ,

dicitis qnoiiiam van.i et stiperflua esl a*sereiiles liaduxil covfideuler triumplians in semetipso (Colos.
;
q
qiiod atiimx dcfuiiciortim sitignLe in ipsi bora cmi- ii i. SufQciaut iitinc ista ad asserlioiicin fidei nosirae
gralionis atiae de liac vita pio merilis suis, vel iu in bac parte.
aetciua bealiludine collocenlnr, vel aelernis suppli- IV. Ad cam, ui fallor, rcsponsiouem nunc confu-
ciis Uatlaiitur, atque bac ralione proba"is, ncc malis gielis, ul diealis : Concediuius quidem quod ante
prodess3, nee bonis uecessariuin esse tit pro eis ora~ Bedemptoris adventum auiiuae ad viiam praeordiualx'
tiones fiani, aui niissae celebreniur, aut eleeniosynae iit locis pceualibus a venluris gaudiis differebanlur
denitir Non enim in fide vesira lioc aduiiilere vul- sed poslquam per Cbristum vitae paiefactus est adi-
lis, qnod praiier illuin sternmn ignem, qui praepa- tus, boc com.nuniter omnibus salvandis collatuni
ralus esl diabolo, el liis qui cum ipso in perpetuuni est, ul peraclo vitae bttjtis cursu nullatenus ullra ab
damiiau !i stint, aliquae purgalorioe pcenoe sint, iu iniroilu regni differreiitur post mortcm. Sicul ma-
quibtis .inim.-E ndelium, quae in bac vita a peccalis nifeslalum est ex eo, quod lalroui in cruce pceni-
suis pcr condignam satisfaclionem ad plenum pur- leiili a Salvalore olim diclum csl : Amen dico tibi t
gatae uoti suut, ad tempus cxainineiilur, alque ex hodiemecum eris in paradiso (Luc. xxiii). Uoc euiin
eisdem per ill.i reinedia , quae iiiinc desci ipsimus, communiier deomni peccatore scuticndum essccun-
liberenliir el ad requiem iransferantur. Et nunc quo- D sdis. Qtiod si iu Cbrislo ipso vilae suae lermino pue-
•pic i.i.seramus, secundiini Scripiuras veritatis.quia nitucritex corde, quaulutnlibci flagitiosus per lolani
inagnam earuin noliliam vos liabcrc gloriainini. vit.tm suam exstiterit, ila perfecie ei cuncta peccata
II. Primum atiieni dicite milii : An credilis quia einiiiuiitur, ul cont-inuo ub bac viia sine omni exa-
Domiuus Jesus Cbrisltis iu passione crucis emisit minaiione transiiiigrct ad coelestia regna. Ad <on-
•piritaai, et secundum eorpni quiricm sepultus esi, flnnandura vero bunc errorem (juariimiiain Scripiu-
secun.!um animain vcro descendil ad inferna, el spo- rarum testimonia induciiis, quae adversari nobis
Jiaviiprincipes leiicbrar.ini ab animabiis eleetorum, viilenlur, ex qtiibusest illud Ezccbielis: Juslitiaju-
qui vel anic lcgem, vel sub lege Moysi, quae sahare sli uon liberabit eum in uuucunque die peccaverit : et
iiemiucm polerat, ab bac vita migiaveranl, ei pro- impietas impii nou nocebii ei, iiitacunaue die conver-
tnissam a prioribua saeculis icdeinptioiiis su.t gra- sus fuerit ab inipietale sua (Ezech. XXXIIl).Et niistim
ti3in, quas pcr Cbrisluni f^cta e-i, fideliter exspe- qnod sequilur ibidcm, simile esl btiic : Si dixero im-
ciavcr.nil? Si ve:o boc ciedcndiim e>>t, quod anima* morie morie.it;
pio, et conversns egerii paenilenliam
!ll«;,a poenis illis in quibus dcteniae erani.per Cbri- a peccalo suo, feccritque judicium eljvsliiium,pignut
s um liberalae sunt ; certnm est quoniara mcndacii dcbiivrii reililuerii, rapinnmque reddideril, et in mini-
 57 SEKMONES CONTRA CATHAROS. — SERM. IX. 53
dutis ritm ambulaverit,ncc fcceril qnidquam injnstum, A dicil Petrtis, (|iii ntiilum illis nnciturnm esse pro>
vita vtvet, et uon morietur : omnia peccala ejns qutv misil, si boni inimlaiores exisiant. Puto amem
peccavit, nonimpulabuntur ei (ihid.). llis erjio caplos quod uon iam insani capilis sitis , ut iu manifesto
uos retiaculis Scripfurx judiestis, ci ilieitis nohis dieerc audeatis,atil Pelrum aui Christum fuisse

insultnnlcs : Eccc Scripiura nobiscum est, qtiae :»f- mentiium, aul contraria sidi invicem eos dixisse.
firmai, quouiam pcccatori convcrso ab impietate Scitote quoniam veiba Petri, qn:e induxiinus, ita

sua, non noccbit impictas sua. Iieruuique i<J ipsum iniclligimus , ut non proniiseril scrvis Dei, qui
iuctilc.it dicens : Quoniam omnia peccata qv.x fecit bona semulantur, quoniam niliil omnino molestio!

nonimputabunlur ei. Fulstimitaquecsl qttod posl poe- pati debcrcnt iu via juslitia?. Nam et ipse conlinuo

nitentiam el coniritionem cordis, in qua peccalori post illa verba subjecit : Sed, elsi quid putimini

remissa suntpeccata sna, de eselcro atiquilms pocnis propter justiliam , beali ( / Petr. m). Hic auleni
tr:idaiur cruciandtis et purgandus post mortcin. Nam in vcrbis illis significare voluil, quoniam nemo eis

ii hoc fiiliiniin esl ci post conversionem suam, pro- iia nociturus esset, ut ab acterna beatitudiue cos
lecio nocebil adliuc ei impictas sua, et impulubiiu- absiraberc possei. Cerlus quippe erat quoniam ne-
tur ci peccata sua. Talis est, o Piphles, objcciio que mors, neque vita , neque gladius , nequc fames
vesira conlra nos. Audite nunc quid respondeamus D neque u!Ia adversilas, nulla deuique creatura vetos
a J boc, anlequam de aiiis oltjcctiouibus vestris a i- xmulalores boni separare possel a cltarilate Cliristi

quid dicamus. (flom. vm). Neque enim lemporales incomtnodiia-

V. Verba sanclx Scripiurae cum m3gna discre- les iiocumcnlum esse', sed potius juvaineiilum ad

tione animadvertenda suut : alioqui in mullis locis adipiscendum beatitudinem electis Dci cssc arlii-

perturbare nimium possunl Icclorem , suulque ci tratusesi. Sicul enim auro non nocet is, qui iilud

vasa tnoriis, quoniam saepe iu uno emiemquo dicio in igne examinat, sed poiius juval , ut magis re-

diversae significaliones intelligi possunl, qtiarnm splendeat : ita fidelium persecutores dum eos tri-

Dtia ad vcrilatem, alia pertineat ad falsitateui. Ita- buiant, non eis nocent ul putant, sed potitts eis

que el illa verba prophelae de quibus nunc tracla- coopcranlur ut in beaiitudine aeterna rcspleudeaut.
inus, ue in errorem nos iniltaiil ,
qttcmadmodtim ct Juxia !i;cc ergo quae utinc dicta suut , cousiderate
vos, i um tali deierniiiialioue accipimus, ut dicamus, et illud, quouiam impio ab impietate converso non
quouiam impio quact:ni|iic dic couversus fueril , de nocebit impietas sua , et nou fuciet vos dcviare ser-

raitero non noccbil impietas sua, lali vidclicel m> nio ille a via vcritalis.

cumcnto, ut pro eo aHeroaliler coudcmnciur, nequc VII. Aliud quoque ex Ecclesiaste contra nos iu-

impulabuntur peccata ad perditioncm ipsius. Quam- " duciiis, quod lalc est : Si cecideril lignum nd uit-

vis enim peccator post conveisioiieiii suam aliquid tlrum , aul ad aquilonem , in quocunque loco cecidc-

molestiaj patiatur in auiina a purgaiorii) igne pro ril , ibi erit ( Eccle. xi). Quod simililcr in partcm
peccalis suis,de quibus uou sufJicienter correciio- erroris vcslri iiiclinalis, dicenles ila iulelligi de-
nein in liac vita susliimil : illa lanrien moleslia, bere : Auima de «orpore migrans, si declinaveril
quia temporalis et transitoria est, quasi nuliuni ad qu:etcm, ibi perpctuo eril ; si ad pocuatn , ibi

iiocumentum repntanda est coniparalione. iilius quoque perpetuo crii. Dico aulein ,
quia si uiliil

•elerua; poense, quam iu inferuo paii debuissel, si aliud quam boc quod dicilis, signilicare voluil Ec-

eonversus ab impielale sua anle morlem uon fuisscl. clcsiastes iu verbis illis , superflue inierposiiuui
Osletidaiu auiem vobis siinilem Sci ipturam , qiue csl , iu quocuiique loco ceciderit. Nain ad siguiti-

simili imliget dciermiiiaiioiie. candam sententiain veslram suflecisset ei dixisse :

VI. Deatus Petrus in Epistola sua, quibtisdatn Si ceciderit lignum ad austrum , sive ad aquitonem,
itnviter ad lidem Cbristi conlroversis dicebat : Et ibi erit. Nune autem altendite sermoncin meum,
quis esl qni vobis noceul, si boni wmulaiores fueritis ? el apparcbit quam viin babeat ,
quod addilum esl :

( / l'etr. iii, 13.) lioec auicm interrogaiio idem si- Inquocunque loco ceciderii. Considerate praeceden
gnilicali ti, ac si ita aHirinainlo diiisset : Neino est icm liitcram, cl iuvenietis quod a.l dandain eleemo-
qui vobis nocere possil,si boui , id esl bonitalis synam bortalur audiiorein suum diccns Mitte , :

aemiilatorcsfiieriiis. Dominus aulem Jestts Cbrislns panem luum tupcr aqua quia posl multa tempora ,

iu Evaugelio discipulis scis, simulque caHetis boui invenies illum (ibid.). El iterum Da parles septem, :

semiiluioribus b:cc annuntial, diccns : Tradent vos nec uon et octo ,

quia ignoras quid (ulurum sit mali
in tribulftlione , et occidei.l vos , el eriiis odio omuibut super lerram (ibid.). El in St-queulibus ad persevc-
propler nomen meum ( SJaith. xxiv). Ilem : In niundo rauliani boui opcris borlatiir liicens : Mane semina
pressuram k-ibebilis , in me aulem pacem ( toan. xvi i. semen luum , et vespere non cessct manus tua (ibid.).

Kccc similiier bic,ul stipra, putcstis ratiorinari Quibus congrue iilud interponil, dicens : Siceddetit
adversus uos, ila ul dicatis : Si boni umiulatores lignum ad anstrum, sive ad uquilonem ,
quocunque
traduntur iu tribulaiioncin , occidunlur, odio ba- loco ceciderit , ibi crit (ibid.); ac si dical : Diligci-
bcniur ab omnibus, ci multa bujusmodi proplcr lcr iiisislc duin vivis augere mcrila lua eleeinosynis
justiliam patiuntur; certum cst multos illis nocerc, ct bonis operibus ;
quia post inorlem , sivc dcvenc-
pro co ijuod boni amiulatorcs suni. Non cigo verum rtt liomo in cum stalum qui pcrliucl aJ cos, qui
 ECRIiEMT ABBATIS SCHONAUCIENSIS 60

cst caderc ad austrum;

sive A.Densbonos amalis, cum vel slatimposi moiiem ad
salvandi sunt. qnod
qni pcrtine! ad dami.an- bealiludinrui cos iudiieil, vcl iu ea piit-gatione cos
«brvcneiif a.l emusiatmii,
quoeunqne local iu qna ad fuliiram gloriani cos aptifical.
quod csi cadere wl aquilmieni #n
,
dos ,
:

quocimque gradu merito- X. Est auiem cx abiiiidanti quod vobis rcspomle-

loco cetiderit, id esl iu
quamlo cadel sivc siul boua, sive niiis a.l ca leslhnouia ,
qmc ex Veteri Scripinra
rmn lunc fueril ,

prome* indncilis, ail confirmandinn erroretn vcstrum. quem

mala; ibi erit t
id esl inde neqnc a»cemlcl

iiequc descendet promercndo

pejora. de niiimabtts niorluornm liabelis. Nam si falcmitii,
n -11.10 nicl ora.
locns dabi- quod necessario faleri tiebelis, videlicet quod ani-
Exlunceiiim neque bono, neqnc reprobo
mala; sed ile «clero ic.n- niac auiimiorum, qui ante tempus gratia* exsiiteruui
lurprmiiercndi bona vel

reinb.itiones bonas vcl ttialas. usque ad tcnipus rcdemptionis , ab iuiroilu regui

pmeril suse.ipiemli ,

ad auslrum, coelestis diialaj s.tiit. contrarii csiis vouisinelipsis,

VIII. Dupiiciioi a.ue.n ca.lii lignum
vir juslus ia liea qui anliqnomni Patrum scripta boc aliesiari a>sli-
sivc qiiMido siatim pnsl mo.teiii
quml lai.inm cst p.ifecissimo- n.atis, quod qwrlibet anima, cum a corpo.c migrai,
linidine collocaiur.
sive qtian- siaiim vel ad .rtcrnain bcatiiiidinem transeat. vel ad
rmn ,
q.ii c.im Deo mun.luiii judicabunt ,

im per quam Iraasire babcitl sctoruani damnationem. Natn ea teslitnonia. qtim

do in cani \inin i.lit

qi.i.la.u s.ilvaii>lnrmn, quibus pcr purgalonas pmnas B ab illis as-umitis, non sobuti peilineitt ad bou.ines

q.ii judi. andi icmponim isiorum, scd ad bomincs anliquae lcgis,

«•unJiiiu esia.l refrigeiioiii, vi.le.icct lii

ai aquJonem duplicilcr subqtn adbttc clausits erat iitlroitits regui icelortitn.

eimitad vilam. Simil tcr

cum vel slati.n post mortcm a-.i sutit- XI. Non autcin mc latet quoJ ex Movo quoquc
cailuiitmali,
de qualibus dicilur, Testamento crrorem vesirum confirmaiis, oftjicien-
ma stipplicia rapiimlur ; ul bi

qi.o.l judicali snnl, viileliccl iuuMeles, cl sui.uuc les uobis evnngeiicum illtim scrmcncm, q.iem locu-
innli, vcl illis pocnis \o') iradunlur iu quibtts nsque
lits cst Salvator dicens : Amen dico vobis, quia qui

ad tiovissiininn jtiilicium rcservandi suut; til illi re- vcrbum menm audit , et credit ei qui tnisit me, habel
v.tant asteruam el injudicium non veniet, sed trana~
p.obi, qui judicandi stinl ad niortcm. Est aule.n frc-
,

inoiliis loq.icndi in Scriplura sacra, ul ibn a morte in vitam (Joan. v). In bis vcrbis diei-
«piei.s bic
eeelestis beatitudo proplor div nam tis promitlcre saivaiiouem oiuni creJcnti iu Deum,
«Ster voccltir

«laritalcin, qn.-e cst iu ipsa ; aquilo auteni mansio quod mox pnst morieiu corporis transibit quisqtie
aJ vilam aciciuain,
ila ttl non alind judicium vcuial
icproboruni lenebrosa ei operla motlis caligiue.
IX. Aliud quo.|ite capiluliiin si.nil.e ci quod nimc posl n.ortcm. quam quo.l in ipsa morle cxucrittir,
alque ittdubilanlcr boc Domiuiim signiflcasse vullis
tractatumest. qttasi cx pcrsona Domini «licluni no-
c UnC scrn.one, qood nuliaj sint pueme in quibus ani-
bis objicilis, quod bujosniodi esl : Lbi le iuvenero,

lejudicabo{Ez!ch. xxxm). Qttod et iia dictuui " ,;C Bdeliuiu posl moneui judicimn Dei stisliucaut
iti

dicer.I In luo cum a lc Animalibus iiiimumlis qux non ruminaul quidcm el

:.rbilramini , ac si : fine

invcncro, »»g«lam »ou Undili.l, comparari jure d.betis, qui

rcpetam animaiu ttiani , iu q.ialt vita tc

slalim judiiabo, \cl ad pcrpctuam re- iu ore q.iiilein vcfealis doclrinam Dci, ct nuJlam
iu tali le

Nos vcro recta; inlelligcnli.c in ea discreiioiie.it babctis idco-

quieni, vcl aJ seternain Jainnaiioucin. :

alilcr isia disioriiimtis. Dteviter comprebeiisum esl quc vetba vit;c uon si.nt vobis ad vilani, sed ad
• ii bis vcrbis quoJ diU.tsii.s pcr Ezccbielc.u loquit.ir n.ortem. Ceci fucruut doclores vcstri, el ra.'corum

«liccns : C*hi averleril se justut a justitin &uu , et duces facli suut, ctin fovcam mendacii ct peiditio-

feceril iuiquilalcm ; in injusiilia sua quum operalnt nis secum eadcre vos fccentul. Audiie ergo, rebeiles
esl ,morie(ur : el eum aver.erit se impius ub inipie- et iucreduli, quomodo reciit.s auimadverlere possi-
It.tctua qvnm operulus esl , el feceril judicium e% lis vciba Doniiiii, quae pervertere uiiiminr, quia
jisiitinm : ipse auimam suam vivifuabii , vita vivet ,
nisi alilcr exponanlur, qtiaiu vos ea intelligaiis
et non morielur { ibid.), stibaudilur, n.oitc icterua. conlraiia snul aliis sacnc Scriptur* verbis, qtiaJ

rotius btijus cpitu.i bievis seiilcnlia est illn.l : in suo loco indttcemus.
i.bi le inienero, ibi le judicnbo, sive qualein lc XII. Amcn dico cobis, inquil.gu/a qui veibum meum
.'uvencro (quod idciu csl) (4), lalcm te judicabo. andit, et credn ei qui misit me, videlicel DedTalri;
l!oc cst diccrc : Si invenero ic avcrsmn ab injtisii- siquiJemaudireverbuiu Deiel noncredere, inuiii^fcsi:

tia cl cnnversum ad jusliliaiii, noncsl Jcsporamlum llic, \m\\iam, habel vitam wleruam. Habcnt sancli "qui
t bi propior retroacia mala , quia ibi, id est in co cum Dco regnant vitam atternam, ila quod ejns bHa-
stalfl convcrsionis twete judicabo, i.l csl disceruam lititdine jam perlruuntur. Habeni cl fidelcs in !ioc

ad cis qui danmandi stinl. Si vcro inveneio le aver- nm.ido posili vitam xlernaiu, non ut rem, qua jaiu
siim ajostilia, t.on csi coniiiienJ.tm tibi iu relroactn sccundum desiderium stium peiTruantur ; sed ut
justiiia, quia ibi, iJestiu cn statu le judiiabo, id esl rcm, qme itlis ceriissime pr.cparata ct couservata
disccrnam ab eis qui salvaudi sunl. Discernil aulem esta Dco, ct danda in lempore suo; et in judicium

(3") Ijxc commode intelligas de poetiis ac miseriis gebeiina» iiiuntur, ad dietn usqtic morlis, sivc novis-
lu.jus vilc, in qu.sex diviua jusiiiia incidunt pltt- simi jtnlicii. Confer et infra mim. lo.
irs iiiuiij niox xterns suppbcis add.Y.ndi; nec a!> (4; H;cc vidculur redumlarc.
iis pa-nis cmcrguni, scd qnasi qumiani pr.rlndiu
61 SLUMONES CONTIIA CATllAMOS. — SEUM. IX 62

non reniet, sed transiel a morte ad vham. Nomen ju- A moric transil, quando qui iufidelis fuerai, per fnlcm
dicii tales signific aiiones in Scriplura sancta habere jiisiificaiur in atiima. Ad Iioc enim pcrtitml scrmo
dignoscilur. Significal enhn flagcllationcm, qua lio- qtio dicitur : Juslus aulem ex fide vivil (Rom. i). Hanc

roincs flagellantur* a Domino signilicat ultimam

: vero vilam in tcmpore Imjiis mortafiintis clecti Dei

discriminalioiiein honorum cl nialorum, qux fit in adipiscuiilur. Alio aule.n niodo per lidem ad vitam
novissimo die ; significat ciiam damnationcm, qux cleclis Iraiisenudiim esl, quando propter merilum
specialiler ad reprobos pertinel. Quia autcm affliciio- fidei el earnm virluium, qux ex fide originem lia-

ncm ex eo iniclligi poicst, quod Apostotus

significet bcnt, vita aterna eis p:iriier iu corpore ct in aninri
ait : Dum judicamur autem,a Dumino coi ripimur, \i\eai Irihtienda cst : qu:>d eril in dic novissimx resurre-
(liim flag ell.tmtir, n Donwio coni;iimnr, ul non cum- ctionis, cuin ab omni polcslaie mortis liberabunlur,
hoc mundo damnemur (I Cur. xi). Qux autem sinl el ad bealam immortalilalem translercniiir. Ilos

isia flagella dcterminaf ubi ail : Ideo inter vos mulli airtem duos modos iranseumli a morte ad vilam in
inftrmi el imbecilles, et dormiunt muln (ibid.). Quod electis suis fuiuros Dominiis dcmonstravii, continuu
si secundum hawc siguificationem ilicitis aecipien- post verba de quibus nunc traeiaium esl. Primum
dum judieii nomen, cum dicitur, quo.l qui credil non enim mmlum transcumli ad vitam pronuntiavit cum
teuiel in judicium. non potesl siare scrmo qtna el ; p, xi( .
Amen dico vobis, ouia veniet hora el mtnc est,
,|;

credentes flagellaiilur sxpc a .Domino, sicut non quanCo tnortui nurtient vocem Filii Dei, el qui audi-
rredcnlcs : VUujdiat enim Deu* omitem jilium auem erint, vixent (Joan. v). Secimdmu vero modtiin irans-
recipil (Hebr. xn). Ae si dicitis, ita debere accipi, eundi ad viiam, prontintiavii, cum posica subdidit
qnod credenles non siul vcnturi post moriem ad diccns : Nolile mirari hoc, qnia omnes qui in monu-
hiiam casiigilionem, prxier eam, quam in ista vita
tnentis sunt, audient vocem ejus, et procedent qui
patiuntur; injuriam fai-iiis lilterx, qn:c boc tton
bona fecerunl in resurreciionem vitw : qui vero mala
ilicii. sed siirpliciter dicit, qttod qui credit, in judi- egerunt, inresurrectionem judicii (ibid.). Jam, siquid
ciuw non veniet. Lilimam vcro disrrimiiialioiicuo incorruptx inlclligentix est vobis, satis directe me
bouorum et nialorum siguificat nomen judicii, ubi ad veritalem vos duxissc percipitis. Quia si sine in-
Sajvalor de se ipso dicil : Et poleslatem dedit ei ju- tellectu eslis, frusira asiuis canil lyra.
dicitim facerc, quia Filius honinv.s esl (Joan. v). Sc- XIV. Unam ailhuc objectionem vesiram in medium
< umluut hanc quoquc siguilicalioncm non potest ac- adducam, qua nobis obviare solclis. Scripluiu est ;

cpi ttoc bco, qttia taiu boui qtian: mali, ad judi- Quoninm unusqnisqtte propriam mercedem accipiel

< ititn veuient, secutulum iilud : Oinnes nos oportet secundum sttum laborem (Apoc. n). Item : Unnsquis-
tnnnifeslari nnle tribuual Dei, ut rrfeial unusqnisque C suum portabit (Cal. v). Ilem Unttmquemque
q Ueo1lU s
:

propria corporis, proul gessil in corpore, sive bonum secundum vias suas judicabo, dicil Duminus (Ezech.
siie mnlutu (// Cor. x). Significat attiem dainnaiio- xtiii) : boc esi, uuictiique reiribuam seciuidtim opera
ticiu judiciinomcn, ut staiim in scqiiciiiibns ciim stia bona vel mala. Ex hiscrgo sumitis occasionem,
dicitur : Qui vero mala cqemul, in resttrrecitoiiem ut (iicaiis non posse licii, qtiod pcr bona opcra
judicii \Jvan. v). Et iu Aposlolo ubi ail Qui tnan- :
vivotum adjuvcnttir aniuix defuucloriim, ut a pcenis

dncal cori.us Domiui indigne, judicinm sibi mundu- suis libereniur, et ad reqiiiein transferaniur. Dicilis
cui el vibit, non dijudicans corpus Domini(l Cor. xt). enim qtiodsi Duus iltis miseielur proptcr boua npera
Iloe autein modo indiibilanter accipi debet judicium qux alii pro aliis fecerunl, lunc eis non reirihuiiur
in prxsemi sermonc, ubi a Domino dicitur : Qui seiundum opera sua, scd scctindnm opcra aliorum,
audit verbum meum, el credit ei qui misit me, liabet et noo ipsi onus snmn portant, est pcenam quam i I

rilnm alernnm, el in judtcium non veniel (Joun. v), ipsi merueriint peccatis suis, si pro laboribus alio-

id csi, iu damnationcm. Sequiltir : Sed transiet a rum ab oueribus suis liberanlur. Ad bxc ita rcspon-
tnorte in vitam (ibid.), ab ea vidcbccl moilc, qux ei demus.
damnationis causa exsiitcrat, el pcr quain ad per- jj
XV. Si fidelcs pro dcfutit lis suis oranl, jejunant,
diiionem Iransiissci, si in ipsa permansissel. Qux- eleemosynas largiuntur, missas celebranl, aul celc-
naiu fuii mors illa? siuc dubio mors animx, qiiam brari fatiunt, bona opera opeiantur, ct ipsimel in
iu ea eflecer.it iiifideiilas. 1 1 quali morte exstiteranl lempore suo iiierccdcm pro isiis rccipicnt setuiidtim

illi, de quibtis Petrus iu Episiola ait : Propler qttod suutn laboren. llli vero pro quibtis isla faciunl, si

niortuis evaiigeliuttum cst (I Velr. iv). Simililer el in crimitialibus peccalis iu vila stia fueruut, el de

illi quibus 1'anltis sciipsil dicens : Consepttlti estis ipsis nec pcenitucninl, nec enitfessiimoin suam fa-

cum Christo in buplismo, in quo resurrexislis per /i- ccrc cuiaveruui, uibil illis boua opera hxc prodessc
dem opetationis Dei, qui suscituvit itlum a morltiis. polerunt ad saluictn. Si vero in pectala aliqtia lapsi

El vos cum essetis morlui in deliclis concivifiiavit cum fucrunt in viia sua, et de bi» ante fineiu pcenitue-
itlo t omuia dtlicia (liom. vi).
doiians vobis rtint, cl in fidc catbolica de boc sxcnlo migraveruni,

Palam ergo est, qtiouiatn pcr lidcm trans-

Xlll. cl uiorte pr.cvcnti, iioii poiucrunt otuucin galisfa-
ilur ad viiam, ul non ad ju.liciuni, id csl, damua- ciiouetn iinplere, quam pro peccatis suis dcbcbant;

lioncm vcnialur. Id atitein duobus modis fil uno : diciinus quia onus suum portubunt', id esi pccuaui

cuiiii modo qtiisquc ad vilaui aniuix pcr lidcm a pro pcccatis suis sustincbunt ijuabdin permiserit
63 ECKCERTI ABUATIS SCIJONAUGIENSIS Gl
Deus. Pro pcenittnlia autem sua, ffuam in fine lia- A fimdaiiienitim acdificamiis, quatido lioc fidei rectae
huerutil, el pro fide calholica iu qtia iisque ad mor- ailjicimus ui boois moiibus siiuus oruali, vidclicet
tcm permatiserunt, ac pro caieris honis, qnac iu lnimauilatc, patieuiia, temperaniia, juslilia, mise-
liac viia fccerunt, lianc mercedem rccipieni, ut cis rirordia, ei caieris bujusiuodi inoribus, quos viriutcs
«I* lur vita selerna in novissimo die, el in anima el animi vocamus. Quoliesrunque ctiam opera facimus,
in corpore. Plurimi vero istoruiu eiiam Iioc in mci- qox» ex hojtisiiiodi virtutibus procedunl, lapidcs
tcile recipienf, ut aute nnvissimuni diem libcrcntur prctiosns fundamcnto supeiaedificainiis. Lapidibus
a pomis suis per bona opcra vivemiiim fidclitim, autem pieiiosis talia dignc comparaniur, quia,sicut
quae snpra n:e nioiala sunt : alii qnidein cilius, alii lapides prctiosi auruui ct alias rcs, quae in se pul-
.oiiem tardius, scciindnin quod uicrila cornm majora chrae siiui, ornarc solent, ila virtules ei bona opera
vel miiiora fucrunt iu hoc mtimlo. Dc bis itaque ilecorein magnum praestant animae raiiouali, quae
veie dicere possumiis utriiinque, cl quod cnns sunm secninlum Deuiu formala cst, el esi preiiostor oinui

portabunt, quia sustiueiit poeiiani pro peecalis snis auro. Decor auiein islc non polcst in aiiima dis-
sccuudum ttnip.is qnod constluil illis Deus : et soivi, ctiam si iu ignem piirgatorium prn aliquibus
qnod ipsis retribuitur scciniduui bon.i opera ipso- Icvioribus culpis fueril niissa : sicut el lapides pre-
iuiii, quib :s meriieruut, ui poseil eis subveniri ab B Hosi liquelicri non possunt, si in igueiii mittantur.
Ecclesia Dci. Possibilc quidcm esset Dco sine ali- Argentttui qnoqne fiindanicnlo superacdificant, quihiis
eujus intervenlii quorumlibel homiuiim animas lii e- hoc stiidiuui esl ui divinas Scripluras iiitelligant, et

rare a poeuis suis. Vuli autcm boc ordiueeas libe- serinouibtis sapicutias alios instruanl. Argcnto au-
rari, ut a vivis ei sei viatur pro ei«, qualcnus in hoc icni qnod babel dnlcein el acutam sonorilaiein cnm-
ipso magis couiuioiieaiilur vivi Deum revereri, ei parari solcl Stripiura sacra, ut ibi : Hequia Do-
offcnsam cjus caver-e, pariterquc angeanttir et mei ita viini etoquia casla, argentum ignt examinaium (Ptal.
eorum pcr opera pictatis, quae faciuni pro dileciione xi). Quid enim ilulcius sonat quam sacra Scriptura,
prcximorum. Iti nulio crgo nobis coutraiix' stint in qua vitte xiernx- gandia proiuiiluulur ? Quid acu-
Scriplurse qnse supra memoratae sunl, sed poiius tius divino sermone, qui cst pcnetrabitior onuii
iiobiscuui suul. Si verba divina vobis, o insulsi gladio anc piii et pcrtingcnie usqtie ad divisionem
safMCntes, eum diligcnti cousideratione decoxissent animae el spiiitus? itcm et aurum in acdificio suo
hi qtii ea lam cruda in ore veslro posiieruiit, magis collocal, qui tam perfectae cotitemplationi cor stium
salubriter vos pavissenl,et non tauta vcntosilatc tradit, ul possil jugiter de Deo mediiari, et trahere
mpcfbic corda vesira inanilcr disicndisscni. de occuliis sapieniinm, qua gusialtir suavitas ejus.
XVI. Equidcm objeclioni'jiis vestris qiiibus ma- c ipsumqiie siue iuterinissioneorare, ipsum incessahili
xime fi lebalis, salis, ut aeslimo, respousuiu est, et charitatis ardore circuirc. Talis contcniplalio recie
complosae SU..I quasi vesicac turgenies, et nihil in- atiro comparaiur, quia cunclis viiiutibus excollcn-
veiitiim est vciitatis in eis. Nunc auiem iuquiramus tior cst, sicui c.ticris metallis preiiosins cst aurum;
Sciipturas qnae nobiscum sunl pro parte veiilatis, cstqne elTcctrix opernm summae perfccliouis, quae
ad cujtis defeusioneiii accincli sumus. Ei, 111 aPaulo ei ipsa quasi atiruin sunt in aedificio animae compa-
incipiamus, iiiiucamur primum verba qiiae ad Co- rata caeteris operibus bonis. Facil eiiim abstinere
rinlbios scripsil, diceus : Si quis autem adifictil super propter Dentn ctiam ah his qnorum usus licitus est

funiumenium Iwc, aurum, argentum, lapideu pretio- facit coiilemiicie inundum et omuem gloriam ejus,
sos, lignum, fenum, slipulam, uniuscnjus'iue opu$ casiilatmn immacttlalam ctislodiie, aniinam pro Dco
mnnijestum erit : dies enim Domini declarabit, el et frairibus poucre, ac cxiera hujusmodi.
uniuscijusque opus qua'e sit, ijnis prohabil. Si cujnt XVII. Ligna vero, fenuin el stiptdam stiper ftin-

opus arseril, detrimentum paiielur : ipse aulem salvus damentum stiuin coaccrvant, qui cuiu rectam (idem
cril, sic tamen quasi per ignem il Cor. 111). Non habeant, nimis occupant corda sua curis et cogita-
propter nostios qtiidein, qnibtis sanctoriiiii nota D liouibus, quaj pciiincnt in bunc mundiim, quique
suut scr pia Patruin, sed vestri erroris occasione, inajorcm quam oporicl ainorem habenl ad ea, quae
iiccessc est nunc ine sermoni» btijus sensiiui apc- probibita ipsis iioii siinl, velnl uxores, filios et filias,
rire. Euudamcnlum spirilualis acdificii qtiod iniiis saecuiares amicos, domos el possessioues, et digui-

in anima consrniinus, fidcs Chrisliest; quam qui lates, cl birjusmodi. Ili, inquam, in auinia sua aedi-
veie habei, Cbrislum iu mcnle gcril, qui cst iniiium ficare dicunlur stipcr luiidamciilum ligna, feuum el
e(. consiimmalio omnis boni iu clcclis suis idcoque stipuiam, quia laiibus rebtis meniem occupaiil, quae
ei ipse limdaniciiiuin vocatur. Fundameuiuiii no- cremabilcs suiil, sicut ligna, fcnum ct slipula. Nam
siriun diciiur fidcs, quia a fnle bonatii vitam iiicboa- hacc, quae dicla simt, obscuram ct gravem faciunt
iims. Nam, si non sii iu uobis retia fidcs, nihii iu auimam, ne possit libere cogitare ea qu:e Dei sunl,
rubis p'icsi Dco placilutn essc, quidquid faciamus ipsiimquc ainare sicul oportci. Sed oiunis isia obscu-»

sive bonum sive maluin. Ex quo autein in nobis ritas et gravitas in purgatorio igne exurcnda est,
essc cceperit fidcs, placere iii(ipiimis Deo, jamque ita ul ipsuin fundamenlum nibil deslructionis palia-
sceiirepossuiniis operari bona opera, qnia dc cxlcro lur, si tamcti inler ba-c omiiia prae cunclis rebus
mercedcm 6uam accipicnl. Lapides ptctiosos supcr habcatur Dcus, ita ul si ncccssc sit, potius ista
65 SERMONES COMRA CATIIAROS. — SERM. IX. 66

re!inq»anlurqiiAinDeusabm'got»r.Coacerv:»;iletiain A Uirtim<|.ic auie.n f.>rmida..s dcprecatur dicens :

Domine, ne in fitrore luo arguas me, ac si dicerel

in anima sua res cremabiles qui se non custodiui.t
sermo, risus ct Non siin inter eos, qtiibus dicturus cs : Ite, male»
a levioribus culpis, velul esl otiosus
joci, ira, vana Ixlilia, excessns in cibo el |>oln q^i dicti, in ignem a'ternum; ueque i» ira lua emendis

iioii csl frequens nimts; et hujusmodi quoiidiaiia me, scd iu bac vita me ure et seca, et talcm nie

peccaia, qux capitalia non dicuntur. (li, inquam, red.le, cui emen.!aiorius ignis ncccssarius non tii.

ligna, fe n, slipiilam aggregant stiper fiindameu- XIX. Istc iguis esl, o Calbari, quem Joannes

Iuih suuin, ct hxc quoqiie excoquenda sunt por IL.| t >la sigiiificavii, quandu de Doinino Salvalorc
nam criminalia prxdtcahal tliccns : lile tos oaplizabit in Spirilu
ignem. De icvioribus dixi pcccatis :

peccata si admissa fuerint, nou potesl dici, quod taucio ei igne (Matth. m). Nam in bac vila baptizat

super fuudaiuenttim aliquo modo colloceutur. Siqui- iu Spiiilu sancto, quaudo in baptismo foris quidcm
dem ipsa desiruuul fiiiidamenuiui et fideni, quia per visibtles minislros baptizal nos in aqua, initis

euecanl cam, ci pro liis dicitur uiorlun lidcs. At si aulein auimas uoslras propria operatione baptizal

pro his poenitticiit homo, et non satisfeeril Dco in Spirilu sanclo, douaiis nobis remissioncmemuiiini

pro bis in bac vii.t, repuLibtiulur qtiasi ilia qux pcrtalotum. lu igne auiein nos baplizat, quamlo
& osl bai.c vitam iu purgatoriis pccnis animas nostras
coiuparala suut ligun, fcno el stiptilx, el aiinib ia- (

bnniur pcr ignem in d e Doinini, sicul el leviora quse purific.tt a maculis pec-alorum, quas iu habiuculo
corrtiplibilis corporis conlraxerunl, quia nibii io
prxdicia sunf.
XVIII. Dies bominis dicilur lcmpus isliul, in qtio illa sua pttrissima civilate reciperc vuit, quo.l non

uiiicuique boinini permiitil Deus facerc seciiuduut sitaboinui sordc defxcalom.

arbitrium suum quod vult, el quo poiesi prnmereri XX. Posstimtis cl ex veibis Domini (cslimonium
bona sive mala, secinKlum opcra stia. Dies amciu siimcrc ad couririualioncm seuleulix, dc qtta nitnc

Domini, lempus itlud quod instat uiiicuiquc quando sermo nubis cst. Lcgimus in Evapgclio. quoniam

separalur a corpore aninia cjus, cl de eastcro m>n ad Pharisxos blaspbemanles opcr.i ejus inlcr ci :lera
poiest incedere secundum aibiliium stiuin, scd se- dicebal sic : Qui dixil veibum conlra Spiriium stin-

cunduin judicitim Dci duciiur vel ad requiciti vel ad dum, non remttleiur ei ne.,ue iu koc sa-culo tieque
poenam, ad accipicndaui merce.iem quam promcrtiii, iu futuro (MaiUt. xn). Quale sil illud peccalum, quo
Euilque manifesia, qux prius in co cranl occull >, dicitur pcccare quis in Spirittim sanctum, non uie
sivebona sive tnala. Uude et dicitur : Cuiuscujnsque uVterminare boc*(oco necesse est, quia ad prxsens

opus manifestum erit. Dies enim Domini declarabii, uegotium uon perliuet boc. Id vero pr.csenlis nego-
fi
et uuiuscujusque opus quale iil tgnis probabit (I Cor. lii est, ul consideremus lioc, quod aiiquod pccca-
ni). Iguis autem dicilur pocualilas il.a, quam ad boc lum csse iiisiuuat, qitod uon nmUtetur ueque in
Deus ordinavil, ul in ea aflliganlur, el puige.iitir hoc swculo, neque in fuluro. Si vcrus esl scrtno ,

elcclorum auimx a maculis quas iu bac vita cou >

a \e- imlli aiiqnod pcccaium iu futtiro saculo contig t

runt. (Jnx ntilliim quidetn detriiuenlum iuferre po- remitli. Nam, sicul diciiis, quxlibet auima, mox
lerll xdificalioui eorutn, qui fundamento supcrxdi- ctim de prxscnli sxculo migraverit, aul in xlerna
fkaveiuul atirum et argentum, et lapides prtliosos, bcaiiludine consliiuitur, quo uenio cum peccati
cliamsi per meditiiu illius eis (ransire tonlingal. maoula accedet, et tibi nemo pcccati marulam con-
Propter hos crgo ait : Si cnjus opus manseiit qitod (rabit : aulxiernis pceuis dcpuiaiur, ubi nulla re-

supervdiftcavit, mercedcm accipiel (ibid.); eam vidc- missio, nulla inisericordix exhibilio tst. Lrgo su-
liccl, quam sua siipcrxdificatioue promeruit. Proptcr pcrfluc a Salvatorc talis ilisliuclie facta cst, ut di
cos aulem qui supcrxdiucaveruiil ligua, feuum, cerel peccalum iliud, quod cst iu Spirilum sanctum,
stipulam, dictl : Si cujus opus arserit, delrimenintn non remilii ucque in hoc sxculo, neqtte in futuro.

patietur (/ Cor. m) : ita videlicct quod nulltim pro Nain, si nulium in ftiitiro sxctilo peecaluiu remitte-

sna ai lificatione pricmiuui habebit, imo amaraui retur, non tam specialiler de illo peccaio dixissel,
afllictioncm ; ipse smteni salvus erit, sic (amen quaai quod ncqitc in boc sxculo, ucque iu futuro reinil-

pcr ignem, id est, non aliter nisi per examiualionem letur, sed suflecisset simpltciicr dixissc, quouiam
ignis. Diversis atitem n minibus 1 gili el leni, el nou remitielur ei. Sic.ut autein nefas cst dicere,

stipula! designavit ea, qux iu quolibci cxtireuda aliquam falsilatcin in vcrbis Salvaioris iuvcniri ;

sunl propler diversitaiem ipsorum, secundum quam ila procul dubio nefas cst dicere, aliquam in eis

qusedam diuiius aiiis ignem sustiuebuul, vclut li- esse superfluiiaiem , aut inuiililatem. Scriptuui

gnuin diittius feno ardet, feiium diulius slipula. K-,1 quippt; cst <le eo in Psalmo : Et folium ejus non
autcm ignis iste idem quod Psal.uisla iraui ap|>ellat defluel, el omtiia quwcunque faciet, prosperabuniur

cum dicit. Domitu, nein furore tuo arguas me, tieque (1'sut. i). Deliucrel autcm foliuin ejus, si in vciLis

in tr« iua corripias me (Ptal. vi), vel emendes tne, ejus aliqnid supeiQueiet , et non prosperarcnitir
ul babet alia (ranslatio. In furore argtieniur, et quxcunque fccit, si aliquid siuc ulilitale dixisscl.

ncn eiiiciidalmtiinr, qiiibus dicclur : Ite, maledicli, Ergo nccessario conccdendum cst, quoniam in fu-
i« ignem cetemuin (Matth. xxv). lu ira auie.n corri- luro sxculo aliqua peccalorum remissio sit : quam,

oicntur ci emendabumur, qui pcr ig .cm saivi eruut. quia non possutnus diccre cxbibcri eis, qui xierua-
V ECKBEKTl ABBATIS SCIIONALCIEXSIS (iS

Jiler damnaii sunt, ncqiic cis qai salvaii suni ; nc- A XXUI. Si pncoccupalus fuerii liomo gravioiiima
eessc est oi «Jicamus a!i<|uibus rcmiiii poecata in alio peccatis, cl conversus fuerii ab iniquitaie sua, et
sxeulo, qui neqtie sinl iu xlerna damnalione, uequo pccninieiit cs corde de perpetralis malis; nunquid
in iclerua bealiludine collocali. Nulli auiero medii indigel , ut prxter iliam iiileiiorem posiiilenliaui
subI inie.r xternam beatitudincm, ci iuter xlernam cordis, aliquaui exteriorcm satisfaciioiiem de pcc-
damnaUonem, nisi illi de quibus dicimus, quod iu caiis suis Dco exhibeat , videlicet cleemosynas
purgatoriis pcenis sinl. dando, j«'junando, et aliis modis coipus sutim pro-
XXI Yi.Ieic rmiic quali modo cis pecc.ata remilii pter Deum aftiigendo? Si ila cst, ut pcr quOada»
dicamus. Remiltit Deus pcccatori lioniini pcccaui compcri, quibus noii eranl sermoucs vestri, dicitis
duobits modis in liac vita : videlicet, duriliam cor- quia postquam ex corde popniiucrit homo de pecca-
dis ejus per iuleriorcm gratiam ad conversioncm tis suis, et cessaveril ab iniquitale, non opus csl ei
emolliciido, et convcrsum ad »c a debilo gehennulis illa extcriore satisfactione, de qua dixi : eo qnol
paena-, qux ci pro pcccaiis debebalur, absolntuui jam omnc peccalum ei sil remissum in paenitenlia
facien !o. Qnibus autem in iiac vita his modis pec- cordis. Scd hoc non ita esse evidcntibus Scripiune
caia remiitii, si ila iraiiseunl de bac vita, qnod de sanclx leslimoniis declaratnr. Dicil eiiim Domiuus
puccaUs suis noii ad pleniim satisfaciunt Dco, per- B per p r0 p| ie iam Joel Convertimini ad me in tolo
:

mitiil cos ad tempus puniri in quibiisdam pccnis, corde reziro, in jejunio et fleln el plauciu, et scindtte
quas coiistiluil ad boc, ul electi stii in his purili- corda vestra, el non vestimeiila vestra (Joet. n).
ccntur. Quando autcm eis illas poenas rcmiltii, el Ecce evidcutcr prxlerintcrioicm conversioiicni cor-
cos ad refiigerium cducil, lunc cis peccata reroit- dis , cxlcriorcin quoque satisfaeliouem exjM>scii.
lcre dicitur, quia et paenx peccalorum peccaia vo- Jo.uuics quoqtic Bapiisln, ut iu Evangelio legimiis,
canlur, geciiudum illnd Aposioli : Clnittus peccuia ad ulrumque lioilalus est diccus : PwnitenliiHH
nostra pertulil in corpore suo super lignum (I Petr. n). agite (Mullh. iv). Et post pauca stihjuiigil : Facite
Nun auiem aliier pcccaia nostra ipse portavit, nUi ergo fiuctus dignot pcenitcnliw (Luc. m). Fruclus
quod poouas qux nohis dcbebanlur pro icatibiis uo- auieiii paeuileiitia?! sunl opcra bona, quibus Deus
strig, ipsc susiintiit. Uuum adliuc saiis cvidcns le- placatur pro pcccaiis, ct varix castigaiion^s cari.is.
tliinoniuiii ad confirinalioncni parlis noslrx inducere Qux qualem cflcetum haheant ad placandum Deum
possumus, ex liisloria Machabxorum, cujus lalis est patclex historia, qux tiarrat pcenitenliam Ninivita-
aucloritas in Ecclcsia, ut puhlkc in diviuo servilio runi; ct ex Scriptura qux dicii, quomotio Achab
lectiletur. Scrip.. m cst in libro secundo ejusdem r rex Israel cuni argncretur per Eliam de occisione
, . . . . , ,
quod Juda Madiahxo dimicante advcrsus
». , , ,. «...
hislorix, Nuboih, hcidil veslem suam, et operuil cilicio car-
Gorgiam pruposilum Idumxx. comigit paucos Jud.ro- nem suam, jejunavilqiie el dormivit in sacco, et
rum rucre. Fugato aulcm Gorgia, pcr Dei auxilium, ambiil.ivii demisso capite. Factusqtie esl sermo Do-
Jodas collecio cxercitu \cnit in civilalem Odolla, iniiii ad Eliam diceus : Nonne vidisti humilialum
et cuin seplimus dics supervciiirct, sccuiiduin con- Achab coram mef Quia iyiiur liumliatut esl mei
suctudinem in eodcm loco Sabbaium cgerunt, ei causa, non inducam malum in diebut ejut, sed in
sequenti die venit Judas cum stiis, ut «oipora pro- diebus filii ejus inferam matum domui ejut (/// Ucg.
siralorum tollerct ac sepelirel. Invciicrunl aiilcm x\i). Ex hisergopalam cst, Deum non soluin inler-
sub lunicis inlcrlecioruin dc douariis idoloium, qiuc nam cordis compuncliouem, scd ctiam cxleiiorcin
;pud Jamniam fucruul, a quibus lcx piohibebal satisfactiouem peccaiis congrueulem exigere, eaque
Judxos. Oiouibu» eigo mamfcsium factum cst, ob cxbibila placari, neglecta auletn ad viudiciam com-
hanc causam eos corruisse, alquc iia ad prcces raoveri.
conversi, rogavcrunl Deum, ut id dcliclum ob!i- XXIV. Si crgo concciliiis hoc ita esse, quid dice-
xioni tradcrctiir. Posl lucc prosetpiiliir Scriplura iu tis de il o qui in omni geucrc crimiuum conseutiit.
dicens : Lt facla collatione Judat, duodecim miltia D el primiim in ipso nniciilo morlis compuugilur, et
dragmat argenti mitit llierosolymam, offerri ea pro converiitur ad justitiam? Nuuqiiid debilor alicujus
peccalit moriuoruin, jutte el reliqiose de resurre- gali.^facliunis esl Dco pro pcccatis suis? Uipole dc-
clione cogi-.ans (II Uuch. xu), el ixlcra. El ad ul.i- bilor quidcm cst ; scd, quia propicr hrcviiaicro tcm-
mum ila conclubit, dicciis : Sancla enjo et tatubrit poiis uon potesl cam implcie, dimittittir ei satisfa-
est cogitalio pio defunctis excrure, ul a pccculis toi- ctio simul cum pcccalis, sl.itim posl morlem r»pi-
vunlur (ibid.). lurad ateruam bealitudiiiem. Dicilis ila? Bona Cal
XXII. Quid nuuc a.l lucc diciiis, o Tiphlcs? Evan- gei.icutia ista, et ad iuuitorum jiroficil coi reciiu-
gelica Scriplura, ut audiiis, pro nobis cst, el quis iicih.Qualem correctionem ? Quod si hoc veibum
contrauos? Apostulica Scrijiiura iu defeusioue no- publicc coram vanis et pravis hominibus prxdice-
Lirx- parus csl, et quis csi qui condemnel nos? tur.difleicluiiusquisquc conversionem suam quauli»
Exemplum Maciiabx-i Dominici bellatoris in acie diutius polerit, diceus apud se : Faciam onuiein
noslra esl, el quis dimicabit adversus nos ? Adhuc voltiiiiaicm cordis mei, et in (iue vitx mex convcr-
pauca de prxsenti ncgolio habco confcrre vobj- tai cl pu niiebo, el staliui siuc omni labore ad ie-
cum. jumui cceioriun Inuisibo Videiis nc quomodo se.i-
69 SERMONF.S CO.YfRA CATIIAROS - SEUM. IX. 70
icntia vcslra, si rrcdila cJ rccepia fncrii, oct-asta A nam Uomanam Ecclesiam
religioncm perlincnf, ad
erii omnis vankalis el omiiis pravilatis? Siullissimi respecium babemns. Sacerdoialein ordinetn ncs ac-
bominum! qu.x* ratio, an( qme ntiiitas esl in lioc ccpiuius a Koinana Ecclesia. Uomana autciu Eccle-
scrmone qnem ilicitis"/ Omnino Duila, nisi nt singu- si;i ab apostolo Petro, Petrns a Christo, Cbristus a
lariter videri pnssiiis snpienies praealiis boniiuibus, Deo Paire, qui uuxil etun oleo taetilhe (Psnl. xmv),
si aliquiil singularc dicatis, quod non sit in opinione boc est Sp ritu sauclo, prae pariieipibus sois, el
caeterorum. ln nostro atitem seru onc quem de iini- juravit dicens ad eum : Tu es sucerdot in wterumm
inabtis n orttiorum diximus, iiidubilanler frnctus secundum ordinem Melchuedech (Psul. cix). Verus
inultus est, qnoniain mnlta opcra iniserk-ordiie quo- sacerdos eral Doiniims Jesus Clirislus, qui sacro-
lidie fiunt in paupcrcs, quac nullalcniis fiereut, si sanctum roipus et s.inguinein suum palam oblulil
nou lioc credereiil lioniiues, ui pcr laiia pnsscnl Dco Pairi superaram enwis, ul siatuerel pacein et
adjtivnre animas cbarorum siiornm. reconciliatioiiein inter ipsum, cl gcnus liumauura
XXV. Munifesium est iiaque, per oronia necessi- quod perditum fuer.tt. Si a douaiionc sacrae rci sa-
rium essc purguloriuin illum iguein, ilc quo dixi- eerdos dicitur, nulli unqiiam melius competebai licc
n.ns, in quo snimae coruu) qui in bacvita non ple- nomen, quatn ei qui sacrum sacr:»tissinium, boc
iiariam salisfactioncm Deo pro peecalis snis exlii- " csl se ipsum dodil, til salvarennir per ipsnm. Ipse
baeruni , (andiu exaniineiitur, ilonec idunea! liant etiam invisibililer de.lit corpus ei sauguiiMtm suum,
intromitii au illam supcrnam civitaicm Dei, qua? quanito coram discipulis panem et vinum in coe;.a
nihil rccipit quod peifecium et plene exaniinnium bcne.lixil bcnedictinne coelesti, et fccii sua adu ir.t-

nou sit. Qnid eniiu absurdius, quam ui ereilaiur bili poiestate, u( sub spe< ie cjusdem panis rl vini
animani a sen.lina lurpiliidinum recculcr extnulam, sumcrcni de mauibns ipsius corpus et saiiguinem
et earum memoria adbuc quodainmodo felcnlem, in Ipse quoque sicut pollicitus est, cum Ecdcsia
ejiis.

illud lam limpidissiniu.iu lumen lain lepentc iriiun- sua, cst usquc ad consummationem sseculi [Mattk.
pcre, et piirissiinoruuispiritunm coetil us adiuisccri, xxviii},cl quolidi.i invibibiliti rofferi per manus F.ci lc

ila ulsil unocodemque die, mane qttidcm in peccalo- siffi Deo Patri pio salute inundi corpus et sanguincin
nimlurpissimo cocno, et vettpere in angelorum puris- siiuin sub specie panis el vini. Propterea dictus est
sitnorceto?Noune debuerat vcl scpiem dicrum rubore sacertlos secuiiduin ordinem Melcbisedecb, qui er;i|
sUiTundi pro ntui.is criminosis cxccssil.us, cum pio rcr Salcm ei saceidos Dci sumuii, el oblaiionem
solo verbo jurgii Muria soror Moysi lcpra pcssima fecit Deo ex paue et vino.
conepla sit a Doiuiuo, ac septcmtiiebus sequeslraia „ Dominus lesus Cbristus discipulos suos fecit
II.

a caatris filiorum Israel ? £x auro purissiniooinnia veros sacerdotes, in eo quod nnxit eos Spiritu san-
vasa sancluarii, quibus administrandum erat cor- cto. etdediteis potcstaiem pnedicandi verbumdivi-

ruptibile sacriltcium in descrio, fieri jussa suut. ntim, el baptizandi, cbra dixil : Euntet, docele om-
Quanto magis vasa, quibus iiicorruptibilis gloria net geniet, baptixantet eot in nomine Patris el Fiiii
purissinue divinitatis se ipsam dignabitur infundere, el Spiriiut taucti, docenlet eot tervare otnnia qua;-
nuinimoda exaiuinalione antequam ad Sancia sau- cunque manduoi vvbit (ibid.). Dedil cis pote»iaiein
ttorum iuferaultir, probaia esse conveuii? ligandi alque solvcndi, cuin dixil
: Accipiie Spiritum
XXVI. De latrone mibi Torsitan objicitis, quod sanclum, quorum remiseriiis peccala, remiltenlur eis
t

ca.!em dic qua confcssus esl, iu paradiso fucrit ciim et quorum retinueriiit, retenta erunl (Joan. xx). Dc-
Doiiiiuo Jesti. Ad quod ila respondeinus, quia boc dit cis poicsialem conficieiidi corptts el sanguincm
ci specialiter coucessuni esl pnc aiiis poeniteniibus, suum suli specie panis el vii.i, quando dixil ad eos :

propter admirabileni fidei ejtis virluiem, qua bo- lioc est corims meum quod pro vobit iradelur : hoe
inincm quem vidil non babcnlem spccieiu neque facite in meam commemoruiionem (Luc. xxn). Omucni
dccorem, el quasi novissimuiu virorum iguomiiiio- deuique puieslatem, qiue ad saccrdol ofliciuiii et i

sae morli tradilum, crcdere poluil Deum esse, di- D ad cpiscopalem digniiatem spectat, ab ipso accepe-
ccus : Domine, memenlo mei, dum venerit in regnum runt. Eaimlcm auiein polcslalcm singuli successo-
iuum (Luc xxm). Quoe fnlcs, ul arbilror, coratn ribtis leiiqucriinl in illis icrris, et iu illis ecclesiis,

divino examine majoris mcrili babita esi, quam quas iis Dnminus convcrtcndas el gubcrnanilas de-
rnulloruin annorum gravis poeniieuiia. Daiejam glo- legavil. El ul nunc de nliis laceam, bealus Potius,
riatn Deo, el nccediie ad verilatcin t|iia expuguati princens apostolorum, in Uoinaua url>e presbyteros
cstis, aut, si non accediiis, fugilc, partes adversae, et cpiscopos ordinavil, cl omncm potestatem quae
ctim doclorc vestro; qui ab iuitio incndax est, ct ad ofDcia eiirtim perlinebat eis tlcdil, sicul ipse a
mcndacii pater. Domiuo Jesu Cbrisio acrcpcrat. Et pitio non put< -

SERMO X. siis boc faccre possci. fivalum

contradiccrc, (jtiin

Contra teplimam hairesim de sacerdoiio. vcro Clemcutein discipulum suum, cum scirel sibi
1. Ar.cedainiis et ad illud disculicuduiii, quod dici- imminere leriniutim vit;e su.c, in loco sno Ecclcsiae
tis ordincm saccrdolii dcfecissc apud nos, et uus- pnresse conshluit, el eam -potesiatem, quam ipse
qiiam invcniri veros sacerdotes, nisi inlcr vos. Lo- babuil in principalu apostolalus (i tradidit. Ipsa
quor nuuc pro nobis, qui in bis qux ad Cbristia- auteut consecratione, <|iia per bealum Petru.u Cle-
 ECKBEIlTI ABBATIS SCHONAUGIENSIS 7*
71

opuni derenl dicebat Expedit vobis ut unns moriatur

mens orJinalos esi in presbyterum et epis< , ,\ , :

episropi ct presby propopulo, ne toU gens pereat (Joan. xi). Quibus

ordinaii sunt et a Clemenie alii

verbis evangelisla ita subjungens ail lloc autem

tcri RoinDC, et ipsa ordinalus est succcssor Cleinen-
:

non a semetipso dicebat sed, cum esset pontifex

lis, ea el ille alios ordinavii cpiscopos ei presbyie-
;

anniillius prophelabat, quod Jesus mori:urus esset

ros, el ila a successoribtts ad successores per ordi-
pro geme, ct non pro genie tuntum, sed ut filios Uei,
nem dcscenilil sacerdolale officium, el episcopalit
liodicrua die sutnmtis q:ti erant dispersi, congregaret in unum (ibid.). Ex
dignitas, usi[ue ad cuin, qui
quo sennone evangelista; percipitur, quod Caipbas,
ponlifcx Ectlesia; cst.
quod saccrdolalis onlo defc- licel sanclus non esset, propter sanctiiatem laineu
III. Si nuiic dicitis
Boinana Ecclesia oportet ut nobis boe ponlificalis ofliL-ii sui, aliquam siilgularem graliani
ceril in ,

dcmonsiretis, siib quo papa accidcrii isie defectus, babebal a Deo, per quain proplietabat rcdemplio-

et quam ob causam accidcril. Quod si dicere ne- nem, quse pcr Cbrislnni eral futura. Erat lamcii
pote- indignus dignitaic offieii illius, non solum ob illain
scilis, magnae stultitix et lemerftatis argui
iiequiiiam qua Salvatori resistebat, sed propter
stis, pro co quod rcm lam magnam diffamare ausi
avaritiam et superbiam ac cactera vitia, quibus
estis, quam uon veraciter comperistis, sed lamen
in opinioue babelis. Dicitis forte : Ncscin.us sub quo B • ctili cranl c,l » c,i sacerdolcs lemporis illius, sicul

ex verbis Joannis Baptistx manifcsluin e t, qui

papa acciderit istc dcfeclus, sed boc scinius, quod
frequenler eo= arguebat. Ita enim erant avari el
tx nuiliis lemporibus omncs, qui diccbanlur Uo-
cupidi bonoris, sicui iu historiis legilur, ul siugulis
mani pontificesel cardiuales, scmper avari fuerunt
el suporbi, el muliis ex causis indigni saccrdotio aunis miilarenl summos ponlifices, el fesiinarct

boc suinus, quoniam vcrum unusquisqne anle alium ingredi ad dignilatem pon-
Cbristi, et ex ccrli

sacerdolinin apud ipsos non esi. Eslo indigni siul :

liticatns per pecunias tjuas dabanl genlilibus, qui

indignus sa- cis pra?posili cranl illis lemporibus, cmn secuiidiiiii

nanqnid impossibilc est ut aliquis sil

ccrdotio, et lamen vere sacerdolii ordiueni babeat? legem uiiusquisq.ie poniifex usque ad fincm vite

Nequaquam boc impossibile esi. Scimus quippe suye slare debuisset in olficio suo. Quac mulaiio

quoniam sacerdotium, quod cral iu vcteri Icge, ponlificum intclligi potest etiam ez co qnod evan»

nisiituli.m erat a Dco. Et quoniam Aarou et Eiea- gelista dicil de Caipba, quod essct pontifcx anui

zarus cl Pbinees priini sacerdolcs Dei viri sancli, itlius (Joan. xvill); eral aiilem ponlifex anni prioris

inulios liabuerunt snccessores in sacerdolio, qui Auiias sncer ejus, sicut cx bisloriis babelur. Ilxc

indigni saietdotali idcirco dicla sunt, quia dicilis ncn posse saccrdo-
itou erant bcneplaciti Dco, et

dignitate, et tamen eos Deus loleravil in ofliciis

C tale officium ralutn esse apud illos, qui saccrdotio

esse benediclionein sacer- indign: sunl.

suis, ei ralam permisit
adveniu V. Quis sceleraiior, quis indignior fuil dispensa-
doialem in cis. Saccrdotes Judaeorutn in

Salvatoris bypocriUc erar.l ct avari, ac superbi, et

tionp inysierioruiii Dei, quam Jiidas Iscariothi», qui

vendilores et emplores spirilualium rerum, sictiiex cl fur cral Domiuitae gazae, ct morlem Salvatoris
diu in mente gerebat, et voiuntate euin occidebai ?
verbis Domini app:iret, quibus sa-peeos repreben-
debaf, ei lamen ip^e de eis dicebal ad plebein;
Dominus tamen eum, sienl ct ca-teros apostolos,

Super calhedram iloysi sederunt Scribw el Vharhmi: miltcbal addispcnsantlum graliam suam spirilulem,

qmc,dicunt facile, quw autem faciunt, uolile facere pracdicando, baptizando cl exsequendo cuncia q«i;c

Matth. xxiu). Eccc cnm ipse nosscl \itia coium ad aposlolalu.n pcrtiocbanl : cl rala esse pcrmisil
ca ab gcrebnntur, cl ea qii* cscleri
ab intrinsecus, non lamen abducebal populuin ab (ju.i: illo siciit

cis, sed bonoicm debitum saterdctibus el spiritua-

aposloli fatiebanl in miuisieriis suis. Legi.nus <lu

lilms iuigisliis, voiuit ab illis exbibcri. Item cuin pluribus qui baptizali siinl a Joaiine B.ipiihta viro

venisseul ad enm dcceni lcprosi. volenies mun- sanclo ct pcrlccto ,

quod rebaplizali s.nii pcr

dari ab eo, dicebal eis : Ue, oslendiie vos sacerdoti- ry aposlolos : eoruin vcro qui baplizali sunt a Juda

ius (Luc. xvn). Ei utti, ciini csscl m.indalus a lepra, iinlluui legitntis fuisse rebaplizalum. Fuissct autem

ail : Yade, oslende le sacerdoli, el offer mnnus quod nccessarium cos rebaplizari, si vini suam non
praceph blogscs in icslituonimn illis (Mallli. Vlll). Eccc poluisscl babere sacratncnluin illud sub manibus
quomodo Itonorabat eos, quos scicbat esse iniquos. ejtis, ob catn causam quia ipse fuisset iiidignus ad-

Quid, quu-so, bonorabat in cis? Non personas co- iitiuislralioue baplistni. Ad noslram ciiidilionem

rum, sed olliciuin eoruui quod sanciuni erat el boc lieri permisil Dominus, ut ille qui iniligiius

iiiilituiuiu a Deo. Quod ceiic, si tiefecis>sel in c!s eral cotnpnlari inter miuistros Dei, graliam suani

propierea quia co cranl indigni, non cos sacerdotcs bominibus, sicul el c;eleri aposloli dispensarti, ut

appcllassct, nequc praicepissel eis offerri inuiius, ciiiu videmus iudigiios satcrdoies spiiilualia tra-

quotl saccrdulibus Dei cral tliviuo j:ire offerendum. clare et distribticre, ne proptcr coium inalitiam dif-

IV. Sci iplitm csl <!c Caipl.a suiimiio pontifice Ju- fideremus graliac Dei. neque u-sliiiiarenius quod
da*orum, qui eral unitsex pmeipuu crticifixoribus iiuilani virliilem babeieut rcs spitilales, qnaj ad

Cbiisli, quod < tiin collegissent pontificcs el Pbari- salutem gralix Dci conslitultG suui, pro eo quod
sxi concilium adversus Jesum quoi;iodo cuui per- niali sunl, qui officiuni babeul supcr ca. Noiite
 75 SERMONES CONTRA CATHAROS — SERM. X. 74
ii;wjuc icinere hoc affirmare, quotl in Roinana Ec- A Bcium saltilarc, cl oralioncm faciendi pro populo
clcsia defeceril onlo sacerJolalis, pro eo qtiod qui Dci, ccclcsias quoquc consccrnndi, ct ordincs fa-
regnanl in ea, indigni suni eo. :
c endi, ac cxu-ra hujusmodi cxscqucntli, qux ad
VI. Cerie lioc quod diciiis, verum csso falerc- episcnpos ac snccrdotes perlincnt. A Romanisauteni
inur, si defecisse in ea fidem Cailiolicain probare Patrihus, sicul noliiia sacrx fidei, ita ct ordo sa-
posseiis. Nam si exinauita cssct fidcs, inania pro- cerdotii a nos usque pervcnil per sanctos viros,
I

cul dubio essent ei fidei sacranienia. Quod si inana qui in !e ad has occidentalcs partcs Chrisiianae re-
e-senl sacramenla, iuane el nullius uiilitaiis csset ligionis cnusa missi sunt.
officinm sacerdotum dispensantium ea. De aliis VHl. Nam aposlolus Petrus quando tres disci-
quidem viiiis , pro quibus Romanam Ecclesiam pulos suos Eucliarium, ct Valerium, et Mnieruutn
culpatis, non eam fortassis suilicicnter posstimus ad prxdicandum in Gailia alquo Gcrmania vcibtim
excusare; sed quod adlmc in ea defecerit fules Dci transniisil; Palrum quidem illoruin, vidclicet
C.Iihoiica, uulla cerle potestis ratione probare. Nam hcalum Eiicliarium in presbytertun ordinavit, cl
eadem fiJes qux ab inilio per bealum Pelruin in ad cpiscapalem cum dignitalcm sublimavit. Vale-
ea plant.ila est, el qux prxtlicnla est a successo- rium autem ad gradum diaconalus promovit. Ma-
ribus ejus, qui proCatholicx fidci confessione tnar- 8 tcrnum stibdinconum consccravii. Beatus autcm
tyrium pcrlulerunt, utClemens, ut Sixtas, ut Mar- Euchai ius cum essct episcopus in Treverensi urbe,
cellus, et mulli alii, qtios longum essel cnumerare, sanctum Valerium ail sacerdotii gradum promovit,
et qui sanctitaie conversationis , ct cceleslibus eique cun» essel moriturus, Ecclesiam vice sua gu-
doclrinis Ecclesiam vcbementer illtislraverunt, ul hernandam commisii. Simiiiler et ille, ctim essct
Silvcsier, ut Gregorius, ut Leo, et quam pltires ab hac vita migraturus, beatum Maiernum in sa-
alii : eadem, inquam, fidcs usqtte in hodiemum ccrdolem ordinavit, el episcopalcm ci adininislrn-
tfiem in ca prxdicatur el lencttir, adjuvante apud tionem commisit. Ah his ergo tribus poiiiificihus
Patrein iila Domini noslri Jesa Cbrisli interpella- Patrum sacri ordines simul, ctim fide Calliolic.t
lione, de qua ipse dixit ad Pelrum : Ego rogavi planiati et radicaii sunt in Treverensi et Colonicnsi
pro te, ut non deficial (ides tua (Luc. xxn). Quod provinciis, quas utrasquc rexisse dignoscilur san-
utique 11011 dicehat spiritualiler pro iila fide, quaa clus Maternus, simulque Tumgrcnsem, cum adhuc
in inenle Petri crat, sed de fide Ecclcsix, qnam episcopatis essel sedes in ea. Qua cnim potcstate
voluit gubernari a Petro. Uude et si quaudo cou- el qua graiia Dei ipsi brdinaveruul episcopos et
tigit aliquem aposlolicorum Patrum a fidc Caiho- presbyteros, aliosque ordines dederunl, eadem po-
\wa errare, non diu eum slare permisil Doiiiiiius, nc C i es t ale< eadem gralia et cuncli qui eorum succes-
forte per ipstim Ecciesia corrunipcrctur. Nam in sorcs fuerunt in episcopali dignitalc, et in ealem
temporc Arianac Iicercsis quidain papn dictus Leo, fide exstiterunl, quam iili docuerant, et obcdientcs
sicul legitur in Vila beati Hilarii, Arianis conscnsit fueriiiit aposlolicx scdis magistro, ipsi quoquc or«
iu hceresi, et subitaiiea morlc pcrrussus cst. Scd ct dinaverunt episcop<»s et presbyteros, aliosqne Dti
de alio qtiodam legiltir, quod a vera fidc cxorbita- altaris ministros usque in hodierntim diem.
verit, etobbanc causatn depositus est. IX. De Mogunlinensi provincia similia dico. Q ia

VII. Quod si adhuc in eo verbo haeretis, ut di- potestale ordinatits fuit in presbyicrum el episco-
caiis Komanam Ecdesiam ita corrupiam esse, ut piini sanctns Bouifacitis, qui cum esset Romanu*
nunc credalur in ea et docealur alitid qtinni quod seuis Ecclesias cardinalis , missus est Zacliari.i
crcdidit, el in ea docuit beaius Pctrus, et illi cjus summo pontifice Moguntiam, el piimus in ea ar-
succcssorcs, de qtiibusdubium 11011 esl, qtiiu sancti cliicpiscopus faclus est : qua , inquam , potestnie
sinl; oslcndere debeiis nobis rationabili scrmnne ipse consecratus fuit, ea cl ipse cpiscopos, et pre-

quid sil illud, in qtio discordct ab illorum fide et sbyteros aliosquc minislios Dei ordinavit; eadctH
prxdicatione : et quidsil illud.quodiili cicdidcrunt, d et sucressorcs ejus, eorumque sulTraganci usque
el quod nunc in fide non suscipialur a successoribus in prxsens lempus singtili suis civitaiibus ordina-

illorum. Ccrii aulem sumus, quoniam ad boc de- lioues fecerunl minisirorum Dei. Ex hisergoqux
monslrandum, el ratio vohis deest el setmo. Sicul nunc dicla sunt, sciloie quoniam in l.is tribusar-
dixi, Dominus noster Jesus ob dilectioncm principis cbicpiscopaiibus, qui principnles sunl aptid Tcuto-

apostolorum inter mullas procellas persccutiouum, nicain geulcin, et episcopalibus, qui eis subdiii

el oblalraliones hxreticorum, incorruptam adhuc stint, oflicium sacerdolale, radicem ct finnainoniiini

conservavil fidem Catholicam insede illa apostolicn, habul a capile sanctx Catbolicx Ecclesix, id csl a

simulque sacerdolalis ordinis iu ea conscrvavit sede Beaii Petri apostoli, qux iu Romana nrbe cst.
dignitatem, magis propter lidci stabilitatem quain Scd el cunclx meiropoliianx civilalcs Romani

propier meriia sacerdotum regeutium eatn. Prop.er impcrii in co , quod pallia ponlificalia Romaiiis
tidci dico slabilitalcm, quia indiibilantcr ipsa in Palribns lequiruiit, eisquc obctlitinl, et dccrcta

ncgligcntiain ct dcfectuin jam dcvcnissct, si cva- Romanorum poiitificum rccipitint ct observant, vt

cuaium esscl oflictum prxdicantli, baplizaiuli, con- secundum instilula iliorum divinum scrviiiuin

iirmandi, ligandi atque solvendi cllerciidi sacri- ngniit, plane dcinonslrani, officiiim episcopule ae

Patuol. CXCV. 3
75 ECKBERTI ABBATI5 SCHONAUGIENSIS H
sacerdolale, cxlerosque ordines diviui miuislerii A ipsius Salvaloris qui dicebal : Amen dico vobis ,

a Roniana Ecclesia se babcre. mulli venient in die illo dicenles : Domine," nonne ia
et de civitatibus cxlerorum occidenta-
X. Idein nomine tuo prophetavimus, t
el dwmonia ejecimus, et

liuraregnorum dicere possumus. Regno Francorum vivtutes multas [ecimus ? Et tunc confitebor illis,

bcalus Dionysius Areopagita a sancto Clemenie quia nunquam novi vos : Discedite a me, operarii
successorc Pelri apostoli in episcopum ordinalus, iniquiiaiis (Luc. xm). animadverlere
Si talia dicere

sacerdotale ofTicium iniulit ,

qui primus genlem sciretis, profeclo non lam lemere judicaretis quodl
Gallorum in Parisiensi urbe, et ia Hnibus ejus prx- officium sacerdotis aut cpiscopi non posset apud
dicatione verbi Dei ad fidem convertil, ecclesias illos esse, quorum vita coram Iaudabilis non est

conslruxii, el consecravit presbyieros, atquealios XII. Iterum forte ad lalem objectioncm confu-
allaris Dei ministros ex probalis personis, sicut gielis ul dicatis : Si non per malam conversatio-
legilur, ordinavit. Alque :ul eadem facienda tres nem episcoporum, lamen per infidelitalem ipsorum
iilustres viros a se ad Hispaniam, ad Aquiianiam, accidere potuit, ut sacerdotalis dignitas evacuare-

ct ad Belvaccnsem rcgionem transmisit, videlicet lur. Fuerunt enim quxdam lempora , in quibus
sanctum Marcellum, Saturnimim el Lucianum, quos hxreses iia in Ecclesia muliiplicatx sunt ct excre-

ei sanclus Clemens papa socios itincris dederat. verunt, ut etiam episcopi mullarum civiiaium in

Sic el in regno Anglorum beatus Augustinus epi- errorem ducerenlur, maxime in diebus Arianaeper-

scopus a venerabili papa sancto Gregorio missus, fidiae, cui mulli episcoporum consensisse leguntur.
sicut Clnisiianx religiouis cultum, ila et sacerdo- In illis ergo tcmporibus per haerelicos episcopos

lale officium dilalavit. Sicut ergo eadem fides quae muiii ad ordinem sacerdolii, mulli etiam ad epi-

a Romaua sedc per sanctos viros, qui inde missi scopalem dignitaiem ordinali sunt. Hxreiicorum
suni, disseminata csi, adhuc bodie permanct in aulem ordinaliones nullam vim habere potueruut,
cunclis civiiaiibus occidcnlalium regnorum, quae ita ut aliquis ab eis ordinatus, vere officium epi-

praedicta sunt : ita el officium sacerdotale , quod scopi aut prcsbyteri exscqui posset, aut ad hoc
per illos plantatum esl, ibidem permanct usque in alium promovere. Hi autem qui ab hxrciicis or-

diem hane. dinati sunt, pulantes se esse episcopos, cum non

ad baec respondelis Falcmur quidem csscnl, aliosordinaverunt episcopos et prosbyieros,
X!. Forie ;

quod illi primi prxdicalores hdei Christianx, de cl ncc illi ab eis ordinnii, vere officium, quod se

quibus dicluin est, vere sacerdotes Dei fucrunl, cl pulabant suscepisse, babuerunt; cl illi quoque alios

alios ad saccnoi.um ordinare polucrunt. mul- q ordinaverunt, et ita usque ad hxc tempoia devoluli
Se.l

tos successues in episcopalibus calbedris babne- sunl ordii.es ecc!esiastici, qui ab illis hxreiicis epi-

runl, quorum viia lam prava et (am abominabiiis scopis primum corrupti sunt, et ita annihilali sunt,

oxsttiit, ut ncc ipsi possenl sacerdotalc officinm ul ubi esse pulanlur, ibi verc non sini. Si lalera

babere, ncc nlioj ad boc possenl ordinare, ac pcr objeciionem concinnalis advcrsum nos, sciioic quo-

eos sacerdolium omnino inlcriit. Pro quibus re- niam absque rcsponsione non sumus. Ila quidera

spondeo id ipsum, quod supra de Romanis ponli- sxpc accidisse legimus, ul ciiam episcupi diversa-
ficibus dicium csl ; non essc boc impossibile, ut rum civitaium in crrorem duccrenlur el consenti-

magislratus ecclcsiarum babeant aliqua dona spi- rcnl bxreticis, qui fidem Caiholicam subverlere

riiualia periinenlia ad utililalem eorum, quos regere conali sunt. El quidem si ita aliqui hxresibus con-

liabent, qui lamen ipsi eisdem douiscoram Dco indi- sciiserunt, ut tamcn ipsi non manifesla conlradi-

gni sint, ei no:i ipsimel proficianl ad salulem. Sic el

ctioue Ecclesiam inipugnarciii, neque cxcommuni-
prophclicus s-piritus Balaam et Caiphx, de quo et citione ortbodoxorum Patrum ab Ecclesia ptxci-

supra loculi sumus, ct ai>ostolica potcslas Judx dcrcnlur, et ila adhuc spccie lenus inira Ecclesiam

non ipsis provenit ad uiilitatcm, sed aliis. Qui- manscrunt : de lalibus non negamus, quiu babue»

propier cx boc qnod diciiis ponlifices succcssoies D rint vcrc sacros ordines, et si non ad suam lUili-

scnctorum virorum, dc quibus supra tliclum est, laicm, et polueiint vere eos aliis dare, quia non

malc el irrationabiliter vixissc ; non, inquam, ex impossibile est, ut Eccksix saciamenla aliquando
boc necessario probare poiesiis, quod ipsi baberc eiiam per bxreiicos di»pcnsc;Uur, sicul et lesianlur
non potuerunt potestatcm cxsequondi ollicium sa- verba Augnslini, qui ait : Non ideo non sunl sacra-

cerdolum, et ordinandi sacerdolcs; qux potesias menla Chritti et Ecclesia.', quia eis illictie utaulur,

sine dubio sancta esl, el spirituale donum Dei est. non modo haretici, sed et omv.es impii : illi corri-

primitiva Ecclesia boc donum Spiiiius gendi sunt et puniendi : illa vero agnoscenda el vene-
Mulii iu

sancli liabebaui, ul loqucrcntiir variis linguis, quas randa. At si qui ila hxresibus corrupti sunt, nt

nunquam ab aiiqitodidiceranl, el tamen cliaril.item roanifesie eas auderent defendcre et impugnare Ca-

Dci non babebanl, quia non ad mcrilum, sed ad tholicam fidem, hos Romani magistratus ct oriho-

bonorcm Dd dahalur boc doniun. Multi boc doiium doxi Patres, qui sub illis fidem Catholicam lueban-
Spiritus sanclihabcbant ulin notnineChrisiiprophe- lur, ab episcopalibus sedibus quanlum lieri poiuil,

larenl, et da:monia ab obsessis corporibus eji- ejiccre, et ab Ecclesia Dei prxcidcre pcr excom-
cereui, et signa alia facerenl, et lamen non vere municalionein sluduerunl.
Chrislum soquebaiUur, sicul perpendilur ex verbis XIII. Si quos auicm ordines faccic prxsumpse-
 77 5ERM0NES CONTRA CATHAROS. — SERM. X. 78

runt, inlerim dum ab Ecclesia Dc? eranl prxeisi, A Ulemm oapnzatus semel, iicrum baptiztrt non debei
illi ordines simul cum hxresibus sub excommuni- Ua qui consecratus est semcl, in eodem ordine nou
caiionc fnerunl, iia ut nullain salularem vim liabe- talet iterum consecrari. Ilem el quidam venieilcs
rent, quandiu hxreses pcrmanserunl in illis, qui ab hxreticis, ita recepli sunl, misto rigore quodani
ordinaioribus suis in hxresi consenserunt. Unde cum miscricordia, ul quosque ordines tunc habo-
dicil Cyprianus martyr in epislola sua, quod omnia renl, iuillis minislrarent, et ntinquam ad alios ali-

quxcunque faciunt hxretici, carnalia ct inania el quos promoverentur. De qua re Urbanus papa Iegi-
sacrilega sint, el eorum altaria falsa, et illiciia sa- lur mandasse Gcberhardo Constanliensi cpiscopo
cerdoiia, el sacrificia more simia-
sacrilega, qui sic : 6'/ ab excommunicatit quondam, tamen cntholi-

ruin, qux, cum boinincs nonsunt, formam iinitan- cit tp'tcopit ordiualos, ti corum religiosior vila et
tur buiiianani, vultum Ecclesix Cailiolicae ci aucto- doctrina; prarogutina visa fuerit promereri, pamiten-

ritatein sibi vindicanl, cum ipsi Eccleste non siut. tia indicla, qnam congruam duxerit, in iptit qitot
Postquam vero cnm Dci auxilio hxreses dclicere acceperunt ordinibut permanere permittas. Ad tupe-
cceperunt, ita ut lii, qui cxcommunicali fucrunl rioret vero atcendere non concedimut, niti necessitat

propter eas, vel morcreulur, vel paulalim re lirent et utilitas maxima flagitaverit, et ipsorum convcrsatio
ad Calbnlicam Ecclcsiam, eique reconciliareutiir. tancla promerueril. Hoc tamen ipsum rariut, et cum
Tunc si qni ab hxreticis episcopis extra Ecclesiam caulela prwcipua etl concedendum.
Idem el alii qui-
ordinati fucranf, reetpiebanlur quidum in commu- dam mandasse legunlur absque omni exccptione.
ninnem Ecclcsix, sed non omnes uno eodcmquc XV. Hxc me ita commemorasse scialis, quatenus
modo. Quidain euiin sic recepti sunt, ul per mauus ex his pcrpendatis quali diligentia Patrum, qui Ec-
imposilionem tanlum laicam baberent communio- clesix Dei gubernaculum possederunl, provismn ci
iicm, et omnino sine, clericatus or.Iinc in Ecclesia cautum esl, ne hoc quod dicitis, eveniret; vidclicet
essenl, sicut inlclligimiiscx verbis Innoceuiii papa?. ut pcr hxrelicos ecclesiastici ordincs evacuarenttir.
Lcgitur enim quod dicil, Ariatioruiii clericos 11011 Nam per eos, qui ad communionem Ecclesix reccpli
suscipicndos cum saccrdoiii, vcl alicujiis iiiinislcrii sunt,non pcrierunt, seJ ncc per eos, qui exlia
dignilale, quibus soltuu baplisma raium csse pcr- commtmionem permanserunt evacuati sunt. Quia ex
miltit, quod in noniine Paliis el Filii et Spiritus qtio eis Catbolica Ecclesia prxvaluil non manifesie
snneti pcrcipitur. Tradit etiam, laicamtantum com- in Ecclesia miuistravcrunt, neque orJines palam
munioncm lalibus esse tribucndam per manus im- fcccrunl : et si in occullo eos fecerunt, et aliquis

posilionem, nec cx bis aliquem in ciericatus bono- Caiholicorum sciens eos hxrcticos esse, ordinatio-
q
rem vel cxiguum stibrogandum. El boc quidem pri- ncm ab eis accepit, non est reccptus in Ecdesia.
niitm gcneraliter de hxrclicis fuerat conslitulum; Sic namquc legilur in aciione sepiimae synodi, qux
sed,postea variis occasionibus intervenientibus, apud Nicxam celebrala esl : Si qui* sponte ad ha:-
tcinperatus csl iste rigor consilio onbodoxorum reticum vadit, et accipil ordinat onem, non reci;ia-

Palrum, quibus deccrncmibtis nonnulli ordinatorum tur. F.l de hxrcticis quid amplius dicaiu? Sciinus
ab bcereticis ita recepli sunl dispensatiouis causa.ut cerie qiioniam Domintis Salvaior cum de xjifica-

remanercnt in ordinibus suis, quos ab iixrcticis lioue Ecclesix sanctx ad piincipcm apostiJi.ru m
susccperant exlra Ecclesiam. Hoc cx decrclo Inno- loquereiur, ila inlcr cxtera aiebat : lu portw iuferi

ccnlii patet, in quo isla dicil : Snmma tacerdotum non prcevalebunl adversus ea\n (Matllt. xvi). Porlas
deliberalio hccc fuit, ut quos Donosus ordinaverat t ne atilem infcri tlicebal bxrcticos, qui ingrcssum inferi

eum eodem remanerent, et fierel non mediocre scan- patefaciunt his qui sequuniur eos. Hi autem sectin-

dalum, ordinali recipercnlur. Sed necessitns, inquil, dmn promissionem Domini nondum prxvaluerunt
temporit id fieri magnopere postutubat. Talibus ergo Ecdesix, quoniam Priucipi apostolorum coinmisit,
si quid gralix s;>iriltialis dcfuitquod in sua ordina- ul fideni Catholicani nur.quam in ea deslruerc pos-

lione rccipcre dcbuerunt, boc eis coliaium esse con* sent. Quod si iia prxvaluissent aJversus cam, ut
p
sial. in eo quod a catbolicis Palribus licentiam mi- omncs ordines ecclesiastici in ea per ipsos exinaniti

nL.randi in Ecclesia acceperunt. Ilem ordinaiorum jain csscni, aique iia infirinata jam essenl cuncU
nb bxreticis qtiidam ita recepti sunt, ul accipieules sacraiuenia Ecclesix : nimis certe prxvaluissenl ad-

n:anus impositionem ordinarenlur, et sic reuiane- versus e.un, el non bene implcta esset promissio

rentin clero : forsitan quia non secundum formam Salvaloris, qux evacuari non polcsl.

Ecclcsix fueranl ordinati, quod de Novalianis tan- XVI. De Simoniacis cpiscopis foisit.m eamJcin
tum slatulum lcgitur in canonibus Nicxni concilii. objeciionein nobis f.icitis, qux supra Je hxieiieis

XIV. Qtiidam arbitrati sunt, omnesquiab hxre- inJucla est. Nos vc.ro Je cis iia respondemus :

liciscxha Ecclesiam fuissenl ordinati, secundo or- QuanJiu ila non mauifesla esi Simonia alicujus

dinandos essc, cum ad Calbolicam Ecclcsiam redis- episcopi, ut pro ea coram magistralibus suis accu-

sent. Sed boc non esse faciendum, Gregorius papa seiur, convincalur, el canonica senteiitia ferialur;

denionslr.il in epistola , in qua Joanni Ravennati lanJiu officium cjus vim suam crcilimus hahere iu
cpiscopo ila scibit diccns : Quod dicilit, ut qui or- ccclesiaslicis sacranicnlis, qux ab ipsu aJmiuislran-
dinati sunt, itcrum ordinentur, valde ridiculosum est. lur, sicui ex veibis beali Grcgoiii colligimus, qui
 79 ECKBERTl ABBATIS SCHONAUGIENSIS 80

de sncramcnlo Dominici corporis loqnens ai». : Et A cuicunque, inquit, imposuero manus, accipiat Spi-
<;nid meliut corpore el tanguine Christi? Sive ergo 'iinm sanctum (Act. vm). Quia nee Scriptura supe-

per bouos, tive per malos ministrot intra Eeclesiam rius dixeral : Videns autem Simon, quia apostoli da-
dispentetur, sacrum lamen esl, et Spirilus sanclus rent Spiritttm sanclum; sed dixeral : Videns anlem
vivificat : nec bonorum ditpensatorum meritis amplia- Simon quia per impositionem manus apostolorum
tur, nec malorvm altenualur. Sunl aulem ad inlra darctur Spiritns sanctus (ibid.).

Ecclcsiam Simoniaci, qui nondum stinl ab ea dam- Si quis vero cailiolicorum P.itrum, Iioc in scrip'©

nati. Cum crgo ulrnmqiic ad oflicium eoruni perii- posuissc inveniatur, videlicet aposlolos dedisse Spi-

neat, el corpus Domini consecrare, el minislros Dei rilum sanclum, sive eos qni ordinant ministros Dei

ordinare ; si in majori sacramenlo irritnm non cst Spirimm sanciiim dare; sciendum est, nonaliumeos
officium eorum, propler peccaia eorum, probabile sensnm in tali diclo babuisse, quam qui in verbis Au-
cst, quod eiiam in minori irrilum non sit. Nam, gusiini, qux nunc inducta sunt, expressus est. Frus-

licet reproba sit viia eornm, cl oraiioncs eorum Dco tra ergo inlcrrogatis ouomodo possinldarc Spiriitmi

siitt iugralx, credimus lamen, quod pcr merita et sanctum,quieiimnonhabent. Quod ergo eispossbilo
©rationos Ecclesix, cni adliuc ultunque adhxrent, lam iv.ali, quam boiti episcopi oranl vi-
est faciunl :

odjuvanlur, ut rata sinloflicia eorum in sacramcn- delicet, et secundum oflicium suum bcncdictioncs

Us, qux ad usum Ecclesix pertinent. Nemo enim in stalutas dicunt super eos quos ordinani, et Deus
eonsecraiione Eucharistix dicii, oflero, sed offeri- non pro ipsorum merilis, sed pro dilcciione Eccle-
rttus : quod quidem pro lota Ecclesia diciiur. Nemo siae stiae, cujus adliuc qualiacunqtie membra suni,

cliam episcoporum in oflicio suoexplendo dicil, oro prsestat hoc donum Spiritus sancti unituiquc eoruni
ot lioc vel boc fiat, sed oremus unusquisque dicil : qui onliiiantur, ul habeat eam gratiam, qux perli-

M quo se loii Ecclesix conntiineral, cujus merilis nel ad ordinem suum, qua tamen gralia poicsl untis-

et precibus adjuvatur ad impeirandum ea, de qui- qnisque uti sive in bonum, sive in malurn. Et non
bus posiulii a Deo, qux forle per se indignus esset mirtim si ad invocationem Dei, quam facit malus,
impeirare. aliquam Spiritus sancii gratiam pisestatei qui onli-
XVII. Forlasse ilerum objicitis mibi dicentes: Et nattir, ctim ad invocciionem sanct£ Triniiaiis, quani

quid est, qnod Dominus sacetdotibus sive episcopis interdum facit quilibct flagiliosus Chrisiiauus, uve
tibi ilisplicentibus comminalur dicens : Maledicam etiam infidelis, super eum qui baplizatur in iioniine

benedictionibus restrit? (Malac. u.) Hoc ita inlelli- ratris el Filii et Spirilus sancti, delur bnptizato ca

gite, ac si ditei et : Benedictiones veslras faciam Q gratia Spiritus sancti, per quem omnia pcccata re-

vobismclipsis provenire in maledictionem. Polcsl milliinliir, et per quam Christi membiuin eflicitiir.

enim esse quod benedictio alictijus, ei qui benedici- XYIII. Illud qtioque nunc mihi objicilc, quod
tur in bonnm eadem
cedat; ipsi vero qui bencdicil, Pelrus aposiolus ad Simonem Magtim, cum oflerrct

benediclio in malum provcniat, quematlmndum il- ei pecuuiam pro ea potestate, ul cuiciinqnc imponc-
lis, qtii cum non sequercniur Clirisium, in nomine rel manus, acciperet Spirilum sanctum, tliccbnt

tamcn ipsius benedicebnnt obsessos a dxmonibus : Pecunia lua tecim sit in perdilionem, quia existima-

ei illi quidem Hberab.iniur, illi vero qui benedictio- tli donum Dei pecunia postideri (ibid.). Ex hoc crgo
Nibus suis alios liberabant, el ex hoc gloriam cl lu- inducite adversum me hunc scrmoncm, el diciie,

crum apud homines i|iixrebanl, reprobati sunt a qtiia existimavit obtinere donum Dei per pecuniam,
Deo, sicut patei cx evangelicis verbis, qux superius malediclus cst, et repulsus ab eo, el non esl illud

inducta sunl. Ad hoc quod de Simoniacis ordiualo- consecutus. Ita crgo et imiiatores Simoniaci, qui
ribus jam supra dixi, ut aesiimo dicilis : Quomodo pru oflicio episcopali , quod esl spirituale douum
possunl dare Spirilum sanctnm ,
qui non liabcnt Dei, oflerunt el dantpeciiuiam.malcdicuniura Dco,
Spiritum sancltim? Videle quid dicalis, et quid in- el non consequuntur quod quxrunl ; ut si non con-
terrogetis. Diro vobis quod praeicr Chrisluin, qm D sequuniur, non vere episcopi sunt, et non possunt
et verus ho-.uo est, el verus Deus, non potesl ulltis implerc, quod ad oflicium episcopale periinel. Estne

hominum dare Spiritum sanctum alii, sicul et te- lalis ohjectio vestra?Non me adhuc sine rcspon-
statur bcaius Augustiuus ita dc Chrislo loquens : sione invenietis. Yere quod Simon repulsnlus est
Accepit Spiritum sanctum, ul homo, et effudit ut Deus. ab illo spirituali dono, pro quo male negoiialusest,
Not aulem accipere quidem hoc donum pottumut pro nec consecu tus est illud, et hoc erat judicium ira-
modulo nottro, effundere tero jh/ cr aliot non ulique scenlis Dei. Isiivcroconsequunlurdonumspirituale,

pottumut; ted ut hoc fiat Deum tuper eot, a quo id pro quo et ipsi malc negoiiaiitor, videlicel oflicium

efficilur, invocamut. Ilem dicil : Non aliquit ditci- episcopale, et hoc est beneflciumex parte irascentis
pulorum Chritli dedil Spirilum tanctum. Orabant Dei, ct ex parte miserenlis Dci. Beneficium irascen-
quippe ut veniret in eot, quibus manum imponebant, tis Dei esl, quia hoc illis prxsiat rattis, ut tanlo
non ipsi eum dabanl : quem morem in suis prospotitit, damnnbiliores finnl, quia malepro eo negoliali sunt,
eliam nuuc serval Ecclesia. Denique et Simon Magus ac si dicat verbis Saulis, qui cum daturus esset

offerent apottolit pecuniam, non ait : Dalc et inihi filinm suam David, ctijus morlem disponebat, 2it

hanc poteslatem, ut dtm Spiritum tanctum; ted, Dabo ei ftliam meam uxorcm, ul sit ei in tcandaluri
81 8ERM0NES CONTRA CATHAROS. — SEttM. X. 8«
(/ Reg. xfiii). Benelkium irascentis Dci susccperanl A tiari precibas ei muneribus, et promis>'u, tum per
illi de quibus Aposlolusail : Qui cum cognov.ssent se, iiiniperamicos, modoocculle, modomanileslene-
Geum, non ticul Deum glorificaverunl, sed evacua- gotiiim traclaus. Et quidem omnia facil principalitcr
runl (Rom. i), elc., et illi cle qtiibns Psalmista ail : prosaeciilaribnsquasconcupisciijsecundaiioauiempio
Verumlnmen propier dolos posuisii eis, dejecisli eos 6piritualibus, non quia amet ea, aul eisdignum sc
dum allevareniur (Psal. lxxii). Ex parte, inquam, esse arbitretur; sed quia scit sine bis saecularia illa

est licneficiiim miserentis Dei, quia ad usum Ec- senon posse obtinere : perficit negotium, dat quod
clesix stiae eis pr.cstal cam spirilualem graliam, qua exigitur, suseipit sub manu ecdesiastici patris, a

utuntur in ofHciis suis, ncoccasione iilorum pere.nii quo ordinatur, spirilualem potcslaiem pertinemera
«acramenta Ecciesiae, quibus carere ipsa non po- i>d dignilatem, ad quam ordinalur. Hanc vero illi

lest. eonfert Deus, non quia amcl eum, aul quia diguus
XIX. Yerumtamen inier peo.atum istorum, et sitea, sed, ul supra dixi.cx parie, propter miseri-

peccatum Simonis videtur differentia esse. Non ille cordiam suam, ui electis Dei, qui in populo perti-

idcbal apostolos per illam potcstalcm, qitam a Dco nciite ad regnum ejus, non ilcsint proptcr peccatum
liabenl elquam ipsc desiderabal babere, conseculos iliius sacramenta ecclesiaslica pertinenlia ad salu-
fuissc aliquas divitias, aul aliquod sxculare domi- B lcm animartim eorum. Ex parte etiam in ira sua
nium, et ideo non eis obltilil pccuniam, qtiaicnus lianc illi prxslat, ut lanto majorem occasionem ha«
«d talia consequendaeum adjuvarent; sed principa- bcal d imnandi eum iu futuro, si non pcenileat, qui
liter ad ipsum spiriiuale donum Dei, quod eos vi- per pccuuiam se ingessit ad fruendum secundmu
debai babcre, iutendit venire, ul videlicet cuicun- voluntatem cleemosynis lidelium, quce illi ad bone-
quc imponerel inanum, rccipcret Spirilum sanctum rem Cbrisli, et ad usus patiperum cjus ecclesiis

cum aliquo visibili miraculo, ita quod loquerelur contuleruiii. Ex parte eiiam iates Iioc modo sinit

variis lingnis, vel aiiquid talein eo conlingcret, in Deus babcre ecclesiastic.as dignitates, propter pcc-

quo manifestenotari possei Spiritus sancius, et in caia quorumdam qui sunl in populo, ct non su;;t

eo affectabai similis fieri sanotis apostolis, quibus digni babere bonos prxlalos, ul testalur Scripluta
iuvidebal, quod in lam exccllcnli donoei prxfer- qnx dicit : Propler peccata populi permittit Deus
rentur. Qnae invidentia ejus significata est, nimirum regnare hjpocntam.
in eo verbo, quod dixit Pelrus ad enmilnfelleama- XX. Sxpe aulem qui sic in Ecclcsia negotiantur,
ritudinis video te esse (Acl. vm). Adipisci aulem boc
quoniam in mente non liabenl principaFem inlcnlio-
volebat, non utin bonum co ulerelur, sedinmalum,
nem ad cmeuda spirilualia, sed ad lemporelia, quae
**
videlicetad gloriam sibi coram Iiomiuibus compa- apud vea-
niagis amant, el de eis lolus sermo est,
randam, sicut Judxi Cbristum emerunt, non ut eo
denleset ementes, dicunt se non emere spiritualia,
fruerenlur in bonum, sed ut suam pravam volunla-
sed temporalia. Sed boc dicendo semctipsos fallunt.
tem in eo perficerent. Et cum non esset cor ejus re-
Hoc eis quasi pro emplione reputatur, quod ad ca
clum coram Dco, nibil de rcconciiianda sibi gratia
accedunt medianle pecunia, qtiam proptcr ccncu-
cjus traclabal, quateuus adipisci dontim ejusposse:;
piscenliam lemporaliiim danl pro eis qux slatula
scdqnasi eo invito boc obtincre possel, irrevcren er !

stiiii, ut siniul cum illis spirilualibus possideantur.

et manileslesibi vennmlari postulabal imprctiabi-
De bnjusmodi negotialoribus papa dicil boc modo :
lem gratiam ab bominibus, quam solus dare poleral
Si aliqui objecerinl se non consecraliones emere, scd
Deus. Talis ergo erat leineiitas ejus, quasi si servus
res ipsas qua; ex consecraiione proveniunt, penitus
alicujus polenlis despectus, odibilis domino suo, ct
desipere probanlur. ISom quisquis horum allerum
nuilam liabens curam adipiscendi gratiam ejus, ma-
vendit, sine quo alterum non habetur, neutrum ,ven •

nifesle offerat pecuniam consiliariis domini sui,qt:a-

dere omittit. Similitudinem aulcni hujus negotiicou-
tenus faciani cum liubere filiain ejus, ul fomicarie
sidero in eo quod dicam : Si lulor pupilli fraudulcn-
ea abutalur. Nunc vero si quis ita saluiis suac ob-
vendal molenlem, qnaj lil hxredilas illius, viro
liviosus cfficitur, ul non sccuiidum Dcum lionorein D lcr

conscio fraudis suae; iuiquus esl emptor, sicul ct

calhedrx appclat : primiim considcrat diviiias et
vendilor. Et qtiamvis nullam in convenlione sua
lionorcs, ei liujusmodi tempnralia commoda, qunc
feccrit mentionem de aqua alvei pertinenle ad nio-
concupiscibilia sunl, adjuncta esse praclalioni illi,

de adipi-
lcntcin, cadcm nibilominus emplione possidcri ii-
et ea principaliter concupiscit, et sectim
lam dicilur : et lainen solus Deus, ul pote guber-
scendis illis tractat. Juxla hxc aulcm cousiderat
nator naturx, banc adminislral molenli, ttiui ut
spiritualia, sine quibus illa possidere non polesl,
salisfacial nccessilati ulenlium ca, luin eliam nt
videlicet officium sacerdotale, quod exigit ul divinae
iniqiium posscssoiem ejus lanlo amplius culpabilem
contemplationi insistal orando pro aliis, el inedi-
babeal, quanlo largius fruitur bcneficiis cjns ad
tando qux Dei siinl, ut sil doclus, ct alios doceat, ut
qux acccssilinique. Dicuntur aulem lii, de quibus
siicasius, sobrius ct modcslus et gravis, in moribus
biipra diclum cst, Siutoniaci, quia in co quod per
oninino irrepreheiisibilis : ct hxc cogitans pcrlime-
pccuiiiaui negotiantur de prahv.ionibus ecciesiasti-
6cil, el indignum se repulal di^nilale adquam aspi-
cis, qux simul junclu liabcnl spiritualia
Dei dona
ral. Posilus itaquc inter concuoiscentiam ct limo-
cum tcmporalibus bonis, imitatorcs sunt Siniotiis,
reui, Tincitur tum a concupiscenlia; incipit nego-
 ECKBEUTI ABBATIS SCHONAUGIENSIS 84
83

qui existimabai donum Dei pecunia possideri, et ob A l»i« atiteM scio quod quidquid loqnimur, qnanlum-
boc maledictionis qws participes erunl, qua ille ma- ciinque sil rationahilc, vos vestros garrielis erio-

ledfctus est a Petro, qui dieebat : Pecunia tua tecum res, sicul vulgo diciiur : Ovem, ovem clamat luput,

sil iu perditionem, quia existimasli donum Dci peeu- quiJijnid dixcrit ei.

itia poiideri (Acl. vni). SERMO XI

XXI. Sicui aulem ex bis, qux dicta snnt snimad- Conlra octnvam liwre&im de corpore et sanguine
verti polesl, neqoior et niagis temeraria fuil nego- Domini.
liatio illius, quam istoruni. Nequior, quia aposlolis 1. Aillmc os meum palet ad vos, o Anlichristi, et
quibus pirificari voluil, invidebal gratinm Dei, tt sermo mibi non parvus adversus incredulilatem
in fclle amuritudinis su.r (ihid.), sicul el poslca fa- vcstram. Infamaii eslis et de boc, quod de corpore
ciis deinoiislrabai; scd isti nullam hujusmodi pari- el sanguinc Domini noslri Jesu Christi non eam fl-

tatcm ciiiii sanctis babere affectant, neque invidcnt deiu babealis, qnam Ecclesia calbolica confitetnr.
sanclitati coruiu, sed potius cok venerantur. Teine- Ipsa aulem bujusmodi est: Credit et confitelur po-
rarie magis, qunin imptuleuter et manifcste pro p-ilus Dei in cnnctis partibus mtmdi, ad quas dila-
graiia Dei pccuuiain obittlit, quasi essel res venatis taia est religio Cbrisliana, quod dum sacerdote»
ad forum. Isli vero non direcie munns iiitendunt & Ecclesix sive sint bonx conversationis sive mahe.
ad donum spiritualc, sel ad commodum sxcularc, ad altare Dei divinum agunt officimn, et super ob-
qnanivis tamen in lioc culpabiles sinl, quod sciunl lationem panis ct vini sacrapronunliantverba, qux
ad neutrum acccdendum esse per pecunlam, ipsi nobis summus sacerdos, id est Cbristus, el sancti
vero ad utrumque accedunt per eam. Quod ergo Patrcs nostri illic dicenda rcliquerunt, indubilanter
Siraon principaliier existimabat possidere, isti se- ibi fial mutatio talis, ut sit ibi sub spccic panis et
cundario exislimant in sua negotialione. Exislima- viui caroChristi, qux inviolata fuil in cruce, et

bat, inqaam, idest in menle traclabal. Nam verbum vivus sanguis qui fluxit de vulneribus cjus ; ct quod
cxistimationis non boc loco pro incerta opinione eamdcm carnem sumil ipse saccrdos, etomnesqui
accipieudum esi, sicui nccin illo loco, ubi Aposiolus accedunt ad communicandum cum ipso. Nostrafides
dicit : Existimo enim quod non sint condignw passio- hxcest, et sicut aiunt, vosomninorcnuitiscredcre,
tw: hujus lemporis r.d fnturam gioriam, quai revela~ qiiod ab aliqito sacerdole sive bono sive malopossit
bilur in nobis (Bom. vm). De Simouiacis non ma- ulla consecratione lieri corpus Dumini ; et quod ab
nifesiis el nou co;>vicii* hxc diximus, ad ostenden- aliquo bominesumi possit ad manducandum. Ego
tltMii quod ordiues ecdesiasticos possinl dare, et , aulem non diflido, et jam in hoc crrore vos esse :

quod ralx babentiir ordinationes eorum : qui etsi quandoquiJem cuncios sacerdotes Ecclesix, qui sa-
co.-ivicti fuerini ali"'iando de Simonia, manenl la- cramenta Dominica (ractant, in contemplu habeiis»
me i in ordinihus suis hi qui ab eis fuerunt ordi- el nibil penditis omne officium eorum. Memini vi-

nali, aulequam manifo>tum fierel eis illosSimonia* disse aliquando iu prxseniia Coloniensis archiepi-
cos esse : quod utique non permitierctur, si nullos scopi Arnoldi, quemdam non parvi nominis virum,
•nlines dare poluisseul. Dicil enim de lalibus papa qui descbola Catharorum reversus fner.it ad suos,
Urbanus sic : Qui ordinantur a Simoniacis,quoseum a quo dum inquireremus diligcntcr, qux esseul hx-
ordinantur nesciunl Simuuiacosesse, qui et tunc pro reses illorum, ila respondit : Brevi sermone ea de
Catholicis habenlur, eorum ordinatio misericorditer quibus iuterrogatis, concludam : Omniaquwcxeditit,
snstinetur. .Misericordiler, inqnii, quia secundum omnia quw agitis in Ecclesia, illi falsa et inania ju-
rigorerojusiilix deponi possent, non quia ordines dicant. lixc crgo cum dixissct, suflccil re^ponsio
non babcanl, sed nd majorem confnsionem eorum archiepiscopo, cl nil atnplius ab eo rcquirendum
a quilius ordiuati sunt, el ad lerrorem aliorum, qui esse judicavit. Hinc credibile csl mihi et illam in-
Simoniace negotiari non limeut, quibus eadem mi- crcdnliiaiem, de quadixi, non deesse malilix ve-
serieordiaanniinieralur, el illiqui cum sciantexali- j) strx. Sive autem quod credimus credatis, sivc nou,

qiiornm relationcordinalores suos Simoniacos esse, ut iu hac quoque parte fidem noslram ralionabile
probarc tamcn hoc non possunt, nccdebcnt, et ab fundameniuin habere cognoscatis, vcrba erangelicx
ordinaiionesublrahere se non audent. et aposlolicx Scripturx, qux maiiifesiuni tcslimo-
XXII. At, si qui orJinali sunl a Simoniacis con- nium ei perbibent, inducenda nobis sunt.
viclis et damnatis, horum oiuinaiiones cassatae sunt II. Saucti evangelistx, ubi loquunlur dc ccena
a Palribus, et ressarejussi sunt a tniuisleriis suis. Domini, quam liabuit cum discipulis suis anle pas-
Calhari, hoc vos scirc volo, qnod ea qux varie sionem suam, dictml quod vespere facto, discum-
iflxi, de his quae in Ecclesia gesta suni, el quae aPa- bcbat Dominus cum discipulis suis, et manducanti-
iribus staiuia et dicta sunt in ea, nou propter vos bus illis, accepit Jesus panem et benedixit ac fregit,
lantum dixi, sed magis propter noslros indoctos dedilque discipulis suit et ait : Accipite et cemedile,
populos, qui pariter nostros el vestros aliquando hoc esl corptts meum, quod pro vobit tradelur : Hoe
percipiunl sermones, ut scianl rationabiics nobis facite in meam commemoralionem. El accipient cali-
sermones non deesse, sed reddendam rationcin de ccm graiias egil, et dedit illis dicent : Accipite el bi-
bls qux crcdimusel ngimus in Ecclcsja DH. De vo- biie ex lioc omnes ; hic csl enim sunquis mcus Aori
85 SERMONES CONTRA CATilAROS. — SERM. XI. u
Teslamenti, qui pro vobis et pro maliis effundelur in \ potuit Dominus facere, et fccit cmuia bajc, quia
reuiissionem peccatorum (Mallh. xwi). Recte ani- Dcus erat, cui nihil impossibile csl. Et eadem ra-
niadverlite omnia iiaec verba. Benedixit panem cl debemus, quod et illud poiuit fa-
lione credere hoc
dedil cis, el dixit : lloc esl corpus meum. Et ul cere de corpore suo, quod supra diximus, videlicet
ceuius eis ei nobis fierei, quod vel quale corpus quod dcdit illud manducandnm discipulis suis,
illis verbis significarelur, determinavit, cum addiUU quando dicebal: Accipileet manducate ex hocomnes,
dicens: Quod pro vobis tradetur. Siaiililer et de san- hoc etl corpus meum, quod pro vobis tradetur.
guiue delerminavil cum dixit : Ilic est sanyuis IV. l'bi dicil Evangelisla, quod fregit Dominus
vieus qui pro vobis cl mullis effundelur. Ex liis Cigo panem, quem discipulis porrigebal : el quo dixit
verbis credimus indubilanter, quod idem corpus, eis tit manducareut. In illa fraclione et illa come-
in quo lunc pravsens ooram illis apparuit, cuin bic stione non hoc inlclligendum est quod inielligilur,
loquebalur, et quod posiea in crucc pependit, ei cum dicitur de alio communi pane quod frangatur,
iuortem ibi sustinuil, eis dedit comedeudum : et ct quod manducelur. Nam in isla fractione et com-
eumdem sanguiucm, qui de vulneribus ejus proflu- cslione panis pars una omnino ab alia separatur
xildedil eis bibemlum. Humano sensui impossibile ita, ul non maneat aliqua inlegritas in pane qui
quidem csl, ni intcHigal qualiier id fieri posset " frangitur ct manducatur. At postquam pancm illum
babel lamen rectam et firmam rationem, quare boc Domiuus benedixit, non eral ibi vera substantia pa-
iudubitanter crederc debeat. Qux cst illa ralio, qua nis, scd species panis, et sub illa specieverum cor-
credi debeal illud quod foris videbalur esse panis, pus Chrisii et non crat illa fractio in substantia ;

fuisse ipsum corpus Domini ? quod Dominus Jesus corporis Domiui, sed in illa visibili specie panis,
Cbrislus Filius Dei boc dixil, qui mentiii non po- quae aJhuc immutala permanebu, sicquc manduca-
tuit. Vere meutiri non potuil, quia Dcus fuil, quia bal corpus Christi, ut lamen integrum permanerct
veritas fuit, sicul ipse de se leslatur diceus : Ego el inconsumplum. llia ergo maudticatio qua corpus
sum via, veritas, et viia (Joan. xiv). Cbristi manducabanl, nou erat similis comeslioni
111. Ego indubitauler credo, quod dc corporc suo qua alios comnuines cibos manducabant. Quod enim
potuil facere quidquid voluil, quia dc ipso scriplum ore sumebaul, fidect dilectioncinlus in animaman
est : Omnia qucecunque voluii Dominus fecil in calo ducabant, el ibi virtute illius panis sanciificatisuni.
ei in terra (Psal. cxxxiv). Dominus tolins naiurae Similitudinem quamdam hujus rei attcnditc. Cum
fuit, et ideo credo quod hoc facere poluit sua coe- docet spirilualis magister in Ecclesia populum, unaut
lesti benedictione , ut panis ilie quem bcucdixit q ditit aiiquando scntenliam quam suscipit unusquis-
transiret iu substantiam corporis sui, et m invisi- que corporali aure, el transit ad corda singulorum
bili et inexcogilabili modo venirct in os Pelri, ct toia,clilaquodammodo dividilur inlereos, et lamen
transirel in intima spiritus ejus, cseterorumquc di- intcgra manet apud eum qui doccl. Ita eliam disci-
scipulorum, qutbus illud porrcxil, quia spiritualis puii Domini sanilum cibum cori.orali quidem orc
cibus ille erai, proprie ad animain pertinebat. Cre- suscipiebant, et ila transiil lotus au singulorum
do quod poluit facerede corporc suo sicut el potuit corda, ethoc modo dividebatur inler eos, ut tamen
alia rnulta facere de eo, qux videntur impossibilia inlcgcr maneret, aputl eum qui dabat.
ci qui non credit, ct qui non boc considerat, quo- V. Animadvertiie nunc et illnd, quod Dominus,
niam Dominus erat qui in corpore illo habilabat. cum dedissel discipulis suis corpus suum, ac di-
Sumpsil corpus illud de virginis ulero, et produxit xisset : Accipite, hoc estcorpus meum, quodpro vo-
iliud in mundum, ciauso utero matris. Ipse corpus bis tradelur, subjunxit dicens : Hoc facite in meam
illtid luiil Super aquas maris, ita ut non mcrgerctur commemorationem. Si estis cruditi de Scripluris
ubi mcrgebaiur Petrus; sed non submergcbattir, sanclis, ut vobis videtur, el vps jaciilare soletis,
quia ab ipso adjuvabatur. Ipse coelesiem claritatcra dieilc quidnam vcrbis islis Dominus significare vo-
ostendil in corpore suo, dum adhue futurum ei erat D lucrii, et quid discipulos suos jusscril faccre in suam
ut pateretur et morerelur : lunc videlicct quando rnemoriam dicendo : Uoc facitc in meam commemo-
se coram discipulis suis transGguravit in monte, et ralionem. Negare, ul pulo, non poleslis, quin illud
quando rcsplenduit facies ejus ul sol (Maiih. xvu). quod ei manu porrigebat, et quod forinam panis
Ipse corpus illud propria virtule suscilavit a morte, babebat, significaret dicendo : Hocfacite. Si auiem
el clauso scpulcro eduxit illud foras, et ubi erant iilud nihil aliud erat nisi panis, nunqnid dicitisqno !

discipuli congregali in domo clausis januis cum cosjusseril facere panem in memoriam sui ? Sed
eodem corporc iulroivit, et stclil in medio corum. boc dicere siultum est. Erat auicm aliud quam pa-

Ipse quoquc idem corpus de terra polcnler sublc- nis quod sub specie panis ihierat.id estcorpus ejus,
vavit, et in summo coeli snper omnes cboros ange- sicul patet cx eo quod dicebat : Hoc est corpus
lorum collocavit. Hx'C omnia in evangeliis scripla meum ; et illud jussit eos facere in commemora-
sunt, et credimus ea, quamvis incrcdibilia videan- lionem passionis et moriis suce. Ilaque in eo quod
tur secundurn communcm rerum quam-
naiuram, et dixit Uoc jacitein tneam commemoraiionem, dedit
:

vis considerarc et invcuirc nesciamus, quali modo tam cis quam omnibus ad quos perxcuturum erat
bscc fieri poluisscnt. Crcdimus aulem quod vere saccrdotale ofiicium ab ipsis, poleslatem faeicndi
87 ECKDERTI ADBATIS SCHONAUGIENSIS 88
cum orjiionc ol I.oncdiciionc corpus et sanguincni A ciiam post passioncm Domiuicam fideles Cbristi
iuuw.Quod dicunt.ir sacerdotcscorpus Doinini faccre nianducare poluerunt corpus Domini, et sanguinem
sive conflcere, quod idem sonat in laico sermone, ejus bibere. Manifesium esl eliam verbis Pauli ,

non ita inielligiuius, qnod ipsi corpus Domini quasi dc quod sancti aposloli, eteornm sequaces, benedi-
novo treent ei ei cs«eniiam dent; sed corum faccre ciioncs feccrunt super sacriflcium Domini ad im-
Lihil aliud ibi cst, nisi quod super illuJ visibile sa- plcndum sermonem Domini, quem eis mandaverat
crileira qnod in allari csl, faciunl olTicium suum, de corpore ei sanguine suo conficicndo, sumendoin
el dicunt oratioues ct benedieti >ne ; , ci staiuta signa memoriam ejus. DiciteniminEpislola ad Corinlliios
faciuiil, cl lunc virlutc divina prxsialur, ut sit ibi s"c: Calix benedicliouis cni benedicimus, nonne com-
verum corpus Doiniui, d verum sanguis ejus, ubi municalio sanguinis Chrisli esl ? et panis quem fran-
prius niliil aliud cral nisi paniset vinum. gimus, nonne participalio corporis Chrisli est ? (/ Cor.
VI. Illud crgo opus sacerdolum quod tunc ogunt, x.)I lest, nonne corpus Clnisii est,quopariicipamur?
(ali modo loquendi dcsignari solel, ul ipsi dicanlur !n co autcm quod dixit benedicimus, non soium si-
lacere corpus Doinini. Et csl fortasse suniplus bic gnilicavit, se et alios apostolos habcre potestatcm
modus 1 Kjucn li cx co quod Domiiius lunc diccbal : faciendi benediciiones super saciificium allaris, sed
Uoc fucite in nieam commenwrationem. Aul si cui D et Corintbiorum presbyleros quibus scribebat, et
vidclur iJ quod dicluin esl : tloc facite in meam quibus multa mandabal de sacramenlo corporis et
iommemorationem,\Vd inlclligcndum, ac si dicere- sanguinis Domini, quomodo dignc illud tractare de-
tur : in.indiicaic corpus meum in meam commcmo- berent. Iloc vero superflue eis mandasset, si nullo
ratinncm, ul per boc sccundo repelalur quod supra modo ficri posset, ut manducaretur corpus Domini,
dixeral, accipiie ct manducale: non adversabor, li- aut biberetur sanguis ejns in Ecclesia.
cet non ila aple conveuial liic sensus litlerx cou- VIII. Fuit niihi conceriatio de his rcbus quadam
naati, ui id quod supra dictum est. Nihiiotiiinus vico in domo mea Bunnx, cum quodam viro qui
i.imen in eo ipso quod eos jusMt manducare corpus suspectus erat nobis quod esscl de sccla Calharo-
soum, et sungiiiucm bibcre, elctiam poslpassiouem rum : et contigit ul incidercmus ad loquendum de
suam commemorationem mortis sux, potestatcir.
in sacerdolibus malis, el dicebat iti dc eis : Quomodo
eis dedit eonGcicndi corpus suum et sanguinem per ficri pntesl, ut qui tam irrationabilitcr vivunt, dis-

bcnedictionem, quam ipse cos suo cxcmplo docuil, tribuanl in Ecclesia corpus Domiiii ? Et dixi ei :

ct qua ipsi postca usi suui in consccratione Eucba- N»nne lsgintus quod Pilatus qui Salvalorem cruci-
ris:ix, etaliiseam reliqueruni, in quos sacerdotale p Biil, et infulclis cral, in poiestate habuit dare cor-
oflicium ab ipsis pervcnit. JNisi enim lianc poiesla- pus ejus cui veliet, et dedit boc Joseph viro juslo?
tem eis dedisset, unde possei.t liaberc corpus Doiniui In cadem patientia Dominus cst eliam nunc, et tole-

ad manducanduin, et sanguinem ejus ad bibcudum, rat malos sacerdoles, ct siuit cos polestatein habere
etiam post resurreclioncm ipsius? in Ecciesia,cl dislribuere corpus ct sanguinem suum
VII. Dicctis forte insaniam hanc quidem
: poluil Lnn bonis quam malis : ct continuo Ule subjecit di-

aliquo modo fieri, ul Doininus anle passionem suam cens : Post illud tempus passionis sux, ipse non
«Jarei discipulis corpus suum ad manducandum, cl venitin manus corum. Ex his verbis salis intellexi
sangoinem suuin ad bibcnduin in sui commcmora- iiicredulitatem ejus, quam suspicatus fueram de eo,
lionem, id cst ut postea sui memores csscnl; sed vidclicel iiuod non credcbat ab aliquo homine posse
nullo modo fleri poluit posl passioncm et rcsurrc- traclari, aut sumi in Ecclesia corpus el sanguinem
ciionem suam, ul per aliquam benedictionem lia- Domini. Dixiquc ei cum indignaiionc : Cathare,
lere possenl corpus manducandum, sive
cjus ad nunc lc manifeste conviixam : et rcvolvi cpistolas
banguiiicm ejus ad bibcndum. Ad quod primum Pauli, quas prxscnles babebam, et demonslravi ei
dicu : quoJ siillam commcmoralionciiiita exponilis, locum illum ubi ad Corinthios scribens dicil Qui- :

uon rccie intelligitis Scripluram. Quomodo enim D cunque manducaveril panem, vel biberit calicem Do~
intclligenda sit, ex vcrbis Aposloli paicl, ubi illud mini indigne, reus erit corporis et sanguinis Domini.
veiluin c imiueiuoraiionis Cor.nthiis expouens ait : Probet aulem se ipsum homo, et sic de paneilloedat,
ituotiescunque enim manducubitis panem hunc, et et de catice bibal. Quicunque enim manducat el bibit

mortem Domini annunliabilit donec

calicem bibetis, indigne, judicium sibi manducat el bibit, non diju-
veniat (/ Cor. xi). Ex qtiibns verbis intelligilur, dicaus corpus Domini (i Cor. xi). Ilxc verba cum
qtiod manducatio illa corporis Domiui, qux csl sub illi exposuissem, coinprebendi eum sermonc hoc :
ppecie panis, et bibitio calicis, id esl sanguiuis Si ila cst, iiiquam, ut dicis, vidclicei quod ex co
Domiiii, aimunlialio, id esl leslificalio morlis Do- lempore quo Dominus transiit ex hoc mmido, doii
iriui cst, qiiam in cruc: sustiuuil. In eoaulcm quod vcnit corpus ejus in manus cujusquam, consequens
ad Jidil donec venial, subinlelligendiim esl Dominus
: : est, quod ex illo tempore ncque dignc neque indi-
ad juiiicium : ctin boc siguifuavii.quod bxc annun- gne potuil aliquis manducare corpusejus, aut san-
tiaiio mortis Cbrisii pcr coiumunicatiouem corporis guinein ejus polare : cl si non potest ab aliquo sumi
et sangiiinis ejus non dccril in Ecclesia usque in indigne, nemo poiesl in eo sumere sibi judicium.
diem judicii. Paiet iiaque e» verbis aposioli, quod Frusira sermonem illum dixii Aposlolus, quod qui
89 SERMOXES CONTRA CATHAROS. — SERM. XI. $>0

indignc suniii corpns elsanguiiicmDomini, judieium A dictionem ; liic si propier aliquam simtilationcm ac-
siLi inanducal el bibil. cum dizisscm, conli-
Ila:c cedil ad sanctam communionem, eilii indigne cor-
euit, et ncqtte incrcdulitatem, quam in eo redargtte- pus Domini, et non discernit illud ab aliis cibis

bam, negavit, ncqtte verilati, qua convictus crat, per fidem Calholicam, et manducat ae bibil sioi
conscnsit. judicium, id cst damnaiionem. Hoc lu, infelix Ca-
IX. El nunc de eadcm Scriptura alloqnor ct vos tliare, facis, qui in occullo ncgas vcrum corpus
advcrsarios meos : Si non cst ita ul credimus, quud Chrisli esse iu aliari : et omnia qux a sneerdotibus
sacerdotes Ecclesias consecrent corpus eisanguinem noslris in ecclesia aguniur, in lextrina lua irrides,
Domini, el si non potcst fiori ul ab aliquo homine et nihilominus adveniente pnschali die, cum populo
sumalur, nunquid poiesiis dicere nobis, quis sit ille ad ccclesiam properas, barham reverenier compla-
panis aul caiix Damiui, in quo sibi judicium man- nas, el multo humilius c.eteris genna tua ad aliare
ducal el bibit qui indignc illud manducalct biliit, incurvas, atque hiantius buccam nperis nd r.ccinien-

el ex quo mullos eiiam contigil corporalitcr infir- dum sauciain communioncm, videlicel tuam cnier-
mari, el mori dum iudigne communicanl? Quod est nam damnaiionem qualenus videaris hominibus,

illud corpus Domini quod dijudicandum esse Apo- bcne Catholicus ac religiosus, el ut hi qttos per
stohts dcmonslrat ; ct quid est dijudicare corpus B pecuniam conducitis ad lucndtim vos, dicere pos-
Domiui ? Qmnia certe hrcc superfluc el vane dicun- sint in dcfensione veslra : Qtiid rcqttirimus ab
lur, si verum corpus Christi communicabiie
ipsttm hominibus islis? Boni et justi sunt; ct omuia aguut
bomiuibiis non esl. Egc vobis sensum Scripturac, qux perlincul ad Chrfslianos : utiuam nos lales

dc qtta nunc sermo csi, explanabo, licel indiguos simus!

vos esse cognoscam, sed hoc magis facio propler XI. Ab uno viro qui de angnlis vcstris cxierat

nostros simplices populos. Panem et caliccm De- unam talcm sapientiam vcstram audivi : Corpos ve-
miui appcllal Apostolus corpus et sanguinem Do- slrtim Domini cst,'el corpus Domini facilis quando
miiii ,
qnia suh spccie panis cl vini ista sunl in aliati ;
panem veslrum bunediciiis, atque c\ eo corpus

et quamvis ibi non sil vera subslanlia panis ct vini, vestrum reficiiis. ilunc scrmonem dulose significa-
postquam consccraiio facta Cst, lamcn csl ibi sapor, tis, quaiido inquirilur a vchis, ulrum vere fidem

et color, el fonna panis cl vini. Et quidem si non habeatis de corpore Domini, et rcspondetis inqui-

essct in iilo sacrifioio alia subslanlia nisi ipse panis reniibus, bonam vos dc corporc Domini fldem ha-

ct vinum, non in illo cibo uliquis manducarcl judi- bere. Si crgo ha?c ila se bahcnl, et si hoc esl ver-
ciitm . id est damnaiioncm suam, magis quam in bum occttltre sapicnlirc veslrac, scitotc qttia non est

aliquo alio cibo : neqtte propter illam niandttcatio- C U2ec sapienlia a Domino Deo, sed adinvenit eam
ncm coniingerel aliquos infirmari aut inori, cum princeps vcstcr diabolus, ul per lalem sermonem
non sil periculosus cibus. simplex panis el vinum. darct infidclilali vestrae aliquem colorem, i;i quo
Forsitan quia panis esl benediclus, et vinum est similis essct fidei Catholicx, quo minus abhorreret
hencdictum; ideo qui indigne manducat panem eam populus sluhus, qnem trahitis post vos. Nolite,

illum, et vinum illttd bibil, judicium sibi manducal misera gens, fallere vosmetipsos inanibus vcrbis
ctbibil : el forte infirmatur aul morilur, quia be- Verum quidcm esse falemur, quod omne corpus,

iie.lictioncm sanciam non hene honoravit. Si hoc omnis caro, Domini cst ; cujus est tena et pleni-
dicitis, inlerrogo quare dixit : Reus eril corporis et ludo tjus, el justorum homiuum non solum animx,
sanyuinit Domini qui indigne manducat panem illum, sed et corpora inembra Christi dicunlur, ut apud

el calicem bibit ? (1 Cor. xi.) Si non esl ibi nisi simplex Pauium, qui dicit : An neseitis quia corpora vestra

panis benedictus, et simplex vinum benedictum, membra Chrisli sunt ?;(/ Cor. vi.) Nttsquam lamen
lectius dixisset, reus eril benedicti panis, ct beue- hic modus loquendi in Scripturis invcnitur, ut cor-

dicii vini indigne accepli sed dixit : Reus erit cor- pus alicujtis hoininis, quantumlibet sancli, vocetur
;

c<> r P us Dou,i,,i vcI alicu J" s car0 ^ occ ^r caro

poris
acccpti, et
el sanguiuis Domini, suhii.tclligimus, indigue
quodammodo
_
perditi, quanium
•

in ipso
•
n
*-' _OI__.:_.«l ......!.-_..
Christi, prxler illud
.Ilii.l •*-_/.h_m
-.Apniic
unicum corpus, /iit/\_l
quod nniliim
unitum

est. cst diviniiaii in Domino Saivalore. Iloc singularitcr

X. Animadverliie nunc el hoc, quod dicil eum vocalur corptts Domini, el caro Christi in Scriptu-

non dijtidicarc corpus Domini, qui dc pane illo ris : ct uhicunque loquilur Scriptura aliquid liujus-

Domiuico indigne edil aul de calicc bibil. Si quis modi, quod corpus Domiiii manducandum sit a

prave et sordide vivii, et sine limore peccatorum fidelibus, iia hoc dicil, ut ron possit sermo ille in-

de aliquo alio, uisi de illo singulari corpore

suorum audacicr accedit ad commuuicandum cor- tclligi

pori cl sanguini Domini, quasi sii alius cibus, hic personai Chrisli. Vidcle quod Dominus in Evangclio

indigne commutiicat, cl hic non dijmlicat, id cst sic ait : Nisi maiiducaveritis carnem Filii hominis, et

non di.ceniil coipus Domini ab aliis cibis pcr ti- bibciiis ejns sntiijuinem, w»fi habebitis vitam invobis

morem cl revcrenliam Dci. Iiem el si sil hoino (Joan. vi). Nunquid pulalis quod hoc dc aliquo lio-

castc et sobric vivcns, cl tamen non crcdal vcre minis filio possit veraciter intelligi, prxter illum

esse coiptis Domini illud, qucd a saocrdoiibus Ec- Chrislum vir^inis filium?
iiiiicinnFiliiim hominis,

clesisc in ailari consecratur per orationcm cl bcnc- Nuuquid pulaiis quod maclandus sit aliquis homo,
 02
ECRBfiUTl ABBATIS SCHONAUGIENSIS
9l
i..«<»Hiie ui A biberisis ejut sanguincm, non habebiiis titam in vo-
el coquendus aut assandus,
.
ei sie
•

m
.......

bis cl illud Caro mea vere es( cibus, et sanguis

habeaiur? Non hoccerlc prxcepit Deus
; :

viia aelerna
meus vere est poius (ibid.) ; aliaque similia his.
(Exod. xx).
in Icrc sun, qui dixit : Non occides
XIII. Quidam discipulorum Christi qui lalia
et niondu-
Eiianisi sine pcccalo occidi possii lioino
humana caro, ut ipsum dicenlem audieiant, murmtirabanl dicenlcs :
cari, non habet lamen laniani vim
Quomodo polesl hic nobis carnem suam dare ad man-
suo gnstu possit alicui pixstare vitam xternam.
de ducanduml Durus est hic sermo, quis potest eum au-
Ex ergo scilotc, quod Doininus singulariter
lioc
dire? Ei conversi relro discesserunl ab eo (ibid.), et
suo corpore, quod divinimii eral unitnin, Ioquebatur
Filii ho-
ulira non ambtilaverunl cum ipso. jEsiimabant
cnin diccbat : Niii manducaveritit carnem
eniiu quod diccret eis se manducandum ab eis in ea
minit, et biberilis ejus sanguinem, etc. Filium
honii-
specic qua apparebal inler cos, ila ut per frusta
nis se solebat appcllare Salvalor, ncc
iisquam in
aliusali-
cnnciderelur, et dentibus corum ditaniaretur : el ut
Evangeliis hac appellatiune signifi alns est
boc sanguis ejus specie sanguinis haurirelur ab cis. Ipse
quis, prxtcr ipsum. Hinc scimus quoiiiam el
singulariler
vero 110 ii hunc modum manducandi cis signiflcabat,
loco ubi dixil de carne Filii hominis, sc
sed illum manducaiionis modum, qtio vere quidem
signific.ivit. g caro Chrisii manducalur, ita iamcn ul mandueanli
XII. Ut flerel, de quo filio hon.i-
autcm cerlius
videatur non se mauducare camem, sed panem :

nis hic loquerelur qnalcm viiam promitlcret

, el
et iii bibenti sanguinem ejtis vklcatur non se san-
his, qui manducarcnl carncm ipsius, el sanguinem
giiinem poiare, sed vinum. Hoc vere idcirco ila
bibcrent, poslca et alio loco ait : 0«' manducat
fiori oidinavit Dcus, ut lanlo majus sil meiilum
tneam carnem, ct bibit meum sanguinem, habel vilam
cjus, qui cnni taii flde utrutnque sumit, ul credal
cternam. Vera quidein caro est caro Christi, sed in
potentiam Dci lautam esse ul hoc facere possil :
multis ab omni alia carne singularis est, ct tali
ci boniiatctn cjus taniam essc, ut hoc dignetur fa-
inodo manducalur, qito nullus alius c.ibus manduca-
cere pio homiuis dileclione. Ilem et propter hoc
tur, sicui el supra osicnstiu: est. Unila esl divini-
eam digne voluit Dominus carnemsuam inanducari, et sangui-
laii, el ea hanc habcl virtutem, ut qui
nem suum potari in alia specie quam est, ne nimium
manducat, vitam xlcrnam in ea manducct, quia
cxpavescerct quisquam mauducare carnem illam et
sanciificatur per viriulem deifici Spirilus, qui cami
sangninem illtim polare, si videreiulrumque in
adjunctns esl. Qui vcro indigue manducal; iiuic

Dominus propiia specie; et ut lanlo minorcm occasioncm

ips :i caru non pio !est aliquid, sicul et ipse

teslatus cst diccns : Spiritus est qni vivijicat, caro C babcrenl J,u,3ei si ™ »'W ui irridendi Clirisiianos

non prodest quidqnum (Joan. vi). Non solum autem ac diccndi qtiod manducarenl Dominum suum, et

non pro !cst caro illa indigne manducanti, scd ct biberent sanguinem hominis occisi.

nocel, quia judicium sibi manducal in ea. Dispcrdil XIV. Vir quidam noslri lemporis qui infamatus

enim ilhiin Ocus inhabilans carnem sanctam, el

erat, quod de Cathara vestra gustassct, cum inler-

ulciscitur injuriain habitaculi sui. Sicut autem sin- rogaretiir in exlremis suis, an veticl dari sibi cor-

gularis cst illa caro ab omni alia carne, ita ct de pus Douiiui, dixisse memoratur : Si esset illud cor-

ea ordinavit Deus, ut singuhiriter manducctur, ct

pus Domini lanlx quantiiaiis, ul cslpetra Ercm-
aliter quam aliquis alius cibus. Nam sub spccie berti (5), jamdudum esset consumpluin, cx quo pi i-

panis in allari nobis virlutc divina prxscntatur, ct mum coepit manducari. Verbum irrisionis erat lioc„

videtur et t.ingiltir : in sapore panis gu*talur ct el ex infldctitate process.l, in qua, ut dicuni, ct

manducaiur, sicut el sanguis Doininicus in spccic vos estis absorpli : und<: el vos eodcm verbo conve-
viui nobis prxsenlaiur, U in sapore vini guslalur nio. Nunquid credilis verum cssc qnod Dominus
et hauriittr. Fractio ibi vidctur, scd ea in sacra- Jcsus Cbristus de quinquc panibus quinque millia
mento csl tanttim,, id —
csl forma visibilis panis.
r
hominum satiavil, ct quod
.
saturatis superfueruul
Communio pariitnn in manducando senlilur, sed duodccim cophini fragmenlorum? Ncgare hoc uon
item iu solo sacramcuio est : ipsa autem substaniia poiestis, nisi evangeliis conlradicere velitis, in qui-

Duminici corporis, qux in sacramenio latel, inlegra bus manifesle hoc legilur. El nunquid non crcditis,
manet ct iucorrupia. Manducalur hic cibus, sed non qnin ct per eamdcin viriulein qua hoc miracultim
cousumitur ut alius cibus ad auiuiam transit, ani-
: fccit, poluisset el alios plurcs illis quinqiic millibus

mam conforial ct illuminal, eamque conducit ad saliare ex eisdem pauibus? Dubium non cst quin
vitam xternam. Singularilas isla in illa sancta carne potuisset. Plus enim panis eral in dtiodecini cophi
Csl, quam de virgiuis uiero Filius Dei assumpsit, nis fraginenlorum, qux superavcranl manducanti-
sibiquc eam scgregavit cx omni carne qux sub bus, quam fuisscl piimo in illis quinquc panibus
coclo cst, ul hxc mirabilia opcrctur in ipsa ad sa- antequam cos disiribuerc ccepissct in luibas. Nam
luiern eleclorum suorum. Proplcrca non vobis du- forle in uito dtiodecim cophinorum aut duohus
rum videalur credere specialiter de hac carnc di- pottiisscnt fitissc coulenii panes illi, qui ab uno
cium essc illud, quod supra ex Evangclio indiiclum pucro illic bajtiiabantur. Idcirco nutcm pttis super-
esl : iVt*i manducaveriiis camem Filii liominis, et essc voluii Doiniiius, <|uatn disiribulum fuissel, ut

(5) Hennelstein c rcgionc Confluenli.r.

93 SERMONES CONTRA CATHAROS. — SERM. XII. 04
hilelligeretur nondum ila coarctalam fuissc poien- A eti:«m in populo Romano increvissci, el magnam
tiam ejus, quin adlutc e\ eisdem pauibus mullo partem civilatis occupassel tempore Gregorii papx,
plura millia satiare poluisset. II ipsuin autem mi- qui cum oraret pro inftdelitale populi et inter inis-
ri.riiluni quod fecit de quinque panilius, poternt siue sarum solemnia secundum corisuetudineiii obtulisscl
«iubio fecisse de uno, et nou solum de uno intcgro super aliarc Dci pancm et vinum, et solitas benc-
pane, sed ct de buccella panis lioc facere poluil. diciioncs fecissel, boc precibus a Dco oblinuit, ut
Omni dubitaiione remota crcdcre possumus, quod apparerct ibi caro Dominiea sicuii erat, ct ostcn-
cadem virlute qua poluil de nibilo facere omnin, deretur bis qui aiferant in spccie carnis, qux prius
possct el micam panis iia mnliiplicurc, ul inde sa- illic fueral in spccie panis, sicque liberatus esl po-
liaret inQnita miliia bominum. Qua ergo ratione pulus ab inliilelitale hac. Legimus de sancto Martino
ililliilere possumus, quod cadem virluic possil lioc Turoncnsi cpiscopo, qui non minor sanclis apostolis
niiraculum facere de curpore suo, ul quotidic in babebatur, quod dum sacramcnia corporis el san-
sacramcnto manducetur a multis in Ecclesia sua, guinis Domini in ecclesia offcrrct, globus igneus
ct lamen nunquam uianducando consuniatur?Certe apparuil supcr capul cjus. Signtim boc iudubilanicr
sicul olim Cbristus in ccena sua inconsumpto el a Dco erat, et denionslr.ivil Dcus in boc meritum
integro corpore corani discipulis sedebal ea hora, B sancl j v j ri| el fGcii ejus sanctitatcm bouoravit.
qua manducabant corpus ejus, ipso dicenie : Aeci- Quod ncquaqtiam fccissct, si falsa el inanis essct
pile et manducate, Itoc ett corput meum quod pro litles ejtis, cum qua aslabal altari divino, el qua
icata iradelur (7 Cor. xi.) ; sic el nunc eisdem boris credebatadesse in manibus suis corpus el sanguineiu
cisdemque momeniis ,
quibus per divcrsos fines Domini noslri Jesu Cbristi. Talcs iiaque viros con-
niundi in ecclcsiis manducalur corpus ejus, scdet fidenler scqui poles in ea fide, qua ipsi nos prx-
inconsumpto corpore ad dcxleram Palris in ccelo. cesserunt, et quam a talibus scriptam habemus in
Non ex boc nostro bumano sensu hanc fidcm babe- libris quos reliqiierunl post se. Manes luus mauet
inus, scd cx Scripturis verilatis, qux sunl a Spi- In inferno, isii vero manenl in ccelo. Tu fuge Ma-
ritu sanclo, et in quibtis lotius Catbolicx fidci fun- nem el infemiim : hos nobiscum sequcre, ut cuin
daineiilum universa Cbrisli Ecclesia babet. eis pariler maneamus in xternum. Quod prxsiare
XV. Tu vcro, o Catbare, banc fidem in abscon- dignciur Jcsus Cbristus, qui cum Deo Palre et Spi-
dilis tuis irrides quasi slultitiam magnam. lnfelix ritu sancto vivii et rcgnal Deus, pcr omnia sxrula
quomodo audes stultilix depulare boc, quod facit sxculorum.
sapientia Dei ? An impossibile esl , annon licct
SERMO XII.
Christo, qui esl Dei virlus el Dei sapientia, de cor-
Conira nonam haeresim de Itumanitale Salvatoris.
pore suo facerequod vult? An oculus tuus nequam
est, quia ipse bonus esl? Vcre bonus esl, qtiia ele- I. jEdificium sine fundamento, ul opinor, con-
ctorum suoruin causu multa fccil, el adbuc facit, Struxi. Mam qui bene vos noscunt, Salvaloris bu-
qux ei ali iuimicis suis, vidclicel Judxisel paganis, manitalem negarc vos dicunt. Quod si ita est, vane
et similibus lui, reputantur ad siuliiiiam el ad in- operam consumpsi dispuians vobiscum dc corpore
firmiiaiein. Sed sicul dicil Apostolus : Quod tiulium el sanguine Domini. Non esl autem incredibile mibi,
etl bei, sapient etl hominibut'; et quod infirmum est insaiii taagislri insnnos csse discipulos. Nam prin-
Dei, [oriiut ett hominibut (I Cor. i). Non posstun, ceps crroris vestri Manes, Salvalorem noslrum ila

inquis, credere boc, quod dicilur de corpore Cbri- in huiiianilale apparuisse docebat, ul videretur
sti, quia miliaicnus inlelligo qualiter esse possit. quidem hoino csse, et nou esse vere homo : et quo l

lnsipiens bomo ! niiuquid putas Deuin nibil possc nec vere natus fuissetde virginc, ne.juc vcre passus,
faccre, quod lu non possis inlclligere? El quid cst neque vcre morluus, nec vcre a morle suscitatus,
in omnibns qux credere nos ooorlet, quod homo sicut et duo magi Zoroe et Arpbaxat ante ipsutn
super lerram vivens suo sensti valeat omnino pe- D a Persia docuisse lcgunlur. Quod si in boc errore
nelrare aul inlelligere quoraodo sil, aut quomodo iltum sequiinini magis quam sancta Evangelia, de
fucrit? Jam landem pone perlinaciam, inimicc ve- quibus vos jactatis, quod vos soli ea sciatis el obscr-
rit.itis; et crede securus ea, qux dixi, quia nibil vetis, procul dubio aut cxci eslis, aulinsani. Cxci
periculi ex hac fide patieris, imo ct tnullum fru- eslis, si in eis hiimaniiatcm Cbristi noti inielligitis,

clum cx ea invenies. Si vero non credideris, in qux ibi mauifeste prxdicatur; insani autem, si vere
infidclitale tua aeternaliler peribis. Secure, dico, intclligiiis, ct lamen obstinaia menlc evangelislis
quia quod nihil e.x ea fide qiiam prxdico, periculi coimadiccre audctis. Si cssetis Judxi, forsitan lon-
paiieris, quia sancti viri, qui fuerunl ante nos, gam dispuialioncm ex legc cl propbetis de bac re
qtiorttm sauctitas prxdicalur, ct gloriiicatur in uni- vobiscum aggredercr. Nunc aulcm cum vos profllea-
vcrso iniiiulo, in hac fide salvati suul. Sancti apo- niini csse Cbrislianos, ct Evangelia lcgaiis el scia-
sloli et aposlolici Patres ceicbrassc leguntur, in ea lis, sicul dicilis, non me
sinii imlignalio do boc

fide qua crediderunt, se corpus el sanguinem Do- adversum vos longo sermonc laborare. Legitis cnim
mini coniicere et acciperc, et aliis darc. ibi manifesle, quoil casdcm bumanx naliira^ inllr-

XVI. Legitur quod accidit aliquando, ut bxc in- mitalcs in carnc sua suslinuii, quas naliiralitcr paii
fidclitiiS de corporc Cluibii qua vos irietili csiis, ct alii bomincs BOlenl. Esurivil et siiivii, lussaius
 96
93 ECb' ERTI ABBATIS SCHONAIGIENSIS
cst ex iiinere, dormivit, flevit, trisialus esi, sicut A evidentissimum esl, el nunc unum pro multis indu-
cvangelist.-c tcstantur, quos.ul pulo, non audeiis di- cium suflicial ex Joannis Evangelio, qui in fiuc pas-

cere fuisse rneniitos. Quod si vcre non fuit in eo sionis Dominicx ita ait ; Vnus miiitum lancea tatut

quxdam simililudo ejus perforavit, et conlinuo exivit sanguis et aqua : et

subslantia caruis, sed umbralillis
coiporis humani, nullo inodo ista vcra poluerunt qui vidil, teslimonium perhibuit, et verum esl testimo-

nium cjus, el scil ille quia dicit vera, ut el vos credatis.

cssc de eo.
II. Dicitis forte, quod qtiia assimilavil sc esurire,
Facta sunt enim hwc ul Scriptura impleretur: Osnon
siiire, et cxtora omni.i qux diximus, ideo evange- comminuelis ex eo. Et ilerum alia Scriptura dicit :

lislx ita ilc co loculi sunl, ul illos gesius siniulalio- ViJebunt in quem transfixerunt (Joan. xix). Allende

n;s rjus lalibus exqirimerenl verbis. Filii Bclial ! qua qtiid ait, quia exivit sauguis el aqt:a : ct quod lioo

vos audacia impoiiilis simplici ngno simulatiouis se vidissc tcsiaiur, et scire sc rei vcriiateai diccre,

dii|>licilalcm, vciilaii, qux Dcus cst, faUiiale:n?Ipse diligcnlcr aflirmal, ut nullo modo dubiteiur, veriia-

vciuin rorpus cl animam se babuisse lestalus cst icm carnex subslanlix in Cbrisio fuissc. Nam si

cl qua lemcriialc ros dicilis neurum in ipso fuissc,

phantaslicum corpus babuisset, iia ul non fuisset in

et magis crcdcmlum in hoc arbilramini fallaci Ma- R co vcra caro, sed inanis el umbraiilis quxdam car-

quam nis similitudo, ut menlilus est vcster Manicbxus,

uiclixo, vciaci Dco?Yerum corpus babere se
lesiubainr, quando nd discipulos suos dicebat : Vi- non magis dc corpore rjus lancea pcrforaio, quain
dete manus mcas, et peJesmeos, quia ego sum;pati>ate de vcnio pcrcusso potuissent proflucre sanguisct
ei videle, quia spirilus carnem et ossa non habel, sicut aqua. Quod vero in eadcm cat ne, iu qua nalus est,

me viJelis habere. Et cum hoc dixissel t oslendit eis

ct passus etiam rcsurrexil, ex veibis qux supra in-

manut el pedes (Luc. xxiv). El posl bxc cum oblu- duxi, paiel, qux post resurreciioncm suam dixit,
lissent ci od manducandum paricm piscis assi ct
ostcndcns discipulis suis manus suas ctpedestet
favum mcllis, manducavit coram illis. Animam ex eisqux dixit Tliomx dubitanti. Si suflicerc pos-
quoque se babere oslcndit in eo, 'quod imminenle sunt bxc qux dixi ad comprobaiidum vobis veriia-
passionesua dieebat :Trtsi/j est anima mea usque
sibi
temliumanx nalurx, qux iu Clnisto Jesu, sufllciant;
ad mortem (Malth. xivi). Similiier et in eo quod sin auicm maueat infelix Calbarus cum suo Mane
,

dicebat Potcslatem habeo ponendi in mendaciis suis : Et qui in sordibus est, sordescat
: animam meam,
sumendi eam (Joan. adhuc (Apoc. xxn), ct perefDuai in perditionem lo-
el iterttm x). Qull ergo dubilas,
infclix Calbare, veram huinanilalem cumbabuisse, qiicniium mcndacium.

qncm ex verbis ipsius intelligcrc poics verum cor- C SERMO XIII.

pus liiin anum cl animam habuisse ? Si dubitas cum Contra haresim decimam de httmanis animabu*.
de virginis ulero corpus assumpsisse, cuirc, miser, I. De bxrcsi quam supra inter cxleras decimo

ad Evangelium Lucx, in quo legtinlnr verla angeli loco orilinavi, ncscio :m sit generalis bominibus se-

ad Mariaui loqucnlis boc modo : Ecce concipies in ctx bujus, quia in plerisque rebus dissidenl a se

nlero, el pnries filium (Luc. i). In utero, inquit, con- ipsis, ita ul quod a quibusdam corum asseritur, ab
cipies, ut intelligas de ipsa carue virginalis ulcri, aliis De ea bxresi loquor, qua dicunt niliil
negetur.

(t ip n aliunde cum carnem assumpsisse. Item id aliud esse animas bumanas, nisi illos aposiatas spi-

ipsiim intelligeie poies cx verbis angeli qux ul ritus, qui in principio mundi ceciderunt a regno Dei;
,

Maitlixus leribit, ad Joscpb locutus cst boc modo :

ct bos posse in corporibus bumanis promereri salu-
Joscpli ftli Datid, tioli limere accipere Mariam con- tcin nnn aulem nisi
: inter cos qui sunt de secta eo-

juyem tuum : quoJ ettiui in ea naium csl, de Spiritu rum. Hoc autcm non legilur intererrorcsManicbxi,

sando esl (Malth. i). ln ea, inquil, nalum esl, nc sed alia non minor de animabus ibi invcniiur, id-

ruiarcs nmbiatilc aliquid, et non veram carnein circo dubium mibi est,ul dixi, utrum bi bomines bunc
ciiii) errorem generalilerteneant,annon. Quod sive ila sit,
cdtixisse de uieio inaliis, vel aliunde quain ab
ipsa, corpuseum assumpsisse, ut infelix Valcminia- D sive non, quamvis ad magnam clemeniiam pertincat

dm dicebal, Cbristum de ccelo corpus allulisse in bic sermo, ct jtiste non ab aliis argumentis compe-
ulcrum matris, ac per cam quasi per flslulam eum 6ci deberet, nisi virga et baculo; ralionabilia lamen

transisse in buuc inundum, vel sicut Apelles hxre- rcsponsa dare nos decel etiam insanis. Esl auiem
ticus dicebal, non de coelo, sed ex acrc cum cotpus bic error ita abominabilis, et bumanx rationi con-
assumps ssc, quod produxil de virgine. Item ad boc Irarius, ul non sil milii grandis mctus dcsimpliciori
ipsum pcrlincl quod Aposlolus dicit Misit Deusti- : populo quod facile in eum posset induci : propterea
lium suum factum ex muliere, faclum sub lege (Gal. 11011 muliuui laboris in bac parte assumere propono,
iv). Fucluiu, iuquit, ex muliere, ut inielligas sub- scd brevem conlradiclionem adversus insensalos
slaiitiam cotporis ejus de suosiantia virginex carnis adduco.
fabiicaiam fuissc. II. Ex antiquo boc in communi fide est, el sacra

III. Cum vcra carne naium fuisse Clnislum.ex cripla aticstantur, quod ad boc creavii Deus bu-
prxdiclis lcslimoniis, si quid sanx ir.cnlis babcs, manuin gcnus, ul ex co rcstaiirarel cadesti curix

iuielligere poies : el in vcia came euni fuisse pas- niiincrum angcloru ni, qui ex ea cecidcrunt ii> cxordio
buiu et moiiuiiin, c\ muliis Scriplurx lestimoniis mumli. rostqtiam autcm pcr invidiam diaboli etiam
 07 EXCERPTUM EX S. AUGUSTINO DE MANICIIiEIS. 98
humanum genus lapsum est in pcccaium, etdepa- A suiii animac, quam illi spinlus qui ceciderunt, ne-
radiso expuisumesl in primis parenlibus; Filius Dei cessario conceden !um est, quod ei omnes angeli qui
in liis novissimis temporibus factus esi liomo.ut cciideruni.etomncs homiiies saiv:ini!i sii.l. Qui eiuut
liumanum genus a peccatis suis , et a potestate ergo angeli quibus Duminus in novissimo dieturus
diaholi liberaret, quatcnus adbuc in co perficerel est, el qui erunt iiomines qnibus diclurus est : Ite,
qjod proposuerat, videlicet ul cx eo ccelestem cu- maledicti, in ignem ceteruum, qui prceparalus est dia~

riam resiauraret, el implerei numerum angelorum bvto et angelis ejus? (ilatth. \xv.) Nunquid non co-
suorum, qui fuerat imminutus per ruinam illorum, gnosciiis bic quoque vos esse mendaces?
qni projecti fuerant de ccelo propter supetbiam suam. III. Intelligiie nunc insipienles insipientiam ve*

Creditis lioc vos qui ex paradiso eslis? Si non cre- Stram, ct stulti atiquando sapite (Psal. xciii), et
dilis, ecce inducam vobis verba aposioli Pauli, cx agnoscite quod non desccnJit Filius Dd de ccelo, ut
quibus intelligere potcsiis ita csse ut dixi. Hic in redimereta niorte aetcrna d.emoucs, scd bomines
cpisiola quam scripsit ad Epbcsios de Deo Paire qui non sunt dxmones, sed quibus csl colluctalio
dicit quodam locosic Cratificavil nos in dileeto FUio
:
conlra spiriiualia nequiiiac in ccclesiibus, id est ad-
suo, inquo habemus redemptionem per sanguinem ejus, versus malignos •«
m ' ' n o"— spiritus, t>" non regunt,
"r—-«— i qui --©••m ut dicilis
-• «»».••
et remissionem peccatorum, secundum divitias gratice D
corpora nosira, sed potius destrucre nos el in cor
sihv, qua: superabundavit in nobis, in omni sapientia pore, et in anima incessabiliter student. Non vcnit
et prudentia, ut nolum nobis faceret sacramentum salvare malignos spiritus, sed lorquere eos, sicut
votuntatis suce secundum bonum placitum ejus, quod ipsi confcssi sunl quando ex obsessis hominum
proposuit ineo, in dispensationeplenitudinistemporum corporilius clamabant ad eum, dicentes : Quid nobis
iuslaurare omnia in Christo, quce in ccetis, et quw in et tibi, Fiti Dei ? venisti anle temyus torquere nos
terris sunt in ipso (Ephes. i). Hoc ergo animadverlite (Matth. vui).
in boc sermone, quod dicit proposuisse Deum Pa- IV. Hactentis me dc bis ilisputasse suffni.U : et si
trem instaurare in Cbristo omnia quce in ccatis el qtice qui.l minus suIDcienter dixi, addat ad baec prudens
in lerris sunl. Oninia qiuv in lerris sunl in ipso, id est defensor veriiaiis quaecunque ci compeieniia viden-
in prxdeslinalione et electione ipsius, id esl omnes tur, ad muniiiicntiim Catholicx fldei, ul arceantur
eleclos bomines, proposuit Deus instaurarein Chri- a viuea Domini vnlpeculaj pessitnae, quaedemoliunttir
sto, id est per Christum. Itein omnia quee in ca>li$ cam. Si quid eliam simpHciier et quodammodo grosse
sunt, id est lolum numerum angelorum, qui fuerat videbor dixisse, non ex hoc me dcspiciet lector, quia
imminulus per ruinam lapsorum spiiituum, propo- .-, C a considetationeftci, ul ubique essel sermo intcr-
suit inslaurare per Chrislum, ila ut redimerelur pretabilis simplici populo, cujus aedificationi prae-
humanum genus per ipsum, el loco angcloium col- cipue inleudi ista scribendo ad laudem et honoreir
locaretur eleclorum hominum numerus, atque coele- Jcsu Ciiristi Dei ei Domiui noslri, cui esl gloria et
stis curia iia ad iulcgritatem plcniludiiiis stioc rcdiret, potestas in ccclo et in lerra permanens iu saecula
in quo priino condila fuerat. Nam si ille numerus sxculorum. Atncn.
minisirorom Dei, qucm in principio ad laudein no- Quicunque ad mnnimcnlum Calholicae fidei bnnc
minis sui creavit, per Chrislum redintegralus non librum transcripserii, et scriplum diligenter corrc-
fuerit, non omnia in ccelis pcr Christum instauran- xeril, scribal nometi ejus Deus in libro vitae. Rog«
tur; si vero per ipsum implelus fuerit illc numerus, scriplorcm ul bacc quoque verba ascribat lextui si;o,

ita ut lol bomines salvenlur, quod angeli ccciderunt, et exccrpluni quod seqttitur, non ncgligat in fin«
aut plures, sicul asserunt quidam; cl si nihil aliud libri sui apponere.

EXCERPTUM DE MAMCELEIS
EX S. AUGUSTINO.

I. MnVs, qui et Manichacus a disctpulis suis vo- D icriium dccimnm principcm ipsorum ; episcopos

caius est, ul vitaretur nomen insaniae, nationc aiiicm scptuaginta duos , qui ordinantur a ma-
Persa, veniens in parics Graeciae, Spiritum Para- gislris : et prcsbyleios qui ordinanltir ab episcc.

cletum sc esse aflirmavit, quem Dominus Jcsus pis: babenl diaconos suos, et bi omnes e'.ec i
aposlolis se missurum promiscrat. Hic ex discipulis vocanlur inter cos. Cacleri veioqui nontlum ad hos
suis duodccim eosque apostolos nominavit,
clegii, gradus asccndcruul, auditores lanlum. Mitlunlur
aulem ex omnibus videutur idonci ad coruin
ad imilaiioiicm Domini Jesu. Qttem numerum Ma- qtti

iiicbaei adbuc hodie citstoiliuut. Nam ex electis crrorem, vel ubi est, suslcntandum cl augendum ,

suis habcnl duodccim, quos appellanl magistios et vel ubi non est, scmiuandum.
99 ECKBERTI ABBATIS SCIIONAUGIENSIS |0O
Estanlem dogma quod a suo hxresiarcba ac-
II.
^ quorum patcr nomine S.ulas, ul dicunl, omnium
ccpcrunl, bttjusmodi Crcatorem omnium rcn.im : sociorum suorum fcius dcvoravil. El quia magna
Dcuin es=.c neganl , sed duo rcrum principia esse pars divinx substaulix admisia crat fctibus illis,

affinnanl , unum bonum , malum et

et allcrum : ideo maximam parlcm bonx nalurx dicunt eum ba-
hxc sibi coxterna csse et conlraria et bonum ; buisse, c! exiguain malx. Qui cum sancie vivcrel
quidem principium esse ; aflinnant malum vcro propicr exuberanlem copiam boni, commotam ta-
quemdam iinmancm princinem tenebrnrum, a quo mcn fuisse in eo a ivcrsam pariem mali, ut ad
omne corpus originetn ducerc ccnsent. Animas concubiium declinarcl, aiqtie ita cum lapsum essc,
auiem hominiim ct viialem spiriium qtiorumlibet peccasse, scd vixisse postea sauctiorem. Dicunt
auimaniium, el virliitem qux vivificai arbores, el autcm quasdam coelestes virlutes ad boc a Dco
herbas, et semina, o Dco originem habcrc dicuut, ordinatas, ul pcr lolum mundum eunlcs, bonam
imo el parteni Dci uniimquodqiie talium esse volunt. iliam naturam paulatim purgarcnl a mala cui im-
Nam dirinam subst.uiiiam omnibus generibus cor- niista est, et purgatam duabus navibus imponant, ct

porum admislam csse creduul. Ilanc auicm com- ad regna sua Iransmiltant. Mavcs autem illas dicunl
niislioucm bac ratioi.e factam esse asscrunt. fabricalas csse ex pura Dei subslanlia, et bx suni,
III. Fuerunl, ut ait Manicbxus, ab cxordio dux B ul dicuni, sol et luna. Et lunam quidem dicunt fa-

subslaniix a se divisx : duo scilicct regna diversa clam ex aqua bona, soicm vcro cx igne bono.
et conlraria aique coxlcrna, videlicct regnum lucis Idcoque orationes faciunl ad solum pcr dicm, qua-
elregmim leucbrariim. Et rcgnum quidcm lucis cunque circuit ; ad lunam vcro per noctem, si ap-
Dcus Pater obtincbal. Hoc quoque subslantiam paret ; si non apparct, ad aquilonem , quia sol

bonam Manicbxus appcllavit, sive naiurara bonam cum occiderit ad orientein revcrtitur.
et incommulabilem, cl omnino iuviolabilem : et boc VI. Ad imiialioncm iiaque coelcsiium spirilirum
non aliud quam Dcum esse confcssus est. Eral au- etiam elecli eorum dicunt se purgare bonain illam
tem, ut ail, juxta unum latus illius illuslris ac san- naturam a mala, dum comedunt vel bibunl. Quod
clxlerrx, tenebrarum immensa maguitudo, bancque enim bonx nalurx immistum esl cibis el poiibus in
subslanliam malam appellavit, sive ftimum maluiu, venlre eorum, ut aiunt, libcralur, et ipsi illud cuin
sivemalam naturam. Dislinxil autem cam in quin- ordinationibus transmillunl ad cccksiia. Quod
que elcmenla, fumum, lcncbras, Jgnem , aquam, aulcm malx nalurx ibi esl, ad seccssum vadit.
vcntum cl bxc quinque, malas naturas appellavii.
: Hoc autem faciunt in omnibus frugibus, et frticti-
In singuiis auiem monsira pestifcra ac pessima naia bus ct scminibus. Dicunl enim partcm illius bunx
fuissc dicebat; in fumo bipedia, undu etex babita- nalurx eliam lerrx ailmistain esse : unde cuin
toribtts lumi bomincs originem babere tlix.ii ; in exbakt ac 6tirsum ad scdcs proprias redirc conaiur,
lenebris, serpeniia ; in ignc, quadrupedia ; in a.iuis, in bcrbas ct aibores per radiccs earum incurrii,
natalilia; in venlo, volaiilia. Uniiniqiiotlqiic auiein sicque iu bis cam dcliueri coulingii, el impcdiri
genus in stio elcmcuio mancre dixil, omniaque hxc ne ascemlal. Ilxc ergocsi causa quare agriculturam
genlem lenebrarum appellavit. non exerccnt, quoniam quasi bomicitlium reputant
IV. Inbac ergo lerra morabaiur, inquit, immanis berbas aut arborcs crailicarc aul iruncare. Scil et
quidam princeps, babcns circa se innumerabiles foiia aut fi uclus deccrpcre ncfas babent. Uis cniin
piincipes,erat<|ue ipse omnium borum dux ct origo. inesse sancias qtiasilam auimas, inicllecluin baben-
Ponil aulem scdcm ejus in elemenlo fumi. Qiioniam lcs pcrbibcnl, easque vcbemenier dolcrc cmn ista
ergo lcrra isia cum suis babilaloribus valde cral Ixditnlur, ei expclli rum ampulantur. Animas au-
peslifcra, ac rcgno Dei contraria, ne forte ipsa re- dilorum suorum in ciectos transire aut in arborcs
gno Dei aliquod infcrrcl nocumcntum, placuil Dco opinaniur:ideoqucomnes arborcs ila venerauiiir, ut
expugnarc eam,ejusquc maliiiam auquo lcmpcra- elspinas dc agris evcllcre non audeanl. Permillunt
wenlo rcfrenarc. Misit ilaque dc rcgno suo alia d auiem auditoribus suis bxc faccre, ul per eos vi-
quinquc elcmenia, qux de sua ipsius subslaniia ctum babcrc possiul : fcuerari vero mullo liccntius
fabricaveral, el bxc quinquc iltis malis iirmiscuil, puianl, quam agros colcre.
singula singnlis, fumo aerea, lcnebris luccm, igni Adeo aulem, ut dicitim cst,
"VII. diiigentius vo-
malo ignem bouum, aqux malx aqnam bouain, Iunt purgare illam bonam naturam in omnibus se-
venlo malo venium bonum.
minibus per comeslioucm, ut et sperma bumaniun
V. Facta ergo hac commistionc bonx naturx farinx panis sui admislum gusiare nou abliorreanl;
cum mala , orta sunt cx illis quinquc generibus sed boc vebementcr occultant detccta lamcn
: esl
animamium, qux supra distincla suni, omnia bxc bxc iilorum tnrpitiido apud Carlbaginem, cogcnle
genera animantium qux vidcmus in lerris ul
, ila Urso iribuno pcr mms puellas in diversis locis, ita
ex singulis singula provenirent alque cx illo
:
ul neutra altcram boc prodidisso scircl. Quarum
lempore omnia animalia paricm bonx uaiurx ct
altera nomine Margarela, cum esset annorum non-
parlem malx babcre dicunl, co quod posl rom- dum duodecim, propicr boc quasi cceleste mysie-
misiionem boni et mali nata sunl. Hac ergo ralionc riiim corrnplam sc csse confcssa csl aliera vcro ;

Adam ct Evam ex principibus fumi nalos asscrunl, noniinc Euscbia Manicbxa, quasi sanclimonialis,
101 EXCERPTUM EX S. AIJGUSTIM) DE MANICIIiEIS. 102

primo negans, landcm vix compulsa esl id ipsum A cibaria eorum, quorum utrumquc ncfas habenl
clo se faleri, el (otum turpissimura iiliul scelus ex- IX. Uxores eleclis suis probibenlnr, audiloribus

Non aulem omnes boc facere dicuniur, scd

ponere. conceduntur : moncntur tamen auditores diligcu-
quidam eorum, qui dicunlur CalharisUe, id esl lissime, ul si ulunlur conjugibus couceptum lamcn
,

purgaiores. Esl enim secia illa divisa in ircs par- gcneralioucmque aite qua possinl dcvitcnt, nc di-

tes, in Catbarisias, ct Mattharios, el eos qui spe- vina substantia, qiuc in cos pcr alimenla ingrcditur,
cialiler Manichsei dicuntur , cum lamen omnes vinculis carneis ligclur in prole : perescas elcuitn
disciplinam Manichxi observcnt. Carnes onmes et potus narentum in omuem fetum animam credunt
immundas judicanl, ncc eis vescunlur. Dicuntenim, descenderc. ltaque nuplias sinc dubio condemnant,
quia cum occidilur quodiibel animal, stalim pars quandoquidcm gcncrare probibenl proptcr quod
iUa divincc substanlias, qnae ineral corpori, evoiat, conjugia copulanda stinl. Dominum Jestim in terras

et quod rcmancl totum immundum est ,

quia ex venisse, ad anirnas, non ad corpora liberanda
concubilu venit.el opificium est gentis lcnebrarum, eumquc nec de virgine nattim creduut, nec fui5.se

el coinquinatmanducantero. Auditoribus suis lamcn in carnc vera, sed simulalam specicm carnis ludifi-

eas comedere pcrmillunt, scd omniuo probibcnt, candis bnmanis sensibus praebuisse ; ubi non solum

ne animalia occidanl : aiunt enim, quia principes morlem, verum ctiam resurrectionem mcntiretur.
geniis lencbrarum sua singuli in teriis auimalia tiule pasclia nostrum vel ncgligenler, vei omniuo
pussident, dc suo genere ac stirpe venientia, qui non cclebrant. Cclebranl aulcm pro eo quoddaai
peremptores corum rcos tcnenl, nec de boc mumlo fcslum, quod vocanl Bema, id esl diem quo Mani-
cwre permiiuin!,quin antea pocnis, quibus posstwit chams eorum occisus est. Dcum, qui legem dcdil
eos atterant. Nec ova saltem sumunt, quasi el ipsa per Moysen ct per prophetas tocutus est, non verum
cimu frangantiir, exspirent ; sed nec alimonia lactis Deum fuisse dicunl, sed unum ex principibus tene-
utuntur, quamvis de corpore vivi animalis mul- brarum. Promissionem Domini nostri Jesu Christi
gcalue. de Paraclelo Spirilu sancto in suo hxrcsiarcha
VWI. Vinum non bibunl, dicenles fel esse princi- Manichaeo dicunt csse completam, ila videlicet ut
pum lenebrarum ; bibunl lamen carenum, quod jpse essct Spirilus Paracletus : unde se in suis iil-
non cst aliud nisi vinum coaclum. Uvas comedunt, tcris Jesu Cbristi aposlolum dicit. Baptismum in

et mustum aboniinanlur, diccntcs divinam substan- aqua ncmini prodessc ad salutem dicunt. Peccato-
tiam fugari in atlrilione uvarum, qtiam multismo- rum origiuem non libero arbitrio volunlalis attri-
dis.a rebus fugcre dteunt. Fugil enim, u l aiunt, buunl,sed subslanlia; gentis advcrsa;, quam homini-
dum fruges et poma carpunltir : fugit cum ailiigun- i )U5 mislam esse dicunt.
Duas animas in uno homu.e
ttir lcrendo, molcndo, coquendo , mandticando; esse dicunl, bonam et malam, casque inter se ha-

fugil in omnibus motibus auimalitim , vcl cum bere conflictum, quando caro concupiscil adversus
gcstiunt, vel laborant ; fugil etiam in ipsadigeslione: spiriium, et epiritus adversus carnent. Asserunt
mullaque circa ba3c turpissime confingtuu. Eiee- etiaro linilo islo sxculo, animas quidem
naiura

mosyuam ex omnibus qux ipsi comedtinf,darc aiicui bonas, sed qua; non polucrunt a natuiae malx con-
non Manichico mendicanti probibenl : ila ut nec lagione mundari, quasi in unum globum acces-

nquam insumma necessitate posito velini porrigere, suras, el cum mala nalura in aUernum dam-
nc mcmbruin Dei, quod bis rebus admisliim esi, in nandas.
libris ejus,
illiim transcat , ejusque peccatis sordidalum impe- Fiuiuntur verba Augusiini collecta de
apposilu-
diatura redilu : ideo saepe coarcianlur tiltra modiiin qux in princioio libri liuius me huic operi

comederc, el parvulos suos nimia ingluvie inleifi- rum spopoudi.

ccrc, ne vel aliis denlur, vel apud ir.sos ocrcant
103 ECKBERTl ABBATIS SCHONAUGIENSIS 104

Hfc

ECKBERTI
ABBATIS SCHONAUGIENSIS
OPUSCULUM

DE LAUDE CRUCIS.
(D. Bcrn. Pezics, Biblioih. ascet. antitfuo-nova, I. VII, p. 43, ex ms. eod. inclyti monaslcrii Windfcrgensls
ord. canon. Regul. Pixnioiiilral.)

LAUS CRUCIS, VERBA ECKBERTI.

i. A sideas. Yidcal impius Nero et invideal, quia ecce

Salve, crux, signum Dei vi\i, vexillum dexterx imperatorum diademata inler aurum et lapides pre-

signum triumpliale, signum salutarc,

cxcelsi; salve, liosos te, o crux, velut nobilissimum decusadmit-
signum potens ct admirabile; salvc, signum Itono- tuul. Videat invida Judxa, spectel ccrvicosa genii-

rabiie coelcslibus , amabilu terrestribus, inlcris litas «i contabescat, quia ecce superborum el cnlla
honribile. Salve , crux signum benedictum , li- sublimiuin ct gcnua coram te iiicurvantur. crux,
gnurti prcliosum ei elcctum , lignum fructifc- le omncs angeli Dei in excelsis honorilicani, qtii-
'
rum super omnia ligna silvarum , et super bus Itic solus csl acccptahilis, qtti tuo siigmale si-
oninia aromala qux ab origine mundi super ter- gnains advenerit. preliosamor.eta, sola in civiiaie

ram gcrmiiiaveruut. Bcala radix, qux le porlavil, Ili-i cognita el dilecla ! Mttltum peroinncm inoduin
scd beatior, qux te beavit! crux, radix lux nobi- valcs, quia el rcgnum Dei pcr te comparatur.
lilalis in terra viveniium, qux divinam libi virlu- III.

icin inseruit, et omneni lignoriimdiguilalcm le fecit *

Quis igilur vacttnvii ignoiiiiniara tuam? quis lan-
supergredi ! lignura prxclarum el nobile, cujus tis dignam te fecil lionoribus? Nimiruni ille bomo,
cedunt dignilali cedrus et eypressus, laurus cl pla- qii dicitur Jcstis, liujus quoque miracttli auctor

tanus, paltna el oliva, viiis el fieus et malus, cin- est : qui solus faeil mirabiles res, ipsc utiqtie, ipse

namomum et balsamuin, ct myrrha cl libanus, sio- fecii banc rem, el non nlius : Jcsus Clirislus Fiins
rax et galganus, gutta, casia et lercbinilius, ligna Dci vivi, dominator coeli el lcrrx, qucni terra pec-

Setim, ligna Ihyina prcliosa dc opbir, ct ontne cairix a s« rcpulit, in te ascendit, et excepisii ctim

lignum pulcbruin visu, odorc delectabilc, fruclu et susliutiisli preiiostitn pondiis corporis ejus. Tuuc
suave et salubrc. Oitme lignum paradisi Dei non csl sanclificata es nudx carnis cjus allaclu, cl sauctis-
nssimilatum libi, oinue aurutn obrizmu , omnis siitii crtioris ejus aspcrgiuc. (ilavi eniin, qui inno-
gcmma prctiosa (ibi comparari non possuut. cenics manus ejtis ac vcuerabilcs pedcs tibi con-
II. flxcrnnt, prrliostim illuin liiiuorem propuleruut in
crux sole splcndidior, omitibus astris muinli tc : lancca quoque mililis, qux illud virginetim
sercnior bis qui fidei el charitatis le iiitueuiur Llus apctuit, sacii sangitinis cl aqux inyslicx rivo
nspcctu! gloriosum el sanclissimum signiim! le aspersil. Eccc quali oLo unxil tc Dctis, couse-

Quid hoc est iniraculi, quod in le accidil! J.mi pri- cralor luiis, vcrus cl stiinnuis powifcx Jcsns : unxil
Uem maicdicium cl liorribile eral nomcn tiium, el lc, iuqiiam, prx panicipibtis luis, prx ouinibus li-

erat signum damnalioiiis et ignominix, furibus cl G gnis silvnrum, ul csscs sanciuiu altare bolocausti
Itomicidis atldic-iuin : nunc aulem signttm es glorix vcii el gratissimi Dotiiino. Vere sanctum altarc lu
cl benedicliouis. El ecce a novissimis botiiinum ma- cs, quia in le primuui oblala csl pro mundi salule
gno ctmirabili salin usque ad coelos suminos nscen* boslia vcra, boslia sancia, bostia immaculata el
disti, ila ut bonorandos etiam rcgum verticcs pos- pacilicn, qux sola rcconciliare poluil lerrcna ccc-

1
Iia cod.
105 SOLILOQUEM SLU MEDITATIONES. loG

lestihus. Aliare thymiamr.tis prciiosi Ki cs, cujus A ccm deponimus, gcnna incurvamus et ad terram
odor sunvissimus usquc ad interiora cceloi uin pc:.e- loli pio-iernimur in honorem cjus qui expinss in

travit» cor Dei excelsi oblcclavit, cl inclinalos esl lc crucnlis manibus omnia ad sc traxil, qui incli-

dulcore cjus usque ad terram, ct placalus faclus n.no capiie in te cmisit spiriium, cujus emortua
ert stipcr mnlkia habitaniinm in ca. genua in te flehili modo complkaa sun», coju*
IV. sacram corpusculuin totum expinsum fuil su«
Mullum per omnia in conirarium versa cst igno- per le.

minia lua, o crtix ! Instrumcniiim pcrdiiiouis fue- VI.

ras, el salutis insliumenlum facla es. Vitam peri-

crux, gloria Chrislianx frontis, o T propitia-
mcre debueras et mortcm pcrcmisii. Conira au-
signaUim super nos manti Dei
lionis, ! Christianx
ctorem vitx pi inceps mundi bellaturus, per ic ar-
militiae vexillum inexpngnabile! Faciai te Chrisitts
matus proccssit, sed in capul cjns lc rctorsit mann- milii el omni liomiui credenii esse fldam proie-
fortis nosier Cbrislus Jesus, concidi'. ccrviccm
ctionem adversus omne periculum animx ct cor-
peccatoris, ct divisii inter ipsum ei ban.ani gencris
poris. Eslomibi pergraiiam Domini scuttim inexpa-
inass.nm, cujus se caput esse glorialt.s esi, et facla
gnab; , e adversus ignca , ela lnimici> advcrsns onines
csl ruiiia ejus magna, et ablaltim est opprobriuin
astutias fijus, el oinnem dxmonum foriiludinem pro
de Isracl.
me poteuter expugna. Tu omnes corporis mei luerc
V.
fenesiras, nc ascendal mors per eas in animaiu
Te ergo, o magnx exsuliationis ct salutis iiisiru- meam et omne, quod niortiferum mihi csf, tua
menlum, erax bencdicta, crux electa, crux jueunda vi.lus exstinguat.
ei amabilis valde, omnis Ecclesia sanclor.un sancti-
vn.
licata per te in nomine Christi, qui propriis bume-
In qiincunque bora, qtiocunque in opere tc ma-
ris le porlare dignalus esl et a te poriari, inerito te
lionoriiic.it et magnificis te exallat praeconiis. Si
niis mea in nomine Domini inei Chrisii levavcril,

ciTeclutn libi velocem prxstet ipsc, qui te sanclili-

enin» thronos regum sive sceptra aul coronas pro
eorniii reverenlia, qui sunt terra el cinis, honornr cavii, Dominus Jesus. Eslo peccatrici animx me.e,
ilecel a snbdilis : qtianlo magis le sceptrum xterni
o crux, fortis protectio in die, quocxuenda esta
Hegis, ad glcriain Christi, qui per le orbem tcrra- carne hac n.ortali, adversus hr rrcmios incursm
omni populo acqtiisiiiouis pessimoruinspiriiuum. Esto illi suive umbratuli.c)
rtun sibi suljecit, ab
hono:ari dignuin est et adorari? Adorari le, in-
conlra xstuans incendium flammx gchcnnalis, itt
q
illacsa libcro gressu pertransire valeal ad vidcndunt
quarn, dignum esl, non qtiidem ul Deum, scd ui
virtutis admirabile signum. Si adoranda siint
Dominum Deum suum iu ccclestibus, per cuin, qui

vesligia ped';m Kegis et Domini nostri, cur non ciucifixus est in te, Jesum Christum Dominum no-
digne adoranda es, o crux, qux impressa habcs slrum, qui cum Dco Patre et Spiritu sancto vivit

vestigia non lantum pcdiiiu, sed et manuuin el el regnat Deus in sxcula sxculorum. Amen.

iniitis sacri corporis ejus ? Vcrc di^ne coram luo

s.icro signaculo inauiis suppliccs elevamus, cetvi-

EJUSDEM ECKBERTI
SOLILOQUIUM SEU MEDITATIONES.
(D. Pezius, ibid., p. 21, cx codd. Mellicensibiis )

I. D ubi esl divcrsorium tuum, in quo lecto rccumbis

Verbum mibi esl ad le, u Rcx sxculorum Jcsu iuter charissimos luos, et satias eos inaiiifcsiaiione

Cliriste : ausu cbarilatis alloqui te prxsumo factura gloriac l.i;e ? qiKun felix, qunm illuslris, quain
manus lux concupiscens decoreni luum, et adire sanclus, qiinntn npp.Menduscsl coucupisccntialocus
gcsliens dcsiderio cordis mei. Lsqncquo sustincbo illxDeificx voluptatis, locus percnnium dcliciarinti?
abseutiam luam, cxspectalioi.cm facici qtianto lem- Non accessii oculus niens, nec nppropinquavit cor
pore feram? Lsqucquo ingcmiscam *, «I stillabil metim usquc nd m.iltiludiiicm dtilccdinis lux, qnani
posl me octilus mcus? Amabiiis DomiuC ubi babitas, intrinsccus abscondisti Dliis luis : solo ejus odon

• ut. rod. ingcmiscet.

JVikol. CXCV
 107 ECKBEUTI ABBATIS SCIIONAUGIENSIS 108

faris ' ufcunqne sustentor. Si»iramentum suavita- A puhis accincius, ncsciens !..bcm,nescicns inobcdien-
tis cjtis * de longinquo vei.it ad me, et est miiii liae moram. Pcr le eenlcna dccies tnillics millh as-
inper odorem balsami et fragrantiam thuris ct myr- sisiunt in Sanctuario Uranici lcmpli, inlcndcntc»
rhac, cunciique generis' suavium odorameniorinn vuluii Majestaiis luoc claro ci imfeflcxibili " visu,

it eoncupiscenlias mundas paril in me, quartim cst ac personanics harmnniam im essabilis iiymni in glo-

degnstaiio dulcis, vix tamen potahiiis. Quid emm riam trinrc et simplicis Divinitalis '*.

milii cst in cocio? quis est thesaurus mcus -inilla IV.

ccclica cella? quae cst haereditas mca in lerra vi- Pcr tc scrn.phim ardent, pcr lc cberubiin luccni,
vcntium? Nonne Chrislus, Dominus mcus, unica per tc judicant ihroni. Tu Dcus noslcr ignis es.

salus mca, toium bonum meum, plcnum gaudium innocue ardens, et a lsi:c liivinilalis immediaia ap-
ncum? Et quomodo conlinerc potero cor meum, proximationc (oius charitaic iguitur, et flanmea
Domine, ut non amel le? Si non amavero ie, quid coruscationc vestitur s;icer ordo scraphim : qui cl
amabo? Si transiulcro aniorem meum a le, uhi il- sai suavis inceudii odoriucenliam spargit in cacic-

lum digne collocabo? Desiderabilis Domine, ubi ras infcriiis tibi mililatitcs administrnlorias pha-
cxira te reqiiiescent dcsideria mca? Si usquam i.uiges, qnnrum dc picmiudinc utciinquc gustamus
cxira te pcdem cxicuderit amor meus, poiluius cl uos. Tu Deus nosier vcra iux cs, el snsci|. iunt
6 vana
crii : si a le declinaverint desideria mea, n.onies a te iuccm pcpulo lito : lu ihesaoros sa-

prunl. Nonne lu amabilis el desiderabilis cs super piciili;c ct scieniia', in le rccondito?, ad inluentcs

omnia qnne amari possunl ct desiderari ? le e vicino oculos chcrubim pcr lc ipsum largo
II. jifundis, ac per cos derivnri facis ad ihumioandas
Al>s le euim babct omnis crealura, quidqnid ha- subordinatas istis cleciris lampadcs mirabiiis ta-

bei decoris et pretii et quid mirum, si omnia so-

: bcruaculi lui, qnre antc faciem liiain, Dominc,
lus T
excellis? Tu inler aslra solem excellenti cla- incxsiiiiguibilitcr luccni. Tu Hex rcgnui et Judex
ritate veslisli et clarior aole lu es. Imo quid est ju.licuin magnc cl mclucnde exccisos ct clevalos

sol, quid cst omnis creaiura, quid ipsa lux nisi insides tbrotios, soluni supcr sc liabenles celsitu-
tenebnc 8
ad lui comparalioncm? Ornasti coelum iliuem luam, sedcs vivas, suaves ,
pzc.itissiiuns,

sideribus , Empyrcum angelis, aera volucribu <

;, summrc tranqiiilliialis uniformiintc compaclas, per

piscibus aquas, terram liliis *, floribus et virguliis. te discerncnlcs vcritaiis occulta, per le judicanies
Sed non esl species neque decor omnibus his in tui judiciiim rcquitaiis.

comparalione. fons universae pulchriludinis Jesu! C V.

melli dulcedincm suam prseslilisii, et dulcior melle dominalor Dominc, te dominantium siihlimitas

iti es ; oieo suaviiatem stiam dedisti, el tu suavior sancia adoral slngulari libertatc animiim in diviun
oieo es ; aromalibus cunctis odores suos inspira- exleudcns, aique inter prnnobilcs aulre lurc heroas,
fcti, cl est,o Jesu! cdor luus super omnia aromala pcr ic primalum ngcns alii dominii sinc allitililine

suavior cl gratior. faslus. Nobilo decus principium, pcr lc cclsus ordo

III. principatuum non invidiosa proecelJ.niin principntur
Aurum inler meialla pretio piilchrum et in sin- super militiam cceli, cui ad explendn divinn iiiini-

gulari excellentia a te condiium est : el hoc quid sicria juxta proeconccplnm iniriusecis rordis tui

esl comparaUtm impretiabili, Dominc, et immen- dispensatiouem, dulcis magistcrii prxhct ducalum.
soe clariiati Iujp, in qnam desiderant nngdi pro- Tua est. potcntia potesinttim, Doiuine, prementium
spicere? Opus manuum tuarum eslomnis htpispre- flammeo zcJo colla Tarlarcornm principiim et le in

tiosnset ad videmlum desiderabilis, sardius et lo- illis mctuunt, ne quaiilum " volnnt, v.dcant perli»
pazius, jaspis et chrysoliihus, onyx el berilius, cere mali in pcrniciem nostrom.
sapphirus ei carbttiiculus et smaragdus : ct qui! VI.
haee. siitu tiisi feslucx ad tui comparatiouetii? Tun est, o virius Pntris, oinnis mirificeuiia bca-
tcx decorc nimis ct mnliiim aniatnle, tnsc opera- tarum virliiuim, quarum agilur ministerio, ut mi>
lionet siini gemmse vivcc ct imniortales, quibus, reiur omne s.xculnm el ohstupescens in mirabilibus
o sapicns arcliilecie! in e.xordio soeeuloruni aulam tiiis ex< iamcl et dicat : Qmnia quxcunque toluit,
Biipencifacreani puichrc disiinxisti ad Jaudein et Duniinus fecil in coslo el in terra, in mari et in omni-
glotiam Pairis. Per te millia millium ad cowpknda bus abyssis (Psal. cxxxiv). Tua-esl, o Jesu, mngni-
Patris niinisicria alacri disctirsu jugiier memit, el (iceutia ai(bargeiorum, in quibus mullnc dignaiio-
iutcr coelum et terram quasi npes negotiosae intcr '•
nis opus opcraiur benignitas lua, dum lam gloriosos
nlvearia el flores, disponcnics omnia suavitcr, po- palalii lui sairapas destinare non spcrnis in bujtis

* cod. anliq. forlis, quod omnino abest ab aflo recentiori. x al. cod.Vix. 9
al. cod. suavia odoramenti.
4 8
«/. cod. si ad lc uon decl. ' al. cod. pr.Tcellis. «/. cod. umbra. ' at. cod. ieriain Jloribus.
*• «/. cod. intus. " ut. cod. irreflcxibili. l * ul. Deitatis. '• ulii cod. ut non nuomodo vohini.
100 SOMI.OQUUM SK l MEDITATIONES. 110

imindi cxtrnnn aJ suflVagaudum paivitati uosinc, A iiictucndum, sapienlein ct pukbruiu , bonuiu el

qui comparati suiimis iuio el assiniiiamur favilke ci aiunbilein oiunia pra-dicant et t|t a.iium lux tcne-
cineri. Per bos qttippe luo i.titu SHiiuua salulis 110- bras, laulum cuncla tu solus pra.-oeiiis- El tu iu
stras niiiiislranlur ncgoiia, stiiiinia siipcrni consiiii coelo servatus es niiiii Dominus inetis, el mcrccs
:ij nos defeiiinttir arcana ; per lioss.uiiiales mor- servi tui, ipse Jaior el doiiuiu salulis, quam a ta

laliuin procui aniiif, pcr Iios consislunt regna et exspeciat anima mea. Et qnjd a Je volui super ler»
impcria mumli. Iulcr qttos pra:cipuum noviuius rum nisi le solum? QuiJ inelius et amabilius tc

luiiin Micbaelem, nobilem signiferum cu-lj, qui stat ar-stimavi, ul abslraberem cor meum a tc ad.con-
pro acie Dei vivcnlis, cxleudcus rhoniplucain pro- cupiscendtim quiJquam in mundo absjue tc? Vai
pugnatio.ijs, nc voce terrifica touans : quis ut Deus, iuibi mis^ro! Cur amavi, quars concupivi in omr.i
super eos, qui cx adverso sunt. vila mea quidquam proeier Cbristum Jesum Domi-
VII. num meum? Cur disluli, cur iuiermioi ullo tcmpo-
Sed ci ilia f> liciiim aug> loiiim amabibs innocen- rc te, Jesu, vcrsari in corde mep, et tpia ir.enie

tia noiinc pretiosum opus digiiorum (uorum est, ainplecti, et deleclari ip tua dulcedijic omnia intc-

o Dei Sapientia? Unde adornasti eos quagj incor- riora Spiritus mei? Ubi eram !

\ qnando lcc iri

ruptibili vcstilura iu die qua conJiJisli eos in opus inciiie nou eram? Quo defluxcrunt, quando uon
sacri minislcrii (ui. Hi sunt viva sidera supcrioris te solum audierunt desideria mea?
eoeli, lilia inlerioris paraJisi, rosae planlata» super X.
aquas Siloe, qux» fluunt euin silcnlio, in inentiiun l*
Dcus vitic mepD, quam vanc consumpla sunt, quara
iinmobililer (ixi. flumen pacis o deliciarum ager!
! infructuosc clapsa sunl a ine lempora mca, quaa
sapieniia sola.gyrum coeli circuniiens! Ex leluceui, dcdisti niilii, ut facerein voltintntcs Kias in cis, ci
caHiient et rutilaut iu " sapientia mulin, in cnsli- non fccil Quanii auni.qiiot riies et borc pcriaruut
tate virgincn, in cbaritalis arJoribus scinpiteruis '*. apttd n.e, in quibus sine fructu vixi coraiu lc! Ei
Hacc est floriJa jnventus tua, Doniine, tibi Odeliler qttomodo ?ubsislam?quomoJo levare potero oculos
in nostra infirinitaie Jeserviens, Jum in liis tene- ineos ad faciem tuam in magno illo examine tuo.
bris munJi gressus nostros pa?Jagoga " inanudu- quando rememorari jusseris omnia lempora niea.
clione Jirigit, Jum liostiles incursus a nobis pro- et fruclum requisieris singnlorum? Paticnlissiimi
peliit, dum voluntatis luae secreta deniiniial, dum Pater! non flatboc, sed abeant in oblivionein co-
ad bona qttrequc mentes Jissolulas roborat, duiu ram te, quae vane perdidi, tempora mea, beu mu! a
uostrarum oratiouum tbymiainata aJ aram auream q nimis ! el si qua, te juvante, utiliter servavi, qno-

transferl, et faciem pii Patris pro nobis sempcr ruui, Domine, brevis est numerus, iu memoria
exorat. aslerna lac permanere. Fac, amande Pater, saltem
VIII. boo. resiJuum teniporis mei frucluosum et sanctili-
Ita, Paler, etiant de uobis aJliuc longc ngentibus L-aium iu graiia tna, utin diebus a-ternitaiis locuoi
aliqua libi ettt cura ; et si quiJ pretii babel Iwe invenial et computabile sil perennitcr antc to.
dracbma decima, olim a siuii luo elapsa et tniiic XI.
tnnJein in laboribus requisita, boc tui, bone Jcsu, J.tm nnnc ex boc omnia dcsideria ntca incalc-
pii muitcris esl. Si quid duicisonx vocts babel lucc scite, et effluite in Jesum, Dominum meum : eur-
decima cborJa Dominicae lauJationis, boc luus in ea rite. Satis bactenus tardaslis ; properate, quo per-
suavis conlaclus operatur, Juin iu Psalterio deca- giiis; fjuacrite qticm quxritis. Jesum quaeritis Naza-
cborJo psallis glorinm Patris. Psalle, ut psallis, Do- renum crucifixum? Ascendil in ccDlnm, non csl bic;
iiiine, moJulare dulce melos Palri vclocibus articulis non est, ubi erat ; non esl, ubi non babebat iocuin,
multiforiniuin gratiaruui. Tange novem ilias puris- iu quo nobile caput sumn reclinarct. Non esl, ubi
6imas cborJas in ctelo, quae trisle nil unquam so- aiubulavil in medio triliulatiouis inultum repletus
uueruui. Tauge ct decituaiu istain gravcm, cujus ^ despenione. Nonest, ubi stelit judicandusahle fa-
superior quiJeiu portio jam perlracta ad te Ixlitiam ciem Non est, ubi sielit sprctus et iliusus
Pilati.

sonat, iuferior vero aJbuc terrx constricta inoeslos coram llerode. Non est, ubi pror.essit consputus,
novit redJerc »onos. corsus, et viilncrjiiis el cruore perfusus. Non csi,
IX. medio pcpcudit sccicraiorum. Non est, ubi
ubi in
Cuncla virlulis tuie opera, o Dei Unigenite, Jum jacuit lapide cjaosus el gentium mililia eustoditus.
atlenta menle cpnsiJero, stupens expavesco, quia Ubi vero esl aniantissiiniis Domini? Habitat coufi-
multum per omnem modum in eis gloriosus appares. denler, et flageilum non appropinquabil tabernaculo
Ilagna enim el pulchra el bona sunt valJe, scd ad ejus : super altitudinem coelorum, super omueui
tui coinparationem quasi nibilum et inane reputala excelleniiam angelorutn propria virtute ascendit,
siint. Coeli et terra et omnis ornatus eorum teau- snper soliuin singuiarii gloiiac sedel in dexlera
ctore et gubernalore subsislunt, et le potcntein ac Fatris, cui esi coa?ternus et coessenlialis, djviuq

•* iU. cod. in montium. ' in mts. detideratur : in. "flf. cod. ardorc sempiterno. *T al. cod. pttda,»
g«>gica. '• al. cod. crani,
411 LCKBERTI ABBATIS SCIION.YIGIENSIS 119

auiictus luminc, coronatns gloria ol lionore, ut ^ l>ns reqniescilis, ct divclli a vobis nulla insidiaforis
decel Uiiigeiiilum Dci serenus " in Ixtitia, plcnus fiaudulontia polcsl.
onwipotenlatu, duminans in coclo el in tcna. XIV.
Cui aiilem sit uberrimnm gau-
inier ccelicolas
XII.
dium nisi libi, o Maria virgo perpetua, Virgo vir-
Ibi adoranl cuni onincs angeli Dei, et univcrsa
ginum, Virgo siugularis, Rosa ccclicx aincenitatis.
mnliiluilo civium coelestis Sion. In ipso unanimiier
prxlucidum Agalma hrier primxvas lucernas di-
Ixiantur omnium eorda, in ejus desidcrabil? facie

omnium oculi bcatorum. In ipsuin undi- viui liiminis snscepiivas. In luo igilur Jesu sola prx
pascuniur
singulorum, jubilat,
oinnibiis gaude gaudio niagno valde, quia quem nl
qne confluuni dcsideria ipsi
lioininctn pcpcrisli ct propriis ubcribtis cuiilrisii.
ipsi applauilii, ipsum magnificat lola Uranica curia,
ipsmn cum angelis et universis civibus cncli atloras
civitas gloriosa per omnem inoduin in splendoribus
lauda habitatio Sion, quia
ui Deum vivnm " et vcrnm. Gaudc, felix Mari;i,
glorix ejus. Exsnlia et
quia qucin vidUli in lignopendcnlem, vides incceio
inagnus in medio lui Sanclus Israel. Exsullalc in
patriarchx, regnanlem cum gloria niagna t vides omnem allilu-
Jcsn nobili filio veslro, vos illnstres
dinem ccclesiiuin, tcrresti ium ci infcrnorum uiaje-
qnia impleia cst in eo omnis exspcclatio vcstra. El
ecte sublimis esl valde, ct bcne.licunlur in ipso, B stalicjus incliiialam.et oninerobur iniiuicorum cjus
altnluin.
vcstro videlicel semine omncs genles, sicut olim
vobis pollicitus est scnno divinus. Gaudelc in XV.
magno vos prophetx, viri veraccs, qnia
Gaudia gaudioriim siul libi omnis plcnitudo san-
rrophcla
qux de ciorum, obcala Jerusalcm mater noslra, qux sur-
mirificc el gloriosc adiniplela videiis omnia,
Spirilu sancio, et Gtleles in-
siiiii cs : fcslivitatem agc Ixlabundam el indelicien-
ipso annuntiastis in
ipsum scrnionibus vcstris. tem in visione paciGci lui Jcsu Cbristi, luxlibert.i'
enii esiis per in cttnttis

Magistro vesiro vos lis aucloris.

Gaudele in Jesu, Domino ct

inclyli proceres cceli, beati apostoli. Gaudete in XVI.

quem El nunc hi snrsum elevare, o anima inea, quali-
ipso el cum ipso familiari Ixtitia. Ecce enim,
vcslrnm esuricntcm, sitieulcm, cunque polcs conulu, et sacris le jungc millibus i «•
vidistis in incdio

fatigaium, et hissimilia carnis infirma (olcraniem;

lauliuiu Domino Jesu. Illnc fidci cl spei vehiculo

• ab hominibtis cum perge, itii per charilalis ardorein jugilcr conversare,

qucm vidislis cxprobrari el

(Jepulari, quotnodo vicil, quomodo ie- ubi Christuscst in dcxtcra Dei sedens. Intcnde mcn-
scelcralis
gnat, quomodo omnia sub pedibus cjns sunl, quam lis ocuium in luminibus ejus. Lustra et deosculare
devotione gratulabunda singula loca " plagariun
gloriosus in suo divino Iim ine fulgei, el sui gau lii

ejus felicium, de quibus egressi sunt pretiosi illi

suxquc ineflabilis glorix nunc vos socios babcl, qui
liquores sanguints sacri, quo te appretiavit Unigc-
oliin permansislis cum ip-,0 iu lentationibus suis cl

Adorale /iuiic niliis Dei et sanctificavil in vitain atcruam. Jcsu,

exationum cjus consortts fuistis?
incnrvavcrunt anto vos qui le non amat, anatheurd sii qui lc non aniai,
dulcia genua illa ,
qux se ;

amariiudinibus repleatur. Castus cst amor tttiis,

usque ad lerram sedenlibtis vobis ad sacralissimam
sacralissimas nianus, Dominc, et nihil impuritaiis admillit; sobrius csi
ccenam. Adorate nunc iJlas
saporamoris tui et nullo aiieuat menicm a recto;
quibus pulvcrem pedum vestrorum Rcs rcgum la-
suavis esl amor tuus ct nihil babet amari ,s . Naui
vare cl extcrgere dignatus est.
XIII.
ci qux amara sunl mundi, indulcal ", ct dulcia

militix vcstrx vcs ejus reddil amara. Inler angustias non coarclatur,
Gaudcle in Jesu, principc
martyres vieloriosi, quia ccce ipsum, pro quo tra- in.er pressuras non opprimilur, non perit sub ino-

moricm auima9 vesiras, ipsum, inqiiam, :pia,non mcerore contrahitur, in laboribus manei
didihtis in
possideiis Jesum Dei Filium, prxmium ccrtaniinis xquanimus, intcr minas securus, in perseculione
MSlri. Caudete in Jcsu, doctore M veiilaiis, o con- D scnirissiimis, inlcr blandimenta incorruplus, inier

I ssores vencrandi, quia quem olim doclriiiii sa- lorincnla pcrseveral inviciiis, in inorie semper cst

crisel opcribus juslu» coufessi cslis corain bomiiii- vivus.

bus, nuuc confiteiur vos coram Palre suo cl sanciis XVII.

angelis cjus. Gaudctc iu Jesu Virgiue ct virginiun Sicul in thesauro abscondito cupidtts gaudet ct

saiictificatore vos paradisicolx virgincs, vos ange- skul in amore filii unici deleclatur matcr, ila gau-

Icrum simillinix, quia eccc qucm amastis, qiiem diuni est el delectatio grala in chariiate lua, Jcsu,

optaslis, queiu ardcnlibus dcsidcriis expelistis, pro aiiimx ainpleeti le. Jesu, amanli lc dulcedo mcllis,

cujus ainore lerrenos sponsos el oinneui ornaium

• suavilas laciis, viui inebrians sapor : cunclxque
sxculi couienipsistis, suiniui Regis Filium itnnc delicix iioii sic olilectanl fauccs dcgusianiium se, Mt

videtis, utinc tenetis, nunc in casiis ejns amplexi- tiius amor mentium gtistaniium tc. Jcsu vivc pa-

n al. cod. scnnidiis. " al. rcptobari. *• al. cnd. dccorc. • al. cod. oinues ornatus. ,:
u(. uiuiai.
•* al. " «/. cod. .niuariludinis admistttiN.
M fl/. iuiliikorai.
cod. vislnera.
113 VITA S. ELISACETII. 414

nis, concupiscibilis Lotre, suave viuum, mitU agne, .\ laiio tna, ciicumdcl uic dibctio " tna, ct fiat aui-

fortis leo, formosa panihera, simptex columua, vc- mae meac quasi vestimcnltun decoris tui-, ut non
lox aquila, slella matuiina, sol gelerne, augele pacis, nuila, scJ vcstita invciiiatur, ul habeanl, unde ab-
fontale liimcn scmpilcruntiini luniimim, te atuei, tc scondaniur infirma ejus ab nculis tuis.

quxrai, in te deiectctur leque ailmiretiir omnis XVIII.

scnsus bonus et lu;e eonveniens lamli. Deus cordis Igncm alicmim, ignem, qtti advcrsarios luos con-
mei et pars niea, Cliri>te Jesu ! Dcficiat per le cor sutnil, dileciinnis lua» fervor clonget a mc : aiiimam
mcum a spirilu suo el caro mea a concnpisceniiis meatii *' ad Crcatorcm suum allollal et iu quaiitnm
suis el vivas lu in me ; ct concaleat in spirilti meo fa 3 esl, luo divino lumini cam iminergai. Domhre
carbo ignilus amoris lui et excrescal in ignein per- Jcsu, omncs, qui te diligunt, replcantur henedictm-
feciuin. Fovcat el enutriai illttm in mc giaiia lua, nihus luis, acccdeules ad le in codo geribaiilur ct
ul ardeat jugiler in ara cordis mei : ferveat iu me- sit pa.v cis in vclamcnto alaritm luarum per aevum
dnllis meis, flagret in absconditis aiiiuiae nieae, ul in tibi autem Unice Dei cum ;v:erno Patre el Spiriiu

die consummalionis " me;c constimnatus invcnia- sanclo laus imleficicns, immobile dccus cl solidum
lnr antc le. In die, qua exui me ji bebis tunica isia rcgmim, pernauemin sajcula sxculorum. Aiueii.
niortali, quaiu uunc circumfero, cusiodiai me visi- p,

,T
nl. cod. defunclionis. «/. deleciatio. " «/. cvd. me.itnail le ciirrvntem sirsua» attoll.it.

EJUSDEM ECKBERTI
STIMULUS AMORIS.
(Exstal inler opera S. Bcrnardi. Vide Patrologije tom. CLXXXIV.)

DE SANCTA ELISABETH
VIRGINE
MAGISTRA SORORUM ORDINIS S. BEKEDICTI
SCIIOxNAUGIvE IN DIOECESl TREVIRENSI.

(Acla Sanctorvm BoUand., Junii lom. III, die 18, p. 604.)

Sanclaa virginis aetas, visiones, vita; hujus scriptor Eckberlus atque laudMur Emicho; oc-
casio cultus in hodierno Romano.

I. Cattimilleboccnsis in Adrhcnana Gcrmania co- B bnrgensium comilum prxdto, trans Rhentim, sene-
milalns, vulgo f.atzenellcbouhen dicli, occiduum li- jm conlra Bingain millibus passuum ab llinurwino
iniicm, qni Hheiium duariim circiter leiicarnm in- locuplete viro incboaiinu, a Rohertn Liireiiuurgciisi
l-rvaUon-spicil.perslrin^ilMillusfliivioliis, vetcrum coimte postca perfeclum, alque B. Moriuo, cujus
ihidem Callorum reliipiiis noniendaiurae partcm sacris insignitur cineribus, poslea dtcaium cst.
largilus, qui Lano ad Nassoviam illapstts nomcn lliMcliuns anicin priums ninnasicii nr.eluii, qui ad
»

aiuiliii priiisquam ab ipso et cutii ipso devolvauir leli jaeiiim aliu itcm virginibus eoilem iioinme mo-
I
,

iu lUnmum. Ad Imjus fluvioli iuitia, a quinqiie ct uastciinin consliluit ; in quo, samtimomx et cu-ie-
semis sajculis fundata est nobilis abbatia Ccncdi- stiuni iiMinclmun fccunda, nec no.i a:liniiai.d;c pic-
ctiui ordinis, a situs pulcliritudine Teulouicum no- latis laude cantata firgo Ehsabelh de Sctiouaugia
,

meii Sclionaiigixaib-pta, de cnjus origine Broweius poslea claruit. » Ipsa se scnbil « hotiiilcin wioirn
noster in suis annalilms ad an. 11-25 ita scnbii : cliam, el magistra n sororum , qmc m hclionaugia
i Hoc temporc Trevirorum diosccsis novo percelebri smtt. » Reeenlioros male abbatwa:n voca.il, quas
Scbonaugiensi mouasterio aucia est. Id in Lttrcn- sib abbate c.mstiuii.i vivcbal.
m ECKBEBTl ABBATIS 5CH0NAUGIENSIS 116

1. ITujus germanus fraicr Ecbcrtus, cum adhuc A characlere minusculo; aotem duabus auiti
In aliis
rsscl ttonensis ecclesia; clerirns , ail sororem , jam i.xxm ct Lxwm, quibtts adbuc bieimiuin snpcr*
diviniltts visilari et
frequenlibus visionibus illusirari vixil, omissis Beaia; memoria; » liinlo et annn vi-
«

cirpiam cvocatus anno 1152 easdem visioncs ili-

, lioso notalo, boc solum scripsil : < Scbonangia! obiit
ctante ipsa scripsit libris duobns; teriium dcinde, Elisabeib, virgo sa.nctimonialis, cui miiliu secrela a
q::i Vinrum Dei inliliilalur, simililer lilleris consi- Domino stinl revelata. » Prima iiiicrim cdilione
gna\it jam mooachiis Schonatigiae; ac deindc (ut de (quaoi forie solam vidit Baronius, et pcne pro ora-
qstinto, riubiae aucioriiaiis iibro laccain) ullimum culo babtiit) lantuin ellecium Honu*e esl, ut in Mar-
scripsil de ejus obitu , lestis magna ex parie rerum lyrologium , aucioiiiaie Gregorii XIII recoguilum
lunc gesiaruiu oculaius; poslea vero Scbonaugien- aucltimquc, el anno 1584 publicatum fldditti sitejus
sis abbas secundus , tcste Triibemio, qui inler il* mcmoria | cinnSanctx,bac formula , qmc
lilulo
Itisfres oum
laudat, ut virum c non niinus ilevolionc bodic dum Scbonaugias S. Elisabetli vir-
legilur : <

ei rcligionc qnam scieniia ciariim : » iu CbronicO ginis, inonasticx viias observanlia celebiis. > Ubi
dutftni llirsaugiensi dlcit, suecessisse eum primo boc prudcnter factum, quod omissa sit inciitio reve
abhati i Hil Icliuo, nioiiuo Nonis Decembris 1167. » f.ilionuin, de qiiibus (ob illa pra?sertim, qiias dc S.
Suh finem iiltimi libri dicitur deposiia virg», c xiv Ursula? mariyrio lib. iv leguutur, niillu prorstis (idc
Kalcn.Ias Jnlii , feria sexia , bora nona , > qui con- digua) mcriio dtibilabatur.
ciirsus Kalen larom cl feriae cum drsignet annum 5« Ampleciimur scdis apos(Olic;c]tii!iciiim ilc Ho-
Domini 1175, non vcro praecedeniem qnarlum, ma;.o Marlyrologio, lidelibus proposilo, iam|liam
ttpnrtel errorem agnoscere in codice, uude ediia n ' ,cr v'ros erndiios ad fidem bistoria?, (|u;e r niiii
l

p:ae.!irta siinl, oiiimjiie corrigere ex Triibeiuio, qui ge.-iiannn, pcrsonarum locoruni leiiiponini vurie- ,

iisus a<< nratiori ms. morluam ponil < anno Domini luic cotilintiur, corrcctiim, ct miillis locis ati-
1it>5, ind ctione sin. » rliiin, » sicut prafatur Grcgorius quoailusqtie lu- :

3. I lem tamen Triihemius in Chronico Hirsau- ineu singula lneiini ad fuinlutn (sicui conaiiiiir fa-
KJeiisi, ante prolixum elogium < Saticta* (ut appellat) ccre) examinaia , merito eeusuii Pranclscus Maria
«i Dco dilectai virginis Elisabeth , » nou soluiii cor- Ilorcii inius, in stia ad veiusiissiiuuiu cideolalis
»nptiis cst ub oscitantibus librariis, mci.xii ei 162, Ecclcsiae Muriyrologium Pr.cfatiooe
1 siq.arfuiuruni ,

perpcram no:.inlibus, cum anlca prarcesserinl io Jt sempcr, qtiod corrigalur. Scd boc uou est par.coruui
mclxv el 1105 sed eliam sui oblilns vidcri posset
,
aiiiioram, quibusGregoriana corrcciio curata fuil,
quamlo posl notaiam ilio anno Huperli ahbalis l.ir- forlassis nee siecnli iiiiius alleriusve. Quiilqtiid
saugiensis deciionein , factam < altera die p<»sl fe- porio de aliis sit, hic certe piudeuter proeessiim
8imi) ad Vincula Petri, quac fuil iv Nonarum Au- oibtssa revelalioiitim mentionc, qu;e apud
vi.lctitr,

gtisti , » subjecil, Virginem obiisse < alirto Kilpcni impciiios babuiesct locum approbaliouis cxprcssa?.
ahbutis primo currenie. » Neque excusamluin quis Qtiuulo autom prudenlius bic ptoeessisse Humuiii
puiei, ac si forte scripseiii < anno uliiuio cur- Murtyiologii recogi.itores censemus, lanio pluris
rente : > sequilur enim inox , qnod < anno piacno- facimus eorumdem judicium iu altribiicinlo, qtieui
talo, quo sancla virgo de corpore migra-
Elisaiieili aiilc Triibemium nemo usnrpirut,
liiulo isauctx',
"*il, qni fstil Ruperli ahbaiis primus, biems luil velut lundaluiii in merilis viun, ino:ie sanclissiiiui
asperrima, e) subsccula esi fumes uiagna, cuin pe- (]
conlirmatis , quia tale jndicium speciem aliquam
Blilentiael muliis utalis* » Verum l.ic nirsuui librarii canonizalionis obliuere vidclur, uec nisi leuieie
uiiriacis culpain deprebcndo. Cum eftifti Triiliemiiis posse vocari in diibium : idt-oque seculi ipsum in
soleal ;imios uioiienl-biis ac Bnceedenlibiis abbati- iilulo sutiius, sicuti etiam lei eruiit monasiicoruni
bus cominunea inicr uliosquc divuleie, ct a vuguiis fuslorum collcctorcs omnes, Meuardus, Wion, Uor*
.iiiiii initio exordiri sequKiites porro annos, ac guuius , BuccliniiS, etc.
subinde transilire aliquos uulla inemorabili ro si- 6. lJ ost EcLeriiiiii praelaudalum, Schonaugi.ini ,
pnandns (sicuii in boc Kupeiio omisit antium ejus Tritbemio tcsie, rexii huiicbo (apud Molanuiu in i.o-
ii et v rcsponricnles iiniiis tlnisli II 00 etS) ptioti» lis, et biuc apud Baronium Euucho) Ecberti supra-

niiiii nrii; m
locu iion stio posuii eriitor; atque iia dicli qtioudum audilor alquc discipulus, vir iu di-
fecit, id, quoil auno pracnoialo 1105 asccipserat de vinis Seiipiuris studiosus ulque eitiditus, saeculans
Ireme ct pesie Tritbciuius, ann-i sequeiili iiacriplMin quoque litleraluraj uon ignarus, iugeuio proinpius,
< Simiii ratione factnui puto, ul iu ejusdem
lcii. ct clarns eloquio, non ininus vita quaoi sclciinu
Triibeniii Chrooico Spatibeiineiisi, libi iwer aiinum hiaignii. Scnpsit lam metro qiiam prosa uiuitu.
1153 et 7 trium an.iorum numeri dcltciebaul», pia'clur.1 opuscula, de quibus taincu (iuquil Trilbc-
i.bilui S. Elisabeib (siceuini ibi acribiturj prucno- mius) puuca ad manus pervcnerunl. Legi opuscu-
iciar aimus 1 16» loco 5. bini ejus de laudibus divas virginis Elisabelli Stlm-
i. Corpus defuucue, postquam apud sorores tri- iiaugieusis, cl quxdam alia. » Utiiiam id etiaiu in-
*'uo toto tuerat a concUrrenti eertatim populo bono* venlaSe uoi.is contigisscl , vel posteris supplcttieu-
rahi n, cx n.ore cictcruriim delJlum esi ad eccle- n luin scripturis coniiugai. Iiiteii.n «oolenli ns ert*
biam Eratruiu prsedii 10 S. Floriuo sacram et posi- inus, quaj ipsauiet viveus dictavit , cl poste.i uc
•(i iit < in loculo secus ailurc, Domiiio ti oiniubus iiiOi nia scripsit Ecbeilus. Ea Molauus ail < emissu

sacris virgin.bus dedicaium. » De culiii, aii et qna- per Fabrtiui » (Siabuieiisem vulgo dicluni pia-no- ,

lein ab aniiquo ibi habueril, aui euamiiiiiii liaueat Hiine Jacobum, virum supeciuri ajvu libii» edeudis
5. Elisabelli, diim ex vicinis quxro, dieere inierim lota Gallia clai issimuin) < in libro, qui inscriljilui :

mibi po-.se videor, primos fuisse Colouieuses Car- Liber trium viroram et irium tpiritualium muiit~
lliiisiauog, qui ipsius i.ooicn publicis fusiis Marty- iiun > qui tameii iuter plurimos Siubuleusis librus,
:

10'ogii, ab Uaiiardo oliiu cditi, ascripscriut ,ul diem a Gcsneio eiiumeraios nun inveuilur, sed exstui ,

iTxiictum, secntos vcl Eclicriuiii pracfataiu vel iipud nos , cxcusus Paiisiis anuo 1513 ct dcdic.iur
,

jropiias S. boiiaiigieubis sacrarii labulas, aut salu.ni « AdelaiUi devota? Cbrisli famulx Deoque sucrala- ,

ioci Necrologiuiii. Imprcssus fuit s;c auetirs Dstiar* ruui virgiuuui cccuobii H.ldegardis Mairi. i Caelc-
ilus Coloniae anno lolo et recusus anno 1521 cum iiiui tii edilio Uiui autiqua ntiiic baud inagiiopere-

bis ad caiccui diei svui veibis < Ucauc memoria:

-. di-sidereliir , Bi igilliuoriini Coloniensiiini dibgcutia
Elisabclb, virginia suucliinonialis in Scbonaugia lcclt qui cu.il auiio 1628 typis Incredum Anltini
.

isiii niulla secreta a Doniiuo revclaia sont, circa Bueizeri, rt-Ciidendascur.iSseiil Hevelaiiones saoci.u
nilaum 1161. » Eadem verba, ui iu nullis Usuardi su;c Mulris Hiigiila.', eodein anno itsdem typia, la-
qtioeunquc ioco aucti inantiscriplis sed apud solos , titu laiiieii suo iiouiiue, in lucem edideruui, < ex
CDlouienses Caitbiisiauos repeiia primae siiaruin ,
amiquis (til prxlcii tiltilus) iiioiiuuicniis , Hcveia*
Additlomiiii ediiioni anno 156$ subjecerai Mulanus, iiont-5 sajicuiiiiii virgiuuin llil legaidis et Elisa-
117 YITA S. ELISABKTH. IIH
helhx, in Marlyrologiuiii Romanum rclatarum ; j A viins e\eusa3 a Suiio, siuiKi hnnnrc dignus Baronio
iniilc liic placet rccudere, i>o-.iroque modo in capila visus fnil , ul dictum ad xxv Jannarii.
dividere, qua? posicrioris Vitam spcrtant (nain tie 19 0'd ex noslra ad S. Goaris residentia , nuln
IlilJejjanie agemns 17 Seplonibtis^ librnin primmii sercni^siini principis Enicsti Landgravii Hassiae nii -

rl secuoilinn cum parte teflii <H loimti sexlnin, aliis per pie defuncti, et sni supertoris P. Nioolai C.rass,
nhitcr duniaxat dclibaiis, co quod miuus ad liislo- illiic cxcurrit mens* Oclobri 1690. P. Joanneg Helni.

riam faciaitt. inde nobis refcrt < Snperesse virorum monasieriuni

7. Eadem Birgiliinoriim diligetitia, inler Elogia destrui lo per Suecos eo quod femina* incoiebaut
Kfdesias ac doctorum virorum, Eiisahcihw <lata istie antem a dextro ecclesi* latere saoelhim esse ,

operique exhihctor nobh Kmichoiiis abba-

pr:c(i\:i, S. Elisahelbse nune dicttim, cmn duobus aitaribus;
t s Itmdalio qux-dam-, sive iliyihniiis qucm si (Oii- : in cnjus sacelli parietcm immissum ex partc est
slaret aiiqiiumio inter nflicia diviua nsurpiluni, swf- vetus scpulcrum, quod oliiin coufractum ab bacreii-
(iccrci prol.andn lemporis immcuiorahilis cullui. cis, uncinis ferreis commissmn iterum est, liahi -
Ilmic illi profitcntur acceptuiii cx lib fbiblioihecnR lurque in honore a?qne ac aliarium unum , ab il'a
Schnuaugtctisis. Ihiitc rhyihmuiu hic attcxere ju- nmicupalum. Sn ipso sepulcro ossa nuila relida
val; veherucnter cnim suspicor Ulud esse, quod le- soiiinicffugerunt scruiantium saci ilcgas mauus pau-
gii Trithemitis, nec aliud superesse opiauduiii cula una cu:n capite, qux serico involutae exponuu-
tur ati venerationem. » Similiter imilum supeic r
Saite felix Eiisa^eilt, odorifera rosa
Veleiis epitapbii vesti^inm, sed ipsmn qtiidam nobis
, ,

In Dei inir'ttbiibus virgo satis famvsa.

B misit, sicut iuvcneral scriplum post vitam hoctc-
Snlve, viamm Domini devota contem;:lalrir t
nor*?.
Si>»u!qne individtttv Trinitniis amalrix.
Salve, Mariai Virginis filia sinaulurti, Virgo propheiarum similis, quee «uwimfl polorum
ISam ab ea in extasi crebro visilabaris. Meiue, Deo (udha-rens), penpexerat, hic local otsa ,

Salve, fons, pienus rivulis acientia: divma;, Elitaleth vire , gaudens in lumine vitte
Guttos ttillant mellifluas deifictv docirinx. Quam prwgitslali speciali munere Christi.
Salve,vernaiis arbuscuia silvw Sclionaugiensis Insuper liabetur Scbonaugiaj libellus precumB.
Gircumdaia ramusculis visionum immensis. Elisabeih dictus , in pergameno antiquo, in cujus
Salve t cui cceli janua apenai videbaniur priir.o folio sie legilur : i Isie liber pertinet mona-
Secretaque ccelestia iuibi monsirabnntur. slerio B. M. Virginisin Scbonuugia, ordinis B. Be-
Salve, absque ruga specufum, in quod desiderabanl nedicli...- die venerabilis gacrameuti» quod fuit tit»
Cosiigente prvspicere ; nam mullum te amtbttnl. Nonas Jiiuii, snb Julio papa II ei Maximiliauo rege
SuU'e,qua' cltiitsam pyxide sacramemi vidisti Roinanortini » ergo aitne 1507 quando Pascha ce-
;

Clam venv carnis speciem corporis Jesn Chrisii. lebralum fuii iv Aprilis : uude suspicari quis pos-
8. Lia nunc, benignissimn, in c<elis sublimttta, sei unum alierumve verbum, quo indicabatur tunc
Qna> es (ut pie credimus) sis nobis advocata.
, cof?ip/e.'i(* vel finitus a scribente liber exiritum esse
Defende hoc ccenobium itosque inhabilantes i
, de industria, ad persuadendum facilius, quod ip s «
Mci , rogo, memineris, nosceque le amanles. iu tisu sancue fuerit, cum forie ex eo, qno usa luc-
Virgo, fac t Ht jugiter retigio accrcscut rat, jam ilcirino, tunc sit transcripius.
c
Ih noslro monaslerio , ne profeclus decrescat ; 11. Qui Elisabethani lianc uua cum S. Ilildc-
Hepeile, qttajso da'memtm cunclas iilusiones ,
, ganle ordiui Cisterciensi ascripserunt Heuriqiiet
An.,elorumuue nobis obtine mitp.itioues. et Libanoxitis, aliique nonnulii, decepti fueruui am-
Cuucta uobis conlraria lu ora miligari bigiiitale nomiuis, pluiihus alibimonasteriis com-
Vrospt-ra qu»'i;ue tempora exoplu nobis tlnri. iiiuiiis, propter comiuunem etymologio! ralionem.
virgo dcvotissima i<im<t/£i«s decoru
, ,
Taliuni uiiuni virginum iu Franconja ruit; alteruin
Apud Deum ttllissinutm, rogamtts elabora ; ,
viroruui, in dioecesi Moguntina; ubi B. tiildeguudis
Ul uos ad se rccipiat , cum hinc egrcdiemur ad 20 Aptilis ccJcbrata in boc opere, sub vitilt ha-
Praistetquc itvbis prwmium quo merne Uvlemur. , biiu el Joscphi nomine laluit, et ibidem, medio s:e-
Deo Palri sit gioria , ejnsque sacro Nuto , cuio post illam defuuctam, abbas fuit B. Daniel, ex
jEquulisque Spirilui gloriu sil beulo, Amen. llemmerodieusi co&uohio assumplus, de quo nobis
9. sponsa Cltristi nobtiis , o Mater venerabilit (m.iiiio lacienda 29 Junii. Errorem auimadvcriit
intercede pro nebis ad Dominum, Heqem angelornm, Jongelinus in Noiiiia abbaiiarum ordii.is sui nul-
, ,

nisi Hemmerodiensem in dio?ce s i

Trcyiiens»
quein temper puro cordcdiiexisti, in cujus umpiexibus laii,

tine fine permanes; ut remilint nobis omiua qttti" agnoscens : animadvertil etiam Chalcmolus, ipsam.
alijiie S. llildegardim Bingensem tacitas
pnelermit
cnnque peccavimus, tribuens uobis fervorem
in ipsuin
nmoris sui sanetLsimi, et post exsilium brevisdnue lens. De Hildegardi pridem nobis consiahal, qni
BiiiLni fueramus aimo H60 ibique sacra
illius ct
vtlai mansioiietn cceiestis habitticuli. Amcn
Subveni uobh, Elisabeth, virao tanclhsinui, ceierai ossa, el scripia, nec non cucullain videramus colo-
D scd ex rufo
Iiegtt sponsu nobitissima , i» cujus auia splendesctit ris non camlidi, ut Cistercicusium,
sicut $:ella fulgentisbiina. fcsio miseris refuginm iu Bubnigri , ut Benediciinorum fuit. De Elisabelba
ejusi|ue iaudatoribus ad anniim l*2il cap. miralur
oinnibus necessilutibns e: (ribitlalionibus. Amen.
Piajtcr liaec , uuilum est iiivenire Scbouaugiut Manrique, quomodo ascribi Cislerciensibus potue-
rit; < ueque enim Cisierciensiuni
monasteria du-
cullus antiqui vestigium ; scd postquam in lloma-
plicia (ul Scbonaugi:v eranl sub uno
abbale) ba-
niiiii, ul supra uixi, Marlyrologium i.omcii Elisa-
lieili^eadinibsum est, coepil babere fesiuin suh ritu cteiius habuil » quod, iuqirtl, « obiter Iibuit pro-
:

duplici , uiia cum oilkio el missa de Commuiii Vir palare, ne, quibus lol ac laula propria suppetuiit,
giunni : plane sicut accidil S. Popponi , ahhaii Sta • ad alieua cxtendei-e manus vidciniur, vct cum e»s,
buleusi, posiquam Oicasiono vile, intcr sanctorum qui eKtendanl, dbsiiuulnre. »
119 ECKDEtlTI ABBATIS SCHONAUGIENSIS 120

SANCTiE ELISABETH
VITA
Partim ab ipsamet Uictata, partim ab Eckberto fratre scripta.

PROLOGUS ECKBERTI
CUM EPISTOLA VlltGLNIS AD SANCTAM HILDEGARDEM.

{. Fuil in diebus Eugcnii papx, iu finlbus Trevi- A rcquireremus, nisi illam suo llirsaugiensi Chronico nd

rensis dioeceseos, in coe.iobio cui noinen Scbonau- annum (ut legendum monuimus 1165) Trithemius

gia sub rcgimine Hildelini abbaiis , adolescentula

,
abbas inseruisset. Sancia auiem liildcgardis (ut hoe
quxdam monaslicx profcssionis, noniine Elisabeib, obitsr ex ejustlem Trithemii Clironico Sponheimensi
qux cuni inicr rcligiosas fcniiuas undecimum in mo- dicam) virgo Cbrisli, ftindatrix ct magistra coenobii
naslcrio agcret annimi, habeiis a?laiis aunos Ires ct S. Ruperli juxia Dingiam, xv K.dend. 0< iobris mo-
vigiiui , in anno Dominicx Iucarnalionis millesimo ritur anno aiaiis sux lxxxiii, Domiiii 1179, lndi-

vinifsitr.o quinquagesimo secundo, \isiiai_ est a ctionc xin, duntaxal inchoata, mense Septembri
Domiuo : cl eral inanus < jus cuin illn, facicus in ea adeoque nata antio 1097 senior fiui annis xxxm
juxta antiquas miscraliones suas, opera niagnx a.l- quam Elisabetha , solum nata anno 1130 eique ad
mirationis el tligna inemoria. Daltim siquiJem csi unnos xvni supervixit. Fuerunl vero inler u quanx
niente cxcedcre, ci videre visiones secretorum Do- similliaue; nam Elisabcih, ut in prwciiuto Clttonuo
mini qux ab oculis mortalium abscondita sunl. Id dicilidem Thrilhemius, divinis rcveiationibus visilari
,

auteiii non sine cvidenti iniraculo coulingebat frc- : a juvenliiic sua meruit ; cx quibus multa jussione

qucnler enim <st quasi ex consueiudine, in diebus divina ad utililalcm poslerioium consciipsit :

Dominicis aliisque feslivitalibus, circa l.oras in " curaque esset Laliui sermouis iguara , et prxlcr
quibtis maxime iideliuin fervcl devolio , rapicbalur simplicem psalmodiam niliil ab iiomine didicissel,
in menlis excessum , ct resumpto paulatim spiritu , inlerno Spiriius sancti magislerio edocta , ouiueni
subilo veriia quxriam divina Latino scrnionc profc- Scripturam, positionem scu conslruclioucin operis
rcbal.qttx ucqitc per aliunt aliquando didicerat reele inlcllexit; revclaliones aulcm suas et visiones

ncque pcr sc ip»ani inveniie poterai; utpole qux ceelestes parlim Latino, parlim Teuloniio prolulii
csset iucrudiia et Latinx lociiiiouis nullam vel exi- i liiqnio. Epislola ex cena consideratione (quam haud
guam babcns pcriliam. Sapius ctiam cauonicx cgre ccnjeclaveris spectare fidem revelatiouibus Eli-
Scriplurx lcstimonia, aliaque divinaruin laudutn snbeth dandam) de verbo ad lerbum prodncia a Tri-

verba, congruentia iis qux pcr spiriium viderat, tliemio et sub annum IIG2 vel etiam lx scripla.', cum
absque ouini prxmcditatione proi.uniiavil Igitur : jam virginibus praressel Elisabeiha , talis esl.

omnia qux cirra ipsam gesta sunl , el ad gloriam Dominx Hildecardi, venerabili magislrx spon-
3.
Dci et ad xdificationem fidelium partinere visa sarum Christi, qux sunl apud Biugiam, Llisvbi: ni,
siiut, inpiasenli libclioex magua par'.e conscripla liumilis luonaclia, ct magis.ra sororum , qux in
suni, juxta iiarralioiiem ipsius, qua uni ex fralribis Scbonaugia suiit, dcvoias cuiu oiuni diieciione ors-
*— . I ~
•uis, de ordinc clericorum, que.n
n "_. /iitlitric
nM.I*tk<\
prx I».
cxtoris fami- _
,.\ r. _*_ s_-\ __. / 1 1 _. __ i i • . ' _"* _ ..* __ __.___. _!_*_* * l_ _ _.
vo*
_ .
t.ones. Gratia et cousolalio Alti^simi repleat
liarem babcbal, singuU exposuil. Cuiu cnim ab iu- gaudio, qtiia mex tiibulatioiii benigne coinpasaa
quireulibus multa occultarcl, eo quod cssct limorata estis , sicut ex vcrbi. cousolaloris mci intellcxi

valde cl liuiuitliina spiritu; buie, diligenier oninia quera de mei coiisolationc diligenter commoitiiisti*',
invcstigauii , ei memorix ca iradcrc rupienti ,
ger- Sicut eiiim vobis de mc revelaium fuisse dixistis,
maniiatis ct dtleclionis gralia, et abbalis jussione , f.iear veic nubem me
quaindani peiliirbaiionis
ctiucia familiariter enarrare <oacia est. Narralionis nuper animo concepisse, propter inepios scr-
in
sttitem initium ciat litijusmodi. ntones populi, inulla loqueniis de me, qux vcra non
2. Ihtclenus Egberlus virgitvt [ratcr, el idem qui stint. Sed vuigi serinones facile susiinerem, si non

ub teria pertona dicitur omnia scripsisse clericus , el bi, qui in liabilu rellgionis ambulaiil, spiriltim

cum quo in persona ipsius virginis loeutura prius- ineiim accrbius contrisiaitut. Nam et bi.nesciu
quam progrediamur, exhibenda csl tiisabethce epi- quibus stimiilis agitati, graliam Dei in me derident;

srola ad S. Ilildegardem , mire faciens ad tc.um se- ct de bis, qtit: ignorant, lemcre judicatc uoti formi-

qucus tirgunifuium ilhmtrtinluin. Frustra eam v.unc dant. Audio cl quasdaui lilteras, <!c suo spiritu
121 \ITA S ELISABETB. 1-22

sctiptns,sub mea nomine urcumferrc , dc jadi- A < lesix ct vitis religiosis ,

quorum quidam vcro ro:i

cii dic me prophctasse difiatnantes : quod ceric sic, sed sinistre de angeto, qui familiaris m'bi cst

nanquam facere prxsumpsi, cum oiniiium morta- locuti stini ; dicentes eum essc illusorium spiritum
liiim cognitionem effugiat ejus adventns. Sed htijus cl in angclum lucis tran^flguraium. Unde et ipse

famx occasionem vobis aperiam , ut judicetis dominus abbas per nbcdicnliam me constriuxit

ntrum praesumpluose quidpiam in hac rc fecerim ,

cum
pnecipiens, ut mibi rursus appareret, per no-
aut dixerira. mcn Domini ipsum adjttrarcm , qtiatcntts iudicaret

4. Sicutper alios audistis, magniflcavii Dominus mibi ulrum verus Dei angelus esset
, an non. Ego
misericordiam suam mecum , supra quatn meruc- niiicmprxsumptuosum id acstimans, cum timoie
rini, aul mcreri ullalcnus possiin, in lantuin, ul eue- magno prxccpium boc suscepi. Quadam igilur die,
leslia qitxdam sacramcnla freqticnter revelare di- cum esscm in excessu meo, solilo more se mibi
gnaius sil. Signilicavit milii eliam per angelum olitnlit, clstctilin conspectu meo, etdixi trcmens
Miinn frequcntcr, qtialia vcntura essent super |
o- ad eum : < Ailjuro te pcr Deum Patrcm, cl Filitnn,

pnliitn siiiiiii in liis diebns, nisi pcciiitenliam agerenl ct Spirilum sanctom , ul recte dica*. mibi si verus
de iniquitaiibus suis; atque ut palam hxc annnnlia- Dci angelus sis , et si vera? sunl visiones qnas vidi

rem, prxcepil. Ego auicin , ul arrogantiam evita- II in excessu meo, et ea quae ex ore luo audiv». » Ke-
|em, nec auctrix noviiatum viderer, in qiianttim spondit, ac dixit : < Scias pro certo quia vertts an-
potui, omnia hxc studui occultare. Cum igitur so- gelus Dei sum , et verx sunl visiones quas vidisii

lilo more ,
quadam Dominica die cssem , in mentis et qux de ore meo audisti, vora sunt, ei vere fient,

cxccssu , astitit mihi angelus Domini , dicens : nisi reconcilieiur bominibus Deus, et ego ipse sum
i Quare abscondis auriiin iu lnto? boc est vcrluiii qni diu laboravi tectim. >

Dei , quod per os luiim missum est in terram G. Post hxc in vigilia Epipbania dum orarem
propter facies distorlns; non ut abscondalur, sed rtirsus apparuit mihi Dominus meus , sed procul a
ut mairfesletur, ad laudem et gloriam Domini me stans, et faciem habens adversam a me. Ego an-
nostri, et salvationcm populi sui. » Et boc dicto , lem indignalioncm ejus intelligens , dixi illi cmn ti-

clevavit supra mc flagellum ,

quod quasi in ira more : < Domine mi, si molesta li.bi fui in eo quod
inagna quinquics niilii inflivii amarissime, ita ul adjuravi te, ne, quxso, impulcs mibi : converle fa-
per Iriduum in toto corpore cx illa pcruissionc ciem tuam ad me, et esto mihi placabil s, quia
languerem. Posi hxc apposuit digilum ori meo, di- constricla per obedientiam fcci, nec ausa fui trans-
cens : < Ei horam uonam, quando
is lacens usquc ad grcdi mandatum prxceptoris mei. » Cumqtic in
niaiiifestabis ea quxoperatus csl Domiiiiis tecum. i '* bujiismodi vcrbis mullas lacrymas profudissem,
Ego igitur usque ad boram nonam mnta permansi. convcrsus eslad me dicens : < Coniemptum mihi lc
Ttinc signiflcavi magislrx, ut afferret ad me libel- cisti et fratribus meis, qttia diflidentiam haluiisti ad
him quemdam, quem in stralii mco absconderam, me unde : pro cerlo noveris quia tiltra non videbis
coulincntem cx parte ea, qux fecerat Domiuiis me- faciem incai», nequc voccm mcam audies, nisi pla-
ciim. Qiicm cum offerrem in uiaiiiis domini abbatis ralus fuerit Dominus, et nos. » Et dixi : < Domiuc
llildcliui, qui ad visitandum mc vcncral, soluta est mi , quomodo placari poteris. > El dixit : < Diccs
litT^ua mea'in lurc verba : Non nobis, Domine. non altbati |i:o, ttt in inein» riam mei ct fralrum mcornm
nobis , $ed nomini luo da gloriam (Psal. cxm). Posl c lebrct oflicium divinum devole. > Cum crgo iioii

hxc, cum ct alia quaedam ipsis revelassem ,

quse scmcl,scd plurilms vicibus, tam a domiuo abbate,
scripiis coinmiiiere nolueram, videlirel de vindicia qtiam a reliquis fratribus, missaium solemnia ntl

DomiiM* magna quam universo muudo

, in brevi su- bonorem sanclorum angelorum celebrata fuisscni
peivcnluram ab angelo didiceram , rogavi illum simulque sorores psalmorum leclionibus eos liouo-
diligcnlissime, ut verbum illud baberel abscoiuli- rassenl, rursus apparuit mihi Dominus meus pla-
lum. cido vultu, dixilque ad me < Scioquoniam in chn- :
I)

5. Prxccpit aulem milii ipse Dominus abbas, ut litate et obedienlia faclum est, quod fecisti , i»I-

operam darem oraiioui, alque a Domiuo postula- circo veniam consccula es; ctde cxtcro frequentius
icm, qualenus darel mibi intclligcre Hlriiin ea, te visilabo, quatn baclenus. >

qux dixeram, silentio tegi vcllel, an non. Cuuiquc 7. Post bxc dominus abbas ire disposuit in io-

pcr aliquod lemptis bac de re oralioui insisteudo ciimquemdam, rogntu clericorum illic manenlium,
me afllixissem, in Advcntu Domiui, in festiviiate ut prxdicaret verbum commiualionis Domini in po-

S. Uarbarx, iu priina vigilia noctis, cornii in cx- pulo, si forle poeniteniiam agerenl, et averlerelur

slasim , el astitit mibi augelus Domini diccns : ira Dei ab iliis ;

primum aggressus est dcprecari Do-
< Clama forliier, el dic Ilcu ! ad omnes genles, quia niinum , una cum omnibus nolis , ut nobis revelare

totus mtuidus iu tcnebras est » onvcrsns , < l diccs : dignarelur ancillx sux, utrum sermonem, qui jam
Exite , ille vos vocavit, qui de lcrra vos fonnavii. •iianifeslus esse cceperai , amplius divulgari opor-

Et dic : Pceniientiain agile, quia prope est regnuiu tcret, an nou. Ipso igiiur divina mystcria rele-
hraulc, et nobis devotUsime orantibus, suliiio dic-
Dei * Hoc igilur scnnone induclus dominus abbas
cwpit divnlgare vcrbum eorum magistraiibits Ec- soluta? sunl compages mcmbrorum mconnti. «t
 123 ECKBEHTI ABBATIS SCIIONAUGIENSIS 124

elaugui, ot veni in mentis excessum. Et ccce angc- A prob.it. > Ecce, domina mca, totum ordincin rci

Ins Doiiiini sietii in conspeclu meo, ct dixi ad euni vubis explicavi, quatcnus ct vos iiineceutiam meam,
< Memciitn, ni dotnine, quoil dixeris aneillx tux, ct abbatis nostri cognoscaiis, et aliis manifestare
verbtim meunt per os (uum missum est in lerram, possitis. Obsecro aulem, ut et oralionum vestraruui
non ut abscondalur, &ed ni manifestclur ad gloriam participem me faciaiis; et, prout Spiritus Domini
Dei,el salvalionem popuii ejus. Et nunc indica vobis suggesserit , aliqua milii consotaioria verlia
niilii, quid oporteal ieri de verbo comminalioiiis rescribalis. Graiia Domini nostri Jesu Cbristi vo-

quod iocuttis cs ad me; nunquid jam satil mani- bisewu sitomnibus. Ameu.
festum factum esl, an adliuc amplius prxdiean- Hactenus illa, quorum eum ttrhil in tcqnenlibus
dwm? » At ilic, severo me aspcclu intuens, ait tibris continealur, datur intelligi ,
quam ptitrimat
« Noli lenlare Dcum : qui enini icutanl illum, per- aliat revelaliones oblalas fuisse virgini, muUasque ab
ibuut ; et dices ad abbalcm : Noli limcrc , sed pcr- ea epislolas scriplas, quarum istic kabila ralio non sit,

fice quod cnepisti. Vcre beati sonl, qui audiunt Piunc veteiis divisionis litulos aecipe , Cum indicio
vcrba propbctix tux, el scrvant ea , et non fueriut notlrorum numerorum ex htere.
seandalizaii iu te. Hoe auieni illi suggeras, ul eam
™ DlVlSIO ANTIQCA.
formaii), quam bactcuus in prxdicaiione habuit,
non iinmiiici r in boc cuiui ego consiliarios ejus fui. Lib. i. Cap. i. Primo sermonem facil ad ftaireu»
suum Egbertum. 1«)
Dicito ilti, ui tiequaquam attendat verba eorunt ,
ji." Do teniatione maligni , et borrenda uisiitia co-
f}ur cx invidia dubro' loquutitiir de hts qux dicla mite. 13
sunt in le, scd attendai, quod scripium est,quia iu. De adversario apparente Eiizabetli in similitn-
diuem pVtauiasmalis ItorriJiilis. 15
•jiiiil impossibilc apud Dcuui. »
rt. De apparitione ejus^em in aliis formis. 10
8. Hoc igiinr scrmoue animaius, locum qnenv v. Visio qiianiani lacia illi in sublimi. 17
disposueral adiit ; et populuin ,
qui cjus advcmuin vi. Yisio advcrsarii loci cjus, t*t quorunniam cad -
prxsiolaltis fuerat, ad pceuiicniiam cxliortatus csl,
stittm. 18
vu. Do .idversaiio :n snecie delicali clcrici. li*
aniiuniiaiis iram Dci supervcnttiram , nisi pteniten- v!n. Do coinpassioitc fralrum ei sororum iu cam,
il;e cam prxveuire studcrenl qualcs au-
fnictibus : luee magtia , el. Spiritus santii columba. i;>
is. Dc appariiionc sancix crucis, el beatissinix
icin plagx mundo iinminercnl ncquaquam veiuti , ,
virginis. i-l
(KtTaiualus csl, iu aliqua prxdicatione sua eitarravil.
x. D: appaiitionc colnmbx, ei SS. Joannis Baptistx,
K.icliun csi igiiur, ul inulii, apud quos iste sermo et Jmnnis, et Pauli niariyrum. 21
diffainaius csl, per toium tempus Quadragesimale xt. Visio utulioiuui sancloruns, et aliorum mysttr-
, r riortim. 2»
iti timorc m;iguo per pociiitentijm se aiQigerent,
xii. M.x coslcsics appariliones , et alionira sanelo*
i Icemosynisque ct oratiouibus studiose insisterenl, rum. 27
lu lcmporc illo quidam, ncscio quozclo duclus , ad xui. Dc sanctorum ordinibus, itein oe Filio Dei, ci
divina inajestate. 29
urlicm Coloniam , iu pcrsona domini abbatis, ipso
xiv. Yisio diviiii Agni, el aliorum mysleriorum. 31
iguoranie (Dc.is novit) litteras direxit, in quibus xv. Degloria Virgiuis Marix,et verba exbortaio-
tetribiies qux.lam comminaliones audicnle omni ria. 33
pnpulo lcclae sunl: ttnde, quanquani ab insipienti-
xvi. Apparilio gloriosissimx virginis , cum prxcur-
sorc Domini. 5(>
bns illiisunt nobis sil t
prudenter lamen (ut audivi-
Lm. u.Cap. i. Dc appariiione crucis, S. Micbaelis,
nius) ct rcvcrenter sermonem animadverteruni , et sauguiuis ct corporis Domini. 57
|.«ui:enii;« fruciibus Deum bonorarc uon coulcm- ii. De visiouc Cassii, ct Florenlii mariyrum, et int*
decim
niiUiiiiti virginunr, 31)
pserunt. F;>ciuni esl auicm in quaria fciia anie
iii. Visio oinuitim sanctorum, angeli boni , pnrg ;-
ilicm Pasehx, eum posl maguos J.sborcscorporis in lorii loci , para .lisi amcenilat s , liberaiaruui an-

cxslaetm venisscm, apparuit milii augelus Domini, mariMii, ct Uberalione cujusilaui atnici. 4(1

tv. Visio coele.siis Jcrusalem, <i aliorum myslcri"-

et disi cum « Doniine, quid fiel dc verbo quod
ad :
rum saiictoruiu. 43
locutus es ad me? » Qui rcspondit : « Noli conti islari, D v. De proiomariyre, evangelisiis , Agno Dci, iniio-
iicque pei lurberis, si non in dic, quem delcrmiuavi ccnlibus, ei Iribus rcgibus. «•*
vi. Apparilio sacralissimx virginis Marix. 4ii
lilii evcncri it qux prxdixi, quoniain niulioruiu
,
vii. De roia, avicuia, nionte, scala , cttcbaiislia , < i

satisfactioue placatus csl Dominus. »

S. Grcgorio. 47
9. Tost bxc, in sesla feria, posl lioram tcrtiaiu, vjii. De advcntu jusli Judicis , rum signis vivilic v.

cuu gravi passiouc vcni exccssum meuiis passiouis : de iis qui a dextris; cl qni a sinistris;
iu ; et
do Juda, Filato et cruciOxoribtiS Domiui;, qna-
rursus astitii inibi dieens : i Vidit Dominus affli-
dam secrtia rcvelalio. 50
ciionem poputi sui , et avertit iram indignationis ix Visio iiigressus Salvatoris in »-.tnctam civilatcm ,

sux ab eis. # Ct:> dixi : < Qtiid ergo , Domine nii ci bouoris a lurba illi 55
iinpeusi.
x. Mysicrium a lotione pcdum discipulorum, usqnu
noiiiie ero ru ('erisionetn ouutibus , apuii quos lioc
ud caplivilatem Domini. 5i
verbiiin diflaiuattiiii csl ? » Qui ail : < O.unia, qux xi. -Mysieriuiu a captivitaie passionis usque ad se-
in occasione liac cvcuerint libi, paticnler el bcne- pulturaiu ejus. 85
xu. Visio angelorum et matronarum, et quomodo
vole siisiineio ; illum diligentcr advcriens, qui, cum Salvator discipuiis apparuil. 57
essct toiiii6 oibis Crc.ilor, boininuni irrisiones sus- xiii. Myslcriuiti Ascensionis Domini et missiottis
imuii. fvtiuc primtim p.iticntiam tuau< Domintis Spicitus Santti. 5'J
125 VITA S. ELISADETH. 125
iiy. De selcnte m ihrono, cum cxcrcitu in circuitu A m, De suo finc sollkita , sornrum salull dilige.icr
ejus. 61 intendit. 1 -t
1

Xv. Sjiecialis revelatio, cum increpalione cleri, el admissiim si( iu

IV. Prolcstatio, qnotl niliil ficiionis
de pr;esepio Doniini. 63 cis qux ab ea sunt visa et audiia : adborlaliu
xvi. \isio evaiigelistarnm, angeloruni lialienlium soronim, et sacraaienli unciionis postulatio. 120
potcstalcm pl.-igaruiu, cl nonniillouin aliorum v. Oralio Elizabcih , ct exauditio pro percepiionc
niyslei iorum. 66 corporis Doiuinici divisio lucis et signum
; Iraus-
xvn. De infirma sorore. spiiituali luttnelione Elisa- iius ejus. 122
hetli , el nonniillis aliis. 69 Consilium <le subsiiliicinla alia loco ejus , ct sa-
vi.
xvin. Quoniodo ex gravi infirniilate, qua deeumbc- lularis admonilio, ac diligcns praeparalio ad ex-
bat in lecio, »b augelo Duinini repente curaia ilum vitje biijus. 125
est. 72 vit. Visio ex qua cngnovit Elizalielb disccssiuu
xix. Comminatio irae Dei super popiilum , falsos re- suum', et diviimm cuiium perniausurum iu loro
ligiosos , et iniquos pastores ; ci cxliortalio ad illo. 128
pteniientiam. 74 vm. Commcndaliones el gratiarum acliones qttas
xx. Evlionalio ad mundi hujus amalores, et in- Elizabelb babnil in line. 130
structio ancillae Dci. 75 ix. Visio de cxitu ejns.et oraiiones, qnibus usa
xxi. Dc tiirouo Dei , et quatuor animalilius , ae ro- est. 152
lis. 77 x. Cur Irausiliis ejus aliquanluliim dilatus est , ct
xxu. De cueharisiia, Spirilu sancto, civilate Dei , » quomodo ad omnes se babebat, et contra. 156
judicio el libris faclorum cuni linnorum itun ina- xi. De cxitu ejns. 159
loruni et dc vcro dic revolutiotiis Pasclue.
; 78 xii. D<> saccrdoie qnndam subito enimpe:iic iu
Lib. iii. Ilic cst libcr viarum Dei , eic. 86 laudes cjns, cl septilliirae oificio. 144
i. Visio prima.
ii. Visio secunda. 87 CAPUT PRIMUM.
iii. Visio tcrtia. 88 Alloeutio ad fratrem; teatatione» diabolicce divina
iv. Visionis primae interprciatio. 89 tisitat.one discutsa>; visicnum initia.
V. Viaionis secumLc interpretatio. 90 40. Petis a mc, fratcr, d ad boc venisti, ut enar»
vi. Visionis lertias intcrpretaiin. 91
rem libi misericordias Doinini, quas secundum be-
VII. Declaratro qualuor viaruin Dei , quacsint.
viii. Alia visio. 93 neplaciinin gratiac sux opcrari dignatus esl in me.
ix. De via comemplaiivorum , sermo primus. 93 Proinpium quidem est in me , frater, per omnia di-
\. Dc via aitivoniin , serino secundus. 94 leciioni inae saiisfaccre, nain et boc ipsum diu desi-
xi. De via mailyrum sermo teriitis. , 95
XII. De via coiijugatoruiu scrmo qiiarlus. 96 dcravit suima mea, utdarciur mibi couferre lecum
,

xiii. Dc via coutiiicmium , sermo <|ti nlns. 98 dc onuiibus iis qttue magnifice operatus esl Domi-
xiv. De via praebttoriim , sermo sexius. 402
nus in me, ac luum audire judicium; sed, quxso,
xv. De via viduaiorum , scrmo sepiimus. t06
xvi. De via ercmitaruiii , ct solitariorum, sermo /.
modicum susiinc et atlende, mi dilecte, multiplices
ociavus. 107 anguslias cordis mei, quae snpra quam credi poicst,
xvii. D« scrmoiionus.
via adolescentlum, <08
nic coarcianl. Si verbmn illu.l , de quo atidisli,. iit
xviii. De via infanlium , sermo decimus. 109
commune prodierit, sictit pcr quosdam incauloa
Lib. iv. Visio de assumptione Virgiui» M. 410
I. Proicslalio Ang< li dc anuuntiatione libri viarum fratres (novit Deus) contra voluutaicm meam ex
Dei. 406 parie jam prodiil , quis putas de me seruio eril in
ii. Sermo Ltizaljeili de undecim mitlibus virginum
populo? Dicent forte nonoulli , alicujus me sancii-
aliisque marvyiibus passis inter eas Colo-
nic. 110 latisessc, ac mcis meritis gratiam Dci altribucnl,
iii. Ad nlibatcm Tuiiieusem ct fralrcs ejus. existimanics me aliipiid esse , cum nihil si:n. Alii
iv. Ad sorores saiiciarum virgi uini in Colonia.
vero cogitabuol intra sc ilicenies : llcc si essei Dei
V. Ail veiicrabilem alilialeni 1 intienseni. 83
famuta silcrel uliquc , et non sincret maguificari
vi. Visio iiuaiii vidil Egberlus, qui cl obtu it revel.i- ,

tiones Eliz.ilielli iu altari. noinen suum in lerra , nescienres qualibus slimulis

Lib. v. Piologus. urgeri soloo ad diccudtitn» Non deerunl eiiam qui
Lpist. i. Ati Ludovicum monachttm , posic.i abba-
dicanl inuliebria figmeiita esse omuia ,
quaj audie-
iciu ad S. Euchaiiuni Treviris.
II. Ail ;ibb;iieni <le llusiudorpo cl fraires rjus. rint de mc, vel foisftan a Satana me iilusaiu jtuli-
lli. Ad doiniiitiiii tlilinuiii arcbiepiscopum Tieviren- t
( r .,j
,

uillti|j s e i aliis modis, charissiine, iu

ore lm-
sem. venlilari me oportebil. Kt iiutle boc uiibl
miiiinn
iv. Ad .ibbalem Oli:dicn«ein cl fratres cjus.
ut alicui homiuiiiu innniescani, qu.c clegi esse in
v. Ad fratrca Nurimbergciiscs.
vi. Ad sororcs Aiituruai eusis cocnobii. abscondilo,et qune certe nec dignam mc arbitrnr,
vu. A<l sororts iu liorma. intiiendiiin inc qnisquam orulos suos altollal?
nl ad
viii. Ad sororcs sanctatum urginum Culuuien-
sium. Illud quoque non parum nngustias meas adangct
ix. Ad forores Dieisieo«tes. (jnod doinino abbali complaciiit, ut scriplis verba
X. Arl dilectissimaiii a balissam Dirquirreiiscm. mea comincndcnlur. Lgo eniiil quiil sum, ul mc-
>l. Ad camilem uiilialissam Diriiiiircenseni.
me? Nonnc boc
niurias tra.lanlur ea qnai suul de ei
xil. E\boil.iljiia cjiiklula Lliz.ibe.lb ad cognalain
sualti. arroganlite poleril ascribi?
xiu. Alia qitosilam religiosos Pattcs exlioriato- quitlam ei sapienlibus, qui.i
a.l
II. Sed dicunl milii
ria. Dominua
non propler mc solam baec fecit inihi ,
s«-<l
Xiv. Ad abbalciu Tuilicnsem.
eo
per isla providil
aliurum quoque tcd.ficationi ;

Lib. vi. Qui csl Ecberli ad cognat.is suas.

ijuod ad fidei conliriuaiioncm aliqualenus aitinere
Cap. i. De nbitu Lbzabeib virgiuis. 112
<'ous<daiioueui eormn qai iribuKiio
ii. Ue felici eutti ac sepuhuta ElizabctU. 110 vi.leaulur, ct a I
 127 ECKBEKTI ABBATIS SCIIONAUGIKNSIS m
sniit conlc propicr Domiuuni : cl iilcirco pro ejus- A nis mea ronlriiio. Pcr omnia bencdiettis sil conso-
modi cansis, qux prxdiclx sunt, opera Dci silcnlio laior bumiliiim Deus. Sed ne diuiius te protrahaui
rr.clcreunda non pntant. Et ila quidcin essi» , uldi- nttiicad ca , de quibus potissimiim interrogas, ser-
cunt, ex p.irte credo, propier quxdam, qnx libi monem convertam.
niinc iinlicaho. Accidit aliquolies, cum iu corde meo 13. Facium est in die sancto Penlccosics (6)
posuissem celare ca qux osiensa milii ernnt a Do- convenieniibus ad Dominicam coenam sororibus
mino, lanta prxcordiorum toriura me arripi, ut cgo occasione quadam deienta sum, ut divini illius

morti me proximam exisiimarem : al uhi iis, qui ac vivifici sacramenli parliccps non fierein. Cmle
crant circa me, quid vidissem aperui, comiuuo alle- iilius diei solemnilas non mc, ui soled.it , exhilara-
viaia sum. Scd fateor, quia nec sic adliuc oninino vit; sed iu qttadam obscuiitalc nitimi tota die per-
cnificata sum q.uid polissimum agcre debeam; manebam. Posiera etiam die, et lota illa liebdo-
nam et laccro magnalia Dei periculosiim milii esse mada in eadem obscuritaie aoinii trislis ineede-
,

inieit:go, el loqui periculosius fore perlimesco. bam nec potui ab nnimo excutere trisliiiam. As>
,

Hlinus cnim discretionis me Iiabere cognosco, quam cendebant in cor memn plus solilo omnia delicta,
ut suflkiam disccmcre, quid ex iis qux milii revc- et mngtiificabam singula apu-l me , el ita mibi ipsi
,

lanitir, dici convcnial, quidvc silentio ho;:or;ii ddorcs accumiilaham. Crcsccnte igiittr paulaiim
oportcat. Ei ccce inler hxc omnia, in periculo t!e- npu.I me bac non bona iristilia , adco mcnic obsett-
linquendi posila smn. Proplcr hoc, Jilecte mi , nou raia sum, ut qtiociiiique me vcricrem, in lenebris hie
cessani ab oculis meis lacrymx, el anxiaiur spiri- attilnilarc xslimarcm, lucis comparationc quani
lus mcus jugiier iu me, sed ecce ad iutroitum luum nntca iu me senseram : inler hxc tautoeliain l;edio
consolari ccepil anima mca , et facta est trauqiiilli- afficiebar, nl nihil essct quod non faslidiret aniina
tas magna in me. Benedictus Dominus , quia susci- mrn.Molesie mibi crant ipsx orationes, qux suiniux
pore diguatus cst oralioncm ancillx stix, qua dic- ilclUriae mex esse consucveranl. Psalleriuin , quod
bus mnliis eum de luo adventu depreoata sum. juctiiidum sempcr mihi fucrat , qtinndoque vix uno
12. El iiodc, quia Domi ;i voliinlalc ad nie (!e psalmo pcrlecto, longe a me projcci. ltertim rccogi-
longinquo direciuscs, non ahscoudam cor incuin a tans, ac inccuin ndmirans quid mibi accidisset, rc-
tc; sed ca, qux siint de me, boua el mala, tibi apc- sumpsi illud, ct legi; sed rursus mentc concidi.
riam : deinde qnid ficri conveniat, in tua et Uomini 1 1. Omucs cnim vircs suas effudil in ine advcrsa-
abbatis discretione posilum sii. Gratias ago Doiuiuo tius niciis ; nain etiam in fide hxsitare me fecit ille
cgo paupcium e]us miniinn, qiioniain a die, quo sub C perlidiis, ila tit de Bedemptorc noslro dubie cogi-
regul.iri institutione coepi vivcrc, usque in banc lio- larcm, dicens intra me : Quisnam ille fuit, qui l;m-
ram , ita confirmata csl super uie manus Doinini luin se bumiliavit propter bomines? Nunquid vera
ul nunquam sagittas ejus in corpore mco portare csse polucrunl omuia qux scripla sunt de illo?
dcsierim. ifgritudines inex varia?, ct diuliirux, nnn Verli me alio, ct dixi ; Bonus lamen erat illc, quis-
solum me vexaverunt, sed ct omncs sororcs qux quis fuil , de quo tol bona prxdicantur. De bealis-
in circtiiiu mci sunl. Dcl Dominus misciicor-
illis sima advocata nostra similiter dubie cogiiabam
diam , quia oniis calamilalis niex malerno afieciu cum cjus memoriam agcienl sororcs. Et quid mi-
niccum poitafcrunt. Aiiquando et me .'icnmina in- rtitu, Irater? Pene omnis scnstis meus sulivcrsus
finiiitaiihus mcis ndhilnicruiit; sed eo ampliiis in- eral iu mc. Aliquotics atuem ad me ipsam redicns,
finnaia sum , el iiin.ivi in visione nocUirna voom tcnlari meiniellcxi, ac fortiter reluctnbar, meosquc
dicenlein mihi : Deus auleni uotter in coelo , omnia familiarcs, ul pro me orarent, admouui; sed lanio
quacunque voluil fecii (Psal. cxm). Unde me ndmo- fortius insistebat adversarius mcus, ita me pcriur-
ncri inlellexi uon medelis bominum , scd vnlun-
, ut bans, ut eliam txdcret mc vivere. Cihum cl poium
taii Creatoris mei corpus meum commiiterem, el prx ixdio sumere non polui nisi lenuissime, et ibam
ila quidein feci. Cumque sxpe tanto languoris delicicns, et labescens loto corporc. Novissi uic »n-
obruerer laboie, ut nuliius membri (excepia liugua) lcm iJ mihi inspiravit ille perfidns, ul vitae mee
compos essetn, sinearroganiia dixerim, non minus ipsa finem imponerem, atque ita xruinnas incas,
in Psalmis ruminandis sedula permancbam; sed
quas diu susliiiueram, terminarcm. Sed in bac leti-
cum el linguam paralysis ntihi subduceret , lingux tatione pessima, noo dormitavit super mc qui cu-
offbium nienie supplevi. Quautas autcm cum infir- stodit Isrnel. Non enim permisit ut dominareiur
mitalibus mcis lerum neeessariarum penurias sus-
mihi iniquiias bxc maxima sed dcdit mibi inteili-
;

linuerim, longum csl enumerare. Ipse nosti, quia

gerc maliiiam insidialoris mni, et subito me avertit
et domus nostrx posscssio modica esl , el clongati a cogitalione hac. Quam copiosus es in misei icordia,
suut a me, qui debueranl misereri supcr me. Sed Domine, qui de lantis pericnlis eruis confidcntr-s in
paler orpbanorum Dominus sollicitus esl mei per Confilcor Pater, quia nisi lu adjuvasses mc,
, tc ! libi,
cujus gratiam gaudium magnum esl cordi meo om- patilo uiinus babilasscl in inferuo auinia mea.

(6) Anno ab Incarnalione Cltrisli 1152 lilleris tii; nlquc adeo Penlceosie 18 M.iii. Ilaque infra de-
fcouiiui&dibus F. E Pascba cclcbiainm fml 50 AUr- scripla incntis obsctiritns duravit ntl 25 ejnsdem.
129 VITA S. ELISABETIf. 130

15. Ei Ii.tc quidcm iia se habebani circa me A siici Patris manu gcslare visus esl. Undc menti
usqtie ad fe^lnni Mavimini (7), ivKaleudas Junii (8). m cae incidil liunc csse vencrabilcm Palrcm nostrnm
I!Io autem die ail Cnmplcloritim , vi i in saceilo B. Dcncdiclum. Qui nulcin a sinistris etat, juvcnis
nostro plianiasuia parvuiu, qtiasi cnculla mou::clii dccorus vidcbatur, candida el crispanli con.a spc-
iniliiliiin. Siaiim uiitem, dicto Complctorio, irruil ctabilis. Slans aulcm domina mca, signa crucis me
•uper ine gravissima inlirinifa?, et rogavi m.ngislram consignavii, el linrc vcrha menti mex nescio qn.ili-
iil assumptis sororibus veniret mecuiu in capitulum, tcr insernil : < Nc limucris, quia niliil tibi isia no-
ibiquc oraiioucs fuiuterei;i super me. Cumque ibi cebuut. » \ocis quidem Bnnilum non audivi, scd
proslernere ine vcllcm anie crucifixum, i:a diriguc- laiilummodo labioruiu cjus molum distincte aspcxi.
rtuti ossa mea, ui millatenus gcmia flectere potnis- Posl lia?c rcgressa cst ad inuriora luminis sui, el
sem. Ego ilaquc milii ipsi vim facieus, graviter me ego itcvotissimc adorans scquebar cam laudiims
projeci in tcrram. Cumque surrexissein ab oraiione, ircdcciut versicuV.ruro, quos in consuetu liue habco.
allaluin est Evangelium, el lcgere me feccruni pas- El liis diclis , ah exslasi rcversa sum ; cl conlintio
sionem Domiui; et adjuvahanl me, quoniaiu iinbc- refeci spii iiuni mcum liostia sahitari. Tunc rogavi
cillis craui ad legcndum. Duiii auteui lcgcremus. sacerdotem,
_ ......
, ul iuvocarct nomcn Domini super
r . mc ;

apparuii mihi idem plianiasiua , ut prius, el legcu- < |U i cuni imhoarel Litaniam, rurstim in exsiasi
tibtis nobis locum illuin, ubi dicil cvangelisia : ln- facta vidi ilomiiiam meam, sianlem secus altarc, in
Iruvit iiiilcm Satams in Judum , qui coynominatur vcsie, qualis esl casula sacerdoials; el liabebat in
Iscarioth {Luc. xxu), coepil cxsuliare et ristim mo- capite diadema glorinsum ,
quasi quatuor gcmmis
voic. Dicebam aulcm sororibus, ui pessimum illiun pr*tiosis insignilum , eralque ei circumscripta an-
;il igcrent et mirabantur, de quo loquerer cis. Per-
,
gelica illa salutatio : Ave Maria, gratia plena , Du-
lccto auiem evangclio, evantiit. Post baec in Maiu- miuns lecum (Luc. i).

liuis stabat coram me, in lnimar.a efligie, slaluia 17. Eodeni die ad vespcram', rursum vidi mali-
Lrevis, cl spissus, ei borribilis aspectu : facies cjus gnum illum, in spccic lauri pendeniem corain mc
,

iguea , lingua ejus flammea , el iouge a1> ore por- in aere : et paulo posl respexi consolalricem mcnm
rccla, manus ejus et pedes similes unguibus aviuni in coelesti Iinnine, ul prius, munientcm me crucis
rapacLshnarum. In bac spccie scptics ilio die inilii signaculo. Postera die.qnce eral DoiuintYa , il-
apparuii. Et semel in specie canis leterrimi. Sc- ruin (10) se milii prxsentavit insidintor mcus in
qiieni; dic mane (9) astitii lecto meo, et cuni suo specic lauri , ui prius. Tunc, quia nimis vcxaverat
quodain juramenlo miiiaius est mibi, quod iu dentes £ me borrenda visio illa, dixi ei confidentcr : i Si
mc pcrcussurus csscl calceo qucm in manu lenere vcre tu cs ille malignus, praecipio tibi in noiuiuc
videbatur. Post haec paulo ante niissatn , itcrum se Domini , u! cilo transfigurcs tc, ct in iiac spccie
iuilii oblulil iu specie lauri magni ct liorrendi, di- ultra roihi non appaicas. > Coniinuo disparuit; ct
laians supcr me os suum ,
quasi nd deglutieiidiim respexi vallem quamdam honibilem plenam fuino,
iiic, ct cyuibaluin iu collo gesiare videbatur. cl flamina nigra, et exibal inde grex caprarnm tur-
10. Dciude cum iuclioareiur missa de beatissima pissimus. Die illa ad vesperam Itsx magna in cuclo
V.rgiue domina nostra (Sabbatum enim crai) veni milii apparuil, et de medio ejtis columba uivco cau-
in ex.siasim. El aperiuni esi cor mcum : el vidi su- dore.etquasi flammeo splendore venusta, elapsa
pcr aercm roiam magui luminis, similem lunui (Si , ncscio quid rubeum in orc demonsirans; et ui
jilciuc, sed quasi duplo majorem. £l inlrospexi per subilo gyrum fecil in aere, itcrum se recepil in lu-
mcdium rol.c, ac vidi similitudiuem regalis fcmii.-.e cem. F.go auiem cttm vcncratione cam prosequens
stanlem in sublimi ,
quasi candidissiniis indutam oraliones de Spiritu sancto diccbam, quoniam iu
vcslimenlis, ac purpureo amictu circumdatam. Con- specie columbae eum appnruisse audicram. Post hxc
tinuo intellcxi banc esse sublimem coeli Ucginaut ad Complelorium cum siarem antc crucem , ac dc-
""
llalrem Salvaioris nostri , cujus scmper dcsideravi V olissime eam salularem, oslensa csl milii iu ccelo
aspectuiu. Ciunque inlenderem in eam cum summo crux m agna aurei fulgoris , ita splcndida , ut ctiain
suam ler, adorans co-
dcsidcrio, procidit in facicm rcverberaret oculos cordis mci, quibus eam in-

r.im divino quodam lumine, quod erat ante iilain. lucbar.

Quaria auiem vice cum sc liumiliasscl. longam mo- 18. Die altera manc, cum slarem sola in capiiule,

tam in jaccndo facere visa esl. Li autem surrexil, etorarem, iierum se u:ihi olitulii advcrsarius mecs,
convcrtil ad me faciem, el modicum progrcssa csl stans coram me in spccie delicali clcrici, quasi in-

in inferiorem aerem comra me, liabens duos <o- dulus camisia candida. El cxpavi quidem, sed tamcn
miies gloriosos, unum a dextris, ct uiium a Miiisim. in oratione perscvcrans, nihil scguius c„'i, quo n:a-

Qiii a dextriscral, cuculla monacbi iiidulus cs>e giseum confunderem. Expleia autem oratiouc, r.s-

videbalur, candidissima taroen , ct baculum mona- anJi in doriniUirium el illuc me siibscctilus , Cftl.

(7) S. Maximinus cpisc. Trcvir. colilur £9 Maii omnia rccio ordino scquunliir.
tiinc cadcnlc in feriam v. (10) Scilic».-! i Junii; ct coiiseqiienier scqucotci
(8) Ulique fcria vi ct conseqi e:»tcr 30 Maii. fcri* ii cl v, quibus visi sancli.
(9) Maue dici babb.-.ti, uii mot dtcitur : el sic
431 ECKBEKTl ADBATIS SCHO.NACGIrJNSlS 134

Diseessi inde in saccllum , cl veni siare inlcr duas A lempora , singnlis fere 8abbalis, el qtiaudoque aliis

soiores oinuies. Illuc etiam subsecutus est : el dicbns , cuin de ca ofliciuin celcbrarettir, eamdem
stabat coram ine, in turpt quodam gesiu iiludens visionem viilere consuovi. Eadein die posl Nonam
mibi, nec polni avcrterc ab eo iue*:is oculum , qno cum slarem in eapilulu, ct auiarissimc Qerem ,
pro-
eum itituebar. Tiiiic neqniliam ejus ulira nou ferens, pler somnia qiia?dnin in quibus animam mcam
dixi ei audacler : i Pneripio libi iu noinine Patris, valde nioleslaieral nrquiiia insidiatoris mei , roga-
H Filii , el Spirilns sancii , ul cilo ab liujusmocli bam domiiiam ineain devotissitnc, ut si foiie noci-
gcstu cesses, et lalcni nequiiiain ulira mibi non Itirae mibi non essont ill;e uiolestiae, aliquid milii

nstcndas. > Continuo liabilum priorem dimisii, ct consolalionis exbihere dignarelttr. E; eccc sub'io
slabat reverenter qnasi induius vesie religiosa. lux illa cadestis einieiiii , et prngressa esl inde con-
Deinde cxivi sedcre in convculum sororuni, et illuc solalrix inca : el cuni pattliiliim descendissct, contra
nic insecutus est; ei slans arris.il niibi. Cuni ergo mc siabat ; el ego inicndcns in e&m moluin labio-
Innc disparuissel, ulira mibi non apparuii. Dcindc rum ejus diligenier observabam ; el ocgnovi qtmd
cuni audiia inissa enimntinicassem, et ad prandium nominarel me nomine meo, Elizabetb , et amplius
acces6issem ,
pra» nimia vcxaiione vix cibum atiigi. non adjeiii, quod cgo pro comolaiior.e recipieus
Posl prandiiim autem subito elangui , nec remansil B gralias cgi ilJi, ct rccessil a me.
in me qttidqtiam virium,ct iln coarclabar undique, CAPUT II.

ul nullum mcnibrorum meoriim cssel absque pas- yisitancti, a 23 Junii 1152 ad 14 Septembrit 1153,
.vione. Ttinc astantiliiis circa me sororibus vix lin- 21. Accidit quatlam vice, ciiin frequenler sc mihi
giiam niovi , ut significarein cis ,
quod allalis rcli- oblulissct coliiinba nivea illa , dc qua dixi, ul apmi
quiis diccrent sttper me Passioucm Dotnini, el ora- mc ipsam dubitarein dc illa, ci(|iix'rerciii a domino
tiotics. Diini auiem orarenl , sensi giitttir nietim abbale ulrum possel Salanas sc Iransflgiirarc iu co-
qnasi inanu ciijuspiam foriiter siiingi, ii.\ ni pene lnmbam. Qui ctim negarel se unquam lioc lcgisse,
balitus meus inlercluderelur. Cum ergo Iransissct et cgo dubia permancrem aspexi qnadnin die c r ti- ,

bora illa, de cxtero majorem paccm babui a lcnta- cem , quam videre solco; el venil cx adverso co-
lore meo, per graliain Domini, qui novit suos de liiiuba illa, et resedit in ea. Sic ergo certificata sum
teutaiione criperc; quoii , ul arbitror, ijnpolral-m non esse boc Satauam , qtiouiaiu iuimicus crucis

est a Domina. esl.

19. Convenciuiil sororcs, ac domiui fralres, vi- 22. In vigilia B. Joannis Baplista* (!l), dmn divi-

dentes anguslias animac tnee, ac decrcvcruul, ul nnm celebrareuir oflicium, fui iu oraiionc» ac dice-
sopiem conlinuis diebus coinintuies preccs funde- I ani quiiiipi i«iiila psalmos, el alias quasdam ora-
rcnt , ci sc aflligcrenl corain Domino pro me , ac lioncs, iu landcni illius vencrandi Prxcursoris Do-
siugtilis diebus singtilas missas pro angusliis mcis iuiiii. Cuiiiqnc orationes pene complevissem , subilo
cclebrareut. Cumqnc iuier seplcm inissas, una de lux r.iagna refulsii iu ecalo, et in medio ejus quasi
Spirilti sanclo in quinta feria esset decanlanda, cttin spccit-s viri gloriosi; cl in veslilu caudido apparuil

inaglio desidcrio dicm illtim exspcclabam , sperans sia.is conira oritim solis. Et post pusillum rouvciiit
aliquid consolaiionis tunc me reccplurani. Venil ad ine faciem blandam, ei valde amabilcm, quasi
dcsiderala dies , cl frairibus divina cclebrantibus voleus conspici a me. Ilabcbal autein coronam aurci
jaccbaui in oralione cutn sororibus : ct dilalaittm fnlgoris in capite, valde radianlem, ei in parle an-
cst c«r mciim , el vi.li lucein grandem in c celo : et leiiori quasi purpcreo colore insiguitam. In dextra
ccce colnnila inagna' pulcliriiudiuis, qualem ei anle ejns lanii fulgoris palma apparuil, ut prse niinia

vidcram, dc lnce cgrcdiens, pcrveuil usqtic ad me : cjvis clariiate vix cxiera ,

qux juxta erant ,
posseiu
el ciini tribtis vicilnis eapili meo cxpansis alis se disccrncrc. Intcllexi igiitir bunc esse gloriosum il-

circutiilnlil, mox ad superna convolavil. Posl b:rc liini mariyrcm, cui serviebanius. Posl bxc in Halu-
in scxta fcria, cnin dicerclnr inissa dc Sancla crncc, I) linis, cinn diceremus Te Deum laudamus, eodcm :

cl nie prosuassem in oraiionc, gloriosuiu crucis modo niibi apparuil; cl id cilra cxslasim , quainvis
signiim in ccclo milii oslensuin est, quasi a sinisliis viciua fni, iit licrcm in cxslasi. Cumque ilcriim dis-

divinx niajestatis. puruissel lux illa , in qua eum vidcram, snbiio iu

20. Iii Sabbalo auiem , ctnn cclebrarclur oflicium duas paiies si indi visa esl, cl emicuil, qnasi fulgur

dc gloriosissima Virgine, vidi iietuin eam in snperna omnino inlolerabilc milii ad videiidum. Et dixi l

(laritalc, corain ntajeslate iragna adurantem. < Suflkil tnilii, Dominc, gratia lua , parcc iuGrini-
Ctimque uiiiiistri aliaris, laudes ejus devoic conci- lati mex, et relaxa mibi cJiriialem banc uimiam,
neules, in sec.-ciilia : Ave prccclara, proccssisscni ad qnia suslincre eam iioii valeo. » Continuo sublata
versiculum , qui esl : Ora, \\rgo, nos illo pune cceli est , ct loco ejus s'e|la clarissima apparuit. Kursus
rttnnos effici , procidit in faciem saam , tolamqtie se iu die , teuipore divjni sacrificii , vir Dei siimlitcr
in oraiionc prostravit ; sicque pcrtnanebat qiiousquc mibi apparuit.
cvaiigelium incboaretur. Ab illo dic tisqne ad bac 23. Die lertio posl b.vc (12) , in feslo beaiissimo-

(II) Vigilia S. Joannis BapL 23 Jnnii, tunc iu (14) SS Joannes ci Paulus 26 Junii.
fer. u cadens.
433 YITA S. ELISABETIf. !3i
iti mariyrum Joanuis ei Pauii, lcmpore maiuiino, A
iii ravi. Et exinde quirunqitc sanelorum atlcujua cele-
dum nd honorcm cormn legerem quinquagiiila psal- britalis apud ncssunl, singuli in suis festiviiatibus,
nios, vidi illos in amplissima lucc, vaide conjunciim mibi, per gvatiam Domint nostri Jesu Cluisli, iii
slanies conira Orientern, el ad me tcrga vertcnics. ccclcstilumine apparucrunl, videlicct Quimilin-
Ciimque explevissem oraliones, ct suLJiirixisse.n : nus (13) mariyr cum sociis suis, deinde scpteui
« Eece qnam bonum et quam jucunduin habiiare fraircs (14).
fratres in unum, sicut unguenium in capile, quod 23. Posl bos et venerabilis Patcr nostcr Bcncdi-
descendit in barbam , baibam Aaron. Haec esi vcra clus (13), qui ctiam contra me in aerem cxirc visns
fiaternilas, quae vicit mundi crimina, Chrisium sc- esl. Dcindc B. Margarita (16) immenso candorc no-
cuia esi inclyta, lencns regna ccelcsiia. > Gl iusupcr tabilis, ci signis victoricc gloriosa. ln divisione apo-
< coram Jiominibus tormenta passi sunt, Deus
Si slolorum (17) omnes raihi npparueruni, sed seorsuiu
icntavit eos, tanquam aurum iu Jbrnnce probavit ab alils Pelrus el Paulus slare vidcbanlur. Posl
cos, vi quasi boiocausla acccpii eos. » Cum , in- hccc, Alcxium (18) confessorem vidi , neseio quid
quam, haec explevissem, rogavi illos diligenlissime, magni decoris babcntem, a pectore iisquc ad sub-
m 9i(l me faciem eonverlere dignareniur, ci cou- umbilicum. Iu vigilia D. Marioc Magdalerue (19) ad
vcrsi sunt ad me. Habebatitauiem et ipsi signa vi- " vesperam, vidi illatn cum corona lucidissima, ei s;«

ctoriac atque mnrtyrii, vidclicet Ailgidas in mauibus mttl cum ea Malrcm Domini noslri Jesu Clnisii.
palmas, et coronas in capitibus valde radiantcs, et Siabant aulem contra se, quasi colloquenles ad in-
ritbore signalas in fronle. Taiibus eniin insigniis de- vicem : et post pusillum couvcrsae suut a.l orieulcm.
corati videnlur sancii martyres, quandocunque mibi 26, ln die ad migsam, «Itim orarcm posiiis in

npparcre dignantur. Cumque eornin inliiitu doletlaia terra gcnibiis, vidi in acrc quasi prope terraru duos
foissem , ab oculis meis subiio ablati sunl. viros (20) splendidos sedentescoiura se, et in medio
24. tn fcsliviiaie beatissimorum apostolorum eorum lucidtim quiddam quasi formam babcns sc-
Petri et Pauli, in primis Vesperis , rapla in exsla- pttlcri : eleccc mulicr similis ei, quam in sero vi-
sim, vidi gloiiosos illosprincipesin spiendore magni deram, accessii, et stabat diligentcr inspuiens
lumiiiis, siantes cum signis vicloriosi manyrii. Et eamdem sepulcri specicm. Duin autetn flaret, ac-
convcrsis ad me vullibus dcscenderunt in regiouetn cessil, retro cam juvcnh candidissimo amictu cir-

bujus nostri aeris, aiiieeedentc cos bcalissima \ir- cumdalus, nigram babens comam ac barbac lantt-
gine, matre Oomini noslri Josu Clnisli. Staus antein ginem , et faeicm snpra modum speciosam. Moxque
Peirus, sigmim crucis fecit super mc, et saluiabum illa convcrsn ad cum ibal in occursutn, et siab.it
J
illum dieeus : i Tu es pasior ovium, princeps apo- quasi inicrrogans aliquid ab co. Tunc toepi anxio
stolorum. » Paulum quoque inluens, hx*c verba ar- cogitare intra ine qnisiiam essct iife juvenis.
riptti : Donum certamen certavi, cursum consummuvi Cumque magno dcsidcrio scicndi boc acsluarem, su-

{11 Tim. iv). Cunique reversi esscnt in reginnein bito in dextera ejus crux aurca apparuii. Uude mox
luminis, ego ab exstasi respiravi. !n die ad miss.un, coujeciabam, quod ipse essel is, qui surgens a inor-

dum intonarettir oHicium , vidi columbam descen- tttis primo Marbe apparuit. Eadem die ad vcspc-
denlem de ccclo, et ugque ad dexlrum cornu aliaris ram ,cum non possem interessc convenlui propter
pcrvenil, ibiquc rescdit : quantilas ejus ut (urturis, invaletudinem, sedebam in capiiulo cuin m.igislra :

ct supra hivcm candor cjus. Cumque dominusabbas et eramtts in psalmis vespcriinis (crat atilem pluvtSB

inter ca*leras dicorct iilam Colleciam ,

qttae est lenpus) et vidi lrim fuigidam solo memis iniuitu :

Deus, cui omns cor pate! : et usque ad verbum iilud exterioribtis enitn oculis faciem ciieli , ab co loco,

processissct in qtto eram, inltieri non poleram. Et dixi Domiuo

, puriftca per infusionem sancti Spiritus
cogitationss cordis nostri , advolavit, ct sese capiii in corde meo : « Obsecro, Doiniue, at quod nunc

cjus icr cifcuniiulit , ac reversa esl ad locum, ubi soia mcnte video, etiam oculo camis aspiciam, quo
aulea conscderat. Cum autem diccrelur Sanctus ,
tv mngis de bac visione spiriiuali ceriiflcer. i Non
acccssil ac rcscdit in corporali , el quasi rubeuni cnim mihi ipsi satis credcbam. Et post paululum,
sorores dc sacello exeuntcs, constiieruut iu rlaubtio,
Cumque finiia
aliquid ex otc ejus pendcre videbatur.
aspicientes incoelum. Mirantc autcm magistra qui«l
missa inter sorores ad communicandum accedereia,
aspicerent; dixi, Irim (ut credo) vidcnt qnam et
et oculos carnis ad cam jlccierem videre eam nou
,
,

poiui. Aversis auiem oculis eam vidi, ct staiim ul ego jam mentis intuilu vidi. Excunics ergo ad eas ,

communicaveram in exslasiin veni, moxquc icspi- vidimus caui el nos.

(13) S. Kilianus cum sociis martyr Mogunliae 45 Julii.

toia Germania celebris, 8 Julii. (18) S. Alexius 17.
(14) Septem fralres, filii S. Fclicilatis, 10 Julii. (19) S. Maria Magd. 22.
(15) S. Benediili translaiio, in Moguniitio, ac margincm noniiuant
(20) Brigiiiini cditores bic ad
Trevirensi , 11 Julii. SS. Mkodemum Joseph; scd existiuio melius
et
(IG) S. Margarila V. M. ibidcm 13juxia Rouvi- utelligi angelos, juxia illuil Lucac xxiv, 4 «Ecce duo :

iiiiiii 20 Juiii. ,ri; » et Joannis xx , 11 i Vidil duos angulos se-

:

(I") Divisio aposlolorum nassnn per Cennaniam deulef. >

155 ECKBEKTI ABBATIS SCUOiNAUGIENSIS I5i5

27. In Yigilia S. Jacobi (21) nposloli ,

posl |»ran- A magnas mibi incussil anguslins , el continuo dispa-

diuin, citra cxstasim fidi Inccm qiiam viilcrc soleo, rtiil. Posl b;cc in eodem loco qtiasi ostium aperttim
qunsi supcr ccolesiam B. Flotini (22) , ulii ilomini csi , ct imrospexi pcr illud; et vidi lucem, louge
fralrcs noslri manenl : erat auiem in scquenli dic excellentiorem ilia ,
quam videre consuevcram , cl

ibi «'cJicaliotiis (25) festivilas eelebranda. El vidi multa millia sonctorum in ea : slabant aulem in
quasi scalam, in modum radiamis auri splcndidam, circtiilu uiajestatis magnx, sccundum bujusmodi or-
de lucc illi descendenteni itsquc ad altare majiH, dinem disposili. Erant in quadam fronte illius cir-
qiiotl cst iu sanctuaiio. Cumque aspbcrcm viiii , ctiiius viri quidam, mognifici cl exccllentcs valdc,

adolcsccntcs dnos per cam dcsccndcntes tisqne ad adornali palmis el coronis copiose radinniibus , ct

aliarc : qtii aulcin [irreibai , tlniribuliim aureum io liiulo passionis in fronlc signati. Et intellexi, lam
inanti gcslare vidcbalur. Posl bos auteni cl alii duo ex tiiulo corum, qtiam ex singulari gloria, quam
dcscendciunl : denique magua multitudo desccndit, prx aliis liabcbant , Iios cssc venerabiles aposiolos
ct vcrsa vica ascendcruui. Erantquc ita asccn- Cbristi. Ad dexteram eorum copiosus quidam exor-
dcntes, el dcsccndcntes, a uona prioris diei tisque cittis, eisdcm insigniis gloriostis astaLal. Post bos,
2d iionam scqucnlis diei : landiu cnim conliutie in ct alii viri splendidi constiierunt, scd martyrii si-
liac visione pennausi. Apparuit atitcm c-t B. Jacobus, gnum iu eis nou apparuil. A sinislris vcro aposio-

ciici suinmitatem sealx stans, cum beata Cliristina loruin, saccr ordo virginum eflulgebni, decoraiiis
virgiuc, et Virgo virginum cum cis; in die auieui mariyrii insigniis. Po>i lias, ct altcr cborus iusi-

iilo, circa tcmpus Doininici saciificii, ad hxc iufe- gniiim pnollarum, coronaiarum quidcm, sed absq'ic
riora nosirx habitaiionis desccndere visus est. Vidi signis niariyrii. Dcindc cl al.x vencrandx mulicros.
aiilein co dic clariiatem magnam circa prxfalum cum vclaminibus candidis apparebnnl : aliptc iia
aliare, el omuia, qux gerebantur illic; nam el opc- cx bis omnibus circnitus ilie complclus est. Alius
rimcntiiiii aliaris quale essel cognovi, ct magistrx qtioque miignae elaritaiis circnilus infra illum appa
noslrx iinlicavi. Ipsa aulcm directo illuc nnntio ruil, qp.cm iulellexi cssc sanilortim angclorum.
cotiipcril ila esse, ul dixi. 50. In mcdio auiem oiiitiiuni gloriam majeslaiis
28. Iu Viutulis S. Petri (24) rursus eum vidi in immensx qnain ,
effari omniuo non possum , cujus
cadcm spccie, qua et antea apparuerat. Post Lxc ibronum gloriosum iiisftilgida ambiebal. A dexir.s
Stcpliantim protomariyrem (25) in die inveniionis autem majeslatis, vidi similem Filio bomins, iu
sux. Deinde Osualdum (2G) regcin; dcindc Apliram summa gloria resideiitem; a sinisiris vcro signuui
martyrem cum duabus pcdissequis suis; deimle B. q crucis vcbemcnier radiosum appnruil. Cumque bxc
Cyriacum (27); deiude B. Laurenlium in Vigilia omnia tremciiti corde aspiccrcm, boc quoque adji-
cjus; omncs cum signis vicloriosi mariyrii vidi in ccie dignalus estDominus, ui mibi indigtiissimx
luniine. Eral aulcm l.mi dcnsa lux , B. Laureniio pcccairici de gloria sux iucffabiiis Trinitatis, modo
undiipie circunifusa , ut ctiam palpari possc vidcre- qiiodaro, qucm explicarc unn valeo, nec audeo, boc
tur. Palmx ci coronx cjus fulgor lantus erat ut , aigniPicaret, quomodo vcre una diviuitas in persouis
quodain modo reverberaret oculos cordis iuei, s:cui trina cst, ei tres pcrsonx una dtviua substantia.
radiantis auri splcndor oculos carnis solct repcrcu- A dcxttis atitcm Filii bominis Regina angelorum ,

lcic. IlaLebat aiitcui stolam splendidam , a sinislro d Domina regnorum, in solio quasi sidereo, im-
liumero usquc ad dextrum latus protensain. Li in- mcnso lumine circutnfusa residebat. Ad sinistram
lcrrogavi magisiram, quid sibi hoc vellel : el dixit quoque prxdicix crucis viginti quaiuor bonorabiles
milii, siguum diaconaius ejus hoc csse. Stabat autem viri , versis ad cam vullibns, in uuo ordine couse-
cum co el beatissima Virgo , sicul cum supradictis dcruut. Vidi non procul abeis duos arictcs, grandes,
omnibus : liabebatque ipsc facilem ad me blande clprxclaros, antc signum crncis, el sustinentes in
convcrsam, quousque desiderium meum implevit butneris suis roiam nimix ciaritatis, cl mirx ma-
lianc cniin giatiam omnes mibi soient cxbibere. D giiitudinis. Ilis omnibus ila perspeclis, in b.xc
Facitim cst iu scquenli anno (28) , in Domi-
2'J. vcrba prorupi dicens : i Levafc oculos cordis veslri
nica noctc, qi:x eral ptiuia posl fcstum B. Jacobi ad dci/icum Itimcn allcudite et videtc gloriam ct
; ,

avocata a corpore rapta sum in cxstasim. Et eccc ninjcsiaiera Domini. » Mane post bxc bora tcrtia
rula flainmca graiidis in eelo emicuil vcnil tinuscx fratribus ad foncsiram, el rogavi
c
, ctijtiS visio eum,

(21) Yigilia S. J.tcobi simul ol fostum S. Cliri- Domiii ca.

tl.ii.. V. M. 24 Julii. ("20 S. Oswaldiis res Anglix, 5 Augusti; quo die
(22) S. Floiiniis patronus Scbonausix , 17 iN'o- eiiam colilur S. Alra , martyr Augtisiana , ciiin so-
vcmbiis. cinbus Di»na ei Meiila; sed in AlngtuiliiiO, uc Tro-
vir. d.ffcrinr ad 7 Augusli.
(27) Cyriacus M. 8 Augusli, ct conscqucnlcr vigi-
iia , ac deinde fcsium S Lauici.lii.
(28) Anno 1153 babcnle littcrnm Domiti. D. Do-
miiiica proxima, post siuni S. Jacobi inuc iu San-
I

LaUim caJcns, fuii 20 Julii.

437 MTA S. KI.ISAIiEIII. isa

1 1 1 missam iit Sancln Trinilale cclcnrarel , ct .111- A dil , ul cx im|»rovibO hxe verb.t in on mco volve-
nmt. Stalfm antem, ui missam Fnccepit, veni in ex- rcm : < Gaudc et Ijctare, filia Sion, quia diviua cle-
sta-im,ei rnrstim vitli prxdietam visionem, scti mcntia cripuil le d« periculo coiporis , ct animx. t

manifeslitis. Eadem prxdiclum fraircm

liora viili 33. Post hxc in vigilia Assnmptionis , cum tlevo-
qui assistebat aliari , multo luniine ciirtimfustim ; (hsimeorasscm, suhiio incitlit ori meo, ut dicerem :

ct Iialiiinn ejns, in modom camlidi fuini, c\ ore II :ec sunt qnx lingua nova lo-
vcrba consolatoria
ipsius sursmn asceiidenlem. quitur, qtiia neccssc est consolari animam turbulo-
31. In proximn Dominica, vitlcliccl in invenlionc sam el incidi in exstasiin, ei vidi visionem, quam
:

S. Slephani (29), vidi eanidem visionem , sed eo Dominicis diehus videre soleo. Vidi autem inicr
ampiius quani Innc ; nam nnnc vhli ante thronnm cxlcra dominam mcam coiisurgentcm de solio suo ,

DeiAgnum stanlem, valde aniabilem, et habcntem giorioso et egredienlem de magna ill.i luee quam
, ,

crnrein anream quasi dorso infixam. Sed ct qua- velul per osiium vidi ; comiianlc eatn triptici il!a

iuor evangelistas nnnc vidi, in illis formis, qu.is eis multitudinc fcmiharum, quam in circuiiu consisterc

sacra Scripiura atlribuit. Erant aulem a dextris vidcram ;

proxime autem incedeliant , qnx mariyrii
beatissimx Virginis in ordine dispositi, ita ut versns tiiulum in frnnle gerebant. P.isi bas illx, qtias vi-
ipsam Eram aulcm cc- " deram coronalas sine titulo; lerlio loco vclaminihus
facies haberenl convcrsas.
lans apud me hiijnsccmodi visiones amplius, quam albis decoratae. Ad dcxteram autem ipsius, vir qui-
septem diebus. Cttinqtie posuissem coustanler in dam gloriosissimus ci nmabilis incedebal sacerdo-
corde meo nemini eas revelare, gravissima torsione ttli stola insignis. Cuinquc pcr modicum tempus ita

cordis correpta stim, ita ut morituram mc existima- in inferiori acre cum bnc sacro cxercilu apparuisset,

rcm. Insiabanl iiaqtie mihi sorores, studiose flagi- rursus in lumine, de c,uo exissc visa fuerat, ciim in-
lantes, ul qtix videram eis revelarem : cumqueex- geuti laude , el gloria exccpia est. Cumqtie exper-
torsisscnt a me , stalim a passinne convaltti. El ne gefacta fuissem al> hac visione, conlinuo hxc verba
jam dicta amplins rcpetam , scilo, quod Imjusmndi arripui : « gloriosum lumen, in quo assiduc assi-
visiones, quas in prardictis Dominicis vidi, singulis slnnt omnes sancti, amicti stolis albis, et tlani glo-
Dnminicis, qux postea eveneriiut , vel bis, vel lcr, riain de mcrccde sua se>lenti super thronum, viventi
vel ciiam amplius videre consuevi ; vcnicns tamcn in sxcula sxciilorum.> Rursusin dic ad missam v cum
prius in exslasim , sicul ipsc propriis jam oculis essem in spiritu, eatlemque vidercm, qttx ei antea,
aspcxisli. volveham in animo verba hrec : « gioriosa Trini-

32. In quaria aulem feria anle Assumplionem -, tas, qux sedens sede majesialis lux iuspicis abys-

bcalissimx Marix (30), post Compleloriutrt, stabam sos, el dinumerascogitaliones iiniustujusqtie honii-
in sacello; et oravi Domiuum ex loiis prxcordiis nis. > llis adjeci : < Ave Maria , dccus virginum
meis, dicens : « Dominc Deus meus, eccc animam domina genlium , Rcgina angelorum. > Post bxc
meam , el corpus mciun tux inviclx dexlerae, lux expergiscens in hxc vcrba prornpi : < Te saiiclum
samix el iudividux Trinilati commendo; libi omnes Dominum, > et reliqua cum versu. Et adjcci : « Do-
angustias meas, Domine, commilio, quoniain vaide miuus aperil nobis jamiam vitx, si volumus ccrtare
anxiatur spiritns neus super iis qux operatus c\ ronlra durissimum diaholnm. > Omnia autem qttx
,

mecum co quod , lanta gralia omnino indignam mc ilicta stint, in die Nalivitatis dominx nostrx simili-
esse Cognoscam. Tu sc.is. Doinine mi, quotl nun- ler vidi.

quam talia le postulare prxsumpsi. Sed nune, quo- 34. In Sabhato posl Assumplionem (31), vcrha
uiain cx graiuita bonilaie lua ita magnificasti mi- hxc cx improviso arripui «Dominus legifer noster, :

sericordiam tuam inecum, obsecro le, quatenus iia Dominus rex noster, ipse nos vocavit in adu.irabilc
de cxtero mc couserves , til nullo deliclo meo a luinen suum , ut, si volumus pocnilcnliam agere dc
gralia tu.i incrcar excitlere ; neque me spirilus illc malis aclibus, acc.ipiamus bravium ,
quod in stadin

instiiioe ullta apprehendat , qnojain absorpia fuis- D acquirilur. Nolile negligere verba hxc, quia cxpe-
6cm , nisi lu , Dominc, subvenisses. > Ctnuqiie ha?c diunt animahus vesiris. Atientiiie diligenter, qno-
ct his similia perorassem, et jatn atl siralura meum modo Crealor admonct creaturam snani. > Post hxe
redirem, subito h:i c verha ori meo iuciderunt : « ndjeci : < Ego consolahor vos, dicil Domiiius, et
virgo, cave ne iterum cadas, ne aliquid deterius daho vobis conira Iristitiam gaudium spiriluale , ct

lihi coulingat ,
quia bontis paslur curam habel de pouam ineorda vestra timorem simul.et amorein.
ovibtts suis. > Setjneiiii atilcm die in meridie, subilo Si me liintieritis, et mandata mea scrvaveritis, veri
impulsti cor mcum pcrcussuin est, et hxc teriia ac- discipuli mci crilis. > Item : « Moueo vos, ut dilign-

«cpi : * Noli liraere, filia, qtiia Domiuus to.isolator lis invicein : cogilare tle! etis, qiiemodo Deus prior
luus corripil omuem filitim, quem recipil. > Eodc«« tlilcxil vos, quando non pepercit tinigcittlo Filio suo,

tlie ail vesperam, cum cffutlisscm cor ir.cum aute sed tradidit illum pro vobis iu obiationem, ul drachma

doiiiinam incam rum nuillis lacrytnis , ilcrum acci- illa, qux pcrierat, reperirciar. »

(29) Omnino vii'ettir legendum atiic luvciilioneni (30) II rst 12 Aug. nam Assumplio casura erat iu
S. Stephaiti , lixcjcnim (ui patct) cadebal eadem iu S diunlum,
tVriara n. {/>!) Adeoque ipsa die Oct ivx.

PlTOOL. CXCV 5
 I,V> ECKBKRTI ABBVTIS SCIIONAUGIENSIS 140

35. Ergo ad nos pcninct hoc proverbium : « Si A conspectu Domini. Ititer natos mulicrum non sur-

diltgimus Denm, ct hahuerimos perfectam charita- resil major Jonnne Baplisla. Mirific» misericordias-
tem, et fraternam dileetioncm ad invirem, invenic- luas, Dcus, qt:i salvos facis spcrautes in le.

mns dracliniam illam, qua? perierai.» Iterum monco CAPUT III.

vos, ul liabcatis perfectam chariiatcm Dei , ei Alicc viaiones usqtie ad fesiitm Annnnlialionis
donum,am- an. 1154.
proximi; qnia charitas esl stimmum
37. In exallationc Sanciac Crucis (33) saepe iu ex-
plum boiium, in quo pendei tolus ordo perfeclorum.
slasi facta, vidi gloriosum illud signum crueis niuiii
Super omnia antem haheie charitntem, quod esl vin-
fulgoris. Non lanium in ilta secreia regione Iuci*.
culum perfeetionis; et pax Chrlsti exsultct in cor-
dibus vestris, in qua et vocati eslis in uno corpore;
sed et foris in Lnferiori quadam luce palain ostensum
csl mibi. in fesio S. Micbaelis (34) ii> primis Vespe-
et grati estole, verbum Chrisli babitet in vobis abun-
ris, cuni essem in exstasi, vidi antc ihronum maje-
danier. Iiem, omnibus, qui hic vohint vivere seenn-
dum saeculum , el non abslrahunt sua corpora a stalis Domini tres viros valdc gloriosos slanlcs,

earnalibus desidertis , sed omnia cnpinnl adimplere quornmqui me<!ius erai, excellontioraliisapparch.il,

«Jiiae pertinent ad hunc mtindum , vahJe meluendum et 1'iuribulum aureum in dextcra videbalur lenere :

csl quod dicitur : « Nolite diligere miindum , et ea, n ct dixi, cum redirem ad me : Sletti Angelus juxta

quae in mundo sunt, sed agite pocnitenliani de pra- aram lempli, ftabens ihuribulum aureum in manu sua
vis opeiibtis, quia ecce lempus prope est. Vigilate
(Apoe. viii). In die ad missam vidi rursns cuimieiu

itaqne, quia nescitis diem neque horam, quando virnm excellentiorem , cum iusigni vexitlo incedten-

Domimis venturng sit. >

lem, comitante eum turba copiosa. J-bi aulcm in

circuitu llrooi cum veuissenl anlc conspecium ma-

3G. In decolIat'one S. Joannis Baplisla: (32), coepr
jcstatis, procidertinl in facies suas, atquc iia tribus
ridere grandem illam lucem, quam \elut pcr oslium
me toiam vicibus factum cst.
videre soleo : et ex hoc anxia proslravi
in oroiione, el rapta sum in exstasim, et vidi B. 58. Sn oadem inissa, cum accederenl sorores ad
commuiiic;indum et ego adhuc a longc scdcrcir»
Joannem, eodem modo, quo anlea eum vidcram ; ct ,

nos Deus PateY, propter iinbecillitatem, introspexi in calicem cl

dixi in spiritu meo t Benedicat
,
:

custodial nos Jcsus Cbristus, illuminet nos Spitiius

vidiveram speciem sanguinis. El cum infuiidcrent
sanctus. » Et subjunxi : « clavis David. » Et ad- viuum, disiincte aspexi dilTerenliam sanguinis, et
cjus, quod afTusum est, donec commigta stiui, et
jeci : « Iste esl Joannes, quem manus Domini cou-
secravit tnalris in visceribus, cujus nos prccibus » nu s rolor sanguinis appavereuDieaUa.nescio qna.
c
adjuvarl supplices depnscimus. » Iterumque ad me simile mihi accidil. El vidcbam (sicut mos n iiii esl

•ediens, liasc verba protuli : « Adjuva me, Domine omnia, qux foris circa altare agcbanlur in (emporo

Deus meus; » et adjeci Gralia Dei sum id, quod

: «
raissae. Et dum sacerdos calirem benedieeiet , ecce

sum. » Dicunl eiiam me dixisse Ne magnitudo re- :

columba ,
qtiam vulere soieo in allari, pcdelenliin

velationum extollat me,et non amplius. In die ad accedens captil calici immersil , el conlinuo spccies

<> Tcrliam iterum rapla in exslasim, introspexi quasi sanguinis quidcm raruni niibt
apparuil. Et nunc

per ostium lucem illam magnam, quam videre

et non est vidcrc hujusmodi. Faclum esl ctiam in una
,

soleo.et dominam meam surgentem de solio suo, dicriun , ut venirct quidatu ex fralribus , ferens in

venienlem conira me in exleriorem hanc luccm : pixide diviiium sacramcniuin Douiiuui corporis,. nt

eratque cnm ea beatus illo Prsecursor Domini. Ego opusesse videbatur cuidani sorori inlirmae. Cumque

autem orabam devotissimc, eorumque patrociniis slaremus in circuitu ejus , cl ego, el quxdam so-

me, et omnes familiares meos, alque locum nostrum rores loquenles mecum de co : ecce subito cor

slndiose commiuebain : simulqtie hoc petii, ut si meum liquefactum, et pene raptum csl iu exstasim.

mc exaudirenl , aliquod mihi praeberent exauditio- El ecce clarilas magna refulsil in pixide : et iulro-

nis indicium. Conliniio redierunt ad luccm , unde D spexi , cum tamen ndliuc esset clausa , et apparuit

cxieraut, et coram majesiaie magna prociderunt in specics verae camis in ea. Dicens quidem ista con-

lacies suas quasi oranlcs; simulque cumeis infinita tremisco, sicul el luuc videns conircmui. Tesiis
agmina circumslanlium. Tunc ego ab exstasi ex- auiem mihi est Deus, qiiia nibil in omnibus his fin-

pergiscens, iu hacc veiba solula dixi : « Tibi latis, gendo, aut propriam gloriaui quacrendo , locula

tibi gloria , libi graliarnm aclio , o beata el bcne- , stim.

dicta, el gloriosa Trimlas. Ora pro nobis, beatissima 39. Bogasti me per epistolam, frater, de Patronis

Virgo Maria.ul digni efliciamur promissionibus tuis, scilicet inarlyiibus Bonneusis Lcclesiae, Cassio

Clirisli. Oinucs sancti angeli Dci orenl pro nobis in ct Florenlio, ul in die Natalis corum (33) aliquid

dcprehensi ct mactaii dicuuiur, iucerlum quo die :

(32) Dccollatio S. Jo. Bapiislae, 29
Augusli.
elevaiio aulem eorunideni fucia circa anntim 1076
<
35) Exaltalio S. Crucis, 14 Sept. lunc feria n.
snb arehiepiscopo Bcinoldo ccleliratnr 2 Maii. Na-
v

(34) S. Mi'haelis29ejusd«Mi; , lunc feria m.

Mallusius, ex so- talis bic dit ilur coinmunis omitibiis dics iO Oclo-
(33) SS. Cassius. Florenlins el
rielate S. Gereouis (qtiorum passio Coloni.e ccle- b.is.

bratur 10 Oclobrisj faga clnpsi Boiinani, ibidem

Ul VITA S. LLISABETIL U5
scfviiii iliis exhibcrem , si forte ei ip.i diguarcntur A his, neque in illis discrevi , lioc tantum iniellexi ,

se mibi osteudcrc, cl fcci quidcm proul poUii ; nam quomodo lii qiiiJem lorquebanl, illae vcro lorque-
aJ lioncicin cortitn qninquaginta psalmos lcgiillo bantiir. ViJi aoiein procul binc versus orientem
die posl Maiulinas, ubi diam insidialor meus cau- acdificiiim valJc gloriosum , quasi iribiis muris cir-
dclam, qnani inanu lencbam , cxsiiuxil. Posl lincc (UinJalum, ei variae Jislinclioncs inansionuiu in eo,
aiiicm circa liorain lerliam vcni in exslasiiu sine ct sph-mjpr lucis immensae oinnia illuslrabal; in
«lolorc ; ci viili trcs viros in regione luminis, Jcco- circuilu autcin ejus, arborum, ei herbarum, et flo-
ratos palmis , cl coronis in fronte rubore signalis. rum jucunJissima amccnltas apparelial. Locus au-
Si:ibaut autem Jno ex eis coujuncti ad inviccm, et tcm, qui niedius viJebalur inter hoc acdilicium, et
pjohilum scgregali (3G) a leriio. Scqucnli Jie aJ vallem prcrJiclam , spinis asperrimis et quasi
vesperam , cum solito more essein in exstasi (Sab- atnhiisiis lolus viJebatur occupalus. Cumque ha>c
batiim enim cral) rogavi Dominum, ul iterum illos aspicercm, ecce copiosa muItiiuJo eandidae plebis,
tuos patronos mihi osumJcret ;
quoniam molcste Je valle consurgens, per meilium invii ilfius ilu-
fcicbam , quod non Jistincle agnoveram qui esscnt meti , tMin magna festinatione, ci mnlto conaiu aJ
illi duo, Je quilms rogavcras, qiioniam tres viJe- acdificium pracdiclum lcnJere visa esl, landemquc
ram : et dislulit Doniiuus examlire me per icmpus, n, perveniens inlroivii. Quidam autem cx eis exlra
iia ut inetuerem couira voliinlaiem Domini iJ me sentes viam elegerunl, et ahsque lahore pervene-
postulasse. Et Jixi tremens : < Domine, si voluntas runi : Jaclus esl auiem bic iransilus olurihus vici-
tua esl iii fial quoJ petii, fial; sin autem, non bus, cl pcr inlcrvalla.
fial. > El coiilinuo viJi Juos viros amahilcs vaUe, 42. ISoIo etiam ignorare ic, fialer, de quoJam cx

de coeiu marlyrum proceJentes, cum signis supra amicis nostris, qucm lanquam palrem Jileximus,
memoratis; et venerunt, ul starent in meJium antc quoniam in die anniversarii ejus, cum fecisscm
«ouspectum throni : et ego cum laciiiia expergis- quieJamproejnglibcratione, quaemihi pei visionem
cens, conlinuo haee verba arripui : « Isti sunt duce Jemonsirata fueranl, viJi illum lempore sacrificii in
olivp, ei Jtio canJclahra, lucentia anle Dominum veste canJiJa stanlcm coram me, el cum co Jeco-
Jominalorcm universac terrac. > Posl haec in festo l ii ni quemdam jirvenem , albis indulum el proecin-
Sjiiclarum Virgintitn undecim inillium , viJi copio- ciam : cumquc dcvote elevasset manus et oculos
sam muliilttdinem virgimim , quae omnes erant in- in coelumcoram me, quasi graliasagens, convcrsus
signes palniis victoria?, et coronis in fronte signalis, a me ibal cum com!',e ilineris sui usque ad acdffi-
ac dccora caesarie spcctabiles. cium illuJ, quod supra desci ipsi : el ego vias conim
40. Iii vigilia Omnium Sanctoruni aJ vespcram ,
C observans, viJere cos non cessavi, quousque in-
vcni in quictcm cxslasis. Tuno solilo more vistnn Iroicrunt illuc. De visionibus autem sanctorum quiJ
cst mihi, qtiasi raperelur spiritus meus in sublimc; amplius tibi dicain, nisi quod staguli insuis Nalaliii s
er vidi osiium aperlum in coelo, cl tantam sancto- (utdictiim est) animam meam consolari Jignaii suni.
rnm nuiliiiuJinem, quantum nunquam aute vidc- 43. Vidi in AJventu Domiui ocJificium <|uoJJam
ram. Illml quoque, quoJ Je sancla Trinitatc libi me praeclarum , uno muro (ircumJatum; et in meJio
Jixisse memiiii , lunc mihi secundo intimatuin est. ejus lurrim laulac ceisitudinis, utcactimcn cjus cu-
I.i tpso autcm Jie solciuuitaiis aJ vcsperam, iierum los peneirare viJerelur. Cumque sarpentimero iJ
rapia in cxstasim , viJi corain me stantem quasi ita mihi apparerel, acciJil in una Dominica, cum
pnerum amahilcin vahle , indutum vestealha, el aJ mc redirem ab exstasi, ut stibilo oraiionem hu-
praecinctum,el Jixi : < Quis es, Dominc ati ? > El au- juscenioJi arriperem : < Doniine Jesu Chrisle, pie
nnil,ut tacerem; eldixi : «AngelusDominibonus.qui et exaudibilis , ostendc mihi indigiiae famulae luae,
fuii cum Jacob, ipse sii mecum in lerra pcregrina- qua» sitista civilas, quam Jemouslrasli mihi. > Et
lionis meac, et benedicai vias mcas Deus. > El con- couliauo hacc verba responsiouis in orc mco posia
tinuo visa sum mihi in sublime extolii , et auJivi _ siuil : « tlaec cst Hierusalem coelesiis, quae aedifica
voces caiientium carmcn jucundissimum. lur, ul civiias, cujus cacumen pertingil aj eonlos. >

41. Posl luec in dic, quo secnndum morecu Ec- Posl haec, imminenle fcstivilale Nalalis Domini hiu'ti

clesiae fiJelium defuuctoruin communis memoria anle festum Uiom praeparahar aJ solitos mentis ex-
agcdalur, in lemporc Jivini sacrificii, vidi quasi cessus. Cum venisset auiem vespera solemniiatis
versus Auslrum montem excelsum valde, el juxia Nativitatis, tandem in quieiem exstasis Jeveni.
iiluin vallem profunJam borribilem nimis ; erat Sensi aulem me qoasi in gublime elevari, el widi
enim plena alris iguihus. quasi obleclis, et non va- osiium apcrtum in ccelo : et venerahile illuJ arca-
lenlibiis cmitiere flammam in allum. lllic lortores num, quoJ in feslivitale Omniiim Saiiclorum vidc-
spirilus innumerabiles viJi, el animas potestati" il- ram, jam tertio nunc deniouMraium mihi cst.
lorum traJitas, quac horrcuJo et flehili modo ab Cumque Jclcctata fuisscm in mtiliituJine JulceJinia
illis conculiebantur, irahehanittr, ct supra moJum Dei mei, lanjem a-l meipsam redicns, in hax verba
iunnitis modis vexabantur : formas quidem nec iu couiiimo prorupi : < Desiderans Jcsideravi videte

(36) Scilicct corpore llallusii, qui bic non nominalur, foria^sis al aliam aliquam ecclesism Jclalo.
H3 ECKBERTI AbBATIS SCHONAUGIENSIS 144

Doniluum Dcum Salyaloiem meum, el vidi, ct ecec A palmis , el corouis ruborc signalis. Ei cogitanam
j:.lva factaest anima mea. » Eram auiem pernoclans quidcm apud mc lios esse beatos illos iufantcs, qui
in oralioue , ncc poiui corpus meum darc sopori occisi sunt pro Domino Jcsu ; sed boc iu iliis iuira-

prx nimi.i cl.iriiaic lucis, quam lola noctc inluebar : bar, quod miila infaniix signa in eis apparuerunl
ostiuin eniin quod antea sine mentis excessu
iiiuti ,
oinnes enim juvenilis xtaiis plenitiidinein habere
inlueri nou poteram, cotilinuc aperlum vidi in videbanlur. In Circumrisione Domini, et Fpiplia-
magna jncnnditate ; et lux ejus dccuplo clarior ap- nia (38) visiones vidi Dominicxdiei, sed evidentins

paruil, quam in prxteritis visionibus. in Fpipbania. Tunc eiiam in prima Yespera vidi
4 i. Cmn autcm fieret apparatus ad celebraiioncm tres reges coronatos sianlcs anle thronnni : cl ac-
prioris missx , qnx inlcr inatulinale ofiiciuui eral ccdeuies, adoravcrunt flexis geuibus anle Filiunt
decautauda , vi-li radium magnx ciai iiatis de sur- bomiuis el lollentes coronas de capitibus suis, obiu-

jmro. ab codeni oslio usque a<J allarc oralorii pro- lcrunt eas in nianus ipsius : rursusque eas ab ipso
lendi. Cumqne inchoaretur Libcr generaiionis (57) receperunl. In die ad missam , rursus eosilem tre*
< cce gloriosissima Regina ccclorum , mulio cierciiu viili , adoranies coram Doinino Jesit : et munuscula
angelorum comitata , per eumdem radium desccn- nescio qux lucida in manus ejus dare visi sunt.
dcns venit, et astitii a dexlris saccrdolis, babens
u 46. In Purificaiione gloriosissi.nx matris Marix,
coronam maximi, ac juciiudissiini fulgoris in capite. ad roissam, peilecto evangelio, in cxstasim veni, ei
Cumqtie linilo evaugelio secundum cousiieludiuein vidi : et ecce domina mea, per radium lucis de>ccn-
antipliona illa decantarelur, qux esl mundi Do- : dcns venil, a dexlris sacerdotis : el juxta
ei astitit

viina ; elevala est cum suo comilalu , et per piwdi- eam vir grandxvus el venerabilis, barbam babens
clum radinm Iucis regressa est ad sedem suam : canam et proiixam. Cumque sororcs oblulisscnt iu-
cgo aiilem cum toto illo lempore essem in cxstasi miuaria in manus sacerdoti» , regrcssa cst ad su-
cam lamcn devot issimc in vocare non cessavi. Eranl pecna. El ecce copiosus excrcilus insigniuin puclla-
uulcui duo splen;Iidi juvcnes, qui pcr prxdictum rum, cum splendidis lumiiiaribus, venit in occursum
ladiiun desccnderani, conunoraiilcs circa iniuislros ejus. Faclaque aliquamula mora in extrinseca bac
Mtaris a principio missse usque ad fincm; in sc- luce , cum ipsa regressx sunl ad aitiora , sequenies
cimda quoque missa alii duo. Slabat autem borum eam rum gaudio. Eodem die ad vesperam cum essem
vller quidem ad latus saccrdolis , allcr vero juxla in exslasi, iicrumque eam vidcrem iu superna gloria,
diaconum cum annunliarcl cvangeliutn. El de eo invocavi devotissime auxiliuni ejus : et cum omni
quidetn ,
qui crat secus diaconum , cogitabain iutra ,, diligenlia me, ct cbaros meos itli commisi, etin lino

ine , quoniam ipse esset unus ci diacouis nostris, oraiiouis adjeci dicens : « Domina mca ,
quid dc te
qui iuterluit miss:e, essetque iudulus alba (quod sperabo? > Et respondere visa esl : « Bonam gra-
quidem non cral), siarei ad ininisliaudum; sed ta- tiam de me sperare potes lu, el omnes qui fiduciam
inen ex boc. cram dubia , quoniam bic albus r.l cri- babenl in me. > Deus misericordias suas
Mirificavit
cpus videbatur, illc vero niger eral. Tunc convcrlil in ine etiaro , f raicr mi, ex quo nuper a me disccs-
acl me facicin quasi indignans , et continuo vcrba sisti, et bxc fccil milii.

hxc cordi meo infixa sunt : « Ego sum Angelus tc- 47. Accidit in prima Dominica solemnis (59) Je-
stamenti. > inier hxc omnia, et columbain vidi, as- juuii in prirais Vespcris , ul venirem in inenlis cx-
sideulem saci ificio Dominico super allare. cessum : et vidi rotara candidam in acre mira veb>
45. Seqnenti die, tempore diviui oflicii, vidi B. cilate circumeuntem , et in summitate ejus aviculam
Steplianum protomartyrem in superna claiitate, candidam cum magna diflicuUate scse teneiiieni, ut
spleiididum valde el insignera signis mariyrii ct non circumfcrretur impciu rolx : el aliquoties qui •

diaconatus. Eodem die ad vespcram vidi B. Joan- dem pauluium a sununilaie ad iuferiora delapsa cst,
nero Evangelistam , siantem in conspeclu tbroui swmmo, atquc in bunc moduiu diu labo-
ut esset in
candidissiino amictti , et siola aurca more sacerdo- D rabat, vicissim labens, et resurgens. Posl haec vidi
lali decoratiim. Respexi autem ad cum locum, iu inontem excelsum, et araarum valde, et super illuiu
quo quatuor cvangeiistas videre consueveram, et delata est rota , ilcrumque ibi circumferebatur, ut
nia quidem animalia vidi; locus autcm Aquilx va- prius, et avieula ei adhxrens in suo labore pcrsevc-
cuus apparuil. Die Innocenlum , tcmpore diviui of- rabat. Eram uutem vebemcnler admirans, quid isla
ficii, vidi monlcm exceisum, et splendidum, et in portcnderent ; et c:iiu magno desiderio poslulavi a
cacumine ejus Agnum candiduni, et amabilemvalde, Domino inteliigenliatu visionis. El arccplo aliquaii-
babenlem signum Dominicx crucis in dorso. Sequc- lulo inielleciu, redii ab exstasi : nioxque bxc vcrba
liaiur autem euin multitudo roartyrum copiosa, cum ex improviso arripui : < Arcta cl aiigusla csl via,

(57; Secundum usum monaslico-Bcnedictinuin aique adco initiuin anni incidil in fcriam vi et Epi-
festa 12 iectionuin aulem Nataii ad 5 liiinl ; in die pbania in feriam iii.
Noclurnum Itgiintiir 4 Evaugclia , qitorum piiunim (59) Idera anniis celcbravit Pasclia 4 Aprilis,
Inilium S. Evangelii sccumium Matlhxum, alia tria atquc adco Douiinica i Quadragcsirax iucidii iu
eadeiH , qtix prcscriliuntur cx Romauo. 21 Februarii.
(58; Auiius 1154 babuit lill. Dominicalem C,
IJS VITA S. ELISABETH. 146
quae ducil ad vitam, Domine, quis eam? » A prctationem visioiiis bujus coueris invenire;
ibil pcr libi
Et snhjunxi : < llle, qui cuslodit vitam suam a car eniiii fortassis a Doiuiuo rcservata esl.

uulibus desidcriis , eliioii habcl dolum in lingna 50. Ante AiinuiUiationem Dominicam septem die-
sua. > Et adjeci : < Domiue, quid fueiam cgo? » Et Lus (41) agrotavi, el incidi in lecttim loto torpore
nirsws hajc vcrba responsionis inciderunt ori meo : langitens
, ita ut pene nihil refectionis corpori meo
< Si vis ambulare, sicui ego ambiriavi, considera possem adhibere permansi autem in bac valetti-
;

vestigia mea ; et noli le avcriere ad dcxleram ,

dine usque ad diem (-42) lertium ante fcstivitatem.
nequc ad sinistram , sed sequere mc , el sic per- Eo die circa Nonam coepi babere in ore meo liquo-
venies, qtiia dixi :Ego sum via, verilas, et vita; si rem, tanquam favum mcllis, cujus dulcore ita re-
quis introierit ; er me sulvabiiur,
, el pascua inveniet fecta sum, qnasi cibuin sufficientem accepissem; ct
(Joan. x). > confortata sum toto corporc, et emisi stidorem eo-

48. Posi haec in sccuuda feria rursus in exslasim piosum , in quo permancb:.in usqtic in scqticntem
vcni , ii vidi praediciani vlsionem , ut prius; sed el diem. Et circa tempus missae vcni in mcnlis exces-
eo amplius, quia et scalam vidi stipra rotam slan- sum; et visnm csl mibi, quasi abslraheretur spiri-
tem ,
qu;e lantae cetsiltidinis erat , ut eacumen ejus lus meus a corpore , ac sublevaretur in altuin. Vidi

coelos pcneirare viderettir. Postes ejus laterales la-

™ aulem in illo excessu mco ccelos uperlos, et Domi

pidei videbanlur, et triangulares; ascensoria vero Kium Jesum cum infinitis miliibus venientem in re-
diversissimis , ac pulcberrimis ab invicem diflere- gionem aeris bujus. Et non erat ei species, ncque
bcnt intervallis. Id autem in msmoria relinui, quod decor; sed, tanquam receuter crucifixus fuissel, sic
primum eorum candidum erat, lanquam nix : se- miserandus apparuit. Cumqtie dcmonsirasset uni-
cundum vero rtibicundum, lanquam ferrum ignittim. verso mundo crucem , in qua pepcnderat , et vul-

Posl baec dic allera rursus vidi omnia, quae praedicta nera passionis suae quasi reccnli cruore madentia;
sunl, el juxla roiam speciem viii slantesn, ctijtis clamabat vocc roagna ac piinium lerribili, tliccns :

caput aureum videbaiur, el capilli ejus similes lanae i Talia proptcr le sustinui, tu vero pro me quid
canditlae, et mundae ; oculi ejus lucidissimi, el dccori snslinuisli? t

valde ; peclus et brachia , qux in modum crucis tc- 51. Assistcbanl aiiu-m ci dno divcrsa agmina in-

nebat expansa , purissimum qucmdain nilorem ba- numerae plebis, unoin a dcxtris, alternm a sinistri».

bcbanl ad similiiudinem argenii nitidissimi. Habc- 1is quidem, qui erant a dextris, lux immcusu cir-

bat auiein in dextera ramuin arboris viridem , ct cumfusa videbatnr, inter quos praecipua apparuit
iucundura aspectu, in sinistra vcro lucidam rotam , q Virgo virgimrm, gloriosissima Dci Mater Maria. Ibi

|?is varietaie disiineiam : venlcr ejus aenens, feinora diversilalcs omuium ecclesiasticonim gradnum di-
ex cbalybe, crura ferrea, pedes vero lerrei videban- stincte perspexi : inter quos et venerabilem Paircm
tur. Ha;c oiuuia frequenter in lempore Jejunii mibi noslruin bcatum Bencdictum, cnni sua monachali
apparuerunl. lurba, dignoscere deleclata sum. lis autcm, qui
49. Facium est auiem in Doniinica, qtiae erat eranl a sinislris, tencbraedens:c, cl horribiles cir-
proxima post festum B. Gregorii (40), cum cssem cumfusae eraul, ita ut eortini diversitates disccrnere

in exstasi, et viderem visioucs, quas in Doniiuicis vix potuissem. Erat autem bnjus iniseniinae plebis

dicbus videre consuevi; vidi egregiuni illum docio- princeps, magnus et borrendus itle rex superbije,

rem in superuis, pleutim gloria elclarilate amabili, cui proximi assistebanl Judas et Pilatus, el cruci-

ad similitudmem gloriae sanclissimoruin cpiscopo- fixores Domini. Heu! quantos et clero', quantos
rum, Martini et Nicolai. Habebal autem in capile, nosiri ordinis viros, et mulieres, plcnos confusionc

quemadmodum et illos babuisse vidcram , diadema illic dignoscebam. Cumque omuia perspexissein
quoddam venerabile ,
qualia a pontilicibus gestari dixit Judex omnium ad eos, qni eraul a dextris :
dicunlur. Eadem quoque hora vidi praedietam vi- Venite, benedicti Patris mei percipite regnum quod , ,

sioiicm, el aesltiabani desiderio magno cupicns in- D vobis puratum est ab origine mundi (Matlli. xxv) ; ad
telligcrc, quae videbam ,
praxipue quid significaret cos vero ,
qui eranl a sinistris : he, maledicti, in

illa boininis species; nam de cxtcris intelligebaiu ignem wlemum, qui paralus est diabolo el angetm ejus
uliquid. Postulavi igitur a beato illo viro Dei devo- (ibid.). El conliuuo illi cum jucuudissiina alacritate

lissimc, ul impelraret mihi a Domino intell'gcnliam ad Iucidas lnausioues Dominuiu subsecuti suni; bi
visioms, quam dcsiderabam : el convcrsus ad me vero, tristitia el confiisione pleui, cum suo patrc.
bacc vcrba mibi rcspondit : < Non polcs inlellignre principe daemouiorum , in piofuudissimas leuebras
quid isla siguificenl , scd tlic docloribus qui Icgtint demersi sunt.
Scriptuias , ipsi scintil* i Nnitc is-ilur, ainantissinie 52. Continuo posl haec rctldila sum mibi , cl cnm
frater, Iiunc tibi, quaeso, laborem assume, ul Scri- flelu copioso priinum in liaec vcrba prorupi : < Li-

pturas divinas scrutcris, et congruam ex eis intcr- bera n»e, Doiliine, de inorte aeleroa in die illa tro

(40) Ea fttit Domiuica*iv Qunilrag. occurrens se- (i-1) bl cs-l nsque ad diem S. Bcuedicli , vc! se-
ciiudo posl fcsiuin dic , ii Manii quenlcm 22.
i 1 >
V.
ErgO a die 18 Marlii.
117 ECKBERTI ADBATIS SCHONACGIENSIS fiS

iiicnda ,
quanao cceii movendi sunl, et lerra. » El A intrnierai, sedeniem cuin discipulis suis in domo,
atljcei : < Credo, quod Rcdempior mc-us vivit, et in quasi ad ccenandum. Cumque aspicerem, surrcxii a
novissirao die de lerra surrecturasum ct in carnc , ccena : et ponens vesiimcuia sua, praecinxil se
utea videbo Deum Salvaiorem meum. » In rpso au- linteo; ct accipiens pelvim, incurvavit genua ante
«ein die fesiivitatis cum iterum essem in excessu , Pelrum , el subito Pelrus exsilivil, et stabat quasi

meo, in tempore divini sacrificii prxsenlata eit ,

lerritus : ei Dominus sicut erat inclinalus, loqui ad

oculis mcis passio Sahatoris nostri, qualiter ab im- eum visus est; el post pusillum, rtirsus ille resedit.

piis veste nudatus , flagellalus est, et ad ultiinum El Dominos siiigulorirm pedcs lavil , iterumquc re-
cruci affixus. Non aulem omnia ,
quac circa eum in sumpto veslimento suo, rccubuii, et sedeb.it, quasi

passioue gesla sunt, singiHalim ttinc vidi,quemad- loquens ad illos. Post bcec surrexil, et egressus cst
inodum postea in Parasceve. Cumque baec videre cum illis de civiiaie , et ibai versus moniem illum

cessarem , vidi doniinam n.eam in superna clarilale a quo cum descendisse videram. Post haec vitfi

slaiiiem, et cujusdam rei revefationem ab ea accepi, quomodo relinis discipulis secessil ab eis Dominus,
quam nolo adbuc fieri maiiifesiaui. et positis tn tei ram genibus procubuil ad oralioncm,
quasi in angusliis magnis consiifutus. Vidi et pre-
CAPUT IV.
!iosas iUas S" Mas ^nguidi», de sanctissima carne
Sancta videt mysteria Passionis, JlesurreclionU, A,- B
eenuonts Pentecostet , et alia quadum isto anuo.
,
ejus decurrenles rn terram. El post oraiionem rediil

53. Posi haec in festiviiaie Palmarum (43), in pri- ad diseipulos, qtios ciiam <!ormitantcs vidi. El cum
mis Vesperis, cum dicerent sorores Responsorium, allocuics eos fuisset, itcrum redHt ad" oralionem ,

Ingressus Pilalus, et usque ad hoc verbum proces- aique boc ler faclum esl. Tunc ego ad me ipsam
sissenl : Crucifigatur ; slabam inter cas , et in ex- rediens, slatim hxc verba iu ore meo babui r « Fa-

*tasim venr : ct vidi Salvalorem quasi in cruce pen- ctus Jestis in agonia prolixius oravil, el faeltrs est

denteiu. Rursus in Matulinis siiniliter mibi accidit. sudor ejus sicul gutiaj saiiguinis decurrenlis :u ter-

In die ad iuissam, cum inchoareiur Passio Domiui, ram. » El adjeci : < In monte Oliveti oravi ad P;;»

ilerum in exstasini veni. Tunc vidi procul monlem tretn meum : Pater, si fieri potesl, transeal a m«
<|uemdam amuanum, et descendebat ab eo Salvaior ralix isle. >

sedens in asiuo, et veniebat versus civitatem quaui- 55. £1 posl pusillum redii in exstasim. Et vidi
daiti magnam. aulem radice inonlis occur-
In ipsa et eere Dominus ab oraiione rediens, assuinptis di-
tit ci turba bomiiium parvorum cl magnoruin cum scipulis veuil in bortiim. El posl pusitlum, vcuil
viremlbus arborum ramis; el exuentes vcsiiinent Judas ctiiii coliorte armata, el accedens, osculalus
sua ,
plurimi ex eis straverunt ea in via ,
qua inco C est etim : ii auiem ,
qui cum eo eranl , retiorsum
debal : el ibant cum eo exsultantes usque ad porlam abeuntes ceciderunl in terrain. Et surgenles cou.-
eivttulis. Eraique ibi lurba magna,el dabat ei lo- preheiideninl eum , ei usqtie ad civilatem vincluir.

eum : cl venii per mediom eortun usque ad tem- miscrabiliter periraxcrunl : discipulos auiemad l.i-

plum : desceudens introivit, et ultra eum nou vidi, libula sua discurrere vidi. Tunc redii ab cxstasi
rt redii ad me ipsam. Rogaveram fralres meos dili- ciim btijusmodi verbis : < Amicus meus osculi me
genter, ul illo die oflicium palmarum celebrarent in iradidil signo , dicens : Qucm osculalus fuero ipse

praio ,
quod esl ante conspeclum nostrum , et non esl, lenete eum. > Post haec loia noeie illa, sive'

poluerunt propter inundalionem rivuloruin; sed dormirem, sive vigilarem, videbain qualilcr impii

relro ecclesiam, ubi videri a nobis non poterat, pe- illi Douiiiium blaspbemabant, verberande, con-
regeruul. Et respexil Domiuus desiderium ancillae spueudo, colapbis eialapisaedendo. El in exstasim
su;e; et vidi oeulis menlis omnia, quae ab illis illic quidem non veui , sed loius sensus meus illic erat

gesta suut. (I ad nibil aliud potcraiu inicndere. Mane autem

£4. Po.il bxc in Ccena Domini ad missain vidi bom terlia vcni w exstasim, iu qua perniansi usque
k'u:uI soleo, omnia quac circa altare gerebanlur : el circa lioram sexlam. Tmic vidi, quomodo iiidueruul

duin saccrdos canonem diceret , et ralicem in con- eiim luuicam purpuream , et clilamidem cocrineam
spectu Dei exallaret: vidi supra calicem Dominum cireuiudederunt ei ; et imponenles capili ejtis coro-

Jesum, quasi in cruce pemleiitem, et dc laiere ejtis naiu spineam, illuserunt ei. El post hxc , exuentes
cl pedibus sanguis in calicem defluere vidcbatur. eiini vesliineutis illis, indueiunl euin vestibusejus :

Cimi atiiein vespertinum lempus immineret, eram el imposucriiul crucem , el duxerunt exlra
ei civi-

in sacello, ubi mandalum ablulionis celebrandum latcm in locum queindam, quasi araium , el nib.l

erat. Cumqtie fncboarelur Antiphona quau esl : viroris babenlem. Ibi enin dtniudanle», levave-
,

\nle diem feslum, cgo iu uberrimas laeiymas con- i nnt (44) in crucem et aflixerunt simililer ct aliis ;

foslim erupi, e( rapta snm in exslasim. Tunc vidi duobtis Ceo< runt. Tunc expergefacla sum et cum ,

Domiiium in eadem civiiate, quam in dic Paliiiaruiii lacrvmw uberiimis iu h«c verba prontpi : < Christus

(43) Dominira Palmarum anno H5>, 58 Martii. cruccm, aiqiie ha etans ei aflixus; contra quam
(44) Cunvenit boc cum visione S. Brigiiue , dc iiimic receiiliorum saiiclarum visioni
passim et in
-

qna egi in Parergo iuier utramqne Viiam S. M.niae bu« coiicipilnr, super crucein lnitiio slialam cxlc:i-
M ig I. de Pazzis, qua Jocclur surMltu a '.'uilus iii sus DomiiiUd.
m VITA S. ELISABETH. 150

Dominus IV.clu$ csfobcdiens u*qne ad moriem. • Et A domum, ubi crant tliscipuii congrogaii, et nunliavii

adjcci : t Vila in ligno moriiur. Infernns ct eis. Coiiliniio posl ha?c, cum paululum rospirassem,
mors (45) dispoliautur. > vidi dnas malrotias voiientcs ad scpuicrum ciun
56. Deinde post modicuii) tempus, cceperunt aromatibtis; et ut viderunt angelos, substiterunt
fraircs officium Pei celebrare, el cum processissent quasi slttpetaelse. Post haec ctim liniore prnpius ac-
usquc ad lcciionem Passionis, in cxsiasim venieus, cesserunl : factaqtte ibi parva mora, tliscesserunt.

vidi iterum Dominum in cruce. Inque illa bora emi- Occurril aulem et Dominus in via; moxque illse
illis

sitspiritum, et indinala est cervix ejus : concidit accurrentcs prociderunl coram eo el lenuenint ,

amabile capul : ccmplicata suntj genua (4G) : el pedes ejus hoc auiem, nequaquam de prxdicta tti*
:

otnnia mentbra ejus deorsum rcscdcrunt; sicqtte matrona visum esl.

haerebat exanime corpus, miserationc diguum snper 58. Post hsec cuni cc lebrnrclur missa , vidi duos
omnia , qua3 humar.us ocuins miserabilia vidit. Et discipulos properanles ad sepulcrum; quorum aller
quis ptuas, frater, interini erat dolor aaimae meac, quidem senior, aller autem videbalur esse junior.
cum viderem lantas pasbiones, lamque indignas de- Et bic quidem ctnn ciiius pervenisset ad scpulcrum,
&pecUones viri optinii et solius innoceutis; qui non introivil; seuior vero cum pervenisset, siaiim
nihil qttiiletn omnia gratis " introivit postea vero el aller. El quid amplius re-
pro se , sed pro nohis ;

suslinuilf Sed Malrem Doinini mei plenam nioerore, quiris, fratcr? Omnia pene, quae circa lempus iUud
«1 magna dignam miseralione, vidi assislentcm gesta fuisse in Evangeliis legunlur, mibi demon-
cruci cum discipulo qiictn diligebat Jesus. Novis- strata stinl. Nam ct hoc vidi, qualiter duobus euo-
uitne autem hoc quoque vidi , qualiter unus cx im- libus ab iiierusalem in Einaus, Dominus in spccie

piis accurrens , lanccam lalcri ejus infixil : el con- pcregrini se adjunxil, cl quomodo cum pervenis-
tinuo copiostts sanguis pariter cum aqtia emanavit. senl ad casicllum, el se fntgeret discessurum ab eis,
Et ecce caligo densa et horribiiis super universam delinuemiit eum , el pcrduxerunt in domum, el

terram oria esl, et saxa per agros lerribiliter con- cum sederet ad ccenandum , et hencdixissct panem
currere , et collidi, el scindi visa sunt. Cumque et fiegisset, statim locus ejus, in quo sederat, va-
qttievissel illa periurbaiio, ecce quidan> veucrabiles cuus apparuil. Staiimque illi snrgentes , vcnernnt
viri accedenlcs, solverunt corpus a cruco, el dctu- cum fcstinationc ad discipulos, et nuntiaverunt eis
teranl tlJud cum veneratione iu hortutn quemtiam in domo , in qua erant congregali. Eadem aulem
viridem el jucundttm : et circumposila ei niunda hura ,
qiia eis ba?c annunliahant, apparuil Dr.mintis
«iiidone, locaverunt illud in monumento. Tunc de- r slans iu medio eorum. Posl.hsc illud qticque vidi,
mttni ego, resumpto spiritu, cum flclu amarissimo qnaliter manducavit cum illis : eratque in mensa
htijusmcdi quereiam arripui : < Reccssit pastor no- disctis niius habens piscem , et alter ccntincns fa-
ster, fons aqua; vivae, in cujuslransilu sol nbscura- vum mellis. Erant atitcm vestinmila ejus, in quihus
tus esl.» El adject : <Avo Maria, consors iiiortyrum, eum post rcsurieclioiicm vidi , candidissima, et
trausglaiiiala crucifixi nali saagtiine. > Et adjeci : species vulius ejus hilat is valde, ac lanta? clarltaiis,
« Sepulto Domino, signaitim est mouumcntum. > ul vix eam discernere possem.
57. Post hacc in Sabbatt d vesperam, ctim essctn 59. In die Ascensionis (47) Doiiiini ad missam
in exstasi , apparucrunt miiii venerabiies qnaedam cum esscni in cxcessu meo, vidi congregatos in
matronae ,
qtiasi gestantes aronnia. In die Sancto domo discipulos, el Mairem Domiui ciim eis, et in-
Paschae, cumjam diluceseeiet, sedebam in loco ora- travit ad eos Dominus, et cum accepisset eibtitn
tiouis, et legeham in Psalmis. Cumquc jam ad finem cum eis, eduxit illos >ie civilate usqtie iu moulem.
Psalmorum appropinquarem , veni in exstasim, et El vidi, qualiter coram eis elevatus est. Et vcnii in

vidi horlum in quo erat moiitimenltim , et la- occursum ejus muitiiudo angelorum , et suWcvatus
pidem ah ostio ejus sublatum , el angclos assi- est in ccelum. Cuinque illi siarent et aspicc-.
dentes : et ecce malroua quxdatn veniens accessil D rent in cceltim, apparuerunt duo splendidi juvene*
ad inonumcnium ploraus, et imrospexit, et non in- desuper vcnientes, el alloculi sunl cos ; staiiinquc
vcnlo ibi corpore ,
qtiasi mccsta paululuin recessil. illi rogrcssi suut in civitalem, ei collegerunt sc in
Occurrit aiiiem ei Douiinus, moxqtie illa suhstitil domum , unde egressi fueranl. Tunc cgo ad tm:
quasi inlerrogans aliquid ab eo : et post ptisillum ipsam redii cum hujusccmodi verbis ; < Kduxil Do-
convcrsa est, ut rediret ad monuineutum : iie- minus discipulos suos foras in Iktbaiiiam, > cl qtia:
rumque subiio se converlil, quasi vocala ab illo scqtmntur in Evangelio, cl iliud : t Rex gfoiix,
et currcns procidit ad petles ejus , cumque ipse dis- Domine virtulum, qtii triumphator bodie supcr
paruisscl, surgens illa vciociler cticurtil usque ad omncs ccelos ascendisti. >
(45) Ila corrigo , pro eo ,
quod Iegchaliir imprcs- lenta illa bracbinrum distcnsione; undo coufirtiialur
fium: cx morsu. doctrina pruedicto Parergo a me iratlita, de verbis
(46)H*c genuum complicatio compelii corpoii faclisqne exsiaUcerhtn ad coniroversias bistoricas
noii conicniissime lenso, ac slanti supra fulcrum iion Irahendis.
aliqiioti, non auteni uti cnncipiehatS. Osauna infra, (47) Fuil cclehrala Asccnsio Domini, 13 Maij,
VihL* ti iittni. 2i4 cxaggerans Jerc
, supra cnsleros Pentecoslcs 25 M.tii.
dolore-. etiui , qui scnticbatur in pcciore, ex vio-
i;.l ECKBEKTI ABBATIS SCIIGNAIGIENSIS 152
GO. Pust Iwc in die Penlccosles, ante celeliralio- \ scctindum snam pioless onem , el Lii inedio eorum
ocro miss^, ciun csscm in exstasi, vidi rursus disci- tlironum cxcelsum vable gloriosum , el in nieriio
p:i!os congregatos in doiuo snpra inciiior:it:>, el Ma- iliroiii sedt-ntem , et ex
ciijus facics lerribilis erat ,

irem SaivaiorU inlcr cos. Et factum est , dum sa- eo de ibrono exibal splendor magnus quasi fulgur
et
riercui, Apparuii supra singuloe eorum quasi flannua coruscans, ita ut prse uiinia luce vix poluisceut ocu-
i-nis , dciursuii) riesceiniens in impeiu venemeuii. los levare. El circa tbronuin angclos miiltos, el
El coutinuo oiunes unanimiier consurgentes, egressi qtialttor aniinalia : bi omnes circumstetemni, et
sunl cuin bilaritate et fiducia rnagna , aniuiutiarc piocidenles adoravcrunt sedeutem super tbrouum ,

verbuoi Dei in populo. Ilxc cum ita pervidissem riicentes : Gloria, el honor, ei benediciio seAenti super
reildita suro milii , uioxque bxc veiba assumpsi : thronuni, viventi in stvcula swculorum. » Posl bxc
< Spiritus sancius procedens a tbrono, apostolorum arijeei : < Salve, saticta, salve, pia el nobill* Virgo
pcctora invisibiliter penetravit. » Cumque inchoa- Maiia ; tu eniin n.iiis, tu stiavis, tu adjuliix et con-
relur oflieiuin ntissaj, rursus iu exstasim veni , et solairix omnium in le eoufirieuliiim. Arijuva me
vidi quasi fulgbiissimum raditim lucis , de ccelo domina ntea Maria, quoniaiu conildil in le aniiua
usque ail altare porreclum. Lt vcnit per mediiim mea : ora pro me llnigenitum tuum Kedempiorem
ojiis columha spcciosa, quam videre soleo, fereus " noslruin.ul pcrficial iu iue opus misericordix sua». *
iu oro quiddam rubriim, quasi flammara ignis, grau- 62. In festivitaleOmoium Sanciorum veuit ange-
diuscultim quam solebal. Et primum quidcni supcr lus Doiuiui ad me , ei rapuit spiritum meum a cor-
verlicem sacerdotis expansis alis insedit , ibiqtie ex pore meo, et subito vcui cuin illo, et duxit uie in

eo, qtiod in ore gesiab.it, quasi stiilam unam depo- altum anie osliuni, quod est in conspeciu DoiHini,
biiit. Minislris quoqtie altaris , qtii eranl induli ad el introspexi , et vidi multa inillia sauctorum coro-
Legendum, siiniliter frcit, et po>t bxc consedil in iiatorum, astanies et niinistranlcs Bco,et in circuitti
altaii. Cumque rcdiissem ab exstasi, dixi magistrse tlironi quatuor auiiualia. Augeli veroct arcbaugeli,
njsu x, ut coipinoneret sorores ad devotionem ora- cbcrubim quoque et serapbhu sleterunt aute iliro-

liouis , sperans id ipsum , quod et poslea evenit. nutn Dei, et procidentes adoraverunl, et clara voce
Cumr;ue iiuita missa accedercmus ad commuuicati- riixeruut : < Sanclns, Sanctus, Sanclus Dominus-
«!uiu, vcni in exslasim, el dum singillatim commu- Dens oinnipolens, qui erai, et qui csl, et qui venlu-
ukarent, vidi columbam prxdictam advolanle:», rus cst. » Simililer et viginii qualuor seuiorcs ceii-
ct exeo, quod in oregestabat, pcr singulas dislri- derunt in facies suas, et adoraverunt viventeiii iu
bucnie>!U. q s.r:cula sxculorum. Habeo et aliquid, quod de Bou-
(il. llx suut, frater, miseratioucs Domini , quas ncnsis ccclesi» consecralione, qux uuper (arla est,
in primo anuo (48) visilationis incx nperatus est in libi, frater, referam. Sicut iusinuasti mibi per epi-
iiic. In bac autem sectindi anni rcvolutione eadem stolain , oravi Doniinum , el aperuit mibi , ul soiet,
fere, qux anuo priorc in feslivitatibus sauctorum oculos meos, in prioii Yespera Exallationis Sanchc
circa me accidcre solebaut, eveniunl, el iionnulhi Crucis, et inter castcia , qux> inibi iiionslrala sunt,
prxter bxc, qux propter iucredulos ex magna parie vidiradium copiosx lucis de ccelo usque ad eccle-
sileutio prxlcrimus. Aliqttoties antciu alteriusiuodi siamillam, lotamqtie iininensa claritate illustran-
\erba, qtiani solebaul, reveitcnli tiiibi abexstasi, iu lem. Nec non et angelorum inultiiudiucm iu eodeiu
urc ponutitiir : ita ut in loquendo nou meiim scquar radio dcscendentcm vidi, ac loto temporc dedicatio-
aibitriuiu, sed Doinini ,
qui per os meum mauife- nis inter minislros ecclcsix couversantem. Tauia
sUs facil visioues, quas per modestiam a sororibus autem majeslaie omnia replebanlur, ul non absque
cclare consueveram. Nam in feslivilaleB. Laurenlii, pavore intueri possem qux gerebantur illic. Fui ,

visioucm quam videram bis verbis manifestavit autem in bac visioue contiuue a vespcrtino tempore :

• Vidi quemdam nobilissiinum diaconum Laureu- prxcedentis diei, usque ad boram illani, iu qua de-
tiuin auie fpres staniem cl palmam babenlem, et ^ dicationis officium consummaluui est. Vidi auteui
,

« oroua ejus nibea el conversus e&t ad me blande

, iuter cxtera <jua- illic agcbaulur, le, fraler, pulpi.o .

iuspiciens. > Similiter in Assumptione bealissinuc iu Matuiiuis astantein , el unaui cx lectionibus le-

Doininx nostrx, cum ab excessu meo redircm, bu- gcntem.

jnsceniodi scrinoncm coiaui oinnibus subito arripui, 63. Accidit, ut qtiaedam sororum nostrarum, quas
riiceus : < Vidi supra ccelum cceli ad orientem morautur in Diersteusi (49) cceuobio, migraret e
iniilta millia sanctorum coronatorum, existimavi vila. Nuntiala igittir nobis morte ejus, dum secuu-
plus quam cenluin quadvaginta qualuor miliia ,
qui diiin consueludinem (50) pro remedio animx ejus
omnes coronali sunt coronis aureis, unusquisque afflictioiiem susciperemus vidi aiigelum Domiiii ,

(4S) Vidctur potius dici delmisse sectindtis aninis, lelligatur. Sed an ibi lunc sorores fucrinl, inquircn-
ct qui liiuc imiioilui lcrtius , ut paici <x deductis diini.
liacienus. (D0) tlxc inuttii suffiagii consueltido speciaJein
(49) Ad
Dicrsiensis iuonaslerii soiores fst epi- aliqiiam ulriusijue nionasierii conjiinctionem indi-
Slol.i ix Eliz.ibelbx; sed ubi ipsuiu mouaslcriiim sil, cai allliclioiicin autcm a singulis asstimcndatn, «lc
:

aui fueril, necdoiu compeii; suspicor, quod in ( o- rjua bic, puto intelligi possc Dagellalioiicm rcligiosis
iinicnsi dioccesi oppidtim Wesipbaiix Durstcit iu- usurpstam , ct vulgu «lii-.iam disciplinain.
1R3 MTA S. LLISADLTIf. !5i
siMttein sectis niagislram nostratu, cujns niiuislerio A niieniiam al> opei iims nxavi.s, i»gu DuMiiuuiComplebo
opus Dei pct ficiebaiur. EadeHt qnoquc bera el bea- indigitaUonetn meam in vobi*. »

tis9imatt» dr.miuam nosiram viili , quasi in rrgione 65. Nunc el illtid silcre non possum, quanta di-

inferioris aeris slanlem , el respieientom ad nos. guaiionc Douiina uiea cor metini keiilicavil. Dnin
Completa auteui afflktione nostra elevatiis esi :in- , csscm in pra-falo excessu meo, vidi illam a longe in

gclus nsque att eam, ei paritcr ad superna rediernnl. tloino quadaui, qttasi j.uentctn in lcelulo (51, et

Facinm esl in vigilia Naiiviiaiis Doinini , lemporc contrcclaiitem inanilius uiLtiituluni spcriosum el

nialiitini sacrificii, dum essem in oralione, apernil amabilcm nimis. Quem cum ciicuuiligas.el faseiis

Dnminus oeulos ineos, et vitli in spiriln virum, cn- albissiuiis, deposuit in prxscpio, quod sectis. ipsant

jus dcsideravi prxscntiant, a longe properanlcni ad esse vidcbatnr ; el post pu.-ullunt peeipiens ennt, iu

speclanduin agonem passionts meae qui cnni jam sinu suu reclinavit Cuutitiuo po&t bxc vidi illain in
;

instante vespertino tempore advenisset, vidi ange- rcguo claiilalii», tajiquaBt Rcgiuam cl Dominaiu. In-

lum Domini destirsum venientem , quasi tu adjttlo- vocavi igitur eaiu solito uiuec el spteialiter gro

riunt milii, et cum stclissct coram me, dixi illi :

quodam familiart meo ipsam nogavi. Lrat ille iu or-
t Dominc mi , las.-a sum ad sttsliuendum. » Ei ail diuc- diaeonatus. ei frequonie,r euut- adhoriaia fue-
ad me : « Confortai e , cousolare , noli deflcere in ram, bt ad sacruoi ortbnem sacerdotii ascendere
via. » Et post pusillum roqnievit caro uiea in ex- soi» diffenol. llle veio, divep&as cau$as timoris sui

stasi, et sustulit me in spiritti in sublime, et cou- pratieudcns, tam arduum re-m aggredi nonduu se

lcinplata sum jucunditzimi, quam pnrparavit Detts audcre fatebaliir. I*t illu igitur Htvocalione :nea, ciim

diligentibus se, qucmadmodtim anuo priore. Cttmque ejusdctn rei inentiouem corain Domiua mea faeeretn,

|m sl longum excessum redirein ad me, coniiuiio ori baec verba mibi tespoiidjt : < Dic scrvo nieo ; Nuli

meo lixc vcrba aflluxeriini : « Dcscentlit tlc ccelis, liiuere : fae quod facitirus cs cl rcdde rationc:u de
niissus ab arce Patris : inlroivit per aurcm Virginis serviiio nveo, qtiod niibi Cacore dcbncras ct noo fe-

iu regionein uosirain , imltitus stufa ptirpurea, ct cisli. »

cx.v l per auream poitam, lu\ ei dccus Hiiiver-a» 66. 1 1« festivitale S. Joanuts Ev.uigclista?, lem-
Idiricae miindi » Et illud : « De occHhababiiatione porc diriui oflkii, dum esseui in lecltsio weo-piopier
sua dcscendit Filitis Dei , vcnit qua?repe cl salvaie inlinnitaf.oin, ibidcm facla Oal uiaitUS Doniiui super
cus, qui eiiin de loto corde desiderabanl. » Ei vcnii me, cl vidi amabileui illtnu saccrdolcm Domini, iu
angclus Domini ad me, et rapuit spiritum mcuin, conspcciu llironi stanteio. Elfu Ji itaque orationcs

bicul in festivitate Omniuin Sanciorum prosecuia c '

ul q^ U1»» » c P° lj 't «l» , W darelur \iJero aliquid

siim. Posl bacc lene iixi Doiniiiuin dtcens : < Gratias eoriim, qu:e ei iu lcria posito dcnionstrata suitt. Ei
ago tibi, Dtmtine, qui nrsisti ud me angelum luuin, contintio vi.li qualuor auiinal.a ibi.icm assi-lculia,
qtii consolalus esi nie iu iribulalioue inea ,
quia tu sccuuduut ctnii moduin, quo iu Cxeeliiefa Jescript t

solus laborem ct doioreai cousideras. > sutil, cl rolam quadriforiucm coram eis, Post lia-c

64. In die vero ad majorem missam, cum cs- cuiu jam ad ute ipsaiu tediiiira esscii), vidj duos

scm rursus iu cxccssu mco, ac devotissime pro aoge'os, teuibiles ct plctios iudignatioue stcuutlum

cammuni correctiouc Ecclesix Doiniui orarem, iu facicm, in infcriori aere residenle«; babebaitpe

linc orationis postulavi a Domino, ul indicarc milii niiiis corum gladium lerribilcm in dcxtera, extcti-

dignaretur, quxMiam essel voluntas ejus super clero sutn quasi ad penulicudum. Et dixi duciuri meo :

el nioiiialibns, non bona gradientibua via. Cuu.quu « Dauiiue mi, qui sunl isU? » Qui ail : «- Ilabejit

oiatione complcia jain ad nie redire incipercui, poleslaicin uoceie lerrae. *

asiitit inibi angelus ineus, et dixi ad eum : « G7. IW bu3c iu dic Inuoccnttiiw, vidt lurbaui

dnlcissime aique amantissime jnveuis, responde magnain juvenum caudiJoruui, iu mouto excelso
inibiad ea, qua? iutenogavi a Domino. » Et dixil deambulamvin. cura insigiuis mariyru; quos pr;e-
ad me : « Clama, et dic genti peccairici, populo ^tlcbal Agnus eaudtdus, cruci» signuui bajuUus.
pleno peccato: Vx>! vae! vobis, qui tiabitatissub po- Et aio ad ductorem muum « Domine, qui stmi Isii, :

quicscitc agere pcrvcrse quos vidco bic ? • El respoudil : « Suui inuo^nics ct

icstate diaboli ; ; discitc
liencf.icere. Sin autcin, ccce ego Domiuiis mitlo immaculali, qui scqtiunltir Agnuui quoc.inqne icrit.

augcluin metim pcrcuticnicnt inier vos , nisi con- El dixi : « Dominc, quarc isli plus quaiu aiii? » Ll
ille: Non soltun isti, sed suiit et aiii, qui sunt
xcrsi fuerilis a viis vestris iniquis, el egerilis pce- «

(51) Sic etiam Grseci , in labeHis xu Domiuica Inc iu tlomo, in t|tia el a nia«is repcrlus itifans cunt
mysteria repra-soiilainibus pingnnt Deiparam iuslar maire esl.jnxta evangelicam liislor.am : traiisgressa
puerperae cubanlem iulra fiscellatn scu corbem bu- setlicel iude ex speJuttca seu slabtib», postqitatH p.t-
j-isino li usui aptiiin. Nec alisunluui sit rogitarc, 6toresaniiimliaranl qtiid sibi tle ptiero Mcssia »'i-
qtiml Joscphns, stabtiliiiii ingressus, b.uiusmodi ali- clum esset ab Angelo. Sed in i.oslra senSeutia, qua
qni.l (ommotlaii acccperit e vicinia, idque admise- credimus advenisse tnagos nno post natnui pucruiu
it Virgo, uon til nccessiiati , scd ut consueludiui auno, iuepte coucipereliir adhnc cubans Deipara.
1'ticrpcraium parerct; utpote qttse ill nullo volebat Idcoquc rwl adnotaiionem 46 reflectendus asiiuiiis k-
\iileii rximia. b.i Gneei qniitem iia piugtiut eam in c.o:i rsl.
spclunca Llisabeib;c aiilcm uostt.e ita rcprjcscnta-
:
*5.*> ECkUEI.TI ABBATiS SCIIONACOIENSIS |5(J

innoceiiics ct immaculati, ctiam et virgines elecii in A iiiintiavi, diccus : « Donuna nostra cum Patre nosiro
Cbrislo. — Quare Agnuiii plus quam aliud auimal?» B. B "iiediclu descenderat ct nescio quant ob cau- ,

Atille subjecii: iQuia ituioccns Agnus, itnmaeulattis sam slalim ad superna rcdieront. El nuuc adfuc-
ct clecius, occisus est pro salule hmnaui gcncris. » runl liic spirilus maligni complurcs, quorum adlitic

CAPUT V. quidain veluti canes in circuitu noslro ambulant

Yisiones anni 1155 cum Appendice , ad nnnum GO et lauquam vullurcs in lecl :S considenl. Slabaui
spcclun.e. autcm secus lectum sororis nosine duo angcli , et
€%. lci Epiphauia quoqoe Domini, mulliplicavil dixerunt ad illos : i Disceilite liinc; » soror isia ad-
Domiuus gratiam suam in me, et vidi iu spirilu Do- liuc viveudi spatium accepil. » Cum h.tc dixisscm
minatn inc-uii et parvuluni rjus, quasi iu domo qua- cl ex iuiegro ad me ipsani rediissem, nesciebam me
flani longe posita coiumorauics. Et ccce tres viri , revelasse visionem, et advocans inagistraot, secrcto
regalem liabcntes decorent, introierunt illuc, et cu;pi narrarc ci qux videram; illa autcm cadem

flexis gcnibus adoraverunt coram puero. Unus au- omnia se cx ere nioo audivisse confilebatur. Pcst
teui ex illis profereus numisma aureuui magnum lisee dic lerlia, cum eadem soror migraret e vita ,

quasi imagine rcgia signaium, obiulit in manus ip in hora transitus cjtis vidi pcr spiritum eosdcm duos
sius. Simifilcrel alii duo accedenics, munera sua angelosei assistcntes , ct egrcdientem corpore ani
in vasculis quibusdam reverenter obtulcruni. Post nisin excipientes, quorsum aniem illant detuterint,

li.ee cl nuplix illx, qux facta? sunt in Caua GalJxir, rcveiatum mihi non est. Cumqt.e esscmus oranles
reprcseulatx mihi sutit, cl vidi rarsus illic Salvato- in circuitu fuucris, vidi angelutn spcciosum quasi
rem cuni Haria mairc cjus inter convivas discum- pusillx staturx, in suutiuitaic feretri sedeutem, qui
hciiiem, el hydrias sex ibidcut positas. Iusupcr vir- ctiain niotus indc nou cst, cuu; usque a>l ecclcsiam
uiuei corporis sui ablulionem, qux in Jordane ce- fratrum asporlaretur el ustpic ad tcmpus sepullurx
lebrata cst, Dominus ancillx sux prxsentareasper- adfuit.
naius uon csl. Vidi etcnim qualiter cum saucto Ba- 71. Post hxc el me febris valida apprehcndil, et
plista sjo in aquas bcali fluniinis desceudit, el ba- desideravi Unctionis sacrameniuni. Eo auteiu lem-
ptizaius csl ab eo, ct qualiter columba dc coelo pore dominus abbas profectus (ueral ad loc.a vicina,
«esccndens, venit, et requievil in vertice ipsius. Et ct exspectabam adventum ejus. Quodam atilem ve-
«•go ab hac visione cxpergiscens, in hacc verba os spere circa crcpusculutn , sedcnle magisira coram
iiteuiu aperni : « In columbx spccic Spirims sancius me, acccssit vir quidam veuerabilis, el stetit \a cou-
visus est, patcrna vox audila esl : llicesl Filius meut r ^pectu meo el cxislimabam ipsum csse dominum
,

J: i ... ,..,,..., u ..i.i........ „, i„ ..„ r

Cumquc .arguerem lardi-
•
, . . .:
dilectus, in ijuo mUd complacui, ipsum audiie (Mattfi. abbalem, cl Ixlala sunt.
XVII). i laicm cjus ct mornui dtiritiant, bcuigne susccpit
G9. Post hxc in lesiivitaie Purificalionis , in pri- corrcplioncm , ct co:iso'atus est me , dicens, noii-
mis Vesperis, novum quiddam ct insuetum fecit dtim me csse moriluram. Rogavi igitur ul Domini-
inilii Dcus. Cum eiiim essem in excessu mco, solito cam oraliouem ct Symboium recilaret coram mc,
nioie, cl orarem in spiriiu ad Domiuuin, ac Domi- ct postea me inungcrei. Qtiod cunt fecissei, ei ogo
uam ineam, quam pcr spirilum iuluebar, silularcm, ad singula verba ci pcr intcrvalla rcspondisscm ,

el dcvutas corain ipsa picccs effundercm , omn in loium Unctionis ritum ccmplere visus cst in me
oratiouis uicx lenorcm sorores, qux crani lu fcir- el dala mihi bcncdiciione, absccssil. Interrogavil
cuiiu meo, palam audierunt. Ego vero ctnn rediis- igilur me magistra, qtt.c vcrb.tomnia audieral, cum
sem ad me, credere nolebam uarranlibus hxc, quo- quo scrmoncin habntsscm. Et dixi : « Nounc douii-
usquceadcm verba, quibus iu oraiione usa fueram, nus abbas prxscns fuil, el iuuuxil me? » IHa aiitcm
per ordiiieut replicuerunt. nemiuem i.lic sc vidisse lestata esl. Tunc ergo pn-
70. Factum itcm est, ui quxdam soror aunosa munt iutellexi visionem spiriiualcm me vidisse.
iitfirmaretur apud nos, iuliimilate qua et mortua D 7-2. Posl bxc imniinente fesliv.taie Annunlialio-

cst. Accidit auicm tcrtia die ante mortem cjus, su- nis (52), inciJi in lauguorem gravissiinum, et bidi.o
bilo ita aggravari iufirmitatciu , ttl jam morituram anlc dicnt fcslum iu iiifinnitale jaccbam. In ipso
camcxUlimaremiis, et accurrcntcs litaniam iuchoa- atilcm fesiivitatis dic maue ita aggravatus cst lan-
vimus super eant. Irruii igilur exccssus mcntissuper guor meus, ul vcnircnl ad straltim mcuni sorores,
me, ct paulo posl cxpergcfacta, dixi : « Imtngitc ac dicerci.l litauiam supcr me. Cuntque discessurx
cam; » nondum eniin olco inuncta fucrat. Hoc diclo csseni a nte, intcrrogabant an eo die communicare
siaiim fui in spiriiu. Uursus autcm post ptisillum vellcm, sicul cl ipsx facturx crant. Ego auleiu
expcrgiscens, antequam plcne ad me ipsam redirem, rcnui, dicens non ine aliquilius diguis operibus ad
audiontibus cunctis, visiouetn, quam videram, pro- hoc cssc pra-paralam sicul ipsas, propler iuvalelu-

(52) Anno 1155 liliera Domiuirali R. Pascha fuil lialionis vencril iu dicm Sabbali , iu choro cl foro
27 Blarlii. Ideoque festum Atininiliationis , quia soleniuiler cclebranitum; i\ vero vencrilposl fesltiin
«micursuriim aliab cum die Veueris sanclo, tctio- Palinaiuni , vt-i iu hcbdoitiada Paschali, anlicipaltir
trahciidum fuit joxla Hubricam dioeccseon islaruni, in Vigiliam Palmarum ntodo, <|Uo supra : » Cuil crgo>
qu;e in Mngiuiliiro sic legitur « Si fcstum Anuuu* : co auuo hstum islud cclcbralum l'J Miirtii,
 YITA S. ELISABETIf. r8 '

,, T
curo indelrislarenlur, ac dis- A ralinn cst cor
eornm, nec cupiei.r, ucc i,.iellig.-rc
dii.em corpn.is. Q..;c
angelu» Domini , el slaus co- poicru.il verba, quas loc.ius su.n, scd recelc.t a
ce.lereui a mc . ver.il

r»m n.e posuit roanum suam in : m. Vas iflis quia oppressi snnl a diabolo ci obe-
cpite uico, ei uit !

diunl iHi et inbonora.w hcieui meam ciim prav.s

. Surge, ct sla super ,.edes luos. Liberala cs ab in-
opcribus sttis ci obliti sunl Peum factorem snum.i l.t
irmiu.til.ns luis. Acce !e ad couimunicamlum : con-
vel quid f;.-
fi.rlare, el csio » Ad l.xc vcrba subito
rol.usla. dixi :. Dominc mi, ncseio quid dicam ,

onuiis k.i.guor fngiia me.el pcr univcrsum corpcs ciam.quia indocia sum inScriplurisdivinis.» Ei.lixit
.Sufficil tibi gralia mca; quienim babct, dabi-
ine.im suavissime illeviafa sum, bocque adjeei : i :

quidcm fiieral, Domine, passiones, quas lur illi, el qui non babet, id quod babel nuferetur
i Possibile
lcviores lil.i eflicere. Sed quo al. co. » Post bacc iu secunda fcria, cum interesseni
l.acteniis susiinuisti,

mclius libi crederelur, afOigi iia le votuisli. » Con- Malulinis, .posuil Dominus vcrbum iu ore nico :

Vaj vobis! IiypocriUc, qui abscondilis aurum et

tinuo ergo apprel.ensis indumcniis, snrrexi dcstraUi t

cu.n integrig viribus, et colore argci.tum, boc est verbum Dei et lcgem Domini,
i.ieo, et descendi
vivido, cl vcni bilarilcr in convciiluni sororum qua? csl prciiosior auro el argento, ut appareat.s
quod mandavcrai niihi. bo.iiinibus rcligiosi el innocentcs ; inlrinsectis au-
liiirantibus universis.ei fcci,

Eadem die, ipsa quoqiie Annunlialio Dominica pra> B tem pleni estis ingenio nn.lo ct immundiliis veslris,

sentala esl mibi. Vidi eniui iu spirilu Dominam introcuntes ad Sancta sanclorum, quod est allarc

incai.i quasi in contlavi quodam stantem ad oraiio- Dei ad comtnunicandunt. Vere Domiuus averlil fa-
iicm ei subito apparuil coram ca Angelus magnae
,
cicm suam, ne vidcal bolocauton.ala cl sacrilicia
« laritalis, velul alloqucns cam. Illa aulcm,
viso eo, vestra. lufeliciorcs estis iis, qui aspiciunl vos quast

est, ct post inuiuam colloculioi.cm, speciilum, cum considcrant opcra vestra mala et
expavescere visa
dispa- scaiidalizanlur in vobis. Pro certo scitote, quia l<x
reverenter ad eum se incliiiavit, uioxque ille

r.iit. pcribil primuin a sacerdotilnts ct senioribus populi

75. Anlc festiviialem Palmarum die priori ,

jaiu iii Itoc tcnipo.c»

•nstante vespertiuo lemporc, slabam sola in oratorio. 7a. lien; in rj.inria feria, cum sola csscm in ca-

ei eran. inlenta orationibus , et ecce radius copiosi pilulo, veni iu exstasim. El dixil angeliis Domini

lumiuis rcpcuie de ccelo eflfusus cst supcr mc, facicus a.l me : t El lu, fili bon.iiiis, diccs ad cos, qui l.abi-

inilii acstuin, quemadmo.lum sol qttamlo splcndel iu tant in terra: Audite, populi : Deus dcorum luculus

viriute sua, el procidi in lcrram, el vcui in menlis cst. Poei.iicniiam agiie, prope est enim regnum Dei

cxctssuiu. Sorores itaque venicnles conciirrcbant _ ri couvertimini ad me iu loto corde vestro cl igo

ad iuc, voieuics sublevare caput mctim a lerra, ul Dominus couverlar ad vos et rcconciliabor vobis.
pulviilos snppoucrciit, et nullo nistt levare illtid po- Quod si nolueriiis, et tne ad iracuiidiana provoca-
litcruni. Et posl pusilluin. venit angelus Dontiui, el veritis, in peccalis veslris moricmini ct mors dc-
crcxii it.c velociier, et siaioit mc super pedes nieos, vorabil vos subilo ct quasi ncscicntcs ; el n.isera-

diccns : • bomo, surgc, et sla st.pra pedes tuos biliores eritis omni creatura, etiam brutis auinu.-

ci loqiiar lccnm , et noli lin.ere, quia egn lcctim libus, quae dum morlua fuerint, nil.il ullra mali

sun. o.nnibus dicbus vit.c tu.x. Viriliier age, et cou- patientur, vos aiileu. cruciabin.ini in igne ocicrno,

forulur cor itium , el susline Dominttm, et diccs ubi erit fletus oculorum et stridor dcniium sine

pncvaricatoribiis terrae : Hxc dicit Dotniniis : Sicul fine. > Et dixi : < Dontine, nescio loqui cl ta.da

olim gcnics crucilixcrunt nie, sic quoiidic cruciligor sum ad loqiicndui... » Et dix.it : « Apcri os tuum,
it.lcr illos ,
qui pncvaricati sunt in me in cordibus cl cgo loquar; et qui audil te, audit et roe. » ln

&uis. Avertuut enim facies suas a me, cl cor eoruiu Sabbalo sancto antc Pascba, ibain ad eapitoium ct

longc est a me, ue videaut, el tte recogiient, quu- veui in exstasim iu limine sacelli, et circun.fuNii

liter passus suiii , rt quoiuodo liberavi eos in san- me lux. El assistcns miiti angelus Domini, ail :

guine meo. Et dices ad eos : Iledite, prxvaricatores, D ' ° miserrinii, qui ibcsaurizatis vobis ll.es.turos itt

al Dominum Deum veslrum, quia benignus et mi- infernalibus p.cnis. Ncscitis quol uobilcs, quol
scricorscst, qui non vull nioriein peccatoris, sed potcntcs peribunl in dic judicii, quot divites et

ttgis ut couv-rtatur el vivat. » H.cc cum dixissct, tapicuies litgcbunt? niundi gloria , rcs n.iscr:.

abiil. Ego autein siguutii feci sororibits, ul allalis Va; illis qui (liligunl caiu! Ego clamavi, dicit

i.ibuiis ista scripto excipercui, nou enim aliud quid- Domiuus, el ilerum clatno, et qui sesl qui n.e

quam loqui poieram quousqiic otunia sectinduin audiat el eoQseiilial cotisiliis meis? Cura autem
,

clamavi clamavi et dixi Si quis sitil venial

itarraiionem menm couscripta sunt. ,
: ,

74. Kursus in ipsa die Palmariim lemporc divini a.l me, et bibai, el de venirc cjus fluent aqux viva>.

oflicii, cutit simiiiler in cxccssu.n uteniis venisscm, liotuo quicunquc cs, dic itt : Ecce ego, el dicclur

ercxit me angelus dicens : * U Itomo, cogita quid libi : Abncga lc ipsum, ct factus obedicns el bun.ilis

sis, quia pulvis ct cinis es, el fragile Ogmeuium. Audi cordc, f«oi et scqucre mc, et cgo prol.abo si sis

inc, qui loquor tecum. Hjcc dicil Dominiis: Pleua verax an non. Et lu constans el pcrsevcrans , noli
esi tcrra iniquiiaic, el bic populus, non popubts dclicere iu certaminc; qui enim bcne ccriaveni
uieus, scd populus advcrsariua niibi cst. Ol.du- usquc in fincin, bic sahtis eiit.
159 ECKBriRTl ABBVTIS SCIIO.NAIGIENSIS iCO
"G. In una Paschalium dierum in roeritlie, cuin A pro comitis excommunicationc, sed non lamen con-
vcllem quiescere , astilil lectulo meo angelus Do- solationem suam Dominus ab nneillis suis sns-pen-
n.itii, ei dixit mihi : < Noli contristari de iis qua: dit : venit enim unus ex sacerdotibus ad nos, ferens
libi solent evenire; suflicit tibi gratia mea, quia uon in capsella sacramentum Domiuici corporis , undc
ic deseram, nisi tu ipsa velis. Obediens csse sludc secundiim morem eramus enmninnicatnra!. Q»i citiii

rum omui bumiliiaic et betitia cordis. Esto palieus inlromissus essct, ct tapsellam super altaie quo«|
contra omnia adversa ; noli le exlollere in superbia, iiiirinsecus nptid nos est, deposuisscl , vidi liicein
sed semper htimiliare ul exaltcris; nullum despi- niagnam de coclo egredicntem , ct dirccia est super
«ias, nullum conteinna? omnibus bonum exem- , in illam in modum radii solaris, toiamque illuslravii.
pliim noastra. Diliges Dominum Deum luum ex Sed el coltimba r.ivea, per medium cjusdcm locis
loto corde tuo, et proximum luiun lanquain leip- veuiens, advolare visa esi et resedit jnxt.i
, illam.
snm et quod dedi libi dato tu aliis, ut et ipsi re-
, , Venit el angelus Domini, ei quasi dcvoiiouis nostrx
ficiaiitur; qnia tu non baLeres , uisi datiim libi tesiis iislitit secus altarc quoiisquc oumics per or-
,

fuisset ('esupcr. » Praeier haec el alia plura, lanquam dincni communicavimiis.

pater filium benigne instruendo, adjecil, qua; pro 79. In Domiuica (55) autcm nocte au:e festum
pler intcrvcnicnlem soporem, heu ! a memoria mca B aposiolorum Pelri ct Patili , cum star.ni in lot-o
el psa suiil. orationis , vent in exsi;isim cui libcnler reluctala
,

77. ln fesliviiate S. Marci evangelisla: (53) ricli fuissem , si potuisacm. El coniiuuo asti it mihi ait-
osiium apertum in coelo et ex eo splendor iuagnus gelus Doinini , et dixit nnstro sei mone : « roi-
supcr mc effusus est, el subiio veni in exslasim. scra, cur ba?e lam invila pateris? Quam mulii sunt,
Cuinque essem in cxcessu, vidi ante tbroiium Dei qui libenter hxc susliucrent, si daretur illis con-
(qiicmadmodum in fcsti.itate B. Joannis evange- sequi ea, qua» tu conscqueris? Si non in prV>enli
Jis(:e videram) qnatuor animnlia , singula babentia hx*c pateris, illic iilique paiieris, ubi du.ius palicu-
facies quatuor, quas , in bunc modum disposiias dum libi eril, auleqtiam videre merearis, qiix» nuiic
consideravi. Facies bomiuis er.U iu anteriori parte, visura es. » Et dixi : « Doinine mi , cx mtilia fra-
quae ad ilironum respicieb.it; in posteriori vero, gililate mea pioveuil niihi impatienlia lixc.eisi
facics aquila?; in dextera, facics leonis, in sinislra consolari me vis , Do> ine, qtiid mibi ostcndes? •

f:icies vilu!i. Ilabebant et alas senas , quarum dua: Et ait : « Veni ei vi leet contcmplare jucuudiiaicm,
snpra rapita singiilorum erecla; invicem coniungc- qitie venict libt a Deo lun. » Et staJim in subline

baniur; dua: vero expansa? crant, uniuscn-p ex:ulitme in aercni excelsum, et introspexi per os
I
...
jiisque una ala nlterius langerel alam, duabus vero
** *..in. i. t» |. %• ,..
ita ul
titim clarilatis, et vidi solito more gloriam bealas
•
i •

velabani corpora sna, erant autem plcna octilis auie eivitatis Dei. Rursus ad miserabile corpns reducta

ct reiro. Apparuil et roia gnmdis el lucida, stans sttin , ct paulultim respiravi. Iiermn autem fui in

coram eis ante tbronuin qnasi complexa quatticr spirilti, H vidi aulc ostiiim illud prxdicttiin quasi
,

rotas.qua; iia invicein conncxae erant, ut una- staieram pendenlem, ct aslabat illic angebis meus,
(|uxi|iic duas sibi vicinas ex parte complecteretur, babeus librurn uuuin, el Satan habcns librum al-

et omiies, majorem intrinsetus circulis suis coniin- tcrum. Inttilexi nuiemcum, quem habebat angeios
gebant. Erat autem spalium quoddam inier ipsas csse librum jiisiiiiaruin mearum, alterum vero cssc
qnaluor, circa rnedium punctum majoris , rubicun- libriim delictorum iiieortim. El iinpOMiil ulerque li-

duin quasi flamma iguis , et ex co quasi sciniillnl.e bi uin ,

qiiem babebat iu statera , et pramouderare
quxdum exire videbantur ac dispergi per omnes visus cst liber deiictormn. Slabat itique angelus,
rotas, et qcasi vivificari videbantur ex illo. Uude in quasi mocstus, et ait : « Nou ita erit, quoniam do-
cadem bora nienli iiicjc illud occurril: «Spiritu.s viia; lores plurimas el inagnos pro delictis suis sustimtit,
erai in mtis.i Cumque aspicerein , diacesserunl ab el duras flagellaiiones saepe suscepit. » Et cum
invicem aniuialia in quaiuor parles, el singula eo-D plura bujuscemodi mcmorassei , ail : « Diflcrenda

iinn sinsuhe rotae anlccedebant. suiii ba?c usqtie iu crastiuum. » Mox reddiia sum
78. Die quadam Dominica, dum apud fratres milii, el cuin lacrymis copiosis exclamavi : «Ne
missa celebrarciur, prospexi (orle per feuestraiii intres in judicium cum ancilla lua, Domine, sed

«itpicns audire iralres concincntes glotiam Dco. oro <:lcmentiam luam ut nuie ntca dimiUas peccaia
S ab;it nulem forlu in via vir qtiidam, vociferaus ad quam ad judicium judicaic veuias. »
alium ct ilkeas : « libi uunc laultim moraris, dia- 80. Cuinque mmia aiixielalc coarclarer, oblut.t

bole? i Et conlinuo vidi Sataiiam in specie nigriac iieruin se angelus mibi. Et dixi ei : « Domine,
«ieformis vituli, slaniem secus illunt. Qua in re quod laciam, » iiiMrue uic , Domine mi. Qni ail :

commoneaniur (idebs, ab bujuscemodi malignis « Eslo obediens valde, humilis, patienset amabilis.
S2rmonibus abstincre. In die Penlecosies (54) su*- Libenter sustine ba-c, quaz tibi evcniunt. Amplecteie
pensa erani qiucdam apud uos missarum solemnia cum dileclioiie ea , qua» operatur Domiuus Iocimii.

(55^ S. Marcus 25 Aprilis, lunc cadciilc in fcriam (T)») pics Peiilccosles 1h)C anuo 15 Maii.
(>:•) Ti;iic 1G Jimii.
n Douiiinc.e iv post Pascba.
161 VlTA S. EUSABETH. 162

et iis, qui diligunt le, ot runclis, qui inis sororibus A cognoscis fragilitaicm meam ei qnomodo ampl.irs
se cemmiseiuut, el quibus proSnisso lc obligasli laborare i.on possum, quam facio?» Ttuic erudivit
orationes impertire. * li.cc cum dixissel, absccssil. me ei ad quamdam caruis afllictioucm meexhoria-
Ego aiileiu nihilominiis iu corde mco Ouctuans, ha»c lus esi : <ie qna ct cgo apud mc ipsam s.Tpe tracla-
apud me ca*pi traclare, diccns : « Nonne fiduciam veram. Li cgo ad me rediens, diyi : « SoJve ju-
multam seniper lialuii iit corpore Domiui mei Jesu licnle Dco lerrarum,Pelre, catenas : » el practer b;eo

Chrisii? Nonne hoc est onmium peccatoruro remis- alias oraiiones ad ipsum. Et aljeci : « Sanrte

sio? llluc ccrie conrugiam. > Rognvi igitur magi- Pauie apos^ole, pr32dicalnr veriialis ct doctor gea-
slram, nl misso cclcriter nuntio postularct a <lo- titnn, iritercedc pro nolils ad Dominuin, qui ic elc-

mino abbatc, quaienus iu die crastina missam de ^it. i Et ad bsec addidi : « Dourine, secundum adiim
sauctn Triuilate celchrarei, et diviuum sacrameii- menm noii me miscram el peccaliicem judicare,
tum alTcrrct ad me. Metucbaui enim me cssc mori- niliil cnim dignum in conspcctu tuo egi : ideo dc-
mraiii illo die, propier vciba angcli, quae dixeral, precor inajest^lcni luam ui iu, Dcus, deleas iniqui-
« diflerenda sunt haec usque in crastinum. > tatcm nieam, qnia de lerrn formasli me. > Et lioc :

81. Cmn igilur, sicul pelicram , missaoi cclehra- < Ne tradas besiiis animam couulentem tibi, et
rel, in ipso tempore sacrificii veni io cxccssum animas pauperum tuorum ne obliviscaris iu fiucin. >
nicutis, el vidi rursus slateram, quaui in vespere vi- In die ad missam rursus appai ncrunl inibi apostull
dcram , el libros impositos. Vcnit ergo augelus cl et paritcr cum cis Doiwina nostra. Tuuc etiam per
fidelis procuraior meus, aflcrcns, quasi pancm par- spiritiHii vidi fratres in ecclesia miuisiranics, ct
vultnn ,
quali m celcbiaiionibcs missartim sacer* dominum abbnicm allari «slsHlem, cl casul* quaii-
dolcs'utuiilur, et supcr imposuit libro juslitiarum, tatein sorotihus iudicavi. Eodeiu <!ie tum ad hos
et mox , quasi massam ingcntem apposuissct , velo» (lelatu.c esset di\inum sacramentum, camdem vi-
:
c lcr pra?pondcrare visus cst libro allciius laocis. sioucm vidi, quain ct in die Peaiecostcs.

Ego cum tclilia cxpergiscens, exclamavi : « Sancta 8j. Atque hic finis est visionum, nsqut ad Julium
Trimlas, Paler, et Filius, et Spiritus sanctus, ia aani Mob petductarwn : quiottt aduilam veiim ex
iiiamis poicnlix mauus miscricordix tu.-c
lux , in libro cpislolawm tuitttn ; mili avidem cerle anno
commendo spiriium mcum, cousilium meum, cogt- ascriptam, anteriorem lamen, ultimo hujus iibri arli
lalioncs meas ctomnc corpus iiieiim, viiam mcam, culo <td an*. 1159 speclanle; est autem pra-dicti libri
fincm ir.cum et oiuncs actus mcos : scmper sil dene- cap. v, hujus tenoris : Domino Q. {Gerlaco) venera-
dictio tua supcr ine diebus ac noclibus, el perducal q bili abbnti cccle»ia» Dcj, qux in Tuitio, humiiis
me clcmcMtia tua in vitam xicruain. > llocquoque anciila Cliristi Eiisabeth Scbonaugictisis, saiuiem
adjjcci, quia communicalura eram : « Dominc, uon ct oriitiotics. Consolamiui et gandeie io Domino cl
som digna, ul inlres sub iccluin meuin, sed salvam conlortate corda frairum, qui suni vobiscum, quia
inc fac, et saha eco, qiioniara laus mca lu cs : non snscepit Domi us gemiius vcstros, el respexit tri-

ad judicium corpus ei sanguiuem tuum , sed ad re- bulationciu cordis vesiri, qua afUicli fuistis iu cox-

missionem otnnium peccaiomm meorum, pcrcipere spectu ejus, pro lacrymabili jactura Dominici sa-
merear, > Eotlcm ctiain lempore vidi inspirilu do- craiiumi, quaeaccidit in me.lio veslri. Fecil enim
abbaiem iu ecclcsia fralrum, sahitare sacra-
iiiinuni secuudHin cousuctiuiiuem benignitatis sua? et digna-
mcutuin devote conficieotein , ci columbam sacri- tus csi aiiniuttiare miiii per angelum suum verba
ficio assidenicm ei clarilatcm iuminis in circuilu. quadani, ex quibus reeipeicpolestis consoi ilionem.
Post haec vcnil ad me aflerens mibi ,
quod deside- Faclum csl in Dominica prima Quadragesimx-, ce-
ravcram , et comniuuione sancla auimam meam lcbraiilc domino abbale diviuu.u ofiicium apud uos,
cousolala snm. posl leciiouem evaugclii, subito eiangui et veui in

82. Rursus in Vigilia aposlolorum ad vesperam, incutis cxcessuui. El ecee augelus Domini, bcni-
vidi iilos per spiritnm in rcgionc claritalis.el una D g»« s consolator meus advenieus, slctil in cmispe-
cum eis llairem Domiui. Vidi autem cl stateraiu ctu me;». Tuuc inler cxteros scrmones, quos con-

eamdem, quam cl antea videram el imposiii sunt luli cum co, f eci memoriam \cslri apud eum, sicut
iibri. Erat auleni multitiido ilaDmonuin circa luncem prxuioiiiu fueraui a fraire moo : inierrogavique
unam el icultitudo angelorum cin-a alteram el .rqui euni, dicens Domiue mi, quid factum est de illo
; <

pmukrs essc videbaniur. Tnnc invocavi domiuaui vcuetabili saciamcuto, quod iu ecclesia Tuilieusi
uieam et aposlolos ciini angusliis maguis, quia in- de gutltire pueri sternulaulis excussnm esl? Nun-
di.bitaiitc-r moiiiiiraiu mc cxisiimabaM : et regressi quid pcdibus circumstaulium conciilcalum cst, ct
suut paulisper iulrorsus. iiumque ilerum appa- peiiii? > Qui rcspoiidcns dixil : « Sacramenli ilbus
ruisseiit et ego non cessarcm invocare eos et alios sanctiias vivificat spiritum recipientis se : quuil
complures sanclorum, prxponderare visus est liber aulemab ore ejus elapsum csl, ab angelo Dei, qui
jusiiiix. Post bxc cum spirilum aitralierem, vcuii pr.Tsens aderat, susccptum est el iu aicano loto
ad me angelus mcus ei dixii mibi : « Datum est repositum. • Eldixi : « ISunquid, Domiiic, imciro-
Hbispaliunnivcudi, cmendaiiorem fac vilam luam. > gare audeo, in quo luco sit rccouditum? > Et ait,
El dixi : « Domiuc mi, quid amplius faciam? Noune « Noli iuterrogare. > Rursus dixi : < Domine, qui l
 165 Ef.KBilRTI ABBUIS SCIIONAlT.IENSn «C'4

seivilii exbihere ronveuit fralres illos. > Ei respon- A Isto siquidem anno , cum obiissel in tnense Sejtembri
dit : < Quadraginte u"ebus in ronvenln iranxdclur Adiianus I V el e'ec:u$ esset Atexander III surrexil
Deo saerificiam lauJis pro tlclicto hor. » Ai!j.«i Iiomtv aniipapa Octnvianus , snfr nvmine Virtoris;
auiein atllnic diccns : < £go vicc Domini nostri fnuloremqiie naclus 1'rcdericum impcrniorem , scfii-
hanc s;itisfacl;oneni consiiluo, til nbteunqiie reri- itnn ltalitr et Cermauiaj perniciossisimum cxci:avit,
dcril super tcrram rorpus Doinini, sivc cffusus ne quidem per mortcm suam finiendutn; sed eiecti*
fuciit Doiuinicus sanguis, iia ut pnstea iulcr rell» post ipsum subinde aliis, conlinttandum utque ad att-
qttias non possil reponi, pro pi ccnlo hoc immolciiir nnni 1*77. Durante attlem schismale, et Frcderieo
sacrificiuui laudis quadraginta diebus, si vero inler pontificem in Italia perseqnente, exorta est stviissima
rcliqui.is possit reponi , triginta diehus i.l ipsuni illu mortalilas ,
quam ad annum 1166, whib 11, de-
fial. « Novissime et hxc adjecil : t Expedii frairi- saibil finronius , qutv liic videlur intentari. Omnta
bus illis, ct neccsse habcnl, ut quni.lo ninplitts snii- porro circumspeclunii videri potsel ideo articulns iste
t lorum eoipora apud se congrcgnnt , el juxln se lo- huic libro addilus quia qui sequilur terlius in edi
,

cant, lanlo amplrus sludeaul lionorifi<c, ct aiuabili-

tinrte iicel ad annum 1156 spectans , recte videbatur ,

lcr iis sunm cuni liniore Dei

minisirarc, el ul vii.tni
subnecli secundo, seorsim lamen descriptus habebalur.
cmcndeiil, nc diligenlius onlinem suum observent. B el „< per se subsistens tatulalur a Trilhemio in libr.
Kain nl ad boc cos cominoncret Dominus permisit de Scriptor. velni opus pnlcberrimiim ct non inntilc; ,

ficri, quod facuun esi iu niedio eorum. Quod si ad-

in Chronico Hirlzaugiensi, ui opus pulcbmm el nc-
moniiioni ejns obedierini , et feccrint ,
qua» dixi ressarium. Idcm deinde in Chronico Spanheimensi
ceiium babeaut, quomam pretiusi illi uiariyres in- laudnt Egberlum , quod nionaclms in Scl.onau , ct
lcrpellabiiul pro eiscoram Doinrno , ct iu onmi ne- poslea abbns , omnia srripta et rcvelationcs sanctat
tessitatc els stibveuient^ si auteni non fccerini, ac- Sororis oruatiori stylo, in cam (bnnam, ijua nunc
eusatioueui ct querelatn facient adversus eos. » leguntnr iclegit. Porro ad minas Orbi Chrisiiano iu-
84. Kariyres socielalis V'rsulantv ivtelligat teclor : lenlatas in hac Appendicula, ut jam publicari caeptas,
ifisumque sancli nwnaslerii fundalorem Heribertum , speclitre videiur epislola quam prccemio subjunxi-
,

Coloniewem episco\mm, illic conditnm ; nunc nu!em mus, scripia ad S. Hildegardem; adeoque eliam ma~
etiam Appendicidam accipiat a scriptore nescio quo-
gituiiatum KLtabelktv , ad hunc circa idem temput
modo addilam hbro n i/i Vitionibus anni 1156 ftnem, elecliv.
m dixi, acci r icns, Sanctamque prwmonens de fttturo CAIET VI.
ilerum concursu dierum annuntialionis ac passionis ~ .
nitium libri VtAitcM Ori coepti tcribi ann. 1156 e*
Uoniiniav , quod fuil auno Incarnalionis 1160, unde sermonum et> comenicrnm Sgno;sis.

cvnsequilur visionem in hac Appendicuta narratam S6. Uic cst libcr Viarum Dei, <jui annunliatus cst
tpeclare adJulium anni 1159. Est auiem talis : F.i- ab nngcio Dei allissimi , Elisa! eili , ancills Cbrisii
ciuni cst etiatu in una dierum mensis Julii, ego Eli-
et Dci vivi, in qilililo ?mio visiialionis cjus, tn quo
sahctu sccesseram in locum semolum ac secrrttim, \isii.ivil cam Spirilus, nd snlutem omniuin, qui pn-
ct iuicndebaHi orationibus ct ccce angclus Doniici
,
tenns n Imonitioncs Dci grala benedictione perci-
vcnicus corani me slahat, el nil : « Nunquii i-no- nnno Dnmiuicx Incarnalionis 1156.
piunt. Et crat iu
las, qiiouiam fuluri anni Pasclia co i|iso die, quo Factum cst in exordio quinii aimi visilalionis me.T,
resuricxil Domiiius, cefehraiidutti esi, et Auiiiuitia-
jam appropinquanie die fcsto Tenlccostes, cgo Eli-
lionis (i>6) fcsiiviias iu liiem Passionis inciUct? Et
» sahetb vidi iu visione spiritus mci, montem eicel-
silui , quontam h;ce vcrc ignorabam. Et sttbjccit »Ii- sum, copioso lumine in summo iJIusiraium, el quasi
ccns « Sciio, 'juouiam iu lempore illo accepiuius
:
vias ires, a radite ejus ad cacumen usque porrc-
cst Salaoas potestaieni a Deo coucilandi homiucs cins. Qttarum tina (qua? media erat) in direclum
advci-sum se invicem, ut uiuIho scse imeiliciant. miiti posita, speciem bahebal sereni cceli, sive lapi-
Sol ruborc suffundeiur, ct lcncbris ohducetur : quod D ( Hs byacinthi; quae vero a dcxieris mibi erat, viridis
quidem uon aliud crit, nisi mulla snnguiuis effusio, apparehat, el qu;« a sinistris, purpurca. Siabnl au-
et iiiuneusa iristiii.1 in populo Cbristiano. Posl tem iu veriice monlis, conlra viam mediain , vir
baic, coluher, sanici immissor, invisibililer bumiues qttidam insignis lunica byacinlbina induius, et pix*
iiilcifcctiirus esi, eiiique trihulatio m.-igna iu terra; riucius ad rencs balibeo candido : facies splemliila
iu ut perpcmae laudis dehitor sit Domiuo omnis, cral ut sol, octili vero in modum stellarum radinntcs,
q«i vita incolumi cvaseril. Si auiem, qux posl ct capilli tanquam lana candidissima
cji.is : babcbat
citu vcittura suni. tibi enarrcm, scio, qnod prae li- nutcm in orc gladium cx iilraque partc acuium, et
inoiis niagnituilinc sul>sistere non poleris. In inanu dcxtera clavim,
» in sinistra vero quasi
85. Comminaiionet has cceptns esse impleri eo, pro sceplrum regium.
quo prcenuntiains dixi , onno 1 160 evidenter liquet. 87. Yidi rursus alia visione, in solemnitale Pca-
(56) Anno
scil.cct 1160 snb eodem , quem supra idque 25 Mnriii, vcl, si lali die revera passus Chri-
uoiavi, icciirsu lilteix Dominicalis D. I^lis nulein stus noi) cst . bovo argumenlo prohatur, quod alias
angcli vcrbis vel conlirmalnr scnteniia llenscbeu>i docui, Dctiin ei nngeios sanciis exsiaiicis loquentcs
aniio 29 vulgaris aerse Cbrtslum niortiium stalucntis. ttii verhis iuscnim imellcciui accoinmodaiis.
Ifg VITA S. ELtSABETII. 106

lecostes, in ascensu montis ejusdem, a sinistris viri A cibiie bravium superna retribulionis, in mnciis pe- <

prxfali, secus vias.prioris visionis, alias Ires vias,

rilms suis attcndunt, gressns mcmisin viriili fi^um.
varielaiem habentes hnjusmodi. Una carnm ,
quae \ia piirpmea, ascen>us beatorum mariyrum esl,
propinqiiior apparebat, anicena quidem qni iu tormentis passienum justiiiam Dei per pa-
vix viridi
lienliam operantes, in purpura sanguiuis sui ad di-
crat , scil iia ex omni paric ve.prilms eondcnsis val-
lala eral et oblccla, nt ab eis ptmgi neecsse essel vinum liimen transire conlendunl. Vir insignis su»
ambulantos pcr eam, nisi diligenter conslricti el in-
pra monlem, Clirislus cst splemlor vulliis ejus, ;

diviire ciaritalis ejus cst signum ; oeuli radianles,

clinali incedcTeiii. Apparuit el semila quxdam de-
modicum ba- scrcnus aspectus cjus super clcclos, capilli, lanx
lectabilis, areia, cl qnasi trila , niliil

ex utraque parte jucundo gra- alba: similes, Aniiquiiin dieruin esse pronunliaul,
bens vcprium , ?ed
minc ot flor bus diversi generis copiose vallaia. licct in novissimis dicbus sccuuduni carncm s t

ampliorem naius. Gladius anccps in ore «jus, lcrribilis judicii

Mcdia autein inier bas duus una eral ,

lalitudinem phna el quasi pavi- senlrniia esi, de oreejus processura, fericns repro-
c xieris babens , ,

bos dupbci contrilioue corptHiS animx. Clavis

nienlum babens ci Iateribus rubeis, quain cum dili- el in
dexlra ejus apparuit, quouiuin ipse est, qui solns
gcntins aspicerem , angelus Domini qui mihi ,
assi-

siebat, dixil : Viam hanc inlucris, el pulchra libi B

<
aperil jamiam viix ct iicn.o claudit ; claudil ct nemo
videiur, ct commoda ad amhulandum in ea sed pe- ;
aperii [Apoc. m) : ipsc quoque esl, q<ii profunda
riculosa cst, et facile iabuntur inccdenies per mysicrioruin Dei, cui vuli, reserat et non est, qni

eam. »
rlaudal ; signat et uon est, qui signaculmn solvat.

88. Bursus in Octava Pcntecostcs, in tempore Scepirum in sinislra ejus, potesias regia cst, quam
mcridianx quietis, subiio aperti sunt oculi cordis ct seciindum bumanam naturain sc acerpissc lesta-
niei sine carnis vexaticne, sicul et in prxfatis vi- lus est, dicens; Dataesl mihi omnix poteslas in ctrlo ct

sionibus, et vidi ilerum, qnx pncdicta sunt oinnia. iu terra (Malth. xxviii). Tunica hyaciutlmia virtu-
Adjecil aulem Dominus ostendere mihi prxter eas lcm indical coelcslis comcmplationis, quae lotam
vias, quas videram, alias quatuor, secus tres vias perfecte possidcbat meutem Salvatoris; non enim
piimae visionis', a dexlris viri, qui slabat in cacu- ut extcri hominum ad mensuram spiritum acccpe-
earum , qux proxima cral viaj
inine monlis. I'na rat, iu qno habital omnis plciulurfo divinitatis cor-

purpurex usque ad medium monlis diflicuUalem , poraiitcr (Colos. n). Baliiieus caiididus iuviolabilis
magnam liabere videbaiur a veprium densitate, qui- innoccnlix candnrcm iu eo designal. .Appurtiil in
bus ex uiroquc lalere ohsita erat: reiiqua vero pars via, qua: diviniiatis sux contemplationciu significal
cjus usque ad summiim floribtis amcena , cl ab im- C quia sic eam vult manere atcruum, cum cxlera»
in

pedimenlis libera, scdarcta et modicum triia appa- pcrmansurx nou sint. Nou appanut iu omuibuset
ruit. Qux eratprcxima buic, arida videbalur, et in t.imeii erat in omnibus [ilalth. xxvni) ; quia sin-
inodum campi arati , glebis ingeniibns aspera , et gulx signiGcanl virlules, per quas justi bomines
vi.itoribus suis plurimum oncrosa. Eram aulem co- veuiuul ad monlem cxcclsum, tibi recipiunl pro
gitans aptid me de bis duabus viis, quod diflicilem singulis viilulibus singulas mereedcs cliu omnibus
babcienl incessuin, ei respondens angelus, qui mihi viis vfijtaiis coniemplandus est Deus.
assislcbat, ait : « Si quis ambulaverit pcr vias ietas, 00. Visiouis secundx inyslerium liujuscemodi est.
c.iveat, ne oflendat pedem sunni; qui aulcm ofFeu- Trcs vix.qux a sinislris viri, siautis in montcsecus
defil et cecideril, si non surrexil, sed permanel, viam viridem, apparuerniit, proprielalem expri-
no n videbit lumen xternum : i reliqux vcro dux, imint iriiim ordinutn in Ecclesia, videiicei conjuga-
quxparitcrcum hisapparebant, planx, et expeditx tnrtim, conlinenlium et reclorum. Via vepribus
crant, cl aspeclu pulcbrx, candorem habenles quasi vallaia, vila esl conjugatorinn. Amoeiia apparuil via

tcrrx benc Irilae in strala publica. Cumque bxrerem hxc, quia ab iuilio instituia esl a Deo hxc vita : et

in aspcctu cariim, audivi rursus angelum diceutein : r> Sl legitime obscrvetur, pulchra cl beue placcus est
« Via jusiorum recia facta csl, et iler sanctorum in conspectu Domiui , et ambiilanles iu ea procul
prxparatum est. > dubio in monteiii Dci asccndunt. Sed infinitx sxcu-
89. Visiouis primx, sicul per angclum acccpi, lariuin ciirarum senies huic ex on.ni purtc immi-
intcrprcialio est hxc. Mons excclsus, altitudo coe- nenl, quibus pungi neccssc csf viatores cjus, nisi ct
lestis beatitudinis esl; iux in vcrtice montis, ciari- parcc vivcudo sesc omnibus modis consliingaut ct
tas cst vitx xlcrnx ; vix diversx in moulc, cleclo- coram Dco ct bomiiiibus se humiliando semper ve-

rum varix ascensiones regnum cla- sunl, quibtis ad lut inclinati incedanl. Via a vcpribus libera, et ju-

rilalis ascendunt. Via hyacintbina, diviux coutem- cundis floribus ulrinquc vallata, vila conlincntium
plalionis studium esl. Ambulant in ea, qui jugi csi; horum elcnim proprium est a cuiisel solliti-

meditatione ct dcsiderio in Dco et in cceicstibus tudinibus viiae prxsentis nieiue n abslrabeie et sola,

mentis oculum figunt. Via viridis eorum esl, qui in qux Domini sunl, cogilare, ul sint sancli corpore

activa vita pcifccti cl irreprehensibiles esse stu- el spiritu. Arcla esl via hxc, quia ut legitimc ct

dent, incedentcs in omnibus mandatis Domini sine sapicnier observetur, magnx disdplinx custodia

quercia; qui duiu non transiloiia, scd immarces- ctarctari ncccssc csl grcssus ambulaniium iu ea,
167 ECXHERTI AldUTIS SCIIONAICIENSIS 168

uc forte. secundum aiuitrium proprinm vivcnies, A est, apparebant, oua (nt dictuiu cst) magis trtta ci
aui U< fornieationem labantur, aut cnm fatuis virgi- expediiior \isa csi, Je qua locutus est inslructor
nibus, sive viiiuis dclicatis , qna? vivcntcs mortuae incus dkens
Per hanc viam incedunt saucuc
: <

sant ( depMtcntur. Modicum trita cst, quia rcspectu aninnc infantium, quae in sacro bapiismatc sancti-
aliorum, pauci sitnl qni iMgrctliiintitrper eam, patt- ficalae siml , el infr.i sep ennium c vila disccdmit
ciores, qui perscvcraul in ca : flmibiis diversi ge- qni qnoniain sacculi uialiliam evpcrli non sunl, cx-
ticti delcctabilitcr undiqttc valiaia csi, qnia omnia pedito ct libcrrimo grcssu ad regnuni Dci perve-
virluttiiu genera coiitiiicnliiiiii \ilain a..'oruanl. Via niunt. > Dc aliera vero ait : < Adolcscenliuui via
inetlia inler duas pr.rdictas lalior iU s. ila rcciorUin est Ikcc, qiii paulo lardius illis iuccduut, et id< irco
csl; ca cnitii cuin sil iusiituia ad rcgcndam vitam luiutis triia et eKpcdiia apparet illoruiu via. > Eccc
•cmijugaloruiii, sivc cnmincnliiim, sivc utroromqiic, b.c sunt visiones, ci iutcrpreiaiiones eamut. Qni
miniis iilis coarclaiur, cl liberius aibilrium babct apcruil oculos meos , ttl vidercui visiones Dci , ipse
propi iam vnluniaicm cxcrceudi , ac pcr li»>c faciJim» proctd dubio per angeluiii suuin, sicul piaciluin (iiil

in ea luiiricnut gressus ambulaniiiim per cam

quod : anle ipstitu , iu hunc uiotUiin intcUigend.io csse dc-
et ipva cjus plauities apie siguiikat. Propter qudd inonstravil.
ct peri ii!cs« dicla cst , quia tam multi in ea labon- CAPUT VII»
mr, til in ipsa paucissimi slabiles invcuianlnr. Sermontmt pro itUtrwn $ingulin ab «ngeo
Vittrttm
tjuod outeinqtiasipaviuicnlum liulcre visacstcxla- dtclntoium prioret quinqne , summutim delibati,
icnbits rubeis, q:i;c sunl ex terra ignibus cocla, sol- 93. Factuin esl auicin in festo B. Jacobi , cum
liciludinciii signiicat praelalorum , qtia circa subdi- csseni in spirilti , ct viderem visioncm viai um Dei
tos mc.ies coriim jugiter dccoqui necesse esl, qui- rapla siint in sublimi, ct quasi ia vicino monic Dci
buSel aniotae ci corporis procuratioiiem debent. cunicmplaia sum. Et ecce, |ux illa initnensa , qtia*

91. Visiouis tertiae iuterpreiaiionem, cum ab an- moutis veriicem occupabat, per mediuio scicdi visa
celo Insiruciore meo sciscitarer, dixit ad mc : est , oi inirospcxi per cain , ei vidi sauciorum mul-
< Ect-.e incrpisli libruin Yiaruin Dei, sicut proposi- titudiuetn , cujus aestimari non potcrat nuinerus. Et
tu;n iilii fuerat. i Hanc idcirco dicebat quoniam anuo ait duclor meuc ad me : « Ific vidcs umriyres, san-
j.riorc , die quadam cuni esseui in spititu, duxerat c,os cpiscopos et confcssores Domini, virgincs, «B-
me quasi in pratmn qtioddam, in quo llxuni crat irobilas, ulriusqnc sexus \iduas, ct sa-cidarcs coo-
teutnriiim , ct iniroiviu.us illuc. Et ostendil milii jugulos elcoiiiiucoies , nobiles ct iguobiles , OHtsea
coiigericm maguam librorum, depositomm, ei illuc C •egnunies cum Christo. Ili ambi.laverunl \ias Do-
ait : « Vidcs libros isiosTOmnesadhtic ante tliem ju- mlui, vias sant-las, quas vidisli, ct pcrccpcrunt ini-

dicii diciandi sunt. » Elcvans autein unum et eis inarcescibilem gloiiatn a Cbristo Domino cuni an-
dixit : t llic est libcr Vlariini Dei , qui per lc reve- gelis ejus. Considercl nunc utiusquisquc \iam suam :

landus est, quaudo visitavcrls sororem Hildeg irdiin, quud si injusle aiiibulaveril, corrigal seipsnm, eun
et audieris eam. i Et ila quidcm impleri cccpii himiilitate, et charitate, et obedientia , cl dirig.it

ccttltnuo cum ab ea rcdiissem (57). viam suatn. Quod si pervenerll, reciprel pi.-ciiiium
92. Lst autem qualuor Viarum, qua; in tcrtia vi- ar.crnum. >

siouc nionsiratje suni, signiflcatio !ia?c. Priina, quae y-i. Eram post liarc quiescens in leclulo meo, ncc
erat vitinior vix purpure.c, in inferiori parte du- adhuc soninum coeperam , cum repcnlc visitavlt me
mciis aspcra, in snperfori auicm expcdiia et florida, Spiritus Dotniui, ci replevit os meum sermone hu-
viiam signincal eoruin , qui legitime in sxculo \i- jnsmodi : < Atlendite uunc ergo vos, qui renun-
veutes, in curis reruin mundauariiin dies suos «ii- tiastis saccularibus desrderiis, et elegislis, ut se^u.i-

iiiidi.int, ac deinde ad floridam cl expeditam comi- "dni vestlgia cjus.... Cogilate apud vos , quomodo
neiitiiim transeunl vitam ; eorumque regula se con- vivatls cum huu.ilitaie et obedicntia el charitaic

striiigcutcs, pariter cum illis in montem Dei ascen- sinc murmurationc et sine dclractione ei invidia, et

diinl. Via anda, et glebis aspera, durissimum illu.J slne supcrbia , et ab aliis vitiis abstiucic vos »

gcniis vilae est, quo inceduul sancli eremitce, ct Nondum veiba ha:c finierat angelus ,
qui mihi pcr
ncMiiuiIli in socielalc hoininum conversationein ha- viccs loqucbatur, cum incidil mihi dubilalio qu;c-
bcntes, qui carnem suam supra humanum modum dam de dislinciionc \iuium Dci, quai descripl£
macerant cl exsiccant jejuniis, vigiliis geuuflexio- , suiit, el intcn ogavi dicens : < Nunqufd, Domine mi,
iiibus, fljgellis, cilicio, el gravissimis quibusque af- nos coenobitx suinus iu via contemplaiionis, cum
flictionibus. O.nia bujusiuodi quasi glebx asper- sumus in via continenliae? An essc polest, ul simiis
rmi;csunt, cl nnillo ecnalu ct vigilaniia opus esl inulraquc? » El ait : < Commuuis est vobis via
aii.bulaif.ibus per viam banc, ne furlc in niinia ejus couiempl.iiionis cum clericis, sicut illis vohiscuui
a^peritaie «iffcnd.int , et gravius cxteris corruant. eommunis esl via contiiieutia: : scito lameu, quod
Duaruiu fiarum, ijn.e simul cum eis, qux descripta inulti sunl in via eoiitiucnlfcc, qui iu via conicmpla-

(37) Sriiicci inira Pascha , et Penlecosicn anui actum lueral 15 Apiilis. ciiin Dumiircns posl D'S-
II.jO quorum hoc nt Jnnii ceicbranduMi erat , islud sctlum iudicarel liilera G.
169 VITA S ELISABETII. 170
liruiis non sniil. Elsunl mtihi ilericorum, qni ncquc A pleas ci cnmpeteuli liue ronciudas > Oui tuui me
in via conteirplatiofiis , ncqtic iu via continentiac conlcmplari fccisset subliiuia quned.un quorum aspe-
ainhul.ml, ei bi infelices smii ... > i*i eoiisummatss ctu eram indigua, pciitioncm ineaia implevit
scrmonibus liis, in die qu.< 15. Micbaclis incmoriam 90. Fui iu oraiione, ei appamit mibi soiito mo-
agebamus, ilerum se mibi praeseiilavil, cl allocuta re dominus mcus el posiuhvi ab eo discipliuam vi.c
sum cmn , domine ini secure
diceiis : i Num|uiil , , ilMus ffiia ad ordinem coujiigatorum pcrtinere
afliimare polerimus omnes bos sennones c\ 'c pro- dicta est; siaiimque asscnsil pfliiioni me.i\ sicque
ccssisse? » lliEC idcireo dicch.-im.quia <x partcrcrba exorsus cst : t Ecce dico ei admonco sxeulares
isl.i proinlor.il , iia ul faciem cjus 110:1 Tidercm : ex coiijiigaios : absiinete vos a pravis operibus ve-
parle vcro per o; meiim in spiriiu fncrani pronun- sitis... qu.-e suni avariiia, luxuria, fornicaiio,
tiata. Ille igitur, tum mngna severitale me iutuens, nduiierium , homicidium... quoniam impossibile
ail : « Crede cx 1010 corde loo vcrba b;cc , quse <ie- esi cuin inlibus vjiiis inlrare per viaui vcstram. >
geripla sunt, e( de ore nieo precesserunl. Cealus liis diciis, abscessii : el cinn iiennn apparuissei,
qui legerilet audieril verba libri bnjiis, quia vera rogavi, ut prosequerelur incoepli sermonis exlior-
suiit, ci a veriiaic nunquam decliuaut. > Aliu 1 taiionenj, qui ail : t Nisi, quod benignus el uiiseri-
quoque scrinonem conlinuo incboavi( bis vcrbis, di- B cors Dominus est, in ttedium posset ndduci,pro co
ccns : 1 Admoneo eos, qui in saecularibus curis op- quod lol tnodis babilatores inundi admonei, ipsi
prcssi sunt, nliquando eogitare qua; suni pra-cepta vero pro nibilo ducunl monita ejus .... Date, vir et
vi(a», id est diligere Deum, elc...., si ad al(i(ud;nem mulier, hunorem ordini veslro, qucm Dcus hono-
coniemplationis sc no:i valen( crigere, legilimarnm rare diguatus est... Ligei corda vesira liu.or Do-
nclionnm ollicia s(mie3n( adimplere Ihec esl via tMui, iit in opere vobis concesso frenum vobis
Doinini recta el pulelira.via artionum sanctarura : ipsis imponaiis... Dies fesios ei dies legiiimae absti-
qui ambulaveril in ca usque ad linem , vilain inve- nentiac lempora purgationis per contiuentiam
el
niel, c( requicsi.ei iu inoulc santio Dci, e( sors cjus bonorate, el si quid super addideriiis, addet Do

cum iiliis lncis. > minus gra(iam vobis e( gencraiioni vcstrae Ilhid
93. Dies feshis agebalur e( eramus assistentes aulcm scitote, quod inuimc coujunctiniiis vestix
dhino offieio , ciim ex consuclttdine apparuil prxcipua causa esse debet p opagaiio prolis ; si qu.i
angeiiis in eonspeclu mco. Cumque de mora cjus alia csl, ad infirumaiein periinet, et babei intlui-
soliio longioro* dclicla mca coram ipso tulpassem, geniiam, si limoris Domini moderationem habuerit
dixi ad euin : « Placeal nunc, doiuine ini, u( (criic e( eleemosynarum remedium Iterum dico vobis,
illius vix, qtuu est saiicloruin mnrtyruin discipli- qni sub jugo m.Krimonii degiUs, Deum (iinete, b-
uam nobis iusinucs, neque ab bac (ua boni(a(e dem et dileclioncm immaculatam invicem aisto-
prnpler aliqua delicia mea compescaris. • Tunc dite : filios vestros el Glias et fan.ilinm vestram iu
aperiens os siimn loculus est dicens : < Agnus limorc Domini ei castimonia enuirite.... Hxc esi
CbrMi procedU coram sanclis marlyribus e( ipsi viae vestrae deleciabilis amoenilas , quae in roysterio
si'i|iinuiiir euin ciiiii palmis cl coiouis, congau- dcmonslraia esl... Iribulalionem lamen camis et
dentes ei cum iriumpbo nobiii... Audite ha?c, ci solliciiudincs mundi,
qttas nou experiuntur, qui
corde percipiie, qui persecutioncm paiimiui propier coniineni, habere necesse esi ambulantcs in ea
juslitiam : Ite gaudenles per viarn nobilem, viam sicul ct in similiiudine spiuaruin expressum esl....»
bcllatorurr. Dnmini, viam purpuratam cruore san- 97. Rogavit me genuanus meus, ut scisciiarer
ctorum el Agni > Fncluiu esl aulein, priusqiiam ab angelo, quare in principio sermonis hujus inier
verba luec lerminassci augelus, qui mecum loquc- caciera iniquUaium nomiua, fornicaiionis nomen ad-
haltir, ul supervenirci fcslivilas Bealarum Virgi- junxisset.cumboc nouad conjugatos, quibus loqueba-
iiuin Ursulai ct sociarum cjus undecim millium. (tir, periinere videreiur. Cumquc super bac dubiia-

Tiinc dccantabaliir in vigilia maiutina sermo itle f) tioue mea domiuum mcum imerrogare caepissem
diviuus, quo diciiur : fleddet !>eut mercedem labo- locuius est ad me, diceus... : < Fornicaiionis im*
rum tanctorum tuorum el deducel iltot in via ntira- lumidilia plenus esi muudus , el vix iuveuitur qui
bili : unde ego sumpta occasione interrogavi iu- non se prxcipilet iu foveam ejus... Propierboc auiein
struclorem meum, cmn inter sileniia missae mibi in iucrepatione conjugatorum fornicalionis nomen
morc suo apparuissel, dicens : < Domine, demousira adjeci, quia et ipsi anlequnm conjugii legem assu-
inilii quaenam cst via illa mirabilis 1 qui con- mant , super modum in ea fmdaniur, ei provocaut
imuo respoiidens nit : < Via sanciorum martyrum itam Dei in se. Ilinc est, qtiod ad malrimoiiia legi-

luec esl quae bene mirabilis appellari poiest... > tima accedentes, fruciu generaiiouis privantitr a
Posl baec ciiin adesset festivitas S. Martini, circa Domiiio,ei miranlur uude accidal cis , ignoranics
medium noclis anlc vigiliam malulinam, subito sieriliiatis suae causam : quibus auiem generaiio
cxpergcfacia sum et fugii somnus ex oculis ineis : concedittir, aut iu ipsa prote, aul in aiiis icbus nc-

e( ecce augelus Domini stabnt corain mc e( nllocu! \ ccssariis pluribus inodis diviuilus feriuutur el 0111-

siini cii:ii, dicens : 1 Oro, mi domiii»', 111 exhorla- nia ipsis infdkiier proveniunt... > Tunc interro-

liouem ser.iioms lui ile sat.c is iuariyr.'busja:u coni- g.ivi euui iliceus : < Doinine mi, quiddicis dc illi*,

Patbol. CXCV
 171 ECKBEB.TI ABBATIS SCHONAUGIENSIS 1/2
quos Catliaros vocant, qui vitam conjugatorum om- a a ductore prscinanita fueram : < Domine, quod scri-
niuo reprobare dicuntur ? » Et respondit dicens ptum est: Yolunias pro faclo repuiabitur, uunquid
i lilorum, de quibus iuierrog:is, vila abominabilis adversari poicsl sermoni luo, quem proxime dixi-
esl coram Domino... » Ilerum autem allocuta sum sti? » Et respondit : < Nequaquam. » Itemque sub-
euin dicens : < Domine, ut audivi, quidam cx eis junxil : « Verum eslccne, q>iod scriptum testaris,
asserunl, quod legiiimum esse non potest conju- cujus operis perficiendi voluniatem habueril bomo,
giuin, nisi inter eos qui usque ad lcmptis legitimse iia ul nequaquam remancal in ipso, quin ad pcrfe-
conjunctioiiis virginilaiem ambo custodierunt : quid ciuin perducat, quod cupit, el sic tisque in iinem
ad hoc dicis? » Et respondens , ait : < Ubi lalo permanet, boc qnasi faclum coram Domino reputa-
conjugium esse polest, gratum est Domino; sed ra- lur; sed delcri lamen potest virlute verae pceniten»
ruin esl valde, ul ila conlingai. Yerumlamen ex iis, liac. Quidquid enim cogilatione, aut voluntate fece-
qui non comiiiueriinl , mulli sunt acccpiabiles Do- rit bomo , ila annuliari poicst coram Domiuo ac si
mino, legiiima babenles conjugia, el in mandaiis nunqiiam fuerit :... qui aulem voluntalem pravam
Domiui ainbulantes , alioqui niiuis conlraljcrelur fruclu poenitentisc non diluit, bujus iutegrilas,
iuimcrus populi Dei. quamvis permaneal, iuuiilis est , et nuilum consc-
98. Celebrantibiis nobis solcmnilaiem B, Joaunis ^ quiiur fructum. >

Evangeiistae, intenta eram orationi post vigilias ma- 100. lierum subjunxi dicens : < Doniiue , sont
lulinas; ac deprecabar Dominum valida intenlione qui non sponte stimulos carnis experiuiitur in len-
cordis , ut secundum solitam benignitatem suam lalione , ct moiesle fcrunl ardorem ,
qui aversalur
disciplinam viae coutinenlium, quam in spirilu vide- muudiliae corporissui, lamen repHgnalioue iiulla

ram, aperire mibi dignarctur ; sed et divinum evan- evitare eum pt-xvalcnt. Nunquid boc eis leputabi*
gclislam , et angelum doclorcm meum , ut mibi ad- tur in pe«catum? » Qui ait : < Si n.ohste fernul
jutores essent , invocabam. Cumque orando lassata tentamenta biijusmodi, nequcauimo eis conseniiniif,

fuissem, remisi patilum oculos ad soporem, et posl lcviore poenitentia culpac suse, quam sic conlraliuut,

pusillum repenle expergefacta sum, et ecce angelus veniam conseqtienlur, et merceiiem maguam adi-

mibi assistens, sermonem ,

quem desiderabam, in- piseenlur. > In.iicavii aulcm mihi esse bominem, in

cboavit his verbis : < Dico vobis , o iilii Dei.o lilii Cbristo familiarem (quis aut quae sit,Deus scit)

lucis, inluemini viam vestrain , qtiomodo floreal, el stislinenlem ab adversario impugiialioneiii raslita-

qnam delectabile est currere in ea. Curriie etgo, et lis, et nimiisob boc animam suam moles iis afliigen-

properate obviam Sponso vestro, qui vos exspeclai. q tem, et ait : < Consolationem ei annuntia, dicesqra
Diligite caslitatem , et servale illi integritatem vn- ei, ut parcal alflictioni. lievoccl in memoriam, quod
ginitatis veslrac. Virgo ornala caslilate , charitate, scripium cst de elcclis Domini : Tanquam aurum
prudentia, humilitate, bene currit. » Hicc cum in fornace probavil eo$. Gaudium sil ei ; non lamen
dixisset, amplius non adjecit. sine tristitia. Gaudiiim ,
pro eo quod lale aliqtiid

99. Sequenti vero die ctim de beatis Imioceniibtis Dominus ei imponere diguatus csl ,
per quod ad
ofGcium missx agcrelur, ego, siimpla occasione cx mcrcedem magnam prasparatur , uon sil lamen siue
lectione Apocalypsis, quae legebatttr, deprecala sum trislitia, quia in lali tentalione non omnino culpa
domiiitim mcum, qtii iterum mibi assistebat, dicens evilalur. « Et dixi : < Domifie, qualiter debel resi-

< Domine, si inveni graliam coram le, dic niibi, ob- stere adversario, etquibus armis cum superabit? >

secro, quale cst hoc canticum ,

quod dccantant isli Qui ait : < Oralione, el coufessione, et flagcllis car-

beati martyres ante sedem Dei et Agni , sicut prae- nispugnct, elsuperabit. Non autem insisiat rogare
stns lertio icsiaiur, aui quomodo sequuntur Agnum, Domiuum , ut ab boc slimulo liberelur ; sed boc

qtiocunque icril? » El respondens ait : < Quid me orel, ut miserealur ei Domintis in hoc lempore ten-
itilerrogas? ntilla lingua super terram novil boc lationis. Si in loco secretiori fuerit, fleclat genua

canticiim; nibil inde libi enarrabo. Quod autem in- D ler coram Domino; si auiem opporlimiias loci ci

lerrogas : Quid est, quod sequuntur Agnum, quo- defucrit, signet cor suum (er signaculo crucis, ac

ctinque icrii; boc esl quod in omnibus virtiilibus, dical : Saivalor mundi, salva nos, qui per crucem et

quse considerari possunt iu Agno, ipsum imiian- sanguincm redemisti nos; auxiliare uobis, le de-
lur.... i Rursus in Circumcisione Uomini, cum se precamur, Dctis v.o ler. >

mihi obiulii doininus meus , dixi ad eum : < Mi do- 101. Posl baec una dierum suscitavit linguam
minc, doccas mc, obsecro, de inlegrilate virginiia- suam in ha-c verba : virgines, ecce ad vos cJamat

tis, nunquid amilti poiest per immundam libidinem, vox divina, vox Sponsi vcstri pulsat ad aures ve-
qtix haberi solel in tentatione, si non usque ad opus slras : aperite illi , et introduciie illtun ad palalium
ftierit perducta libido? » Qui ail : < Non amitiil.ir, cordis veslri , et ampleclimini eum ,
quia pulcbrior

sed inquinaliir.... Deoquc acccpla non esl, el debila et amabilior est omni crealura..... llinc sequitur
mercede privalur. » Cum autem in Octava B. Joau- lonrja, ei posl hanc alia, ad virgines ezliorlatio : sub
nis ileruin se mibi pracscntassei, praevcnit verba qui Elisubetlt angelum interrogavit , dicens : < Do-
mca ita me hilariter ailoquens : < Interrogare me mine, qtix sunl vestes ilbs nupliaies, de quibtis
vi», interroga, et rcspondcbo tibi. > Et dixi , sicut dixisli ? > Et respondil : < Ire debeul virgines ad
 VITA S ELISABETII. 171
475 ,

emere iHic Iria gencra orna- A non in altiludinc dominanlis, sed in humilitato mi-
interiora corilis sui et
nistraniis; tanquam piusxmulator gregis sui, nsque
nienlorum. Primo eas habere oporlel vesiimenlum
consummaiionem mortis pro eo. Respicile se-
«andidum ct immacnlalum , quod est innocentia in

caruis.Necessarium illis esi ei operimenlum secun- men ejus, quod esl benedicium, ininisiros vocatio-

dum, quo dcbenl esse an.icia?, qnod esl chariias, nis veslrx bcatos aposlolos : nunquid bicisl viai

qua ab illis diligendus esl Cbristus sponsns. Ter- veslr.fi vix illorum fuerunt?... »

103. Celebrantibus nobis dicm feslum Paschae

lium ornaii:entum earum esl loiques aurca, quod
(51 Marlii) in tempore divini officii post Icctionem
esl pudicilia, qua debet se ipsam virgo conslringcre,
ut sil verccii;;dia ad loqucndum, ad audieudum, ad Evangelii, apparuit n.ibi angelus Domini slans co-

ad faciendum omnc quod impudicum ram me; cumque hoc pctiissem ah co, ut hoc pro-
i idendum ,

curare dignaretur, ne quid negligentise in illa sacra

iioii cst : hoc e*l signum , de quo diclum esl : Po-
signum in faciem mcam. i Hoc, ut a^stimo, ad-
fciiil
communione, quam exspcctabamus, acciilerel; ad-
jecit pro eo quod in festo C. Agnetis ipsum de hoc
,
jeci posiulare, ut sermonem suiini de rectoribus

verbo inierrogaveram , et nullum tunc mihi supcr Ecclesia?, seciiudtim quod incboaverat, prosequi

hoc dcdil responsum. Iieiiiin dixi c Domiiie, quali dignaretur. Ad quod mihi breve responsum rcddi-
:

pretio emeuda sunl virginibus ista oiriamenta? Kl

^ dit dicens « Si digni essenl, mulla magna de illis
»
:

ail c Casligalione corporis

: proprii, ac denario Dominus revelarel. i Quo diclo statim ad altare
uito, quod estcontemplaiio pudicitix Sponsi, quam cum festinalione accessit ; et ctiin duobus angclis
rcponerc debentin mediocordissui » Et faciuin. qtti in principio missx advetierant, cum magna di-

esl compietis sermonibus istis in Dominica secuuda donec omnes communicassemus, astabat.
ligenlia,

sacri Jejunii die fesli S. Matihiae apostoli (nam unno Sequenii vero die circa idem tcmpus advcniens,
1157 currebat titleru Dominicalis F, et dies Cinerum similia inculcavit, el rursus die allero addidit, di-

incideral in diem xi Februarii) in lcmpore diviui cens : « H.cc dicil Dominus magnis prxlatis Eccle-

ollicii, vei sacrificii, apparuit mihi bcnediclus Do- six : quam rationem reddituri esiis
Recordamiiti,
n.iiii , angelus sanctus, el finem compeienlem impo- in tremendo judicio meo de ovibus meis, qnas sus-

suil sermoni a.l virgines Domini. ccpistis regere et custodire... Posl hxc qnasi iu »

CAPUT VIII. spiritu ienilalis, ait : < Ego Dominus clamo el ad-

Sermonum quinque reliquorum synopsis. inoneo pastores meos... Sunt enim, qui mihi vi-

102. Sermone prxcedenli ad finem deduclo, disluiit denliir boni el pacifici, heu quam pauci ! el aiii

solilo diuiius visiiare mc angelus Domini : quod C multi mali et perversi... propler quod oportet ad-
ego delictis mcis impulans, anxiabar inlra me, ac moncri bonos, ul in melius proficiant ; malos au-
diligeutius lacrymis eloraiionibus operam dedi et : tem el perversos, ut converlantur, ne pereant de

adjuvabat me conventus uoster oralione communi. via jiista. cum me ilerum visitassct, adjecil
> Et

Et cousummaiis septem et dccem diebus ab eo, « Allendite cum omni solliciludine meniis viam
quo jam dicia verba compleverat (posl festum S. vcslram... quod si me diligilis et nomini meo ho-

Gregorii papce 12 Marlii) stabam sola in oratorio norem prxbelis, honorificabo vos coram sauctis

circa horam tertiam, effundcns coram Domino cor angelis meis. »

meiim, ac dicens Non mea merita aspexisli, Do-

: « 104. Adhuc loqucnte ad me angelo sermones
mine, in omnibus qux hactenus mecum operatus istos de pastoribus Ecclesix visum est quibusdam
cs;sed in tua misericordia fccisli omnia hxc. Pro- opporiunum, ut interrogarem de iis, in quibus er-
ptcrca obsecro ne compescaris delictis meis, aut roris sui occasionem accipiunt dubii quidam. In-
cujiisquam allerius, quiu hxc, qux nunc apud me lerrogavi igilur, non quasi Jin fide dubitans, sed

initiare digualus es, propler bonitaleia tsam ad quasi cupiens fidem noslram ex angclica auclorilate
bonam consiimmationem pcrducas. De viu recto- firmari, et dicebam : « Nunquid, doiuine, in ecclc-
ruin Ecclesix, quam mihi in myslerio denionsirasli, D siasticis sacramcntis parem habcnl veiilatem officia

cougriicntem discipliuam nohis aperire dignare, ex eorum pontificum, qui sinislre et non secundum
qua aliqtiis fructus correctionis proveniat, sicul ne- Detim ad ponliiicauim stium inlroicrunt, et eorum
lessarium essc nosli populo luo. » Adhuc ista, ct qnortim bonus iniroitus est? » Qui respondens ait :

his similia iu oratione loqucnte me, ecce atigelus < dum profunde lalia scrulanlur, magis de-
Multi,
desiderii mei subiio apparuit coram me el sermo- pravantiir, quam emeudanlur et lalia Dominus :

nein, quem desi.lcrabam, liis verbis iniliavil, diccns revelarei, si non eo liberius peccarent illi ad quos
« il.ec dicil Doinintis : Eecc cgo mitlo nngelum perlincut. • Iiis diclis confeslin. ablatus csl ab
meum, ut annunliet vobis, qui in sublimi poiestate oculis mcis. Iteruin auicm die alia cum redissct ad
imitalores estis. Dico autem vobis, quod iniquilas nie, inlerrogavi eum, re|iciens ctundcm sermoiicm,
terrx, quam abscouditis propler auruin el argen- qui prxscriptus esl. Et illc : < Uabenl, inquii,
luin, ascendit corain ine, tanquam fumus dc igne... parem virluiem, sed bcneplacituin est magis Deo
Vidcte Ponlificem magiiiim el excelsum super om- iu ofliciis eoriim, qui bene inlroierunl. t Ilcrum
nia Dominum Jesutn, quomodo in diebus obeaien- sulijcci dicens : < Itane est, domine mi, ul quod
tix sux ambulavit in tncdio discipulorum suorum, prcsbyteri ordinati ab illis quoriim malus introi-
 P75 ECKBEHTl ABBATIS SCHONAUGIENSIS 171

liis, eamdcm lubeant poleslalem consecrandi cor- A ut bxc verba, qux invcncritis in prxsenti iibr<»,

pns el Eanguinem Dotniui in aliari, qnaru babcnl, anntinliclis Romanx Ecclesix, lolique populo et

q;ii or.iinali snnl al> illis qui legilimeintroieiuni? > otimi Ecciesix Dei. Emendaie vos ipsos ei conver-
Qui ail : < Non ascendat unqtiaut dubitalio iu cor tiinini ab erroribus vcstris et uoliie imligue acci-
tiium «lc hacre; sed cerltim babelo quod on hcs pcre ailmonilioncm sacrain el divinain, quia nou
qui in ecclesiastica ordinatione presbyicraiiiin nc- sitnl bx-c ab bominibus invenla. Dico aulem vubis
ceperunt, eamdcm potestatem babe i <n consecra- ex nomiite, qunuiam iu isla provincia noiueii reli-
tione Dominici sacramenii, sive bei.c, sivc male iu- gionis babetis. Lcgile et audile adiuoniliones divi-
lioierunl ordiuatorcs eorum..... > nas cl suscipite cas placida menle. Et noiile arbi-
105. Quia ad Palres nostros, spiiiiualia judicia trari bxc figmenla essc mitlicrum, quia non sunl
iu Ecclesia babentes, periinere totus bic scrmo vi- sed sunt a Deo Palrc outuipoteiile, qui esl fonsct
si.s est, rogavi angelum Domini diceus : < Oro, do- origo omnis boniiatis. Quod auiein vobis dico, cae-
uiine , ut sicut spiritualibus recioribus verba admo- tet is omnibus dico. >

uitionis haclenus minislrasli, ita illis quoque, qtii 107. Ciipiebam octavi sermonis initium accipere
sxcularia judicia babenl, ali quas adinoniliones , ex in die translationis S. P. N. Benedicli II Julit)
(

quibus et Domino B
ipsi corrigi possinl, a nuniietis.» <*,! j, U pediix sunt die illo oralionei mcx abbospi-
Qtii conreslim peiitioni mex consensum prxbcns, tutn prxsentia, et iranslatum cst desiderium meum
bis verbis s rmoncm ad illos pertineulein exorsus usque ad proximum diem. Tuuc eiiain slaute me
est. < Ecce consiiiuit Dominus super populum suum iu oralione posl boram capiutli, prxsentavil sc mibi
principes et jtidiccs, ul facerent judiciuni , et jusii- angelus Domiiti el postulavi, ut scnnoi.em ordire-
li >m, et confiimarent veriiatern, cl paccm inier vi- tur ad ens, quoruin via in visiouc qttasi giebis oe-
riim , el virara, ut esset omnis populus bcneplacens cupala apparucral, cl ronfcslim apcricns os smuii
coram Deo vivenle. Nunc aulem Propierea vivo baec verba loculus esl, < Alteudilc, vos, qui iu erc-
ego, dicii Dominus, si non audierilis voceni admo- mu vilam ducerc clegislis, qnaui discrctionem ba-
iiitionis mex, cl conversi fueritis ad me, dclrabam bcatis..., ul nou cilo sequamini omiiem impetiiui
vos ab ullitudine vestra, qua male usi cslis, iu pro- z,eli vestri, qui vos ad aliiludiuein perfccliouis im-
fundum inferni, el eriiiscousortes illorum ,
quibus pellit, nequc supcr^radiamini meusuram virlulis
,

vos assimilaslis in incendio vivcnti in sempiter- vesirx laboribus iiiiino leraiis .. Proplcr boc mc-
num. > ln die sanclo Pcniecoales (19 Maii) in boia mcnlo, bomo, fivgililalis lux, ut canle gradiari» in
prinu, anle celcbratiooem divini officii, cuiu esscni viaduia quam ingressus cs el patienicr agas
^ in
iu oratione, apparuil angelus coram me el batlc fcsiinatioue ttia, r.e rainain paliaris. . ad bxc sume
nus diclum scrmoncin complevit... eraditiooctn ei discipliuain coniemplaiionis ct cou-
106. InfeslivitatcS. Marlini (58) intersilculia tnissa: solare abjeclioiiem luam iu ea.i Cuusidcutii.us nobis
allocuta sum angclum dicens : < Placcat nunc, do- iu capitulu, ad audicndam lectioncm Kegulx, in
niine, ut exbibeas nobis disciplinam congruentem feslivitate S. Marix Magdalenx aslitit cuiam uie
illi vix, cujus pars vepribus occupala apparuit, dominus meus et pixseniem scrmunem congruo
altcra vero floribus amcena, ctsirida, uibil babeus tine complevil. Cum essei ieslivitas B. Jacubi in pri-
vepritim et impedimciiluruin. • Vix peiitiouis mex mis Vesperis, apparuil angclus Do.uiui coram me;
verba complevi ct prolinus ait : < Ecce dico vobis, feci ilaque, sicul suggesserat mibi conscriptor ser-
qui in sxculo viduali eslis, vivcnlcs in carue, iu monum istorum, ac pclii ab eo, ul liiuluin, qui iu
lalioriinis, iu augusiiis miiltis, abstinele vos a vi- capitc libri bujus scribendus esset, prouuutiare di-
liis lnijtis sxculi ei ambulate in via coulineulium... > gnarelur : qui continuo pelitioui mex assentieus
Et adjecilin Yigilia apostolorum (ZSJuuii), diceus: ait : < Hic csl libcr, > clc , uuih. 8G.
< Et quid addam vos admonere? Ecce ostendi 108. Mense Augusti, quima die mcnsis, post vi-
vinm, inslraxi vos disctplina, palpate buc ct illuc gilias matulinas, ruin esscm cubans in lcclulo nieo.
consideraie verba, rctiuete exempla, diligitc easlila- ncc adbuc souinuui rucpissem, subilo apparuil co-
lcm, cmriie ad clarilalem Duiuini nostri. Jesu Cbri- r.in me angelus Dumiui el prxscntis libri nouum
sli, quam vobisprxstare digneiur, qui vivitel regnal sertnonein inilio babuil bis verbis : < Ecce ego ba-
pcr omnia sxcula sxculorum. Amen. > Cuin auicm bco aliquid ad vos diccndiim, qui in juveniute po-
ccQsummati peneessent bi omncs sermones, in fes:i- siii estis, quasi liliutn, quod anle solis oriuui clatt-
vitate apostolorum Peiri et Pauli, ante boram di- buin eratetquamlo sol splcudei.in virlute suaap -

viui oCGcii, fui oraus in secieto, el apparuil in con- 1 il sc, el deletlalus in ardore solis... Discite in pri-

spcciu nieo augelus Domini et loeuius cstaudieutc mis timcre Dominuui... Ecce in sinu vestro esl
inc vcrba bxc : < Trevirensi episcopo (llillino) et lliesaurus dcsidcrabilis et pretiosus, boc cst vir-

Colonix el Mojjuntix episcopis (Arnoldo II ei lin- ginilatisgemiiia. Beali erilis.si cuslodierilis eatu...
dulfo) annuntialtim sil voMs a Doinino Deo, maguo s' placueiil animx vesirx cttsiodire eatn, attendite
cl Iremendo et ab Angelo (csUmcnti libri litijns, vtfbis ut nou inquinetis eam ncgligentiis luviiaiis

<58) Lego, rl corrigo Maxiiuini Trcvireusis episcopi 29 Maii; boc enim exigil ordo feslurum se-
que.ititui..
177 YITA S. ELISABETIl. ITJ»

rcsirae : declinate cum pavore cordis ab irritamen- A nino evadere non possunt de hnc vita migranies,
lis immunditix et fugile confabulaiioncs et coilu- quia nequc ab aliqno sunt casiigati, noquc pcr se
siones adolescenialarum, ct corruptorihus earum ipsos poenileiiliam delicti habere sciebant ; propter.
nolite sociari : custodile os veslrum ab impudico ea castigari debeut a parentibus pro delictis sui»,

sermone, et ab omni lurpitudine oculos vestros et quia sicul mala face re assiiescunt, ila et bona fa-
manus abstinete... » Post hxc rursus adjecit, et cere discerent, si per charitalem ad hoc nulriren-
dixit: f Adhuc addam loqui fratribus ct conservis tur. Quod tamen di.\i : (inmaculatos, pro iis dixi,
meis admoniiiones Patriseorum. Filii, aptale vobis qui cum paululum am-
de seplennio exierunt, lunc
in consnetudinem mores sanclitalis in floribunda plius se commaculant pravis operibus, quia plus
sclate vestra, qnos in tempore inaluritatis vestrai uovcrunt cogitare de nialo, quoniam non sunt pro-
possitis exercere... adolescentes eljuvenes im- hibiti ab eo, nain et ipsi iu quantum possunt ope-

maculati,... anibulate in pulcbriludine viae vestrae, raultir opus impudiriti:r, nescientes quid faciant.
ct crilis filii amabiles Domino el similes angelis Tales igilur, si dc hac vita migrant, magnas poenas
Dei iu ocelo, ail quoriim societatem dncere vos di- sustinent, quo usqtie ptirilicentur, quia nulla om-
guetiir Doniiiiiis nosleriesus Christus. i nino macula iu regnum Dei polest inlrare. Hoc ergu
109. Cum esset complcltis pcr angelum sermo B est illormn perirc, de quo supra dixi : (antonuteui
praecedens, in Vigilia Asstuupiionis sancta; gene- gravius.nc diulius piiniimtur, quomiiius orulioni-
tricis Dei Marire, riirsus iii ipso die fesio, m teni- bus cl elecmosynis amicoruin adjuvantur, pro eo
poie divini oflicii visitavit nic et ait : < Ecce ad- quod eis iudigere uon credanlur. Dico vobis paren-
b:ic volo consummare sermooes meos, quoiiiam liuus, ct qtiicunque parvulorum cuslodiatn habetis,
adhuc locus cst et habeo ahquid breiitcr dieere ad attendite quomodo in magna cautela eos custodia-
iiif.uiics, qtii nesciiini se custodirc propter iguo- lis, quia in vos reduiulabuiil delicla eoruui... Cou-
rautiam; propter quos oportei admoneri matres suinmavil aulem hunc sermouem in Octava Assum-
«() iiiii, ul ciislodiaiit eos ciun limorc Dei caslos el piionis > Haec est adjuraiio conscriptoris ser-
iminacuiaios, ue forte pereant. > Ad baec cgo sub- inoiiuin islorum. Adjuro per Dominum , et per an-
juiixi iuterrogans el dicens : < Quid est, <Iomi<.e, gcliini ejus, omnem,qui transcripseril librum istum,
quod dixisli : Caslos et immaculalos? qttid facere ni diiigenler eum emendel , el hanc adjurationem
possunl infantes, unde castiialein siiam coinmacu- codici suo ascribai (58'}.
lem? nonne et si quid delinquunl, ignorantia cos
excusat? > El ail : < Castitatem suam verbis im-
CAPUT IX.

intindis sa?pe coinquinant el operibus, qualia el ^ Ullimus virgini* morbus et in eo acla usque aa
fralris redtium Mogunlia.
ipsi perficere possimt; el quamvis per ignoraiiliam
faciiinl, lamcu sinc realti non sunt, et pociiam oui- 1 10. Virginibtis Deo sacratis in Anturnacensi con-

(58*) Qni iu editis sequittir liber iv, in capita di- Cancelloitus noster, in Annalibus Mariauis ad
visus quiiique, pnciuitlil iilis visioiiem de Assum- amiiim Christi &'6 pro Elisabelhae senlentia < tcsti-

piione Virginis Mariac Malris Domini promissam .

nionitim profert ex areanis lieato viro Berlramo Cister-
in dieejus feslo anni I15G, exbibitam 1157 et duo- cieusi revelatis, > et allegalis in Cbronico Muss;ci
bus post annis publicari jussam : ubi afljrmatur, ciijusdam lib. vm ad aniium Cbrisli 36 eisdemquc
obdormivisse quidem Deiparam xv Aiigusli, sed lateiur favere divuiii lldepbonsum Toletanum, duui
resuscil.iiaiii, atque cniii carne assumptam in coelum serni. 6 Dc Assumplione ait < post Clnisli irium-
ijuadragesimo posl die 23 Sepiemb. quem diem cce- pbuiu uon diu mansisse Virginem inter vivos >
perint sorores in conelavi Elisabellue solemuem Qn.e atilcm ilte objicit lam Elisabclhae, qiiam Bir-
agere ibidemque iuducitiir ipsa Deipara, quasreuli
:
giltx, non niagoam vim habebtmt apud eum qui
virgini, quandiu posl Domiiii Ascensioncm vixcril critico examine ista excusserit. Poterat Caucellui-
in lerris, iiiitim duutaxal annuni iudicare, ciim lus hlisabelhae respondere, quod iiuih. 7 respoudet
eo, quod a lesto Ascensionis ad 15 Angiisti iulcrce- Birgiu.e, < Virginem iocuiam esse ex seiiieiiiia ,
dit; omnia have ejiismodi sunt, ul nierito dnbilarc quaj tum eral iu Ecclesia valde commuiiis; > sed
possimus, verene h;ec diclaverit Elisabetb. Taiisau- vereor, ui lulis icsponsio muliis probetur. Broweiu»
n in Annalibtis Trevir. iib. iv, n. 104, agens de Ur-
teni iniilto eliaui magis esl serino de undecim mil-
libns virgiiium prosi ipuain libri istius partcm cou- stilanis, fassusqiic < noii faciJe sl.ilui posse, :ui Eli-
siiliiens. Deillis,qni volei aliquid anlieipate ex sahetha: revelatioiics de illis , uotaiione temporum
uobis seire, legai disserlatioiieiii iiostram inserlaui reruuiquc diligvuti narralione siul dislinclaj, sic ul
i-.onaltii Clironieu hislorico de Itomauia pou ilic btis liiiuliis in iis laleat
bistoria: > (utpole in re ddhcili
post '6. Poaliaiii pon.ilicaium, et P;«ralipomenon ad aique aiiliqua) tandeui exislimari putatposse, in
, <

eamdein dUscriuiionem; uieiuineritque Par.igi, hac ipsa seieniia lam remoiJC abslrus;c(|iie ve usla-
inter Vitas b. Muriac Magdahmx> Je Pazzis posui l'S, quam «ie vnginituis bausil Elisabetlia, pailiui a
ciijiis doctrina biuc quoque novum sumeret argti- libcra mente fluxiose quidptaui, pariim aliquam si-
iiieititim , ed rejitienda a delinilione hisinricarum giiitiratioiiem superne ilatum; fl.igitaiilibus eliaui
coiilioveisiariiiii , dicia facluque exlalicartim san- ul fil euriuse muliis, haud plus pcrn pcnt , niqnil,
ciaruiu, quaiidoqiudem Dcipaix', ul ibi p.-aJeilur, qiiam qiiaiilum uosse iis exp^-diie divmo mimiiii vi
Ehsabctham ;ill qiiciili , suamque xtaleiu inliu s.iin sii. > Quisque iu suo lnc seusu abundcl pru :

quinqiiagesimiiiii auuuiii rcsifngculi , opponi pote- Eiisabeilu mbil haclcnus, (ukciii quoad Lrsulun-si
r;t eadciH Deipara t asscreiia b. Birgitue fib. vji, comiiiodiiis video, quam dubitare ulriim tali'a ips.i ,

i-ap. i«J , quud, postquam Filius suus asccndit ad revera diclaveni. Caelera ad 21 OcIoItis iii igis cmi-
«oeluni , vixil in luuudu per '|uinde« im amios; aliis cleabimus ; uii ci de auno defuuclie Dcipuia- ad
iiihiloiiiiuuscoiilciidciiiibusip>:iiuuiiilioscnuse vtvis diem 15 Atigitsti; qtiam tameii diem ejusdeiu ol>-
e\t cssissc. dur uiilioui priiuuiii cueptaw aseribi stiu* ILm^uno
 ECKBERTl ABBATIS SCHONAUGIENSIS 180
170

grcgauone Redclinrii, pro- A raoiebas et qiiasi anic ocnlos mentis nosl?» pone-
(59), Burix, lladevigi,
pinquis, et familiaribus suis, frnter Egberlus ex bas : inflammabant non inodicum bealx oraiiones
ei

rrenobio Schonaugix, oralionis obscquium et ric- twai corda nostra, in desideriis patrix, quani cx •
viionis affcclum. spectamus. VaciUanlcs aninias in minislerio Dci

11 1-4 12. Sinite ul plangam paululum dolorem sxpe confirmaverunl vcrba adinonitionis lux.et
mcuni apud vos, eharissinix mcr, et suscipile verba fervore sanclo laudationes Doniiui multum nos
l.uueniationis meae, cum dtilcedine compassionis. amplificare faciebas.
Paululum ptangam, modiciim lugebo, juxta ampli- Hl. O (|iiam miiha pielaiis opera per exhorta-
ttidiuem vulneris nici, ne forie carnali affectu per- tiones tuas longc laicque per terras facta sunl!
turbari exislimer cl repiiletur ad insipientiam mibi. quoniain niullx eleclorum animx desideralis con-

En nosira Elisabeib, illa elecla lampas coelici lu- solatioiiibus, per tuaiu negotiationcin, poti(:e sunt.

minis, virgo illustris et bonorificata, in abundaiiii Denedicta filia tu a Domino, quia fructuose inler

graiia Dei splendida gemina cceuobii nostri, dux Deum cl bomines negotiata es. femina felicilcr

Doslri virginei corIiis, beu ! anleannos maluriorcs quomodo perdideruut te

nala, infelicia tempora no-
cx hac viia subtracia esl. Qux me peperit in luceui lucerua, quomodo
siralDci exsiincla esmundo!
inexperix novilatis, qux me traxit ad familiaie B quomodo tlausa es, o clara fencstra, per quam
ministerium Jesu Domini mei, qux ore mcllifluo respiciebant oculi Domini ad nos ! Pium est, o
ccnsolaliones el instrucliones Dei rie coelo afferre eiecla Dei, flere nos amissionem dulcis prxsenlix
solebat ad me, et gustare faciebat cor meum pri- tux : quippe qux bonum ccrlamen cerlasti et cur-

Dco; luec
miiias riulcedinis absconditx sauclis iu sum marlyrii tuifeliciter consiimmasli. Tota ctenin»
irregressibilem abiit viam et ccce non comparet : viia ab annis tenerioiibus, si recle animadveriimuz,

super lerram dulcedo animx mex, eonsolalio pau- vcre martyriiim dici polest. Porlaftns siquiriem ju-
}teriaiis mcx et suavc eondiuientiiin omnium labo- gum Domiui ab adolescculia tua, sub rcgulari di-
rum mcorum. Merito ergo uoeroris cingulum prx- sciplina scmper ambulans,, fn pauperlate el mulli-.
tordiis meis accingo ; dignum, dilecta mea, super plici liibiilatione. Scmper manus Domini gravis
te planetum assumo, virgo graliosa, virgo valde fuii supcr le, uec deltiit ullo tempore tibi visiia-

amabilis, miillum in suavitate sancta , qua le lio supcrna, premens aniinum, conterens mise-
iniinxerat Spiiiius Dei. Exilum tuum immaturum, r.ibilc corpus tuiim prcssuris el xrumnis; quas
o filia graiix , lugent interiora animx mex, cl agnoscere et dinumerare dignclur, qui solus labo-
personant cbordx cordis mei carmen lugubre spiritui. rem et riolorein consirieral. llilarem el paliciiiem
C le «hibebas ad o.nnem flagellalio.iem Domini; el
Verumlamcn non est dolor meus, sicul do-
413.
lor, quem parii.nl caro cl sangnis, ut nunc germa- super dolorein vulnerum, queni libi infligebal ma-

nilalis causa, qux carnalia siinl, liigeam ; sed spi-

nus ejus, sempcr arijiciebas sacrificiuui spontanca}

aflliciionis.
rilualium deliciarum me communia damna coutri-
415. Rivi innumerabiiium iacrymarum luarum,
stant, quas lu Dei miuisleiio, inaudilo modo
,

muliis adininistrare solebas. P< r le caelum mundo riomioa, fatigationes genuiim tuorum, divulsiones.

eral apertum, et aflluebant abscondita a sxcuHs tenciituilinis lux, quas sustiucbas ab asperiiale
arcana Dei per organum vocis lux ari nos; el erat saxi, incisiones laterum, quas infcrebal duritia

pretiosius auro, dulcius inclle cloquium luiim. Per zonx, incredibilis parciias ciborura et innumera

te angcli nobis et nos angelis famlliariler foqiieba- oraiionum ttiarum holocausla, maneant in rccon-

rmir, et affabiles nobis crant, te mcdiaute, allis- duione coram oculis misericordis Dei, cui nuda

siiiii pri , :ipcs coeli. felix fcmina ! quam mulli ct aperta sunl omnia. Ardorem sancti desidcrii tui

reges tS propbelx vobierunt videre qnx videbas rie se ipso nunc saiiet fons vitx, quem toto corde

et non videionl (Luc. x)! Paiuil enim beatis oculis silichas. Hiimilitaiem spirilus tui, qni prx cunclig
p.laiium prxvidisti anle lcm- »'»'ii cogniiis modica el abjecla semjfjer in oculis
luis snbliine eoeli, cl d
pus communis visionis inaccessibilem chritatcin lnis fuisti, respiciat et bonorificel sublevator hu-

regni immortalis. Gloriam civinm cccli nobisnolam milium Deus. Bcnignitatem, quam erga adversantcs

impcralorc nnno 450 alia omnino cx causa qtiam

, ,
gisiram coenobii S. Rupcrli apud Bincbiam ; » non
quod luuc moriiia putaretur, persuarict riedicalioec- abbatistam , quando nulcm magisira clecla |fuerit
'
clcsix in Blacheruis ttii.csoiemnissiine facta; quod- non esl unde dealnianV; conjeciura lainen riucor, ut
que vetuslissima llicronyiniani Jiarlyrologii apo- creda.n , id facluni anno 1157 posl andilum ab an-
gr;«|.lia iilius i» Augnsto non mcmineriut, sed 48 Ja- gelo sermonem ociavum, vel euam posi completum
ni.arii iioletur t Deposilio sanclx ac gloriosx B. libruui Viarum Dei, vel postquam xtalis ann. 30
Marix, mairis D. N. Jesu Cbrisii, > ad quem locnm virgo aiiigerat. Cum lib. iv omittiinus eiiam lib. v
vide cxcrcilatioi.em eruditam Florenlinii , inler INo- qui epistolarum est , nibil ad bistoriam facienlium ,
tas ad vctiistissimum Occidentalis Ecclesix Marty- et iransiuius ad lib. vi qui proprie soiius Egberli est;
rologium , quod llieronymianiim passim vocamus; camque omnem inerelur fidein, qux oculalo lesii
simnlquc disee aniiquiores Grxcos eiiindem diem ac viro debetur probo, docto, prudenti.
tenuisse et jEgyptiis sive Coptis leiiendiim iradi-
, (59) Anturnacensiscongregaiio, qtix vel ubi fue-
disse in Sermone dc Ursulanis prxlituletur « famula ril, vel a quo locosic dicia, uusqiiaui adhuc polui
ancillarum Domiui, qu« snut in Selionangia » boc : reperire. Ad cas est Elieabeihx spist, B.uibil ad hi-
eniin eoincidere vulelur cum limlo Magutrce, qua storiam eonfen-iui.
Llitur srribens ad S. Hildegardim sinnliter < ina.
IKI VITA S. ELISABETIL 182
tibi habere solebas, J»enignitas divina agnoscat et A 117. Allocula sum atilem Dominam nostram, qiue
ad condignam rciributioncm adducat. Anima lassa, siabal in medio sancti agminis ill.us; dixiqee ad
anima coniriia el sainrala niiseriis aerumnosae vi- eam < Ad <e, dileclissima Domina, querelam facio
:

tae, perge nunc in rcquicm diu desideralam. Su- ex lolo corde mro super omni iribulatione mea.
scipial tesinus pacis aueniac, amplectatur le dexie- Ilabelo misericordiam super hoc, quod ego co:>
ra fidelis Sponsi lui , fovcat et alliget omncs con- tam mullislahoribus, tam innume-
trita et afflicta,

trilioncs tuas, ac doriet libi oleum gaudii pro rabilibus aerumnis a juventute mea usque ad hanc
Iuctu, coronam decoris pro cinere despeciionis, diem, eliam nunc tam inlolerabile marlyrium sustiuco
pallium laudis pro spiriln Quo digres-
mccroris. in hoc miserabili corpore meo. » Et respondit cum
sus sum a proposito meo? In menie habebam, o magna dulcedine, dicens mihi < : Dilecla mca, Do-
dileciic incrc, ad quas scrmonem dirigeie ccepi, de- minus noslcr ita tibi hanc vitam constiluil, ut con-
sciibcre vobis bcatam coiisummalionem charissi- lingat libi pati in ea multas moleslias , muliasqua
mae noslrae; scd ex abnndaiitia nsoesti eordis as- afflicliones , ac magnam parvi:a'em; inisercbiti r
sunipsi qucrelam hanc, ante propositam narralio- aiilcm lui, et dc omnibus bene consolabitur le. Vo-
licm. Et nunc, favenle Domino, cxsequar quod in luntas ejus esl, ul per ista lepuiilicel, ac talem lc
tendi, quemadmoduin veslrae charilati gralum fore " efliciai, ul cum liansieris de mundo, nibil molesiiae
non diflido. de caetero paliaris. Ilabeic ergo paiientiam in om-
116. Erat ancilla Do.nini adhnc iu die Penle- nibus malis, quae suslincs, et nihil miirmures ad-
cosles (59*) consuelomodo hilariter se habens; et, versus Dominum in corde luo, quia omnia in bonum
sicul mos illi eral gratilicari nobis, per omnem libi convertei. Aspice islas, quae stant in circuiiu
diem solemnem laelilicabal nos revelationibus saci is, meo, quomodo coroualae sunt, et quanlus esl decor
eitarrans inter caeiera, qualiter et qua hora singuli earum. Perpessae sunt angustias multas, el valde
assisteulium ministerio Dei visilarcnlur a Spiritu dura mariyria propter Domiuum, ct ideo Don solum
sanclo. Terlia autem feria post haec, circa horam honorem liabenl ante Deum, sed eiiam ab hominibus
vespcrtinam, sitbito incidit in laiiguorem forlissi- muiium honorificanlur, el late eis in mundo servi-
inum, ccepitquc affiigi per omne corpus tam gra- tur. i Adjecit, et dixii : < Vere dico libi, quod, si

viter, ut mox conflueret ad eam lota congregatio, possibile esset, ulunodie triginla vicibus combure-
invocans snper eam auxilium Dei ; sicque iu hac reris usque ad cineres, ac loties iterutn ad huma-
aiflictioiie permansit pene per tolam noctem. Die nam integritatem redires, non posses tali pro eo af-
sequcnti, videlicct quarla feria, in qua solemne q fliciione promereri graliam illam et gloriam , quam
jcjunium agcbalur, congregalio fratrum processio- Dominus libi conservavit in ccelis. » Iierum dixi ad
ncm fecil in albis, usque ad cellam (60), et porta- eam : < Meluo, Dondna, ne forie scandalizentur lio-

bamus nobiscum in scriniis cunctas rcliquias So- mines in infirmilatibus meis. et aestiment pro ali-
cielatis sanctaj Ursulae reginae, quatuordecim vide- quibus gravioribus peccalis me ila torqtieri , alque
Jicel corpora, quac velitt intcgraliicr apud nos sunt, hac etiam occasione deiraliere velinl gratiae Dei in
exceplis divefsorum corporum potlionibus inttllis. me, cl diffiUere iis, quae Dominus operatus esl me-
Celebraniibus autem iilic nobis priorem missan* cum. > Et illa rursum ad me : < Nemo, inquil , sa-
festive de Spiriiu sancto, rapta est in exslasim, ac pientium facicl hoc. »

jicr longum lempus (ut referebant nobis sorores) 118. Ab illo lempore de die in diem magis inva-
quieta pcrmansit, sicut mos ilii eral in temporc luerunl infirmilales ancillae Domini, et quolidie aii

excessus sui, quando aliqua ei divinilus revela- quid novac molestiae ei accidebat; maxime autem a
lianlur. Posl h;ec auicm cttm ad se ipsam rediisset, doloribus vitalium coarctabalur, quibus nulla ope
sciscilabamur ab ea, quomodo se habuissel, et tilium poleramus obviare. Hefectione autem tam modica
aljquara consolationem a Doniino accepissei, el re- pcr languoris sui dies usa est, ul esset incredibile
fercbat nobis diccns : < Vidi in visione spiritits " humanum corpus posse suslentari in ea per aliqtiod
niei sanctissimam Dominam nosiram el proxime ei lenipus, et id ipsum, quod sumebat, imporiunilaio
assjslcntes B. Lrsulam reginam ct S. Yerenam (60*), tussis cxculiebalur. Tam immobilis animi perma-
cujus corpus apud nos csl ; simulque omncs sancias nebal cunctis illis diebus usque ad exitum stitim, ut

virgincs, quarum reliquiae hucallalae fueranl, mnl- nuuquam vel semel ad lacrymas eam pcrmoverc
tiludinem videlicet copiosam, omnes mirilicc coro- possent lamenta sororum et fainiliarimn ejus, li-

natas et ingenti claritale vestilas et habcntes in menlium dc morle cmn lamen facili ex
ipsius ;

manibus palmas victoriae. causa in lacrymas prorumpcrcl, dum adhuc incolu-

(59*) Pcnlecosies anni H65(quando Pascha cele- ad an. 1156 agit sermo de Ursulanis, statim in
bramm fucrat 4 Aprilis) incidil in 23 Maii. principio ; eaquc dicitur apparens Elisabethae , om-
(60) Cella intelligitur monastcrium virginum (tili nia illa narrasse de bistoria raarlyrii qr;e lidem ,

elaiius infra niim. 242 apparci) ad cujus ingressum nanquam iiivenienl bene cxpensa ; qtiod taineu nou
ipsu-.proccssionaiiter disposilae excipiebanl mona- obesi , quo miniis illa. vcrc apparuerit Elisalietbae
chos, iu ecclesiam suam deducendos. aique binc nata pccasio sit, dicta, non dictu con.
(00) bcS. Vercnaecotporc, Schouaugiam dclato minisccndi.
iS3 ECKBEIVU ABBATIS SCIIONACGIENSB 184

mis essel; si quaudo ciiam rcmissius habere vule- A ista prx ocnlis scmper, ctcstote cmendatx per hxc
baiur, gaudentibus circa eam sororiltus, et verba amplius, qtiam cxteri bomiHiiin ; ne forie impulet
Ixiitix loqueiilibus, uullatenus tameii a scverilate vobis Doiiiiuus magis qnam aliis, qui non lam vera-

facicm relaxabal. Sirato jacere , aut soinno citer ista pcrcepermit. Gratius agite Domino sem-
quiescere uon cam sioebal doloris vchemenlia; per, et collaudate eum in omnibus inirabilibus suis,

bcd sedeus pene uocle ac die, iinperturbaio qux operatus est nieciun in ouspcctu vestro, quia

sensu meu.lis provide traclabai ( 64 ) multa ,

iu bis singtilareni bonorem vobis prae cxteris clao*

de quibus vix eam cogitare posse arhitraha- stralibus prxslilit. Concordes eslote, ct diligite in-
" vicem, ctordiuem vesirum cum magna diiigemia
niur.
419. Narraveral nobis antediesiufiriiiiiaiis islius, ctistodiie. Paupertaiem veslraiu paiienter sustinete.
quod quadam die solcmni , dum adliuc iucoliimis Animx mex Kdeliter ct cum seria u cn:e cnram
essei, viilil in spirilu beatam Dominam nostr.im, et gerile : neque alijuid i.cgligatis e.x iis, qux pcrli-

iu oratione sua devolissiiue illi comniendabal vilam ncitl ad debilum iiieum, pro eo quod xstimcti* non
snam, el linem vit;c sux dicens : < Ailjiivcs me, oro, indigere me sudrugiis oraiionuin vestrarum. Ilxc

sanctissima Domina, propler clementiam tuam, ut autem dico, quia sxpe, qui rcligiosi videntur, ne-

exims vitx iiieie; et uiinqnain

B gligi solent, diim ii, qui eortiin bouam eonversalio-
rationabilis lial tit

mihi trausire coutingai de hoe mundo, quiu omnia neiu cogiioveruiil, eogitan! nou cos magnopcrc iu-

iu me lianl, quae pcitiner.l ad obiium hominis Cliri- digetc adjutorio ipsorutn. .»

stiani. i El illa ctim magua bcnignilatc respondil ci

1*21. Et ciun auxic ista loqucrclur, dominiis ab-

dicens : < Cerla esse debes, qiiod obitus tuus non so- bas subjecit hxc vcrbis cjtis, diccns : < Confidimtis,

I lni erit sictil Itominis Clirisliani, scd sicui bominis quouiam promissio Dominx uostrx implebitui iu
sancti. > Ei rcre banc in ea promissioncm per gra- te, qua libi perpctuam quiciem promisit posl iri-

liam Dei viiliiniis adimplcri. N.un el omuia sucramen- bulationem bane; vcrumtamcn quod poslulas, ncllo

la, quae ad iransitum Cbrisiianorum perlinent, ple- modo negligemus. > Ad lixc ill.i rcspoudit : < Pro-

naric ci exhibita suul, ac prxterea in lanlum bene- ntissioni dilcctissimx Domin;e noslrx nullaieuus
dixit novissimis ejus Deus, ui evidentcr singuluris difiido, sed nibilouiiiius quod meuin csl laicre de-

gratiaejus in ea agnoscereiur ct glorificaretur a mnl- beo ei sollicite providcre animx mca*. • Itemque ad

lis. Vidcnseuim ingravescere iiiorbuinsuperseclcou- sorores aiebut : < Si quitl in me, ch.*rissim.e, Deum
eiderans se omnino destitui viribus corporis, vocari iiiiquani olfciidistis, ipse imlulgeat vobis, etego ex
oiuiiem ollensam. Vosqiioqur,
ad se pctiii spirilualem Patrem nostrum tjonunum c corde rCll, ' ll ° si feci

abbatem (C2); et ipso prxsente totam congregatio- qtiidr|uam in vobis qmul facere nou debtii, quxso,
nem sororura aggregari feeit aute se; ct inter stiin- iudtilgete niibi. Nondnni ego quidetn aliquid certi-

mob dofores, quasi nibi! sentirct mali, scdcns, cum luilinis accepi a D.miino de iine viix mex, verum-
titudine spirilus ailocuta est eas longo et est, ut bubeam sollicitudiuein de lu-
lamcn jiistum
niagna foi

raiionabili sermone, de qtio, etsi prxsens es- lelaanimx mex cl «lisponam de iis qux pcriiuent
sem, pauea vcrba hxc in mcmoiia mea perman- ad eximm meum, ideoque postulo unciiouis sacra-
scrunt. ntenlum. i Cunique bxc el bis siinilia mulia supra
120. < Nolite, inqait, miraii, charissimx, super vires suas locula fuisset, peliita domino abbale, ut
infirmitalibus meis, sicut boinii.es imperi.i; ncqtie advocari faccrel plures cx senioribus prcshyleris ct
diilidatis gratix Dei in me, propter castigaliones inungcret cam, ei sic faclum esl. Cumqtie posl hxc
ejus, quas sustineo el sxpe 6usli:iui in medio vestri. confessioucm fccisset, ilislulimus consulio, propter
< boua est apud Dominuii!, et ceriis-
ousciciilia i;.ca slomachi iiiliriuilatem ct tussis imporiuiiilalcm,
situe .iguojco, quod per ca, qux patior, prxparat dare ci Dominici corporis sacrumenlum.
Ct (Xoriial corouaiu uu-am Dominus iu rejjno suo. 122. Nocte vero sequenti iu lumiiiu uggravata

Ipse non piopier merila mea, scd propler n.iseri- D csi infirmitas ejus, ut puturet se coniinuo trans-
cordiain suamjani ab aunis pluribus operatus esi iuiratn, el dum 3iixiarelur propicr dilaiiouein Do-

in me taagaa ei lemporibus nostris iuaudiia; et minici corporis, elevaiis ad coclum manihui oravit
srio quonium uiulti hunt in populis, qtii fnleliter ad Domimuii diccns : < Salvalor imnidi. Domiiic
et beiiigne kaec peixepciunt et per ea xdificati Jesu Cbrisle, obsecro tc, per iilam saiictain passio-
suul in boniim, uiulli vero dilTjdenies scaudalizali nem tuam, in qua te per totum expamlisti snper
suntin iis, qux' audieruut dc nie, uon illis imputct lignum crucis, ad reilimeuduin muudnin ei ad am-
Deus. Vobis autem dico el confidenlei-, per illud ptexandum omne quod redemisti non me pa- , ut

iter, quo ad regnum Dci pci reciurani ine spero, liaris umpiam de hoc mundo Irausirc, antequam

quoiiium bxc, quae vidisiis in me et audistis cx me, percipiam lunm s.iuctissimum corpos ad consoht-
vcra Mint, ct uibil siuuiiatioiiis el fallacia: ad b;ec liunein et muuimen aniinx mex. Ke.onlaie, Do-
uitqttani attjcci. Dominus mihi tcstis esi. Sint vobis miiie, Qtiouiam saepc illud suseepi cutn uiiima de-

(01) Impressuui prohnlc jaciabat, «piod uulbun

,
(U2) Ililduliiium | lesle Tiiihcmio, adbuc sup»»r«
kinfeam facicns coirexi. stitcm.
m YITA S. ELISABLTH. 188

votione cnrrlis mei, et enm mulia laerymaram cffii- A dam iilarum, tit irent qmescere. Ei manentibns ctim

sione, el non sinas ine iu iiovissimis meis carere ea iis, qox maxime lamiliares eranl, dixit tina il-

henediclione liac. i Et dixit una sororom vigilan- larum : < Cbarissima , dic nobis , si potes , qualiler

lium cuin ea : < Memenio, domina, quod in qna- te babtieiis in hac exstasi ct si aliquid tibi a Do- ,

dam visione lua dixii ad le vox divina, coepi et per- mino revelatum esl, aperi nohis > Et dixit < Non- :

nViam. Hinc egoconfido, quod non siuet te Donii- dnm possum, paululum csspeciaie. > Et cmn ali-
nussicex improviso Iransirc, quin adliuc aliquara quanluiiim collegissel vircs ad sc, dixil : < Visiones

iiianifestam consolaiionero ab eo percipias et majo- sauclas, quas oiim in sunnnis festivitatibus videre

rem cerliiudinein finis lui. > El gruiamer recepil solebam , ei de quibus mibi dit tiim crat ab angclo

re9pousionem lianc : < Exaudivit autein Domlnus Dci anie plurcs anuos, quod non essein cas visura

dc>6iderium ejus, quoniam tunc dilalus esi transitus usque ad obilus mei lempus, ffuiic roihi Dominus
ejus, posiea comniunicavil anle finem. > <£siimans demonstravii; boc ergo esl mibi cerlissimuui imli-
autem ego |>osse eam adjuvari ane medicinx, et cium finis mei. Rogo lauien, ut adbuc sileutis super

nieioens ne furie ad iusipientiam et inbamauitaieni boc, ncque mulium divulgelis. > Posi b:ir cum eon-
milii iinpularciiir, si negligereiu attentare hoc, _ ventus sororum junt Maiuiinas dccanlasset, venit
peirexi cuiu festiuulionc iu urbem Moguiiliam (03) una ex maitiriorihus qua? dixit ad eam : < Dic no-

cousntere medieos ei comparure medicinas. Sed bis , dileclissima, si aliquid a Domino ronsoialionis
bicut erai vnlunias Domini IoIIltc eam de lioc acccpisli. > Et respondil : < quam bonam couso-
niuudo, niliil ex omnihus, quue requirebam, inveni. laiionem accepi ! > El quia vires non bniieb.it di-

I'25. Ipsn auiem nocie (qua eram illic) iuCrina ccndi, sorores, quae audicranl ab ea, diccbani in au-

noslra soliio more erat sedcns in lecto, et sorores dicnlia ipsius, tam illi quam cxieris, qmc jam con-

cum ea vigilanles. Circa mediiini autem noclis, flticbant, quamam fuisset visio qtiam viderat. Et

cuti' diligciiiissime Dominiini orassct el fiuem suuin facius est fleius magnus inter eas. Tunc confort-<ta
oi conimciidasset, coepii graviter anxiuri, et iia a spiritu , ei se-lens, allocuta est omnes boc modo :

priori stalu uiutaii, ut jam puiarelur Iransitura; et i25. » Diicctissimae mca?, in bac re habclcecrli-

|tosi niiiltam anxietatem in exstasim veuit. Sorores tttdinem finis mei , el lestimouium veium omnimu
ergo, qtiae iu circuitu erani, undiijiie eam aspicieu- eoruin quae Dominus operatus esi. Rogo ct mecum
les, iiimiiun stii|iefuctae et fineiu adesse ptitantcs, admonco vos, ui slabilem fidem adbibeatis iis qu<e
diseuirere coeperuni fecit Dominus corain vobis in me, neqtie difftdalis
ali* ad aflerendum ciliciuin,

in quo depoiierelur, alia? ad evigilandum conven- C utiquam, el ego credo operibus cjus, el lcstiiiiouiiiui

tnm sororum. Quas cuni venisseni, iteiinn atirabcre cis pcrbibeo morie mea. Ipse hactenus operatusesi
»piriluni ccepil et redire ad se ipsam. Et disil cum iu me, ei nsque in fmcin operaiur; vos illi semper
silentio ad uuam sorornm, qme proxime ei acciiiu-
gratias agiie singulariter supcr omnibtis bis. Semper
kebal lenenseain in bracbiis : < Nescioqnid milii
insidiaius est mihi Salanas, ei mul.os iaqueos |m>-

<si : ln.v illa, quam ex consuetudine in ccelis aspi- suil mibi; et scio, ipiod eiiain post obiluin mcuiu
cio, dividilsc. > El amplius non adjecil Tunc sin- non desislel advcrsari milii, c| coritiopcre fa-

g:ila3 sororiiin prociimbciiles ante eain, veniam pe- iiiam ineam , et obscurare ea qu.c fecil Domimi^
tt-bant ab ei, regantes, ut omnem offensam eis in- meciim. Ego ab a dolescentia mea miilta passa suiu

dulgcrct. lloc auicm illa ciim niagna benevolenlia inler vos dura ei iniolerabilia eorpori nico, in in-

ac prndciiiia facicbal : el e converso quantuin po- firmilalibtis miiltis, el penuria ncccssiialum mea-
iuit, scipsain biiiuiliavii ad eas, tunia discretione rnm, el in laboribus quos assumpsi. El posiquuiu
p.-r oiunia utcns, ut manifesle Spiriius sancii gra- ccepit Doiuiuus sii.gularein graliani suam ponere in

I am in co cousiderarenl. Tiiiic iuia sororuni inlcr- me, graviora passa sum, quam prins uon speciali- :

mg.ibai cam secreto dicens : < Cbarissiiua, nuii- . ler propier aliquas iniquitaics mcas, sed ut p*T

quid adlnic aliquid tibi signi demouslralitin est u meos labores, quos foris vidistis in me, comprola-
Domino, aul aliqiiain vocem pcrcepisii, iiiidc pos.sis reiitur ea qtiae occulle Dominus mibi demonstravii,
aguosocre fincm tuum? • Et dixit : < Noiidom qnid- iu lauto magis credibilia essenl
, lam vobis quaiii

quaiit lalc pcrccpi. > Post h*c dixit soioribus, ul aliis boinitiibus, qui bxc erant percepluri. »

abiicl couvenliis ad caiiLuulus Matuliuas : lempus 126. Tiuic sorores unanimiier ad cam dixerum :

< Domina dileclissima

eiiim jam eral. , qiiandoquidem jam amplius

124. Et diun sorores, qu:e in circuiln cjus eraul, liabcre non possumus le ipsain, rogamus, ut deno-
psallerc coepisseut, iternm in exstasiin venil. Et mines nobis aliquam personam inler nos , quae ma-
<-iim jam complcvissent officiiim Muiminale , respi- gisteriuin supcr nos, cum Dci voluntalc, possii ha-
ravii ei ad sc ipsam rcversa est. El dixit quibus- bere , el liauc ciini omui beucvolcnlia gratautissiine

(f>"5) Solum enim G boiis dislal Mognniia a mo- tem diem, quo de morte sna certiScatam virginem
nasierio; videiur auieiu illuc obiisse Egberlus feria u redux Egbertus invcnit, qni lamcn cunsttteutbs me-
nost Domiuicam Triuilaiis. Nain constal cx num. dicis. et qiwrendis medieinis , unum saltcui dieiu
151, fcria iv nocteui fuissc, eldecimuui ante uiur- debuit impendissc.
18V ECKBEKTl ABBATIS SCIIONAUGIENSIS 188

suscipiemus. » Etdixit : < Consilinm meumest, nl A frater, et nnllaieiiiis ad lianc vitam convalcsro. i

ipsam ,
quoe post ine prioralum (64) loljuii intcr Ei cgo cordc pcrcussiis in boc vcrbo, aio ail cam
vos, el bcne alquc coinpclenler omnia fecit, quae ail < Unde boc nosli, charissima? Et ail < Visioncm i :

olTiciiini ipsiiis perlinebanl, assuimuis in locum illam magnam, quam ante plures annos vidcram,
meum : ipsam honoraic , el diligite, et sup|)orlatc de qua dicium fuerat mihi, quod non eam essem
cam propler Dominnm, quandiu dimiserit eam. No- visura usque ad finem vitae menc, Dominus mihi

vit Dominus, quod non propler cognaiionem ,

quae nocle isla ostendit, el liinc ccrta sum, quoniam finis

est inler me eiillam, aul ptopter aliquam singula- viue meao advenit. > Ilis audiiis, cgo visionem re-

rem dileciionera hacc dico; sed qtiia confido ila p'a- cognoscens et verba angeli ,
qui dc fine vilae ejus

f-ilum esse Domino , el quod cxpcdiens eiit vobis. pracdixerat, in memoriam revocans, ulpote qui

Domines dc c.Tter<»vos consoleiur, et per omnia vos posl eam omnia propriis manibns scripscram (65),

edoceat quae placiia snni illi. i Susceperunt aulem contiiiuo oninem spem sanilatis cjus et vitoc depo-
,

graianler consilium ejns, ct ipsam, quam denomi- sui. El cum ab inlimo cordis dolore lacrymarer

naverat, postca a domino abbate postulaverunt sibi coram ea, nullam omnino similitudinem doloris

dari in magistram el cor.scnsit peiitioni earum. faciebat; sed immobili permanens animo, dixil ad
,

127. Cum aiitem fniem fecissel vefborum quibns mc : < Scilo, dilcctissime, quia nulla esf trislilia

sorores alloquebatur, dicebal ad eas quae familia- mibi pro discessu meo, et quia absquc omni doloro

riter ei ministraliant : <Heu quid ! fiei de frairis mci separor abs le ; quamvis prae omnibus borainibus

absenlia? Heu super mcdicinis , quibus mihi ncgo- dileclus fueris mihi, quoniam super omnem cibum
tiaiur! Quid ad mc pcrlinent medicinae? Millile et super omnem polum esurio et sitio regnum Dei. >

obsecro cum omni fesiinatiop.e nunlium ad revs-

,
El dixi : < Non ego nunc ad simililudinem propheia»
candum eum » et sic ficcrunt. Erat aiiteni fcrki
;
praesumo orarc, ut fiat spiritus luus duplex in me
quarta. Mane autem facto mox advocatus est do- ,
sed si 6impliciier mihi dare spiritum tuum Donii-
minus abbas, et sedenie eo coram ipsa, narraveruni nus vellet, sulficeret mihi. > El ait : < Cliarissime,

ci sorores visionem, ex qua de morte sua certificata volunias Domini fiat in te. >

fueral. Nam el ipsa ad narrandum vires non habe- 429. Post hxc complela hora oralionis nona,

bai. Qui ciim audisset uarrantium verba , dixit ad rursus advenit dominus abbas cum toto fratrum

eam : < Nunquid ista iia sc habenl?i El aitj: illa, imi

ccnventu ; iterumque ipso inchoante dicla est li-

doiniue , et binc babco rertissimum lestimouium lania cum multis iacrymis. Et post bencdiclionos

mortis mea?. > Mox ergo ipse ad servitium Dei ac- Q ^clas super eam, rogavit ilia dari audienliain sibi

cedens, desanrta Trinitate officium celebravit, pro ab omnibus. El sedens constanti auimo alloruia est
ro quod sanclac Trinitatis mysterium sibi anciila nos, et gratias agebal omnibus nobis pro omni be-
Domini in visione prajfala revelalum fuisse lestaba- neficentia sibi impensa et pro cunctis iaboribtis,
ttir; modo quo et anle deccnnium ei fucral de-
eo quibus laborassemus circa ipsam , et exhortata esl
monsiratum iu cadem visionc. Expleto aiitem divino nos prudentissime ad concordiam et ad loieranliaiu

ofiicio, sancla eam communione muiiivit, el dicia paupcriatis et adserviendum Domino indeficienter.

csi lilania cum multa devotione lamfralruin quam < Unusqiiisqtie, inquit, vcslrum pro se studiosus
so oruin. dberiim Iacrymanlium super eam. sit, ne iu ipso defectum habeat servitium Domini.

CAPUT X. Scio autem et saepius revelatum mihi esl a Domino,

Exlrema vitnj mortisque sanctce periodut tt salntaria quod benedixil Dominus locum istum singulari bc-
monita sub ea dala. ncdictione, ct non dcficiet in eo laiis ejus et cullus
128. Post baec circa horam nonam adveni ego, ejus usque in novissimum lcmpus (Qo). Yos er^o
etcum mullis omnium lacrymis susceptus sum, ita singularem ci graliarum actionem seinpcretbibete,
cl eam jam obiisse sestimarcm quod cum requi- ; pro co quod spccialiter locum istum prac aliis ciau-
sissem ab iis, qui mihi lacrymanles occurrerunt et D slr j s i, onorav it, per cam gratiam , quam in me ope-
adhuc vivere eara dixissent, eram adbuc sperans rari dignalus est. > El cum multa in hunc maduin
dc vita ejus. El cum inlromissus fuissem, setlrn- exhortota fuissel, ad me rjiioque exbortalionem ad-
lem invcni, el loquentem ; et lantarum lacrymanim, jecit, rogans et suadens, ul slabililatis persevcra. -
quae eranl in circuitu ejus, causam vehcnienier ad- liam servarem; ncqtie aliquainio vellem derelinqnerc
iuiralus sum, nullain adhuc videns simililiidincm locum , etiam si contingerel vocari me ad lociuii
inorlis. El cmn paululum sedissem coram ea.nllo- honorabiliorem et magis opnlenlum. Omnes autem
cuta est me, dicens En morior, dilectissime
: <
gralantissime siiscepimus verba admoniiiouis ejus,

(Cti) Priorissam vtilgn dicebant, aut forte sub- mcminisse vigionis isiiits.
priorissam; siquidem eadem magisira , et priorissa (66) Haclenus certe, etiam snb principe acaiho-
diQcbalur : nomen oplaremus Sclionaugia discere. lico, post lot raonasieriormn superiori saectilo
(65) Interim nihil apparet iu pracmissis duolms faciam desolationetn, adhuc disciplina Schonaugiae
visiocum libris : scripsent crgo eajn, sed ipsa vi- vigel apud viros; iicet parlhenonis, sola plaiea
teir.c minime vulgandain putarii Egbertus ; aeque intcrcurrenie distantis, >ix ccrnantur ntinc vesti-
acplurima ?lia; bic vero salis habueril sic obiter gia, hinc inde cx raris parieiinis cognosconda.
 VITA S. ELISABETIl. 190
1S3
quon.am manifesle in ca operari spirilum Domini A <ini mibi in cnsloiliam delegatus fuil, magnnm cirea

me diligenliam liabuit semper, et multa mibi bona

ronsidernbamus. Et dixit ad eam dominus abbas :

« Admoniliones luas, dilectissima, gralas habemus. ostemlii, el lam vos, quam alios per me ssepius con-

Rogamus auteni posiquam ad Dominiim migra-

, ut solaius est, cum magna benigniiaie : undc rogo, ul

semper agaiis et speciale ei obseqiiium

vcris, nos illi diligcnler commendes ipsumijne sem- gratias illi ,

singulac exhibeaiis ac dicatisad boiiorem ejus quo-

per ores super locum hnnc, uf babeat cum in tutela

el pace sna. » Et aniuiil simililer peiilioni ejus. tidiepsalmum Dominus regttavii exsultet
:
»
, Um
manibus Quinlaauiem feria, in tempoie divini officii, Domi-
130. Post liisc ad inviccm conjunctis
t-xieudil eas ad ipsum, et ail : « Domino Creniori num Salvalorcm diligenlcr iuvocabat, quem sevi-
animam meam et post ipsum libi, dere testabatur in ea visione (07), qux descripla esl
ineo coinmeiido ,

in libro Yiaruni Dei peiiviique ab co ul ab intoie-

dilct lissiinc Paler, ol rogo, ut ipsi eam in novissiino ; ,

rabili vinculo languoris sui misericordiler

absolvc-
die pnrsenles; i|iii:i ina spiritualis filia suin el te

rel eam. Ad quod respouditei dicens : « Cilo venio,

sicul debui dilexi, ei obcdicntiam debitam servavi. i

Qui cam fum la«ryinis suscipiens, ail : « Spero, cl absolvo te. >

quod laelabunde nfferam le Domino. i Post hnee, rur 132. Sabbalo(68)quoque posl liaec, dum divinum
sum illa ait : « Non mircuiiiii, quod sic anxie iracto B officium de Domina noslra celebrarctur, eamque in

de cunctis quac pcriinent ad esilum meum, quia supernis aspiceret, et de absoluiione sua simibler ei

neccsse est boc me facerc, dum adbuc aliquas vires eam

supplicaret, dixit ad : « Hsec infirmitas lua cst

habeo, ne forte cnm omuino defeceril virlus mea, ad temporalem morlem, et visio, quam vidcs,
in nliquo imparala inveniar. » Disccdenle aulem ab non aufereiur a te, sed eris videns eam usque
Maueat supcr vos omnes, ad boram qua veniam ad te, cum honorabili comi-
ea dofuino abbate, ait : «

dile< tissime Pater, benedictio illa, qua benedixit tatu , et suscipiain animam luam , et deducam cam
Domiiuis Salvator discipulos suns quando ab eis ad refrigerii locum , nbi requiescat a cunctis labori-
,

ascemlil in ccelum : » singulos quoqtie fralruui in- bus snis. » Eral autcin tola illa die in uimio defeciu,

dcfesso a n ino allocuta esl. commonens eos de pro- el bealac Dominoe nostrse, quasi pnesens esset, cou-
feciu viriuium , et orationibus eomm se commen- linue intendens, et voce tenui, ac miserabili jugiter
dans : neque solum presbyleros inlerpellans dc olle- eam iuclamans. Psocle auiem Dominica, aliquantu-

reuda pro se bostia salutari, sed ct diaconos, cum lum conforiala estspiritu, posl desideraium adven-
ad gradum alliorem asccndisscnl. Peteniibus auteui Uim soroiis noslra?, mulieris Detim limenlis, quain
siugnlis, ut aliquos psalmos illi commendarel dicen- „ adcxsequias ejus vocaveram ex longinquo (G9). Tunc
dos iu menioriaui ipsius; primum illorum rogabal, congregatis iu circuitu ejus sororibus, sicut erat
sursum oculis, et lota inlcn-
utoh consolationem, quam spcrabal a Domino con- sedens in lecto, levalis

sequi dc iribiilaiionibus stiis, diceret psalmum : Jn lioue cordis, cum magna sanclorum verborum af-
« Domlne, crea-
conteriendo Dominus caplivilalem Sion ; alleri vcro fluenlia, oravit Dominum, dicens :

commendabat psalmum Lauda , Jerus'ilem, Domi- : lor meus, liberator meus, salvalor meus, «usccpior

nnm ; alii Lauda anima tnea Dominum : alii

: , , : mcus, tuse sanctae majestalj, tuae individuae Trinitati
Landaie Dominum, quoniamt bonus est psalmus ; alii : comracndo animam meani ad suscipiendum, ad con-
Te decet hymiiHB, Deus, in Sion ; alii : btindamenta solandum ad salvandum. Uogo le, Domine, per
,

ejux in monlibus sanctis; alii : Deus, in nomine luo; sanclam incarnalionem, per tuam sanclam nativi-
aiii : Dominus reqnavit, exsultet terra. taiem, circumcisionem , oblalionem, baptismuni
131. Mirabauiur aiitem iuier lixc vebementer passionem, resurrectionem, ascensionem, per ad-
•oiaai ejus fortiludinem, el pleniiudinem sensus, con- venium Spiritus sancli, per luum judicium futurum,
siderames infirmilalis ejus magniludinem , et defe- ut me digneris absolvere ab bis viuculis. meis , et

cium corporaiis virlutis : a principio enim inflrmi animam meam illuc velis perducere, ubi consolalio-
latis su:e , pene nullo usa eral cibo , qui non excule- D «em recipial de omnibus tribulaiionibiis suis. »
relur a stomacbo ejus , a lussis imporlunilaie. Ab 133. Et cum multa in hunc moJum orasset, ad-

iiia auiem quarla feria qua de morte sua ceriifi- didit usitatas laudaliones Domiui, dicens « Tc :
,

cala est, usque ad decimum diem , quo obiit, nulla Deum Palrem ingenitum, te Filium unigenilum, le

oinuino rcfectione usa est, nisi sola frigida aqua : Spirilum sanctum Paraclelum, sanclam et indivi-
cxceplo quod quadam die, cogeulibus nobis, pauca duam Triuilaiem toto corde et ore confilemur,
firaga sumpsit, et modicum pomi unius, sed baec ipsa laudamus aique benedicimus, libi gloria in saecula.

uon retiuuii. Sorores quoque circa se aggregatas Bencdicta sit crealrix et gubernati ix omnium, sancta
post bscc longo sermone allocuta est , mouens dili- et individua Trinilas, et nunc et semper et per infi-

geutcr de omuibus quu; ncccssaria eraul : cim- uiia sxculoram ssecula. » llemque audidit, diceas :

clisque singillatim deosculalis , in fine sermonis ad- < Commendo animam meam dominsc mene S. Ma-
jecit dicens : « Cbarissimae me?e , angelus Domini rix, perpetuae virgini, ad suscipiendum et conso-

(67) Scilicet visione l, ntim. 86. quo accersitus fralcr; unde conjiciendum datur,
(68) Id est 12 J.iuii. omnium patriam longius fuisse remolam Scbonau-
(<>fy Sic «'liam iufra nuut. 140 dlcitur cx Jongin- gia cam lauieii nosqiiani nominari inirum cat.
:
 191 ECKBFRTl ABBATIS SCIION.UCIFXSIS 192
I iinlum et conservanduin ; S Mirbaeli et universo A pitis r< -pciebat. » liitcrroganiilius aulem nubis cur
exercilui cceli, S. Joanni Bapiislx et sanctis pro- boc diceret, ait < Quos videbam: mihi appropin-
phetts omiiibiis el S. Joanni Evangelistx, sanclo quare, el de quibus a?stiinabam, quod jam tollerenl
Petro, ciinciis<|iie sanciis aposlolis; S. Slephano, animam nieam, itertim alio ascendunt, ctelongan-
mnctisquc sanclis martyribus; S. Nicolao et oni- lur a me, el non a me tollunt. » Hoc autem sxpius
nilus sanclis confessoribus ; S. Margaretx el oni- infra illos decem dies conlingebat. Uua autem dio

nibus sauctis virginibus; omnibus sanctis Domini, videbat angelum Doraini, qui familiaiisei erat, as-
ut sinl mihi intercessores apud Domiuuni el aniinam sistcnlem sibi ac dicentem : < Quod ita Dominus
meam, cuin de h.ic vila migraverii, suscipiant et transilum tiium prolongat, ideo fact, ut lauio a plu-
ailjuvent eain apud Douiinum ut ibi collocetnr, ubi ribus glorilicelur iu te. » Et quidem ita factiim e»t.

tiun sanctis animabus consolatione pcrpctua frui Nam multi tam ex vicino quam ex longinquo , q»i
mcreatiir. » agnoverant graliam Domini in illa, audienies ver-

134. Et cum omnes sorores dixissenl Amen, sa- buui, quod exieralde instanti finc ejus, quotidieaf-
lulavit Doniinain nosiram, dicens : < Salve, Re- flu.erunt cum inagno desiderio videndi eam. Et
gina, maier nuscricordia?, viioa dulcedo et spes no- qttamvis non habeamus consueludiuem admillcndi
stra, salve. Ad le clamamiisexsules filiac E\;e. Ad te extraneos ad iufirmos nostros, ex cousjlio taincn
snspiranius gemenies cl flcntcs in liac iaciymarum plures, qui importuni nobis erant, xdificaiiouis
v.ille. Eia ergo, advocata nostra, illos tuos miseri- causa adnmsi sunt; metucnlibus nobis, nc foiteex
cordes oculos a<l nos converle : et Jesum benedi- boc ipso aliquid suspicionis concipeienl , si ab on;-
dictum friirtuin veutris tui nobis post boc exsiliuin niuin aspectibus diligenler fuisset occuliala. lila au-
ostende ; o eleraens, o pia.o dulcis Maria. tenf patieiitissime hoc fcrens, et infirmitaiis acerii-
< Alma Rcdeinpioris maler, qux pervia celi tatcm aiiiuii forliliidine dissiroulans , sedere eoraiu
Porta Bianes ci sicila inaris, sncrjrre cadenti
illis, ac secundum quod illis competebat de salute
Surgcre, qui cural, populo : lu qux genuisti,
Natura mirante, tiiuta sancium genitorem : sua , admonere uon pigriiabat.
Virgo prins, ac posierius, Gabrielis ab ore 137. Hortabatur siquidem clcricos, qui in | resby-
Sun.eiis illud Ave, peccatontm miserere. » teraiu erant, irreprehcnsibiliter vivere, ac bnn s
« Te saticliim Domimim in exeelsis, laudanl om- exemplis populum xdificare , quibus el dicebat :

ues an»eli dicenles : Te decet laus et bonor, Do- < Veslrum esl, ditectissimi , Domino vos cxbibeie
ntisie ; cherub-iu*. quoque et seraphim, sanctum pro- familiares magis cxteris bominibus, per bonam cou>
chn-.atil et omnis ccelicus ordo dicens Te dccet Te rsationem sanctum niinislerium vcstrum;
:
c , et
Inus et lionor, Domine. Salvalor mundi, salva nos quatenus in regno suo post hanc vitam sibi f m.ili.i-
oinnes. Sancta Dei geniirix virgo sempcr Maria,
rius vos adjungat. » Eos vero, qui non in co ordine
ora pro nobis. Prccibus quoque sanciorum iiposio- eranl, hortabator non se subtrahere a familiariiaie
fornm, mariyrum et cnnfessoruro/atquc saoeiarum Domini ; sed benevole se exhibere promotioni ad sa-
virginum, supplicitcr peiimus, ul a malis omuibus ci ura rainisterium Dei , el de iis qux sunt Dei , sol-
,

eruamur, bonisque omnibus et scmper pei frui me- licitos csse. Militares qnoque personas hortabaiur
re.unur. lueri plebem, subvenire oppressis, bonorum suoruiu
155. Ad bxc Douiinicam orationem addidit ct decimas dare, abslinere a rapina, a vestiuin scis-
Syinbolura et confessionem ad circnmstaiiles. Et sura , ct pertusione, nec non a fornicatione; affir-
novis-ime adjecit dicens : < Domine Deus meus, lu mans fornicalores non solum fcriri poenis gehenn.e
digncris suscipcre omnia verba mea, qux dedisfi posl hanc viiain , sed in hoc sxculo prolis infecun-
raibi, quia nuliatentis ea habcre poluisscm, nisi tu ditate aut niraia infcliciuite. Popularibus quoque
mihi prxstiiisses. > El dictis omnihosiiis, lotis vi- suadebal fidelitatem servare dominis suis, et sili

ribus defecil, jam moritura videreiur, ac diu

ita ul invicem , et paupertalero suain paticnler susiincre

in eo defeclu permausil. Sicul aulem illi promiserat D t«i pro posse eleemosynas dare, devotosesse ad vi-

Domiua noslra , crat (ut referebat nobis) continue silandas ccclesias, el ad iuvocandum Dominum
vi.lens visionem, qux in prxfala quarla feria appa- crealorem suum. Non soluin aiilem prxsenles hor-
ruitei; sed aliquibus lemporibos manifesle magis, tabatur in bonum, sed absenlibus qnoque nooiiullia

quam aliis, ila ut nonnunqnam de snpernis lucein monila salutis mandabat , el delractionis oQensaiu
inagnam usquc ad se effusam aspiceret; ac Dominam longe positis remillebat. Cui:clos vcro communilcr
pluiimis sanciis in taiilum sibi dcprecabalur, ul post obituin ejus in oraliouibus ct
nosiram cum aliis

appropiiiquarc videiet, nt jam se xstimaret trans- eleemosyuis ejus memores esseui.

fereiidam. Cuiiique acciderel boc ei , lolo*sensu el »58. Dcnique si cuncta raiiouabilium scrnionum

loris \iribus illuc convertebalur : neqiie loquelain cjus verba, sanctasque oraliones, quaa faciebal iltis

diebus, singillatim proscqni vclim, certe non mc-

bahere poleral, aul uilam ailcnlioncm ad nos, iia

ii
i jam adcsse lincm cjus xsiimaremus. diocris libri voluraen mc constrnere contingei. Erat

Cum auiem post unum, aiil posl duos dies auteni oimiibus non parva admiratio supcr pruden-
1~>G.
cjus, ct gluiificabaut viiluiem Dti iu ilfa, cnjns
loqucram recepissci, cccpil conqucii niiseniMlilcr tia

soiius opcratione id fieii polcrat, ut tam fragil». c«ir-

< lleu quid fici, beu quid fiet! el bxc
diceus :
sx-
195 VITA S. I LISABETII. 194

pore aucilla Domiui tanlo lempore snslinerei ahsqtie A a domino al.bato el fralrum conveulu. Posl IucC

oinni alimenlo vivere, ct nihilnminos sic sedcrel af- circa boram nouam, quasi snaviler obdnriniscens
fluens sermoniliiis lanla? discrctionis. Juxia pelilio- reddidit spirilnm Domiuo, xiv Kalendas Julii.

nem ejns fecit ei Dominus in liac rc; nam sieui rc- lil. Tunc i.nus ex assislenlibos prcshyteris, tli-

fcrebal nobis, saepe a Domino posiulaverai in ora- ligens cam in Chrislo, in hauc voccm cuui laciyuiis
lionibus suis, ut in linc ei praestarel sobriam infir- crupii, dicens ; < Proficiscere nnnc, anima sancta,
ntitatem, el qune cdacilatis expers cssel. Singulis iu requiem luam; asceude sicul virgula fumi, ex
aiiteiu iliebtis ad tantum veuiebal defectum, ul niliii aromalihus myrrhx el tliuris et universi pulveris
aliud nisi fiuein ejusexspeclaremus, cl vcl bis ( vel pigmcntarii ; inlra in gaudium Ooniini lui. Domine
amplius dicebatur Lilauia super eam ; necnon evan- JesnChriste, Salvator mundi,suscipe animam,quaui
gelia Domiuicse passionis recitabanlna» Sicul autein oreasli ; animam, quam sanguinc tuo redcmisl i. Ma-
ad passicneni Domini inagtiam semper babiicrai de- ria, nialer misericordiae, suscipe nunc ancill.nnt uain.
votionem, ita Dominus, et diem et borain passionis Viigo vi giiiuin, nguosce ntinc virginem ttiain.

suae defuiictioui ejus destinavit. Nam in sexla feria Ang le saucte, suscipe animain tihi cominissam ct
mane dicebal iis, qux iu circuitu ejiis erant, liodie tledtic eam in pace, uhi quiescat a laborihus suis.
omnes qui inibi faiuiliaies sun( diligcnlcm custo-
,
, Respcxil aiitem Dominus bumiliiatcm ancillac sua?,
diam inilii adhibcani, quia prope esi boia u ea. L'l qux per omnia sibi ipsi dcspecta scmper cxstile-
cttin removeri fecisset lectuin , erat sedens iu pul- ral; et bonorificavtl Dcus novissima ejus, maguifi-
villo, et iuuixa nni soroniui, et faiiiiliaiiter loquei.s cis ohseqttiis populi noslri, qui usquc a I terliutn
mirabilia mtilia cuiu iis, qui aderam, ttsqiie ad iio- diem, Doiuiuiciim seilicet, quo scpulla est, un rhjue
raui scxtam. Exinde ctcpil bborare spiriius dillicul- pei circuiiuin sponie cnnfluxii. Et qtiidcm, dmii ad-
lale. hiic vivciet et iiicolninis csset, frequenter de mor-
159. Tunc ergo adveniens dominus abhas ciim lis suae appropiiiqualioiie loqtii solehat el oplabal
presl>yl< ris, ruisus eain munivit bcnediclionibiis ,
pia inleutioiic, diccns : « Utinain migrare me cou-
clLitania. Meautem stiggerenie ei de commuuioiie tingat de bac vila sub tali lcinpore, quonihil im-
sancta , signuin lecit mihi , quoniam gliiliendi vires poriuuitatis aut mnlestia? palianlur ah aeris iulein-
non baberet. Et quidem non boc ei fore perhu- perie. i Quod et factuni est ; ison etiini loia a?sia»e

losum exislimavi , si hunc ahsliueret, iiuia pridie placiditis eflluxeral leinpus, quain illo Iridna ci.il.

coiuiniiiiicavcrai mca aduiiiiislraltoue. Post hx*c uo- 112. Et qnanivis cssc.l niosror nobis Oiuuibiis su-
his discedcniibiis, dicebal illi soror, cujus pcclori r* pcr disccssu »jus, graliosa lamen quadani juciin-
acciitubebat : « Tu uobis, dileclissima, iudicare so- dirale fiuebantur omnitim corda, cnngraiiilauiiiini
lebas de sororibus nostris morieulihus, qtiali lem- beala? conversalioni ejus. Qtiainvis autem inimula-
pore adesset finis earum , et quando deponere eas bili coiisueiiuliiie cavcatur apud uos, ut uiiuquain
in ciliciuin deberemus : r.uuc vcro id ipstim de te extra Iimiuaccll.t: procedat sororum Rongregalio :

seire uon possuiiius, uisi ipsa iudices nohis. » Et ad ob vcnerationem lainen sfngularis graiia; Domini,
hoc quiJcm siluii,et posi pusiilum me fesluialo ad- quaiii evideuter in ancilla sua operams fuer.ii, pla-

voeari fecil. cuit veuerabili Palri nosiro, cunciisquc pariier

440. Et cum per modiciuu tcinpus coram ei quid frairibus, ut cuiictu? pariter disripulx» veiicrahile

futurum essei, praesiclarer, lam ego, quain frater

corpus inagislrc el obsequitiin ci in scpultura c\

nosler, clericus leligiosa? conversaliouis, qtieni ad hibcie peituittereutur Igitur pcr uiaiuis earuin,
boc ipsum ex longinqtio advocavi rain, cwpit vocis quasadhoc ipsa deiiouiinaxcral, uec nou ei Bealricis

oflicio desliiui et iiihiloniinus orationcs iuore solilo coiniliss:c, qi:x ct infinniiati et funeri ejus devota

volutare , levatis stirsum oculis dcvotc inlendens adfucral, rcposila csl in loculo sccus allarc, Do-
ad snperos. Novissime autem, quasi memor verbi iiiino omnibiisque sacris virgiuihus ded caliim in

quod dnerat prxdicla soror, de iudicanda hora ecclesia B. Floriui (70). (Ohiit) anuo xtatis snas

de|K>sitk>nis suae, exleiuJil mauuin ct cuui magiia xxxvi, xiv Kaleudas Julii, fcria sexta, bora nona,

celeritate tribus vicibus nobis signilicavit, ul de- auno Doiuini 1i65 (71), visilaiiouis sn.c anuo
poueretur super cilicium, quod erat stiaium corain xiii (72), ex quo eam visilaveral paierna gratia
co. Quod cum fecissemus, sic ea juceute in Domiiii nostri, qui iu cunciis miscratiouibiis suis
leui
s»goue, dicta est Litania semel a sororibus, secuudo sit bcncdiclus in sarcula saxuloruin. Aiiien.

(70) Lx num. <0 apparel, solitas sorores in cae- (72) Sciliccl cxplelo; nam anno 1152, 51 Maii
ineterio cum frair.bus coiinnuniier sepeliri, ad eo-
c0?pia est visilari, uude asceudendo ad anu. Wm,
ruiiiquc occlestam deportari.
et 18 Juuii babebis supradictos amios 13 dies
(71) r.videnii iiieiuio iinpressiiiii est quario, t!e 18.
q«io vide Couini. pravium.
 ANNO DOMINI MCLXVI

BEATUS AELREDUS
ABBAS RIEVALLENSIS IN ANGLIA

VITA B. AELREDI
AUCTORE ANONYMO
(Acla sanctorum Bolland., JanuarH, l. 1, dic 12, pag. 7481

COMMENTARIUS PR.EVIUS
1. In Eboracensi provincia fluvius est Rhius, qui, ut Cambdenus in Brigantibus ait < mullorum torren-
tum aquas secum in Derwentionem evolvit. quaedam l*ta, amccna, fecunda, xxm pa-
i Ab hoc < vallis
rocliialibus ecclesiis ornata, Rhidal dicitur, > quippe quam Rhius intersecat. Isthic celebre olim ordmis
Cisterciensis eoenobium fuil, Ipsius S. Bcrnardi iclate a Gualtero Especo fundalum. De guo Guilletmus
Neubrigensis fib. i, cap. 14 Sane paulo ante a nobili viro Wallerico Espec invitati, et felicis memori»
: t

ahbate Bernardo diiecli monachi Clarsevallenses in Eboracensem provinciarn venerant, ot in loco qui
nunc dicitur Rievallis (tunc aniem eral Iocus horroris et vasta; solitudinis), mansionem acceperant, piae-
fato viro tradenic, et venerabili Trustino episcopalem cum afleclu palerno favorem praehente. » Eadcm
ferc commemorat Harpsfrldius scc. 12, cap. 43.
2. Primus hic abbas fcit Willelmus, S. Bernardi discipulus, vir laudatus, qui a Chrysostomo Bcalus
appeliaiur, referttirque in Menologio Cisterciensi, 2 Augusti. Ei successit B. Aelredus huic Silvanus, :

qucm idem 10 Apriiis cdebrat. De iis hi versus referuntur Nicolai itievallensis a Joanne Picardo iu Notis
ad Neubrigeuseiu :

Primilias cepil Villelmus : proxiwus illi

Aelredus majora tulit : Silvanus adauxit.
Tres sunt pr<vcipue merili vix imparis, ille
Primus, et alter ei successor, et iste supremus.
Ciaruil offirio V denis el tribus anuis :
Ter senis fuit JE pastor pius in liievatle
:

Ter denis ternisque simul S prcefuit annis.

Tempora quattuor hic el quinquaginta recense.
Floruil, euiluit, his Patribus atque patronis t
Vallis amoena liii, vatlis sacra, vattis opima.
Anglia de tali prafutges inclijta sole.

Anno 11"! inchoatum esse hoc ccenobium tradit Robertus de Monte, continuator Sigeberti : « Clara-
vallis, inquit, duo coenobia uno die producit, scilicet Longiponlum et Ricvallem, et post paucos menses
\acellas. > Eodem anno Yalcellense auctarium ad Sigeberium islbsec habei < Hoc anno inchoatuin cst :

moiiasieriuni S. MarUe, Valcellensis Ecclesiae in agro Cameracensi. » Consenlit Miraeus in Chronico

,

Cislerciensi. Id si ita cst, ergo vel n«m ab inchoalo , sed absoluto Rievallcnsi ccenobio Willelnii annos
Nicolaus nuroerat, vel atiqaod iuest mendam, cum a 4 Marlii 1 151 usque ad 12 Jan. 1166, qun obiit
Aelredus, anni sint ferc 55, ipse vero Willelmo et Aclredo siniul non nisi 31, tribuat. De anno fundali
illius »a;nobii varie' dispulat Cbrysoslomus Hcuriquez in notis ad Menologium 16 April.
3. Obiit porro B. Achedus pridie Idus Januar., quo die haec de eo Chrysoslomus Hcnriquez « ln An- :

glia S.Atlredus Uievallis abbas, sacraruiu litierarum scientia ct moriiin iniegrilale coiispicuus ; qui, post-
quam digiiitates s>ibi oblaias humiliier coiitempsissct, omniuin virtutum genere decoratus mig. avit a sse-
cuio, saiictorum numcru posl nioitem adscriptus. » In Sanctorum album relatum fatctur ipse quoquc
Joanms Bakeus, licet hosiis monachoruin Catholicieque Ecclesi-e. At 5 Jan. relerlur in Kaleud. Cisterc.
Divioue edilo his verbis < Aelredus doctor , abbas Rievallis. » Et in gcnerali catalogo Eerrarii : < ln
:

Augha S. Ealfredi abbalis Rhievallensis. » Sed quod in notis adJit Rhovallum, sive Rhyum oppidum,
ubi eum fuisse abbatem existimat, < in Cantio esse, a Londino xlviii millibus passuuin dislans, » nieillc
longe btlitur naro procul a Loudiuo Canliiquc flnibus abest Rievallis. Aliud est Rhium oppidum Sus-
:

se.\ia;id Caniii lincs. Ast Hugo Men&rdus H

Jan. : < lu pago Eboraceusi S. Avlredi aLbatis ordinis Cister
197 B. AELREDI ADDATIS RIEVALLENSIS V!TA. 198

ciensis. Dennim Martyrologium Anglicanum 10 Mariii eum refert in quo cnrrigendum primo quod
> :

ordinis Bencdiclini dicilur fuisse, deinde quod anliquo monaslerio Ricralleusi pracfectus nani qui :

potest anliquum uici, quod ipso videnle aique etiam foriassis adjuvante cral uxlilit-atum ? Eodera quoque
die Fcrrarins < ln Anglia S. Altredi abbalis. >
:

Varie porro Aelredi nomcn efiertur i:am Aelredus, Alredus, JElredus, Etredus, Adelrcdus, Adilredus,
i. :

Allredus, Ailiclredus , Ealredus , Ilailredus, Eleredus , Ethelredus dicitur ; quihusdam eliam Aluredus,
Ferraria Eulfredus, Miraeo Valredus. Priora duodecim ab eadciu proveniunt radice, athel , srveet/iel,
edrt, eel, ael, quod nobilem signilicat, el rad, sive red, consilium; ul sit Aeiredus, nobitis consilio : vel
ab al, quod omne, vel omnino sonat, ut sil Alrcdus, ovine consilium, vel qui omnino consilio preestal. Ast
Ealfredtis, et Alvredus, omnino pacificus esl, a frcd, sive ured, id est pa.x.
5. Vila B. Aelredi descipsimus ex Legenda Sanclorum Angli* Joannis Capgravii, ah anonyiuo cmn-
posilam auctoie. Ejus meminil Trillipnuiis lib. De scriploribus ecctesiasiic appcllalque euin < virnin ,

in sanclis Scripluris jugi sludio exercilatuni, et saecularis philosopliiae non ignarum, ingenio niilem, elo-
quio dulcero, devolione praecipuum. > Guiiiehno Eysengrenio esi, ad an. 1164, < doclrina ct eloquemia
vir cl.irus, sacrarum litterarum sludiis doclus, et in primis erudilus. > Etad ann. 1200 (videlur autein
diversos Alrelum ei Elhelrerium exislimasse) < vir diserlissimus non minus riia qnain eloqueiitia sp'- ,

clatus. > Exslat Guilielmi Neubrigensis ad ipsum Aelredum epislola , qua profitetur illius se linrtalu
bisloriam scribere, licet eani ipso vivente non perfeceril. Kecital Joanncs Picardus in notis ad Neubri-
geusem carnien quoJ Nicolaus Rievallentis in Aclredi laudem cecinit :
Aelredus, conditus aromale morum ,
Jitclijtus
El uullis favus, et dutcedo fui monacliorum.
Flore juventulis hunc regis (1) reqiu fovil
Quaique nociva procut auimoque munuque removit.
I)e Jericho venii in Jerusalem, ducc Christo.
Hic cilo fruciificct, spinas in lilta vertit
Spursa recoltegil, et in unum fracla redegit.
Celsior hinc factus, pozl ccetica prannia uacius,
Si libet el fas est hic dicere, vera relexam.
Nec reor ordiri quidquam de stamine falsi.
Maurus eral maiuris moribus, et Benediclus
Exemplo ; similis Bernardo, ccelibe vita,

Virtutum specimen, vilioruin scopa, decusque

Ordinis et speculum, via pacis, fibuta legis.
Proctulil exuvias Pauli Hieronymus curo
Croesi : noslra pari decoralur gemma uitore.
Intitulani atios prceconia mulla : sed ipse
Pacificus Satomon fuit, el mansuetus ut agnus.
Antiquo de consilio, non mulla revolvo.

(1) In ms. Jo. ;Picardi in margine eral additum Scoti&.

INCIPIT VITA.

CAPCT PRIMCM. A gressus domum intrasset, intuens eum paler, dixit

B. Aelredi adolescenlia, ingressus in Religionem. i Eia, iili, iiiquit, quales nobis edicis rumores? >

1. Venerabilis Aelredus, cum infanlulus iri cuuis Et ille : < Arcbiepiscopus Eboracensis bodie obiit
jaccrct, venit ad domum*patris ejus arcbidiaconus pater nii. > Ridet ille bis audilis cum universa fa-
quidam, nomine Willelmus. vir quidem pr-aeclarus milia, et dixit : < Vere, Cli, inquit, ille obiit, qui

genere, el secundum carnem Aeliedo propinquus male virit (3). > Et puer : < Aliler isle ,
palcr

(2). Is enim ad infantulum respiciens, vitlet fa- nam carnc solutus ultimum boclie valefecit morta-
ciem iilius in spcciem solis conversam, et splen- libus diem. > Tertio vero post boc die, quod puer
didissimis coruscare radiis, ut suse mautis apposit* praedixeral, cunctis de episcopi obilu verum appa-
umbra succederet : tamque serenus innotuit par- rcbat.
vuli vultus, ut tanquam in specnlo perfecte videri 3. In hospilio Rievallis, Eboracensis dioecesis et

posset. Affinnavit ergo archidiaconus illum in ocu- Cisterciensis ordinis, cum essel, pridie anlequam
lis Dei magnum futurum, cui tanta gratia in sua ad habitura reciperelur, in celh noviliorum ignis in

iufanlia arrisissel. domo illa accensus, usque ad laquearium juneliiras

2. Cuui aulem puerulus de puerorura ludo re- saeriens relieraenler praeralcbat, ut culmen acdilicii

B
(2) Ipsum quoque Aciredum Pitseus, Chrvsosto- praefeciuram diu administrafa.n ullro dimisil. At
mus llcnriqticz in Pluenice cap. 7, el in Kasciculo Tliomae at Tburstini a plerisquc pietas laudalnr.
lil». ii, dist. 20, cap. 23, genere nobilem fuisse tra- Girardus variis fuit vitiis infamis. Sed si de eo hic
dunt. agi velimus, fueril sane Aelrerius, cuin anno \\M>
oliiit, plusquani 57 annorum , imo niiniinunt
ix,
(3) Tres reperiuntur Aelredo adolescenle sedissc
Ehoiaci antisiiles,(iiiardus,siveGfraitlus,quiaiiiio qui id auno 1108, puci pronunliaril
•lOSobiil; Thomas, qui 1114, el Tburslinus, qui
199 D. AELREDI ADBATIS RIKVALLENSIS 20«

i:i momcnto eotisuroere crederetur. Aclrcdns cum A 6. Fccii e:;im in prohalorio caccllam testeam a.l

paivuhc cisleni.c sub lerra, cui pcr oceul-

cxleris ad mensain sedeus, apprchendit scyphum,
niOviUiii

manu sicciam quam conliiicl al in me- los rivtilos an.ua inftaebat. Ne aulcm deprchendc-
et exlensa
retur, os cjtis lapide lalissimo claudcbat. I» iMani
dium flammarum cum fiducia projecit, cl eonfeslira
intrans s:epe aqua frigi iissima calorcm in sc oin-
flammam ignis exstinxit.
rege Scoio- nitim exslinxit vitiorum.
4. Adolescens cnim tanlo amorc a
rum David complexus cst, ut quasi sccundiis in
(4) CAPUT II.

curia cjus faclus, ad episcopatum eum promovissct,

Pratfectura, virlutes, miracula.
nisi ad Cistcrciensem ordinem citius advolassct.
Iia pium in onmibiis et mansuetum se exhibuit, ul 7. Idem fraler, cujus animam Domiuum rogavit

Ijesus non ivrLaretur ad iram, maledictis slimu-

ul sibi darctur, pristinx mutabilitatis inccndio con-

latus non provocarctur ad vindictam amorem pro :

flajzratus a monasterio recedere volebat, et vcniens

odio, boiium pro malo, pro invidia obsequinm sem- ad Aelrcdum lunc abbalem de Rcvesby (5) faclum,

per reddere satagebat. Miles qtiidam, videns illum dixit : < Doniine, gravilatcm ordiuis levilas mea
a rcge pra: omnibus amari, et plus caeteris bono- non suslinct. Res oinncs contrarhe sunt naiura:
rari, iliuin persequi crepit, et gravi odio insectari B meae : diuturnos labores non fero. Angor et crueior

quandoque etiam coram rege illum verbis injuriosis in mora longa vigiliarum : laboribus frequenter

appelcre. Cui ille i Bene , inquit, dicis, o miles,

: succumbo manuum : vcstium aspsritas carncm pe-
oplime loqacris, et vcra simt onuiia qnae dicis, el netral : voluntas mca delicias appetil s:ecu arcs !
,

nieiidaciuin odis : meque, ut credo, diligis. » Tan- el amores mundi ct voluplaic.-; swspirat. — Kt cgo,

dcm miles ille cousideraiis Aclredum uon lurba; i inquit abbas, lauliores cibos ct blaudiora veslimeuta

a virlute in aliquo non avelli, poenilcntia duclus. tihi pneparo, et omnia, « 1 1 1 :*_ nionacbo debeitlur,
veniam peliit, ct firmum amicum de reliqtio se illi portabilioia indtilgeo. — Nolo , iiiquit ille : lic. I

fore spopondit. Cui ille : < Fatcor, inquil, congaudeo ivibi dcdcris omnes divilias donv.is btijus. > Et ab-

pumitenlix luaj, el idcnco m.ilto magis te ainabo ; fcas : « Ncc ego guslo cibum, donec invittmi aut

quia odio tuo in amorem cevi domiui mci , cl pa- voletilem lu reducal Dominus. iCurril alicr ad poi-

lieui.a mca pcr boc excUata ct probata, forte ali- taiu, iil rccedat ; aller in cubiculum inlrat, et oiat.

qiiaiilulum profeci apud Dcuin. » Lameutalur pius nLbas filiuin, et suspiriis ititiinis

5. Veniens post luec ad monaslerium Rievaliense, coidis erroneum plangit, el consolalionem coiitem-

el babitum inonachorum suscipicns, et in viuc _ nil. Fugilivus aulem ad portam venicns, jaimis
convcrsaiioiie profieiens, cuin cura uovitiorum sibi apcrtis ,
quasi mururn ferreum sensit, el saepiits
injuncta fuisset ,
qnidam clcricus ordincni intrans exire lciilaiis, cuin proposilum suuni nullo c nalti

valde instabilis eflcclus , velul arundo inolabilis icnptere posset, ad abbatem comptiiiclus redit ; et

fercLalur. Super quo uiolus Aclredus, dixil Dco in veniam pcicus , stabilitatem promitlit. Cui abbas

corde : < Da mihi animam Ltijns, ct quo.l ipsc mi- dixit : < Ivigc, ti 1 i mi, bene vcnisti ; vere miscrlus
inis habct saiulis, licet indigno aratia tua coucedere csl nni Dciis mcus, qui tc sanum reduxil. »

digncris, Domiuc Deus meus. i Non mullo po • i 8. Nec ir.ulio posl bracbiuin cujusdain fratris lu-
frater ille ad sueculunt redire desiderans, rcm nia- more iiiflaiuni, siguo erucis tumorcm fugavit, et

gistro indicat, et dcsidcrium prav.e meulis sua: ex- sanitati ivddid t.

punit. Cui Aelrcdus ail . < Noli, fraler, perirc : nain 9. Factus post ha?c abbas Rievallis, ita parcus iu

non poleris, quanquam et velis. Et sliiltissimum cibo cxstitii, ut eum non bominem, sed spiritum
est boc ipstim velle , cujus conlrai iuiii cupiunt esse putares. Numerum monacborum usque ad ccn-
oiuiies saucti : omnes enim salvari desideraul. » tum quadraginia et quingentos fralres in iiionastc-

Se.l ille nioniia saluiis non audicns, a inonaslerio rio suo ampliavit. Licet enim calculo, ct arthritica
recessil; el per devia satlus tola die vagabuudus p passiouc, anle oLitum per deccnniuni vexalus fuis-
ol>errat:el parum ante sotis occasmn ad viam red- sct, in humiiitalc lamcn et patientia persevcrans,
icns, subilo iufra muium monasterii transposi- fralrihus sjepius hoc dieerc solebat : < Filioli, loqui*
tuin se seusit. Aclrcdus obviam illi occurrens am- inini qn.e vullis, tanlum non exeat de ore vcstro
plcrtitur colliim cjus, dcosculatur faciem ejus, el verbuni ttirpe, delractio in fratrcm, cl blasphemia
tlicil : < Fili, quid fccisli mihi sic? Ecce ftevi pro conlra Deiim. »

te hodie multis laerynis : et credo in Deum, quod 10. Scripsit eniin Vitam S. Edwardi regis el con-
sicut |M.tii a Domiuo, et tiLi promisi, non periLis. > fessoris (13), Vitam David regis Scoibe (7), S. Mar-

(4) llic Ahxandro tralri SUCCCSsit anno 1125, ut Dediraus 5 Jauu. Vilam S. Eduardi : sed ex
(«)
haLct Westurauasterieusis, qui • viium magnaesan* iis qua- iLidem diximtis, colligi potest alia de S.
» vucat. OL.II52. Ilinc porro
clitalis el uuiiiiliccnlia: Ednardo ab Aelredo scripla, ac forlassis Vilam quar
cerrigas quod seribit Pitsens, poslquam abbasjam isiliic exslat, uon esse genuinaiii illain ab Aclredo
essel chjius, iunotuisse cum primiiin rcgi Da- scriptam.
\idi. (7) Pitseus vit.e iliius iiiitium citat, < lleligiosus
(5) Alii liemsby scrihunl. Ilonastcrium fuit in ci p'.u« n\ DaviJ, a iii |ne sciipiuin pixteica ab
i I

diuivsi Eborac nsi, ; ltievaiii.';isil»i:S erccliim. Acl f'.o, < planciuai inoriis cjusdeui.
201 VITA. 202
farelac rcginx- Scolioe (8) ; triginta tres homilias A millia liominum vila privaveral, vitac parlicipem
super oiiiis Dabyionis in Isaia (9) ; tres libros de aelernac licri docuit.
spiriluali amicilia ; de nalura anima?, et quantilale, 14. In orc viri qui aquam polando ranam dc*ln-
ac sublililale , libros dtios (10), multas quoque tivcrat digitos imposuit, et elevalis oculis ad coe-
scripsit epistolas (11) quod jn litteiis coinmen-
: et l»m, dixil : < Domine Rex omnipotcns, obsecio
p
davit, hoc in vita complcre curavit. Digitum aulcm Filium tuum Dominum-Jestim, respice supcr hanc
suum cujusdam muti posuit, et ipsum
in os fratris crcaturam tuam , cl fac liuic sicul vis et seis. »
loqui praecepit, diccns c Loquere, mi fialer, in : Nec niora rana ad digitos suos asccndit
:
, et lni-
nomineDomini. » Quislalirn, omnibus admirantibtis, more magno et putredine scquentibus , in tcrram
respondit : < Libenler loquor tecum, bcncdictedo- cceidii.
mine. » Et Aeliedi merilis confestim sanus effcctus, 15. Per quatuor ante obiium suum annos, ab
laudes Domino refcrebat. omni vitae prxsentis jucunditate curptis absolvit :

11. Syncopis (12) passio fralrem quemdam pcr- ob nimiam corporis maciem, et faciei extenuaiio-

wrgens vexabal, ul neque vox neque senstis iu illo ncm cutis ossibus adhaerebat. Parum namque co-
apparel al. Cui aceedens abbas dixit : < Dilecle fili,
medeas et minus bibens, ciboi um appctitum incre
I *_ I7*_ l_ _____• KT • _ l _ l - •.
R
** 1 1\_ I _
_ 1 *_.__•__________'_ AK.lln.!* . __„ ,_.!" •_•
_

saivct lc Filius Dei. » Ncc mora, omnisdolor

.

in eo dibili abstinenlia exslinxil ; medicorum cousilia

conquievil. sprcvil, et pro Deo corporis remedia conlemnens,
.2. Quidam abbas ei subdilus, mulla convicia, animae sanilali consulere salagebal.
improperia el blaspbemias Aelredo inferens, eum 10. Legebat autcm libros quorum lectio larrvmas
injuste commovit, et spirilum ejus merito conlra elicere solet et aedificarc mores, el maxime CouPs-
se provocavit. Cujus malitiam graviter ferens, ad sloncs Augustini manibus assidue portabat. Sedel ;ii

eoelum oculos et manus elevans, dixit : < Domine saepe in fovea in solo oratoiii sui facta, cogit.i.s

Rex seterna» gloriae, senlial, qua>so, cilo istc fincm quia pulvis essel : ubi Itix angelicae visitalioni»

mal tiae suse ,

quia lu scis falsa esse quse nomini resplenduil super caput cjus , el quasi cum hom.-
mco nitilur ascribere. » Cumque abbas ille cie- nibus, ila cum spiritibus coeiesiibus loqoebalnr :

nobium suum intrasset, in lcclum dccidit, cldie ct cum solus saepe esset, plurimoruni voces cum illo

septimo cum magnis cruciatibus vilam finivit. auditae sunt.

13. Dcsccndens in Galwediam (13) Aclredus, in- 17. Spirilu quoquejprophetiae claruit : nam fra-
venit regulum (14) lerrae illius conlra filios suos tribus quibusdam, anlequam confuerenlur, peccaia
iralum, lilios in palrem saevicntcs, et in se iuvicen; C jussit conlileri, et quae occulte commiserant, prae-
fralres. Est autem terra illa fera, silvestris et bar- dixit, lucum et tempus adjungens. Fialtes duo
bara beslialcs bomines et barbarum omne quod
; cum noctc quadam in dormiiorio exclamarent, et
gignit. Yerilas ibi non inveniiur, sapicntia locum fralrcs ad borrendam eoruin voccm cxciiasscut
non liabet. Nam nequc fides, ncque chaiilas diu fratii illud in crastino Aelredo rcferenti , dixit :

perdurat in ea. Castiias tolies palilur naufragium, < Vere, fili, inquit, inter fratres noslms, nocte isla

quoties libido volucrit, nec est inler castam el scor- diabolus advenit, et aliquem sedticere cogitavit, sed

tum ulla distantia : mulieres per menses viros al- sinc effectu atl^ntaUe malilia. cum confusione quan-
lernant. Inler religiosos tamen quidam aliorum tocius absccdere compuisus est. Vcrumtamen ali-

consilio el ductu salis religiosi exislunt, sed pro- quantulum ei quispiam consensit. »

pria industria raro perfecli. Sunt enim naluraliler 18. Post quemdam sermonem in capilulo faclum,
bebctes, et animalem habcntes spiritum, volupta- intcr caelera fralribus drxit : < Vi.leie, lialres, vitam
libus carnis semper intendunt. Invenil itaquc Ael- vcslram, corrigile morcs, saluli veslra. inlendite,

redus principes provinciae ira et dissensione tur- quia pro certo affirmo, aliquis veslrum ad dainna-

batos : quorum odia et rancores nec rcx Scoliae (15) lioncm suam ad corpus Cliristi acccdit, quem pu-
bumiliare, nec episcopus mitigare suffecil, multo- blicare r.olo, cjus correctionem diligo, ct ruboii

que sanguine lerram polluerunt. Quos Aelredus parco. » His cum admirationc magna auditis, qui

non lantum paciucavit, verum patrem filiorum ha- reos se cognoverant, venienles sccrela cordis sui

biluin religionis suscipere inflexit et qui multa : ei aDerire fostinabant.

ejusdem Davidis. De ea agemtisIO Jun. que finiiima, quam novantes olim tenuere.
(8) Malris
31 edilae a Gibbono. (1 .) Ilic eral Fergusiiis, qui faclus deinde Edep-
(9) Solum exstaul
Pitseus habet < De natura animae librum :
burgi ad Sanctam Crucem canonicus mcmoratnr.
(10)
unum. dotibus anima. librum unum. »
i>c
Uclhredum ejus filium Gilberlus fralcr natti m.in-r
< Epistolarum trecenlarum lib. I. » praelio vicil el,linguaexcisa oculisque enuis, mkere
(11) Pitseus :

vila cl principatu exuit. tluic tameu poslea Kulau-

(li) Esl syncope, gravissima viritmi concisio, cum
proximae mortis pcriculo. Ea syncops dicitur vulgo
dus Lclhredi lilius successit.
(15) ScriWt lamen Caml>deniis , « Fcrsusium ,
iiiedicorum. ......
posl miillas quas dederat lurbas, eo a Malcolmo
,
(15 r all\vallia aliis, et Gallovidia dicitur, < ab
qni olim occuparurit, adaclum, ut filitim Ucihredum ubsidem dederit. »
Hibentis, inquil Cambdenus,
Gael sua lir.gua cuntiacle vocant. facla ap- Sol vcrisimile est B. Aclrcdi consilio id polius pcr-
et se
jji llationc. » Regio est Scoliae, Hiberniae
Anglia:- Pctum a Malcolmo IV nepole Davidis, quain fcrmifc.
Patbol. CXCV.
 zttf B. AELREDUS ABBAT. RIEYALLEKSIS. 204

LAPUT III. A gencribus in lantum debililavit etnn, uf sxpe mis-

Eximia mansuetudo ; murbus, obilus. sarum solemniis eelcbratis in cellam rediens , per
19. Frater quidam aspiciebat in visu noctis, et unam horaio ncc loqui, nec sc movere praevalens,
vittit coram facie ejus quoddam Rxcelsum aedificium immobilis in slratu cubaret. Dcmum vocatis in unuca
artiliciose conslruclum, ainpliim et venustum fialribus, inter cselera iilis dixil : i Dcum invoco
imoque lantum oslio introitum oslendens. Feneslrae testcm quod nullius malitia, detraclione, vel lite

in illo iiulhc, nulla foramina, nullum ibi lumen, exarsi, ex quo Iiabitum susccpi religionis, quae ali-

nisi pcr parvum solis radium qui, ostio aperto, qua commotione diei finem in corde meo valuit ex-
infundcbatur. Ligua domus omnia odorifera et fra- spectare, semper pacem et frateinam salutem , et

graulia erant. Quando propius accedebal, tanto in propriam quiclem diligens. Hoc gratia Dei animo
illius suavitate odoris amplius delcctabalur. Et imperavi, ne turbata mentis meae patienlia solis oc-
aspicicns per ostium, vidit lectum in pavimenlo casum perlransiict. »

positum, et in tecto jacentem abbalcm suum. Cum 21. Dormicnii cuidam fiatri abbas infirmus ap-
autem ingressus abbatem morluum videret, uber- parens, dixit : i Quando, fi ater, putas transibo?
tim ejulare et flere ccepit. Et elevans oculos ad Nescio, domine, inquit ille. » Et abbas : i Pridie
tectum domus, vidit imagiuem liominis relucenteni Mus Januarii migrab.t ancilla Domini anima mea
supra omne quod carnalis oculus in hoc mundo a domo sua leireua, quam bucusque inhabiLavtt. »
conspexit; tolumque aedificium tanquam mille lu- El factum est ita. Nam secuuda die post luec circa
minaribus illustratum rcfulsil. Per medium om- quarlam vigiliara noctis, pridie Idrs Januarii, mi-
nium mcmbrorum imaginis ila clare vidlt, ac si in gravit ad Dominum (16) anno Domini iiGG el anno
parte allera prscsens adfuisset. In medio aulem do- vil;e suae quinquagesimo seplimo.
mus imago iu aere apparebat, sublus vel supia 22. Abbas iste adbuc vivens, cum passione colica,
nullo adjutorio suflulta. Nubecula lamen quaxiam et torsione calcuii multum vcxaretur, et super mat-
subobscura, juxia umbilicuin visa esl, quae non ad- tam juxia ignem sedens, inter gcnua caput prorsus
b.crebat luci Jigurae, sed ibi parumper motabilis habere viderelur; supervenit fratcrquidam, fremens
depcndebal. Et ecce vir a latere assislens, vullu et atque crudcliter denlibus frendens, el manibus suis
babitu giatus, fralri ineflabililer admiranti ait abbaiem cum matla appichendit, et lolis viribus
• Quid miraris? Quare non polius respicis ad Patrem in ignem projecit , clamans et dio-ns « miscr, :

liium, qui anle le jacct, ul aeslimas morluum ? i ecce modo te occjdo, modo te morte dura pcrdo.
Et ille : i Gloria, domine, hujus imaginis oblivisci Q Quid hic jaces,ficlissime ? Amodo non crit quod
me fecitmortem dukissimi Pairis mei. » Et altcr : nunc ulique morieris. » Iuler liajc
nienilariSj quia
i Non est morluus Pater tuus. Nam el figura Iraec, moiuchi venienles, Patrcm ab igne exlrahunt, et
quam vides, anima illius est. Tanlura autem in zelo accensi in filium peslilentia3 manus injicere
operibus ejus reslat illuminanda, sicul illa nube voluerunt. Sed oblilus infirmilalis, el charitatis
i ula, quac circa umbilicum movetur imaginis. Quod inemor, praecepit ill.s abbas , diccns : i Nolite,
cum fuerit illuminatum, migrabil ad Dominum. Ei quaeso, noliie, fitii, Palrem vestrum lunica patien-
ul scias, inquit, quod hacc imago anima illius sit, tiae spoliare. Non sum commotus, non sum laesus,
ecce ingredilur corpus ejus. » In ictu oculi, illa fi- turbalus non sum quia filius mcus esl qui me
,

gura in corpus per os ejus illapsa, vidit stalim ab- projecit in ignem, et pcr hoc purgavit, non peremit.
batem se moverc, quasi vellct de loco consurgere. Filiusmeus est; scd inlirmus esl. Ego quiclem cor-
El prae gaudio fraler ille ila valide exciamare coe- pore non sum sanus, sed sanavit mc in anima in-
pil, ut caeleros fratres de Jectis surgenles, eum firmus ille. » El apprehendens caput cjus dcoscula-
cxcitare cogeret. lur, bcnedicit, ampJectilur, et, quasi nil mali scn-
20. Perintegrum ante ohitum suum annum tussis sisset vel passus fuisset :
dulciter lenire studuit
sicca pcctus cjus vcntilans cum aliis infirmilaium furorem irasccnlis in sc sine causa.
(16) Subscribunl alii, Pilscus, Gihbonus, Henri- dus ait lianslationi S. Eduardi inleifuisscan. 116.4.
quiz m Plicenicc ci Fasciculo; veium hic in Me- Probabile id quidcm videri polesl, elsi non recen-
nologio, quod posircmu cdidit , scribit migrasse sealur inler caeteros abbak-s qui tum adfoere. Veruui
diino 1200, .elaiis suas 50, Tritheniius floruisse H03, 13 Octobr., die Dominica,
scri- non 116'i , sods
bii riica an. 1200, Menaidus 1161. Joanues
Picar- facta esi illa trauslatio, ut supra 5 Jauuar. diximus.

iNOTITIA HISTORICO-LITTERARIA.
(Fadric, Bibl. med. ct inf. Lat., I, 14.)

Aclrcdus, Adilredus, JEtbelredus, Ailredns, Ealredus, Eleredus, Aluredus, Edilredus, Ethilredus, educa-
tus cuni Ilenrico, Davidis 'Scotorum regisfilio, dcinde abbas, ab anno Cliristi 1150, Rievallensis, s»ve
 20K NOTITIA. 200
Rhiciivallcnsis (Biedvul) in Au«;li;e dicecesi Eboraccnsi, ordinis Cislerciensis, dduuetus a. UGO, de quo
Caro!;s ije Visch pag. 9 seq. Bibiiolhecae Cistercietis. et Georgius Hackcuzie lomo ! operis IH vitis sai.
pioiu:» seolorum, Angliee editi, pag. 125 seqq. Acia sanetorum, 12 Januarii, lom. p:r,'.
•',748, et qtii
diligenltus de hoc Aiiiedo Ondiuas tom. II, pag. 1487 seqq. Edita !ii.-.ti.ii<! argtiui. nii simt quas in Ho-
geri Twisdeni decem scriptoribus Antrlis exslaut Loodini 1652, ful. De bcllo Standarii A C. 1158, tom-
pore Stephani rcgis, sivede virtute Guulteri Espeet, Scoto.s profligantis, p.557. Geneaiogta mjumAnqlo-
rum, pag. 5i7, et Historiu de vita et miraculis S. Eduardi, regis ei confessoris (inlegrior q tam apud
Capgravium ct Surium 5 Jamiarii), pag. 369. JJisioria de snnctimoniali de Watlhun., pag. 'Ab. Vitam S.
Margarcihce, rcginae Scotiae, sed decurlalani, liabei Surius 10 Jun., intcgrion m
Acta suuctorum aii dlan*
dieni. Fragmentum ex operc De rebus AnglioJ ail dueem Efbrinannoruni llenricuni II, puslea regtio, eon-
tincns Eadgari regis orationem ad cptsrnpns el cosnobionm praefccios, in Nic Harpsliidi cap. 5 sasculi
x Hisloiia: Anglicanee, el toin. X\lll Bild. Palrum a. 1677« pag. 16i. seq.
loedita meinorantur apud Joaiiueui Lelandum, eap. 199, Pitseuui. pag., 2-29, Baicum ii, 99, et alios .-

liber De miraculis Hagnstaldtnsis Eecltsim ; Vita S. Niuiani cpiscopi Fila S Eduardi scripta verstt elc-
;

giaco ad Laurentium abbatem Westmonaslericnsem \Dcvita Dasidis Scotorum regis libri ii, ad Henri-
cum II regem Angliae : «Mjoruui poslerior persiringit Vitas regum Anglorum ab Edehvullo, Aifrcdi Magni
patre, ad Henricum II Chronicon ab Adam ad Henricura I.
Qua2 a Bicbardo Gibbono, S. J. ediia Duaci 1651, ct in Bibl. Cislcrciensi lom. Y, el in Bibliotheca Pa-
trum cdit. Lugd. 1677, tom. XXIII recusa, moraliset ascelici argumenli ba:c surit Sermones
: XXXI
in
Jsatw xin, xiv, xv, xvi, ad G. Lundonienseui episcopum de onere Bahylnnis. Ex his sermo primus de
Adventu Dontini tom. II Operum Bernardi, pag. 568, Parisiis 1719, fol. Speculum charilalis, compcndio
prinium, deinde libris ni ubcrius expositum. De sptritali dmicitia libri ui, ad quos componendos lesta-
UirL.eliiGiceroniaitilectioaese fuisse invitatum. DeJesu duodecenni a\L:ic. n,ii, lom. II. Bernardi, pag.590,
ubi quinquepaginarurnlacunasuppIetaedilionisParisiensisHiOO intcrBeriiardiOpera,eliuDavidisCamerarii
111, 41, dc Scutorum fortitudinc, ibid. 1651. Homiliarum volumeii ad Gilbertum episcopum Londinensem,
sive XXV Sermones dc tempore et de sanctis, iu Bibliotheca Palrum omissi, sed obvii in Duaceusi edil.
el in Bibliotheca Cislerciensi Berlraudi Tissierii, Bonofonte 1662, fol. tom. Y, p3g. 162. Regula ad r«-
ciusas moniales ad sororein, in Holslenii codice Rcgularum, parle ili, pag. 110, Rnmas 1661, et Parisiis
1665, 4°, ct in Appendice ad totr.uni primuin Openim S. AugusUni Bcnediclinorum, edil. Amstelod., pajj.
640, sub lilulo Detilaeremiticaadsororem. ParsetiaminterAnscluiiCantuar. Opera,mcdilaiiouc 15, 1G, 17.
:

Memoranlur prseterea ex inedilis Sagitta Jonatlia:, De tribus hominibus, De diversis virtulibus, Super
:

Cantica canticorum, De vinculo perfectionis, Diatogus de nutura el dolibus animw libris n. De XJl abusi-
bus claustralium, De lectione erungetica ad Jvoncm, Dialogus inter hominem el rclionem, Epistola; CCC,
Stuteutiarum flores, J)e prwlatorum moribus, De officiis ministrorum, Centum sermpnes synodates, De mi-
titia Ckrisliana, De virginilale Maria, De fundatioue monnateriorum S.Mariw Eboraceusis el de foniibus.
Apud Ldandum p. 200, ct Baleum p. V.W, De oueribus Isaae, male excusum, p.voDe oueribus Jsuiat.

NOTITIA ALTERA.
(D. B. Tissier, Blbiioih. Patr. Cisterc, Bonofonte, 16G2, in foL, loin. V, pag. 1G0.)

Quis fueril h.icAilredus, seu Aelredus,disce ex Pilseo tib. De iltuslribus Angiiw scriploribus, wlate 12 ad
annum 1166, ttbihac de illo habel : « Aelredus twbitibus in Anglia pareutibus nalus, ab ipsa tenera attate :;i
limore Deiel bonis siudiis sollicileeducatus, a priniis annis adolescentia suce didicil jugum Domiui portare;
semper innocens vitw, sceterisque purus. Crescente cum annis pietate ct ductrina factus esi ordinis Cister-
ciensis monachus, in quo soliturioe vitoe genere rerum coelestium conteinpla ioni ita se dedidit ut inter su u,
,

lanquam luna inter slellas minores emineret. Nec lamen interea sacrarum tilterarum sludium negtexit, nec
atiarum sctentiarum cognilioncm amisil. Uude tantis virtuium ornamentis insignitus, pnmum communi sua-
rum suffragio Dievalleusis ubbas electus esl, qui tocus Eboracensis dioecesis est nec multo posl lempore ad
:

aures Davidis Scotorum regis hominis fama pirvenil ; eumque rex sibi fecil familiarissimwn, quumvis ilte
mundanos libentcr fugeret honores, cl varias dignitales ecclesiasiicas, adeoque episcopatum aliquando r
suveril , ul ad diiinarum rerum couiemplaiionem fierct expeditior, et Evungetii preedicalioni liberiusvc
pnssct. Frequens cral in volvendis S. Augustini libris; in quibus ejus Confessiones prai cwteris omuibus
mirifice placebant. Eral in scriptis, diclis, jactis, omnique vitcc ralione sancti Bemardi diligenlissimus imi-
tator. 1/ttis, mmisueius, humilis, mudestus, pius, temperans, castus, et qui in se, et cum aliis, cl i iter omnes
paccm et concordium, supra tjuum diei vel cogilari polcst, atnubat, concitiabal, fuvebal. lam in omnibus ct
cum omnibtts pacificus, ui eo noiuiue merito beulus dici, et optimo jure filius Dci posset vocari.t iieec 1'iiseus,
qui tnox enumeratejus opuscula,de quibusetuos stutim dicluri sumus. Exipsius autem Aelredi pxoefatioue
tu Speculum, apparel eum ante coiiveisionem teeonomum seu dapiferum regis, tel aticujus principis fuisse,
aui simite atiquod munus obiis.-e; cum dicat, se de coquinis ad eremum venientem, locum, non officium mu-
tussc ; tjuia sciticel cum liac scribcret, monasterit sui, ut liinc colligitur, oeconomum seu dispensatorem
agcbui. Hiecatle tnigravit ab hoc swculo annosalutis humana: 1166, pridie Idus Januarii, vilcesua; annobl,
sub Henrico 11 Anglorqm rege sanctorum ascnplus tandem numcro, ul tradunt Mulanus in notisad Usuur-
dttm, Missalis veteris Cisterciensit ordiualor,qni iulcr beatoset sa ctos ordinis eidant locum; Joannes abbas,
in bw> Catulago sanciorum; Tvithcmius Ub. Ue scriptoribus ccclesiaslicis; Arnotdus deWion, Ligni ViU
lib. i, cup. 47 ; Petrus Lalzelarius, Guillelmus Eysengreinus, Pitseus, BiJiardus Cibbonus, Mira:us, et novi
sime P. Chrysostomus Henriquei in Fasciculo saclorum urdiuis Cisterciensi» et in Menotogio. Befertt
codice manuscripto Cislcrciensi Manrique hcec vcrba de Aelredo : « Ejus solcmntlas in vclaiis Lpiphania: solc-
mniler celebrutur, juxta decrelum capiluli gencralis attni 1276, quat el ego in codice anliqtio Llarw Vallis U gi.
Mir.r autem cumdcm /'. ttenriques iu prcedicio Menologio hujtis anctoris moriem iu animm 1220 rtfcrre
•07 B. AELREDI ABBATIS RIEVALL. OrP. PARS I. ASCETICA. 208

cum in Fasciailo enm cum atiis ad an. 1166 recte relulissct, tl notasset, eum qttandoque confnndi cum alio
nosler Aetredus successit inubbatis dtgnitn-
auctore qui Edilbredus est appellatus, el obiu anno 1220. Certe
tem Guitletino primo Bievallis abbali S. Bernardi discipulo {qui et
primam in ordine epislolarum ejusdem
Bernardi scripsit in tr.edio imbre sine imbre, ei mortuusest anno Domini 1148). De Aelredi Iransilu ab hoc
saecuio loquilur Gitbertus ejus syncltronus, ser.n. U
in Cantica vicissim abeolaudatus serm. 2 De oneribus.

Aelredi opera recensent Pitseus, llenriquez, et alii, sed confuse ;

quardam eitim ter aut quater ponunldi-
rersis lilulis et inseriptionibus, ul sermones in Isaiam,
sermones De oneribus,elc, cum sit idem opu$.
Postquam antem descripsi hujus sancli opera ipsa, inveni ea a P. Gibbono societalis Jesu theologo edilo,
tnagna lamen parle umissa, sermonibus scilicel per anni circutttm, tam de tetnpore quam de sanctis, quos
exCtara-Vallensi eodice exscripsi. Hos sequentur sernwnes De oneribus, et homilia De pueroJesu duodenui
libros divisum : deniqne liber De amiciiia,
S. Bernardo falso ascripta : deinde Speculum charilalis tres in
qui mutilus inter opera Augustini rcperitur lonto IV. Hujtts viri sancli, utteslanlur auctores, cloquentice
Bernardincp prope par fuit : ac imprimis Xicolaus Rievallensis monachus, qui hcec de co cecinit :

Incl vtns yElredus condilus aromate mornm,

tl raellis favus, el dulcedo fuil monachorum.
Flore juventutis hunc regis regia fovit.
Quaeque nociva procul animoquc mauuqoe removit.
De Jericho veuit in Jerusalem, duce Cbristo.
Hic cilo fructificat, spinas in lilia vcrlit.
Sparsa recoliegit, et in unum fracta redegit.
Celsior hinc factus. post ctelicu prsemia natus.
Si libet, et fas est hic dicere,vera relexam :
Nec reor ordiri quidquam de staminc falsi.
Maurus erat maturis moribus, et Benedictus
Exemplo, similis Bernardo caelibe vila.
Virtutum specimen, viliorum scopa, decusque
Ordinis, el speculum, via pacis, libula legis.
Prstulit exuvias Pauli Hieroujmus auro,
('raesi, nostra pari decoratur gemma oilore.
Intitulant alios praeconia multa, sed ipse
PaciGeus Salomon fuit, et mansuelus ul agnus.
Antiquo de consilio, non multa revolvo.

Idem in alio epigrammate, hcec de tribus primis abbatibus Rievallis, ex quibus Aelredus fuit secundu*,
nabet :

Primilias capit Willolmus, sed proximus illi

/f.lredus majora lulit, SiUanus adau.ut.

Tres sont praecipue meriti vix imparis, ille
Primus, el alter ei successor, el iste supremus.

Aliut :

Ecquis Aelredum Bernardo invidit, et uno

Tam similes calamo credidil esse duos?

Idtm
Vincit Aelredus mella Atlica, sacchara vincit.
Tam bene nec Siculae mellificatis apes.
Stillat nescio quid dulcedine dulcius ipsa,
Kt cilo quam legitur, lam cilo relegitur.
Nulla venil cupido salies, accrescit edendo
Irrilata fames, lecta relerta placcnt.
Istud Aelredi, Bernardi est islud, et idem
Oedilus ore sonus, credilus ore favus.
Pangit uterque pios casle festivus amores,
Doctus ulerque sacris ludit acumiuibus.
Fovil ulrumqu», reor, mellita Maria clienlem t
Mcl de virginco suxit ulerque sinu.
Bernardo prope par fluit, et dulcedine cerlat
Mire mellitos condit ulerque favos.
Bernardo primas demus, ferat iile secundas,
Proximi.s n primo jure lcgendus cat.
Par ulrique aetas, ambos eadcmque lulere
Tempora, par ordo, par pielalis amor.
Gallia Bernardum, nostrum lulit Anglia, sed tum
Discolor, heu! noslris Auglia lemporibus.
Anglia lum leiris fundebat dulcia mella,
Dulcis Hj bla Europa?, dulcis Hymellus erat.
Jain prope lil Colchis, quidquid modo transfrelal inde,
Moxia pesliferis fert acouita libris.

Hac. ad cowme.idationem nostri Aetredi sufficere reor. Has enim laudes non esse mendaces, qui ejus opera
iequenlia lecturi suut, crpcrientur. Porro sermones sequenles de Tempore et Sanctis, alium habenl a reliquis
operibus stylum ; nec tamen ob hoc auctori nostro abjudicari debent aul suppositilii wstimari. Natn
qata sermones illos eoram fratribus laicis el illiluruiis qttot, conversos vocamus, habuit iilli enim concionibus,
quce diebusj~eilis ct Dontinicis in capitulo monachorum habebanlur, intereranl, non autem iis quce aliis die-
bu$habcbantur),ideo humiliore et familinriore sermone ulebunlur interdum Patres abbalcs, el aiit, in con-
cionibu* illis, ignoranlia} eorum condescendenles.
209 SERMONES. — SERMO I. IN ADVENTU DOMINI. 210

BEATI AELREDI
RIEYALLIS ABBATIS

OPERUM PARS PRIMA. -- ASCETICA.

SERMONES DE TEMPORE
ET DE SANCTIS.
iD. Tissier, Biblioihrca Patr. Cisterc. tom. V, pag. 162.)

SERMO PRIMUS. A aliquo tempore diCferatur, videatur nobis dulcius,

DE ADVENTU DOMINI. quando venerit hoc quod amatur.
Vos debeiis scire, hoc
fratres charissimi, quia Nostrum est ergo, fratres charissimi, sanctorum
teropus vocamus Adventum Do-
beatuiu. quod nos patrum exempla scctari, eorumque desideria reco-
mini, reprxsenlat duo quxdarn et ideo de duabus : lere, et sic raenles nostras iu amorera el deside-

rebus debet esse gaudium noslrum; quia et duplex riura Cbrisli accendere. Debetis ergo scire nuod
nobisdebcl cunferrecommodum. Reprxsenlat nobis propter illam causam nobis inslitulum est cele-

tempus utrumque advenlum Domini nostri

lioc : et brare hoc tcmpus, ut debeamus atteitdere deside-
Ulum scilieel duicissimum advenlum, quo iilc riuin, quodsancti patres noslii habueruut de primo
tpeciosus forma prcs (iliis hominum (Psal. xtiv), advenlu Domini noslri, et per exempluin illorum
iite desideralus cunctis gentibus {Agg. xi), Dei discaraus habere magnum desiderium de secundo

scilicet Filius , diu exspeciatam , cl ab omnibus iliius Debemus considerare quot bona nobis
adventu.

palribus ardenter optalam, huic mundo suam fecit Doraiuus noster per suum primum adventum,

visibilem in carne exhibu.l prxsentiam, id est et quod faciet nobis multo majora per secundum :

quando venit in hoc mundo peccatores salvos et per isiam consideraiionera iilum primumadven-

facere; el illuiu nihilominus a nobis solida spe ex- tum ilUus multum amare, et iilura secundum mul-
spettandum, et utique cum lacrymis sxpius reco- tum desiderare. Et si non babemus (am bonam
lendum, quando idem Dominus noster qui prius in conscientiam, ut audeamus desiderare adventuni

carue veuit occultus, vcniet in gloria sua manife- ejus debemus saltem limere adventum ejus, et per
;

stus, sicut cauilur de eo in Psalmo Dcut manifeste

:
illum timorero a vitiis nostris nos corrigere :.ut si

venict(Psal.\u\), id est indie judicii,quando veniet forte non poterimus hicnon timere, saltein quando
manifestus judicare. Primus naroque advenlusejus veneril, tunc non tiroeamus, sed securi simus.

perpaucis juslis inuotuit; iu secundo suoadvenluet Et revera, Iratrcs, qui modo sunt sollicili circa

justis et rcprobis manifesle apparebit, Propbeta id

seipsos, et timent diem illum antequam ve-
judicii

apeitius insinuante, qui ait: Et videbil omnis caro niat; sine dubio lunc non limebunt, quando veuerit.

sululare Dei (Psal. xcvu). Sed tamen proprie, sicut Et quis est lam durus qui non possit limere diem
dies ille, quem debemus celebrare paulo post, in illum, quando Dominus noster veniet in majestate

inemoriam Nalivilatis illius, reprxsenlat nalum, sua, quando ccelum et terra ardebunt, quando pa-

id est plus expressesignilicat illum diem et boram, tebunt oronia mala, qux bomines fecerunt in ista

venit in bunc roundum ila islud lempus vita, coram Deo et angelis ejus, et coram diabolo
quando q ;

quod celebramus ante illum diem, rcprxscntal illuui et angelis ejus, et coram toto huraano genere ab

desidcratum, id ett illud desiderium, quod habe- Adam usque ad novissimum hominem qui eril iu
Laal sancti patres, qui fuerunl aute ejus a veuium. murulo? Sine oubio omuia viiia et peccata, quas
:

Pulcbrc ergo in Ecclcsia provisum est, ut hoc lem- non cooperuerit confessio, ibi publica-
in isla vita

pore eorum vciba reciiarciUur, eorumque desideria buntur. Quis non potest timere diem illum, in quo

recolautur, qui primum Domini prxcesserunl ad- unusquisque recipere debet hoc quod sine flne ha-
bebit? Bonum valde est, fralres, sxpe cogiiare ista,
venlum. Nec boc desiderium illorum ctlebranius
uno tanluro die, sed quasi longo tempore > quia elraaxime quando tenlationes surgunt; tunc unus-

hoc solet evenire, ul quod multum desideraraus, si quisque qui elegil perfecliorem vilam, quaia habeiu
2H B. AELREDI ABBATIS RILVALL. OPP. PARS L — ASCETICA. 212
iili qni sunt :n s&ctilo, debci adhuc conari, nt per \ titiam et securitatem, studeamus muHum amarc
bonain cenvcrsationem snam acquirat lalem con- Domiiium noslrum. Et quem dcbemus lanliim ama-
scientiam, nt non timcat pjiiam in illa die:sed re, quantutn illum, qui cst Creator et Dominus
dcsidciet glnriam etgandium, quod justi habehunt noster, insuper cl Redempior nostcr ? Scd et lioc,

in illa <iie. Etqucmadmodnm saneli patres deside- nihil est quod possimus ita secure amare; quia
rahani illum diem, in qno debebant redimi; ita ile- quidquid aiind amamus, sine dubio babemus amil-
sideret illum dicm, in quo oinncs sancti dcbcnt tcre et si habemus delcrtationem in illis rebus, quas
;

glorilicari. Nam primo venit ille, ut libcrarcl i:os debcmus amiltere, quando vcneril boc ut amilla-
a peccatis nostris; sed in sccundo advenfu ejus mtis illas, ulique quantam dclectalioiicm prias sen-
sanabrt ille omnes inlirmitates noslras. Ideo quidam serimus, lantaro tristitiam postca senliemus. Ei ideo
bortalur auimara suani bcnedicerc Dominum, ct secure amemus illum, qui scmper cst, cl codcm
ditit, qnarc : Qni propiiiatur, inqmt, omnibus ini- modo semper bonus esl, cl codem modo delecla-
qnitalibu» this, qui sanat omnes infirmilate* tuas biliscst. Ita, fratres, amemus eum modo ut, quambv

(P$al. cn). Ununi periiuct ad printum adventum viderimus eum vcnire de ccelo cum angelis ejus,
Dominj, secundum; quia pcr primum ad-
aiiiiti a.l non timeamus advenlum ejus, sed cum magno desi-
rentum sed adbuc pa-
delevit ipse peccata nostra
B derio statim curramtis ad cum, quasi ad
;
familia-

timur maguas ini: mitates, propter poenam ipsorum rissimum amicum.

peccatorum. Quis potesi cnumerare omnes infirmi- Vidcamus quomodo omncs sancli qni fucruiit

taiiis liujiis vilae, famem, sitim, laboies, dolores, auic primum advenluin cjus desiderabant eum, ct
moibos, pigritias, lassiludines? Sed ista perlinent sequamur illoium exemplum non illorum qui di- ;

ad corpus. Quanta? sunt infirmilates animae, quantsc ligunt mundum, qu a dicil Scriptura Mundus perit, :

concupiscenlie, quanlsc lcntationesl ct concupiscentia cjus (I Joan. u). El idco qui dili-

Isias omnrs omncs infirmi-

inlirmitates, el al.as gunt mundum, quando muudus peribil, et ipsi peri-
tates, quas non possumus commemorare, sanabit bunt cum muudo. El ut sciamus quanluin dcside-
Domiruis per secundum advenium sm:m, qnando rium antiqui palrcs habebant vidcndi Dominum no-
implcbilur hoc quod ait Aposlolus Oporiet aulcm :
striim, audiamus, quia hoc ipse Dorainus dicil iu

cnr. ptibile hoc inducre incorruptclam, ctc. (/ Cor. Evangeiio : Ameudico vobis, quia mulli reges ti jusu
xv.) Per primum adventum suscitavit nos Dominus wlner%ni videre, quaz vos vid.'lis, et non viderunt,
noster tanlum in anima, sed per sectindum adven- clc. ;/,!<<-. x.) In isla signilicalione dicil Scriplura

iuin suscitabit nos in corpore; ut sicut modo pcr de Saiomonc : Cuncli reges terra? desiderabanl videre
ulrumque, idestperanimaraetcorptis.servimusDeo, ^ faciem Salomonis, et audire sapicntiam eju$ (111

iia lunc cl in ulroqne perfectam bcatiludinem ha- Reg. x). Nam sine dubio illi soli regcs diceudi sunt,

beamus cum Deo. In istoadvenlu ejus dedilnobis G- qui desiderant videre faciem Salomonis, ct audire
dem,ut scianiuscrederein i!Ium;insecundoadvenlu sapientiam cjus. Ipsi enim sunt qui bcue regunt
ejus pcrducet nos, ad hoc ut possimus videre illum :
seipsos, ct servant nicmbra sua a macula pcccali
n.,-n siculimpii vidcbuntillum in die judicii; quia in qu>a illi non sunl vere reges, qui babenl terram
die judicii ornnes boni ct mali videbunt illum in multam et homincs multos sub sc, sed sunl servi

illa sihiiiitudine, iu qua passioncs pertulit pro no- pc-catorum ;

quia, siculdicit Dominus noster, omni$

bis, ct in qua rcsui rexit, ct ascendil in coelum ; sed qui facit peccatum, servrs est pccculi (Joan. vui).

ilio modo videbimus cum, quo ilii poterunt videre, Et sinc dubio illc non debet appellari rex, qui osl

qui habebunt mundum cor. Sic enim dicit Domi- servus, el tam vilis scrvus, ut peccatum ei domi-
jius : Beat> mundo corde, quoniam ipsi Deum vide- nctur. Qtiapropler, fiatres, studeamus bene regere

frtfftj [Matili. v), hoc cst, quod et divinitatcm ejus nos ipsos, benc custodire membra nostra : et sic

«idebimns, illam excellenliam ct pulchritudinem, nos qtioquc erimus rcges, ct incipiemus desiderare
quam modo \ident augcli ; quia nos erimus sicut rj vidcre facicm veri Salomonis, id cst Domini nostri

angeli in ccelo, sed modo amamus eum, et desi-

si Josu Chrisli. Non est necesse, fralres, dicere vobis
:ius, et contemnimus omnes delicias et iio- causam, quare Dominus nostcr dicilur Salomon.
nores mundi, lunc sine dubio videbimus eum sc- Vos srepe, audistis, quod Salomon dicilur in lingna
curc in illa simililudine, in qua judicabit vivos et nostra pacificus, et Dominus nostcr ipse est pacifi •

morluos, cl feliciter videbimus eum in illa simili- cus noslcr, qui fecil pacem intcr nos et Dcum, ct
tudine, in qua ostcndct seipsum lanlura bonis, rcconciliavil nos Patri suo pcr propi ium sanguineni
quos ducel sccuni de judicio ad regnum. Cogile- suum. S. David ipsc erat ulique unus de illis regi-

nius modo quariliiin possurous, quantum gaudium bus, quidcsidcrabaDt vidcre lacicm veri Salomonis.
habehimus, et quantam relicitalem, si in illa die Quod ipse ostcndit aperte quadam vice, quando de-
quando ccelum ct lerra ardebunt, quaodo Dominus siderabat aquam de funtc, qui eral in Bethlebcra.

vcniet cum lanla virlute et pcleslalc, poterimtis. Nam, sicut narrat Scriptura, dc illa dcsideravit rcx.

csse sccuri : et non solum non limcre eum quando et ait : $i quis daret mihi aquam decisterna Bcth-
\cneiit, scd mullura amare etsecurc aspicere eum. lehem, quar esl inporta (II Beg. xui). El erant ibi

£t ideo, fralres, si rolumus tunc baberc islam !a> quidam viri, qui putalanl, quod ipse desiderabat
213 SERMONES. — SERMO I IN ADVENTU DOMIM. 2U
aquam illam visibilem de i!!a cisterna ; ei cum A prophcta, et valde dolebat : ei sicut ego puio, vix
magno pcriculo transicrunt caslra inimicerun suo- poterat suffene illum dolorem; maxime quia Do-
rum, el hauseruni de illa aqua, et poriaveruntad minus tantum tardabat, qui debebat lotam ejus su-
regem.-Scd quia ipse tfolu t oslendere, quod per perbiam destruere. Ideo cum magno desidcrio ait
spiritum prophctix Uoc dixerat, non propier illam Vlinam, Domine, dirumperes ccelos et descenderes,
carnalem et vilem aquam, slalim fudit eam in ter- elc. Sciebat qnod provisum eral illud lempus quo
ram. Nori enim desiderabat iilam aquam de illa debebat venire ; sed tanlam moram ille propbeta cum
corporali cisterna, sed aquam de illo fonle, qui raagna angustia lolerabat; et ideo desiderabat, ut
natus esl in Beiiilehem. Unde alibi dixit : Siiivit si fieri posset, prseveniret illam borara quam pro-
milma mea ad Deum fontem vivum, ete. (Psal. xli.) posuerat, boc significans illis verbis : (Jlinam, Do-
Iste est \erus fons, Dominus noster Jesus Christus, mine, dirumperes ccelos, el descenderes ! Quasi dice-
qui nat;is est iu Bcihlehem Judae, qui dicit: Si quis ret : Scio, Domine, quia tu exspeclas illud lcnipus,
titit, venial et bibai; el dt veuire ejus (luenl aquce quod providisli ab inilio : exspeclas ul primosint
vivcc (Joan. vm). Kanc aquam dcsiderabat sanctus implela illa oniuia quae sancii dixerunt debcre im-
David : ad iiunc foniem cum rnasrno desiderio cur- pleri anle tuum advenlum. Sed ulinam, Doniinc,
rebat ; sicul stalim in ipso versu exposuit. Post- " dirumperes coelos, id est inierrumperes, si fieri

quarn enim dixil : Sirut servus desiderat, elc, sta- possel, illud propositum tuum, quod rcvelasii coe-
tim subjunxit: Quando veniam, et apparebo ante fa- lis, id est sanclis tuis, et venires! Video lantam su-
ciem Dei?(Psal. xu.) perbiam diaboli, qui totum humanum gcnus iialiit

Ecce videmus, fralres, modo, quid ille desidcra- iu poteslatem suam et ecce millit manum suam
:

bat tunc. Nalus est ille funs in Bethlehem, el de illo ad itlam geniem, quam tu elegisli. Jam intcr islos
fonle currunl aquae per universum mundum. Talis Juda;os, qui solebant esse tuus populus, regnat sj-
sinc dubio aqua, unde se lavant qui habent aliquam perbia, luxuria, omnia vitia. Quare amplius lar-

in se sordcm ; unde pciant illi qui siliunt ; unde das ? quid amplius moraris? Nos miiianiur cis, et

eiiam coquuntsuoscrudos cibos quiesuriunt. Aqua dicimus : VenietDominus noster, vcnict elCliristns,
isla, fratres, quae cuirit de isto fonte, est doctrina qui malos juduabit, et bonos honorabit ; ct ipsi

Christi, quam ipse docuit in Evangelio. Per istam subsannanles irrident nos, Munda remania (hui.
omnes illi qui ligati sunl peccatis suis et sordidati xxviu). Ecce quotanni transierunt, poslquam primo
se iavanl, sicut illi fecerunl, quibus dixit Dominus: promisisli nob s, quod ille vcnirel, cl adliuc no.i
Jam vos mundi estis, propter sermvnem, quemlocu- q venit : videtur, quod non facilis, nisi fallere nos.

tus sum vobis (Joan. xv). Ecce isli mundati erant Hoc dicebant miseri, et quasi securi dederunt
per doclrinam Chrisli. Per istam aquam ilii etiam semelipsos adserviendum idolis, el ad omnem su-
qui sitiunl cognitioncm Domini nostri, sc polant perbiam et luxuriam. Sic illi faciebanl; sed sancik
et se iuebriant ;
quia in doctrina Christi possumus prophcta3 tristabanlur, dolebant et flebant, et mi-
illum cojjnoscere. Si enim cor nostrum non versat rabili desiderio desiderabanl advenlum ejus. Hinc
carnales cogitationes, si audimus verbum
libenler est isla vox Isaise : Ulinam, Domine, dirumperes
Dei et inlelligimus, inde orietur quidam ignis in ccplos,\el descenderes. Sed quid egit niisericonlia

nobis ut non cogitemus nisi ea qu;e perlinent ad Cliristi? Utique non cst passus, sanclum proplic-
amorem Domini noslri. Quando sanctus David, tam suum esse diu in illo tanto dolore, siuc magna
sicutcervus, desideravit tanlodesiderioillam aquam, consolatione. Audiie enim quid patilo posl dicit

anlequam nalusesset iile, certe magniw pudor esl, idem prophela : Descendisti, et a fucie tua monte*
si nos, qui fontem istum videmus natum, et jam dctuxerunt. Miram rem potestis hic audirc. Priino
aliquid gustavimus de aqua, quae eurrit de HIo fonte, dixit : Vlinam, Domine, descendercs, elc, el niudo
non mullum desideramus et amamus. Videmu-s dicit : Dctcendisti ; et a facie lua montes defluxenmt,
cnim, quod impletum est modo hoc, quod Isaias D quasi jam factuni .'sset quod ipsc tanlum desldr-

mopheta multum desiderabat, quando dixit Uti- : rabat. Quare hoc? Ego puto, quod sanctus l^.t^s
nam, Domine, dirumperes cctlos, el desrcnderes : a quando eral in illo dolorc, ct de superbta diaboli,

facie lua montes defluerenl ^Jsai. lxiv). Quid puta- ct de nequiiia boniinum, Domiuus noslcr, ul enui

mus, quod sanctus propheta desidcrabat islis vcr- consolaretur, oslendit ei in spiiilu hoc quod nos
b!s ? Primum sine dubio adventum ejus, et hoc cum modo videmus ; scilicct quod lolus mundus crc-

magno desiderio; et statim dix.it causani, quare ita deret in eum, quod rcgcs cl principes adorarcnl
ard^nter desiderabat illum : A fucie, inquil, lua cum, quod omnia idola debercnt cssc deslrin ta 1 :

montes defluerent (ibid.). Vidcbat enim illc sanctus illi qni crant superbi dcbcbanl fieri humilcs per
homo quomodo iile diabolus, qui per superbiani adventum Domini. Hojc sine dubio videns prepbcta
suain cecidit de coelo, possidebat totum genus hu- in spiritu exsullabat ct gaudebal cl pi« i.ini a ;

inauum. Videbat quomodo tumebat et supcrbiebat cxsuhalione, quasijam vidcret impleluin, quod ve-
qnod reges el principes bujns mnridi adorahant racilcr vidit imple. diim, dicebat : Detcendisli, Do-
cum, el quod pcnc omncs hiiniincs qui crant in minc; el a facie tua monlcs defluxernnt. fratres

raundo scquohanlur supcrbiam ijus. Ib>c vidcbat cbarissiini; utinam sentiremus nos lautuni gau»
215 B. AELREDI ABBATIS UILVALL OPP. PAKS I. — ASCETiCA. 2IC
diuiii, qt<i vi.hmus tnodo Iioc esse implelum, quan- A non ei nocet, sed muhum diligil. Sine duhio eniin
tum ipse scnsit, quando vidit esse implendum ! Nos ille, qui quandu fuit in sxculo, fuil lupus, modo
modo vide:nus hoc; nos possumus vertere nos ad est cum magna concordia cum illo, qui fuit inno-
Doruinum nostrum, et cum magno gaudio dicere : cens sicut agnus. Ille qui fuil superbus sicut leo.
f)o t ine, descendimi, el a facie lua monles defluxe- modo cst cum magna pace et quiele cum illo, qui
runt. Implelum cst hoc niodo, sicut eliam deside- fi.it et est adhuc ovis per simplicitatem. Hic leo non
rabal David, qui ail: Tange montes, et fumigabunt solum manet simul cum vitulo, sed el hoc, quod
{1'sal. cxliii). Dcsceudil Dominus nostcr, tcligil magis mirum est, leo devenil vitutus. Yos scitis,

pcr gratiarn sancti Spirilus montes, id est super- quod jamdudutn in veleri legu solebant offerre
bos hujus sa?culi ; et ecce quomodo defluxei unt, vilulos in sacrificiuiii : ideo ille spirilualiler lil vi-
iii est quomndo humiliati sunt. Incipiunt ploraie lulus, qui seipsum offcrt Deo iu sacrificium. Hoc
pecoaia sua ; non possunt pali fumum, id est icnc- modo mulli leones liunl vituli; quia inulli crude-
hras el obscurilales pcccalorum suotum. Nonnevi- les et rapaces prius, seipsos modo sacrilicant Dco
Nonne vidclis quulidie
delis hoc, fiatres, quotidie? pcr iabores et vigilias, el eastera lalia exercitia.
superbos hujus s&culi cum magna confusione, cum Similiter non solum lupus habilal hic cum agno,
magiio timore, converti ad Domiuum, et humiliare " scd hic lupus factusest aguus. Quam pulehrum est
sc, ct flere peccata sua? Certe, fratres, quoiidie vidcre aliquos veslrum, qui ita in sa.-ctilo eranl sa-
hoc lii. Nain etsi non fit quotidie hoc ante nos, pientes, ita potentes, ita supcrbi el callidi, deventrc
quotidie tameu hoc fil in sancta Ecciesia. Ideo, fra- modo ila simpliccs et idiolas, quasi nihil scirent.
trcs i liaiissimi, muho melius et apertius videmus Quare hoc lolum evenit, nisi quia dcscendil Domi-
nos, hoc essc impletum, quod sanetus Isaias alihi nus nosier, el montcs delluxerunt a facie ejus? Etsi
dicil quam Judaei putant. Dicit enim iu quodam nos non possemus hoc ostendere in isla congrega-
loco, uhi ostendit quid evenire deheret in adventu tione, nunquid ideo non esl faclum pcr advenlum
Domini . Habitabit lupus ciun agno, et pardus cum Domini ? Cogilate quomodo Paulus sxviebat sicut
liodu accubabit : vitulus et leo simul pascenlur, et lupus, quomodo rapiehat Chrisiianos oves Chiisti,
puer parvulus minabil eos (Isai. xi). Quid magnum et spoliabat, et lapidabat. quam subito
Considerate
hoc csset, si Dcus hoc faceret de mullis hcsliis, est mulatus, et faclusest ovis; quam suaviler,quam
quod et homines faciunt saepe per ingenium suum, duiciter, quam benigne postea hahitabal cum aliis
scilicet ul hestix qna? sunt per naturam contraria?, Christi ovibus; ct non solum eas non rapiebat, sed
t-imul siat? Certe uos dicamus cum apostolo Paulo : sernelipsum tradebat in morlem propler oves Chri-
Munqttiddebobus cura est Deo? (/ Cor. ix.) Si Deus, sti. Ccrle, fratres, si consideremus istam mulalio-
fralres, non curat co modo de hobus, ut propter nem, majus mirum Dominus in hoc, quam si
fecit

iilos aliquid prxcipial in Iegc ; mullo minus ei cura fecisset iilas bestias, lupum elovem,simul esse. Et
csl de leonibus aut pardis, ut de illis vellct loqui puer parvttlus minabtl eos. Quis est iste puer parvu-
tauta, per prophetam suuin. Si nos voluerimus ta- lus, nisi ille, de quo ail Isaias : Puer natus est nobis

laea istam congregatioitem vidcre, el considerare, et parvnlus dalus est nobis ? (Isa. xij. Ipse est sinc
possumus vidcre, istam prophetiam esse multo pul- dubio, qui miuavil Paulum, et fecit eum ire ad Ana-
clirius et melius implelam, quam si illui heslise uiam, Ipse est eliam, qui minavil istos lupos et leo-

bimul esscnt. Considerale, quomodo vos liuc Deus nes, qui in isla socieiate sunl de sa?culo : adhuc mi-
i-ongregavii; de quam diversis legionibus, dequam nal ante se, ad omnia illa quse facimus. Necesse est
diversis moribus. Alius vestrum ,
quando erat ergo, fralres, ut tandiu minet nos anle se, donec la-
iu s.rculo, quid erat per similitudincin, nisi leu, les simus, ut possimus sequi eum.
quaudo propler superhiam suam debcmus con-
et divitias suas Ua?c sunt, fratres, duo qua?.dam qua?.

despiciebat alios, cl se extollebal super alios quod perlinel ad

? Alius sidcrare in esse nostro, initium,
veslrum noiiiie eral quasi lupus, quando vivebal D comminalionem, qua ipse nos minat; aliud, quod
dc .niina, el studebal quomodo possel res alterius
i pcrliuct ad secuiionem, qua sequamur eum. Nam
i apcre ? Pardus est animal quoddam plenum varic- paslor aliquis leirenus illa animalia, qua? nesciunt
tate : lales fuerunt aliqui vestrum, pcr calliditalem, aut noluut sequi eum, minat anle se : videmus
pcr deceplionem, per fraudem. etiam qu*daui esse domestica, ut eliam sciant
ita

Ileriun mullisuntin isla congregatione, qui erant sequi paslorera. Consideret modo unusquisque sc •

fctidi propler luxuriam. llli qui tales erant, similcs ipsum, uiruiii ipse sequatur istum noslrum paslo-
cranl hailo; quia hu-.lus est quoddam fetidum ani- icm, an adhuc minel anle sc eum. Nam sineduhio
mal. Sunt etiam quidam, qui qiiando fuerunl in primo ipsc minavit sanclum Pauluiu, quando pro-
ftaeculo, vivehaut innoceutes; quipossunl bene com- stravit cum, el quasi vi fecit ire eum ad Ananiam,
parari agno. Itcruni alii, qui proptcr simplicem vi- ut baptizaretur ab eo ; sed pnslea cum magna hila-

tam, quam ducebant, erant quasi oves. Yidelc i ilalc scculus est cum, quando dixil : Cupio dissclvi
modo, Iralres, quanla concordia clpaceDcus con- el esse cum Chrislo, elc. (Pltilipp. i.) Miuaiio ista,

fre^avit omnes istos in una societate. Hic lupus fraties, pertinet ad timorem, secutio ad dileclio-
huhitai cum aguo, mat.Jut.it cl bibil cuni agno, ct ncm. Tunc minavit nos anlc se, quando fecil nos
217 SERMONES. — SERMO I. 1N ADVENTU DOMINI. 218
considerare peccala nostra, malam conversationem A uit in nomine Domini (Malth, xxi). S;vpe audUtis,
iiostram; quando fecitnos timere poenam inferni,et fratres, adventum Doinini nostri, quomodoel quali-
propter liunc limorem fecit nos relinquere saeculum ter venil ad Jerosolymain, id est ad Ecclesiam
et huc venire. Et adltuc, fralres, quicunque adhtie suam et ideo non est necesse dicere vobis modum
;

est liic, et esl oliediens et huir.ilis, et serval ordi- quo ipse veuit, maxime quia dies bie\is est, et
nem suum : el lioc facit propter timorem, ne vide- propter Domitiicam isto die multuin occupamur, et
licet damnelur; quia scit, quod qui deserueiit haec propter communioncni sanclain, el propler binain
quie inccepit, non poteiil salvari : quicunque isla refectionem. Volumus lamen breviter dicere, pro-
consideratione facit ea quae praccipiuiilur, et quae pter Evangelium, quod hodie legitur in sancia Lc-
pertinenl ad ordinem suum, adiiuc paslor noster clesia, quomodo ipsa Ecclesia adventum ejtts sus-
iniiial eum anlc se. Scd ille qui jam saepe gustavit cepit. Sine dubio alii de Ecclesia pra-cesserunt
quain dulcis estDominus noster, qui ccepit jam ddi- advetitum cjus, alii subscquunlur. Non solum eitim
gere enm ;
qui tale invenit cor suum, quod quam- Dci Ecclesia est ista Kdelium congregalio, quae cre-
vis nulla al a pcei.a sequeretur, nisi tantum offensio didit in eum post ejus adveulum, sed omnes sancti
Domini sui, vel minima diminutio amoris ejus, ab Abel usque ad ullimum jusluin, qui erit in hoe
non desereret quod inccep.t : isle jam sequilur ;
B niundo, perlinent ad sauctam Ecclesiam ; et de
nec est neccsse, ut minel eum pastor suus, sed omnibus illis constat illa una Ecclesia, cui dicilur :

tantum prxcedal eum, et ostendat illi viam per Una est columba mea (Cant. vi) ; sed una pars pra>.-

quam vult ut sequatur. Isle potest dicere : Viam cessit adventum ejus, scilicel Abel, Noe, Abraham,
mandulorum tuorum cucurri, cum dilalasli cor meum David, etc. sancli ;
post advenlum ejus aposloli,

(Psul. cxvm) : non sicut lunc, quando necesse lia • martyres, confessores et omnes (ideles, iuter qtios

buit clamare : Confige limore ttio cames meas (ibid.). el nos per ejus misericordiam sumus. Scd de his
Non adliuc susceperal illud latum inandalum, quo omnibus alii vestimenta prosternunt anlc pedcs
fuit dilalatum corejus, quando cucurrit. Fratres, Jesu, ramos arborum prosternunt, qui oinnein
alii

illos qui erant ante advenlum Domini, quia ipsi gloriam mundi propter Christum abjiciunt. Quid
eraut quasi ante eum, meriio minavit : et ideo de- enim sunt divitiae et gloria istius muudi, nisi ut
dil eis legem, quac significavil liinorem : ad quem folia et rami arborum, quae virescunt in aestale, in

sine dwbio pei tinenl adliuc omues quos minat hieme arcscunt? Quia sine dubio oninis gloria

qiiia quandiu propter limorem benefaciuol, utique mundi in prosperitate quasi florescil, sed in adver-

ad legem pcrtinent. Sed quia hoc est initiuni no- sitate, niaxime in ista mortc hominis, quaudo sti-
p
strum, debemus tendere ad hoc, ut transeamus pervenit tempeslas hiemalis, id esl extrema damna-
istuin stalum, et veniamus ad talera ut cum gau- lio, vilescit et sordescit. Sed beattts est, qui ea

dio sequamur : hoc euim pertinet ad cliarilalem ;

prosternit anle pedes Jesu; distribueudo patipcri-

quae maxime convenil nobis, qui sumus post ad- bus, qui sunt quasi pedes ejus, infirma scilicet

iciilum Domini, et videiuus, quo ipse ante uos inembra ejus. Multo aulem bealior est, qui etiam

asceiidrt. Et quetn debemus ita libenler sequi,quam vesiiincntum sutim potesl pro Chrislo contenmere,
islum pueruin, qui hoc quod puer cst pro nobis et sub pedibus ejus piosterncre. Quid enim est ve-
csl? Certe, fratres, non solum sequi,scd cliam cur- stiinenlum nostrum, nisi corpus nostrum, quo ipsa
rere debemus posl eum quia, quamvis cjus dulce- ;
anima nostra quodammodo tegilur el operitur ?

do non tralicrel nos, et quodammodo cogeret nos Beaius esl, qui ipsa membra sua, ipsum corpus
sequi eum, deberet tamen cupiditas illius beatitu- suuin potest pro Chrislo conlcinncre, et omnia fa-
dinis, illius gaudii, quod est in illo loco, ad queni cta corporis sni Dei obsequio inanciparc.

ille praeccssit nos, multum hilarescere nos ad cur- Utrumque fecerunt, et illi qui praeccdebaut ad-
lendum eum. Non cnim ad gaudia raduca et
post ventum Domiui, ct qui sequebanlur. Nam sancti
Iraiisiloriaeuinsequimur; sed adid, quo J oculusnon D patres in Veteii Testamento divitias mundi et glo-
i itlil, nec auris audivit, el in cor hominis non asccn- riam pro nihilo duxeruut, propter fidem quam ha-
dit (I Cor. ii), id cst ad illam bcalam palriaai, unde bebanl in Chrisli advenlu. Mulli eliain ipsa corpora

dicit Prophela : Porlio mea, Domine , in lerra sua martyrio subdideiunl, sicul primiis mariyr
vivenliam (Psat. cxu). Abel, etlsaias, sicul Machabaei marlyres, quoruiu
Ideo, fi volumus ad illam bea-
aties charissimi, si mitabilcm passionem aulc paucos dies audislis. Et
titudinem pervenire, oportet nos non solum islo non soluin sigillal::n homines, scd quol millia ho
modo quo diximus sequi Dominum noslrum ; sed minum lucc omnia fecerunt post advcnlum ejus,

elijm illo niodo et sequi et praecedere, quo illi prae- quis potest cnuinerarc? Nam vx iltorum numcro et

cesserunt, et secuii sunt, de quibus hodie narrat voscstis. Vos enim ramos arborum, omncm scill-

Evangelium, qui eum in Jerosolymis condtixcrunl. cetpompaiu mundi.jprojecislis in obsequium ct ho-

Veiiiente enim Domino Jerosolymis, ut ail Evangc- noiem Chrisli. Vos, quod majus est, ipsa corpora
Plurimu lurba straverunt vestimenta sua in vestra contempsislis ; vos ipsam animam veslram,
liuin :

via. Alii autem caidebant ramos de arboribus et quod adhuc est amplius, in honorem Cluisti ex-

(iamubtiiti : Uosanna fllio David ; bencdictus qui ve- pcudislis, quia propriam volunlaicni aniiuae vesirae
219 0. AELREDl AB3ATIS RIEVALL. OPP. PARS !. — ASCETICA. 220

dimtsistis. Porro omnes qtii prsr-ihant, el qui seqne- A oonira v«tio, contra- carnem snaffl. Sed tunc erit

Lontur, ciamabant, dicentcs : Hosanna (ilio David; pcrfecta pas, perferta tranquillitas quia caro nou
benedictus qni vcnil in nomine Dmnini. Nagna fides, potcrit spirilui resislerc, nec spiritus Deo, nec dia-

el magna confessio, magna laus. Uosanna est vox bolus impugnare, necmors, ncc infirmitas gravare.
pbstulantis saluiem, quasi iliceretur, Salviiiea. Sine S<'d si voluerimus in secundo Doraini adventu istam
dubio illuni, a tjtio postulant salutom, confilenlur pacem liabere, studeamus primnra adventurn ejus
Snlvatorem, 'iuo.1 proprie periinct ad Deum. Vo- cum iide et dilectione suseiperc ; in illis operibus
cant ettm alium D;<\i<l, quia coniitcntur eiim verum perseveranter manere, quse nobis per primum suum
bominem. Bcncdicunt eum, quia venit in nomine adventuni ostendit, et docuit. Nutriamus verum ejus
Domini per qnod aperle osieiidiuif, quod ipse est,
:
anrtorem, et per amorcm desiderium, quatenus cum
qucm Dcus Pater per propiietas suos prnmisit esse venerit ille desiderattts cunctis gentibus, cum omni
vcnturum. In isia lide snscipit sancta Ecclesia ad- eum fiducia viderc valeamus, qui cum Patre ctSpi-

vetilum Filii Dei. Credit etnn veruni Dcuin, veruin ritu sancto vivii ct regnat per omnia saecuja sxculo-

hnmincm, vcrum mundi Salvatorem, a Deo Patre rum. Amen.

proiuissum, a sanctis proplictis pranuntialum. In SFRMO U.
IN NA.TAI.I DOHI.VI.
isia lile et ilii qui praeeedunt advenlum ejtis, ei qui
seqtitintur, eonveniuiit et sueiantur, ct sunt uua Nolite limcre : eece annuntio vobis gattdium ma-
Ecdcsia. In ista fiJe ulrique sahantur : quicunque gnum, quod erit omni populo ; quia nalus esl vobit

sineisU lidesunt eilra Ecclesiam sunl, ad illos non hodie Sulvalor, quiest Chrisius Dominus,in civitate

vcnilChrislus; et idco isti non salvantur in Cliristo. David (Luc. n). Rumorcm, qucra angelus mundo
II. ec de primo a Ivenlu. praedicat, cbarilati vestrae bodie merilo debeo com-

Scirc autcm dcbemus, fraires, quia in ipsa cadcm mendare. Jam exiit cdicltim a noslro imperalore

forma, in qua vcnit priuio, ut redimeret Erclesiam Dco, ul totus mundus describatur : orbis subjectus

suam, eadem venict secundn, ut glorificet

in ipsa esl impcralori nostro, Deo videlicot. Missi sunt le-

Ecclesiam suam sic enim dixerunt angeli apostolis

:
gaii ejus per universum mundum, ul describatur et

posl Domini Ascerisioncm Sic veniel, quemudmo- :

censum profiicatur. Legali isti suntaposloli.et prae-

ilum vidislis eum euntem in corfnm (Act. i). IIoc erit, dicatores sancti quorum sonusexiii inomnem terram,

fratrcs, ?d ciimulum damnationis impiorum. Non et in fines orbis tcrra verba eorum (Itom. x), nt ..

enim sine magna confusionc et dolore poterunl vi-

describeretur universtis orbis. Sicut torrenus ille

dcre illum in lanta gloria el poteslale, quem con- imperator describi voluit et praecepit omnem mun-
r
tcmpscrunt in bumana infirmitate. Isti sccundo dum, ul omnes HJam melro-
scirent seperlinere ad

advenlui Domini convenit salis, qtiod de illa bisto- poiim civitatem Roinam, omnes ei tributum sol- et

ri i alii quoqtie evangelista; narrant. Veniente enim verent, id est denarium, in quo ejus erat imago ;

Jcsu Jcrosolymis, pueri Hebra;orum aeccperunl sic nosier imperator, qui jam acquisivit universum

ramos olivarum, sive palmarum, ct venerunt ci niundum, vult ut oinnes scribantur in illa civilate,

obviam. Sic erit in secundo adventu Domini. Cum fi

U;E sursum et libera esl : et est mater omnium
criim ipse venerit in illa forma, in qua redemit Ec- nostrum : de qua dicit Propbeta : Gloriosa dicta
clesiam, ut illam glorificct, cl exliibeal sibi eain snnt de le, civitas Dei (Psai. lxxxvi). Haec civitas
non babentem maculain aul rugam, aut aliquid nierito potesl appellari Roma, id estexcelsa. Beattis,

ejusmoJi; tunc utique pueri Hcbraeorum venient qui suscipil hoc sui imperatoris ediclum, ut scribi
obviam ei cum palmis, sive olivarum ramis. Et qui possit in civilate ista. Particeps cnim gaudii est,

sunt isti pueri, nisi iili, de quibus dicit PropliPta :

quod angelus hodie annunliat. Auditui ejus Domi-
Laudate, pueri, Dominum (Psal cxn); ct alibi : ntis dedit gaudium et loetiliam (Psal. l). Socius
Cuttodims parvulos Dominus ? (P&al. cxiv .) Non cnim corum est, ct in sortc hacreditatis eorum in-
enim magnos, et elatos, ci supcrbos custodil, scd j) venilur, qui ab ipso.
qui natus est hodie Salvator
parvulos, id est liumilcs. Isti laudant Dominum, si mundi, fons el origo omnis veri gaudii, audieriint;
tamen fucrinl Hcbrai, id esl t-ransiliciilcs. Si cnim Gaudele, quia nomina veslra scripla sunl in ccelis

modo sunt bumilcs, si modo transcunt opera el vi- (Luc. x). Dcnarius aulem ille, quem nosler iinpe-
tia carnis, si rnodo sciunt spiritales sallus dare rator reqtiirit a nobis, quis est ? Sine dubio anima
contemplaiionis, ct per bonas cogitationes : tunc nostra, quae babet ejus imaginem in se. Fccit enim
sinedubio in die ju licii.cum Jesus venerit in potc- nos Deus ad imaginem suam; sed in anima. Beatus,
slale sua, ipsi vcnicutobviam ei cum palmis, id cst q"i ci boc tribulum rcddit, qui hunc denariura solr
ctim signis victoiiarum, quas hie eonquisicrqnt ilc vit, qui suam imaginem ci reslituit.

diabolo (palmae cnim signant victoriamj lunc po- :

Videlis, fratrcs, pcr univcrsum munduin homi-
terunl quasi cum palmis gloriari, el dicere : Vbi ncs currere ad legatos imperatoris r.ostri, ut digni
esl, mors, victoria tua ? Cbi esl, mors, siimulus luus ? babeantur scribi in iila gloriosa et excelsa civilale,
(I Cor. xv.) Tunc enim \eniciil cum olivis, quaf r,t ut ei reddant imaginem, hoc est animas suas.
siguificanl pacem. Modo cnini non babenl paccm, Iloc faeiunt singuli in sua civitate. Una cst civitas,
quaiido pugiiani cum diabolo, qunndo pugujut ad quani eniiies lciidinius, in qua omncs vcilumus
S-H SERMONES. - SERMO II. IN NAT.\L1 POMIM. 2?2

scribi; sed quamlin 5011111« \n corporo; pcrcgrina- A leval gens ronlra gentcm gladium. Libcrc rldclis
mur a Domiub [11 Cor. v), vigilantes cootra hosles mnllos conflare gladios suos in vomcres, et lanceas
liosiros. Non oinncs sunius 111 uoa civitate, oec om- suas in falces. Ad litteram quolidie implelur hoc,
nos io uno loco se custodiant. Licet enim una civi- non in illa perlida gcnle, quse pacem non babet,
las dicatur et sit sancta Ecclesia, tamen in ipsa di- nec habuit, ncc habebit; sed in illa generatione ju-
versi sunt ordines, quasi dnersac civitates, in qui- siorum, quae lienedieetur. Nonne videtis homincs
btis siugitli prolitentitr, id cst snam taciunt profes- saeculi nobiles ad eoDversionem venientes, lanceas
sinnem. Sunt coim mulli, qui vel nolunt, vcl non et gladios suos dimitlere, et qnasi msticos manibns
possunl, scrrare castitateiu. Nc ergo isti per libidi- suis cibum suum operari? Sed multo melius, et

nes el lornicationes , sive immunditias rapiantur apertius, atque plenius hoc spiritualiter implcri in-
ab iiiimicis suis, neccsse habcnt ulsint in aliqua telligilur in omni genere hominura, paupcrum sci-

civilate, ubi se tueantur. Istoruoi c vitas, ubi sc licct el divitum, clericorum et laicorum. Aitenda-
custodiunlab illis vitiis, conjugium est. Isla civitas mus gladium, de quo dicit Doniinus : Omnis qui
mnltos habci iiicolas, licet infirmos. Sed ct cooti- acceperit gladium, gladio peribit (ilatth. xxvi) : ct

ncntes, qui castitatem scrvare disponunt, alii unam illum vomerem, quo scindilur terra cordis uoslr,
civiialem eligunl, alii aliam. Alii eligunt solitudi- B Scindile cordu veslra, el non vestimeuta
j„ x i a niuii :

neni, alii clauslrum, alii magis sludent in jejuuiis, vesira (Joel. 11) : et vidcbimus intiumerabilem mul-
alii praecipue in vigiiiis, alii per quotidianos labores litudinem in hoc tempore mulare gladios suos in
superbiam carnis cdomant; alii cordis contritiooe vomeres. Gladius iniquitas esl. lloc gladio quisqtie

et lacrymaruin prolusionc vitia exstinguunt. Videa- seipsum prius laelil quam alium, sicnt dicit beatus
mus nos et nostram civitatem. Munitissima civiias Augustiniis : Omnis, inquit, homo prhts in seipsuin
est ordo nostcr, et vallata undiquc bonis observan- iniquus est, qnam in alinm ; quiu stalim ut concipit
tiis, qtiasi quibusdam muris et lurribus, ne hoslis voluntatcm Iwdendi alrnm, etiam anlequam alium
nostcr nos decipiat, ne nos ab exercitu nostri iinpe- ladat, se lccdit : quem gladio iniquitalis occidil. De
raloris avcrtat. quaJis murus paupcitas, qno- hoc gladio dicit Doininus Pelro : Omnis qni accepe-
inodo nos defendit contra superbiam mundi, conlra rit gladium, gladio peribil. Quam mulli, fratrcs, ii»

vanitatcs et superfluitales noxias el damnabilcs! temporc isto liunc iniquilatis glailium coiiflant in
Qualis turris silentium, quod prcmit assultumcon- vomercm compunctionis Multi, qui priusanimam !

lenlionis, rixae, disscnsionis, et delractionis ! Quid suam gladio peccali occidcrunt, modo cor suum
obcdientia, humililas, vililas veslium? quid asperi- pcr compunclioncm poenilcnliae scindnnt; lanccas
lasciborum? Muri sunt, lurres sunt, contra vilia, ^ quoquc suas, id esl sublilitatem sui ingenii, qua
conlra assultus inimicoium nostrorum. Iu haccivi- solebanl multos secum traherc ad peceaiu n, multi
tate profitemur nos, non Romanos, scd angclicos. hodie mulant in faices, quibus fructus spiriluales
Ltae enim ohservanliae ostendunl nos esse de socie- colligant, ut obviani venianl Domino, portantcs ma-
talc angeloruio, non de scrvis Romanorum. Iu tcm- nipulos juslitise cl salulis. Merilo ergo in «he isto
poreprofessionis hujus implctur illud Isaije : Elcon- el lempore, hunc rumorcm, quem angclus aunun*
flabunt gladios suos in vomeres,ei lauceas suas in ful- liat nobis, commeiidamus. Et quis est rumor isie?

cet (Isa. 11). Et suudit : Non lcvabit gens contra gcntem Nalus est vobis liodie Sulxator tnundi, ait, i» civitate

gladium ; nec exercebuntur ullra ad prwlium (ibid.). David. Merilo commendat gaudium, qui praedical
Sine dubio, fralrcs, licet pradia abundent, cre- Salvatorcm natum. Yerum est enim gaudium, gau-
brescant seditiones, et occisiones mulliplicenlur; dium salutis; et gaudiurn salutis vcraciter nobis

impletur modo, quod promittit prophela : Non te- confert nativitas Salvatoris.
vabil gens contra genlem gladium. Dulc gcntes suut Oportet nos igitur gaudio magno gaudere, pro
de qiiihus iu isla Scriplura saepe fil mentio : una bis, quac nobis hodie dicuntur ab angclo, sciiicct,

electorum, alia reproborum. llla utique gcns repro- q U ia nalus cst hodic Salvator. Sed, fiatres charis-
borum regnum diaboli est, et cstdivisum istud
lud re- simi, non omnibus sapit rumor istc. Non sapuit
gnum advcrsum seipsura ; ideo gens isla nunquam Herodi, ncc Scribis cl Pharisaeis; imo, audilo eo,
babct paccm in scipsa; sempcr pugnant, se invi- lurbali snut, ct mtilti cum eis. Sed nec modo om-

ccm deslniunt sive corpuraliler, sive spirilualiler. nibns sapit. Muliis hodie plus sapiunt corruptihilcs
Etgens ista aliquando levabat gladium contra illam deliciae vcntris, quam istae incoiruptibiles deliciae

repro- menlis. Mulli hodie magis gaudent in polationc,

aliam gcnlcm, quando scilicet terrcna civitas

borum persequebatur Ecclcsiam Dci, et occidcbant quatn in Christi Nativilate. Aurc audiunt isti rumo-
et trucidabant sanctos marlyrcs Chrislianos- Hoc rem istum, sed non inlelligunt. Non enim habcnt
apcrla pcrsccutio in aurcs inlcriores, quas requirit, qui dixit Qui ha-
modo non lit, cessavit illa ;
:

qita mulli propler timorcm non audebanl profilci i bet aures andiendi, audial (Luc. vui), Vobis autem

sc csse Christianos. Secure modo qui ad snpernam bene dicitur rumor iste, qui etauresad atidien-
civitatcm illam pertinenl, ad eam tcndunl, et pro- dum, ct sanum palatum ad gustandum habetis.
imperalnr namque et vigilias noclis custodilis super
fitcntur ccnsum, quem requiril ab eis Vigilatis

magnus, Dcus ipsorum; quia in tempore hoc non srejrctn vcsf.um. llli autem, qui calicilms epolan-
223 B. AELREDl ABttATlS RiEVALL OPP. PARS . I. — ASCETICA. 4*4
dis student, ul inebrienlur, ei luxurientur, non vi- A dictur a consortio ovlum Christi, ct pascrt carnales
gilanl iu nocle : gunl eiiim souino inerfuc deprcssi, scnsus suos pcssima delectalioue peccali. Sed quia
el vino ebrielalis. Qui enini derii.innt, sicul ail Apo- vos exemj.lo pastorum istcrum gregem vestrum vi-
stolus, nocle dormiunt; el qui ebrii sunl, uocle ebrii gilantes custoditis ; vobis adbuc hodie dicitur, quod
tunt (I Tliess. v). Dies euiui corum nox est, piopter illistunc diclum est ab angelo, et quod initio ser-
opera lenebiarum qua? agunt. Obscuratum ext insi- inonis hujus proposuimus vobis. Audite igitur il-
piens cor eoruni(liom.\); vos vcrocircumlusaestcla- lsid, et cum speciali jucunditate percipile : Notite
rilas Dci, sicul lilios diei, imilantes beatos paslores timcre. Merilo utique vobis dicitur : Noiite timcre.
islos.dcquibusEvangeliumloqiiitur.Yigilaiisqiiippe, Scd quid? Utique amate, babetis enim justam et
sicut dixi, ct vigilias noclis supcr gregem veslrum n anifeslam causam, quarc debelis amare, potius
cusloditis; caute vos ubique habendo, et oinncs qiiam limeic. Aule liuuc diem ncccsse eral timere;
aclus vestros, ul Deo placeant, intcndendo. Et rc- antc bunc diera habuimus Creatorcra Doniinum,
vera sic oportet. Nox enim est, in qua ille lco ru- judicem Deum, el utique juste eum limuimus; quia
(jiens ihcuil ovilia Chrisli, quanens quem devoret Creatorem nostrum, cui nos cteatura ejus laulam
(/ Petr. v). Si pasloies dorminiles invcncrit, rapit injuiiara fecimus, quod eum in primo bominc con-
de gregibus corum; quod rapuerit ad morteai
ct tempsiinus, nolentes esse subjecti ; ped ex consilio
l.ahil: proiude ciistodiamus vigilantes gregcm no- diaboli lenlavimus ei lieri parcs. Eritis, ait, ticut
strum.Grex noster affecliis noslii boni, et bonae co- dii scientes bonutn et malum (Cen. lll). Mcrito po-

giiaiioncs. Super bos greges nccessc est ut vigile- tuimiis limere Dominum nosirum, quem sicut mali
mus, nequando prxnaleat inimicus adversus eos, ct servi offcndiinus. Merito enim Dei judiciuin polui-
auferat eos nobis, dissipans et dispcrdeus. Super mus timere, qui nihildignum babuimus, quo oossc-
gregcm suum vigilant, qui onmes cogitationessuas, inus tantum expiare peccalum.
locuiiones et opcra sollicite conservant, ne iu ali- Non erat ante liunc diem, unde sccure gauderet
quo aliquam offensionein incurral. Similiter qui homo, nisi inquantum cognovit vel credidit bunc
sensus suos, id est visum, audilum, guslum, odo- dicm futui ura. Hodie autem vobis dicitur : Nolite
r-jium ct tactum, custoJil,ne fur ille pessimus eos timere, scd amalc; uolite trislari, sed gaudele. Ecce
furctur vel rapiat. Furalur visum quando pcr
,
angelus de coelo adest, annuntiaiis vobis gaudium
negtigentiam incautc per visum peccamus; ra- niagnum. Gaudete ergo pro vobis, gaudele et pro
pil, quando per vim delectationis noscompellit pcc- aliis ; qnia gaudium boc non solum est vobis, sed
care. Sic et audilum furatur, quando pene nescien- C omni populo. quale gaudium, quam magnum,
lisad vauitalcs el verba oliosa aedienda, nos alii quam duice, quam desiderabile ! Huc usque trisla-
cil; rapit, quando ubi deleclalionis ad vana fa- bamini, quia niortui eratis; sed jam gattdcte, quta
cienda impcllit. Furatur guslum, quanJo per concu- ad vos vita venit, ul vivatis. Trislabamini, propter
piscenllam guhe ignorantes detipit; rapit, quando teucbras vcslrre caecitatis; sed gaudele, quia bodie
gulaj desiderio scientes vincit. exortum esl lumen in tenebris reclis corde (Psal. cxi).
Hocipsum quoque de aliis sensibus inlelligendum. Tristabamini, quia roiseri eratis; scd nobis na.us
De bis gregibus dicil in Canlicis sponsus sponsae cst misericors et miserator, ut vos ad beatiludinem
stise, Chrislus scilicet Ecclesiu?, sive cuilibet sanctae liansealis. Tristabamini, quia oppressi eratis mole
anima) : Capilli tui sicul grex caprurum (Cant. iv). peccalorum, sed gaudetc modo, quia bodie natus
Cnpilli aaimae nostrae sunt cogitationes subtib-s, est Salvalor, qui salvum faciet populum sutim a
qme proccdunt de rationali menie, quae csl caput pcccatis eorum. Hoc est gaudium, quod annuntiat
aniinaj. Sicut nobis nescier.tibus capilli oriuntur Angelus. Natus est hodie Salvator. Timuistis buc
de
cnpite, et iterum nobis nescientibus dcfluunt, ha usque cum qui creavit vos ; araodo amatc eum, qui
siue dubio cogitaliones sa;pe etiam nobis nescienti- sanabil vos. Timuislis huc usque judicem veslruin;
bus veniunt et recedunt. Et sicui in sectione capil- D amate amodo Salvaiorem vestrum. Natus est, ait,
lorum nullus dolor qnando superfluas
senlitur, ita vobis hodie Salvator. Quis est iste, vel qualis? Au-
cogiutiones abjicimus, gaudemus potius quain do- dile. Qui est Christus Dominus : cbrisma Graecc,
lemus. Comparaiitur capilli fcti iu sanctis anima- unctio Laline. Inde Cliristtis, id est unclus. Ecce
bus gregi caprarum, qui pascitur in montibus, et qualis venit Salvalor noslcr Christus vcuit, uncltis
erectocapite; quia cogiiationes sanctorum semper xc\ul. Ipse enim lanquam sponsus processil de
se de codestibus pascunt, et ad coelestia erigunl se, thalamo suo (Psal. xvm); et unctus processit, ut
implentes illud Aposloli : Quce sursum sunt qttcc- niagis placeret sponsue suae. Sed unde uncltis?
rile, etc. (Colos. m.) Porro quod scnsus carnis lioe- Audi : Unxit te Deus, Deus tuus, oleo lcetitim, pra
dm um nomine debeamus accipere, dicilur in eisdem consorlibus titis. Uyrrha, et gnlta, et easia a vesli-

Caiiticis : Si ignoras te, o pulchra inter mulieres, menlis luis (Psal. xi.iv). Ecce lapis quein unxit
egredere el abi posl hasdos tuos (Cant. i) ; quia siue oleo sanctus Jacob. Ipse lapis hodie abscissus de
dubio qui oculos aufert a seipso, nolens seipsum moule sinc innnibus, id est nalus de Virgine sine
suam scilicct infirmitatem atlendere, sed magis alio- opere virili, processil unclus cleo essultationis. Et

rum vitam cxpiorarc ct judicarc ipse plane cgre- ; beue olco exsullalionis, quia exsultavit ut gigns ad
22
- SERMONKS. — SEKMO II IN NATALI DOMIM. 226

cunendamviam (iW.xvm); cxsultavit cl cucurrit. A ponitstulliiiam, hincsibi Judxus scandalum sumit.

Quod nobis per Aposlolum suum prxcepit, lioc ipse Quare ista tibi non sapiuitt, quare non frngrar.l
primilus exhibuit. Dicit Aposlolus Non ex tristi- Kon tiliquc, qtiod isla sapida non sini cl o;!>:i-
:

fera sed quia lu insipidus cs, ct putidus. Mihi

aut ex necessilale, quia hilarem datorem diligit
tia, ;

ccrle magissapit tristitia lua, Domiiie Jesu, q-iaui

Deus (11 Cor. ix). Sic ipsc primo unclus oleo cxsul-
omnis mundi Ixtilia. Magis niihi dulces suiu lu;-o
tationis, viam qua nos non ex tristitia salvavit,

autex necessitale, sed sua bona voluntale, ct cum lacrymx, quas fudisli in ir.ortc amici quam illa ;

magna exsultatione ingressus cst. Merilo ergo forliludo philosophorum, qui sapientem nullo vo

Chrislus, quia unclus oleo Ixtitix prae consortibus lunl affectu moveri. Dulcius cerle mihi olet cibus
luus et poltisin medio pcccatortim ct pul licano-
suis. Consortes ejus vocal omnes sanctos, qui ejus
nomir.is participcs sunt, vocati a Ciirislo Chri- rum, qtiam rigida abslinenlia Pharisaeoram. Certe
stiani.
odor unguenlorum tuoriim supcr omnia aromala.

Siroililcr et sanctos Veteris Teslamenti qui, licct Quomodo mihi sapit, quod cerno Dominum ma-
quantum ad corporalia
exhibenlcm se
hoc nomine non vocareniur, re lamen, quam hoc jcslalis ,

excrcitia, et non secundtim

humanas affcclioncs,
nomcn signilicat, non fraudaulur. Oinnes suni un-
de quibus Apostolus Spe modum forlium, scd sccundum modum inlirmo-
cti oleo Ixtilix, dicil :

gaudentes (liom. xn). Scd quia omncs aliquid inve- rum ! Quanlum me confortat hoc in iufirmilate

niunl iu seipsis pcccati, unde debeant coulri- mca

Ilaic ccrlc inrtrinilas Doniini mei, sine dubio for-
slari : ipse qui nullum habebai pcocLtuni, digne
titudo ct lirmamenluin csl infirmitatis inejc. Ciule
dicilur uncttts oleo Ixlilix prx consorlibus suis.
nioncndi eslis, qui fotles eslis iu religione ct ad
Myrrha, inqitit, et gutta, et casia a vestimentis
aspcritales omnes promplissimi, ut non cos lcmere
tuis. Chrisle, o tincle, o quanlum fragrant luvc
judicclis, qttosvidelis aliquando lcmperare rignrem
vesiimeula lua ! Vestimenta ejus membra suntcor-
suum secundum esse infumorum. Si cnim videio
poris assumpli pro nobis : Verbum caro factum cst
fralrem meum, ctijus corporis ct animse curam
(Joan. i). Ibi myrrha, ibi gulta, ibi casia. dulcia
unguenta uncti noslri ! Ille qui in se est vita im- habeo (non enim tolum homincm diligo, si quo-
rumlibct islorura aliquid negligo), si ergo vidcro
morialia, pro nobis morialis faclus esl : idco myr-
rha. lllc qui per prxsemiam divinitatis omnia im- eum necessilatem patienlem, vcl propter asperita-
tem ciborum, vel laborum, vel vigiliarum si, in-
plct, pro nobis cxinanivit semetipsum, factus sicut ;

aquaeffusa: ideo gulla. lile quem trcmunt an- C 1 uam . videro cum cruciari corpore el corde ton-

humiliavit semelipsum factus obediens usque lari (valde dillicilc est, quando caro nimis affligilur,
gcli,

ad mortem, morlem autem crucis (Phihp. n) : ideo ut mens non tenleturj ; si ergo videro eum sic

casia. Myrrha, qua morlua corpora solent inungi, affliclum, el habuero subslanliani mundi, ct tlau-

mea ab co, quomo.Io charUas L ci ma-

!

significal mortalitatem. Gulta ,

quae per parvas sero viscera

guttas colligilur, significat exinanilionero, quapro- r.el in me? (Uoan. iu.) Certe, si semper me habeo
ptcr nos minoi atus est paulo minus ab angclis. Ca- secundum rigorem fortium, ct non aliquando con-
sia humilis hcrba vel arbor, sed odorifcra, sigui- dcscendo ad csse infirmorum, non curro in odore
unguenloium Christi sed in duiitia Pharisaeo-
licat humiliialem ejus, cujus odor per lotum mun- ;

dum respersus cst. Mcrito ergo Christus, mcrito rum, qui se jaclabant de rigore abstinentiae, el ju-
uuctus, merito oleum cffusum uomen luum : idco dicabant discipuios Domini, imo ipsum Dominum,

adolesceiilulx le, qucm pnus limuerunt, sentienles vocantes eum voratorcm et potatorem vini. Iloc

liuiic o:Iorcm unguentoruin luorum, dilcxcrunt. utique cavendum est ne sub spccie condcscensionis

Ergo, fralrcs, teramus hxc unguenta sedula mcdi- nulriatur molliiies remisslonis ; sed loncndum est

lalione iu corde. Cogitemus quam dulcis nobis dc illud B. Grcgorii, ut nec districlio r.gida, ncc pic-

l«t csse inyrrha morlalilalis ejus, pcr quam nos ab D Curramus ergo, fratrcs, curramus
las sit rcmissa.
in odorem unguenlorum istormu, quibus unclus
omni morlalilalc libcramur quam ditlcis ejus mi- :

noratio, qua uos ad coelcslia sublevamur quam ;

eslChristus curramus «um pastoribus ad uiictum
;

nostrum, quia quod eis dictum est, dicilur cl no-

dulcis ejus liumiliias, qua nos exaltamur. Conside-
proptcr nos. bis;quia vidclicet Natus est nobis hodie Salvator
rcmus quantum se Christus iuclinavil
:

mundi, qui est Chrittus Dominus. Et benc addilur.

Videte mira. Appropinqnanle morle, Christus tri-

Paulus hclatur (Philip. Domiuus. Si quis proplcr felorem vitiorum carna-

stalur (Matlh. xxvi), et i).

Mortuo amico suo Lazaro, Christus ploral (Joan. lium non potcsl scnlire odorem istum, ncc ideo

potcst amare tiiicium, id csl Christuin tinicat sal-

xi) ; ct non ploral mulier illa Machabxa, in morlc ;

Mac. vn). Venil Joan- tem Dominum quia nalus cst nobis bodie Sal-
hei renda seplem filiorum (/ ;

ator mundi, qui tsi Cluislus Douiiuus in civilale

nes Daptista non manducans, ncqtie bibens ; venit

Christus manducans et bibcns, el voralor el pota- David. Ipsa csl Belblehetn, ad quam debcmus cur-

tor vini appellalur (Malth. xi). Non sapiunt tibi rcrc, sicul foccrunl pastorcs, audito rumorc islo.

isla, o Judxe, sive pagane, non tibi sapiu.il, iitillum Sicutcnim cantare soletis : Cloriam Veo caniavt-
rum, cucurreruni in BcthUhetn. Et hoc, ait, vobis
liinc sentis odorem. lmo hinc pnganus nobis op-
227 B. AELKEDI ABDATIS MEVALL. OPP. PARS I. -- ASCETICA. *H8

tignum. Intemeth ittfantem pannit intotulum et po- \ poieuiiam suam iniimare. Mundi hujus sapientes
silum in prcesepio (Luc, n). Ecce quod dixi, qitia parvas admodum res, scilicet regum victorias, prye-

amare debelis. Timetis Dotninum angelorum, sed iia foriium, vel certe siderum cursus, ipsum etiam
aniule infantein parvulum ; limctis Doniiiunu ma- inundi silum, pulciiris ei ornalis sermonihus elo-
jcstatis, scd amate involutum pannis ; limctis re- quunlur; no.stri autem psealores magna et mira-
gnanlem in ecelo, sed amale jaccnlein in puvse- bttia, qua: tognoverunt dc Deo, paucis el simpli-
pio. Sed quale signum acceperuul paslores In- .'
cilius verbis, sed lestimonio maguarum rerum os-
venitlis infantem pumiis iuvolulum, et jacentem in tenderunt. Sciebant namque se esse debitores, non
in prcesepio. Quod ipse esl Salvalor, quod ipse est soium sapientibus, scd eliam insipientibus ; nou
Chiistus, qiioii ipse est Dominus. bcd quid ma- solum ingeniosis, sed etiam idiotis : el ideo sim-
gnum est involvi pannis, jacere in stabulo ? Nonne pliciter loqucbanlur, ut omnes pnssent intclligere,
et alii infantes involvuntur pannis ? Quale ergo hoc lam aperlis rebus probabant qu« dicebant, ut om-
signuin cst ? Magnum certe, si tamen inlolligimus. ncs posscnt videre. Illos nos imiiari oportet ; ad
Iiileiliginuis, si non solum isliini amorciu audi- Utilitatem simplicium aptantes verba noslra, pro-
uius, scd etiain lucem, ouae cuiu angeiis apparuil, pter gloriam Christi, cl ipsorum profectum. Dixi-
in corde babemus. ldeo cuni luce apparuit, quandn |j mus vobis alia vice quod Christus in hunc munduin
istum rumoren primo nuntiavit, ut sciamus quia venit peccalores salvos facere : Chrislus autcm
illi suli vcre au.!iunt,quiiucem spirilualem in menlc vnctus dicitur ; viitns autem hujus unctionis ho-
Jiabcnt. die palain inuoluii. Natus esl Clnistus in Judana,
Muita dici possunt Je hoc siguo ; sed qnia hora el stalim odorem unctionis iilius scnserunt illi,

parum quid inde dicam, et breviter.

p:-selcriit , qui fucrunt in Chaldaea : et complelum est in ipso
Delhlchem domus pauis sancla Ecclesia est, in qua Domino nostro quod poslca Apostolus de se el sui
ministralur corpus Christi, rerui scilicet pauis. simitibus dixit : Bonus odor sumus Deo in omm
Praesepium in Delhleliem , altare in ccclesia. lbi loco : atiis odor vita in vitam, aliis odor morlh in
pascunltir auimaiia Christi, de quibus diclum cst mortem (II Cor. n).
Animulia lua hubilabunl in ea (Pial. lxvii). De hac Uoc hodie faclum est de ipro Cbristo : a quo
mensa scriplum est : Parasii in conspcciu meo men- omnis odor bonus. Quid enim signitical bonusodor,
tam{Psal. xxit). In hoc piaisepio cst Jesus pannis nisi bonam famam ? Eiquaefama melior aul dulcior
invnluuis. luvolutio pannoruin cst tcgumenlum sa- quain quod, qui parvulus jacebat in prasepio,
cramcnloiuin. lu iioc prxsepio iu speeie panis et Deus essct, el Dominus, el lolius niundi salus ?
vini esl vcrum corpus ct sanguis Chrisli. Ibi ipse C llanc famam audieruut pagani, audierunl et Judaei.
Cluistus esse crcditur ; sed involutus pannis, hoc Prius vivebanl Judad. et inorlui cranl pagani : sed
esl invisibililer in ipsis sacramcntis. Nullum tam statim, quando utrique hunc odorem sensciunl, rc-
inaguum cl evidcns signuiu habemus ualivilalis vixcruut pagani el morltti suut Judxi. Pagauis
Cbristi, quam quod in saucto aiiari sumimus quo- eral odor isle ad vilam, Jud;cis ad niortem. Slaliui
tidie corpus et sangiiiuem ejus ; et quod iiium, euim ul isli reges, dc quibus loquitur Evaugcliiim,
qui serael pro nobis natus est dc virgiue, quotidic pcr stcliara quam viderant in Orienle, nativilaleni
cernimus pro nol/ts imninlari. Eigo, fratrcs, ad Domini cognovcrunt, venerunl cum muneribus ado
pncsepium Domini leslineinus ; sed quanlura pos- rare eum et mox ut Herodes fauiam ejtis audivit,
:

sumus, prius ad accessum hunc nos per gratiam cuin Judxis qtuesivit ingenium, quomo.lo occidcret
ejus praparcmus, quatenus sociaii angclis, et corde ilium. Tunc ccepil illa cxcilas csse in Israel, dc qua
puro, el conscienlia buna, el fide non ficta (I Tim. dicit Aposlolus : Cascilas ex parte. conligil in Israel
i), canlemus Domino in omui vila ct conversa- (Rom. xi). Tunc ctiam coepit oriri illud luraen,
lionc nostra : Gtona in excelsis Deo, el in lerra pax quod Doiuinus pcr prophelain Ecclesix su.e, quani
liomiuibus bonoe voluntatis (Luc. n). Per euin- colleclurus eralde gciilibus, pronii it, dicens : Surge,
dem Dominum noslrum Jesum Chrisluiu, cui honor iltuminare, Jerusatem, quia venil tumen luum (Isai.
et gloria iu sajcula sxculorum. Amen. lx). Hjcc est Jerusaiem, quam Dominus Jesus, qui
SEHMU III. pax vera cl summa esi, xdilicatde vivis lapidibus :

1N AITAIUTIONE DOMINI. qua? ad ejtis visiouein lendil, in ejus visione bca-

Ai.te dics aliquos iniimavimus vobis, fYalres, tam se fuluram ccrlissime crcdens. Ipsa esl sancta
exortum in tcnebris lumen reclis corde (Psal. cxi) ; unaquxque congregalio sancta, ipsa
Ecclesia, ipsa
exortum ilium, quem unxil Deus Palcr oleo exsul- unaqua>que anima sancla. Surge, iuquil, illuminare,
lalionis,pr* eonsoriibus suis (Ptal. xuvj. Sed non Jerusalem Merito ci dicitur, surge, qux jaccbal ;

poiuii sermo nosler expriinere duicedineni et vir- mcriio ei dicilur, illuminare, qua? cxca erat. Jace-
lutem illius unciionis. Talis esl viilus Cliristi, ut hat cxca in UneLris, in erroribus, in iniqtiitalibus.
rulla lingua pc-sil eam ^piiniere ; nullum cor, ila Dicilur ergo ei, surge, quia jam se inclinavcral, qui
ut diguum esl, cogitare. S^d quod homo non |>o- cam erigcret ; dicitur, illuminare, quin jam aderat,
Usiverbis, Deus rebus ostendit. Plicuit benigni- qui caui illumiuarct. Quid aliud clamal hodic st<!la
tali ejns manifeaL: rerum cxhibttiooc hodie raobis uova de coelo, nisi : Surge, itluminare ? Signuiu
229 SERMONES. — SERMO III . IN APPARITIONE DOMINI. 230
Dnminica? naliwtatis ideo in coelo appamit, ut a A Terra autcm hacc crat inanis cl vacua : inanis veri-
terrenarum rerum araore surgamus ad ccelum. Et tate; vacua ab omni bono operc. Tenebrae quoque
koc signum ideo iii slefla, ut per ejus naiivilatcra erant supcr faciem abyssi. Abyssus anima est, pro-
nos illuminandos sciamus. Sed cui hoc clamabat pter uimiam nalurae suae profuiiditalem ; facies
illa stelia ? Non utique Judans, qui caeci erant ; nou abyssi ipsa mens. Super banc faciem abyssi tene-
Jcrusuiem sanguinariae , quae ntox pacis audita brae erant : teuebrae erroris, tenebra? gentilitatis,

prsesentia turbata est, et ipsam pacem occidere tenebrae horrcndae inlidelitalis. Scd hodie eis dicilur
quaercbat pace perdila, sed sine dubio illi /eginae Surge, qui lerra erant ; iliuminare, his, quibus lene-
Jerusalem, qua; festinavit a finibus terrae audire brae erant super faciem abyssi. lioc est, Fiat lux,
sapientiam Salomonis, qui pacificus interprctalur. quod csl, Illuminare. Cum fide cl cognilione Dei
Ei ideo illa esi Jerusalem, quae visio pacis mierpre- genlilcs illuminanlur, iuxfiunl, et atidiunta Paulo:
tatur, quia ad videndum pacificum veniebal. Re- Fuislis aliquando lenebrat , «unc autem lux in Domi-
gina haec Ecclesiam significat de paganis : natn et no (Ephes. v). Sed unde illis hoclumen ? Surge, ait,

ipsa rcgina pagana erat. Et Ecclesia sine dubio illuminarc, Jerusalem, quia venil lumen tuum. H;ec
regina esl quae tot gentes et populos regit, de qua cst lola causa, quare iiluminatur sancta Ecclesia :

dicit David : Aslilit regina a dexlris tuis, in vestitu B primo in illis tribus rcgibus, ct postca in oranibus
deauralo ( Psal. xliv). Isla Ecclesia hodie coepit gentibus. Haec est lota causa, quae ei dicitur per
nasci in illis paganis, qui vidcrunt siellam istam, prophetam : Quta venit lumen tnum. Exortum est
ct ejus significationem intelligebant. Ergo ista re- esl enim in tenebris. Sed quibus?Non pcrvcrsis
gina bodie vcnit a finibus terrae videre faciem ojus, corde, permanentibus in tencbris suis ; sed reclis
de quo dicitur : Ecce plmquam Salomon hic (Malth. corde, qui ipsum lumen agnoscentes, adorare desi-
xu). Yerc plusquam Salomon, quia ille tanlum Sa- deraverunt. Dicilur terrae inani etvacuae, titsurgat,
lomon, id est pacificus : isle ita est pacificus, ut sit id est ut ad coelestia dcsideranda se praeparel. Et
etiam ipsa pax, sicut dicit Apostolus : !pse est pax quasi respondenli : Non video, qu^: coeleslia, qu:e

nostra, qui fecit utraque unum (Ephes. n). Et ideo spirilualia debeo desiderare, subjuugiiur, lllumi-
ilia nostra regina bene dicitur Jerusalem, id esl vi>io nare.
pacis, quia ad ipsam pacem properabal. Et luec Et videte, quam pulchre in istis dttabus lectioni-

regina nosira pulchre eiiani dicilur regina Saba. bus, prophelica videlicet el evangelica, quae hodie
Saba quippe captiviias ir.terprelalur. Ecclesia plane recitanlur in Eeclesia, duo Testamenta conveuiant.
est regina Saba ;
quia coniponit et regit bene isiam "Videmus aperte Evangelium in propheiia, el pro-

captivitatem, in qua peregrinalur ab illo regno,

^ phetiam in Evangelio, quasi rolam in rola. ln pro-

in quo nuila est captivitas, nulla miseria <juod :

phelia dicitur sanctae Ecclesiae de gcntibtis : Suige,

regnum ipsa pereipiet in die judicii, dicenle Do- illuminare, quia venit lumen tunm ; in Evangelio

mino Venite, benedicli Patris mei, percipite rc-

: narratur quando ipsi Ecclesiae de gcnlibus apparuit
gnum, quod vobis paralum est, etc. (Matth. xxv) nova stella in coelo, quae cam a lerrenis operibus

Haec regina id est Ecclesia sancta de genti- surgere commoueret, et lumen noviter
ad verum
,

bus, ante istum diem jacuit ; anle istum diem nalum invitarct. In prophclia additur Et gloria Do :

caica fuit sed ei hodie dicilur Surge, illumi- mini tuper le orla est (hai. lx). Iii Evangelio nar
; :

nare. lalur quando ipsa sielia, in qua magna gloria Do-

Hodie in istis Iribus paganis regibus surrexit de illa mini apparebal, snper ipsos tres reges, in quiuus
pessima consuctiidine, de illo immundoleclo, in quo lunc eut -jancta Ecclesia, manifeste orla esl. Sed
<um dseinoiiibiis fornieabatur, quia idola, el siniula- hocsecundum litteram. Sccundum spiritualem scn-
cra, et daenionia adotabat ; et coepit concupiscere sum, quid est, quod sanctae Ecclcsiae dicitur : Quia
illum speciosum (ormaprce (iliis hominum(Psal.\t\\), gloria Domini tuper te orta esi .'Carnalcs Judxi ante

Salomonis. Csca erat anle hunc rv hoc tempus gloi ificabanl Do.ninum ; sed omnis illa
faciein scilicet vei i

diem ; sed hodie erigens oculos ad illam mirabilem non super ipsos. Omnia enim
gloria stih ipsis eral,

steilam, quasi audiens : Accedite ad eum, el illumi- terrena cllransiloiia, omnes diviliae, omnis honor

namini (Psal. xxxm), coepit quaerere illud veruni mun.li, sinc dubio sub homiiie est, non supra ho-

hominem venientem minem. Quod auteui illi carnales Judnei glorifica-

lumeii, qiiod illuminat oninem
Deum banl Doiniuum, itlco facicbant, quia eis Doininus
in hunc mundum (Joan. l). Videlur mihi hodie
dicere : Fiat lux : cl facta e*l lux (Ucnes. i). terrena bona promitlebal. Idcoillam gloiianiDumini,

Creaverat prius ccelum et terram ;

sed terra eral qua eum gloiilicabanl, quasi sub se babcbanl, quia

inanis et vacua, ftt lenebrae erant supcr faciem uon aliud quam temporalcm mercedeni quaenbant.
abyssi. Coelum eiat Simcon
S. qui Dominum ,
Sed hodie sancUo Ecclcsiae dicilur Surge, quia glo- :

agnovit iiifantcm coelum S. Anna propbetissa ;

ria Donuni super te orta est, ut lilii sanctae Ecclesiae
;

coelum Zacharias et Elizabclh, et caeleri spiriiuales, cor suutn a icrronis, ad coelcsiia dingant, et nec pro
ct glo-
qui crant inter Judaeos. Terra adhuc cranl isli tres terrenis, scd pro coelestibus Dco se>\iant,

icges, in quibus sanctam Ecclesiam diximus signi- rilicenlcum. Sed vidcamus, quid in prophctia se-

nihU Lcrram sapiebant. quitur, quid in EvangiTio. Q>w ecce, inquil pro-
ficalain. Terra craiu : nisi
27,{ B. AELREDI ABBATIS RIEVALE OPP. PARS I. — ASCETICA. 232
pheta, lencbrar operienl lerrttm, et caligo populos A paganis regnaret.'E/ gloria ejus, ait, in te videbi-

(ibid.). Sed haec nune ci dicuntur, qtiasi ad priora tur.

respomlisscl Eeclr-sia dc gcntibus mirata, quod sui Ilodic, fratrcs, hodie pro cerlo visa esl gloria

curam haberet Dnus. Quare me modo vocas ? In Domini Ecclcsiae dc gcniibus. Nonne magna gloiia
piincipio ahjecisti mc, et ad opus tuum elcgisli Domini visa cst, quando illum parvum el pau|)crcm,
Juihcns, sicut scripltim est. Quando dividebat Altis- et paupcris pucllac lilium, regcs adorabant, et mu-
timus gentes, etc. pars Domini populus ejus, Jacob nera oOerebanl ? Et lamen, fiatres, paruin cst hoc
fumcutus liwredilalis ejus (Deut. xxxu). In illa plebe ad aliud quod signilicalum esl in illis regibus, ct
prophclae, cl jnsti, ct sancli qni tibi placenl. Me istis muncribiis. Veniat nunc in memoriam regina
ergo nunc qnarc, inqait, vocas? Audi quare : Quia memorala, quac venil a linibus terrae vidcre fa-
illa

ccce lenebrar operient terram. Tcrram vocal Judaeos, cicm Salomonis, ct audire sapicnliam ejus III Reg. i

quia terram tanlum sapiebant, el nihil nisi lerrena x). Non vcnil vacuis manibus, scd munera preliosa
ctipiebant. Ihnc lcrran tcnebrae operiunt; quia sic- valde obtulil Salomoni. Ecce in istis tribus paganis

utail Apostolus : Ca-cilas ex parte contigit in Israel, boc quod signiflcat illa regina, id est sancta Ecclcsia

dunec plcniludo gentium iniraret (Rom. xi). dc paganis. Ibi rnuiicra, ct hic muuera. Quare?
Recipittnt hodie pagani veram lucem, ad cujus B Qnia sine dubio signiflcalum est quod pcr univer-
pracsentiam caecantiii Judai. Et aucile quomodo sum mundum sancta Ecclcsia oblalura cral munera
istas tenebras Evangclima ostendit ; et quomodo spiritualia Dornino noslro Jcsu Chrislo; unde sequi-
ipsos Judaens secuiidum istam prophetiam caeealo* lurin propl.cla : El ambulabunl gentcsinluminetuo:
dc qiiibus rcges in sptendore orlus lui (Isui. lx). Videlis
cssc dcscribit. \encrunt isli trcs rcges, el

loculi sumus, in Jeiusalem et dixcrunt : Ubi est, quod ubique ainbulaul gentes in lumine sanctaB Ec-
qui natm esl rex Juda'orum! (Malth. n.) Stalim ul clcsiuc. Quod esl lumen Ecclesiae, nisi quod i//«-

Herodes audivit istum scrmonem, lurbatus esl. minal omnem liominetn venicnlem in Itunc mundum ?

Quare, nisi quia lerra crat, el tenebrae opcruerunl Esl cl sanclum Evangclium lumcn Ecclesia;, quia

terram ? Timuil perderc lerrenuin regnum suum : quaedam clarissima stcila, pcr quam illuniinalur, ct

idco quando audivitqtiod natus cst rex Judteorum, ambulal de virtute in virtulem, ut veniat ad Jeru-
turbalus est, et excaecatus; quia ipse nihil aliud salcm, cl ofTcral ci aurum, thus et myrhain. Aurum

nisiterrenum regnum quacrcbat; nihil illum, qui siguiflcat lidcm divinilalis cjus; myrrha, humanita-
natus csl, nisi rcgnum lerrcnum quaesilurum pula- lis ; ilius, sacriflcii, quod ipsc oblulit pro nobis ad

bat. El non soluni Herodes turbalus est, sed el omnit -, placandum nobis Dcum Patrein. Ibcc suul inuuera,
Jerosolyma cumillo (J/ai</i.n);quia tenebrae operie- hacc sunt aromata, qua? noslra regina vcniens a

banl lcrram : etcaligopopulos.Turbataest illa Jcru- iinibus lcrrx, id cslomnibiisparlibus mundi, oITeit

salem lerrena,illa qtiae occidilprophelas, et lapidal vero Saloinoni. Enusqiiisqucnosirum eral in Saba,

cos. Scd malcr nostra Jerusalem illa spirilualis, id csl in captiviialc. Utique in captivitale fuiinus,

sancta scilieet Ectlcsia de genlibus, non esl tur qtiaudo fuiinus in sacculo. Eramus caplivi in viliis,

bala, scd gavisa. Idco adjunxil propheta : Super le in pcccalis, in polcslate diuboli : vincti vinculis pes-

auicm orielur Dominus : et gloria ejus in le videbitur simarum consucludinuro fuimus inter Chaldacos,

(Isai. lx). Et inlcr ista duo posuit excxcalioncm qui inlerpretanlur, quasi doemones. Quasi dacmones

Judxcrum. Videte quam pulchre sunt, qui soli nolunl irc in perdilioncm scd et
illam rarualium ;

quosciinquc possunt, decipiuut, et ad vilia trahunt,

bis omnibus convcnit Evangelium. Sic sine dubio
quam hic prophcta alloquilur pri-
quibus ipsi implicanlur. Inler tales fuimus, imo la-
sancla Ecclcsia,
t:io in illis tribus regibus paganis vidit gloriam Dci
lcs ftierunt multi noslrum. Sed ibi audivit anima
annunlians natum noslra : Surge, Uluminare, Jerusalem. lbi audiviiiitis
supcr sc, quando nova illa siclla

Dominum illis apparuit. Poslea stalim vcnicnlibus

famam veri Salomonis, et coepimus dcsidcrare vc-

illis in Jcrusalcm apparuit lanta caecitas Judacorum,

* nire ad cum. Sed quia caeci eramus elparalylici, ja-
ccnlcs in dcsideriis carnis noslrae, quasi in grabalo,
ut illum qui natus crat, Christum pularent, et la-
incn ad occidcndum eum quxrcrent. Et itc. um mox dissoluti, infirmi, cl ad nullum bonum opus idonei
Bt ipsi rcges egrediunlur de Jerusalcm, stella, ista el ignorantes viam, qua? ducit ad viiam ; necesse
quam tideranl in Oriente anlcccdebal eos: usquedum erat uldiccret unicuiqtte noslrum : Surge, ut possis

venient staret supra ubi eral puer (Maltlt. u). Idco ambulare, illuminare, ut possis reclam viam agno-
forle prophcta postquam dixcral de Judscis : Quia scere. Quando pcr graliam visilalionis suae excita-

ecce lenebra? operient lcrram, et caligo populos : qu d vit vos Deus, ul indignaremini peccatis vestris, tur.c

sine dubio faclum cst, quando Ilerodcs rcx turbalus dixit : Surge. Quando bonae acmulalionis inspiravit
est et omnis Jerosolyma cum eo ; conveilil se sta- aflecium, lunc dixit : Illuminare.

liin a 1 rcginam nostram, ct ait : Super te autem S d quid cst quod anima in tcnebris existens, ja-

crietur Dominus. Sinc dubio stclla isia quam vide- ccns in peccalis, vocatur Jcrusalem, nisi q-.iia boc
runt super sc isli pagaui, significat quod Dominus erat fulurum ui de confusionc transiret ad paccm ?
nosier, qui natus eral super sanctam Ecclesiam, dc Vucavit eam Jerusalcm, ui hoc audito nominc sug-
233 SERMONES. — SERMO IV, IN PERIFICATIONE S. MARI/E. 831
gercrel ti occulta inspiralione, ad quid creata erat, A vobis, et gloriie sux vos pariicipes facict : quod ipso
et qualis ;
qualcnus liaee adverlens, erubesceret fe- pr;i'Stare digmiur, qui vi\it et regnat per omma
torem vilioruin suoium, et eonverteret se fidcliler sa*cula sreculorum. Amen.
ad eum, qni pax el gloria cst omnium sanctorum SERMO IV.

suorum. Ad ipsum nos prasvia steila perducil, quaj IN HTIFICATIONK SANCT.t M.lRlJC.

illum nunliat et oslcndit. Apparen lo nitntiat, et an- Congregatos vos video, fratres, ut pascamtui cib?
teeedcndo ac slando snper domuin, ubi est ipse, qui permanet,pabulosalutaris verbi Dei. Sicut dieit
oslcndil. Siclla, fiatres, stella, quie nos pei ducit ad Dominus, caelum et terra trantibnnt, verbum auteni
Jesum, sancta Scriptnra est. Fccejam veuitlumcn Domini pcrmanet in aiernum (Matth. xxiv ; Lnc
nostrum quia propler nos, el propter nostram sa-
;
-1\). Hic est panis, qui de ccelo detcendit (Joan. vi),
lulem, Deus boino faclus est, in terris visus est, et ct dat vitam mundo. Istum panem petitis, sicutpar-
cum honiinibus conversulus est (Darv.ch. m), ut in vuli Domini Jcsu , de quibus ipse dicit Sinite par- :

virhile Verbi el viue exemplo illumiiiarel sedentes vulos ad me venire ; taliutn ett enim regnum catorum

in leuebris, el dirigerel eos in viam pacis iLuc. 1).

(Marc. x). Sed ne deticiaiis in via, veniendo pasci
Non eral mirum quod anteadvcnlum Domini pagani
o
vultis : ct pasci
•
utique
•
pane illo, qui mentero po-
» r»

jaeebant in peccalis suis, et tenebris errorum,

D lius iniplet, quam veutrem. Det Dominus, ut sit qui
quando uibil de Deo atidicranl, quando tuir.en Scri- fiangat eum vobis, ne de nobis dicatur : Durvuli
pturarum non noverant. Sed modo magua confusio pelierunl panem : nec erat qui frangeret eit (Thrcn. iv).

est, jaecre in canialibns desideriis et in lenebris Sieiti vestrum est peiere panem, ita et nostrum est

iniquilalum ; quia jam venil lumcn veruni, quod frangere. Frangendusestnobispanis.quemconceisit

iltuminat omnem liominem venientem in hunc mundum vobis Dcus iu itinerc peregrinationis vcstrae, ut ad il-
(Joan. i). Jesus Clirislus.Nonpossumus ulterius ex- lum panem pervenire possitis, qtiem vobis inlcgrum
cusationem habere de peccalis nostris,qiioniam ma- serval cum angelisin palria vest;a. Panis pcregrina-

nifesle nobis loquilur Cluislus, qui aulerl pcccata lionis vcstrae mysteriuro estlncarnaiionis Christiet

muiidi, et justilical impios. Qui scquilitr me, non veriias doclrinae , alque exemplum liumiliiatis ejus,
umbulul in tenebris, sed habebil litmen vilw (Joan. et fidelium suoruin. Panrs palriae vestra*, quo pa-

viii). Et qiue est via, per quam ipsc ambulal, et scuntur angeli , facies Dei est : paiiicipatio divini-

qujt; ducil ad ipsum ? Dical ipse, dical : Qui vult ve- tatis , et possessio gaudii , quod nec ocutus vidit,

nire post tne, abnegel semeiipsum , el lollitl crucem nec auris audivil, nec in cor hominis ascendit (I Cor.
tuam, et sequalur me (Luc. ix). Demonslral cliam ~ n). l)t istum panem angelorum avidius desiderctis,
Aposlolus viam quae ducit ad Cbrislom : Der muttas, et ad eum ardenlius festinetis, Evangeiium admi-
iiiquions, tribulaiiones oporlel nos inlrure in rcgnum nislrat vobis hodie panem , qui fortiludinem dabit
Dei (Act. xiv). Iiem Dominus in Evangelio : Deati spirilui veslro in via ista exsilii vesiri. Apponit
pauperes spirilu, quoniam ipsornm est regnum coeh- vobis purificationcm matris Dei sanctx Mariae do-

rum (Matth. v). Hacc cst via, per quam ambulavit minae nostraj, et oblaiionem ipsius Salvaloris.

Jesus, et pcr quam veniemus ad eum, proprix vide- Frangendus esl panis isle, ul coincdaiur, quia cx-

licet voluntalis abnegalio, imilatio passionis Cbri- ponenda sunl ista ut inlelliganlur. Illa se purilirat,

Iiujus voluntaria paupertas. qux illum genuit qui nullum habelial nmuino pcc-
sli, vitae adversilas,
lianc viam sancla Scriplura nobis ostendit, qnae si- caturo, imo qui sufiiciebat totum nuindum purili-
care, ille dedit sacrificium pro se, qui erat satrili-
giiilicalur per stellam istam, quae, sicut diximus,
tribus regibus apparuit. Eslote igilur reges, sit el
cium pro toto mundo. Quare boe totum? Primum,
aniraa veslra regina, et regina Saba. Adbuc enim quia non erat aJhuc tempus ut tex Moysi dimitte-
relur. Dciude, quia volebal oslendere, quoJ lex
estis in Saba, id est in captivilale, el videte, quali.
Moysi bona erat, quando eaui ipse iinplebat. Po-
Video uliam legem in membris meis, repugnautem
tegi mentit meae, el captivantem me in lege peccati r>
slremo voiuit nos docere ut quxramus aliquid spi-
rituale in illis corporalibus observantiis, quas Ju J:oi
(Dom. vu), Ecce Saba ; sed carnales in vobis ipsis
observabant.
comprimite motus, ne regnet peccatum in vestro

mortali corpore (Dom. vi) et reges estis, et anima Quare praeceplum csl ut infans circumcidere;ur
;

perducatum Evangelii octava dic, et ut ejus mater post dies 40 intraret in

veslra regina Saba.Sed quia
pacis, quasi stella duce et praevia, petgitis itinera,
tcmplum, et tunc eum filio et sacriucio? Quare
ctiam praccptum est ut omnes partem carnis sua?
quae ducuut ad Cliristum, sine dubio venielis ad eum,
et adorabiliseum. Scd quoniam vacua inaiiu non
abst iderent, et illam partem, unde homo solet plus

eum adorarc, prae- erabescere? Posset aliquis putare talem observsn-

oportet vcnire ad Clirislum, vel
liam turpem, non sanclam, nisi Dominus ipse primo
parate munera vcstra. Offerte illi aurum, id est
ei

cbariiatem veram offerte tlius, id est oralionem

;
prxcepisset cam, et poslea servasset. Verum sancta
erat observaniia isia quia per istain observantiam
puram ; offerte myrrham, carnis videlicel vestrae ,

morlificalionem. Talibus muneribus placabitur vo- purgauatur botno a peccato originaii, etsigniiicab.it

Deus ut et ipse orialur supcr vos, el gloria fidem, quam babcmus in Dorxino Je*u, per quam
bis :

ejus videatur in vobis. Ipse enim glorilicabitur in fidcm purgamur ab omnibus pcccatis. Sed licd

CXCV. 8
Patrql.
255 B. AELREDI ABiiATIS RIEVALL. OPP PARS I. ASCETICA. 236
multi fuerunt qui non cxierunt dc lumbis Abrahae, A lionio liabcat istam fiJcm, immundus cst, et quid-
sicuifuit sanctus Job; tamcn filiis Abrahac prajce- quid facit immundum est; sicul aperte riicii Apo-
ptum circumcisionis spccialiler dalum est : et quod slolus : Omne quod non est ex fide, peccalum est

illi qui erant de genere Abrahac, unam pariem (Rom. xj). Si pcccalum et immundum, orgo mu-
praecidcbant illius mcmbii (Gen. xvn), per quod lier, quidquiJ generel, quidquid Operelur, immuiuia
gcnerant homines et generanlur in caruali cor- cril usque ad oclavum diem; quia huniaua uatura
ruplione et delectatione , significat quod Dominus semper in pcccalo est, ct ipsa , et quidquid fccerit,
Jesus de siirpc ejus nasceretur , sed sine omni cor- donec venial ad lidem Cluisli. Die octavo imilier

ruptione et deleclatione carnis. Et sicut ilii filii suscipit mundalionem , et huiuana natura in fi !e

Abrabae abscidebant sibi parlem illam carnis, in resuireclionis Chri>li suscipit remissioncm pecca

qua roaxime regnal voluptas ila nos spirituales , torum. Tunc puer circumciditur, quia opus a pec-
filii Abrahae abscidere debemus omnem carnalem cato mundaiur : verbi graiia,ai.tc fidem Christi ha-

delectationem el hoc dic oclavo. Quare? Quia,

:
bebat caslilatcm , sed ista castitas immunda erat,

sicut illi octavo die per hoc sacramentum a peccalo, quia in peccato infulclitalis erat. Pucr ergo ocla\o
in quo per corruplionem nati sunt, purgabanlur die circumciditur quia in fide Christi castilas isla ,

ita Dominus noster, qui natus est de genere Abra- B a pcccalo infidelilalis mundalur. Sed quid cst quod

hae, per suam resurrecliouem, quae tlic oclavo facta pet islam mundalionem mulier quasi adbuc im-

cst, id esl post sepiimum, qui diclus est Sabbalum, munda purgatur? Multa gcnera sunt immundilia-
dcposila omni morlalilalis el corruplionis iufirmi- rum. Quaedam immundilia venil cx nalura, alia
lalc, immortalem ct incorruptibilem rcsuscilavit veuit ex voluntate, atia venil ex infirmitate. Ex
ipsam carnis naluram, quam acccpcrat de nobis ct nalura venil illa immunditia ,
quara habcmus,
pro nobis. Simililcr nos per fidera resurreclionis quando nascimur unde dicit sanclus Job Non est
: :

Domini nostri purgamur ab omnibus pcccalis. Post mundus a sorde; nec infans, cujus est unius diei
circtimcisionem sequilur ptirificatio. Ante eircum- viia super terram (Job xiv). ldeo dicit David : Ecce
cisionem immunda erat mulier, immundus infans ;
enim in iniquitatibus conceptus sum, et in peccalis

post circumcisioncm nec ex toto mundi, nec ex concepit me maler mea (Psal. l). Hanc immuuditiam
tolo immundi. Nam si ex toto mundi csscnl, non considcrabal sanctus Job, qui dixit : Quis polesl facere
iiidigcrcnt ptuilicatione, nec prohibercnlur ingredi mundum, de immundo conceptum semine? (Job xiv)
ttmplum. Si autcm non inessct illis major iinmun- Proplcr istam immiinditiam omnes homincs,
ditia ante circumcisionem non csset pracccplum,
, quando nascuntur sunl , filii gchenna», et filii irse.

ut si mulier habuissct infanlem, immunda habere- Proptcr istam immundiliara erat circuracisio in

tur, quando iofans dcbcbat circumcidi. vcleri lcge : quac ideo purgabal tiominem ab ista
Relinele quod diximus de circumcisione; et sic immunditia, quia siguificabat fidem Domini nostri
Irangamus istum panem, ut possit saporcm habere. Jesu Christi. Ista sola immundilia sufficiebal ho-
Mibi videtur quod mulier ista significat humanam niiui ad damnationcm.
naiuram ,
quae immuuda per vitia et peccala pro- Scd qnis csl qui non ad islain immundiliain
jccla est de paradiso. Fuerunt nonnulli, qui sine nliam addidil ex propria voiunlate? Dc isla iinmun-
fide Cbristi propria virtute se pulabanl posse jusli- dilia dicil Scriplura : Non est justus super lerram,
ficari, cl vcnire aJ Deum. Hoc credebanl multi el (fui facial bonvm,el non peccet ^Eccle. vn). El si juslus
maximi pbilosophi ; sed decepli sunt. Cenerabanl auget islam immundiliam ,
quanlo illam atigcnt

lilios, id csl virilia opera faciebant in abstinenlia, adulleri , fornicatores , homicidae, fures! Et laiuen
el contcmptu mundi, et conlinentia carnis. Genera- umnes istas immundilias mundat baptismns, ct

laui filios, quia mullos discipulos habebant ; scd po.it baplismum poenitcntia ct boc, oclava die, : in

quia ignorabant ciicumcisionem, et octavum diem, lide resurrectionis Domini nostri Jesu Chrisli. Est

m immundilia permanebant, D adhuc qua?dam imrounditia, qua; provenit ex inii;-

ct qui gencrabant et

qui gcncrabanlur. Ita in illis matcr, id est humana milale. De illa dicil Aposloius Video aliam legem :

natura, ct filius, id cst opera eorum, non poterant in membris meis, repugnuntem legi mentis mece t et

aliquam mundiliam habcre. Ideo docuilnos Dominus captivantem me in lege peccali (Rom. vn). Quis est,
per Moysen, quomodo debet raundari baec mulier, Iratrcs, qui possit gloriari, qudd non habeat in
ct filius ejus. Primo immunda est usquc ad octavi se istam immunditiam? (nde mala desideria et malse
diei circumcisionem. Circumcisio octavi diei fidcs deleclationes ; inde inordinati moius in membris
est Christi, quae maxime pertinet ad resurrectionem nostris ; inde vanitates et pervagationcs cordis hn-

ejus. Nam morluus fuit coram omnibus. Ideo non mani. Jam videle, fratres, purgati estis ah illis ma-
est merilum [credere quod mortuus est, sed in hoc gnisiramundiliis, id est vitiis damnabilihus. Purgata

est merilum, credere quod occulte fuit factum. Per sunt opera veslra, quasi filii circumcisi octavo die.
islam fidem babemus justitiam : per istam justitiam Nunquid lamcn polcstis slatim ingredi templum,
mundationem. Ueo dicit Apostolns : Christus tra- illud scilicet quod sursum est in*illa cocJesti Jeru-

diius est propter delicta nostra; et resurrexit pro- salera? Sed quis, quandiu manet in ista carne, po-
pter justificationem noslram (Rom. iv). Antequam test ingredi in illud lemplum ? Transibo, ai: David,
257 SERMONES. — SEIl.MO V. IN NATALI SANtTI BENEDICTI. 233
in locum tahernaculi admirabilis, usquc ad domum A mincs, n!>i babcl seraper iusidias ct laqueos. In
Dei (Psiil. \Lij. SeJ putari pot<'Sl quod !ioc post gcmiiu lurturis iiHcIiigitc ilias lacrymas, quas
i«/>i tem fulurum dixerit. Sed audi quod scquilur pudor provocat. Turtur enint dicilur j-sse quucdam
Quare tristises, auima mea, el quare conlurbas me? vcrcctnida avis, qune non polcsl nisi iiuum tanlum
(ibid.) Quarc crgo Iristis crat anima cjus, nisi habcre mariium, proquadam, ut puio, naturali \e-
quia desceiidetal dc illo icmplo itcrum ad seipsum, recundia. Ideo diclt spousus in Cantcis animte
ubi invenit miseriam ct doloiem? Audile alium, qui sanctac : Gencc tucc sicut turturis (Cattt. 1). Scitis
jugiter in illo tcmplo manehat. Nostra, ait, conver- quia in genis osteuditur pudor. Sancta anima habet
satio in ceeiis est (Philipp. 111). Ergo, fralres, non genas, id esl verecundiam lurluris; quia a I omnes
slatim, quando purgamur a peccalis nostris per alios amorcs vcrccundatur, nisi ad ainorcm Dei.
haplismum vel pcr confcssionem, possumus asccn- llle offert columham , qui pro limorc Dei compun-
-
dere in illud templum. Quarc? Utique propler quas - gitur de peccatis suis, ct lacryiuas fundit. Ille offert

dam immunditias, qn«c nos comitantur. Qt-.is cuim lurturcm, qui pro vcrecundia dc pcccatis sttis plo-
gloriabilur castum se liabcrc cor? Quando cnim rat aute Deurn. Scd quare prxccptum cst offerre
volumus lcvarc cor nostrum sursum, et conari ad par turturum aut duos pullos columbarum? Quia
boc, ut possimus asccndcrc ad il!u l lemplum, ve- B debemus babcre duplicem timorcm, et dupliceni
niunl quxdam cogilationcs in cordc noslro dc illis vcrccundiam. Timorcm , nc damnemur pro illis

vitiis quae fccimus, cl illis vauiialihus quas secuti peccatis, quac commisimus ; el limorem , i.e adluic
sumus : quae non sunt aibuc deleta de mcmoria in n
p ccatis incidamus. Nam quamvis veitun sit
nostra, ct traiiunt cor noslrum deorsum, nt non quo*1 Domiuus dimiltit omnia pcccata illis qui co.-,-
possimus ascendcre ad illud templum. ldco nccesse vertuntur aJ illuin ct faciunt pcenitentiam ; tamcn
esl ut sustineamus quadraginta dies, et quxramus semper dcbemus limcre ; quia nescimus uiruui di-
sacriftcium per quod possiinus ita purgari ut valea- gna sit noslra satisfactio. Itcrutn quamvis liomo
mus iugredi lioc leinplum, dc quo loquimiir. Nu- scnliat se esse in bono, tamcn quandiu vivit, po-
nieriis iste, id csl qtiadraginla, signilical labores ct tcst cadere in maluni. Et iJco limerc dcbetnus
tenlalioms quas dchcmus palienter tolerarc, quan- scmper, et in isto duplici timo: c rtere coram Dcc :

diu sumus in ista vita. Propler islam signiiicalio- ct lunc cfferimus dttos pullos columlwe. Itcrum i\z-

ncm filii Israel quadragiula annis fucrunt in de- bcmus habere duplicem pudorera ;
pudorem, quia
scrlo, ubi lolcraverunl multas lcntalioncs ct multos nosmelipsos pcr peccata cl vitia contaminavimus
laborcs; et sic vcncrunl in terram rcpromissionis. _ ct corrupimus ;
pudorem, quia omnibus bo!> s, qaa:

Proptei islam ctiam signiOcatiencm Elias jejunavil nobis Deus fecit, ingrali fuimus. Ipse i.os creayil,

quadraginia diebus, et sic vcnil ad monicm Dei. uuliivit, cl dcditsensum el inlelligenliam ipsc, :

Quia sine duLio qui cupil ingredi in iilud coclcstc quoJ omnia, morlcm suam pro nobis
cst supcr
templum, quod significal iila terra repromissionis, obtulit, ct tamcn nos fuiinus ingiati omnibus, ct
ct ascendere ad montcm Domini, el slarc in loco insuper reddidimus mala pro bonis, ct odium p-o
sancto ejus (Psal. xxm), nccesse liabcl jejuuarc, ct dileclione cjus. Ergo, fratres, qui hoc duplici pu-
laborare, ct ferre lenlationes ct serumuas bujus dore aflicilur, ct lacrymatur, cffert par lurluruiu.
vilae.ulsic possil purgati ab omni inquhiumenio Per boc sacrificium possumus sinc Jub;o purgari :

carnis et spiritns (II Cor. vii), et csse de illis , dc cum boc debcmus filios nostros offerre
sacrific.o

quibus scriplum est : Beati mundo corde : quoniam Dco in lcmplo, iJ cst omnia opera noslra cum la-
ipsi Deum videbunt (Malth. v). Ideo, fratr^s cbaris- crymis Domir.o commcndarc, ct trausferre omncm
simi, posl purgalionem bapiismatis vcl confessio- thesaitrum opcrum nostroi um, quasi filium noslrum
nis, si volumus mundo corde coclestia rimari, et iu illuJ sublime templum, sictit pncccpii Dominus,
visitate Dei lemplum neccssc babcmus purgatio-
, dicens : Thesaurizate Vubis thesauros in cccla {Mat:!>.
ncin quadraginla dierum suslinere, id cst tabores Q vi). In lerra thcsaurizat, ubi a.
i
rugo et tinea, id csl

el tcntaliones proesenlis vitae patienler tolerare. supcrbia cl vana gloria, qui facit opera sua, non in

Dcbcinus etiam quaercre sacrificium. QuaIe?Par tcmplo Dci, sed in oculis hominum. Idco crigamus
turlurtun aul duos pullos columbarum. Ambae aves omnia opcra nostra ad Deum, ut, sicul illc pro
istrc solenl gcmcrc, nunquam cantare ; ct signifi nobis bodic in tcmplo cst praesenlatus, ita ncs illi

cant lacrymas et gcmilum, pcr qua» possumus pnr- puris mcntibus ct aclibus in illo coclcsti templo
gari ab omuibus vitiis nostris. Solent lacrymx prsescntemur. QuoJ ipsc nobis pncslare digneiur,
nasci illis, qui adbuc indigcnt purgalione, de dua- qui cum Palre el Spiritu sancto vivit et rcguat
bns rcbus, vidcliccl de timore et de pudore. Nam Deus, pcr omnia sxcula sxculorum. Amcn.
est lertium genus lacrymarum, quod non lam pur- SERMO V.
gat quam impinguat ct reficit ; el illud gcnus lacry- IN NATA1.I SANCTI BfcNFPlCTI.

niarum oritur ex amore. Sed de illis duobus genc- Scio quia soletis cum omni gaudio sanciorum
ribus debemns dicere per quae possumus purgari. feslivitalcs , quandocunque occuriciint, suscipcrc,
In geinilu columbae iulelligite illas*lacrymas, quae et per memoriam et reprxsentationem vitx Ct per-
veniunt de limore. Columba enim babilat inler bo- fcctionis eorum vosmetipsos ad spiiitualem fervo*
259 B. AELREDI ABBATIS RIEVALL. OPP. PAUS I. — ASCETICA. 240

fcslivitas ista san- flageliabatur animus ejns? Et super bacc omnia,

rem cxtilarc; lamen puto quia \
cli Patris uostri Bencditii vobis dulcior esl caeleris, quomodo unumquemque propria flagellabat con-

ii quoilam niodo acceplior : non quodejus festivi- scicnlia?Quid, quando unusquisque ccepil cogilare

tas sit csleris allior, sed quod ipse Pater noster est vilam suam, peccata sua : quam sa?pe proptcr ipsa

Nam in Cbrislo flagclla proprii cordis proposuil, ct dixit : Nun-

noltis caeteris sanctis propinquior.

Jcsu per Evangelium ipse nos genuit. Quidquid quam hoc faciam amplius, nunqtiam amplius in

cnim puritatis babctis in caslitate, omnem spirilua- iilud vitium me demergam? Et tamen minislri Pha-

omnem raonis, id est immundi spirilus nos in pingebant

lcni dulcedinem quam babetis in cbai ilale,
veslra de quasi invilos, ut faccremus latercs luteos, id est
g!oriam qnam babelis in conscienlia
de je- iinmunda et sordida opcra ; et sic adifitaienius ci-
i.uimli contcmplu, de laboribus, de vigiliis,
vitatein Pharaoni, id esl diabolo, in conic nostro.
jtiniis, c'e voluntaria pauperlate, de doctrina ejus
cst. Quidquid in meditalionibus, in orationibus, in
Quicunquc polest recordari illam violcnliam, quaui
patiet atur dc sua roala consuetudine, el videt se
« oiiipunctione, in devotioiie, caeterisque spiriluali-
uiodo per Dei graliam, et doclriiiam Im a;i Bci.eJicti
l.us rebus proOcitis, nonne lotuni volis Dei gratia
liberatum, ipse videt, quia nobis majora pixslitit
pcr ejus ministerium et exemplum minisliavit?
B Deus per illum quam Judaeis per Moysen. Si com
Ideo ipse vobis caeleris sanclis esl vicinior, ul non
(esiivilas vobis dcbeat essejucun-
parelis illam spiritualem dulccdiium, quam soletis
immerito ejus
senlire de Cluislo, illi mannae, quod Judaei mau-
dior. Videte Israel secundum carnem, carnales sci-
ducabant in deserto; si comparclis illas victorias,
licet Judaeos : qui, quamvis sint de genere magno-
quas saepe babetis de spirilualibus iniinicis vestris,
rtiiii pntrum Abraliani, Isaac ct Jacob, de quibus
per nierila el doctrinani beali Bencdicli, illis victo-
Dominus dicit : Ego sum Deus Abraham, et Devs
quod ulique Do- riis', quas habebant de hoininibus; videbitis utiquc
Itaae, et Dcus Jacob (Exod. ui),
ista esse multo majora, quia 6unl spiritualia. Huy-
miniis dixil proptcr eoruui excelleiiliani; lainen
Jnt!;vi magis gloi iantur dc Moyse, dicentes ses constituil illis legem et erudivil. ut posseut
ipsi

Xos Muysi discipuli sunius (Jvan. ix). Et aposlolus terrain promissioi.is ingredi, el eam , quandiu hoc

Jacobus in Actibus aposlolorum dicit : Habet Mou- sxculura manet, possidere. Beatus Bencdiclus con-

ses, qui eum prccdiceut pcr omne sabbatum in Syna- blituit nobis lcgeni : quam si scrvaverimus, in

gogis (Act. xv). Quarc crgo ipsi carnales Jtidaei ipsum ccelum, terram scilicct viventium, ingredie-
taiilum aflcclum babeHt erga Moysen?Puto idciico mur, et illutl iu aeteniuin possidcbimus. Lex ista,
quod Domiiius pcr minislcrinm Moysi eduxit cos .,
fratres, regula illius est. In hac nos docet Dco spi-

i!e lena JSgypti, transiluxit pcr mare Rubrum, rilualiler sacrilicare, spiiilualiter Sabbatum cele-

quod pcr oraliunes ejos iiianna de coeto accepcruiit, brare, spirituale tabcrnacuium Christo in cordibus

aquam dcpetia; quia, illo oraute, inimicos suos uostris fabricare. Hanc legem si servaverimus,
biiperavciunt ; illo dante, legem acceperunt, qnani erimus, sicut ipse dicit, baeredes regni cuelorum.

si scrvarcnt, terram repi omissionis cl acciperenl el Sed quia mentionera fecimus de Moysc et Pha-
possidercnt. raone, de eorum verbis aliquid ad icdilicationein
Certe, fralres, si bcnc vidcamus el inlclligamus noslram in hac feslivitate Palris nostri loquamur.

qucc nobis bcncficia Domiiiiis conlulit per saiiclum Sicut noslis, cum filii Israel caplivi essent in

Palrvm liostrum Denedicium , aperle videbimus, iEgypto sub Pharaonc, missus est Moyses, qui cx
»1110 1 lion niiiuis cum dcbcnt diligere monacbi parte Dei diccrei ipsi iuiquo Pharaoni ul dimitle-
Hoyscn carnales Juiiaci. Illos pcr ministeriuiu
«ltiaiu ret populum Domini. Qui cum hoc facere conteni-
Huysi eduxit Dominus dc jEgypto ; nos pcr inini- psissct, plagis magnis et multis cum populo suo

slcrium S. Beuedicti cduxil de sx-tulo. Illi erant percussus est. Tandem propler istas plagas quas

sub Puaraone rcge pessimo; nos sub diabolo. llli Moysen lie, et in isla terra
paticbatur, dixit ad :

in servilule yEgyplioruni; nos in domiiiio vitioruin. sacrificate Domino Deo veslro (Exod. vm). Cui
|)

Ministri Pharaonis flagellabant cos, et lateres de Moyses Nequaquam, inqu t, nun potesl ilu ficri. Et
:

lulo exigebaut. Forle oblili cslis quae flagella pa- dixit causam, quarc : Abominutiones AHgyptiorum
tiebamiui iu saeculo. Alius tcndcbat ad allquera immolabimus Deo nostro (lbid.). tdeo non poterant

boiiorcm saccularem, vel divitias : quae flagella pa- iu /Egyplu sacrificare Deo, quia abominationes
ticbalur in illis cupidilatibus? Qtiouiodo flagellavit iEgyptiurum de bebanlsacriflcare. Naro Iicet per in-
eum timor, invidia; quomodo flagellabalur, quando tcrrogationcm legalur ita : Abominationes AHgyptio-
uon potuit acquirere quod voluit; quando aliquis rum imnwlabimus Deo nostro , eumdem sensum
alius hoc acquisivit, an quod ille ila ardenter in- habet. Nam quia Pharao dixcrat
Abominationes :

biavit? Si autem acquisivit, quomodo flageilavit Aigyptiorum immolabimus Deo noslro, et subau-
eum innor, ne aroitteret; dolor, cum amitterel? diendum est, in huc terra ; et subintelligendum est
Aiius ad hoc tota inlentione festinavit ul posset Non potest ita fieri. Ubi autem hoc debeat iicrj,

eipiera omnes voluntates suas et libidines : quo- ostendil Moyses, nam addidil Viam trium dierum
:

raouu «a.cin flagcllavit pcssimus amor, zelus, su- ibimus in sotitudine, ut immolemus Domino (Ibid.).
«picioue*? Quil, quando vitia illus per aliqucra Srilis, fratres, quae sil ^Egyptus, quis Pharao, qui
discoopcri«la::tur? Quomodo dolebat, qnoroodo iEgyptii. Diram tamen breviter : j£gyptus sxculcm,
241 SERMONES. - SEItMO V. IN NATALI SANtTl BENEblCTI 24*

Pharao diabolus, ^Egyplii vitia et pcccala. Sic ac- A manducant quando volunt, jejunan» quando vo-
cipite. Fuislis in hac ;£gypto, suh istis ^Egyptiis, lunt, vigilant quando volunt doi niiant quaudo ,

sub isto Pharaone. Tenebal vos diabolus captivos volunt, lahoranl ct quicscuut quando volunl; sine
per amorem mundi, per amorem parenlum; liga- duhio terliam dietam non pcrficiunt. Sed ct illi qui
bat vos propriis cupiditalibus vestris; tenehat vos sunt in congregatione, et videntur reliquisse suam
per maios raores veslros. Fratres, quando vos di- voluntatem, si adhuc quxrunt quasdam libertates,
mitteret, nisi eum Dominus pcrcussissel? Sed quo- ul possint exire de claustro quando volunt, loqui
modb eum percussit? Ulique bona vohintate vestra, quando volunt, lahorarc quando volunt, esse in
quam vobis dedit honis desideriis, qttx vohis in-
; lectionc quando volunl; et quidquid possunt, ct
spiravil; honis cogitationibus, quas cordibus ve- quantum possunt, trahunt ad propriam volunta-
slris inseruit. llisomnihus percussit Dominus dia- tem nec isli teriiam dielam perliciunt. Non dico
:

bolum ; his omnibus altriti sunt spiritualcs ./Egyplii, omncs qui liabcnl islam liberlalem, sed illos qui

id cst vilia ct peccala. Tenebat vos tamen Pharao istam libertatem quxrunt, et in illa deleclanlur.

pcr malam consueludinem vestram , el non per- Nam aliqui c\cunl aliquando , el loquunlur ct
misit vos illa cilo vincula consueludinis rumpcrc. quxdam facinnt, quibus omnia ista magis oncri
Sed quando vidit proposituni veslrum prxvaleie, " sunt, quam dclectationi ei libenlius in quiete *-s- :

.quid ail? Ite, el in terra ista sacrificale Domino sent. llle ergo perfecte cgressus cst de iEgypto,
(Exod. vui). Miror, fralrcs, miror, si non omncs qui istas tres dietas perfccil; qui primo sicut scmcf
islam vocem audistis, sive per diaholum occulte in exterius reliquil divitias mundi, ita quotidie ct ju-
tordibus vcstris ; sive aperta vocc per aliquod ex giler ab animo suo illas abjicit, el semper animum
membris ejus. Vis, iuqtiit, servire Domino? Bene. suum liberum ab omni cupiditate ct ambitionc
Nunquid idco nccesse habcs diinittcre possessio- oslendit Domino, diccns ctim B. Petro Ecce nos :

nes tuas, ecclesias luas, diviiias tuas? Hic scrvi reliquimus omnia (Matth. \\\). Qui postea vitam
Deo, hic age poegitentiam ; de ipsis rehus luis servi conigit, et vitiis quibus subjacuil in sxculo viri-

Dco , fac elcemosynas. Puto quia recognoscitis liler resistit. Qui posiremo totam propriam morti-
^ux dico. Quam multi, fraires, pcr islam voccm ficat voluntaiem, ct quidquid faccre debet, cx sc-
dccepii sunt, novimus, cxpcrli sumus. Scimus ali- nioris sui pcndet arbitrio.

quos bonam voluntatem concepisse, firmiler pro- Et cerle, fratres, S. Moyses docuit filios Israel

posuisse quod saecnlum relinquercni, ct pcne jam iilas trcs dietas corporales, per quas veneruut ad
faciebant. Sed auiiieruni islam voccm Pharaonis; p Ulum locum, ubi corporalilcr Domino sacrificabant.
autiierunl, et consenserunt. Coepcrunl vclle vivere Yos autem B. Pater Benedictus istas ties dietas
quasi rel gioso in sxculo, sc.l dcccpti sunt. Nam iu spiriluales docct, ct viam, per quum potcritis istas

prislinis vitiis corruerunl, et hypacrisin superad- dielas pcrficere, satis apcrle ostcndil. Nain, sicut
didcrunt. Nee mirum. Magna, fratrcs, magna prxsum- mihi vidclur, prima diela perficitur pcr viam mor-
ptio cst, in ipsis diviliis, et deiiciis, et honorihus, terlia pcr viam obedieiuix. Auditc
tilicalioiiis ,

velleagerepoenitentiam;perquasdiviiias,etdelicias, beatum Bencdictum istam viam nobis demonslran-

et honores in illa horrenda crimina ceciderunt. tcm (llegul., cap. ") : Primus, inquit, humilitatis
Nou sic, fratrcs, non sic : eundum est per viam gradus est, timor Domini. El sicut niilii videlur,
triuni dierum in soliiudinc, ut possimus sacrillcare primum huinilitatis indicium, csl contemplus divi-
Domino Dco noslro abominationes iEgyptiorum. liarum et bonorum. Nam quandiu homo serv.u et

Forlassis ipsa pcenitentia perlinet ad abominalio- tenet divitias et honores mundi, potesl fortc csse
nes iEgypliorum; idco non potuerunt illi inlcr humilis, sed non na apparcl cjus httmilitas; ideo
ifigyptios lioc sacrificium offerrc. Scd primo vi- per priinum gradum huniililalis pcrvcuit homo ad
dcamus qux sinl istx tres diel;e. Prima dieta est, primum indicium humililatis. Et utiquc unosquis-
relinquere sxculum; secunda, relinquere vilia el D que polesl hoc vidcre in semelipso quomoJo cnim ;

peccala, et morcs in melius mutare terlia, rclin- possetis divitias vcstras ct possessioncs dcscrerc,
;

qucie propriam voluntalem. Qiiicunque has trcs quomodo isiam dielam fecissetis, uisi limor Domini
dielas perficil, poleiil abominationes jEgyptiorum vos urgcrcl? Timor ergo Domini est via, qua isla
immolare Domino. Et videte, fralres. Multi sunl, prima dieta pcrficilur. Sed dicit aliquis : QuomoiL>
qni dimiltunt divilias, ct honores mundi, ct quasi istam dictam perfeci, qui nihil rcliqui? quia cnira
unius diei se elongant de s;cculo; sed quia nohint nibil hahui iu sxculo, nihil rcliqui. Quicunque boc
adhuc descrere malos mores suos; sed sunt su- cogitat, respondeat mihi, quando fuit in sxeulo,
perbi sicut prius, luxuriosi sicut prius, amari sicut utrum aliquas divitias concupierit, Btram secun-
prius, iracundi sicut prius; ncquaquam duas dielas dum posse suum acquisivit, quod potuit. Si ergo

perficiunl, et ideo uon sunt idonei ut Dco sacrili- et cupiditatem reliquit, ulique primam dietam bene
ccnt. Sunt eliam alii qui ulrumque faciunt, id est pcrfecit. Jam vero viam secundx dielx vidcamus,
divitias ct honores dcscrunt, et a prislinis crimi- ct per cam libentcr incedaraus. Ipsa est carnis
i.ibus sc abstincnl : scd, quia pcr scipsos seccdunt mortificalio. Ait B. Benedictus (Ibid.) Seewdus .

ii. aliquam silvam, vcl in aliuin aliquem lo< um, ct liumilitotii gradus est, ii qui% propriam non amat*
 213 B. AELKEBI ADBATIS RIEVALL. OPP. PARS I. — ASCETICA. 254

voluntatem, desideria carnis non deleclelnr implere. A putanlquod praelalits propler invidiara eos corilem-
Hjec est plane via, qtia possumus alleram dietam nal. Tales nondum abonunationes jEgypliorutn offe-

implerc, id est prislina viiia vilare, si vidclicet per ruulDomino.

vigiiias, ct jejunia, et Jaborcs, desidcria carnis Sed videte quod S. Bcnedictus nos docet istas
mortificemus. Nemo dicat : Forlissum, castussum, abominationes iEgyptiorum offerre. Postquam de il-

sapiens sum, noi.i habeo necesse laborare, vigilare, lis tiibus gradibus bumilitalis docuit nos viam, per

jejunarc. Nunquid sapientior Paulo, nunquid for- quam iilas tres dietas perficcre poteriinus, statim
lior B. Benedicto? Paulus castigal corptis suum et de ipsis abominalionibus .Egyptiorum, quas debe-
in sei vitulcm rcdigit, sicul ipsc dicil : In fame et rous offerre, subjunxit (ibid.) : yuarius humilitatis
siti, in labore ei arumna (II Cor. vi), et lamen vi •
gradus est, si in ip$a cbedieniia duris el contrariis
dct aliam lcgctn in membris suis, repugnantem legi rebus, vel quibuslibet irrogatis injuriis lacita con-
mentis su*. scienlia paticntiam ampleclalur. Et ibidcm : Qni per-
Divus qtioque Beucdictus aliquot annis vitam cussi in maxilla probeni et aliam : angariali millia-
suam pane et ^qua iianscgil : ct tainen vix leu- rio, vadunl et duo, et falsos fratres sustinent, el per-
latioiicm Ubidinis cvasit. Nam pcne superalus est; secutionem. Hae suntplane abominationes .ACgyptio-
bac nocle id leauni cst, sicut audstis. Bli sic, " rum, quia isla omnia abominatur .Egyptius, idest
ct lu ncscio quibus deliciis et vanilatibus inlen- animus saecularis. Valde enim turpe arbitratur, non
lus, putas te spureitiaui carnis posse evadere? solum si palienler suffe;t injurias, sed etiam sr sc
Qai ergo voluerit abstinentiac dietam perficere, non vindicat quanlum potest. Ista sunt sacriticia
dcsL'eria carnis non t'e!eclat implere. Jam vero grala Deo : iu qtiibus sacrificiis occiduulur illa, quae
de via tertiae diclae audiamus quid d cat sanctus mundus colit et diligit. Merito ait sanctus Jloyses
Benedicius (Ibid.) : Tertius , ait , humiliiatis gra- Quodsi mactaverimus ea, qua cotunt ASgyptii,coram
dus est, ii quis pro Dei amore vmui obedienlia se eis, lapidibus nos obruent (Exod. vm). Quid coluut
svbdat mujori. Hoc modo utique hotno e.\ loto re- ^Egyptii ? Ulique divilias, honor^s, aurum, argcn-
linquit seipsum, et tradit Deo si omni obedientia ; tum, delicias ventris, et guhe. Ista colunt yEgyptii
se subJat ulteri, ul ntquc manducel secundum suam quicunque /Egyptius isla habel, superbit, et extol-
disposilioncm, ucque jejunet, tteque laboret, quando lit se supra alios. Qui autem ista non babcnt vcne-
ipse voluerit, sed quando aiter pra?cipit ; et sic de ranlur et colunl, et quasi adorant eos qui ista ba-
oninibus aliis rebus, non suam sed alterius sequi- bent, et beatos eos dicunt. Unde dicilur in Psalrao
tur voluiitatcm. Qui bas tres dictas perfecit, opor- q Oves eorum fetosce, abundanies in egresiibut suis.
tet ut sacrificet Deo abominationes iEgyptiorunt, boves eorum crassce. Non est ruina maceriix, neque
id est ea <|ii3eyEgyptiiabominanttir, et oJio liabent. tran itns, neque ctamor in plateis eorum (Psal.
./Egyptii sur.t d lectorcs inundi, soecitlaros et vi- cxliii). Ista est felicitas /Egy ptiorum : et alii iEgy-
liusi; Qui lceianiurcum male fecerinl, el exsn.tanl in piii, qui ista non baLcnt, istos beatificaul, ct di-
rebus pessimis (Prov. u) : et qu.ii.do expleverint cuut, quod addit Prophela : Bealum dixeruni popu-
mala desidcria sua, gaudent, superbiunl, nesciunt lum, cui hcecsunt (ibid.). Isla omnia quicunquevo-
crubcscere, nolunt poenitcre. Abomiuationes crgo lueriiit interficere in aniroo stio inter ip&ot sxcu-
/Egyptiorum sunt aniarituJo poe; itcnlix, luclus do- lares, boc est conlemnere divitias, bonores, deli
loris, voltuilaria pattpei tas, it sui ipsius despectus. cias, et viveie parce, sobrie, caste et rtligiose
Hasabominatioues /Egyptiorttm iromobirc dcbcmus slatim jEgyptii lapidibus eos obruunt, id est duris
DomiiM Deo t.ostro. Poeniie t nos de pcccatis no- conviciis cos inseclanlur. Aiius vocat euro dece-
stris, lu^earous et ploromtis pecccta uostra quse plorem, aUus hypocritam. Ideo sapcns consiliuro
leciiiius el facimus, ul in lacrymis poenitenliac, babuistis, qui egredieutes de /Egypto, pcr praedictas
<iuasi in amaris et salsis aquis /Egypti, id esl vi- trcs dielas venisiis in solitudinem. Sed quiJ est,

tia et pcccata nostra suLinergantur, pereant et de- & vcnisse in solitudinem? Omnem isium munduiu
leantur. Amplcctamur ctiam paupertatem, viles si- pro dcserto habere, dcsiJerare palriam suam, tantum
mus et dcspecti in otulis noslris, et veraciler sicut habere de hoc mundo, quanluni sufficil ad islani
perfecte egtcssi de /Egyplo. abominaliones /Egy- viam perfieiendam, non quanluro caro cupit. Of-
tiorum, immoiabimus Domiuo Deo noslto, et pla- ferte igitur sacrificia Deo ; occidite in vobis ea quae
cebit ei sacrificium nostrum. Sunt autem quidaro, amat mundus ; amate esse viles pro Cbristo, pau-
qui postquam sxculum reliqucrunt, vel de censu pcrcs pro Christo, ahjectt pro Christo. Hoc docet
suo, vel de clericatu suo, vel cliam de divitiis, vel bcaius Pater nnsier Bciicdiclus. Scquimini vestigia
vanilatibus in nobililate ct honorc sxculi, quas re- cjus, doctrinam ejus, ut ipsc vos dignetur inter
iiqucrunt, superbiuut, et putant quod magis dc- suos agnoscere, quasi pastor oves, pater Ulios,
beant bonorari quam alii. Volunt ut praelatus suus magister discipuios ; quatenus , intervenientibus
eos vocctad consilia sua; plus eos, quam caeteros ejus merilis, perveniatis ad pascua aelernae feiici-
bonoret ; in omntbus dispositionibus suis se vo- latis, ad haeredilatera servorum Dei, ad gaudiadi-
luni inlromiltere : si aliqua sine eorum consilio or- scipulorum Christi, praestante codem Doroino no-
diwantur vel disponuntur, indignantur, irascuulu r slro lesu Christo, qui cum Patre et Spiritu sanclo
245 SERMONES. — SERMO VI. 1N NATALI SANCTI BENEDlCTf. 240
vi\itet regru.t Deus, per omnia saecula saeculorutn. A reprobaui vilam ducit, per ipsam ad gehennam.
Amcn. ct ad mortem lcndit sempilernam. El liaec est via
SERMO VI. peccalorum : dc qua in primo psalmo agitur
1N EODEM FESTO II. dicenle David : Beatns vir, qui non abiit in con-
Quia celebramus transitum sancli Patfis
liodie silio impinrum, et in via peccatorum non stelit (Psal.
nostri Benedicti, oportet ut de eo aliquid loqua- i). Per hanc viam maiam itur in mortem peccalo-
mur, maxime quia vos avidos inluemur ad audien- rum pessimam de qua
idem Propheia :
: alibi ait

dum. Ad boc etiam lanquam boni filii convenislis Mors peccatorum pessima (Psal. xxxiu). Rectissimc
in unum ut dc Palre veslro", qui in Chrislo Jesu quidem peccatorum inortem dicit fore pessimanj,
per Evangelium vos genuit, audialis. Quia igilur quorum viam conslat essemalam. Ut enim ait Apo-
euni iraiisissecognovimus ; undeetquo transiit vi • stolus : Uali semper proficiunt in pejus; errantes, el

deamus. Transiit ulique inde, ubi nos adhucsumus; a!ios in errorem miltenies (II Tim. m). Etideo mors
et eo transiit, quo nos necdum pci veninius. El la- peccatorum dicitur pessima, quia eo usque perditc
n:en lictt corporaliter non sumus illic, quo transit vivendo in inalitiam pcrfkiuni, quousque pessimi
ille; nos spe et amorc sumus, juxta illud Redem- effecti, succidiel in igncm projici mereantur. Sed
ptoris r.oslti : Ubi est Thesaurus luus, ibi est et cor '* bealus Paler Renediclus hanc viam non tenuit.quia
tiiHin (Matth. vi). Unde et Apostolus : Noslra con- reprobam vitam non duxit, sed illam tenuit, dequa
versalio in ccelis est (Philip. m). Nam ct ipse S. Be- dicilur : Via justorum recta esl (Isai. xxvi) : quaa
ncdicius cum hic corporaliter viveret, i;i illa coele- licet arcia sit, ad vitam tamcn ducit. Haec autem via
sii patiia cogilatione et aviditatc conversa' alur. inilio quidem arcla est : nam poslca, ut ipsc B.
Tiansiit ergo Paler noster S. Benedictus LoJie de Benedictus in Regula sua docet, currilur incnarra-
teiris ad ccelum, de carcere ad regnura, de niorlc bili dileclionis duJcedine via mandalorum Dei. In-
ad vilam, de miseria ad gloriam, dc vita hac, qnse choatuiLus quidem aicta esl : qualis erat David,
rcclius mors dicenda est, ad lerram viventium fe- cum diceret : Propler verba labiorum luorum ego
liciter transmigravit. Benc dico quod ad teirain custcdivi vias duras (Psat. xvi). Sed nunquid hic
vivcntium transiit; quia haec vila non cst vivcn- Propheta, quia arclam in inilio invenit, ideo aut
lium, sed moricntium. Omnia quippc, quae stipra deseruit, aut deserendam judicavit? Absil! Iino tai.-

diximus, mors scilicel, et carcer, et miseria, inve- diu tenuil, doncc saiis huic dissimilem scutcntiam
niuniur in liac vita; imo omnia haec praesens vita. proferre potuit. Ait enim alio loco : Viam mait*-

Nam si mors non cssct, Apostolus Paulus nequa-

r dalorum luorum cucurri, cutn dilutusii cor meum
qt,iin ciccret : Quotidie morior per vestram gloriam, (Psal cr.vni).
fratres [I Cor. xvi). El illud : Infelix ego homo : quis Ilanc etiam viam .beatus Benediclus in initio
vie liberubit de corpore mortis hujus ? (Rom. vn.) conversionis suae arctam reperil, et in fine latis-
ManifcKtissime iianc vitam iv.orlem vocal , et in simara invcnit. Nuuquidci non arcla fuit, cura, sic-

corpor» vivcre inori dicil. Quod aulem carccr di- ul in Vila ejus legimus, ne libidini consentirct, sese
calur Psahnisla tcstatur, dicens Educ : de carcere iu spinas projecil? Scd cum arctam invcnil, quid
auimam meam (Psal. cxli) quod aulem vila haec ;
fecil? Nunqttid ab ea declinavil? Imo eam tenuit,
iniseia, imo ipsa miscria sit quainvis quolidiaua ct in ea viriliier sietit. Fecil prior ipse quod docuit,
misetarium nos doceanl experimenla, heatuslnmcn ul nos sequaces suos possct docere quod fecerat.
David eain lacum miseriae, lulumque faecis vocat, Ul cuim dicit de co sanclus papa Cregorius (Dial.,
etse ereptttm jam, quia eripiendum noveral, cum cap. 38), sic vixit, utdocuit; nec aliler potuit «io-

ingeitii gr.udio proclamat : Exaudivil preccs mcas, cere, quara vixit. Quam ergo viriliter in viaDei ste-

et eduxil me dz lacu miseriw, et de luto fwcis lit, ex ipsius verbis possumus colligere; quia iu

(Pztd. xxxix). Regula sua moiiet, ne quis timore pertcrritus viam

Scd quia t;nde, et quo iransit scimus, eliam D salutis refugial; quam nisi anguslo tramite non
qua transiit, vidcamus. Nihil enim eum sequi cu- esse iucipiendam, expcricntia ipsa didicerat. Nove-
pientibus scirc prodest, unde, et quo Iransiil, nisi rat enim quod qiiamvis arclissima foret, ad vi •

cliain quam transiit, sciant. Per Christum ulique tam taraen duceret, sicul ail ipse Dominus noster :

transiit ad Cbrislum; per licieni Jesu Christi, quae Arcla est via, quoe ducit ad vilam, et pauci tunt, qui
in eo operabatur per dilectiouem, transiit ad spe- ambulant per eam (Mutth. vn). Ad quara aulcra vi-

ciem, el contemplaiioncm Jesu Christi, in qua bo- tam ducil haec via, ipse Dominus in alio loco do-

norum oninium dcsiderium satiatur. Via ergo ejus cet, dicens : Hwc esl vita ceterna, ut cognoscant te

Cbristus fuil, qui de se in Evangelio ail: Ego sum verum Deum, et quem misisii, Jesum Chrislum (Joan.
via, verilas el vila (Joan. xiv). Per ipsum irausiilad xvn). Haec est ergo via, per quain Isaac profcctun»
ipsum, quia ipse vita, quia via. Via reclissima ejus- legiraus, quae ducit ad puteura videntis cl viventis.

dem cliatn Palris nostri opliiua couversatio fuit. De bac etiam via dicitur in libro Sapienliae : Jus
Via vitoe illius sanctitas fuit, Nara, ut ait beatus torum semita quasi lux splendens crescit usque ad
Giegorius, nil est aliud praesens vita ,
quam via perfectum diem (Prov. iv). Hanc viara timor gehen-
quadara. Qui ergo hene ct laudabiliter vivit nalis, qui et scrvilis dicilur, angustat, charitas pei -

ad Deum, et ad vilam aetcrnam transt qui atilem fcciadilalat. Quandiu enim quislimet in via Dei,
W B. ACLREDl ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS I. ASCETICA. 248
scn&aspcritalcm. Quando A cansalilcr desiderabant, sed illam quam Prophcta
diffieuliaicm, patitur, el
autem ad diaritatem pervenit, qux pcrfecta foras sperabat, qui dixit Credo vidtre bona Domini in :

mittit limorem, tunc cum ingenli gaudio illud Apo- terra viventium (Psat. xxvi). Et de qua Dominus :

stolicum proclamat : Bonuxn certamen cerlavi, cur- lleaii miies,quoniam ipsi possidebunl lerram (Matth.
tum ccnsuvimaii, fidem servuvi (II Timot. iv). Et il- vi). Ipse replelus non lanlum Moysis spirita, scd
lud Davidicum Yiam mandatomin luorvm cucurri,
: eliam quodammodo, ut quidam ait, omnium justo-
cum ditatasti cor meum (Psal. cxvin). Jam qui rum spiritu plenus, hoc spirituale tabcrnaculum
talcm Cliristum babet, curo Paulo dissolvi deside- coustruxit deoblalionibus liliorum Israel. In Rcgula
rat, el esse cum Christo (Philip. i) ; imo pravis- cjus refulget aurum bealissimi Augustini, argen-
sime tolerat, diulius separari a Cliristo, dicens quo- tiim Hieronymi, bis tiitclus coccus Gregorii; sed et
li.lie cum lacrymis illud psalmi : Usqueqno, Do- senlcntiif» sanclorum Palrum, quasi lapides pretiosi,

mine, obtitisceris me infinem? (Psat. xn.) Et cum quibus omuibus hoc coeleste xdificium dccoratur.
Uabacuc : Usquequo. Domine, c'amabo, et non ex- Vos enim, fratres, vos cstis taberiuiciilum Dei, vos
audies ; vociferabor, ad te, tim patiens, cl non sal- lcmplum Dei, dicenie Apostolo : TempUtm Dei san-
rcbit? (Ilabac. i.) Per lianc viam tiansiil S. Bene- ctitm est, quod estis vos (I Cor. in). Templum ideo,
djctas, ut diximus, de morte ad vilam, de /Egyplo B quia in xtcrnum regnabit Dominus Adhuc
in vobis.

aJ terram rcpromissioiiis, id est, de tenebris hujus autcm tabernaculum, quia peregrinatur in vobis,
mundi ad Jcrusalcm, quae est visio pacis. Et ccrle csurit in vobis, silil in vobis.Adhuc ferlur taberna -

feliciter transiit, quia laudabililcr vixit. Trausiit culum islud minisleria levilarum. Scd alii porlaut
namque cum Moysc, ut videretillam magnam visio- propriis humeris; alii solatio boum et plauslrorum.
ncm non quomodo rubus arderet ct non combure-
; Illi porlanl laberuaculum, qui praeceplum illud
relur, scd quomodobeati angeli, ctaequalos angelis Moysis noslri intenie implent (Regul. cap. 71) :

sancti Dei semper amnreardeanl, et in eis minquam lufirmitatcs suas sive corporum, sive morum pa-
amor refrigescal. Transeamus cl nos, charissimi, tientissime lolerent ; obedientiam sibi certalim im-
ad videudam hanc magnam visioncm. Sequamur pendant. Sed illi propriis humeris portant ,
qr.i

vestigia sar.cti Patris noslri Bencdicti. Rcclissimasi iiullum tcrreni commodi solalium cxspeclanles,
habemus viam, qua illuc perveniamus ; Regulam illud quod in codem versiculo sequitur, sedule
videlicctetdoclrinam ejus. Hancsi sicut debemus, pcnsant. Chrislo omnino nihil prceponant (ibid.). llli

tcnuerimus, cl si in ea perseveraverimus, sinedu- portant, sed non propriis bumeris, qui ReguUe qui-
bio iiluc, ubi esl ipse, et nos perveniemus. Quod dcm observaliones cuslodiunt,sed hicalijuid trans-
utpossimus per nicrita et intercessioncm S. Be- itorium sperant , diguilales, honores, vel aliquid
nedicti pnestet nobis gralia Retlemptorisnostri Jesu hujusmodi : et ideo hac spe fruslrati, quasisolatio
Christi, qni cum Palre ct Spirilu sancto vivit et plaustroruro, deponunt labernaculura el receduut.
regnal Deus , per omnia saecula saeculorum. Per plaustra enim lemporalis honor exprimitur.
Am.n. Alii ilcro porlant, sc<l non propriis humcris; scd
StRMO VII. solatio boum, id esl prxlatorum : volunl enim sibi
II EODEM FESTO III. a prxlalis suis sempcr adulari, et aliquid tempo-
Sarpc audivil charitas vcslra, fratres charissi- ralis favoris exhiberi. Unde si forle conligerit eis
nii , quod sanctus Moyses poslcaquam eduxit vcl durura aliquem scrmonem, quasi ab cis audire
Clios Israel de terra iEgypti , construxit labcrna- soiatio suo omnino deponunt labcrna-
fruslrali, vcl

culum in ercmo, cx oblationibus filiorum Isracl culum, vel cum murmure portant. De quibus Apo-
(Ezod. xxxv). Oflerebant cnim ei alii aurum, alii stolus Erit enim tempus, cum sanam doclrinam
:

argenlum, alii lapides pretiosos, et alii animalia non suslinebunl, scd ad sua desideria coacervabunl
quac non sunt modo necessario commcmoranda. sibi magislros, prurientes auribus (II Tim. iv).

Sed hoc vidcndum , quia , sicut dicit Apostolus, Sicut eniin adulleri prurilum libidinis, ita ipsi qua*-
D
omnia hccc in figura contingebant (I Cor. x); runl pruritum adulationis.
nos fuimus in spirituali quadam iEgyplo quando Hoc, fratrcs mci, hoc patitur hoc tabernaculuui,
fuimus in saeculari conversatione. .Egypius quippe quandiu portatur per eremum saeculi hujus, donec
interpretatur tenebrce. Iniquitates et peccala, et in introducalur in terram promissionis, ct de taber-
bis irentis obstinatio dens.-e tenebne sunt. In his naculo liat tcmplum, et dedicetur a vero Salomone
noa aliquando fuimus, quorum etiam participatione seplem dicbus et seplcm diebus, id cst duplici rc-
nos ipsi lenebrae facli sumus, dicentc Aposlolo : quie, duplici pertectione, cum daUe fuerint singu-
Fuistit atiquando tenebrce (Ephes. v). Ut aulem es- lis slolae binoe, immortalitas scilicct corporis, et
semns lux iw Domino, conslituit nobis quemdam animae bealitudo. Sed jam nos, fratres, si sumus
Moyscn, qucmdam legislatorem, sanctum scilicct spirituales filH Israel, si spiritualiter egressi su-
Pr.tro.m nostrum Benedictum, cujus hodiu feslum mus de tcrra jEgypU, offeramus singuli, offeramus
cekbran;i!;, cuius scientia ct industria transimus omncs ad constiuclioncm bujus tabernaculi, et
per ercmuin maaul luijus, ut vcniamus in terram unusquisque ex co quo abundal. UnnsquUque enim I

reoromiss cnii noti illan;, quara caraalcs lilii Isiacl

, vroprium dnnum habct ex Deo: atius sic, r.tiusvero
 249 SEKMONES. — SER.MO VII. IN NATALI SANCTI BENEDICTI. 230
sic (1 Cor. vh). Alius plns potest offerrc laboris, A non erant r.obis civitates eonfngii. Niinclicete-Mes.si
alius plus vigiliarum, alius jcjuniorum, nliusora- simus de /Ejrypto, si diierimus, quia pcccutum non
lionum, alius plus leclionum vcl meditalioium. hr.bcnius, nos ipsos seducimus, el veritas in nobisncn
Fiat ergo unum tabernaculum ex omnium oblaiio- est (I Joan. i). In mi llis enim offcidinttts cmncs
nibus, ut secundum logislaloris nostri pr;cceplnm, ( Jac. iii ). S<*d inlercst ulrtim ex inCrmitate et
nemo aliquid suum dicat vcl praesumat, scd sint ignojanlia, an ex superbia. Quandiu enim quis su-
omnibiis omnia communia. Quod non tanluin intel- pcrbe in aliquo pec< alo jacuerit, quamvis viJcalur
ligendum est, fratres, dc cuculla et tunica; scd exiisse de jEgyplo, nibil tnmen ci civii.as rofugii
mullo magis de virtulibus et spiritualibus donis. proderit. Sicut dicil Aposlolus : Cs/lahlirie yeccan-
Nemo ergo de aliqua gratia sibi a Dco collaia, tibus nobis postagnitam veritatem, ja.ii non relinqui-
quasi de propria, singulariter glorietur. Ncmo frali i tur hostia pro peccato (Ilcbr. x).
suo pro aliqua gralia, quasi proprie sit sua, invi- Videntur mihi sex islae civitales siguiGcarc posse
deat ; sed quod suum
hoc omniuni fratrumest,
s;x illa generalia excrcilia, quae nobis iastitutasunt;
suorum existimet, et quidquid fralris sui est, boc tria corporalia, id est labores, vigilire. jcjuuia : et
suum csse non dubitet. Posset quidem omnipotons hapc spccialile»- pertinenl ad eos qui adhuc carnali-
Deus quemcunque vellet ad perfectioncm stalim bus passionibus appetuntur, et sunt adiiuc quasi
promovere, et singulis omnes virlutes largiri; sed
cxlra terram promissionis : quibus non est dicerc :

pia dispensatione nobiscum agit ut unusquisque Nostra conversatio iu coelis est ^Philip. m). Ti ia au-
alio indigeat, et quod in se non babel, boc in al-
tem sunt spiritualia, scilicel lectio, oralio, me.iit t-
tcro halicat, ut sic servelur bumilitas, augealur
tio. IJjec specialiler pertinenl ad eos, qui jam dnbe!-
cbarilas, unilas cognoscatur. Sunt ergo singula
bilis passionibus transiere iu affeclum vii tuttira :
omninm, et omnia singulorum :etfructus virtiiluin
gustanles in his civitalibus quam dulcis cst Domi-
utiliter carpitur, dum ex consideraiione proprire in-
nns (Psnl. xxxui), frucius videlicet terrre repromis-
lirmilalis humilitas custodilur. Non crgo querantur sionis. Ad bascivitales ennfugimus, propler cosqui
fratres noslri laici, quod non tanlum psaliuut et
nos inscqtiiintur propler homiciilium. Q:ii sunl ilti ?
vigilant quanlum monacbi. Non queramur mona- Vidclicet vel diaboius, vel ipsa eoncuniscentia. Sic-
cbi quod non tanium laboranl quantum fratres
ul euim ait Jacobus Apostolus
,
C. usquisque leu- :

laici. Verissime enim dico, quod qitidquid unus fa-

lalnr a conctipiscentia sua abstractus el illcclus (Jac.
cit, hoc est omnium;el quidqitid cmnes faciuut,
i). Quanto magis enim peccatur, lanto magis ipsa
bocestsingu!orum.Sicuienimumuscorporismem- Gcoicup scenlia
augelur Auui AposloIun)f i p^^
bra, non omnia cumdem actum habent; ita,dicenle bunc bostem vehencenter timcnlcm \ideo, inquit, :

Aposlolo Multi unum corpus in Cliristo singuli au-

:
aliam legem in membris meis, repvgnantem legi nie«-
,

tem altcr alteriu» membra (Rom. xn). InGrmus ergo tis meon, et captivanlem me in lege peccati, quce esl i*
dicat : Forlis suin : quia, sicul iu ipso alius habet mcnibris meis (liom. vn). Autii ad has civitates fu-
patieiitiam infimiitatis, ita ipsi in alio est roburfor- gientem Castigo corpus meum,
: el in servitutem n*
titudinis. digo (I Cor. ix). Quomodo? Plane quomodo alias
,

Caveamus ergo nemusere moriturre exterminent dicil : In laboribus, in vigiliis, injejuuiis (II Cor.
suavilatem olei. Suavilas olei est dulccdo fraternae vi). Audi Petrum, ad hascivitaiesnosprovocaniein:
diicctionis, quam muscre niorientcs exlerminant, Sobrii estole, el vigilale in orationibus (1 Pctr. iv),
cupidilas videlicet, invidia, suspicio. Nemo enim etc. Quod aulem in legc dicilur, ut ad unam civita-
perfecte diligit, qui aliquid in boc steculo concupi- lum i.siaium refugial (Num. xxxv), quamvis ila de>
scit. Ex cnim
cupidilate nascilur invidia. Quidquid buerit prrecipi, ul ad blleram possit iinplcri ; lainen
sibi concupiscit, boc invidel alteri; el srepe animus id videuduro, quia nullus in omnibus excrcitiis
de eo, cui invidet, male suspicari conlcndit. Scd requalem gratiam babet. Ad illud ergo excrcilium
n
jam conferamus quredam instiluia illius antiqui v dehct quisque confugcre in tcnlalione, in quo inve
Moysis, cum inslilulis bujus moderni Moysisnostri. nit se majorem gialiam babere. Jam vero conside-
Consliluil i'le Moses sexrivilales refugiifiliislsrael: ramlum quod piaccipiltir, ulexhis civitatibus non
trcs extra terram promissionis, tres in ipsa lerra recedal usquc ad inorlciu suinmi poniilicis. Et quis
rcpro.nissionis, ut quicunquc bomicidium ignoran- nosltr summus ponlifex, nisi Jesus ? Tandiu ergo est
ter perpctrarct, ad bas fugicns salvarelur (iVttni. in laboribus, jejuniis, vigiliis insislendum, donec
xxxv). Est homicidium corporale, est et spiriluale. mortilicenturmembra nostra qorcsunl supcr tcrram,
Peccalum quippe csl mors animre, el hoc est pes- donec, niortcm Jesu circumleramusin carne nostra,
siraum genus homicidii, vel seipsutn vitio velalium ut diccre possimuscum Aposloio : Chrisio confixus
occidcre exemplo. Et filii Israel, quamliu fueruiil in sum cruci (Gal. n). Et illud Ego stigmala Domiiti
:

lcrra ^Egypti, non babebant-civitalcs confugii; non Jesu in curpore mco porlo (Catat. vi). Sed esl et
quia iion occidchant, sed quia majiis cx superhia moriilicalio spirims, sicul ct carnis. Ideo seriptuni
quam ex ignorantia. Et nos in spiriluali yEgypto esl : Psallile Dco in cithara a cilliara (Psal. cxlvi),
cxistcnlcs peccabamus, non quia inflrmi cramus, id csl duplici cilhara. Esl ergo ctiam 6piiilualibus
sed quia siipcrbi : cl dchdabai peccar»?, el ideo sistcndum, ut, sicut earo passionibus pcssimis a iu
25 B. AELREDI ABBATIS R!EVAI.L. OPP. PARS t. — ASCLTICA. 252

spiritus pravis moriatar cogiiationibus. Si siccom- A Israel in yEgypto; magis lamen plangebal illam mi-
plantati fueiimus simililttdini mortis btijus, conso- seriam,q<iam lottis mtindus tolerabat sub diabolo.
ciabiinurclresurrcctioni, i.u novilale vilxambiilan- Et ideo illum desiderabat, illum quxrebat, qui es-
tes (Rom. vi) ; et cum Cltristus apparueril vita no- sel idoneus, non solum illum populum educere de
s'.ra, apparcbiiniis et nos cum ipso in gloria (Coloss. ,'Egypto, sed etiam totum mundutu de infcrno libe-
111). Quocl meritis et precibus beati Patris nos i rare. Ideirco cum magno affectti dicelat : Ob&ecro,

Benedicli largiri digneturipse Doniinusnoslei -Jesns Domine, miltc quem missurus es (Exod. iv). Scie-

Cln islus, qui cum Palre et Spiritu sanclo vivit et bat quidem, quod eura missurus eral; sednolebat,
regnat per omnia sxcuta sivculorura. Amen. ttt tanlum tliffeirctur. Ac si dicctel : Scio, dulcis

SERMO VIII. Dotuitic, quia missurus cs dilecltim Fiiium tuum,

IN ANMiNTIATIONE BE.VTvE M.Vni.E. qui nos ab illa magna niiseria, de illa infelici ca-

Recedens a nobis corporaliler Dominus el Salvaior ptivitate liberaturus csl : cl ideo forle signilicalione

nosler Jesus, prxsei.tiam nobis sux divinilatis[sub- illius liberationis banc vis prxtnittere. Sed quid
kabcns] prxscniiam stue gralix promisit, riiceus : lantis opus est? Ipse potius venial, ipse descendat,

Ecce ego lobiscum sum omnibus diebus usque adcon- ipsc spiritualem iEgyplum, id est lcnebras totius

summutioneinsa:culi[MaUli. xxui). Sed quianohis ex- mundi sua dulci prxsenlia illuminet. IIoc dcside-
pcdiebat scmpcr mcmo: cs existere beneliciot um cjus, rium S. Moysis bodicrna die impictum est
qux nobis per prxsi ntiant suain coi poralein cxbibuit; Consideremus ergo, fratres, quanta debeat csse
quia sciv l memoriam noslraiii esse coriuptam per noslra exsultatio, qui boc videmus impietum, quod

oklivionein, iulellcclum per errorcm, sludium per S. Moyses lain ardenti afleclu desiderabat implcn-

ctipiditatem pie providit nobis tll ipsasiia beneiicia dum, Ilodie enim asccndil super quamdam levcm,
,

non lanluin rccilareiiliir nobis per Scripturas, sed nubem, et cgressus est ^Egyptum. jEgyplus, fra-
cliam nprxsentarenlur nobis per quasdam spiri- t:es, interpretatur tenebrce. Et quid erat totus

tuales acliones. IJeo qtiaudo tradidit discipulis suis mundus aittc adventum Cbrisli uisi tenebrx? Et
sacramcnluui corpotis et sanguinis sui, ait illis : iileo omnino nccesse crat ut boc mirabile lumen

Uoc facite in meam coinmemoralionem (1 Cor. xi). orireltir in liis tcnebris, id est ulCbristus iu mundo

Ob liauccausam, f:alres, iiistilulx sunt istx festivi- nasccrctur. Sed sicut dicit Evangclisla Lux in te- :

lalcs in Ecdesia, ut per boc, quod modo cjus Nali- nebris lucet, et lenebras eam non compreliendcrunt

viiatcm reprxseniamus, moJo ejus Passionem , Re- (Joan. t). Siuc dubio enim mens bominum ita erat

suneclionem, Ascensioiictn, seinper sit reccns in in lenebris pcccatorum obvoluta el cxcxcata, ut

memoria nostra ilia pieias, illa suavitas, ilia ptna ^ ncquaquam p:)sscl interioreni oculum in illam divi-

chai\tas, quam iu nobis per bxc omnia oslendit. nam luccm iulendere. Uci:co ipse, id est ipsa mise-

Ex bis etiam plurimum debet prolicere fldes nostra, ricordia, misci icordiler ogit ; el banc claritatem sux
quando et auribus noslr.s audimus, cl quasi sub divinilatis per quamdam nubem orb's lemperavit.

oculis noslris videmus quid Cbrislus pcrlulit pro llia, fratrcs, illa sanctissima ca: o, quain liodie ex

uobis, quid cliam in isla \ila dat nobis, quid post virginis carne assumpsit, nubes appeilalur ;
quia ex

isiam vitain promitlit nobis. Pertulit pro nobismor- illa fuit aduinbrala diviuilas. Sed ievis idco dicta
tem, in prxseuli dat nobis peccalorum remissioncm, est, quia cam uulla gravavit iniqttilas. Iniquilas gra-

promiltil nobis posl islam vitam xicrnam fclicita- vis esl, cl in profundum trabil. Iiico propbela vijit

tem. Omnis isla llberalio nostra, omnis isia spes cam sedcre supcr talenlum plumbi (Zaclt. v). Ipsa

uoslra, omnis ista l.eaiiiuilo nosira bodicrna die qtioque caro cjus salis convenienter appellalur tu-
incepit. Ante istam diem uon erat in mundo nisi nica : qux signilU-ata esl per lunicam Joscpb, qux
miscria el lenebrx ; scd bodic visilavilnosOrienscx polymiia erai, varia et talaris, quia pertingebat

alto, ct exot lum esl lumen iis qui in lcnebris, cl in usque ad talos. Iste Josepb, fralres, sicut ex sacra
nmbra moriis sedcbanl (Luc. i). Ilodie vesiivil se D bisloria didicislis, lilius fuil Jacob : quem ipse plus-

noster Joscpb polymita tuuica sua, id esl varia el quam alios dilexit, quem genuit iu senectuic sua.

pulcbra, in qua missus csl a Palre, ul vis'tet Ira- Fuil aulein lilius Racbcl, qux post longam sterilita-

tres suos et oves. llodie implevit boc quod per tem bunc ilenium fllium genuit (Gen. xxxvu). Qux
1-aiam propltelam pramuntialum est, quod nos in oinuia Doniino noslro Jesu Cbrislo aperlissime con-
cxotdio hujus sermonis nostri proposuimus : Ecce gruunt. tpse cnim est, qucm pater plus quam cxte-
ascendet Dominus super nubem levem, et ingredietur ros dilexit : in quo sibi pcr omnia placuit, sicut
JEgyplum (Isai. nx). Mulium boc dcsiderabat S. ij:S3 dicil : Tu es Filius meus dilectus, in quo mifti

Moyses, sicut possumus ex cjus vcrbis intelligere. complocui (Luc. m). Josepli aulem intcrpretalur

Sicut enim sxpe audistis el Icgistis, quando fllii accrescem. Hoc nomeu nulli lam proprie convenit
Israel patiebantur illam duram scrviliitem in -&gy- qiiam Christo. lpse eniin est iapis ille abscisus de

plo sub Pbaraonc, apparuit Deus Moysi, cl prxcc- monte sincmanibus, qui crcvit in inonlera magnum
pitei ul desccnderei in vEgypiuto, et populum suum cl implevit universum mundum. Unde cjus Paler

de illa miseria educeret. Scd Moyses, licet multum in ltoncdiclione ail . Ftiius accrescens Joscplt; ftlius

dolcrel illam cnplivitatcm quam paiiebanlur filii arcresccns, et decorus aspectu (Cen. xlvii). Vero dc-
2J3 SERMONES. — SERMO VHI. IN ANM NTIATIOXE BEAT^l MARIiE. 234

corus aspectu, in quem desidcran! angeli prospicere A solum rjus mentem iithabitarct, scd et in ejus cor-

{1 Peir. i), cujus pulchritudinem so! ct luna mlran- pore sibi habitaculuni praepararei? Dum esset res
tur. Yere dccerus aspcctu. Ips^ eniin cst Dei sa- in accubilu suo, nardus mea dedit odorem suum
pienlia, de qua scriplum est S^?ciosior cst sole, : (Cant. i). Sine dubio ubi ipse erat in sinu Patris,

et supcr cmnem slellarum dispositionem (Sap. vn). ibi sensii odoreni virginitalis ejus, ibi consideravit

Nasciiur ille Josep!» dc slerili, nosler de virgine. pulcliriludinem animae ejus; et ideo hodie missus
Est autem quaedam eonvenientia inter sterililatem est angclus ejus, qui ejus nuntiarel advenlum, non
et virginitatem. Nam quamvis in virginilate sil quae- solum in cor ejus, sed et in carnem ejus. Videte,
dara fecanditas spiritualis, est tnmen slcrilitas ear- lYaires, quales nupliae et quam ccelestcs, in quibus
nalis. Sed, quia illud privilegium vero Joseph ser- sponsus Dcus est, sponsa virgo, paranyniphus an-
vabatur, ut de virgine nasccrelur; ille Josepli dc gelus. Virgo pcr has nuptias non amisit virginiia-
sterili nascilur, quia sterililas quodammodo vicina lem suam, Dtus per has nuplias non amisit divl-
est vrrginitati. Quapropler ilia propuetia libri Sa- oilatem suam angelus per has nuptias non amisit
;

pienliae satis convenit beata? Mariae : Felix est, et dignitatem suam. Kst adhuc in his nupliis majus
incoinquinata, qutp nescivit lorum in deliclo ; habe- miraculum. Sponsus fiiius est, sponsa matcr est,

bit frucum in respeclione animarum sanctarum " quia animam illius sanclissimae Virgir.is suae divi-
(Sap. 111). Felix utique erat beala Maria, quae ut vi- nitali conjunxit fiiius, quia Deus ipse bomo facius,

taret carnis coinquinationem, clegit carnis sterili- de ipsius ulcro quasi sponsus de tbalamo proccssit.
tatem. Nec mullum 1 11 1 curx fuit de ilia maledictione Merilo ergo eam angclus salutavit dicens Ave gra- :

Jud;coruni : Maledicta slerUis iu Israel. tia plena, Dominus tecum; benedicla lu in mulieri-

Videle, fi alres, pulchcrrimam quarailam conve- bus (Luc. i).

nier.tiani inter filium ct matrem. Scriplumeslin lege Considerate, fratres, qualia munera Filius Dci
Moysis : Maledicfus esl omnis qui pendet in tigno misit sponsae suae. Modo veniant in mentem itla

(Deut. xsi). Non vitavit filius maledictum crucls ;

munera, quae filins Abrahse per servum patris misit
non vitavit mater maledictum sterililalis. lllo au- Rebeccae sponsaesuae; cs ilta, siculRachel,eraturgo
tero per crucem nos de malediclo legis, factus pro pulcherrima, quae non noverat virum. Servus auieni
nohis maledictum, redemit : et illa quia elegit ta- Abrahae juxta aquam eam invenit, ili eam allocutus

letn steriiitatem virginalem, meruil fecunditalcm, ct est, et ibi ei munera dedil (Cen. xxiv). Nostra quo-

Dei Filium generavit. Non ergo sine causa de ste- que forniosissin.a virgo, de qua loquor, libenter
rilinatus estS. Joseph. Illa enim in Rachel sterili- manebat juxta spirituates aquas, id est sanclas
c
tas matiis nostri Joseph praeligurahat virginitalem. Scripluras : ad has aquas saepius recurrebat, ul

Kec hoc sine significationc esl quo.l Rachel iuler- posset dicere cum Prophela : Super aqnam refectio-
pretalur ovis. Mclius roulto mater nostt i Juseph po- nis educavil me (Psal. xxn). Denique ibi eam inve-

tcst appellari ovis : in cujus vcllus illa coelestis nit angelus; servus videlicel Abrabae, non illitis ter-

Descen- reni et mortatis, sed iltius cceleslis ct sclerni. Sic

pluvia desccndit, sicul dicit sauclus David :

dt-t sicut ptuvia in vellus (Psal. lxxi). Vellus, ut enim dicit evangelista Ingressus angelus ad eam
:

ait quidam, cum sit de corporc, ncscil corporis dixit : Ave gralia plena; Dominus lecum (Luc. i).
passiones. Sic virginitas cum in caine sit, vitia Qoo ingressus est aJ eam? Sine dubio ubi ipsa se

absconderata vanitatibus saeculi, et de curis mumli

carnis ncscit. Descendel sicut pluvia in vetlus. Vel-
lus potest illura humorem, qui desursum venit reci- ingressa erat in privatum thalamum suum, et clau-
seral ostium suum, el privalim orabat Patrem suum.
pcre; scd non polest humorern de camis voluptale
Uauriebat sibi aqtias in gaudio de fontibus Salva-
tentire. Sic virginitas beatae Mari;e illum rorem,
lotis (Isa. xn), id cst de Scripltiris sanclis, ubi lu-
qui dc t ojl :> vcnit, excepii, sed nullam carnis volu-
geral et virginis partum, et Salvatoris adventum.
ptatem scutire potuit. Practerea quid tam conveniens
agno, ut ovem liabeat matrem? Videle ergo quam D Forle eo tempore quo angelus venit, habebal Isaiani
in manibus, forle luuc studebal in illa
prophetia :
COiiTenienter appcltalur ovis, de qua ortus est
Ecce virgo concipiet, el pariet fitium, et vocabitur
Agnus illecoelestis.qui tollit peccata mundi (Joan. i)
nomen ejus Emmanuel (Isa. vn). Puto quodea scri-
qui tanquam ovis ad occisionem ductus cst ; el quasi
hora fecerat quamdam pulcherrinia.u
egnuscoram tondente u obmutuil el non aperuit os plura in ilta

rixam ejus corde. Puto enim quia quando legit,

sunm (Isa. L'll ; Acl. vm). Porro de Racliel dicit ili

dcbebat ge-
Scriplura Erat autem pulchra el venustu aspectu
:
quia futtirum ciat, quod quaedam virgo
nerare Fitium Dei, occulte et quodam timore opta-
(Gen. xxix). Licet de beatissima Maria dulce sit opi-
tUa ipsa possel esse; sed iterum pulabat
nari, quod secundum corpus venustis-
fuerit etiam bat nt

sima et forroosissima nos tamen debemus haec

;
quodomnino indigna esset.cui tammagntim munus
timore, devo-
verba ad interiorem ejus pulchritudinem dei ivare. concedeiclur. Cliarilas rixabalur cum
Pcne jam despcrabat prae nimio
Sed quis poterit digne loqui de inlcriori cjus pul- tio cum huniililate.
scd ilcrum piae nimio dcsiderio
quod inde
chritudine, quam ipse, qui est speciosus formu prw limore,
habebat, non poluit nisi sperare : iterum devotK)
filiis hominun (Psal. xliv), super omnes ireaiuras
magna ejns hunu-
intantum amavit, concupivii, sanctificavil, ul non fecit catn praBSomcre, scd itcrum
«55 AELREDI ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS
B. I. - ASCETICA. 256

eam bxsilare. Cum ergo csset in hac A slri Joseph : Erat autem pulchra fucie, et tenusto
litas faciebat

haesiialionc, in liac Quctuatione, in hoc dcsidcrio, aapectu (Gen. xxix). Dicil praeterea Scriptura, quod
Ave gratia plena. Jacob plusquam caeteros filios dilcxit Joseph, eo
ingressus angelus ad eara ait :

quod scuectute genuisset euin. Filius Dei fuit

Dedit servus Abraha?, sicut dicit Scripiura, Rc- in

beccae inaures aureas et armillas (Gen. xxtv). De Moyscs, Filius Dci fuit omnis propheta, omnesque
h.s inauribus loquunlur amici veri sponsi, quorum sancli lilii Dei sunt. Sed, quis in nubibus wquabitur

unus est isle Gahriel, qui loquitur ad Mariam, et Domiuo, similiserit Deo infiliis Dei (Psal. lxxxviii).

dicuul ad sponsura : Murenulas aureas faciemus tibi Omncs dilecti, sed nulius ila dilectus, sicul nosler

(Cant. i). Murenulae et inaures unum sur.t. Suitl Joseph. Hunc in seneclute siia genuit ipse illeAnti-

autcra ornamenta aurium, sicut armillaj suntorna- quus dierum, de quodicit Daniel : Aspiciebam donec

menta brachiorura. El ulique iste servus magni throni positi sunt , et Anliquus dierum sedil (Dau.

Abrahae, id esl Gabriel ang.lus, ornavil auies hujus vn). Vctustns Dei, sive senectus, sive longacvilas,

nost:ae virginis dccoro ornanienlo, quando ail : nou est aliud quam ojus xlcrnilas. In hac xlernilate
Ave grutia plena. Ornavit brachia stia putchra qua- hunc nostrum Joseph xlernus gcnuil sibi coxlcr-
dain armilla aurca, quando ait : Dominus tecum num cl consubstanlialem. Ipsc est euiui candor ln-

llle enim cujus adventum angelus nuntiabat, potesl & cis xternx elspeculum sine macula Dei inajcstatis.

bcne nuncupari armilla; quia, sicut armilla ncc ct imago illius bonilatis. Non est ergo miium, si

inilium habel nec flnem, secundum divinila-

ila ifle Dcus Paler non di'.i 'it
e lanlum illos qui sunt filii ejus

tem nec incipit essc, ncc desiuit. Hac armilla fue- pcrgraliam, quantum illum, qui Filins ejus esl pcr
runt ornata brachia hujus nostrx virginis, quia naturam. Ipse ctiam Joseph nosler, licet sccumluiii

ipsa Dei Filium, quem de se geuuit,sxpe inter bra- carnem sil postcrior natu qtiam inuki alii fliii Dei;

chia sua amplexans porlavit. In his onuiibus divitiis ipsc taracn primogcnitus est omnium, sicut tiicit

et deliciis B. Maria uon solura carne sed eliam Apostolus : Qui primogenilus est omnis creattua
mente casiissima perseveravit. Idco dicitur in Can- (Colos. i). Unigenilus ex Deo, primogcnitus cx
ticis canlicorura : Pulehra es et dccora, castissima mortuis.

in delictis (Cant. vn). Corruplio carnis est luxuria ;

Proptcr hanc significalionem de illo typico Joscpli

corruplio mcnlis superbia. Non esl magnum in egc- dicil Scr.plura, secundum
quod licet Ruben fucrit

slate servarc castitatem, sine virtutibus huinilila- carncm primogenitus, primogenita tanien r. pulata
tcm. Nemo enim potesl carnalibus viliis subjacere, sunt Joseph. ideo de nostro Joseph ait ejus Baplisla

cl spirilualitcr superbire. Non modo loquimur de ~ Joanncs : Posl me

me factus est venil vir, qui ante

illa stipcrbiu, dc qua solenl carnales ct saecularcs (Joan. i). Ac

Quamvts cgo sim secun-
si diceret :

boniincs sttperbire, sed de illa qu:e solcl perfeclos dum carncin prius nalus, ipsc tamen est primogc-
et sanclos viros pulsarc. Sicut ergo magnum esl in nitus. Quantum autem ad homines spcctat, illis

corporalibus divitiis ct deliciis carnis integrilaiem senescil Deus, in quorum cordibus Dei amor lepe-

Mrnre, ita sine dubio summum csl, in spiriluali- scit, charilas refrigcscil. Jam buic raundo quodam
btts graiiis hanc superbiam non senlire. Illa cst modo Dcus scnueral, qttia omnes dcclinavcrant
ui i|uc fera casiitas mentis,
:
quae pleuarie fuit in siraul inuliles facli fucrant , non erat qui fa-

U. Maria. Ei idco in his omnibus spiritualibus gra- ccret bonum (Psal. i.n). Fecit auiem pater suiis

liis, quas h:ibrbat supcr omncs homincs, audilc Joseph tunicam polymitam. Hxc est illa uubcs, de
qiiain huinilis fuit. Dixit Maria ad angelum Ecce : qua paulo ante locuti suinus, sanclissima ca.o no-

aucilla Domini (Luc. i). Auditcadhuc evangelistatn : slri Salvatoris : sed idco nubes cst, quia p;r illam

Exsurgcns, iuquit, Maria cum festinatione, abiit in nobis clurilatcra sua: divinilalis tempcravit. Tunica
monlana ud domum Zacharia, et salutavit Elizabcth ideo, quia, quasi vcslitus carue in hoc mumloap-
(ibid.). Addjintts adliuc hoc : Ascendit autem et Jo- pantit, ctquasi lunicam ipsamcarnem sitatn quando
seph in Bellileem, cum ilaria desponsala sibi uxore D voluit deposuit, et quanJo voluit ilerum sumpsit.
pragnunte (Luc. n). Fccerat jamduduin Adx inobedieuli lunicam, sed
Consideraie in his omnibus miram humililalem. pclliccam ; fecit Joscph nostro, qui ei in omnibus
Dla plena Deo, major mutido, cclsior C03I0, fccun- obedivil, tunicam, sed polymitam. Illa pellicca tu
dior paradiso, decus virgnum, gloria mulierum, nica, quae solet fieri dc morluis ct lerrenis animali-

latis hominum, hclitia angelorum : illa quam Fiiius bus, ostcndeliat illuin csse lerrcntim. Isla polymila
Dei sihi clegit malreni, accilbm se noniinavit, illa lunica, quae pcr illam pulchram varielalcm habebat
quam salulavil angclus, magna obedientia fabro sc quamdam simil ludinemcceli,significalislum Joseph

subdidit. Illa rcgina ccclorum, domina angelorum, esse ccelcstem. Inde dicit Aposlolus : Primus homo
qtiae Deum gcslaLal in utero, parcnlcm suam, quia de terra tcrrenus : secundus homo de ccelo coslestis

slalc provectior erat, humililei salulavit. Oplime (/ Cor. xv). Pulchorrime quoque ilia tunica dicitur
crgo B. Marke diclum est : Pulchra es tt decora, polymita ;
quia Dominus noster Jesus Christus
ccslissir.ta in delkiis. Si bene possuinus aeslimarc omnium virlutuin vurietate, cliam secundtitn ear-

istara pulchriludincm, videbimus, quod dictum est nem, decoralus fuil. ldeo dicta est talaris, id cst

dc Facliel, nolli magis convcnirc, quam malri no- attingens usquc ad lalos, ubi tinis csl corfioi is, quia
 251 SERMONES. - SEKMO IX. IN RAMIS PALMARUM. 258
ill.i santla caro usqtic in fincm incorrupta pcrdu- \ Iam partem memorise noslrae, quam solus Dcus de-
rat, sicut Psalmisla
dicit Hon dabis Sanclum : bet habitare, ista simuiacra ^Egypti occupent, et
tuum videre corrupUonem (Psal.w). Exuamus ergo, sibi vindicenl. Propter hsec simulacra persequitur

fratres, tunicam illam Adx pelliceam, opcrascilicet nos Laban, id est diabolus : et quia uon polest nos
tenebrarum, et quia hodie nobis verus dics illuxit sibi vindicare per divitias mundi, per deliciosa
Sicut in die honestc ambulemus ; non in comessalio- convivia, per ebrietates, per libidincs, pcr discor-
nibus, et ebrielatibus, non in cubilibus, et impudici- dias el inimicitias, quantum potest, nititur ut pcr
tiit, non in contenlione, et wmulatione (Rom. xm). illusiones horum simulacrorum saltem nobis infc-
Haec enira omnia pertinent ad illamtunicam, quam rat calumniam.
oportet nos exuere, si volumus illam tunicam poly- Quid ergo agendum est? Etsi non possumus ca
inilam induere, dcqua slatim subjunxit Apostolus: ex toio expellere debemusea, quantum possumus,
;

ScdinduiminiDominum Jesum Christum (Coloss. in). tegere. Beati cnim, quorum remissx sunl iniquitate:.,
Ad varielatein aulem hujus lunica* alihi nos horta- el quorum lecta sunt peccata (Psal. xxxi). Quidquid

turdicens: Induite vos sicul elecii Dei, sancti, el di- enim in hac mentis instabilitate, et pervagalione,

tecti, viscera misericordiee, benignitalem, humilita- el hujusmodi memoriis delinquimus vigiliis, je- :

tem, mansueludinem, palientiam(ibid.). Hxcesl iila juniis, sedulisquc oralioiiibus conlegamus. Et quia
pulchra varietas virtutum, qua principaliler indu- chaiitas operii multitudinem peccaiorum ; hanc
lus estDominus noster Jesus Clirislus, quam in- omni sludio exerceamus : sic enim nihil suum in
duere eliam habet omnis Cliristianus. Sed quia nobis diabolus inveniet. Efliciemur enim per has
tunica noslri Joseph non soltun polymita fuit, sed, virtules unum cum ipso, in quo ipse nihil invenit.
sicul in Evangelio scripium esi, desuper coutexta per Insistamus omni inlenliune, ut possimus et nos
lotum, postquam Apcsiolus numcravit illam pul- spiriluales nubes liori : ut rore coslestis doctrina:
chram varielatem in diversis vii tulibus, slatim de abundemus. Simus leves, ut a fxce cupiditatum li-

ipsa texlura subjuuxit : Supcr omnia uutem hwc beri, possimus per quasdam pennas virtutum altius
charitatem Itabete : qucd est vinculum perfeclionis hoc mundo voiitare. Si enim talis fueril anima no-
(ibid.). Sed, sicut per hanc rarielatem significalum stra, dignabitur Doininus super eam, quasi supcr
est, qtiod ipse plenus fuil omuibus virtutihus , iiubcm levem ascendere, et ^Egyplum nostram, id

ila per nubem levcm signi(icalum esl , quod est lenebras cordis nostri, iltuminare, et omnia illa

vacuus el levis fuit ab oiimibus omnino viiiis. singula, de quibus locuti sumus, expellere, et aui-

Possuinus eliam per illam nubeni lcvcin beatain mam nostram solus possidere, solus inhabitare. Sed
Mariam intelligere, per quam Dominus nosler in quia haec simulacra solent oriri pcr quamdam cu-

JSgypUun, id esl in huuc mundtim advcnit. Ipsa re- riosilatem, qua solemus in hxc externa intendere,
cte potest appeliari nubes, quia illa pluvia spiritua- inlremus cum bcata Maria cubiculum, et quamum
lis giatiae plcna fuit. IJeo levis, qtiia eara nulla possumus, nosmelipsos abscondamus et, clauso
saicina niundi oneravit. Stiper hanc nubent Domi- oslio, deprecemur Dominum nostrum Jesum Chri-

nus ascendit, et /Egyptum, id est mundi inlima slum, ut qui hodie dignalus est assumere naturam
inlravit, secunduin illam propheliam, de qua locuti noslram, secundum suam volunlatem, nostramque
sumus : Ecce ascendel Dou.tnus super n <bem levetn, tililitalcm praeparct, etila cuslodiat vilam noslraip,
et ingredktur .'Eyyptum. Et movebumur, inquit, si- til in cordibus noslris scmpcr maneat : qui cuin

mulacra JHgypti a facie ejus (Isai. xix). Dco gratia», Patie cl Spiritu sancto vivit el regnat per omnia

jam faclum cst; mota sunl simulacra /Egvpti ScCcula sicculorum. Amen.
ablala sunt idola de niundo; vel pauci, vcl nulli SERMO IX.

sunt, qui adorcnl lapidcs cl ligna, sicut penc totus IN UAMIS PALMAHUM.

roundus fecil anle advciiium Cluisti. Sed uliuam, Quamvis prxsentia hujus diei, quam omnes Cliri-

homincs projeceruni idola de domi- stiani tam Intentc celebrant, sulficial ad excianJum
fratrcs, sicut D
bus suis, ita vellent homiiies omnia idola projiccre corda noslra in devotione, tam propter recitatioiiem

de cordibussuis! Sed quicuuque plus amat num- Doininicae Passionis, quam propter memoriaiit no-

nium quam Deum, Deum negligit, et idola colit. stru; salutis,debemus lamcn cliam oHiciuni vobis
Quid est enim nummus nbi idolum, 110 i Dci sed nostii sermonis adhiberc. Sic cnim ex omni rartc

Sed haec nihii ad nos. nobis provisum est, ut nullum oinnino instituium
hominis habens elligiem ?
nobis desil, quod possit animos noslros in dilcctio-
Quid ergo Nihil debemus dc hissimulacris limcre?
'!

nem Dei inflammarc. Priinum aulem videtc, fratrcs,

Utiiiain nihil Sed quamvis Jacob cgressus Sit de
!

asccnderil ad Betbel, ta- quia duo qu;edam nobis bodie de Domino nostro
Mcsopotaiuia Syriai, licel
Jesu Christo commcndanlur ; illa scilicei gloria
men habet in comilalu suo uxorera, quie furala e»t
maxima (|iiam gcns Judicoi uin in hoc iinuido ex-
idolaLaban (Gen. xxxi). Et nos, quarnus simur.
hibuit, ct illa maxima tonluiuclia, quam illi eadem
egressi de saeculo, sicut Jacob de Mesopotainia
cainalila- gens irrogavil. Sicut enim paulo anle ex Evangelio
lamen baberaus adhuc sensualiUttcm ct
audistis, ct adbuc post uiodicum audituri. esiis,
icin, quasi mulicr, qute retinet inemorlas inundi
<[uam deseruimus ila ul il- cuiu advenirel Dominus Jerusalem, scdcus supcr
tt iuiagines illius vitcc, ;
250 B. AELREDI ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS I. — ASCETICA. 2GO

asinum, turba inulta ei ubviam proccssit : et alii A, bensmanna (Ilebr. ix). Hxc omnia in Domino no-
vestimcnta prosternebanl in via; alii autem ccede- slro pulcherrime inveniuntur. In eo quippe virga
bant ramos de arboribus , el slernebanl in via : et Aaron, id est potestas sacerdolalis, qux primo aruit

qui prxibant, et qui sequebanlur clamabunl, di- in Judxis, sed in Domino Jesu Chrislo acternaliier

centes : Hosanna filio Uavid; benediclus qui venit in ilii dicit Psalmista : Tues sacerdos in
cffloruil, sicut

vomine Domini (Maltli. xxi), uarralur cliam ex ipso atcrnum secundum ordinem Melchisedech (Psal. cix).
Evangelio, quod luuc non audislis, sed, Deo annu- In co sunt tabulx testamenti, perfecla scilicet sci-

enic, post paululum audielis, quanlara contumeliam enlia, sicut dicit Aposlolus : In quo tunl thessuri
ipsa eadcm gens Domino inlulerit. Ligatus est enim sapientice et scientics absconditi (Coloss. n). Dicit

ab eis, coiaphizalus, et conspulus, landem lurpis- quodam loco Apostolus : Caput Christi Deus (Epltes.
sinia. secuiidum eorum xstimaiioncm, inorie dam- v). Et in Canlicis de illo scriplum est : Capul ejus
nalus. Sed inientius cogitatequod dixi, eadem gcr.s, aurvm oplimum (Cant. v). Pcr urnam crgo auream
non iidcm homines. Nam Judxi fuerunt il!i, qui ipsa divinilas cjus intelligi polest. Unde di it Apo
Dominuin cuin lanto honore susceperunt; et Judxi stolus : Quia in ipso habilat omnis ptenitudo divi-
fucru:il illi, qui eum lanla conlumclia affecerunt. nitatis corporaliter (Coloss.v). In qua utiquenianna
Sed tameu alii isti, alii illi.Ilos ulrosque oslendens conlinetur, panis scilicct angclorum, refeclio ani-
quondam Dominus Jereinix prophelxpcr quamdam marum sanciarum. Ille est panis de quo scriplum
similitudinem, ail illi : Qnid lu vides, Jcrcmia ? El est : Beatus qni manducabit panem in regno Dei
ille : Ficus ficus bcnas, bonas valde ; el malas, ma- (Luc. xiv). Iste est panis, qnem ipse Dominus posl
quw comedinon possunt, eo quod sint
Lis vulde, ma- diem judicii transicns omnibus suis minislrahit.

lar Bonx quidem licus illi appcllanlur,

(Jer. xxiv). Porro salis pulchre haec tria in illo tabernaculo me-
qui Domino tautam dulcedincm dilcctionis sux, moranlur esse, virga, labulx, ntanna. Virga, qua
laulain suavitalem obsequii sui cxhibiierunt, ut di- nos erudial; taLuUe, ul nos instruat ; manna, ut
gni essent, quos ipse quasi dulcissimas licus coinc- nos pascat. Virga flagellat nos, ne superbiamus;
derct, id csi corpori suo, sanctx vidclicet Ecttesix tabulis nos inslruit, ul eum diligamus; manna dul-
uniet. ldco de bonis illis ticis ail Jercmias : Talcs ccdinis suae nos pascit, ne in via deliciamus. Ilanc
fxcrunt, quales solenl esse fieus primo tempore (ibid.). virgam quibusdam minalur, dicens : Visitabo in
cnim erant quasi primilix sanclae Ecclcsix, dc
Isti virga iniquitales eorum el in verberibus pcccata eo-

quibus dicit Aposlolus Accessistis ad Ecclesiam : rum (Psal. lxxxviii). Hanc virgam prophela desi-

primitivoruui, qui conscnpti sunt in coelis (Hebr. dcrabal, qui ait : Corripe mc, Domine ; vcrumtameH
xii). Ilii quoijuc pessimx ficus convenicntissime in judicio, el non in justilia (Jer. x). Has fahi:las

possunl vocari, qui nullam dulcedincm chaiiiaiis, nobis Doiniuus promiltit, dicens :Dabo legcm me. m
nullam suavitatem dcvolionis in se retinuerant; sed in nuntibus eorv.m, et in eamcorde eorum scribam
per inviuiam, sed per odium, sed per malitiam, (Jer. v\xi). Has tabulas desiderabat, qui ait Vicm :

nmarissimi faeti crant; et ideo ncquaquam digni, justificationuin tuarum instrue me (Psal. cxvm). Hou
qui ab eo comcderentur, id est qui in corpus suum manna promiilil nobis Dominus, dicens Venitead :

irajicereniur. Ipsa crat vinea illa, de qua ipse dicit me, omnes, qui luboratis ct onerati estis el ego re-
pcr I»aiam : Ezspectavi, ui faceret uvas, el ipsa pro- ficiam vos (Matth. xi). In hoc spirituali cibo cxsul-
lulit spinas (hai. x). Spinas ulique prolulil lam labat, qui ait : Dominus pascit me, et nihil milii
amaras, tam pungcntes, ut eliam sanguinem de deerii (Psat. xxu).
illo sanclissimo corpore educerent. Cum ergo p;o- Arca crgo in Jordaue, Chrislus in JuJxa. Pcr
pliela et bonas ct malas ficus dixit, ulrasquc licus Jordanem quippc, qui eral in terra promissionis,
\ocavit; sed tameu quamdam divisionem inler eas quam Dominus ipse Judxis promisit et dcdit, ipsi
fecil, qui alias bonas, alias malas nominavit. Sic et Jud.ui signilicabanlur. Quemadmoduro ad praesen-
illi qui hodie clamaverunt Hosanna Filio David : *. tiam hujus arcae divisa cst aqua, considerate eos,
(Matth. xxi), ct illi qui clamabanl Crucifige, cru : dc quibus pauio anle canfastis : lngrediente Domino
cifige eum (Joan. xix), Judxi quidem fuerunl, scd in sanclam civilatem, etc. Hsec est superior pars
magna inlcr eos divisio. aquae, quac sletit; sletit in legeDomini, in via man
lsta divisio, fratrcs, salis apcrle in libro Jesu dalorum ejus, in exsultatione laudis ejus, in dul-
Navc significaia esl. Cura enim filii lsraei transituri cedine dileclionis ejus. El bene superior pars ; pcr-
essenl Jordauem, ut in terram promissionis intra- tinel enim ad Jerusalem quae sursum est, quae li-
renl, secundum prxceptum Domini, primo ingressi bera est, quac est mater noslra. Bcne superior, qux
suntlevitae in Jordanem, portanles arcam Domini nou declinat cor sumn in terrarn, ct idco clamal
(Jos. iv). Mox ul arca Domini ingres^a est aquam, Hosanna i.i excelsis. Pueri autem dicti sunt, quasi
divisa: sunt ipsx aqux et illa qux superior crat ste- puri. Puri a malilia, puriab invidia, pnri ab ava-
lil ad instar muri, et illa pars qux inferior erat, Hos Propheta hortatur, dicens Laudate, pueri,
ritia. :

defluxit io mare. Illa arca, fraires, Dominum no- Dominum, laudate nomen Domini (Psal. cxiii. Isli
strum signiflcabat. Erat in arca virga Aaron, quce sunt veri Hebrxi, id esl transilientes. Transilicrant
fronduerat, et tabula? testamenti, et urna aurea ha- quidem omnia caduca, omnia transiioria, tautum
561 SERMOiNES. — SERMO IX. IN RAMIS PALMAKIM. 262
in laudibus Creatoris sui, Sahatoris sui, jubilabant, A phcliae inK llc( tum, in ipsis in\idia> et maLlia? aroa-
exsuliabant. Illis utique conveniebat palmas gcslare ritudo consumpsil. Et idco audientes claraor* m po-
in manibus, quod cst signum victoriae, signura pa- puli, qui eum laudabant, videnles illam mirabilem
cis. Agnoscebanl enim inviclum regem suum ;
qui, gloriam, quam ci cxbibcbant, nimio livore itimu-
sicul dicitur in Apocalypsi, exivit vinceiis, ul vin- lali.quia popiilumuon poiuei'untcompesccre,ipsum,
ccret (Apoc. vi). Agnosccbanl verum Salomoneni qni ha?c palicbalur, increpabant, dicentes : 4i;rfis

(ilium David, in cujus rcgno pax perpctua est, el qnid isli dicunl .'Quibus ille oplime rcspondit : Amen
requies sempilerna. Isloe sunt aquae Jordanis, quae dieovobis, qnia si isii taeuetint , lapidcs clamubunt
dulcedinem suam, ct suaviiaicm, qaam dc fontibus (Luc. xix). Hoc jam, fraires, n.anifcslissirae implc-
suis, id cst dc origine traxeranl prophetarum ct lum cst. Jndaei laceni, claiuaut lapides. Implclum
patriarcbarum, sine admislione alicujas ainaritu- est istud propholieum : Lalcres cecideruul : sed
dinis, in praesenlia iiujus arcae servabaitl : ct ideo quadris lapidibtts wdificcbbiins {Isni. ix). Qui sur.t
virluiem aeternae dulccdiniscl suaviiatis merucrunt isli lalcres, nisi iiii Jad;i>i lutci, el leire;.i, qui a!>

gustare, ct rcsurrcctionis gloriam in suis factis illo sanclo amlilicio patriarcbantin el propli<>tari:m
ostendcre. Obviantes quippe Domino cum palmis, ccciderunt? Isti suul, quibus posiltis est Jesiss in
resurrectioncm vilae pronunliabanl; quoniam sancti ruinain. Cndceniin iili inelius aedificari potcrant
venienl c m exsullalione ,
portantes manipulos ope- inde niiserabiliter cecideruut. Sed illis ruentibus
rum suorum (Psat. cxxv) ,
porlanles palmas viclo- qui fundamenlum lirmum et solidum reprobavcruni,
riarura sua/um, quas dc diabolo obliiiueiu.t. Tunc, acdilicaiur Jerusalein de lapidibus vivis, lapidibus
id est in illa rcsurrectione, ingredietnr Oominus in quadris; qui adhaercnlcs illi solidissimo lapidi Cliri-
sanctain civiialem, in Jcrusaiein cceicslcm. Ingre- sto, qui factus est in capul anguli [Aei. iv), ctiam
dielur aulem cum pueris Ilebrxorum, qui in illa ab illo nomen accipiunt. Eia, Juuaei, quid piolicilis?
resurreclione ilii obviam venient, sicul dieit Aposto- Factum esl quod voluislis. Kon clamant n.odo pucri
lus : Nos, qui vivi.nus, rapiemur in nubibus obviam Hebrxorum secundum carncm, non clamanl Ilo- :

Christo in aera; et sic sexper cum Dcmino erimus sanna filio David. Sed nunquid idco non clamalur?
(I Tfiess. iv). Tunc utique vcre pucri ;
quia perfe- clamant regcs, clamant impcratores , claraanl viri,
ctc puri, non solum apeccali conlagioiie, sed cliam clamant fcminae, clamanl juvcnes,clamani virgincs,
ab omni corruptionc. Tunc vcro Webraei, i I est clainant denique pueri, clamant senes. Vidcte, n»i-
perfeclc transilicntcs, non soium mortis pei iculum, seri, videte excaecali, quot mille niillia bominum ci

sed eliam morlis melura ; tunc securc porlabunl q hodie cum palmis obviam procedunt. \idelc quot
palmas vicloriae, cum magna exsuliationc et secu- miliia bodic ci non vestimenta, sed ipsa corpora
ritate, dicentes : Vbi est, mors, victoria lua? vbi sua ci prosieriir.nl. Auditc, si lainen surdi non eslis,

est, mors, stimulus luus ? (II Cor. \v.) quot milliura hominum bodie ore clamatur , canta-
Et vere, fralres, dignura fuit, ut iili resurrcctio- lur, jubilalur, imploratur : Hosanna filio Daiid
neiu vilae pronuntiarenl, quibus ipse Dominus posi- benedictus qui venil in nomine Dommi (Malth. \\\).

tus cst, noii in ruiaam, sed in resurrectionem, sicut Scd implelum est, quo;l ait sanelus David : Peccator

de co propbetavcral Simeon : Ecce posilus est iiic videbit, et irascetur; dcntibus suis (remet cl tubescel

in ruinam, et in resurrectionem multorum ui Israet (Psal. cxi).

et in signum cui contradicetur (Luc. n). Tria dicil :

Ecce, fralrcs, quod possunt hodie Jud;ei in lot

Ruinara aliis, rcsurreclionem aliis, signum quoquc lauJibus Cbristi. irasci possunl , fremere dcnlibts

conlradiclionis. Jam in isla divisione, de qua loqui- possuni, invidia labesccre possunt; scd dcsideriunt

lur, videie quomodo aliis est r»»surreclio Jestis, aliis peccalorumveribit (Ibid). Adoralur Cbrislus, lauda-

ruina. lllis ulique,qui resurrcclioncm proiumlia- tur, clamalur, quia ills biteis lalttibus \ivi lapiJes

banl, qui fuluram rcsurrcclionein in su s faclis os-

:
clamanl. Posilns est crgo Jcsus noster in ruinam et

tendebant, qui se iu anima jani reausciialos maai- D in resurrcctionera inuliorum tn ruinara lalerum , :

festissime declarabant, qui se ab ipso rcsuscitandos in resurreciionem lapidum. Et in sigium, iuquit,

in dic judicii sperabant; illis sinc dubio posilus est cui contradicelur (Luc. n). Hoc esl signura iilud ,

Jesus in resurrcctionem. Videle nunc illam aliam quod jam levavii in inedio gcnlium, signum scilicct

partem Jordanis, quae ad prjesenllam arcao Domini passionis su;e, sjgnum crucis suac. Hoc est, signuui

delluxil in marc. Cuin hodiernadie haec sancta arca, cui lolus conlradixit inundus, scandalum Judacis,
quam paulo ante commcndavimus cbaritali veslrae, slultitia genlibus. Xos, inquit Aposlolus, projdica-

in aquis Jordanis, id est populo Judaeorum appare- mus Ctiristum crueifixum.Judwis quidem scaudalum,

ret, undc il!a pars bona profecit, et sc in melioii el genlibus autem slutliiiam (1 Cor. i). El vidclc, fia-

fortiori slalu cumulavit, inde alia pars Scribce sci- tres, quam citohuic signo contradicium cst. Ipsadie
qua ereeiiuu est signum islud sicut audislis
licet et Pbarisaei, in majoreni ainariludincm se quasi ,

in mare pracipitaveruni, cl quidquid de naiurali in Evangelio ipso, scriptus cst ci litnlus a Pila-

fonle de quo egressi sunt secum traxeraol salina ,

lo Hic est Jtsus Nazurcnus, rex Judaorum (Joan.
:

inaris absorptum est. Omuein siquidem Scriptui arum \i\). Coniradiclum slaiini ; dixeiunt enira flto/i :

omnem scribere rcx Judojorvm. Vicit banc coulradictioi.eiu

scienliam , omnem legis cognilioncm , pi o-
265 B. AELREDI ABBATIS BIEVALL OPP. PABS . I. — ASCETICA. *64

crux Cbrisli, et ubi impii pulabanl se magis Chri- inordine vestro pcrseverale, et in oidinc ipso pcr-
^
stum vicissc , ibi magis viclor apparuit Cliristus. severanles nihil scicnter contra ipsum ordinero h
Fixum est in ipsa cruce siguum vicloriac ejus , et cile; ct sic sine ulla duhilatione quo Christus <:.

quod magismiraiidum, Gxum ab ipsis iniiuicis ejus. sua cruce praeeessil , vos sequemini. Dcleclatme,
luimici ejus qui consenserant in mortc ejus ,
jam fratres, dc ci uce Chrisli, quae esl gloria noslra , via

inler se cerlant pro gloria cjus. Noli scribere , dicit nostra, prolixius loqui ; sed modus adhibendus esf
Pharisaeus : quod seripsi scripsi, dicit Pilatus. Et maximc quia ipsisdivinis officiis necessc habemus

ecce jam interierunt Pilalus et Pliarisxus, et adliuc Ob quod convertamus nos ad ip-
diutius immorari.

non est dclelum quod scripsit Pilalus. Nonr.e, fra- sum Dominum nostrum Jcsum Christum ejusque ,

tres mci, mira quanlam laelilia orilur in cordibus mise.icordiam exorcmus ul ipse rcspicere dignetur
vestris, quando cernilis anlc vos signum crucis, supcr hanc familiam suani, pro qua non dubitavrt
adhuc illo lilulo gloriosum? Adliuc legi poiesl in manibus Iradi nocentium, ct crucis subirc tormen-
cruce Chrisli : Jesus Nazarenus, rex Judworum. Uuii Qui cum Patre ct Spirilu sancto vivit et re-
'.

Adeo nibil profecililla contradiciio impiorum. Hanc gnat Dcus, per omnia ssecula sx-culorum. Amen.
conlradictiouem Judueortim secula esl contradielio SEBMO X.
paganorum armanlur eliam impcratores conlta R
; IN IUMIS PALMARUM II.

crucem Chrisli, dispuiaut philosophi, oratores con- Audislis, fratres charissimi , in lcclione cvange-
crepant, vilissimum eliain vulgus obialrat. Quid di- lica, quemadmodurn Dominus nosler, cum appro-
cam? Contra unum ligiium lolus ubiquc pugnabat pinqitassct Jerusalem, fecil sibi adduci asinam et
mundus. pullum. Audislis ctiam devotiouem plebis Israeli-
Sed jam , fralres, considerate Domini noslri Jcsu ticae; quomodo proccsserunt ei obviam cum ramis
Chrisli omuipotcniiain, considerale sapicntiam. Per palmarum, et illi qui pisccedcbant, et qui scqueban-
illud lignum quo nihit crat abjeclius , nihil vilius, tur clamahanl , dicentes : Hosunna filio DaviJ. Sed
nihil odibilius, uihil horribilius (quid cnim vilius diciialiquis : Vcruin quidem cst , audivimus ista,
cruce, in qua lalrones suspendebantur, sacrilegi ct cum magna cxsullalionc audivimus. Scd qui I

interficiebaulur, parricidue necabantur); pcr illud , I oc pcrlinct ad hanc dieni, in qua repraseiHa-
inquam , subjugavit imperalores, infatuavil sapicn- mus non passionem Domini, sed advenlum? In
tes, simplicQS et idiolas erudivit, paupcrcs glorilica- cst, fiatrcs , hoc sinc dubio faclum esl, sicul al.i
vit, orruics simul illos ligni adoratores fccit. Ecce, evangelislae apertc osicndunt, paucis dicbus an:e
fratrcs , in fronte rcgum nihil gloriosius, nihil in passioncm cjus. Nam propter gloriam isiam Phari-
*-*
roanu insignius, nihil in peclore salubrius. Pcriil saei et poiilifices maxima invid'a cruciabaiitur, et
jam omnis illa contradiclio , sc.1 ulinam sic a mori- congregato concilio tractabant de morle cjus. Puto
bus, sicutperiil a vocibus Mulii autem, ct quod !
lamen, quia non sine causa hodie bisto.ia hxcin
magis dolcndum, eliam prnfessores crucis Chrisli, omni Ecclcsia recitatur, nec sine causa ita a san-
conlradicuut cruci Chrisli. Non tiliqne vocibus, sed ctis Patribus stalutum esl. Scitis, quia rota, qiiam
moribus. Audi Apostotum : Mulli umbulanl ,
quos viditEzechiel, quatuor facies habebat. Rola illa si-

swpz dicebam vobis (nuuc autem et flens dico), inimi- gnificai sanctam Sciipluram. Unde dtcil Psalmista :

css crucis Cliristi (Philip. m). Qui sunt contrad clo- Yox toniirui titi in rota (Psal. xlvi). Ista rola qua-
res crucis Chrisli, nisi inimici crucis Chri.sli?Et tuor facies habet, et aliquaudo consideramus lan-
qui sunt? Quorum, inqiiil, Deus venter est (Ibid.). tum unam ejus faciem , aliquando duas, aliqttando
Vos alloquor fralres meos , filios meos, nou solum tres; aliquando omncs quatuor. Prima facies ejus
adoralores crucis Cliristi, scd etiam professores, sed est historia, allera moralitas, tertia allegoria, quaita
etiain ipsius crucis amatores. Vos alloquor, sentiat anagoge, id est sensus de supcrioribus. Quibusdam,
quisqucut volet, judicet ut volet, blandiatur sibi qui non possunt caperc profundiora, oslendit Scri-
quanlum volet : in cruco Chrisli nihil cst tenerum, plina primam faciem sitam, id est simplicem histo-
n
molle, nihil delicalum, nihil quod carni el san
niliil -
riam tautum, ct illi in ptikhriludinc hujus faciei d>
guini dulce sit. Jam ipsa crux Chrisli sit quasi spc- Icclantur. Hinc est, quod quidam videntes tantum
culum Chrisliani. In ipsa crucc Christi si respicial, istam facicra Seripttirae, qtiia in quadam parle ista
ut in vita sna mores sui ipsi cruci Chrisli conve- facies minus formosa est, slc.it in facto Judae patri-
niant, etinqiiaiitum parlicipal cruci Christi, inlan- archae,qui cum nuru sua coDCiibuh (Genes. xxxviii)]
tum sibi prasumat gloriam Christi. Qui aulcm ab- sicul et in faclo David qui, occiso Uria, acccpit ejus
jicit amaritudinem crucis Chrisli, timeal ne forte uxorem (// lieg. xt), quando non poterant videre
arccatur ab aspertibus Crucifixi. Jam fiatres mei,
, altcram faciem hujus Scripturae ,
qua» formosa cst,
quantum vobis gaudendum cst animadvertite, qui propler istam unam facicm quam viderunt, spreve-
vos cum ipso Christo crucilixistis. Veritatem dico
runt eam Scripturam. Ergo, fi alres, audivimus istam
fratres, non mentior. Ordo noster crux Chrisli Scripturam cvangelicam
est. , et considcravimus unam
Duo crgo haec, fratres, diligenter servate , ut nec a ejus facietn, id est ^jus simpliccm hisloriain, et sa-
ciuce Christi discedatis, nec iu cruce positi
conlra lis pulchra nobis apparet. Qttx enim S< riptura pul-
eracem aliquid faciatis. Quodcst.niapertiiis dicam,
chrior quam isia , quae narral gloi iam dulcissirai
 2&S SERMONES. - SERM. X. IN RAMIS PALMARUM. 26«
Domini nosli i
, et devolioncm fidetis populi ? Se.l A approphiquabo vobis. Et quomoJo nos appropinqu;:-
lamen secunduui isiani faciem suam non osler.- nius ci, qui in ipso vivimns, movemur el sumus(Ad.
dii nobis ,
quoJ ad (cnipus islud lcclio ista p rli- xvn). Dicil lamcn propbcla
Accedite ad eum, et U- :

aeat iuminamini (Psat. xxxin). Culpat cnira Dominus

Cnnsidercnun qtiapropter ojus aheram faciem , ct quosdam el dicit : Voe iilis, quia recesserunt a tn:
viilcamus utrum illam nobis aliquod liujus lemporis (Osea.wx). Qualis esl iste accessus et recessus? no.i
i\ vclel myslcrium. El idco brevitcr intimandum quid fit de loco ad locum, sed de affectu iu affectum. Si
in se sacrameiili lempus islud contincat. Cor.stilu- amas mundum, recess sli a Dco. Si recedis ab amora
luin esl b(ic tcmpus, fratrcs, ut ad memoriam re- mundi, et incipis amare Deum, jaai accedis ad
vocemus adver.aim Domini noslri Jcsu Cbristi; quo- Demn.
inodo illc, qucm sancli palrcs^Veteris Tcsiamenti Nos ilaqtic appropinquamus ci, quando prcfici-
<iiu c\speclaveranl, et muhum desideraverant, hu- mus in illius amore; illcappropiuqnat nobis, quanto
niililer venit, ul nos rcdiinerel, ul ctiam non obli- dignatur misereii nobis. Islo mo.lo reccssil
Adam
viscamur sccundum cjus adventum, in quo ille, a Deo, sciliccl minus illum amando,
et plus ntun-
4jiicm omncs sancti exspoclanl et desiderant, veniel dum. Aroavit enim privatam excellet liam, quae uti
t -ii in niagna poleslatc ct gloria, ut tolum mundum que pertinet non ad Deum, sed ad munduin.
Hoc
jiidirct, et reJdat unicuique sccundttm opcra sua. modo ret«ssit lolum genus humanum a Deo; ideo
Ihec sunt prineipalitcr illa duo, scilicel mcmoria quoque ipsa quac nunc est Ecclesia Dei isto mo.io
nlriusqtie aJvenlus cjus, propter quaj ista celebratio recessil a Dco, et laa longe ut nullomodo per so
ronsiilnta cst boc nccessario. Valde enim bo-
, el posset appropinquare Deo, nec
acccdere aJ eum.
Rum est, ut haec duo scmper babcamus in memoria, Necessariuro erg> erai, ut quoniam ipsa
non pote.at
il est primum adventum Domini,ctsecundum;quia accedere ad Deum salutem suam,
ipse Deus saiu»
ile primo nascitur in cordibus nostris amor Dei, de ejus accederet ad eam. Sed prin.o
appropinquavit.
*ccundo limor. Consideremus ergo boc evangplium, Accessit quidem, quando Hlam mirabilem
miseti-
quod modo leclum est, ut videamus quae ibi sacra- cordiam exhibuit, qua in cruce pendens
suum pro
me-.ila contincantur. Cum appropinquasset Dominut ea sanguincm fudil, etaperio latcre
suo, sibi cam
Jerusatem (Malth. \\\). univit el sociavit, ul essenl duo in carne
una (Epheu
Scitis, fialres, quia sccundum litteram Jerusalem v). Si «rgo lunc acccssil, appropinquavit utique.
qu.cilam civitas quam acquisivit David sanclus
fuit, quando misericonliam istam proroisif, pnedica-
ci

«i x
et hiiuiii in qua
,u lificavit euum Salomon
i|u;i etiam
;, iii illud mi
fecit niuu
oaiuinun lecu mi- vit,
«., ci
el iwcpn oslendere.
coepit usienuere. Appropinquavil
Appropinquavit Jesus Jei
Jeiu-
u-
rabile templum, de qtio sa^pe au lislis. Sccundum salem, salus Ecclesiae, salus mundo,
salus miscro
isiam faciem, id csl secundum hisioriam, nibil no- Jioraioi expulso de paradiso, quando
sc; fuiurum ho-
bis ostendilur quodad istam p?iti:iealcelebriiatem. minem prajdixit, et miscricordiam quam pos.ea im>-
Ideo neccsse esl ut aliam hujus Scrip.urae faciera plevit. ipsi
Abrahae promisil, dicens : /;i tsmine luo
atlendamiifi. Jcrusalem, sicul audire consucvisiis, benedicentur omnet genles (Gen. xxn).
De semine
visio pacis inlcrpretalur. Jslud nomcn primum illis Abrahae nascilurus eral Chrisius, per
quem abo-
convenit, qui permanenf, in perfecla visione Dei, lenda erat illa malediclio, qua? lata est in Adam, et
qui vera pax csl, et vera menlis tranquillilas; ac pcr illabenediclio rfaada, quain propbetavit
Isaias, di-
hoc in seipsis vcram paccm cl irauqiiitlilalem sen- cens Quia servos tuot vocubil nooiine alio
:
(Ita.
littnl. Iliec est illa bcata angelorum socidas, quae lxv). Primo vocabanlur servi ejus Jtidaei, sed modo
litique dicitur Jerusalcm, et proprie, sicut dicit vocantur Christiani : Et tervos suos vocabit nominc
aposlolus Paulus : Quw sursum est Jerusalem,libera alio : in quo qui ber.edicendut est sttper
tcrram, be-
cst, qua: est maler uoslra (Galul. iv). Sed huic civi- vedicetur in Domino. Quia sine dubio nullus
polest
tali quomododicilur
.
appri pinquarc Jesus.cum m .... cavere maledictio.em, r.ec
•"-*- ""« iv benediciionem.qni
haberc
-i uliic.ih_iiuiii.'I1I,<;::|
ca semper sit, et illa civitas ntinquam ab eo reces- ftocn0 mcn non babuerit. Ergo lunc appropinquavU
«niilV
f.cril? bxc
lirr cst
f.1 ill:i
illa nlin
alia lncips
lacies hujus S: rinlnr.T
liniu-; Scripturx, id .
Jesus Jarncvlam id
Jmiic Jerusalem, I.l &.< I?».i...:„
cst Ecclesia?. •
quando suum ad-
est anagoges , videlicet scnsus de superioribus. Ap- ventum promisit Ecclesiae per sanctum AbiaLam.
pareat nobis nunc illa facies, quam allegoriam no- Saiictam Ecclesiam aperte significavit, quando
om-
minavimus. Secundum bunc quippe sensum Jeru- nes gentos nominavit; qui a sancta Ecclesia
de oic-
salcm significabai Ecclesiam sanctam iu hominibus, nibus gentibus constat. Tunc igitur coepit
appro-
cui dicit Isaias : Surge, iliuminare Jerusalem, quia pinquarc, sed nou adhuc venil Belhphage. Beth-
venh lumen tuum (Isa. l\). Ipsa dicitur Jerusalcm, phage qnippe intcrprelatur domus buccce, vel domur,
non qttia perfccle videt eam pacem, quam videut orit. Vcnerat fortasse ad Betitaiiiam,
non aulrni a I

angeli ; pacem lendil rccle cre-

sed qnia ad illam Betbphage. Nam, sicut alii evangclislae eviJealer
deudo, benc operando, fervenler amando illum, qui ostendunt, primo venit ad Bethaniam, ac deiade
cst pax nosira, Jesum Clirislitm Dominura noslrum. cum appropin juassct Jcrusalem, venii Beihphage,
Ei htiic Jerusalcm quomodo appropinquavit Deus ad montcm Olivcti. Bethania interpreiatur domus
qui ubique praescnsest, et nusrjtiam deest? El ta- obedientiw. Et qtti.l erat illa «-ancla aniiua Abralue,
mco dicil pcr prophelam : Approximate mihi ct ego nisi doraus obedientia?, qni ul bonum obediei.iia'

Pathol. CXCV. 9
2G7 B. AELREDl ABBATiS RIEVALL. OPP. PARS I. — ASCETICA. 5fi8

servaret, proprio lilio el lali frlio non credidil essc A et pullum cum ei. Solrile el adducite mihi (Mattlt.

xxu \x\). Qukl significant isli duo discipuli, quos prat-

parcendum ? (Gen. )

Huic igilur primo venit Jesus, quia de alvenlu miilil Dominus ? Hi sunt qui praccedunl faciem

Domini primo ad eum facla est promis-

nostri Jesu
ejus in omnem locum et caslellum, quo est ipse
venlurus. Sic euim habes in Evangelio Lucae De-
Sed liancpromissiouem, hanc fuliirain Domini
:
sio.
signavit Dotninus et alios sepluaginla duos discipu-
misericordiam, ipse el Olii ejus lantum, ct si atiqui
alii, tamen pauci sciehant, sed lamen aliis non los : et misit illos binos ante faciem suam, in omnem
civilalem, el locum r quo eral ipsc vevlurut (Luc. x).
ostendebant. Non oslendebanl per oris praedicalio-
nem, sed per quacdam occurta el inirabiria signa. Fortassis crgo isti duo signilicant ill» duo, quae ubi-

ldeo non veneral adhuc Dominus ad Bellipliage, id qne praecedunt faciem ejus, de quibns ait Psalmi-

est ad domum oris. Nam sine dubio sancto Abra- sta : Miscricordia el veritas proecedent fticiem tuam
ham per qnoddam signum occultum ostendit Incar- (Psal. lxxxviii). Facies ejus significat prarsetilkm»

nalionem Domini, quando mitlens servum suum, ut illius, pnescnliam misericordiae ejus, pnt-scntian»
assumeret uxorem Glio suo, ait : Pone manum tuam salulis nostrai per adventum ejus. Hanc faciem
tub femore meo t et jura per Deum cceli (Cen. xxrv). ejus, hunc adventum cjus, prsecedit misericordia cl
"
Quidest boc ? Deus cceli erat in femore Abrahae? vcritas, ut adducant sibi asinam ct pullum. Puto

Ostendit certe pnlchre, sed occulte, quare voluit, ut quod per asinam et pullum possumus non ineon-
fllius ejus acciperet uxorem ; non utique ul salisfa- venienter accipcrc tolam humanam naturam, id Cot

ceret lihidini ejus, sed ut procrearet illud semcn, carnem animam. Per asinam, carnem, propler
et

de qno nascitirrus erat Deus coeli. Meo prsecepit ei tarditalcm ct gravitatem; per pullum, animam,pro-
ut poneret manum sub femorc ejus , el jurarel per pler lcvitatem et mobilitalem. Misericordia el veri-

Deum cceli, quia sine dtibio de ejus femore, id est las adducunl asinam ct putlum ad Filium Dci, quia ul
generaiione nasciiurus erai Dcus cceli. Nam quod Verbum caro ficret ct habiiaret in nobis, misericor-

femnr ponator pro generalione, satis usitatum est dia cl verilas obviaverunt sibi (Psal. lxxxiv). Miscri-
in Scripturis secundum illud : Omnes animce quae cordia et veritas adducunt asinam et pnllum ad Dci
exierunt de femore Jacob, septuaginla (Exod. 1). El: Filiurn, quia ul iiominem totum, id esl et carnem et

non auferetur sceplrum de Juda, ei dux de femore animam Dei F.iius assumeret, siue dubio miseri-
ejus (Gen. xlix). Sed hoc signum Dominici adven- cordia et veritas fecit. Non enim sola facerct mise-

tus occultum erat, quia nondum venerat Jesus ad ricordia, quia non possctsine vcrilale. Non facerel
•lomuin oris, id est non aperte ejus Incarnaiio piae- « sola veriias, quia nollet sine misei icordia. Uem fecii

dicabatur domui alicui, il est populo. Scd cum jam hoc, ut scilicel Dei Filius asiuam et pulium, id esi
filii Israel educti essent de iEgypto, cum accepis- carnem ct animam habercl, misericordia et Yerilas:
scnt legem, cum sacrificia celebrarent, et taberna- veritas, quia hoc promisit Judxis; misericordia»
eulum construerent, tunc venire ccepit Jcsus ad quam voluil cxhibere paganis. Et ideo pulchrc haee

domnm oris, qua aperte omni populo coepit ejus duo prxmiltil, quia hxc anle suum advenlum ju-
adventus revelari. Nam aperle Moyses coram omni rejurando quasi in veritale Judaeis promisil, el hane
populo dixit de eo : Prophelam vobis suscilabit Dtus misericnrdiam genlibus exhibere proposuit. Quod
de fratribus vestris : lanquam me ipsum audictis.Om- Aposloius apcrle oslendit, dicens: Dico autem Chri-
ni$ anima qute non audierit prophelam illum, exter- sta>n Jesum ministrum fuisse circumcisionis propter
minabilur de populo suo (Deut. xvm). Quod esse veritatem Dei, adeonfirmandas promissiones patrum;
prophelatura de Domino Jesu, ipsi aposioli oslende- gentes autem super misericordia honorare Deum
runt. Hoe enim lestimonio ssupe usi sunt contra (Rom. xri). Ergo misericordia el veritas obviaverunt
Judaees. Dominus ad Bcihphage, quando
Yenit sibi, et veritas de lerra orta est : asstimensque sil.i

Jsaias propheia ipsum adventum Domini, et virgi- asinam et pullum, corpus el animam, venit ad Je-
nis partum prophctavit, dicens Ecce virgo conci- :
d rusalem, Yenit visitare Ecclcsiam suam, vcnit cam
piet,et pariet (itiiim, el vocabitur nomen ejus Em- salvare. Quod utique non fecis-et, nisi illo modo,
manuel (Jsa. vn). Quando venit ad monlem Oli- ut diximus, asinam et pullum insedisscl. Nee mo-
veti ? Oleos Graece misericordia dicilur. Mons ergo vere debel, quod ait, Solvite. Nam licet caro et
Oliveti siguiflcat illnn exceltentiam, el ut ita di- anima quam Dei Filius assumpsit, nnnquam peccato
caui, cunHiIum misericordia: ilhus, de qua loqui- fueril obligata, qtira stalim ex quo bomo ille crea-
mur. Venit Uiuc ad montem Olivcti, quando jam lus fuil, ulique peifectus Deus fuit ; lamcn quia
illud teinpus nppropinquavit, in quo voluit illam ipsa htimana naiura semper ante in omnibus bomi-
mirabilem el exccHentem niisericoidrain ostcndere, nibus fucral peccaloruin vinculis alligala : in ipso
quam prius Abrahae obedienti promiserat, et poslea Domino nostro, eo quod semper fucrit libera, noi»
per prophetas suos omui popuro pracdicaveral. ir.congrue dicitur soluta. Si vero diccre voluerimus
Cum ergo appropinquasset Jesus Jerosolymis, et quod bealissimam Maiiam, de qua natus est, misc-
venissel Bethpliage ad monlem Olivett, tunc misit ricordia ct verilas ab omni pcccati obligat.one ab-
dnos discipulos, dicens eis : lie in caslellum quod solverii, antcquam conciperelur in ea : ut hoc sil sol-
conlra vot etl, et stafvv invenietis asinam alligalam, vere asinam et pullum, et addueerc a.I Jcsum, bea-
2C9 SERMONES. - SERM. X. LN RAMIS PSALMARUM. 270

tissimre nvalris i jus cnrnem ct animam ab omni A stoli, martyres, confessores et omnes fideles, in;er

peccalo mundarc, el sic cam Dei Filio gravidare; quos et nos per ejus misericordiam sumus. De islis

sivc ergo hoc, sive illud dicalur, pulo locum istum omnibus alii vestiinenia sua proslernunt ante pc-

non inconvenienler expositum. des Jesu, alii ramos arlorum. Ramos arborum
Audivimus modum quo Jesus venit ad Ecclesiam proslernunt, qui omncm mundi gloriam prop'er
suam, secundum carnem et animam quam
videlicet Chrislum abjiciunt. Quid enim sunt diviliae el glo-

assumpsit. Nam sccundum divinilalcm nec vcnit ria istius mundi, nisi ul folia et rami arborum quae

nec recedit, quia ubique praesens est. Scd quki si- vircnt in aeslale, in bieme arescuul? Quia sine du-

giiificant ista vesiimenla, quibus discipuii tegunt bio omnis gloria mundi in prosperitate quasi flo-

haec animalia, in quibus sedet Pei Filius? Dicil rescit ; sed in adversitale, maxime in ipsa niorte

evangelisla, quia adduxerunt asinam et pullum, et bominis, quando supervenit lempcsias liieinul s, id

eum desuper sedere fecerunt (Mallh. xxi). Quomodo est extrema damnath, vilescil el sordescit. Sed baa-
potuil super uirunique sedere ? A liltera abslracli tus esl, qui ea prostcrnit anie pedcs Jesu, disli i-

cogimur spiritualcin sensum investigare. Salvo ergo buendo pauperibus qui sunt qixisi pcdes ejus, in-

alio sensa, quo per aliani significationem haec duo firma scilicel membra ejus. Muho autcm Leatior
B est, qui ef.am vestimeniuin suum polesl pro Ci.risto
animalia sigmficant duos populos, Judaeum ct gen-
tilem; salvo, inquam, ei hoc sensu diemus eum in conlemnere, ct sub pedibus ejus proslernerc. Quid
esl enira vcslimenlum noslrum, nisi corpus noslrum,
utroque hocanimali veuisse ad Jerusaltm ;
quia in
liumana naiura, quam totam assumpsit, id cst in quo ipsa anima quodammodo tegiiur el opcritur?
anima rationali et carne , Ecclesiae suae, hoc est Eteatus qui ipsa memhra sua, ipsum corpus sr.uni pro
fidelibus suis apparuit. Sed quid significant haec Chrislo potcst coniemnere, et omnia facla corporis

veslimenta ? Fortc haec sunt illa, quibus major et sui in Dei obsequio mancipare. Utiuruque fecerunt,

ininor filius Noe palris verenda versis vultibus lexe- elilliqui praecedebanl advenlum Domini, el qui se-

runt. Magnum sacramenlum, fratres. Sed quia in quebantur. Nam sancti patres in Yeieri Testame;;to

multis occupatos nos habel dies haec, breviter di- divitias mundi ct gloriam pro nihilo duserunl, pro-

eam quia haec veslimenia signilicant fidem et do- pter (idem quam habebantin Chrisli advenlu. Multi

elrinam aposlolorum et prophetarum, per quam hu- etiam corpora suo marlyrio subdiderunt, sicul p; o-

nianiias Christi quasi quxdam infirmitas cignitio:ie tomartyr Abel, sicut Isaias, sic.ut martyres Maclia-

divinilatis operitur. Illi asinam et pullum, quibus baei.Quot autem non solum sigillatim hnmines, sed
insedit Jesus, quasi nudareliquerunt, qui credebant q V*<* »lillia bominum haec omnia fecerint posl aJ
et praedicabant eum esse soium hominem, et non venlum ejus, quis polest enumerare ? Ex itlorum
Oeum. Isti midam reliqucruni humanitatem cjus; numero ct vos eslis. Vos ramos arborum, omnem
sed fides et doctrina apostolorum et prophetarum scilicet pompam mundi, projccislisin obsequium et

non dimiserur.t eam modum; quia cjus iriurmita- honorem Chrisli ; vos, quod majus est, ipsa cor-

lem, quam contempseruut infideles, fortitudinem pora ve6lra pro illo contempsislis ; vos ip;am ani-

divinitalis ejus praedicand), texcrunt. Ait quippe mara vestram, quod adhuc cstampiius, in honorem
Isaias : Ecce virgo concipiet, el pariel filium (Isa. Chrisli cxpendistis, quia propriamvoluniatem animae
vn).Eccehomo. Sed ne-intirmus et parvus ae6lima- vestrae dimiiislis.

letur hic homo, statim subjunxit Et vocabitur :

Porro omnes qui praeibanl ctseqnel)anlur cum di •

nomen ejus Emmanuel, quod est nobiscum Deus. cebant : Hosunna filio David ; benedictus qui vcnii

Sed Paulus cum de infirmilale ejus dixissel Fa- :

in nomine Domini. Magna fides, magna confessio,

clus est obediens usque ad moriem (Philipp. n), magna laus. Hosanna cst vox postuianlis salutem ,

paulo post ait : Quia Dominus Jesus Christus in quasi diccrelur, salvifica. Sine dubio illum confi-

ijloria est Dei Patris (ibid.). tenlur Salvalorem, a quo poslulant salulem, quo.l

Plurima autem turba straverunl veslimenta sua in D proprie perlinet adDeum. Yocant eum filium Da-
t*fc. Aiii autem coedebant ramos de arboribus, et vid, quia confitentur einn verum
homincm. Benc-
clamabant Hosanna filio David (Matth. xxi). Di-
: dicunt eum, quia venit iu nomine Domini : per

ctum est quomodo Dominus venit ad Jerusalem; quod aperte ostendunt, quia ipse eslDeus, quem
nunc dicitur quomoJo ipsa Jerusalem , hoc est Deus Pater promisil vcnturum. In isla fide susci-
Ecclesia sancta susccpit ejus adventum. Ecclesia pit Ecclesia advenlum Filii Dei. Credit eum verum

praeeedk, ei Ecclesia sequitur advenlum ejus. Non Deum, et verum hominem', verum mundi Salvato-
cnini esl Ecclesia solum isla iidelium congregatio, rem, a Deo Patre promissura , a sanctis prophelis

quae credit in eum postcjus adventum, sed omnes praenunliatum. In ista fidc ct illi qui praccedunl

sancti ab Abci justo usque ad ultimum justum, qui advenlum ejus, el illi qui seqmintur, convcniunt ct

erit in hoc mundo, perlinent ad sanclam Eccle-

socianlur, el sunt una Ecciesia : in ista fidc uiri-

siam; et dc omnibus iliis consiat illa una Ecclesia, quc salxanlur. Quicunque sinc ista iide sunt, extra

Una cviutnba mea (Cant. vi). Pars Ecelesiam sunl : ad ilios noi) venit Clsristus, et idco
cui dicilur : est

una praeccdit advenlum ejus : Abel, Noe, Abraham, non salvanlur. Haec de piiroo adventu. Scire autciu
David, et cseteri
i sancli. Pars alia sequitur : apo- '
debetis, fialrcs, quia in ipsaeadem forma, in qu*
 *7I B. AELUEDI AB3ATIS RIEVALL. OPP. PARS I. — ASCETICA. «7«

vertit primo ul rrdimcret Ectlcsiam suam , venict A dulcis esl Dominus? Videlur e.go, fialrcs, qt.-od

sccundo ul glorificet Ecclesiam suam. Sic cnim Apostolus fuciat liic mentior.cmdcduabtis niaueiiis
dixerunt angrli apnslolis post Domini Ascciisionem: dnlccdinis. Fortasse una mancria illa est quani
Sic veniet, quemadmodnm tidisiit cum euntem in in his diebus g;;slasiis; cl idco sccttre vos liorialur
coctum (',ct. i). Hoc crit, fralres, ad cumulum ut desidcrctis illam aliam mancriam dulccdiuis

damnalienis Iinpiorum. Non eniro sinc magna con- quae signiticatur pcr lac. Qtiia credibile est quod
fusionc et dolorc potcrunt vidcre illum in tanta in islis dicbus gusiastis quam dulcis cst Dominus,
gloria et p: lcstate qtiem conlempserutit in hti- vos maxirae qui vidistis et considcraslis quasi in
,

maiia infi.milatc. Ilnic sccundo advenlui Domini prxsentia vcstra, Jesum Christum in cruce; qui
roiiveuil satis, quod de isla kistoria alii quoquc vidistis illa sancta brachia expansa ,
qtiasi ad vos
Evangclista? narrant. Vcnieote Jcsu Jcrusalcm amplectendum ; qui considerastis illa dulcia ubcra

pueri Ilcbneorum accepcrunt ramos olivaruro, vel discooperla, quasi ad vos reiicicndtun. Haec omnia,

palmatum, el vcnerunl ci obviam. Sic errt in se- fratres, licct scmel sint facta : quia sicut dicit Apo-
cundo advenlu Domini. Cum enim vencrit ut glo- stotus : Christui semel oblatus est , ad midlorum
rificet Ecclesiara suam , exhibens iara omniuo exhaurieuda peccata (Hebr. ix) ; taincn vos hxc om-
pcrfeclam sine mactila ct roga, tunc utique pueri » nia roullo melius vidistis , el clarius oculis cor-

Ilcbiccortim vcnient obviam ci cum palmis, sive dis ,

quam mulli tunc viderunt oculis corporis,
nlivarum ramis. Isli sunt pueri, quibus dicit Da- qnaiido facta sunt. In his cmnibus guslastis qttia
vi.l : Laudate,pueri, Domiuum (Psal. cxii). Et item : dulcis esl Dominus. Dulcis, liuinilis', milis, niise-

Cutlodient parvutot Dominus (Psat. cxiv). Non ma- ricors , suavis et pius. Quantam enim ostendit

gno3 , clatos , supei l.os cuslodil Dominus sed ; dulcedincm in illa ccena, quam celebravit cum
parvulos, id est humiles. Isti laudanl Domiouin, si disciptilis suis anlc passioncm suam! In isla nam-
lamcn fucrinl Hcbraei, id est transilicntcs. Si cnim que cocna dixit discipulis suis : Desiderio deside-

modo htimiles transeunt vitia carns, el opcra , ct ravi hoc pascha manducare vobiscum , aulequam pa-
dant saltus per conlcmplationcm et bonas cogita- tiar (Luc. xxu). Haec est illa dulcissima esca iu
lioncs; tunc sine dubio in die juditii , cum Jcsus qua Judsei roiscuerunt fel, sicut proclaroat sanctus
venerit in sua poteslate, ipsi venicnt obviam cum David : Dcderunl ia escam meam fel (Ptal. lxviii».
palmis, id est cum signis victoriarum , quas hic Hoc secunduui Iittcram implelum fuit, quaudu de ••
conquisierunl de diabolo. Palma: enim signilicant dcruntci vinum bibetecum felle mistum. S-ed ,|cia
vicloriam. Tui c potcrunt, quasi cum palmis glo- _ illutl fcl datum esl ei in potum, non cscam, vidc-
riaii el dicerc : Ubi est, mors, victoria tua ? Ubi tur quod Prophela nos voluil in his verbis miltcrc

est, mors, t.imutut tuus ? (I Cor. xv.) Tunccliam non solum ad litleram , sed etiam ad signilicatio-
vcnieiil cum olivis , qua; pacem signilicant. Modo nem. Iu hanc erg.o dulcissimam cscam , quam tam
euim paccm non babcnt, puguanics cum diabolo, dulcilcr,lam humilitcr sumpsit cum discipulis suis,
cum mundo cl villis, ct cum 'came sua. Sed tuxc Judxi miscuerunt fcl qui ipsum discipulum, qut :

ent pax pcrfecta, ct lianquillitas vera , quando cum aliis ad islam escam venerat, corruperunl pc-
caro non rcsislet spirilui, nec spiritus Dco; nec cun.a , et abslulcrunt ab eo dilcclionem , ct eum
diabolus imptignabi , ncc mors vel infirmilas ulla fclle malilire amarissimum reddiderunt. El quid
unqiiam gravabil. Si is( im paccm in secundo ejus crant illi boni discipuli ejus, nisi esta cjus, in qui-
advcntu volumtis kabcie,, primum ejus advenluu bus ipsc dcleclabaiur, quorum dilcctioue ctdevo-
suscipiamus ctim fide cl dilectione. Perscveremus tione pascebalur? Et quid eral ille traditor Judas
in opc: ibus, qua: nobis oslctidil et docuit : nulrieit- inter illos, nisi sicut fei in bona csca ? In illa coeua

les in nobis ojus amorero, ct vemra dcsiderium vctus illud pascha ,

quod solcbant cclebrare Jtidxi,

in quibus occurramus ci in virum pcrfectum , cum fiitivit, et illud novuro pascha, quod nos celcbrs •

venerit judicare sreeulum : qtii cum Patre et Spirilu D mus, incepit. Et quomodo poltiit nobis majorcm
sancto vivit el rcgnal Dcus, pcr omnia ssecula saieu- dulcedincm osiendere, quam rclinquere nobis in
lorum. Amen. sui memoria corptis suum el sanguincm ? Voluil
SERMO XI. cnim , ul iilud prclium ,
quod semel dedit pro no-
IX DIE SANCTO PASCHjG. bis , scmper essct in oculis nostris. Voluil quadam
Quasi modo genili infantes, rationabites, tine do- mira aflcctionc, ut corpus suum et sanguis ts ct

lo, tac concupitcile , ut in co cretcatis in salutem; noii solum pretitim uosuuin , scd etiam cibus
si tamen gustattis quoniam dutcis est Dominus (/ noslcr.

Peir. n). Apostolus vos hortatur , fialres, ad dc- Nonnc vii!clur vobi?, fialrcs mei, aperlissime i!»

siderandum lac, et lale lac, in quo possitis crcs- Itim in cceua implessc, quod dixit propheta DavU,
veve et crcscerc in salulem. Scd auditc quid addil quia Calix in manu Domini vini meri ,
plenut mi-
Si tamen guttatlit ,
quoniam dutch est Dominus. sto : et inclinavit ex hoc in hoc? (Psal. lxxit.)
El iliud lac quid debet significarc, nisi dtilcrdiiiein Poslquam enim celcbravcrat iitud vetus pascha,
J. su Clinsti? Quid est hoc crgo quod nos horlalur qnod solebant celcbrarc Judaei per caiueni agni ct
Utiderarc lac , si lamcn gnsiaverimus qroniam sangtiincm, acccpit Jcsits pancm, cl tradens disci-
«73 SLRMONES. — SEKM. XI. IN DIE SANCTO PASCII.E 274

Hoc est corpus mcum (MaiUt. xxvi) et A ta (Psul. lxxiv). Vit:um suMatum cst , cl adhuc
j. u lis, dixit : ;

postea calicem, dicens : Uic est sattguis meus (ibid.). fxx manel. Et ideo ait : libent omnes pcccalores

Videte, quomodo ealix in manu Domini. Qui esl terrce (ibid.). Sed alii f;eces, alii vinum. Ante ad-

istecalix, nLsi inslilulio legis? Plenus crat calix isle veiitum Domini et passioncm soli JuJaei bibcLant

ineri viui , i l est puri vini. Istud vinum esl spiri- de isto caLce; scd vinum mistum , non purum.
i t.dis intciligenlia, quoe fuil ia illis inslitulionibus, Non bibcbaut inde pagani , et idconon oranes pec-
quae cranl in veleri lege. Ideo vinum, quia kelifi- catores bibebant. Venil Cbristus ,
passus cst pro

catcor hcminis. Lfeo vinum, quia iucbriabal illos, nobis, resurrcxil, ascendit in ealum , et ecce bi-

qai eani intelligebant. Inebriabat dileclionc Dei; bunt omnes pcccatores terra*. Omncs, id est Judaei

inebrinbat iilos intantum ul ob!iviscercnttir sc- el pagani. Sed Judaei uon bibunl.nisi fxces,nos noi;-

ipsos, et Deum solum ditigerent. Annon incbriatus nisivimim. Itli liabenl agnum,in quo i;on cst modo
cral hoc vino David, quantlo seipsum quasi ebrius aliquis sapor significalionis; nos illum agimm, qui
i.u.invit et discooperuit , ul saltaret coram arca absiulit pecea'.» mundi (Joun. i), in quotst exprcs-
Dc-mini? (II Rcg. vi.) Nonne iuebrialus fuit boc sio ipsius veritatis.
vino Isa:as, quando, sicut ipse testatur, ambulavit Vidcle adliuc, quomodo inclinavit ex hoc in Iioc.

nudus coram omni populo? ( ha.

cl tlisca!ceatus ,{
1 1 secundum prreceptum Icgis, cum
veteri pascba
x.) Quamvis hoc vinum purum erat in se, tamcn carne agni comedebau! azymos panes cum lactueis
quia misce! anlur quxdam ca: nalcs observantix agreslibus. Ecce caliccm in manu Domini. Quo;l

ailhuc, idco calix in manu Domini tini meri, yte- vinum in isto calice mystico, utiquc signiGcalio
$tus mislo. Considcrate ipsum agnttm quem in ,
sincciae humililatis cst. Quid enim esl fermentuni,

tiac coeua Dominus noster babebat in manibus. nisi supcrbia ? Ideo nos hortalur Aposlolus : Ex-
Videle ibi illam institulionem lcgis, quasi caliccm purgale vetus fermenlv.m(I Cor. v). Vere vetus Lr-
in mauu Doaiini. In hoc calice, id cst in bac con- menlum superbia. Quaudn cnim primo angcli crcati

ttitulione, erat purum vinum, id esl inielligeiitla sunt.tunc incoepit esse. IsluJ fcrmenlum inlanlum
spi;ilualis. Videle ex alia parte panem el vinum, inflavil ipsum ut vellct esss similis Deo, in taiilum

quasi alium calicem. ln hoc calice non erat prius coi rupit ut de angelo faclus sit diabolus. IsluJ

illud spirituale vinum. Jam videte quomodo vinum, fcrmenlum iuiaittum iuflavit homincm ut cuperet
quoJ erat in uno calice, transfudil in alium. Quod esse sicut Dcus , in tanlum cormpit ut sit similis
eat vinum iu illa ai.tiqua institulione ? Agnus ille jumenlis insipienli' us. In azymis, qtue paliibus

significabal corpus Christi,» sanguis agni

B— sanguinei* — quasi vinum cranl, exercilia bumilitatis, quia hoc
-O I O D f\
Chrisli. Ecce vinum in illo priori calice. Sed incli-
u utiquc significabant.Jam videle Dominum noslrum.
uavit ex Iwc in hoc. Audi quomodo. Accepit pancm quomodo surgil a coena , quomodo pnrcingit se
ct dixil : ; Hoc
accepit et vinum,
est corpus tneum linteo, quomoJo lavat pedcs discipulorum. Sic iilani

et dixit :'Hic est sanguis meus. Mutatum est, va- siguificationem humililalis, quae erat in azymis pa-

cuus rcmansil agnus ille, in quo eral significatio nibus, nunc tulit; ct in hoc sacramcntum trans-
corpoiis el sanguiuis Chrisli. Implelusesl aliusca- fuJit. Ail enim : Scitis quid fecerim tobisf Vos vo-

lix, quia panis faclus estcorpus Christi, et vinum catis me Magister

, et Domine : el bene dicitis , sum
sangtiis Christi. elenim. Si ergo ego lavi pedes teslros, Dominus et

Videamus adhuc amplius.In iiloagno crat signi- Magister, et vos debelis alter atierius lavare pe-

Domini; et ideo praeceplum fuit,

ficalio passionis des (Joan. xm)? Hxc lavatio nou solum est signiti-

ut in mcmoriam ejusdem passionis Domiui occide- catio de qua non est modo tempus lo •
magnx rei,

retur omni anno ille agnus. Commemoratio ergo quendi, sed etiam exerciiium manifestum humili-

passionis Domini in agno, quasi viuum in catice. talis. Audite , f- atrcs, quomodo vobis in illa ccena

Sod incliiiavil Deus ex hoc inhoc, quia commemo non lactucas agrestes porrexit , sed vinum, id cst

significationem.quaeeralin illis lactucis. Quidenim

rationcm nassionis suai , quse prius in illo agno D
significant laclucoe agrestes , nisi amaiiiulinciii
fuit , transtulit in sacrameiitum corpoiis et sau-
hujiis vitae el persccutiones? Lactuee enim agrcstcs
guinis sui ,
quod mo.!o tradidit discipulis suis

dicens : Hoc facite in meam commemoralionem (I amarx Dominus inter alia multa , qus
sunt. Ideo

quojdam mislura crat, propter carna- in illo ullimo sermone dixit, hoc quoquc addidit
Cor. xi). Ibi
Si me persecuti sunt, el tos persequenlur (Joan. xv/.
les observantias ;
quia, licel ille agnus significaret
veritate torpus El itcrum Inhoc mundo pressuram habebitis(Joau.
corpus Christt, non tamen erat
:
in

noslro saciameuto nulla xvi). Lt quid amplius quaeremus illas laclucas

Christi , scd agnus. In
agrestes corporaliter, qui in ipsis amaritihlinibus
mislura cst; quia nostrum sacramentum post con-
tn c jam non est substantia pccudis, sed
aliouciii hujus vita; quotidic exercemur ? Longum est , fi a-
omnia illa apcrire, quae in illis veteribus ob-
n^c panis ct viui, quod prius fuil ; sed in verilatc tres,

corpus Christi ct sanguis. Sed quia proplict? p-a;- servantiis facicbant corporaliler, qnae nobis Domi -
vidit in spiritu quod carnales Judaei nollcnt de- nus spiriiual.lcr cclebrare instituit. Nam hxc et
,

multa alia sacramenla anle hos trcs dics vobis

serere jllam faeceni catnalium obscrvalionum, ideo
aJJidil : Verumtamen fa'x cjus ioii cst exinuti- Dumir.us noslc. commcndavlt, in quibus omnibus
27.", B. AELR-EDl ABBATIS KIEVALL. OI*P. PARS 1. — ASCETICA. 270
sine dubio roiuislis gustate qnod duhisesl Do A dulcedo non sicutlat fuil, sed sicut vinum. Ex una
niiniis , ut iiioiio dcbealis desiderare islam aliam cnim pai le dulcescebat, sed ex alia mordeLat. Dul-
di:kediii>'iii quam signilieavit aposlolus Petrus. ccscebal per aflectionem et devolh ncin ; scd ite-
Quid dcuique nnn potuit operari in cordibus ve- rum mordebat per quamdam dulcem tristiliam et
st. is ipsa memoria passionis Doniini ? Quale fuit, compassionem. Sine tristilia enim quadam dulci
videre dulcissimum Dominum noslrum ligari, con-* Hon poluisiis videre illas dulces manus lam duris
spui, colaphizari ? Quoinodo se pascebat Isaias bac clavis perforari, illos simililer pedes ferro perfo-
visione, qui utique non facium vidit , sed tamen rari, illud suavissimum latus lancea vulnerari; nec
qiiasi faclum narravil? Sicui, inquit, obslupuerunl sine compassione, licet dulci, potuistis illas lacry-
super le mulli, sic inglorius eril inter viros aspeclus mas dulcissimas Dominse nostrse cernere. Ideo qui
ejus, el forma ejus iulcr filios licniiuxtm (lsa. lii). hoc vinum mordens gustastis, id est rncmoriam
llulti quidcm oLslupuentnt, qirando pavit quinque passiouis Domini, modo lac concupiscile, id esi:

mdlia lioiniiuim dequinque panibus et duobirs pi- suavitatem rcsurrectionisillins. El merito lao; quia
scibus (Joan. vi); mulli obstupucrunt, qiiandoe%cum nullam in se habcl misttiram tristiiia?. AngeTi ex-
natum ilfuniinavil (Joan. ix); mulli obslupnerunt, su-itant, apostoli gloriantur, sancta? mulieres in illa

quando Lazarum suscitavit (Voan. xi). Obstupuerunt, beata visione delcctanlnr; ubique alleluia , uhique
laudavei unt, glorificaveruni. Magna fuit il!a gloria, laus, ubique gaudium. Jam quale est, videre iilum
scd non minor fuit illa conlumelia, quam ei postea cum discipulis suis manducare el biberc, qucm-
fcecrunt. ldeodicil Piophela: Sic inglorius eritinler prius videbas in crucc pendcre : illa dulcia vulnera
viros nspeeitis ejus (ha. lii). Inglorius, id est sine cum magna jiicunditate osculari, pio quibus paulo

glosia. Vere inglorius eral aspectus ejus, quando ante lanta compassione flevisti. Hkc est dies, quam
\elata est facies ejus el consputa. Sine gloria eral fecil Dominus; exsulleinus el Istemur in ea (PsaL
forma illius, quando ccroriaverunt cum spinis exvu). Hunc dicin viilit bcatus Abraham in spirilu;
qtiando flagcllaverunl eum et arundine pcrculie- \id.t et gavisus csl. Sic enim ait Dominus in Evan-
bant capul ejus. Sine gloria erat, sed, sicut dicit
gelio .Abraham paler vester exsultavil ul videret diem
Proplnta, inler filios bominum [ibid.). Nam inter
meum; vidil, et gavisus esl (Joan. \m). Sicut sanctl

fllios Dei omnis ista contumelia magna gloria est.

Palres expoiutni, tunc Abraham diem Domini vidit,

liilaiiium enim secumlum verilalcm rei, hoc totura quando in flgura S. Trinitalis tres angelos hospiiio»
gloria eral, ut dicat idem propluta : Et vidimus suscepit. Reccpit enim eos, sicut Scriplura, sub ar-
cum, el non erat aspeelus, el desideravimus eutn de- r.
bore, et quaedam miuistiavit in eorum obsequiiun,
spectum (ibid.). Talem eum dcsiderabat Isaias. Qtta-
in quibus ipse hunc diemvidil; vidit, el gavisus

rc ? Videbal quod omnis illa despcetio salus essct

est. Occidit ad opus corum vitulum opiimum et le-

generis bumani, et gloria ipsius Chrisii. Quod nerrinium, et cum lacte et butyro apposuil eis sub-
:»perte oslendit Aposlolus, qui ait : Humiliavit se- cinericium panem. Videte, fiaires, magnuni sac.a-

metipsum faclus obediens usque ad mortem, morlem mentum. Viilelur enim quod parvum saporem ha-
autem crucis (Philip. u). Eccc despectio. Sed audi beanl ista. Obscura sunt; scd in his quasi abscon-

quod sequilur :
ditus esl Dominus noster Jesus Christus. Operlus
Propter qtiod et Deus exaltavit illum, jacet.
etc. Hoc
ipsum propheta clamabal sanctus David : De tor- Sed eamus cum istis sanclis muheribus, dequibiis
rente in via bibet ; propterea exallabit capul (Psal. hodie narrat evangelista (Marc. xvi), eamus ad mo-
cix). Detorrente bibit, qnia amaritudines hujus vitae numenlum Scripturarum ; eamus cum aromatibus
gustavit; sed in via, id est in transilu. Ciloenim piae devotionis quaeramus bic Dominum noslrum ; ;

finiije sunl passiones ejus mors quaeramus cum fide, cum devotione, cum cliaritate.
; cito mutata est
ijus. Propterea exallavil caput. Quia cnim mortuus Hjcc sunt enim ungucnla, qua?. debemus afferre ad hoc
tsl, ideo resurrexit. Ideo autem glorificatus est, D monumenlutn, si volumus Jesu:n inveuire. Sed quis

-iuia resurrexit. Deinde quam diilcediuem potuit revolvet tiobis lapidem ab ostio monunenli (ibid.), id
Iiaurire cor vestrum, quando intcriori oculo vidi- est tegumentum hujus Scriptura?, ut possimus inve-
stis ipsum Dominum portare crucem suam? Quis nirequod quairimus? Angelusejus.gratia ejus adsiU
j
oterit xslimare istam humtlitatem. istam mansue- Quaeest ista arbor? Illa est, in qua pependil botrus
ludiuem, islam palientiam?' Velul ovis ad occisionem ille suavissimus.de quo prolluxit iliud vinum, quod
ductusest, etquasi aguus coram londente se obmu- totum mundiim hodie laetificat. Cogitate hoirum
iuii, et non aperuit os snum (Isa. lmi). Qtiae fuit illum qucm porlaverunt filii Israel in ligno.Et quid
lulcedo, considerare quasi rccentia vulnera Chrisli, est botrus iu ligno, nisi Chrislus in cruce? Hodie,
.starequasi juxla crucem ejus, videre iilas lacry- fralres mei, totus mundus illo vino, quod dc islo
inoi ntatris ojus, aulire illam dulcem vocom : Pa- flnxit, saginatnr. Quis est enim Christianus, qiti

ter,igniisce illis, qnia resciuM quid facianl (Luc. hodie non bibaf- sanguincm Chrisli? Jam quid vidit
xxni). Qwe fipes nobis poieral oriri de remissione Abraham in illo oplimo viiulo, nisi illud sacrifi-
peccatornm nosJrortim, quando audivimus eum cium, qtio I oblatum est pro totius mundi salule?
lam dulcilcr ctiam uro inimicis suis orare? Sed isla Octimus utiqu^ vitubis ,
qui sua mortc tolum niun-
277 SERMOSLS. — SERM. Xll. IX DIE SANCTO PASCH.E. 278

duni redemil; qui sua carne lotuin mutulum reficit, A haul vulnera ejus, et tle illis iacrymis, quas fuJc-
qui coruibus suis diabolum ei angelos ejus dcbella- runt mulieres juxta sepulcrum dcbcmusquasi
ejus,
vit; qui ungulis stiis terrcna desidei-ia de nosiris impinguari in dilectione ejus. Simus quasi uiodo
eoidibus effoJerc non ilesinil. Sed jain de subeine* geniti infantes. Infantes per innocentiam, per sim-
liciopane quid dieemns? Quid estpanis in cinere ? pHcitatem, ut, deposilo veteri homine , secundum
quistst isle panis? Iste forte. ile quo dixerunt Ju- quem prius viximu6, qui cum Christo crucifixus
d;ei, sicul seriptum est in Jereniia pruplieta : Venile, est, sicul Cbrjslus resurrexila morluispcr gloriani
"illaniHS ligtmm in panem ejus (Jer.*xi). Ecce ite- Patris, ita ct nos crucifixi cum ab omnibus
ipso, et
rutn lignum, iierum ciux Christi. Et pauisqnid est, hujus mundi desideriis sepulli, mereamur hic in
uisi corpus Ciiristi? Panis, inquit, /jnem ego dabo, novam vilam rcsurgere, et in futui a rcsurrectione
<aro mea esl pr« mundi tita (Joan. vi). Quid est cum iilo sine fiiie gaudere; quod ipse pnestare di-
ergo pauis in cincrc? Panis utique subcinericius gnelur Jesus Christus Dominus noster, qui cum
quani'.o coquitu -, einere legitur. Et quid est cinis, Patrc el Spirilu sancto vivit el regnal Deus, per
u si te ra? Nonne vidctur \obis apposiiissime hi-c oinnia saccula sxculoruro. Amen.
signiiicalani esscscpulturam Cluisli? Panis ergo in SERMO XII.

cinere, co:pus Cliristi esl incorde lerrse. Sed quare IN EODEU FESTO.
ternarius nemerns bic comme:i:oratus est? De tri- Praeceplum erat in Jege, ut in ilto lempore, quo
bus mensuris jnssil Ahraham, ul lierent subcineri- filii Israel exieruntde ^Egypto, imniolarctnr agnus,
cii panes- Quare hoc, nisi quiavidit in spirilu.quod el comcderetur. Ista fesliviias vocabalur pascha.
sicut fuit Jenas in ventre c.-ii liibus diebuseltribus Deinde erat prseccptum, ut per seplem dies debe-
noctibus, ita fuit caro Cliristi in lerra Iribus diebus rent comedere panes azyinos, id est sine fermento;
el trihis noclibus? Sicul ergo in vilulo quem occi- et ista feslivilas vocabatur festivitas azymorum.
dil, significata est passioDomini, el in subcinericio sed eliam pascha. Hoc ostendilevangelisla, qui ait

pane scpuliura, sic in lacte suavitas resurrectiouis Appropinquabat dies feslus azymorum, qui dicitur
ejtts inteliigilur. pasclia (Mattlt. xxvi). Prima illa feslivitas, quando
Et ncccssc erat, fralres, ul discipuli cjus, qui occidcbant agnum, tanium pascba dicla est; isla

adliuc crant parvuli, nutrirenlur hoc lacte. Tam el pascha, et festhitas azymorum. Sicut mihi vi-
|»arvi erant, ulia passiuneejus fugerent, et relin- detur, illa fcslivitas significat passionem Domini,
qtierent cum. Tam parvus erat Petrvis, ul piopter ista resurrectioncm. Et hocsalis notum est, quod
vocem unius ancilhe eum negaret. Nccesse ergo c illa feslivilas significat passionem Domini, in qua
erat ul, qrasi parvuli ctiam oculis carnis viderent ille verus Agnus oocisus est, per cujus sanguineni
rcsuiicctionem ejus, sicque quasi quodam iacle salvati sumus de manu spirilualis Pharaonis, idest

nul.ir nliir, ul idonei essent invisihilia credere, in- diaboli : et ideo illa feslivitas dicilur pascha, quod
visibilia conlemplari. Quam pulchrum cst, quod cst transilus , quia ipse Chrislus in passione sua

voluit. utnuiJieres rcsuirectionem suam nuntia- transivit de boc mundo, sicut dicil evangelista :

rent discipulis. Ad mulieres enim perlii.et mini- Anle diem festum pascfue, scie sJesus quia venit ejus

strare Lac parvulis. Ilabet et hoc aliam significatio- hora, ut transeat de hoc niundo ad Palrein (Joan.

ucm. Iili cnim qui regunl parvulos etinfirmos, ma- xn). Sed hoc videamus, quomodo ista alia feslivi-

gna coinpassioue condescensione dehent quasi tas signiiicat resurrectionem Domini. Et primo
et

tnalres filiis hoc lac exhibere : nec an:equam illo consideremus quantum se bumiliavit illa majestas,
lactc nutriantur, debcnt eis panem solidum, id est et quousque descendit pro nobis. Hlc qui erat Crea-

divinilate, monslrare. TaJis Pau- tor, fecil se creaturam qui erat Dominus, fecit so
proiunda de fiiit ;

Quasi punulis in Clirisio luc vcbis servum qui erat dives, fecit se pauperem qui erat
lus, qui ait : ; ;

magnus, separvum et Verbum caro factum

yotum dedi, mn escam (lCor. 111). Meiito Abraham fecit ;

qui ista vidit exsultavit. Et vos, fratres, qui ista D est (Joan. i). Paniserat, et pascebat angelos, sed

hoc concupi- non pasceliat nos : et ideo miseri fuimus, quia ra-
videtis, exsultale. Concupiscite lac,
tionalis crealura semper babet esse in miscria, nisi
scile, gustate ; in isto lacte ci escile, et ci escite in
pascatur illo pane. Nosautera ita infirmi eramus,
salutcm. Ait enim aposlolus Paulus : Si confiiearis
ut nullo modo possemus gustare illum panem in
ftte tuo Dominum J esum , et corde luo credideris
iJlapuritate. Habuimus enim in nobis quoddam
guod Deus illum suseilavit a moriuis, salvus erit
fcrmenlumquod nosconuperat, ct abslulerat pri-
(Bom. x). Sed dcbemus hic intelligere iliam lidem,
de lacte mam fortiuidinem quam Iiahuimus ; et facti sumus
quae per dileciionem operatur. Colligite
resurreclionis Domini, ita dissimiles illi pani puro ct mundo, ut nihil inde
hoc, id cst de hac memoria
pinguedincm amoris Chrisli. Hoc enim signilicabat gusiare possemus. Hoc fermenlum, quod babuimus
in nobis, duplcx crat babuimus in nobis quoddam
Ulud butyrum, dc quo paulo ante locuti su.nus.
:

fermenlum mortalita.is, cl habu.mus in nobis fer-

Quia sicut butyrum de lacle colligui.r, ita dc mc-
menlum iniquitatis. Yidctis modo quantum exsui-
aioria quam debcmus habcre de resu.rcctionc Do-
conversatione, qua coi.vcrsalus est tavimus in illo pane, in quo nculrum erat, WC
mini, de illa

pnlpatione, qua palpa- mo.talitas ncc iuiip.ilas. Quomodo illur asccudc-

cutii discipuUs suis.de illa
270 B. AELREDl ABBATIS RIEVALL OPP. PARS I. — ASCETICA. 2*0
lenitis, quomodo illum guslaremus? Qux res ita A fermento moi lalilatis, nos dcbemus purgari a fer-
MWt eoi.lrariae, sicul morlalilas ct immortaliiss, inenio iniquiiatis.
iniquiias ct juslilia ? Nos morlaics ct peecatores, Sinc dubio ille poiuil se purgare ab ista morlati-
i!'c immortalis et j-.isttis. QuomoJo poluimus coa- non palereiur aliquam poenant. Sed quia
lale, ita ut

venirc? Vidil hociilc pius, ille misericors; quia non nos non possumus purgari ab isla iniquitate, nbi
loluimus isecndcread illum, cl ipse desccndit ad per temporah s poenas , voluil nolis piaeberc exem-
i'.os. Suscepit unam partem fcrmenti nostri et ila plum indc. Jam reminiscimiiJ quod diximus, quia
tempcravit se nostr» infirmiiati. Non totum fer- panis est Dominus nosler Jesus Clirislus. Cegilate
menium sumpsit quod eratin nohis, sedquamdam illum ante passionem, ct videie quia etal quasi pa-
partem. Si enim i.iliil sumpsissel, ita louge esset a nis cum fcrmento. Esurivil, silivit, ploravit, dor-
nobis, ul ituUn m:>,!o posscmus ?ppropinquare ei, mivit, lassus fuit. Ila c omnia periiueut, non a 1

el iiico sercpcr n:ai:eren:us iu miscria. Diximus fcrmcutuui iniquilalis, sed ad fermentum infirmi-
quod duplex fermentum etal in nobis, morlalitas tatis et mortalitalis : per Inec omnia oslendil com-
et iniquilas. Ur.unt susccpit, quod factus est pe;' passionem el cbarilatem, quam baLuit erga r.os.

siinilis nobis. Susccpii ergo fermeulum morlalilalis H;cc omnia sunt quxdam specics mciiicinx, qu:c
nosti.e, et permansit in purilate justitia» suac, ut B conveniebant nostrae infirntitali. Hsrc omnia, quia
«s ct talis, qui posset a;i nos descendcre, el tamen couvcniebant nobis, quoniam non bal.uil in seipso,
rrmancret lalis, ad qucm nos deberemus ascen- sumpsit ca ex nobis. Sed in nobis isla omnia misla
dcrc. sunt cum peccato. Quia fami nostrse et siti solet su
ViJeiis modo, fralres, quomudo ille purus panis sociare concupiscentia mala , et liislitiae nostrju
est fermentatus proptcr nos. Ad istud fermciitum rourmur et dcsperatio, vel amaritudo, et somnu
inoitalitalis perlinct fames, siiis, tristilia, miseria : noslro dissolulio , et lassitudini noslrae tcpor et
tolum !;oc babuit Dominus noster in se. Yulu'.t lorpor. Scd Dominus noster demiscuit ista elsepara-
haec fermeiitasitseipcre, sed non debuit in fermento vit, et pcccalum dimisit,et infirmitalem suscepit. Et
remanere. Primo osteudit iu se islud fermentum abscondit parvo quidcm lempore quod erat suum,
pcr mirabilem compassionem, et postea purgavil se et assumpsit quod erat nostrum. Et inde dixit
ab isto fcrnicnio pcr mirabilem charitatem. Quia Isaias : Ul faciat cpus stium, alienum opus ejus : ut
illo modose purgavit ab islo fermonlo, ut in hoc faciat opus suum, peregriuum est opus ejus ab e<x

ipso oslenderel suam miram ciiaritalein in nohis. (Isa. xxvin). Ul faciat inqiiil. opus iuum. Quo.I
Sciebat quia habuimus non solum hoc fermcnluiM, r opus? Multa suul opera Domini nostri; scd hie
quod csl valJc malum; scd ctiam aliud pessimuro dicit dc quoJam speciali opcre, quod maxime pcr-

et mortifcrum, quod impedicbat nos conjungi illi tinct ad illuni. Opus suum sunt angcli, archaugeli
paiii.qui verc purus est et mundus ct ideo voluit el omncs virlules cceli. Opus suum «rtr/um, terra.
:

il!o moJo sc purgarc a fcrmenlo iniquitalis. Sed niare, et omnia qua? in eis sunl (Psal. cxlv). Sed
dclicmus scirc quia iniquilas nostra est causa no- scimus quomodo fecit i!la opera non susccpit ad ;

str.e mortalitatis, et ideo quando fuerimus piene bsec facienda aliena opcra. Dixil el facta sunt (Psct.
purgati ab iniquilale, postca eliara sine dubio pur- xxxn). Quod eslcrgo istud opus suum lam specialc,
gahiniur ab ista mortalilale. Debemus adliuc scirc, lam siiigulare, lam mirificum, laml inaudilum? Au-
quia iuiquiias nostra duplcx est. Est euim de na- diamtis proinde quid dicit Scriptura :

tura, iu qtia nali sumus ; et est de mala volunlale, Miserationes ejus stiper omnia opera ejus (P««/.
quain poslca ad.iiJimus.Ab ulraqtic hac iniquifale cxnv). Vidco tria gcnera operum Dei. Est opus sa-
uospurgavit Deus. Dedit sacrilicium quoddam pro pientix ejus, et est opus misericordia; ejus, et cst
uobis, propriain videlicel carnem el sanguincm ; cl opus judicii ejus. Opus sapicntUe, coelum el tcrra,
|ier illud sacrificium purgati sumtis. Et ideo quid- el omnia qu:e in cis suut; opus judicii ojus, red-
qtiid nos patimur ex corruptione nostrae r.atura?, D dere unicuique secundtiiu opera sua, scd miseralio-
jatn non esl iniquilas, sed infinnitas. Ev corru- ncs ejus super omnia opera ejus. Ergo opus mi-
plione nalurx nosira? sunl motus coucupiscenlia?, scricordia» ejtis speciate csl opusejus. Opus suum,
<|uos patimiir inviti. Inde motus libiJinis, molus opus proprium, in quo nraxime apparet bonilas
ii;c, motus stiperbix, motus ambiliouis. Sed si non ejus, charilas ejus, bcnignilas ejus. Sccuiidiim nu-
« oi.scnliinus, non imputat nobis ista, quia pro men eju», ita el opus ejus. Secundum quoJ uomcn
conuptioitc naitine nosliae fuil oblalum illud pu- ojiis? Nostis nomeii ejus. Quid sonat, quid sapit,
rutii sacriiicium. Scd cccc pcr compassionem, quaj quid fragral nomcn ejus? Oleum, Oleum effmum
opci ata cst in nobis, in haptismo purgali sumus ab vjinen luum (Cant. Quaic olctim? Quia nonion
i).

«Miiuibiis peccatis, ct illis qaai cx nalura erant, et <jus sapit cbarilalcm , sapil niiscricor.iiain. Quid
iilis qu.c vijtiniatcaddidcramus. Scd nunquid post enim sonat illud dulce nomcii Jcsus? Nostiam sa-
ea scrvaxiinus nosmctipsos in illa nnindilia? Quid luiem sanit; quii ipse Deus mcits, et Jcsus incus,
igilur faricmus? Docuit nos qunmodo dcbcmus id esl Sa.valor mcus. Feccral opus sapicniix sua;,
purgari. Ergo ip?o modo qun ili> purgatus cs! a quanJo crcavii iiiundnm ; scd non feccrat adhuc
281 SEIIMONES. — SERM. XII. IN DIE SANCTO PASClLF. 282
opus roiserieoidiaj. Narn opus niisericoiViiae perlinel A voluil, ul ipsi angeli qtiasi percgrini cssenl ab ea,
ail uiiseros. Fecerai cliam opus judicii quia piojo- el noii pugnareul coulra iiiimicos ejus. Opus eliani
cerat diabolum de ccelo propler superbiam suam. sapieiitia* ejna suni homincs. Et audite quid ipse

Feccrat ciiam opus ju iicii, quando projecil liomi- di\it ad Pilatum . Si de lioc tuundo esset regnum
ncm dc paradiso, propler inobcdieniiam. Scd in v.ieum , miuistri ulique mei decertarent ut non tra-
l.is opcribtis ostendit ipse sapicnliara suam, cl po- derer Judwis (Joan. xix). Noluil liabere secura nc-
lcstalem. Voluil oslcndere et misericordiam suam, que angelos, ncque liomines, neque aliquam crea-
quia miseraliones ejus super omnia opera ejus. luram. ldeo ut faceret opus sutim, peregrinuni fuit
I.Ico opus miserifortlbe cjns propne dicilur opus ab itlo opus suum. ldeo ipse dixit ToretUar eul- :

suiiui. Sed quomo.io facetet lioc opus, uisi salva- cavi solut (Isa. lxiii). Solus, iuquit. Solus, quia
ret miseros? Ideo opus nostrx salulis lioc cst opus peregrinum fuil ab illo opus suum. Pcregrini an-
r.iiscricordix su:c, lioc est propric opus suum. Quid geli, quia non a.lftierunl. Peregrini homines, quia
est ila proprium Salvaiori, id esl Jesu, quam sal- nou cerlavcrunt. Peregrinum ccelum, quia iniraitos
vare? Sedquid di il p:ophela : Vt faciat opus suum ejus non fulminavit. Peregrii.a terra, quia eos non
alienum, opus ejus ? (Isa. xxvm.) Sicul scilis, fra- absorbuil. Peregrinum n:are, quia non eos demer-
tres, Domiiius noster Jesus Cliristris sapienl a est ; B sit. Pcregrintim ctam erat opus judicii sui ab eo.
ipse vila cst. Quid cst contrarium, et qcasi alie- sicut ipse dixit : Ego uon judico quentqitam (Joan.
num a sapieniia? Siue dnbio stultitia. Et quid esl viu). Et ilerum : JVon misit Deus Filium suum in
contrarium fortitudini? Sinc dubio infirmilas. Sic nmv.dum, ut judicel mundum (Joan. m). Ul faciat
iiiliil est conlrari-.im morli, nisi vila. Consideiate opus suum, aliciium opus ejus ul faciat opus mi- ;

modo, quomodo Dominus noster suscepit quo.ldam sericordiae sux, suscepil fcrmenlum mortalilalis
opns, qtto.l erat alii nuin a se, ut posset facerc opus noslr;e, quod sinc dubio eral alicutim a puritale
s u ii in, id est opus misericordke sua?. Ille qui erat divinitatis suae. Venit tandem tempus, qttando vo-
sapienliu, voluit essc quasi stultus ;
qui cral forli- luit auferrc a seipso islud fermenlum adhibuit ,

tudo, voluit esse inlirmus. Idco dicit Aposlolus : igncm, id est passionem. In passioue sua periit lo-

Qnod tlullum etl Dei , tapientiut est homiuibus ; ct liim illud fermentiim, omnis corruptio, omuis ntor-
qttod infirntum est Dei, fortius est liominibus (I talilas; ct surrexit hodie de terra panis azymus.
Cor. i). Ut faciat opus suum, alicnum opus ejus panis purus. Vi.teiis modo qtiare fuit prsccepiuin,
«b eo. Pariis csurit, et fons sitit, virtus lassalur, ul postqttam fuit immolatus aguits, panis, unde s>:

vita moritur. Sed per boc alicnum opus quomodo pascebaut Judai, deberet essc sii:c fermento. Quia
facit opus suum? Ejus esuries nos pascit, ejus sitis ante passionem illius Agni Domini nostri Jesu Chri-
uos incbriat, ejus lassitudo nos recreat, ejus mors sli, sine dubio caro cjusdem Doinini noslri, qtuu
nos vivificat; noslra spiritualis saliclas , nostra caro csl refectio nostra, panis noslcr, sicut scilis,
spiritualis ebrietas, riostra spiritualis recreatio, no- quia ipsam carnem mauducamus in similitudine
stra spiritualis viviticalio : hoc lolum est optis mi- panis; ante passioucm, inquam, fuil illa earo inor-
sericordiae ejus. Pcr alienum opus*hoc, lotum fa- lalis ;
poluit esurire, poluit sitire, potuit ti islari,

rit. Sapienlia facil hoc per stullitiam, sicut dicit poluil mori ; sed post passionem stirrexit immor-
Apostolus : Quia non cognotil mundut per tapien- talis, impassibilis, incorruptibilis. Eia, fratrcs, cc-
ti':m Deum, placuit Deo per tlullilium prwdicaiionit lebrcmits feslum azymorum. Comcdamus huncpa-
salvot facere credenlet (ibid.). Ergo, sicut diximus, nem sine fermento. Noster panis est corpus Do-
boc opus suum facit sapienlia per stultiliam ; for- niini nostri. Sine fermenlo est ;
quia, sicut dicil
tiludo hoc facit per inlirmitatem; panis hoc facit Aposlolus, Christut resurgent ex mortuit, jam ncn
peresuriem; foiis hoc facil per sitim; virlus hoc moritur (Hom. vi). Si volumus mauducare istuui
facit per lassitudinem ; vita hoc facit per mortcm. panem, qui csl sine fermento, oporict ut nos simus
Ut faciat opus suum, alienum oput ejus; ul faciut p sinc fermcnlo, sicut pra?cipit Apostolus. Paulo antc
opnt tuum, peregrinum est opus ejus ab eo (Isa. amlistis quid dicit : Expurgale vetus fcrmcnlum
xxvm). Ll facial opus misericordiae su:e, peregri- (I Cor. v). Isfjd fcrmenlum, sictit superius dixi-
iium devenit ah illo opus sapicnlia? sua», et opus mtis, est pcccatnni. Se.l quomodo dcbcmus nos
judirii sui. Diximus quia opus sapicnlix sunt an- purgare ab isto fermciiio, sine dubio Dominos nn-
gcli , ct audite quid ipse dixit, quando caplus est a sler nos docuit. Eo niodo, qtio ipsc dimisit fermeu-
Judaeis. ttim quod ipse snscepcral propicr nos, necesse ha-
Dominum, et percussit
Petrus voluil dcfendere beinus deponcic feimci:liim, quoJ coirtiuipit DQS.
quemdam gladio suo. El Dominus dixit ad eum : Pcr opprobria, pcr convicia, per flagclla, pcr crucem,
Putat qnia non possum rogare Patrem meum, et pcr liiorlcm, pcrvcnil ipse ad resiirreclioncm. Iu
exhibebit mihi plusquam dnodecim legiones angelo- rcsurrectionc drpsuit fermenlum; ct jam pnc-
rttm t (Matth. xxvi.) Poluil habere sccum omncs bct nobis carncm suam puram immortalein.
augclos, qui dcslruerent illos qui volcbant illum Qui.l ptitamus, fratrcs mei ;
poss.imus nos pcr
apprehenderc, sed uoluit. L'i cnim posset facere aliam viam vcnirc a<l rcsurrcctionem qtiam ipso
epus suttm, iilud mirabile optts, quo.l proposucrat, \cnit? Eallil sHpsuin qui boc pulal. Scd iiilcno-
283 B. AELBLDl ABBATIS BIEVALL. OPP. PABS I. — ASCKTICA. Wl
galis ad quam rcsiirreclionem. Legimus in Scriptu- A nollent crcdeiein mori m ejtis. Sed lesiirrectioiieiu

ris dtias resurrecliones. Inile dicit Joannes in Apo- ejus quia non polucriiiit videxe, noluerunt credcre.
calypsi : Beatus, qtii habet partem in prima resurrc- Nosira aut?m lidcs nierettir justificaiionem, et ex-

Prima resurrcetio est animarum,

ctione {Apoc. xx). spectat magnam remunerationem,
quia credimus
sccunda corporum. Istasduas resurrectiones opera- hoc quod videre non potuimus. Unde dixit Domi-
tur in nobis Dominus nosier, per unam suam re- nus ad Thomam : Quia vidisti me credidisti. Beati

surrectionem. Ipse enim non potuit resurgere in qui non viderunt el crediderunt (Joan. xx). Illam au-
anima, quia non fuit morluus in anima ; ille resur- lem bealiludinem, quam nos exspeclamus, voluit
rexit in corpore, quia fuit morluus in corpore. Nos hodie ostendere in seipso, asccndcndo in toelutn,
qui habuimus mortem in corpore ct in anima, ne- ul certi sirntis quod nos qui membra cjus stimus,
ccs.e liabemus resurge-.e in corpore et in anima. illic ascendercmus, quo ipse ascendil, qui esl capul
Sed primo in anima, postea iu corpore. Doininus noslrum. El ideo, charissimi fratres, debemus iiunc
noster in resurrcclione corporis dcposuil fermen- diem celcbrare cum magna laetitia, quia in ista diu
tum morlalilatis. Nos per resurreclionem animae ostensa est tam magna giorilicalio hominis qua
deponimus formentum iniquilalis. Sed si illeper tri- major esse non polest. Quia h:ec noslra natura,
bulaliones vitae pei venil ad resurrectioncm carnis, B qnae fuit ita dojecla el deprava:a, ut eliam brulis
inulto magis necesse habcmus nos, per tribulatio- auimalibus fuerit comparala, sicut dicit Propbeta :

nes bujus vitae perveniread resurrcctionem animae, Homo t cum in lionore esset, non intellexit, compara-
ut possimiis pcr resurrecironem aniiuse depoiiere ius est jumenlis insipieniibus (Psal. xlviii), in Do-
feimcnlum pcccali, ut, sicut dicit Apostolus, si- minu nostru Jcsu Christu ila est exaltaia, ul oui-
inus nova conspersio (/ Cor. v). Yetus conspersio nem crealuram habcat sub se, ct etiam angeli adu-
crat peccalum, quo omnes fr.imus conspersi et fer- rent eam super se.
mentati. Nova conspcisio sanguis Domini noslri Sicut saepe audistis, Dominus nosler post resur-
J sii Chrisli, quo fuimus conspersi, et per hoc pu- rectionem suam, pcr dies quadraginla voluil in hoc
rificati ab illo n.alo fei mento. Sicut farina, quando mundo corporalitcr manere, propler multas cau-
conspergilur aqua, se unit, ci lit quaedam massa sas. Voluit enim inde post resurrectionem suant
iij nos quando fuimns ronspersi in haplismo, facli mullis modis ostendere quod vere
aflirmare, et
fiiimus quasi una massa cum Chrislo, sicut dicil secundum carnem resurrexit a mortuis, et ideo
Ap Quia mulli unus panis, wium corpus tu-
istoltis : saepe manducavit et bibit cum discipulis suis, et
x). Qua per negligentiam _ oslendit eis vulnera sua. Et quando Thomasapo-
tnus in Ckrislo (I Cor.
nostram post illam purihcaiionem coiuquinamus stolus noluit credere aliis apostolis, quod eum vi-
itoimet psos, lamen fugiamus ad sanguinem Chrisli, dissent, concessit ei palpare latus sutim, el manus
hoc esl iniitemur passionem ejus, ut possimus esse (Luc. xxiv ; Joan. xx) ; voluit discipulos suus, qui
parlieipcs resurrcciionis ejus : hic in anima, et in supra modum crant conlristati iu ejus passione, et
die judicii, in ccrpore simul cl in anima. Quod quia pene desperaverant, per suam corporalem praeseu-
tieri per nos non potest, oremus ejus misericordiam, tiara conforlare, et per auctoiiialem Scriplurarum
ut ip,e hoc in nobis opcrari dignctur Jesus Chri- probare illis, quod ila oportebat eum mori, et re-
stus Duminus nosler, qui cum Patre et Spiritu surgere : insupcr aperuit illis sensum , ut inteltige-
sanctu vivit et regnat pcr omnia sarcula saeculorunt. rent Scripturas. Sed et hoc notare debemus quod
Amen. anle passionem et resurrectioncm guam per tantuin
SEBMO XIII. tcmpus jejunavit, quanlum post resurrectionem
1N ASCENSIONE LOMI.M. suam voluit cum discipulis suis corporaliter essc,
Jam pcr aliquod tempus rcpraescntaviraus resur- per jejunium suum commendavit uobis corpora-
reclionem Domini nosiri Jesu Christi , el illud se- lein aflliclionem, quam debemus pali in ista vila :

cundum tempus quo fuit in hoc mundo post suara [)

per corporalem suam praeseniiam, quam exhibuii
rcsurreclionem : hodic illuin diem, iu quo oslendit suis pust resurreclionem suam, possumus inlelli-
nobis apcrle quoJ omnia illa , quae fecil in huc gere consolalionem ejus dulcissimae praesemiae,
inundocl passus est, ideo fecil ut nos ab ista morte, quam habcbimu» post resui rcclionem noslram.
iu quara cecidimus per Adam, duccrcl ad veram Sed ulraquu commendala est eudem numero, quia
v taui, ct ab islo cxsilio ad palriam nostram, ad secundum mcnsiiram qua alfligimur pro Christo
qtiani crcati sumus, i,l est ad cceluin sublevarct. iu hac vila, recipiemus consolationem in fuluro.
Moi tuus csl cnim propler pcceaia nostra, et resur- Pneler ista voluit Dominus nosier post resur-
rexit propter juslificationcin rmstrara, et ascendil rectionem suam per quaedam corporalia signa com-
in eoelum propter glorili.aiioncm nostram. Per nic- mendare nobis magna sacramenia. In istis diebus
rila ejus nos rccepiinus remissionem peccatorum apparuit suis discipulis piscantibus , ct cjus jus-
noslrorum. Qmd enim nos uon potuimus, ipse sol- s.one traxcrunt ad lillus rctc plenuin magnis pisci-
vit propler peccala nos.ra. Per fiiteni rcsurrcclionis bus ccnlum quinquaginla tribus (Joan. xxi), ubi
cjus stiimis jusiificali. Nani infidclcs, pagaui ct Ju- siguilicala esl biatilu !o illorum qui in futura
,

daJ scicbant et crcdcbant morteui ejus, quamvis rcsurrectiono pcr miuistrus Chtisli Doniino pra-
 285 SERMONES. - SLIUI. &IU. IN ASCLNSIONE DOMINI. 286

seniabuntur : el illud eonvivium, quod voluil ba- A creaturm (Marc. xvi), iJ est omni generi bouiinum,
bere cum discipulis, sigiiificabat illud convivium, Judaeis ct genlilibtis, sapientibus et insipienlibus,

tjuando cdemus et bibenius super mcnsam ejus in divitibus el pauperibus, de quihus omnibus saneta
regno cjus. in islis diebus dedil Spirilum sanctuin Ecclesia constat. Sed quid signilicat quod spiritns
discipults suis, <pii adhuc erant in lerra [Joan. xx), Elia3 duplex faclus csl in Eliseo? Doiuintis nosler

quem poslca misit de ecelo : ct per hoc quod eum- dixit in quodam loco discipulis suis : Qui credit in

i!em Spiritum sauctum bis dedit (Act. i),dileciioncm mc, opera qu(e ego facio el ipse faciet, el majora
Dei et proximi commendavit. Sed adhuc numerus horum faciet (Joan. xiv). El quidem mulla lecil Do-
isie quadraginta dierum profunda significa» sacra- minus noster per se, quando fuit corporaliler iu
menla. Sed et vos, qui soletis exposiliones sancto- terra tamen, poslquam asccndit in coelum multo
; ,

rum Patrum legere, non liabelis opus im!c multa plura quoJammodo per apostolos et alios disci-

audire : et fratres mei laici, sicut puto, lil entius pulos suos fecil. Per seipsum enim paucos JuJieos
aliud audient. Ideo nolumus inde plura loqui. ldco converlit, et per apostolos totum orbem fecit in se

poslquam omuia explevit, pro quibus lanlum tem- credere. Mulli inlirmi sanali sunl per hoc quod
poiis volu't conversari in terra : liodiema die teligerunt (imbriain veslimenti ejus; el quod ma-
qua voluit ascendere in ccelum, apparuit illis, et jus videlur, per solam umbram Petri multos a lan-

inamlucavit cum illis, sicut dicil Lucas in Aciibus guoribus curavil. Idco dici polest, quod spiritus
apostolorum : Et convescens proecepit eis ab lliero- Lli.e sit duplex factus in Elisco ,
quia, quantum
solymis ne discederent (Act. i). quam felices fiie- pertinet aJ conversioncm hominum , multo plures
runt, qui fncrunt in illo convivio. Tamen, sicut per apostolos, quam per seipsum convertit. Nam
dicit evangelista, exprobrnvil iucrcdulitatem iilorum, ipse Eliseus, de quo scripium est, quod spiritus
el duritiam cord s, quia his qui viderant eum retur- Eliae sit duplex factus in eo, venit JurJauem, ct
rexisse non ciediderunt (Marc. xvi). Sa*pe post re- percussit (luvium, et non est divisus. Slatim ut

snrreclioncm suam apparuerat, manducaverat, ct nominavii Eliam, diccns : Ubi e.i Dens Elia;, etiam

libcrat cum disripulis suis. Sed in isla appnrilione nunc (/Vfle</. ii),divisaeslaqua. Sicquamvisvidean-
ultima, quanJo voluit ascendere in ccelum, mulli, tur plura fecisse apostoli, qtiam Domiutis fccit per

sicul exislimo, fuirunt qui prins non viderant eum, seipsum in terra; lamen non fecerunl iila in suo
s id lantum audieiant ab illis qui vidcrant eum, noniine, ncc per propriam pole.slalem , sicut Domi-
et aliquantulum dubilabant; et iJeo Dominus ex- nus noslcr, sed in nomine magistri sni, el ejus

probravit incredulitaiem eorum, et fecit valdc pal- «rliiiei Pntest etiam sic intclligi, quod spirilus
q
chre. Ex una parle increpavit eos, ex alicra con- Eliae cst faclus duplex in Eiiseo, poslquain raplus
forlavit : el lunc maxime cos increpavit ,
quando cst; quia Spirilus Dei, qui anle Ascensionem ejus
lanta illis pioutisit, sicut scriptuin est : Prcecepii erat in apostolis, posl Ascensionem ejus duplcx in

eis ab Hierozolymis ne discederent, sed exspeclarent cis factus est, quia majorcm gratiam Spirilus san-

promissionem patris, quam audislis, inquit, per os cti habucrunt posl ojns Asceusioncm, quam lia-

meum; quia Joannes quidem baptizavit aqua, vos buerunt pritis. Adhuc potcst ita iulelligi illa gra-
autem baptizabimini Spiritu sancto non post multos lia, quam dicitur habuisse Eliseus, quod sancti

hot dies. (Aci. i.) aposloli spiiilum noslri Eliae, iJ cst Domini nostri

Legimus in lihro Regum, quod quando Elias in Jesu Chrisli, Spirilum videlicet sanctuni bis ac-

eurru igneo raplus est, reliquit pallium stium cepcrui.t, sicul paulo antc diximus : primo in lerra,

Eliseo, ct faetus est spiritus Eli* duplex in Eliseo. quaiivfo apjiartiil eis, et insufllavit, el dixit cis : Ac
Elias propheta significat Dominum noslrtim, et cipite Spirilum sanclum (Joan. xx): et postea de

Eliseus sigiiilicat aposlolos Domini et discipulos. coelo,quando appartierunt iilis disperlitse lingme
Hoc quoJ Elias raptus esl in ccelum aercum, si-
tauquam ignis, cl scdit snpra singulos corum cu- :

gnificat Ascensionem Domini noslri. SeJ quia non D j»s dici incmoriain post paucos dies, Dco annuente,
crat Elias, nisi tantummodo homo, indiguit anxi •
celebra

lin alieiius. Dominus i.oster, qui erat Deus verus Poslquam ergo finilum fuit illud ditlce convi-

per propriam virtutcm, ascendit in ccelnm, sicut vium, dicit cvangelisla : Eduxit eos foras in Be-
tiixit evangelista : Et fuctum est, cum benediceret thaniam (Luc. xxiv). Oclhania cst unum casteltum,

eis, recessit ab eis, ellerebatnr in caelum (Luc. xxiv). ct csl posilum in monte Oliveti. Bcthania autem

Pallium Lli.e signilicabat sanctam Ecclesiam, sictil inlerprelatur donms obedienlim. Et nolale hic pu!-
dixit sanclus Jacob paieiarcha de Domino nostro; chram significalioucm ,
quia primo manducavit
Lavabil vino stotam snain, el sangnine Utw pallium cum illis, et poslea ediixil cos foras in Belhaniam ;

situm (Gen. slviii) quia per proprium sanguinem quia illos facit vere oliedientes, quos soh.-l spiri-
;

niunJavit Ecclcsiam suam. QuanJo Elia.s ascendit tuali ribo reficerc. Nec debcnuis pnrterire, quod
rurriim, reliquit Eliseo pallium suuni ; cl <|tiando ait -.Eduxit »ot foras. Ille eniin vcre asrcndil in Be-

Domiiuis noslcr asccndil in cccltim, conimendavit thaniam, qucni Doininus eduxil foras. Primo foras
Erclcsiam suam discipulis suis. Dix.il criim : Enntes de lioc niundo, quando facil cos non amarc uiiin-

in mundum nnivc>suni. '"ardicate EvntiijcUum omni dum , neque ca qua? in mundo sunl ; furas eiiam
287 B. AELREDI ABBATIS RIEVALL OPP. PARS I. — ASCETICA. 288
a guis malis operibus et morihus; quan !o facit de A nem suam. Et nc nimis quod
sinius conli Istati
,

luxurioso castum, tle impaliente palienlcm, de su- corporalitcr reccssit a nobis, aodiamns sfcundum
perLo humilcm. Adhuc ttiam eiiucit eum foras de alium evang; listam, quid ipse dixit eis : Ecce, i:t-

seipso , id est de sua propria voluntate, ut sempcr quit, eyo vobiscum tura utque ad consummationem
I.abeat in eerde hoc quo.l Duminus dixit : Non veni saeculi (Matth. xxvm). Quomodo crgo rccessit a
fv.cere voluntatem meam, sed volnntatem ejut qui nobis? Utique secundum corporalem prxsentiam
Brotf me (Joan. v). IHum, quem ita duxit foras, secundum divin tatem ejus scmpei- uobiscuin est,
u'.ique ducit Bethaniam, quae est iu nionie, tt
in sccundum piam proxidcnliam cjus circa nos sem-
non in qualicunque monle, sed in monie Oliveti. per c»t. Et faclum est, cum bcuediceret eis, recestit
Qua;dam Bethania est in valle. Bi lliania, sicul di- ab cis, et ferebatur in ccelum (Luc. xxiv). Si Deut
ximus, interprelafur domus obcdienlia;, ct signi- pro vobis, quis contra nos? Deus qui juslipcat, quit
f:cat cor obcdicns prxcplis Dei. Tunc domus cst qui condemnet ? Chrisius Jesus, qni mortuut ett,
obedientiac est in valle, quando aliquis ideo obe- imo qui et resurrexit, qui eiiam inlerpellut pro nobis?
diens csse vidclur, ut possit consequi aliqua ter- (Bom. vin.) Debemus ergo, ditettissimi fralres,

rena. Itcrum, sicut suut montrs b ni, de cuibus viiiliter resislere coiitra diabolum et ejus insi-
scn, tum esl : Levavi oculus meos in monlct, unde tlias, et habcre magnam spetn in Domiuo noslro
teniet auxilium miki (Psal. cxx). ila sunt monles Jesu Christo. Quomodo enim possuut perirc, pro
niali, de qui! us diclum tst, uli Dominus loquitur quibus erat Christus, pro quibtis reprxsentat in
de dia! o'o : Huic montes herbas fcrunl (Job xl). conspeclu Patris sui ilta vulncra qux passus cst
Est unus mons superbiae, in quo sedel ille, qui omne proiiobis? ct idco spes noslra ftrma dubct csse
sublime videt, et est rex supcr omnes fitios super- in co.
bi.e. In isto montc habent quidarn Belhaniam Legimus in Vclcri Testamento, quod postquain
suam, id est cor suum, qtiod videtar esse do:» us egressi sunt ftlii Isunl dc ./Egyplo per Moyscu,
obedieuliae ;
quia quidquid faciunt , i.!e> faciunt, vcnil Amalech, quxdam scilicct barbara gens. ct

ut gloiificenlur ab hominibiis. Ad islam Betha- pugnavit contra eos. Mtiyses auicm misit coniia
niam non aecedit Jesus magisler humilitalis , s >d cos excrcitum, et ipse ascendit in moutem orate
ad illam quce sita cst in monte Oliveti. Mons Oli- pro eis, ct elevavit manus suas ad Doiniuum. Ft
vcli intcrprelatur piilguedo ohi. ctim elevaret manus, vincebant filii
Mons Pnim Dei, factum cst»

nions pinguis (Psal. lxvii). Per quando ipse deponebat mantis, vincebat
monlem Oliviti si- Israel; si
gnificalur charitas, quia ipsa cst excellentior aliis
C Aniaiechi.itxod. wn). Quare pulaiiius quia hal.e-
virtutibus. In ipsa abundat oleum spiriluale, quo bal mar.uum cjus clcvatio tanlam gratiam ? Solet
vulnera auimarum noslrarum curantur, et per quod siue dubio Dcus magis ailenderc affecttiin incntis
lumen verilatis nobis innotescit. Natura olei est, quam geslum corporis. Quid cigo? cjus oratio
ut si ponalur in aliis liquoribus, omnibus super- non habebal coram Deo effeciuni, nisi clevaret
ii.itel; ct ideo postquam loculus esl
Apostolus, nianus suas ? Tateai cflectuui liabebat illa elevalio
de aliis qnando volebat loqui dc chari-
virlutibus, manuum ejus, ut uon possent resislere tiliis Israd
*Jte p.a>misit, dicens Adhuc superexceHenliorem
: inimici coruni. Ideo lantam viin habebat illa cle-

viam vobis demomtro (/ Cor. xn). valio, quia signillcabat eievalioncm manuuin ejns,
Uco, fratres cliarissimi, si volumus spiiituati- qui dixit in psalmo : Elevalio manuum mearum sa-
Lus oeulis videre Jcsum asccndcre ealum ; et si crificium vespertinum (Psul. cxl) : quia, advespe-
volumus cuin ipso ct per ipsuni ad cuiltim pervc- rascenle jam niundo, illius dulcissimx manus cx-
r.ire, delcmus
mente exire , et contemplatione pansse sunt in cruce, et oblalum est illutl sacri-
a'> hoc mundo; debemus etiam, si possumu c cor licium vesperlinum, quod loiius mundi tutit pec-
noslrum a scnsibus eainis erigerf, el obedientiae cala. Illa e; go elcvatio manuuin Moysis pa&sioneiu
prxctara arma assumere, el non obcdientix nostrx f)
Doiniui nostii significal.at, qui ascen lil in nionlein
p xmium debemus in vallibus, id cst in (erreuis orare, quia asccndit in ctelum pro nobis Patreni
rebus ponere, nec in monte superbix, ne de no- iule;pellare. Ibi elcvat manus sna», nc nos possit
bis Domiuus dicat Amen t dico vobis, rccepcrunt
: vincere Amatech, id est diabolus ;
quia ibi appa-
mercedem suam (Matlh. \\). Sed debct noslra ret vutlui Dei pro nobis, tt rcprxsenlat passio-
obedieniia esse in monte olei, id csl in monle cha- n m suain, quam pertuU*. pro uobis. El nos, f.a-
rilalis, ut, quidquid fatiinus, pro Dei diierlione tres, quandiu sumus in bac miscra viia, qtuc tcu-
faciainus. Eduxil ergo eos foras in Bethaniam, et tatio cst super lerram, quandiu uobis csl collucta-
elcvatis manibus benedicebal eis (Luc. vxiv). auam tio advcrsus principes et poicstales tenebraruni
felices fueriint, qui in illa societatc erant, qui illis liaruui, adversus mundi reclores, contra spiiitua-
manibus benediei metuerunt. Et clevatis mnnibus la ncquiiiic in coelcstibus (Ephes. vi) , neccssc
benediccbat eos. Videle, fratres mei, qualcm bxrc- liabf iimis ut Domiiius nostcr babeat mauus suag
ditatcm Dnminus noster nobis dimisit, quando clcvari in nobis, id cst, ut jugis inemoria pas-
de hoc inunilo ictcssit, non aurum, non argen- sioais cjtis in incute sit noslra. El certuni
tum, no:i a!iquam lcrrcuam rem, scd bcnedictio- babcamus , fralrcs mci quia quandiu mciuoiia
,
 289 SERM0NE5. — SERM. XIV. DE SANCTO JOANNE BAPTISTA. 290
passienis ejus fucrit iu eorde nosli o, quandiu spes A s.x«is ; sed Deus nosler manifesle venici, Deus no-
nostra iilic dirccla fueril, ubt Cbtistus in dextera ster et non silebit. Et nos, fralres mei, sccure au-
Palris iuterpcilat pro nobis, non polcrit vincere diamus hlasphemanles, patienler lolererous pcrse-
fpirilualis Amaieeh , id est diabolus. Et ideo, qucnles, taccamus :«d opprobria. Deus nosler ma-
frstres mei, videamus ne per ncgligentiam nostram nifesle veniel. Hoc ununi sollicita menle pcnsemus,
tepucril iste affectus in nobis, cl isla mcmoria; ut ilii inhxrcamus t.ilo corde, tota mcnle, tota vir-
quia statint ,deliciemus et superabit nos inimicus tute, cogitaules qnia est capui nost: um. Verc ca-
noster, et affliget. pul nostrum. Vivamus, sicul debent membra illiu?

Ascendit ergo ad Palrem boJicrna dic Dominus capilis, babentes animum, non hic, ubi est infcrior
noster, iiiluentibus discipulis, et miranlibus, ct pars nostri, sed illic, nbi caput nosinun bodierna
cxsultantibus t
scd cum exsultatione dolentibr.s. dic ascendil , obsecranlcs Dominum Patrem omni-
Exsullabant, qaia in lali posuerant spcm suum, qui poleutcm ut graliaro suam nobis donare dignclur,
tanla poteslate prxditus fuit ut posset ccelum ul illuc tendat omnis nostrx devotiouis affeclus,
propria virtute penetrare. Exsiiltabant , scienles ubi cum co cst noslia subslanlia Jcsus Cbristus
quod ubi iile asceadit, illi quoque futuri erant, sic- Domiuus noslcr, qui cum co vivit et regnat per
ut ante passionem dixit ad Palrem : Voto ut ubi " omuia sxcula sxculortim. Amen.
ego sum, el ipsi sint mecum (ilatth. x}. Exsuilabant SERMO XIV.
quod superbia Judxorum eral confutala, quod DE SANCTO IOjUISI BAPTISTA.
ipsum videbanl in ccelum asccnderc, quem Judxi Qui verbum Dei aliis loquitur non debet inten-
hlasphemantes, et raput juxla crucem agitantcs, dere ul suam scienliam possit jactare ; sed quo-
putabanl non posse de cruce descendcre. Exsulla- modo audientcs possit xdilicare. bleo debel propicr
Lanl quod Spuitum sanclum, secundum promis- atidientium qualitatem sttum iemperarc sermouem,
sionem cjus, post moJicum crant acccpturi, et ejus ct inflrmis inlelleclibus compatiendo malerno quo-
consolalione conlra omnia tenlamenta roborandi. dam aSeclu, dicam, balbuliendo, ad infau-
ut ita

Insuper cxsullabant, videnles angelos in veslibus tilia verba descendere. Sed lenuilas ingeuii mei rc-
albis, qui el dicebanl : Viri Gatilcci (Act. i), elc. quiril ut auditores mei ad parvitatem mei sermo-
Et pulcbrc Gaiil.ei vocantur, id esl transmigranlcs, Unde, fratres nis suum poiius inelinent audittim.
id est qui a carnalibus legis observanliis liansnii- non parum erubesco; scd iterum mei, faleor ,

grabant ad spiritualia qui anle passioncm Do-

: quamdam rcsumo audaciam, cum considero bea-
niini audieranl. In viam gentium ne abierilis, et in q tum Zachariam, palrem sanc.li l.njus viri, ctijtis

civitates Samaritanorum ne inlraveritis (Mallh. x). hodie festa cclebramus. Qni cum vellct nomen
Ntinc quasi quxdain Iransmigraliocis indicitur, di- Joannts exprimere, cum ipsa nominis exprcssione,
centc Domino : Euntes in mundum universum /»-<r- qui prius fuerat mulus, factus est facuiidissimtis.
dualc Evangelium omni creaturcc (Marc. xvi). Viri El fortassc si crcperimus loqui de Joanuc, nort om-
Calilwi, quid stalis aspicicntes in coelum (Act. i). nino muti erimtis. Sed quid ue eo loquemur, aut
Nimiruro licet dc omnibus, qux prxdiximus, ex- qtiid in ejus lauJibus dlcemus, q;ii anlequam na-
sultarent, incrat tamen eis non mudkus dolor de lus, angclica esl auclorilale latidalus, et ineffabili
rccenti ejus abscessu. Corporaiis namque prxsenlia gratia in ulcro, in quem venit per peccali conta-
cjus crat eis valde grala, et in ea multum dclecta- gium, dignissimum facltis csl Spiriins sancti habi-
banlur : et ideo quod cum lanta dilcctionc Iiabue- taculum? Sed et boc r.on csl prxtcrcun-Jum quod
vanl, non potcranl ulique sine dolore amittere ; et sacerdos ciigilur, de quo nasccretur; tcmplum, in
ideo quod polueru.it, hoc feceruut. Aspiciebant in quo ejus nalivitas prxiiicerelur; nomen, quod ci
calum, quo ille ascenderat; sallcm oculis suissc- imponerelur. Nec bora qtiidem prxlermiiienda.
quentesquem diiigcbant. El angcli ad cos : Viri Ga- Eratquippe liora incensi. Utiiiam, fratres n.ei,et

Utcei t quid statis aspicienles in ccelum? llic Jcsus, D nos simus dc iliis sacerdotibus, quibtis ait aposlo-
quiassuwptusesl a vobis in ccelum, sic vcniet, quem- lus Pclrus : Vos nutcm genus ctcclum, regale saccr-
admodum vidislis cum euntem in ccelum. Grandis dotium (I Pelr. u). Ulinam efficialnr cor nostruin
consolalio. Sic veniet. Quomodo? lu radcm carne, lcmplum Dei, sicut dicit Aposloltis : Templum Dvi
i:i cadem f.mna, cum eis cicalricibus et vtilnei ibus sanctum est, quod estis vos (I Gor. 111). Fortasse
qux pervexil in coelum. Yidebunt en.m in quein hoia incensi, hora salulifer:- coinpuhclioiiis, cum
compunxeriiul, videbunt Judxi facicm, qnam vcla- dirigilur oralio nostra sicnl incensum in conspectit

veiunt; videbuut in cujus couleinptuui capot agi- Domini (Psal. cxO, cl nobis angelus, divinae videli-

taverunt. cel gratix iiunlitis, apparebil. Joannes namquc Dei

Vidcbimus et nos, dilectissimi, Dominum no- gratia iulcrpretatur, et aperlc lioc nomen ei, atigcl.i

struut, quem pauperes sequimur; sed uon paupc- prxcipicntc, imponilur, qui illam inenarrabilem
rcm, non vclatum, non abscondilum, r.on mutum; gratlam, qua Verkum curo factum csl (Joart. i), ad-
quia Deus nosler manifeste veniet, Deus noster ct htic intra malerna viscera positus recognovit ; ct
non sitebii (Psal. xi.i\). Occultus fttil vclanlihus ipsum Verbum cariiem f-ictum postea digito demon-
faciem ejus Judxis, siluit Uasphomantibus Pbari- slravit; ci mitabilis Dei grali;e praedicatcr, etiaui
M1 B. AELREDl ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS I. - ASCETICA. 292

aditumsuo per nos? {Isa. iv.) Sit vir isle sapientia, sil intelle-
publicanis et merctricihus regni coelcslis
A clus, silconsilium, sit forlitudo, scientia, pielas,
sennone palefecit, vim quamdam ex corum conver-
coelesti inferens purilali. Unde Dominus in timor. Nam el hocscriplum : Timor noster. Sitergo
sionc
Jcsus talis, cl mirabili sapienlia amoveal cberubin,
Evangelio, id quod modo audistis: A diebus, inquit,
violenli di- et gtadium versatilem.
Joannis reijnum ccelorum rim patilur, et
Cherubin videtur mihi divina esse justitia, quae
ripiunl illud (Matth. xi).
hominera superbum et inobedienlcm a paradiso pro-
Adiebus quidem Joannis regno coelorum vis in-
ferebatur, qnam utiquevim regnum coelorum ante
hibebat, donec solverctur pro ejus superbia par
humililas; pro ejus inobedicntia, p;.r obedientia.
diesJoannis non patiebalur. Adhuc enim cherubin
miscrum Adam utpotesub Quse quia per Jesum Chrislum Dominnm noslruci
cum gladio illo versatili

fuliis nci latitantem a paradisi introilu abigebat solula est, amola est jusiiiia cxcludcns, et succes-

quodammodo vira inferentis conatum sil justilia admittens. Sed quis crat gladius iilc ver-
(Gen. iii), et
mulieres patiebanlur satilis? Audio Dominum in Evaugclio gladium no-
evacuabat. Adhuc seplem ilhe

opprobiium, qua? proprio qnidem pane vescebantur minare : Non veni pacem miltere, sedgladium (Malth.
x). Voluit ergo per gladium aliquidsignilicare.quod
propriis vcslimentis ntebanlur. Patiebantur lamen
sit contrariuin p:>ci. El quid lara contrarium paci,
opprobrium, circumeuntes et unum aliquem, qucin
Bibi omnes comprebenderent, quaerenies. Appre- B q»am discordia? Et ibi quidcm bonam , si tamen
bendebant quippe alia onum, alia allcrum, simul bona dici potest, expressit. Hic vero gladius, utmilii
omncs ncmiuem, qni liominum aufcrrelopprobrium videlur, discordiam illam significat, qua> per pec-

donec ille vir unus, qnia unicus, quia singularis catam primi homiuis fucta esl inter Deum et homi-
(singulariler enini fuil donec transirci) ; ilie, inquam, nem, intcr angelicam ct humanam naturam, inter
vir unus, quem mulier circumdedit, cujus uxor coelcstem ct terreslrem creaturam. ldeo gladius istc

humana, cui in ulcro virginali, quasi dicilur versatilis, quia aliquando per Dei gratiam
caro scilicet

in thalamo suo, mirabili dispcnsaiione nupsil divi- crat amovcndus. Venit namque verus Salomon, ve-
nitas, qtiae diu in caeteris filiis Adae sterilis manse- rus pacificus, sanguine crucis suse paciOcans quae n

rat, indominico (17) hominc pepcril scptem, omnes ccelis sunt, U quie in tcrris (Coloss. i). El quia a;l-

mirabilis hacc gralia, a diebus Joannis regnum caelo-

sciliccl Spii itus sancli opcralioues explevit. Iu ipso

Domino habitavit pleniiudo divinitatis mirabililcr, rum vim paiilur, ei ciotenti rapiunt illud (Matih.

quia corporaliter. Hunc virun unum omnes simul xi). Regnum quoque coelorum puritas cordis intel-
ilhe septem mulieres apprclieudeiuiil ; septem scili- ligilur, ad quam nonnisi quamdam nobis inferendo

ccl grali* Spiritus sancti, non quidem indigentes „ violentiam pervcnire polerimus. De l.oc regno Do-
panc, non vestiraentis. Quis est cibus Spirilus san- minus Regnum, inquit, Dei intravosest (Luc.x vn);
:

cli? Ail Dominus in Evangelio : Meus cibus est ut ct Apostolus : Regnum Dei non est escael potus ;sed

faciam voluntatem pulris mei (Joan. iv). Cibus ergo jusiitia, et pax, ei gaudium in Spiritu sancto (Rom.

Filii est volunlalcm Patris ficere. ldem ergoet cibus xiv). Hoc rcgnura idem Aposlolus vi quadam ra-
Spiritus sancli. Hoc cibo deleclalur, inspirare scili- pere geslicbal, qui ail : Castigo corpus meum, el in
cet homiuibus facere volunlatera Palris. Vesti- teniiutem redigo (I Cor. u). Hanc violentiam pri-
meula quoque ejus sancli sunt. In quorum cordi- raus in Evangclio Joanncs docuit per exemplum suae
bus divinus ille ignis untriri solet, ct quasi foveri. conversaiioiiis, deinde per verbum praedicalionis,

Unde dicilur : Et his omnibus quasi vesiimento vc- diccns : Faciie fructus dignos poenitentice (Matth.
slieris (Isa. xlu). His vestimcntis eliam ante dies m). Dignos quidcm fructus pomiieniue facimus, si
Joannis vcsticbanlur scptilonnis Spiritus; hocpane codem modo, quo exhibuimus raembra nostra ser-
delectabililer pascebaulur. Alii spiritu sapicntia?, vire injustiiix et iuiquitati, sic exliibeamus membra
alii iulelleclus, alii consilii, alii fortitudinis, alii nostra servire justitUe et sanctificalioni, el ut non
pietalis, alii scienlise, alii limoris, Spiritus sancti rcgnel peccatum in noslro mortali corpore (Rom.
gratia cooperante, refulgcbant. Quod ergo in his se- D vi), sed juslitia et pax et gaudium in Spirilu san-
ptein muceribus, Spirilus sanctus paliehatur op- cto, regnum scilicet Dei. Dignos fructus poeuiten-
probrium? Homini justiliam coufercbal, juslitiaj llx faciums, si opera carnis, quibus rcgnat in ho-
mcrcedem non rcddebal. Quae enim mcrces justi- mine diabolus, abjicientes, et terram cordis nostri
ii;e? Regitum coelorum. Vis ergo justithe rcgnum vomeic compunclionis scindamus, i;t pullulcni ex ea
coelorum sibi exigebat; scd hanc vim regnum coe- frucius spirilus, cdaritas, gaudium, pax, et crelcra
lorum non admitlebat, donec veniret ille, qui boc qua? enumerat Apostolus. Qua autera ad hos fru-
abstulil opprobrium ; et bis qui vi quadam, camcm ctus veniant, in sequenti mox versu idem Aposlo-
videlicet suam cucifigendo cum viliis et coucupi- lus ostendit, dicens : Quia autem sunt Chrisii, car-

sccniiis, sibi justiliaui acquirunt, amoto cherubiu, nem suam crucifixervnt cum vitiis et concupiscentiis

et gladio illo vcrsaiili, paradisi adilum patcfecil (Galat. v). An non hoc ipsura exemplo idem oslcn-
(Cen. iu). Sfcd quid esl : Invocelur nomcn luum su- dit Joannes, qui ab ipsa, ut ita dicam, infantia lur-

(17) Voxboc loco impropria, quam Angusl. rctraclavit.

233 SERMONES. — SERM. XV. IN DIE SS. PETRI ET PAUJLI. m
barum circumsliepentium mclncns sordibus inqui- A sernioncm, vcslris mcdilalionibt.s relinquamus.
iiari, quasicastissimusturlur.mutualissibipuritaiis Prajtermiseram pene zouam illam pelliceatn, quae

ct innocenlise alis, ad deserti secretum pcrvolavii, virlulem significat castilaiis, in cujus virlulis ex-
primum gradum ad boc regnum oslendens
coelesle cellentia puritas cordis maxime cons°slit. Qtia?

inundi csse conlemplum? Qui eiii/n diligit mundum, quamvis, sicul aliae virtules sine illa, ita illa sinc
non esl charilas Patris in eo (I Joan. n). Ubiautcm aliis, aut parum aul nihil prodcst; tolcrabilius

charitas uon est, regnum utique Dei tsse non po- tamcn est, ad lcmpus alia quaiibel, quam illa carcre.
tcs4. Dignc ergo de Joanne dicitur : Ei fuii in deserto Inlcr cacleras denique speciali privilegiofulgel, quae

usque in diem manifestalionis succ (Luc. i). non solum, ut caeterae virlules, circa animaese babet
£t nos, fralres, regnum Dei intra nos baberc
si qualitalcm, verum ipsam camem corruplibilcm ad
cupimus, ad spirituale quoddam dcscrlum transvo- quamdam transferl incorruptionem, faciens eam
lcmus, el sit cor nostrum terra deserla, et invia, ct fulurce illius resurrectionis quamdam p a*gusla*.e

inaquosa (Psal. Lxn),ulin ea apparcal Dominus, cl dulccdinem, in qua non nttbent, ueque uxores du-
rcgnum suum ibi conslituat. Sit terra deseita a ccnt, sed crunt s cul angcli Dei. Htc est illa, quae

mundi bujus occupalionibus, ut nobis munduscru- inter caeieras virlutes, angelicum consortium, Spi-
«.ifigatur, et nos mundo. Sii invia spirilualibus be- \\
ritus sancli accessum, et familiarius ipsins spe i-jsi

sliis, spirilibus sciiicel immundis, ne dicant animae forma prae filiis bominum (Psal. mercatur
xliv)

noslrjc : Incurvare, ui transcamus (Isa. li). Sit amplexum. Habebat, ait, Joannes zouam pellueam
inaquosa carens fluxunoxiaevoluplalis, utperlrans- circa lumbos suos (Marc. i). Factus crgo evangelic»
eal auima nostra aquam, in qua non esl substan- pcrfcciionis slrenuissimus exseculor, et antequaiu

tia. Jum de propriae carnis contemplu quid dicam ? essel audilor. Pracstet ncbis OmnipoLns, ut pcr
Ail Evangelium : Ilabebat veslimenlum de pilis ca- viam quam ipse ostentiit incedamus, ut tanli pr;o

meiorum (Mattli. m). Ecce qualibus vestibusincedit cursoris bortamenta sectando, ad cum quem pra>
orualus Chrisli miles. Videlur mibi vir iste ex ba- dixit securi veniamus, Dominum nostrum Jesuni
bitaculo clamare : Ileu mihi, quia incolatus meus Christum, qui vivit ct r>>gnat pcr infinila saecula sae-

prolongalus est (Psal. cix), elc. El illud : Advenaego culorum. Amen.

sum apud te et peregrinus, sicul omncs palres mei SERMO XV.
(Psal. xxxvin). Ex camelurum lil cilicium :
pilis IN DIE SS. PETRl ET PAULI.

quod est babitus pcenilenlium. Quod ergo postea Quando divitcs hujus mundi babcnt aliquam gucr-
verbo, hoc prius oslendit exemplo : Poeuitcntiam ram, solenl mititcs suos ad Lene pugnanditm non
agile, appropinquabtt enim regnum cazlorum (Mallh. C solum anitnare vcrbis, scdeliam promis>is. Quando
111). Jam etiam mirabilem ejus audiamus abslinen- enim vident cos minus sapieuter el prudentcr
liam. Eral quippe ei cibus lotusla el mel silvestre. agere, solcnl cis virtutem hoslium suorum osten-
Per babilum quippe corporis molliliem, per bunc dere; quando videnl eos pro nimio labore cedcre,
cibum calcaverat ventris ingluviem. Haec est illa solent cos promissis provocare. Sic Dominus no-
violenlia, qua regnum ccelorum rapitur banc vim ; stcr, quia scit qtiatn callidus ct fortis sit bostis

a diebus Joannis paiitur. Ab binc enim non est noster, horlalur nos ul forles simus, et dicit : Estole

uobis pugna adversus carnales Chananaeos , et fortes in bello (Hebr. xi). Maximus labor sil, pro-
Phcresacos , ut corum lerrenum regnum vi qua- millit nobis magnum praemium, el dicit: €t habe-
dam possideamus; sed adversus carnaliura pas- bitis magnum pramium. Magnum est istud bellum,

sionum alrocissimos hosles, ul eos a cordium no- fortis cst iste hoslis, sed magnum est praemium.

slroiuni receplaculis cxtrudentes, in terra cordis Estole ergo fortes in bello. Magntim duellum esl,

nosiri vcro Salomoni templum prjcparemus cl re- magnum bcllum. ISulhis securus sit. Quandiu vivit,

gnum, crucifigenies carncm noslram cum vitiis et si lamen benc vivlt, bellum csL Inde ait sanclus
concupiscentiis (Gal. v). Haec in regnum ccelorum Job : Militia esl vila hominis super terram Uob vn).

possidere neglexeranl, de quibus Paulus dicebat Nam illc qui bic non est in spiritali militta, non
Multi ambulant, quos sccpe dicebam vobis, nunc au- debetappellari homo, sed pccus. Si cnim non pugn.it
(Philipp.m). contra carnis voluptatcs cl desideria, sed consenlil
lemel (lens dico, inimicos crucis Ckristi

Quid sit aulem esse inimicos crucis Chrisii inanife- eis, uliquc non vivit sicul bomo, scd sicul pecus.

subjungit -.Quorumdcus venterest, et glo- Scialis ulique, fratres, quiaex qtto dic htic venisls,
stat, cum
ria in pudendts eoru u (ibid.). Hoc esl ergo iniraicim et ccepislisservire Christo, ingrcssi eslis locum pu-
crucis Christi, ventris ingluvicm, et carnis gna . Inde
i
ail Salomon : Fili, accedens ad serviiu-
esse
scctari mollilicm. Et bisquidem verbis illa universa lem Dci, sta forliter, et pmpara animam tuam ad
tentationem (Eccli. n). Hacc cst pugna. Estote ergo
vitia expressit, quibus peuc lolus mundus manus

dedil, gulam scilicct et libidincm; quibus si ad- forles in bello. Sancli quorum liodie festa cclebra-

dalur supcrbia el avaritia, erunl quatuor rolx, qui- mus, babuerunt ptiguam duplicem, idcst intciionm
bus diabolus totum penc pcnetrat orbcm. ctexteriorem. Nos lanlum unam, id eslinlerioreni
Nam sanetos Pctrus, sicut scitis, pugnam lia^u.t.
Jam locustarum coelestem volalum el spiritualis
longum protraxiimis noo solum spititualcm cor.tra illum leonein qtii
uicllis dulcedincm, quia iu
293 B. AELREDl ABBATIS RIEYALL. OPP. PARS I. ~ ASCETICA. iw
ctreuit, quscrcnsqucm dcvorcl (I Pelr. v) ; sedcliam A miilunl, el ila om.iia eorum facla el dicla jti.Iica:»',

cxleriorein, ronlra Simonem Magum, contra pcs- cl ila cos, quos maximc d« boitnt honorarc, iuci-
simum Neroncm, contra tormcnta cl perseculionos pitinl despicere, semclipsos appietiari ; tunc inachi-
malo:tim liominum. Sic cl Paulus de cxleriori i:a;itur qu&dam in cordc, el iiuaginantur, ctdicuut:
pugna ail : Foris pugna:, et imus timores (II Cor. si cgo cssctn abhas, aul prior, aul ceilcrarius,
v<i). Et ilerum : Si atl bcsHas puqnavi Ephesi (I Cor. aul porlarius. non mc itnplicarcm lerrenis rehus,

xv). De in'eriori pngna ipse ail : Yideo aiiam legem hoc f.tcerem ct illuJ. Ei iu lalibus toium enc suu:u |

tii v.embris meis , repugnanlem lc(,i mentis mctc, et lompus consumuut. Indc incipiunt iuvidi.e conlra
captivr.m me dncentem in lege peccati (Ilom. vu). Scd pi adatos, indc deliactioi.es. Et si quando vidcnl vcl

!>ene atnlieraiit voccm ducis sui,qui dixcrat :hstoie ptilant pradalos in aliqtio excedere, ibi puhlicani,
fortcs in bcllo. I.leo bene pugnaverunl, bene viee- uhi audent. Qui sine duhio illam malediclionem in •

runl, ct prxininm victorix hodic exceperunt. currunl, qua Noe maledixil lilium suum, qui p :-

Et vos, fratrcs. cslolc fortesinhdlo. Nolile dimil- denda palris irrisil (Gen. ix). Iloc viliuni sol t

lcre locuin pngnae. Hic est cnim locus pugme. Tc- illos maxiine impugnare, qui sc pulant aliquid va-
nele vos in islocaslello veslro, in ista domo vcslra, lere.

et untisquisqiie locum suum bcne lcncal el defen- Sunl alii qui, ideo qtioil sunt rcnrssi in se, uon
dal. Sunl enim in islo casteilo divcrsa loca, ct con- miiltum curanl dc aliis ; sed quia ipsi suni ah cx-
stitulum cst, quis dcbeat uiuim iocum scrvare, ct terioribus curis lihcri, lradu;;t sc otio et lcpoii
quis aliutn ? Nullus ergo palialur, ut ex illa patie, et quia corpore non possunt, animo per sxcularia
qua ipse fuerit, liostis inlicl. Alium locum haljcnt dcsi Jeiia, cl carnis voliiplaics pervaganliir, ct uihil
utonaclii «lauslrales, ulium obcdienliales, alium aliud curant, nisi ut corpore tautum iu monasterio
p aelali ; uiiusqiiisqiic siiur. locum bene custodial. persevere;it. De quibus dicil prophcta : Viderunt
Yigilet, qiianlum polcst, ne hoslis ingrcdiatur. Lo- eatn hostcs, et deriserunl Sabbata ejus (Tliren. i).

cus claustralium, qucm ipsi defemlcre debenl, ct Sabbalum, sicut scitis, rcquicsest; scJ illorum re-
coutn hosi.es lucri, rcgularis esl observanlia. Ipsi quicm hoslcs dcridenl, qui in exlerioii homine vi-
drhenl providere, ne in ip^a rcgulaii observanlia dcnlur reqtiicsccre, et intus non ccssant s.xcularia
possil hoslis uliquoJ forantcn invenire, pcr qtiod cl lurpia tractarc. Planc hic considerandus esl mo
possil inlrarc. Uebcnt obscnarc, ne in la'orc sit dus cogilaliontim. Q. i cnim omncs islas cogilalio-
;ili'jiia dcsi«lia, ncc pcr cam hoslis intrcl ct dissi- nes senlit in se, si fuerit fortis in bcllo, cl ptigna-
pct illum magnum muruin, quo solcnl pcssim: s C verit cum anliquo se:pente, qui tales cogilatioucs
prohiberc a nobis, acediam videlicet ct trisliliam. immiiiit, nihil inde perdil, imo coronam acqiiiret.
Dt ber.l tlil^cnter inlcndcre ne absliiicnliam noslrain Non eniin in siiggestionc, seJ in consi-nsu p-cca-
aliqua BuperOuitas dirumpal, ne vigilias nimitts tuin esl.Sed quia isliusmodi cogilaliones niagua?
scper minuat. II. e suni dtur optimae turrcs, quibus violentix sunt, cl plurimum vcxant paticntes, nc-
«'cfcudimur conira ignila jacula libiJinis ; ct ideo ccsse csl ut audiamus Dominum diceutcm. Eslote
bcne cusfodiendse suul , nc in illis aliquod foramcn furtes in betlo. Porro obcdicntiales, vcrbi gralia
hostis iiivcuiai. Dcbcui ctiam diligeuter custo.lirc ccllcrarios, porlarios, hospiiales solcl impugnare
silcuiium; quod si perforaliim fueril ct allriluin, avaritia, Irislitia, cupidilas. Plcrique enim obedier.*
slatim ingredilur hosiis pcr Iilcs et coiiicnliones, tiales vcl nimium limidi, vel naluialiler avari,
rt discordias. Locus obcdienlialium cst charitas, quando vident ca qn.c habciil in manus pau!ulum
miscricordia, ctira hospiliim cl paupcrum, el ca;- ininui, vcl nimis cup uni qu;c uon habcnt, vcl avarc
li-ra btijtismodi. Netesse cst ergo ui locum suum s»i vaul, vel cum quatlam trislitia largiunlur, qn.c
custodiant, et non palianlur hoslcni iutroirc, vel habcnt. Contra omnes islas lc;:lalioiies ncccsse cst
per crudclilatera, vcl pcr avarilia:n. Provideanl ul fo. les sint, lirniilcr pugucnt, accipiant iirmaiu
(liam bona, non solttm corain Deo, sc.J ctiam coram fukm contra cupiditalcm, lilerclilatem contra ava-
or.inibus heminibtts, ut inoninibusgloiiliceliir Deus. ri.iam, hilariiatcm coutra tiistiliam. Accipiant pra-
Porro Iocas pradalorum csi judicium ct disciplina. ccpta Dci ct promissa, quasi quxdam jacula contra
Huuc locum ita dcbenl cuslodirc, ut ncc judicium inimicum anliquum scrpenlem, qui ista suggci it.

crudele sil, ncc disciplina dissolula scd ita omnia ; Oppouanl coutra illum iiino;em cl cuphlilatein, hoc
euslodiaut, ul non inveniat hoslis aliquod foramcn quod Domir.us dicit : Nolile sollicili esse dicenles,
nuirmurationis iu congrcgationc, proptcr eornm quid manducubimus, aut quid bibemus, aul quo ope-
minus rcclam o:dinalioncm; nec iterum aliqtiod lo- riemur (Matili. vi). Lbi sane nolanduin est quid
lamen inalae lilieiialis, propter corum rcmissioncm. nobis pcrmiscril Dominus. Sinc duhio ca quibus
ScJ quia in his omnibus bcllum est, idco o:m.cs indigemus, vidcliccl ncccssaria, vicluui sciiiccl ct
nionel Oomiir.is, diccns : Estole fortes in bello. Nam V( stiuientum.
clauslrales solcl iinp.ignare curiosilatis viliuin el vo- Yidclis ergo, quia non supeiflua promisitDomiiius
Inptatis. Quia cnim quando vidcnt sc expcdilos ab nobis. Sccuri crgo simus; quandiu non quairiinns
extcrioribus negotiis, solcnl nimis cut iose conside- superfliia, sctl neccssaria, ministrabit Dcus. El si
varc ea quae il!i faciunt, qui de forcusib:;s se i:tlro- quando stiblraliit ucccssaiia corporis, uliqtie facit
 297 SERMONES. — SERMO XVI. IN DIE SS. PETRl ET PAULI. 298

hoc propter ulilitatem majorem animsc. Conlra illam A sine inicrmissione pugnare contra carnem, el co-
quoque trisliliam audiant Apostolum : Non ex tri- gitaliones, ct crcteras spirituales ncquitias; nccessc
slitio, inquit, aut ex necessitale : hilaretn enim dalo- est, ut semp-r ad illud prxmium, quod nobis pro-
rem diligit Dcus (II Cor. ix). Sint et ipsi fortes in mitlitur , aspiciamus. Idcirco postquam nos hor-
, bello, pugnenl ipsi contra tentationes, quaiilum pos- tatus est ad beilum, poslquam hostis noslri astu-
sunt, necessaria honcsle provideaut, ct sollicitudi- tiam ct malitiam insinuavit, slatim nos de primo
nem deponant. Pradali qui in superiori loco sunt, consolatur, dicens : Et accipite regmtm ejus. Re-
duas lentationes maxime debeut cavere, superbiam gnum Dei duobus modis dcbcmus intelligerc, id

ei vaiutatepj. Superbia est, si putant se melioivs, est in ista vita, et in futura. In isla enim vila sine
quoniam suul superiores. Yanilas est, si in ipsa sua dubio possumuset debemus habere in nobis rcgnum
praelalione dclectanlur ct glorianiur. Sinl ilaque el Dei : dicit enim Aposlolus : Itegnum Deinon est esca

isti forles in bello, ct pugi.ent curo anliqtio ser- ct potus ; sed justitia, et pax, el tjnudium in Spiritu
pente; conlra supcrbiam oppoiant sententiam Scri- sxncto (Rom. xiv). Si in hoc bello perseveremus, et
piorae, qtise dicit : Quanto allior es, tanto humilia viiiis non conseuliamus, et in isla vila habebimus
te in oinnibus (Eccl. m). El itertim : Principem te in nobis rcgnum Dei; sed el justitiam, ct paccm,
eoustittterunt ; e.io sicut umsex iltis (IV Reg. xiv). " el gaudiuin, Juslitiam ex pacem ex cou-
virltitibus,

Contra vanilalem autcm, qua animus obleclaiur in seusu caruis ac spirilus, quando in bono pariter
pradalione, cogilet hoc, quo.i scriptum csi: JuJi- consentiunl; gaudiumcx tcslinionio bonae consci n-
cium durissmum in liis qui prwsunt, ftel; potemes tiae. IIoc regnum ctiam sequitur illud ii.effabie
potenter tormenta patienlur (Sap. vi;. Quia crgo n.uod oculus non vidil, nec auris audivit, nec in eor
neroo csl, qui Dco
quocunque loco, in
servit, in hominis ascendit (I Cor. n). Unde Duminus dicet in
quocunquc ordine, in quacunque diguitale, conlra die judicii : Venile, benedicti Patris mei, pcrcipite
qucin aniiqtius scrpens non pugnet, omnes audia- regnum, quod tobis paratum est a constiinthne
mus : Eslote forles in bello, et pugirate conlra auti- mundi (Mattlt. xx\). Quo nos perducere dignetur
quum serpenlem. Sicut in principio dixi, duces sx- ipse, qui piomisit, Jesus Chiislus, Dominus noster,
culi, quando viticnt milites suos minus pruJenlor qui cum Palrc ct Spiritu sanclo vivil et rcgual p« r

agere, oslendunt eis forlitudinem et calliditateM omnia ixvula sajculorurn. Amcn.

hostium. Sic hic dtioquaedam nobis dicit de hosle SERMO XVI.
noslro; antiquiiin eum dicit, et esse seipcnlem. Pcr TE EODF.M FESTO
antiquitatem oslcndit nobis, quia ipse in usu haiet p, Scilis, fraltes, quia inlcr oiiircs aposlolos ct
hujusmodi pugnam, cl ideo valde aslulus csl. Uudo marlytcs Domini noslri, isli duo, quortim fcstivita-
oportet nos caute et vigilanter allcndere nobis. Nul- tem hodie celebramus, videntur habere quamdam
lam aliarn curam .halet ncque de viclu, neque de specialcm dignitalcm. Nec inirum. Isli sunt enim,
somno, nisi lantum decipere homines. In bocexei- quibus Dominus specialius commendavit sanctam
citalus cst ab initio sacculi, usque ad hoc lemp:is. Ecclesiam. Nam, quando sauctus Pelrus coufessus
Fratres, multum didicil de hac arte, ideo necessc est quod ipse Domiuus essel Filius Dei, respoitdit
est ut vigilcmus. Serpens etiam, sicut scitis, valde ci Domintis : Tu es Pelrtts, el super hanc pclram
Iabilis est, el ubi primo potest caput millere, facf s mdiftcabo Ecclcsium meam. Et libi dabo claves regni
totus ingreditur. Talis esl iste inimicus noslcr, uli cclorum (Mattti. xvi). Itcrum Dominus quodam-
prirao potest caput acium peccati.
mitlere, id est niodo fecil sanctuiu Paulum ejus parem, sicut ipse
Ideo necesse csl ut semper omnes motus cordis Paulus ail : Qui operattts esl Petro in apostolatum,

consideremus, ut islc serpcns non possit aliquid operaius esl et mihi inter yentes (Galut. i). Hi sunt
imroundum, vel quod sit contra ralioncm, immil- illi, quos Domiuus per Prophelam promisit sanctre
tcre. Quoniain, sicut dicit Dominus noster, incorde Ecclesia^, dicens : Pro patribus luis, nati sunl lili
csl ralix, et quasi caput omnium facloi um nostro- D ftlii (Psal. xu\). Patres sanclx' Ecclcsia; suni sau-
lum. Dc corde, inquit, exeunt cogitationes mala:, for- cli patriarcltae ct propbetu:; qui piimo docu r.iil

nicatioites, adulteria, blasphemia: (Mallh. xv). Con- lcgem Dci, el prophelavcrui.t advcniuin Doroir.i
siderare dcbcmus ad quid vocali sumus. Vidcrc dc- nosiii. Sianic adventuni Doroini cessave uitt rs.wi
bemus, quia homines muitdi hujus ideonobis suas prophcla-, propier peecata populi. Venit ;iutcni Do-
lerras, cl suas substanlias danl, ut nosliis oratio- minus noster; el in loco prophetaitnn elegit sanctos
nibus ipsi lueantur, ac Dco rcconcilienlur. Ideo apostolos, et implelum esl, quod a l Propheta : Pro
ncccssc cst ut ct muiiditia vilae, et cxercilio hono- patribus luis nati sunt libi filii. E| videtc qtiojno o
rum opeiumsimussupra ilbs, qui tanlam liduciam oslendit quod major est diguitas apostoloruiu, qti.iui
habent, ne dicalur de nobis : Erubesce, Sidou, ait fuil propliclarum. Ipsi cnim prophetse fuerunt prl..-
mare (Isui. xxm). Quod sinc dubio evenil, quatido cipes tinius populi, et fuerunl in una gente, iu uii.i

illi, qui religiosi nominaiilur, dcteriorcs lunt sas- parle lerrc; el de apostolis dicil : Constitue» eos
cularibus. Tuncenim iu comparaiione maris, id cst super omnem lerram (ibid.). Quae cst lerra, fiatres,
sxculi, Sidon, id est rcligio, erubcscit. in qua nonest poicstas et dignitas istorum aposto-
Scd quia hoc laboriosum est valde, quotidie imo lorum? Regrs, comitcs, divitcs, panpcrcs, omncs
Patbol. CXCV. 10
509 B. AELREDI ABBATIS RIEVALL OPP. PARS I. — ASCETICA. 300

hodie laudant cl glorificanl hos sanclos amicos Dei. A lumnain illam : primo quando tcr illum intcrroga-

Qaare, nisi quia Dominus consliluit eos principes vii : Pelre, atnas met et ille tcr respomiit : Amo te

supcr orancm lenara? El nos, fralrcs, quautum (Joan. xxi). Sicut euiin cum lcr negavit, minucrat
uossumus, laudemus hos sanclos aposiolos, et anii- quodarnmodo in se amorcm Domini noslri, ct ideo
cos Doi, ct nostros patres et principes. Laudemus deftc. rat ct fracta crat ista columna; ita per hoc,
eos, et tales nos pramaicmus, ut.possimus eos di- quod lcr confessus est amorem ejus, firinata est

gne laudarc. Tunc potcrimus digne iaudare cos, si ista columna. El nolandum est quod Dorainus,
studcamus imitari vitam corum. Imitemur fortilu- quando Petrus respondit Amo ie, sti.tim dixit ei :

ilinem eorum, sanctissimam vitam eorum, et bo- Pusce oves meas (ibid.); ac si diceret In hoc :

i.am persevcrantiam illorum. Ipsi sine dubio, fra- osttnde amorem, quem habes ad ine, ut pascas

nes, magnain haiiebant foititudinem. Ipsi enira illae oves meas. Ideo , frairca , falso dic.t se ama:e
Minl coluranae, quas co. firraavit Dominus, sicut D^ura, qui non vult pascere ovcs ejus.
scriptura esl : Liquefacta est lerra, et vmnes qut ha- Sed dicil aliquis : Q.iid hoc ad nob? IIoc perlinet
bitant in ea; ego confirmavi columnas ejus (Psal. ad episcopos, ad abbales, ad prcsbyteros, qui ha-
i.xxiv). Quando Hquefacta est terra? Vidole, fratres, bent curam aniinarum. Vcrum est, fratics, ad
antequam Dorainus nosler veniret in terram, omiiis ipsos, sed ctiara ad vos pertinct. Oyes cnim Chrsii
terra congelata est ;
quia non habebal aliquera ca- duobus modis pasctii.lur, iJ csl verbo cl cxemplo.
lorcm charitalis, sed crat in frigore iniquitatis. Cerle, fratres, inulii p;xla,i suul iu Ectlcsia, qui

Indurala erat; quia non habebal aliquam moiiitiein possuut satis pasccre oves Cbrisli verbu ; sed, qu.a

pieialis ei benignilatis. Veoil aulem Dominus no- male vivunt, nielius pascercnt cas, si lacerent, vcl

ticr, et raisil ignem in tenam conlra illud frigus, corpore dtscederent, et sic darent illis exemplum
sicul ille ipse dicit : Ignem veni mittere in terratn; bumilitatis, panptrlalis, absiincnibe, caslitatis, ca>

et quid volo, nisi ut ardeat? (Luc. xn.) I&lfi ignis tei aruraque virtutum. Melius tamen facit ,
qui
dissolvit hoc frigus, et incapil terra liquefieri, et uliumque facil ;
qui utruraquc non polcst, melius
currere per lacrymas. Scd quid est qnod ilicit : est pascere exemplo, quam verbo. Quia si solo
Omnes qui habitanl in ea? (Psal. lxxk.) Omnes vcibo potest illis prodcsse, sed sibi noeet. Si
fralres liquefacti sunt ; sed alii, sicut illa, r,ua3 dicit ulruinqiic non potesl, exemplo iilis prodesl, nou
in Canlicis : Anima mea liquefacta esl (Cant. v). sibi. Idco, f.atres, si ciligilis Dominum no-
Alii autcm, sicut dicil Propliela : Sicut cera, qum strum , ita vivite ut exetnplo vcslro pascantur
(luit a fneie ignis, sic pereant peccatores a facie Dei q oves Chrisli, sicut Doininus dicil : Sic (uceani

(Psal. lxvii). Alii liquefacli suut per pcenilenliar*, ojiera veslra coram homiitibus, ut glorificent Putrem
alii pci Possumus bic intelligerc tcrram
iuvidiam. vestrum qui in ccnlis est (Mattli. v). Habet etiam in

sanctam Ecclesiam, quoedicit hoc quod paulo aute unaqua ;uc aiiima sancta Dominus noster quasdam
diximus Anima mea liquefacta est, in praescntia
: oves, id esl virtules, quas oporlel ut pascat, qui-
Domiui noslri, et omnes qui habilaut in ca. Alio cunquc amat Christuin. Islae ovcs sunt charilas,
niodo oporiel babiiarc in Ecclcsia, id esl in vera humililas, gaudium spiriluale, et cxiera hujusmodi.
lidc ct chaiilate. Ipsi utiquc omncs liquefacli sunl Tiinc pascimus islas oves quando lalia cpcra faci-
igue «Jivini amoiis. Liquefacla est terra, et omnes mus, quibus isuc viriutes crcscant in nobis. Debet
qui habitunl in ea; ego cunfirmavi coiumnas ejus. ctiani unusquisquc nostrum in altcro virtutes istas

Columux bujus lerrae sunt sancti apostoli, ma- pasccrc. Quod lunc facimus, si ita nos habcamus
xime isli duo, quorum feslivilatcm hodie ceiebra- coram frati ibus uostris, ut nostro exemplo crcscat
raus. Ipsi sunl columnae, quoe sustcnlant sanctam cliaritas corum, gaudium illoi ura, humilitas et pa-

Ecclesiam pcr doctrinam suam, per orationes suas, tientia illorum. Quomodo enim pasco in fratre mco
per excmplum patientiae sua;. Has columnas con- humilitaiem, si fuero supcrlus coiam eo, si loquor
fnmavil Doroinus noslcr. Primo enim valde debihs D supcrbe, si respondeo superbe, e*. incedo supe:be?
eranl, etnon polerant suslinere sc, nec alios. Et Quoraodo pasco in frat.e meo nliiTf'irnlint. si ipsc
hoc crat niagna dispcnsalio Domini noslri. Si euira videlmeconlrariuinetiuobedienlcni?Quoinodopasco
acraper fuisscnt forles, aliquis possel putare, quod impalientiam illius, si egomurmuro. vel irascor, vcl

a scipsis habereut islaiu fortitudinem. Ideo vclu.t dure loquur, vcl signitico coram iilo? Qui hxc facit

Domiiius noster primo oslemlere quales eranl u coram fratre suo, nou pascit in illo oves Chrisli
seipsis p t postca firmarc- illos, ut omncs stirent sed quantum in illo esl, dectruil et occidil; quia
quia omnis fnrllludo eorum ex Deo cral. Itcrum, scandalizat eum. Qui autem seandalizat fratrcm
quia ipsi debebant esso Patres Ecclesiae, ct mcd ci suuro, peccat in fralrem suum. Qui vero pec-
ad curandum inlirraos ; non scircnl aliorum inflr- cat in fratiem suum, sicut dicit Apostolus, peccat
milalibus compaii, nisi prius iu se inlirmilalcm in Cliristum (/ Cor. vm). Qui «.utcm peccal in

scnsissent. Ipsc ergo conlirmavit columnas ternc, Chnsium, non amal Cluislum. ideo, si amatis
id cst sancuc Ecclesiae. Yalde enim infirma erat Clni.-tum, pascite oves Chrisli, et pei lir.ebitis aJ
ista columna, videlicet sanctus Petrus, quando vox isiam columnara, quee lirmata est amore Christi.
uuius ancilhc dejecit illum. Poslea conlirmavil co- Posl hanc confirmationem iterum coulii mata esl.
301 SEilMONES. — SERMO XVI. LN DIE SS. IETRi i.T PATJLI. 502
quando Spiritus sanctus missus est. Tunc fnil i(a A dcsl isla orr.nia non sludeamus in eia
incipere, si

fortis ista columna, ut verbera, et lapidcs, et minro, perseverare, necesse est m imitemur perscverantiain
ad extremum ipsa mors, non posset eam movcre istorum sanctorum Patrum. Perseverantia lantnm
de loco suo. Itcrum illa alia columna, siue duLio cognosc.itur in moric. Quamvis enim cilo incipiat
primo iniirma fuit. Infirmitas enim animae, peccala quis servire Deo, nihil ei proiiest, si vel parvo tem-
sunt. El audite, quam infirmus fuit : Qui primo fui pore anle moriem deseral bonuni, quod inccepit.
blasphemus, et persecutor, et injurtosus (I Tim. i). Et licet bomo diu inale vivat, si in sanitaie sua
Item quando prostralus est, ei caecalus, et ita du- convei tiiur ad Dcum, qtiamvis modico lempore vi-
ctus in civilalem ;
quando Ananias venit ad eum, vat, tamen perseveiavit. Idco, sicut mihi videtar,
eteum inslituebat, tunc infirmus erat. Sed audi, nihil est aliuJ pcrscverare quam laudabiliter viiam
quam fortis postca fuit. Certus sum, inquit, quia finirc. Ergo, fralres, quandiu vivimus, nullus po-
neque mors, neque vila, neque angeli, neque alia crea- lest esse set urus, nullus de se prasumere. Si cnim,

tura poteril me separare a cliaritate Dei (liom. vm). uf dicilur, omnis laus in line cernitur, in sola per-
Ergo, fratres, omnis fortiiudo est in cbarilate, sicut sevcraniia salus nostra consislit.
De hac vero perse-
scriplum est : Fortis esi ut mors dilectio (Caut. verantia, nullus potesl ante mrrtem securus cssc.
vni). Qui.l agit niors in homine? omnia vitia, om- U Ideonihilmeliusquam audire Apostolum diccntcm :

nes passiones malas exslinguit, claudit oculos, et Cum tremore et limore vcstrum ipsorum salutem opc-
omne corpus facit esscsinc sensu, ila ut solus spi- ramini (Ephes. vi). Debemus antem scire, quiaquauto
ritus vivat. Hoc facit et charilas, ipsa exslinguil Ji- magishomopatiiui IribulationesetdoloresJnserviuo
bidinem, tollil irain, dejicit sup.rbiam, ct omnia Domini, lanto laudabilior cst cjus perseverantia.
vilia expellit. Clauclit oculos, ut r.on sint curiosi, Prnptcrea valde iaudandi sunt isti sancli Patrcs
et omnes carnalcs sensus ita cxslinguit, ut homo nostri, qui tanta pro Christo perlulerunl, et tam
possit dicere cum Paulo : Vivo autcm, jam non ego, perfecte perscvcraverunt. Non est magnum, perse-
vivit vero in me Chrislus (Galai. n). Ipsc non vivit, verare cum Chrislo in gaudio, in prosperilate, in
quia quidquid suum erat, in illo charitas moi lifieat. patientia : sed boc est magitum oninino, hpidari,
Christus vere viviVin co, quia tantum a:nor Chrisli veiborari, colaphizari pro Christo in his
; oninibus
in eo vinutcm habct. Ergo, fialrcs, imilemur hanc perscverare cnm Christo. Magnum est cum Pauio
fortitudincni harum columnaruni. Jani ve:o t!e san- maledici et benedicere ;
peisecuiionem paii, el su •

clitalc istorum Patrum quid possumus dicere? Om- slinere; Llasplicmari , et obsecrarc ; csse quasi
nis sanctitas e>i in puriiale cordis, et lestimouio purgamcntum bujus muiidi, et in hoc gloriari.
c Quomodo laudanda cst
bonce conscientice. Co;,lcmptu3 mundi facit puiita- perscverantia Pauli, qtu-e m
tcm coidis. Omniscnim impuritas cordis vcnit de lalibus pcrseveravit ! Semper pene erat aut in car-
amorc mundi. Amor mui:di int[uinat cor et ideo : ceiibus, aut in vinculis, aut in fame, a;tt in fri-
quando homo pcrfecle coulemnit mumlum, non gore, vcl nudiiatc omnibus persevcravit
; cl in lus
babct in corde suo aliquam coiuquinalionem. JJo- cum Christo, non miirinuravit, non contiistatuscs!,
num lcslimouium conscientiae uascilur dc duobus; imotuncplacebatsibi, quando lalia susti.iebat, sicut
de bono opcre, el recta iutentione. Si eirim non ipse dicit : Complaceo mihi in hifirmitatibus meis,

opcrctur bene, non potest habere bonani eonseicn- in conlumeliis, in plagis, in tribulalionibus, in an-

tiam. Itcruro, si facil laudabilia opera, el non facit gustiis pro Chrisio (II Cor. xn). Ad ultimum l.o

ca recla inlenlione, sed vel amore laudis, vtl ut dierna dic persevcranliam suam perfecle eonimcn
aliquid lemporale acquirat, nun potest habcre con- davil, quando morlem r.on dubilavit pro Chris:o
scicnliain bonam. Quis perfeclius contempsit liittn- lolerare. Quid tiicam de perseveraulia Petii?Qui
dum, quam ille qui ita secure loculus csl ad Domi- si nihil aliud suslinuissel pro Chrislo, suflheret
lioc,
iium, dicens : Ecce nos reliquimus omnia? (Mailh. quod bodie cst crucifixus pro Christo. Et hcc quani
xix.) Quaic leslimonium habuit proprix couscicn-
D laudandum esl, quo! noluil ita cruci/igi, sicut Do-
litc, qui dixit : Domi e, quia amo le (Joan.
Tu scis, minus noster; scd voluit, ut pe !cs ejus csscnt su •

xxi). Item Paulus quam perfecte conicmpsft mun- perius, et caput i.iferius. S.ivit Lc.;e, ubi cral
ille,

diim, quia nmnia carnalia arbilratus est ul sler- qucm amabat, quem de<i.leralat, ad qucai suspi-
cora, ut Chrislum lucrifacerct ! Item de operibus rabat. Ubi, nisi in coelo? Quare ergo sic v.Juit, ut
suis ipse dixit Plus omnibus illis taboravi (I Cor. pedcs ejus essent sursum versi, nisi ul apcrte
:
oslen
xv). Et iterum : Bonum cerlamen ccrlavi , cursum deret, se pcr iliam passioncm ilurum ad Deura/
consummavi, fidem servavi (11 Tim. iv). Dc tcsii- Crux illa quasi via erat. Et vere, fratrcs, ponanius
monio suae conscicnlite iierum ipsc dixil : Gtoria ante oculos r.oslros vitam et mortem islo.um san-
nostra hcvc est , lcstimonium conscientim nostrce cloruni ;
ctprxmium illorum; et cogitcmus, qua si

(11 Cor. i). bic imitamur passiones illprura, quantum possu-

Ergo, fralres, imitemur islos sanctos Palres no- mus, sinc dubio vcniemus ad consortium illorum.
stros, studeamus bene opcrari, muudum contem- Quod illorummeriiis nobis co.icedatDominus nos:er
nere, bonam conscienliam haberc, ut possiinus ad Jesus Chrislus, qui cum Patre et Spiritu sanclo
eorum consorlium pervenirc. Scd, quia nihil pro- vivit cl regnat pcr omnia saccula sxculorum. Amcn
505 B. ALLREDI ABBATIS RIEVALL OPP. PARS . I. — ASCETICA. 50*

SERMO XVH. A per aiquod ingcnium iiotuines accederc aJ miirum

IK ASSUMFTIONE B. MAP.I.C suffodiendum ; cl uisi murus essct super fossatiiiii,
Jhtravil Jesus in quoddam caslellum : el mulier possent ad fossatiim accedere, et illud implrrc
qnirdam Martha notnine, excepil itlum in domum Turris omnia tusloclil, quia altior est omnil us.
mam. F.t huic eral soror, nomine Maria (Luc. xi). Intremus modo animam uostram, ct vidcamus quo-
Audislis dc Evangelio magnam fcliciiatem duarum modo ista omuia dcbcnl in nolis spiritualitcr lieri.

inulicrum. Verc, fratres, magr.a felicitas Maillix, Quid est fossatum, nisi profunda terra ? Ergo fo-

rux Urlem sasccpit liospilem, qux illi miiiisliavit, diamus cor nostrum, ubi sit inlima lerra. Aufe-
qux circa ohscquium suum occupaia fuii. Magna rainus lerram, qux intus est ; et projiciamus sin-
fclicilas Marix, (jtiae recognovii exeellenliain liujns sum, S:C eniin lit fossatum. Terra quam debeanius
l.ospitis, qux audivit sapieniiam cjus, qux gusta- accipere, cl sursum projicere, esl nosira tcrrena
vii dulccdinein cjus. Sic cnim narral cvangelista fragilitas. Hocnon laleal inttis, sed silsemper atilo

quod Dominus ncster Jesns Cliristus imravit iu oculos noslros, ut sil in corde noslro fossalum. id
nnum castcllum, et q;tod quxdam muLerqux vo- csl liumilis et profunda tcrra. Ergo, fralres, fossa-
cnbalur M.irilia cum susapL-ril in domum suani, lum islud bumililas esl. Reordamiui quid ail i!le

et ministraveril illi. Ill.i liabebat quamdam soro- u vinilor in Evangelio de illa a.bore, quam voluil
rrm, qux vocabalur Maria, qux slatim ut Jesus Dmninus viucx succidere, quia non invcnil in ra
intravit, cucurrit ad pedes ejus, et ibi sedit, el au- fruclum : Domine, dimitte illam el hor. auno, usquc-
diebatdulcia vcrba cjus; et intanlum allcndebat in quo fodium circa illam, et millam slercora (Lu \ t

verbis Domini, ul niliil cuiarct, quid agcrelur in xin). Voluit ibi facere fossatum, id esl doccre liu-
domo, quid aliquis loqueiviur, qiiaiituin eliam so* m lilatein. Sic ergo, fratres, incipiamus a-dificarc
rorsua laborabal. Q;is cniin dhiis ex vobis, si Do- boc castellum. Nisi enim boc fossatum prinio fu^-
minus nosler esscl in lerra, el vdlet inliarc aJ se, rit in corJe uostro, id est vera bumil las, ncn po-
qui non miro et ii.effaLili moilo gnudcrel ? Quid lerimus xdificare , nisi ruinam, supcr pioptiun»
rrgo dicemus, f.atres, qu';a nou csl mo:'o eo: pora- caput. quam bene feceral sibi hoc fossatum beata
liter in terra, quia uon possumus eum corporaLtir Maria ! Profeclo magis consideravil propriani fra-
saseipere, ideo del>emus desperarc dc cjiis ad- (jiiitalem suam, quam lotam digr.ilatem et sancli-
cntu ? Imo prxparemus domos noslrts, ct sinc laicm suam. Scivit nimirum, quia quoJ fragilis
dubio ad opus nostrum mciius vcnicl ad i;Oi ftiit, boc erat ex se quoJ erat sancla, quod e at
;

quam si corpo;aliler venissel. Istx sine dul.io niu- Dci mater, quod domina angclorum, quoJ Spiritus
Lcres beatx fucrunt, qux cum corporaliler suscc- sancii templuui, non ulique uisi ex Dci gralia erat.
pcrunt ; scd omnino ideo bcaliorcs, quia eaiu moiiic Ideo quoJ cx se cral, bumiliier coniitebalur, di-
suscepcrant. Nam lunc temporis mulli cuiu corpo- ccns : Ecce ancilla Domini, ftat mihi secundum ver-
ralitcr siiscepcrunt, elcum eo roaiiduravcrum el b;un tuum Luc. y
i). El ileruiu : Hespexil humUitatem
bibcrunt ; scd, quia cum iu inente r.on susccpe- ancillw sxce (ibid.).
runt , miscri remauserunt. Quis eniai iufei.cior Post fossatum debemus faccre inurum. Murus
JuJa ? et illc coi poraLter ininistrav.t Doniino. Di- isle spiritualis est castitas ; niurus omnino fortis,

cam adbuc amplius. Ipsa beala virgo Maria, cu- qt:i se.val carnem iutegram et 'incoutaminalam.Uie
jus liodie gloiiosam cclcbramus Assumptiouem, eslmu.us, qui servat islud fossaium, dc quo lo-
sine dubio bcala fuit, qi.ia Filium Dei co.pore culi sunius, ut non possitimplcri ab hcst.bus. Nam,
lusccpit ; sed idto lameu inagis bcaia, quia euui si quis perdit castitalcm, stalim cor totum imple-
meiite susceperat. Menlior, si non ipse Dnminus hoc lur sordibaa cl immunditiis, ut bumiiilas, id est
dixit. spirituaie fossalum omnii:o pereal in cordc. Sjd,
Heri lerlum fuit, quomodo quxdam mulicr a.lnd sicut rossalum istud custodilur a inuro, ita nc-
Doininum noslrum : Bealus teuter qui te portavii, q ccsse Label murus eustodiri a fossato. Nam qui
et uberu qucc suxisli (ibid.). El Dominus dixi illi : bumil lalcm amillii, carnis utiquc caslitalcni scr-
Quinimo, bcati qui uudium veibum bei, et custodiiuit vare uo.i pole:il. Uinc evenil, quo.l virginitas, qux
illud (ibid.). Uci», fralics, prxpareiuus fpirilualc ab ipsa infautia usque aJ senectuteni servatui , ali-

quoddam caslcllum, ut vcniat ud nos D minus no- quan.io aiuillilur quia, quando ai ima | o
;
li:(a

bl 'i. AuJacler cnim dico, quia uisi beala Maiia boc csl per supcrl.iam, eliain taro polluitur per luxu-
caslellum pixparasscl iu s>, non iutra scl in ute- riam. I-tain niuruui Labuii in se sancla Maria pL:s
rum cjus, nec iu menlem cjus Dominus Jesus, ncc perfccle quam aliquis alius. lp<a enim est virgo
isluJ Evangeliou in cjus festivilalc hodifl lcgcre- saueta, et intacta, cujus viigiuitas quasi lirmibsi-
lur. Ergo prxparcmus lioc castellum. In castello iiius murus nunquam poluil pcr al.quod parium,
liunt Iria qtixdam, ut fortc sil, sciliccl fossalum, vel per aliud instrumenlum, id est lcutatione dia-

murus el lurris. Primo fossalum, cl postea murus boh peneiraii. Virgo erat anle partum, flrgo in
super fossatum, ct sic turris qux cst forlior et paitu, vir^o po t partum. Sed, si jam imilaiuiiii
exccllentior cxleris. Muruset fossalum se inviceni bcatissimara Mariam, ct babclis fossalum istuJ
cuilidiuiit ;
quia nisi fossalv.m prxes.ct, posscnl humUltatis, ct murum cas:i:atis, ncccsse esi **
305 SERMONES. - SERMO XVII. 1N ASSUMPTIONE B. MARL-E. 30G

aediflcerous turrim charitatis. Magna turris esl A etbene munita. Nullum accessum invenit inimlcus,
cliaritas, fratres mei. Sicut turris solet esse altior nnlium omuino foramcn. Clausa erat, et signata si-
omni alia .mdificatione castelli, ita charilas est su- gnaculo castilalis, qu.c per ingressuin Domini non
pcr omncs alias \irtutcs, qua? suiil in spiriluali fiacta, sed potius magis solidata et flrmata est. Quia
anlificatione animae. Ideo dicit Apostolus : Adhuc ille cujus muneiis est virginilas, per pra>sentiam

superexccllentiorem viam vobis denwnstro (I Cor. suam nou abslulit virginitalcm, sed magis coufir-
xn). Hoc dicebat de eharitale, guod ipsa est excel- mavit. Ergo in hoc caslellum intravit Jesus. Et nos,
leniior via qu.c ducit ad vitam. In ista turri qutcuii- fr.-ilrcs, si hahiicrimiis in nobis hoc spirilualecs-
que fuerit, non limet hosles suos, qnia perfccta slellum, de quo loqtiimur ; sine dubio ad nos in-
charitas foras miltil timorem (I Joan. iv). Sine ista trabil spiiitualiter Jesus. Sed ad bcatam Mariam,
luni infirmum est istud spiriluale caslelluni, dc non soluin spiritualiler, sed etiam corporaliter in-

«]uo loquimur. Qui enim habet muruni castitalis travit, quia in ea el ex ea corpus asstimpsit. Et
lirmum, el forte eliam, aut conlcmnit aut juJic.it nttlier qvazdam iJarlha nomine excepit illum iit

fratrem suum, et non exhibct iili talem charitalem, domum suam. Et huic erat soror nomine Maria
qualem dehct ;
quia non habct lurrim, inimicus (Luc. xi).
ejus transit murum, el oecidit animain cjus. Sinii- " Si ergo, fralres, aniina nostra, sccundum quo<i
liter, si videtur humilis in hahitu suo, iu viclu suo, diximus, castcllum facla est, opoitet tit dux mu-
in inclinationibus suis : si tamen intus habelama- lieres in ea habilenl ; una, quce sedeat ad pedcs
rum animum erga prselalos et fralres suos, illud Jesu, ut audial vcrbum ejus ; allcra, qua; niini-
fossalum humililatis non polcst defendere eum ab slret Jesu, utpascat. Videle, fralrcs. Si sola Maria
hostibus suis. Quis pot^st dicere quam pc.fecteha- esset in domo illa, non esset qui pasceret Domi-
buerit istam lurriin beatissima Maria ? Si Pctrus uum. Si sola Marlha, uon esset qui delcctarctur
dilexil Dominum suum, quanlum beata Maria dile- in sermonibus ct praesenlia Domiui. Ergo, fratres,
xitel Dominum, et Filium suum ! Quantum autcin Martba signiflcat aclionem qua homo labo-
illam,
ipsa diligat proximos suos, id est homincs, mon- rat pro Cbrislo ; Maria aulem rcquiem illam, qua
slrant mulla miracula et muli;c visiones, quibus hoino vacat ab opcribus coi poralibus, et dekcla-
ipse Dominus dignalum est oslendcre, quod ipsa tur in dulcedine Dei, si,ve per lcctionem, sive per
specialiler oret Filium suum pro tolo liumano ge- orationem, sive per contemplationcm. Ideo, fraires,
nere. quandiu Chrislus pauper est, et pedibus ambulai
Fratrcs, supcrfluum cst, si volo sallem niti ad iii terra, et esurit, et sitit, et tentatur, neccsse est
o-tendendam ejus charitatem : quae adeo uiagna ut utraique hae mulieres sinl in domo una, id est

cst, ul nulla mens sufficiat illam cogitare. Hoc est 11I hs utrxqueactiones sint in eadem anima. Quan-
sine dubio castcllum, in quod dignatur intiareJe- diu lu cs in terra, et ego, et illc alins, si tanicu
sus. Et sine dubio feliciores sunl, qui eum in lali menibra ejus sumus, ipse in terra esi. Quandiu
castello spiriiualiter recipiunt, quam inulii, qui euin illi, qui sunt inembra cjus, csuiiunt ct sitiuni, ten-
tur.c eorporaliter in suas domos siisccperunl. Se.l tantur, tandiu Chrislus esurit, sitil, ler.tatur. Uco
quid est quod evangeiisla tacet nomen caslciti, et ipsc dicet iu die judicii : Quundiu uni c.x minimi»
1:011 dicil nisi tantum quod intraiil Jesus in q. od- vieis fecistis, mihi fccistis (Malth. xxv). IJeo, fra-
dam caslellum ? (Luc. xi.) Quoddani signilicatquam tres, iu isla misera cl laborijsa vila, neccsse esl ut
<!am singularilalcm : ideo hoc propric pertiuct ad Marlha sit in donio nostra, id est ut anima 110-
bcatissimam dominnm nostram. Ipsa namquc cst sira studcut coiporalibusaclionibus. Quandiu enim
siugularc quoddam cjstellum ;
quia in nullo hu- necesse habemus inauducaie et bibere, taudiu ue-
mine lalis humilitas, in nullo lam perfecta caslilas, cesse habemus vigiliis, el jejuuiis, ct labore corpo-
in nullo lam excellcns charitas. Sine dubio taslel- ris carnem domare. Ilaic es: pars Martlue. Debet
lum singulare, quod Paier consliluil, quoJ Spiritus etiam esse in auiraa nosira Maria, id e»l aclio spi-
I)

sanctus sanctificavit, quod Filius intravit, quoJ rilualis. Non eniiu debenius semper coiporalibus
lola Tiinitas quasi singularc sibi hospitium elegit. exercitiis intendere, scd aliquaudo vacare cl vidcrc
IIuc cst castellum, quod iutravit Jcsus. Clausa po: la quam suavis , quani dulcis cst Dominus (Psal.

intravit, clausa porta cxivit, sicut prophelavil sa.i- xxxiii) ; se.iere ad petles Jesu, et audire vcrhuin
ctus Ezechicl : El eduxii tne, inqr.il, ad portam, ejus. Null.) niodo cniin dcbelis ne&ligere Mariam
quce rcspiciebat ad ori. nicm, et erat elausa (Ezedt. propter Mariham ; ncc iterum Marthain pmpler
xl). Porta orienlalis cst saiictissima Maria. Naiu Mariam. ^i cuiin negligilis Marlhain, quis pascti
porla, quae solcl esse a Ivcrsus oricntcm, primo re- Jesuin?Si ncgligilis Mariaui, quid vohis protlest
cipil clarilatcm solis. Sic bcaii.sima Maria,qux se.i.- quoJ Jesiis intravit domum vesliam, quandcquideiu
pcr rcspicicb.it adversum nricniem, ad clarilatcni nii.il dcejus dulcedine gustalis ?

scilicct Dci, primo susccpil in se radiiim, ii.10 lo- Sciline, frutres, quia nunquam in isla vita de-

tain plcuitudineiu claritalis illitis vcri solis, sciliccl bcnt isbc niuliores scparuri. Qtiando illuJ lcuipus
Filii Dci, de quo ait Zacltarias prophcta : Vhilavil vcncrii, quo Jesiis ncquc paupcr erit, ncc esuricns,
vos Oriens ex alto (Luc. 1). Porta hac clausa cral, ncc sitlcns) ncc j: t:) poicrit leniari, luiic sola Maii'\
 5M B. AELKEDI ACJiATIS RSEVALL. OPP. PABS I. — ASCETICA. 508

idcst-aclio spiritualis, occupabit totam domum A mcn vull ut Marth:e opns proplcr ilFam dimilta-
istam, id est animam nostram. lloc vidit S. Bene- tur. Laboriosior pars Matlha:, non lamen vult ut
dEttUB,imo Spirifus 9anctus in sar.cto Benedkto. quies Maria: pcrturbetur. Vult crgo ut utraeque
Ideo non tantum dixit et statuit, ut esscmus iiitenli agant suas partes. Qu'cunque autcm sic intelligunt,

circa leclionem, quasi Maria;n, <t praiteimisiila! o- qnod aliqui homines sint, qui tantum debcant
rem, quasi Martham ; sed utruniquecommcndavit in ista vila scqui pailem Marthae, et iterum aili

nobis, et deputavit certa tempora adopus Maithae.et debeant tantum studere parti Mariae, sine dubio
certa tempora ad opus Marias. Ista* duae actiones errant, et non mulicrcs ambae in
intelligunt. lstyc
perfccte fiierunt in B. Maria domina nostra. Quod uno CHSlelto, una domo sunt, ambaegralae
amluc in

Dominum noslrum vcsiivit, qnod pavit eum, quod et acceptae Domino, ambac dileclne a Domino, sicut
portavit, quoJ fugit cuin eo in yEgyplum, hoc to- dicit Evangelium Diligebat atttcm Jesus Mariam
:

tum pertinet al actioiicin corporalein. Quod autcm et Martham et Lazarum ( Joan. xi ). Aut d eant,
considcraijat omnia verba hccc, couferens in corde quis unquam sanctorum Patrum stne ulraque hae
suo ( Luc. ii ), quod consiJcrabat ejus divinitalem, actione ad perfectionem vencri:. Quia autem ab
cl contcmplabatur ejus potciitiam, ct deguslabat unoquoque nostrum anib:e b;e partes cxercendic
ejus dulcedinem, boc lotum pcriinct ad Mariam. P sunl, sine dubio certis tcmporibus debcmus ca
Unde ait pulclirc evangelista : Maria sedens ad pe- agere qua; sunt Martltae, sed cerlis temporibus ea
dcsJesu, audiebai verbum illius (Luc. x). Secundum quse suntMari:e; nisi nccessitas inlercurrerit, quse
partem Marthae non scdebat B. Maria ad pedes lcgem non habet. Ideo sollicite dehemus ista tem-
Jesu. Imo, ut ego exislimo, Dominus Jesus
ipsc pora cuslodirc, qux nobis prseGxil Spirilus sanctus;
sedebat ad pedes dulcis [am Malris suaj. Nam, slc- Ut vidclicet tcmpo:e lcclionis simus stabiles ct
ut dicit evangciista, et ipse : Eutl -nbditus illis quieli, ncc indulgeamus olio aut torpori, neque
( Luc. tt), id cst Mariae ei Joseph. Sc. secundum hoc scparcmus nos a pedibus Jesu, sed ibi sedeamus
quod vidcbat et cognoscebat divinitalem ejus, sine ct au.liamus verbum illius. Tcmpore aulem labo-
dtibio sedebat ad pedes illius ;
quia se humiliabal tis simus impigri cl pvompli, nec ullo moJo per
antc illura, ct tencbat se pro ancilla sua. Sccuu- ohlciilum quieiis omitiamus ministevium verilalis.
dum parlent Marlhac minis4ral:a: iili, quasi inGrmo, Ncc unquam ista duo commisceamus, nisi sola obc-
tt parvo, esuricnti el silicnli ; dolebal in passioni- dientia, cui r.ec quiclcm, nec laborcm, ncc actionem,
quas facicbant ilii Jud;«i.
l.us illius, in contumeliis, nec coiiteu 'plalionem, nec aliquid omitino debemus
Ueo Martha, Marthn, toUiciUt es, et
iili dicilur :
r pra;ponci e, nisi coegcrit eliam ipsos, ut ila dixerini,
turbaris ergaplurima (Luc. x ). Secundum partem pcdes Jesu relinquere propter obedienliam. Natn
Marke quasi Domino supplictbat, quasi Doininuui profecto, licet dulcius babcrct Maria sedere ad pe-
suum colebat, et spiritnali dulccJitii ejus quantum dcs Jcsu ; tamen, si ci jussissel Dominus, sine omni
potuit inliiabal. Ergo, fratres nici, quandiu sumus dubiiatione surgerct, ct ministraret cum sorore sua.
in boc corporc, in boc exsilio, iu boc loco pcci.i- Scd non jussit Dominus, ut in hoc facto utramque
tcntiae, sciamus lioc csse ma;:is nobis prnptium, et hanc actionern commendaret : el ut solliciti simus,
inagis naturale, quod Dominws dixit ad Adam : In si non aliud nobis prxcipialur, semper hxc duo
sudorv vultus tui vesceris pane luo (Genes. 111 ). sollicite custodiamus, ncc aliud propler aliud di-
Iloe cnim pertinet ad Martbam. Quidquid enim de railtamus.
spintuali (iiilccdine guslamus, non esl nisi, nt ita Considcrandum cst autem quod ait Dominus :

dica!n, qtuedaui pilantia, qua Dcus sustentat infir- Maria optimum partem elegit, qua: non auferetur ab
milalem nostram. Ideo, fratvcs cbarissimi, sullicite ea. Magnam coitsolalionem dedit nobis Dominus
agamus ca quae suni Marthae, el cum omni tiinore itt his verbis. Aufepetur a nobis pars Marlha;. scd
et cura exerceamus ca quae sunt Mariae, nec par- non aufcretur pars Mariae. Quis non faslidiret istos
lem dimillamus unius propter partem ahcrius. [) labores et miserias, si scmper deberent csse nobis-
Evcniet aliquando ut Martba velil in laborc suo ha- cttm? Idco consolalitr nos Dominus. Virililcr crgo
'w;rc Matiam, scd non est ei consenticndum. Do- agamus, virililcr istos labores el miserias perfera-
minc, inquil, non esl tili curw, qutd soror ntea reli- mus, scientcs quia linem habebunt. Ilcritm qttis

quit me solam ministrare ? Dic ergo illi, ul me ad- uiultum curarct ista3 consolationcs spiriluales, si
juvei (
Luc. x ). Tenlatio cst. non amplius durarcnt quam durat istavita?Sed
Videte ergo, fratres, quia quando in illo tempore, non atifcrptiir a nobis pars Mariae, imo aogebilur.
quo dcbcmusvacarc ledionibuscl oraliouibiis, sug- Et quod hic pcr quasdam minulissimas guttas in-
frerit nobis cogitatio nostra, ut eamus ad .illum, cipimus guslare, post istam vitam usquc ad quam-
vcl ad illum laborem, quasi hoc si^ necessarium, dam spirWuaiem ehrietatcm bibcmus, sicut dicit
tiinc quodannnodo Martha vooal Mariam, ut iliam Propbcla : Inebriabuntnr ab uberlale domus luoe, et
ttdjuvcl; sed Dominus bcnc jii:!ical et juste. Non torrente voluptatis tuce pntabis ees (Psal. xxxv).
iubci. tit Martha se cal ;
cum Maria, ncc jubct ut Non ergo vincamur istts laboribus, quia auferen-
Maria surgat, et ministrct cum Martha. Hclior uti- tur a nobis. Avide desideremus gastumdivinae dul-
quc est, ct dulcior ct suavior pars Mr.ri;e; non ta- ccJinis, quia hic quidem incipit, ced jicst istatu Tr-
509 SERMONES. - SERMO XVIII. IN ASSUMPTIONE B. MARL€. 310

A mnlto majus est gaudium videre.quomedd reguat in

pcrflciclur in nobis, et in aelernum manebit
in
tnm
Magnum gaudium videre, quomodo sugit ube-
nobis. Ad quam nobis beatitudincm oblinendam coelo.

apud tilium suum Do- ra sed mullo majus videre, quomodo pascit omnia.
auxilictur beata Maria. ;

minum nostrum qui cum Patre ct Spirilu sanclo Magnum gaudium, viderc eum imer bracliia unius
;

regnal Deus pcr omnia saecula sueculorum. puclhe, scd niajus gaudium, viderc quomodo conti-
vivit el
ncl omnia coeli et lcrra?. Usquc ad iianc diem, frs-
Amen.
SERMO XVW. tres, cognovil beala Dei genilrix Maria ilulcissimum
(ilium suum secundum carnem; quia, licel poslquam
IX ASSIMPTIONE B. MA.R1.«.

Dominus noster pati, ut habcamus ali- ille charissimus filius et Dominus ejus ascendit iu
Non vult
quod fastidium. Ideo nos visilai, aliquaudo per se, coelum, haberet ipsa omne desiderium suum ct amo-
rem suum ubi ipse erat; lamcn, quandiu ma-
aliquando per sacram Scripturam, aliquando per ibi,

nostros sermones, quibus reeilamus aliquid de ipso, nebat in hac carne corruptibili, non paieraet recc-
dere de ejus memoria ea, quae sccundr.m carncin
aliquando eliam per dulcedinem bouorum, quae no-
bis fccit per seipsum, aliquando per ea qwe fecit viderat de ipso. Seinper cnim occurrcbant aninm

per suos. Haic sunt nostra fercula, quibus ipse ejus, facta ejus, verba ejus, et super omnia versa-

ncc famem paliamur,

B batur in corde ejus imago decoris vultusejus. Ho-
pascit animam uouram, ut
nec in ciiendo aliquod fasti iium toleremus. Sed, sic- die autcm transivit de hoc mundo, et ad coelestia
ut inter omnes sanctos illa cst excelleotior, bea- rcgna conscendit, ubi coepit contemplari ejus clarita-
suavius gusiat ejus lem, Patris divinitatem ; et implelum est gaudium
tior, dulcior, quje familiarius el

dulcedinem, iia non est ei tantum crealuia, ancilla, ejus ct desiderium ej'.«s, ila ul merilo posset di-
cere Inveni quem d'ii,g ; '.
ar'.ma mea Cant. 111). Te-
amica, fiiia, sed etiam mater ; sic jusluw esf, ul : (

nel illum, ncedhcilt luvcneialprius quem dilexe-

cjus festura cum majori dulcedine ct jucundiiale
rat caro ejus quia ?jhuc earo sapiebat camein,
suscipiamus, et in ejus festivitate abun !anlius ;

homo honiinem lenuit illrm, sed dimisit. Tei.uil

nosmelipsos epuli6 spirilualibus pascamus. Et uti-
;

illum, sed secundum carnem : el idco per moriem

que, fratres, si semper debemus illam laudare et
amisit illum aliquanlulum, sed secundum carnein.
honorare, et cum omni devotione ejus dulcedinem
Ilodic inveuil,qucm dili^it anima ejus; quia, quam-
revolvere; sed hodie amplius debcmus illi congau-
vis sit, sicul quidam credunt, etiam cum corpore
dere, quia hodie ejus gaudium perfccte fuil imple-
assumpla in ccclum,tamcn ipsum corpus utique est
tum. Illa habuit niagnum gaudium, quando ange-
factum spi.iiualc, ut omnis illc amor, quo illa dili
lus illam salutavit. IUa habuit magnum gaudium, C
git Dominum suum, fil.um suun), non sit secundum
quando sensit odvenlum Spiiiius sancii, quando
carnem, sed secundum spiritum. Hodie invcnit,
fuit facta illa mirabilis ariunalio in uteio ejus de
Filio Dei, et carne ejus, ut ipse idem qui erat Fi-
quem diiigil auiiiia ejus, invcnil secundura spiri-
tum, diligit sccundum spirilum, tenet secundum
lius Dci, esset filius ejus. Illa habuii magnum gau-
spirilum; et idco nunquam amplius amiitel. Hodie
dium, quando tenuit lalem fllium inler brachia sua,

quando osculata est emn, quando minislravit ei, invenitquia hodiedisccsserat umbra moriis, el 01 la

esi ei lux lucis, In nocte qjix&ivit eum, sed non in-

quando audivit sermones cjus, qnando vidit mira-
cula ejus. Et quia mullum fucrat <ontrislala in venerat : idco ait In lectulo ineo per noctcs quwsi-
:

passione ejus, iierum mirabilc gamlimn habuit iu vl, quem diligit anima mea; qua'shi iliam et non in-
resurrectione ejus, el adhuc majus in as.ensiooe veni (
ibid. ).

Quandiu vixit in liac vita, nox fuit, et tamen in

ejus. Sed omnia isia gaudia superaxii iliud gaudium
hac uocte quacrere non cessavit, et ideo quando
quod hodie recepil.
nox perlransiit, invenil. In Itcluto, inquit. tneo qua-
'
Scitis bene, fraires mci, quia in Domino noslio
Jcsu sunt du.ie natura?, diviua et humana. fstflc duae sivi, quem diligit anima mea. Quis est isle leclulus?

natur* sunt ila peifecie in illo, ut divina nalura D Q»is polest diccre qualis est, et fuil iste leclulus?

immuiata proplcr humanam, ncc bu- Si csset corpoialis, 11 011 csset opus qujerere diu.
non fuerit

mana annihilala propler divinam. Undeet ipse est Pula, quia isle en ille lcclulus, dequoalibi ait :

a.'qualis Palri, et minor Palre. /Equalis propter di- Leciulus noster floridus (Cant. 1). Et quis erat ille

vinitalem, et minor propier humanilaiem. Et ccrte,. lectulus? Ubi erat cor cjus, ubi erant ftores omnium
magnum bonum est, et uiagiiiim gaudium
fratrcs, \irt11U1m. Et bene hctulus, propter iilam miraui

cognoscere Dominum noslrum Jcsum Chrislum se- rcquicra et Iranquillilatem, quam habuil. Non enim
Cundum humanitalcm cjus, amaie illum, ct cogi- cratibi lumultus vanarum cogitalionum ; non erant

tare dc illo quasi vidcre in cordc suo nalivilatcm ibi cupidilatcs hnjus mundi, non eranl ibi eamales
;

ejus, passionem ejus, viilucra cjus, morlem ejus, passioncs, nec dcsideria. Ubi islasuni. uon est lc-

rcsurrcctioncm cjus. Scd multo magis gaudium ille ctulus; quia nemo poicst requiem et uanquillila-

bahcl, qui poiesl dicere cum Apostolo : l.tsi no- lem habere, qui istos tumultus habuerit in corde.
acitiMl sibi inulli lcclum, non in corde, scd i;i
vimus Clirislum sccundum carnem, scd nunc jam F

Kon uovimus {II Cor. v). Magniim cst \idcre quo- carne; quia iu corde non habeni aliquam requiem,

modo. Dominus nostcr jacuit in prxsepio; scd proptcr raalam conscienliam ; sedjacent in carnc,
 511 D. AELREDI ABBATIS RIEVALL OPP. PARS . I. - ASCETICA. 313
id cst iii desideriis carnis, et ibi requiescunt quasi A sine dubio loquebatur, et seeis notificabat; 'seJ quo-
iu lecto. Qualibus dicit Aposlolus : Surge, qui dor- dannncdo per puerilia vcrba , id est per carnales
mis, el exsurge a mortuis, el iUuminalil te Chrislus observanlias et cxrcmonias. Postea coepit oslcndere
(Epltet. v). Sed beala Maria non habeLal requiem juvenlutem suam , quando multo aportius coepil
su.ira in carne, sed in mcute et in Lona conscien- ostendere fortiludinem suam (qux solet ampliu»
tia. Ibi requiesccbai, el non requiesccbal. Koquie- esse in homine in juvenlutc) illam fortitudinciu ;

scebalabomui cura mundi, ab oioni (umuliu vitio- qux debcbat vincere diabolum spoliarc iufernum, ,

rum, ab otniii sirepilu vanarum cogitaliouum et ; munduin redimere, a raorluis resurgere, in die judi-
tamcn non requiescebal : quia desiderabat et su- cii damnare impios,coronare sanctos qux emnia ipse :

spirabat, el gemilu et lacrymis quxrebat, quem dili- Dominus nosler per prophetas suos locutus esL
j.-eb.it. In lecluto n-.eo quwsivi per noclem, quein di- Ipsa omnia possemus vobis aperte in scripturis
tijit anima meu. Sed videamus, quando illa ccepit pi oplielarum ostendere ; sed faceremus nimis ma-
quxrcre. gnara digress ouem. Istx spiritualcs foriiludines,
Primo ante aJventum Domint quxrebat cum et quas fecit Den.inits noster Jesus Cbristus , sunl si-

<'esidcrabat. Quxrebat, ul veniret in lerram, sicut gnificalx per illas corporaks forlilndines, et pu-
promisciat, ut mundum redimorot, ut illam cum B gnas, el victorias David in juventule sua. Nam siue
o.eteris ab illa miseralili captivitate libeiaret. Qux- dubio qui posset ipsas pugnas et viclorias David
s vit;
eum, non in foio, aul in nuudiiiis, scd in le- perscruiari , et spirituuliier disculere, invcniret non
ciulo suo, in secreto thalamo cordis sui. Hic est fabttlas vanas, aut simplices nanaliones esse in
isle leclulus in quo Abisag Sunamiiis ealefaciebal sancta Scriplura , sod umnia viderel tssc plcna
rcgem David. Lcgimus in libris Regum : quoJ Da- ina^nis sacramenlis. Iu isla quasi sua juvcntuts
viJ rex propler magnain scneciiitcm iJa friguerat, nnstcr David tanto magis calefiebat, quanto plures
ut non posset aliquomodo calofieri. Cooperiebatur essent, qui eum agnoscebaut, et amabant, et dc-
<nira vestibus, sicut dicit Scriplura, et non caMic- side:abani. Postca coepit quasi frigescere sanctus
bat. Tunc dixcrunt servi regis ad eum : Quxramus David ; superabundavit enim iniquitas , ct refriguit
i )mino nostro regi puellam, virginem spcciosam, cbaritas jam appropinquaule ad-
multorum , ita ut
« J ministrct ei, el doimial in sinu ejus, el calefa- ventu Domini, propter multitudinem malorum dicat
ciat dominum nostrtim rogom. Et invenerunl quani- Propheta : Omnes dectinaverunt , simul inuliles facti
«'am virginem, qu;c vocabalur Abisag Sunamilis : snnt. Non esl qui faciat bonum , non est usque ad
etfuilcumregc.tlniinislrabaleietcalefaciebatcura. unnm (Psal. im). Tunc operiebalur noster David
Rcx antem noa eognovit eain (
IHHeg.i). Vos sciiis vestibus , sed non calefiebal. Qtiasi vcstcs ejus de-
b<Mic, quia rcx Davidsigu ficalDominum nostrumJe- ;
bel.ant esse pouiiliccs, sacerdotes el coramunilcr
sumCtuislum, qui natus estdesemine ejus. Ipseha- omnes Judxi ,
quos Dominus uoster sibi spirituali-

bebalquamdam spiiitualiterinfnntiam etpucritiam, ter quasi vestes conjunxerat. His veslibus quodam-
< I quamdam juventulcm, elquamdnm scneclutem. modo jam ante advenlum ejus oporiebalur : fre-
Quasiquxdam inraii!:aejiiseraf,quan loccepitprimo quenlabant cnim tcmplum , faciebant pontifices ct
nasci iu cordibus sanclorum Palrum qui ftieriiul sacerdi tes sacrificia, celebrabant fcslivitates suas,
ante adventum cjus. Ipse nasccbatur in cordibtis Sab! ata, neomenias, el cxlera hujusmodi. Sed ista

eorum duobus modis, per notkiam vidclicct et omnia non calcfaciebanl Dominum nostrum quia ;

umorem. Tunc coepit nasci in cordc Abraham in illorum cordibus veri amoris calor non erat.
quando ei diclum cst quod talis nascetetur de se- , Omuia Cnim isla non per amorem faciebant, se.l

mine ejus , in qtio bencdicerentur omncs gcnlcs pcr hypocrisiin , sictil Dominus r.ostcr satis aperle
(Gen. xxvi). Quod nos videmus modo implclum monstiavit. Necosse ergo erat ul providcrctur puella
quia in Doinino Jesu Cht i,to ,
qui nalus esl de se- virgo, in cujus amplexu verus ille David requic-
mine Abrabam , nnuc bene licuntur omnes genles. q scerct, in cujus sinti dormiret, quae eum jam fri-

Simililer in cordc Isaac tunc coepit quasi nasci gcscentera et scnescentom in lectulo suo calefaceret.
quando adventus cjus cir.pit ei notificari : similiier Hanc virginem omnibus virginibus puriorem,
'

in Jacob, ct cxteris palriarchis. Sod adhuc erat cmnibusfemini8sanctiorem,omnibus vi.isfortiorem,

quasi infantia ejns. Infanlia est illa xlas, in qua sole formosiorem , igne fer.enliorem.David noster
puer non potest adbuc loqui. Jam erat quasi nata sibi ipse providii.cognovii, imoipseeam sibi talero
ipsa nolita Domini noslri, sed adhuc non loque- paiavil; seJ lainen per servos suos eamquxrere vn-
I alnr; quia-ipsi SS. patres Ahraham, Isaac el Jacob luit. Qtixsivil eam Salomon, qui ait : Mulierem for-
j.on prjedicabant aperle adventum ejns • •tmibus. tem quisinveniet ? (Pr-v. xxxi.) Quaesivileam Isaias,
Sed licel non aperie loquerenlnr de eo, t» nen ca- cl invenit, et ideo ail : Ecce virgo coitcipiet , et pariet
I faeiebant eum , id est ardcnti amorc amplcctebaii- filium, et vocabilur nomen ejus Ert.manuel (Istti. vn).
lnr. Postea qua>i puerilia miratus est, di-
ftril ejus, qtiando data Quxsivit eam Jeremias, et invcnil, ot
esi lci , quando jam ipsa 'linttiia ojms coepit l<»qtii ccns : Creavit Dominus ttovum sttper lerram; n.Uier
utnnibtis, per divcrsa inslituia ct sacrificia qux circumdabil virum (Jerem. xxxi). Denique o,uxsivit
,

era.u in vc:ciilogo; >n qtiibus oumilus C!;: itius cam c aiiclus Cabi icl; qii;rsivil,invcnit,cognovit, salu-
315 SERMONES. — SERMO XVIII. IN ASSUMPTIONE B. MARLE. 314
lavit, et ad vcri David amploxum invitavit. Ipsa sola A rcgis conceplum, in quo Dei Filius carnem da carnc
invcnta est, in cujus sinu verus David fainiliarius virginis mirabilis unilatis univit amplcxu , virgo
requiescerct, cujus amplexu suavius calcficret, cum exislens, ipsius virgiuilatis signaculum nec in
qua in lcclulo quietius dormircl, domina scilicet conceplu perdidit , nec in parlu rcsignavit, post
noslia sanrta Maria, in cujus sac.atis.simo peciore partuni quoque inlegerrimum custodivil? Vultis
flamma cliaritatis non tepueiat; qua? sicut plus , aJhuc a:>dire quid de cxcelleutia Abisag Sunamitis
omnibus amabat, ita plus omi.ibus desiderabal; sapieulissimus Salomon senserit? Peteuti siquidem
idco sollicitius quxrebat. SeJ quem adiiuc diiige- Bethsabee, ut darelur Abisag Adonix, respondit-
bat caro rjus, jam nunc
anima ejus. Ideo ait
diligit : Salomon : Cur poslulas Abisag Sunamitem Adonia?
In leelulo meo quasivi quem diliijit anima mea
, postula ei et regnum (III Reg. n). mii ;c cxc^Uen-
(Catit. m). Non ait, quem diligebal anima mea tix virginem, ctijus qui meretur amplexura, mc-
sed quem diligit anima mea. Tunc cnim quodam- retur siniul ct regnum ! Quare? Quia huic nostrx
modo diligcbat caro ejus. Liccl enim sanclissimam Sunamili nonnisi regis congruebal amplexus : cui
ejus animam ex tolo vis divini amoris possedcrit, ejus caslissimus uterus servalalur; cujusmens,
ul ir.erito posset Sunamitis vocari (Sunamiiis enim Spii itu sanclo operanle , parabalur. Quomodo ergo
interprctatur coccinus ; coccus aulem ignci coioris » eum Abisag tiou invenit, quera in lcctulo cordis
esl), flammam prxfercns cbaritatis, ignem rutiians quxsivit , et in leclulo carnis suscepil?
divinx dileclionis. Licet ergo ex lola anima Dcum Videte, fralres,etsi peleslis cogitate et conji-
dilcxcrit, tamen, quia adhuc erat sollicita de cite , quautum hodie de dulcissimo filio suo sensc-
sua et tolius miindi salule, quam ipse dcbebal rit, adquantara gloriam perveneril, quam perfecte
adhuc operari , utique per carnem ejus, id est ip- eam divinitatis ejus amor et notiiia absorbuerit, ut
sam liumauilalem cjus desiderans, adhuc eum se- autc boc lempus dicat se non invmisse ,
quem ta-
cundum carnem cogitabat, secondum carncra qux- raen eam conslat dc suo utero gcnuisse. Ista dixi-
rebat, ipsaqtie anima ejus eum secundum carnein mus de prima ejus inquisitione : ilcrum quxsivit
amabat. Quxsivit quidem qucm diligcbat anima eum post passioncm ejus, posl morlcm cjus. hla
cjus; sed quoJammodo secundura carncm non cx , plane inquisilio fuit pleua doloris et auxietudinis.
lolo secuiidum spirilum. Tunc enim inipliluni fuit de illa, quod prophela-
ln leclulo , iuquit, meo per noctes quaisivi ,
quem verat sanclus Simcon : Et luani ipsius animam per-
diligit anima mea. In ista prima ejus inquisilione transibit gladius (Luc. u). GlaJius doloris, gladius
sinc t!ubio nox eral, quianox inlidelitalis tunc lo- n tristilix, gladius compassionis. Quanta lunc flumina
ium mandtHD occupaverat. Quwsivi , inquil, et non lacrymarum de illius caslissimis oculis cruperunt
inveui. Quid dicemus? Nunquid non invenit? Nun- cum vidcret lilium suum cl talcm in cruce pendcrc,
quiJ doii nostra hxc Sunamitis verum David am- potari fclle, ab impiis inideri! cum quantodolore
pl'xata est non solum in lcctulo cordis ejus, sed
, audivit ilulier, ecce filius tuus (Joan. xix), ul sci- :

in lcctulo carnis cjus? Quid est ergo : Quarsivi eum, licet susciperct discipulum pro filio! Uliquc tunc
et non inreni? Cogitatc crgo, quia ista vcrba non gladius doloris pertransivit animam ejus , perlin-
conveuiunl illi, secundum illuJ lempus.quo sccun- gens pcne usque r.d divisionem animce el ccrporis
dum carnem Filiurn Doi sapiebal scd secun- , ejus (Hebr. iv). Tunc sine dubio qtixsivit, quem
dum hodicrnum lempus quo in coclum ascendit. , diligilnunc anima ejus; quxsivit affeclu quxsivit ,

Ueoqua >idcprxlcri;o::a;ral,dicens: In (ecluloquic- desiderio; ila quod ipsa non cffugerit hoc quod
sivi quemdiligitanima mea. El siJclc qttam sublibtcr gemebat Apostolus : Caro concupiscil adversus $pi-
ipsam iuquisitioncm ponit prxteiiti tcmporis. Jn ritum , fiarnem (Calat. v). Ex
el spirilus adverstts

lcctulo, iuquiens, meo qncsiivi; ipsam autem di- carnali namque affeclu non duhilo eam tunc vo-
Ifclionem pouit prxsentis lemporis , ac si diceret luisse lilium suum ab illa morte libcrarc, Judxo-
Tunc quxsivi, quem moilo dilisit aniina mea. El D rnm irrisiones confutare, vel eliamsi posset, ipsam
aJdidit Queesivi eum, et non inveni. Scd quomodo
: mortcm subire. Tunc quoque nox eiat, quia nimia
noninvcnit, qux illiim ln utcro eonccpil, qu;c adversilas omnc cjus gaudiuin obscurabal nimia :

casUs visceribus peperit qux illum suis pavit ,tiistilia pcnc inejus moite vimralionis abscondaiat.

uberibus sacris amplcxibus fovil

, quem virgo Quxsivit crgo lunc scd non invenil ouia non est
, , ;

concepit, virgo pepcrit, quem po3t partum virgo impleta carualis illa volunlas cjus, qua volcbat ut ,

nutrivil? Undc pulchre dc Abisag Sunamite Scri- non pateretur filiu» rjus, sed spirilualis, qua vo!c-
ptura ait Jiex vero non cognovit eam (III Reg. 1).
: bat, ut pcr mortcin lilii ejtts iiuplerclui xterna sa-
Nusquam iegimus Abisag, nisi virgiuciii. Nam ct Itts ejus. Terlio coepil eitni quxrere post asi ensio-

Atlouias fraler Salomonis, qui eam iiucstarc lc- iicm cjus. Quxsivit, ul crcdo, duobus modis. Vi-
merario ausu voluit, mortis senter.tiam exccpit. vebant cnim adhuc in memoria ejits illa qux cor-
Virgo itaque Abisag antc regis aniplexum , virgo in potalitcr de illo viderat ; cogitabat delcciabilem
regis amplcxu, virgo post regis aniplcxuin. Videtis- cjtts convcrsaUonem , suavem sermouem ,
gratuui
nc quam lucide in hac sanctlssimx virgiiris bcalls- aspcctum, dulcissimum compassionis affceltim : et

cirax Marix virginitas commendaiur : qux et ante quia adliuc in corporc vivcbai , ssepe cliain qux-
315 D. AELREDI ABDATIS RIEVALL. OPP. PARS I. — ASCETICA. 316
rebat corporalcm praesenliam ejus. Aliquando auiem A venit. Tunc pci feetc invenit ,
qtiem modo dilHt
ad suMimiora se conferens, et coelcstem iliam con- perfecte anima ejus. Invenit et tenuit. Tenui, in-
versationero mente pertractans , solchat animo ler- qnil , itlum , ncc dimittam. Tenuil et tcnct , et nun-
rena omnia faslidire, tolo affctu ccelestia suspirare quam diniittet. Tenel illum amplexibus perfectae
et so!o corpore in lerra cxistens , ibi convcrsari cliaritalis, nec unquam poierit eum amittere; quia
corde, uhi cogilabat iilium siium supcr oninia re- nunquam poterit minns amare. Erigamus ergo,
gnare. Et lunc quidem nox illi erat absenlia (ilii fralres , corda nostra ad lianc dominam nostram
,
sui ; illud quoque clauslrum corporis sui, cujus advocatam nostram. Considercmus quanlam spem
tunc vinculo de:inebalur, ut ei lolo non possel ftlii possumus in iJIam habere. Sicut enim illa cst ex-
sui amplexibns inbxrere. His ergo noctibus primo cellentior omni creatura ; sic misericordior et beni-
advenlum ejns, dcinde in passione ejus, postmo- gnior. Secure ergo illam oremus, qux nobis suc-
dum peracta ascensione ejus , quxsivitquem diiigit currere potest per excellcntiam , et vult per miseri-
aniwa cjus. Qucvsiii, iuquil, et non inveni, et ad- cordiam ;
quatenns ipsa liliuro suum interpellet pro
jccit Surgam el circuibo civilatem , per vicos et
: , nobis, nt sicut de illa pro nobis dignatus esl nasci,
plateas quarnm, quem diliqit anima mea (Cant. m) per illam dignclur «ostri misereri qui cum Patre
,

Civitatem l.ic intelligo Jerusalcm coclcstem, cujus et Spirilu sancto vivil et regnat per omnia saecula
piatcse secundum propbetam sternuntur auro saeculorum. Amcn.
mundo, pcr cujus vieos cantatur, Alleluia. Sed quid SERMO XIX.
est, quod dicil Surgam, ei circuibo civilalemi Si
: 1N NATIVITATE B. MAIU/E.
auderem, dicerem, hcatissimam Dci genitricem Transite t,d me, omnet, qui concupiscitis me, el a
Mariara caruem primo reliquisse, deinde in ipsa generalionibus meis adimplemtni : spirilus enim
carnc in aeternam vitam resurrexisse. Sed, licel meus super mel dulcis, et hareditas mea super n.el
liascnon audcam aflirmare; quia non babeo unde , et favum : memoria mea in generationes swculorum
possim, si quis rcsistat couvinccre; audt lamcn , ) (Eccli. xxiv). Ista verba quae modo diximus sunt
opinaii: aflirmare autem indubilanler auJeo, quia scripta*in quodam Iibro ex pcrsona Sapientiae. Vo-
bodierna die bcaia \irgo sive in corpore , sive cxtra cat enim nos Sapientia, et dicit : Transite ad mc.
corpus, nescio, Deus scit , coelum conscenderit Scilis autem, fiatres, quia Domir.us nosler Jesus
omncm iilam coelestcm civitatem mentis vivacilale Cbristus est Dei virtus, et Dei sapienlia. Ergo isla
circuierit. H;;dierna planc die illam coelestem cu- verba sunl Chi isli, qui vocat nos ad se, et dicit :

riam intravit, can.!idas stolas virginum roseas Transite ad Viilete, fialres. Ipse stat quasi in
,
£ r.\e.

coronas mariyruni , tbronos apostulorum , nt in iis quodam excelso moute, cl vidct nos in vaile posi-
omnibos Glium suum rcgnare invenit. Quaic ergo tos, et dicit : Transiie. Aul murus est inler nos ct
dicit adhuc : Quccsivi iltum , cl non invcni ? Recogi- ipsum, aut mare, aut aliquid tale, quod debemus
lale, f.alres, hoc, quod paulo anle dixi. Nam et nansire, ul ad eum veniamus. Et ego puto, quia
in prima il!a cjus inquisilione, qua quacsivit eum utrumque cst inter nos ct ipsum, scilicet et mare, et
sed liodierna die eiun lam peifccfe, tam Lealc in- murus; adhtic eliam nubcs. Sic enim ait quidai»
venit, ut prius non invcnissc merito fateatur. Sic sanclus ad Dominum : Opposuisti nubem, ne trans-
ct bic. Ultia cnim omnem saiiciorum celsiludiBem iret oratio(Thren. m). Ista oninia opo; tet nos Irans-
consccnJens , *.l lantam Divinitalis notitiam per- volumus vci.ire ad Jesu-n id est mtuum,
i:e, si ;

venil, ut ttusc primuin se eum invenissc glorietur. mare, nubem. Debemus aulem sciro difibrentias
cl
Unde ait : luienerunl me vigiles , qui custodiunt ct- rerum, ct poslca modum transeundi. Nam mare
viletcm (ibid.). Vii;i!es sunl angeli , qui cuttodlunl non possumus transirc, nisi per lignum ; murum,
civitatem Dei , scilicel sanclam Ecclesiam, el pro- fcrrum nubem, nisi per lumen.
nisi per ;

leguuiai» incursionibuset insidiisdiaboli. Ei uliqnc, Noverimus ergo, fratres, quod mare boc, quoJ
fralrcs, ccrluni est , omncm angclorum exerciium I) est inler noset Deum, praesens saeculum esi.deqtso
venisse hodic obviam bcatissimae Marix. Invenc- «^icii Psalmista lloc mare magnum et spatioium
:

runt cani in roundo, et tuleruni. cam dc munJo. manibus (Psal. cm). Nisi islud mare transierimus,
Soi illa licet viilisset claritatcm angelorum et nullo moilo poteriraus venirc ad illum, qui ait :
,

corum gloriam ct beatitudinem , tamon non ei Tramiie ad me omnes. Aiii mergtinlur in hoc mari,
s-ufliciebat hoc ; sed magis ipsum soluni desiJerabat alii transeuiit. llli demcrgunlur, qui sine navi sunt
videre, qucm supcr omnia amabat. Ideo dicit : in hoc mari, vel qui de navi cxem.t, vel qui aiiqua
AT«m qucm diliijil anima mea, vidulis'! Ll aiidi:!it: tempcslate expLllunlur. Navis ista, sine qua nullus
Paululum cum pertrantissem eos, inveui quem dili- potest tia:.sirc hoc saeculum, est professio crucis
git anima mea. Chrisii. Sinc boc liguo nullus polest transirc mare.
beata anima , quae non solum palriarcbas et Sed alii meliorera ct fortiorem liabenl navim, quam
propbeias, ap>slolos, martyres, confessorcs, atque alii. Quasi navis est con;ugium quod fit in fide Jesu
\iigin s, scd ctam angelos, thronos et dominatio- Chrisii. Sed dcbilis esl istaxiuvis, el ruinosa, et re-
ncs, chcruhim et seraphim , et omnem militiam (ipit mclliiin dc aqua maris in seulina sua, ct nisi
cceli peilransiit, cl sic ad duKissiamin suum per- jugiter cvhauiia:ur , cilo mergilur. Sunt enim
 5" SERMONES. - SERMO XIX. 1N NATIYI TATE B. MARIjE. 318
multaj occupationes sxculi in ista proiessione ct A qui ditit Transtte ad me. Sed
; :
adhuc impedit nu-
incurrunt sxpissime, etsi non damnabilia, certe bes. Nubcs cst ignorantia, qua sxpe caecamur, ut
multa alia peccata : qux nisi p.-r eleemosynas et in mullis ncsciamus, quid agere debenmus. Adillam
magna opera miserieordix bauriantur, mergunt Iucernam babeamus oculos nostros, dc qua dieil
islara navim, ut non possit venire ad porlum. Qux Propheta Lucerna pedibus meis vcrbum tuum,
:
et /«•
taracn in isla vitaest professio crucis Cbristi, na- men semitis meis (Psal. cxvm). Verbum Dei sancta
vis est ;
et potesl homo per istam navim transire ad Scriptura, ipsa est lumen, et lucerna, ad quam de-
Chrhuum. Quicum|ue autem post profossionem con- beraus sine intermissione aspicere, ne nos impediat
jugii cad.t in adulieriurc, vel cxlcra damnabilia, nubes ignorantix, tit videlicet ista exercitia, qux
exivit homo ille dc navi, et idco mergitur, ct non agenda sunt, nonnisi secundum regulam S. Sciiplu-
poterit transire lioc mare, nisi forte iterura redoat rae,ct eo:um doctrinam, qui nobis yerbam Dei
ad navem suam per poenitentiam. Esl alia navis, ministrant, agamus. Ergo ftatres, quia in nari estis,
scilicel abrenuntiatio hujus mundi. Qui enim reli- per quam potestis transire boc mare niagnum et
quil sxculum, et tradiJit se alicui sanctae cougre- spaliosum sxculuro scilicet, quia
, inslrumenta
gationi, utsit subregula el polestatc alterius, isle optima babctis et acuiissima, quibus potestis mu-
inlravit navim, ut trauseat sxculum. Quicunque ,}
mm illum dissipare, qui sepaiat inler vos el Deum;
autem poslea quam intraverii aliquam congregalio- quia luccrnam babelis , per quam polestis nu-
nem, iterum exivil et rediit ad sxculum iste ex- ; bem ignoranlia? penetrare ; nolife stare, scd trans-
ivit de navi el demergclur in mare, nisi ilcrum ad ite ad illum, qui vocal vos, et dicit r Transiie
navim redeat. Tempestas, qux excutit hominera de tid me.
ista navi, tentatio est. ldco vos moneo, fratres cha- Sed quis hoc dicil? qui sunt quos vocat? Aarlile :

rissirai, qui elcgistis vobis bunc ordir.em, quasi Transile ad me omnes, qui concupiscilis me. Plane
fi.riissimam el optimam navim, quatenus vos in ea illi soli possunt transiread illnm, qui concupiscunt
teneatis ; neque per aliquam aJulationem vcl vim illura. Non ergo lili qui concupiscunt aurum, vel
paliamini vos ab hac navi educi. Adversarius enira argentum, vel divilias mundi hujus, vel bonores,
vcster diabolus circuit na\im islam, et aliquando possunt transire ad Christum. Ideo, fratres, concu-
adulatur, ut vos educat, aliquando deterrct. Adula- piscite Cbristum, et sic transile ad Chiistum. Sed
tur,quando propon vobis delicias sxculi, gloriaai
t quid csl, transire ad Cln istum ? Tres sunt transitus
mundi quando promiuit vobis longam vitam, et
;
ad Chrislura ; iinus in isla viia, alius post motom,
ostendit \obis magniludinem misericordix Dei, et terlius iu dicjudicii pnst resurrectionem. In isla vita

cxtera talia. Terret, quando proponit vobis asperi- debemus transire ad Cbristura, id est ad illum imi-
tatem bujus ordinis, quodammoJo loqnens in ani- landum. Post istam vitam ad requiescendum cum
mo vestro, dicens : Quomodo poteris semper ista illo. In die judkii ad regnandum cum illo. Istara

pati?El lu babes diu vivere. et semper iu ista mi- vocein audivit beatissima Maria, audivit, ei secuta
sei ia csse, semper luctari conlra carncra tuam, con- esl. Illa transivit perfecte hoc mare, de quo locuti
tra c<'gkalion«6 luas, nunquam esse sine timorc. Et sunius, bunc murum, bauc nubem. Ideo perfecie
posl tri^i.ita annos p"i uuum peccattim potcs om- venil ad ipsam Sapienliam, qux clamat, et dicit :

nesistoslaboresperdere.ll.ee sunt ej.is ligmenia Transite ad me omnes qui concupiscitis me. Ideo

et roemlacia. Non illa audiamus. Tencamus nos in specialiter ista verba in ejus solemnilate leguntur.

ista navi, adbxreamus ciuci Jesu, ut ve.iiamus ad illa concupivit Cliristum, ideo transivit ad Cliristum.
illum, qui vocat nos el dicit : Transiie ad me. Perfecte concupivil, qux ab ipsa infanlia ob ejus
Est adbuc mnrus inter nos et Dcuiu. Isle esl mu- amorem mundum contempsit, dcsiJeria carnisam-
rus, quem coustruximus dc diversis vitiis etpccia- pulavil, oranein gloriam mundi pro uibilo duxil.
tis, et mul is lapidibus, de quibus ait p. ophcta : Ncc miremini quod dixi, quia ab infantia concupi-
Peccatavestra separant inler vos el Deum{hai. lix). ty vit Cliristum, cum Cluistus noudum fuerit natus,
Islum murum non possumus dissipare cl deslrucrc, quando de Moysc dicil Apostolus : Majores divilics
nisi per ferrum, et boc acutum. Ferriim islud pce- arbitrans thesauris JSgtjpliorum, improperium Chri-

nileuiia est. E go qui vult ut dissipciitur pe.ccala sti [Hebr. xi). Mullum anle nativitalem Cbrisli fuit

sua, quac sine dubio sunt quasi murus iulur nos ct Moyscs, et tamcn inluiiu passionum Cbrisli elegit

Dcum, necesse babet ut se operibus poeuilentix passioues suslinere, quam in .Egypto regnare. Ila

tradat. Per ferrum abstiuer.tix dcstruat libidinem, beatissima Maria, quia scicbat, quod nasciturus
pcr fcrrum paupertatis dcstrual avaritlam, pcr fer- erat Cbristus, ccepit imilari conversationem ejus;
rum silentii deslruat contentioncs, pcr coulemptura quamvis non adbuc vidcretur in terra conversalio

l.onoris ct dignitatis, quasi pcr acutissimum fer- ejus; sicut Moysesjain imilabatur passionem ejus,
rum, dcstruat invidiam, pcr mortilicalionem pro- quamvis non csset facla passio sua, sicut fecit

prix volunlalis dcstruat lasciviam menlis; el per beala Mai ia, qux ila perfecte transivil ad Clnisluni
singulaexercitia, qux sunt qnasi acutissiraa inslru- corde, ul etiam a.l illam transiret, ct manercl in iila

mcnl.i, singula vitia quasi durissimos lopidcs con- eliam corporc. Hoc significabat, quod Maria qu.e
lcrat <t comminuat, ct ad illum constantcr transcat, soror Aaron voca! atur, prxccdebat lilios isiao\
449 B. AELREDl ABBATlS RIEVALL OPP. PARS . I. — ASCETICA. 520
qnando transierunt roare Rubrum, el praecedebat A meis implemini Quod si velis hic inlelligere illas
cum tympano (Exod. xv). Quia sine dubio bealissi- gcnerationes, quas ipsa Sapientia gcnerat in nobis,
ma Maria, vera scilicet Maria, cujus typum illa Ma- cogita, qnia sapientia esl mater et doctrix omnium
ria lenebat, praecedit omnes qui transierunt hoc virtutum. Nam, sicut dc illa scriplum est Sobrieta- :

mare, i I est pracsens saecuhim. Praeccdit digtiitule, lem docet, et prudenliam, et jusiitiam el virtutem
praeeedit sanctifste, praccedit purilate, pr%ced.it (Sap. vm). Hae sunt primae gcnerationes sapienliae
etiam camis mortificalionp, id est cum lympano. qualuor scilicet principales virtutes, quas eliam
Sed eiiam in hoc praecessit, quia prima omnium gentiles philosophi potuerunt, rationc tlocente, co-
Iranaivil i illa de omni humano
euim prima fuil gnoscere, scilicet lemperantia, quae hic appellalur
genere , primorum parciitum
quae matediclionera sobrietas, prudentia, juslitia, et forlitudo, quac hio
evasit. Itleo audire meruit ab angelo Benednta in : virtus nominatur.
mutieribus (Luc. i), id est cum omnes mulieres sub Ex his generationes aliae nascunlur, et ex bis aliae
malediclione sint, tu sola inter eas mirabilem hanc quibus omnibusSapienlia nos vull impleri, qucedi-
beneilictionem mereris. Ergo, fiatrcs charissimi, cit : El a generationibus meis impiemini. Per tem-
imi:em»r, quaiuum possumus, beatissimam dom!- perantiam casti sumus ;
per prudentiam bona e!i-

nam nostram concupiscamus sapicnliam,

; transea- gimus, et mala respuimits; per jusliliam Deum et

mus ad Sapienliam, quae clamat el dicit : Transiie proximum diligimus; pcr fortitudinem in omnibus
ad me omnes qui concupiscilis me, el a generationibus his pcrjeveramus. Transiteergoad sapientiam, et a
meis adimplemini. gcnerationibus cjus implcmini. Spiritus enim mcus,
Quae sunt generationes sapientiae? Polest dtiplici- iuquit, tupermel dutcis, el hwreditas mea super me*
ler intelligi, vidclicct generaliones, quibus ipsa ge- et favum. Palato camis nihil dulcius sapit quam
ncratur in nohis, vcl generationes, quas ipsa gene- mel, palato cortlis nihil dulcius quam Spiritus Dci.
rat in nobis. Hodie lectum esl in Evangelio : Liber Sed duo qitacdam hic posuit, spirilum suum, ct
generationis Jesu Cliristi (Malth. i). Et sicul postea haereditalem suam videtur majus
; aliquid tribuerc
dicil cvangelisla : Ab Abraham usque ad David ge- haereditali suae quam spiritui suo : Spirilus enim
neraliones qualuordecim (ibid.), et caetera, usque ad meus super mel dulcis. Sed quid dulcius Spirilu
Christum. ILe sunt crgo generationes Christi, et si Dei, cum ipse Dei Spiritus sit Deus? Quid excellen-
Christi, utique sapicntiae. Scd hae sunt generationes tius, quid dulcius, quid delectabilius Deo? Sed de-
quihus ipsa Sapienlia generatur in nobis, sed se- bemus hic inlelligere Spiritum sanctum, secundum
cundum coipus. Forte autcm sccundum has gcne- C hoc, quod eum nunc in nobis accipimus, sicut di-
rationes spiritualiter nohis nascitur
adhuc sapiea- cit Apostolus : Qui autem efficit nos in hoc ipsum
tia. Ergo, possumusinleliigere :Et a generationi-
si Deus, qui dedit nobis pignus spiritus (II Cor. v). Hae
Lus meis imptemini, id est ut habeamus in nobis sunt spirituaies visitationes et consolationes, qui-
spirilualiter Abraham, Isaac el Jacob, Judara et bus interim quasi quodam pignore delectemur, do-
caelcios sanclos palres, secundum quos narrantwr nec ad pcrftctam Inereditatcm perveniamus. Quae
gcneraliones sapientiae, id est Christi quia sine haeredilas in regno coelorum est ; et convenicn-
;

dulio t!e islis nascilur sapientia. Si crgo volueris, ler isla spiritualis dulcedo qua in praesenti re-
ut Christtis nascaturin le, habe eliinplc ficimur comparatur Apis cujus opus
te gcncra- , melli.
tiotiibus sapic.iti.e, id esl Chrisli.
Quomodo? Habe est mel , caslissimum animal est ; non eniiu
in te Ahraham, I-aac et Jac.ob. el caeleros lalcs, in apes per commistionem carnalem generantur.
qtiibus tlcsciibttnlur gmeralionrs Ch;isli; Abra- castam et sobriam mcntem;
Ideo apis significat
ham fuit in fidc p;rfectus,
Isaac fuit filius promis- qualem sapicntia lilxnter inhabilal. Haec igilur
sionis.Jacoh facic ad faciem Domiiium vidit. Ha • casta anima quasi apis volal per agrum Scri-
btlc crgo in vobis pcrfcclam fidern, pturarum sedula meditaiione. Ibi cx
et habebitis diclis etcxem •

spii itualiter Abraham. Sperate promissioncs fulu- D plis sanctorum quosdam spirituales florcs colligit :

rorum, contemnite dclectationes praescntium, ex quibus in corde ejus mira delcctatio, et ma-
et ha- iit

bcbitis Isaac. Feslinate, quantum gna supernae suavitalis dulccdo;

potestis, ad Dci ct ita cxperilur,
visionem, et haLebitisJacob. Item.si lucritisSpiritu quia Spirilus Domini super mcldulcis sil : £Tl hcere-
fcrventes, haLcbitis Abrabam spc gaudenles, ditas mea, inquit, super nut el favum.
; bi Apta compa-
lsaacjsi fucritis in tribulationc patienles, Jacob. Nonnc
ratio. casul.e ilhe , quas solelis videre in
Kam Abraham ita spiritu fervebal, ut unkum filium favo, oslentluiit vobis quamdam eimilitudinem hae-
Euum Deo volucrit immulare. Isaac interpretatur redilalis illitis, de qua Dominus dicit : Multw man-
risus, i,!co significal gaudium, quod dcbcmus ha- siones in domo mei sunt? (Joan. xiv.) Ideo
Palris
Lere in spe Jacob laboris palicns fuit, sicul
;
ipse addidii nu-l cuiu favo, quia in illis sclernis mansio-
dixil ad Laban : Vie nociuque ceslu urebar ct yelu, iiiluis sempilcrna et incflabilis dulcedo est. Videte,
el tic per viginli anuos servivi tibi (Gen. xxxi). Sic, etsi laboriosus videattir transitns usquc ad sapieu -

si omnes patres istus, de quibus holie loquitur tiam , magnus tamen fruclus
non debel vos
est :

Evangeliiim, spiriiualiter habuerimus iu nobis, lunc

inagis labor terrcrc quam fructus mulccre. Labor
erit hoc, quod dicit Sapientia Et a generatiouibus :
oranino est magnus transire fluclus el tempcstatM
 311 SERMONES. — SERMO XX. IN NATIVITATE D. MARhE. 522
hujus saecnli , ealcare omnes dclicias ct voluplates, A SERMO XX.
eontemncrc rcquieni ct quictem carnis. Setl hic cst I?» EADEM SOLEMMTATE II.

transitus, quo pervenilur ad snpientiam hujus spi- Mirabilis est misericoidia Doniini nostii Jcsu
ritus super mel dulcis, el hajreditas supcr mel ct Chrisli. Ipse est judex noster, ct scit, quia tniseri
favum. sumus, ct non possumus in judicio *>jus per nus
Vidctur csse leve cl dulcc, amare honorcs mundi, hoitani causam habcrc. Misericors csl, el vult no-
scqui propriam voluntatcm, in voluptatibus et de- stri misereri, scd non potest nisi jusle judicarc.Quo-
Hciis viiam ducere; sed fructus ainarus cst. Inter modo ergo providit nobis ? Docct nos bene vivcrc,
hos fruclus disccrnit Aposlolus', ita diccns : Sii- el nos coulra male vivimus. Pci baptismum nobis
pendium enim peccali mors ; yratia aulem Dei vita primuin omnia peccata donavit, et nos postea lapsi
teterna (Rom. vi). Amarus fiuctus mors xterna, sumus. Sa;pe promisinius emenJationem, cl tamen
dulcis fructus vita aucina. liluc ducit peccaliim, sempcr pectamus. Dat nobis locum pueniteniia*. rt
huc non nostra merila, scd Dci gratia. Quarc? (]uia nos negligimus. Et tamen super hiec omnia pareii,
tolum quod transimus ad sapientiam, Dei gvatiaj el quia nos indigni sumus, nec lalcs,quos riebeal
ascribere debemus, qua-. prscstat nobis virlulcm, ut exaudirc : proponil nobis amicos suos, ut cis ro-
transire possimus. Mcmoria mea in generalionos '* gcnius, ct pcr cos ad eum acccdamus et ei rccouci-
swcutorum. Si haberes memoriam de auro et ar- liemur. Vos scilis quia hoc solcnt faceie boiniucs
gento, ct diviliis, usqucquo polesl extendi isla me- hujus sacculi. QttanJo dominus iraius, csi illis, qu;c-
moria? Si multum, centum annis. Quis cuim ain- runt familiarcs ejus aliquando, S3?pe cliam sponsaiu
plius vivit bis lemporibus? Si cogitas de Chrislo, cjus : ut si forlc non sunl culpabilcs, libcnlius ;ui-

si cogilas dc sapiciitia, isla memoria polcst extendi diat dominus causam illorum, quando ab illo vcl
in geueiationes saeculorum, id csl in ajtemum. illa dicitur, quam dominus valdc diligil; el si cul-
Scinper eiiira crit sapienlia, et semper poteris csse pabiles sunl, per illorum precem ignoscal eis. In-
t u in sapieniia; quia, sicut scriplum est, immorla- venimus de quodam sanclo rcge qui la?labalur ,

lis csl sapicnlia (Sap. iv). Quandiu aliquis vi\it, quando aliquis rogabal pro ilio, qiiem neccsse Iiabc-
potcsl forte dives csse, ideo landiu potesl durare balsccundum leges punire, ulposscl habere jusiaiu
memoria diviliarum; si quis atilcm ponil nienu- causam ignoscendi. llle sinc dubio imilabalur 0i>-
riam suam in libidiuc cl vclupialibus carnis, quam ininum nostrum, qui, ut possileliam jusle ignoscerc
cilofiniunl, quam parvo lcmpore duranl! In uno nobis, vull ut sui familiarcs orcnl pro nobis. Cou •

momento Iransit loia illa dclectatio. Quid in dc- „ sideret modo unusquisque scipsum; videat qualis
liciis venlris, nonne quando saturatus cst divcs est causa sua anle Dominum. Quomodo viximus
decem ferculis aul duodecim, omnis delcctatio antc conspeclum cjus? Cerlc nos homines sumus,
pretiosorum ciborum abscedit? Tamen, ut breviter ille Deus ; nos scrvi,ille Dominus; uos crealunr,

dicamus, nulla memoria temporalium polest ex- ille Creator. Non Dcum nostrum coluimus, sicut
tendi, nisi quandiu homo vivil; quia nulius polest debuimus ; nou obcdivimus Domiuo nostro, sicut
cogitare se amplius habilurum ista lemporatia, nisi debuimus; non dilcximus Crcatorem noslruin, sicit
quandiu vivil in isla vila. Scd, si cogital de regno dcbuimus. Idco, f; atrcs, si bene considcrcmus nos-
coelorum, de gloria angeloium, de bcatiludine, melipsos, non poleiimus ci respondcie ununi pro
qux cstin visionc Dci, in incorruplione ctimmor- mille, sicut dicit Scriplura (Job ix). Quid eigo fa-
lalilaie ; isla mcmoria potcst extendi in generatio- ciemus? Nihil possumus cclare ei. Nain, sicul dicit
nes saeculorum, id esl in aslernum ;
quia ista ma- Aposlolus : Omnia nuda ct aperta sunl oculis ejus
ncbunl m aHernum. Ideo ait : Memoria mea in ge- (llebr. iv). Offeramus illi prcces noslras. Dicamus
nerationes saculorum. illi : iVon intres in judicium cum servis tuis (Psul.
Ergo, fralres, ut aliquandi scrmoncm nostrum cxlii). Parum cst, tamen , nostras prcccs Untuiu
finiamus, transcamus ista tcrrcna ct caduca, ul D offerre. Qua?.ramus illius auxirium, cujus preces
pcrveniamus ad sapientiam et adimpleamur gc- nullo inodo vdil conlemnerc.

nerationibus illius, id est illis virtutibus , qui- Accedamus proiude ad sponsam cjus, acccdanuis
bus ipsa gcncrelur in nobis. Exporiamur, quan- ad niatieni cjus, accedamus ;ul oplimam ancillam

tum possumus, quia spintus ejus dulcis est, et ejus. T.tum hoc cst bcala Mana. Ideo ciiin jucun-

bairedilas cjus supcr u.cl et favum. Auferamus, dilalc Nativilatcm U-ai.e Mari.c celebrcmus ; ul
quanlum possumus, mcmoriam uostram dc ipso ipsa pro nobis inlcrcedal ad Doiiiiiutm nostruui.
mitndo, et cor nostrum ad xlerna iraiisferainus, ul Si al.quid boni fecimus per graliam Dci ; si ipsa

ii.tcrcedcnle pro nobis boatissima domina n slia illud filio suo piajscnlavcril , non spernel. De malo
sancia Maria, cujus bodie festa celebratnus, quan- quod fecimus siue duhio veniam impclrabil. Iloc

doque ad ca, qitse ajterna sunl, pcrvenirc valeamus, cst ergo nobis necessarium, ut ita nos habeaiuus
prseslanlc Domino uoslro Jesu Chrislo, qui ctiin coram illa, ul ipsa vclit suscipcre causam iioslram.

Palre cl Spiritu sancto vivil cl regital Djus per Scd quid ei facicmus? Qualia ci mu-uera offercmus?
cmnia ssecula sa?cu!oium. Amcn. Etinain salleni posscmus reddcre ei, quod dehomua
illi cx dtbitolNos iiii dcbcmus honorcm, nos ii.i
523 B. AELREDI ABBATIS BIEVALL. OPP. PARS 1. - ASCETICA. ZU
Domini noslri, domina nostra est;
debemus scrviiium, nos illi dcliemus amorem, nos A Sponsa enim
laudem. Nos debemus honorem, sponsa regis nostri, regina nostra ; ideo serviamus
illi debemus illi

illi. Apostolus enim praecipit Servi, subdili estote

quia est mater Domini nostii. Qui euim non bo-
:

norat malrem, sine dubio inhonorat lilium. Itenim omni timore dominis (I Petr. n). Et, si ille contra

Scviptura dicil Uonora palrem luum el malrem

:
praeceplum Domini facit, qui non servit istis do-
,

(Exod. xx). Quid ergo diccmus , fratres? Nonne minis carnalibtis, sine dubio rcprcbcnsibilcs sunt,
qui spiriluali buic dominne non serviunt. Scd quo-
ipsa est mater noslra? Certe, fratres, ipsa cst vere
inater nostra. Per illam enim nati sumus, pcr illam
modo debemus servire illi?

i.utrimur, crescimus per illam. Per illam nati su- Fratres. nullum servitium placet illi lanium,
inus non mundo, sed Deo ; per iilam imlrimur,
,
qiiantiim boc, ut nos omni amore el affectu lnimi-

non lacie carnis; sed illo , de quo dicil Aposlolus : licmus iilio suo ;
quia omnis laus, omnc servitium,

Lac vobis polum dedi , non escam (I Cor. ni). Per exbibemub blio suo, boc lotum teuet p.o suo.
quo;l

illam crescimus; non magnitudiue corporis, sed Ncmo dicat Quamvis faeiam boc aut illud cont: a
:

in virlule animae. Modo videamus qualis sit isia Dominum, non curo mullum ; serviam sancl;»: Ma-
nativitas; quaie sit iilud lac, qualc sil islud cre- ri;e, et sccui us cro. Nou ila est. S:alim ubi homo
scere. offendit filium, i!,i siue dubio offendit el malrem.
Fuimus omncs, sictil credilis et scitis, in morle, Sed (jnando volumus coucordare Domino noslro
in Yetuslate, in tenebris, in miseria. In morte, quia posl peccala noslra, tunc neccssarium esl ul eam
Dominum peidideramus; in vetuslate, quia in cor- requiramus, et ei nostram causam commitlainus.
ruptione crainus; in tcncbris, quia lumcn sapteuliae Item dcbemus ci amorem. Caro enim et soror no-
amiseramus, el iia omnino pericramus. Scd per slra esl. Non videatur vobis prxsumpluosum quod
bealam Mariam mullo melius quam per Evam nali dico. IpseFiiius Dei, quia liiius bomiuis est, f.aler

surous, per hoc quod Christus de ea natus fuil. noster esl ; altamen ipse de sola matre homo ; isia

Pro vctuslate recuperavimus novilatcm, pro corru- et de palre, et de malre. Videlc inodo quantuin
plione incorruplionem pro lcncbris lumcn. Ipsa ,
possumus proesumere de illa, quia soror tiostra cst.

est matcr noslra, mater vitae nostroe, matcr incor- Amemus illaro, quia ipsa ulique amal nos. Istam
ruptionis nostrae, maler lucis noslroe. Dicit Aposio- utique sororcm debemus amare; cujus sanclitas,

lus de Domino nostro : Qui factus est nobis a Deo cujus benignitas , cujus purilas non solum sibi,

tapienlia, et justitia t et sanctificutio, el redewptio scd nobis omnibus profuit. Itcrum debemus illi

(I Cor. 1). Ipiia igitur, quae esl mater Chrisli, malcr q laudem. Dicil cnim Scriptura : Laudate Dominum
est sapienlix nostrae, mater jtislitix nosirx, mater tn sanclis ejus (Psat. cl). Si Dominus noster lau-

iaiictilicationis nostrse, mater redcmptionis noslrx. dandus esl in illis sanclis, per quos ille facit vir-

Ideo nobis inagis inater quam maler carnis nostrae. tules et miracula, quantum iaudandus est in ista,

Ex ipsa ergo esl mclior nostra nativitas; quia cx in qua fecit seipsuin, qtti supcr oinnia mirabilia est
ipsa cst noslra nalivitas; noslra sanctilas, noslra mirabilis! Si illi sunt laudandi, qui proponunt ser-
sapicntia, noslra juslilia, nostra sanctiiicatio, no- \are castitatem : quomodo est il!a laudanda, quae
stta redemplio. btco cum jucundilate ejus celebre- sine exemplo elcjjit servare virginitalem , el tamcn
mus Nativilatein , dc qua habemus tam bonam na- cum virginitalc oUinuit fecunditalem ! Si illi lau-

tiviiatein. Nunc quale lac dc illa sumpsimus, videa- dandi ,

per quos Deus suscitat morluos, quomodo
mus. Veibum Dei , Filius Dei, sapientia Dei, panis cst illa lattdanda, per cujus saiiclitalem totum
esl, cl solidus ciutis csl. El ideo de illo soli illi qtti mundum de niortc perpetua suscitavit! Ideo, fra-
fortes crant, id est angeli, manducabant. Nos, qui tres, laudemus illam, et cum jucunditale Naliviia-

parvi eramus , non pottiimus cibum islum gusiare, lcm ejus celebremus, ut ipsa pro nobis inlercedat
quia soiiiins eral; nos.qtii in terra eramtis, non ad Dominum Deum nostruin. Sed, si voce laudamus,
poluimus ad isiutn pancm ascendcrc , quia in coelo D moribus non vituperemus. Idcirco non ficte, sed

crat. Quid etgo facluin cst? Vcnil iste panis in ute- vere laudemus. Falso ille laudat, qui quod laudat,

rum B. Virginis, el ibi faclus est lac , ct tale lac, quantum potest, nou vult imitari. Ille vere latidat

quale nos sugcrc possumus. Considera modo Dei humilitatem sanctaj Mariae qui, quantum potest,
Filium in giemio Viiginis, inler brachia Yirginis, 6tudet esse humilis. Ille vere laudat ejus castita-

ad ubera Virginis boc lotuin lac est, hoc suge.

, lem ,
qui exsecratur et despicit omnem immundi •

Islud est lac, quod nobis bona mater noslra mini- tiam et libidinem. Ille vero laudat ejus cbaritalem,
stravii. Jam nunc considera ejus caslitalero, cjus qui lota intentione et studio lendit ad hoc, ut possil
charitatem, ejus humililatem ; ct exemplo ejus Deum el proxiinum pcifectediligerc.
cresce in purilate , cresce in charitate , cresce in Ideo, fralres, si volumus illam digne laudare, ma-
bumililate; et matrcm tuam. E<xe
iu sequcre xime bac tiia studia debcmus habcre, bonas cogi-

qucmadmodttra malcr noslra est; ideo debemus illi taiiones, sanctos sermoncs, et recta opera. Qui

bonorem. Hoc enim praecepit Dominus, sicut dixi- enim ista babet, quantum potesl, ct ad boc tcndit

mus Honora patrem tuum, et matrem luam. De-

:
ni possit ista perfecte habere, ille imiiatur sanclam

bcmus ctiam illi serviiium, quia domina nostra cst. Mariam. Isia euiin tria commendal in iila S;irit j;
325 SERMONES. — SERMO XXI . IN NATIVITATE B. MARIvE. 326

sanclus,"qui ait per Salomoncm : Favus distillans A quorum opera videnlur honiinibus esse sancta; sed

labia tua. tiel ei (ac sub liugua lua. Et odor vesti- non liabent odorem thu: is, quoniam in Dei sacriii-

vientorum tuorum sicut odor llinris (Canl ivi. Per cio eorum opera non ponunlur. Idco, fratres cha-
labiadebemus acciperc vcrba, quia per labia loqui- rissimi, imitemur beatissimam Mariain, quantum

nmr. Eavus est cera, quae habet in se acl. Favus possumus. Sint i:i nobis sancla medilalio, et pia

distillans, quae babet tanlarn abundantiani mellis erga invicem compassio, qrasi racl et lac. Sinl la-

ii.lrinsecus , ut etiam incipial foris flucre. Ideo bia nostra quasi favus distillans, ut omnia vcrba
bene verba beatae Mariae possunl comparari favo nostra ex dulcedine charitatis procedant. Si corri-

(urrcnti, quia omnia verba cjus dulcia erant; plena, pimus, fiat cum charitale ; si ab illo cortipimur,

iion carnali Oulcedine, sed spirituali. Scd mulli sunt, audiamus hoc cuin charitate, ul secundnm Aposto-
qui balent mcl in ore, non tamcn favum distil- lum, omuia noitra in charitale fiant (I Cor. xvi).
lanlcm, quia mulii babent dulcia vcrba, sed non Ex operibus nosiris Deo sacrificcmus er bonara |

veniunl cz abundanlia inlerioris dulcedinis. Isli conseienliaui, spargamus im!e bonum odorem, ut

secundiim aliqnid similcs sunt api, quaj habel dul- abi sumant cxentpluin, clsic non habeamiis jucun-
cedinem ct puuctionem. E\ una parte mcl habent, ditatein camalem non de epulis, non in jocis, non
;

quia dulce loquuntur, omnibus adulantur, Aolun- B in hujus mundi pompis, sed cum omni jucundilale
latcm omiiium suquuulur, sed hoc tantum foris. spirituali hoJic Nalivilalem B. Ma, iae celebrcrous,

Nam iu secretis suis, vel forte in cordibus suis, ul ipsa pro nobis inlercedat ad Doiniuum noslrura
quos foris melle liniverint, inlus detraclionibus et Jesum Chiistum, qui cum Patrc et Spirilu sarictu

judiciis pungunt. Non hahcnt isli favum distilian- vivit et rcgnat per nniuia saecula saxulorum.
teui, quia ista dulcedo verhorumnon venit, utdixi- Amen.
mus, dc abundanlia interioris dulcedinis. N. n sic SERMO XXI.
B. Maria. Farus, inquit, disiitlans labia tua, id est IN NATIVITATE D. HAni.C III.

verba lua dulcia cx abundantia interioris duicedi- Vos scitis, fralres charissimi, quia nos ctlebra-

nis. Et, ut sciamus, unde esl ista dulcedo verbo- mus hodic Nalivilalem dorainse nostrae sancUe Ma-
rum, siatim adjunxit Mei el lac sub lingna tua.
: rise : et ideo juslum est ut gaudeamus in Domine,
Qui vo^uerit sanctam dulcedincm habcre iu vcrbis et ad memoriam nostram revocemiis quantum
suis, lalem quaeDeo placeat, ncccsse est, ut duo gaudium nobis advenit per ejus nalivilatem, quia

liabeat in cogilationibus suis ct in corde suo, id est in ejus nativitate ccepil apparere omne gaudium
sanclilatem ad se, et compassioncm ad proxiiwos. uostrum. Et ideo iuslum cst ul cxcitemus nosraet-
Qui isla duo habet in corde sun, qui in Istis duo- ipsos in bac festivilate ad iaudandura Dominum
bus serval cogilationes suas, erunt ejus sermones iuslrum. Scd, quia in hac nocte excitali estisper
pkni spirituali dulcedinc. Sirul mel de divcrsis cantus, pcr lecliones, per psalmos, el pcr caetera la-
floribus (it, itn omnis sanclilas in mullis virluti us lia quae convcniunl fesliviiali, ut nihil vobis desit,

constat. Ideo per mel possumus intelligere gancti- volumus etiam, quanlum possumus, ^os cxcilarc
tatenf. Lac, quoniam est signum maleriix charila- per sennonem nosirum. Spero autcra quod, elsi

tis, cl nutril parvulos, et facit matrem inclinare se iiium ardentissimum vestr* devotionis -aflcctum
ad parvtiium suum; per lac inlelligimus compassio- sermo nosler non augeal, non minuet lair.cn. El
ncm. Nihil a:;le:n magis facit bominem pie ct beni- sicut raihi videtur, niliil aliud debct nos raagis ex-

gne et dulciter loqui cuni alio quam compassio. Sed citare ad amorem cl laudcm Domini nostri, ct ad

compassio sine sacctitate remissio gaudium spiriluale, quam si commemoremus vobis

est.

Yidcte ergoquod dieilur Favus distillans labia hoc, quod Dominus nosler hodie inccepit ostendere
:

tua, sponsa ; mel el lac sub lingua iua. Ac si dice- nobis. Hodie enim nobis coepil illam miram mise-
ret Idco scrmones tui plcni sunt spiriluali dulce-
: ricordiam suam, miram pietatem suam exhibere,
dine, quia veniunt de inleriori sanctitate et com- D qnam anle tol annos promiscrat Abrahoe, scilicct
passioue. Sub lingua sunt illa, quae non adbuc ve- quod in semine cjus benedicerenlur omnes genles.
niunt ad linguam. Ideo dicit Sub lingua tua, quasi (Cvn.
:
xxii). Hodie enim fuit natum illud scmcn, de

diceret, in cogilationibus tuis. Sequitur El odor quo 01 tus cst sol justiti;c Obrisius Deus nosler, in
:

vestimentorum tuorum, sicut odor lliuris. In vcsti- quo sine dubio non una gens, sed omnes gentes be-
menlis debcmus accipere lona opera nostra, quia nedict?e sunt, quia pcr omnes genles est fidcs Cliri-

per bona opera nostra teguntur peccala nostra quasi sti, ct cjus benedictio. Istud semen, lralres, cst

turpitudo nosira. Ipsa ctiam sunt ornamcnta nostra beata Maria, quae hodie nata cslde semineAhrahs:
ante Deum. In tbure possumus duo considcrare : quae lam miram bcnet!icticnem recepit a Domino,
boiuim odoretn, ei divinum sacrificium. Vestimen- quod abstulit maledictonem mundi. Nam, sicut
ta igitur sanctx Mariae coniparantur thtiri; quia ct Evangelium quod hodie legiiur narrat, ccrtissimum
Ibi enim le-
Deo placebant, et boniinibus odorem bonae famse csl quod ipsa est de scminc Abrahse.
giinus Liber generalionis Jesu Christi (ilii David,
exliibehant. Multi sunt, quorum vestimenta lialcnt :

Abraham (Matth. i). Cnde sciir.us quod Domi-

bonum odorem, scd non babcnt odorem thuris. filii

nus noster, qui non babu.l palrcm in terra, nou

Quia mulli sunt, de quibus forma religionis cxit,
327 B. AEMtEDI ABBATIS R.EVALL. OPP. PARS 1. — ASCETICA. 328
posset dici rccte filius Abrahx, el filius Daviil, nisi \ (/ Cor. mi). Sed, quia nos in profundo stiinus, i'le

inaier ejus esset de eodcm seniine. Iterum ul esse- autem ad quem ascendere debemus, valde altus csl
mus certi, quia ipse est ill<\ dc quo Deus loculus non possumus nisi per quosdam gradus iliuc per-
«;st ad Abraliain, voluit evangelisla Mallhxus nar- venire. Islos gradus spiriluales, per quos debemus

rare nobis totam progeniem Domini noslri, al) ascendcrc, posstimus, ut diximus, notare in islis

Abrabam usque a I beatam Mariam, de qua orlus patribus, per quos Dominus noster desccndit ad
cst S',1 justitiae Cbrisliis Dcus nostcr. Dcbcmus ad- nos, ut ad illum ascenderemus. Ideo, sicut ille ab
liuc eliam considerare, quia non sohim ad boc ten- Abraham, Deo Patre desccndit ad nos pcr
id est

debat cvangelisia, ut nobis siinplicilcr ostenderet istos patres secundum carncm ita et ncs per istos ;

illos patrcs, dc quibus nalus cst Clirislus, el car- patres spirilualiter intellectos ad ipsum Detim Pa-
nalem ejus progeniem sciremus; sed etiam ul de trem ascendamus. Et primum vidcamtis, quid si-

fruclnm capia-
carnali ejus progeuie spiritualem gnificent islx tres distinctiones, qtias evangclista
mus. Quia, si ad uibil aliud oslenderet cvangelisla, fecit.

quarc facerel illaslrcs disiinctioacs, id est in una- Puto quod per has trcs dislinctiones dcbcamtts
quaque distiuclione poncrel qualuordecim gencra- accipere tres slalus, in quibus sunt omnes qui vo-
tiones, id est qtialuordccim nomina ? Sic enim di-
" lunt per istos gradus ascendere illuc, unde Christus
cit : Ab Abraham usque ad David, quatuordecim ge- descendit ad nos. Primus status est nostra convcr-
nerationet ; a David usque ad transniisgrutionem Da- sio; secundus noslra purgalio; lertius nostra ex-

bylonis, gcueraliones quatuordccim. A transmigra- spectatio. Sic debet unusquisque proficere. Piimo
lione Dabtjlonis usque ad Cttristum, generalionesqua- enim homo convcrlitur ad Dominum a sxculi hu-
tuordecim (ibid.). Lt qnia noluil bunc numcrum cx- jus vanitate; postea purgatur a viliis.qux conlrax l

cedere, sed istas dislincliones servare, ideo ornisit cx mala consueludine. Etpostquam fuerit purgalus
numerare quosdam patres cl filios, qtii pertinenl ad a quantum humaua fragilitas permiserit,
vitiis,

istam progenicm, cl liansivit de paire ad tcrliuin lunc debet cum magno dcsiderio solutiouem suam
nepotem. Et id<o pcr iltos patrcs el filios, per quos exspeclare; quando debeat de hoc corpore exire,
Cbris:us desceiiJil ad nos, debemus aliquitl spiii- et ad Christum venire et sccure suum prxmium re-

luale inlelligere, cl nolarc quosdarn gradus, quibus cipcre. Sed, si homo vult ad islum summum gra-
debemus asccndere ad ipsum. Ideo videamus, quo- dum ascendere, primodcbel esseperfcclusin primo,
niodo narrat islam progcniem. et postea in secundo, et sic ascendere ad tertium.
llle incipit ab Abraliam, ct descendendo pervenil
p Ideo oporlet utquicunque convertiiur ad Dominum,
ad Dominum nostrum. Sxut videtur, per islam de- non limide aut lepide ccnvcrtalur. Ille limide et
scensionem, qua Doininus noster descendit ad nos, tepide converlitur adDominum, qui,quando relin-
voluit oslendere nobis qnamdam ascensionem, qua quit sxculum, non omnia sua desere-
vtill perfecte
debcmus ascendere ad ipsum. Ideo enim ille descen- re; sed contra Domini prxccptum sollicitus est de
dil, ut nos ascendcremtis. Ideo pro nobis pauper fa- crastino, et aliquid sibi reservat, et de sua sub-
ctus esl, ut diviles facerel. Evangelisla autem in- stantia ; incipit aliquam novellam habitationem x-
cipit istam descensionem ab Abrabam. Abrabam dificare, et timet ne possit pati illam distiiclio-
aulem interpretatur pater excelsus, pcr quem potest nem, qux est esse sub alterius imperio ; ct incipit
significari ille, qui vcrc excelsus pater est, id est pcr se vivcre, et suimct curam habere, el priuscsse
Dominus Pater Domini nostri Jesu Cbristi. lndc, id magister quam discipulus. Ille etiam tepide se con-
esl dc sinu Patris cxeelsi descendit Dominus noslcr vertit ad Deum, qui, quamvis rclinquat omnia qnx
ut vcniret ad nos. Per boc autem venit ad nos, habet, et se ponal sub allerius polestale, aliqucm
quod bomo factus esl inler nos. Et pcr hoc qttod locum eligit, et ibi se ponit, ubi habcat tantas de-
bomo esl, utique hlius Marix est. Ideo in fi:ie hu- licias, vel eliam plurcs, quam habebal in sxculo.
jus descensus ila ail evangelisla : Jacob autem ijc- D Sed el ille lepide convcrtilur ad Dcum, qui in qtta-
nuit Joseph virum Harioe, de qua natus est Jesus,qui cunqtie domo fuerit, qunnlum potcst, scmpcr tia-
vocatur Clirislus (ibid.). Ergo, fralres chai issimi, si hit ad quielem ct dt licias carnis, cl nihil ctuat, nisi

voluinus illuc asccnderc, undc ille dcscendit ad nos, ni quocunque modo possit remanerc iu domo, .-. I

id esl ad Palrcm excelsum, bic incipiamus nostrum quam venil. Ilerum in purgatione nostra dcbcl cssc
ascendere, ad iilium Marue, id est ad humaiiiiaic:u perfec.lio, ut non sulTiciat nobis, si ilias abomina-
Cbristi, el sic asccndamus ad ejus divinilatem. Ipsc lio.es, quas fecimus in sxculo, relir.quamus, <t
est enim via, sicut ipse ail Ego sum via (Joan.
: lamen ira, invidia, tletractione, murmuralionc,
xiv). Sine ista via, ntillus polest pervenire ad Pa- occullis cliam sordibus, oculus cordis nostri ma-
trcm excclsum. I.Jco ail : Nemo venit ad Patrem, culeittr. Iierum in exspectatione nostra debel esse
nisi per me (ibid.). Nemo enim polest aliquod bo- qu.cdam peifcclio, id est perseveranlia usque in fi-

liutn inciperc, uisi incipial a ChristO. Ipse esl ctiim ncm, el semper fervens dcsidcrium. Istas peifectio-

fundauieiilum omuium bonorum, sicul dicit Apo- ues possmnus intelligere per tres lessarcdecadcs.
slul :s : Fundamcntum aliud nemo polest ponerc, Sed quarc posttit isttim ntnnerum, id est qua-
ftatler id quod poiiiuin es>t,quod cst Jcsus Chrislus luordccim in unaquaqtic distinclion^? iste nuiuerus
 329 SERMONES. SERMO XXI. IN NATIVSTATE B. MARI^. 530
signilicat pcrfcctioncm. Doccm eniin ot quatuorsi- A omnia mala ct pericula oportel nos illuc ascen •

gnilicant lcgem et Evangclitim, in quihus csloninis dere, unde cecidimus ; et in ista noctedebemus
perfectio. Deccm signiiical perfeciionem legis, pro- ascendere , cl a mari ascendere ; necesse habcmus
p'erdecem praecepta, qtise erant in Icge. Qualuor ut habeamns aliquam l:iccm quse nos illuminet,
signiticat perfeclionem Evangelii, propter qualuor ptr quam ipsos gradus possimus ascendcte. l.Ieo
lihros cvangelistarum. Meo autem posuit evangeli- orta est nobis hodie stclla quaedam, domina scilicct
sla islum numerum, qui significat perfectionem, nostra sancta Maria, quae interpretatur stella maris,
quia in unoquoque slalu debethomo esse pcrfeelus, sine dubio stella islius maris, videlicet istius sae-
quia uliqtie perfecta debet essc conversio nostra. culi. Et ideo debemus erigere oculos nostros ad
Nam si in isto sialu non fuerimus pcrfecti, nuiio- istam stellam, qua? hodie apparuit in terra, ul ipsa
modo possumtts ad illum alium statum pervenire. nos ducat, ut ipsa nos illuminet, ul ipsa nobis
Nisi enim voluerimus periecte ad Dominum ab hoc ostendat istos gradus, ut eos cognoscamus, ut ipsa
stcuIo converti, nequaquam poterimus a vitiis no- nos consoletur, ne ascendendo deiiciamus, ut ipsa
tris purgari. Et nisi perfecie a vitiis nostris pur- nos adjuvel, ut ascendere valeamus. Et ideo pul-
gati fuerinius, nullo modo possumus secure pra> chre in ista scala, de qua loquimur, ubi nos debe-
miura cceleste exspectare. Sed quoniam ncc ad mus incipere ascendere, ibi posita est Maria, sicut
primnm peifeclionem, quse cst in conversione, nec dicit evangelista, Jacob autem genuit Josepli virum
inde ad alias potest homo stalim pe: venire, ideo Marice (Matth. i), ut statim in ipsa prima conver-
debet quasi per qtiosdam gradus ascendere donec sione nostra ipsa nobis appareat, et recipiat in sua
pervenial illue, unde Dominus nosler desccndit ad custodia, et illuminet lucc sua, et comiletur nobis
nos. Jam nunc ergo, fralres, ascendamus et a Chri- in ista via laboriosa. Igitur, illa illuminanle et do-
<-io incipiamus, ul ad Christum perveniamus. A cente per omnia, qui incepimus converti ad Deum,
Chrislo incipiamus, sccundum quod homo csl; et ipsam convcrsionem ducamus ad perfectionem
ad Chr.istum perveniamus, ubi cum Palre excelso et incipiamus a Joseph, ubi incipit augraentum
unum cst. Et si volumus per istos palres, quos nostrum ; et proficiamus ct ascendamus, doncc per-

commcmorat Evangelium, accipore illos gradus spi- transeamus transmigrationem Babylouis, ut qui
rituales p r quos debemus ascendere , debemus fuimus pcr vitia et peccata captivi sub potestate
primo incipere a Joseph, et ita sursum versus per- Nabuchodonosor in Babylonc, id esl in confusione,
venire usqne ad transmigralionem Rabylonis. Nam liberemur per gratiara Chrisli, ad quem conversi
isti sunt gradus, qui pertinent ad primum statum : q sumus : et ita cum perfecte convertendo ad Deum
Joseph interprelatur augmenlum. Sci'e debenius redierimus a Babylone,transeamus ad secundura
quod Dominus creavit rationalem creaturam ut es- slatum, et incipientcs nosmetipsos purgare, ascen-

set particeps bcalitudinis illius, ita ut nihil aliud damus de gradu in gradum , donec veniamus ad

illi possel sufficcre ad beatHudinem, nisi solusDcus. Salomonem, qui interpretatur pacipZcus, ut, scilicet
El haec esl tola perfectio ralionalis creaturcc, etomne purgati a malis passionibus , habearaus in nobis
bonum adhaerere illi. Et ideo reccdens ab co, ten- quamdara pacera et tranquillitatem, et sic ingredia-

dit ad nihilum. Et hoc modo omne detrimentum mur tcrtiura statum, qui incipit a David, qui inter-

bominis fuit, recedere a Deo. Idcirco, quando horao pretatur desiderabilis ; ut et nos desideremus , et

convertit se ad Deum, tunc incipit augmentura ejus. ardeamus videre illum desiderabilein vultum Crea-
Et ideo si volumus ad ipsum asccndere, primum toris nostri, et in ipso desiderio nostro pervenia-
est ul convertamur ad eum et sic incipit augmen- mus ad Patrem Abraham, ad Deum scilicet excel-

tum noslrum, qund possumus intelligere per Joseph, sum, et videamus eum in Sion.
qui inlcrprctatur augmenium. Dorainus noster Jcsus Sed quia longum est, si velimus ista omnia no-
Ghristus, cum in forma Dei esset, non rapinam ar- mina percurrere, et in singulis istos gradus quae-
bitralus est esse se aqualem Deo ; sed semetipsum D rerc ; hoc videamus, ad quam perfeclionem debemus
exinankii (Philipp. n). et descendit usque ad inlir- in singulis istis tribus statibus pervcnire. Et hoc
milalem nostram. Sed quia quod infirmum est Dei primum videamus, fundamenlum positum sit, id
ut

fortius est hominibus (1 Cor. i), ideo ubi ille devcnit est lidcs Cbristi. Sine fide enim impossibile et pla -

ad defcclum noslnmi, ibi inccepit augmcntum no- cere Deo (Hebr. xi). Postea vcro diligentcr conside-

strum. Sed quia ab illa magna claritalc cecidimus renitis, ut scmper habcamus ante oculos nostros
in istas tenebras, ab illa magna quiete, quam pri- islam siellam, quae hodie apparuit in tcrra, ne de-
ruus homo habuit in paradiso , cccidimus in hoc ficiamus proptcr tenebras hujus noctis , in qua stt-

marc magnum et spatiosum, uhi abundant vcntus mus, et sic incipiamus ascendcrc in primo statu, ut
tentationum, flucius perseculionum, et in hanc no- conversio nostra peifocla sil.

ctcm, in qua transeunt omncs bestiaj silvre (Psat. lsle siatus incipit a Joseph. Joseph , ut diximus,

ciu). intcrprolalur augmentum. Quid significat hoc au-

In hoc etiam mari sunt reptilia, quortim non csl gmcntum, dioil Doininus in Evangelio : Quis volent
nunierus (Psal. xxxix), id cst maligui spiritus, qui turrim eedificare, non priu* sedens cogitnl, si habeat

scmpcr intcndunl ad nos d^eipiendos ; ct inter ista sumplu» ad perficiendun (Luc. xiv)? Turris ista csi

Patuol. CXCV. 11
 531 B. AELREDI ADDATIS RIEVALL OPP. PARS I. - ASCETICA. 553
perfectio, ad quam debemu6 asccudere. Oportet A greditur cum acriori cerlamino. Is quem dialolua
crgo ul, qui voluerit istam turrim spiritualiier aedi- impugnat, non dcficiat ; sed supe: ius ascendat, ct
ficare, augeat sibi expensas uride possit perficcre, diaboium, et omnia ejus argumenla dcspiciat, et

ut sit in isto primo gradu, id est augmenlo. Sed dicat : Deus meus adjulor meus, et sperabo iii enr.%

quae est isla expensa? Dubilaremus dicere, nisi ipse (Psal. xvn). Si enim Deus pro nobis, quis conlra
Dominus prius dixisset, oportere sumplus compu- nos? (Rom.. vhi.) Ponit diabolus anle oculos divitias
tare ad istam spiritualem aedificationem ; statim in mundi, quas abjecit homo, et vult cum facere re-
fine hujus Evangelii, de quali sumptu Ioqueretur dire ad vomitum suum. Sed ille cum omni fiducia
oslendit, dicens : Sic qui non renunliaverit omnibus dicat : Deus meus y adjutor meus, el sperabo in eum,
quoe possidet, non potest esse meus discipulus (ibid.). Et sic consideret, quia si deleclabilia sunt terrena
Mira res. Homines hujus saeculi, si volunt aliquid cl transitoria, sine ulla dubitatione deleclabilior esl
aedificare magnum, non solum servantea quae ha- ille, qui fecit non soium ista terrena, sed et omnia
bent, sed etiam mulla congregant et acquirunt. Sed dona pulchra, et coelestia et terrena , et pro ejos
ille qui vult spiritualem aedificationem facere, nonamore omnia contemnal et dicat : Deus meus, divi-
solum non debet id quaerere quod non habet, sed tise raeae, honor meus, thesaurus raeus, et omnia

eiiam id quod habel rclinquere. Quod ergo illis Yi- B bona mea. Iu islo gradu jam perfecte conlemnunlur
dctur detrimentum, hoc est noslrum augmenlum. omnes divitise ; quia, quando homo considerat pul-
Quanto enim magis minuuntur pro Chrislo isloe chritudinem Creatoris sui, parum ei videtur quid-
corporales diviliae, lanto magis augenlur spirilua- quid reliquit in saeculo. Sed jam, caicatis divitiis,

les. Ideo r.obis, qui dcsideramus ascendere et spi- quia illae non possunt impedire quin convertatur ad
ritualem turrim oedificarc, primum est posiius ante Deuro, incipiunt impugnarc carnales offcctioncs,
oos Joseph, id est augmentum, ut scilicet terrenas scilicet palris et mairis, fratrum el amicorum. Iste
divilias abjiciamus, et sic spirituales divitiae nobis iocus est valde periculosus. Quando enim homo
augeanlur. Scire autem debemus quia lemporales vult relinquere saeculum, et converti ad Deum ,

divitiae et occupationes mundi sunl quasi qusedam obslant omnes , relincnt, clamant. Relinquis nos
vincula, quibus diabolus lenet homines ligatos, ut Quis in sencctute sua sustinebit patrem tuum 1

non possinl libere ascendere scalam Dei. Ideo qui- Quis consolabitur matrcm tuam viduam dcsolatam?
dam dives, quia audivit a Domino : Vade et vende Quis adjuvabil fratres, sorores, parvuios, qui om-
omnia quos habes, et da pauperibus; et veni, sequere nes atlendunt ad te '!
Haec si non dicanlur foris,

me (Matth. xix), abiil tristis. Quare autem abierit

£ ipsa tamen carnaiis affectio vei diabolus dicit in
tristis, evangelista nobis ostendit ,
qui ait : Erat corde. Ex alia parte occurrunt familiares, amici,
aulem kabens multas pessessiones (ibid.). Tenebat et socii, cum quibus valde dulciler vixit, et dicunt
eum ligatum diabolus occupationibus mundi, quasi Ita relinquis nos? Ita dividcraur ? Sed qui ascendit
quibusdam vincuiis. Ideo tristis fuit. Yidebal enim scalam istam spiritualcm, et vult cantare canlicum
quid illum oporterel facere.sed quia erat his vinculis graduum, dicat : Domine, libera animam meam a
ligatus, nou poterat se sine magna tristilia expe- labiis iniquis, et a lingua dolosa (Psai. cxix). El ilc-

dire. Qui ergo projecerit proptcr limorem Dei et rum : Narrant mihi iniqui deleclationes ; sed non ut
amorem divilias hujus mundi, facile polesl scalam lex (ua t Domine (Psat. cxvui).

Dei ascendere et diabolum supplantare. Quia nul- Istae certe aflectiones, quasi quaedam nubes obscu-
lomoJo potest homo levius supplanlare diabohim, rant aniraam, et abscondere nituntur omnem spi-
quam per limoiem Dei, quasi acuta novacula, ab- ritualem delectationem. Scd debemus hic maxime
scindere vincula, quibus diabolus tenet eum liga- cogitare hanc stellam nostram, quae nobis luceat iu

tum. Sed quia qtftndo homo incipit converti ad hac noctc, in hac obscuritate. Debemus considcrarc
Dcum a peccalis suis, timor nimius vult aliquando radium,quide ista stelia ortus est; qui quodammodo
duccre eura ad desperalionem : ideo ascendat su- D cbscuratus est propier nos, ut nos iiberaret ab his
perius, et respicial ad illum qui vcre misericors obscuritatibus. Ipsum ponamus contra omnes car-
cst, et totam spera suam in eam ponat, ct eum su- nales aflectiones et ipsum considesemus patrem,
,

per omnia diligal ;

quia omnibus qui converluntur fratrero, matrem , araicum. Palrtm , quia erudit
aJ eum sine ulla dubitatione donat orania pec- nos ; matrem, quia consoiatur nos, et iacte dulce-

cala. dinis suae nutrit nos ;

fratrem, quia carnera de carne
Dicit Salomon in Proverbiis : Fili, uccedem ad noslra assumpsit ; amicura, quia sanguinera suum
serviiuiem Dei, sta injustiliaet timore , et prapara fudit pro nobis. Haec est recta via. Sed hic cavendi
animam tuam ad lentationem (Eccli. u). Non enim sunl Iatrones, qui se abscondunt, et pleruraque in-
curat diabolus teniare horainero, quem in potestate cautos fcriunt. Hic solet iatere ieo in insidiis, iiie

sua habet. Qui eiiira propriae concupiscentise in qui eircuit, quaercns quem devorct (/ Petr. v);et
omnilus obedit, et saiisfacit desideriis carnis suae, qucm non potest per suum gladium vulncrare, solet
non curat diabolus ad illum accedere ; sed si coepe- per ipsius arma, quem tentat, appetere. Tela iliius
rit ipsas concupisceulias abjicere, et niti conlra sunl viiia, quibus uos aperte impugnal. Arma noslra
Uvsiderabilia carnis suse, tunc dolet diabolus, et ag- sunt viitutes, quilus ei resistimus. Ideo, quaiiuo
533 SEKUONES. - SEUMO XXI. 1N NATIYITATE B. MARIJE. 334

A qui mcmbro sua bene regunt, ut non regnel pecca

uon potcst per aperia vitia, qus sunt ejus tela,
lum eorum morlali corpore (Rom. vi), et sint
in
destruere, vult de noslris armis nos occidere. Kili
ipsis magistri confusionis suae, ct non servi.
lur enim animo nostro persuadere ul in nobis
reliqueii- Quod quia suis viribus nemo sufficit implere ,
gloriemur, quasi nostra vii tute divilias
clamcmus cum Apostolo : Quis nos liberubit de cor-
omnes conlem-
uius, et nosira virtute affectiones
pore tnortis hujus ? {Rom. vn.) Sic clamor meus
pserimus. Contra banc pestem debemus ascendere,
semper sit ad Deum. Oculi nostri seniper ad Deum,
ut unusquisque, quando profccerit, meminerit se a
et sic intremus in alium siatum. Nain licct ba?c
Domino adjulum, el non per propriam virlutem ad ,

bonum pervenisse, vei pervenire posse, ct perfecte fecerimus, et divitias et delicias, ct omnes
aliquod
sed in Domino glorielur. Ipsc est cnim affectus carnales, et nostram propriam voluntatcm
noii in se ,

qui operalur in nobis et velle, et posse, pro bona abjeccrimus , tamen adhuc nos impugnaut vitia

volunlale. Unde dicit Apostolus : Quid enim habet nostra, ira, impaiienlia, superbia, luxuria, et cse-

quod non accepisti ? Si autem accepisti, quid gloria- tera bujusmodi. Ideo ingrediamur in allerum sia-

non acceperis ? [I Cor. iv.) tum et incipiamus nosmetipsos purgare a vitiis

ris quasi ,

Ergo qui vult perfccte converli ad Dominum, sic nostris per labores ,
per vigilias, per jejunia, per

ascendat de gradu in gradum, donec perveniat ad orationes, per compunclionem, per Icctionem, p.;r

transnugrationem Babylonis. Sicutautem in descen- medilationem. Sed quia nihil tantum valct ad no-

sione intelligitur iila transmigralio quae facta est stram purgationem, quanlum assidua oralio aj

de Jerusalem in Babylouem, ita in asccnsione de- Deum, ideo in principio bujus distinctionis ponitur

bemus iutelligere illam transmigraiioncm quam Jecbonias, qui interpretatur prwparaiio Domini, ut

facere debemus de Babylonia versus Jerusalem. sciamus et memoria?. comnundemus, quia nos noa
II.cc est conversio perfectionis nostrao, ut Babylo- suflicimus nosmetipsos praeparare, neque purgare;

iiiam relinquamus. Babylon interprelatur confusio. sed hoc quod convertimur ad Dcuin , huic sa?culo

Quaudiu liomo babet cor suum vel in diviliis bujus abrenuntiaudo, quod purgamur proficiendo, oporlet

mundi, vd in deliciis, vel in amore carnali paren- ut omnis ista prseparalio Domini sit praeparantig

lum et amicorum suorum, et in propria volunlale, nos, ut digni cfflcianuir Dei ipsius vLione, omnl
uliquc in Babylone est, id est in confusione. Quia finila tentalione. Scicndum sane quia, quandiu aii-

in corde, ubi isla sunt, sine dubio magna confusio quid lerrenae cupiditalis cordi nostro insederit,

est, et parva pax. Ideo ut perfccla sil noslra con- nequaquam poterimus illud verum et delectabite

versio, omnia ista abjiciamus, et de Babylone per- C bonum esurire. Qui autem hic jusliliam non esu-
fecle transmigremus. Et non soium transmigremus, rierit, nescio si aliquando iila satiaii poteiit. Yc-
eed et magistri Babylonis elOciamur. Magnum est rum licet sseculum deseruerimus, licet nos aliena*
euim, fratres mci, magistrum esse Babylonis. Vi- voluiitatisubdiderimus, licet vitiis nostris prisiinis

dete, quaeso, magnum mysterium. Omues filii resislamus; quoque de nobis praesumentes
niliil

Israel, qui erant in Jcrusalem , ducti suut caplivi oraiioni insislamus; adbuc tamen qusedam cup di-

in Babylonem ; facla cst tamen in ipsis captivis tates ex ipsa infirmilaie, quae non esl adbuc peiL-

quaedani divisio. Alii serviebant ipsis Babyloniis, et cte sanata, irruentes oculum cordis obscurant : ve-

*«lii facli sunt magistri in ipsa Babylone et Babylo- rique luminis puritatem, cui fnhiare ouorlel, inlu-
niis imperabant, Constituli sunt enim Danicl, Ana- eri non sinunt.
nias, Azarias et Misaei, piincipes super omnes Agendum est ergo, cl omni nisu insistcndum,
salrapas regisBabylonis, omnes tamen captivi. Haec, ut minuatur ista cupiditas, sanelur isla infirmilas,

ut ait Apostolus, in figurt facta sunt noslri (I Cor. charitas augeatur, qua unum verum solum dukeit
x).Omues enim, fratres mci, omncs omnino tene- vere delectabile bonum ametur ferventius, desidc-
mur caplivi in Babyione, id cst in confusione. Quis relur allcntius, suavius degustetur. Hic quideni iabor

cuim se libcrum ab bac captivitate pronuntiet, cum D immanis oboriiur, sed non est desperandum non ;

Paulus dical : Yideo aliam legem in membris meis enira in nobis, sed in Domino spcramus. A Domina
repugnantem legi mentis mece , et captivum me du- speremus salutem, ut non obruat inlirm ;
ias ct non
centem in lege peccati ? (Rom. vn.) Ecce iila mise- vincat cupiditas, ul charitas nutriatur; et ideoillum

rabilis captivitas. Omnes gemunt, qui non more jugiter oremusut ipse nos praeparet, ci purgct, et fa-

phrencticorum gaudent. Babylonici, a quibus caplivi ciatnos \asain honorem et non iucoutuu.eIiam.Ab

tencmur, ipssesuntconcupiscentiae. Sed bonum est, istoautem opere noncessenius,sed ascendamus ma-
fratres mei , ipsis Babylonicis imperare. Miseium gisdegradu in gradum,donccinveniamiis,imodoncc
quidem est inter ipsos viverc, sed miserrimum est ipsi efliciamur Salomon, qui est uliinms gradus in sc-

ipsis scrvire. Sed plures serviunt, pauci imperanl. cunda dislinciione. Salomon interpreialur pacificus.

llli quippe in Babylone Babylonicis scrviunt, qui in Tandiu ergo debemus nosmctipsos a viiiis purgare

ista misera captivitale de qua loculi sumus ipsis doncc habcamus pacem in noLis, »t vitia conquie-

concupisccnliis, ipsis dcsidcriis caruis obedientes, scant, ncc possint lcvarecaput conlra r.os, nec aii

prabeut membra sua arma iniquiialis pcccato. Illi quandonobis beilum inferre. Isla esl enim pccfcCiio

imperant, qui ipsas concupiscenlias coinprimunt. sccundi slalus, ul a Deo purgomur a vitiis DOSlris,
535 B- AELREDI ABBAiiS RIEVALL OPP. PARS . I. — ASCETICA. 53C

ut incipiamus eiiam in hoc sacculo quasdam

pnmi- \ ideo in principio hujus ascensionis ponitur ipsc Je-
tias illius pacis deguslare, quam habebimus in no- sus, ponitur Maria, ul snb ipsa misericordia S"b ,

etra rcsurreclione, quando dicemus : Ubi est, mors, ipsius misericordiae matre benignissima nemo despe-
victoria lua ? Ubi esl, mors, stimulus tuus (I Cor. xv)? ret, nemo ascendere dubilel, sed in ipsis oninem

Si vero in isto statu fuerimus perfecli ,

quid reslal, spem suam , omnem ponens delectaiionem , asren-

nisi ut desideremus praesentiam Christi ; suspiremus dat securus, ascendal intrepidus. Nunquam enim
ad illam visionem beatam , ut sint nobis lacrymae poierit deficcre, qui talibus auxiliis polerit adjuvari.

uostrae paues die ac nocle {Psal. xli); et cura omni Erigamus ergo ad ipsura Christum intuitum nostrum,
cordis affectione dicamus Quando veniam, el appa- :
deprecantes illura per merita suae dulcissimse ma-
rebo anle faciem Dei? (Ibid.) Incipit autem iste st.v tris, ut ipse efficiat volentes, ut ipse adjuvet ascen-

ius a David, id est a sanclo desiderio; David deside- denles, ut ipse recipiat vcnientcs ,
qui vivit et rc-

rabilis inteipretatur. Et quis illo dcsiderabilior , de gnat cum Patre el Spiritu sancto ,
per omnia sae-

qao ail piopheta : Yeniet desideratus cunctis genti- cula saeculorum. Amen.
bus? (\yg. n). Dcsidcratus plane et desiderandus. SERMO XXII.
Dt autem perfectum sit islud desiderium, non de- 1» FESTO 0H5ICII SANCTORUM.
bet liniri, donec veniamus ad Abrabam id est Pa- B Fralres mei, si non sufficimus ioqui dc uno san-
,

trem excelsum, utvideamus Deum deorum in Sion cloruni Dei el ejus gloriam cxprimcre, quomodo ,

(Psal. ixxxm). ILec est perfectio ad quam ascon-

sufficiemus de omnibus sanctis cjus sermonem fa-
dere debemus; hocest praemium quod exspeclamus,
cere? Hoc ergo magis necessarium esl, ut ita nos
visio seilicet Doi, id est Patris exeelsi. quanuim
habeamus ,
qualenus acl eorum gloriam pervenirc
praeniium! quammagnum! quambonum! videbunt
valeamus. Quid ergo agendum esl nobis? Quomodo
eum justi, videbunt impii ; sed aliter impri, aliler
ad illam exallationem poterimus pervenire? ldeo,
jusli. Videbunt impii in quem transfixerunl (Joan.
,
fratres, audiamus salubre consilium. Cui enim rnc-
xix). El ilerum Tollatur impius, ne videal gloriam
debemus, quam illi qui jam ad illam
:
lius credere ,

Dei [Isa. xxvi). Videbunt eum justi, sed sicut est,

excellentiam pervcnit? Ipse cerle novit viam, quara
dicente Joanne Nunc filii Dei sumus scd nondum
: ;
ipse ascendil. Audiamus ergo unum de magnis ami-
apparuit, quid eriiaus. Scimus autem, quoniam cum
cis Jesu dicenlem Humiliamini sub polenii manu
:

apparuerit, similes ei erimus quoniam vidtbimus

,
Dei, ut vos exaltel (I Pelri v). Scitis quomodo ho-
eum, sicuti est (I Joan. m). Esse Dei est dissimiliter
die per universum mundum omnes bmianl sa:.ct ;s
nunquam esse. Videbimus ergo eum, siculi est;
Dei, angelos, archangelos, apostoios, raarlyre?, con-
quia hunc in ipsa Deitalis suae substanlia contem-
C
fessores, virgines. lnde sunt cantus hodie in sancla
plabimur, quod nulli prorsus electorum in hac vila Ecclesia, indehymni, inde luminaria el c;D!era
concedilur , nec ipsi Moysi , qui eum in Angelica quse conveniunt fesiiviiati. Cnnius signilicat illain
specie coniemplari solebat, dicenleei Domino : Non perpeluara jubilalionera, in qua sancti sunt, propd r
poteris videre faciem meam : non enim videbil liomo ineflfabile gaudium quod habent de Deo. Hymni si-

faciem meam, et vivet (Exod. xxxm). Cui lamen pro gnificant illam inenarrabilem laudem qua ipsi sern-
merito magnae sanctitatis ait : Ostendam tibi omne per Deum Iaudant. Unde dieit psalmisla : Beati qui
bonum (ibid.). Videbimus lunc illum speciosum for- hubitant indomo Domine, in scccula sGCulorum
iua,
ma prac filiis bominum (Psal. xliv), in quem deside- laudabunt te (Psal. lxxxiii). Luminaria significant
rant angeli prospicere (I Pelr. i). Nam ,
sicut qui- iliam perpetuam Iucem, in qua habitanl saucii Dei.
dam quantum licet scire, Deus est subslantia
ait, Ur.de in hac nocte cantastis : In circuitu luo , Do-
spiritualis, tam inaeslimabilis pulcbritudinis, tani mine,lumen est, quod nunquam deficiet. Modo, fiatres,
ineffabilis suavitatis, ut angcli qui sepluplo solcra cogilate, si poteslis, quantum exallati sunt in ccelo,
sua vincunt pulchritudine, dcsiderenl in eum ju- qui ita possunt cxallari et honorari in terris? Certe,
giter et insatial.-iliter prospicere. Videbimus lunc d fratres, si omnem omnem laudem
gloriarn mitndi, et
illum, cujus spirilus super mel dulcis, et boeredilas raundi , et orr.ne gaudium mundi possemus simul
super mel et favum, et spiritualihus bracliiis am- aspiccre, in comparatione illius gaudii uihil esl aiiud
plexabimur, et mira quadam dulcedine osculabi- quam summa miseria. Ideo, fratres, scire dobetis
mur. Videbiraus tunc, et scnliemus quam bonum quia istas festivitates in luminaribus , in canticis ct
et quam dulce eiit, in ilia bcala vita fiui conspectu cacteris hujusmodi non lacimus , nisi propter duas
Conditoris nostri , interesse angelorum socieiati causas. Ista enim non prosunl sanctis Dci, non isto
aeierna immorlalitate donari. Videbimus tunc illum, lerreno canlu deleclantur, non istis tcirenis, lumi-
qui de sinu Patris descendil in gremium matris; naribus et vilibus glorianlur, quorum lausChristus
ut nos incipientes, ut diximus, ab ejus humaniiate, est, quorum lux ille est ,
qui illuminal omncm ho-
quam assumpsit de matrc perveniamus ad ejus , minern venicntem in hunc munduni (Joan. i). Pri-
divinilatcm quam scmpcr habet cum Patre. Hoc
, mo ut per has rcnovationes excitemus nosmeiipsos
totum bonum nostrum ab hac feslivilalc incepil, aJ majorcm devolioncm. Deinde piopler illam signi-
in qua orta cst ejus beata Geuitrix, qui nos ad Lin- (icalionem, quam supcrius diximus : et ideo lantiiui
tain celsitudincm per suara griliam pcrducit. Et debemus agere, quanium sufficil ad isla duo. Kam
337 SERMONES. — SLRMO XXII. IN FESTO OMNIUM SANCTORUM. J38

illi non bene, non ralionabiliier, sieut mihi vklciur, A ipseraet hodie se tenet pro illuso. Considerat hodie

celebrant istas festivitates ,

qui cum quadam nimi- gloriam apostolorum, martyrum el omnium sancto-

elate et superfluitate quaerunt istasglorias exteriores rum Dei, et videt quia per malitiara ejus aucta cst illo-

otpulcbritudines, itautexteriorihominelotcanlibus, rumgloria.Quareenira tanla est illorum gloria, nisi

lot omamentis,totluminaribus et caeteris hujusmodi quia, siculdicitAposlolus Ludibria sunt : et verberaex-

puichritudinibus intento. uihil aiiud pene poterit co- perli, insuper vincula el carceres , lapidati sunt , secli

g"tare ,
quam ista quae vel per oculos videt, vel per sunt, tentati sunt, in occisione (jladii mortui sanl pro

aures audit, vel per casteros sensus carnis sentit. Christo? (Hebr. xi).Ei baec omnia illis illata sunt per

Nos, fratres, qui ista non videmus, et scimus la- maliliam diaboli.lpseenimoperabaturincordibus in-
men quia a mullis aguntur, cogitemus el delecte- fidelium etimpiorum, qui eos ita cruciabant. Et ecce
mur in illa pulchritudine, quoe vcra est, in qua san- omnia illa tormcnta versa sunt illis in gloriam et

cti sunl sine corruptione ; in illis spiritualibus or- co onaro.

.

namentis, quae sancli habent non patiamuc illa corpo-

in justilia et sancti- Sic, fralres mei, licet
tale; in illis hymnis cl laudibus passi sunt;tamenet per
quibus ipsi lau- raliatormenta ,
quae illi
5

danl Deum sine faslidio in ilia luce quam ipsi vi- nos illuditur diabolo. Tentat enim et cruciat; scd
;
,

dent in Dei facie; et ita agamus nostras festivilates B qu«a fortitudo manus Dei premit eum, ne possit nos
ut mens nostra non reflectatur ad istas terrenas de- lentare supra id quod possumus suslinere, omnes

lectaiiones et caducas; sed potius ad illa spiritualia istae tentationes ad nostram gloriam et ad illius ,

ct aetema excitetur, et sic ilicrum gloriam et exal- contumeliam proGciunt. Similiter mali homines hu-
tatiouem considereraus. Et ut ad illorum exahatio- miliantur sub forti manu Dei, quia non permittit

nem pervenire possimus, audiamus consilium apo- eosDominus exereere crudeliialem suam, nisi quan-
stoli, qui ait : Humiliamini sub potenli manu Dei. tum viderit eis expedire. Alii sunt qui humiliantur
Novit optime apostolus causam quare dejecti sumus, sub larga manu Dei.Omnes tamen non eodem modo.
quare illam exaltalioriem, in qua creali sumus, per- Quidara enim videntes, quod ipse est qui dat escam
didimus, quare in ista miseria expulsi sumus. Quae omni carni (Psdt. cxxxv), qui flrmiter credenlesquod

est ista causa, fratres, nisi superbia? Ideo contra in ejus manu sunt omnes diviiiae et honores, et cui

illam superbiam docet humilitatem. Humitiamini, voiueril dat illa; incipiunt servire illi, vel ut ista

inquit. Sed quia scivit quod non omnes qui se hu- tevrena acquirant, vel ne isla terrena amillant. Alii

miliant, sapieuter se humiliant, ideo adjecit, subpo- meliores istis largam manum ejus consideranles,

tcnti manu Dei. Aiii humiliantur sub gloriosa manu q qui solem suum oriri facil super bonos et malos, et

Dei ;humiliantur sub forti manu Dei alli humi-

alii ;
pluit super justos et injuslos (Hatih. v), qui etiam

liantur sub larga manu Dei; alii humillanlur sub isla temporaiia mistim bonis et malis abundc tri-

potenti manu Dei. Sunt angcli bcni, sunl et angeli Luit, conjiciunt, quam mira sunt, quam ineffabiiia,

mali; sunt et homir.es boni , sunt et homiues maii. qune servat suis tantum bonis et cupidilate illius

Sicut dicit Apostolus : Iv. nomine Domini noslri Jesu beatirudinis, quam necoca/us vidit, ncc aurisaudivit,

Christi omne genu ftectalur ceelestium , lerrtZblrium nec in cor kominis ascendil (I Cor. n), serviunt iiii et

6t infernorum (Philipp. n).jVidelc modo quiaoranes humiliantur. Itemsuntalii, qui humiliantur sub po-
rnanu De sunt, qui considerantes ejus poten-
:

humiiianlur Domino nostro, et omnes ei sub- tenti . llii

jiciuulur. Omnes certe et boni et mali, quia ejus tiam qua superboshuniilial et humjles exaltat, qua
,

voluntati nullus resistere polest, et omnes ser- damnat quos vo!uerit,salubri timore compuncti lui-
viunt voluntati ejus, veiint, nolint. Ideo salubriter miliantur.Ad banc nos humiliationem Dominus in-
humiliemur, vitat dicens JSolile limere eos t qui corpus occi-
nos monet Apostolus ut nos illi id est , :

voluntate nostra subjiciarnur ei ,

quia tunc habebi- dunl, el nonhabent ullra quid faciant : sed eum >i-

mus raeritum. Sienim ex voluntate noslra nolumus mele, qui polest et animam et corpus perdere in ge-

subjici illi, subjiciemur iuvili, poenam incuriemus D hcnnam (Matth. x). Haec est prima causa bumilita-
aetemam. Jarn videarmis, qui sunl illi, quihumilian- latis noslrae, timor Domini. Sed cst perfectior gra-
tursub gloriosa maou Dei. Qui de manu Dei nibil dus, quando non iilam polenliam considerat, qua
aliud exspectant, nisi gloriam ipsius, in qua ipsi damnatimpios sed illam, qua in ista viia suos po-
;

sunt sine fme beati , unusquisque secundum ordi- lenter defendit, et in die judicii ad regnum coelo-

ncm in quo creatas est. Mali autem angeli ipsi sunt, rum introducit. Ad istum gradum nos invitat Apo-
qui humiliantur sub foiti manu Dei; quia fortitudo slolus, dicens : Humiliamini sub potenti manu Dei ;

Dei premit eos, et faeit eos, velint nolint, suae ser- non timore poenae, sed, ut vos exaltet in tempore vi-

vire voluntati. Unde dieilur in psalmo : Draco isle sitationis (I Pelr. v). Tempus visitationis est dies

quem formasli ad illudendum ei (Psal. cm). Nonue judicii. Primo visilavit mundum per misericordiam,

6apienter illi iiludit Dorainus noster, quando omnia postca visitabil per judicium. Visilavit nos miseri-

qua? fecit ad destructionem illorum qui sunt clecti, corditer, quando suum 6anguinem fudit pro nobis ;

hoc relorquet Dominus ad iliorum profeclum et , vishabit per judicium,qnando unicuique reddet se-'

quidquid ipse facit ut minuat gioriam Christi hoc ,

cundum opera sua (Matth. xvi).
mei, quod Sunt etiam aliac visitationes iimuinerabiles, qui.
auget gloriam Christi? Et puto , fratres
 B. AELBEDI ABBATIS HIEVALL. OPP. PABS I. — ASCETICA. 540
Lus Iiic Dominus visitat, non 6olum eloclos, sed A rlssimam matrem suam, aliquamlo, quoJ plus cst,
eiiam reprobos. Visitat nos per prospcra, visitat per seipsum. Quae sunt enim istae festivitaies San-
no> pc. adversa. Visilat nos quaiulo tciila:i:ur, vi- ciorum, quas tam saepe celebramus, nisi quaedara
alat nos quando consolamur. Visital nos per oc- visitaliones, pcr quas visitai nos Dominus nostei,
«utarn inspirationem, visitat nos per exlcriorem etconforlat? Quia ergo cxpedicbat nobis, semper
s r.nonem. Yisit.t nos per Scripiuras, visiial ncs Hiemoivs existt-re bcneficiorum ejus, qua3 nobis per
per sacramcnta. Et baec omnia bonis provenLnt in pra?sentiam suam corporalcm exbibuil : et quia
saliitem, malis in peiditionem. Si autem volue imus scivil memoriam noslram esse corruplam per obli-
in his omnibus visitationibus exaltari, bumiliemur vionem, inlelleclum per errorem, studium per cu-
sub polcnti manu Domini. El quid sunt istae festivi- pidilatem pie providit nobis ut ipsa sua bencficia
tales, quas celcLramus, nisi quaedam ejus visitalio- non solum recii3renlur nobis pcr Sciipturas, scd
nes ? Sed in istis visilalionibus alii exallanlur, alii ctiam nobis repracsentarentur per quas:lam spiritua-
dejiciuntur. Ecce bodie celebramus
les acliones. Ideo quando tradidit discipulis suis
feslivitatem
Omnium Sanrtorum, ncc nos cclebramus. Qttis
sacramcnlum corporis cl sanguinis sui, ail illis
soli :

»sl cnim C!-ris!ianus, qui non bodie cekbrat islam Jloc facite in meam commemorationem (Mallh. xxvi).
fesiivitalem ? Sjd muki iu luxuriis, in comessa- B Ob banc causam, fratres, in»iituia2 sunl
istac festi-
lionibus, iu ebrietalibus, in impudiciliis, et luijus- vitales in Ecclcsia Dei, ut per hoc quod modo tjiis
jnodi contaminationibus. Isli non exallanlur in ista nativitatem repraesenlamus, modo cjus passioncm,
visilaiioue, sed potius dejiciunlur. Qui vero in prae- modo ejus resurreclioncm, modo ejusascerisioiicm ;
.scnli festivitale apud seipsum consideral sanclos scmper sit recens in memotia nostra illa mira pie-
Doraini nostri, gloriam angelorum, docirinam apo- tas, illa mira suavitas, illa mira charilas, quam it>
slolorum, patienliam marlyrum, constantiam con- nobis per haec omnia oslendit. Ex bis cliam pluri-
fjssorum, pudiciliam virginum; et in bis omnibus mum proficere debet fides nostra, quando et auri-
nunc d.-siderat gloriam, quam pervencrunl; nanc
ad bus nostris videmus quid Christus perlulit pro uo-
ferrel s:qui per viam, per quam prsecesserunt; et bis, quid eliam in ista vita dat nobis, quid post
bic compungilur, do!et, plangit praeteri-as ncgligen-
islam viiam promitlii nobis. Pertulil pro nobis raor-
lias et peccata propmit fervcntius Deo sci vire,
sua ; tem, in prxsenii dal nobis pcccatorum remissio-
ut consequalur gloriam angelorum
palienlius om- ; nem, post istam vitam promillit aelernam felicita-
nia adversa l -Lrare, ut perveniat ad coronam mar- lem. Istam nostram liberalionem, fratres cbarissi-
lyraiB
;
purius cor suum et can.em suam amodo m islam spem noslram, islam beatitudinem no-
c i,
cusiodire, ut fruatur consortio virginum, isteest
qui stram dcbemus ad mcmoriam nostram reducerc,
evaltatur in hoc tempore visitatiouis. Sedqui simt,
quando celebramus ipsius festivitatem. Sed quare
qui isla faciunt ? Non supeibi, non elari, non con-
cclebramus islas feslivilaies suorum lidelium, nisi
ladielores, non murmurosi. Sed qui Uii;uequi
? ut consideremus allenims illorum gloriam, quam
fcc hum I anl sub pctenti manu Dei. Qui timorem illis misericordia Dei conttilit : ul pcr islam consi-
Dei semper sibi anle oculos ponunt, qui divinam
derationem illam ardenlius desideremus et ame-
pDtentiam scmper considerant, qui semper mortem
mus? Per hoc eiiam quod audimus vilam illorum,
6i:s;ectam ante oculos habent. Ergo, fratres, hu- et passioncs, et labores, per quos illi vcnerunt ad
iniliemur sub polenti manu Dei, ut nos exalt^.t in lantam gloriam, debemus concipere magnam con-
tempore vis tationis. In istis visitaiionibus nos exal- solalionem, cl magnam spcm et quanio magis vi- :

tctper bona opera, per sancta desidcria, ut quando laboribus el angusliis hujus
derimus nos in vitae,
vcnerit in ilia magna visitatione, quando requiret
tanto possumus sccurius illam gloriam cl felicila •

ab omnibus quid in isla vita gesserunt, reddat

ul tem, ad quam ipsi nos praecesserunt, spcrare.
unicuique secundura opera sua, tunc nos perfecte Charissimi, nemo vos fallat, nulla vos cogilalio
ei3Uel, audientes illam delectabilem vocem : Ve- nec ullum blandimenlum inimici. Vera
j) decipiat,
nile, b(jiedicti Palris mei, percipile tegnum quod vo esl certe illa Scriplura quae dicit : Per mullat tri-
bis paratum est ab origine mundi (Malih. xv). Haec bulaliones, oportet nos imrare in regnum Dei (Act»
erit vera exallalio nostra, quandoeorum consorliis angelus qui vobis aliud
xiv). Fratres mei, licet sil,
fruemur quorum hodie festivitatem cele-
in ccelis,
dicat, analhema sit. Ceiebramus saepe feslivitates
Lranius in terris. Quod per eorum merita nobis
aposiolorum, saepe el martyrum, aliquando el con-
piasslare dignelur Dominus noster Jesus Chrislus,
fessorum, aliquando et virginum. Quis est de illis
qui cum Patre et Spiiitu sancto vivit et regnat Deus, omnibus, qui non transivit per doiores et tribula-
per omnia sacula saeculorum. Amen. lionc-s hujus vitoc ? Ecce hodie ipse rex, ipse impe-
SEBMO XXHL ralor nosler, cum omni suo nos visitat exercilu.
DE 0M7UBCS SANCTIS II. Consideremus, quantum possumus, omncs acies
Benedictus sit imperalor noster, qui pauperem ejus, quara sunt pulchrae, quam sunl ordinatae ; de-
farailiam suam usitare non desislit. Aliquando, sideremus eorum societa/era, sed primo non refu-
fratres charissimi, visitat nos per aliquem servorum giamus eorum laborera. Gravis quidem est pugna,
suir Jin, aliquando per plures, aliquando per clia- sed debcl nos delectarc corona. Non deest nobi»
341 SERMOXES. — SEUMO XXH1. 1N FESTO OMINIUM 6ANCTORUM 142

auxilium in hac pugna. Sunt circa nos angeli, ar- A tristantur, sed multo miseriores quando sic conso-
riiangeii, de quibus dicit Apostolus Xonne omnes lanlur. Vos aulem genus electum,regale sacerdolium,
:

sunt administratorii spiritus, in ministerium missi, gens sancta, populus acquisitionis (i Petr. h), nou
piopler eos qui hareditatem capiunt salutis? {Uebr. debetis Jiabere tristitiam, quam isli habent; nec
i.)Videamus ergo in prima fronie ipsum imperalo- consolalionem, quam isti habent. Considerate lo-
rem nostrum audiamus quomodo bortatur miiites
;
lam familiam istam nostri imperatoris, quam hodie
6uos. ln hoe inquit, mundo pressuram habcbiiis
, nobis oslendit ; ct videte in ipsa isla duo, trislitiam
(Joan. xvi). Fratres, veritas non potest nientiri. quam habuerunt, et gaudium quod receperunt. H;cc
ldco au !ile quod promisit. Duo saecula sunt, prae- Crl illa familia Cliristi, sponsa Christi, quae dicit in

sens el fulurum.Dominus nosler praedixit nobis, Canticis : ftigra sum, sed formosa (Cant i). Eccc,
quomodo habeamus esse in utroque. In hoc, inquit, fratres, illa duo, de quiluis locuti sumus. Nigredo
mundo pressuram habebilis (Maith. xm). lteruni periinet aJ istam vitam ; formosilas ad illam, in

quales sui futuri sunt in alio, ipse dixit : Fulgebunt qua erimus Deo praeslanlc post islam. Quidquid ha-
jusli sicut sol in regno Palris mei (MaHh. xxn). Et buerunt sancli de isla vita, nigrum fuil, sed cum
iterum : Erunt sicut angeli Dei in caelo (ibid.). Ideo, isla nigredine iiabuerunt magnam pulchritudinem.
fratres, quamvis fortassis fecisset dives ilie mulia B Quasi qusedam nigrcdo erat ilia tribuialio, illa an-
mala, de quo dicit Evangelium, quia cruciabaiur in guslia, illae tenlationes, quas perlulerunt in mundo,
inferno, et vidit Lazarum in sinu Abrah* : et quara- de quibus dicil Aposlolus : Circumierunl in metotis,
vis forte habuisset in se ille pauper Lazarus multa in pellibus caprinis; egentes, angusliali, afjlicti; qui-

bona, lamen non commemoravit Abraham aliam bus dignus non erat mundus (Hebr. xi). Habuerunt
causam damnationis divitis, nisi quod recepisset eliam quamdam pulchriludinem in fide, in castilate,

bona in viia sua; nec aliam causam salulis Lazari, in puritate, in charilaie.

nisi quod recepisset simililer mala in vita sua. Sic Consideremus primo ipsos duces exercitus no-
r

enim ail Memenlo, fM, quia recepisli bona in vila

: 6lri; audiamus, quid de illis dicat unus eorum. V i-
lua : et Lazarus similiter mata (Luc. xvi). Idcirco, dele, inquit, vocalionem vestram, fralres ; quia non

fratres, quantum unusquisque se videt in pressuris mulli sapientes secundum carnem, non mulli nobiles ;
hujus viue pro Christo, sciat pro certo quia tantura sed quce sunt slulta mundi etegit Deus, ut confundat
creseit gloria ejus in alia vita ; el quanlum se videt sapientes, etinfnma mundi, et conlempiibitia, et ea
in bonis et deliciis in liac vita, tanium timeat, ne quoc non sunt (I Cor. i). Et ilerum dicit Tanquam :

minuatur gloria ejus in alia vita. purgsmentum iiujus mundi facli sumus ; omnium
Quapropter, fratres, haec duo debemus habeie in C peripsema (1 Cor. iv). Haec est nigredo illa, de qua
memoria nostra, quaies debemus csse in coelo cum iocuti sumus. Sed ubi erat pulcliriludo eorum ? Au-
Domino, e.t de islis duabus vitis debemus semper dite : Gloria nostra hmc esl, teslimonium conscientiai
aliquid sentire. Ad istam viiam perlinel iabor, ad nostrx (II Cor. i). Inlus erat puhhriluJo eorum,
lllam vilam requies; ad istain viiam pertiuet tenta- non foris. Quid martyres sancti ? Nonne apparebant
tio, ad iilam secuiitas ; ad istam vitam paupertas, ad in iilis, quando tradebantur ad carceres, quando
iliam divitice ; ad istam vitam luctus, ad iliam vi- ducebant vinctos catenis coram hominibus, quando
tam consolatio; ad islam viiam fames ct sitis, ad lapidabant eos, quando verberabant eos, et omni-
iliam vitam satietas. Hoc est, fratres mei, quod bus contumeiiis et tormcntis cruciabant ? Vox ipso-
Dominus dicit in Evangelio : Beati pauperes, quo- rum est in psalmo Miserere nostri, Domine, mise-
:

'niam veslrum est regnum Dei. Beati qui p.elis, quia rere noslri; qiia multum repleti sumus despectione.

ridebilis. Beati, qui nunc esuritis, quia saturabimim Quia mullum repleta est anima nostra, opprobrium
(Luc. vi). Et iterum : Vas vubis, divites, qui habetis abundanlibus, et despeclio superbis (Psal. cxxn). Sed

consolationem veslram. Vm omnis vobis qui ridelis non minuebat,nunc, ista nigredo, quae erat foris,

quia plorabitis el fltbitis (ibid.). Sed jam videte ~ sed augcbat pulcbritudinem, qiue erat intus. Quid
quod dixi, quia oportet ut haec duo hnbcamus in caeteri sancti, qui non fuerunl iu islis persccutioni-

memoria nostra, id est quales debemus hic esse, et bus, sicut confessores, sicut multae virgines sanctae,
quales futuri sumus ibi quia si lanlum illa atten- sicut monachi sancti et eromitae ? Nonne liabue-
;

damus quae perlinent ad islam, non poterimus runl illi islam nigredinem ? Sed Apostolus coinmu-
niter de omnibus dicil Omnes, qui volunt in Chri-
suslinerc. Quis cnim sine periculo murmurationis :

el desperationis polcsl 6ine aliqua consolalione sio pie vivere pcrseculionem puliunlur (II Titn. v);

pie vivir, qui polest veraciler dicere Quis in-

semper esse in pressuris, el miseriis, et tentaiioni- Ille :

bus ? Quis esl, fratres, in isla vila, qui non senliat firmatur, et tgo non infirmor ? Quis scandatizalur,

istas miserias, nisi ex lolo sil sinc scnsu ? Et pro- etego nonuror? (I Cor. xi.) Magna persecutio cst,

pler istas miserias omncs quaerunt habere aliquam fratres, sicut nos saepe cxperimur, quia scimus in-
consolationem S.eculares enim el qui amant istum multorum. Ma-
firmilates, et dolores, et gravauiina

gna est persecutio, haberc curam de omnibus, dolo-

inundum, ipsi quaerunt consolationem in divitiis, in

honoribus, in mullis cnriositatibus, in desideriis rem pro omnibus; trislari, quando aliquis trista-
carnis ct vohtplalibus. Isli sunt miseri, quando tur; timere, quando aliquis tenlatur. Quoniam csl
313 B. AELREDI ABDATIS RIEVALL. OPP. PARS I. - ASCETICA. 311
iterum inlolerabilis persecutio, qux aliquando no- A sed formosa. Scd audi, quomodo : Sieut taberna-
bis accidit, quauJo aliquis eorum- quos ituliiinus, cula Cedar, ticut pellet Salomonis (Cant. i). Hoc
et custodimus, et amamus quasi visc ra noslra, est quod dixi, quia ipse Dominus nosler voluit
vincitur a dialolo ; in tantuni, ut rtiam discedal a Oaiendere in se quamdam nigredinem sed ; habuit
r.obis, vel ita perverse et pcrdile vivit, ut nec^sse sub illa nigrcdine magnam pulchriludincm. Vull-s
habeamus expellere cum a nobis. uti-umquc audire, el nigrediucm, et pulcbritudinem ?

Fralres, si vos habetis dolorem el magnam lii- De nigredine ejus dicit Isaias : Vidimus eum, et

blitiam, quando talia accidunl, qui fratres eslis, non eratei aspectus, neque decor, despectum et no-

quantam nos tristiiiam pulatis habere, qui suraus vissimum virorum (Isa. lim). De pulchritudineejus
et fratres, ct palies, et cuslodes ;
qui suscepimus dicit David : Speciosus forma prat filiis hominum
reddere ralionem pro talibus ? Certe, fralres, ma- (Psal. xliv). Sed utique passus cst tenlaliones,
gnam compassionem debetis babere de nobis, et sicut dicit Apostolus Tentatum per omnia pro si-
:

lxti.ucare nos de vestra bona couversatione, qul miliiudine absque ptccalo (Hebr. iv). Ideo omncs
in lantis aliis rebus tristitiam habemus. Bealus la- sancti ejus secuti sunt vestiga cjus et exemplun:
nicn, qui istam nigredinem patitur pro Christo. ut unaquxque sancta anima posslt diccre : Nigra
ista nigredo non facit eum turpem, scd formo- sum, sed formosa, fitice Jerusatem; sicut tabernacula
sura. Non enim venit de flamroa cupidilatis, scd Cedar, sicul pelles Salomonis. Quis esl isie Ce-
<Ie igne charitatis. Talis anima potesl diccre, quia dar, quis est iste Salomon? Ego puto, quod D»-
decotoratit me sol (Cant. i), sol videlicet charitatis, minus noster Jesus, ipse propler aliquara signili-
qui lucet et ardet in corde ejus ; ct facit eum, cationem est Cedar, et propter aliarn sigr.ifica-

4uanto magis amat, lanto magis sxpius dolere et tioncm esl Salonr.on. Nam Cedar interpretaiur
ristari pro illis, quos ainal. Esl adhuc alia qux- tcnebra, Salomon pacificus. El ut videamus quo-
dara nigredo, qua vos sxpe cxperimiiii. Illa est niodo ista duo nomina convei ianl Domino noslro
ulique, quam nemo sanclorum unquaru poluil vi- Jesu Cbristo, atlendamus quod ipse dicil in Evan-
lare. Nigredo ista, fialres, lentalio cst, sive de gel o : Ego in judicium veni in hunc mundum; ut
inimico, sive de carne, sive de boc mundo. ilanc non videntes videanl, el qui vident, cceci fianl (Joan.
cnim nigredinern habuit ipse Paulus, sicut ipse u). Multi per ejus prxsenliam cxcali sunl. ct
cicit : Dalus est milti tlimulus caruis mea:, ange- multi illuminati. Positus enim fuit, ut ail Simeon :

lus Salance, qui me colaphizet (11 Cor. xn). Et de ln ruinam, et in returrectionem multorum in Jsraet.
teutatione carnis ipse dieit : Video aliam legem C (Luc. n). Illis, qui nolebant crcdcre in eum, seJ
in membris meis, repugnaniem legi menlis me<e, et cxcxcati sunt per suom in prxscntia
nialiliam
caplivum me ducentem in legem peccati (Iiom. vn). cjus, Nonne lenebant euin pro Cedar,
erat Ccdar.
Hanc nigredinem tota socielas sanctorum Dei ex- qui dicebant Nonne hic est fili-us fabri ? ViJe-
:

perta est, ut dicere possil Nigra sum, sed for-

: bant eum paupercm, nou quxrentem, sed potius
viota (Can. i). Hoc eliam omnis sancta anima quan- fugientem gloriam raundi ; esurientetn, silientem,
diu vivil in isla carne, potest dicere. Quis enim et ideo conlemncbant eum ; pulabant, quod esset
sanctus liber est a tentatione, cum Job dicat. Cedar, id est tenebrosus, et sine luinine Deitatis,
Tentatio est vita hominit super terram ? (Job. vn) sicut cxleri homines. Sed uude hoc illis; undc
iVujrra sum, sed formota. Nonne anima uniuscujus- offenderunt in eum ? Utique propter taLei naculum
que nostrum hoc polest dicere, nigra sum, sed ejus, id est carnem ejus in qua quasi in taber-
lormosa ? Fonnosa esl sine dubio illa mima, qux naculo babitat divinilas. In hoc tabernaculo magis
contemnit mundum; sed adhuc nigra, quia s;epe niger erat Dorainus nosler ; patiebatur famem,
mundum. Formosa
versat in corde suo, et cogitat sitim, opprobria, ad ullimum conspuerunt in eum,

esl illa anima, qux quautum potcst, Deum dili- colaphizaverunt, flagellaverunt, et sic crucifixcruut
git; sed adhuc nigra, quia amorem carnalium re- D cum. Sed tota ista nigredo erat in tabernaculo,
rum sxpe in se senlit. Formosa cst illa anima, id est in carne foris erat, non inlus quia inlus ;
;

qux, quantum potest, facit quod scit prodesse cx- speciosus forma prce filiis homiuum ; inlus talis,
teris, propter cliaritatem; scd adhuc nigra csl, in quem desiderant angeli piospicere El ideo, fratres,
quia sxpe sentit in sc iram, inipaiientiasn cl cx- tota illa nigredo magis erat noslra quain sua. Nos
tcra alia qua: impiignant cbaritatem. Formosa est portamus carncm peccati, illc non portavit carnem
dcnique illa anima, qux nulli viiio conscnlit; sed peccati, sed similitudinem carnis peccali.
adhuc nigra, quia ipsa vitia sentit. Veniat in mcmoriam ille Jacob, qui ut acquire-
El quid miruui, fratres, si sancti transeunt pcr rct bcnedictionem, abscondil propriam similitudi-
illam nigredinem, quando ipse Dominus cumqxa- nein intus el alterius similitudinem assumpsit fo-
dam nigredine voluit vivcrc in hoc mundo ? Et ris. Audistis sxpe, fratres, istam hisloriam. Re-
ipse, fratres, ipse potuil dicere : Nigra sum, sed Lecca induit filium suum caprinis pcllibus, in si-
formosu. Idco non aliquam verecundiam habet militudinem illius pilosi Esau (Gen. xxvn). Quid
sponsa sua, omnis scilket societas sanctorum, sive enim significavit Esau pilosus nisi filios eorum qui
uuaquxquc anima sancla, falc:i de se. Sigra sum, cum pelliccis tunicis ejecti fuerunt dc paradiso ?
W SERMONES. — SERMO XXIH. IN FESTO OMNIUM SANCTORUM. 7AS
Oinnes lllii Adam pilosi et nigri, propter peccala \ haec acqtiisivit isiud frumcnlum, vinum ct oleum.
cl iniquitates. Non habebat istos pilos Filius Dei. Nam ipse loouebalur sapieniiam inler perfcctos.
Quomodo enim balicrel ilie peccatuni qui erat unus dividcns illis frumentum suum. Ipsc in contem-
cym Patre perfeclus et omnipotens Deus? Sed nec platione raptus esl usque aJ tertium coelum, et in-
habebat in sua itla Deilate similitudinem alicujus ebriatus est illo vino, quod solct Ixtificare cor
peccali aut corruptionis. Fratres, nisi iste assu- hominis. Ideo ait : Site mente excedimus, Deo;
meret similitudinem pellis noslrae, similiiudinem tivc sobrii sumns, vobis (II Cor. v). Qui dicit sc
pilorum uostrorum , nunquam nos possemus li- sobiium, quando se contemperabat secuudum mo-
Lerari a pilis nostris. Ideo dignatus est iuduere durn iufirmorum, sine dubio illum excessum men-
similitu.lhe.n carnis peccati , ut foris osten- tis, quem dixit esse soli Deo, appeliare \oluit
derct infirmitatem, el quamdam nigrediaem, intus quamdara spirilualem ebrieiatem. Cbariialein non
autem servabat illam niiram et ineffubilem pulcliri- esl necesse commendare in Paulo.

tudinem. Ponile modo in corde veslro, quasi vi- Yideiis, fralres, qualeni benedictionera acqui-
deatis Jacob Dominus buic agro pleno; pleno sine du';io
coopcrlum pellibus caprinis; nonne sivit

posset veraciter dicere, niger sum, sed formosus? omniLus virtutibus, pleno omni perfectione. Nec
Niger propter labernacula Cedar, propt^r nigram B mirum, quaudo in isto agro sunt omnes sancti
pellem caprorum ; sed inlus forraosus, propter pro- a conslitutione mundi el unusquisque babet io-

priam simililudinem. Sic altendite illum verum cum suum, suam pulcbritudinem, suam virlutem.
Jacob Dominum noslrum Jesum Cbrisluin ; ni- In isto agro banc, fratres, bcnediclioncm vobis ac-

grum propler similitudinem carnis peccati; pul- quisivit, per hoc.quod factus est niger, quoJ se

cbrum, quia nullum habebat peccalum ; sed per induit noster Jacob pellibus carnis. Ipsas peiles,

istam nigreJinem acquisivit uobis benedictionem, ipsa sant tabcrnacula Cedar, id est caro ejus,
non sibi, quia
non indigebat sed nobis, qui
ille : id csl humanitas ejus : ad cujus exempium omnes
l>enedictione opus habebamus, quia maleJicti era- sancli voluerunt esse nigri in hac vita, ut possent
inus. Nam sine dubio in illa bencuklione, qua postea esse formosi, sicut pelles Salomonis. Qnaj
Isaac benedixil filium suum, fuimus nos signifi- sunt istaa pelles Salomonis ? Quoedam pelles erant,

cati, et per significationem benedicli. Audite enim in quibus erat sanciuarium, qucd babebat ille an-
quid dixit : Ecce odor (ilii mei sicut odor agri pleni, tiquus populus Judoeorum, scilicet arca illa,dequa
cui benedixit Dominus (ibid.). audistis saepe, et altare incensi, et caeteri hujus-
Iste est ager, fratres, quem hodie debemus ma- modi. B. Paulus apostolus apcrte oslendit quid
xime considerare. Ager isle plenus est onini sua- significant ista : Non in manufacta sancta introivit

vitatc, omni dulcedine, omni decore. Nam, sicut Jesus exemplaria verorum, sed in ipsum ccclum
paulo ante cantaslis : Floribus ejus nec rosce, nec (Hebr. ix). Ergo pelles Salomonis coeli suut. In

lilia desunt. Hic suavissimi fruclus apostolorum, his enim pellibus non est ipse Cedar, scd Salo-
hic rosae martyrum, bic iilia virginum, bic sin- mon. In his enim pellibus ostendit ipse puicbrilu-
guli sancti, quasi arbores fructuosac in agro Do- dinem suam, suavitatem suam, et lucem suam
inini. Utinam, fralres, et nos simus de Ulo pleno ct apparel omnibus non tenebrosus, sed pacifi-
agro, cui benedixit Dominus ! Huic agro Donii- cus, quia ipse est pax et tranquillilas angelorum,

nus de rore eoeli, ct de pinguedine lerrae, abun- qui sunt coeli, in quibus habitat Deus. Videtis modo
dantiam frumenti, vini et olei tribuit. Ros cceli quaesit ista pulchritudo, et qualis sit de qua gloria-
cst gratia spirilualis, quam istc ager solet reci- lur sancla Ecclesia, id est socielas sanclorum. Pul-

jic e, in compunctionibus, in roedilationihus, in cbritudo pelliura Salomonis est pulcbritudo coelo-

psalmis, in leciionibus. Pinguedo terrae, quae est? rum, pulcbritudo angelorum. Ipsaest pulcbritudo,
Terra nostra caro uostra est. Feiix, qui potesl de quam Dominus praemillit, dicens : Erunl sicul an~
ista lcrra accipere pinguedinem. Isla pingueJo, D geli Dei (Matth. xxn). Felix, qui boc polest dicere

fratres, bona o;>e;a sunt : quae utique non faci- Nigra sum, sed formosa; sicut labernacula Cedar,
intis, nisi per corpus nostruni. Qui bene et sapien- sicut pelles Salomonis (Cant. i). Hap.c duo, fralres
ter ct discrete sciunt exe.^ere istom terram, ipsi cbarissimi, debent sc corniiari in ista vita, scili-

experiuntur, quia vigilia: , et labores, el jejunia cel labernaculi nigredo et pelliinn pulcliritudo.

mirabilis qucedam piuguedo est. Ex bis crgo duo- Scd isla pulcbritudo tanluni in auima potest essc
lius, de rore coeli cl de pinguedine terrae, id esl, in hac vila, post diem vero judicii, et in anima el
ut manifcstius dicam, de corporali et spirituali in corpore. Ubi, fratres, inveniemus in ista vita

oxcrcilio, habet iste ager, omnis videlicet socie- iraitationcm angelorum, puichriludtnem illorum,
tas sanctorum, abundaniiam vini, frumenli etolei. qui suut in seterna feliciiate cum Domino ? Ubi
Frumcntura sapieuti« , viuuin contemplalionis, inveniemus illos, qui illum ardorern imitentur amo-
oleum charitatis. Sic Paulus optima arbor de isto ris Dei, quem habet ille ordo angelorum, qui pro-
agro, qui laborabat manibus nocte et dic, quod ]iler niinium aniorem quo diligunt Deum, dicun-
pertinet ad pinguedinem terrae; qui sine intermis- lur scrapbim ? Ubi inveniemus, qui imitenlur sci-

sione orabat, quod pertinebat ad ro:cm cali ;

pcr cnliam illorum, qui propter miraiu sci£utiam quam
347 B. AELHEDI ADBATIS KIEYALL. OPP. PAHS I. — ASCETICA. 018
habent, dicuntur cberubim, id cst pleniludo sci- A runt, non acceperunt tanlum propter se, sed ciiain
entbr: ? Et quia longum esl omncs illos novem propter illos , qui minus possunt. Si ergo vera
ordines angelorum commcmorare ubi inveniemus unilas et cbaritas est inler vos, sinc dubio quid-
illos, qui imitentur illam castitatem, illam puri- quid unus facit erit oniuium, et quidquid omnes
tatem, illam unitatcm et charitalem, quam angeli faciunt erit singulorum ; iia utanima uniuseu-
habent ? Beata est illa anima, quae potest vera- jusque vestrum possit dicere : Formosa sum sicut
ciler diccre et gloiiari : Formosa sum, sicul pcl- pelles Salomcnis. Ille solus non potest hoc dicere,
1 s Salomonis. Sed videte, fratres, unde dehetis qui discedit ab ista societate, vel qui se dividit
vos plurimum consolari, et unde debetis mullum pcr discordiam, vel invidiam, vel aliquod crimi-
Ego pulo, quod intelligo hic unam ani-
gaudere. nale peccattim. Possemus adbuc loqui de hac ni-
mam, qu* potest utrumque veraciler dicere Ni- : g edine, et de hac pulchritudine ; sed hora diei
gra sum, scd formosa; sicut tabernactila Cedar, praeterit, et oportet nos non solum isto modo, sed
sicut p Iles Salomonis. adhuc alio Iaudare Domicum, et mirabilem euni
El primum vidcle quce sit isla anima. Unus- praedicare in sanctis suis : ad quorum nos socie
quisque ve^trum, anlequam huc vcniret, unam tatem perducere dignetur ipse Dominus noster
animam habuii, quae tantum sua cral. Convcisi B Jesus Christus , qui cum Patre et Spiritu sancto
estis Deum et ccce Spiritus sanctus, ille
ad ; vivit et regnat per omnia saecula s-jculorum. Amcn*
qucm Dominus nosler misit in ter-
coelestis ignis, SEBMO XXIV.
ram, et quem vull ut ardeat, accendit corda ve- IK FESTO OMNIUM SANCTQRlM III.

stra, accendit animas vestras (Luc. xn) et de om- Dorainus noster Jesus Cbristus non solura cor-
nibus cordibns vestris fecit cor unum et animam porales, sed etiam spirituales epulas in raonte exhi-
unam. llaec est illa anima, quae potest veraciter bere curavit oslendens nimirum, debere nos omni
:

diccre, nigra sum sicut labernacula Cedar, for- affcclu, omnique desiderio corda nostra ad illum
inosa sicut pclles Salomonis. Habct quamdam ni- erigcre montem, de quo Isaias ditit Et eril in no- .

gredinem, sicut labernacula Cedar, quia irailatur vissimis diebus prceparatus mons domus Domini in

passiones Christi, in laboribus, in vigiiiis, iu je- vertice moniium (ha. u). Hic esl mons ille pinguis,

juniis, in mortiGcatione carnis. Habet etiam quam- de quo nobis cceleslis pinguedo profluere non de-
dam nigredinem de proprio tabernaculo suo, pro- sistit. Hic mons coagulatus, de quo nobis iac spi-

pter tcnlationes quas patitur, et propter concupi- rituale distillare consuevit. Hic est excclsa iila

tcentias carnis, quae non sunt adhuc perfecle con- terra, de qua Moyses cecinit : Constituit eum super
gumptae ; scd tamen formosa sicut pelles Salomo- ^ excelsam terram, ul comederet fructus agrorum, ut
nis. Quam enim virtulem habent angeli quam sugeret mel de petra, oleumque de saxo durissimo,
non babet ista anima, quamvis non habeal eas (Dcul. xxxn). Pulchre ergo ait evangelista : Videns
ila perfecte, sicut babent angeli ? Hahent angeli lurbas Jesus ascendit in montetn (Malth. v), ut sci-

castitaiem; el ipsa est, quae regnat in ista san- licel seipsum montem ostenderet, ut praeceptorum
cta congregaiione. Habent angeli charilatem, quae suorum excelleniiam commendaret. Venite ergo,
6ine dubio potesl reperiii vable perfecle in ista ascendamus in montera Domini, et ad domum Uii
sancla societate. Habent perfeclam humilitatcm, Jacob, et docebit nos vias suas. Aperiens enim <>s

<|ua se humiliant sub rnanu Dei; habent obedien- suum, docebat eos, dicens Beaii pauperes spiritu, :

liam, qua implent praecepta cjus, el po;tant ad quoniam ipsorum esl regnum ccelorum (ibid.). \\x
iios legationcs ejus. Habent inler se talom unila- sunt regalcs epulae, quae non eranl luibis appo-
lem el concordiam, ut quamvis alii sint inferio- nendae ; ctideo videns turbas Jesus, ascendit in mon-
rcs, el alii superiores, tamen per unilatem et tem. Hae sunt turbae, quae caecum illum Jerichonti-
concordiam, quidquid est singulorum, hoc csi om- nura clainantem post Jesum ut tacerel incrcpabant.
nium, et quidquid est omnium, hoc cst singulo- Hae lurbae fuerunt impedimento pusillo Zacliaco,
n
rum. Hoc totum est in ista socielate quamyis pro volenli Jesum videre (Luc. xix). Sed quia illi de-
plcr tabemacula Cedar, non tara perLscle. Ueo, erat facultas ascendendi in montem, invcnit arbo-
fralres, qui forle infii mi et debiliores sunt, el non rem sycomorum, suae scilicet parvitali salis con-
possunt tanta facere quanta possunt alii, non con- gruara. Monles quippe excelsi cervis ,
petra refu-
tristenlur neque desperent ; tantum hoccaveat unus- gium herinaciis. Qui ergo Jesum videre desiderat,

quisque, ne per prigritiam suam aut negligentiam, si raagnus est, ascendat in montem, ut videat glo-
scienlersubtrahat aliquid de his quae potest facere. rificatum : si parvulus, ascendat sycomorum, ut vi-
Timeatenim ilbid quod dicilproplieta. Malediciusho- deal crutifixum. Sycomorus quidem fatua ficus di-
mo qui opns Domini facil negligenter (Jer. XLvni).Quia cilur, per quam crux Christi manifestissime Hgu-
qui scienter sine discretione se subtrabit de his ratur. Unde Aposlolus : Nos praedicamus Jesum
quae pot^st facere, ipse fiaudem fac.t; quia virlus crucifixum, Judceis scandatum, genlibus aulem stul-
fjus et forliludo non est tantum sua, sed toiius utiam (1 Cor. 1). Qui vult igitur videre Jesum, si

congregationis. Iterum qui plus possunt, non se incipit, asccndat sycoraorum. ut amplexetur pro »e
exiollant super alios ;
quia grat'am quani accepe- moi icntem ; si pcifcctus cst, montem afccndat, ut
 s* 9 SERMONES. — SZHMO XXIV. IN KLSTo OMMUM SANCTORUM. 350
r»u,!iat sccrcia ratris proferentcm. Ascendat, in- A inquit. enim antiquis palribus loqueretur, ali-
l't
quara, a lurba ut audiat pacem, quam non novil quando prophctarum ora aperuit, aliquando ange-
lurta. Haec namque turba comprimit Jesum, di- lorum liuguas adbibuil , aliquando elementorum
ccntibus discipulis : Turbce te eomprimunt. Sana- obsequia adjunxit. Ut autem nobis loqueretur ,
verat namque tactu suo Dominus mulierem a pro- Aperiens os suum docebal, diceus : Beati pauperes
fluvio sanguinis, et ait : Quis me letigit ? Et Disci- spiritu. Ecce quale antidotum, fratres mei, contra
puli : Turbce te comprimunt, el tu dicis: quis me te- antiqui serpentis venenum, quo totum gcnus hu-
tigit ? Luc. vm.) Sed non ait Dominus, quis me manum infecit Eritis, inquit, sicut
: dii (Geii.m).
comprimit ; sed quis rae fciigit. Aliud est Jesum Iste est calix aurcus inebrians omnem terram.prrc-
tangere, alud comprimere.Amor tangit, turbacom- ferens quidem dccorcm bealitudinis, sed latenler
p:imit. propinans amaium poculum infelicitatis : Eritis
Et nos, fratres, si aliqnando Jesum manu sancti Vas pulchrum, sed inlus latet vencnum.
ticut dii.
desiderii tangimus vel ad momentum
; si ei spiri- Eia, miscr Adam, miscr factus udiendo : Erilte
luaii glutino inhaeremus , insurgunt saecularium sicut dii, esto beatus, audicndo : Beati paup.r s
cogitationum importunissimae lurbae, et eum ne spiritu. Esl pauperlas camis, et esl paupcrtas spi-
cordi noslro dulcescat, comprimunt, vel, quod ni- B rilus. Paupertas caruis nulla facullatum possessio
mis dolendum est, omnino excludunt. Yidcns etiim paupcrtas spiriius pro Deo volunlarla mcnlis rl
turbas carnalium cogitationum Jesus, asccndit in corporis abjectio. Hinc quidam pauper spiritu glo-
montem, cor scilicct lurbatum deserens, et men- riatur, dicens : Elegi abjeclus esse in domo Dci
tem ccelestibus iuliaereritem asoendens: in quaquasi mei, magis quam habitare in labernaculis peccalo-
iit sede sua residens, secrelorum suorum revelat rum (Psal. lxxxiii). Bcati ergo pauperes spiritu,
arcana. Yidens lurbas Jesus, asccndit in monlem. quos replet spiritus limoris Domiui.et ex limore nu-
E: cum sedisset, acccsserunt ad cum discipuli ejus. triens amorem. Hic estprimus creationis,etrecrca-
Q.iibusdam ambulat Jesus, quibusdam s:at, quibus- lionis in quo ex pracceplo Domiui ori-
nostne dies,
«!mn sedet. Cutn enim Adam peccasset, ct a recto tur nobis lux, id est ex nostri cognitione humilitas.
itinere diverlisset, ambulabat Domiuus ad auram Ipsa namque cst, quae dividit inter diem el noclcm,
post meridiem. Moysi slabat, cum ait : Tu vero liic inier lenebras etluccm, inier justitiam et iniquita-
ttamecum (Deul. v). Isaiaa vero sedit. Vidil cnim tem, inter electos et reprobos, inter damnandos et
Dominum sedentem stipcr solium excelsum, el ele- salvandos. Hic quidem dies incipit a vespera, ld esl
valum. Sedebat quippe, cum ex occulto judicio suo rj consideratione nostrae infirmiiatis, el lendit in mane
Judaeorum cxcaecalionem et genlium illuminatio- nostrae reparalionis. Et sicut initium omnis peccati
nem ei revelaret. Sedebat et cum discipulis in superbia, ita ab humililale incipit omnis jusllia,
monte, cum eos easdem gcntes illuminare inslrue- el cst primus ad regnura coelorum ascensus. Beati
rel. Cum enim sedissct, accesserunt ad eum disci- enim pauperes spiritu, quoniam ipsorum est re-
puii ejus. Non lii qui ia turba sunt ascctn'unt a 1 gnum coilorum. Sed jam anima cognoscens seip-
Jcsum, quia sscpius turbanlur ; sed discipuli, qui sam per hurailitalem, incipil Deum nosse per pie-
pacem seclantur : eldiscipulis suis idem Domiuus tatem.
salis Iucide insinuat : In hoc, inquiens, cognosccnt Fial igitur ei ex pra>ccpto Domini firmamenlum,
omne$, quia mei estis discipuli, si dilectionem ha- quod vocelur coelum illud scilicet, de quo ait pro-
;

bucritis ad invicem (Joan. xn:). Eia, fratres, hoc pheta Extendem coelum sicut pellem (Psal. cm),
:

judicio videat unusquisque utrum sit discipulus sacram vidclicet Scripturam significans. Ad hoccrgo
Jesu, non interroget sapientiam suam, non scnsum,
Dcum discat. Ex- firmaraenlum oculos erigal, hic
non facullatum distributioncm, non corporis con- probrat quidem Judaeis Jcsus, dicens Erraiis, ne- :

8iimplionera. Si enira linguis hominum luquar, et scientes Scripturas neque virtutem Dci (Matth.xxu).
angelorum, ait Apostolus, charitatem autem non D Christus vero Dei virtus est et Dei sapienlia. Qui
habeam, nihil sum (I Cor. xiii). Non, inquam, exte- crgo non vult Christum Dei virtutem iguorare, stu-
riora haec interroget, sed cordis sui amorem ex- deat Scripluras inteliigere. Mitis exislat, ut sil lar-
ploret. Qui enim diligit Deum, diligit el fralrcm dus ad loqucndum, promptus ad audiendum (Jac.
suum. Si tamen ita diligat, ut idem Jesus praecipit i). Milis, ut humiliter discat ; milis, ut imporlune
JJoc est praceptum meum, ut diligalis invicem, sicut non resistat. In hac namque virtutc quasi in sc-
dilexi vos (Joan. xv.) cunda reparationis nostrae die, maxime nobis firma-
Ascendant igitur discipuli in montcra, nec solum mcnlum Scripturarum apparet, dividens inter aquas
ascendant , sed eliam asccndant contemplantes , superiorcs et inferiores, angelicam videlicei et hu-
a cendant amanles. Cum enim, sedisset, accesse- manara scienliam. Infcrius ista, supcrius illa. Et
runt ad eum discipuli ejus ; et aperiens os suum hic quoque dies nobis incipit a vespcra, id cst iu-
docebat eos (Matth. v). mira dignalio ! Multifarie tuitu nostrae ignorantiae, et tendit ad manc, id est
mullisque mndis olim Dcus loquens patribus in illuminalionem divinae gratiae. Et csl quidem gra-
prophetis, novissime diebus islis locutus est nobis du» ad terFam vivenlium repromissionis, tcrrain
in Filio, aui avevians m wvm, docebat. Os suum, perpcluae mansionis. Beati eijim mitet, quoniam ipti
551 B. AELREDI ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS I. — ASCETiCA. 552
fy.sidebunl terram (Matllt. v). Jam liomo ct scip- A cit facere bonum, dignus est plane, ut surgat ad in-

sum cognosccns, et in Dei eognitione aliquantisper telleclum. Nam qui student benefacere profecto
evigilans, opus non ea quae super-
habet scienlia ;
merentur Deum inlelligere. Isle intellectus purgat
l>ia inflet, sed ex charilate aedificet. Necessarium oculum cordis, ut qui Deum intelligit per speculum
namque ei est scirc quantae sint hujus vitae niiseriae, et in cenigmale, tunc eura vidcal in manifestatione
quanlus limor, ne cadat in tentationem ;
quanlus, (/ Cor. xin). Inhac sexta beatitudine,quasi in sexta

ne superLiat in prosperiiate, utfiant ei lacrymaesuae die, hnmo creatur ad imaginem Dei, ut qui compa-
panes die ac nocte, ct magis amet lugerc quam ri- ralus fueral jumenlis per ignorantiam, conformc-
dere. Ul iu hac terlia bea.iludine, quasi in terlia lurDeo per intelligentiam (Psal. xlvhi). Et hic dies
die, ex praeceplo Domini congregenlur aqtiae, quae habel vesperam; spcculum scilicet etaenigma ; quia
sub coelo suut, in loeum unum, scilicet fluxae et non valet videre manifeste, sed per raunditiam cor-
terrena? cogilationes, et appareal terra arida, quae dls ad illud mane tendit, de quo ait Psalmista :

lacrymarum imbrem cxcipiens, proferat herbara Mane astabo tibi, et videbo (Psat. v). Beali enim
virentcm et afferenlem semen, lignumque pomife- mundi corde, quoniam ipsi Deum videbunt (Matth.
runi faciens namque torJis nostri
fructum. Terra v). Igilur perfectus esl iste intelligibilis mundus,
lacrymis irrigata profert fructum bonarum cogi;a- et omnis ornatus ejus. Quid igitur. reslat nisi Sab-
tionum, quaj vetcrem vilam in quemdam virorem batum ? Post haec enim opera sex dierum, quae
transmutat, ut ex novo bomine novus videatur non sine labore exercentur, perveniiur ad rcquiem
fruclus exsurgere ; et hic nihilominus dics a ves- el pacem mentis et excluditur timor servilis ,
,

pera ;
id esta luctu incipit, et in mane divinre con- et succedit amor filiorum. Fit enim Filius Dei de
templalionis lendit. Beali, namque, qui lugent, quo- servo, ut ipse requiescat in Dco, et Deus in illo.
itiam ipsi consolabuniur (ibid.). S'c homo proficiens, Beati enim pacifici, quoniam Filii Dei vocabunlur
et ad servitutem Dei accedens, necessarium habet (ibid.).
spiritum fortitudinis. ut fortiter slet et praeparet ani- Haecest via, cbarissimi, qua oporlel nos ad patriam
mum suum, non ad requiem, sed ad tentationem : redire, et adeorum socielatem, quorum hodiefesta
foititcr prospera superet, fortiter adversa toleret, celebramuspervenire.Per hanc viam laboriosam ipsi
s !am Juslitiam esuriens et silions, et omnia ejus ante nos aseenderunl: ab hac via eos avellere nullae
contemplatione contemnens. Quod ut exsequi va- persecutiones,r.ullaeadvcrsitatespotuerunt.Audierant
leat, jam in hac quarta beatitudine, quasi in quarta namque consolalionem a Domino, quam hoc suo
die oslcr.dit nobisDominus luminare majus ut , sermone consequenler adjunxit : Beati, inquiens,
praesit diei ; exemplum scilicet Salvatoris nostii, qui persecutionem paliunlur propler juslitiam (ibid.).
ut diem, id est prospei itatis tempus Hluminet ne , El illud : Beati eritis, cum vos oderint homines, et
i:i tenebris superbiae involvalur ; luminare minus exprobraverint, el ejecerint nomen vestrum tanquam
et stellos, ut praesint nocti, exemplum videlicetec- tnatum, proptcr me (Luc. vi). Sit crgo, fratres cha-
clesiasticae palientiae et sanctorum toleranliae, ne rissimi, vcra laus omnium sanctorum in ore, ne
nox, id cst adversilalis vespera, omnimoda luce laudemus orc, el vittiperemus actione. Veraciter
careat. Et hic quoque dies habet vesperam, tenta- Ciiim eos laudamus, si imitari salagimus. Quidquid
t.oneni videlicct, bcaliludinis et justitiae esuiiem ; enim libenter agimus, hoc nos amare probamus; et
sed prolicit in mane, id est prosperitatern et aeter- quatnvis orc taceamus, opere laudamus. Festine-
nam saiietalem. Beati, enim, qui esuriunt el sitiunt mu% charissimi, eorum dulciosima societate per-
justitiam, quoniam ipsi saturubunlur (ibid.). Jam frui, cum eis illum speciosum fonna prae filiis ho-
isle didicit misereri animae suac , placens D^o. niinum contemplari (Psal. xliv). Nihil cursum no-
Discat misereri el proximo. Nemo enira lam justus, slrum irnpeJiat, nec desidia, nec pusillanimitas,
qui non indigeal misei icordiae : et hoc e&t, unum et ncc indiscreta laboris immanitas. Contra desidiam
6oljm coiisilium, ut qui sibi vult misercri, mise- {) exenipla sanciorum nobis proponamus; contra in-
reaturel ipse alteri. discretam laboris imniauilatem sola nos Dei gratia
Producant ergo ex praecepto Domini aquae re- salvandos confidamus. Coisira pusillanimilatem au-
ptiliaanimarum viventium ex bonis scilicet cogi- ; xilium Domini, et omnium sanctorum pro nobis
laiionibus bona opera, non morlua, sed viventia ; jugern oralionem respiciamus. Quare enim pusilu-
frangat esurienti panem suuin, ct egenos vagosque nimescssedebemits, qui cum tot auxiliantium marii-
inducal in domum suam, curn viderit nudum ope- bus ptignamus? Plures cnim nobiscum sunt, quain
riateum,et carneni suam nedespiciat (Ezeck. xvm); contra nos.Tanlum hoc nostrum est ut Dominum
et sic quinta luce quasi bealitudine perfundalur. noslrum postulemus, quaicnus per omnium sancto-
Qui habet quidcm vesperam, consideralionem scir rum suorum merita, ct hic pugnantes adjuvet, ct
licet propriae nccessitalis, in qua discit aliis, sicut cum eis aeterna felicitale coronet, Jesus Christu»
f.ibi vellet, misereri, sed lendit ad mane, scilicet ad Dominus noster, qui vivit el regnst cum Deo Patre
retnunerationcm ex niisericordia Dei. Beati enim, in unilale Sphitus sanoti Deus, per omnia saxula
misericordtt, quoniam ipsi misericordiam consequen- saecr.lorum. Amen.
tur (ibid.). Sed qui jara declinavit a malo, ct didi-
353 SERMONES. - SERMO XXV. DE BEATA MAIUA. 554
SERMO XXV. A fIanc fortiiudiiicm, fralres, imilamini; liar.c pu-
pe beata MArtiA (18) ritatem aemiilaniini. Sed jam faclum cst, Deo gra-
Descripsit nobis rex Salomon, imo per Salomo- lias. Quanta est enim fortiludo vestra, qui saeculum
nem Spiritus sanctus, mulierem quamdam fortem, conlempsislis ;
qui banc pauperem cl arduam con-

sapientem, optimam operariam, quanlum exislimo, versQtionem subistis; qui vobis patrum, malrum,
in comparalione illius in paradiso insipienlis ct in- fratrum, amicorum, offcetum plenissime abscidistis.

lirmse, quce seducia est adiabolo, propter insipicn- Hanc fortitudinem Salomon in spiritu videns, mi-
tiam suam et ideo pulsa est in boc exsilium ad
:
rabatur. Et quia nullius hominis virtutc, sed sola

poenam suam. Mulierem fortem quis inveniet (Prov. Dei gratia fieri poluit, exclamal : Muliercm forlem
xxxi)? Haec esl iila, de cujus fortitudine serpenli quis inveniel. Non quia nullus ; sed quia nullus, nisi

Dominus minabatur. Jnimicitias, inquit, ponam in- solus Dcus. Apparet in vobis ista fortitudo ; scd

ter te et mulierem, et semen tuum, et semen illius. adhuc aliquid quaerendum ^idetur. Magna fcci tis,

Ipsa conteret caput tuum (Gen. m). Haec est illa fortitcr egislis ; sed quo pretio, qua intentione, quo

uxor novi Ada-, quae ei de proprio lalere aedificata line? Quod pretium sperastis dari vobis pro hac
est, cum dormiret Uxor ejus, sponsa ejus,
in cruce. forlitudine? Stulti quidam bomines, qui sapienlcs
B mundi appellati sunt (sapientia enim hujus mundi
sancta videlicel Ecclesia ejus, lam forlis ut vincal
mundum tam sapiens ut vincat diabolum lam stultitia est apud Deum), stulti crgo quidam, So-
; ;

bona operaria ut acquirat coelum. Muliercm fortcni crates, Diogenes, divilias conlempserunt, delicias
quis inveniet, nisi ille qui, reliclis nonaginta novetn mundi magna sibi ex parte amputaverunt. Quid ergo
ovibus in dcserto, abiil unam, quac erravi-rat, quae- inter vos et illos distat ? Video fortem mubercm,
rere (Luc. xv)? Yerum, quia haec prophefia quem- fortem videlicet animam, in Paulo, qui lapidalur,
admodum sanclae Ecclesiae conveniat, saepe el a qui virgis cwdilur, fame, sili, frigore afTicilur (//

mullis traclaium est; maxime quia moralis expo- Cor, xi). Quam multi latronts fortiter lalia pafiun-

sitio solet magis et prodesse el placere : simpfcci- tur ! In quo ergo differentia? Certe in causa, id cst

bus nos, qui ulrisque sapicnlibus scilicet et sim- in intenlione, in prelio quoJ exspeclant. Audiamiis
plicibus, debitores suiaus, qualiier hacc propbetia ilaque hujus forlis mulicris pretium. Procul, inquif,

animae perfectae conveniat, proul possumus, disse- el cie utlimis finibus pretium ejus (Prov. xxxi). Ma-
rarnus. Et satis congruum est ut periectio, qua: spi- gna foriiltido philosophorum, magna fortitudo la-

ritualiter matri convenit, etiam filiae assignetur, tronum, sed parvum prelium eorum. Quare par-
quatenus matris perfectionc conspecta, filia velil ^ vum ? Quia isli miindi gloriam, populi favorem,
imitari. Igitur, quanlum mihi videtur, formai* vulgi admirationem exspectant. Isti aut nummuin,
quamdam optimse vit« sub mulieris nobis specie aut vestem, aut equum, aut aliquid hujus mun!i
propbelicus sermo dcpingit, et ad quid miaqu:eque sperant. Vile pretium, quia de prope est. Procul
proficiens anima debet inniti, mystico sermone de- autem, et de ultimis finibus pretium, bujus mulic-
scribit. Considerans namque Salomon, post primum ris. Si aurum cogilas, non est procul; si argentum,
jllud generale peccalum quam sit prona ad maluin ne id quidem procul est; si mundi honores, si

anima humana, quam labilis ad peccandum, quam temporales dignitates, ncc ista procul suut, quia
debilis contra diabolum, erigens ad evangdicam temporalia sunt. Preiium hujus mulicris procul.
gratiam menlis iniuilum, et quanlum in humana Procul omnino, quia nec oculis cernitur, nec aure
anima operatur, admirans, ait : Mulierem fortem percipitur, nec faucibus sapit, nec naribus, nec
quis inveniel? Cum illa ita debilis exstiteritin para- manibus altrectatur. Qualehoc pretium? Quod ocu-

•diso, in hoc loco miseria^ quis poterit fortem inve- lus non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis.
nire ? Fralres, fortis est illa anima., quae reliquit Hoc procul est. Procul, quan-
ascendit (I Cor. n).

fiaeculum : quae carnis desideria calcat, quae munoi quantum mors a vita, quantum
tura coelum a terra,

gloriam spernit. Taleni, inquit, quis inveniet? N"on D miseria a fclicitate, quantum lux a caeciiatc. In
Moyses, non Jesu Nave, non David, non ipse Salo- tenebris est mulicr ista, sed prclium cjus Iux csl
mon, sed ille, qui ait : Si vis perfectus esse, vade, ei in morte esl, sed prelium cjus vita est ; in miseria
vende omnia quoe habes, et da pauperibus, et veni, est, sed prelium cjus felicitas est; in terra est, scd

sequere me (Matlh. xix). Ille talem animani invenit pretiura ejus coelum est. Poslremo honio cst, std
tam foriem, quia ipse primo hanc fortiliidinem do- pretium ejus Deus est. Procul crgo, et de ultimif
cuil. Haec fortitudo praecipuc relucebat in beaiissinia fiuibus pretium ejus. Sed quare dc ultimis finibus*

Dei genitrice Maria, quae sine exemplo alterius, Sunt duo quidam fines, alius bonorum, al us malo-
niundi illecebras coutempsit, carnis illuviem hor- rum. Sed sunt fines ulrorumque, alii prin>i, ali<

ruit ; el quod eam fecit, virginilatis

nulla altera antc ullimi. Finis est uniuscujusque, quando moritur
pudorem et puritatem elegit. Hanc mulierem fortem Sedaliter moritur iuiquus, aliter justus; quia mor
ipse invenit, qui eam sibi malrem ante mundi con- pecculorum pesshna (Psal. xxxm), et prtrtiosa in ccn

slitulioncm providit. speclu Dumini mors sanctorum ejus (Ptal. cxv). II

(18) Hic scrmo in codice Clara-Vallcnsi esl secun- ex Sae, illum dc Virgine esse et iu Assumptiuu
dus dc oiiiuibus sanctis; sed evidens est, maxime ejus habitum cssc.
rss B. AELREDl ABBATIS RIEVALL. OPP. PABS I. — ASCETICA. 555

primi fines. Quaravis anima sancla de corpore A patiuntur, nec adversilatibus atteruntur, nec ali-

egressa, non modicara sortiatur beatiludinis portio- quibus molestiis afiiciuntur, exsultant, tripudiant, et

nem, tamen procul et de ullimis finibus pretium quasi id meritis suis acquisierint, supcr cacteros se

ejus. Qui sunt ullimi fincs? Quando omnes quidem extollunl. Si autcm in contrarium isla omnia cc-

resurgemus, sed non omnes immutabimur (I Cor. xv); dant, conlrislantur, dejiciuntur, murmurant, despc-
quando, finilis oinnibus molestiis, jam in carnis rant. Non est de tali aniraa, dicere : Confidit in ea

quoque incorruptione posita mulier fortis audiet a cor viri sui. Eia, fraler, quicunque talis es, qut

Domino : Venite, benedicti Pairis me.i % percipile re- heri flevisti, orasli, magnam dulcedincm de Deo
gnum, qnod vobit paralum est ab origine mundi sensisti; scito, quia prsesens fuit vir tuus. Quid
(Matth. xxv); impiis econlra audienlibus : Disce- tunc promisisti viro luo? Non movebor in wternum?
dite a me, maledicii, in ifnem «eternum (ibid.). (Psal. xxix,) Hodie in contrarium res versa est.

Ex his finibus exspectat mulier ista pretium Sordet meditalio, horret oratio, lcclio vilescit; in-
suum. Pro hoc pietio, se modo vendit ancillam, et super impugnal libido, succenditur caro, mcns quasi
istud preliura specians, sudat, operatur, quocunquc quibusdam furiis agitatur. Absens cst vir tuus. Jam
ei praecipitur, graditur; quodcunque imponitur, li- nunc videamus, si de te dici deheal : Confidil tn ea
bemcr putitur. Hoc preliura, fralres, anle oculos B cor viri sui. Absens est, lu fidelis estu. Quid, quasi

poniie; hujus preiii intuitu labores, vigilias, caetc- desperans viri tui rcdituro, respicis adulteros, spi-

rasqtie molestias lolerate. Si homines tam acerbos ritus scilicet imraundos, suggerentes immodera-
iabores sustinent ut acquiiant numraum, quid vobis lam tristitiam, vel in vanis ct superOuis incptam
agendum cst, quibus proponitur ccelum? Ergo, ul laeliliam ? Quia jam illara viri tui dulcedinem non
brcvitcr dicam, animam mundum perfecle contem- seulis, ad carnis pessimam dulcedinem devolvcris.
neutcm, et nihil aliud nisi futura speranlcm, in- Non est enim dicere : Confidit in ea cor viri sui.

luens Saloinoi), ait ; Mulierem fortem quis inveniet. Yolo vos, fralres, contra islam pessimam tcnta •

Procul et de ultimii finibus pretium ejus. Et addidit tioncin aliquanlulum instruerc. Si contigerit vos

Confidit in ea cor viri sui, el spoliis non indigebit. gratia Dei visilari, et coelesli quadam suavilate per-

Quis sit vir hujus foriis mulieris, non esl opus fundi, lacrymarum flumiue irrigari , diligenter vobis

comraendare charilati vesirae. Ipse enim csl, de quo attendite, nc irrepat superbia, necaeteris actionibus
dicit Aposlolus : Despondi enim vos uni viro, virgi- vcstris aliqua misceatur ncgligentia, ne sitis remis-
nem castam exliibere Christo (II Cor. xi). Ergocon- siores in abstinentia, lepidiores iu obedientia ; et

fidit in ea cor vhi sui. Similitudo trahilur ab hu- ~ super omnia, ne eum quem simili gralia praeditum

manis. Vir quippc sciens uxorcm suam caslam, non perspicitis, vobis inferiorem judicelis. His eniin

sobriam, pudicam, bene morigeratam ; sive illc ab- ncgligenliis solet gratia sublrahi , et ignobililas

scns fuerit, sive pnesens, scit quod non admiUet quxdam ac tepor innasci. Subtracla autem gratia,
adullcros, non audiet corruplores, non aspiciet de- si quid horum vos elegisse memincritis, nequaquam
ceplores. Timet enim casle, amat perfecte; amat adversum Deum murmuretis; sed vosmetipsos po-
virum suum, non propler sua, sed propler sc; tius humiliter accusantes ad dirupta resarcienda
timet nou quidcm flagellari, se.l vel modice de- viriliter accingalis. Verum, si vos nullius remissio-
rclinqui. Tulis hic anima describilur. Si enim nis conscii estis, ncquaquam de subtracla gratia
aniraa lalis fueiil, vidclicet si casta, si sobria, irralionabililcr contrislemini ; sed quasi iterum
si araans perfcclc, si limens caste, coufiJit in ea eamdem graliam recepturi, in spe cerla consola-
cor viri sui. Secure abcst, secure adest, sectire com- mini. Erudit enim vos Dominus, quatenus et iu
inittil ei bona sua, non profligauda cum adultcris, prospcris bumililatem, et in adversis paiientiain
non cura fornicatoribus parlienda. Sed iste vir spi- habeatis. Ilem vir hahcns mulierera in quam conli-

1 quomodo accedit, vel quomodo recedit, qui

itualis dit, secure ei bona sua commendat, sive croganda,
ubique est, et nusquam deest; quoniam semper, et D give servanda. Nihil bona mulier sibi subiipit, nihil
totus, et ubique ptxsens esl? Sed cura aliquibus inde aduilcris et corruptoribusdisperlit. Jain vid. at
adversilatibus fatigamur, quasi recedit, cum pro- unaquaeque anima, quam fideliler viri sui bona con-
spcrilatibus consolaraur, quasi redit. Cum gratia servel. Si habet scienliam, si habet sapicnliam, si

sua mentein nostiam visilat, quasi praesens est; intelligenliam in Scripturis, haec oinnia a viro suo
cum ipsa gralia sublrahitur, quasi procul est. Felix accepit, non solum servanda, sed etiam croganda. Si
ineus, cum qua quasi secure Deus hxc omnia agit. habetgratiam in laboribus, in vigiliis, in psalmodiis,
Vere confidit in ea cor viri sui. Felix mens, quae et hxc eroganda accepit ; si habet gratiam in coin-
nec adversis frangilur, nec prosperis dissolvilur punctione, in orationc, in spiriluali afifectione, in cuu-
quae nec rounnurat in adversis, nec stiperbil in templatione, ha:caccepit non eroganda, sed servan ia.
prosperis. Uiique confidit in ca cor viri sui. Felix Videat modo unaquaeque aniina, si fidelis est viro sito,
mens, quae sublracta gratia non desperat; qux, et si debeat dici : Confidil in ea cor viri sui. Primum
prxsente gralia, non se super caeteros exaliat. Vere necesse est, qualenus in his oinnibus non supcr-
cuuudit in ea cor viri sui. Fi alres, hiiic nolo incau- bial, nec ea quae viri sui sunt sibi deputet. Deindo
tos esse vo». llulti enim quando nec tentationcs caveat ne ea quac accepit erogauda, abscondat ii>
3.',7 SERMONES. SEllMO X\V. I)E BfcATA MAR A. ?S*
videuicr, nec croget arroganler; postremo nc ea A saiicta anima, quia isla a Deo lona prius acccpii,
quic tantum servanda accepit, profligel impudentcr. merilo reddii. Heddet ei bcnum, ct non malum. Ma-
Ut vcro apertius dicain, anima quoe de collala sibi gna commendatio, frafrcs. Multi cnim aliter. Bona
gratia non superbit, de subslautia viri sui niliil sibi cnim aceipiunt, et mata reddunt. Accipiunt divi-
usurpat; si vero unde potest prodessc aliis, per in- lias, cl hinc magis libidinc dissolvuntur; si ho-
vidiainnou abscondit; sedadiaudcm viri sui iiumi- norcs, inde miseri intumescunt ; si scientiam, inde
liler dicit , res viri sui iideliter dispensat. Si dc occulta supcr cseteros sc ex;o'.!u:.t : accipiunt pulih itudi-
gratia, quam acccpit, verbi gratia compunctione, nem coi poris, et quauto sunl pulchriorcs, lanto fi-

devotione, oratione, contemplatione, non se iiianiler unt, quia ea abuluutur, turpiorcs. Qu'.d dcam,
jaclat, bona viri sui prudenler conservat. Ergo de quod eommuncm hanc luceni, aerem, panem, a
lali anima potcst dici : Confidil in ea cor viri sui. Deo accipitint et bis omn lus in ejus inju.iam
:

Hx'c autem perfectio, quam in beatissima Maria abuluntur? Non est de iuijusmodi diceie: Iieddetei
splenduerit, paucis advertite. De collala sibi gralia bonum, et non malum.
quam nihil superbierit, teslis esl illa responsio iui- Fratres, magna omnino, magna perfi ctio rst,
niilis ad angclum : Ecce anciila Domini (Luc. i). nuilo Dei munere abuti. Nam de spirital.bus quid
Quam nihil se ob id aliis praetuierit, docet illa hu- B dicam? Si Dei cognilione proficimus, si Scriplura-
iniiis visilalio, quae Deuin in uicro porlans , etiam runi venas aliquanto sublilius penetramus, si lacry-
ad ancillam salutandam profecta esl. Quanta revc- mis abuudamus, si graves in sermonibus. maturi
renlia bouaviii sui servaveril, providit evangclicus in moribus fuerimus, et ex his cmnibus superbi-
sermo, qui ait : Maria autem consenabat omnia inus,non erit de nobis diccre: Reddet ei bonum, et
verba hxc, conferens in ccrde suo (Luc. u). Quam non malum. Pierumque cum r.os visitat Domiuus,
fideliier loquendo non lacuerit, hymnus ille melli- ut aliquid de ejus duiccdine seniiamus ; si mox
fluus clamat: Magnificai anima mea Dominum (i bid.). dulcedine iiia subtracta contingit nos aliqua tcnta-
Merito confidit in ea cor viri sui. El spoliis, inquit, tionc pulsari ; si tuuc quasi obliti iliiiis dulcedinis
v.on indigebit. Qux cst illa anima, lanlis decorata dcjicimur, utique non reddimus bonum pro bono,
ornamenlis, ut spoliis aiienis non indigeal ? Non sed malum pro bono. Ergo, anima qua; fratres,
fcgt ista de fatuis virginibus, quae uihil sibi oiei le- nuilo Dei munere abutitur, hac laude non immerito
servantes, ab aliis oportuit mendicare. Spoiia di- digna habctur Reddet bonum, et non tnalum. Et
:

cuntur ea ornamenta, vel indumenta, quje solent quia non inchoantibus pramium promittilur, sed
dctrahi. Et sunl pierique, qui nihil sanctitatis in se pei severantibus datur : adjecit sermo prophclicus :

habentes, et iaincn infeliciier aliis invidenlcs, vilia ^ mnibus diebus vitas succ. Dixerat supcrius, quia
sua quasi nudam turpitudinem aliis dctrahendo spoliis non indigebit ;
quia videlicel propriis orna-
cooperiunt, aeslimsntes >se bene conlegi, si aliis mcnlis abuudabit. ldeo unde haec illi ornamcnta
possint indumenia bonse exislimalionis auferre. ptovenerint, manifestat, cum subdit : Qua:s:vit la-
iSunt et aiii, qui in propria conscienlia nihil boni nam et linum, et operata est consilio manuutn sua-
habentes, ut religiosi appareant apud homines, ali- rum (ibid.). Merilo spoliis non indigebt. N:n enim
quid boni exterius operando suam famam commen- otio torpuit, non meriti somno dissoluta est. Quac-
dant. Undein die judicii, quia in se vacui suul ct sivit lanam el linum, et operata est cons Uo raa-
nudi, aiiorum commendatione, quasi alienis spoliis nuum suarum. Novit, quia qui vacatotio repLbilur
indigebunL Hinc vox ilia fatuartrm viiginum : Daie cgeslalc. Ergo ad labores prompta, ad opcrandum
nobis de oleo vestro, quia lampades uostrcs exslin- impigra, quaesivit lanam ct linum. Quare, nisi ut
gunntur (Matih. xxv). Tunc mulier haee sapiens vestes lexerel, frigus repelleret, tegeret nu.'i:atem?
spoliis non indigebit; quia gloria propria; conscien- Vestimcnta nostra sunt ipsa justitiae opcra, quibus
tiae adornata, sponso suo sccure obviabil. Potest nudilas noslra tcgitur, el frigus ajierna damnatio-
juoque simpliciter inielligi, spoliis non indigebit; Omnis enim anima sine bonis opciibus
nis vilatur.
D
quia viitutum ornameniis abundavit. Sequitur anlc Dci oculos nuda subsislit, et a Dei charitaia
Reddel <ti, vidciicet viro suo, bonum, el non ma- omuino frigescit. Sed sunt vest'menta cil.cina,
ium, cmnibus diebus vila' suce (Prov. xxxi). Nam sunt el lanea, el liuea, sunt et purpurea. Vestis ci-
quod sic debeal accipi, manifestat alia translatio, licina pungit, scd lanca frigus depeliit. Linra est
qus sic liabet : Operabitur tiro suo bonum, el non nou modicse lenitatis, purpurea magni bonoris. Ut
milutn. Si rccre vir hujus mulieris Christus intelli- ergohaecad spiritualia referainus, quantum mihi
gitur, profecto quidquid boni a qualibct anima in videtur, veslis cilicina pcrlinet ad poenilentes, la-
ijus obsequiis exhibetur, redditur potius quamda- nca ad sc erigcnies ad bona opera; linca cst proli-
tur. Si pura humilitas, si dulcis charitas, si vcra cieulium, purpurea porfectorum. Anima, qtioe adhuc
obedicntia, si perfecla patientia eioffertur; unde vitiis sordct, nccesseest, magna amaritudinc pce-
habetur nisi ab illo? Si fervor in laboribus, si pu- nilcnthccompungalur, ut iniquitaluin contag o hac
rilas in vigiliis, si cibi parcitas, si hutnilis tacitur- aspciilalc tcgalur. Dc hac vesle mulier hae non
nilas, unde ista, nisi quo omne datum
ab illo, a satagil; qui jam gradum illum poenitentium trans
opiiii'iim,et omne donum perfcctum e>l ? (Jac. 1.) Ergo ccndit. De hac vestc purptirea in sequcntibus Sri-
 >8 B. AELREDI ABHATIS RIEVAIX OPP. PARS I. — ASCETICA. 360
ptura mentionem ficil; sed primo Saitam et linum A lanilica sed linifica cst. Quaesivit cnim lanam et li-

ponit. Non cniin suffieil, si quem de malis praete- num, ct operala est. Qtiid, nisi duplicem hanc vcs-
riiis poeniiet, nisi sc viriliier ad bona opera accin •
lcm, iancam vidclicet ct lineam? Sed quia de islis

gol. Qu&sivit tanam et limtm, et opcrala est. Vi.!e- ^eslibus diximus; jam de lana ct lino, unde haec
amus, siplacel, differcniiara inter Janeam et lineam vcslimenta textinlur, videamus. Ut niilii videlur,
vcstein ; exinde aliquiil spiriluale, si possumus, irno beatissimo videlur Augustino, per lanam opera
exsculpamus. int» lligunlur corporalia, ex quibus vila acliva per-
VestU quippe lanea aspeiior, linea mollior esl; ficitur; per Iinum spiritualia, ex quibus vita con-
scd lanea vcslis fiigus expellit; linea conlia hicmis lcmplaliva contexitur. Corporalia dico, vigilias, la-
injtiriain non saiis suflicil. Ergo qui lanea lanium boiem, jejunia, spiiilualia, oralioncs, lectiones,
vcsiitur, aliquid patiiur asperitalis; qui linca tan- mcdilalioncs, compunctiones. Sunt plcriqu?, qtii

tum, parun: caloris. Melius ergo ulraquc vcslitur, sesc excrcitiis corporalibus alterunt, sed ad spiri-
nl lain a cxcludal algorem, ct linca icmpcrct asperi- tualia minime assurgunt. Alii de soiis sibi de spi-
laiem. Veslimentahujusmulieris, idestecclcsiaslica; rilualibus, quasi de vestc linca 1 landiiintur, et ab
ciijusqiie animae, bona opera diximus. Ncc immcri- omni spiriluali fervorc frigescunt. Non quidcra fii-

lo. Ilis cnim vestitur, dis adornalur ; uis, si quid gcscerenl, si spirilualibus fervcnler et jugiter in-
foitc ob carnis coiisortium lurpe palitur, a Dei liairereni. Scd cum illa spiritualia sine corporum
conspcctu cclaiiir. His indumenlis carcns anima , quadani intcrpolalione neqtieaut excrceri ; dum illa

niula apparebil in diejudicii, nec erit unde ejus fastitliunt, in istis cx toto tepcscunt. Utriquc ergo
turpiiudo ccletur. L!eo nimirum in igncm aeler- hujus mulieris sapiculiam imiiari detrcclant, qu;c
num projicietur. Sed bona opera nostra, omnia iitrumquc qusesivit, lanam et linum, et operata est.
in duobus consisiunt, in act.va scilicel vita, ct Sed ubi qiucsivit ? Quomodo qua»sivil. Cerle anima
contemplativa. Acliva vila quasi vestis lariea, con- cupitla salulis, studiosa perfeclionis, vitam, morcs,
templativa quasi linea. Illa asperior, ista sua- doctrinamr|ue sanclorum circuit Patrum. In uno
vipr ; illa exterius, isla interius. Et activa quidcm quseril industriam operandi, in altero sludium vigi-
vita potest conlra frigus damnalionis sufficere, landi ; illius invesligat absiinentiam, allerius scru-
omnem turpitudinem peccalorum abstergcre :
talur obcdicntiam ; ab islo discit quasdam, ut ita di-
siue qua, ncc contemplativa vitn, in hac dunla- cam, venas oralionum, ab illo sibi assumit formam
xat mortalitate, potest qiicinlibet ad perfeelio- meditalionum. Et in siuu congercns operatur con-
nem adduccrc. Nemo sc decipiat, fratres mei. C silio manuiim suarum. Quod consilium manuum ?
Fallunlur omnino, fralres, fallunlur; imo, ut Manfesluin cst quia manibus suis homo pascilur,
egn existimo, non falluntur, sed aiios faliere ni- manibus defenditur , manus c:clcra membra dispo-
tunlur, qui crrantcs, et in errorem miltcnlcs, dum nunt ; manus sesecontra ictusobjiciunt.
nesciunt, neque qucc loqnuntur, neque de quibus af- Consideremus ergo corpus illud, de quo dicit
jimant (I Tim. i) ; quia ipsi sunt otiosi et desidiosi, Apostolus Quoniam unum corpus tnulti sumua (I
:

nihil opcrantcs, sed curiose agentes; ipsam olio- Cor. x). Omnes qui in isla congrcgatione sumus,
sitalem suam el curiosiialcm velamine contcmpia- unum corpus sumus. Alii pedum funguntur officio,
tionis oppalliant, ct dicunt : Quid opus csl ope- alii maiiuum, alii oculorum. Ergo, fratre«, videlur

rari ? Quid habet emoliimcnli , vcl sccuri truncuro, mihi manuum nomir.e prsclalos posse inlelllgi,

vel saxum malleo lundere? Maria optimam partein qui caeleros et doclrina pascunt, et orationibus
elegit (Luc. x). Quos Paulus redarguit, aperte scri- defendunl ;
qui eliam ctcteros quasi membra
bens ad Tuessalonicenscs Audivimus quosdam : disponunt, et conira iclus cxtcriorum curarum
ambulanies inquiete, nihil operanles, sed curiose sese objicitint. Proinde, fralrrs, si quassistis vobis
agenles. Denunliamus eis in nominc Domini Jc.su lanamet linum, id est cxercitia eorporalia, elspi-
Cltrisli, ul cum silcnlio, suum panem manduccnt (II D.lilualia
: .
, operamini. Non tamcn proprio consi-
Thess iu). lio, scd consilio manuum veslrarum, ut omnia
Conlenilant ergo cum Paulo et d.cant : Quid no- opera vcslra ex pnclatorum veslrorum pcndeant
bis praccipil opcrari? Maria optimam partcni elcgit. arLiliio. Putaveram, fralres, uno sermone omnia
El verum esl, fralres, Maria optimam parlem ele- qua; liicde hac nmliere dicunlur, concludere; sed
git. Vcrilas dixit : Lectum est in hac festivilale S. video me prolixum sertnoncm habuisse, el vix
Maria: de illis duabus sororibus, Maria et Martha. quatuor versus exclusissc. El hoc fortc perli-
Nec sine causa iu liac ejus feslivitalc legilur, nisi nct atl linum hujus mulieris. Nam linum, quando
qtiia in ipsa B. Virginc, utraque liac vita activa et in colo ceruitur, quam longum filum inde iieri

contemplativa, perfeclc operabatur. Maria quidcm possit, ignoralur. Ergo quae sequuntur, alio ser-

oplimam partcm clegil. Sed considerandum cst quia mone, vel si hoc non possumus, aliis sermonibus
in eadem domo cl Martha laborabat, et Maria vaca- rcservemus.
bat, qtiia in auima, in qna Clirislus suscepitur (Ex Itis ultimis verbis conslal auctorcm staluisse
utruquc vita opcratur, uii3qu;equesuo tempore, suo alios quoque scrnwnes de B. Virgine in capul xxi
loco, stio oidine. Ideo mulicr isla forlis, non solum Provtrb. habere : quos an habucril iynoralur. )
 BEATI AELREDI
RIEYALLIS ABBATIS

SERMONES DE ONERIBUS
IN CAPP. XIII ET SEQ. ISXIM PROPUET.B.

B. AELREDI
EPISTOLA AD G. (19) LUNDONIENSEM EPISCOPUM.
(Bibliotlieea Patnun Cittere., t. V, p. 529.)

Dilccto, et diligendo, et cum omnis «levolionis dulcedine amplectendo sancio Palrl , G. Londonicnsi epi-
scopn. fraier Aelredus, pauperum Cbrisli qui siinl in Rievalle, dehitum cum oinni affcclu obsequium.
Audiens le, Patcr beatissime, intcr innumeras occupationes, quas libi vel regise majestaiis auciorilas,

amicum, spiritualis scientiac siu-

vei curae pasloralis imponit necessilas, ut cultorem snpienti*, qiiivlis
diosmn, leclioni operam dare, el inler suaves oraiionum delicias, irrucnlium curarum molcstiam sancia-
rum Sciipturaruin crebra meditalione solari ila tui avidus eflcclus snm ut non solum ad luae sercnilaiis
;

nolitiam, sed etiani, quod in iusipientia dicam , ad ipsam audeo aspirare amiciliam. Tam cnim Uue subli-
mitaiis, (juam mex humilit.itis obliius, legibus amoris innilor ; cui niliil humile, nihit sublime est; qu{
coelum tcrrac adaeqtians, Dominuin coeli lerrenis membris inseruit, ut Verbum caro flcrct, el hal itarct in

nobis (Joan. i) ;
qui Doininum depostiit. el hominem sitstulit ; ut, quasi ia quodam medio, miseria et mi-
Sericordia obviarenl sibi (Psal. lxxxiv); ul iia se inlirmilati virtus uniret, ut essent in carne una Verbum
et anima, et in his tribns Deus et homo una persona. Quae non igitur alta amor deponat , ant quaj ima
rion sustollat, ut in se unum faciat; qui salva nec confusa naturarum proprietale, tam miriiicr, inedianlo
aniiua, coetum terrae, Dominum carni, spiritum commiscuit pulveri ? ViJeo praeterea iu oinni crealuia ,

vel irrationali, vel insensibili, quoddam anioris vestigium ;

per quod et diversa jungiinlui', ct dissi lenlia
concordantur, et uniuntur conti aria. Amoris quippe in caetcris simililudo creatnris apparet ; in mento
vero rationali ejus veritas operalur. Diligerc cnim Deo, angclis, hoaiinibusque commune est. Amor igitur,
quidquid exlra naluram cst non altendens, copulat naluram naturae, ut sil illis cor uuiim et anima una
(Act. iv), quibus est fides una, spcs una, charitas una. Animus proinde mcus ainoris impetum sequens ,

oinnia, quaa tua sunt, non lu ; omnia, qua?. circa te sunt, quae ncc tua snnt, ncc tu; spiriiuaJi qtiodam
motu perlransiens, ipsam eliam corporis molcm sui sublililate trajiciens, in ipstim tune uienlis siutim se
tottim iiifiindil, aflcclum affectui, sensum scnsui, et spirilum miscet spiritui, ut ex spiiilits lui participa-
tinne nieus spirilus renovclur, ex tui sensus luminc Iumen sibi scientiae mcus sensus multieiur, meu»
insuper affectus, lui affectus dulcedine foveatur. ibi inlueor, qtiam bonus es; ibi amplector et sentic
quam sapienses; ihi delcclor et gusto qtiam amabilis cs. Hinc est, Pater amantissimc , quod studium
nieuin, si quod est in lillcris sacris, ad luae discretionis examcn credidi referendnm, ul ubi sanum sapio,
lua me conlirmei aticloritas ; ubi hxsito, te docente, mihi iuceal verilas ; ubi erro, corrigal me tua sai -
na scveritas. Itaqucde oncribus prophcticis Isaiae, cum summaiim singula quarqiie langendo, in conventu
fralrum aliquando brcviter dispulassem, rogatus a pluribus ut piolixius ea ipsa proscqnerer, eorum \o-
luntati parui, quorum mc oportebal servire profectui. Ab oneribus igilur Bat.yloi.is cxordiens, et inde per
ontis Philisthiim id Moabitici oneris secreta pcitransicns, cum Iriginta bomilias slylo tradidissem, m
forle in vaciium currerem, anl ctictirrissem, suspendi calamtim, donec de vultu luo eorum qn.e scripsi
protliret jtidicium, vidcrcnique ocuH lui eorum omnium ratioucm, tuaequc discretionis arbitrio umuia,
qtiaescripla stuit vel delcrentur, vel corrigcrentur, vcl probarentur. Licet igilur lantae sapientta homm
leclio videalur indigna ; audet eam tamcn ainoris exigere vchcmenlia : qui ita amplectitur cluritatcm , u;
ferc irreverenter irrual in majcsialem. Animai praetcrea mc tu:v liumilitatis simul et hcnignilalis memo-
ria, qui qtioudam Lundoniis posittim pracvenisti in bencdictionibus dtilcedinis (Ptul. u:ril quo tnihi

Patkol. CXCV. 12
 5t& B. AELRI.Dl ABBATIS IUEYALL OPP. PARS I. — ASCLTICA. Ui
magnuiu essel vel respici ; nl> ipso, sinpens ac tiemens ad (aniam dignalionem, in quodnm amplexu clia-

i ilalis merui saluiari. Minc, beatissiipe Patcr, orla est isla praesumplio, ul inchoalain lunc niihi lux sere-
nilalis uoliiiamconsummari desitlercni, rianiratim mcuni ami<iliae liwe tunc fores piilsantein in ejns induci

possc cubiculuin non desperem, Licet igilur magnum sit lempiis nlio dare, non sapienli, vel modicniii

pigeat, rogo, Dominum meum, quo cx his, quaj scripsimus, vel reseeare su-
lantilltim lempus perdcre :

perflua, vel supplere hinnlia, vel universa delere possitis. Eo igilur scrmonc proemisso, qui nobis occa"
sionem praehuil caetera conscribendi, de onere Babylonis decem et novem (Isa. xui), de once Philislhiim
tres, de onere Moab novem homilias subscripsimus, pro vestro arbitrio vel hic subsislerc, vel ultra pro-
cedere parali.

SERMONES DE ONERIBUS.
SERMO PRISUS. A cum istns tini, Ulas alicri revelaret, ad cxerciiamlum

Xi ADVEKTU DOMI.M. — DT. I NHFCIM ONF.RUHJS. ingenium, depeilendumquc fasiidium semper recens
Tempus esl, fratres charissimi, etc. Exstat iutcr essef, semper quadam renovatione deleclaret. Ut
Opera S. Bemardi edictionis Mabilh>iia;i<r tide Va- aineni ernir humauiis, vel tUfinnuum suggestio,
trotooia tom. CLXXXIV, col. b 1 7. ceito examine ac sancli Spiritus possil reve'alione

SERMO II.
disc-rni, praelixa est lid i regula ,
pr.rsci ipla spei

DE ONERE BABVI.ONIS. promissa , promulgata charitaiis prascepta , ui

Dt eo quod scriplum esl : 1 Onus Babylouis quod quxcunque sentcnlia oecurrens auimo, liis no:i
vidit lsuias (ilius An os. > convenire probelur , eam aut fallaciae dsento-
t)mnitim, quae fuerunt, vel sunt , vcl futura stint num, aut bumano errori incunctanter asrribas ,

primordialis et efTicicns causa Deus est : ipse om- quoecunquc vcro a sacris paginis convenienler eii-

uiiim fmis. Nam cum ipse, ut ila dicam, proprie sit citur, vel ad lldem erudit , vel ad spem engit, vel
esisc ; omnia utique qu?e stint, ab ipso babent, quod a«i cbaritatem aceemlit, ipsarn et a sancto Spirilu
»unt ;
quia non nisi ab essc habenl, qtiod sunt, sacris Etieris inscrtam, ei ab eo libi rcvelatam non
Certum cst boininem el angcbun csse ; scd alitid dtti ites. S d bts, qtii saetularium negotiorum itn-
esl , essc ; aliud , hominem , vel angelum esse ;
pediunlur obscuro, \el nccessariarum occupat.omim
-curo possit aliquid esse, nee. bomo, nrc angelus retibus occupantur, quibus vagos, el lurpes refre-
«sse. Cogilet ergo ,
qui polest , no:i hominis vel nent excursus, sr.tis sunt, imo plus quam satis <a,
angeli esse , sed sine angelo et homine i-isum qu;c de Scripluris semel sunt dicta vcl scripta :

•esse, quod non solum hominis el angeli est, sed qn;p illis tam ignota sunl, ut sempcr possint eis

eliam omnium qu* sunt. Ipsum igilur esse, qtiod videri quasi nova. Ai vobis, charissimi, qui mundi
non specialiler liujus vel illius rei, sed comnitiniler hujus renunliastis opcribus, qui ab omni cura soN
omninm existenlium ; vel, ut expressius dieain , es- liciludineque mundana soluti, cum immundis spi-
-seiiliuin cst, sine dubio Deus cst. Sicut aulcm ipsc rilibus ac propriis cogilationibus iniislis cerlamen :

esl omnium existcnlium esse, ita el omnium vi- aba in Scripturarum mcditalione ratio, alia nece.«>-
veiilium vita, omnium sapientium sapicntia. Ad silas est. Quod enim mullis parit idem scrino , le-

itanc foncam creata est ralionalis crealura ; ab ctioque eadcm saepius repelita fiisiidium , nccesse
ipsf» habens, non solum esse el vivere, sed eliam qux antiqua
est ut videntur tt nola, vel quarum-
sap eHUnn esse
:

, el sapienter vivere. Ab hac itaquc dam sententiarum atljeetione, vel sallem verbonun
lorma se disjungens cl scparans miscr hoino, com- £ miitaiione innovenlur, et sic ad qua;rendum stt:-

paralus est jumenlis insipientibus (Psat. xi.vili), et diuin exeileltir; inutiles el inanes cordis cxcursus,
cu>pit insipie.ns essc, el insipicnler vivcrc ; nec ta- in id quod utile est rcvocenlur , et mens, quae a

inen dcsiil esse ct vivcre : qui posset ad prislinam notis f.isiidiosa rcsilierat, renovaia leciionis vel ser-
formain, eo qui formaveral rcformante, re iire. Ipsa monis suavilale, ad id salubriter rcdeal, a quo fue-
ariem fonna, sapientia est via vero, per quam ad ; rat qnasi sensibililer avocata. Hinc est quod librum
ipsam formam redeatur, cruditio. Omuis vero erti- Isaiic as6umo in manibus , eum cbaritate veslra
dilio, qua de hac defonnitate reducamur in for- quamdam ejus portiiu:ctilam inspeclurus qui , li-
;

inam, io tribus est , Gde scilicet, spe el charilale, cel cxpositionesanetorum possit esse notissimus ,

ul sciamus quid crcdendum, quid sperandum, quid perulile tamen arbilror, ul si non alia, saltem ali-
sit amandum, et sic credamtis, spercmus, amemtis. ler ea , quaj ab ipsis dicta sunl , repetamus ; vel
Sapieutia igilur in animas sanctas sc transferens certe, (jti.x ab ipsis velirt minima, vel inanifesta
(Sap. vn), amices Dci et prophctas conslilnil : per pr<JL'krmissa videnlllr, sumpiis ex eortim verbis ra-
quo< nobis sacram Scripturam ,
qunsi lotius erudi- lionum scminibtis, sioui Dcus dederit in medrum ,

tionis fonlem, minislravit . Quam nimirum ipsc, qui profcramus ut qui ad connn perfectas sentcntias ,
;

condidit, tanta pruJentia Spirilus ordinavit ut in- D quasi ad solidnin paneui aspirarc non audtt , ad
numcrabilium capai-essel senteiilianim : qnanim nuras, fiua-> snb niensa corum pouiimus, vesir.i
-565 SERM0NE5 — DE ONERIELS. 566

orationihtis adjuli, coiligcre, clinmsi fucril catcllus, A urbibus vel gcniibus figurantur, dcpressio ; qtii et

acccdal. Sic, fralrcs cliarissimi , sie redimamus ipsitts depressionis modnm, causas, materiasque
lcmptis, ut illudamus lempori ,
qnoniam dies inali non tacet quibus otiam inserit de.eorum fclicilalc
:

snnt (Ephes. v) ; ct salutaribtis, verbis sanctisque sermonem, qui bac dnprcssione ad salutcm, non art
medilalionibus, os a scrmonibus otiosis, cor a va- perniciem oneranttir; paictque ubiqtic, quia pole-
nis cogilaiionibus vindicemus. Es>l aulem islesan- slas Dei est, cl libi, Dominc, misericordia; quia lu
clus proplieta tam profnndus in scnteniiis, in futu- reddis unicuiqiie jitxla opcra sua (Psal. lxi), divi-
ris praediccndis lam perspicuus, iu disciplinis mo* dens intcr diem cl noctem, inler lucem ct tenebras,
ralihus tam jucundus, ul nunc quasi in ipsum coe- ul comparatione lucis ipsaclenebrac densiorcs appa-
lum subvcclus, vidcaiur diviuorum consiliorum se- reant, ut collatione lencbrarum copiosius lnx ipsa
creta rimari; uunc ad infcriora firmamenti celeri resplendeat. Et quis intcr ha?c judicat atquc di-
penna demissus, myslcria propalare coeleslia ; minc scernit, nisi is qui ait : Pater nonjudicat quemquam,
levi volalu ad nos usque desccndens, in campis mo- sed omne judicium dedit Filio? (Joan. v). Ei ilc-
ralibus spatiari; nunc quasi recipi in paradisum, et rum :Ego in judicio veniin mnndum, ul non videnle*
itcrum redire ad nos, ct rcferre incffabilia verba, vidianl, el videnies caci fiant (Joan. ix). Quuiiam
<]\\x non liccl bornini loqui. Hajc omnia Cliristi , ct igitur per advenlum
Domini Salvatoris facia cst
Ecclcsiae sacramcnfa , tam manifcsto revclat ora- bxc bonorum acinalorum discrelio.qnorunidamqne
culo, ut non tam prnenuntiasse futura, 'j.inm pr;e- dcpressio, qnorumdam ct liLcratio : principaum
lorila nan-asse puteltir. Qux omnia, licct cx sui prophelae, per lotum Iibri co:pi:s, ipsius Domiiii
quaiilate grata sint satis, ct sapida ; eloqucnti?e ta- adventum, constal essc malcriam. De quo sancliis
menejus mira suavitate gratiora ct duiciora rcd- Simeon : Ecce liic positus est in ruinam el in resnr-

duntur. Sed placuil nobis ul, caiieris inlermissis, de reelioncm multorum in Isracl, et in signum cui ro>i-

undecim oneribus, de quibus propbeta, sanclo Spi- tradicetur (Luc. n). Quod Isaias onus, ipse ruiwmi
rilu dictantc, dissertiil, quidquid ipse suggesserit autem haec onera describit ut npps-
appellat. Sic

Spirilus, ad vcstram redificaiionem propaicmus. Fa- reat Deum

quosciam prernerc, scd non opprimci c;
toor me veslris profeotibus per omnia debiiorem, quosdam opprimere, sed non prcmcrc; quosilam
cl propter officium quidom, sed maxime propteraf- simul premere et opprimerc. Premii qms affiigii

fccttim. Sed el nccessilas mihi incumbit. Vtc cuim opprimil quos deseril. Quosdam igimr affligit, sed
milii si non exangelizavero (I Cor. ix); praneiptic, non deseril, sicut scripluin csl : Flagellat Dcus om-
cum quidquid in doctrina spirilali.quidquid in Scri- C nem hominem quem recipit (Ilebr. xv.). Unilc ost
pturarum intellectu proficio , nonlam datum mibi, istud Psalmistae : Visitabo in virga iniquilates eo-
quam vobispex mc transmissum non ambignm. Ne- rum, et inverberibus peccala corum; tnisericoidiam

quc cnim mcritis id ascribendum meis, cum pccca- aulem meam non dispergam ab eo (Psat. i.xxwiu),
tor sim; nec so.holasticis quidem disciplinis, cum Deserit, nec affligit : de quibiis dicil Propbeta : In
penc, ut scilis, illiteratussim; scd ncc siudio, aul labore liominum non sunt : et cum hominibus uon
indusii i;c mea?, cttm raro in otio, crebro in ncgotio flageltabunlnr (Psal. i.xxn). Et ilerum : Et dii.isi
sim. Tolum igittir Dei cst, mihi commissum, vobis eossecundum desidena cordis eorum (Psal. i.xxx).
transmissum, ttl qui gloriatur in Domino glorictur. Etper alium prophelam Non visilabo super filias :

Adcslo proinde tu, bone Jcsu, ct pauibus quospro- vestras, cum fuerinl foruicataj neque super uxores :

litlimus graliam tux bcr.^dictionis inftindc, ct!ant vestras, cum adulteraverinl (Ose. iv). Quosdam pra>
pattpercs, ct saturentur, dicnntque eum rropbcta : lerea affligit et deserit : de quibtis ipse pcr piojibe-
Quam dutria faucibus meis eloquia lua snper mcl ori taraait : Altrivi eos, et noluerunt recipere discipli-
meo (Psal. cxvm). Ecoe ego appono manum, lu nam (Jer. v). Sanc quomodo, quibusve niodis (iat

prcesla auxilium, qnia sine te possum faccrc niliil. affliclio vcl deserlio, cum de ipsisoneribus tractarft
Qui saucto Isaioc inspirasli, ul scribcrct, inspira, D cceperimus, Deo volenle, apparebit. Potest autcm
quajso, niibi ut quod scripsil inlelligam; qtiia j.mi dici onus Babylonis vcl Philisthiim, vel Moab, sc-
inspirasti ut oedam : nisicniin crediderimus, non cundum onus quopiemunt, vel secundum onusquo
intelligcmtts (Isa. xliii). premunlur ; et sic dc caeteris. Scd jam, si placcl,
Qttid puiamus onus islud signilicat? Esl
ergo scqucnlis nan ationis liliiinm inspiciamos
quidem onus prcmcns, cl onus epprimens. Premit Onus Babyionis, quod vidit Isaias filius Amos
infirmii.as; iniquitas opprimil. Prcmit lentalio; (Isa. xih). Babylonis nomine, fralrcs, qu.-e confu-

danuialio opprimit. Proponilur crgo priinuui nnus sio int«;rprctnlnr, mitndum significari satis notum

Babylonis, dcindeoniisPbilislbiim, lunc ontts Moab, cst charilali veslr.x ? ubi nimirum ronfusa sunt
cJ posl onus Damasci : qttod sequilur oniis yEgypli, omnia;ttbi boni cum malis, cum clectis roprolu
rtii sttcccdit ontts dcscrli mnris, ao dcintle onus vivunt; ubi frttmcnium cum palca, oleum cum
Dtitna, (-1 ontisin Arabia, ct (unc vallis visionis, ct amttrca, ubi cum acinis vinum; ulii qiiantiim ad
or.us Tyri, ad ullimum autom ontts jtimonlonim lcmporalia sic.ut juslus ila el impius; ubi nihil ba-
auslri. Osicndiiur orgo n sanrto Isa a quaromtaai bctbomo jnmcnlis amplius. Plcrunique ctiam Ba-
urbium vcl gcntium, imn magis coruin, ijui in l.is bylom m. illam lanliim reproborum cum suo rcge
SCT B AtLRBTI ABBAIIS RIEVALL. OPP. PARS I. — ASCETICA. 568

«ivil.nem inteiligimus, ad quam nulliis pertinet A spoctnbal ad liiulum, bestcrna die, sicol potuimiis,
eJfCtorwn, a qua iiullus cxcluditor reproboriiiu. exp'icavimus. Scd cmn scriptum sil Omts Baby-
:

Ilcprobos sanc iu lies parles dividimtis, quarum lonis, quod vidit lsaias, filius Amos, quxrcodum
una et socieiati commonic.il cl opcribus adliuc putamus, quomodo visum sit ab Isaia onus istttd :

tlcclorom ; alia ab illis opei ibns vel commtiiiione maxime cum piures sint visionos, ot ob quanidam
rcparatur ; alia jam exutis corporibus sclernis sup- visionis exceilentiam prophetae appellali sint vi-

piiciis mancipatur. Et omnos igiiur simul et ista dentes. Esl quippe visio sensualis, visio imagina-
singula istarum partium, et singularum partium ria, visio pbantastica, visio spiriiualis, visio ratio-

ginguli homines, Babylonis nomine jure censeittur. nnlis, visio iotellectualis. Visio scnsualis est, qua

Electos eliam in tres dividi ordines, manifestum corporeis sensibus corporalia scntiuntur. Visio

esl. Nam a!ii nocdum vocati sunt, ut Judaci, sive imagiuaria, qua earum rerum, quaj per corpus sen-

pagani; alii voeati, scd non jtist ficali, M pecoato- tiuntur, intus imaginos ccrnnnliir, vel ex eis qu:e

ies Cliristiani; alii justificali , scd nondnm glorili- percepta siint, alia qua? non snnl sensa fingunliir.

cati, ut sancli biijusalhoc vitx miscriis subditi. Visio vero phanlaslica est, qua corporalium rerum
Electi ilaque qui nccdum vocali sunt, licol eos a pbantasmata vcl oculis vei aninto objicitniUtr.

Babylone pncdestinatio scparaveril qitundin lamcn Porro spiritualis visio esl, qtta visibilium reruin

Babylnnicis enoiibus cxcaeeantur, a Babylonis no- imagines aliquid significantes in ipso spiriio bomi-
oiinc hon recedunt. Scd et bi, quos licct
electis nis formantur. Al visio rationalis esi qua vera a
vocatio simul ac pr.-edestinatio junxerit, deteslanda falsis, vcl virlules a viliis discernuutur. Intclle-

tamcn opera scparanl, Babylonici nominis oppro- ctu.dis aulem visio esl qua , non dico vera a falsis

brio penellunlur. Dicilur iiaqi>c Babyloo illa bomi- discernunlur, sed qua in ipsis vcris veritas ipsa

niim iiniversitas, io qoa eisdcm erroribus nt viliis conspicitur. Itaque visio sensualis in corpore est,
cbcli el reprobi implicanlur. Dieilur cl Babylon corporeos omnes sensus, eorumque vim natoraoi-
cor pravuio et inscrostabile : quod viliis passioni- que complecteus. Dicimus enim , inspice , vido

bosque confundilur. Babylon cliam nuncupatur qiiamalbiim sit; gusta clvide qUamdulce sit (Psal.

illa reproborom socielas, cui a?lerna conlosio prae- xxxiu) ; anJi et vide quam sonorum sit ; olfac et

parnur. Esl anlcm onus Babylonis, quo ipsa con- vide quam odoriferum sit; laiig^, vidc qiiam lcne
fnsa univoisitas multorum ab ca scparalione de- sit. Omnis iiaqtie per carnalcs sensus oxpcriontia

siruitur; qtio eliam malis tempoianous iodesinen- visio dicitur sensualis. Q i;c quidem visio prophe-
lor qoo in cordibus singulorum viiiorum „ lica essc potest, propbelain vero facere non potest.
alflip.it ur;
no. possimarum passionum slructiiia, qoasi civiias Visio quippe serpentis aenei,qnam Moyses exallavit
ro fusionis diruitur ; quo insnper .-elernis pcenis iu cremo, qua fdii Israel a serpcntum morsibus cti-
T
post banc vitam in solis repiobisonerabitur. Elboc rabanlor (A um. xxi), propbetica ftiit; vidcnlcs la-
es>t onus Babylonis, quod vidii Isaias filius Amos. men propbctas non fecit. Sensualis olam illa visio
<ju->modo vidit? Eia, fralres, qui niinc prophelae ft.il. quasanctus Abrabam Ires viros viilil desren-

appi llanlor olim videnlcs dici solcbanl propler dcnles pcrviam (Cen. xmii) : qiiamot prophcticam
excellent.orem quamdam, divinioremque, ut ita di- csse ipsc non dubitavit, qui trcs vidit cl uiiiim

\e im, visioneot : dc qua nunc dissererc, el tem- adoravit. Ex iila autem scnsuali visione, quamvis
poris angoslia, el ea quse nunc inlcrvenerunl, nc- propbelica fuerit, ipse Abrabam propncia non fuit;

gotia non pcrmittunt. Igitur bxc considctatio al- scd ex aiia, qua illam seiisualcm propbeticam csse
lcri sermoni roservclur. Vos inlerim orate , ul conspcxit. Magis igilur propbeia fuil, qui cxaralas
scnstim Spirilus scquenlcs, sic isla oncra dcscri- in pnricle au!;c rogi;c Babylonis iilleras cxposuil,
bamus, ut ea, quac premeniia sunt, foiiilor susli- qnam qui manum articulosque conspcxit scribcn-
manius; quae oppriiiicnii;i, caveamos; dnmnanlia tis Ihin. v). Porro visionem illam, qtia in animo (

;iuteu\ ipsius aiuilio evadamos, qui pto oobis no- D Gorporalium rerum quas sensu percepimus, vide-

fUiis voluil omvibos oncrari Jesus Chrisl s Domi- mus imaginos, idcirco imagiuariam dicimus quia ;

iuis noster ,
qui cum Palre rt Spir tu sanclo non nliunde nobis ingerunlur barum rerum simili-
uvii cl ivgual Drus, pcr oniniu s;ccula sajouloium. ludincs, scd a nobismclipsis per sensus inducUe,
Aiiicn, sicul easforis vidimus, ita eas inlus imaginamur,
SERMO III. vcl ex eis ipsis alias tingimus. Nam similitudineni

J)t muiiiplici visione , ei ilia qttw proplie.lam corvi quadrupedis, quem oculis vidi, inlerius ima-
faciL ginor, ct ex ea cervi sex pcdum qucm mmqiiam
Stiiis,, fralres charissimi, deoneribus loculurus, vi;li, imaginem lingo. Hsec atitcm visio nec propbe-
quod giave onus ipse siisceperim. Ihide invocan -
lica aliquando esl, ncc propbetnm ciliqiiando faci»,
<tus esi a nobis ipse Spii itos, ol qui nobis prininm nisi forlc idco propbetica dici possit, (juod res scn-
ouos imposuil cbariiaiis, omnc oiius leve faciat, sibiies. quando propheiicx smit imaginari in animo
qnod nostris possit scrvire proft-ciihos; qnatcniis possmil. Phauiaslica sanevisio ariqoando a corpoie
qtti dodil afiVtitun sni liimiois infusiono pr.t-stti fit, aliqu.?ndo ab anima. aiiqitando aiilem ab aite-
eilVdtuu, El onus quideio fiabyinnis, (|iiaiiium lius iiatur.e spiriiu, a eerpore, vol sonioo, vel
569 5ERM0NES - DE ONERIBIS. 370
morbo. Somno, quando dormientibus nobis cor- A scendentem de coelo discun: aspexit, iu quo na»t
pore. anima, qux dormire non potesl, vacaiiiibus omnia genera reptilium et animantium dictuntque ,

sensibus, quibus in veris corporibus intuendis oc- est ei Macta el mrinduca (Aci. x). Quant ceile :

cupabalur, inlerim in corporum phantasiis natura- visionem, vel prxccplttm, non tunc quidem, scd
liter versatur. Morbo, quando niala aliqua valciu- accedente postmodum iulellecluali visione, cogno-
diuc scnsibus perlurbalis, visa similia corporibiis vit, quaiido ait : Iii veritate cumperi ,qnia non est
ccrnuntur, quod phrenelieis sxpe accidere mauife- personantm accepior Deus ; sed in omni genle rf ui
slutn est. Sane abipsa anima phanlaslica visio esl, Uniet eum et operalur jnsliliam, acceptus est iiti

qitando ea ipsa, qiue auima in se frequenli versat (ibid.). In spiritu prxlerea, non in carne sancluiii
cogitalione, dum vigilai, per phanlasias quasdain Ezcchielem propbetam , mulla Chrisli cl Kcctesia
contuclur. dum dormil. Porro ab alterius nalurx sacrauieiita sub specie civitalis in inonte pusilx,
spiritu formatur hxc visio, quando vel oculis car* legimus aspcxissc (Eseeh. xi.), rapluinquc per ex-
uis per phautastnata vana deliulilur, vel domweit- ressuni iu Jcrttsalein , nboininationos pessimas
tibus, vel xgrotantibus, rcrum phantasix a nudis JuJa-orum prupbetico oculo dcprcbendissc (Ezech.
spiritibusanimx prxseutantur, vcl cum vigilaute vui). Utrum autem per bonos aliquando spiritus
clsano corpore, anima ab ipsius sensibus abripi- R in sensibus bomiiinm aliquid iiat, quo scnsus ipsi
tur. Nam pro cerlo scimus muUorum oculis ita de- fallantur, sicut eoruin profecto fallcbatur sensus,
lusum esse, ut bomo eis bestia videretur, ut aqua quoriim oculi tcnebanlur nc Chrislum aguoscoreni,
fluere, ubi nulla erat aqua, xslimaretur; ut ignis nolo pracipitare sctitcntiam. Nam ulrum per bonos
sxvire, ubi ignis non eral, putaretur: et mulla hu- aut malos spirilus Syri percussi sint cxcitatc, ne
jusmodi. Quod aulem a dxmoiiibits somnia mulia Eliseum, \el Samariam agnosccrent (Luc. xxiv;
formentur/nulli incredibilc est. Phreneticis vero, 7 V Reg. vi),inccrtum habeo. Ralionalis sane visio ea
vel quolibet morbo aiio affectis, licet ipsa valelu- cst, qua sine omni corporalium sensuum admini-
dine multa visa formentur, potest lameu fieri, ut a culo verum, vel falsum ccrta ratione apprehendi-
nequam spirilibus mulla eorunt animis objectcniur. mus; qiui inler vilia virtutesque discernimus;
Yerum quoties animam a sensibus quasi in quetn- , qua nuiueroruin, et ponderum, et mensurarum
damexcessum malusabripit spiritus, delusum phan- rai iones vcras essc probamus ; ita ut nibil ceriiun
tasmatibus hominem, aut dxmoniacum facit, aut carne videamus quam ternariura numerura , iu
arreptitium, aut falsum propheLain. Hanc itaquc duas xquales parlcs dividi i.on posse, menie con-
visionem, quam phantaslicaui diximus, a prophe- , spicimus. igiiur visiouc scnsu;di corporalia cer-
taium ofliciooinnino separamus. Porro visio, quam '
iiiinus, ex imaginaria corporalia imaginamur;
idc.o spirilualem dicimus, quia in spiritu hominis phautaslica pcr iniagiucs corporales illuumur;
alleiius spirilus operatjone formalur, aut per snra- spiriluali per corporcas similitiidincs spiritus cru-
nitim fit, aut per excessum. Per somuium, cum a ditur; ratienali in invisii ilibus mcns cxercetur;
bonis spiritibus corporaiiuni rerum imagincs iu intcllectuali in ipsam veritalem mens inducitur.
animo dorn.ienlis fonnanlur. Qux profcclo visio, Nam iiileileclualcni itlam diciinus visionem, qua
licel propbetica sit, prophelam lamen non facit. meus onine corpus, omucsquc corporcas imagino:»
Prophetica quippe visio illa, fuit, qua Josepb pa ac simililudiues transceiidens, in ipsa lucc vcriia-
triarcba vidil solem, el lunam, et stellas undccim lis requiescit ; in qua vera et vere sui.t oini.u
adorarc se (Gen. xxxvn). Prophela lainen bac \i- prxlcrila, prxscnlia, et fuiura, nec aliler futura qnaui
sione non ipsius myslerium visionis uon
luit, si prxterita. fnde Domiuus in Evangelio : Mutta /<a-

iulellexit. Neque Pbaraonem dicimus prophelam beo vobis dicere (Joau. xvi ). Ilabuit cis dicero
fuisse, quia futurx uberlatis, famisque sequeutis niulia, non in mullis, neque pcr mtilta, scd in uuu
in somuis dicilur prxsagium conspexisse, scd Jo- et pcr uuum; ubi multa non sunt mulia sed iiiium.
scph (Gen. xli), cui Deus, somnii illius occasione, D Sed non potestis portare modo. Sensuali cuim vi-
proposili sui reseravit arcanum. Ncc Nabuchodo- sionc ob dulcedinem prxscnlix ejus occupa'i, ct
nosor piophctx nomiue digiium xslimo, cui slaliia corporalibus ejus verbis corporaliter inlenti, ad
illa in somuis apparuit, sed potius Danielein, cui iutcllcclualem illam visionem, qux omniuni cor-
soiunium ipsum, soniuiique datum esl nosse virlu- poialium excltidit memoriam, ubi ipsa Vcriias io-
tcm (bun. 11). Prxterea cuui sano corpore, nec quitur, assurgcre non valebaut. Ideo ail : Expc-
somno sensibus consopitis, aliquo occullo opcre dil vobis, ut ego vadam (ibid.) ul : scilicct cor-

spirituali in ca visa, qux similia sunl corpuralibus, poralis lixc visio, corporaleque colloquium sub-
anima rapilur , exstasis dicilur, vel exccssus : Irahatur. Scio in mouasterio virginum, qux sub
qua visione occulla revclantur el prxmonslranlur venerabili et cum suinma revereutia nominando
fuiura. sancto Patre Gilberto ubercs pudicilix fruclus
Cui cum acccsseril visio intelleclualis, dc qua quotidie lansiinllunl aJ coclos, quamdura fuisse,
postca liactabimus , lii talia vidcns propboia, vcl vel adhuc foric supcresse virgiuera sauciam ,
qux
mystciia loqucns, vel occolla palcfacicns, vel ven- nim onuicm inundi ainorem, ac camales oiunes
tuia ] r inui.tiaiis. iti cxcessu mvutis Pctrus dc- affcclu.s, curainquc coipoiis oinnein, cl Citciicrum
 371 B. AELBEDl ABBATIS BIEYALL. 0H\ 1>ABS I. — ASCETICA. 372
tolliciludincm a suo pcclore exclusisset , cflep.il A scire uirnm cx Dco sint isia. > Itaquc die Pa-
quodam inentis aestu el fastidire lerrena, ct desi- rasccves , cmn anxiis cogitationibus flucluarei,
derare cuelestia. Accidil autem aliquando, ut, cum subilo ipsa, quain diximus, lucc perfusa , ccr-pil
amore solilo oralioni incumbcrel, mira qu.vdam in cam modo incflabiti subvebi, ct ad aliio:a sti-

9uavitas superveniens omnes aninii inolus, oinnes stolii. At Mta radiantem in se liiccm illain iuac-
cogitationtim excursus, omnes insuper spirituaics, ccssibilem oculo infirmiori non feivns, ad Domi-
qwos circa amicos liabebat, exslinxerit affecttis :
iiicae passionis intnilum revocari se, ut poloit,
moxque anima ejus, quasi oneribus quae in mundo poslulavit. Cum ergo vidissel quasi raplim ici

suut valedicens, rapitur supra se, et ab ineffabili essc quod cst a superioribus ad infcriora dclala,
,

quadam et incomprehcnsiLili Iuce excepta, nihil in illam spiritualeui visionem transfertcr, videt-
aliud viJebat, nisi quod est, cl quod omnitim esso que in spirilu Jesum in cruce pendcnlcm, con-
cs!. Neque lux illa corporea fuit, aut aliqua cor- lix.iin clavis, lancca perforaluin , sjiigiiHiemqne
l»ons similitudo nec distemlebatur, nec diffunde- I
er quinque foramina proflucntcui, ipsamque nii-
batur, ita ut ubique viderelur; nec ipsa tene! a- lissimo ocnlo respicieiiLeui. Tum illa rcsoluta in
lur, et tencLat omnia; et lioc niiio et ineffabili Iscrymas, et in se tandem reversa, Hdem sovo-
modo, sicut esse tenel quidquid est, verilas, quid- rtwus adhihuil, ct se huic luci miuus idoneanr
quid verum est. Hac igilur tuee perfusa, ipsum acslimavit. Ilis forle non iniitiiiler inseilis inlci-
Cbrislom, quem prius noverat secundum carnem, ligamus banc solam visionem, qiiam inielleciualem
cocpit jam secundum carnem non nosse; quia dicimus, proplietam fucere, sicut de sapientia
spirilus ante faciem ejus Chrisius Jesus in ipsam scriplum esl : lpsa in animas sanclas se transfe-
cam induxerat veritalcm. In boc igitur excessu rens ; amicos Dei el prophelas constiiuil (Sap. vu ).
cum ei bora non parva praeteriisset, pulsala a Quidquid enim aliis visionibus cernitur, aut am-
soioiibus, vix potuit ad corporales, quos relique- biguum est, aut flde niagis quam scientia robora-
ra:, sensus redire. ltaque cum boc ei ssepius con- tur. Quod autem in ipsa ceriiiiur veritate, in qua
ligisset, et multum rogata landcin ipsius modum facla iunt, quxcunque futura sunt, ei iuniinosiitn
excessus caeteris exposuisset, coeperunt phirimse const.it csse, et cerlum Igitur in visione scnsualr

>isionis bujus cxocllenliam .-emulari. Unde se ab vel phantastica ,,

quando h;ec. quae iulcllectualis

omuibus curis, solliciludiiiibusqtic inundanis ab- est, operatur, prophelise dounm esse, non ambi-
htiabenlcs , lacrymis . oralioniLusque conlinuis guum est. Qua igiiur visione viderii isaias lilius

plures eaiiidem graliam sortil* sunt, el ita ut C Amos 0,lus Bal, y' oms .
s0,a videlicet iniellecluali.

iuter sororum coiiveulicula sjrpuis bac luce per- aut scusuali etiam, vel spirituali, quis facile dixe-
fuuderciitur. eliam tnvitae. Erat ibi virgo quaedam rit? Nam quod utraque visioue hac futura pr.evidc-
luagnu.' discrclioiiis fctnina ,
qux* omni spiritui rit multa, inleltccluati eum iiiiiminunies, ex ipsius
sciens iioii esse credcndum, lolum hoc aul inorbo, iibri seiie, scire possumus. Ex seusuali qnippe vi-

aut phantasticis iltusiouiLus crcdidit assignandum :

sione oraculum texuit, quando Ezechiam rcgent,
et sororibus, quantum potuit, talis visionis fre- pro eo quod uuntiis Babytonicis domus suse the-
quentiam dissuasil. lnquiieuli aulem ab illa qiuc sauros ostendit, propbctica aucloritale conipuit-
in his supeiior haLeLatur, cur sibi nihil tale ac- Quid, inquiens, viilerunt isti in domo lua? £t Bex.
ciilisiet respoudil iila : « Quia fiilem nobis non Neu est verbunt, ait, quod non ostenderim eis. .Tunc
,

adhibes, nec in aliis diligis virtutcm, quam ipsa prophela. Ecce dus veniunt, dicit Dominus, et ttu-

iinn habes. Boga, inquil, Deum, ut si ex ipso ferenlur omnia quacuiujue conqregaverunl paires

est, mihi hoc ipsum evcuial. » Cumque aliquot lui in Bubylouem (Isa. xxxix). Ex spirituali vero,

diebus orassent , el nihil piofocissent , requisita quando ait Vidi Domiuum sedeniem super solium
:

iterum quaj supra et unde supra , respondit cxcchum ei elevatum (Isa. vi), et c&tera quae «e-
< Opoitcl omnibus mundi hujcs, cuncloruinque D njsWta». Quacttnque aulem harum visione viderit
te

inorlal.um renuiiliare affectibus, ct circa solius oi.us Babylonis, certum est quod mente vidit, non

Dei menioriam occupari. Quid, inquit illa, pro ami- carne, ipsu tevelante, qui aii In manibus propk*- :

<:is meis, vel benefacloribus non orabo?» Cui lurum assiniilaiut sum (Ose. xu). Sed quia jam-
illa. c Eo tempore , quo volueris ad superioiu diu nos tenuil visionum istaruin dislinctio, prophe-
roeniis contemplalione conscendere , necesse est ixx hujus visionis exordiuw usque iu cntslinum
ut Oinnes quos diligis , Deo commendes alquc diffetumus.
comnnuas, et quasi profcclura de mundo, omni- SEBMO IV.
qae omnino cieatuiye valedicens, ad ejus, quem De eo, quod scriplum est : t Super montem caligi-
diligis, suspires aspectum. Adhuc illanon cre- nosum lecale signum, * etc.

dens rogat, ul oraiiouibus ejus, si ex Dco essent Quondo venit pleniiudo temporis misit Deus ,

isla , voli sui raercretur cffectum. Nolo lamen, Filimn suum factum ex tnuliere, factum sub lege
iuquit, ut anima inca ila stisloilatur, rapiatur<|ue (Gulut. iv). Qua; est isla temporis plcniludo? IHa
a oorpore, uta menle mea omuium rerum, maxime nimtrum, dc qua Dominus in Evaugelio : Letale,

it~\ i.orum dclcatur mcn:o:ia. Sufficil aulcm mihi imiuit, octilos vcslros, ct vidcte regknes, quonimn
575 SERMOXES - DE ONEMBUS. 374
olbis jam sunt ad mettem (Joo.n. iv). Tempus quippe A etiam aliquid, sicul Jacob lapidcm erexil,'el unxit
vacuuni dicitur, et inane, qtiando solis inctemcnlia (Gen. xxvui) : sicut Moyses serpenlem rericum i«

arefaclis in terra seminibus, vel nimia pluviarum creino exaltavit (Num. xxi) : sicut cliam idem
iiiundalioue putrefadis, fames euncta consuniens iste Isaias niidus ct discalcealus incessit (lsa. x).-

vjciuini reddit messoriiius agrum, qtiando deccm Quasi pra?cipiendo, ut in scqucniihtis libri hujua
jugera vinearum faciunt lagunculam miam, el iri- scriptum est : Ite, angeli veloces, ad genlem divul-
gii.ta modii sementis faciuni modios tres. Teinpus sam et ha. xviu). Cernens igilur
dilaceratam (

vero pietium ,
quaudo abundant omnia, quainlo prophcta, adveniente in carne Domino Salvalore,
muUiplici fruge suis respomlel lcrra euiiorilius, per ministerium apostolorum, el doctrinam prae-
nudusque per agrum eursilat messor quando ubi- ; dicalorum, confusionis civitalem eversum iri, ex
que ia vineis ceieuma canlatur quando liorrca ; sua vel ipsius persona jubet, vel monet eos facere
reptentur frumenlo, et lorcularia viuo redundanl. qund vidil eos esse facturos. Stiper monlem cali-
\eniat nunc in nienlcm Satvaloris de frumeulo (jiuosum levate signum (Isa. xm). Per montera
zizaniisque parabola, et qtiid trilicum, quid zi- caliginosum ipsam Bahyloncm, id est mundum,

«ania esse dixerit, advertamus. Semen, inquit, bo- seeuinlum stalum, in quo Chrislus illurn iuveuit,
num , hi filii sunt regni ; zizania ,
(ilii nequam non inconvcnienter accipirnus : qui ct mons dici

(Mallh. xui). Filios utiqtie regni cos vocans, quos potuit pro superbia, el caliginosus propler erro-
uiisericerdia pr;edeslinavit ad vilam ; lilios ne- rem. Quasi mons tunc Romanum crat imperium,
quam, quos justitia providit ad puenam. Igitur anle quod universo supereminens orbi, quanluni ela-

advenlum Diuiiiiii nostri tiliis hequam oinnem pe- lione lumebat, tantum errore mulliplici, maxiine
lic sitp rficicin lerrae occupanlilus, el paucis intcr autem Dei ignorantia caligabat. Annon lelia quadam
eos regni Dei liliis laiitanlibtis, fames verbi Dei cciigine mundum obdtixerat idolorum cultura, va-
ciincta pervaseral, temptisqtie vacutim et inanc spi- nitas philosophorum , templorum superslilio, li-

rilualibus operariis nihil, quo laborarenl, reli-

in cenliosa libido ? Super montem culiginosum levare si-

queral. "Venit autem ptenitudo lemporis, quando gnum. Quod signum? Evangelium audi ; Ecce po-
nbique terrarum abundabant hi, qui a Babyionicis sitits est hic in ruinam, el in resurrectiouem niulto-

crroribus fuerant separandi, separati justificandi, rum in Israel, el in signum cui contradicelur (Luc.

De quibus Sulvator Messis

justificati glnrificandi. : u). Hoc est signum crttcis, cui conlradixit humatia
quidem mulia; operarii autem pauci (Mattli. ix; supcrbia, p.ugnantibus adversus eam Juda?.is et
Luc. x). Per adventum proinde Domini nostri gcf.libus, CHIB regibus ct principibus, cum sapien-
iuvailenda fuit Babylon civitas confusioni*, in qua til.tts sacculi et prudenlibus, ievantibus e.nm sttpcr
vKiis et errorihus cum reprobis captivi teneban- nioiiiem caliginosum parvttiis. Abscondisli euiin
tur electi, ct eoruw separaiione dcstruenda. Et lioc crucis tuas sacramenta', Domine Jesu, a sapieutibus
oiius primum Babylonis, quod vidil Isaiiis, iilius et priiilenlibus, et revelasti ca parvulis. Isti sunt
Amos. Modum aiitem hujtis destructionis prophc- parvuli, id est humiles ; apostoli et apdstolici viri,
tico sermone describens , ita exorsus est Super :
qtii jubeutur levare signum super moulem caligi-
montem caliginosum levate signum, exallate vocem, nostim, ul universum mundum Dominieae eruci do-
levate manum ; ingrediautur portas duces (/*«. ceant esse subjectum.
xm). Quis loquitur? Quibus loquilui ? Notandum, II, quod alicui rei stiperponilur, aul prcmit, aul

arbitror, quod sancli propheUe aiiqnando nar- claudit , aut stipercminet. Superposita sunt dua

rando , alii]uando orando , nonnunquam etiain chcrtibim arcse tcstamenti, ut altius emincrent ; su

benedicendo , vcl quasi inaledicen.to , aliquando perposilus csl lapis puleo, itl clauderel; superpo-

aliquid agendo, plerunique vero quasi prreeipiendo, nilur lorculari prcluin ul prcmal. Suptr monlem
futura praedicunl. Nai rando, sicut cst illud : £ri( in igitur caliginosum vexillum crucis cxlollitur, ul

novissimis d.ebus projparalus mons domus Domiui \n f) sua viriute mundi hujus potenliam premat;su-
vertice moutium (Isa. t\). Orando, ul illud : Oslende perbis redemptionis nostrae mysteria ciaudal ; apud

tiobis misericordiam luam : el salulare lnumdanobts ntites vero et humiles omni mundame gloruesn-
(Psal. lxxxin). Velterte illud : Viinam disrumperes percmineat. Nam quod premat, audi healissimuiu
coelos,el descendercs (Isa. i.xiv).SaiielusqnoqueMoy- Paulum : Christus factus est obediens Vutri usquc

quem missurtts es (Exod. ad tnorlem morlem autetn crucis. Propter quod cl

ses: Obsecro, Domine, w.ille, ,

iv). Quasi nialediccmjo vero, sicut ail Propheta :

Deus exatlavit illnm , et danavit nomen quul
illi ,

Disperge illos iuvirlute tua; pwtector meus, Domine esl super omne nomen, ul in nomtne Jesu emne geuu
Sicut fluii cera a facie ignis, sic flectatur costestium, terrestrium , et infernorum.
(Psal. lviii). Et :

pereaut peccntores a facie Dei (Ptal. LXVll). Et alibi (Philipp. u). Ecce quomodo coeium, terra, infcrnus,
erncis suhjicitur sacramento et Babyiouici regis
Prophcta : Da eis, inquit, Domtne. Qnid dabis eis ?

Yulvam abtque ubique virtus premitur, evacualurque potentha.

liberis, et ubera arenlia (Osee \\).

Benedicendo, ut Isaac ad lilium stium : Dei libi Cmi» fortis , inquit, arm<//n* custodil alrium suum,
in pace stinl ea qua possidcl. Sed si forlior ilto su-
Deus de rore cmli, el de pinguedine terrm abundun
pcvcneril, tunc rasa cjns diripit et aufert arr.z
tiajafrumenli, rini, et olei (Geii. xxvii).? Agcndo ,
(
375 B. AELREDI ABB.UIS HIEVAI .L. OPP. PARS I. — ASCETICA. 576"

et $potia distribuit (Lue. xi). Forlis armatus dialolus, A ab iiifidclium ve! etiam inlirmorum oculis, vcbit
aiiium muudus, vasa ejus muinii sapicntes, arma quadam abscondit caligine. Potest et scriptura Ve-
ie n'cs et principes, spolia plebes. Ecce Babylon, et tsris Teslamenll mons caliginosus appellari, qme

ivx ejus, ttdiviliaeillius. Aiilefortiorisadvenltim icx alias muiis ttmbrosus drcitur, et condensus : quae
isteiu pace, I 1 esl. nullo coiitradicente, regn-ibat. S *dfc et sublimis csl propter spirilum, caligiuosa propter

furtiurc superveiiiente, imponitur eionuspremens, iitleram. Sub caliginc quippe litterx, ccelestiuin

«uius viucuis, onus exspolians. Onus islud Ua- mysterioruro seciela velantur, qtiae ab ipso per
hylonis, crux esl Cbristi, qu;e diabulum vicit, el Evangelium rcvelantur, de quo scriplum est :

Babyloneui iuvasit quae spoliavit ^Egyplios, ditavit Vox Domini praparantis cervos, et revelabit con-
Hebrseos. Isti sunt Ilebnei, de quibus dicilur: densa (Psal. xxvin ). Unde ait Propbeta: Tene-
Super montem catighwsum levute signum ( Isa. xm). brcsa aqua in nubibus aeris (Psal. xvn). Hine Sa-
Ut crucis virlutc omnibus gentibus pnedicata, diri- loinon : Dominus dixil quod habilaret in nebuta.

piauiur spolia Babylonis vel .E^ypii ab co \ i deliect, (111 lieg. vm). Unde et Moyses non poterat acce-
»,ui nos eruit dc polcslaie lenebiaiuni, el translulil dere ad caliginem in qua erat Dcus. Jubentuv
in rcguuni lilii clarilatis suse. Elegil quippc pat- praedicatores, a quibus ouus nuntiatur Babylonis,
vulos. id csl buiniies; Hebraeos, id esl iransilienlcs; B iu non in infimis jaceant, scd disponanl ascen-
tiiuiidi bujus comtemplibilcs , sed mundo supe- siones in corde suo ;. et qui ea, quae dcsursura
liurcs; i.liriiKis mundi, scd mundi forlibus fur- sunt, piced ic.it, qu>e sursum stmt sapianl; et ita

tiurcs; slultos mundi sed mundi

, snpicntibus super montem positi, non ad vallium iina dejecli,

•apicutiores. Quae ciiim slulla smt mundi elegit faciant quod sequilur. Levate signum , exattatt
Bvus ui confuudat sapientes , et quae suut iiilirma vocem. Yel qnoniam primi veritatis praeconcs ex
iniiudi clegit Deus ut confundal fortia, et ignobilia reliquiis filiorum Israel electi , legalibus fueraut
tl contemplibiiia mundi elegil Deus, et ca qu.-e non insliluti decretis, el iilteralibus sacramentis assueti,
sunl , ut ca qu.-e sunl desirueret ( /. Cor. i). lsli jubct Spiritus sanctus ut a lege ad Evaugelium
suut qui fiumililatc semelipsos despiciunt sicut de lilteia transcant ad spiiilum , ct de valle car-
parvuli : qui oinnia, qutt suut mundi, transiliunt, nalium observaliouum, ad montem ascendant spi-

bicul Hebraei. II: cruccm levant, divilias ct volu- ritualium piaecepturum. Aul ccne praccipiuulur
ptalcs, quae cruci siinl contraria, calcanl, majores ut qucd praedicaiii in Evangelio iiitplelum, antiquis.
divitias arbitrantes liiesauris ^Egypiiorum impro- lilteris probenl prxnuntiattim , sicut ait Salvator :

i crium Cbristi. Audi cliain quomodo profundilaiem o Scrutamvii Scripturas, ipsar enim sunt quas testimo-
di vnue virtutis ct sapientke lcvata super mundum nium perhibenl de nie (Joan. v). Et apostolis
crucis praedicatio claudil. A'o«, iuquit Paulus,pr<p- Oporiet impleri, qnai scripta sunt in lege 3Ioysis el
dieamns Christum erucipxum Judxis quidem scan- , prophelis , et psalmis de me ( Luc. xxiv ). Bifarie
dalum, genlibus autem slullitiam (I Cor. i). Igilur potesl lcgi liic sermo propbcticus : Super montem
crncis Dei abscondebattir sapienlia ; virtus vero culiginosum levate signum , ul vel signum super
Dei crucis scandato elau.lcbalur. Scd quibus ilki.l? nioiiteiii lcveui caliginosum, vel ipsi super moiilem.
Jud.iis quippe et gciilibiis. Non omuibus lamen, positi caliginosum signiiin levent. Exaltate vocem r
sed de quibus alias scripsit : Verbum crucis per- levale manum (Isa. xl). Ilabes el alias : Exalta
tuntibus quidem stuliilia esl : ftis aulem qui salvi iu fortitudine vocem tuum, qui evangeiizas Jerusalem
ftunt, id est nobix, virlus Dei etl (ibid.) Piieiiicaiiius (ibid.). IKcc esl illa evangelica; vocis exallatio,
Clirislum criicifixum. Jud.eis qtiidem scandalum, quam sanclus David legilur cxprcssisse. Jn omnetn,
geutibus autem stultitiam; bis autem, qui vocati inquicns, terram exivil sonns eorum , et in finet
sunl, Judaeis et gentibus , Dci vii lulcm , ct Dei sa • terrw verba eorum(Psal. xviu). Quud igilur sanctus
pienliam. Quomodo sane apud Uilcs , oiunibus David vidil fulurum, et veibo prxteiiti lemporis
mundi divitiis et honoribus stipcremineat ciux D ulens jam faclum praedicat, hoc ipsum Isaias, irno
Paulus ipse docet qi>i ait Milii aulem absU
: glo • ipse iu lsaia Dominus jubet.ut liat. Exaluae, inqi.it,
rian, nf»i" in cruce Domini Jesu Christi (Galal. vi). vocem. Quoniam enim pcr universum mundum
Si quis vero monlem cali^inosura in bonam sigui- vasa irse, qux Babylonica libido politicrat , iu vasa
ficationem accipiendum aestimet, venint ei in men- fttcraiit mutanda misericordiae ; vox cvaiigeJjzaii-
tem , quod ait idem lsaias : Super mcntem ex- tium tanta v.rtute personuit, ul de non audiio
rtlsum ascende /u, qui evaagelizas Sion (lsa. xl) : fidei verbo nullus causari poluerit. Unde Apos-
eogilelque ul cujus doctriua subliinis est , sic et tolus : Et quidem in omuem lerram exivit sonus
vita sublimis ; nec manibus repat in lerris , tujus eurum et in fines orbis terra: vexba eorum (Ilom. x).
lingua versalur in codis ; nec in inferioribus jaccat Sicut igitur in signi elevatione pra>slguatuin dici-
Infra se, qui sermone ascendit supra se. Nam ipsa mus Doimiiicaecrucis niysieriuin, ita in vocis exalta-
doctrina evangelica noininc monlis caligiuosi non lione apostolicse pnedicalionis excellentia et efii-

inconvenientcr accipilur, qu.-v instar excclsissimi cacia piophetalur , sicul ail discipulis suis Jesus.
inontis, omni roundana> siipeieminet sapientiae, el Euntes in mundum universum, prwdicate Evar.at-
sacramcntorura vclaminc ea, qua: sublimiora sunt, tium cmni creaturte (JWwrc. xv). Occurrunt adhuc
377 SERMONES — DE ONERIDUS. 378
allx de vocis exaltatiana senlentix; sed qtiia nos A regnum coelorum (Matth. in). Exaltal itaquc vocem,
ob alia quxdam negutia instans hora compellit, qui prxdieat spiri:ualia, qui Ioqui:ur divina, qui
ab hac consideralione, Deo velenle, erastini ser- prouiiltit coelcstia. Exaltale tocnn , tevate inanum
monis sumeimis inilium. Vos autein de sermone Levantur mauns in oratione, levaulur in bona opr
ad lectionem, de ieciione transcuntesad orationcm, ratione, levantur in miraculoniiu cxhibilione. In
pias ad aures Jesu devotis pulsale precihus ut cumbil quippe prxdicaloiibtis, ul pro ipsis, quibus
revelel oculos nostros, ct considcremus mirabilia prxdicanl, orent primum ul audiaut , deinde ut
de lege sua, qui cum Palrc et Spirilu sanclo vivil credant, postreiuo ui in ipsa fide ac honis operibus
el gloriatur. Amen. perscverenl. Incumbil illis nihilomiuus, ut his ,

SEKMO V. <ju.e docent, non contraria faciant, ul mens, vox ,

De eodcm capitulo.
manusque coucordenl intentione, scrmone, actione.

Non excidit vobis , fratres charissimi, cx quo Possunt el in manuum levatione ca qux per nia-

secunduui hesternaui ptomissinneni nos- litis apostolorum fiehant signa , et prodigia in

initio ,

plebe, non inconvcnienter accipi : hisque pr.euun-

tram, hodiernus deheat sermo proccdere. PrxJica-
lialum verhis, quod in Evangclio legimus, Domino
loiibus vcrilalis, ut diximtis, vocis indicilur exal-
quam B prxcipicnle, completum. ltc, inqiiit ad discipulos
tatio ut uhique terrarum salus, operalus esl
Dominus in medio terne, aposlolis prxdicanlibus prcedicale, dicenies: Appropiuquabit rcgnum ccelorum
auuialur, cl sic reminiscantur, et convertantur ad (Mallh. x). Hoc cst, quod dixit lsaias. Exaltate

Dominum universi fines lerrx Psal. xxi et in

vocem. Et addidit : Infirmos curate, leprosos mun-
( ) ;

insulis, qu;e procul sunt, dicant , Salvalor nostcr date , dasmones ejicite ( ibid.). Et iwle prophcta :

adveniet. Volens prxterea sanctus prophela inter Lcvaie manum. Sed nec inconveniens crit, ut credo,
Vetcris Novique Teslamenli prsecones subtili exa- m elcvalione manuum, vel vocis exaltatione recta
minatione dislinguere, istos, ut vocem exallcnt, prxfiguretur inlenlio : quae si sola perversa fuerit,

horlaliir. Nostis populo huic Judaico, ut carnali et iu inferiora dcclinans quan- ; ct verbn, et opera,

ct nihil nisi terram sapienti , terrenam felicilatem lumcunque videantur sublimia, a Deo judicabunttir
fuisse promissam, panis vinique copiam, lactis ac jacentia. Nam hi qui non sincere, ncque cx veritale
ahundauiiam secundum Si volueriiis, Dei Evangelium prxdicabant , sed cx occasione de
m-llis illud :

el andierilis me, bona tcrrce comedetis (Isa. 1). Et quihus ail Paulus : Omnes, qttcv sua sunt,qua;mnt t

iltud Si ambulaverilis in mandalis Domini, adlia:-

non qux Jesu Chriili (Philipp. n ). El : Hujusmodi
:

renlcs ei, disperdet Dominus onmes genles has ante Domino Jesu Christo non serviunt , sed suo v.ntii
C (Rom. xvi ); nec vocera exaltaLant nec mauus
faciem vestram. Omnis locus,quem calcaverit pes ,

(Dcui. El Amos propheta levahaul quia, quidquid suhlime sonabal in verbis,

vester, vester eril 1). in : ;

Compreliendet arator messorem ; et calcator uva quidquid in miraculis eminebat altum ,

profecio

tuittentem semen (Amos ix).El inulta his similia.Non tolum vilis et perversa inlentio in ihfima dejiciebat.

igilur exallabant voccm, qui lerrena promiltehanl Unde prophela : Et victimas suas declinabunt in

qai jacenli iu imis populo, qux ima sunt prxdica- profundum (Osee v). Salularis quippe hoslia est

hant; qui lemporalia amantibus lemporalia, prae- ,

veritalis prxdicalio, carnis afthcto ,
pauperum re-

mia propouehant. Exaltalur autem vox eorum crcatio, assidua ct inienta oratio. Sed bas certe

quos Christus Novi Teslamenli cvangclislas cons- victimas deciinanl in profundum qui, rclicta rit-

tiluit ;
qui coelestia desideranda , terrcna vero prxmiorum eas ad hxc infima
tentione coelestium ,

doccnl essc spernenda ;

qui nihil mercedis suis prxseulium coulorqueut commodorum. Unde Do-
promiltunt audiloribus in prxsenti ; imo h c la- niiuus in Evangelio : Videle, ne justitiam vesiram

hores et agones, in futuro coronas et prxmia polii- faciatis coram hominibus , ui videamini ab illit

ccnlur. Exaltabat plane vocem Paulus, cum diceret (Matth. vu), etc. Ilaquequi prxdicalionis ollicium,

Qucc sursum sunt qucerite, ubi Cliristus est in dexlera q vel prophelix donum , vel graiiaiu miraculorum r

Dei tedeus : qua; sursum sunt sapite, non quai super vel opera juslilix, vel lumen scienlix, in vanilateiu

lerram (Colos. 111). Et iterum : Id quod in prossenti iiumanx laudis , vci in avaritiam turpis qtixstus

esi viomentaueum el lcve tribulalionis noslrcc , supra expendunt, nec vocem exallant , nec mauus levani,
viodum in sublimilale aHcrnum pondus gloria? ope- nec prxmia coelestia, scd xlcrna supplicia cxspe-
ratur in nobis (IbCor. iv). Saiictissiinus quoque clant. Nam quod etiam donis illis subliiuior hus ,

evangelista Jeani.es vocem cxaltans, et quasi filius prophelia scilicet, et miraculis, piurimi abutautur,
tonitmi super Dahylonem lcrrihilitcr inlonans :
et prophctia Dalaam, ct miraculis Judx facilecoin-
Nolite inquit , diiigere mundum , ncque ea qna.' in probatur. Maxime lamen argumcnto nohis esl lii»
mundo sunt ( /. Joan. h). Et : Mundus lrant.il, et leri ibilis in Evangclio Salvatoris seiilenlia , qua
concupiscentia ejus (ibid.). Piimus etiam evange- dieit : Multi venienl in die iila, dicentes : Honne
lic:e gratix prxdicalor Joanues Daplista, nou a in r.omine tuo prophetavimus, el in noinine luo
regno tcrreno , sed a tceh-slisux prxdicaiionis multa signa fecimus? Et tnnc confilebor ilhs, quia
sumpsil exordium , exaltans vocem ct dicens. non novi vos ( ibid.). Eia , fratrcs charissimi
Pmniienl itim , inquit, agite, appropinquabit cnim xinulamiui charismala mclioia, huiniliialcm , pa
 379 B. AELREDl AIIBATIS RIEYALL. OPP. PARS !. ASCETICA. 380
tieniiam, charitatem. H*c cerie meliora, qnia nti- A discati?, qnod in mundi liujus valle docealis; et ii»

liora. Non enini humilibus, non obedienlibus, nou sublimi, actione scilicet et contemplatione, locati,
invicem in cbaritate diligentibus dicet Dominus in levale signum crucis mysleria praedicando; ex;d-
illa die : Non novi vos : quod scimus eum mullis tale vocem, non lerrena, sed coelestia promillendo;
propbelantibus et miracula facienlibus csse dic- in omni loco levantes puras manus, pro eis, quibus
turum. Nullus ilaquc vestrum, fralres, ideo se pu- praedicalis, orando, vel bona opera recta inienlione
tft Deo minus acceptum ,
quia se non vidcl niira- exercendo; et ila muri Babylonis crucis aculeo pe-
culis gloriosum; sed seciindum tria illa , qu;e dixi- netrentur, et spolia ejus diripiaiuur ; fialque quod
mus, quam divinis sit gralus aspectibus, nihil bae- in boc ipso propheta scriplum esl : Lajtabuntur co-
silans metialur: nam. Superbis Deusresistit, humilibus ram te, sicut qui laitantur in messe, sicul exsullanl
auten* dat gratiam (Jac. iv); et : In palientia veslra victores capla prwda, quando dividunt spolia. Et in-
potsidebilis animas vestras (Luc. xxi); cf : In fioc gredianlur portas duces (Isa. ix). In bis quippe om-
cognoscent omnet, quod discipuli eslis Cbristi, si nibus, quae dicla sunt, aperiuniur porlae civilatis,
dilectionem liabuentis adinvicem (Joan. xin l
. Sancti duces ingrediuntur quorum unus de ipsariuu por-
:

igilur aposloli, virique apostolici ,

quos, ad debel- tarum apcrlione glorialur, et dicit Oslium mi/ii :

landum alrium forlis, Cbrislus misit in munduiii, aperium est magnum, el evidens, el adversarii multi
vocem suam quadrifarie dicimus ex&Itasse re- (I Cor. xvi). Ibi quippe porta? Babylonis clausaj re-
gui Dci praedicatione , bonorum coeleslium pro- pei iuntur a ducibus, ubi omnibus iufidclilale ei ma-
inissionc, contcmplu praesentium, intentione fu- litia obseralis, verbo Dei ad eorum corda nulius
lurorom. quam pulcbri super monles virtutnm palet accessus; ubi vox praedicatoris auditur qtusi

pcdes, id esl affecliones, evangelizanlium pacem ,

pulsantis ad oslium ; sed doclrina verilalis nou re-
lon;e voliintaiis bominibus, propter bona ccelistia, cipitur. Tales utique eranl Judau, quibus Paulus
leriena spernentibus! Pulchri sane pedes, quibus dicebat : Vobis oporlebal primuin annuntiare reguum
nec saliem pulvis adhaeret, sed velut posila in pel- Dei, sed quoniam repeltatis illud, el indignos vo»
vim aqua, ab ipso Cbrislo abluitur, aut in ipsos, judicalis ceternce vitce, ecce convertimur ad gemes
proptcr quos contrabilur, ipso Domino jubenle, ex- (Act. xin). Sed et iili ostium clauserant dudbus
cutitur.Quidquid enim praedicalores, vel prxlali ex islis, qui audientes a Stepbano Domint Jesu gloriam
occasione oflicii sui, terrenarum affeclionum pulve- praedicari, conlinuerunt aures suas (Act. vu). Di-
ris contrabunt, ycI ab ipsa charitale, pro qua cou- cuniiir sane ipsi |
raedic;ilores dnces verbi, quia Dei
irahitur, Chrislo operante , diluilur, secundum il-
•
lud
i

:
1. 1
Chftritas operit
... mulliludinem peccalorum
y* .....
r verbum audilorum cordibus
portas civitalis ingressi suul,
inlroducunl, qui lunc
quando susccpli a
(1 Petr. iv) ; vel certe in ipsos, pro quibus laboiant, gcnlibus, censtruclae de ipsis Ecclesia?, rectoris ac
si fuerint ingrati vel inobedientes, excutilur, ul to- ducis nomine praesidebant. Possunt etiam per por-
tum non praedicatcri, sed ipsis potius imputetur. las ipsa fidei sacramenla inlelligi. Necesse quippe
omnibus diligenter consideratis, brevi epilogo
Ilis esl ul fides praecedat, deinde introitus pateat intel-

seusum liiierae explicemus. Vox prophetae, vel ccrte Tunc auteiii dici possunt duces ingressi,
leclui.

vox Domini per prophetam ad apostolos : Super quaudo per fidem audiiorum quasi in eorum cor-
montem caliginosum levate tignum (Isa. xm). Ac si dibos suscepli, altioris ac secretioris doctrinae eis
diccrcl : Contra Babylonem, id esl mundum, qui lumeu infundunt. Sed el priraitias eredenlium por-
mons esl propter elationem, caliginosus prop:er er- larum nomiue diguas existimo, per quas, ad eyele-
rorem, «ignum fidei et Dominicee passionis levate, ros coiiveriendos apostoli faciliorera habueruut ac-
ut hnmiliiale crucis mundi superbia debelletur, lu- ccssiim, et in ipsam armis miiiiili ccelcstibus in-

iuine fidei crrorum tenebrae depellantur. Nec id gressi sunl civilalcm. liinc credo dixUse Aposlo-
uno in loco, aut in una fiat regione, sed exallate lum : OsliHm mihi aperlum est maguum et evidens,
v;jccm ul in omnem terram exeat sonus vester, el D *l adversarii multi (/ Cor. x). Multiludo quipnu
in Unes orbis lerrae verba veslra. Ut autem doclrina credcntituu quasi ostium eraut, per quos iu civila-
verilaiis libenlius audialur, facilius credatur, devo- tem coufusionis Paulus inlromissus, ccnlra advcr-
tius recipiatur, levate inanum ut quod verbis doce- sarios, quoriim uon parvus erai uumerus, copiam
lis, iniraculis conlirmelis. Quacotnnia impleia sunt, habuil cominus deceilandi. El iu his omuibus onus
quando discipuli profecli pra?dicaverunt ubique, Deo iiitelligaur Biibylonis, secunduiu quod superius eam
cooperante, et sermoiiem confi; manle, sequentibus diximus, per Cbristi atlvenium, separatioue multo-
signis (Marc. xvi). Potest legi et ita. Vos praedica- rum esse siibM-rsum. S.d jahi sennoni buic fiiiem

loresverbi Dei, ascendite de v»lle ad monlem, de facimus, nc in bac pai le vesim piofeclibus senrire
lillera ad spiritum, de carnalibus caeremoniis I«gis cupientes, alia exercitia a»K|ue vobis necessaria im-
ad coelestia sacramenla Evangelii ; et iia io inonte pedire videamur. Praecedat autem sermonem ciasli-
illo caliginoso, in quo est Deus, id esl Scriplurarum num oratio, quod ca quae allcgorice dicla sunt,
scicntia positi, levate 6ignum, ef vocem. Vel iia : cxposilione tropologica repetcre possimus , ut
Vos, quos stibliniia praedicare praccipio, ad subliinia jacto fundamento bononim oporum supcrpona-
iiicntc conscendilc, ut in monlc conlcmplalionis tur struclura, ad l.mdcm et gloriam Domiui no-
 381 ShRMONES — DE ONEftlBUS 382
*ni Jesu Ghristi, qui vivil el regnal in suucula sa:cu- A rissimi, state iu K; clesia cum reverentia et Umore,
loi uiil. et dale honorem Deo, el hahcie graliam his bealis
SERMO M. et amicis vobis spirilibus, ne forte aut levitate ve-
De e.odem cupitulo moraliler. stra, aut aliqua conlra invicem indignalione oflcnsi
Meiuiuisse debetis, fratres charissimi, dixisse nos discedant, ct sic ad corda veslra ncquam angelis
cliaritati vcslrae, animam pessimis passionibus vi- liber piaebealur accessus. Felix anima, qua; inter
tiisque confusam, Babylonis noinine convenienlcr psallendum, in ipsius dc quo psallit, accenditur
intelligi. Babylon enim, ut sciiis, confusio inter- desiderium ; cxcilaloque affcctu, oborlisque lacry-
pretatur. Et quid lam confusum, quam anima illa, inis, ipsos, quos in splrilu sentil esse prxsentes,
quam nunc superbia elevat, nunc ira dcvastal, nunc all :quiltir . Filice Jerusalem, nunliale diltcio u ia
tristitia uunc luxuria inquin-.il, nunc
coulrahit, amore langueo (Cant. v). Quam la.-lo putas vullu,
gula dehonestat? Talis quippe anima mons caligi- quam hilari \occ beati ilii spiiitus respondere vi-
nosus dici polest; quicunque tmim tales sunl, oculi tlenlur : Ecce ipse venil saliens i» montibus, trmts-
eorum ca?ea quadam caligiue obducuntur, ut inier iliens cclles (Cant. n) ; conversique ad ipsum jam-
lumen virtutum, et lcnebras vitiorum discerncre janique aninix propinquantera : Ipsa est, inquiunt,
lion valentes, illud fugiant, in istis delectabiliter B speciosa inlcr filias Jerusalem (ibid.). Infelices et
volulenlur. llujus Babylonis onus crtix est, qu« iniseri, qui, ad instar spinarum et vepriuin, taiem
jain levata per orbem, pereuntibus quidem onus aniinam indisciplinatis siguis. vel vocibus pungunt;
esl, his autein qui salvi liunt ulile, gralumque le- necsolum ipsi tanlx dulcedinis experles, traduntur
vamen. Quid enira, fraires mei, lam onerosuiu dxmouibus illudendi, sed eliam miuislri Salanx
amaulibus muudum, quam crux? Iu cruce commen- effecli, quanlum in ipsis est, ejus jaculis et perse-
datur gloriie contemptus, quatu illi appeluni; com- culionibus alios exponuut. quam delectabile spe-
mendalur carnis afflictio, quain vcbcmenlcr refu- ctaculum immundis exhibent spir.libus, qui hujus-
giunt; commendatur proprix camis mortificatio, modi sunl qui vocein suam, liiiguam suam, os
!

quatn detestar.lur; comuieudatur nuditas, et rerum suum, poslremo ipsum cor suum, lotiusque noctis
temporalium exspoliatio, quam exsecrantur. Sed et laborem, a sanctissimis angelorum manibus, qui
nos, fratres, quaulum reliquia? Babylonis occupaut, omnia jam susceperant templo coelesti inferenda, ct
oneral crux, sicut quotidianis experimentis edoce- in conspeclu Dei divinis imponenda altaribus, infe-
mur! Inquantuin euira carnis deleclal suavilas, in- liciter avellunt et sic omnia daemonibus immolant,
:

lanlum ejus torquet affliclio; quantom bonor

et et non Deo, ut mereantur audire : Neomenias ve-
gratusest, lantum vililas esl onensa; el quanlum stras, Subbata vestra, sacrificia veslra odivil aniina
eleval adulalio, tantuin dcjicit dettactio. Si vero i.i- mea, facta sunt mUii molesla (Jsa. i). tu, sancta
vitiae affectanlur, paupertas affligit; el si dulcis vi- anima, amica Dei, sponsa Christi , habilactiium
detur libido, diflicilis castitas aestimalur. Hinc est Spiritus sancli, patieuter tales sustine, ut si impu-
quod mulli discipulorum Christi audientes crucis guant, nou expuguent; si trabuni, non pertraliant,
inysterium, abierunl retro, et jam cum illo non am- nec sic averlant a le ut convertant ad ee, ut te fa-
bulabant. Dcinus proinde operam, fratres mei, ut ciantsui similem; et illis, qui tibi assistunt, dissi-

quidquid de reliquiis mundi in nobis est, a nostris milein sanctis, seJ potius glorietur de te sponsus
eordibus exlrudatur, et omuia, si tieri polesi, Ba- tuus, et dical : Sicut lilium inter spinas, sic amir.a
Lyionis deleantur vestigia, ut expci iaraur quantum meainter filiasl (Cunt.u.) ltaque, fratres charissimi,
sit in cruce dulcedinis, quantum securitalis et glo- quicunque spirituales estis, cum talem aliquem \i-
r\x. Ainorcm enim parit, quo nihil dulcius; mar- deritis, nolite indignari illi, sed potius orate pro
tvi iuni, quo nihil securius contemptum mundi,
; illo aliquando familiares amicos vestros, heates,
quo nihil gloriosius. Super montem caliginosum le- qui vobiscum sunt, spirilus; utsuper monlcm huuc
vale signum. Ad angelos, credo, vox ista dirigilur, p caliginosum leveut signum qualcnus Douiinicx :

quos Dominus animaruin noslrarum jussil esse cu- passionis et ciucis recoidalioue repressi coufeii-
stodes, ut tordibus eorum, quos adhuc mundus de- daulur et erubescaut; el sic ad cordis el vocisie-
leclat, vel lentat, iecordatiouem crucis iinpoiiaul; deant unilatem. El addilur : Kxaltate vocem, Uvute
et siugulis vitiis, quae animaui \el vaslaut, vel iiu- munum. Itaque quia in sermonein de sacris vigiiiis

pugnant, singulas crucis virtutes opponant. Hi sunt incidimus, congruit psalmodix vocis cxaltatio, ora-
adminislratorii spiritus, in ministerium missi pro- tioni manus elevalio. Et nc lilleram in hac parte
pter nos : qui iutersuut psallentibus, assislunt oran- pcnilus contemnamus, potest in vocis exaltatione

libus, legentibus ct medilanlibus aJsunl. Isti se fervor illc exprimi, qui in turba fralrum valJe nc-
spiiilibusimmundis opponunt, illecebras ntundi ccssarius est, ut per.oris sonum inlerior illc iguis

suadenlibus excmplum Dominicae passionis obji- crumpat undique, et sic se erigant invicem et ac
ciunt; menlem ira inflauimare volentibus Domi- ceiidant, qualenus una flamma effecla cx niultis,

nicx palienlla; bonitatem proponunt; elalioncm illis holocausta illa medullata divinis angelorum miui-
vcl stiperbiam liuiuittcntibus, huinilnatem nobis hu- sterio illaia allaribus in odorem suavilalis incen-
ti:ili J mi s-uggeiiinl imil;in l.tm. ldco, fralrcs cha- dant. Comiucinlaiur etiam in nianus elcvciionc
SA3 B. AELREDl ADBATIS RIEVALL. OPP. PARS. I. — ASCETICA. 58*
puritas oraiionis, eictil dicit Apostoltis : In omni A dieitnus descendisse. At ubi illorum mentibus salu-
loco levantes puras inanus sine ira et disceplulione tarem nunc inspirat affectum, quibus omnia coope-
(I Tim. u). Ille puras manus levat iu nratione, rantur in maltini ;
qui ingrali beneliciis, scrvanttir
cujus eonscientia tcinpore orationis exsultnns, bo- suppliciis; quibus et bonuin, et malum siintil sunt
norum operum recordatioue in quanulam conflden- ad tormcnium ; eum ex abysso judiciorum adve-
tiam sese atlollit, ei divinis prajscnlat obiutibus. nisse non dubites. Si vero ea causa venite dignatur,
Quae quidem conlidentia ex innocentia aul ex pceni- ut meus bujusmodi visilatiqne purgaia, ad rimanda
tenlia necesse est oriatur, si vidclicet aut non divinse secreta scienlise, luminosior aptiorque ba-
flenda comniiscrit, aut commissa digne defleverii. beatur, quasi ex scientiarum thesauris eum cxisse
Sed quando ine, inquis, digne suflicicnler pceni- confidas. Sed nescis undeveniat, cumnescias utruin
ftlisse praesumam? Nunquam omnino. Unde igitur amore, au odio dignus sis (Eccle. ix) : et utrum ini-
ista ronfldentia? Eia, fralres charissimi, spiriiualia sericordiam prseroget, an utercedem reslitual, an
spiritualibus compararaus. Omne datum optimum, exerceal judicium, scire non possis. Nesds el quo
et omue donutn ptrfectum, desursum est (Jac. i). In vadal, utrum videlicet e vicino subsistat, post mo-
cujus, quaso, polcslate est sie orare utvelit? Ua- dicum rediturus ; an longius cat, post mullum tem-
ne, quando voiumus, aut in lacrymas resolvimur, poris reversurus ; an oflensus reccdat, nunquam
aut cevolionu fervcscimus, aut erigimur conflJeniia, denuo reversurus. Itaque qtiando vult spirat, et

aut flamma cli&riiatis succeudimur, aut contenipla- ubi vult spirat, et sicut vult spirat, divideus siugti-
tione sustollimur? Experli estis, quam nihil lioruin lis quod vult, ct sicut vull (/ Cor. xn). Quoties ta-
iu vcstra bit potestale; sed mitiit Deus Spiriluiii nien oranlis menlem in quamdam confldentiam eri-

r iiii sui iu corda restra, ciansanlem : Abba, Paler. git, et oblitteralis omnibus, quae conscienliain ob-
Iste igitur Spirilus bas in oratione affcctiones dis- scurabanl, limorcm pro delicliset sollicitudinem a
pertit, dividens singulis prout vult. Ipse adeo in cum miro et incffa-
corde prorsus expcllit, ficitque
cordibus oranliuin gemiium salutareiu infundit, ut modo de salute sua eo puuclo temporis cerlum,
bili

ipse etiaui gemilibus innuarrabilibus dicalur inter- mauus ejus in cxcctsuni elatas uon dubites. Quod
peUare pro uobis (Rom. vni). Iaenarrabilibus, in- quia lit sanctorum auxilio angeloruin, ad illos di-
quam : quis euim sufliciat enarrare ,
quol snodis clum inlelligi polest : Levale tnamis. Prxterea con-
iiicns in oraliono aflicialur, inqua nunc pudor tra tria peccatorum geneia quibus peccamus, cogi-
gemilum excitat pro peccalis, nunc amor pro po3- talione scilicet, scrmoue, et operc tria hsec a uobis

nis, nunc devotio pro affcclu, nunc amor pro desi- - ipsis auclorilate prophelica exigunlur : Super iiiom-

derio? Sed ex cousidcratione prassentis inflrmitatis, tem caliginosum levatesignum, exattate vocem, tevate
vel infelicilalis, plerunique compungimur, el vit.e manum. Cor quippe nostrtim cuiii pcr iialuram su-
bi'jus faslidio iugeiniscimus : el poenas quas time* blime sit, et per profundiialem inscrutabile, mons
inus, et rcgnuni quod speramus, aute oculos poni- caligiuosus quod necesse esl crucis
dici polest ;

mus, fi Dt.-i circa uos immensa beneflcia rccorda- seiuper memoria muniamus. ne pcccemus cog la-
mur uullo lamen doloris sensu afliciinur, ntillo
: lione jtibemurqtie exallare vocem, ne peccemus
;

timoris aflectu cosnpungimur, ad nulluni cuelestis scrmoue. Necessai ium sane praecepium, praesei tiiu
beatiludinis desiderium sublcvamur. Plerumque hoc lempore, quo fercomuium lingua tola die circa
mlii: boruiu pr.e oculis habentcs, subito iu hajc inlima, vel noxia quaeque versaiur, el rarus sil qui
omnia rapimur, ct de affectu iu affectum modo voceni in stibliiue suslollat. Eia, fratres chai issimi,
quodam ineffabili transeuntes, lacrymarum iiubre pudcl dicere, quomodo couvenieniibus muliis in
perfundimur. Quid est boc? Certc quia, Ubi Spiri- ununi, detractiones undique souenl, et fervcaul ju-
tus vull spirut, ct voccm ejus audis, sed nescis unde dicia. Nant ul taceam mundi amatores, qtioruui to-
veuiat, uut quo vudat (Joan. m). Scis quando venit, tus sermo de lucro, aut turpitudine est ; de illis.

•quia iion se siuit ignorari cuin spirat; scis quando ]) qui videntur saecularibus abreuunliasse opciibus,
\adit, quia tepor fervori rcccdeuli succedcns, nou quid dicaro? quorum omnes fere disputationes et
tesinit ignorare cum spira.e jain cessat. Sed ncs- coilaliones de venlre sunt, pro ejus uon dicam de-
cis uudc vcniat, aut quo vadat. Unde vcnit, aut quo leclalioue, sed onerc. Nunc eniut ira lurbidi, ntiuc

vadil Spirilus, qui rcplet orbcm terrarum? Neqtie dejecti trist tia, ntinc odiis inflainmati, nuuc pressi
enim ab ipso vox isiaalienaest : Catlum et terrameijo inurniure, nunc lile sunt effrcuati, quorum meusin-
itnpteo (Jer.wui). Et lanien venit, et nescis unde vc- semper conforinattir el venlri, inde sibi aut
lestinis
niat; et vauit, etncscis quo vadat. Nescis ceileuude gaudium ntitluani, aut dolorem. Isti uiique nou vo-
\cniat,an a secreto misericordise, anatribunali justi- cem exallant, sed lurpiler dejiciuni. Quod siiuil ter
tix*, an cx abysso judiciorum, an ex tbcsauris scien- faciunl, qui tota dic de alienis traclaut negotiis, <|ui
tiae. Cumenim vcnit utcxcitct torpentem, vel coin- de suis se jaclant operibus alioi uin deli abendo di-

pungat peccantcin, vel consoietur alflictum ;

quasi scutiunl qui, seriis utilibusquc praHermissis, vana
excubiculomisericordiaidicilurprocessisse. Quando elludicra iu mcdium proferuni. Contia bajc oinnia
\ero ut benc opeiantem Spirilualis cnuipunctionis jubet nos sermo propbeiicus cxaltare vocem. ut
suavitate remuncrcl, cx juslitix cum scJe ad nos scrmo nostcr dc co?lcslibus sit, qui vcl Dei timorein
$85 SERMONES — DE ONERIBUS 58G
inrini.it, vel amorem infuudat, vel augeat scientiam, A dil. Patcr, inquit, non rogo, ut totlas eo% de mnndo;
vel mores coinponal. Jubcitiurct manus levare, ut sed ut serves eos a malo. Palcr, sanclifica eos in te-
Ihesaurizemus in coelum, ubi nec a^rugo, ncc linea rilate (Joan. xvil). Et iterum. Pro ipsis ego sancti-
demolilur (Matih. omnia opera no-
vi), ul videlicel fico meipsum, ut sint et ipsi sanciificati in veriiate

slra trausmittamus ad ccelum, non facicntes jusli- (ibid.). Isti igilur verc sanctificali sunt in vcri-
tiam nostram coram homiuibus.ul videamur abeis. tate, qui praesentia corporis ejus, qut doclrina
Et ingredianlur porlas duces. Haec omnia, fi atres, dulcissimi oris ejus , qui commendationc efll-

quae dc signi levatione, vel vocis exaltatione, vel cacissimae orationis ejus, qui postremo recenli
manus elevatione diximus, quaedam, ut ita dixerim, effusione sacrosancti sanguinis ejus, tanto uberius
porue sunt, pcr quas virtutes introducuntur ad ani- quanto vicinius sanctificari meruerunt. Oplime au-
mam, quasi quidain coelestis exercitus, quo vilia, lem dicit : Ego mandavi, id est praecepi, sanciificalis

quibus fuerat Babylon, id est civitas confusionis af- meis, ut cos bic inlelligas designari, qui ab ipso
fecta, penitus expellantur : el sic vocctur civitas ejus orc mellifluo prxdicandi miuislerium, ct offi-

sancta, urbs lidelis. Hujus exercitus duces, princi- cium apostolatus susceperunt. Sedquia fuudala pcr
pales virtutes inteiliganius, prudeutiain, temperan- apostolos Ecclcsia perseculionibus crat exercenda,
tiam, forlitudinem, justitiam. Hi duces, si cogita- » et probanda tentationibus : vocavi. inqtiit, fortes

tiones noslrae sancta* fuerint, si sennones boni, si meos in ira mca. Ira Dei multis modis iuielligilur

munda opera, quasi portas quasdam intranles, to- in Scripturis. Dictur cnim iratus Deus, aliqnando
tam animam suae subjiciunt dilioni, replentes eam cum afftigit, aliquando cum parcit, aliquando cuin

virlutibus, ct sancto Spiritui domicilium prxparan- bominiim resislil dcsidcriis, aliquando cum favet.
tes. Oiulius quam putabamus nos scrmo iste deti- Nam commolus adversus Job dictus est, quem per-
nuit; utinam tain uiilis fucrit quam prolixus! Ad misil affligi, sicut ipse loquitur ad Satan. Et tu>

ilia ilaque qurc sequuntur inspicienda.vel iraclanda, commorisli me adversus eum frustra (Job n). lilis

tempus aliud exspectcmus, obsecranles eam Qui : aulem pepercit iratus, de quibus dicit : Becedet zc-
habet clavem Datid ; qui aperit, et nemo claudil, Ihs meus ab eis, et ullra non irascar eis (Ezech. xvi).
cluudit et nemo aperit (Apoc. 111), quatcnus quod Sed et iratus dimisit quosdani secundum desiueiia
clausum est in Scripluris suis, aperire dignelur, cordis conim : et ilerum quasi iratus scpit vias
Jesus Chrisius Dominus nosler, qui vivil et regnal mnhotum spinis, ut non inveniant amatorcs suos,
per omnia saeeula s.vculorum. Amcn. quos qu;erunl. Dicilur itaque aflliclio ipsa, qua
SERMO suos permiilil aflligi, ira ejus. Licet proiude Eccle-
VII. C
De eo quod scriptum esl : < Ego mandavi, i usque :
siam non ad viiiutis detrimentum, sed ad mcrcedis
< Exsultantes in gloria mea. t cumulum a persccutoribus pei miseril faligari ; ipsa
De oncre Babylonis, sicut meminit charitas ve- tamen ira Dei nou incongruc appellatur, non secun-
slra, quinquc jam sermoncs absolvimus, in quibus dum piovidentiam permitlenlis, sed sccundum do-
de moule caliginoso, et de levalione signi, et de lorem senlientis, et aestimalionem quid inde fulu-
cxaltalione vocis, ct manuum elevalione, sicut po- rum fuerat nescicnlis. Quamvis haec ira vere ad
tuinuis, dispulavimus. Jam nunc, ne cui videatir ipsos possil rcferii, qui occasione persecutionis rc-
ambiguum, ad Novi Testamenti praecones vocem cesserunt a fide, nec ad cam per poenitentiam redi-
istam, sicut diximus, prophetice fuissc directam, erunt. Istos vero iratus permisit aflligi, quibus tcm-
manifeste id ipsum loqucntis in propbcta verbis Do- poralis poena aeternae damnationis fuit occasio ;
quia
mini dcclaralur. Dicit enim : Ego mandavi sancti- melius erat viain veritatis non agnoscere, quam
ficatit meis, el vocavi forles tneos in ira mea, extul- posl agniiam retrorsum rediisse. Polesl et haec ira

tanlet in gloria mea. Dederal quippe mandaium ut Dei in persecutores sanctorum videri saevisse; qui,
omnia qu.o praecepla suut fierent, scd a quibus lie— sicul dictum cst de Pharaone, in hoc ipsum cxci-
lent noM expresseral. ldco quasi quarenli et ri*- D lati sunt (Exod. ix), tit osienderct iu eos Dcus vir-
cenii, Domine, cui ista committis tain magna subh- tuiem stiam, ct nolam faceret polentiain suam
iniaque negotia? Respondel Ego manduvi sancti- : (Psal. cv) quos pcrmisit indurari, ne crederent :

ficatis mcis, etQuibus verbis, ut mihi vide-

. exciecari, ne viderent ; commoveri, ul cre.lenles
tur, tres praedicatorum ordines exprimunlur, quo- occiderenl. Unde scripium esl in hoc ipso Isaia :

rum primuin sanctiiicalos appcllat, secuudum fortes Excctca cor populi hujus, et aures ejus aggrava, et

iu ira sua, tertium exsullantes in gloria sua. Nota- ocnlos ciaude, ne forte videant oculis,. suis, el au.i-

lur et hic triplex Ecclesiac stalus, pi imtts electinnis, bus audiant,et corde inlelligant, el conterianlu. ,

sccundus pcrsccuiionis, lcrlius pacis. Polest enim sanetn eos (Isa. vi). In liac ira Dei, sive qua vi cti

saiictilicatio rcferri ad elcctionem, ira ad persccu- punili sunt, ul coronarcntur ; sivc reprobi, ut
tionem, gloria ad pacem. Primum itaque elecli sunt agnoscerentur ; sive qtta permissi stint sa-vire ty

aposloli etdiscipuli Cbrisli, quos profecto sanciifi- ranni, ut arclius vcl infelicius damnarentur ; i..

catos appellai : pro quibus spetialiter illa ejus ef- liac, inquam ira Dci, martyrcs saucti fortes iiiveuti

fusa csl oratio, quam post ultimum in cama sermo- sunt, qui ignem, ferrum bestiasqtic perpessi, Mdu-
nein mirabili «i ineffabili aflcclu ad Patrcm profu- cialiter proclam?banl : Qnis nos spnrabil a chari*
587 «. AELHEDI ABBATIS RIEVAIX OPP. PABS I. — ASCETICA. 588

late Chriiti? Tribulatio, an anguslia. an persecutio, A piebanl, temporalis quacdam sanclilicalio indtce-

an fames, nn gladius ? (liom. viu.) Hornm itaque batur, illam, quae solius earrtis est a membris lan-
patienlia muri Babylonis arielali corrucrunt, lalum tum inferiorihus libidinem arcens nobis non:

ducibits lelinquenles ingressuni. Sic mirum in mo- modo illa prxcipiiur, sed omnium insuper sensuin

dum priucipes, qiu orbem iibi subjecerant pugnan- castigalio sacratiori lcge impouilur, ut mundemur
do. mnnyres Chrislo subjiciunt patiendo. Tur.c ab omni inquinamento carnis et spiritus (// Cor,
vere Ifvaium est signum, quando in corona regis vn), ct sic in nobis pcrficialtir sanctiflcalio, nco
crux locatur pro gloria, quae fuerat terrori pro unum corporis nostri mcmbruro caslitalis legibns

pcena, pro contumelia pudori. Tunc ccepit apparere subdcns, sed omnes inicrioris exteriorisqte liominis
eiiam mundo gloria Chrisfi, quando ubique per or~ sensus perpetuo sibi jure submiltens. Itaque, fra-
bem lempla subvertebanlur, idola conculcabantur, trcs, non siuamus (empus sub negligenlia prarterirc;

marlyres coronabantur, exsultantibus m hac gloria scd inspiciamus diligeiilcr si quid iropuritalis ad-
sanctis pracdicaforibus Christi, de quibus ail : Vo- huc in oculis sit; si aures vanis uoxiisve scrmoni-

cavi forles meot in iru mca . exsxiltantes in gioria hus polluantiir ; si manus mundae, si defaecalac na-

mea. Iiaque mandavit sanclifiealis; fortcs vcl exsul- res, si sermo sanctus, si temperalior guslus, si

tantcs vocavit. Prsecepit nimirum sanclificatis, quos B vullus levilale vacuus, inccssus vaniiate el sic ;

sua larlificavit praesenlia, quos proprii oris erudivit omnia quae sunt sanctificalioni contraria reseceinus,
doctiina.quibus asccndcns in coelum prjcdicationis ul ndor quidam suavissimus de singiiiis mcmbris

officium ctdispensalioncm injunxit sacramentorurn.

nostris sensibusque procedat ; el sic holocaustmn
Eunlr.s, inquil, cioccle omnes gentes, baptizantes eos nostrum pingue fiat (Psal. xix). Inde ad spirilualem

nomine Palris, el Filii, el Spirilus sancli (Maitli. illam, qiise cacteris excclleniior est, cor.sccndentes,
iii

xxvui). Caelcros sane, sive martyres, sive doctores, omnes aflectus rootusque cordis.nonsnlum ab omui
absens corpore, sed praescns divinitale vocavil, vo- immunditia; sed quanlum lieri polest, ab omui
calos justilicavit (Rom. vm), jusiificalos ad alios pervagalione lasciviae vindicemus ; et sic cxtcriori

vocandos crudiendosque transmisit. Quamvis quo- interiorem pudicitiara snciantes, unuro Dco sacrili-

cunque lemporc fuerint omiies praeconos verilatis, citim ex ulriusque conjiinclione iibemus. Fclix, fe-

sanciificatos potuerit appellare propicr caslitalem, lix, qui sive manducet, sive bibat, sive aliud quid

lorlcs proplercliarilatcm, exsullanles propter spem. facial, omnia in gloriam Oci farit (/ Cor. x); san-

JNam castitatc perfccta nilril sanclius, cbaritale ni- c.ificans seinclipsum Cbristo, ut sauclificaius in vc-

hii fortius, spe ccfclest um nilul jucundius. El haec ritate ccclestium niandatorum, secretis eommuniccl.
quidem fide quacsita sunt, perseculionibus probata, unus effectus cx illis.de quibusdicit : Ego mandavi
Cbrisli gloria coi uscante firmata. Fidcs itaque con- sanclificaiis meis.

tulil vjnclimoniain, ira probavit dileclioncm, spem Sequilur forliludo, quae in tentationibus ncccs-
inspectio gloriae coufinnavit. Sed et nos, fralres saria esl : neque euim perfectio illa sanctiiicaiionis

charissimi, sanctificemur in gratia ejus ; fortes si- ita indirupte in hac poterit vila reteniari, ul millis

mus in ore ipsius; exsultaules in gloria ejus.Quod unquam tentalionibus interpoletur cjus sercnitas.

nomine sanctificaliouis caslitas appellelur. Scriplu- \erum, sicut Dominus Deus nostcr lempore, quo
rarum consuetudo commendat. Nam cum aliquando pacata sunt omnia el tranquilla, dulcis ci amabilis
liliis dicalur lsrael : Sanctificamini tn crastinum cemitur et jucundus; ila, curo nos vel lcniniioni-
(Jos. vn); aliquando, in diem terlium (Exod. xix) ,
bus camis, vcl daemonum exponit suggcsiionibns,
a caruali coinmislione ceilis lemporibus prohi- vel mundi hujus alfligit inolestiis, vel atleril persc-

hcniur. Hinc est quod panes quoerens a sacerdole cutionibus, durus quodammodo videlur cl iratus.

David, cuin audisset non esse ibi panes laicos, sed Et feiix, qui in hac ira ejtis forlis fuerit, lim c rc-
tantuin panes proposilionis, sacerdoli iiilerrogauti sistendo, nunc pugnando, nunc fugicndo, iu imid

utrum mundicsscnt pueri, maxiineamulieribus, re- r, iiilirmus invcnialur aut debilis, vcl conscnliciido,
spondit: Siquidem de mulieribus agilur, continuimu» vel despirando. Itaque, fratres, qui non fortis in-
1108 ab lieri et nudiusierlius, el sunl vasa puerorum veiilus fuerit in hac ira ejus, non potcrit etsultarc

saneta (I Beg. xxi). Lnde Aposlolus : Sciat unusquis- in gloria ejtts. Si igitur transierimus per ignoro et
que vas suum possidere in sanclificaiione elhonore,et aquain, ita ul uec ignis iucendcrit, nec aqua snb-
non inpassione desiderii(I Thcss.ix). Sciendumaulcni merseiil, cujus bnec gloria est? Nuuquiil nosira, nt
esl quia est castitas carnalis, castitas sensualis, ca- in ea uobis cxsultandum sit, quasi in nostra? Al.sit!
slitas spirilualis. Casliias carnalis esl, si liomo vo- Quam multi exsultant, fralres; exsullani cum t:ui-

luniatem suam ab omni illicila coinquinalione co- danlur ab bominibus, de Dei douis gloriain pro-
hibeal. Castiias sensualis, si mcmbrorum otnniuin piiam captantes, cl in Dci gloria nou c.\sultai:te>
sensus ab omui illicita deleclalione contineat. Ca- Quidam qmerunt quae sua sunl, uon qu.e } :su

slilas spinlualis, si omncs affediones immniulas, Chrifiti ; el quac sua sunt amitluul, i-i qu e sunt i su

cogitalionesque impuras a coulis sui ocnlis nbigens, (lirislinon rrcpiunl Plnlipp. n). Exsulfat ( itMftti' iti

eas pnusquam carnem perstringant, rjicial. Kia glo. ia Chrisli qni non qunjril glorianf siiuiu, sed

cbarissimi, carnali Uii populo, cui carnalia snla sa- Cbrisii, iiiteHi^ens in nullo cssc noiiis glor.auduin.
 m SERMONES — DE ONKIUDIS 590
quanJo noslrum nlhil est. Sic ergo in singulis ho- a ejus in montibus sanctis (Psal. lxxxvi), ejus scilicet
minibus civilas confusionis obruilur, si castiias Ecclesiae. Hi sunt montes, ad quos levamus oculos
expellat luxuriam, fortituilo tenlationes evincat, noslros, ut intle Yenial auxiiium nobis, ut eorum
humiliias vanilalcm excludat. Ilabemus praeterea videlicetiiluminemursapientia, et erudiamur exem-
saiictificalionem ex lide et saeramenlis Chrisii, for- pio. Vox somtus regum et geniium congregalarum.
liliidinem ex charitate Chrisli, exsultalionem in In sonitn lcrror oslenditur,quo credcntes in Chri-
spe promissorum Christi. Agamus itaque quanliiin Rtum regcs, imperiali edicto templa suhrui, cou-
possumus, ut nos fides sanctilicct, cbaritas corrobo- fringi idola, sacrilicia sacrilega aboleri jusserunt.
ret, spes la^lificet, iu Chrislo Jesu Domino nostro, Voccm ilaque sonilus, id est lcrroris eorum super
cui est honor etgloria in saecula saecuiorum.Amcn. Babylonem, propheta spiriluali auditu percipiens.
SI.RMO VIII. Vox, inquit, sonitus regum. Quoniam aulem exem-
De eo quod scriplum est : « Vox multiluritnis,* usque, plo superiorum inferiores, exemplo divitum pau-
i venienlibus de terra procul. > peres, exemplo forlium debiles, exemplo impcra-
In vcrbis propheticis, quae hesterna die traclavi- lorum genies fidem sunl conversae, adjecit
a.l Et :

mus, sequunlur ista, qu% hodie cum charitate ve- gcntium congregatarum. Non erat cerle unus lorus
sira suscepimus explananda : Vox multitudinis in g ubi congregarentur gentes, ut esset vox una om-
montibus, quasi populortim frequenlium, vox sonitus nium, uua omnium cadem sentenlia desiderio-
in
regum el genlium congregaiarum. Primum quae: en- que volunlas. Et lamen congregatae sunl vocalae :

dum cujus vox ista sit, prophetae, an Domini. De- nimirum ab Oricnte, ab Occidente, ab Aquilone ct
inde, utrum praecedenlibus sentcnliae continualione Meridie, ut in una catholica et apostolica Ecclesia
cohacreat, an alterius prophetiae sil vox ista prin- convenientes reges et gentes, a finibus terrae clama-
cipium, quam a superiori diversilas sententiarum renl ad Dominum, uuanimes uno ore laudantes et
disjungai. Mihi videnlur verba ista proplielae ex- honorificantes Deum et Patrem Domini noslri Jesu
sultaniis, et in quemdam se menlis jubilum pro his, Clirisii. Qu.e sententia videlur verbis sequentibus
quae in spirilu viderat, altollentis, quaesuperioribus repelita, cum ail : Dominus pracepit militiw belli :

sic comenire manifestum esl. Cernens quippe post venientibus de terra procul (Jsa. xni). Militiam belli
persccutionis diuturna, ac dura discrimina, ad reges vocat et gentes: illins ulique belli, quo ad
Cliristum regibus cl principibus mundi conversis, beilandum adversus confusionis civiiatem, ejusque
ubique per orlem Chrisli Ecclesiam coruscanlem, principes, aerias scilicet polestates, polentias re-
et in ejus gloria exsullantem, magnamque sancto- gum, divilum gloiam, imiuslriam sapientiuin, lan-
rum mulliludinem, qui perseculionis tempore in dem autein fider.i genlium cxcilavit. Haec est illa

antris, specubusque latuerant, cmn mira alacrilate mililia quae veni: a terra procul, ad ejus diCferen-
ubique discurrere, et verbum Dei libera jam voce liam, quac quasi de proximo venerat. ln proximo
et fronte praedicare, potentesque sseculi, reliquias enim esse videbaniur, quorum erat lestamenium et
Bahylonis suae aucloritatis terrore comprimcre, ex legislatio, et obsequium, et piomissa; quorum Pa-

abundantia cordis vocem prorupit exsullationis.

in ex quibus Chrislus secundiim carnem. An
tres, et

Vox muliiludinis Quod cum quodam

in monlibus. non geutcs longe erant, sine lege, sine fide, sine
hiaiu quasi admirando, et exsuitando legendum Deo in hoc mundo? Longe erant, qnibus domina-
est. Vidcbatur itaque sibi prophela ips»m vocein bantur vilia, a quibus exsulabant virtuies, quibus
praedicanlium et exsuilanlium, erudientium ct cor- spes nulla coelestium, nulla exspectatio futurorum.
ripientium audirc in spirilu, et ait : Vox multiiu- Uude convenienter ait : Venienlibus de lerra procul.
diuit in monlibus. Monssignilicat cminentiam, quia De terra sane, lerrenis scilicet, luteisque operibus,
non potest civitas abscondi supra inontem posila de terrenis affeclibus el cupiditatibus, de mundi
(Matth. v), nec vox ejus non audiri, qui loquitur in hujus desideriis el inquinationibus. Sane quod ait,

Haque regnante pcr imperatores Ecclesia,

Ujonte. rj prcecepit Dominus miliiice belli, vim divinae virtutis
jam non crat latere in lencbris, jam non erat in ct gratiae pnccepli nomine commcndal; quia inef-
angulis susurrare, data nimirum facultate sanctis fabdi molu inlerius gentes excitavit ut audirent,
apcrle praedicandi, et quoscunque vellent doctrina illuminavit ut credcrcnt, monuit ut venirent, re-
cvangelica erudicndi. Ait ergo : Vox mulliludinis cumbcTcntque cum Abiabam, Isaac et Jacob in
in monlibus, quasi populorum frtquentium. Tantus regno Dei. Polcst quippe per regnun; Dei Ecclcsia
quippe lunc erat praedicalorum ordo, ut mullitudini inlelligi, in q;ia ad palriarcharuin gratiain gentih s

viderelur comparandus. Quod si per muliitudinem assumpli sunl : et abscissi ab inlidelilatis ol.astro.

populorum frequenlium veiis intelligeie multilti- in bonam sunt inserl: otivam : et participes radicis

dinem credenlium, non erit absurdum, ul videlicct ct pingucdinis facti, promissam Abraham, Isaac et

dala pace Ecclesiis, et praedicandi liecntia sanclis, JmcoIi bcaiitiidinem, unius ejusdemqne cum < is

in voce exsullalionis el confessiouis ad monlcs litlei merilis sorliunlur. Sed et hodic, fralics ciia-
couscenderint, apostolorum scilicct ei prophctaruin rissimi, ad spiritualem mililiam qiwsdam de prope,
docttinam, de qurbus Psalmisla. Sutcipiant monles quosdam de longe Chrislus adducit, el facit haw-
pacem populo (Psrt/. lx\i). Et alias : Ftindtimenia tare unius moris in domo (Psal. i.wn) : quos et
m B. AELREMS ABBATIS RIEVAIX. OPP. PARS — ASCETICA. l. -.91

indcit armatura Dei, ut pnssint siare adversus in- A liludo. In hac sanc rcgionc liabiiut cashias, cxtra

sidias diaboli (Epltes. vi). Undc Psalmista ail : Di- quam utrum possil inveniri, singulorum conscien-

tant nuvc, qui redempti sunt a Domino, qucs redemit t a exploret. At fornieatio viiium cst, cujus regio

de manu inimici ; de regionibus congreguvit eot est edacitas, somiioSentia, otium, maxime cohabi-

(Psal. cvi). Suni quippe regiones vicinx, sunt et tatio indisciplinatorum. Sic cl chariias, qu.e virtus

longinqux : de quibus congrcgati sunt sancli et cst, regionem liabet voluntariam paupcrtatcm ; et

clecti ejus, qui ordinaveruut leslamenlum ejus su« avaritia, qux vitium est, rcgionem babct lcmpora-

pcr sacrilicia (Ptal. xux). Deinde in regionem lon- lium dilectionem. Hxc de cxleris vitiis vel virtuti-

ginquam profectirs fucrat tilius adolescenlior, et bus facile advertcre cst. Sane vicinus est caslitati,

iLi omnia 6ua, vivendo luxuriose

dissipavcrat qri conjugii limitcs non cxccdit; longc autem re-

(Luc. xv). Sed cvm pater Deus intelligalur, quo- niolus, qui fornicationibus, vel aiiultcriis, vel slu-

modo ab ipso recedcrc, vel ad ipsum redirc poluit, pris polluittir. Sic vicintis est cliaritali, qui suis li-

qui ubique esl? Qux regio longinqua illi cst, exlra center tililur, uon diripicns aliena, sictil illc longe

quem niliil est? Scd regio longinqua dissimililudo remolus, qui ncc sua miseiicorditer distribuit, nec

similitudo vicina. ltaque cui cum Patrc ab alicnis abstinet capiendis. Ilis quoque de cxieris
est, sicul

omuimoda similitudo est, iu Pater vicinus est, ut D viliis diligenter inspeciis et vir«utibus, considerate
ipsum lamen sit, qtiod Pa- qtiam mulli de longc, quam mulli de prope ad mi-
licel non sit Patcr, lioc
ler. Dc qua similitudine dicilur. Qualis Pater^ tulit litiam, quam juraslis. advcnerunt. Igitur de longin-

Fitius. Islc n^c ad Palrem accederc, ncc recodcre quo vcncrunt, qui de sterquilinio vitiorum, ad mon*
potcst a Patre. Non enim ad imagincm et siinililu- tes consccndere virlutiim, in qttibiis una omniuin
dinrm Patris est factus, scd ipsc est imago el simi- vox audiltir psallentium in unum, untim insuper
liludo Patris; dc ejus substanlh, non allerius sub- desiderantium. Qtiam vocem audicns in spirilti

sUlilix geuitus. Al ille Filius, qui non cst nattts, propbcta. Vox, inquit, mulliludinis in monlibus
sed faclus; etfactusad imaginem et similitudinem quasi populorum frequentium, vox sonitus regum et

ejus, i.i non ut ipse csset imago ct simililudo

esl gentium congrcgatarum. In liac quippe spirituali
eju.s, sed ul impressam et cxprcssam in se haberct mitilia qttidam rcgcs sunt, quidam plebes, Reges,
imaginem et simililudinem Dei ; et recedcrc potest, qui prxsunt; piebes, qui nbeditinl; vel regcs, pcr-
quia potcst esse dissimilis ; ct redire, quia polest fceli ;
plebcs, impeifecli. El reges populo lerrori
cssv similis. Consideranda proindc siiut duo qux- suut, sicul imperfeclis perfecli, subditis ]>rxlati (

dam, qux quidem in Crealore uiium sunt, duo in unde ail : Vox sonilus regum. Sonel ilaque, fralres,

crcatura, id cst natura et virtus. Ad naturam per- C in ore vestro, et in cordibus vesiris gratiarum
liuet immortalitas et incorruplio ; ad virtutem sa- acllo et vox laudis : qui non solum a vitiis, sed
pienlia ct dileclio. Hxc in Deo uuum sunt, quia non quod paucis donatum cst, ab ipsis vitiorum rcgio-
suut allud in Deo isla quam Deus. At bomo im- nibus egressi, in nionlibus virlutum subiislis, ct
mottalitaiem liabuit et iucorriiptionem, secundum per banc Dei simiiitudiiiem, quam in vhlutibus
naturam, in qua creatus cst. Habuil sapicutiam ct habelis, ad iltam, qux adbuc deest, bealitudincm

ililectionem, qux ci supcraddita est. Sed quia ipse feslinatis. Nos vero, his omissis, ad ea qux sc-

nec immorulius, ncc incorruptio, nec sapienlia qttunltir indaganda ilaque traclanda, nosmetipsos

fuil, ab isiis reccdere potuit, et essc Deo dissimi- tam oralione quam silcntio repaicmus. Ipsc autem

Jis, ct itcrum redirc per gratiam, el ilcrum csse si- Chrislus revelct oculos noslros ut coiisidercmtis

milis. Virlus itaque el virlulis prxmium bcalitudo, mirabilia de lege sua, qui cum Patrc, ct Spiritu

regio similitudinis cst; vilium ct miseria, dissimili- sancto vivit ct regnat per omnia sxcula sxcu-

ludinis. Quia vcro primo faclus cst dissimitis per lorum.

vitium, ul merito factus sil dissimilis per miscriam, SEKMO IX.
necesse esl ul primum simiiis efficiatur virtute, ul ^ Deeo quod scriptum est : *A summitate cceli t * utque
quandoque similis efficiatur bealiliidine. Quauto « iabescel et contereiur.

autcm quisque viliosior esl, lanto ulique cst Deo Hactenus prophcla onus Babylonis secumlum
d ssimiiior, ac per hoc tanlo longinquior, quanlo hoc, quod per advenlum Domini nostii, sanrtis

auicin virttiosior, tanto profccto similior, ac per boc prxdicantibus, mullorum esl separatione deslrucla,
tanto vicinior est. Quotqtiot vero virlutes sunl, tot pancis quidem verbis, sed piofundis sentcntiis com-
sunt ei regiones, ad illum,qux omnesconiiuel,pcr- prchendit. Kunc vero ad cos, qui vel Evangelii vc-

linenlcs regionem similitudinis; quotquol aulem ct rilalem non suscepertnil, ut salvi lierent; vel qui

vilia, lol cl regioues, qux ad cam, iu qua omnia susccptani lidei verilatem iniquis operibus co-ru-

vitia suiit, pertiuent regionem dissimililudinis. Ila- periltlt, propheUntis scrmo convertitiir. A summi-
bent quippc siugula vilia, vcl virlutes singulas, in lule cceli Dominus, el vasa furoris ejus, ul disperdat

quibussubsistant, icgioncs, cxtra quas aut vix, aui omnem terram. Non banc lerram, quam calcanies
nunquam inveniri posstinl, vel habcri. Itaque casti- prxnontiat disperdendam sed terrx nomine eos
,

Us virtus est, cujus regio abslincnlia dici poiest; vull intclligi, qui noiinisi tcrram sapiunt, qui t< r-

labor quoque et vigilix, maxime autcm inlcrior so- renis dcsidcriis divina promissa posipoiiuut, q.ii
593 SEMIONES DE ONERIBUS. 39*
ailernis temporalia praeferunt, qui, spreta Evangelii A btis,quidquid jucundum in mori!;us, loliira profecla
verilale, niundi vanitatibus et erroribus implican- dics illa obruit ct consumit. Felix mens, a qua diei
mr. Hos nimirum disperdendos prspmissa senleniia bujiis recordalionon rccedit. Quam enim utilis sit
propbetx declarat. Seiendum sane quod duobus moi lis medilatio lestalur Salomon, qui ait Fili,
, :

modis disperdtiritiir pcecatores : cum videlicet con- semper memorare novissima tua , et in atternum non
versi ad Dominum per poenitcntiam, desinunt esse pcccabis (Eccli. vn). Quem enim peccare deleriet,
quod erant, et incipiunt csse quod non erant, se- ante cujus semper oculos hora illa versalur? Ulula
cundum illud Verte impios, et non erunt (Prov. xn)
: ergo, o peccator, in poeniteniia, ne ululare cogaris
vel certe cum de malis in deteriora ruentes, poslre- in poena ; contra voluptates sa^culi amarescat tibi

mo aelernis suppliciis mancipantur. Et pi imuiii illud dies Domini memoria, ne nimis amarescat i'i
in

ab ipso Domino in snis fieri , qui ir.iserelur tui experientia, sentiasque quod sequitur Propler hoc :

voiuerit, nullus ambigit Christianus : sequcns illud omnes manus dtssolventur, et omne cor hominis la-
ejus quidem judicio , sed spirituum malignorum bescet et conteretur (Isa. xiu). In manibus intelli-

ministerio, Scripturarum atw.torilate probatur. Nam gitur operatio. Eia, fralres, ul ait Dominus, oportet
el diabolus misit in cor Jud;c, primuin ut traderet nos operari, donec dies est. Veniel nox, in qua nemo
™ polest operari (Joan. ix). Beati mortui, qui in
Dominum,(!einde ulsuspenderetsemctipsum(.VaftA. Do-
xxvn) et in iEgyptios misit Dominus iram et in-
:
mino moriuntur. Amodo jam dicit Spiritus, ul. re-
dignationem et iribulaiionem , iromissioncm per quiescant a laboribus suis (Apoc. xiv). Mors igitur
angelos malos (Psul. lxxix). Verum cur unus as- nox est, in qua nemo polest operari. Aut enim in
sumalur, aliusrelinquatur (Luc. xvu) ; cur iste con- Lonis operibus requiescet; aut nialis punielur. Die
vertatur sanandus, isle tradatur dxmonibus indu- itaque illa Domini omnes manus dissolventur
,

raiidus vel puniendus , ad occulta Dei judicia ac quando alii, ligatismanibus ct pelibus, mitluntur in
profunda consilia perlincre sciamus. Ideo ait : A tenebras exteriores (Matth. mii); alii post opera
summitate co?li Dominus : el vasa furoris ejus, ut sex dierum excipiuutur a Sabbato, id est requie.

disperdat omnem tcrram. Summilas ctrli , ut mibi admissi aJ dcli^ias interiorcs. Amodo enim dicit
^idelur, ipsa summa ac beala Trinitas est, a qua Sp.ritus, ut rcquiescant a laboribus suis. Itaquc
profeclo immobilis dictatur scnlenlia, ut Dominus Quodcunque potest manus tua, instanter operare ;quia
nostcr Jesus filius hominis, cui potestatem dedit nec opus, nec ratio, nec sapier.tia, nec scieutia erunt

Deus Paler judicium facere, istos disperdat per pee- apud inferos,quo tu properas(Eccle.w). Omnes enim
i.ilentiam, illosper poenam. Sequitur : Utvtale, quia jji/jhus dissvlvenlur. Quid dicis et tu, qui confidis in
r
propeestdies Domini. Ululalum ilaque peccaloiibus virtute tua, et inmullitudine diviliarum luarum glo-
prophcta indicit : quos vel in posna vel in poeui- riaris ? Yideat charitas vestra. Alii quasi nihil operan-
tentia ululaturos praevidil. Ululatus quippe vehe- lur; alii ma'a opcranlur; alii bona maleoperanlur;
nicnleiu lucium, qui cum clamore fit, convenicnter a'.ii bona beneoperantur. Quasi nihil operatur malus
significat : quem nimirum illata miseris extorquent servus et piger, qui acceptam pecuniam fodit in
ille

supplicia, vel a cordibus peccatorum elicit popni- terram (Malth. xxv), nec de acceplo aliquid frau-
tenlia. Quid enim putamus , fratresmei? Vlulate, dans, nec acceptum lucro cumulans. Cui similes
inquil, quia prope esl dies Domini. Diem Domini sunt pigri ct tepidi, quibus magnum videtur a solis
diem appellat judicii , in quo Dominus in polentia abslinere criminibus, cum nihil laboris, niliil in-
et majestate apparens rcddet unicuique juxta opera dnslriae impendanl in acquirendis virlulibus. Isti

sua (ilatlh. xvi). Ilic sane dies unicuique lunc in- ergo quasi sine nianibusstint. Quid isti laciant,

cipit, quando egressus de corpore, vel fulurafi bea- quando nemo pofest operari ? Cei te opera eoru:n
tiludinis primitios recipit in rcquie, vel initiadam- non sequuntur illos. Non requiescent crgo. Non
nationis in anima quam est recepturus ct in cor- sunt opera, in quibus requiescant omncs manus :

pore. Haec utique dies lanquam vustitas a Domino q dissolventur, ut operari non valeanl. Quid igitur
veniet. A Domino sane. Ycre cnim, Domine , nu- restat nisi ut etiam servus inulilis projiciaiur in ,

merus mcnsium no.-trorum apuil te est, ct consii- tenebras exleriores? Veium sicut bene operantes
tuisli lerminos nostios, qui prseteriri non poterunt. bona opera sua prxmittunt ad Deum ut, morte in-
Tanquam vaslitas a Domino veniel. Quid enim non tciveniente , manibus dissolnlis in ipsis repausenl

dies ilia devaslat ? Nudus egressus sum de utero et glorientur; sic nimirum male operantes, mala
tnatris tnece ; nudus rcvertar iliuc (Job, i), ailquidam sua opcra pricmiltuniailinferos, in quibusperpctuo
sanctus. Ubi crgo divitise, ubi delicix, ubi auri ar- crucientur. Qui enim hic fuerint in malo potentes,
gentive aggeres, ubi auri promptuaria plena eru- potenter lormenta patientur .(Sap., vi); ct qui cru-
ctantia ex boc in illud ? (Psat. cxliii.) Ubi sericae deles» crudeliter torquebunlur ; et qui fetentes libi-
vestes, et equi pugnautes? Omnia certe morienli dine, sulphureis fetoribus ; et quos vcxabuntur
vaslantur : Cum enim inlerieril , non sumet oinnia, inflammat avaiitia, fiammis tartarcis exurenlur; ct
tieque descendei cum eo gloria ejus (Psal. xlvmi). quos gula ct cbricias polluit , perpeluis vcnnibus
Quiiiquid insnper vii-ium in corpore ,
quidquid vo- depascentur. Cave tibi, homo. Quolics enim peccas,
lupluosuin in carne, quidquiri delectabile in scnsi- materias poeuarum quibus torquearis, pracmiEiis ad
Tatrol. CXCV. 1J
595 B. AELREDl ABBATIS RIEYAL L. OPP. PARS I. — ASCETICA. 59G

inferos. Tu liui igneni accendis, quo torquearis; lu A cxlix). Hi cibi vilalem alimoniam animaj prjestaut

fetorem suscitas, quo crucieris; lu verraes vivificas esurienti, transformantes eam in se, et aetcrnitatis

qui te consumant; tu tenebras paras, quae te ex- suse donantes esse participem. Sunl alii cibi pemi-
caecent. Tunc raanus tuae dissolventur, ut nec aplae ciosi qui tabem nulriuiit et roateriam putrediui sub-

sint ad operandum, nec validae ad resistendum, minislrant, porcorum scilicel siliquae, quilms ple-

sed dissolutae ad patiendum. Omnes roanus dissol- rumque tam avide inbiatur (Luc. xv) quibus tam ;

ventur.Non esl amodo tempus operandi. Aroodo delectabiliteranima pascitur ut ccelestis edulii ,

quidem jam dicit Spiritus, ut requiescant a laboribus fastidium ingerant, ct super manna cibo ccrte an-

suis. Qui? Cerle, de quibus subdit : Opera enim il- gelico nauseam provocent (Num. xi). Haec sunt

lorum sequuntur illos. Ilane tua te sequenlur, quae carnos, qua? putruerunt in dentibus populi pecca-

vel vendidisli, vel venlilasli in omnem ventum ? toris : qui in sepuicris concupiscentiae miserabiiiler

Quidquid bonoruro operum collegisti, aut in ipso sepulti, in ipsa quam creaveraut tabe cor.sumpti
tuo ai.iino vanitatis et superbiae ffatibus exsufDasti, sunt. Itaque fornicaliones, adulteria, furta, et cae-

et tu sccutura le lua opera arbilraris? Cum tera bujusmodi, porcoiuro siliquoe sunt, id est cibi
igitur

non babueris ubi consoleris, quid reslat, nisi ut el daemoniorum qui profecto in cordibus bominum :

tu cruciaris? Tu quoque, charissime, qui etiam B licet deleclabililer sapiant, tabis tamen et putredinis

bona bene opcraris, nolo contidas in virtule tua,ne- maieria sunl. Ciijus profccto fetorem aul bomo sa-
que in mullitudine diviiiarum luarum (Psal. slvui), lubi iter scntiet in pcenitentia , aut , imrainetite

licet spiritualium, glorieris quia lunc omnes ma-

;
inorte, poenaliter sentiet in conscientia. Tunc enim
nus dissolventur. Quomodo, inquis? Quia omnes omne cor bominis tabescet, profluenle undique ex

juslitioe nostrae quasi pannus menslrualae in con- conscientiae latebris sanie immunditiarum, et sor-
spectu ejus. Non enim justilicabilur in conspect» dibus vitiorum : ex quibus et vermis ille procreatur

ejus omnis vivens (Psa/.cxui). Necesse est proinde, qui non moritur, el accendilur ignis qui non cx-

ut omnes ululent malus, nc in malo persevcrans : 5tinguitur (Marc. i\). Isli sunt vermes, a quibus
damnetur piger ettepidus, nequando neque fii-
;
cor iliud conteritur in poena , quod bic non fuerit
gidus neque calidus, a Dei ore evomatur (Apoc. contritum in pcenilenlin. Omne, inquil, cor hominis
111). Sic et qni bona male operalur, ne duabus viis tabescel, et conteretur. Omne plane cor hominis, id
viam ingrediatur ;
qui autem bona bene, ne occulto cst sccundum bominem vivenlis, qualibus ait Apo-
Dei judicio reprobelur. Dicit itaque propbela : Ulu- stolus : Cun» sit inter vos zelus et conteniio, nonne
iate, quia prope esl diesDomini; quasi vastitasaDo- homines estis? (1 Cor. m.) Et in prioii quidem sen-
viino veniet , ut vicinse morlis inluilu et boni ti- C tenlia, cum diceret, omnes manus dissolventur, non
ineant, et niali lugeant, discanlque ululare in po?- addidit, hominis, quouiam bonorum et malorum
nitenlia qui noluerint ulttlaie in pcena. Haec vox opera morte supervenienle cessabunl ; eorum auteni
licet videatur speclare ad orones , sccundum ordi- lanlum, qui secundum bominem vivunt, cor et con-
uero tamen proplieticx praenunliatiouis, ad eos qui scienlia conleretur. Haec igilur bora, fratres, non
vd in persecutionibus lapsi sunt, vel tcmpore pacis recedat a memoria, ut si nobis ntinc fuerit causa
«liversis fcedall sceleribus , spcciali comminatione liraoris, tunc fiat porta salutis, per Jesum Christum
«lirigitur. Quibus nimirum et poenilentiara suadet, Dojninum nostrum. Araen.
el pcenam inleulat; quibus et conveitendi, et bene SERMO X
operandi , dum vivunt , facultas tribuitur : quae De eo quod scriptum est; « Torsiones et dolom
profeclo otnnibus, morte superveniente , subtrabi- tenebunt (Isa. xnj), i elc.

tur. Tunc enim oinnes manus dissolventur, el otune Infelicia h;jec tempora, iu quae nostra aeias de-

ccr bominis labescct cl conterelur. Eia, fralres , venit , in persona Ecclesiae Ezechias deplorans ;

tabes cx putrcscentibus carnibus uascitur; ct donec Ecce , inquit , i« pace amaritudo mea amarissima
penitus fucrint putrcfaclae, profluere non ccssat. j. (7sa.xxxvin).Vere, fralres.ita est.Amara videbalur

Habet autem in se tabcs et borrorem et fetorem. persecutio, sed in ipsa perseculioneuon paivabonis
Yideat nunc unusquisque cor suum ; videal qua- erat consolatio, quando non erat ficlioni locus ,

libus cibis illud paverit. Et certe cil.us aniinae ver- nulluni otio vel dissolutioni tcmpus; quando fclix

bum Dei ; cibus utique qui non corrumpitur, nec quaedam nccessilas cunctis in gradibus suis, tam
tdbcm generat, uec edenti corruplionem importal. subditis quam praelalis* Sublato autera liraore, nata

Est cibus auimae opus bonum , sicui ait in Evan- est dissoiutio, crcvit arobitio, honorcs et divitiae

gelio Dominus Ueut : cibut est, ut faciam voluntatem virlutibus praeponunlur , vitia deliciis nutriuntur.

cjus, qui misit me (Joan. iv). Cibus quoque salu- Itaque proplieta Isaias, cum apostolicam praedica-
laris aninuc , compunctio, sicut dicit Propbeta : tionem et martyrum foi titudinem descripsissel
Cibabis nos pane lacrymarum (Psal. lxxix). Et ilem : cernens multos, perseculione cessan^e, pacis lem-
Fuerunt mihi lacrymce mece panes die ac nocte (Psat. pore delerius corruisse , saluberrimum eis futurae

x m i. Esl el cibus animae dulcisin Deum devotio, quasi calamiialis infudil timorcm : Ululale, ioquiens, quia
adeps frumenti, qua salialur Jerusalem, diccute ad ]rope est dies Doinini : quasi vaslilas u Domino ve-

cuin Psalmista : Et adipe [rumenti satial te (Psal. niet. Provter hoc omncs manus dissolvenlur, et omne
397 SERMONES DE O.NERIBUS. S»«

cor hominis labescet, et conterelur. De his, ut novil A iniquitalem (Psc/. quando concipit
viij, acqiiiron.U

cUaritas vcstra, hesterna die tractavimus : et quo- affectu, et parit effeclu. Unde Dominus in Evange
modo , vel ad poenileiitcs, vel ad rnorienJes perti- lio : Vcc precgnanlibus et nutrieniibus (Matih. xxiv).

neanl, sicut Lomiiius dedil, explicavinius. Sequitur Vae profecto sic concipientibus, et sic parienlibus;

auleui : Tortiones et dolores tenebunt (Isa. siu); quia, etsi modo exsultent, cum male feccrint, et

eos videlicet , quorum manus fucrint dissolutae, et laelcntur in rebus pessimis (Prov. u) , immincute
quorum cor fueril tabidum et contrilum. Eia , fra- jam morte, sicut parturiens dolebunt. Sicut cnim
tres , omuia flagitia ex ventre sumunt originem mulier quae cum delectatione concepil, magnis afli-
per cxlera vero membra faeinoia perpetrantur. Ex citur doloribus cum parit, ila profecto anima volup-

gula quippe, quae ventris saluiitate perlicitur, libi- tatibus vitiisque corrupta, cum ipsius corruptionis

dinum incentiva generantur, ex quibus fornicatio- coeperit morienti apparere stipendium, tiislitia do-

nes et omnia immunditke genera procreanlur. loribusque conteritur, et sera poenitentia reversa iu

Porro per linguam blasphemiae, per manus furta se incipit senlire quod scriptum e^t : Ambulate in

vcl homicidia el cactera hujusmodi committunlur, lumine ignis vestri: et in ftamma, quam succendisiis
scrvientibus in hoc ipsum oculis ad exploraudum, vobis (Isa. xxx). Poteat sane partus iste dici pce^

auribus ad audieuduin pedibus ad incedendum.

D nalis, quando moriens in poena quasi parturit; ct
,

Jgitur anxielalem mentis, quse imminente morte ex mortuus poenam, quam pcccans concepit, quasi in-
flagitiorum recordatioue procedit, per torsiones cx- felicissimara sobolem pariens excipit. Quanto fe-

pressam iutellige , illam vero, quam facinora re- licius a timore Domini concipit homo pro peccatis

memorata parturicnt, per dolorcs. Quse enim tunc, pcenitudinem, ct morum parit conversionem Qui !

fratres mei, Uagitiosis erit trislitia , cum viderint quidcm pa; tus, quamvis uon sit sine dolore, gau-
se vilissinue ac brevissinue voluptatis pulredine dium lamen crcal in lianqtiillitale conscientiae;
acterna supplicia meruisse ? Quae etiam lunc faci- quia, cum pepererit puerura, jam non mcmintt
norosis anxiclas, quorum crudelilali crudelissima pressurae propler gaudium : el qui seminant in la-
tormcnta rcddenlur ? Quid puiatis , charissimi ?
crymis, in gaudio melent (Psal. cxxv). Omnes igi-

Nihilne saporis lunc insipidis his quibus utimini, lur, qui vel fidem deseruerunt inviti [victi] supplif

cibis hora illa profundet ? Felices quibus ven- ciis in pcrsecutione, vel qui corrupti viliis pacis
,

tris deliciae has lorsiones non paraut quorum abscissi sunt tempore ;
quasi partuiiens dolcbunt
,

membra hic circumciduntur , ut hos tunc dolo- vel salubriler pcenilendo, vel infoliciter moriendo.
rcs non sentianf. Torsione$, inquit, et dolores te~ Vnusquisque ad proximum suum stupebit. Yideal
Q
aebunt. Quoties memoria voluptatis experiae men- charitas vestra, fratres charissimi. Proxiraus mul-
tem tuam aflicit, et excilat desiderium, fa&tidium- tis modis dicitur, id est loco, leiup; re, nalura, co-

que vilis hujus ingcrit edulii , ct importat bor- gnatione, similitudine, dilcclionc, miseraiione. Loco,

rorem , torsioncs sustines spirituales, per quas tor- sicut ille illius proxiraus dicilur, qui ei de proximo

siones illas, quas

morte mulii sculiunt, evadens,
in vicinalur. Tempore, sicut ille qtii descendenli nullo

sententiam inler divilem purpuratum, et paupe- alio intervenieute succedit. Nalura, sicut omnis

rcm Lazarum a sancto patriarcha prolalam, tibi

homo omnis hominis proximus est. Uiide diciiur :

dirigi exsullabis. Recepisli bona proximum tuum, sicul teipsum (Matlh. xxn).
Diliges
in vita tua, ci La-
iarus simililcr mala ; nunc aulem hic consolatur, tu Quod de omni homine dicttim, nulius ambigit Chri-
vero cruciaris (Luc. xvi). Sequitur stianus. Cognationc, sicut patri filius, fraler fra-
: Quasi parturiens
dolebunt. Eia, fratrcs, non est dolor,
tri, cognatus cognato. Simililudine, sicut bonus
sicut dolor
parturienlis. Est autem parlus carnalis, partus spi-
bono, raalus malo ; etiamsi loco temporeque disjuncti
rjtualis, parlus poeualis. Et certe mulier cum parit,
sunt, simililuJine tamen proximus aestiinatur. Pon o
trisliliam habel, quia venit hora ejus (Joan. xvi). dilcctione ita sibi possunl bomincs proximi esse

Dolor in membris, inors in oculis, timor versatur D vcl conjuncli, ut inuliitudinis crcdcntiuin fueiit

in conscieutia; quis vcro sit fructus, ignorat. Spiri- cor unum el anima una in Domino (Act. iv). Mise-

tualis partus cst, quando sancti doclrina ac sollici- ratione, sicut Saraaritanus proximus fuisse illi,

ludine tilios pariunt spirilualcs : quorum unus ail qui incidit in latroises, quia fecit miseritordiam
Filioli mei, quot ilerum parlurio (Galul. iv). El hic cura illo, Evangelio leslc probatur (Luc. x). Viro

qartus non sine dolorc : oportel enim lalcm gaudere itaque jusle, sobric, pieque vivenli, proximus cst

cum gaudenlibus, flere cum flenlibux (Rom. xu). Est quilibct similiter vivens ;
pioximus et angelus sic

etiam parlus spiritualis, quando anima sleiilis ct v.veuti gratissime favens; proximus insupcr ct ipse

infccunua a timore Domini coucipil : et conversa Dcus, sic viventi beue operandi graliam submini-
ad Dorainum, bcuoruin opcrum initia parit. Et iu slraus. Sic ct pessimo cuilibet pessimus quilibet
hoc parlu quis dolor, quando caro resislil spiritui, proximus est, sive homo, sive spiritus. Nam forni-

consuctudo volunlati, quaude ipsa mens modo vull, calionis spirilus fornicariis, spiritus supcrbice eu-

modo limct, inodo impclliltir dclectatione boni, perbis proximus perhibetur ; ct cujus unusqnisque

modo retrahitur desiderio malil Esl cl parlus pcr- in vitiis ct viilulibus induit simil.tudiucm, ejtuet

uiciosus, qtiando honio concipil dolorcm, ct parif viciiulatcm mcictur.

399 B. AELREDI ABBATIS RIEYALL. OPF. PARS I. - ASCETICA. 400

moricntibus et bonos et A lores, quos morte imminente sustinent peccatores,

Credendum est igitur,

inalos esse praesentes, ut boni a boui6 suscipiantur,

quaecunque non fucrint poenitenliae medicamenlo,

niali a malis torqueantur. Unusquisque ig lur ad

:
aut unguenlo contrilionis sanata, erumptt ii mc-

proximum suum stupebit. Apparente enim daemor.e dium, et multa quae nunc videnlur sc.issima, ttinc

foruicationis immundo cuilihel morienti, non po- profeclo apparebunt adusta. Sunt cerle opera splen-

tcritnon stupcre, qui viderit. Quod cnim blandura dida, labor, vigiliae, jejunia : quae omnia si fuerint

cernilur ctjucundum, cum suadetur, amarum sen- p rvcrsa intentione corrupta, nihil decoris alTerunt
titur, dum improperatur ; siupetque miser durum conscientlae, quam nimirum cogitaiionum suarum

invenire et iromitem, quem saepe fuerat expertus reddit accusatrix flamma combuslam. Si quis sac.e

suavem. Nostra ergo interest, fralres, tales nobis conlenderit hanc etiam senteuliam pcenitentibus

faeere proximos qui in illa hora tremcnda conso- esse aptandam, potest non inconvenienter inlelligi,
,

lationi nobis sint, non horroii. Fclix, qui vilae mun- inlcr dolorcs, quos poeniteos quisque in recorda-
t.one sustinet, et omnia quae commisit, sublili in-
dilia etroorum honesiale angclicos spiritus itasibi
dignalionc revoivit; multa apparere tunc hli concu-
meruerit babere propinquos, ut quasi aroici el pro-
piscenliae igne combusta, quaeprius lucida pulaban-
ximi earedienti assistentes, vclut bene cognilo ad
B et sana. Cum i^ilur nomine Babylonis censeudi
gaudeant. In bistoriis Hde dignis legimus angelos
l'Jr

sint, qui in Ecclesia perdilevivunt, vel ab Ecclesia,

siepe morientibus aslitissc, sanclosque, quos spe-
devolione colebant, dum viverent, in extrema vel fide corruerunt, descriptum cst onus, quo cor.-
ciali

necessilate babuisse praesentes. Econlra riovimus versi poenilendo premendi, vel quo pi rstverant 'S

nequam spiritus illis tenibili vullu, oculisque in malo, morientcs fuerant opprimendi. Proccdit

fiammantibus infernalibus armalos instrumentis propheta, tempus illud miserabile mystico sermonc

apparuisse : qui illorum suggeslu vivenlcs, viliis- dcscribcns, in quo adeo superarbundabit iniquitas < t

que sese crimiuibusque polluerant. Et sancli ergo refrigescet charitas, ut digni sint, quibus mitiatur

ad lantam clarilatem admiralione et stupore cgre- ille operalor erroris, homo sciiicct pcccati, filius

dicnles corpore percelluntur, et reprobi ad tantum pcrdkionis, de quo scriptum est : Facievt ejus pree-

borrorem rnenlis alienatione slupidi efliciuntur. cedet egestas (Job. xli). Quara quidem egestatem in

Unusquisque itaque ad proximura suum stupebit. sequentibus ptopheta non tacet. Et priraura de die

Etadditur: Facies combusiw vullus eorutn. Hoc ad judicii sermo contexilur, ut ejus terrore vitia

rcprobos lantum arbitror rcfercndum. Per facieru quae tunc roaximc abundabunt, facilius cavean-

maxiiue el vullum bomo ab bomine discernitur, - lur, vcl lormenla, quac inferct ille blafpht.nns,

et singulari exprcssione a singulis singuli cogno- magnificcntius tolercnlur. Sequ tur ergo et di-

Bcuntur. Solent autem quorumdam criminum rci iu c;t:

facie cauierio denotari, ut, quia vullus latere non Ecce dies Domini venit, crudelis, et indignatiunis

polest, crimen quoque quod vultus dcfoi matione plenus, et irce furorisque. Et apie satis de die ul-

publicalur, latcre non possit. Vullus animae, ul timo ^ingulorum sermone praemisso, ad illum, qui
inihi videtur, conscienlia est : quce omnium actio- unus omnium, quautum ad prsesenlcm vitam, ubi-
et cogilationum lcslis esl. Qua- mus cst, propheiicum eonvertil eloquium, ut qtii
num, scrmonura
liscuiiqueeniro bomo sit, conscientiara suam latere illumnon limcnt, cxpavescant vel istum. Comme-
non polest. Conscienlia quippe quasi speculum morantur autera hic qualuor quaedam manifcsla
qua profccio dcfeclus noster, vel
in sanc illius fulurae calamitatis indicia, crudelitas,
auiinic esl :

profectus dfprehenditur. et omnis status hominis indignalio, ira et furor. Crudelitas esl, quando ira

interioris agnoscitur. Eia, fratres chaiissimi, nemo modum exccdit; indignatio, quando persome ali-

sccurus sit : fueile pcrcamus, facile uansgredimur, cujus, qui fecil injuriam, certa aliqua nota vilitas

faciiead otiosa quaeque ac vana dilabimur, ct quasi innotescit; ira in voce solet apparere vel vullu ; fu-

non senlienles ad illicaa pertrabiraur, sicul scri- D ror in aclu. Dies ilaque illa crudclis crit, quia in ea

ptumcst- Fuctus est Ephraim quasi panis subcine- maximae crudelilalis species apparebit : quando
ricius, qui nvn reversatvr. Comederunt alkni robur eleracnta ignis calore soiveutur, et in conspeciu
cjus, ct ipsc ignoruvii. Sed et cani effusi sunt in eo t Doraini ignisardcbit, et in circuitu ejus Umpestas
ei ipse neieitit (Ose. vn). Yerumtamcn non tran- vabda (Psal. xiix). Plenuserit indignalionis, quando
s«unt in ventum pcccala nostra, non liadunlur divina majestas, et hominis innotcscit infii raitas

oblivioni; sed in ipsa conscicntia, vclimus, noli- manifestumque crit omnibus, quomodo adversus
mus, scribuntur. Dicit Aposlolus, quosdara caule lanlam poicstalem tanla saevierit infirmiias, ul nnl-

i iaiam babere eonscientiam [I Tim. tv), id esl ini •

lum Iatcat, quanlum dcbcat indignari rex gloriae,

quilatis flamma combustain ;

quae quidem coin- quo<l tantam silpassus injuiiam a vibssimo pulvere.

busiio plcrutnque a nobis absconditur, dum vivi- Eiit et pleuus iiac, quando vox illa terribilis audie-

mus ; scd nec nos, ncc ipsos -qui aderunt, spirilus, lur : biscedile a me t
maledicli, in ignem ceternum;

poteril lalere, quando raoricmur. Merilo ij;itur ait qni prwparatus esl diabolo, et angelis ejus (MalUi.

racics combusiae vuttus eorum. Dissolulis quippe \\\). Quam profecto scnlentiam Judicis furorse-

uianibus, ct cordc conlrilo, inter torsiones el do- qnilur tribubtuiis, qtiando eunlibus iilis in com-
 SERMONES DE ONEIUBUS. 402
401
describeus A summitate^, inquit, cceli Do-
bustionem seiernam nulla erit effugiendi facultas, A sionem :

iiulia spes evadendi. Ad ponendam, inquit, terram niinus, et vasa furoris ejus, etc. Quibus demum me-
tum morlis incutiens, adjecit Ululale, quia prope
in solitudinem : elpeccatores ejus conterendos exea. :

est dies Domini, ctc. Postremo, quoniam,

crescenlc
Et hoc certe manifestum quod terra ponetur esl
lunc in soliludinem, nomine mundum,
sivc terrx iniquitale, tolum fere hominuin gcnus abrenunlia-
charilatem deserturura, viliis vidit
sive terrenam illam civilatem, id est Babylonem, lurum veritati,

velis intelligere. Aliis quippe translatis ad ceelum, et erroribus implicandum, de illo tcmpore prophc-
aliis poenis infcrnalibus deputatis, iemanebit lerra licum tcxuil oraculum, quod talibus mitlendas e:!l
absque habitalore, id est mundus sinc bomine, et operator erroris, ut credanl rocndacio, et judicen-
tur qui non credunt Dc» Evangelio. El idco, ut
mihi
sola damnata eril illa civitas sine boni alicujus so-
cietate. Tunc et pectalores lerraj conterentur de videlur, tempus Hlud diem Domiui non inconvc-
ea. Pcccatores coeli daemones sunt, qui niox, ut in- nienler appellat, quo impius ille, quasi gladius irse
vcnta esl in eis iniquilas, conlriti sunl de ccelo, et Dei, de >bysso judiciorum ejus, velut dc vagina,
non est invenlus cis nmplius locus in eo (Apoc. xx). procedet ad vindiciam malefaclorum , laudem
Peccatores vero lerra?, homines sunt, qui quotidic vero bonorum (/ Pstr. n). Qus quidem dies cru-
peccant, et tcnam inhabitant, donec, ullimo die delis qua nimirum lahs ent tnbu
dicitur, in

lalio, qualis non fuit ex quo gentcs esse

coepe-
dala scnlenlia, a terr» penitus conteiantur, et ad
inferos detrudaulur. Sequilur runt usque ad tempus illu I. Dicitur et pleuus
:

Quoniam stdlce cwli non expandenl lumen suum, indignationis; quia ubique terraruin adversus san-
Obtembratus est sol inortu suo ; el luna non splen- clos lumor illius superbi indignabilur, cum scilieet

debit in lumine suo. I.i dic quippe judicii apparcnle pauperes se divitem , bumiies sublimcm , infirmcs

Chrisloin glosia, sicut lucerna permodica in radio fortem haberc conlemptui , suisque viderit nolia
parerc iinperiis imo et dccrelis resistere ei con-
solis nihil luminis proferrc vidclur; ila omnia si- ; ,

traire mandatis. Tunc erit tempus iilud etiam ple-

dcra ab ilio splcndore absorpta inluenlibus cernen-
num , ut
irae furoiira iulelligalur in miiiis ,
isque
tur obscura. Sed hare, qmc breviter super diem ju-
dicii exposuimus, ad tcmpus Antichrisli arbilror furor in tormenlis. Quae omnia juslo Dei iudi- io
permilieniur, ad ponendam terram in soliiu-
posse referri, ut intclligaiur propbela doclus in fieri

Spiritu, prirnum de apostolorum pnedicatione; dinem , peccalores ejus conterendos de ea. Terra
et

poslea de Ecclcsia: persecutione ; deinde de gent.um hoc loco Ecclesia Chrisli intelligitur, de qua dicunn
le)liludo eJ us ( Psi,L x * "'
de lapso- _ est Domini esl terra el P
,
;
conv crsionc, et pscis tranquillilale, el sic :
t

de qua eiiam dicitur ad Moyseh Locus »t quo

I_£_ a_u;j:t_itiia et morlis terrore; poslremo de lem-
: ,

stas, terra sancla esl (Exod. n). In qua profecto

pore Antichristi, et reliihutione justorum, et malo-
runi coiidemnaiione, oraculum lcxuisse. Sed quia boni cum malis , humiles cura superbis, ficti cu_i

jam horr- praeleriit, aJ haic indagauda lempus aliud veris Chrislianis communiier vivunt. Et, sicut quon-

occupemus quo liber.us convenientes in unum,

:
dam a Scribis et Pharisaeis , qui clavem scienlise
aperiamus os noslium iu laudem et gloriam Doiniui habebanl qui plebi legis decreta tradebaut, omnis ,

cum Palre et Spiritu sancto, perversiias -ipud Judaeos quasi futu;ae desolationis
nostri Jesu Christi, qui
causa sumpsit exoroium ; ila uunc quod dolens
vivit et regnat per omnia saccula sxculorum. ,

Amen. dico, a nobis, clericis videiicet et monachis , qui

videmur esse mundi lu i inaria, fulurorum inalorum

SEKMC XI.
De quibus dici-
origines praeseminautur et causae.
Deeo, qnod ait: Ecce dies Domini venit, i usque :

tur Quoniam stellce caeli non dabunt lumen suuw,

< Visitabo super urbes mala (Isa. xm). » :

indignationis Oblenebratus est sot in ortu suo , et luna non spltn-

Ecce dies Domini venit, crvdclis, cl
debit lumine suo. Huec sunt, ut mihi videtur, futuiae
plenus, et iror, furorisque. Sicut meminit charitas
» calamitatis indicia; de quibus Domuius ,n Evange-
vestra, b«e vcrla propheUc, licetdiei ullimo con-
lio Erunt inquil, signa in sole et tunaet suUtt
venienter aptentur, ad lempora lan.en Antichrisli : , ,

(Luc. xxi). Si quaeris quae signa , audi Joel pro-

diximus posse refeni sic, ul sanclus Isaias <li- ,

plietam Sol couvertetur in tenebras , et tuua in sun-

vcrsos Ecclesiae status non solum praenunliasse, sed
:

successuri, ser- gutnem priusquam veniat dies Domini magnus et

etiam ordinem, quo sibi fueraiit ,

manifestus (Jocl. II). Eia , fratres , feeil Deus Huo

vasse intelligatur. Primum igitur apostolorum prae-
inagna luminaria : luminare majus , ut prai esset
dicalionem insinuans Super montem, inquit, cali-
:

diei et luminare minus, ut pi-aeessel nocti, (Gen. i).

ginosum levale signum, clc. Dcinde persecutioncm, ;

Sunt ct in sanctae Ecclesiae firmamenlo a Deniino

qua inarlyres fuerant coronandi, pncnuntians, ait:
creata duo magna luininaria t>acerdolium et re-
Ego mandavi sanctificatis meis, et reliqua, qux se- :

gnum, rex el episcopus, princeps et clerieus.

quunlur. Ab eo autem loco, quo ail : Vox multitu-
Dies spiritualia nox significat saeeularia. Itaque
dinis in montibus, pacem Ecclesiae redditam, regum ,

et geniium conversione, declarat. Porro eorum, luminarc roajus sacerdolium, ut pr*sitdiei, id esl

qui persecutionibus cedentes iapsi sutil, aut pacis spiritudiibus luminare utihtti, regnum , ul pr*sit
;

perditiouem vel conver- nocti, id est, s*cularlbui. Contra naluraiu proiuda

temporc vit is foeJuti, vel
403 B. AELREDl ABBATIS RIEVALL OPP. PARS I. — ASCETICA. 404

cst, si fol nocli, si pnesit luna diei , si princeps A etcommiscentcs non jus et.acquum.scd suamlibi- ;

ad spiritualia sacramenta conficienda se ingerat, dinem sequentes et stoniacbum. Etslellce, inquit,

si sacerdos saecularium negotiorum tenebris con- cadent de ccelo. Per stellas quae non dicuntur praeesse
scientiae suae serenum obnubilet. Nemo enim mili- nocli, cum eam tamen et ipsae illurninent, cos qui
tans Deo , vnplicat se negotiis scccularibus (II Tim. saeculo abrenuntiantcs, cogitatioue et aviditale in

i>. R x Osias pnesumplione spiritus in Sancta san- ipsis supernis mansionibus conversantur, intelli-

ctorum inore saccrdotis ingrcssus , lepra perculi- gendos essc exislimo. Qui tunc vcre mundi erant
tur (// Paral. u) et propbeta Balaam contra Bei
;
luminaria ,
quando vita, moribus, dilectione, con-

volunlatem impii regis d siderio favens proplietico ,

lemplalione, mundo universo superiores effecti,

lumine oculos avariiia excaecatur (Num. xxn). omnia terrena et temporalia contcrnnebant, divitias
quam bene conveniebant h;ec duo Iuminaria, quara et bonores rcpulantes ut stercora ; corpore casti y
splendidc ex boc spirituali firmamento lucebanl mente purissimi, iu illatis contumeliis immoti, in
quam oplime inter dies el menses, et tempora humilitate et cbedienlia superioribus subdili, par-
ft ann.s distinguebanl, rex scilicet el sacerdos in vissimocibo contenli, ad iram tardi, ad praestandum
sois se gradibus continentes, quando illius poiest s prompti, ad accipiendum verccundi, nunquam qu-.e

nonnisi subdilorum paci et xquitati serviebat, istius sua sunt quaerentes, sed qnse Jesu Chrisli (/ Cor.
sapiemia et doctrina ad depelleudas mentium te- xiii). Quid dicam, fratrescbarissimi? Qukldicam?
ncbras, iucemque veritalis infundendara invigila- Quid sumus? Ubi sumus? Nunquid in coelo? Nun-

ba: ! V33 nobis, qui in ista incidimus tempora in- quid ibi, ubi quondam Antonius, Macarius r Hilarion?
felicia , in quibus sol videtur conveisus in (enebras. Nunquid non polius de ccelo in tcrram cccidimus, quf
In quas, inquis, tenebras? Nolo dicere, fratres, nihil fere praeter terram sapimus; terram amantes,
nol ) dicere, ne videar ponere in ccelum os meum. terram cogitantes , de terra loquentes ; contentiosi,
Ipsi viderint. ReJucant ad memoriam eos, quorura querulosi , inviccm mordentes et comcdentes , in-
vicesgerunt, quorum obtinuerunt calhedras, quo- vicfiin invidenlcs et detrabentes alterulrum. Quae
rnm infulis gloriantur. Considerent quos scenliae nundinae sine monachis? Quod forum? Quae conci-
rndios, qu.-e virlutum lumina, quas charilatis scin- !ia? Taceo multos ita absorptos a tena, ut eorum
l Ilas , quac spirituaiium correptionum fulgura suis gulae nec terra , nec mare sufficiat ; ut nihil per-
emittebant tcmporibus, Gregorius, Augustinus, horrescant quod libeat; ut miscros , quibus domi-
Ambrosius, Ililaiius. Et ut aJ vjciuiora veniamus, nanlur, quasi exactores Pharaonis , vexcnl et cru-
iceogitent nostri , quomodo suis eluxerint tempo- n cient; crudelius, quam quilibct scecularcs pecuniam
ribus Cutbbertus, Ounstanus. Nonne omnes hi sa- extorqucant, ut sanguiir. paupcrum incrassati, im-
cerdoliura, quasi unum maximum solem, per uni- pingualt , dilatati, usque ad sacrorum quoque vcn-
vcrsum mundum lucc incorporabili radiare fece- ditionem emptionemque prorumpanl. Sanctus quo-
runt? Vidcant niodo isti quomodo ex eorum fide que propheta , cum de tempore Anlichrisli praenii-
resplendeant , et ulrura ipsi tantum vel plus , vel sissct : Ecce dies Domini veniet, crudelis, el cctera:
paulo minus luceanl; et sic conferant temporibus mox causam , cur ab eo vel decipi , vel opprimi

Uinpora , meritis meriia , personis personas; et merebunlur, subjungit, dicens Quoniam stellcs :

utrum sol conversus sit in lcnebras, secundura cceli non dabunt lumen suum. Quod, quaeso, lumen

conscienliae suae testimonium judicent. Felicia tem- expandenl horaines tenebrosi, de stellis mutati in
pora , in quibus lam raro malus, quam nunc bonus carbones , de coelo in sterquilinium prorucntes ?

inveniebalur. Jara vero de regia potest««te quid di- Obtenebratus est sot in orlu suo. Eia, fralres , multi
ccmus? quam lunse coraparandam aestimavimus, in initio sacerdotii sui lucent ;
quorum scilicet et

qune praecst nocti? Quae quidem tunc suo lumine vita integra est , el intetitio recta , et eleclio sana :

resplendebat, qoando ad noctis hujus, iniquilatis qui tarnen postea mofum mutatioue obtenebrescunt.
Bcilicct ct injustiliae, tcnebras depcllendas, reges et D At instante lempore Anticbristi ita mortalium
principes et bonis erant consolationi, et raalis ler- mentibus dominabilur avaritia et ambitio ul etiam ,

rori ; patres orpbanorum , et judiccs viduarum ipsa promotionis initia quasi orlus solis tenebris
(Psal. lxvii); defensores Ecclesiarum, et propul- plena sint : quae nimirum el vila pessima praecedet,
sores injuriarum; superiores polestate, sed humi- el pervei sa intentio , et turpis ingressio succedet.
litale inferiores , prodesse magis quara praeesse Itaque obtenebrabitur sol in ortu suo, et luna non
cupienti .-s. Talis fuit Constanlinus, talis illc oplimus splendebil lumine suo; quoniam, sicut praedixi-
Theodosius, Tunc aulem luna conver-
et alii multi. mus , sol converietur in tenebras , et luna in san-

K-tur in sanguinem, cum manus principum. plenae guinem , ut sequatur dies Domini roagnus el mani-
sanguine fuerint, exaciionibus et vectigalibus effun- feslus. Sequitur
dentes viscera miserorum ,
justificantes impium pro El visitabo super urbes mala. Per urbes conven-
muneiibus, et juslitiam justi auferentes ab eo ; sic ticula ,
quae diversis locis sub diversa regula, di-

populo quasi praeda abutentcs lyranni, non reges; versis moribus , in una tamen fide catholiea vivunt,

destruclores pauperum, non consulloressepraeferen* accipienda cxislimo. Sicut enim multi cives in ea-
ies; justact injusta, licita et illicitaconfundentes dem urbe sub una lege conveniunt , ita hi* qui sub
103 SERMONES DE ONEftlBUS. 400
uno ordinein unam cocunt sucietalem, quasi uuam A dcnles ;
qui lamen confi.iunt in virtute sua, et in
civitatem efficiunt. Girca illud tempus in hujusmodi se, non in Domiuo glorianlur, eos arrogar.tes non
ccnveutibus tanta erit corruptis , ut non ad colen- immerito appellanius : quos omncs vei in die judicii

dum Deum , scd ad sua tantum desidcria , concu- penitus coutcrendos , vei tempore Anlichristi per-
piscentiasque explendas, videanlur uniti. De qui- dendos cceleste oraculiim dcclara\it. Seuuilur :

bus bealus Apostolus : Instabunt in novissimis die~ Prctiosior erit vir auro , el homo mm do obrizo.
bus lempora perimlosa : el erunt Iwmines seipsos Vir a virtule nomcn acccpit : itaque rarilalem vir-
amantes, cupidi , elali , voluptatum amalores, mayis tulum propheta commendans : pretiosior erit, in-
quam Dei; habenies quidem speciemp'.elalis; virlnlem qui! , vir auro. Omnia rara pretiosa sunt , merccs
aulem ejus abneganles (II Tim. m). Et mulli lalcs autem ullronea; puteni. Quonh.ru autem erit rarus
liodie sunt, qui ki habitu , in psalmis canendis , in illo temporc, qui viriulibus studeal, qui virilia, id

lonsura , spiritum pktotis praeferunt ; ipsius autem est f jrlia agat; rarns, qui acerbam mortcm vitor. bu-
virluienr, quae esl in chariiale, et castitatc et hu- jus iliecebris prseferal; rarus, qui malit pio Chrislo
militale, in contemplu voluptatum , non babent. a mundo contemni, eta carnificibus torqueri, quam
Stiper hujusmodi ilaque urbes visitabit Dominus mundi bujus jucunditate perfrui : profecto pretio-
mala, a peccatoribus exigens ultionem, et eoium sior erit vir auro, id est ravior; et homo, scilicct

denuntians lurpitudinem; ul vel persecutionibus at- qui secundum rationem, non secundum sensum
triii corriganlur, vel dc flagitiis ad inlidclitatem more bestia: vivat, mundo obrizo. Possunt et pcr
prorumpentes, cum Babylone seternis suppliciis aurum vel mundum obrizum perfecti, qui in Ec-
,

manifeslo Dei judicio contcrantur. Video vos ad clesia fuerunt primiliva, non inconvcnicnler si-
plura audicnda avidos, sed parcite jam proximo gnari, quos lanquara auruui in fornace probalos et
sermone faligato orantes ut ad ea quoe sequuntur
, examinatos (Sap. nt), in vcstiiu illo deauralo, iu
indaganda inveniamur idonei, per Jesum Christum, quo astitil regina a dexlris Christi, decentissime
cui bonor ct gloria. Amen. novimus collocatos (Psal. xuv). Qui vero in illa
ullima persecutione invenlus fuerit vir, ncc tormen-
SERMO XII.
tis cedens, nec promissis consenliens, nec signis cl
De ev , quod scriptum cst : < Visitabo super urbes
aurum inler cnetera meialla
prodigiis credens ; sicut
jnata (Isa, xu\) , > ctc.
pretio ac decore praecellit , sic profecio ille , inter
Fateor, fratres cbarissimi ,
quia secus quam pu- caiteros sanctos, speciali quadam praTogativa
taveram, accidit mihi. Videbalur enim mihi , pau- « splendescel. Sane quod ail : Homo mundo obrixo
cis sermonibus onerum istorum , de quibus nobis repelilio csl; quem prius virum, postea bomineiD;
sermoest, mysteria et sacramenia posse absolvi ct quod prius aurum hoc pnst mundum obrizum
,

cum maximam nobissacramenlorum abyssum quasi appellans. Et addidit : Propter lioc ccelum lurbabo ,

de novojam incipiat aperire , dicente Domino per et movebitur lerra de loco suo. Coelum illius tempo-
prophelam : El visilabo super urbes mala el con- ris Ecclcsia , vel in ipsa Ecclesia perfecti quique
tra iniquos iniquitates eorum. Et requiescere fa- dicuntur, quos nimirum eo tempore dicit esse tur-

ciam superbiam infidelium , ei arroganliam fortium bandos ; cernentes impios et iniquos adversus san •

humiliabo. Sed quoniam baec , si ea quoe jain in ctos triplici tclo certantes : promissis, ut illicianl;
aliis scrraonibusdixioius,revolvamus, satis maui- miraculis, ut fallant; lormentis, ul frangant. Quis,
festa sunt, brevi ea epilogo transeamus. Tempore rogo , tam poterit esse perfectus ul possitnon in
igitur Anticbristi visilabit Dominus super urbes tanta tentatione turbari ,
quando surgent pseudo-
inala; eorum scilicet, qui specicm pietalis in hypo- aposloli, et pseudopropbctae et dabunt signa et ,

ciisi detinent, convcniicula dissipando. V.isitabit prodigia , ila ut in errorem inducantur, si lieri

contra impios iniquilatem eorum , illos , qui mani- polest , etiam elecli? El movebitur terra de loco suo
festefuerint inventi, vel lormentis vel erroribus D (L uc xvi). Qu?e lerra?
.
illa fortassis Ecclesiae por-

puuiendo; quiescere eliam faciet superbiam infide- ti : quse quoniam affeclu terrae inbseret, terra

lium, polentes sseculi, quos Cdes Christiana vul- nuncupalur. Cujus profcctolocus nuncvel fides,vel
uerat, deprimendo; bumiliabitet arrogantiam for- ipsa Ecclesia est; a quo vel lormenta declinans, vel
tium , eos, qui in virlutibus gloriantur, tentationi- admirans prodigia, vel blanditiis acquiesccns move-
bus et persecutionibus supprimendo. Sunt enim bilur, aut fidem ipsam deserendo, aul ab Ecclesia
quidam ,
qui propter religionis habitum , ctcom- recedendo, aut alieubi inlerim donec transeal ini-
munisvitae sccictalem, in manifestoquasibonisunt, quitas, delilescendo. Multi enim deccpti signis mcn-
pessimi in ocxulto, quos urbium nonnne significatos dacibus fidem defeient ; victi multi suppliciis ab

accipimus. Suntalii, qui in facie hominum videri Ecclesia recedent, et quaeque Ioca sese in abdita

pessimi non erubescunt; quos iniquoscl impios a recipicnt. Qui omnes, in eorum comparatione qui

propheta vocalos arbiiramur. Sunt ct multi , a lide omnibus periculis virililer obvianles cceli dicli sunt,

Christiana alieni , ipsam fidem superbe irridcntes ;

terra non inconvenienter apoellantur. Verum quia

quos infideles norainandos esse censemus. Sunt ct tanta erit paucitas doctorum, lanta etiam ipsorum,
alii,non solum fideles , scd eliam virtutibus slu- qui tunc erunl, adversitas, utnecdispersoscolligere,
 io: B. AELREbl ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS 1. — ASCETICA. 4'J8

uec Iapsos erigere, nec corrigore delinqnentes, nec A ram (Matth. v). Similiter civilas iila confusionis,
pusillanimes consolari sufficianl protinus subdilur terra potestdici impiorum ; niliilominiistamcn caro
Et erit quasi damula fugiens, et quasi oris, el non eorum terra est eortim. Quo enim fugient, qui de
eril, qui congreget. De terra loq-.iitur, qua?erit quasi terra saucloium fugient, nisi ad terram impiormn,
damula fugiens, elquasi ovis. Damula pavidum ani- qiux est civilas Babylon, civitas confusionis, ubi
roal esl; ovis simplex. Movebitur itaque lerra de divcrsa suut doguiala, diversique errorcs, aliis car-
loco suo, fugict a perfectorum consorlio, vel proplcr nis volup alem, aliis mundi honores, aliis divitias

pctseculionis pavorem perlerrila, vel propter mira- et dclicias pro summo bono sectanlibus? Itaquc
cula propria simpliciiale decepta. Aii ergo : Et erit luxuriosorum terra, est carnis voluptas ; ambitioso-
sicut damula fugiens, el sicul oiis. Sicut enim da- rmn, bonorum cupiditas ; eorum qni vagi sunt et
mula canes lalraules, venatores insequentes trepida instabiles, propria volunlas. Ecclesiam proinde de-
fugit et pavida; sic profcclo mulli, qui tunc cordc serenles, et tribulationes quas tunc passura est ab-
pavido bella Domini praeliari non poterunt, iustan- Iiorrenles, ad civilatcm se conferent perdilionis,
lia pericula dcclinabunt, aut cedendoloco, aul per- singulis ad terram snam fugientibus, id cst pro libitu
sccutorilus consentiendo. Sicut etiam ovcs irruen- suo carnc sua ulenlibus. Sequiiur :

libus iu gregem bestiis, fugatis pcreussisque paslo- Omnis qui inventus fueril, occidelur ; et omnis
ribus, huc illucque dispersae fugiunt; ita sinipiices qui supervenerit, cadet iu gtadio. Eia, fratrcs mei,
quique in Ecdesia, expulsis docloribus vel occisis, non solum imperitum vulgus illius erroribus impli-
per devia eorum vagabundi ferentur, non existente cabitur ; sed eliam plurcs, quibus Ecclcsiarum rc-
qui manum opponat, qui dispersos congrcget, vel gendarum cura commissaest, illi impiissimo manus
rediicat erranles. Sequitur :
dabunt. Et quasi quxrcres a quibus lienl isla ,

Vnusquhque ad populum suum eonvertetur, el sin- subjecil Dominus in lsaia : Ecce ego suscilabo super
guli ud lerram suam (ugient. Eia, fralres, duo populi eos Medos, qui argenlum non qucerant, nee aurum
sunt, el duae gentes, et duo regna ; bonorum scilicet velinl; sed sagiltis paroulos interficient, el laclanli-
ct malorum, sapientium et insipientium, clcclorum bus uteris non miserebunlur, et super (ilios non parcet
et reproborum. Hoc autem tempore, quo omnia oculus eorum. Per Medos conirarios spiritus, vcl
commisla sunt cl confusa, quis cujus gentis et po- Aiilicbristi praio.ones arbilror designatus. Manifu-
puli sit, deprebcndi non polest : cum quod deceploriae potestales non
multi specic slum quippe est
tenus boni sint, in latebris conscieutiae pessimi, mundi hujus divitias quaerant non preliosorum :

niulli qui (idem, quia aliud non audent, verbo lcnus C metallorum aggeres appelant u:potc qui ad animas ;

laudent, quam perditis moribus impugnanl. At cum lantum decipiendas inteificiendasque invigilant. Po-
tcmpus ventilationis advenerit, unusquisque ad po- test et per auri argentive conlcmpliira anlichristia-

pulum suum convertetur, palca ad paleaui, granum noruin discipulorum hypocrisis tigurari, qui ad
ad granuiu, bonus ad bonum, pessimus ad pessi- omnia simulanda ac dissimulanda callidi, reputa-
mum. Tunc unusquisque ad populum suum converle- bunt aurura lutuin, vilissimam autem fcstucam ar-
tnr. Est quippe quasi unus populuscorum qui ses- gentum ; ad hoc solum animum duntes, ut sagitlis
suri sunt, et judicaturi cum Domino , alius angelo • parvulos interficiant. Hubent enim verborum dialc-
rum obsequentium Domino; alius ovium remune- cticorum sag.ltas, argumentorum versulias, quibus
landus a Domino alius hxdorum audilurus a Do-
; parvulos quosquc, simplices scilicct, quibus desunt
mir.o: Discedite a me, tnaledicti (Matth. xxv). Et sagitlse potentis aculx cum carbonibus desolatoriis
singuli ad terram suam fugienl. Si aliquis suhlililer (Psal. cxix), a rccta tiJc avertant. El lactamibus,

hsec indaganda contenderit, geramus morein, dica- inquit, uteris non tr.iserebuntur. Laclerttcs uteri suat

mnsque esse terram viventium, terram raorienlium, fideles in malris Lcclesiae ulero procreati ; quibus
lerrara sanctorura el lerram impiorum. Terra viven- adhuc opus lacte est, non solido cilo; quorum te-

liura, paradisus ; terra morientium, mundus; terra

D neritudinis nec falsi doctorcs miserentur, nec daj-
sanctormn, Ecclesia ; terra impiorum, Babylonia, raones ; quos potius a raalerna; charitatis. lacte

Credo, inquif propheta videre bona Domini in lerra abstraclos errorum veneno et potant, et necant.
vivtiltium. (Psat. xxvi). Iu paradisoenim nemo mo- Sane quod a Domino suscitandi perhibentur, jtis ta

ritur, ubi vita in selernitate. Mundus autera iste, in Dei permissio ei dislriclissimo ejus judicio com-
quo nihil stabile, nihil aetcrnum est : ubi ipsa vita probalur, sicut scriptum est : Dabo eis reges in fu-
horainum umbra mortis est, terra morienlium con- rore meo (Osce xm). Unde et Medi convenienter a
Tenientissime appellatur At Ecclesia Chiisti lerra quodam Medai nomen accipiunt, quod inlerpreiatur
sanctorum est, de qua dicil Scriptura : Misereamur apolente, vel forti, vei mensura; quoniam a potenle
impio, et non discet facere justiliam ; in terra san- vel forti Deo, justc judicio conlra fortitudines, vel
ctorum iniqua gessit (Isa. xxvi). Merito lerra san- pessimi qiiique horoines depulantur; utsicutbouis
ctorum Ecclesia, extr.a quain in hac vita nullus per bonos angelos, secundum bona opera retribuit,
sanctus, nulla justilia, nulla sanctiiicalio. Potest iia et per malos malis reddat secundum opera sua.

eliam caio sanctorum dici terra sanctorum, de qna L'nde cei la impiis mensura pr&figitur, qnam vel ad
dicilur : Beali mites. cjuoniam ivsi vossidebunl ler- tentandos bonos, vel punicndos malos, exeadere noa
409 SERMONES DE ONERIBDS. 410
sir.untur. Vel iileo Mcdi inlcrprelantur mensura, A si bonis opci ibus misei icordice insistis, horum om-
quia secundum mensuram culpce mensura poence nium fructus sola cvacuat supcrbia, sola consumit
extenditur. Sanc omnium borum, quce de Medis elalio. Unde nibil magis timenJum est, quam ne
su»ciiandis dicta sunt, in bonam parlem polest ex- propicr superbiam a Domino des^ramur, et veniat
pcsitio deduci. Qua quia milii fas non est veslram nobis dies Domini crudelis, el indignationis pler.us,
dcfraudare aviditatem, breviter ip e a verba propbe- et irae, furorisque. Sentiat quisque, ut volet ; ego
tica explanando repetenda sunt. Scd hoc allerius nibil crudelius cuiquam arbitror posse eontingcre,
sermonis exordio commodius rcservabitur, ut in- quam ut dereliclus a Domino dimiitaiur secuiulum
teiim ca qure dicta suut sedula medilalione animis desideria cordis sui, et eat in adinvenlionibus suis
vesiris arctius imprimanlur, ct ad perlimesccnda (Psat. lxxx). Qux* profecto crudelitas e\ Dei indi-
divina judicia silenlii interpolalione prceparenlur, gnalione procedit, quae contra eos maxime, qui de
per Dominum nostium Jesum Christum. Amcn. bonis operibus in se gloriantur, evigilat, iugralilu-
SERMO XIII. dinem prce cccleris viiiis odiensct dclestans. dete-
De eodem capiiuto moratiler exposito. slanda superbia, ingraliludinis maler, virtulum tiiua,
Dominus ac Salvalor noster in ccelum ascendens, parcns viliorum ! Tu advcrsus miscros morlalcs
et corporali suae prsesentiee modum faciens, spiri • " crudelitatcm provocas Judicis, indignalionem exei
luaiem nobis, non temporatem, sed ajternam pro- las, iram acnis, acecndis furorem. Ideo dies illa,

misit, dicens: Ecceego vobiscum snm omnibusdicbus, qua ob superbice meritura homo a Deo deseritur,
usque ad consummalionem saculi (Hallli. xxviii). dies profecto crudelis cst, plena indignationis atque
Nemo igitur exislimet, lempore Anlichrisli, Domi- Ad ponendam, inquit, lerram in soliludi-
furoris.

num suam suis subtracturura prcesenliam, quibus nem. Deserente quippe Deo cor superbum, qu^si
tanlam tunc temporis esl largiturus virlulem, ut terram reprolam ct maledicto proximam, quod
non solum omnia ejus calliditatis avgumcuta con- prins videbatur terra bona et ferlilis, redigelur pro-

temnant, irrideantque lormenla ; imoeliam obviam fccto in soliludinem, spinas et tribulos germinans
besti«, flJe armati audaclcr proccdanl ; et n.ult s, peccatorura, et solis viliorum besiiis patens. Etpec-
quos ipse lerroribus blandimcntisque seduxerit, ab calores conlerendos ex ea. Videat charitas vcsl:a,
omni pravitaterctraclos, calholicae verilati restituanl fratres charissimi. Rcgnante in pectore noslio vcra
Ail ergo : Ecce ego suscilabo super eos Medos, et hamililate, semper ad peccatoium nostrorum re-
caelera. Mcdi possunt pcrfecti illius tempoiis docto- cordationem excitamur, sempcr ac sublililer ex-

res appellai i : qui a polenle Clirislo potenles, a forli aminanda, eiiam bona quae faciinus, provocamur.
forles efKcti, racnsuram tritici, id est doctrinae spi- At superbia omnia qtice htimiliiatis sunldepasccnle,
ritualis, conservissuisinexperta baclenus tentalione cagitaliones, quibus ex commissorum memoria so-
laboranlibus, erogare r.on desistent. Qui diiper Ba -
lcbamus compungi, a coidis m stri exirudunlur ar-
bylonios, id est pseudocbrislianos el pseudoprophe- cano : el hoc est de lerra peccatores conieri, debi-
tas a Domino suscilali, oblalam sibi omnem rerum torum recordationem elalione subinlrocuute deleri.
temporalium copiam, quae per auri argentive prc- Porro per lunam fidem, per solem charilatem, per
tiuih figuratur, contemuent ;
quorum suinma cura slcllas cueteras virlutes intellige quic omnia, si su-
:

eritet studium, aniraarum curare vulnera, etpaiare perbice fuerinl lenebris obvolula?, nihil luminis,
Domino plebem perfectam. Eia, fratrcs, ut ad nos niiil gratiae, nihil quod Deo placcat, nihil quod cx-
ipsos ledeamus, inomni bonooperetria observanda pediat proferent, sed lotam animae subslantiam im-
sunt : virlus discrelionis, purilas intentionis, fun- pietalis et inlidelitatls horrore suffundent. Undc nc-
damenlura humilitalis. Discretio speclat aJ modum cesse est ut supcr hujusniodi corda, quasi supcr
actionis, intcutio ad causam, humililas ad fi uctum. •
urbes contrarias sibi miiro obslinaiionis clausas,
Si recle offeras, ait Dominus, recle autem non diii- lunibus elalioni* munilas, visitet Dominus uiala,
das, peccasti (Gen., iv sec. LXX). Rccle offerl, qu?e faciunt, ulciscens in omnes adinvenlioues eorum
D
qui bonum agit ; sed non recte dividit, si modum (Psal. xcvni), el visilansi/i virga iniquilales eorum,

in agendoexcedit. Sed sibona operaris, etbene,

jain ct m verberibus peccala eorum (Psal. lxxxviii).

inspice, cujus rei causa, qua inientione, quo Une. Superbi quippe et infiJeles dicunlur el impii, non
Quod si opus rectiim ac discretum recla praecedat tam in horoinem quam iu ipsum Dcum saevientcs.

intentio, cave ne serpensille toriuosuscaputerigat: Vidcle quam quod a iliviuitatis

pesliferura nialum,

superbiam dico, quas cum ubiquc ct in omnibus, coepil injuria, quod de anjclo diabolum fecit, quod
tum maxirae in bonis operibus cavenda est. Quid bominem de paradiso expulil, dum illc divinae po-

enim prodest, si lerra optime culta fuerit, si semen tcmice, iste scientiac xqualilatem affeclal. Itaque qui-

sparsum sapienier, si competentibus pluviis irriga- cunque putat se aliquid esse, cum niliil til, ipse se sc-

lum, si se dilalaverit culmus, si spica ferax prce- ducit (Gal. vi). Et quicuuque pulat scire se aliquid,
cesserit, si congrua solis temperie maturescensjain nondum iutclligit, qcomoJo oporlcat eum scire

iu se avidum cceperit provocare messorem : et mox (1 Cor. vm). Utinam quicunque lales sunl, visitil
quasi de manibus omuia subila tempestas demcr- eos Dominus in virga correptionis su*, quiescere
gat? Sic profcclo, si laboras, si jejunas. si vigilas, faciens&uperhiain infidelium, eiarrogautuimfortium
411 B. AELREDI AEBATIS RIEVALL. OPP. PARS I. — ASCETICA. 413
hnmiiians. Expedit itaqne superbis, ut ait quidam A sed adhuc tenerae, superveniente quadam cordis
sanclus, ut in aliquod manifestum peccatum inci- duritia, conterunlur. Diripiuntur domus eorum;
dai.t, ut humilientur, (iatque illud, quod scriplum quoniam quidquid boni est in conscientia, a ma!i-
rst : Auferes spiritum eorum , et deficienl, el in pulve- gnis spiritibus depraedatur. Quorum eliam uxorcs.
rem suum reierlenlur (Psal. cmj. Spiiitus nempc id cst affectiones, quibus ad lilios bonormn operum
lominis proprie spiriius esl superbi;e. Quo ablato, procreandos, quasi legilimo usi fuerant matrimo-
ad pulverem suum, id cst, ad propriae fragililatis nio, foedis amoribus ct cogitationibus sordidis ma-
cognitionem revertilur, utemittatur ci Spiritus Dei, culanlur. Jesu honc, quando respicies, ut restituas
qui non requiescit, nisi super humilem et quieium, animam meam a malignitnte ista, ct ab his leonibus
ct iremenlem sermrmes ejus : ut ila recrectur ct unicam meam ? Utinam, Domine, suscitcs super nos
nnovelur, proficialque in virum perfectum, et in Medos, bonos scilicet angelos, ul apprehendant arma
hominem ratio:.i per omnia consenlientem : ct sic etscutum (Psat. xxxiv), ulpote fortes a forli, polen-
sit, quod hic scriptum cst : Pretiosior eril vir auro, tes a polcnte. ut omnia haec lentamenta nobis in men-
el homo mundo obrixo. Quod ut fiat, opTlet, ut coe- sura disponanl ( Sap. xi), non patenles nos tentari
lum, id est spiritus ex Dci limore lurbetur ; et lerra, supra quam possiinius ferre (I Cor. x) ; sed faciant
id est corpus, de looo suo moveatur ;
pcssimae sci- ^ cum tentatione provcutum, ut sustinere possimus
lcet consuetudini suae, dcsideriisque renunlians. ( / Cor. x ). Hoc autem sciendum, fraties, quia
Eia fratres mei, sicut pluries experii estis, etiam Mcdi isli eos qui saeculari sapicntia iumcnt, con-
turbato «pirilu, malx consuetudinis loco
difficile a temnunt; ct eos qui in vana cloquenlia gioriantur,
receditur usus deJiscitur ; difDcileculisossi-
; difficile despiciunt : argentum enim non quserunt, ncc au-
buscarnique inhaercnsdcponitur. Sed lamen isisit ci rum volunt; sed ipsos libenter visitant, ipsis gra-
ex timore humiliias, pavor ex humilitate : et erit sicut tanter assislunt, conira cos pugnaniibus se libenter
damula fugiens, et siculovis. Ornni animae, fralres mei opponunt qui sagitlis parvulos inlerliciunt, qui
;

a pessimae consuetudinis suac loco recedere lactantibus uteris non miserentur, nec super
cupienti filios
duo quaeJam necessaria sunt, ut videlicet sictit da- parcit oculus eorum scd hoc in dicm crastinum :

mula ante inscquentes , ita illa timens ac treir.ens reservemtis. Dominus aulcm Jesus nobiscum sit
malerias fugiat prccatorum ; cl sicut ovis simpli- ut scrulantes Scripluras, in eis ipsum inveniamus,
citatis excmplar ncc lonc'enti irascitur,. nec rcsislit qui in manihus prophelarum assimilatus est, et
mactanti, ita illa se sirnpliciter subdat corripienti, aposiolonim vocibus prolalus; qui cum Patre et
simpliciier sustineal ohjurgantem. Et ita destrucla Spii itu Sancto vivii et rcgnat Deus per omuia sae •
q
urbe superbia?, lapidibusque vitiorum, dc quibus cula saeculorum. Amen.
cum fuerit anima vera
fuerat aeJilicata, dispersis,
SERMO XIV.
humiliiate fundala,non orit qui cos ultcrius con-
De eo quod scriptum est : « Et ait Babylon ( ha.
greget, et suscitet ruinas urbis. Tunc unusquisque xiu ), * elc.
ad populum suum rcverietur, el singuli ad terram Diximus, cum in principio de oncrihus tractare-
suam fugienl. Cum omncs fiequam spiiilus omnium mus, duobus modis onus Babylonis vel Phili?llii'm
sintamaiorcs incentoresquc vitiorum, alius tamem posse intelligi, id est et sccundum quod premun-
propric, propter turpiorcm circa libidinum sordes lur, et secundum quod prcmunt. Dcscriplo igilur
affeclum, dicitur spiritus fomicationis ; alius, pro oncre Babylonis, secundum quod tempore Anli-
eo quod se plus in humanae nienlis elatione delec- christi, civitas diaboli civitatem Dei, id est Eccle-
let, spiritus superbiae; alius.quod frequcnlius sug- siam premet; ad ipsius opprcssionem couvertit
gcral ayaritiam, spirilus avariliae. Haec cum fuerint prophcta scrmonem. Elerii, inquiens. babylon illa
per Dci gratiam a corde poenitentis expulsa, con- gloriosa in regnis, inclxjla in superbia Chaldeeorum,
vertelur unusquisque ad populum suuin spiritus ; sicut subvertit Dominus Sodomam etGomorrham ;

foinicalionis ad immundos, et sic de caeteris; et D Babylone mundum significari srepe jam diximu3,
singuli ad terram suam fugicnt, in illis qui eorum sed hoc loco ipsum signat mundum, quein semper
favcnics suggeslioni , quae lerrcna sunt sapiunt, constat esse immundum ; mundum £ Jlicet, qui in
qualemcunque requiem sibi quaeritantes. Infelix maligno posilus est : muudiim, p o quo non orat
anima, quac expulso ab alio, cuilibet daemoni in se qui vincit mundum : mundum, de quo eligunlur
Iocum parat, propriumque sucipit hostem, ab eo qui vincunt mundum ( / Joa. v ). Non pro mundo,

nimirum gladio iniquitatis ferienda. Quis tam pra- inquit, rogo, sed pro his quos dedisti mihi ( Joan.
vus esl, in quo aliqua non inveniatur aut virlus, xvn ) de mundo. munde immunde, quid super-
aut similimdo virtutis? Sed susceptus hostis anti- bis ? Nunc quidem gloriosus es in rcgnis, nunc in-
quus in cordc ipsam etiau» speciem sanctilalis tollii, clyins es in superbia daemoniorum, vel principum
ul sint novissima hoministllius pejora prioribus (Luc. prssimorum. Chaldasi quippe quasi da:mones inter-
xi). Cui etsi aliqua ulilissupervcnerit cogilalio, facile pretantur. Eia, fratres, quam gloriosa sibi videbi-
ab eo qui lotum occupat exstinguilur, nead fructum tur Babylon, civilas illa confnsionis, civitas repro-
possil pervcnirc salulis. Idco infantcs eorum alli- borum, quando ei, lemporc Antichrisli, in omui-
dunlur in oculis corum ; cogit.ntioncs seilicet bonan, bus regnis terras saeviendi potestas tribuclnr 1
413 SERMONES DE ONEIEBUS. *U
quaicque im-lyta in suporbia, et sublimitateprinci-
A mane conducit, ad vesperum remunerat(JHaf(/i. xx)
puin lerrcnorum faventium sibi! qui quasi daemo- Non enim primum, id esl mane, honum vinum po-
nes non tam corporum slragem quam animarum nit; et ad vesperam, cum fuciint inebriati, tunc id
,

quaerent perniciem. Sed quid gloriaris, o Babylon quod delerius rst (Joan. n); scil sempcr manc quoil
!

Au:II, quaeso, prophetam Eril Babylon illa gloriosa

:
durum csl prxrogans, quod dulce ac jucundum
in regnis, inclyta in superbiu Clialdworum, sicul rcservat in vesperam. Jn l<oc, inquit, mundo pres-
tubvertit Dominus Sodomum
Gomorrham. Dc rc- et suram fiabebitis (Joan. xvi). Et : Mundus gauJebtt,
gione illa Sodomorum et Gomorrhae dicluni cst, vos auiem contristabimini (ibid.), Hoc mane, id est
quia erat quasi paradisus Domini, antequam sub- piimum. Quid poslea? Tristitia veslra comertelur
vcrtcreiur a Domino. Quae ita subversae sunt, ut in gaudium (ibid.) Quandu ? Utique ad vespcram.
nultum sit in eis pristirue venustaiis vestigium, sed l.!eo vae lihi lenac, cujus principes mane comedunt
adhuc tetra quaedam morlis efligies sulphare ac bi- (Eccl.x); quoniam ob dclicias lemporales quihus
tumiue intolerabili felore infernalium poenarum nunc abutunlur, eas, quse ad vesperam retribuen-
imaginrem prjeferat, et poma fumo plena, Iacusque lur, in Une videlicet temporalis hujus diei, amil-
nihil vivum in se recipiens, Sodomilani sccleris tunt. Dicitur occidentalis, non tam ad ortum ho-
delestando horrori (estimonium praebeant. Ibi omnia B minis quam ad occasum respiciens non initium ;

contra naturam ubi primum !ex naturae legitur operis, sed finem seroper attendcns. Habet hic len-
corruisse. Merito foedum illud contra naluram de- toi ia sua Arabs ; sanclos videlicet, qui peregrinan-
testahileque peccalum, foeda et horrenda reliquit tur in hoc mundo, et inslar tentorii huc atque il-

vestigia, ut advcrtant homines, nuibus suppliciis luc a Dei Spiritu transfei unlur , non habentcs in
subdantur in inferis, quos fitmus cxcaecat , quos bac Babyione, ubi ponnnlur nunc ut tenloria, ma-
f tor corrumpit, quos immundiliae viscus instar bi- nentem civilatem ; sed futuram, quae in coelo est,
tuminis alernis vinculis ligat, quos fiamma vorax inquirentes (Hebr. xni) Ponuntur autem, ut Baby-
depascit, nec consumil. Hic est Cnis deliciaruro lonem expugncnt, clamcntque cum prophcla : Fu-
tuarum, o Babylon, qu;e miscris mortalibus ibi ve- giie de medio Babyhnis, el salvale unusquisque ani-
neni tui dulcedinem spargis, unde oculus avcrli- mas vestras (Jer. li). lbi etiam modo requiescunt
tur prae horrore, animus prae pudorc, sermo prae pastores, in fidc el bonis operibus conversorum
lurpitudine! Omnis creatura naturalcra ordinem gloriantes. Ijsilur nunc tempus cst fugiendi de me-
s:iac onservat natnrae, diversorum sexuum conjun- dio Babylonis ; nunc tempus ad cccleslia lentoria
ctionc, suo singulis generi posterilatem procr. anti •
fansmigrandi ; nunc eliam lempus pastorum se
bus ; solus homo in coiitemptum Dei, in coniume- doctrinae ac lcgibus submitt ndi. Subversa aulem
liam sui, in omnium rerum injuriam, tantae per- urbe furoris subveisione finali, sanclisque ad coc-
versitati propriara exponit naturam, ul totum quod hslia regna translalis : non ponet ibi tentoria Arabs,
Deut instituil, quod ratio probavit, quod confirma- nec paslores req;icsc?nl ibi; quia fruslra apponitur
vit usus, pervcrtere non foimidet. Yae tibi, civiias medicamentum, uhi nullum poiest spcrari reme-
confusionis, quae lol hodie hujus flagitii tahe cor- dium. Sed req:iie*cent iii besliat, et replebuniur do-
rumpis, ut meritoSodomiianaclGomorrhaca subver- mus corum draconibus , elc. Haec si ad ultimam
sio a jiisto retrib'itore parelur, ut cis similis vidca- Babylonis eversiouem , qua dctrudetur in sla-
ris in poena, quitus te similem exhibuisii in culpa. gr.um sulphuris cum pseudo prophetis, sicut
El tu ergo sicut Sodoma et Gomorrha suhverteris, sciibitur in Apocalypsi (Apoc. xix), referre vo-
ut gloriae luae, divitiarum tuirum, polentiac tuae, luerimus : vis litterae vidctur inferenda, ut ostendi

immundarumque voluptalum tuarum, nulla tibi possit quomodo in Bahylone jam damnata bestiae,
saltcni sit, n :
si ad poenam, recordatio ; sed sit libi sive vitia, sive mangiu spiritus intclligantnr, va-
pro suavi odore felor, vcrmcs pro cultu, pro lihi- lcant requiesccre : dxmones iu dam-
nisi fotte ideo
dine inccndium, pro brevi voluptate acternum sup- D nalis dicantur requiescere; quia, <um a honis ma-
plicium. Non liabitabitur, inquit, usque in finem; lisve tenlandis cessaveriut, in corum cessahunt
et non fundabitur usque ad generalionem et generatio- [requiescent]suppliciis,quos ad suicnunc vclunlaiis
nem. Sileant haeretici, qui Babylonem apud inferos consensum illexeiint.
visilandam, post multa licel tcmpora, menliuntur, Si autem domus uniiiscujusque conseienlia pro-
cum aeternus sil ei prophetalus interitus, quae nec pria cst. tunc replebunlur domus cjus draconi-
ulierius habitari, nec dcinceps posse fundari, pro- bus, quando vitia quae nunc jucunda videntur, ct
phetica aucloritale convincilur. Necponet ibi tento- dulcia in hominis couscientia, draconis specicm
ria Arabs, nec paslores requiescent ibi. Misericordiam prveferent; cujus ct faciem horreat, et flammam
et judicium caniabo tibi, Domine (Psal-. c). Nunc non feral. Dicunlur enim hae hestiae lerribilis csse
certe lempus miserendi, cui succedet lcnipus judi- vullus, nalarae lam igneae, ut fiamrnas ex se cmit-
candi. Nunc tempus convertendi ad Dominum, cui tere viilcantur. Ita profecto vitia et peccala quac
succedet tempus rcmuncrandi. Ponit in Babylone nunc delectani, damnalis apparehunt horrenda, ct
tentoria sua Arabs, qui iiilerpretatur occidentalis, maieriam aeterni incendii admiuistrantia. Sed et

\e\vespertinus ; Christum utique significans, qui nos singula qnacquc crimina, quibus hic homincs de
J15 B. AELREDI ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS I. — ASCETICA. 418
I<ctabiliter iinplieantur, speciali recordatione mi- A prophetabanl mendacium, et sacerdoles apptauaebant

s rorum conscientiam conlorquebunl : unde et ba- manu, et populus meus dtlexit talia (Jer. v). Sequi-
bitare ibi slrutliiones, et saltare ibi pilosi, el res- tur : Prope est ut veniat tempus ejus et dies ejus non
pondere sibi ululx, sed et Sirenes in delubris vo- elongabuntur (Isa. xiv). Omne quod nobis videtur
luptatis, pe. hibentur. Per strulliiones igkur simu- longum, Deo brevissintum cst, quoniam mille an-
iatio hypocritarum, per pilosos incentiva libidi- ni ante oculos ejus lanquam dies heslerna quaz pra-
num, per ululas susurratio detrabentium vel mur- leriit (Psal. lxxxvii). Et ccrle Lreve est onine
inuranliiim, pcr Sirenas fallacias inlellige adulan- quol transit, breve lotum quod aliquaudo linis

liun». Sirulbio quippe pennas habet, quibus tamen concluJit. Vult proinde Spiritus sanctus, ut in

a terra non ek-vatur; quia hinc pondus corporis, xicrttiiatem oculos figamus,nee tempus fugax ullius

hinc raiitas pennarum similitudinem quidem vo- longiludinis xstimcmus. Prope est, inquit, ul ve-

landi prxslanl, sed usuin negant. Exprimit ergo niat lempus ejus. Cujus ejus? Illius certe, de quo
naliiia avis vitium simulatoris, qui in facie quidem prxmiscrat : Ecce dies Domini venit crudetis, ctc.

prxfert signa virtutum, cum in occultis prcmatur Dies igitur Domini tempus Domini est, in quo boni

pondere viiiorum qui magna loquens et parva opc- probabunlur, ficti prodcnlur, perfecti coronabun-
;

rans, coeleslia sonans sed lerrena cogitans; scien lur, reprobi punienlur. Quando islud erit ? Qux
tia splendens, intentione scatens, in alturn alas eri- dilalionis hujuscausa? Difterlur sane, donec pleui-
git, qnasi jain volaturus ad sidera, sed mens suis
luJo gentium introeat, et sic omnis Israei salvus
iiat (Rom. xi). Itaque antcquam isla caeperinl acli-
cupiditatibus vincla lotum corpus deprimit in ima.
Scd pilosus qui incubo dicilur, animal petulcum et tari, miserebitur Dominus, et eliyet adkue de Israet.

hispidum, et semper ad coitum xstuans, libidinum Eia fratres, stat adhuc sententia iila gravis stiper

significat incentiva, quibus Esau pilis obsitus vilio- Jacob, quam idcm isle propheta, in priori hujus

rum post iliecebras gulx, quibus primogenita sua parte, ab ipsu Domino dicit esse prolatam. Excwca,

vendidit Gen. xxv) inciiatus, alienigenarum se il-

inijiiii, cor populi hujus, et aures ejus aggrava, et
(

licila conjunctionc fceJavit; et simui patris el n>a- oculos ciaude, ne forte videunt oculis suis, el auribus

tris oflendens oculos, bcncdictionem primogenitis audianl, et corde intettigant,et couverlanlur et sa-

debilam amisil. Videat chariias vcstra. Primo vena- nemeos (Jsa.w). Veniet Uies, cum auferelur ab eis
tioni deditus, exteriora interioribus, vana scriis,
velamen, ut et ipsi reveiata facie gioriaiu Domini

inquietudinem quieti prxlulit : deinde guiain non mei Jesu Chrisli speculentur ; cum uuntialum fue-

frenans,primogenita pcrdidil; postmodumin ulrius- C ril Jac,,b : SoseV h !'['»* tuu * **• et dcminatur in

que parenlis oflensam pudicitiam perdidit, poslre- tota teira Jtgypti (Gen. xlv). Tunc quasi dc gravi
mo a palema bcnediclione excludi promeruil. Hxc somno Vadam, inquit, el vi-
iniidelitatis evigilans,

cum pluriraishoJicque aclilari utinam nesciremus, debo eutn antequam moriar (ibid.). Miserebitur euim

qui spiritualem dulccdinem, qux ab intus lantum Dominus Jacob, cui uunc iu fide gentium adversari
scntitur, fasiidientes et esleriores consolationes videtur, vocans non plebem suam piebein suara, et
,

vagasque discursiones curiose sectar.tes, primum non dilectam dileclaro, et non misericordiam cod-
seculam, misericordiam consccutam (lioni. ix).
se veniris subjiciuut servituti, ob ejus delicias pri-
Miserebitur enim Dominus Jacob, et eliget adhuc
mogenitorum suorum gloria, abrenunliationis scili-
cct se meritig defraudantcs, ct sic, libidinis adusti
de lsrael. Adhuc, inquit, eiiget de Israel. Eiegit

primum aposlolos et discipulos, ct multitudiuem

inccndio, ad benediciionem patris, qux in fructu
virtutum exspeclatur, non altingunt. Ululx corvi- creilentium de Isracl, ut primitiva Ecclesia funda-

n;e dicuniur magniludinis, protenso collo, respcr- relur ; eligcl et in line sxculi plurcs, quihus ullima

sx maculis qux, roslro sxculi lempora adornenlur. Nomine autem electio-

: iu palude defixo, dirx vo-
cis vel stridoris sonum cmiltunt. Rogo quid detra nis inlelligimus nunc omnes Judxos, quos lentpus
ctoribus maculosius?
D illud uverit esse *alvandos. Si q.u*ritis vobis di-
Habent quipp°e dctraclores i

lioc proprium, ul scmper vituperalionibus, quibus stingui inler Jacob et Israel, et inter miserationem

ct electionem, inlirmiores inlcliige per Jacob, quo-

alios infamare niluuliir, patvas aliquas laudes
rum miseretur nc pereaul; perfectiores in Israel.de
admisceant, et ila omnem derogationis sux ser-
roonem maculosum contrariis sententiis reddant. quibus eligil ad alios docendos et regendos. Se-
•
Porro adulatoies Sircnis congrue comparauliir quitur

qui blan !o quidem, Sfd mortifero sono audienlis Et requiescere eos faciel super humum suam. Qux
humus? An
cst ista terra illa promissionis, qux
aurem demulcent, et nisi prudentius aure obturata
transierit, in scopulos superbia?, vel in prxsumplio- eorum quondam fuit, a qua evulsi suut, et dispersi
pcr orbem terrarum ? sed et nos, charissiroi, cum
nis Cbarybdim inducent. Laudalur enim peccator a
talibus in desidcriis animx sux, el iniquus bencdici-
Babylon.cum fuerimus Ja-
dcslructa fuerit in nobis
cob, Babylon, inquam, id est amor mundi, ubi pro-
tur (Psal. x). Infelix, qui se talibus credit, rclicto-
que proprix conscieutix tesiimonio, alieno se ju- fecto sunt b; stix spiritualcs de quibus Prophcta :

animas confilentes tibi

tticio deludendum exponit. Miscri, quibus Domi- Nc tradas, inquil, bestiis

Prophciw (Pxal. lxxih) : ubi diacones, immundi scilicet

uus per prophetam cxprobrat, dieens :
417 SERMONES DE ONERIBUS. 418

spirilus locum habenl; ubi simulatio regnal, li- A aliud mundi, quod adversilalcm diximus,molcstum

bido inquietat, delraclio laniat, dissolvit adulalio

>*
magis esl, sed minus periculosum. Ad quod spe-
cuin, inquam, hsec omnia mundialis amoris fucririt ctatrerum per.uria, delractioncs, opprobria, perse-
deleta, miserebilur nostri Bominus. ia< ob quippe culiones divitum, odia principum, amicorum pro-
luctator inierpreialtir. Quae est ista lucta? Caro dilio, subditorum rebellio, coipoi is agriludo. Qua-
concupiscit adversus spirilum, el spirilus adversus lis est nobis, fratres, contra hsec omnia colluctatio?
camem (Gal. v). Quae lucta? Non esl nobis collu- Quis esl, qui in ad\ersis foite non pusillanimior
ctalio adtersus carnem et sanguinem, sed adversus iuveniatur ;
qui ad opprobria non moveatur, vel

mundi rectores (Ephes. vi). Quae lucla ? Hegnum contristelur ad delracliones; qui non in persecu-

carhrum vim patilur, el vhlenti rapiunt illud lionibus iracundior, conlra amicum prouilorem
[Matth. xi). Quae lucta? Nemiremini,si odit vos mun- impalientioi? Felix animus, qui in omnibus mve-
dus, quoniam me prius odio habuil (Joau. xv). Ha- nitur superior; sicul in prosperis teinperans, ita et

bemusigilurluctam cuin carne,luctamcumd%mone, conslans in adversis. Felix niliilominus ille, qui

luctam cum mundo, cum Deo. P; ima iiicipienlium, etsi vincei e isla non valet , opiime tamen luctando
sccum!a proflcienlium.tertia eorum qui piobantur, sa ta 2 i l ue vincatur. Mherebitur enim Dominus Ja-
quaria eorum qui perflciunlur. Prima laboriosa, B cob, id esl luctatoiis, ut si plenam non obtinu.') it

secunda periculosa, tcrtia, taediosa.quarta fructuosa, in hac vila vittoriam, finito cerlamine, coronam
Rogn, quid lara laboriosum quam in scipso, et cou- mereatur habere in caslis perpetuam. Sane qui in
tra seipsum habere coniliclum ? Inttis cslignis, quem his luclis viclor exstiteril, incipiat luclari cum
nos el fovere oportet, et cavere. Nam si non fovc- Deo ; transiens de Mesopotamia Syriae in montem
lur, natura obruitur; si non cavelur, castitas peri- Bethel (Cen. xxvm), de inferioribus ad superiora,

clitatur. llinc limor, binc luclus, hiuc lacrymae, dc humanis ad divina, de corporalibus ad spiritua-
ignoranlibus metas necessitatis, expavcscenlibus lia. Porrige ergo in allum Lrachia duo, o anima,

negotium voluptatis, non audenlibus dcbilum na- oralionem et meditalionem ; iufer ea in ipsa secreta

nogare, volenlibus gulai frcnum sobrietatis coeli, ubi Chriilus est in dextera Dei sedens (Coloss.
lurae
imponcre. Cum putant consulerc nccessitati, foraen- nt) : instajoppoi tuno, imporluue (// Tim. iv), utcon-

cum subtrabunt, quod templeris faciem ejus, utdescendatad le.veltetrabal

tum prxstant voluplali; et
ptuant necessarium, iu aliis quae aeque diligunt bo- ad se,ut gustes|quaroduleisest, et quam miliset mi-

At contra spiriiuales
dctrimentum. sericois experiaris (Psal. xxiv). Itaque si in oiatio-
nis, sustinent
ne.uitias periculosa uimis lucla est, quihus niille p ne tua vel medilaiione exarserit ccelesiium deside-
std nocendum sunt artes, utpote lot annorum mil- riorum ignis; si amorum iuccnliva flammescant,

libus in tali negotio exercitatis. Inter omnes dae- si aesluans et anhelans cuelesiibus quibusdam mo-
monum insidias illa lamen periculosior est, qua se vcaris aflectibus; et modo compreheusuui
quasi

transforn.anl in angelos lucis, similitudine virtu- quem diligis sentias esse prjesenlem, modoelapsuro

Uim vilia palliantcs, et in calice aurco venenum de manibus doleas et suspires absentem ; lucla spi-

miseris propinantes. Tunc non est colluctalio ad- rilualis est, nomen tibi Israel imponeus; ul non

versus carnem et sanguinem, quando, carne jaiu solum miseratione, sed eieclione dignus habearis.
Miserebilur enim Dominus Jacob, et eliyet adlutc de
superala, daemonum nos calliditas iniqua deludit,
lsracl : quia qui pugnar.s in gemilu suo laborat
su?.denl?s vitia per virlutes, vel propter virtutes
conlra vitia, ct iavai iacrymis Icctum suum, dignus
superbiam. Poiro duobus brachiis mundus isle
est rui misericordia impendalur; qui autem, vitiis
contia nos luctatur, prosperitate et adversilate. In

r?rte prospcritatis est reruin temporalium abun- superalis, in virtutura perfeclione gloriatur, quasi

pace securilas. Si- granum purgalum et eleclum ad horrea supcrna

daniia; in ^abundantia pax, i:i

hominum, amicilia divitum,bene- ti ansferetur. Et requiescere eos faciet super humum

militer et laudes
VOlei.Ua et fides sociorum, favor et gratia subililo- D *uam. Bealiludo magna promiililur. Humus no>lra.
bonam card nostra est. Mulli suut sub ea, multi in ea,
ruin. Nihilom nus et sanilaiem corporis, et
pauci vcro super eam. Sub ea sunl, quibus carnis
vab ludinem mcmbrorum, quidam prospei\s aesti-
concupiscenlia dominatur. lu ea stir.t, qui semper
mant adjungenda. Eia, fratrcs, quantum hoc bra-
chio suo muudus nos prcmat, quara adversuro nos ea quae carnis sunt agunt tt meditantur. Supra

luctelur, quam saepe miseros incautosque dejiciat,

eam sunt, a quibus ne ipsa insolescat, laboribus et
vigiliis atque jejuniis castigalur. Piimus carnajis
quis facile dixeril?Quam rarus, qui non in prospe-
csl, secuodus animalis, terlius spirtualis. Et a car-
ris vel modice relaxct animum a solita gravitale ;

partim remissior ct iu nis quidem doroinatu nos prohihct Paulus, cum

qui non in abundantia sil ;

humana laude parum hilarior, in principum benc- dicit Non regnel peccalum in vestro mortali corpo-
:

re, ut obediatis concupiscenliis ejits (Hom. Tl). Q<'i<l

volenlia aliquantulum lattior, in amicorum gralia
est oliedire concupiscenliis carnis, nisi esse sub
dissolulior, in favore subdilorum insolcnlior ; in
iacob carne? Vultetiam nos non in carne esse, qui ait
corporis virlutc auslerior ! Quicunque igilur
Carnis curam ne feceritis in desideriis (Rom. xm).
spirilualis essc volueril, contra hwc in prosperis
«ontinua lucla se noverit exercendtun. At brachiura Audi et hominem snpra carncm, ejus dcsideria \iri
410 B. AELREDI ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS I. — ASCETICA. 420

liter premciitem. Castigo corpus meum, et in «erti- A bem Israelilicam ad sinum trahunt Ecclcsix; ita cl

tutem redifjo (I Cor. ix). Verumlamen quaudiu est, ipsi convcrsi ad Dominum, plures ex gentibus,
conlra quou pugnet, labor esl, nonrequies. Si vero, verbo simul et exemplo Chrislianis legibus subju-
esstii.ctis vitiis superatisque passionibus, itasupra gabuut. Unde sequilur :

caruciu utjam non sit iu ca quod premat, pro-

sit, Et subjicient exactores suos. Exactores Judxorum
fecto super bumum suam requiescet. Hxc esl beati- suut imiuundi spiritus, qui diversis erroribus iin-

ludo mitibus repromissa, dicente Domino Beati : mullorum generum vitia

plicalos ad malcdicta, el
miles, quoniam ipsi possidebunl terram (Matth. v). compellunt; quos nimirum signo crucis munitiin
Sed quia jamdiu laborantes ioquendo aJ eojn locr.m fine sxtuli subjicient ; ct cum iliis data fueril virtus
Scripturx vcnimus, ubi requies commendatur : ju- calcaudi serpenles et scorpiones, et omnem pute-
stum est, ut iu portu silcutii modicum quiescentes, siatem inimici (Luc. x). Et erii, in die illa : cum
animuin siinul et vocem reparemus; et sic magis requiem tibi dederit Deus a tabore tuo, et a confu-
idonei invcniamur ad perscrulanda sacramenla Dei sione lua, et a servitute tua dura, qua anle senisti,

etDomini Jcsu Cbristi, qui vivit et recnai oer omnia sumes parubolam istdm contra regem Babylonis, et
sxcula sxculorum. Amcn. dices : Quomodo cessavit exactor, et cxlcra. Descrl-
B pius esl a prophela status Ecclesix usque ad lem-
SERMO XV.
pora Antichristi ; descripta eliam ipsa perseculio
De quod scriptum esl : t Disjungetur advena, »
eo
Antichrisli, descripta Babylouis spiritualis eversio,
usque, « Operimentum tuum erunt vermes (Isa.
xiv). » desc: ipla el Judxorum conversio, Nunc ad ipsius
Sanclus Isaias convcrsionem Judaeorum, quam in Antichrisli, vcl certe diaboli in Antichristo, vel

novissimis dicbus fuluram credimus, sancto Spiritu cum Antichristo subvcrsionem, sanctoruiuque re-
illuniinatus describcns : Miserebitur, inquil, Domi- quiem ct exsultaiionem, ntysticum verlit eloquium
n«* Jacob, et eliget de Israel, et requiescere eos fa- el qui de iis, quasi de leriia persona, dura prx-
ciel svper humum suam. Et addidit : Adjungelur ad- dixerat, annuntialurus prospera ipsog alloquitur,
vena ad eos, et adhcerebit domui Jacob. Per adve- dicens El erit, cum requiem tibi dederit Deus. Per
:

nam populum iiilellige nalionum ,

qui vocationom hanc requicm potest pax illa intelligi, quam for-
Judxorum, oracula prophelarum videntcs implcri, te, destructo Antichristo, usque ad diem judicii ha-

a 1 eamdcm fidem suscipiendam eis conjungi i'es>.- bebit Ecclesia ; vci illa certe, qua novissime iuimica
nabuut. Vel cerle ipsa plebs fidclis, quam ipsi ea- morte destrucla, non erit qui impugnet, vel terreat.
lomis u/. advenain cxiiorrueraul, eis dilcclione jun Nolanlur bic tria genera miseriarum.quibus sub«
fcc<..r, quando illae dux, qux fuerant iu manu Eze- u jiciclur geuus humanum, ab eis antc lempus illuJ
cliielis proplielx divisx, eruni in uniouem (Ezech. r.on facile eruendum, labor, confusio, servitus. La-
xxxvu), et secundum aiium prophelam, Juda et bor ad corpus proprie pertinet, ad mentem confu-
Israel facierit sibi caput unum, etascendent de ler- sio, servitus ad utrumque. Tempore quippe Anti-
ra [Osee i). lla populus gentium adhxrebil populo chrisli laborabit Ecclesia, in aiiis subacta lormentis;
JuJxorum, id est domui Jacob, ut sit illis unus confundctur in aliis, exposita contumeliis; pre-
Deus, una fides, unum baptisma (Ephes. iv) Et texe- metur, servitule aOIicta liibutis. Sed cum ab his
bunt eos populi, Judxos scilicet Clnisliani lcue- omnibus, inquit, illo fllio pcrJilionis exslincto re-
buut cbarilale, tenebunt sollicitudine, tenebunt quicveris, sumes parabokun islam coutra rcgem
afleclione. Et adducenl eos in locum suum, id est Babylonis , et dices : Quomodo cessavit exactor?
Ecclesiam ; locus quippe Christianorum Ecclesia quievit tributum? Obslupesccnt saue elccti, quod
est, quam ilie prxfigurabat locus, de quo dixil Do- imporluiius illc cxactor tam subilo perierit, et s.t

minus ad Moysen Solve calceamenlum de pedibus

: deletus de terra qui tam per se quam per satetli- ;

tuis, locus euim in quo slas, terra sancla est (Erod. tes suos mundum vexabat, tributis ac tormenlis de»
i*i). Dc qua lerra piopheta subjunxil Et possidebil
^ popuhns omnia, et ad sui consensum sceleris tra-
:

eos domus Israel super lerram Domini in servos rt hens. Contrivit Dominus baculum impiorum, virgam
ancitlas. Receplis quippe in Ecclesia Judxis, qnae dominantium , cedentem populos in indignatxont,
utique terra Domini est, lanla erit populis cxsul- plaqa insanobili. Plaga ista mors xtcrua cst, qua
talio, tam mira circa eos devolio, ut quos nunc ha- mulli, Aulichristo cxdente, id cst persequente, fc-
bent persecutores et dominos, tunc in charitate ser- rientur : qux quidem plaga insanabilis cst quia
,

vos habcant et ancillas, secundum illud Apostoli :

in inferno nulla est redemptio ; ibi nec locus pcciii-
Per ckarilatem servile intieem, El erunt capientes eos tcntix,qua peccata purgeulur; nec confessiouis rc-
qui se ceperant (Galat. v). Cl mibi vidctur, mulua mediuro, quo curenlur ; nec acceptabilis satisfactio,
illa describitur prophetico sermone dilectio, qua se qua sanentur. Subjicientem, inquit, in furore gentes,
altcrutrum capient JuJxi et genles, et quibusdam et persequcntem crudeliier. Conquievit el siluit omnis

quasi bracbiis amoris sc invicem complectenlur, dc terra ; gavisa est et exsultavit. Regnanle Anliclirislo
qua captione Paulus ait Capite nos; vel Erunt : : ubique lauor, ubique clamor, ubique dolor. Quo
capienles eos, quiuceperant (II Cor. vn), cum sic- divina virtutc prostrato, vidcbuntur quiesccre oni-
ul fldcics cx gcmibus, sancix prxdicationis rcli plc- uia, silerc omnia, exsultare omnia ;
qui a jam nou
 421 SEHMONES DE ONERIIUS. *22
ent lucius, ncque clarnor, neque ullus dolor, quia A tale,,puiredo pro libidine. Vel linea pro illiciia k

priora tr3nsierunt(Apoc. xxi). Abietcs quoque Itftuiw cutione, putrcdo pro iilicila eogitatione, vermespro
sui.t super te, et cedri Libani. Per abietcsaccipesub- iliicita actione. Yel tinea, quue occulte et quasi in-
limes in sapientia; per cedros exccllenies poicnlia. sensibiliicr consuniit, dial oli eslsuggestio : pulredo,
lhtjc ligua ad conslruclioncm tcmpti vel ornalum a quae borrorem el ft lorem genciaf, immunda dcle-
sapienlissi-mo Salomone assumpia, sacrae Scriptura? clalio ; vcrmes, qui manifcst.' corruinpunt, cons nsio.
prodil hisloria (III Iiey. v). Sicut aulem templum Ex bis aulcm omnibus malcria nascitur supplicio—
illud figuran praeferebat Ecelesiae, iia per abieleset rum, sive i;itus in conscientia, sive exterius in
ccdros, «juje cacteras arbores et proccritatc vincan!, poesia. Ha>cbrevilerexpoi:endolranicur.imus,aninio
et odore praecellunt, sublimes in Ecclesia, qui boi.a; scilicet ad aliena fesiinanic. Recolite, chatissimi,
upinionis 0;!ore pluribus innotcscui.t, iulcllige. Qui quia de Domino Jesu praesenliam suam discipulis
lunc temporisi:!nlo habcbuniursullimiores, quamo sublracluro scriplui» est : Convesccns pracepil eis ab
perseculionis tempore inventi fueiint foriiores.Quo- Jerosotymis ne discederent (Act. i). Pacem enim
ruin vox exsuUantium et gloriantium a propbeta significat. Paccm iiaque
Jerusaiem commendamus
subjungilur : Ex quo durmisli, non ascendit quisuc- pacem praecipimus vobis. Ipseenim Christus,
vobis,
cidatnos. Somnus isle morlem signihcat. Mortuo B qui cst pax nostra, faciens ulraque unum (EpUs
quippe Anlicbristo, non erit qui cedros abietcsve n), conservcl vos in unilale Spiritus, et iu vinculo
succidat. Non atcendit. Ascensus supcrbiam, vclpo- pacis (Ephes. iv), cujus vos proteclioni et consola-
tcnliam, vcl prudentiamexprimit, ut iulelligas nul- tioni sub Spiritus sancti commendo, ut ipse
alis
lum post eura tanta superbia erigi, vel exaltari po- vos mihi, el me vobis cum pace et incolumitaie re-
icniia, vcl callere prudeniia, ut in paradiso Dei, in sliluat. Quod ipse concedat, qui vivit et regt.ai
Ecclcsia videlicet, quosiibet perfeclos quasi cedros Dcus per omnia saecula saecuioruin. Amen.
et abietes a lidci possii fundamenlo succidere; sive SERMO XYI.
per superbiam sasviendo, sive per polentiam oppri* De eodem capilulo moraliter exposito.
mcnJo, sive per prudentiam seduccndo. Bene ergo Ecce adsum, iilii meicharissimi,gaudium meum,
dicitur : Ex quo dormisti, nou ascendii qui -.uccidat et corona mca in Domino. Dies isla diesmihiexsul-
r.os. Sequilur :
talionis el iaelitiae, quandiu desideravi ut viderem,
liiferuus subicr coniurbatus eslxn occursum lui; et desiderium pauperis cxaudivil Dominus ! (Psal.
suscitavii iibi gigantes. Omnes principes lerrce surre- x.) amor quam suaviter urisabseutes! quain do-
xcrunt de soliis suis,omnesprincipes nationum. Prin- p leclabiliter pascis praesenies! nec lamen salias esu-
cipes letne vcl uationum contrarias forl tudines rieutes, donec ponas Jerusalem pacem, et adipe
aesiimo iuterpretandas : qujs in hominibus lerrena frumenti saties eam (Psal. cxlvii). Haec est pax,
sapientibus, vei genlibus ab Anticbristo seductis, cujus primiliis inlerim rcfocillati guslalis quam bo-
singube in singulis, quasi prir.cipes in soiiis, tunc num et quam jucundum sii babitare fralres i;> unuiu
lemporis residebunl. Quorum omnium polentissi- (Psal. cxxxn).. Haec est pax, quaequodam praegusiu
mus, quasi caelerorum rex, Auiicuristi corpus e! ani- cbarilalis vospascit,in via,ejus plenitudine saiiandos
inam quasi omnibus aliis excclleniius sibi solium in palria. Eia. fralres dulcissimi, toium quod vivo,
vinJicabit. Hi igilur principes cum rogis sui cona- lotum quod scio, veslris profeclibus offero, vestrae
lum, quem per organum iiiud suum moliebalur, dcvovco utiiitati. Utimini me, ut iibet, nec parcatis
Cbristi viriulc evacuatum conspexerint; lerriti de labori meo, ubicunque servire poterit profectui ve-
soliis suis, bis videlicel quibus praesidebant, fuga- slro. Redeamus ergo, si piacei, imo quia placet, ad-
buniur, elruiuam cjus ailmirautes quasi responde- opus quod intermisimus; elcoelesles thesauros,quos
bunl et dicent : Ei tu vulueralus es sicut el nos, no- sub legmine parabolarum sauclus recondidit Isaias,
stri similis effeclus es, delracta est ad inferos super- lumine nos veritatis sancio Spiritu profundenle, ri-
bia tua. Et est sensus : Quanlo allius te extulisii, d mc.iur. Describens quippe parabolam, quamcoulra
lanlo profundius corruisli. Concidit cadaver tuum. regem Babylonis populus ab ejus lyraniiiJe libera-
Cadaver principis leuebrarum ipse Anticbrislus po- ius assumcl : Et erit, i.iquit, in dte illa, cum requiem
lcst non inconvenicnler inielligi : quem prae omui- dcdcril libi Deus a lubore tuo, et a confusione tua,
bus suae maliliae animabit, et pessimae ejus volun- ct u servitute lua dura, qua anle servisti : sumes pa-
lali qcasi \ italein flatum effeclum maliliae minislrabit. rabolam hanc conlra regem Babylonis. Ilaque para-
Quod ejus cadaver lunc concidct, qtiaudo cum Do- bolam inlelbgamus ul parabolam, nou arbitrauies
minus Jesus interficiet spiritu oris sui, el dcstruei eam coulra Nabuchodonosor terrenae illius princi-
illuslratione advcnlus sui §(// Thess. n). Subter le pem Babylonis, sed potius contra eum, qui abaqui-
slernelur linca, etputrcdo,et operimenlum lutun erunt lom- est, pnncipcm coufusionis, esse pmlalain. Sed
rermes. Poena seterna, quae toiam vel diaboli, vcl quia baec ultimo illo sermone queiu de bis ad vos
Anliciiristi substautiam occupabit, salis manifesle habuimus, allegorica inlcrprclalioiiciranscurrimus:
describitur. A parte inferiori tinea demoliclur, a ea ipsa nunc moraliler proscquamur. Si quii igitur
parte supcriori vermes corrodent, pulredoinluscon- noslrum aliquando in confusione vitiorum posilus,

sumci. Tinca pro jucundilate, veimes pro crudcli- ac jugo iniquiiatis oppressus, jara sc gaudet ct a
423 B. AE LREDI ABBATIS WEVALL. CPP. PABS I. - ASCETICA. 421

A ^erc. Sicut autem Dei quxdara «militudo lucet in

laboi« qniescere, d pro tmnsactis nil.il confusionis >

servitutis abjecisse- virtutibus, ila siiuililudo diaboli in viliis xslimatttr:

babcre, jugum quoquepessinue
a qua ejus similitudine tandiu bomo Iibcrest. quan-
suinal parabolam lianc contra regcni Babylonis.
confusio in diu non praebcl suadenti consensum. Conscnsus
Labor iu vitiis est, reqtiies in virlute,
servilus in cupidi- quippe in animam ipsam quodammodo diaboli simi-
libidine, securitas in castitale;
Est quippe laborin vitiis, liludinem levi, ut ita dicam, traetu depingit. Quando
tate, liberlas iu cbarilate.
Laborin vitiis, vero consensu prorumpit ad aclum, jam plenam
labof pro vitiis , laboi -contra viiia.
pessima dcsideria explcanlur, laborem
ejusimaginem aflectu peccandi sibi miser imponit.
quando, nt
Sicut in homine peccato medianlc diabolus polesla-
iuuhis antiquus bosiis importat. Labir pro vitiis,
quandoquis pto malis qux fecit, vel iirvilus affli- lcm accipiens, cum eum jugo malae consueludinis
oppresserit, quotidiamim peccali ti ibu-um ab ro in-
giiur, vel volens labore pcenitenlia: maceratur. La-
exaclor exsiorquet. Sed, sicut Pbaiao
bor conlra vitia, quando conversus ad Deum dher- tolerabilis

Esl etiam confusio in plebem Israclilicam in luto afiligens et Iaterc plures

sis tentalionibus faligatur.

viliis, confusio pro viiiis, confusio conlra vitia. sub se legitur habuisse esactores (Exod. v), ita

quando bomo pessimis passioni- princeps ille tenebrarum ad boc tributum cxigcn-
Confusio in viliis,

bus dissipatus nen ratione regitur, sed viliorum lu- B dum singulis suorum singulos imputat impulsorcs,
mulluconfuse agitatur. Conlusio pro vitiis, quam!o qui eis labores indicant, et suggcsiionibus incaulos
alicujus, conculiant, duraqtie peccali scrvitute depressos in
quis deprehensus et conviclus criminis
coiifnnditur; vel pceniteusct confitens quae commi- sordidis operibus desudare compellant. Scd, oqua>
sit, salubri confusione purgatur. Porro contra vilia
cunqtie es anima, quam ab bac infelicitate Dci pie-

confusio, quando iiomo conversus ad Deum, tenta- lasLberavit, prccslat tibi requicm a labore tuo, et
tioni quam palilur eipertae confusionis reconlatione concussionc tua, cta servilute tua dura, qua ante

resislil. Clamat Dominus in Evangclio : Venile ad serviisli.Mirariscerteqiiod lam facilis tibi cst con-

nie, qni laboraiis, et onerati estis(Matlh. xi). Habes tincnlia, quae tibi impossibilis videbatur ; miraris

ilias scriptum dc quibusdam : Vl inique agerent, quod inolitae consticludiuis jugura cvanuit, adquod
laboraierunt (Jer. i\). Quis labor lalronibus furi- dcponcndum ctiam conalum omnem desperatio in-
busve, ulvelviatorcraoppiimant, velpatrerofamilias nata subtraxerat. Sume ergo parabolam conlra re-
domoperfossa despolient?Quis labor adulteris vel gcm Babylonis. Exsulta cum tremore; clama rum
foinicatoribus, ut male cupitis potiantur amplexi- slupore Quomodo cessavit exactor? quievit tribu-
:

bus? Sed et avaro agris vel thesauris inhiauti alie- tum ? Inslilil quotidiespirilus foruicalionis, alicujus
nislabor non modicusest; el si non corporis, la- C turpitudinis ct immundiliae liibulum exigcns; ncc
men cordis. Hunc laborem scquitur confusio ;
quia, cral repcllendi facultas, vel virltis resistendi. Quo-
sicut in viilutibus ordinis est pulcbriludo, ita in modo ergo cessavit exaclor quievil tributum? In-
,

peccatis tumultuset confusio. Ornnis enim qui facil snrgens in mc spiritus irae ad verba furoris cre-
veccatum, servus cst peccali (Joan. vjii). dura ser- brius compellebal; nunc spiritus gulaj ad negalos

vilus! quai cliam aivmum renileutcui plerumquc vel illicitos cibos excilabat appetitum ; nunc ama-
cogitad vitia, cum viclenlia malae consueludinis ad rum silentium quolidiani intirniuris el dclracliouis

illud impelliiur viliuui, quod jam delestatur, ul mi- a me exigcns nummum, magislris intractabilem,

rum niodum et pcccaluin ila vclit, ut ploret. A

iu impaticnlem rao soniscxhibebat. Spiritus acedise

quibus omnibus, cum homo fueiil Iiberalus, sumet oranem statum meae tranquillitaiis everlens, elhor-
parabolam hanc contra regem Babylonis, et dicet :
rorem soUtudinis, etquietis odium ingerens.discur-
Quomodo cessavit exactor , quievit tributum? Audi sionesjnordinatas, signavana vel periculosame sibi
Doniinir.il nostrum Jesum in Evaugelio dicentem solvcre ccmpellebat. Spiritus superbiae ipsam inle-

Petro : lieges gentium a quibus accipiunt tribuium ? riorem cordis mei sedem pervadens, ntinc subjcctio-
a suis, an ub ulienis ? Ei Pelrus : Ab alienis. Cui , nis impaiicnlcm, nunccupidum dominalionis facie-

Dominus : Ergo, inqttit, libcri sunt filii (Matth. bat; iiunc ambulare in magnis etmirabilibus super
wii). Sunt igilur tics exaclores tributa cxigenlcs : me, caileris despcctis, compellebat (Fsal. cxxx)
Cxsar iniagincm susm
Ciesar, diabolus, elDeus. ii u no meipsum prxfene melioribus, cunclorumq-.ie
impressam nummo, quam homini in signum suae profcctibus invidere pcisuadebat. QuomoJo ergo
dorainalionis imposuil, quasi cxactor imporiunus cessavil exaclor? quievit tributum? Nunquid in vir-

cxtorquct. Diabolus simililudinem suam, quamcon- tutc mea?Nunquid in gladio mco? Absit! Quomodo
6Cnticnti sibi anima; affeciu vitiorum, stvlo consue- ergo? Ccrle Dominus conlrivit baculum impiorum,
Itidinis vitiosx inseruit, dutus ac crudelis exacior tirgam dominauiium. Dominus conterens bella, IV»-

quotidiamc turpitudinis solutionc rcquiril. Dcus iniiius nomen est Wli. Gloria tibi, DoniineJesu, qui
imagincro suam quam naiune aniinx rationalis non permitlis nos ieutari supra quam possumus (/
impressil, a sua Kjlionabilitcr exigit eieatura. Ad Cor, x). Non (ledisti glaJitnn in mauu hostis, sed
iuiagiucro quippo ct simililudincm Deicrealus bomo baeulum,v.l rirgam. Cladiu» enim exstinguit; virga
(Gen. qnandiu se aUcrius non subdidit poiestati,
i), tel baculus afflbjiU. Denique vox lua cst a.i Satan
uon eo^tlalur sohere,. quod constabat eum non dc- de bealo Jott ; k'cu vi tnanu tva sunt cuncin r«<r
425 SERMONES DE ONEUIRUS -1^6

possidel ; tanlum ne in eum extendas manum (Job j\ abieles et cedrcs arbores sublimcs el odoriferos,
1). Dcinde, cum dedisset ei in corpus ejus potesta- virlutcs intclligc, quarum cacumen coelum langit,
lcni : Verumlamen, inquil, animam ejus serva (Job munduin botue opinionis ot!ore peifundil. Tunc
n). Dala esl virga, dalus est baculus; sed negatus vcrc virlutibus Ueiatur consnentia quandoel subli-
csl gladius. Virga data cst, qttando concessum esl ei mcs sunt cceleslinni intcntione, ci famas intcgtilate
adimere tomporalia. Dalus cst ci baculus quando in odoriferae, lioc csl, (|uod ait Aposlolus : Providen-
ipsura eorpus ejns ssevire permissus est. Negalus les bona, non tantum coram Deo, sed ctiam eotam
est gladius, qunndo ab animse exslinclionc pro- hominibus (Rom. \i\). Cum igilur abietes ct cedri
biblius esl. Pceutil ilaque virga, quando ea quae laelalae fueiint, id cst, cum virtutes vitiis sikcc-
foiis sunt tangit. Peiculil baculo, quaudo corpus dentes salulari UeiUia mcnlem perfuderint : E\ quo
ipsum aflligit. Perculil gladio, quando a corpore dormisli, inquiunt, non ascendit qui succdat nos.
aiiimam exculil. Hac triplici leniatione adversus Ad regem Kabylonis, principem scilicct lenebiarum
martyres jamdudum desaevil diabolus : qiiiLiiis vox ista dirigtur. Obdorniisti, o Salana, non inler-
ctiam in fine sseculi adversum lideles per diabo- iisli. Nulla sccuritas, fratres mei, nulla securitas.
lum saeviet Anticbristus. Conlra nos qui in medio Dormit hoslis, n-n periit. Facile excilalur, qui dor-
duorum tcmporum positi sumus, quoniam ci gla- " mit. Pax est, requies est, quia, ipso dormiente,
t!ius ademptus est, virga baculoquo coniendit. l;a- non ascendit qui succidat virtutes. Verumlamen,
que,quando rcrum lcmporalium damuo percutimur, fratres, perfectorum vox ista est, quibus jara non
virga est quando aegriludine vel alia caruis affl'.-
; cst cotluctatio adversus carnem, quae pierumque
elione, baculusest. Virga quoque perculit, quando innata sibi concupisccnlia virtules succidit : sed
suadet deLclatione ; baculo, quandotrabit ad eon- adversus spirituales ncquilias (Ephes. vi). Quibus
seusionem ;
gladio, quando compellit ad acliim. A dormientibus, id csl a ttnlationibus cessantibus,
quibits omnibus cum fueriinus libcrati, ad r.os \ox icquiescunl perfecti, nullam ex seipsis in seipsis
ista pcrlinebU : Contrivit Doniinus bacalnm impio- pugnoe raalei iam liabeutcs. Scicndum plane est, fra-
rum, virgam dominantium. Impii sunl dxmoncs, tres mei, quia pax isla nec continua polerit cssc,
qui non amore justiiiai, nec corrigendi affectu, sed nec perfecta, donec novissima inimtca deslruetur
ex sola malilia plagas moiialibus, quibus ;'islo Dei mors, id csl morlis auctor diabolus : non enim jam
judicio dominari permillunltir, vcl at .oiipus ut dormienli, sed quasi moiicnti tanctorum soeielas
purgentur, vel in aicruum ut puniantur, inferre insultabit. Vbi esl, iuquit, mors, vieioria tua ? (I
non cessant. De quorum malilia apte subjungilur : _ Cor. xv.) Quod haias aliis vcrbis Quomodo, : ait,
CeedenAem populos in indiguatione, ptaga insanabili. cessavit exaclor ? quicvit tribuium? Infernus subler
Plaga ista insanabilis ad reprobos peiiinct, qui in conturbatus est; in occursum tui suscitavii libi gigan-
baculi virgaevc percussione murmurantcs, alfligi tes(ha. xiv).Supcraloasanclisdiabo1o, lurbatusoc*
possunt, sed sanari non possunt. Et addidit : Sub- curril infernus, sp riluum scilicel societas immun-
jicienlem in furore gentes, et persequentem crudeli- dorum ; suscitans illi gigantcs, id cst quoslibct de
ter. Mullis quppc tentalionibus subjicit sibi gcntcs sociis foiiiores, cum quibus rediens ad domum de
spiritus nequam, non amore juslitiae, sed in furore qtia fucrai expulsus, st copia fuei il reintrandi, fa-
persequens cas crudeiiter ; non sieul Cbrislus ini- ciet novissima hominis illius pejora prioribus (Luc.
sericorditer, qui percutit, ul sanct ; morlilicat, ut xi). Hsec vicissitudo tcnlationis ct pacis nobiscum
vivificet ; deducit ad inferos, ut reducal (Job xiu). agitur, donec omncs principes tcrrte, id est lerrena
Conquievil et siluil omnis terra ; gavisa est et ex&ul- sectanlium ; omncs eliam principes nalionum,piiit-
tavit. In tcrra cordis nostri, ct in lerra carnis no- cipes videlicel regni Persaruin vcl Graxorum, sicut
strae, quando diversis tenlaiionibus fatigamur, qua- labcs in Daniele (Dan. xn), vel cciie principes r.a-
lis tumulius est, qualis clamor wtiorum, quos se- lionura, id est viliorura, de suis fugali scdibus,
quitur innumerabilium exercilus peccatorum ! D p j„ c ipis sui interituni lugeant
, : cujus cadaver, id
quaiita felicitas quando coiiquicscil el silel omnis esl omnis socielas reproborum, cuin co xicrnis sup-
terra, quando in carnc nostra quiesciint inccntiva pliciis dala ttnea demolictur, pulrcdiuc corrumpc-
libidinum, aculei deleclationura, spinse imraunda- tur, vermibus conodetur. Non lnircmini si vos
ruin passionum, superbiuj tumor, inc impe:us, su- hodic diulius lenui quam solebam quo.iiain avidus
;

spicionis vel indignationis susurrium ! Cum autcm vcstri posl diuturnam laiuein non facile potui vc-
quicverit, ct silueril claroor vitionim, sequitur ju- slra prxscntia satiari. Ne putelis quod vel nunc
• unditas exsuItalioq'tc virt.tltim. (ivvisu esl, inquil, satiatus sim ; cuin sermoncm omitlam fatigatus,
cl exsultavit. quale gaudium ! qualis cxsullalio non salialus. Saliabor cum apparucrit gloria Cliri-
quaudo in bominis cmiscieiitia oiltnia bcta sunt, stus (Psfd. xxi) , in quo vos nunc amplccicr
omnia paciflca ;
quando (Oiitrilo sub |>edibus dclcctabiliter, quibus me spero futurum in ipso Te-
Salana, omnique macula vitiorura cspulsionc dc- liciter, cui cst bonor et gloria i.i sxcuja sxcuio-
Icta, in solis virtutibus anima gloriatur ! Uodc sc- rum. Amen.
quilur
Abictcs quoque Iwlaiw sunt, et cedvi Libani. Pcr
Patrol. CXCV» 14
W B., AELREDI ABBATIS RIEVAI.L OPP. PARS
pcrfruunlur
I

V>,
— ASOETICA.
inqtiit lerrw, cujus principcs
42«

SERMO XVII. A : ,

mane comcdunl (Eccle. x). Ideo Aulichr.sli gloria

Lt eo, quc.d sctiptnm est : « Quowodo cecidisii de
c-jelo, Lucifer, qui matie oriebaris ?(l$r.i. xn.) » tcinporalis eril, non aetei na ; brevis, et non diutui-
na non stabilis, scd caduca. Idco ait Quomodo
Tost sacra Dominicae Mativltaiis sokmnia, ad in-
:
;

cecidisli de coslo, Lucifer, qui mane oriebaris ? Cur-

daganda prophcticae visionis mysteria revertenies,
non omiiti- lum liic lcmplum intcllige, de quo a l Apost lus,
spiiiiuales delicias, fralrcs charissimi,
nec mutarans quidem, loqucns de Antichristo : Qui adversalur etextollitur
tnus, sed muiatnus : sed
supra omne quod dicilur Deus, aut quod colitur, ila
cuni ea qu;e liis sanctis dicbus hnpleta recolimus,
ul in templo Dei sedeal, ostcudeitt se, lanquam tit
in verbis proplielicis pramni.liala agnoscimii9. Ubi-
Deus (11 Quibus voibis oslcnditur habi-
atitem uno Dei Verbo pascimur et potamnr :
Tliesx. u).
i|iie
turos in Ecclesia Dci poiestalem quatn forte primo
qnod ideo caro factom est, et babitavil in nobis :

ingredieiur, spccie quasi rcclurus cam, re autcm

{Joan. i), ut a carnalibus posset audiri, quos eru-
dit <*l verbis , conlirraarcl miraciilis ,
aitraherei Cmic non absurde quidam existi- imptigiialuius.

exemplis, posiremo proprii sanguinis effusionc rc-

scdcm excilsi nomi-
nianl, quo.l aliqua in Ecclesia
uis, aut formam regiae dignilalis obtenlurus sit, ct
diiu< r« l. S cul igilur iialivilaleni ejus, passioncm,
" iia paulalim lum pro signis (I proJigiis mendact-
et rcsuircciimieni, in caslis eiiam asrensicnem,
btis, lum regum et piiucipiim fav re suhn'xus in
fidcin quoque gentium, et sancue Ecclcsi;e rcgnum,

quae omnia gaudemus impleta, in prophctis inve-

tantam proliciet p ilentiam, gloi iam et opiwionem,

niraus pracniinliata ; ita profecto lyrannidem Ai.ti- ut facile Jmheiset gcnlibus sc Christum essc \ev-
iu novissimis perscculionem, ct suadeai, Dei se Filium meutiaiur, oslendcus se,
chrisii, Ecclesiae

perditi illius deslruclionem, fulurum Dei judiciom, lanquam sit Dctis. Quod veio ail Apostolus : Ad
et diabolicum omnibus membrs suis inleritum, qua». versalur , et extcllituf supra omm quod dicilur

in ipsis Scripturis narrantur fulura, nullus Clui- Deus; ipsas cxcellenliae cogilalioues, quihus ad il-

siiauus abigal esse complenda. Iiaquedescripta An- lam excellentiam aspirabit, sanctus Isaias prophe-
ticliristi perseculioue usque ad ejus inieritum, iu tando suhjuiixit : Qui dicebas in corde luo : 1»
quo el ipsius Satanx- polestas, el principatus dejici- carlum comcendam, elc. Hoc rsl ca:lum, dc quo
tur, propheticus sermo pcrvcnit, in quem adhuc improperando eutn dixcrat corruisse : Quomodo ce-

sub lypo regis Babylonis iuvchilur, diccns: Quo- cidisti de coelo, Lucifer, qui mane oriebaris? Corruisli

modo cecidiiii de coeto, Lucifer, qui tnaue oriebaris : in terram, qui vulnerabas genles. Quod Anlichristus

quae in figura rcg.s Babylonis, quasi in diaholum r* vulucraturus sit gcntcs vulncre gravi, plaga cru-
dicta intellig inlnr. Et secuuduin beaiissimum An- dcli, non poletit dubiiare, qui Aposlolum audit di-
gustinuin ha.c vciba nou lam de pcrsona diaboli, ccntein : Eum cujus esl adventus secundum potesta-

cuani de ejus membris dicuntur ; iiec lam priinus tem Saiuna iti omni seduclione, signis el prodigiis

ille diaboli casus, uudc Dominus ail, Videbam Sa- meudacibus, his qui pereunt (11 Thess. n). Cor-
tunam quasi fulyur de caelo cudenlem (Luc. x), ruisii, inquk, xn lerram, Prostratus quippe spiriiu

quam mcmbrorum ipsius aposlasia ab Ecclesia rc- oris Dei pro codoinferos possdcbii; cujus corpus
cedentium Quoniam
mjslico sennune describilur. etiam d.iiuii lcrrae putrcdiuc corrumpetur. Septua-
auiem omnium membrorum ejus pessimum dicitur giula intcrprctcs, non, qui lulnerabat geules, sed
Aiilichrislus, cujus tempoie aposlatarum erit ma- qui miltebas ad ontnes getVes, inlerprclali sunl ;

xima mullitudo secundum ordinem prophelhe,

;
iiunlios Aniichristi ad omnes gcnles signilicantes

ipsius sequaciumquc ejus hic ruina monslratur. essc miltendos, et ubiqtte conlra Ecclesiara Clirisii

Verum, quia unura corpus conslat csse malorura, saevituros. Qui dicebas in corde tuo : In coelum at-
quicunque non ad cam rcdiluri de Ecclcsia cor- cendam. Possunl haec in t -lligi verba diaholi loquen-

ruerunt, hujus ruinae parlicipes mn dubiiemus. In tis in Antichristo, et universam Christi civitatcm

quibus omnibus ipsius corporis capui, diabolus vi- D per cum sibi subdcre ctipicnlis. Igitur Antichri-

delicet, confundilur ad «inerti expro. rantis pro-

:
slus diabolico adlatus spi:ilu, cerncns sc in sa-
phelae sermo dirigitur : Quomodo cecidisti de ccvio, pieutia scculari, iu signis et p.odigiis ab pso prin-
Lucifer, qui mane oriebari»? Lueifer pole. tdici An- cipe ici.cbiarum acccpisse virlulein ad id, quod
lichrislus, vel pro splcndore glorku tcmporal s, vel uiliil sublimius in hoc mundo habclur, Ecclesiae vi-

pro simulatione sancliialis, vel ccrle pio singulari dcliccl ambiel principalum ; acccploque secuiidum
quodam. ui pulatur, liimiue siugularis sapien!ia\ Apualypsiin (Apoc. xui), vel Daniclem, a Lesiia

vel pro failacium miraculoium cxhibiiioue : quibus {Dan. vn), id est illitis temporis rigno, ilcccm rcgi-
omnibus ortus ejns, id est osti nsionis iniiia prae- l.us quasi decem cornibus prxfulgenl: in omniLus
fulgebunl. Per hoc qnod inane uitus dicilur, iui- potcstale ; iiiiquilalcm mcdilabiiur in cubili suo
tium ostensionis ejus declaralur. Vcl per mane tlicens : In ceelum ascendam, id esl obtincho in Ec-

praesens vila designatur : quaj vergens in senium tL-sia dominalum ; supra astra Dei. cos videlicet
qoasi in vcsperam, morte quasi noclc supenenienle qui velut sidera sapieiitiae clariiate vel rcligionis

exstinguiltir. Unde Salomon de hrs qui in prascnli splendore praeful^ent, exaltabo !>otium meum, eos
vita spittis futuris, quibus possunt voluptatibus dccrctis meis, judiciisquc subjicicns. El addidil :
m SERMONES DE ONERIBLS. 430
Scdebo in monte tcstamenti, in lalcribus aquilonis. A lentior virtuiiLus in se loiam lcgem continel ct pro-

Mons icstamcnii potcst dici Jcrusalem illa terrena, phelas. Nihil ergo magis arrogans et ambiliosus
in cujus civitalis lemplo Anlichrislum quidam cxi- quam in charitate prxessc sc pollictur, uLique
stimant regnaturum, de quo Psalmista MonsSion, :
contra praelatum suum in anjulis susmrans, ma-
inquit, latera aquilonis civilas regis magni (Psal. xime eum durithe et inbumaniia:is aceusans. L>e-

xlvii). Quae omnia mclius de Chrisli Ecclesia iu- scrbt, quasi an:e fralruiu d pingit oculos qua-
et

telliguntur, quse ulique est mons.et S.on mons le- lisdib^al essc al.bas; quam modcsius, quam
pius,
stamenti, cujus latera aquilo, id est frigida semper quam amans subditos, quam coium compaliens
amabit reproborum vel persequentium raultitudo. laboiibus, condescen ,'ens infirmiialibus. Tunc ita
Ascendam super allitudinem nubium. Nuhes prae- ordinandum csse ref.-ctorium, de inlirmitorio tara

dicalorcs sunt Evangelii, de qtiibus Dominus per misericorditer dispoiiendum, Scripturarum auctoi i-

liunc ipsum Isaiam : Mandabo nubibus meis, ne tate conlirmat , ul auJientes in conlibus suis re-
pluant super\ vincam illam imbrem (Isai. v). Et spondear.l : si iste abbas esset, quani sapiens,
alias : Qui sunl isti qui ul nubes volant ? (Isai.vx.) qnam e!oquens, quam raisericors, quam humanus !

Supcr bujusmodi nubcs ascensurum se, diabolus Et ille luec animadvcrlens : Quis, inquit, similis
per Anlichrislum gloriatur, ut superior inferio- mihi in nubibus coeli ? Quis in Scriplnris ita erudi-

ribus dominetur, ct ad suae voluntalis consen- lus, utcgo? Qiiispr.xdicationi lam aptus ? Ascendain
sum ycI volentes illiciat, vel incautos decipiat crgo super aliiuidincni nubiuin, ut prsdicatoribus
vel nolcntes cogal, vel puniat resistenlcs. Sequi- cunctis superemincrc ostendam sapientiam mcam,
tur ne ulicrius lateal quod ad profectura muUorum po-
Similis ero Altissimo. IIoc cst, quod ait Paulus :
tert apparere. Ita in me Dei similituclo reparata Iu-
Ostcndens se lanquam sil Deus (II Thcs. ll). Cavete cescet : qux maxime in sapieniia et charilale con-
supcrbiam, fratres charissimi, cavcte. Quam mulli sisiii. Talis aliquando cura sui fucrit compos voti,
cnim, quod dolens dico, si forle vidcnt se in luce ciadpraelationem quam ambierat, autpropriamachi-
sapientiae profecisse, verbo ct exemplo alii profuis- natione, aui aliorum factioi e promotus, Dei gratia

se, ut meritoLuciferi nomine digni habeanlur, ita spoliatus, de \iiiulibus iictis ad vilia manifesta
ul mane, id est initio sua conversionis, cajteris piolabitur; et sic cmnibus cxosus projicilur, ut
ejusdem vila consortibus clariores habcanlur, oc- mereatur audire : Quomodo cecidisti de ccelo, Luci-
culta primum intcntione luraescunt, praelatos suos fer, qui mane oriebaris ? corruisli in lerram, qui de

despiciunt, et eos simplicitaiis et inscientia? ar- £ eoclcsti conversaiionc gloriabaris, ut appareas in-
guunt ; nui;c, quod in lomporaliLus occupantnr, feriori! us luis ncn nvdicinam aliis prrcbuisse, sed
derident et tlclraliunt, inferiores se cunclos aspi- pcccatorum potius vulncra inflixisse. III emnes,
ciunt, habtnles scmper p:aj oculis quidquid in al.is quoniam ad ccrpus illius nefandi capiiis eos cer-
repreuensibile invciiiunt ; et cuin non invenerint, tum est perlinere, quali pcena digni haheantur, prc-
fingunl ; et hoc quod ipsi ante oculos hominum pheticus sermo non tacet. Sod, quia in longum ser-

laudubile agunt, ad memoriam revocantes, sua sc monem istura protraximus, ea quae sequunlur alio
vanitale inleriiis pascunl. Deimle quisquis laiis
lempore tractanda reservemus, ipso juvame, qui

est,omnes pradatione indignos judicans Ascen- :

vivit et regnat pcr omn r
a saeeula saeculorum.

dam, inquil, in ccelum. Lucifer, qui mane orie- SEJRMG XVIH.

baris, iniquitaletn mcditaris in cubili luo. Quid De eodem caphido moralitcr exposito.

dicis ? Quis ille, vel ille est, ul pracsit nobis, homo Hcsterna die, fralrcs, de rasu diaboli qucra in
idiota et siue lilteris, homo to(a dic se tradens corpore suo palilur, vel passurus est, pro ingcnii
etinlricans terrenis, homo ncc eioqueutia darus, nostri pauperlale traclavimus : sed, quia multi in
ncc in Scripluris exercitatus , nec discretus in ipsius personam diaboli, ac primura cjus casum,
opere, uec in artc spirituali peritus. Hacc diccns ia D quo cffectus diabolus dc angelo, de Lucifero vesper
corde suo , inslar Absalon parricidium parat. a coelesti corruit mansionc, prophetica Iwec verba

Quis me, im|«iens, constituat judicem super po- pulat esse piolala; si quid in hac partc possumus,

pulum istum ? (11 Ueg. xv.) Inccelum conscendam, volis non arbitror suLlraheiidum. Desciipserat pro-

dignus qui spirilualibus, id est celcsiihus pracsim, phcta, sub nomine regis Babylonis, diaboli vel in

cum mea conversatio scmper in ccclis sit (Pliilip. se, vel in mcrobris suis infernura. Detractn ?st us-

ni). Utquid perdiiio baec?(MalfA. xxvi). Perditio, in- quc ad inferos superbia tua; concidit cadavcr iuum.

quam, lantae sapientiae, tant;e virtutis et eloquenikc, Sub er te sternetur tinea ; el putredo, et operimen-

qucc ila prodesscni; scd, quia in ii.feriorihus scdoo, tum tuum erunl vermes (Isai. xiv). Doindc ad pri-
prodesse non possunt. Supcr sidora igitur Dei cgo stinnm ejus gloriam, qua qnondam fucrat in cicle-

insiar Lucileri caeleris clarior cxal:ako scdcm ntcam, siilni;; gloriosus, rctorquens oculos, ct lantara nc

in monte testamcnti sedcns, siinilitudinem milii de tam miseram mutationcm admirans Quomodo, in- :

aliis proficiendo acquiram. eniui tesiamenlum Cnm quit, cecidisti Lucijer, gui mane oriebaris ? Lucifer

sacra appcllotur Scriplura, mons testamenii, non ideo dictus icstimalur, quod sicut slolla illa malu-
incongruc charilas dici potcst ;
qiiac omnibus cxcel- tma caeteria sidcribus lucis serenitate pra.cellit, its
jr.i B. AELREDl ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS 1. — ASCETICA 452

ille arcliaugeliis cuiiclis angelis ltu-i.lior ftiisse pu- A gratia conferret praciuium, i;i aliis justitia i roga-
talur. Cui ait propkela Ezochiel : Omnis iapispre- ret sopplieium. Sicul socielatcm illam sanctam in

tiosus xxvm). Dcinde

operimeulum luutn (Ezech. qua regnaturtis crat Deus, cuduin vidit n<>n>inan-

novctn lapidum siibjungit nomina ui, seeundum dum, ila ipsos, in qtiilius ipsejam dominari affecia-
qtnsdain, novcm ordinibus angelorum probarclur bal, siium ccelum arroganter appcllal. Qnamvis in

oruaius, clarior caeteris sapientia, et decorc caeteris ipsam sanclam societatem, quasi in ipsum Dei coe-
i inincalior. Q iod autem mane orlus describilur, lnm, quam a reprobis ridil impugnandam, ipse iu
boc csse arbiiror, quod in Ubro Job de diabolo cis, et per eos acrius impugiialnrus, nitatur ascen-
scriptum inlelligimiis : Ipae est principium viarum derc. Super atlru Dei exaltabo solium vieitm. So-
fki [Job xl). Mane quod esl diei principium, ini- lium suum dic.t reprobos qnosqtie in lioc mund'>
liuni oiunis creaturae significat : dicilur ergo inane sublimes, in quibus maxime diabotus rcgnat : qui
urlus, vcl viaruin Dei initium; quia, sicut natura in boc rnundo eliam super astra Pei, sanctos scili-

caeteris dignior exstilit, ila crealione cunclos prae- cel, accipiunt potcsfalem, ul lentcnt, uf prcmant,

ressil.Hactenus cucurrimus, liberum babeutes in ul persequator, ul puniant. Recollic, fratres mei,

exposilionc progressum. I)e his sane, quae sequun- quam parvus crat sanelorum numcrus, quam abje-
tui ,
qttid dicam ? Qui dicebas in corde tno : In cat' ctus, quam conlrmplibitis, quautlo omnis gloria

Inm conscemiam, tnper aslra Dei exattabo toiium uriindi, reges et principes, et Romaiti snpor omnw
tneum. Qoacrcndum, primum quod istud coelum imperatures, conlcinpto Deo, et conicmpii a Deo,
quae astra D.:i haec, quis mons iste lestainc-nii, qu;e idolis sacriiicnbant : ct paucos Dei cultores qui,
aquilonis latera, quae isla Dei simiiiltido. Cum enini eiant in Judaea, dura scrvitute prcmebant. Iloruin
credalnr anle casuiu in ccelo fuisse, aliler qnippe de ifaqne sublimitalcm rn spiritu inlDCDS, et potesta-
ccelo nuii corruissei, in qtiod coelum asccndere cu- tem, sanclorom etiam paucitatcni ct abjcclionem,
piebal. Scd, cl si angeli per astra intelligi debent, omne siiblime videns, 'ui esl approbaus, et abjecla
rum illc exccllenlior pracdicetuv, qnomndu snper despicicus, a I illonnn domiualionein, istorom quo-
eos soliuni suuin exaliar? desidcrat ? Obscura sunl ifiie opp: essionciii anhelans : Super astra Dei, in-
haec, langeiida potius a nobis, quam cxponenda. qnit, exaltabo solium meum. Et quasi diceretur ei :

Ilaquc opinando, nou auirmando procedaiuus. Vi- Quid crgo faces de Judaeis, qui inons teslamenii
tlendiim c go piimum omucui creaturam mutabilem dicuuiur, qni tuis resistunt decreiis ! impia mox
csse creaiam; mcus antem rationalis, quae omnibus cogilalione respoudet : Sedebo in monte lciamenti ;

praeemiuel crealuris, non essel facia mulabilis, _ et s n0J1 onutibos, in iaieribat, id est in partibus
si j

Crealoris sui uon egcret auxilio; quippe qnae nec aquilonis, ilbs videlicel, qui aquilonari frigore vi-
proficere in melius, nec in deterius possci deiicere. lioruin in suis cordibus mihi sedcm parabunl. Ibi
Oportuit aulcm, ut ei sua mutabilitas innoiesceret, sublimes illae personae Annas ct C.iiphas, id cst
ul ipsa exp rienlia doeerclur, se, sine Stti Condilo- Scribaeel Pharisxi, quibus ad effectum meaevoluit-
ris auxilio, nec in eo bono, iu quo condilus fuerat latis abutar. Intuens d. K:idc Dominum nubes suas
stare, nec ad sublimius aliquid }iosse consceudere ubique terrarum, ubi sibi rcsistcrent, niiltentem,

sie intelligens quod scriplum csl : Mihi autem ad- conOdeus in virlute sua, ct in multitudine astutia-
liwrere Deo bonum est (Psut. lxxii), utomneos ob- runi suarum praesumens (Psat. li): Ascendam, in-
slrucrelur, et lieret omnts creaiura subdita Dco. quil, snper attitudinem nubium, id csl praedicalo-

Ilaque, ut angelo ct homini natune suae mutabililas rum, cos vel prcmens, vel fallens; eroque similit

ostenderelur, neecsse fuit ul uterque leiilaretur; Aliissimo : ut, sicul Deus babet angelos suos, pro-
lentalus probarelur; probatus conlirmarelur; qua- phclas siios, ajiostolus suos, pcr quos suisconsu-
lenus in cis, qui vincerent, commendaretur gratia lat, suos regal, et altrahal ; ita cl ego liabeo angc-
in his, qui propria iniquitatc delinquerent, appare- los meos, refugas scilicet spiritus, prophetas ct
rct jusiitia ; quia nimiruin ad «briani ralionaiis j) aposlobis mcos (quos nos psjudopropheias el psctt-
speclabai creaturae, ut ad beatitudinis plenitudi- doaposlolos nominamus) ut meos mihi atlraliani,
nem, qu.-e ci fuerat Cieatoris sui beneficio confe- et ineac subdant per omnia volunlat'. Hacc cnim

icntla, cx ipsius Domini sui gratia, ilirjuod cjus quasi verus prophcla veulura praedicit, sed deceplus
prajcedcrcl mcritiini, ut felici as ipsa el donum cs- superbia talein sibi dominatum vana cogiiaiione

scl, ct praemium. Et lenlalionem hominis manifeste promiitil. Eapropter licel veruni sit, hoc eum di-

sacra Scriptura declarat. Propositum cst ei lignum xisse, id est sc ascensurum in ccelum, ci solium
pulclirum visu, aspcciuque deleclabile, el ad ve- smini super coeli sidcra posilurum, et csetera hu-
sci-n lum suave, et tlictum est ci, ne langeret [Gen. jitsmodi, si sano intellectu nou potest cxsponi, quod
iii). llaec ei teniationis maleria, ut si vincerel, ei boc eveuerit : intclligendum esl < um etipidum do-
esset abundanlioris gtoriae causa. Forie igitur sicut minaiioiiis in eos, quos in Crealore videral a Crea-
bomini lignum illud pulcbrum, et angelo aliud, in tore rcliclos, non praedixisse vcntura, sed verba
quo et ipse icntaietur, conslat esse proposiium, ul jactantiae protulisse. Nam pr feclo superbus in

ipsi tenialioue el nalurae mulabilitas probarctur, coclo slare non poluit : quod quidem aliquandiu
ei lil.ertas arbitrii commendarotur, cum in aliis fecissct, si posi conceptam ambitionem ctim l inpc-
-533 SER.UONES DE ONERIUUS. 4S4
ris nioia laata ci cogilare licuisset. Sed omiun- A onerei, ut sentiatnr, qui vivil el regnal Deus per
iH.'iS iilaiii quorumdam opinioucm, qua dicuitl, omiiia saicula socculorum. Amcn.
quod ipse cum l.is qui ccciderunt, in inferioribus SERMO XIX.
parlibus, id esl iu finnamci;to posilus, ail sublime De eo quod scriplnm esl : t Nunquid noti iste esl vir,
iilu.l ceelum, in qno D. us cum eis qui non cceide- qui conlnrbavil terram? x i elc. (Isai. xiv.)
riint, inliabiiat, aspiraverit : vaciilabit i!!a beali Veiba prepbetica, quae contra principem Baby-
Gregorii cxpositio super Ezechielis vcrba dicenlis: tonis figurate dicuntur, primum secundum ordinem
Tu signaculum simtiitudinis, plenns sapienlia, ct prophetiae a.l Anticbristura, el ipsius diaboli corpus
perfeclus decore, in paradiso /Ki fuisii. : nis lupis relulimus; deinde quomodo ipsi .capiti poteranl
prcliosus opcrimentum timm (Ezech. xxviu). Verom, convenire, disseruiracrs, et
r
s c ulriusque ruinam a
si illa cjus evspusitio probabilis cssepulatur, intelli- sancto propbeta descriptam doeuimus. Eumdem
gcndumest primum iUuin qui eoruit, intcr caeteros itaque ordinem in bis, quaa scquiinlur, seivantes,
angetos principatum babuisse ; in quo secundum dicainus virura nominari Anticbrislum, u.)n pro vir-
illum, Dei similiuiuo exprcssius fuit impressa, ma- tule, sed pro polestale. Nunquid iste csl vir, qui
xinie cum ptenus sapieuiia et perfeelus decore di- conlurbavil terram ? Potuil 'amcn cuni prnpheta
calur. Adjieiamus etiam, quod idem Pater super exprobrando virum appettare , sicut de quolibet

bacc ipsa verha, qna? liabemus in manibus, montem ignavodicilur . quaiis virl Conturbabil ceile An-
testamenli populum dixeiit Judacurum : el quod licbnslus terram, et regna concutict, quando se-
bratus Hieronywus banc ipsam propbetiam expo- cundum Apocalypsim, bomincs terrara inbabitan-
ncns, astra coeli cos .jui fulgcrit in Ecdesia inter- les mirabunlur post bestiam ; cl reges, et legna,
pretatus sit ; inonlem etiam leslamenli, Ecclesiam. quodarn terrore concussi, ad illius pavebunt poteu-
Quomodo ergo antc casum iu lanio decore positus, liam. Porro regna, itlorum regum interpretarc im
super eos qui fulgei.t in Ecclesia regnare, vet in perium, quorum cor in manu Dei est, de quibus
ipsaEccl sia sedere eoncupierit, nisi hacc omnia ibi ait Dominus : Per me reges regnant (Prov. xu), quo-
prius vidissct, ubi erant, etiam antequam facla f j;e- rum conversatio in coelis est (Pltilip. iii). Ipsi sunt
rant ? Verumtamen in infernum deiraheris, in pro- lunc temporis sancti atque perfecti, qui coacuti

fw dum laci. Digna reliibiilio, ut qui cceium con- quidem possunt, sed subverti non possunt, de qua
s<c:.<Kre veluit elalus, in iufcruum trabatur iavi- concussione Dominus in Evangelio : Surgent, in-
l is-s- i;ec ad quamlibel partem inferni, sed qui quit, pseudoproplieta?, et pseudonpostoli ; et dabunt
siuuma pctebat, ad inferni ima <!escendat. IIoc est,
q signa mulla, ila ul in errorem iuducautur, si freri

quod a«t, ;« profunduw laci. Iloc etiam de im-mbiis potest, etiam elecli (Mullh. xxiv). Seijuilui :

i-jus, Ai.ticiuisto videlket, ct cateris ejus compli- Qui posuil orbem desertum, et urbes ejus de-

<t-\. us, de quibus dici polest, quod post mundi liu- siruxit. Orbem vocat Ecclesiam, de qua scriplum
jus gierlain impiumquc dominatum od inf ros snt est : Eienim correxit orbem, qui non commovebi-
ili irahendi, ubi ignis aeternus praeparatns csi d a- tur (Psal. xcv). Hunc orbem deserlum quodain-
bolo, et angelis ejus. Qui te videriut, ud te inctinfl- modo faciet Anlicbristus, quando per eum dese-

lunlur, tequc prospicieni. Verc, fralres, qui \iJci\t retur a multis. Destruet eliam ille nequam con-
©culis cordis, diligentcrque coiisitlcraveritex quauta venticula sanctorum, dissipabit congiegationcs li-

perfectione ct gloria corrueril diabolus et angi-li delium, vel suis decretis subdendn, vet tormenlis
cjns; ex quai.ta sanctitale quot die in baratbrum et prosc;ip!.ionibus perscqueiido. Et vinctis ejus.

lurpitudiuis corruant supeibi : mirmn est, si non id est orbis, boii aperuil carcerem. Vincli orbis sunt

incliuatur, si non bumiliatur, si non aule oculos bi, qui in Ecclesia ignorantia? tenebris inctusi,

suos et prisiinam eorum gloriam, et praesenlem In— vinculis mala*. consuetudinis eonstringuntur, <le

felieitatem objicit. Hoe est <piod d'cil : Qui te vide- quibus Propbela : Funes, inquit, peccatorum cir-

rint, ad te inclinabuntur, bumilitate ; leque prospi- " cumpleri sunl me (Psal. cxviu). His vinclis pesti-

cient, jugi reconlatione. Sane quod dicit, ad te in- Tens ille non aperiei carcerem, quos ab errore do-
clinabunlur , ipsos maxime respicit, qui post lucis ceudo non extrabet, sed arctius suae iniqiiitatis ct

opera, posl booa conversationis initia, de consortio perfidiae tenebris involvet. Si autem per virnm
s&nctorum quasi de ccelo cadcnles, ad opera tene- diabolum velis intelligi, non erit absurdum, cum cl

braiuin convertuntur. Ad quos boni quadam coni- in Psalmis,et in Evangelio, et mullis aliis sau-

pa-sione inclinanlur, eorum lugentes perdilionem, ctac Scripturje locis appellalus sit homo, sccundum
quiuum approbaverant sanctitatem. Sequiiur vox illud : lnimicus homo hoc fecit {Matth. xm). Et :

iiisullanlium ei : el post lantam folicitatem tantam Exsurge, Domine, non prcevuleat liomo (Psal. ix).
ejus miseriam adinirantium. Soune iste est vir, qui Ipse ncc adhuc quidcm ccssat conlurbarc terram

conturbavit terram? Si placct chariiali vcslrae, dif- ct concuterc regna. Terra dici possunt amatorcs
feramus ista usque in craslinura, i:e onus istiiil m- mundi, ct mundialis gloriae sectatores, quos uti-

mis nos oneret. Quod quia vos aliquantuluin onc- que nuuc ira, nunc invidia, nunc bellis sedilioni •

rai, ut iiilulligatiir rogemus Dominum, ul non sic

;
btiiquc conlurbal. Quicunque ctiam nostrum, fra-
435 B. AELREDI ABBATiS RIEVALL. OPP. PARS I. ASCETICA. 436
trcs, terram sapimus, aliquid elam terrenum dili- A ram Dei, ui possitis stare adversus insiilias diaboli
gimus, hujus conlurliatio:iis expertes non erimus, (Ephes. vi). Esl enim merceslaboii vestro. Qu;e
sed erimus profecto invicem mordentes, et come- merces, inquis? Omnes reges terree dormient in
der.tes, et altcrutrum invidentes. Quod si cor no- gtoria. Somnus sane gloriosus, quo rcges post vi-
6lrum de lerrenis ad coelestia levenius, audituri, cloriam sopiuntur; quia pretiosa in ccnspeelu Do-
non terra es, et in lerram ibis (Cen. 111) ; sed coe- mini mors sanctorum ejus (Psal, cxv), ita esl ni-
Jum es, etin coolum ibis; regna nostra, id est vir- hilominus gloriosa. Quam gloriose illc rex magnu.s
tutes, per quas jain Chrisio ccepimus conregnare, Paulum dico, occubuit ! qui tot vietoriis coronatus
eoncuti quidem possunt, sed subverti no:i pote- somnum mortis belus excepit, inter illospraceipuura
runt. Quomodo illius concussum est regnum, cujus oblinens locum, de quibus in Apocalypsi scriptum
peue raoti sunl pedes, cujus eflusi sunt grcssus ! cst : Beati morlui, qni in Domino moriunlur. Amodo
(Psal. LXXii.)Concnssusesl Joseph, quando pallium jam dicit Spiritus, ut requicscanl a laboribus suis
rcliquit adulterse, sed non subversus; qui carce- (Apoc. xiv). Omnes reges dormient in gloria. Ma-
rem stupro prielulit, vincub adulterio (Ceu. xxxix). gnum est, fiatres, obdormire in gloria. Abiquidcm
Et nos quidem concutimur, quando lentainur; scd obdormiunl in contumelia alii in miserieordia; ;

non subvertimur, si non co.iscntianius. Qui posuit " alii »n gloria. In contnmelia, in peccatis perseve-
orbem desertum. Orbis nominc hoc in loco eos ranles; in misericordia, poenilenles; in gloria^
possumus accipere, qui iia sunl in orbe, quasi iu marlyres et innoccnles. Obdormiunt in contume^
urbe; tirciiilu sempcr laboranles, et ad finem lia, qui in suis sceleribus moriuntur; in miseri-
nunquam pcrvenienies. De talibus ait Propheta : cordia, qui confessone ei lacrymis pcenitentia*
Jn circuitu impii embulani (Psal. xi), id est in a suis sceleribus aliiuli sopiunlur; in gioria, qui
urbe. Hi lales non solurn couturbantur, vcl con- inullarum virlutum slipcndiis gloriosi angelicis
cuiiur.tur, sed ita eiiam sulvertuiilur, ui nullum manibus ad coebstia uansferuntur. Obdormivit
in eis remaneat virtutis vcstigium; ut quemadmo- divcs in conlumelia, et sepultus esl in infcrno;
dum sol tudo besliis, ila el ipsi cxciusi virlutibus Lazarus in misericordia, qui in sinum deducitur
a viliis excludantur. Aurahae; ipsc Abraham in gloria, qui nou solum
Nola haec homiiium quorum pri-
tria genera : sibi, sed cliam Lazaro potuit cssc consolalioni
mum secundum concuiitur, te.tium
c.onturbatur, (Luc. xvi). Obdormivil in conlumelia Judas, qui
subvertilur. Primum, quia lerra sunt, contrariis bqueo se suspendit (Matth. xsvij; in misericordia
passioiiibus agilati turboniur; sccundum, quia re- paralylicus, cui Dominus peccala dimisil; in glo-
q
ges sunt, a spiritualibus ncquitiis impugnanlur ria Pelrus, qui Christum sua morle glorificavit.
teilium, quia nihil in sc habenl constantiae, sed Unusquhque enim in domo sua. Il.xe sunl illa ac-
cireumfcruntor omni vento doclrinae (Ephes. iv), terna tabernacula, in quibus pei fecli recipiunt iin-

ab immundU spiritibus contcruntur. Ilujus orbis perfeclos; illos scilicel qui dc mammona iniqtiiia-
uibes, suul conventicula eorum dc sanguinibus tis faciunt sibi amicos, dando temporalia, ut co:i •

(Psat. xv), praefore.itia sp ciem sanctilalis, vim sequanlur aetcrna (Luc. xvi). H.i sunt in domo
cjus et virtutem abneganiia. Tales ntique urbes Palris beatissimae mansioncs : pro varieiale vir-»

princeps destruit lencbrarum, omnes ejus muni- tulura. differenliae habitationum. Licet ciiim om-
tiones, virtutum ridelicet iustrumenta, curn virlu- ncs pcrfecti in gloria dormiant, el ad regna coulo-
tibus ipbis cverlens. El vinciis ejus non aperiel car- rum omnes perveniant; alia est lamcn claritas
cerem. Qui enim iu (alibus urbibus vincti tcnen- solis, et alia lunae, alia eliam stelbruin. Et stella
lur funiuus peccatorum, rex confusionis prostemet a stelb differt in cbrilate (/ Cor. xv). Ideo om-
eos in carcere desperalionis, occludens eis ostium nes regcs dorraient in gloria ; uiiusquisque lamen
confissionis. Undc Propbcta Non me demergat in domo sua. Est praelerea somnus conlumelio-
:

tempcstas non me dcjiciat vis tenla- D sus iniquitas; somnus miserandus infiimilas; 60-
aquat, id est
t.ionis ncque absorbeat me profundum, inalae con-
; mnus gloriosus charitas. Lonlumcliosc dormienti
suetudinis; neque urgeat super me puleus os suum ail Paulus Surge qui dortn.s et exsurge a mortuit :

(P»al. lxvih), seris despcrationis cbudcns oslium (Ephes. v). Dormicntium inflrmitate vel pigrilia di-
confessionis. Ex liinc finera ipsius tentalionis de- cit sermo divinus Usquequo, piger, dormies ? (Prov. :

scribens, onus quo ipse in novissimis eril oppri- vi.) Al sponsse dormicnti intcr mcdios clcros qu«

mcndns in poenis, cum his quos Ipse oppressit pcc- du amplexibus sponsi glorialur Lava ejus, inqui- :

calis, subjungit :
ens, sub capite mco, et dexiera illius amplexabi-
Omnes regesgeniium Jormierunt in gtoria, unus- lur tne (Canl. u). Intcr ubera sponsi, in s:nu sponsi,
quistfiie in domo sua ; lu aulem projeclus es de sepul- supra pectus sponsi, suavitcr rcquiescil; vocesponsi
cto tuo sicut slirps inutilis, pollutus et obvolulus somnus islc beatissimus confirmatur, dicenlis
cum his qui inlerfecli suul gladio. Audite h«cr, re- Adjuro vos, fiHa Jerusalem; ne suscitelis dilcetam,
ges terracjqui coniussi a Satana, non potuistis donec ipsa vettt(ibid.). Rogo, quando volel? Quand»
/»ub?erli. Hic limor, hic labor, hic gcmitus. Hic his carcre amplexibus, ab his avclli uberibus, in-
io orocinctu bclli conlinuo posiii, accipite armalu- super siuu vclpeclo:c volct separari? Ccrte, nuando
437 SEltMONES DE ONKRIBUS. ^g
charilas ipsa, quoc cani lioc coelc&ii somno sopivit, A ei tizauia filii nequam. Prceparate filios vestros oc-
cxcilare volucrit, stans ad osliuui et pulsans : Aperi iisioni, in pairum suorum (Mallh. xim).
iuiquilate
mihi, soror mea sponsa (Cant. v). Audiens deinde Quibus loquitur? Semini nimirum pessiino, id est
illa caput amici plenuin rore, et cineinnos cjus impiorum mulliliidini, qui ab Antichrislo vcl dia-
guitis noctium; evigilal, surgit, aperit ostium, re- bolo non creali, sed pcr orbem dispersi, quasi sc-
lictisque deliciis quibus fovebatur, ad capillos ejus, minali, sicul ipsi pessimi sunt, ita sibi doctrina
id est, qui lide illi adbjerent, qui cx nocte igno- et exemplo pessiraos generant. Quos alloqucns
ranlise aliquid aquilonaris frigoiis contraxerunl, piophela : Pra-parale, inquil, filios, veslros occi-
crudiendos, cbaritate suggerentc, pertrausit. Hinc sioni, in iniquilale patrum suorum. Ac si dicerel :

beatiss imusPaulus opiabat anatbema aCbristo esse Sicut vos ab impiis generati, seternis estis suppli-
pro fratribus, salulem multorum propriis, licet ciis deslinaii, iia profeclo lilios , quos vobis ve-
summis, praeponens deliciis. Eia, fratres, omncs stiis erroribus generaslis, eidetn occisioni, id est
rcgesgenl.um, sive illi qui populis prresunl in Eccle- damnalioni pra?paratis. Non consurgent, nec hcere-
sia,sive illi qui cogitationes suas, sensus suos, mo- aitabunt terram neque implebunl faciem erbis ci-
lus etiam sivc irascibiles, siveconcupisctbiles quasi viiatnm. Ad reprobos arbitror haec referenda, qui
diversas gentcs salutari regunt disciplina, in gloria a p ssimis docloribus inlernecioni parati, ultcrius
dormiunt, vel in morie recipientes coronam vila», vcl non constirgent, sed in carnis suae sterquiliniq
•xtracli a corporalibus, requiescentes in conlcinpla- piitrescenles, ad illius terrae possessionem non po-
tionc. Regilfusilaquesiedormientibus,quideritdeeo, lerunl pervenire, dcqna ail Psalmista : Portio mea,
a quo concussi sunt? Quid eril? Tu autem, inquit, Domine, sit in terra viventium (Psal. i). Unde Do-
projectus es de sepulcro luo, sicul stirps inulilis. niinus in Evangelio? Beuti mites, quoniam ipsipos-
Ipsius Anliclirisli,omniumque rcproborum sepul- sidcbunt lerram (Matlh. v). Neque implebunt fa-
cra eorum sunl corpora, in quibus anima eorum ciem orbis civilatum, id est non implebunl faciem
piilrcdiue vitiorum corrumpitur, el omnium im- civiiatum, qu;e sunt in orbe. Per orbcm signili-
ltiundiiiarum sa;iie foedalur. De quibus sepulcris caii Ecclesiam superius diximus, cujus civitales
tuuc ejiciuntur, quando antnue a corporibus ex- sunl convcniicula lidelium, in u a socielaic vivea-

tracUe prnjiciuniur in lenebras exlviiorcs. Proji- liuin : quarum facies est ipsa spccies sanclilalis,

cinntur autem quasi stirps inulilis, cui nibil aliud quae in habilii, vultu, viclu, c;cierisque, Iiujus-

debelur, quam ignis. Sequitur : mo.li coram liomir.ibus luccl. Ita^ue, cum fucrit

Quusi cudaver pulridum, uon habebis consortium, princcps len.drrarum cum toto suo corpore in in-
q
ucque cum eis in scputtura. ILec est sepiillura divi- feruum scpullus, fiiii ncqtiam ex patribus ncquis-
lis purpurati, de qua dicilur in Evangelio : Mor- simis gcnerati, el jam occisioni, id est extremaj
tuus esl eldives, et sepultus est in inferno(Luc. xvi). damnalioni parati, ncc per pcenitenliam consur-

Ilaec scpullura cum oinnium sit rcproborum, in ea gont, ncc ad specicm sanctilalis, quam oculis lan-

lamen non omnes aequaliter torquebuutur, sed sic- lum hominum cxhibebant, ulterius aspirabunt.
ut dc zizaniis scriplum esl : Ligate ea i» fascicu- Putabam me hoc sermone absolvendum ; sed, quia
los ad comburendum (Mallh. xni), utqui hic fuerint jara hora praeleriit, modicum id quod restat, sc •

parcs in culpa, acquales quoque efliciantur in poe* quenlis diei gaudio reservcmus, orantes ulsic in

na. Al Anlichristus, vel princeps ejus diabolus, hac vita a Babylonis operibus libereraur, ul cnm
sicut nullus cst, quem non superel in maiitia ; ita ea iu futurum aelernis suppliciis non oneremur,
nullus est, curn quo consorlium babcat in s^pul- per Jesum Salvalorem nostrum, qui vivit et re-

tura. Qui nimirum cadaveri pulrido comparalur, ut gnat pcr omnia saecula saeculoriim. Amen.
cjus abjcctio , fetor atque confusio designctur. SERMO XX.
Deinde causam, pro qua lalia passurus sit, subjun- De eo quud scriplum esl : t Et consurgatn super cos
gcns, ailTu enim terram luam disperdidisti, tu D
:
(Itai. xvi). >

populum luum interfecisti. Terram Anticbrisli car- De co quod scriplum csl Quomodo cecidisli a* :

nem ejus vocat, quam ipse vitioruni passionibus caeto, Lucifer, qui mune oricbaris, licel vobis svf-

dispcrdet, vel bcstiis spirilualibus disperdcndam licere vidcantiir quae dicta sunt, alius tamen sen-

commiltet. Populum quoque ejus ipsos iniellige, sus mihi occurril ad exponendum brevior, et fa
qui se eiregendos committcnt. Sequilur : cllior ad inlelligendum quem operse pretium est,
:

Nonvocabitur in asternum semen pessimorum.ll.ee antequam ad alia transeamus, profene in raedium

est illa vocalio, de qua dicit Apostolus Scimus, : ut unusquisque eligat quod vull, cum ea sil lw-

quoniam diligenlibus Dcurn omnia coopcrantur in manae mcntis nalura, ut cam scntenliam scmper

bonum, his qui secundum propositum vocati sunl jcstimet veriorem, quam sua? capacitati audierit

vocabitur apliorem. Ilaque a vcrbis bealissimi Pauli suma ••

sancti (Rom. m). Hac vocatione non in

nimirum senien, mus hujiis cxpositionis exordium, qifi dc lege pec-

acternum semen impiorum, illud
mortis salutarc lcxcns oraculum. Pfgna
quod trilico boni palrisfamilias inimicus superse- cali ct

minavit homo. Quam parabolam ipsc Cinislus vit, inquil, mors ab Adam usque ad Moyscn. ctiiim

cxponcns : Donum, inquit, semen hi sunl fitii rcgni, in cos qui non pcccarerunl in similitudinem pnvva-
m B. AELREDI ABBATIS RIEVALL. OrP. PARS I. — ASCETICA. A40

ricatiouis Adai (Rom. v). Gerebat itaque moriis A forlem it magnum, sciant te in comparatione Cbrisii
praepositus, itl est diabolus, in homine priucipa- Milirmum. Nunquid isle est vir, qui conturbavit ter-
tuin, ante Moysi legem, videlicet regnans siue ram , o^t concussit regna ; faciens gentem consur-
contradictione; lege autem siibintrante ct p rcato rt
gereconlragentcm.et r?gna adversus regna (Mutth.
divinis prccceptis resistente, tyranuidcm cxercons. xxiv) : qui orbem fecit Dci cultoribus dcsertum,
Ubi enim nou eral lcx, nec prxvaiicatio. Idi-o qui tot destruxil urbes , tot vinctos inclusil ? Qu;e
Jex siibinlravil ut abundaret delicliun (ibid.). Ab omnia eius stiggestu ante Doraini advcnlum faela,

Adam igitur usque ad gratiam Christi domina- nemo qui historias legit , ignorat. Et consnrgam
balur peccaltim ; et per peccatum prxposilus pec- super eos, fdios scilicct pessimos a p.ssimis palii-
cati, jus sibi vindicans, non solum in reprobos, bus generatos, et perdam Babylouis nomen, et reti-

6cd etiam iu electos, necdum vocalos, nccdum ju-, quias et germen et progeniem, dicil Dominus. Nomon
Stilicatos, necdum Christi s.inguine redemptos. llos Babylonis estgloria mundi reliqiix Babylonis ;

a propbela ccelum vocari posse, non inconvenicn- amor mundi; gcrmen Babylonis affeclus pcccandi
ter cxistimat, qui vim prxdestinationis in qua facla progenies Babylonis cognitio consensusque pcccaii.
sunt, qux fulura sunt, non ignoral. Cerncns itaque Nihilcnim magis appelunt homines quam magnum
pi opheta , regnum diaboli manc , id est in ipso nomen, quod sibi Babylonici vel divitiis, vel stulta
inuiuli cxortum inilio, totum fere muudum occu- viiisile, vel sciei.tia saeculari conquirunt. Qux cum
passe ; rcges et prineipcs et omnc hominum gonus, aequircre non poluerint, vel acquisita amisctinl,
pra;tcr paucissimos, ulololalria polluisse; electos habcnl quasdam omnium horum in corde rcliquias,
etiam et prxdeslinaios invasisse, adiniransque tan- ipsum videlicct mtitidi amorcm , qui ex ini jtta
tam cjus patcstatcm Christi virlutc postr.nam : germine pessimus aiuctus processit. Quorum pro-
Qnomodo, inquit, c.'cidisli decoelo, Lucij'er,qui mane gcnics pcssimx sunt cogllalioncs ,
quasi parvuti

oriebaris ? Lucifcr vocalur ;

quia lucem scientix (ilix Babylonis, dc quibus Psalmisla ait : Filia Ba-
ferre videbatur , cum diccret : Gustate , el eri h bijhnis misera, beatns qui tenebit, et altidet parvn-

sicui dii t scientes bonum el malum (Gen. jii). Cecidit los luos ad petram ! (Psal. cxxxvi.) Qux omnia in

de ccelo , ct in terram corruit, quando ab eleclis fine sxculi aDomino destrucntur, quando nominis
ejectus, in solis reprobis quasi In earecre inclusus, Babylonici nulla erit gloria, nulla in ejns amorc
tcrram more serpentiscomedit. Quidicebas in corde delcclatio, nullus peccandi affectus; qtiando, ctiam

tuo : In coehim asccndam. Videns diabolus, instante sccuudum Psalmislam, peribunt omnet cogitationes

jam Cbrisli adventu, loium humautim gcnus sibi

£ eorum (Ptal. cxlv). Sequitur :

subjertum nihil nm terram sapere ;

paucissimos Et ponam eam in potsessionem ericii, ei in palu-
tamcn Judxorum Deo fide ct operibus adhxrentes des aquarum, ut spina peccati scmper conscicnlia
coelestia mcdilari; elalus supcrbia ctiam ipsis posse pungatur : el Iibidinc el voluptate, instar coq-.osx

dominari confulit : Incwlum, inquicns, conscendam. paltidss, fumum et fctorem exhalante, cxcctur. Et
Unde ct in B. Job legilur : Abtorbebit (luviuin, et scopabo eam Dominus exerci-
in sropa terens , dicit

non mirabilur; et habebit fiduciam, quod influut luum. Sicul domus scopis mumlalur ct cvacuatur,
Jordanis in os ejus (Job xl). Super astra Oci exal- ila omnem Babylonis gloriam, divitias et delccta-
tabo solium menin, id est sttper sanctos, qui sirit lioncs disperdam, terens eam tormenlis et ddurilm
in Jtiuxa. Sedebo in monte tettanmnti, in tateribut conterens. Sed ct nos, fratrcs cliarissimi, a quibns
aqnUonis, ut, sicul in omnibus tcmplis mundi sacri- per adventum Domini diabolus ejecius cst foras,
ficatur , ila et in lempbi Jemsotymilano, de quo prseparemus filiospessimiseminis occisioni, ut gla-
scriplum cst : Latera uquilonis civilas regis magni dius Domini dcvorans carnes, omncs carnales af-

(PsuL xlvii), mea majestas quasi divina colatur. fectiones, illicitasque delectationes , cogilalicn;s

Ascend.im super allitudinem nubium, id est omnium cliam pcrversas ex carnali affeclu quasi de pcssimo
propbetarum excellentiam et existimaiionem tian- D semine generalas occidat, ut nec consurgant ullc-
scendam. Similis ero Altissimo, ut, cum mihi fuerit i ius neque implcanl faciem orbis civilatum. Civi •

Judxa subjecla, tola lerra mea sit sicut totum cce- lates orbis memorix nostix inediiationes iutelligc :

luin Dei.Hincest quol Dominum tentans, de mundi qux utique memoria orbi comparatur; quia, quid-
Mcec omnia quid in orbe corporaliter baberi potest, loium a
totius dominatu prxstimpsit, diccns :

:il>i dabo, si cadens adoravcris me (Matth. iv). Op- memoria irnaginaliter comprehendi potcst. Facics
lime ail Scripluia : Anle ruinam exallaiur cor (Prov. autcm oibis vel civitatum.meditationum noslrarum

xvi). Eo quippc tempore, quo sibi majora piomit- intentio est; sccundum quam omnia qux fiunl vcl

tcbat , eliam amisit. qux possidebat. Unde dicilur: cogilanlur a nobis, ab co quem nih 1 latet judican-

Verumlamen ad iufernum dctraherit, in profundnm tur. Adcsto ergo, Dominc Jesu, et super filios Ba-
lcci. De hac .ejus ruina Dominus in Evangelio bylonis miscricordi severitate consurge, ulin anima

Nunc judicium est mundi; nunc princeps hujus mun- mea nomcn pereal Babylonis, omnique confusione

di ejicietur forat (Joan. xu). Qui te viderint oculis deleta, Jertisalcm nominc censealur. Et pcnam ,

&ic crcctum, inclinabunlur humilitale, teque prospi- inquit, «w* in possessionem ericii, et patudes aqua-

cimt, id cst cognosccnt, ut qui le prius putavcranl ruiiK Fial, Domir.c, cor mcum cricius plcnus spinis,
M SEUMONES DE ONEBIBUS. 542
ut singnlorum pecealorum mcorum memoria quasi A sic evenicti Quid cvcniel ? Vt conteram , inqi.it,
spiais singulis compungatur : cl, sicut lolam ani- Assyrium in terra mea, et in mcntibus meis concttl-
rcam mcam vitia possidebanl, ila lotam occupct cem enm. Per Assyrium lolam illam iitnltiludiiici:i

cotr.punclio salutaris; sicque libidinum suarum re- spiriluum supeiboruni intelligc, qui conleriiiittir Li
cordalionc qu-asi cccnosis paludibus slercoratn, poe- lcrra Domiui, ut pcr lerrani parvuli et carnales iii-

nitenlix fructus produeere mereatur. Sequilur : Kl leliigantur, quos ad soiidi cibi perceplionem minus
ecopabo eam in scopa lerens. Scopa terens cordis idoneos lacle potat Aposlolus : Mhil, inquiens, j»-
conlritio est, qua Babylon in anitua nostra terilur dicavi me scire inter vos, nisi Dominum Jesttm, ct
et conteritur , et omnes spurcitfco ejus egerunlur, liunc crucifixum (I Cor. 111 ). Porro pcr montcs
Prope est eniin Doniinus liis qui conlriveruul cor apostolos alque peifectos inlcllige, quibus dcdit
quia cor conlrilum et liuiniliatuni Dcus non spernU Dominus potcstatem calcandi super serpenles, ct
(Psol. l). Sed et ilagellum Dei scopa lerens dici scoipioncs ,
t
ct omnem virtutem inimici (Luc. x).
potest, quo visitat in virga iniquitalcs noslras, et A quibus cliam ipsius diaboli jtigtim gravissimum
in verberibus peccata nostra (Psal. lxxxviii), ut vi- ablalum est, quando compulruit jugitm a facie olei,
tiacontcrens virlutes inducal, et suam a nobis mi- et ille unctus oleo Ia?titi?e proe consorlibus suis
scricordiam non dispergat. Ponitur deinde in pos- \Psal. xliv), ligalo fo. li il!o, captivam diixit capli-
6cssionem ericii, et in paludcs aquarum. Haec sunt vitatem (Ephes. iv), ct onus, quo eorum liumcri
duo vitia, in quse Dei judicio bypocritarum genus premcbantur, sua virtule dcposuit. El aufereiur
saepissime ruit, avaritia et luxuria. Nam, sccundum jugum ejus ab eis, el onus illius ab liumeiis eoiutn
lentenliam Salvatoris, spinis divitix el solliciludi- tollelur. Esl jugum sive onus iniquilatis ,
quod
nes soeculi comparanlur : quarum amore cum fuerit bomo propriis ccnicibus, diabolo suadcule, impo-
tmima purgata , jnslar cricii suis armalur spinis, suit. Est quoquc jugum, sive onus malic consuelu-
confidens in virlute sua, et in multitudine divilia- dinis, cui se bomo male vivendo supponit. Est ct
rum suarum superbieus (Psat. u). At paludes in- jugum sive onus infelicitalis, cui bominem pcccan-
ferfiles et lutosx, in quibus cceno gaudenlia reptant lem justilia divina proslravit. Est grave qiiidem
animalia, iuxuria? immunditiac comparantur, quie jugum vel onus peceati, qnod usquead Douiinica:n
ulique sordida3 sunl et lutosne, iu quibus spirilus passionem ila morlales premebat, ut litillius jusli-
insullanl immundi, quorum princcps libcntius sub lia , nullius virtttte amoveri potuei il ; sed cunctos
umbra dormil, in \irore ealamiel junci, quse maxi-
non solum rcprobos, sod etiam clectos in infernum
me nascunlur bumenlibus. q demersit, quamvis inter eos magnum chaos firma-
in paiudibus, et locis

Talis anima scopaiur, non ut mundelu;*, scd ut lum sit; islis, et si non in gloria, in requie lamen
contcralur. Sequilur : constitulis; illis, Iocis poenalibus iisfdiciter depu-
Jnravit Dominus exerciluum , dicens : Si non ut lalis. At per passioncm C.luisii conlrito diabolo et
pulavi ita eril, el quomodo menle tractavi, sic cveniet. conculcato ,
jugum islud onusquc sublatum csl, ut

Omnia qnac de onere Babylonis sar.ctus prophela iibcro ex hinc volatu justi quique atque perfccti ad
dcscribit, Domini juraulis auctorilale confirmat, ut ccelum usquc asccndcrc potuerint. Verumlameu ,

ncmo dubitet esse venlura, quse ab ipso Deo sub fratres charissimi, adliuc jugum, vel onus nos prc-
jiirejurando constal esse prxdicla. Quod autein Do- mil Assyrii , seniicntcs nimirum aliam legeni iu

ininus jurare dicilur, cui eliain nou juranli cre.lcn- mcmbris nostris repugnanlcm lcgi mcniis nosti.T
Uum esse ncmo qui dubitet, maximum veritalis ct (Rom. vn), et captivos nos dueentcm in legcpcocali,
ccititudiuis in;!icium est. Si non ut putavi, ilaerit, qiiai est in membris nostris. Grave boc juguni ,

et quomodo meute traclaii, ila vcniet. Ilumano movc fratres, grave boc ouus, ct inlolerabilc. Quis nos
loqtiitur hominibus, quia , si loquercnlur divino, liberabit de corpore inoilis bujtis ? (Ibid.) Quid du
lion inlelligeretur ab bominiLus. Verum lioc, puio, oncie consneludinis dicam ,
quoJ quicunque in-

noii scmper in ambiguis poiiiiur, cum Domimis D caute bumcris suis ingcssit, sinc gravi dolore i i-

iralus scrvo suo saqdssime dical, puto, quod Do- mioque labore deponere non poterit? Sed ei grave

minus luus sim (Gen. xvn). Qttod il?.que dicit scse jngtim supcr filios Adam a dic ortus sui nsque in

putae, vel mcnte traclare, nuila dubilatio nula , diem redilus sui in ventrcm malrisomnium. Oneiat
goliicitudo, nulla nicnls dislensio in Dei nntura paupertas, onciat inOrmilas, somnolenlia premit,
cogiieiur, scd seterna et incominutal.ilis ejus dispo- pigrilia dcjicit. Tacco persecutioncs, proscripliones,
silio vcrbis, quibcs a nobis posscl inlelligi , insi- lerrorcs eliam el limores, tenlationcs , murmura-
nuala cicdalur. Idco autem exislimaiio vcl traclalio tiones, dctracliones, maiedicla, falsajudicia.quibus
posila sunt ut, sicut homines ca, quae non pracci omnibus p!cnus est inundus, sicut ait bealus loK
pilautcr, sed cum qtiadam hicsilatioue el Iraclalu Ilomo nalus de mulicte , brevi viveus tempore, re-
faciui.l, flncm optimum sorlitinlur, iia Dcus iiullo pktur mutiis miseriis (Job xiv). Quac omnia cum
mentis iinpetu, nullo fortuito casu, sed Klcriio suo ipsa, q:ue umnium gravissima el uliima est, niorlc,
consilio allitigil a fine usque ad fincm forlitcr , el uno infclicitatis jugo vcl oncre conlincri ,
maui-
dispouil omnia suaviier (Sap. vm). Igilur sicut di- fcslum csl. Hoc tst oniis Babylonis, quo non solum
spcsuil, sicul pulavit, sicul voluil, sicm tractavit, illa prcmilur, scJ quo cives quoque Jcrusalem U
 B. AELREDI ABBATIS RIEVALL OPP. PAftS I. — ASCETICA. 44
ea peregrinanles premit. Felix, qui quamvis pre- A iur (/Jom.viu). Atquam extenla manus Domini su-
matur liis, non tamen opprimilur. Veniet cerle dics, per reprobos,eorumnon acceplans bona, nec mala
quo Assyrius penitus conleretur in lerra, el in tnon- dilucns, quam exlenla manus, qua omnia eis co-
tibus conculcabitur non in qualibet lerra nec in
; , operantur in malum, cum et pcenis onerentur, ut
quibuslibei moiUibus, scd sicut Dominus aii : Sicut dcliciis corrurnpantur; snperbiant in virlutibus, ne
cogitavi, sic ereniel, ut conleram Assyrium in tcrra quid ex eis mcrcedis consequantur ; in peccatis non
tnea, et in montibits meis couculcem illuin. Eia, fra- bumilienlur, ut veniam mereanlur. Si malum Ue-
tres, conlritus cst SatanasDomiuiea passione; con- serunl, ad iddenuo redeunt ; si bonum incboani,
culcatus est apostolica praedicationc. Au non con- non perseverant. Postremo reprobi aeternaliter con-
trilus el conculcatus videbatur ,
quando nec in demnanlur; elecli in vitae asternae gaudiis corouan-
porcos quidem per se babere potuil potesialem ? lur. Post verba autem Domini ea quae dicta sunt
Verum, fratres, non penitus conlritus ast, nec ccn- connrmantis , ipse propbela ex propria persona
culcatus, cui adbuc relicta est tentandi facultas ,
subjungit : Dominns enim exercituum decrevit; et
cui in Antichristo dabitur eliani saeviendi et pcr- quis poterit infirmare? De eleclis boc dictum inlel-
6equendi poteslas. At tunc plenecontcretur et con- ligo : de quorum salule divini decretum cuusil.i
culeabilur, quando novissima inimica deslruelur nulluspoterit inGrmarc. Si eniin Deus pro nubis,
mors (/ Cor. xv), quando in terra Domiui, earnc quit contra nos? (lbid.) Audi el slabile aelcrnum
scilicet noslra, jam aeterna resurrectione glorill- que decrelum, cui obviare nemo qui audcat, quo.l
cala, nulluni diabo!ieae potcstaiis rcmanebit vesti- mulare nemo possit vel debcat. Firmum funduiuai-
gium, nec monlibus Domiui, spirilibus seilieet lum Dei stat, liabens signacutum hoc. Novit Dominus
nosiris in excellenlia contcmplationis divinae su- qui sunt ejus (1 Tim. n). Quod autcm scquilur,
spensis, ullus polerit esse tentationis accessus. el manusejus exlenta, quisavertet eani, ad repiol>os,
Conterelur, inquam, tunc penilus, quando ci tola ulsuperius dixinms, arbilror refcrendum. Sicut
lentandi vel persequendi potestale sublala, in abys- cnim ccrta ct siabilis est de electoium salute mi-
sum aelernis ignibus cruciandus detrudeltir. Tuuc sei icordia, ita pro eerto slabil s est ct inccmmula-
certe jugum gravissimum infeiieilat s onusque ;
,
bilis de repruborum damnatione jiisiilia. Sed jam
ponderosissimum quoJ multis modis lii hac v la
,
in fine bujus oncris finem faciamus bujus sermonis,
portamus, a noslris reniribus vcl humeris aufcre- absecrantes Dominum ct Deum noslium ut onus
tur, quando, omni morlalitaie oinnique inliriniute quod in vitiis esl cdveamus : quod in lcnlalk nibus
virlute resurrectionis absorpta, crumpeiuus in banc q ct miseriis est, virilitcr suslineamus, ut illuJ quod
vocem exsuluuionis : Ubi est vwrs, vicloria tua ? in poena eril aeterna, evadere mcreamur, per Do-
Vbi est mors , stimutus tuus ? (ibid.) Ilic esl certe minum noslrum Jcsum Cbrislum, cui booor ct

onus, oneris finis , quo civiias confusionis , id est imperium peromuia saecula saeculorum. Amcn.
Babyion cum principe suo diabdo aeiernis poenis SERMO XXt.
onerando in infernum demergclur ; el ti\iias pacis, De principio oneris Phitisthiim.
id est Jerusalem, cum suo principe Cbristo, quae Oncre Babylonis exposito, onus Pbilislbiim expo-
onus Babyloni?, quo onerata esi, vcl prudenlerca- nendum suscepimus, vestris muito magis oralioni-
vit, vel magna virttite snslinuii, vcl polentjr cvasil, bus, quam nostris viribus frcti. Propbela igilurno-
iu ccelum roronanda iransfcivtur. Cavit quidem
,
mine Babylonis generaliter mundum, qui in cleclis
ne vitiis cjus opprimcrctur sustinuit, cum ejus ; rcprobisque dividilur, intelligens, quo fuerat onere
persectitionibus urgerctnr; evasit, cuni excedens e vcl pretnendi vel opprimendi, mystico sermone de-
corpore a requie cxciperetur. Ne quis vero existi- scripsil, Domino alteslanlc, qui ait : Uoc consiiium,
mcl de una aliqua regione propbelam lam divinum qnod cogiiavi super omnem terram : el liaic munus.
oratulum lexuisse, omnem binc amLiguilatem Do- extenta super omnes gentes (lsai. xiv). Nunc de gcnc-
ininus ipse excludcns suhjecil :
® rcad spcciem (ransicns, singularumgentium singu-
Hoc consiliiim, quod cogilavi super omnem lerrain ;
Ia describil onera, utquod paucis verbis de loto pro-
el licec manus exlenta super onmes gentes. Quid ma- plictaveral, pcrpartes enuclealiusexsequatur. Elpri-
nifeslius ? Ostcndit quippe ea qu.-e dicta sunt in boc mum quidem conlra Philisthiin divini judicii pandit
oneie, ad uuiversum orbem omncsque gentes per- consilitim : qui cadcnlcs poculo interprctanlur. Pcr
tinere : quae, quoniam in cleclis et reprobis divisae quosJuJajos arbilror dcsignari : qui Iegis lillcram
suut, ad illos consilium, ad isios raanum extentam quasi vino vclcri debriali, a gralia cxciderunt.
aestimo pertinerc. Profundum sane allumque cou^i- lguo;anles enim Dci jttsiitiam, cl suam volcnles
lium quod, electi cum reprobis in cadcm socictate coiistiluerc, justilias Dt-i non suut subjccti. Qui
vivenles, eodem onere miseriarum premuulur, cl enim in legc juslificari sc arbilrabantur, a gratia
mirabiliter adjuvan:ur, ne opprimantur; quod ple- cxcidcrunt. Uoccstvinum illudvetus, quod dcfccit
rumque eisdem peccatis et crimmibus praegravali, iu nttpiiis (Jomi. n); quoniam Dominus nosler Je-
conversione et emendatiori conversatione ab iis se- sus Christus procedens dc utero Virginis, tanquam
parantur; quodsivc vitiis, sive doloribus, sive lcu- sponsus dc thalamo stio (Psal. xviu) legalibus sa-
tationibus Oiiercnlur, omnia cis in l>onum cooperaa- cramcnlis quasi vino vclcri linem dedit, ct Evangrlii
4J5 SERMONES DE O.NERIBUS. 410
vinumnovuro omnibus ad uoagni regis iiiii nupiias A produnt Evangeiia (Judk. xy). Observant os ejus
vocatis propinavit. Judxi igitur legis lillrne inbae- Scribx et Pharisxi ;
quxslioncs objiciunt, divessa-
rentes, ct lcgislalorem ignoranles, quasi polati et rum causarum scntentias cxigunt, ut csset uncle
inehriali clamaverunl, dicentes : Nos tegem liabe- accusaretur, unde judici, unde morti cx senlentia
mus, et secuv.dum legem debel mori. ruina, o ea- tradcretur. Veniunt autem cum quastionihus quasi
sus! Non hubemus regem, nisi Cwsarem (Joan. cum vinculis : quibus ruplis tolics liber exivit,
xix).Magnuscasus a Chrisio cadere et Cxsari ad- quolies ah ipsis fueral impctitus. Licet, inquiuut,
bxrere. Et congrue satis de plurimarum gentium censum dareCamari,mi non ? (Matth. xxu.) Laqueum
tractaturus interitu, a Judatis sumit < xordium : qui paraverunl pedibus ejus, sed inciderunl in illum
primi omnium Cbristum suseipientes, ab cjus Gde (Psat. lvi). Reddite, inquit, quoe sunt Cccsaris Cce-
primi corrueruiU. Sicergo incipil : sari : el quce sunl Dei Deo (Matlh. xxn). Sic ct de
In anno quo mortuus est', rex Achai, faclum esl adullera : Mcyses pracepii hujusmodi tapidare; quid
onus islud. Acbaz rex pessimus et supe: bissimus, lu dicis ? (Joan. vin.) Ille sic vincula rupit, ut adul-
divinx legis coniemplor, el idolorum venerator, lera liberata, illi sua senlenlia ferirentur, et pro-
diabolum significal. Viia autem ejus rcgnum ejus prix conscientix accusatione lapiilarenlur. Tandem
: quod in gcnere humano ob culpam
potest intelligi r,iSlc Samson amore merclricisrcsolulus in somnum,
primx prxvaricationis oblinuit. Quandoigilurii.or- nuJalus crine, foriitudiue pariler spoliatur, Phili-
tuus est rex. Acliaz ? Quando certe impletum es(, sthinorumque tradilus poteslati, irrisioni patuit
quod ait Doininus per prnpbelam Eromors tua, o : Sicel meus Samson amans merciricem,
el dolori.
mors! (Ose. xm.) Dcnique traduxit in ciuceprin- qux sub omni Hgno frcndoso et in omni colle nc-
cipatus etpolesiates, palam triuropbans eos in se- moroso prostrata, quol iilola vcnerabalur, lot quasi
metipso. Itaque, fratres, quandiu diabolusin omnes adulteiiis polluebalur, crincm deposuit, fortituJi-
gentes habuit polestalem, populus Judxorum sua ncm abscoudit, vincula susccpil. Elapsis discipulis
prosperilate gaudebat, habens templum, altare, quasi calvus ascendil locum Calvaria- et JuJ^orttm
ephoJ, theraphim, saccrdotcs et sacriGcia. At in tiaJitus volunlali, irridclur penJens in eruce. Cei-
anno, id estin tempore, r,uo mortuusest rex Achaz, nens auiem propheta in spiritu, lxlilia vesana per-
quo videlicet diaboli dcstruclum cst impcrium fusos anle crucem agilare c^put, impropetatcmiia-
ccepit plebs illa gravi miseriarum onereprxgravaii. cula, suadere descensum, hanc incplam compescit
Unde infelicilas infelicitali succcssit, donec abrasi Ixtiliam, dicens
Pliilisth&a omnis tu, : Ne lcvteris,

de terra vivenlium, a lcrra cliam morientiuin, qux ^ quia comminuta est virgu percussoris lui .Velut pcr-
illis fucrat in hxrcdiialcm coucessa, penitus dele- cussionibus ejus liberuli, insultant in cruce pcn-
rtnlur. NelKteris, PhUislliasa omnis tu ;quoniam com- denti, prx lxlilia caput moventes ct dicenles Si :

minutaesl virga percussoris lui. Recordamini, fra- Filius Dei esl, descendut de cruce (Muttli. xxvtt). ()

tres, consiliura illud, quod contra Dominum popu- Philislhxa ! o cbria ! o potionata ! o \esana ! Cadis,
lus illelcgilur collegisse : in quo a Caipha poiitihce ruis, prosterneris. Comminuta tibi videlur viign,
dccretum est unum mori bominero, ne gens tota id cst polestas percussoris tui; capto insultas Sam-
percai. Si euim, inquiunl, dimitlimuseunsic, omnes soni, cui capiili abrasi sunt, cui cruli suntoculi;
credenl in eum; et venient llomani, et tollenl nostrum ne lxleris, Pbilislhxa omnis lu. Morielur Samson,
locum ct genlem (Joan. xi). Trepidaverunt limore, comminuta videbitur potestas ejus; sed mors ejus
tibinon erat limor (Psal. xm). Videral in somnis lua est desolatio, Gliorum oppressio, glorix vcstrx
sanctus palriarcha Joscpb, quod csset a fratribus diminuiio, ruina lempli, sublatio sacerdolii, lotius
adorandus. Quod ne iierct, vendiltir in /Egyptum plcbis dispersio. Ideo ne tceteris, Philisthaia omnis
(Cen. xxxvn) ; pcr quod tameu accidit, lu, quia comminuta est virga percussoris tui. Quod
ut iicret.

Occidendum itaqueChrislum auiumant, nccreden- autem dicit, omnis tu, magnitudinem gaudii, quo
tibusiu eum populis, Romani eis el locumauferanl D in Christi mnrte exsullabant, cxpressit. Ne lxleris,
el gentem ; cum iJco quiaoccisus est, lotus in eum ne gaudeas, nc cxsulles, ne insultes : iton enini

crediJerit munJus, nibilominusquc vcnerinl Ro- tanlum scelusdivina justitia diniitlet inultum.Quo-
mani, et grnlcm abslulcrint, el locum. Vcrumla niam cnim characlercm vctitatis non receperunl, ut
men ab lioc limnre sihi vidcbantur liberali.quando, salvi Gerent, millet illis Detis operalorcm erroris,
posito iu cruce Jcsu et in moricm rcsolulo, nomcn ut credant mendacio. Ilinc Dominus in Evangelio :

ojus etvirtutem cxslinxisse gauJcbant. Rcvocemus Ego veni, inquit, bi nomine Putris mei, et non recc-
ad memoriam ea qux dc Philislhxis cl Samson sa- pitlis me; atius veniet in numine suo, illum recipie-
cra narrat bistoria : ubi manifeslc Philislbxi Ju- tis (Joan. v). Ipse csl opcrator erroris, a Judxis in
dxorutu, Samson autem Domini Salvaluris lenct Gncsxculi suscipiendus, digno Dci judicio, ul qui
imaginem : qui missus ad ovcs qux pericrant do- couicmpserunt Christum, habeant Antichrislum.
mus Israel, meretricis Dalilx, Ecclcsix videlicct dc Unde subjungiliir : De radice totubri egredielur re-
genlibus, concupivit an:plexus. Hoc igilur Samson gutus, ct semen ejus absorbens volucrem. Cum sau-
a Philislhxis quot passus sii injurias ;
qtiibus appe- ctus pairiarclta Jacob lilios benedicerel, ct inter

lilus vinculis, quibus cliam ntinis pulsatns satra cacteros Dan beuciliccndus accedorel, ait dc co :
447 H. AELREDI ABJ3YTIS RJEVALL. OPP. PARS I. — ASCETICA. 418

Fiai Dan cduber in via, cerastes in scmila (Geu. \ conspcclii juillcis sla:is, tain fortia clc Chrislo cjtis-

xlix). Sicut igi'ur exiit virga <ic radice Jesse, cl quc pfteccplis disseruil, »t lonilruuin vcrhorum
flos de radice cjus asccndit, i «I est Christus, iia ni- ejns Feslus nc.n suslincns : Insanis, inquit, Paulc,

inirem dc iadice Dan, qui diclog cst colulier, egre- lillcra: mullte le a<l insauiam provocant (Act. x.wi).
dietur rcgulus, i<! est Auiichristus. Regulus, qui ct Sanc quics ista Iranquillitalem mcntis significat,

suoatque
basiCsciif, res scrpenliumdicitur, afflalu qua nec suis pcrscculoi ibus irasccLatur ;
qiia nullo,

conspcclu liomines periinenc. Comparatur autem adversns odienlcs sc, odio inovebalur; qua pro ini-

s .'ipcns islc Anlichrislo, qui rjiil virtute el maliiia niicis orarc, malefacientibus Iienefacerc, pro corum

plenui erit, et rcs esl lerpenliuin, id est princepi viia, qui eorum vitam sllicbant, didiccrat laboraiv.
daemoniorum ; cujus aflbtus nequi:ia, et illumina- Ilinc cst, quod Stephaiius pro lapidanlibus intcr-
a h'!e verilatil oceidct. Quos ccdil (Act. vu), Pctrus verbcrantibus vcrbuin salu-
lus scicnlia, plures
euim fallii astolla, aspectu ejus puta esse pcrcus- lis non snblrahil, Paulus pro cis, qui scmelcum la*
so.-,; quos autcm malilia cogit, ejus afflatu scias pidavcranl, quinquies verberaverant, tristiliam ma-
CSSC occisos. Et semen, inquit, <>;«« absorbens vota- gnam hahet, et conlinuum dolorem curdis. Sed iliis

crem. Siugulareui numeium poi.it pro plurali. Sc fiducialiler agentibus, el in cbarilalii suavitale

utbouura seinen veibum scmcn B quicsccntibus, quid Philislhaeis factum esl a quibus
l>ei, ita profecto
pcssiinum verbum Aiitichrisii. Vcrbum iiaqueejus, nostro Samsoni illusum cst? Audi quod scqui-

praedicalio ejus, doclrina ejus, quasi scmcn ejus lur :

absorbebit Judaeos; non ouuics tamcn, sed illo3, F.t inlcrirc fuci/im fume radirem tuam ; el rc-
<;ui superbia lumidi, ncc ad coelum possunt ascen- liquinti interfuiam. Intcriit famc radix cjus ,

dcrc, nec iiilcrrain |ier liumiiiiatcin volunt descen-

quando , inccnso leinplo , civilas paritcr ruil ,

ct tota illa nobililas aut fatne aut gladio pcrii!.

dere, scd, sicut volucres in hoc inani intcr coelum
corum mcrcntur consortium, Possunt pnnliliccs et saccrdotcs radix gcnlis ap-
pendeutes et terram,
<jui projecti dc coclo, in hoc aere caliginoso sortili pellari; quoniam, sicut vilalis succus a radicc

ex sugge- procedcns per totum arboris corpus ramosquc

sunt locum. Deradiceenim colubri, id est

slione diaboli egressus cst rcguliis, supcrbia, odiuin, dillunditur, ila pcr Icgis dortrinaiu a saccrdo-
tibus ministratam rcliqu;e plebi saluiis remedia pa-
indignatio Ronianorum, quorum tttncimperalorpes-
simusNero, rcgulo vcnenoso uon immerito compa- rabantur. Qui qnoniain vcrbum Christi rcpulerunl,

quam ex co et indignosse judicabani regno Dci, ips

:

s famc per-
ralur; cujussemen, id cst volunlas,
lubri alUat.i concepil, Vespasianum misit in Ju-c euntibus, eorum reliquiae, id esl cajtera multftudo,

dx-am, qui ciim lilio suo Tiioomnem pilenliarn, et vitam quae Christus cst deserentes , ailerna morte

luperbiam, et gloriam Jud;eoruui absoibuii. Et pa- punitue sunl. Iluec sccundum fulurorum praenuutia-
sceniur primogeniti pauperum. Improperat sermo lionem dicla, moraliter sunt repelenda, ut fideni

populo odium, quod non solum quam prophetiae verilas coniirmat, ornent morcs
prophcticus iufelici

iu Cliristum, verum etiam in cjus discipulos cxer- vita commcndet, fmis coronct. Et hoc quidcmonus
ccbani. Quandiu eorum durabat imperium, nou Pbilislbiitn non sccundum id soluin intelligenduni
est, quo premilur Philislhiim vcl opprimitur; sed
ccssabat a discipulis Christi perscculio Juda:orum :

a quibus alii occisi, al i lapidali, alii suis fugati cliam sccundum hoc, quod vcl premit, vcl opprimil.

sunt sc:!ibiis, alii Oagellii atiriti. Cerncns itaq*e Carearnus proinde, fratrcs charissimi,a Philistha-.is.
prophcla omnia Judaeos multis
in spirilu, post h;cc opprimi quoniam, ut non premamur, cavcre non
;

inalis aflecios, Chrisli vero d scipulos post corum possiimus. Simus crgo sicut Samson Nazarci , id

persecutionem, imoel in ipsa corum perseculione, rsl Domino consecrati, ct, crescente capitis nostri
caesaric, sancti cfficiamur. Crines ncstri in quibtis
bonae conscienliac confidentia alacres. Et pasceutur.
inquit, primogenili pauperum. Paupcrcs sunt, de est noslra maxima iortiludo , non prodanlur incrc-

Dominui in Evangelio Reati pavperes spi- n Irici ; ct sic nec vincuiis conslringi, ncc glailiis lci
-uibui :

quoniam ipsorum csl reanum cwlorum (Mattlt. reri, ncc includi carcerc, nec a mullitudine polcri •

ritu,

vi). Isti suut paupcres, qui abrcnuntiaiitcs uiundo, mus supcrari. El si forle exsnllect Philisth.ei, < t

ctiam patri si atiqtiando capti vidcamur, eorum jam vinculis

et omnibus divitiis eju», valefacientei
mancipandi, audient a propheta : Se ta-leris, Pht-
et matri, frairibui ct lororibus, agriset posscssio-
Quorum listhmu omnis lu quoniam comminuta est virga
bus, niidi nudum Chiisiiim lequuntur. ,

oiiinium primogcnili satidi fucrunl apostoli, et ili- percussoris lui. Scd, quia haec lalius et manifestiiis

orc prosequcmla sunt reparemui lilenlio vircs, len-

scipuliChrisli qui hancjirimo doctrinain cx
:
ejtll

diccbant Ecce nos lumoratione : ct ad luec indagamla mysleria cra-

audientcs, sccura contcientia :

et seculi sumus Quid erqo erit stinoconveiiiamus ad laudem ct gloriam Domini

reliquimtu omnia, tc.

Christo re- nostri Jesu Chrisli, cui bonor el gloria in saccula

nobis? (Matilt. xi\.) Vere fiducialilcr in
lacerdoli- s:ccu!orum. Amcn.
quievit Petrui, quando, praecipienlibos

lnis, nc loquerenlur nomine Jesu, reipondit

in :
SERMO XXII.

Obedire oporlel Deo marjis qumn homimbus (Act. v).

De eodem capitulo moraliter exposilo.
Orus riiilisihiiin, quod post onus Rabylonis cum
Quanta etiam liducia quiesccbal Paulus, quando in
 4i9 SKHMONLS D£ ONERIBUS. kW
xeatra cJiaritate tractandum saseepiraas, paucis A lcnliam, saiisfaetioncin abjnraf. impius, ena t©-
quiilca> verbis propbeta eomprehendil ; qui lamcn ncnl jn profunduin roalorum rc p»er«
hciisuuia piofuuditatc mukonua mafcriam mini- sviu ). blaspbemas in Dcum,iniqaus inproximom,
stravii. Itaque, fraires, de allegoricia moolibos ad peraiciosias saerieas in sentei p nm : qai, qaoaiam
plana Iropologica dcscendeni-s, ad ipsios oneris de renia desperat, ritia riUia eumulaus, ip»j d«:-
principia icdeamus; dieamusque, per Pjilisthiim tioni rchemenUora romenta ministrat. Per
superlsos qcoque iateUigi, qui eonfidaol ia rirlnte rolucreni auimal pcnnatam, etcderi rolata -

sua, ct in multiladine gratiarum spirilualiom glo- peieiilcin, spes significalar per quam lerre-
;

riaatar (Psal. \l\jii }. Ili sant, qui ean Lolb nis coslesiia, aetcroa temporalibas, bumauis dirina
egressi de Sodaniis ( t»en. x I, el moaiem rirtotam praepoaunos ; perqaam etiamjam aaocsalri fa< ti

consccndenles, inebiiautur a duo! us sororibas, sumus, ei Kliti-tc in eoefestibus eonn gnamo*. Ilano
superbia ci rana gloria : et sic seusibililer ad tur- ilaque roluen m dcsperalio absotbet, qoaodo a •.
i l

pia ilJecii, etiaiu in abomiuationes pc»simasdibH sis pecnis, qaibos ad ca-lcstia rolaiur, aaima dc-
Jiunitir, ut mcrito dicaotar PbiUstbiim, idcsl ca- cli>iai ad iaflma, ut eootcmacns ratara, amj
ileutes potio.e. Videal cliaritas vcstra, rralres,
lur lerreslra, uibilqoc altra dcsidcrct, qaai nibi|
cum nalaraliter, singulis espulsis riiiis, rirtuies B
quod uUra sit spcrct. S<h] et boe qood dicitmr N%
qoam
:

suecedant, liacc snpcrbia rieinior rinalibos,

lclciis Pliitiitliwa omuis tu, ad ipsos congiue sa
\iiiis, qnanto n agis qoisqoe profecerit, lanto ad-
lis dirigitor, qoi minus grae dirioa flagella rnsri
vcrsos ciini aciius convalescit. Est autein malti-
piuut; iu prosperilale efiusi, in adTcrsilale qacra-
formb) li.ec liestia, quae vix caveri poiesi, eistiogui
losi; qaos favor eleval, persceutio eonlurbal. £ia,
aulcai in bae rila nullo omnJo potcsi : qoippe coi
fiatres. ut ait 4poslolas : Qnis esl fittut, quem non
uaors sua rifae inaicria sit, indeqoe robaslios sar-
corripii paler ? Flurjellat atnppt omnem flium <

gat, quo ceriius puiatur exsliucla. Intelligitis quce

vecipit ilh.br. Kii . Polcsl itaqac tt ipse did per-
dico? Quandiu \ivunt in le vitia, quorum iaceator
eassor, qai percaUl d sanat, moiiifical el ririficat,
cst Achaz, ei enUactatia gravis esl libi eom eame
dedocil jd ioferos el icducit (7 Fieg. n . Ii.s^j cerie
«•t sanguinc crcbraque libi, licel oplime pugnauli,
\ulnera infligunlur; non audet be->lia illa caputeri-
rirgam rirtolis suae emiuitei Siou (l'?.al. cn , i.t

visitet in \irga iniquilales noslias, et in \erberi-

gcrc ; noii audct ndvcrsus timidum ct paridom in
Liis peerala nostra [PuU. lx.xxmh . Magnam >.-t,
procinctu positsm esitialem inire eooflictom. Al
rratres, divmfe miscraUoais iadiciam, quan !o oou
si, mortuo AcLaz, qoieveriui iucc-ntha libidinam,
mox coluLc-r lo.tuosus eapal erigil \iru'e„tum, ac C P»»l w P«seat| ;
qoando mm -iserrlur, qoaada
sepU fias uostras spinis, et occludil maceria, ai
veneni sui suggestione aiiiuiani iuflans, primo rir-
q ojrrcates morfem aoa inveniamus <0«e. u
tniibus reddit inaucm; delnde sub ipsoUmore \i-
,

liurum palrvdincm generans,

quando omnes dulei d nes qaUms inhiamas, mulii-
in ea qu.c se erai
gloriabatur, vitia proslernit. I.ilur quasi in rirts •
mods aspergil amariUuUoc, ne tnhaereamas. Qaid
tu, PhilnUbaee, eadeos potiooe? H pleritel inebria-
tum ctilin-ine positos, et jam non in Domino, nrd
in se gloriari incipenles, albjquilnr sermo propbe- \iite amaritndinc Pominos; poUonavil le caUcc
irae ejos, el sagiibe ejus iafisse suut Ll\ [Psal.
ticus : Ne laieris, inqaiena, PMIhiktea, qox jam
potionars calice snperbiae, qme jam iocipis ad in-
iiwii, : qaarum usdignauo ebibil spiriiam tuum.
feri^ra de superioribus ruere
Certc »i irasceris,
si munuuras, si indigaaris, si
jm- : ne taHeris, quiac r

niaiiuin repellis medici, Pbilislbseus es cadcns po-

minula esl tirga Acbaz percas-
percustoris tui. IslC
sor nosier est, cui pleramqae djt Dominas rirgam Uqqc.mdc ramam incurrens, mle iperarepoteras

in manu tpereaUat, ut fljgellct; aflUgcmi lcnla- erectieuem. Vae libi, si averteiit zeium suum a l'-,

Uonibos ul ultra non iiascalur lilji sicut ad quosdam loqui-

et suggeslionibus quatieus. Quai qaidem ;

virga tunc comminuitur, tur pcr prophetam ifoa visitabo super filiat testras,
qoando ct leolaadi pate- rj
.

cum luerinl fomicata:; neque super uioret teitrat,

slas subtrabitur. Veramlamcn, ne laeteris, o Pnili-
ernm edsdterasrriai [Oiee nr). laiciiccs ergo suut,
sthxa, qua->i jam eraseru ut ; glorieris, i|uasi

colubruui illum venei.osum luis viribus exstirnc- de quibus conquerilur in Psalmis : ffoa audiiit po-

ris. Cave proimJe radicem colubri. Quia de radtce pulus meus tegem vuam ; et Itraet non uUtndil mihi

coliibri egredielur regulus; de superbia Dei con- (Psot. lxxx). Nok audivil docenlem, iion siistinuit

temptus. Hcgulus rex est serpeoUam, et Dei con* eorripiesjjtem : ilfiac leteUei etmefedoU, binc mur-
tcmptus omnium potentior riUoram, qua? tunc ma- iiiurosi, uliobique iugrali. Qua igilur SMJBjn pieclea-
gis dami.abilio jodicantOf, quando non ei ignoi.in- lui ;
qaUWS pro liii afficieulur tormentis? Audi
li.t vel iiifirmiiaie, sed potius ex coniemplu gene- SJOOd seooilar : El iiuslsi eot secunJum desidaia
Nascitur aulcrn cordit eorum {:bid.}. hUclfigll Chariti fia-
ranlur. coiilemplus ex superljia ;

quia nisi priu3 mcns bumaua tumuerit, ad sui Ires niLi. Multi pro peeeaUi ipismtwr a Do-

trealoris injiiriaui non crumpit. ht temen ejus inino, alfJiguritur inopia, pcr>ecutioiiibus alleiun-

absorbeus tolucrem. S,c enim coulemptus dcspero- mii, debUUaatar sscmbris, di\t.-rsi> toimcntorum
lio est. qurn ( oiifrs->ioi;cin c.xcludrt, iiridet pceni- i excraciantar. Qui si aihfl lurrectismii
451 B. AELREDl ABRATIS RIEVALL. OPP. PAHS I. — ASCEflCA. 452

sdmiscrini, sed, sicul iu prosp^ris supcrflui, ila in A cernsnam insciii, cx qua rogulus prncvcalur, cujug
adversis invenianlur blasphemi, suspcndit virgam semen absorbcl vclucrcm, de quibus adhuc pro-
gladium mitiil in vaginam.tradens eos| in dcsidcria phela suhjungit :

cordis sui, uleant inadinventiones SU3S (Psal. lxxx). Et inierire faciam radicem luam famc, et reliquiui

Tunc lxiantur, cum male fecerint (Prov. n). Tali- tuas interficium. Inlei fecta radice , quidni rami
bus crgo loquitur prophela, dicens : Ne lccleris, pariter mnria:itur, ut pcrcunlc quod primum est,

Philislhcea omnis tu quia conminula ,

est virga per- etiam ultiina quxquc delcantur? Fidesradix, cxte-
cussoris lui. Ne Ixteris, quod a percussionc ccssa- rx virtutcs reliquix; ilaque uhi fides corrumpitur,
vit, qui le erudivit, cujus virga capul serpcniis cxclu- omnes parilcr virlutes cvauescunt , quia, omne
dit, reguli venena depulil, et semen ejus pcssimum quod non est ex fide, peccalum est (Rom. xiv). Quid
arefecit. De radice enim colubri egredielur regulus igilur ? iNihil remedii, nihil spei supcresl Phili-
cx voluntatc videlicet corrupta deleclatio iinmunda, sthxis? Est, si quidcm feccrint, quod subjungitur :

cujus 6emen sunt opera pessima, qux lotum quod hxc nondum Ulula, porla; clama, civilas. Sed, quia

prius in anima noslra sapiebat, el instar voluci is allegoricc exposita sunt, moralcrn hanc expositio-

pennalx dcsiderio et affeclu superiora pelebat , ob- uem nuuc iuterim diflcramus, Vcrum, quia onus
ruunl et ahsorbent. Scd Philisthxis, id est supcr- R Philislhiim non solum secundum hoc quod pre-
bis lali oncre depressis, qaid pauperes facient, id mitur, sed secundum hoc quod premit, polest in-

csl humiles? Sequitur : telligi; dicamus Philislhxos immundos esse spiri-

Etpascentur primogeniti pauperum; et pauperes tus, qui inebriati supcrbia, a ccelesli ilta mansione
fiduciuliter requiescent. Hi sunt pauperes quibus Do- co; rucruut. II i sunt qui nos suis fatigant sugge-
111111115 ait Beali paupercs spirilu, quoniam vestrum
:
stiouibus, lcntationibus prcmuut, oncranl dolori-
est rcgnum ccelorum ( Matth. v ). Pauperlas ista se- hus. Advcrsus hos nohis esl colluctatio, a quibus
cundum affectum xslimatur, non secunduin scnsurr. nonnunquam vulncramur el perculimur, quos nos
cum abundans diviliis, regnoque suhlimis, dic.it : vicissim ct pcrculimus cl vulncramus. Induile pro-

Ego vero egenus et pauper sum (Ptal. lxix). Sunl au- inde vos, fnlres, armatura Dei, ul possitis stare

tcm quxdam virlutes in quibus incipimus, quxdara adversus insidias diaholi (Ephcs. vi). Cusloditc
in quihus proficimus, quxdam in quibus pcrfici- maximam rortiiudinem vcslram, quam instar Sam-
inur. Prin.a aulem omuiura fldes, quam spes cor- son, scplem vohis crines conscrvant. Inslant Phi-

roborat, charilas remunerat. Hla aulcm fiJes virtus lislhxi , dormicnlibus funcs injiciunl; sed nisi
cst, qux per dileclioncm opcralur, cum sine spe prius radantur septem ciincs, nihil proiiriunt. De
remunerationis nemo bene operolur. Hi sunl pri- his funibus ail Prophcla : f unes peccalorum circum-
mogeuiti pauperum, id est hurailium, qui uon in plexi sunt me (Psal. cxvm). Sed, quia fecit Deus
se, sed iu Domino gloriantur. Esl quxdam in hac quod sequilur : Et legem tuam non tum oblimt
vila experienlia, qux fidem prohal, spem corroh )- ( Psut. lix ), in alio psalmo confiuenler protlamat
rat, nutrit charilatera ; unctio scilicet illa spiriius, Dirupisti vincula mea ( Ptat. cxv ). Sunl autem tres

qux nos docet de oronibus : qux quasdam nobis fnues quibus nos appetunl Pbilislhxt, concupiscen-
fulurx beatitudinis infundit priniitias, cor noslrum lia oarnis oculorumque, cl supcrhia vitx. Vide, o
simul illuminans et accendcus, ul vidcat et amct, Sainson, ne dormias ; vide ne olio dissolvaris; videne
gusut et inlelligal ;
quando ipse spiritus tcsliuio- inciftiicis, vanx vidclicet glorix, scducaris iilece-

nium reddil spiritui noslro, quouiain sumus filii bris. Oiiositas inimica csl auimx : in dcsideriis

Dei ( Rom. vm ). Ilx igitur vh lulcs si sic pascan- omnis otiosus. Audianl hoc, qui occasio-
eniin cst
tur, 6i sic nutriaulur, in cxleris facilius proficimus, nes quxrunl vagandi, quibus commune opus ma-
qux ah his introducunlur, cum fidei timor adhx- nuum oncri est, qui, fralrihus ncccssariis operi-
reat, patientia spci, caslilas charilati. Deinde timor bus inlentis, olio vacant et fabulis. Ili sunt quos
parit prudeniiam, patienlia fortitudinem, tcnipe- ^ s;tpe cernimus Philislhinorum innexos funibus,
rantiam caslitas, charitas jusliiiam. Per has pos- nunc camis stimulis agilari, nunc slukis occupa-
tremo asccnditur ad sapicniiam, quasi per rivulo* lionibus iufeliciler irrctiri, uuuc quasi quibusdatn
ad fontem, fules tiansiil iu spcm, spes in posscs- furiis actos gyrovagando multis dclraclioaibus ex-
sionem, chnriias in pleniludiuem. Tuuc profccto poni : quos Philislhxi fune ca.nalis ccncupiscen-
fiet, quod sequilur El pauperes fiducialiier requie-
: lix trahunt ad lihidinem, fune concupisccnlix ocu-
scent. Cum enim humiles quique, qui nesciuul in lorum ad vanitalem, fune supcrbix ad sup. rstitio-

suis meritis gloriari, quos paupcrcs vocal prophela, nem. Crines procedunt cx capile, cogilationes ex
ad virlulum culmen pervenerinl, fiducialiler re- corde. In seplcm itaquc cogitationibus conservalur
quiescent, quibus se nou iugerit spcs superbix, et fortitudo lua ;
quarum dux sunl de prxieritis, dux
ideo nec tnauu peccaloris moveri possunt, ncc su- de fuiuiis, tres de prxsentibus. Ad prxlcrila per-
perveniente lurbiue illidi. Ibi, enini, id cst i.i su- linct recordalio creationis et rcdcmptionis: ad
perbia , ccciderunt, qui opcrantur iniquitatem ; ex- futura horror damnalionis, et conlcmplalio xlcrnx
pulti sunt, nec poluerunt ttare (Psul. xxxv). Ibi sunt rcmuncrationis ; ad prxsentia cousideratio nostrx
Philisthxi cadenies put.onc, quibv.s coluber radi- iiihrmiiatis, e: divinx bonitatis, cum memoria illis,
453 SERMONES DE ONEKIBUS. 454
quam saepius expcrimur, consotalionis. Ilas saitc A poeuiteniia. Aitquippe Paulus in inlidelitale prostra-
cogilationes, si lcthali snmno sopilus piodidc- tus, fide erectus, perseculor in inlidelilaie, doctor
ris meretrici, id cst vanne gloriae abscindendas in fidc : Misericordiam consccutus snm ; quia iguo-
iradideris ,
quasi impotens el intirmus Pliili- rans feci in incredulitale (I Tim. \). Ignoranlia ipsa
stliaeis , nequam videlicet spiritibus tradeiis illu- quasi fumus eral : quoe nimirum ab aquilonc proce-
dendus. Quibus lamen exsiltantibus dici po- dcns erroris lenebris menlem ejus obvolverat. Ideo
lcst : Ne laieris, Phiiislhaa omnis lu; quia con- facilius veniam conscquitur, quia secundum aemu-
trita esl virga Sanrson, cujus ilcrum possunl cri- lationem persecutus est Ecclesiam Dei, fumo igno-
ucs crescere, per quoset radicein colnbri, cl parlum ranliae caecatus, non malilia provocatus. Et tu quo-
rcguli potuerit dcclinarc ; si tamcn ut paupcr in lo- que non desperes dc venia; quia, etsi forte non le
«o pascuae collocaius (Psal. xxu ), verbi Dei famem tetigit fumus ignoranliae, letigit lamen fumus sug-
litare potuerit, et in spe divinae misericordiae Qdu- gestionis alienae, leligit fumus carnalis concupi-
cialiter requieverit. Fiel enim ex Dei gratia, ut ra- scenli.e. Ille itaque qui cognoscit figmentum nostrum
dix colubri, cum ei subtracta fucrit peccali materia, (Psal. cn), tanio citius miserelur, quanto in nobis
qitasi fame intereat, non habens unde vivat ; et ipsis portamus, quod ollae illius succensae fumo fa-
siccaelera vitia, quae ex pessima radice pulluiavc- B cilius obfuscalur. I.ieoproslerniturcerlePiiilislhaea,

rant, moriente tadice, marcescaut. Sedjamtaudem id cst anima quaclibel clata : quia ab aquilone, id
seimoni huic dcmus finem, obsecranlcs Dei mise- estdiabnlica teniationc, aul ignorantiae, aut concu-
licordiam, ut intcrius illo verbo pasci raereamur, piscentiue fumus proccdens, aut circumvenit incau-
quod non liabel finem, quoJ cst Chrislus, cui ho- lam, aul infirmam iliicil. Sed tu uluia cordis con-
nor ct gloria iu saccula sxeulorurn. Amen. trilionc, clama confcssionc, ul fiat quod in hoc ipso
SERMO XXIII. propheta scripium est : Sume cilharam; circui ci-
vilatem, meretrix obtivioni tradita (Isa. xxiii). Bene
Ab eo quod ait : « Ulula, porla, > usque ad finem
oneris Phitisthiim (Isa. xiv). cane, frequenla canlicum, ut memoria lui sit apud
Pcr Philisthaios, qui cadentes polione vcl poculo inisericordiain KeJempioris. Ipse cnim scit, quia

inlerpretraniur, secundura lypum fulurorum, Ju* non esi, qui fuini hujus pessimi agmcn cffuglat.
daios diximus designari : qui ob necem Domini Sal- Quis cnim cst, cujuscarnem vel nienlem inslarolhe
vatoris a Komanis dcpiessi et oppressi, effusi sunt fervenlis hostis ille aquilonaris non aliquando suc-
et dispersi ;
quoniam Deus sprevit eos (Psal. lii). ccndat, ignilisque jaculis coiicupiscenliaj fiunum
Undc propheta Et inlcrire, inquit, faciam fame q non excitet? Quid igitur respondebitur numiis gen
:

radicem tuam : el retiquias luas interficiam. Adhuc tium ? Si placet, pcr nuntios gentium angelos con-
quoque calamiiatem describens, subjungit Vtula, traria? forliiudinis intelligc qui, diversis leutalio-
: :

porta; clama, civiias ; prosirata est Philislhaa om- nibus fatigatis, virtutis arduam viam opponunl;
tiis. Haec cst illa civitas cl gcnlis illius dcsolalio, carnis fragilitatcm ct corrupiionem abjiciunt, ut,
q'iam et sanctus Ezechiel dcscribit, loquente ad quadam desperalione dejccti, viam salutis refugiant.

eum Domino Et : tu, fili hominis, sume libi gladium Expertis loquor. In initiis conversioiits nostrae inler

ucutum; et duces eum per caput luum,et barbam. El graves lentationes camis et spiritus, cum nos a!i-

assumes libi stateram ponderis ; ct divides eos. Ter- quando spirilus forn.calionis ureret, nunc inflam -

tiam parlem combures igni ; tertiam partem concides maret ira, nunc gula desideriis agitaret, quasi im-

gtadio; tertiam vero parlem disperges in omnem ven- possibilis videbalur in his omnibus lolerant.a,

utm ; et gtadium denudabis post eos (Ezech. v). Quae maxime cum adoicscenliae lubricus stalus, tentato-

omnia expositione non indigent, scd consideralione. ris mulliplex astus, ex iniirinilate facilis casus pro-
Verum, qua de causa passa sit piebs illa, propheta poneretur. Spiritibus itaque lalia suggerenlibus
non tacet. Ab aquilone enim fumus veniel el nox , quid respondcbitur? Quae spes nostra, quod refu-

est qui effugial agmen ejus. Fumus vcnit cuni Dgium? (Psal. xc.) Quia Dominus fundavit Sio:u
agmine, quoniam inultae abominationcs seculae sunt F. atres, fundamenlum Dei firmum stat, habens signa-
ignorantiam, odia, malcdicla, blasphemiae ; in qui- culum hoc; novit Dominus qui sunl ejus (II Tim. n).

bus miser iilc populus quolidie crescit in pcen.s, iia S.on, o auiina, quae quasi in specula posila lui

ul nullus sit reprobotum, qui fumi illius agmcn Domini praestolaris advenlum, non metuas, nou
eflugial. Quid tu vides, ait Doininus ad Jeremiam, conturlciis; quoniam, si inuaiil venti el fluant flu-

quid tu vides ? Et ille : Oitam succensam, et facies mina, faligari potes, sed subvei ti non potes : fun-

ejus a facie aquitonis (Jer. i). Nosiis quis ille sil, dala enim cs supra pelram (Matlh. vn). Dominus
cui pars placuil aquilonaris; frigida scilicct, et a euim fundavit Sion : qui non periiiittcl uos tentari

Dei calore aliena corda morlalium : per quos ollam supra quod possumus; sed faciet cum icntaiioiie
id

tentaiionis ille qui eis sedel plcrumque succendit; provenlum, ul possimus suslincrc (/ Cor. x). Ilace
ex qtia fumus egrediens multorum excsjcat oculos, mtserorum in liac vila consolatio; haec in lentalio-

cta xeritatis lumine alicnat. Dicil cnim, quomodo nibus forlitudo; haec in tribulatione securilas; hxc
sit Philisthaea proslrata : qua eliam ratioue secu- conslanlia in adversis. Dominus cerle fundavit

rus quis poiest esse dc vcnia, si digna praecesscrit Sion, animaro Dci contcmplatione sublimem, tu
435 B. AELREDl AIJBATIS RIEVALL. OPP. PARS I. — ASCETJCA. 456

verae liumili.alis fundamenfo eam constilucns; i\ujc A cstole ei vi.jilale; quia adversarius vc»tcr diabotus.

lanto securius atque solidms localur, quanlu cre- tanquam lco rugiens circuit qtiuircns qu°m dcvoret
bris proLata lentaiionibus ncc falli polest incauta, (I Petr. v). Isia est advcisaiia illa civitas; atriutn

nec illici jam probala, nec exercilala supjrari. Sic videlicel iilius forlis armali : nui a forliori super-

ita (iic fundavit Duminus Sion et in ipsa spcrabunt ;

venienlc deviclus, et spolia perdidit, et arma proje»
paupcics cjus.id est Iiuiniles, qui apponenles scien- cit. Quamvis et ipsa hominum mulliludo Ar civi-

tiam, apponunt et dolorem, ut in illa bealitudine tas possit inlulligi : quae Deo adversa, ligna lapi-

quandoque glorieutur, quain in Evangelio Domi- desque colebat. Quae quodammodo nocle vaslata
nus dicil : Beali qui tujent, quoniam ipsi consola- csl; quia passione sanclorum et patientia stupefa-

bunlur (Maiih. v) : i:i Cluisto Jesu Domino n stro, cti, quamplures adversariam civilalem sua a! s nta-

cui est cum Dco Palrc, in unitaic Spirilus sancli, tionc vaslaverunt. Tunc terte Moab, id est sapicn-

Jionor ct gloria iis saecula sreculorum. Amen. tia hujus mundi, coiilicuil, uihil virtutis hab.ns in

SERHO XXIV. vcce, qua vcl suam aslrueve, vel Cbristi posset do-

Pe principio oneris Moab. cliinam cvacuare. Sequitur : Quia nocte vaslatus

Explictlo or.erc Pliilistfiiim, conlra Moah arma- est murus, Moab conlicuit. Murus advcrsariae civi-
B tatis, id esl infcrni, idololatria fuit, quam pcr uni-
lur ser:no prophciicus. Ctijus nominis ralioncm
primuin video volsis csse rcddcndam. Sanctus ver&um orbcm virtute Dominicae passionis cernimug
Loth, ut benc nostis, fralrcs Ciiarissimi, egressus cssc va&latam. Murus prselerefi advers;c doctrinae

de Sodomis, cum ejus uxor rclro respiciens iu salis

diaiccliea fuit, vel versutia dispulandi, quam in

essel nmlala figinenluiii, cuin duabus solis r.oclc, id cst in perseculionibus posila simplicilas
filiabus
Chrlsliana subvertit et omnia cjus argumenla fidei
;
asceitdit in monlein, et post incolatum urbis im-
mumlye novus speluncae faclus Tunc ccrle Moab, id est mundi
sinccrilate vastavil.
cst habitalor. Ibi
utraque hujus seusus, conticuit, quando intonans Domiuus
filia ebrii patiis fuiata concubitiim, psiino-
genitaMoah, altera Ammoii super aquas multas obstiuxit os loquentium ini-
lilios ex incestu conce-
qua (Ptal. r.xu), et evaeuavil otnnem scienliain cx-
pit (Genes. xn). Moab auteni de patre, sive aqua
lollcnlcm se advcrsus scientiam Dei. Ideo faclum
patema interpretalur : quem nimirum pater nc-
cst, quoJ subjungilur : Ascendit dornus, el Dibon
scicns de filia genuil, non cv aflectu amoi is, qui in
qaadam dulcedine ad excelsa in planctutn. Domus non solum parietes
spirituslcgitimeco. untes conjun-
git; sedex eo fluxu qui e dormienle cum tccto fundamentoqiEC vocanlur, scd etiam ca
vcl ebrio in-
slar armae sinc ainoris sapore
quse in ipsa domo csl.farnilia, secundum bonos ma-
emanare eonsuevit. C
Quid dicam, losvo mores, bona domus malave appellatur. Igi-
fralres eharissimi? Blaspliemumne pu-
labilis, si in bis sanctum Lotb Domini Salvatoris
lur, pcr domum Moab cor sapientium hujus mundi

imaginem dixero lcntiisse ?

intclligile, in quo non parva familia sensuum, cc~
ttecordamini, quoeso,
Judam gitationum affectionumque versalur. Porro Dibon,
in coiuubitu Tliamar, quam putaverat me-
quas iiilcrpielalur fluxns corum, ipsorum sensuum
retriceiu (Genes. xxxun), ct David in illicito Beth-
vel cogitationum, vel cliam sentenliaium divcrsita-
sabeeamplexu (// Reg. xi), Domini Jesu sccundum
lcm Iasciviamquc sigiiificat. Polesl etiam sic intel-
sanclos Paires expressisse (igiiram : et hic quoque
ligi quod , Cbrisli coritscante doctrina domus ,
Jesum sacerdotem raagnum, sicul in Zacharia mon-
Moab, id cst familla phviosnphorum, discipuli vidc-
stratum est (Zach. 111), in sordidis vestibus non
licel, el Dibon civilas, id est muliiludo magislrorum,
mircmini. Chrisius, ul sciiis, Dei virtus est, ct
qui ctnn gaudio idoLrum solebanl inlcresse culturic,
Dei sapientia (/ Cor. i). Ex Dei aulem sapientia
du-
ad ipsa idola cum planctu ascenderint; cl conl.a
plex scienlia, quasi dux> illiie procrcanlur;
practica
Evangcliuin daemonum rcsponsa cl auxilia tlagita-
scilicet el thcorica. as ilaque filias cum in spe-
vcrinl. Verum, quia sapicntium hujus mundi plnres
luncam, corda vidclicet tenebrosa gentilium Dei Ll
^ conversi ad Cln istum suis abrenuiiliavcruut erron-
sapientia induxisset non ex volunlario pairis
;
se-
bus, plures in innata sibi mal.lia pcrslilerunl :
mine, quod est charilas, scd ex propria curiositale
onus istud tttiosquc langil in his vcibis, illos poeni-
el vanilale, quasi ex incestu, quanidam divinarum
lcntia, islos cordis anguslia docens cssc g avalos.
et huinanaruni rerum scienliara, ex bono quidem
Multi enim philosophorum, lam discipuli quam ma-
palre, sednon lcgitime concepcrunt. Nam, quod
gistri, qnasi domus ct civilas relicto valle erroris,
etiam mundi hojus sapicntes, Deo revelante,
mtilia
de humanis et de divinis didicerunt,
ad cxcclsa consccnderc vii tulis, cum planctu el la-
Paulus tcstis crymis peccata sua tonlitenles, et de pristinis erro-
est, qui ait : Quod uotum est Dei, manifestum esl ribus ct ulasphcmiis bumiliter poenilentes. Et aJdi-
in itlis. Deus enim iltis revclavil (liom. i). Sc- dit prophela : Super Nabo c'. super Med, ba Moub
qtiilur :
ultflabit. Nabo iulcrprrtaiur sessio, Medelja de saltn.
Quia nocle vastala est Ar, Moab conlicuit (Jsa. xv). Ad magistros pe.tinct sessio, secundum illud : Su-
Recolile, qu*so, quod Deus nocle Uadilus et nocte
p calhedram Moysis sederunl Scriba? et Pharisci
r
illusus, inslanle jam nocte, noscilur de
cruce depo- (Maltli. xxiu). Per sallum ubi sunl arborcs infru-
situs. In hac nocte vaslala est Ar, quod
inlerprela- ct::osa3 ci sieiil .s, nbi non hominum, sed ferannn
lur admsarius, de quo beatissimtis Pctrus
Sobrii : babilatio esl, inculla esprimuntur corda gcnliiium;
457 SF.RMONES DE ONERIBLS. m
qui magislris crrorum adlia?rciites, rorum doginaia A gratliemli exempla pnchcbanl. Sed qoi in teciis
mullitudiiiis auctorilatc tucbanlur. Llulalus igilur asccnderant pcr clnlionem , bumiliaii desccndc-
Moab supcr illos doclores plebcsquc describilur : runl pcr eompunctioiiem ; et qui crrores suos pu-
quos a suo consortio rccedentcs, aJ ealholicam blice quasi in plaleis prxdicaverant, uliilalum vo-

lidem converli sine gravi dolore, quod sig-:iilicat cis niiserandas 111 au. ilus oninium euiitlebant. Sc-
ululaius, vidcre non polerant. Unde stilijungiiur : quilur :

/n cunclis capilibus ejus calvilium. Capila Moab 1:0- Clamubit Hescbon, et Eleale, usqne lasa uudila
minatissimos divcrsarum sectarum intellige ma- est vox eorum. Hesebon cogituiivttes, Eleulc uscen*
gislros, Socralem, Plalonem, Diogenem, et cietcros $io, lasa factum sive mandalum inlerpretatur. Crr-
lales. Hi sunt profecto capila Moab, principcs vi- uentes pbilosopbi inulla bominum millia quolidie
delicct scienlisc saecularis. Quis boruui csi, cujus ad Christi lidem ct sacramenta coneurrcrc, con-
pcr Cltristi graliam capilli non siul rasi, disceden- lurbabaniui ; nec facile dici potest, quantus fuerit
tibus ab eorum sccta discipulis, qui cis lanqtiam lunc in eorum cogitatione tumulltis , quomodu
rapilibus suis adhaerere consueverant, et se ad uiirabautur, nunc indignalianlur, mmc erecti in
S.ilvaloris nosli i graliam eonfercnlibus ? Certe ipsi supcrbiam adversabantur : qux oinnia per clamo*
jam videmus pbilosopbos decalvalos : quortim sa- " rcin Hescbon et Elcale, viddicct cogitationis cl
pientias piscatorum doclrina pisefertur; quorum elationis exprimuntur. Nec istc clamor murniurque
sectani ncmo qui profitealur, nemo qui sequalur. cessaverunt , donec de voce in opus proccderent,
1 'eo convcnientcr propbeta stibjungit : Qinnis ve! manifeste persequcndo, vcl lidei Cl uivinis man-
barba radelur. Quandiu imbcrbis esl bomo, puer datis obediendo. Ideo usque lasa audita esl vox co-
aestimatur; barbalus autem viii nomen sonitur. rum. Hsec frai res moralitcr fuerant expo;ienda ; sed
Quasi barLati eranl pbilosopbi, cum eorum saplcn- lin.er et tremor veneruul super me, et conlcxerunt
tia et docirina populi regercntur. Ctini vero perso- me leutbm (Psal. liv), insuper et zclus domus
i.ante Cbristi Evangelio ubique ,corum confu-
et Dei comcdit me (l'sal. lxviii)'; urgct indignalio,
laiitc errores, insipicntes el vccordcs ab omnibus dolor impellil, erumpunl lacrymse, quas lair-en i:a
crcderentiir, quasi rasis barbis dcformes ct inho- comprimil, absorbel aemulaiio. Tubescere me fecit

nori, et vclut in puerilem rcducti btidtiiiam vidc- i.e!us mens (PsaL cxvm) , cl ssevire jam gcslit

bantur. Jam videamus scquenlia : scrmo meus, sed Iticlum mibi magis mairis uie;i*

In triviis ejus accineli sunl sacco; ct super tecla Romana?. Ecclcsiic iudicil, quae utrasquc raanua
ejus, eliu platcis ejus omnis ululatus desccndil in r extendens in coelum, miscrabili vocc videlur cla-
flelum. Ttia bic propoiutniur. trivia, leeta, plalex» mare FUii matri* me<c pttgnaveruut contra ma
:

In iriviis pbilosopborum diverlicula, in tectis supcr- (Cant. 1). Licel enim una sit illa columba Cbristi
bia, iu piateis vita perdiia figuralur. Divei ticula formosa Chrisli ,
pcrfecta Cbristi, cui est unns

babcbant in sopbismarum deceptione, superbhm Veus, una fides, unum baptisma (Eplies, iv) ;
pro-
ex bominum xslimalione, vitam perditam ex car- pier diversos lamen populos et nationes muiue di-

nis el mentis corruptione. Quorum mulii con- cunlur Ecclesix, coiivcnicuics in uua , subjtct;c

vcrsi ad Dominum, in omnibus qunc peccaverunt ;ini , uui obedicntcs. Ipsa csl saucla Romana Ec-
puniti simt. Nam pro dolis et failaciis, qua; in clesia , cujus lihi , sicut audislis ,
pugnaveruiit

triviis cxprimunlur, amicli sacco in signum poc- conlra eam. Alicnati cuim suni quidam a vuiva ,

nitentix perbibcnlur; ct pro stiperbia, qua buccis erraverunl ab utcro , loculi sunt falsa (Psnl. i.vii).

c epaniibus scnteniias de divinis et bunianis quasi Insuper iiiiquilateni iu excclso loculi suui (Psai.

in te.io posiii promulgarc consueveranl, uiulatum i-xxn). Papi* quippe sstiterunl reges tcrr.nc^ et

coiifessionis el conlrilionis cmillcrc o.steiiduntur; priucipes conveiicrunt in 11:111111 , adversus Doiii-

et pro lau ilia via, qua tendchanl nd mortem, hu 1111111 , ct adversus Alexaudrtim Cliiisttim cjtis

iliali, ct suis lacrymis loti, ad vium arctain et D (Psai. 11). Ibi circumdcderunl cuni cancs muili,
anguslam, qure ducil ad vitam , rcgredi nunliaii- concilium maligiianiium oLseditetim (Psal. xxi);
in '.tiviis ejus, liatid ibi insurrcxertinl Mi cuni testcs iniqui (Pzal. xxvi),
t!ir (Maltlt. vn) : Ait crgo :

dubium quin Moab, uccincli sunl sacco; quia ad Joannes ci Guido, sed mentita cst iniquitas sibi

(ibiJ.). Infelices et misci i, qui desccndenlcs ob Je-

nvmoriam icvocanles quibus diverlicjliselfallaciis
simplicilati illuscrant, accincli sacco, id rusalem in Jcricbo, iiicidcrunl iu latroucs (Lnc. x).
liumanx
eum cui pcccavc- Ipsc csl scclesUssinius Oclavianus, qui, insiar l.i-
csl pceiiilenliac asperiiate alllicli,
digna satisfactioue plaearc curarunt. Et tronis, multo terapore in insidiis latitaus, papahun
rani ,

plnteis ejtts omnis ulululus pra?dam, spolia Ecclcsiam a-stitiiavit. Infclix, qui
super tecta ejtts, et in
Dominus in Evangclio ascendil cubile patris sui , ci maculavit straitim
desceudil in fletum, Ail :

aure audulit precdicate super tectu (Matllt. cjus. lsle cst superbissiinus iilc Aman, qui ciu-
(Jkuii iii ,

lecto siquidem altiludo quaidam el mani- ccm paravit Mardochxo, qui rcgem comptilit fcrns
xx). In
fcstalio declaralur. Per plaleas quoque, qua; lali- scnleiiliam morlis in Israel (Esllter vn). O quauib»
vigilabit rcx,quando consurgct de regno suo, quan-
tudicem signiucant, laiam perditionis viam accipe,
aliis per eam do noctcm istam teaebrosam et opertam monis
per quam ct ipsi inccdcbanl , et

CXGV 15
Patrol.
459 B. AELRLDI ADBATIS KILVALL . 01 P. PARS I. — ASCETICA. 4G0

caiigine ducet insomnem? Quando auJiet in An- A pontifcx ex lcgiiima, et, ut iia dicam, foccivditaria

nnlifous suis quanta bona ei feeeril noster Mnrdo- successione, Pelri ofoiinel principatum, ita caelero-
,

€haeus?Quando animadvertet quod ipsam reginam, rum aposloloruni poteslas in cardinalcs consta»,

ro praesente, ille nequissimus nilitur opprnnere? csse transfnsa. Haec cst Ecclesia Romana , cui qni

ls:a est regina, non uxor Artaxerxis regis , sed non communicat, hsereticus est. Illius interesl con-
Christi, de qua Prophola : Aslilil Rerjina a dexlris sulere omnifous ,
judicare de omnibus, omnibits
tuis (Psal. xliv). Hsec cs!, quai liodie in infirinis providcre, ad qnam in Petro vox ista dirigitur :

mcmforis suis, et minus scienlibus legem, clamat /:/ lu aliquando conversus confirma fratres tuoi

cl dicit : lr.dica mihi qucm diligil anima mea ttbi , (Luc. xxii). Quidquid ipsa statuerii, suscipio; ap-

pus<-as, ubi cubes in meridie (Cani. i). Merilo ler- probo qtiod approbaverit, et quod damnaverit dam-
rendo, et cxprobrando respondet : Si ignoras te, no. Ipsius est eligere nobis pastorcm, ct episcopum

eqredere (ibid.). Quam multi , fratres , liodie ne- animarum nostrarum (/ Petr. n). Qnod enim fuit

scientes Scripturas neqne viilulem Dci , egressi in veleri Teslamenlo, in conslilulione ponlificis,

stu.t de Ecclesia ct separanles se a vicario Chri-

,
carnalis gencratio, fooc esl in novo rcgularis clc-

«li , sequunlur praeambtilum Aniichrisli. Fratres, ctio ,

quae est quaedam spiritualis gcneratio :

neino vus seducat inunibns verbis (Ephes. v). Nemo quasi enim generat qtti cligit, quasi gencraltir qui
vofois dicat : Eccc hic Cforislus , vei ecce illic eligitur. Itaqtic, fiatres, quod Aaron fuit filios pro-

(Mmth. xxiv), cuni in fide Pctri semper sit Chri- creare, hoc fuit Christo apostolos eiigerc. Cctcris

•lus ,
quamS. Romana Ecclesia spccialiter muiuavit filiis Aaron unus praferlur Eleazarus, caelcris apo-
a Petro, et servafin petra, qure esl Chrislus. Hacc stolis uints praeponitur Pclrus. Et Pctrus, cuin spi-
igilur Ecclesia ubi coeperit, a qnibus coeperit, quo riiualilcr plures gcnuissef, Clementem practulii cac-

processerit, inspiciamus. Oporief, inquit, Dominus teris : qui ctim ct ipse filiis afoundasset, ipsius
pradicari lioc Evangrlium m universo mundo , in- curise electione, quasi spiriluali quadam gcnera-
cipienlibus ab Jerusulem (Luc. xxiv). Igilur in Je- lione, solus defuncto successit Anacletus. Sicut

rosolymis inilia ejus. Ipsa erat, quae tunc parva igitiir illi legitimi semper fuerunt Petri succcsso-
ct quasi lactens, cum complerentur dics Penteco- res, quos Ecclesia ipsa clegit; sic et illi, quos sui
stes erat in eodem loco, quam Spiritus sanctus singulis temporifous sifoi elegeriuu adjulores , veri

in linguis igncis visilans (Act. u) , et illuininavit cseterorum apostolorum fueront suceessores.Iiaque

sapienlia, et dileclione ignivit. Ex hinc omnium a B. Silveslro et cardinalifous ejtrs, us<nie ad hujtis

gentium voccs facloc sunt in Ecclesiae ore commu- c nosiri teniporis Adrianuin etcardiualcs ejus, ntilla

nc-s, et quod pusiea factum est in omnium genlium nofois est de legitiina successione cunciatio. Ecce,
conversioue ,
praecessit in Iinguarum omnium defuncto Adriano legilimo Pelri succcssore, slat
unione. Ilujus Ecclesiae primus princeps Petrus in cardinalifous caeterorum apostolornm legiiima

fuit , cui diclum esl : Svper hanc pelram ccdifi- successio. Cogitate nunc conslitutcs in mcdio eo-
cubo Ecclcsiam meam (Maltli. xvi). Et ilerum : rum Rolandum et Oclavianum, sic ii.torim nomi-
Pusce ovesmeas (Joan. xxi). Et : Tibi dabo claves nemus eos quasi in utcro matris suae Ecclcsi;e
,

regni ccclorum, et quodcunque ligaveris super ter- Romanae jam lafooranlis in parlu. Rogo fralres ,

utin , eril ligalum et in cop.tis (Matlh. xvi), elc. mci, nonne partus iste sim lis est partui Rebeccae?
Hjec cst Ecclesia, qtiam primilivorum sauctus vo- Ecce infelix Esau rufus el hispidus, quomodoipsa
cat Apostolus , ciijus pleuitmlo potestatis, in ipsius viscera malema ccnlorquct, et simpiicem illum Ja-
priucipc ,
primo de Oriente uansmigrans in Occi- cob , quem totus ille intcraneorum omni eflcctu
dentcm , auctoriiate Spiritus sancti in Romaua concenlus compleclilur, inanifoiis furifoundis inva-
resodit Ecclesia. Ecclesiam sane Romauam non dil? Audistis cniin quomodo de coilo sanc.issimi
parieles el saxa , sed clcrum a foeatissimo Petro viri, infelix ille mantum daemonc plcnus extraxir.
primo Romae ordinalum, nemo sani capilis dufoitat D El cnin ei non pro volo cessisset, eurn summo ina-

appcllandum ; sicul igitur Petro Clemens, Anacle- tris dotore egressus ab uleio , cupitlitalis ct amfoi-

ius Clementi, Evaristus Anacieto succcssit, ila prc- lionis suse pilis, summum cernentibus horrorern
fcclo deri illius.qucm ordinavit et insliluit Petrus, incussil. Seculi sunt eum duo, qui el ipsi alienali

alitis afo aliis ordinaius, locum ct dignitatem ofoti- sunta vulva, erraverunt a ventre (Psal. lvii), cae-
nuil. Sic semper pro patrifous nali stint nofois filii teris omnifoiis Alexandrum eligenlifous, Alexandro
(Psal. iliv); qui tandem, dante Coustanlino, cum adhaerentihus , Alexandruni sequentibus. Cernilc
Ecclesia quoque terrenum suscepisset imperium, nunc Joannem , nunc Vuidonem in parte una, et
iLiam jure bumano conslituti sunt principes super inter cos Octaviauum; cernite el rcliquam cmiam
omnem terram (ibid.). Ex hinc ofo specialem ex- ex parte altera, et Alexandrum inter cos. Rogo,
celientiam ipsius Ecclesiae episcopi , presfoyteri, ciijiis vox ista est : Exierunt a nobis,ted nonfuerui.i
diaconi, appellati stiiit cardinales, afo his vocabuli ex nobis f Certe aut in illis tribus ctiria Romana
bujits muiuantcs honorem, de quifous scripium cst, aul in his omnibus, aut periit de (erra, et ina-
esl : Domini enim suui cardines terra, et posuil niler fusa cst ilia Salvaloris orai.io, de qua dicit :

sjsper eos orbem (/ Reg. n). Sicut enim summus Ego autem rogavi pro te , v.l non d-:fuiat fides tw
461 SERMONES DE ONERffiUS. J62
(Lnc. xxu) : quod demenlis est opinari; Quis cnim A carnaliier gcnilus cst, pater iiuncupalur, sictit
ita desipiat, ul loi cpiscopis, presbyleris, diaconi Abraliam palcr Isaac, cl Isaac patcr Jacob, ct
bus cardinalibus exeltisis, Romansc vim curiae in Jacob pater dicitur duodecim patriarcharnnt. Vel
his duobus acslimet rcscdissc? Sic nunc, fratres, certe quando umis aliquis omnii-un , qui dc cjus
sic loquar de islis, quasi adlnie in Ecclesia B. Pc- siirpc genili sunt, patcr appcllatur. Unde Dominus
tri,ubi electionem feceranl, constiiutis et ab in- , ad Juda?os Ne gloriamini qttie patrem habetis
:

vicem separatis» Ccrtc Ecclesia Romana non per- Abraliam. Sectmdum crcalioncm sicut Detis om- ,

iil ; ccrle, cetcris reprolalis, ul in illis tribus re- nis crcalura? suae Pater prontintiatur, a quo nimi-
manserit, nulla ratio, nullus scnstis bumanus ad- rum omnis patcrnitas in coelo, et in terra nomi-
miltit. Rcstat proindc ut in illa multitudine, quae naliir. Secundum adopiioncm, sicut omncs clecli
Alcxandrum elegil, vim aposioiicfc dignilalis re- filii Dei vocantur , diccnte Aposlolo : Acccpistis
servavcrit. Absit cniin, ut dicanms, quinquc cardi- spiritum adoptionis filiorum , in quo clamamus :

nales episcopos, ct quindecim, vol eo amplins car- Abba {Pater) (Rom. vin). Omncs cnim, qui dc bac
diuales prcsbyteros sive diaconos, a tribus illis adopliuiie gloiianlur , conslanlcr clamant ad
exiisse, et non polius illos al> istis : quorum fama Deum : Pater noster, qni cs in calis (Maltli. Vi).
cclebrior, vita sanclior, sensus profundior, mulli- " Sccundum imilationcm , sicul perftdos JuJicos
im!o nuinerosior, aucloritas sublimior. Ctim igitur diaLoli filios ipse Cbristus appeltal : Yos, inquiens,
conslet Ecclcsiam cssc Romanara ,
quae Alexan- ex patre diubolo estis (Joan. vili) : quo pro imila-
drum elegit, dc qua ceilum est illos cxiisse, qui- tione diotum scntcniia illa dcclaral ail enim
: :

cunque postca illis adhaesil, sive ipsissimus Yina- Et opera patris vestrivultis facerc (ibid.).\\\v\c cliam
rus , sive alius , non ad Cbtislianos, scd ad ha> imitaudo fidem Abralnr, (ilii dicuntur Abrahse,
rcticos; non ad ealholieos, sed ad scbismaticos quos nimirum de lapiditus Domiiuis snscilavit ,

iioii ad Ecclesiam, sed au Synagogam Salamc, et sccundtim aclatem sicut Paulus lcquiliir ad Ti-
,

ipse huTclicus scbismaticusque accessit. Dicant motbeum : Seniorem ne increpaveris, sed obsecra
inimici quidquid volunl, mcnlianlur quanlum vo- ut patrem ( Secundum dignitalem, sicui
/ Tim. v).
lunt , ubi Ecclcsia essc llomana oculis ceruitur, servi Naaman, cum indignaretur adversus Eliscum,
rationc probatnr , c mfirmatur auctorilate ; ibi quod non visu, oratione ct lactu, sed man ,!ato, le-
cor mcum , ibi animus mcus , ibi affcctus mcus. pra\quam patiebatur, mederi videretur, rccedenti
Ab ejus fide, qua; , Cbiislo orantc, non deficiet tamen cum indignalionedicunt : Paier, etsi grandem
ab ejus unilate ,
quam schismalicoium pravitas , q rem tibi dixissct propheia , uiique fucere debuerc.s
Chrislo conservaiite, r.on dividct; ab ejus subje- quanto magis cum dixil tibi : Lavare, el mnndaberis ?

Ttione, cujus mihi prineeps coelum apciict, me ne- (IV Reg. v). Itaque Pairi omnium qui ncs crcavil,
que mors , ncque vila, ncque alia cicaiura, Dei debemus quod sumus; Palri qr.i nos adoptavit in
ailjuvanle gralia , scparabit (Rom. vm). Haec ad lilios, debemus quod boiii sumus ; palri ojui nos

caulclam veslram , fralies, proplcr labia iniqua in carne gcnuit dcbclur quod moitalcs, quod
ct linguas dolosas, quibus bajc palria forvel , di- corruptibiles ,
quoJ diversis passiombus obnoxii
xisse sufficiat , ul dcinccps, reparalis pauliilum sumus. De polre iiaque carnali, ;'d est dc nalura
p r 6ilculium vii ibus , ad dclicias vcrbi Dci re- corruptibili, nobis insunt incenliva libidinum, mc-
ilcamus, cui cst bonor ct gloria in saecula srcculo- tus concupiscenliaruin, irae impetus, tristitiae lar.-

ic.m, Amen. guor, meius iuordinaius , supcrbise lumur. Ibec est

SER.VIO XXV. gens nimirum conlraria, qr.am bonus pater,
illi

De codem capilulo moraliler exposilo. qui nos adoplavil, non gcnuit, uobis benignus in-
Sicul meminit cbaritas vestra ,
principia oncris fundit, qua: csl cbarilas, gatidium, |>ax, palientia ,

Moab sccundum propheliam, sicut potuimus, bcri humiiilas, castiias, el cselcra. Illa igitur Moab, isia
cxposuimus moralem vero exposilionem
; quam D ,
Isracl mystice nuncupatur. Conlra bunc Hoab
tunc cxscqui limor inlcrvcniens probibuit , in initur nobis pugna, qui eliam congrm aqua paterua
dicm hodicrnum distulimus. Primum igilur se- inlcrprclalur, quia b.-e eorrupliones nobis cx f!c\u

cundum leges tropologicas quis sit isle Moab patcrni scminis inscruntur. Adsit r.ol.is Doralnus
,

inquiramus, ul mauifeslius quomodo vel oncrct Jcsnscl bujus Moab talc onus imporlcl, ut quamvis

vel onerctur, pcrscrutari valcamus. Intcrpretatur cx lolodeslrui non possit in nobis , sie lamcn il< -

primaliir, ut regnare non possit in nobis. Audia-

autem Moab de patre, significans nimirum aliquid,
quod de Patre procedit In filium; vel ipsos , qui mus igitur onus lnijus Moab. Qnia nocle tastaia

secundum boc vivunt, quod cx palre suo nalu- csl Ar, Huab conlicnit. Quia uocle vaslalus cst murus,

raliter mutuaverunt. Mullis sanc modis in sacra

Sloab conlicuit. Nox vero, ul scitis, tpbulatiouem

Scriptuia palrcm novimiis appellari, videlicct se- significat. Interprclatur autem Ar adversarius, et

ctindum naiurain sccundum cicalionem, sccun- crat civitas Moabilarnm. Gcns illa naturalium pas-
,

adoptionem, sccundum imitationem un- sionum in anima nostra construunt civitalcra,

dam , sct

secundum dignilatem. Secundum quando erumpnnl in-aclualia dura prx-

originalia
dum ac.atem ,
,

naturum, quando homo iilius bominis, qui ab eo b- mus membra noslro arma iuiquilalis peccatu,
m B. AELREDI ABBATIS RIEVALL OPP. PARS I. — ASCETICA. iSi

et quoe pritts paiiebamur ad poenam pcccati, ver- A ridenl, quasi jara inimicus occubuerit, vcl oznitis

tiiuus ad voluntatem usumque peccandi, el quot pugna interior qnicveiit. Hi eliara dc sallu ,
quod
pcccatis manus damtts, tot civcs pessimos in liac esl Medeba , esse dicuntur ,
quia infrucluosi, vagi,

civilatc suscipimus. Esl au.em ha?e civiias illi ad- inslabiics; in quibus spiriluales ill.c besliae com-
versa; quae dc viilutibus fundata , huic, quae de morantur, de quibus Prophela : Ne tradas bestiit

vitiis est, probatur csse conl.aria. Muius autem animas confilenles tibi (Psal. Lxxin). liis nimirnni
Moabilicse urbis olstinalio esl, qua? pcenilcnlke non conticescil Moab ; sed frequenti uluiatu vitia
humilitatem excludit , vocem oblural confessionis. suggcril, immundas ingcr.l aflecliones cl quieque

Eia r fratres, quando omnla m»bis eveniunl proi- pessima suadet. Per ululatuiu vcro Moab vehemens
pera , quando lieta arridcnl tcmpora , quando lcntalio naturalium passionum cxpiimitur. Et
luxuriam omnium rerum abitiidaniia parit, Moab addilur :

iste insurgit aciius, aflicit veliemeniius ; incen- Iit auiclis capitibus ejus calvitium : omnis barba
dit carncm , mcnicm dissolvil , noxia qmeque ac radetur. Capita Moab, ul mibi vidclur, tres nalu-
\oluptuosa suggeril, fil quidam iu animo clamor rales nmlus qui in bomine sunl, non ineongrue
vitiorum, clamaniium allerius aJ aUcrura, cl di- dicunlur ; id esl irascibiiis, concupiscibilis , ratio-
"
rcnl.um : Exinanile , exinanite itsque ad fundamen- nabilis. Ex horum, ul aesthno, corruptione, omnium
tum in ea (Psal. cxxxvi). Agit proinde benignissi- natuiaiiuin passionum inccnliva proccdunt. Capdli
mus Salvator, ut optimus medicus, el prius mor- capilis sunt ornamenlum; barba viiilis virlutis est

borum rcsecal causani , subliaclisque pauiulum indicium.. Itaque quasi or, alur irae motus, qi;aii;'o

betis, dum dura tristiaque succedunt, eliam volu- adversus- ptopria vitia homo movctur, sccuiidum
ptuosa cvancsciuit. tta bomo compulsus rcdire in illud : Jrascimini et notile peccare (l\al. iv). 0.-
se, niliil iti lucidum, niliil sercnum, quod
niliii natur eliam ,
quando in zclum Dei, contra legis

placcai, nibil invcnit quod dclectcl ; sed omnia contemplores discretc assumilur, s cundum illud :

lencbrosa, omnia obscura, omnia plena horroris Tabescere me fecit zclus mcus, qnia obliti sunt verbu
uociis cl tencbrarum. ln bac nocte vaslatur Ar, tua inimicimei (Psal. cxvui). Vere urnatur, quando
quando cl delectatior.es vilescunt , et pereunl vo- quidem zclus isle a Domino multif.iriam sa?pit:s

luptates , non deliciosa convivia , non polationes iuuiicratiir. Nam Phiuees ob mcritum huj.is, qtiam
illicilre blandiuutur. Vaslatur eriam murus, id Cal dicimtis qua foinicantcs pugionc coufod.l,
, irse,

mentis obstinatio , el omnia ejus propugnacula x-tcrnum sacerdolium meruit (.Yuni. xxv) : cl Jehu
qux sunt uilquc cxcusatioiies in pcccalis, de- lilius Namsi, ob zelum quo aJversus domum Acbab

fclruuntur. Errant, fiatrei cbaiissimi, qui in gula exarsit, rcgnum Isracl usque ad quartam gcncia-
et cbiieialc , in otio ct dissolulione, in mulieruin tionem ad posleros, Deo favenle , transniisit (IV
vcl paiasitorum contubeiniis, aul s.epe aut jugiter lieg. \x). Sic ct ruotus cor.cupiscibilis turpitudo
permancnlcs , sibi de pudieilia blandiuntur. Ex- quodam ornalu celalur, quatido eo quis ad libcros

per.us sum, charissimi , credo quia ct vos r quod tanliim procrcandos nlilur, vel quando ad neccssa-
crcbris jejuniis , vigiliis assiduis , laboribus con- riam lantum corpoiLs sustentationem, in cibi po-
linuis, quasi quibusdam malleis vcrbciatus noster tusvc perceplione admif.iiur. liinc est, quoJ quidam
Moab, cliam conliilum erigil caput , et posi mulli sancius conjugium Abraha?. virginilali beati Joannis
tcmporis silcntiura rcdivivis clamoribus urget in- non dubitavil aequate, respiciens nimirum ad obe-
cautos, prcmit improvisos. Idco , fralrcs , quolies dienliam, qua in ipso opere conjugali divinje paruil
gub ingeiit eibi vilioris faslidium r quolies somno- volunlali, rcspiciens ct ad honestatem intentionis
lcntia vcl corporis calor vigiiiarum infundit bor- iu liberis procreandis, qua motus ille concupisci-
lorcra ; cugilenlur, quseso, inceutiva libidinura, bilis, sine quo non ledditur debitum conjugalc r

.urpiludo iinmunditiaium ; cconlra caslitalis sua- quasi praeclaro quodam velamine legebatur. Scd ct

viias, aQccliunum purilas , mcnibrorum tranquil- rj motus ralionalis sic ornalur, s'< coutra rationem
lilas : ct niux omnia quai piius exislimabanlur noti ulimur rationc. ISam conlra leges raiionis

gravia, iiivenienlur esse facillima. Fclix anima , furta, kitiovinia, adulteiia, et cackra vitia pe.-
cui sic siluil Moab, sicul Nabo cl Medeba ; de qui- pttiaiitur; qiue tamcn sine operc ralionis non
bus subjiiiigil: Supcr Xabo el Medeba Moab ululubit. cxcrcentur. Nam ialrc iocum aplum insidiis , vcl

>aUo interurctaiur sessio, Medcba de saliu. Sossio tcinpus ad id negotii opportunum , sine vivac tutc

hajc securilatcm significat; qu;e malcr est i.cgti- rationis non providel. Sic adulter cx vi ra.ionis

gcnlia: el incurix gcncratrix. Quidam enim , quod asluliam mutuans, nocie cubiculum , maii.i quo-
duiciis dico, qui post multa crimina pcenitenlialem quc abscntiam aucupalur. Itaquc qui in vitiis ra-
Laiic viiuiii professi suiit, ila sc otio et pigritix tione abutunlur, ipsum molttiu rationalem detur-
iraduiil ; lta iicccssaiia ordinis exercilia contcm- pant. At qui eam circa virlutcs et scicnt ain

nunt ,
quas>i gcns qme juslitiam fecerit, cl quo; salutarcm sempcr cxcrcct, puleherrimo eam ornatu
kgem Dci tui non dercliquerit. Alii ,
quos quoli- dccoral. De Moab ergo , in quo corrupla sunt
diaux passiones deboncslani, cum hostium tcla omnia, bene dicilur : In cunclis capilibus ejut cal~
eraqueuter excipiant, iu tamen secure sedent et vitium ;
quia motus iili , ex. quorum corruplione
465 SERMONES DE ONERIBUS. ^6
bene utiiur sa- A pro potentia qua se super cseteros quasi supcr
viiia nniversa procedunl, quibus ,
,

dominantur incen- lccla positi exlollunl, et nullo prohibente, quasi

piens, in bis quibus naturalia
in plaleis positi pcccant ; sciant cum ululatu ad
tiva, turpes et deformes, el oroni virliile nudali ct
inferos sc desccnsuros, projicicndosque in tcnebras
decalvati apparent. Bene eliam subditur : Omnis
barba radetur. Porro qui ipsis passionibus niantis exleriorcs, ubi erit flctuscl slridordenlium (Mattli.

dederit , et se scrvituii tradidcrit vitiorum , onini viu). Quomodo aulem ad banc infclicitalem pervc-

virtute spoliatus, imberbis , ct ijnasi in feminam neriut, docet sermo propbelicus. Clamabil, inquit
Hesebon et EUale, usqite Jasa audila est vox eorum.
tcsolutus agnoscitur. Videal cbaiilas vestra, fra-
Ircs. Multo facilius est anle lapstim vilia declinare, Dc bis qusc praemissa suni duplieein posuimus ,

quam daiam eis semel manum eorum polestati

sensum; primum sccundum eonversorum pcotii-
subducere. Quod si vinculo constieludinis quis tentiam, alterum sccundum impiorum perpetuam
poenam. Hunc ordinom et In boc scnsu seivemus.
fuerit irrelilus, in onmibus debilis et inermis, et
Hescbon interpretalur cogitationes , Eleale as-
<;uasi femincus iuveiiitur. Sequitur
censio. Si igilur quseras quomodo de triviis ad vitas
In triviis ejus accincti sr.nl sacco ; stiper tecta
simpiicitatem, de tectis superbiae ad humiiitalem,
ejus , et in plateia ejus omnis uluiatus descendit in
B de plateis propria» volunlalis ad anguslias pcrve-
fielum. De Moabitis alii sunl in Iriviis, alii in
nerini sanctae necessitalis, induli sacco poenilenliie
plaleis, alii super ieeta. Qui in irivioest, potest
doloiis emittentes ululalum confessionis et
el , ,
diverterc hac atque illac, ne ab omnibus videatur.
descendcntes a.l lacrymas conlriiionis ; si, inquaro,
Plalea oculis omnium palel ; ncc aliquid potest in
t.ua:ras qua via buc usque processerint dicit libi ,
ea esse celalum. Moris est in terra Jerosolymitana,
sermo divinus Clumavit Hesebon et Eleale. Non
:
ubi tecta domorum non in subiimc eriguutur, sed
cessant perversae cogitationes misernm animaro
sternuntur in lalum, ut qui volucrint populo ali-
diversis tentationibus fatigare , donec volunlas
quid denuntiare vei praidieare, supcr tecta conscen-
illicialur ad aclum, quod est usque Iasa vocis suifi
dant. Itaque in trivits Moab sunt, qui occulte
perduxisse clamorem. Diseeroeud» proindc sunt
pcccant ; in plateis , qui se manifeste sceleribus
cngilalioncs noslr;e, fratrcs cbarissimi, ul si pcr-
foedanl; supcr tecta ,
qui non solum peocanl, scd
versa suggcsserint , stalira obturaia aure lrai<s-
etiam peccala excusanl et pnedicant. Qui igilur
eamus; si utilia vcl honesta, usque ad acltim ca
occulte pcccat ; siinplex ci suflkil cordis corpo-
qu;e suggesserint prosequamur. Ulrobiquc auteni
lisque conlritio, qune per saeeum non inconve-
nienter accipilur. At qui manifesle flagilia quseque ,
onui auiinadvertatur; quia sive vohintarie punicndo
qua? commisimus , vel perversis resistendo , vcl
commiltit, cget ululatu, ul ejus vera non latcat
oplimis quibusque consenticndo, sine onerc vtl
convcrsio, cujtts non laluit sccleruin magniludo.
premente vel opprimente non evademus. Sed
Porro qui pcccatum suum sicut Sodoma tumcns ,

quia nos nec mala cavere , nec bona cxercerc

superbia proedieal , necesse est ut descendat in
nostris viribus possumus, rogemus Deum ,
ut ipse
fletum ; ut, sicut peccans in montem conscenderat
uobis el virlutem resistendi ct faculiatem Iriliuat
elalionis, ila bumiiialus ad vallem dcscendat plo-
ubi tres opei andi, per dilectum Filium suum Dominum no
ralionis. Prxlcrea, quia trivium dicitur ,

strum, qui cum eo et Spirilu sancto vivit et regnat

viae conveniunt, potest per liivium appcllari triplex
per omnia saecula saeculorum. Amen.
inodus pcccandi, cogitationis, locuiionis, opcris.
Sed cl tripaitila vis anima?, per quam fit omnc SERMO XXVI.
pcccatum, memoria scilicet, voluntas et ratio, tri- Dc eo quod scriplum est : < Super hoc expediti
vium polcst uon incongrue dici. Igilur qui triplici Moab (Isa. xv), » etc.

qui cogilalione, sermone Adbuc, onus Moab in manibus vcrlitur,

fi alrcs ,
concupisccnluc cedil,
in quo myslica quxdam in urbium , vel locorum
opereque delinquit cujus etiam mcmoriam cogi- :

D nomintbus expriniuutur. Diximus oulcm per Moab

latio fuedat , volunlatem deleclatio maculal, ratio-
Moab sapientiaiu saecularem, vel ipsos ccrle mundi bujus
ncm peccali consensus enervat; iste in triviis
sapienlcs, qui evangelica; doctrinaj rcsistunl, pro-
Miisera sorte versalur. Saccus luclus indicium cst.
pbeticc figuralos. De quibus dicilur : Clawubit
Iste csl luclus, de quo Dominus in Evangelio :

Hesebon, el Elettte ; usque lasa audita cst vox corunr,

Vw vobis, inrjuit, qui ridetis nunc, quia plorabitis
Moab Sequilur Super hoc cxpcdili Moab ululabunt ,
ct (lebitis vos (Luc. vi). Quia itaque in triviis :

anitna ejus ululabil sibi. Erat in COgitaliouibus

Lctaniur cum male fecei int, et exsultant in rebus
sapicnlium clamor magnns, cum binc arguerentur
pcssimis (Prov. n), accingentur sacco, id est luclu
a manifesta pcr Evangclium veritate; liinc supor-
miserabili contabescent. Per tecta ctiam, si placcl,
bia lumidi adversareniur diviiuc sapientiae. Ex
inlcllige potentiam el cxcclleutiam mundi ;
in pla-
tunc hujus ccrtaminis fuil finis, quaudo alii vo-
teis vcro, in quibus ludi ct spcctacula exhibenlur
SSDCttli bujus lentes placere hoiuiuibus, coufusi sunt, quonian*
liberlatem peccandi. Eis itaque, qni iu
Detts sprevii eos (Psal. lii) alii bumiliantes se ;
vel nullo disciplioae fretio
Miblimitate gloriantur,
sub potenli manu Dei (/ Petr. v), quanlo rueranl
cohibiti prsecipites in vilia feruutur, sauclus
,

ad crcdcndum lardiom, ct ad inquireniiuM sttii-

Isaias desccnsum, flctuuiquc propbelat, ut scilicct
 467 B. AELREDl ABBATIS RIEYALL. OPP. PARS I. — ASCETICA. 108

lillores, tanio facii sunt in ipsa flJe et doclriua A rmnqiic* deprchendilur. Hasquippelimor pallore, pu-
expeditiores. Isti siinl expedili Moab, vel quia dor rubore, dolor horrore, gautlium hilarilate, amor
sc a rclibus fallaeis sapienliac explicuerunt , vel suaviiate perfundit. Sunl aulcm duo quaedam, se-
quia expedile per viaia cvangclicam inccsserunl. cundum quae de humanae mentis statu judicamus,
Isti supcr lioc quod prius egerant ululaverunt : non opus scilicet ct sermo. Nam ex abundantia cordis os
soiuin vocis Slrepitn, sed cliam intiino cordis affo- loquiiur (Matth. secundum quod quisque
\n) ; ct

ctu. Per Iioc quod dicit : Sujier lioc expediti Moab diligit operatur. Asccndit igilur flcns Moab per as-

ululabunt, exterior confcssio; per lioc voro quod censum Luilb, quando sapiens quilibcl Ecclesiam
scquitur : Anima ejus nlulabii siii, iitterior conlri- intrans, compuuclus pro peccatis prajterilis, verbo
i:o expriinitur. Contigit autcin ut qut Moabitica? sa- simul el opere ad virlulum alia ascciulit. Et in riu,

) ienlije renuntiantcs rrucis sunt secuti slullitiam, inquit, Oronaim clamorem eontritionis levabit. Haco
tanlo iicrent divinaescienliae capaciores, quanto ftie- cst nrcla jllu via, qit.e ducit ad vitam (Matth. vn) ;

rant in iiumana perspicaciorcs. Unde ex pcisona foramen vidclicel illud acus, per qtiod camclus
Domni p opheta subjungil : Cor vicum ad Moab animal gibhosum trausirc non potcst (Matth. xix).
clamnbii. Cor Dei sacrae Scripturae secretus diciutr Quod liene foramen mocroris dicilur, quia quirunqiK
inMleclus; qu'a in ipsovoluntas ejus, consiliuium- anguslo buic fo:araini scse contulerit, niliil dul-
B
que atcana mysteria rcvelantur. Cor ergo Dci cia* cius quam moerere seslimabil Mocrcl cnim pro bis
mat ad Moab, quando mens illius, qui de pliiloso- quac commisit illicitis ; moerel pro liis qurc in pra>
pbia mundi (ransit ad Dcum, spiritualis scicnliae scnti seniit adversis ; mtercl pro bis quae timet
ltimiue copiosius illustratur : Vectes ejus usque ad imposterum rualis, nioerel pro bis qtia; iu futurum
Segor vitutam conternuntem. VcctesMoab dialeclica desidcrat bonis. In bac proinde via Oronaim positi
argumenia inlelligc: quae in conversis sapicnlibus, mtindi sapicnles clamorcin levant conlrilionis,
Usquc
Ecclcsiae, cui obfucranl, coeperunt prodysse. scier.lesquod sacriflcium Deo cor contritum et Im-
Segor cnim vcctes Moab pcrvcneruiil, quando pbi- miliatuin Dcus non spcrnit (Psal. i).
losophot um subliiia argumenta Ecdesiae prufuc- Aqr.m euim Nemrim desertce erunt. Intcrprelalur
runi. Ecclcsia euim in eo statu, quo lunc fuerat, ci.im Ncmrim pardus, sive prcevaricatores. lu par-
jure dicilur Segor, id est parva, de qua dicitjir i.'is varietas, in varietale intelligilur impietas.
iu Canticis : Soror nostra parva, el ubera r.on Aquas igilur Ncmrim pbilosophiam accipe saecu-
habei. Quid faciemus torori noslrw : quia pnrva hvem, >n qua esl lanla sectarttm scnlentiarumquc
esl? (Cant. vm.) Parvula plane erat, quam!o uec fl- varietas; ulquod una astruit, altera dcstrual: et
lies Judisorum excessit; et in ipsis patva, et cou- C quod ista probat, improbet illa; et quod aliera
templibilis laiuil Parva, inquam, cral; non me- oplimum, altera pessimum arbitretur. In omnibus
rilo, seJ nutuero. Unde sterili Annae fecunda Pbe- autcm uua regnat impietas, couimulanlibus vcrita-
i.enua (/ Rcg. i), id est E; clesiac insultat Synagoga, lcm Dei in mendacium, et sciviculibus crcalurae
doncc slerilis peperit pluriinos, et quce mulios ha- potius quam Crcatori. Scd in bis qtti conversi sunl
bebat filios iufnmaia est (I Beg. n). Pulcbre autcm a I Duminum, desertae sunt aquae Netnrim ;
quia
Segor, id esl Ecclcsia, vitula dicitur conternans, id doclrina evangelica imbutis, qttae prius fuerunt lu-
est tcrtium agcns aunum, ut primtis anuus sit antc cra, vidcntur propter Cbristum detrimenla, Quia
1 gcin, sccundus sub legc, teriius sub gralia. Vel aruit herba, defecit germen, viror omnis interiit.

primus iuiuus iiilclligalur sub palriarcbis, secun- llerba grex irralionahilis pascilur ;
quam, si forte

ilqs sub propbclis, terlius sub aposlolis. Saue genus arucril, uec ipse tangere curat. Hcrbse igitur no-
boc animalis abundans est laclis, el maximae ciica iniue illa pbilosopborum scienlia exprimitur, qua
felum afifjctionis Nisi enim arte fallalur, ncc ad imperilum vulgus ailoqui et docerc consueverant.
ubcra alicnum fetum admillil; nec lae emittir,*, Sedaruil fentim, ct cccidit flos (/ Petr. l); quia
nisi proprio pracsenle consucvit. Ihr.cmatri Eeclc- .. Domiutis sufflavit in eum. Flante enim ubiqueDei
stae convcnienter aplantur : quac laclc cbaritaiis et Spiritti,el morlatium cordibus coelestem inspirante
doclrinae suavioris cxuLerans, quos ipsa pcr iava- docliinam, adeo tola illa scienlia aruit, ut nec ru-
trum aquac suavioris nou regeuerat, quasi alienos sticanam simplicilatcm dciectet. Aresccnte herba,
bacrosauclis myslcriis indignos existitual. Quae el viror omuis depciiit; quia viror gloriae, quam ex
ulcrco poicsl dici conlernans ; quia fule, spc el opinione vulgi habebant, slatimemarcuit. Sequitur
charilatc robusta, proGcit iu aetateni pcrfcctam, in Secundum magniludinem operis, et visitalio ea~

inciuMiram aetatis plcuiludinis Cbrisli. Cum igilur rum. Visitalio et secpndum poenain, ct secundum
vccies Moab ad Segor usquc pcrvcnerinl, id estcum profectum dici potest. Visitabo super eos, inquit,
sapiciilcs bujus saectili omnia sapicntiao sua?. tirma- tnala; et sagiltas meas complebo in eis (Ose. iv).

uici:ia argumcuta ad Ecclesiam conlulerint

ct Et alias : Non visitabo super filias vestras, cum fue-
tunc lit, quod mox propbcta subjungit Per ascen- : rint fornicatce (ibid.). Sed visilavit nos in salu-
sum enim Luitli flens ascendet, et in via Oronaim lari suo Dcus; visilansquc nos Otiens cx alto, illu-
ctamarem caHtritionlt levabunt. Luith intcrprelalur minavit eos, qui in lencbris scJeruut ct umbra
qena\ \\\ genis vero iulciioiis boiuinis qualilus plc- moitis [Lue, t). llic quod niagis delcclat, intcllige.
469 SEUMONES DE oNEnmus. i70

Si poenam , sccundum magnitudinem operisiniqui, A Evangclium quidem inimici propler vos, sfcuv.duni

sic visitalos intellige, iii pecealorum suorum rece- etectionem charissimi propter patres (Bom. xi). Inso s

perini, aul interiori contritionc, aut exteriori af- dixit inimicos et charissimos, quia in ipsa gente
iiielione, dignam rclriliutionem. Si vero profeclunt, alii inimici inventi sunt. Christum perscquenles;
quanlun sibi videbanlur magni in oculis suisetsu- alii charissimi, Chrislo (ideliter adhserenlcs. Hanc
hSimcs, taiiliim eos spiritu visilante humiles factos loquendi rcgulam soepius invenies in Isaia, quam
adverie. Vel cerle ita visilali sunt, ul secundum nisi diligenter advertas, oinnia libi videbtintur cou-

mensuram qua mensi sunt, mundiali gloriae abre- cum uno nomine, vel
fusa et dissidentia. Sic ergo
nuntiando pro nomine Christi, meliretur eis abun- una gcnlc Moab, mundi hujus sapienlcs inlelligal
daniia gratiae Chrisli. Sic ergo visitati, duceninr figuratos ;
quorum alii reprobt, alii electi invenli

ad torrentem salicum. iioc genus arboris lalis ferlur sunt; ila subtiliter tractat de singulis, ut nomine
esse naluroa, ut semcn ejus potalum virtutem au- non mutato, de singulis quasi de uno contrarias
ferat generandi. Unde non incongrue virlulem si- sententias videatur proferre. Quia igitur Moab in

gnifical castilalis; vel illos, quos ob pudicitiae reprobis nihil profecit, ululans et clamans advcr-
suaviia em, sprela liberorum propagine, in torren- sus sanam doctrinam, sed sicut arenarura lumuli,
"
libus spiritualibus babitare deleciat. Igilur Moab, vento vanitatis vel uniti sunt, vel dispersi, conve-
id est sapiens quisque, conversus ad Dominum, nientcr dicilur de Moab : Vsque ad Gallim ululatv.s

ambulat de virtute in virtutem (Psal. lxxxiii), de ejns. Et usque adpuleum Etim clamor ejus. Seqtiilur :

sui cogniiione ad pcenite:uiam, de poenitentia ad Quia aquce Dibon repletm sunl sanguine. Dibou
humiiifalem, de humilitate ad castitatcm. Possunt iiilernrelalur ftuens, illos significans, qui diccntes

etiam per salices homines steriles ct infrucluosi se esse sapicntes, slulli facti sunt et in vana qux-
accipi, qui in volnplalibus hujus siceuli, quasi in que, et turpia defiuxerunt. Quorum aquae, id est

lorrcniibus habitanles, ab omni fractu spiriliiali doclrina repleta esl sanguine, illo nimirum de quo
reddunlur immunes. Ad quos, post conversioncm Propheta se postulat liberari , dicens : Libera im
stiam, oratores et philosophi regendos et crudien- de sanguinibus Deus (Psal. l); et de quo isle ipse

dos, vtl a magistris Ecdcsiae quihus adhaeserant, Isaias. Manus, inquit, eorum sunguine plenoe sunt

vcl a Spiritu sai:clo dttcii sunt, ut fidem docerent (lsa. i). Eia, fratrcs, quolquot philosophi suse se-

quam impugnaverant, doclrinamque astruerent ctae associaverunt, lol impielatis gladio percule-

quam anle fuerantdelestali. Possu.it cliam per tor- runt : enim pcdes eorum ud effundendum
Vetoces

rcnles saiicum tribulalioncs el passiones intelligi, sanguinem, quoniam tinguis suis dotose agebant, ve-
quas cum perdilis bominibus ipsi etiam sustinue- '
nenum aspidum sub tabiis eoruin (Psat. xill). Sic igi-
runt, imltanles eum, qni dc lorrente in via bibit, tur lxtandum est. Nemo mirelur quod plurimi phi-

et proplerca exaltavit caput (Psal. cxix). Osten- losopborum puteum Elim, arenarum lumulis prse-
dcns dcinde prophela, quomodo ista omnia evene- tulerunl, doctrinam scilicel apostolicam sapienliaj

rint, Quoniam, inquit, circuivil clamor terminum saeculari, quia aquae Dibon repletae sunt sanguine.

Moab. Iste est clamor apostolicae praediealionis :

Perversa enim doctrina, non eorum ,
quos decipit,

PoeniteiUiam agile, appropinquavit enim regnum cce- animas vivificat, sed mortiiicat; nec eas a sordibus
lorum (Malih. iv), qui uullum sapienlium hujus mundat, sed peccati sanguine fcedat. Et addidit
saeculi latere poterat, quando inomnem lerram exi- prophela Ponam enim super Dibon additamenlu;
:

vil sonus eorum, et in fines orbis lerra;verba eorum his qui fngerint deMoab leonem, el reliquiis terrce.
(Psal. xvin). Subjungitur: Usque ad Gallim uluta- Jam manifesle separatpretiosum avili. His, inquit,
tatns ejus, et usque ad Puteum Elim ctamor ejus qui fugerint de Moab leonem, id esl ad corum uli-

Gallim interprelalur arenarum tumuli. Ululatus ila- lilalcm, adeorum profeclum, ponam super Dibon

que Moab in bis qui pcenitcntes ct conversos ab additamenla. Addam cnim plagas plagis corum,
erroresuo slulla pietale luxerunl, pervenit usquc a;I r> dolores doloribus eorum, anxietatibus anxictates,

tumulos arcnarum, in quibus nibil firmum, i.ilT.l timoribus timores ;

quoniam el hic in fltixu suo,

stabilc, utpole qurc omni venlo facile dissipanlur. qttod interpretatur Dibon, compulrescent, ct ad
Et clamor ejus in ipsis conversis pervenilusque a I exlremum pcenis perpetuis cruciandi ad inferna de-

puteum Eiim, quod inlcrpretatur arietes; qtiia ct scendcnt. El hoc proderit hisqui ftigeiint de Moab.
et fugiendo leonem evaserinl, qtti circuit quserens
iilorum obduratio dissipalionem, et istorum poeui-
tentia ex puleo arietum, id est doclrina apostolo-
quem devoret (/ Petr. v). Nec sohim illis, qtii fu-

Ait ergo Vsque ad geriut de Moab ieonem, sed eiiam reRquiis tcrre,
rum meruit consolalionem. :

qui scilicet lconem fttgcrint, id est diabolum, ter-

Cattim ululalus ejus, et usque ad puteum Elim cta-
rena quseque vilia dcsercnlcs, et virlutibus studen-
mor ejus, ulidem bominum genus in aiiis sterili

com tes, eontm prodcrit poena, qui inler perditos Moa-

ulutalu, in aliis salubri clamore doceat osse
-

morem sacra Scriptusa, b«las persevciantes, pro fluxti rertim icmporaliuni

punctos. Habct enim hunc
cadem gente loquens, nunc de eadem optima, accipient additamcnta poenarum. Potesi legi ei sic:
ul dc

liunc pessima quacqtte pronunliet, sicul Aposfolus Pomin super Dlbon additamenta. Et quasi quaere-
tlc Judaeis scribens ad Uomanos, ail : Seatndum res quam diccrel Dihon, cxponcns subjungit llis. :
471 D. AELREDI ARBATIS RIEVALL. OPP. PAHS I. — ASCETICA. -472

?ti tngerint de Moab. Quoniam enJm et Dibon A Iriarchx noslri Abrahx opus mcmorabile, quo nu -

suffkkns mceror intcrpretatur, illos signitieat, qui meratis treceniis decein ct octo vcwaeulis expodi-
co modo, quo superius diximus, llcnics Cl moeren- lis, boslcm invasit, fugavit, prostravit; oniiu 111 ia-
tcs fugerunt de Moab, inlidelium sociclalcm dcse- super, quatn t!cSodomis tulcrant, praedam polcn-
rcntes, et Cbristiano populo adhserenlcs. Super ter cripuit (Gen. \\\). Iu quo fere numci-u s<ili*
quorum augusliam, quam liabucrmit in pocnitcn- quia Gcdcon Madianitarum fudit exercilum, luniine
tia,posuiiDo:ninuspersecutionuni additamentajquia. lampadarum, ct tubarum sono pertcrritum (Judic.
dutum eit, non solum ut crcdcrent in Chri-
iiiis vjii. Quos cgo simililer dixerim cxpeditos; omnibus
stum, sed etiam ui palcrcnlur pro Cliristo (Phi.ip. iiiniirum,quosaliquodimpcdimentum inliabilesbellQ
i). Exponons quippe, quae a Idilamenta fuerat posi- rcddiderat, non minus prudenlcr quam audaclcr es-
tttius : Leonem, inquit, pcr&ccuiioneni exprimens, elusis.Nam [quos] limorpavidos, ctamor fcceratdis-
quam eo ille rugiens fidolibus suscilavit, non so- soluios : quos cupiditas encrvaverat, vcl absorbucrat
lum dc sapicntia s.?culari conversis, sed, sicut su- voltiptas, divino edottus otaculo, dux sagacissimus
perios diximus, rcliquiis terrae. Quod si rcliquiis jusseral a bello discedere. Mox quidant proslrati
tcrr.o lcgcndum cst, sicui in Moab gonles, ila el in toto ore aquas hauriunt ;
quidam paululum incH-
reliquiis terrae, Judoeos intelligc, de qtiibus Aposlo- nali necessitati consulunt, supers denl supcrflui-
lus : Htliquicr, inquil, secundttm elcctioi.em graliw tali, Vidctis igittir qnod uon soluiu viiia, scd et su-
tnltm facicc suni(Iiom. n). Tam enim genles qua:n peiflua qureque impedimcnto sunt pioficientibus,
Judcos, qui fi.lem Clirisli susrepcruni, haec leonis pugr.anlibus uncri. Multi igitur, qui uaiuralibus in-
peisccuiio fatigavit. Eia, fralres, obscurissimum ceativis illccii in lurpia qu.eque prolapsi sunt, in
propliela» locum, proplcr propriorum nojninum co- ipsis in quibus peccaverunt diviliisctdeliciis, mundi
piam, idcirco breviier ct conlinualim, sicut potui- quoque occupationibus, cl pccniterc pro praeterilis,
mus, cnodavimus, ul ct facilius intelligerelur, cl a el contincrc a fuluris propouunt, ct quamdam mo-
incmoria diflirilius laberetur, el moralisexposilio, rum conversionem arripiunl; sedad boc ne modico
quje sequl debct, graiius audiretur : quam vclo vos quidem tempore sufliciunt. Non enim sui.t expcditi
in crastinum diflerrc, ne vci salialos cii>o, vel fa- Moah. Tandiu cuim in illis clamat Ilesebon, id est

ligatos labore vidcal onerarc. Yestris aulcm ora- iniqua cogitatio, ct Eleaie, id csl menlis clatio,

timiibus munitus, quidquid illc Spirilus, qui reve- donec usque a I Jasa vox eorum audialur, et cogi •

lat roysieiia, suggesserit, ad vcslram aediflcalionera tationem pessimam opus pessimum conscquatur.
cras jn medium proferemus, ad laudem et gloriam _ Volcns proinde dux nosler ad bclum hoc spiti-
Domini nostri Jesu Cbrisli, qui cumPatre el eodem tuale suos milites rcddere expeditos Qui ncn, in- :

Spititu sancto vivii el regnal Deus per omnia sae- quit, renunliaverit omnibus qua; possidet, non pctest
cula sxculorum. Amcn, esse meus discipulus (Luc. xiv). El ilerum : Qui
SERMO XXVU. non odit patrem, aut matrem x el uxorem % et filios ,

De ecdem capituto moraliler exposito. adhuc aulem el animam suam, non polcst meus csse
Adcstolc nunc fratres charissimi, et ut , in- discipulus (ibid.). Ilaque expedili Moah illi dicun-
lenle aiidialis, ct ut mente oretis, qtiatenus ca tur, qui ul vitiis Moabilicis, in quibus dccidcraul,
quce heslerno die sectindum prophelicam expla- securins possint resistere, ah omnibus mundi hujus
naionem percurrimus, tropologice ad morum aedili- ncgotiis ct divitiis, ah omnibus afleclihus, ct pro-
tationem cxponcre valeamus. Profunda quippe sunl priis suis voluntalibus scse cxpcdiuui, ct nuJum
nimis, ct piopriorum uominum oblecta vclaminc, Clirislum nudi scquunlur. lli cum se senserint aut
ct idcirco ulerquc , lam auditor quam cxposilor, ualuralibus incentivis, attl il.emonuni suggeslioni-
ljoii parva cgent inlentionc. Salis meminil charitas htts, ant cerlc propriis cogitationibus infcs:ari,
vcstra, per quod Moah, qui interprelatur de patre, vehemcnlcm cordis ululalum, ct miscrabilem vocis
secundttm legem moralein dixcrirans ligurari ca D ejulalum cum lacrvmis, et suspiriis cmiltunt ad
iia, qux ex carnali gcneralionc dc palre proce- Dominum, dicenlcs cnm Prophela Afflictus sum :

dunt in Glium, sicul sunt incentiva libidinum, ct ct hnmiliatus sum nimis; tuqiebam a gemilu cordis

irxslimuli, et ccetera liujusmodi. Sed et cos qui mei (Psal. xxxvn). IIoc ipsuni cst, quod Isaias :

ipsa vitia desercntes adversus ca spiiitualem inieie Super lioc expedih Moab ululabunt. Qttod vero sc-
ronflictum; qiiandiu IiujnsmoJi lentalionibus fali- qtiintr : Auiina ejus vlulubit sibi, oceiillani cor.lis

gantur, sccundiim aliquid, Moab possumusappellarc. cxprimit conlritioncm, quae oeulos hominuiii rc-

Quorum alii.qui minus evpcJili sunt, supcrantur : spuil, divinum aspcctum requirit. Sequilnr:
in quibus implclur quod a';t: Cltnnabit llrsebon, et Cor meum ad Moab ttlutabil. Gratias tibi, Jcsu
Lleule, ct celera ; alii,quia cxpediti conccrtanl, cla- bone; verc niiseralioncs tu;E super omnia opera
mant ad Dominuni cuin tribulanlur (Psal. cxix), tua. Si ibi intus, uhi Deus vidct, ad Deum cor
ci dc aecessitatibos corum cripit eos (Psal. evij hominis converlilur et conterittir; inox ccr Dei al
«lc quibus snhjungit Super hoc expediti Moab i.7a-
: i|isum convcrlilur. Por tor Dci affectus pietalis ct

(ubnni; anima ejus utulabit sibi. Diccndum primo compassionis cjus expriinitur. Cor menm ad Mocb
viJctur, qui sinl cxpcditi Moab. Occunit hic pa- clamabit. Moab ululat in poenitcntia; Chrislus cla-
 *73 SKRMONES DE ONLIUhTS. *74

mat in misericordia. Moab ululaltimcndo ; Cliristus A danl; in ctijus perfcctionc, ct. castiiatis, el Irauoui!-

tlamal niiscrando. Moab ululat coufilcndo; Cliri- lilatis peifeclio tola consislil. Ycctes quippu Moab,
titis clamal rcmjtlendo. Moab, vidcns venliim ta- iJ cst robur carualium passionum, usqim ad S«'j;er

lidum venieniem, limcl, cl ululai ; Clirislus, manuin vilulain eonleriiaiilein pcrvcniunt ; quia ubi htiiiii-

porrgcns et clamars, liluhanlcin ct trepidantetii litas pcrfecla fucrit, lota illus vis forvorquc tt>
incrcpat : Modicce (idci, quare dubitasti? (Matlh. pcscit. Ut sciamus aulcm quia ad lianc valeamus
siv.) Kcspondct ilaque clatnor ululatui, aJlccins consccndcre pe.rfectioncin, audiamusquij prophcu
aflectui; rcspondet roisericordia medicus
roisero, subjungat : Per ascensum enim Luith (lens ascendet,
segroto, laboranti cl doleuti compassio. Vcre, Do- tt in via Oronaim clamorem contritionis levabunt.

mine, secimdum multitudincm dolorum meorum in Luilli inlerprctaiur gence, Oronaim foramen mcero-
corde meo, coutolalioncs ttxx twti/icaverunl animam ris.Nonne tacrgmce viducc, ail Scriplura, att maxil*
meam (Psal. xxm). Clamas, Domine, clamas ibi lam desccndunt ; cl Dominus Deus non delcctabitur
iulro iu auima mct. quaudo dcsperalum in spcm in iltis ? (Eccli. xxxv.) Pcr genas quippo lacrymae
erigs; quando timcnti ct trcmenti, mira pictate desccodunt; scd ipsarum vis, ct causa. pro qua
et suaviialt», blandiris; (juaudo auinto jain se cor- funduntur, sccrcta, ad coclum conscendunt. Iieco-
porcis caloribus incliuanti rorein nfrigerii salulis gitaus igitur homo prislinos auuos suos in aruari-

iufundis; quanJo mcutem advcrsus irain, odia, ct tudine aiiimx sua\ in lacrymas sx-pe rcsolvilur,
caeteru bujusmoJi laboranlcm inlcxiori quadam lavansque per singulas noclcs leclum suum, el
tranquillitate compcnis. Sic < uoiics in bis et pro
(
stialum lacryniis rigans, dicil cum Piophela : Esi-
liis anima mea ululal sibi ; lolies cor Dci mei clamat, tus aquarum deduxeruut oculi mei, quia nou custo-
compatiendo uibi. Sic, mi
Lazarum suscita-
J.:su, dicrunt legem tuam (Psal. cxvm). Iia per Luitb,
turus, voce, magna clamasti (Joan. xi) magno cla- ; id cst gcnarum lacrymas flens ascendit, donec ad
inore magnum tuae piclalis exprimcns affeclum. foratncn mceroris, iJ cst Oronaim pcrvcniens, cla-
Domine, quandiu advcrsum mc istarum passio- nioreni lenit c.oitlriiionis. Eia, fraltes, non perfuu-
lium et icniaiionum molestia dcsxviet? Quandiu clorie Uanseundum est, quod ait, in via Oronaim.
Moab, quem in ipso conversionis initio me evasisse Est via quippe, qux ducit ad Oronaim, id csl fora-
putaveram, rediviva contra me bella restaurabii? mcn moaroris. Quale iioc forameu? quis vidit? Quis
Audi quod sequilur : Vectes ejus usque ad Segor vi- cognovit?Quis expcrtus esl? Habet moeror salu-
tutam conternantem. S gor iulerpretatur parvus ; taris ostium suum, babet fencsliam, babet cl fora-
liumililatem ulique signiticans, qua? de diviie pau- men. Per ostium frcqucns esl iu quamltbcl domuni
pcrem, de magno parvum, de stiperbo facit bumi ingressus ; per fcneslram patens est aspeclus, fora-
lem. Quae congrue vilula dicitur, quod genus ani- men nibil corpulenlum admiltit, luci soli, et acri
malis lactis abundat ; quia superbis Dcus resisiit, pcrvium; prxbcns oculo cxploraudi libcrlatem, sed
humitibus aulem datgraliam (Jac. iv). Dicilur au- perscruiaudi adimcns facultalcm. Pcr ostium igittir

tcm vitula conlcinans, id cst tertiuni agciis au- fidem, spcm per fenestram, per foramcn intelligc
num: qu:e xlas iu bobus el apta jugo, ct ad feium speciem. Per fidem secrcla Dei rimamur; per spcm
liabilis invcnitur. Possunt ctiam pcr vitulam con- odoramur; per spcciem tangimus. Fidcs docct om-
teritautcm trcs gradus, quibus bumililas profetta nia; spespromittitfulura; spccies exliibct promissa.
coguoscilur, cxprimi, qtuc in triplici coutcmptu con- Esl enim triplex mocror: primus limoris, sccundus
sistt. consolatioiiis, lcrtius desiderii ct deleclalioiiis. Cuii)
Primum igilur esl ul bomo seipsum conlcmnal, cniin fides siue operibus morlua, fides uon sit; tune
subdcns se majori sccundum Dcum. Deiude addat itcralo liomo transil ad fidem, quando saluhri moe-
irillum conlcmnere, niillum se inferiorcm acsUmare; mre compunctus, de pcssima vita ad iuoruin transit
omni creaturae propicr Deum.
ct ila subditus sit emc.udationcm.Piimum mocrct bomo, ut remissin-
Poslca ab omnibus se coiitcmni, vel libcnler, vel fj neni peccatorumconscqui mcrcatur; tleinde nicerct,
ccrtc patientcr sust.ucat, et solum suspirct ad ul in spe divinac promissionis cousolclur, el sic in
Deum. In liis tribus consislil bumiliias : ad quain bac via voccm lcnet contritiouis, ul mocrciili fora-
quicunque Doi miscralione fucrit proveclus, ita mcn i-i, pcr quo.l quas-i per spcculum apparcal ipsa
omnia ei tranquilla crunt atquc pacata, ut non sil s|>ecics, apcriatur. moeror dulcis ct dcsidera-
i:i catuc quod repugnct spiiilui, ucc in spiritu l.iiis ! pcr qucm morluus guscilalur, infiruius sana-
quod Dci obviel voluntati. Ccrli proindo cslotc, fra- lur, illuuiiiialur cu-cus, ca-li jauua aperilur. Nou
t:es cbarissimi, quia, quoties nou coucupisccntia sichypocritarum niceror, de quo p opbeta Aquu :

carnis urgct ad vilia, aut supei bia occulia ar n'uitur, enim Afcmri* deserla; crunt. Mcmrim panlus inter-
aut manifcsia coufunditur; aut, nc pro vii liitis cu- prctalur. Est auiem pardus aitimal maculosuni ct

juslibct conscicutia ncfandura erigal capui, prxce- variuin : quod vil.e ct innrilius congruit bypocrila-
deutis liiillatioiic vitii deprimitur. Quocirea qui- rum, qui foris camli.li, inttis su:it obscuri; in qui-

cunque u carnalium passiotium tloui:;ia.iu ctipiunl bus lucci pudicii:. , fetel luxuiia, qui foris glorian-
liberari, circa liuniililnlis acquisilioncni, vel con* lur in liuinililale, inlus pasciii.tui' vattitatc; iu qtio-

strvatioiicm, summum stujium ct laborciu iiupeu- lum meute cupidilas, iu quormn vcstc vilitas; iu
i'o B. AELREDI ABBATIS RIEVALL OPP. PARS I. — ASCETICA. m
«juorum vorbis vcritas, in quorum vila impuritas. A clamabi:. Clamor iste circuit terniinuni Muab ;
quia
Exiius aquarum deducunt »culi eorum; sed aqnx vox Dei ioqucnlis in nobis lincs viiiorum disculit,
isl;e desertae erunt, quaiulo veniens illc, qui illumi- et ipsorum nobis borrorcm infundit. Quam saepe,
nabil lcnebrarum absccndila, et manifestabil consilia fratres, hunc ejus clamorein aure cordis audivi,
coidium II Cor. iv), lacryiuas steriles et infrucluo- cum, circumstrepente undique tumullu vitiorum,
sas, obliominum oculostantum extortas, omni gra- ipse singulis obviarct, et illis narranlibus delecta-
tia el reinuneratione osiendet esse piivalas. Quia lioncs, eorum clamorem suo clamore compcscerct
aruil herba, defecil gcrmen, omnis liror inleriit. icrminum, id est finem hujuscemotii delectationis
Quasi lierba inilium ItOMC coiivcrsalionis, quasi cbjiciens, et turpiludinem pandens, et spirilualium
gennen fructus boni operis, quasi viror puriias boi.ae deleclationum dulccdincm nienticaptivacproponens!
inioutionis. Sed quando
in hypocritis aruil berba, Sed jam quis uiriusque clamoris finis audiamus.
bona; conversaiionis principium vanitatc corrum- Usquead Galtim ululatus ejus ; el usque ad puieun
pilur; deficil germen, qnando in laudabili opere Elim clamor ejus. Si placet, reddnniur sin-
non perseveraiur; omnis viror interiit, quando in- gula singolis, ut intelligalur ululalus Moab, hoc
tcnliouU puritas, arridenle cupidilaie. di-seritur. esl viliorum, de quo supeiius dixrral : Super Nabo,
Sequitur : B et super Mcdeba Moab ululubit ; clanior aulcm illc,
Secnndum magnitudinemoperis, et visitalio corum. de quo piamiserat : Cor mcum ad Moab clamabit.
Visitalio ha?c in bono accipienda esl; quia scilicel Scd ululatus Ule ad luiuulos pervcnit arenarum,
cnrda sanctorum praescnlia sua sancla hjclificans, quod inlerpreiatur Gallim et clamor isle ad Elini, ;

unicuiquc copiam sui, sicutquisque mcretur, justa quod interpretatur puteus arietum. Quasi arcnae co-
a;quilaie largilur. Ideo sccundum rnsgniludincm gitationes vagac sunt el inslabilcs, quro in unuin,
oporis, et visitatio eorum. Ad torrenlem saticum hoc ululatu quasi flanlc venlo coactse , vitiorum
deducei cos ; Moabitas scilicet, qui de viliis ad vir- lumulos faciunt. Porro arielum puleus profundiias
tutes transeuut, el locum, ul virtutes ipsas exer- est Scripturarum ,
qure pcr arieles , prophetas sci-
ceant, avidissimc quaeruut. Hi ergo ad torrenles licet et apostolos, ministratae sunt; quarum, Do-
salicum ducentur. Torrenles salicum diversi orJi- mino nobis in cordibus nostris cl amante , seereta
nes sunt kjccuIo abrenuntiantium : qui torrentes di- reseranlur. Ilaque, fralres, qttantum nos aut extc-
cuntur, vel propter ldcryuaruin inundatiouem, vcl rior perseculio, aul interior pcrlurbatio conlristal,
proplcr lentalionwm violcnliain. Talis erat torrens, tantuni nos ex sacris lilleris consolatio divina he-
de quo bibit Elias ;
quandc defcrebant ei corvi pa- lifieul. Qucccunque eniru scripla sunt , ad nostram
nem et carnes inane, cl pancm et carnes vespcre doclrinam sciipta sunl, ut ver paiiemiam el como-
(1U Reg. xvn). Dicilur aukm lorrens Carilh, quod lationem Scrl^lurarum spem habcumus (Rom. xv),
intcrprelalur catcus. Quoniam capilli corpori super- Dico vobis, fratres, nihil potest adversi contingere ;

fhraitt, calvi sunl qui superflu s renunliant, neces- nihil tam triste , vcl amarum emcrgcre, quod non
sariorum usu conlenli. Isli sunt cxpcdili Moab, mox ut r.os pagina sacra excepit , aut evanescat
quorum unus fuit Elise/is, cui pucri insullanies :
citius , aut facilius lolerelur. Hic est agcr, in quem
Ascendc, inquiunl, calve; asccnde, calve (I V Reg. n). S. Isaac, inclinata jain die, pergit ad mc<'itandum
Isti in via bibunl dc lorrente, donec fluminis im- ubi occurrens ei Rebccca , illum qui accidcrat , sua
peius lajlificct civitalcm Dei (Psal. xlv), et dcdicel lenit suavitate dolorcm (Gen. xxiv). Quolics, nii
domum suam Altissimus. Non cuim conliuue fluil Jesu bone, dies vergil in vesperam ;
quoties parvaj
torrens; sed tunc cum forle auslro flanle glacies alicui consolalioni ,
quasi diurnoe luci , intolerabilis
solvilur, autpluvia ubertim descendcnleaquis valles dolor velul noclurna caligo succedil; vertuntur in
implentur. Talis est in praesenli lucc visitatio, qua fastidium oninia ; oneri sunt cuncta quae video. Si
nos Deus aqua sapienlia? sahitari perfuudil, nunc quis loquitur, vix audio; si quis pulsat, vix sentio;
flante Spiritu solvens noslram suavi compunclione d in modum silicis cor obduratur, hgeret Iingua , ocu-
duritiam ; nunc bumiles quosque scientia spiriluali lorum vena siccatur. Quid tunc? Exeo certe ad mc-
quasi aquis coeleslibus rigans. In hujusmodi tor- ditandum inagro; sacrum rcvolvo codicem , me-
renlibus salices crescunt ; bi videlicct qui, spreta ditaliones meas ceris imprinio;cum mihi subito
carnalium propaginelibcrorum.absciderunt se pro- occurrcns Rebccca , tua scilicet gratia, Jesu bone,
ptcr regnum ccelorum, liabcnlcs in ilomo Dei no- sualuce tcncbras disculit, pcllit faslidium, du:iliam
inen melius a filiis ct liliabus. Haec csl caslitas el fcangit. Mox suspiriis succedunt lacryma», lacry •

niunditiae virtus gralissiina, ad quam post molestias nins ccclcsle gaudium comitatur. Infelices, quos
eorporis, post innumeras lcnialiones Iibidinis, post cum trislia qua:que perlurbant, non hunc agruin i:->

crebra incendia carnis, posl periculosas suggeslio- grediunlur, ut gaudeant. Scilis, fratres, cum trisle

nes imniiiii.libsiini da?monis, per asccnsum Luilb, aliquid acciderit mundi amatoribus, aut in vanis,
et viam Oronaiin, auiina sancta, Spiritu sancto do- aut in noxiis, consolationes requirunl , ut meritc
ccnte et comiiantibus angelis, pervenirc moretur. de talibus propbcla suhjungat : Quoniam aqncc /)t-

Quoniam ciicuivil clnmor tervinum Monb. Ific cst bon revle'02 sunt sangnine. Aquae Dibon, quae inlcr-

clanior, ilc quo snpciius ait : Cor vicum ad Moab pretatiir (Inxus eorum, lacrymas signilicanl illur nu
477 SERMONES DE ONKRIBUS. m
qtii pro fluxn lemporalium aul rident,si bal»eanlur; A broso et condcuso (llabac. m). Ecce, fratres cha-

aut ploranl, si umiltautur. Ideoque aquae Dibon re- rissimi, Doniintis nostcr Jesus ex condensissiiiia

plclae suut sanguine. Quia, sicut lii, qui pro tcm- allegoricorum verborum silva , in cujus opaca
poralilus ritlenl, nialo suo ridenl; ila et qui pro densilate haclcnus latttil, subilo imuifeslus crum-
temporalibus plorant, malo suoplorant. Niliil enim pit, dicenlc prophcla : Emitte Agnum, Domine, <lo-

purgalionis afferunl hujusmodi lacrymx; sed in- minalorem terraj, de peira descrli ad nionlem fUice

«upcr cos peccati foedant sanguine. Idco scquitur : Sion. Vere dilecltis mcus slat post parictem no-

Ponam super Dibon additamenla. Addil quippe Do- strum, rcspiciens per fencslias, prospiciens per

niiniis doloros duloribus eorum, ut de lacrymis a.i cancellos. Quis ncsciat Doiuinura Jesum in Scriplu-

hicrymas transeant, ingredianturquc terram (ribus ris esse qu;crendum, qui ipsum dicenlem audit in

viis, cl dtipUci contritione conlcrantur. Quoniam Evangelio : Scrutamini Scripluras (Joan. v), et cse-

miscra sors eorum, qui nati de muliere brcvi vi- tera? Scd inler nos et ipsum, quasi quidam paries
vunl icmporc; cl bic rcplenlur multis miseriis, et esl ipsius Scriplurae obsturitas, verborum a?ni-
post banc vitam poenis tradontur perpetuis (Job gmala,ct figurx bistoriarum. Verum spiriluales illi

xiv). Feliecs ccontra, qui in bujus mundi laboribus arlificcs, qui bur.c nnbis parietem coudidcrunt, fc-

in vcibi Dei visitaiione el lumine consolantiir, et B neslris illum ac canccllis variarunt, per quos ple-

tronsciinics e mttndo relernis gaudiis pcrfruuniur. rumquc dileclus ille suis se prabel amatoribus in-
Quocirca ct bis qnoquc ponct additamenla, qui duendum, ut ucmo ambigat ipsum esse ubique iu
fugcriut deMoab leonem qui, fugientes vitia, ipsum bis, qux latcut, quem sic manifeste cxbibcnt ea,
;

incentorcm viliorum paritcr cvascruul. Sed et reli- quai patenl. Aii crgo Emilte Agnum, Domine, do-
:

qniis lerrae ponet addilamenta. minalorem terrce. Dixiraus in exordio, aliquando

NolaiUur bic tria bomiiium geuera ; unum eo- narrando, aliquando jubcndo, aliquando cliam

rum qui sc lotos vitiis e( sxculo dederunl ; alterum orando, propbelas loculos fuisse. Cernens crgo
eorttm »;ui sxculo abrenunlianlcs, Cliristi jugum propbcia in spirilu, etiam mundi sapicntes crucis

suscipiuul; lcrlium corum qui in sirculo crimini- esse virluti subdendos, per slullitiam quoque pra>

bus abslinent, operibus tamen terrcnis Incumbunt. dicationis crcdentcs esse salvandos ,
pcrdcndam
Primum per Dibon, secundum per eos qui fugcrutit nibilomintis sapicntiam sapientium, ct prudenliam

de Moab, tertium per reliquos lerrx, vel reiiquias, prudentium reprobandam (/ Cor. i), ct catera, qiue
figuranlcr. Quibus omnibus ponetDominus addila- in boconere prxmissa sunt; aestuai dcsiderio, cau-

menta. Nam reprobis pro peccalis temporales in satur moram, jamjamque Cbrislum oplat adcss;*,
c pranuiitiala conver-
liac vita dolorcs, ct post banc vitam aelernos ani- implcrc promissa, exhibere ;

m;c et corporis retribuet crucialus. Abrcnunlia»- susque ad Palrem, advenlum ardenli exi-
Filii sui

libus vcro buic mundo, quae additamenla congemi- git affectu, Emitte, inquiens, Agnum, Domine, do-

nfcl, evangelica probat bisloria, diecnte Domino :

minatorem terrce, de pelra deserti ad montem filiic
Omuis qni reliquerit palrem, aut matrem, cl crslc- Sion. Isle csl Agnus, qui pcr Jcrciniam loquilur di-

ra, propter me, centuplum accipiel, el vitam ccter- ccns El ego tanquam agnus innoccns, <jui porlalur
:

ttfliii possidebit (Malth. xix). Porro bi qui plumbum, ad rictimam (Jcr. xi). Dc quo et iste idera Isaias :

ferrum, stannumque vitantcs, tedificant super fidci Tanquam ocis ad occisionem dncetur, et tanquam
agnus coram tondcnle se obmutescet (Isa. uu).
calholica:fundamentum lignum, fenum, stipulam,
Quem, Spiritu sanclo rcvelanle, sanctus Baplisla
Kuscipient de manu Doinini dttplicia pro omnibus
peccatis su:s. Nam Iii, qui mullis ineommodilatibtis cognosccns : Ecce, inquit, Agnus Dei [Joan. i). De
conleruulcr, ct ad ullimum evcepti ignibus dclri- quo et David cccinit, dicens Dominabilur a mari :

inenlum paticntur; ipsi aulem salvi erunl, sic ta- usque ad mare el u flumine usque ad tenmno» orbis
men quasi pcr igncm. Quibus omnibus congruil terrarum. De pelra deserti ad montem filice Sion
nomen Moab, quia prin.i MoaLilicis vitiis absor- D (Psal. lhi). Petram dcscni, ul reslimo, spclun
cam iilani appcllat, qux in locis desertis natura,
bentur; in aliis vitia Moabilica aut peniius destru-
vel arle excisa in pelra, Lotb cxcepit dc Sodomis
unlur, aut magnifice compi iniunlur : retiqui cniiu
nunquam semper aulcm faii-
ipsis viliis foc .laiuur, fugienlem (Gen. xix). De bac pelra descrli, cum
magua admiralione Agnutn dicil proccssurum, quia
ganlttr. Ubiquc animadvcrlilur onus Moab qui in :

aliis pi-cmilur, in aliis premil, in aliis opprimit. in ca generatus esl Moab, dc cujus gcncre natus
Scd jam buic scrmoni lcrminum demus, obsecran- csl Cbi istus. EmUlitur autem de pclra deserli ad
les miscricordiam Dei noslri, ul Moabilicis expia- nientem lilix Sion, quia nalus dc Virgine iu Beth-

tus, su;e voluniaii nos reddal acceplos. Pcr Clui- ichcm, Jerusalem (in qua cst mons Sion ad lille-

blum Doininuni iioslrum. Amcn. ram, vcl mons, id cst cxtcllcnlia, ct gloi ia liliae
Sion, id cst Synagogx, qux in tempb pobilitate
SERMO XWHI. inlclligcnda sunl) sua prjcscnlia visilavit. Allego-

Dc co quod ail : < Emilte Agnum,'Domine (Isa. ricc pclra descrli dicitur Synagoga, qux cducta dc
ef-
xvi), » ilc. jfcgypto, cl quadraginla annis cremi babilatrix

Dcus r.b auflro vcuiet el innctus de montc um- fecta, bil)clat de sj^iiiiuali consequente eospetra:
479 B. AELBEDl ABBATIS IUEYALL. OPP. PABS I. - ASCETICA. 480

quae idcireo pelra dosotti dicitur, qtiia lanli tem- A subjungil : Fiuilus esl cuim pulvis, consummatus esl

poris cxsilio muiiis in infidclitate pcreunlibiis, in muer. Doclrir.a diaboli pulveri comparatur , quac

pcrfcctioribus fidei nrmilalem servavit. Ex liac fucre lunc quodammodo fniem accipit ,
quaudo , cortt-

aposloli, qui Agnuin illum, qui abslulil pcccala scanlc Evangelio, salutarem doctrir.am mundus sus-

muiidi, ul dominarclur universo n»»do, pr.ediea- cepit. Elegantcr propbeta diabolum miserutn vocat,
tione sua aJ gcnlium populos transtulerunt, ut dc cui in futurum prxparata csl in jcterno igncdamna-
Synagoga nnsccrelur Ecclesia, quasi lilia Sion, cu- tio, cujus iniquum pccius cassa nunc urgel sollici-
jus nios csl altitudo lidei, sublimiias spei, \ia su- tudo, qui scmpcr iahorans et niliil proficiens, qui

pcrexcclleiilior cbasitalis. Undc Dominus in Evan- cler.lorttm animas scinpcr siticns, ct nullum cor.im
gdio : Oporlebal pati Chrislum, et resurgcre u mor- p i petuo sibi subdcrc valcns, lanlo miserior ab oin-
tuis die teriia, et prccdieari in noinvie ejus pueni- nibus judicalur, quanlo a tcrrcnis cl mortalibus,
teuliam et remissionem peccatorum in omnes gentes, spiritus coelestis ct immortalis superatur. Vere mi-
incipientibHS ab Jerosclijmis (Luc. xxiv). Vcl cerle ser, qui ab augelis premilur, cui ab omnibus illu -

tunc cm.ssus esl Agnus, dominalor leriie, de pelra ditur, quiquc a perfcclis conlemuilur , vincitur ab
descrti ad inontcm lilix- Sion, quando Clirislus ab inlirmis. Ail crgn : Finitus cst pultis, comsumptus
mnbra legis, ad veritalcm transivit Evangclii esl miser. Unde cl subditur: Defecil, qui conculcabat

quando, dc pi trades rii.dequa bibcbanl filii Isracl terram. Agamus gratias, fralrcs cbarissimi, Agno
sacramenlum nostne redcmptiouis, aJ veiilaum illi, qui, cmissus de pelra dcscrli ad inontcm filix
sui sacrosancti corporis et sanguinis transtulil; Sion, tcrram, ab iuitio, scilicet a zabulo, concul-
quando air.oto velaminc litlera?, spirilualis intelli- catain, tyranoidi cjus eiipuil, imo ipsuui qui eon-
gcnliic, Novi Tcslamcnti prxcouibus, reseravit ar- culcaverat, ejus quem conculcavcrat pcdibus pro-
eanuui. Et erit, Quiu? Cuin cmissus fuerit Agnus slravit, daus ci viitulcm calcandi supcr scrpenlcs
doniiuator lerrae, de pclra dcserti ad mo::lein lilia? ct scorpioncs, cl omncm poleslalcm initnici (Luc»
Sion. Sicut avis fugiens, et pulli de nido volantet, \). Unde ad crcdcntes loquitur Apnslolus : Deus
$ic erunt filia; iloab in transcensu Arnon. Filias Moab conteret Satanam sub pedibus vestris vdociter (Rom.
rarnalts ct iuiirmas intcllige animas, Moabiticis xvi). T<:rra quipp dicilur omnium sanclorum san-
crroribus deceptas. Amon inlerprctaiur ilUuuiualio cta socielas; lcria profecto fcriilis el fecunda, af-
eorum. Habitabunl apud te profugi mci Moab. Hcc ferens fruclum aliquando tricesimum, aliquando
in loco pcr Moab sapientes int. llige, quos superius sexagcsimum, nonnunquam et centesimum (Mattli.
diximus lanio in divinis fuisse prudcntiores, qtianto r xm). Hanc nimirum usque ad Salvatoris advcnlum
in sapieniia illa mundiali fucranl perspicaeiores. anliquus hostis maliti.esme pedibus conculcabat.ob
Moab, cujus vectes pervenerunt usque ad
Istc est primx piacvaricalionis realuin, eliam in clectos jus
S-gor vilulain conternantem. iniquae damr.ationis cxercens , doncc cbirograplnnu
Talis fuit beatissinms martyr Cypriantis, talis cui innilcbalur excedcns, illum, qui nulla ei cau •

Anibrosius, lalis Auguslinus, atque Ilieronymus lione peccati tencbatur, impias manus injiccrcl,

qui tolum, qtiod de sciculia bauscrant sacculari, addiceus eum morti, in quo nulla causa niortis po-
a 1 firma ncnlum profectumque Ecclesiae translule- lcrat invcniri Unde non immerilo chirographi pa-
runt. Talcs nimii um cfficacius hacreticos debclla- ctiquc (ransgrcssor, quia usurpavit indcbilum, et
bant, lalcs infirmos quoslibct ab infcslationc pscu- debilum pariter, diclanle jttsiilia, scnlentiam, ava-
doaposlolorum sua doclrina prolcgcbaiil, subquo- rus nimis cl iujuslus cxaclor, amisit. Idcirco de-

rum cttra, quasi sub malcrnis aiis, ne a daemonibus fccit, qui conculcabat tenam. Deus quippe dclen»
scducerenlur et rapercntur, securius latilabant. cliirograpiium, quod erat coutrarium nobis, afll-

Ilunc Moab, id est lalcs mundi bujus sapientes, gensquc illud cruci su:c, traduxit principalus ct

Chf islug aEoquiliir Ilabitpbunt, inquiens, apud te

:
polcsiatcs, palam triumphans cos in scmelipso

profugi mei Moab ; etto latibulum eorum a facie m- D (Colos. n). Sic hostc dcvicto captivam duxil capii-
statorum. Profugos suos illos appcllal, quos a za- vilalcm, accipiens dona in bominibus (Ephcs. iv).
bulo quondain seductos et abduetc-s deviclo boslc, Propter quod exaltavit illum Deut ; et dedit illi
,

vieloris ilcrum jure recepeiat; quos nimirum za- nomen, quod est super omnenomeu (Pliilipp. n),

Lulus ipsc sibi dolcns creplos, suscilavil haerelieos, elc. Exinde jam ccepil impleri quod propbeta sub-

cnmmovit philosopbos, falsa dogmata scvit, ul sic jungit : Et praeparabilur in misericordice solium : et

simplices quosque decipiens, eorum perditione, il- scdtbit super illud in vcrilate, in tabernaculo Da-
lati dispendii solarelur injuriam. Sed doncc trans- vid, judicans et quajrens judieium ; et vclociler red-

irct iniquitas, ct manifeslarclur vcrilas, in fide dens quod justum esl. — Misericoniiam etjudicium
perfectorum imperfccti pendebaut, et a facie laliiun canlabo tibi, Domine (Psul. c). Acccdamus, fra-
vastaiorum sapienler siinplicibus doctrinac ct pro- trcs, cum fiducia ad solium miscricordia?, quod in-
videnliae lalibulum salulare prjpstabanl. Ait crgo : teritis praeparavil i:i tabei naculo David, id csl iu

Uabitabunt apud te profugi mei Mo ib, csto tatibvlum Ecclesia ; nunc lcmpus miserendi, quod pro-
(|uia,

eoruin n fccie vastatorum. Quod nc zabuli polcntiam fcclo scqiictur tcmptis judicandi. Sed quia bace

€l aslutiam consideranli viderclur diffieile, piolinus latius ttactanda sunl, cum ba:c ipsa, qiwc ho-
 481 SERMONES DE ONERIMJS. 482
dic dicta sunt, moraliter coepcrinl mo- A
pro mcditata, Quis, inqnii, dubit milii penntis sicut co~
dtilo nostro latios explicari, (icnuts jamelbnic lumbtx, el volabo, et rcquiescttm ? (ibid.) fpse idcni
scrinoui lcrminum ; ct die crastina , si Dcus ntinc pcllicar.o, nunc nyclico! aci, nuncpasseri, nunc
volucrit, lioc ipso eapilulo icpclilo, quod ipse aquil;t: comparalur. Animadvcrtat charitas vcslra.
suggesscrit proferemus in
medium, ad laudem ct Evcnil plcrtmique ul in mulliludine constilulus,
prxconinm Domini nostri Jesu Cliristi cui lio- vitiis pcccatoruin undique circumsepltts, virtulum
nor ct imperium pcr oninia sxcula sxculorum. concipiat aifeclum, el desiderel cffeclum. Conalur
Aincn. ascendere, sed prcmilur consueludinc ; etigitur
SERMO XXIX. spirilus novilate, scd Iraliilur pcccati vicinitale ; in
fJc eoacm capitulo moraliler exposilo. virlulum screnitate dclectatur , sed exemplo malo-
Manifesla i'e Domino propliciia nec allcgoricls rum iilectus, quasi invitus cogilur rcpctere quod
involucris obvolvcnda, ncc tropologicis esl cxtc- detestatur. Ilinc dolor si cedideril, limor si reslitc-
nuanda figuris : cum nibil mngis fiJcm nulriat, vcl rit, trcmor nc in his pereat, desiderium ul fugiat.
inores xdificet, qtiam ul ea, qux cernimus cvidcn- Versanlnr lenebrx in conscientia, in corde irislitia,
ler impleta, a sanctis propbelis legamus tanto anle anguslia in cogitationc. Ita loquens iii amaritudine
prxdicta. Quid cnira manifesiius, quam Agnum, B animae sux. Quis, inqnit, dubit mihi pennas sicul
quein a propheta legimus essc venturnm, in Evan- cotumbar, et volabo, et reguiescom? Et subjungit,
gelio audiamus a beato Baptisla monstralum, illo dicer.s: Ecceelorgavi fugiens (ibid.). Acccperalquod
dicenle Emitte Ayuum, Domine, dominalorem terrce
: pericrat ista qnondam filia Mcab, et.inslar avis vo-
(Isa. xvi) ; cl islo clamanlc : Eece Agnus Dei, ecce lans, el publicam fugiens, maleriasquc pcccatorum
qui tollit peccata mundi ! (Joan. i.) De qtto alias idem declinans, soliludinis secreta deligit, in qua inorli-
Baplista : Qui habet, inquil, sponsam Sponsus est ficans menibra sua, qux sunl super lerram, similis
(Joau. m). Qu;e sponsa hxc ? Illa nimirum, quam fil pellicano soliludinis. IMIicanus paliidi fcrlur
pater in psalmo alloquittir, dicens : Audi, filia, et essc coloris; qui pullos, niox ul cxeluserit, roslro
tide, et inclina aurem tuam. cl oblitiscere populum occidit, ruvstimque gemilu miserabili, et sanguinis
luum, el domum palris tui (Psal. xliv). lila ilaquc sui cffusionc resuscilat. Felix anima, qux muluans
esl, qux nuiic babens palrcm Deum, primo habuil sibi alas columbx, ad soliludiuis sccrcla volavil
patrcm diabolum, qux dicebat lapidi : Pater meus in qtta morlilicans mcmbra sua, qux sunl supcr
es tu, cl ligno : Tti me genuisti (Jer. n). Ecclesia terram, opcrasua priora, quasi proprios pullos in«
est hxcdc gentibus congregata, qux primo Moab, #. terticit ; deinde in novam vitain dolore ac sudore
id csl de patre diabolo genita, transivit in adoptio quasi sanguinis effusione, gcmifibusque incnarra-
nem liliorum Dei. Cujus filix Sion, omncs anhnx bilibus, ac salutari compunclione vivifical. Deiude
Chrisliaux, ct ipsx sccundum naturam (ilix Moab, cibos sibi coelestes mutuans Scripturarum, tiyctico-
c\ gralia fdix Dei. Verum quia moraliter pcr Moab rax efficitur spiritualis : in nocte xque el in die, in
naluralcm, quam ex palre contrabimus, corrupiio- adversis scilicet el in prosperis, in Ixtis ct in trisli-

tiem diximus figurari ; congruc illas animas filias bus, intentationibus et consolalionibtisexsultans et
esse dicimtis Moab, qux vel carnalibus vitiis impli- volaus, et de virlule in virtulem proficicns, donec
cantur, vel corum suggestionibus desideriisque fa- mysticus passer effectus, ct a tcnebris hujus infe-
tigantur. Dc his crgo dicitttr Sicut avis fugiens, et : licilatis in illam inaccessibilcm lucem evigilans,

pulti dc uido votantes, sic erunt ftlitv Sloab in lians- transcat in locum labcrnaculi udmirabilis usqu4 ad

censu Amc". Arnon inlerprclatur i/iMnit«n/io eorKin. domum Dci,invoce cxsultationiset confessionit, sonut

Ui igitur filix Moab Agno illi, qui eniissus esl de epulantis (Psa!. xli). Igitur anima Moabiticis vitiis

pctra dcserti, ct peccata abslulit mtindi, salularibus implicata, dc tcncbris in lncem, quasi in transcen-

nuptiis copulcutur, necesse <>sl dc iufcrioribus ad sum Arnon, progrcdicns, avi comparatur fugicnti,

Miperiora consccndant, et, reliclis crroiibus el igno- D pullisquc de nido volanlibus, ut ea hic iiitelligaiur

ranlix tcncbris, salulari lumine perfumlanltir, di- fuga, qux ad abrcnuntiaiitium spcctat conversio-

cantquc ctini Prophcla : Signatum est sttper r.ot ncin ; et volalus, qui ad perfectorum pcrlinct cou-

tumen vullus lui, Domine (Psal. iv). Sic auieni as- lcmplnlioncra. In niJo quippe pluincscunl pnlli

ccndeutes avi itigicnli, pullisque dc nido volauiibiis avium rcsidentes; a matresimul ct patre paseuntur.
comparanlur : quia fruslra jacitur rclc ante oculos Quibus cum plumx succrcverint, ct alis pcnnx lir-

pcnnaloruin. Hxc est fuga, quam nobis Jcremias inius inhxscrint, liberas auras nido prxfcrunt, ct

prophcla stiadcl : Fugile, inquiens, de medio Ba~ propria sibi indusiria victualia quxritantcs, nunc

bylonis (Jer. li). Scd sunt divcrsa geucra avium, sublimia cali volatu petunt ; nunc pcnnis demissis
quarum sicul natura divcrsa esl, ila earum miiliitu- se in iufcriora deponunt. Est autcm nidus concu-
dinem, secundum diversam niorum vel naturx qua- pisccnlix ; nidus cliam disciplinx. Sunl vcro volu-

lltalim, animx sorliuntur. Unde sancta quxdam cres, qux volarc conanlur, nec valcnt ; ci dum per»-

anima , lencbrarum quas paticbatur impalicns, nis videnlur vclle adniti, mox carnis pondere pres-

cum prxmisisset . Timor ct tremor venemnt super sx ad iniima dclabitnlur. Tales fucrc coturnices,
tne,ct contexerunt me tcnebrcc (Psal. li\); fueam qux uno lanttim cubilo a terra suspcnsx, sed mox
4S5 B. AELREDI ABBATIS RIEVALL. OPP. PABS I. - ASCETICA. m
guhe A sic in nido disciplinae, el postmodum sapienlUc plu-
inslar lapitlis in lcrram dejectse, Israclilarum
[Num. xi). ILcc mcsccntcs, dc inferioribus ad aliioi-a, de humanis
dcsidcraia saiiciate satisfeceru.tt
suni viiia carnis, voluplaiisque eorporeoc, quac in ad divina, de lcrrenis ad coeleslia transccndant. Jain
animam sed vcro quia inullos de Moabitica vauilate ct voluplatu
vanam quamdam hetiiiam exlollunt ;

cxplcla libidinc, conscienliam iu ima dclrudunt. conversos non solum regulari disciplina, sed eliam

Ilaec in nido concupiscenti» nutriunltir ; se.d \ola~ ia contemplalione divina perfectos, mullorum vidit

tum cudeslem nullo modo sorliuntur. Sunl et aliae saluti profecluros, ip^os alloquilur sermo divinus :

Jui consilium coye consilium pone sicut nociem

aves, quas nidi suavilas in (autum delectat, ut vix ; ;

eliam parenlum morsibus appellaiilur. Tales sunt umbram laam in meridiem. Ac si dicerel : Moab
anim;e piytae cl incrlcs, quac iufeliei qnadam quiclc jam conversus in Isracl, qui haclcnus in nido dist ;
•

adeo dissoivunlur, ul ad uulla virlutum opera vel plinae prislina vilia ct errores deposuisli, et in nido

corrcpt;e quidem accinganlur. Non sic tol.nnba, supicnliac inter virlules ac Scriplurarum dclic as

non sic pcllicanus, non sic nytticorax, uon sic pas- quasi in abscondilo vultus mei hluisti, surgc,ogrc-

scr. Non sic anima qux sc ad nidum contulil disci- dcrc, discuire ut qui hacicnus audisti, deii.ccps

plinac, itt in eo sub palve spirituali a mairc gralia dicas : Vcni. Sed quia adhuc in his exlcrioribus
u minus escxercilalus,ini consilium, id cst discretio
cibis saluiaribus pasla plumcsccret, el sic alis iuuo-
ceniiae el simplicilalis clala, de lenebris vitiorum nis discc virlulcm, ct sic coge consilium, nuiltos

ad splcudorcm cousccndcrcl viitulum, dc publico ad vidolicct colligens ad salutcm, ad niullorum profe-

soliiudincm, pcr solludiiicm ad scLnliam, pcr clum : qui cum Elia, sub umbra junipcri, angciico
scicntiam ad sajtienliam. delcelaris colloquio (III Iieg. xtx), ubi omnia opc.a
PraUerca cogitatioues noslrac avibtis comparanlur, itia quasi in uoclc celcbranlur. Ednc quasi lumcn
qme huc aique illuc atque mira cclcriiaie ferunlur jusliliam luain, ol judiciimi (uum lanquam n:cr.-

ct volilant, niinc suhliinia, nunc humilia, nuncmun- diem (Psal. xxxvt), ul luccat lux tua coram ho :.i-
da, nunc sordida qmequc pclculcs. Nam sunl avcs, nibus : ot vidoanl opera (na bona, cl glorificent Pa-
quae circa eadavera etcarnes putrescenles occtipalac trem (uutn, qui in coelis es( (Malth. v). Eia,fraties

coenum ccelo praeforunl. Tales sunt togilationes sor- mei, diligontor aliendite, quibus gradibus ailcuram
dium seciatt ices, amatriccs libidinum, felenlis car- asccndendum cs( pasioralem, ul facilius humani
r.is voluptales delcclalionibus animac praefeientes. gcncris pcslent, doniiuandi scilicc( libidincm cavca •

Hue lota die in immundilia vcrsanics, de lurpibus tis, magisquc luli velitis, ti( dicitur, consislcrc in

ad lurpia volilan(, c( per diversas libidiuum c( fla- ~ imo, quam pcricl.lari in summo. Ac primum nolUc
gitiorum imagincs discurrentcs, perniciostssimis et semulari in maliguaittibus, qui, cumsiniforiiicalores,

coiilamiuatissimis vitiorum epulis se reficiuitt. Ilae aduUcri, mollos, masculoruni concubitoros, impu-
iu nido concupisceittiaj mi&crabililcr enulrilae, p n- dcntcr et irrevereittcr asceuduitt cttbilo pittiis sui,

nas non quibus ad alla vebanlur, sed quibus depri- et maculanl slralum ejus, Ihalamum Chrisii verten-

manlur ad ima, ii.fclici auspicio sorliuntur. Sunt (es in proslibulum, et sanguiricm ejus .°dco concul-
cl aliac aves, quae ila vagae sunt el inslabiles, ut canles, ul prctium ejus non solum iuvauael noxia,
fere sempcr in molu sinl, per vcnlosa hujus acris scd, qtiod honibilc diclu esl, cliam in mercedcm
volilanlcs, nunc pcndculcs, non aiiunde quam ex lurpitudints, Uoposilo pudore, profligenl. Nolilc ?einu-

ipso inani viveittes. Coinparaulur his volucribus lari in lalibus, licet prosperentur in viis suis, quo-
cogilationes vana quaeque somnianies, ad honores niam lanquam fenum velocilcr aresccnl, clquemad-
et mundi hujus gloriam aspirautes, et se hujusmoili moduin olora herbarum cilo decidcnl (Psal. xxxvi).
imaginalione el elatione quasi venlo pasccnles. ln- Qui eniin inutilem servum jubet projici in tencbras

felix, qui his avibus nidum in suo pcclore parat, ut exieriorcs, quid facict de indigno, de impudeitti,
Cbristi vcsligiis, etiamsi vellc vidcatur, adlncrere de pcslilenti, dc sc in calhedra lurptt^. ingcreitti ?

non possit, reprobanlc cum Domino ar. diccnlc : D Sod his omissis, uotale viam, quam nobis sermo
Vulpes foveas habent, ct volucres coeli nidos ; 1'ilius ptophcdcusdescribit. Primum cst, ulliomo fugions
autem liominit non liabet ubi caput reclinel (Malllt. ii.undum, et viiia cuncia declinans, a sxculi acli-

viii». Bcaius prae his omnibus illc, qui iu nido sa- hus sc faciat alienum. Deiude omni obcdicnlia sc
pieuiioi suas cogi(a(ioncs enulrit, ul, instar aquihc subdat majori, clquidquid sc meinineril doliquisso,
volanlis, in ipsumcadum cmpyrcumpcnniscoittcin- in famc et siii, in vigiliis et laboribus, iu paupcr-
plalionis subvocdis, ad ipsius solis splendorem co- laie elnuditale, purgei ct puniat; etsic coiisucl'.i-

miuus iittuondum irreverbcralos aperiat ocnlos. dini, pessimx vidclicel, oplima succcdcn(c, in nido

Itaquc lili.e Moab, id est cordis togilalioncs, quae disciplinae virtulum alas obtincat ;
quia nunquam
naiurali illa corruptione ad vitia illcckc mocchauc bene poiesl praeesse, qui ptius subesse non didi-
fuorattt cum amaioribus muliis, cum de caruali ccrit. Sic igilur purgalus a vitiis, oruadisquc vir-
amorc ad spiriiualcm, quasi de (encbris ad luccm, (tttibtts, ad indagalioncm Iraiiscal Scriplurarum, ut
(ratiscendeic nituulur, avi fugieiiii, cl pullis do nido sicut osl inforuialus ad vitani, ita qtioquc illuminc-
\olanlibus contpaianlur; quia primum uccos.se est lur ad sctentiam : cumque didicerit in Scripltwis

oi et viiia, ei ipsas matcrias vitiorum fugiartt : ci omne quoJ vivit cl sapil ad D.i diletlionem rcLrre
485 SER3I0KES DE ONEftlBES. i8C

et proximi, duabus pennis, scicntitt scilicelet clia- A ira cl indignalione uiilitcr aDsconduntur, alii sub
ritatis subvccius, ad rnontem contcmplalionis con- victus pauperlatc a naluraii!.us iiiceutivis salubri-

soendens, discat secundnm excmpkir tabernacidi ler protegunlur, nlii sub lahorum ct vigiliarum

coelestis, terreni hujus labernaculi formare structu- umbra a cordis pcrvagalione ct spirilus insiahil;-

j am, audiatque cum Hoyse : Yide omnta fnc secun- late absconduntur; alii psalmis el orationibus, me-
dum exemplar, quod tibi in monle monstralum esl ditatione, et o:ationc, et leeiioi.e a sp.r.tuum im-
(Kxod. xxv). Est igilur priinus gradus conversio- mundorum insiiiis defenduntur. Ait ergo : Fu-
nis, seeundus porgationis, lertius virtulis, quarlus gienles absconde, ct vagos ne prodns, Habitabunt
scientise, quinlus contemplalionis, scxlus cbaritatis. apud te profugi mei, !/< ab, esto tatibulum eort^m a
11 i sunt forte sex illi gradus in ihrono Salomonis, facie vastatorum. Vastator est spiiitus fornica-

sicut Salomon ioquitur : Thronum sibi fecit rex Sa- lionis; vastator supcrbiae dacmon. Fugi nlibus ila-

lomon (III Rcg. x), ct ca?iera. Et ut sapienti demus que bujusmodi vastatorcs Moab sahibre pnestat
occasioncm ut sapicnlior fiat, tbrouus Salomonis latibuhim ,
quando pnelatus qnisquc, quor.dam
aperte dicilur calhedra sacerdotalis, ad quam si Moab, scd postmodum Israei singula viitulnm ,

quis sine his g adibus nilitur, non lam sessurus esercitia vitiis singulis, quibus sibi subdili impu-

quom miturus ascendit. Ulrura autem duodecim guantur, oppouit. Q;.od autem sequilnr, Finiius
leonculi iilius magni leonis de tribu Juda, duodccim est puliis, consttmptux est miser, clc., sermone,
filiis de quibusdicit: Non possunt filii Sponsi jeju- quem anle hunc vo!;;scum habuimus, super ipso
nare, quandiu cv.m ipsis esi Sponsus (Marc. u) ; utrum viiiorum principe exposita sunt. In morali autem
ctiam aurum sapicnlia?, ceternitali rotunditas, fini e\positionc, nihii aliud dicendum oceur.il, nist

posleriora, dua2 manus duplici eharitatis aclioni, foite per pulverem pcccata, quae ex incuria vcl
possint conyenientissime cooptari, vcstris medila- cordis pervagalione, vel extcriori occupationc con-
lionibiis disculiendum rclinquo, Sequitur : trahmus, velimus mtelligi; per miserum, ea qiue
Fugienles absconde, etvngosneprodas. Hubiiabunl pcr carnis hujus corruptibilis legem, quae nos mi-
apud.le profugi mei Moab ; cslo latibulumeorum a facie scros facit, incidimus. Per eum qui conculcat tcr-
vasiatoris. Moab sic conversum sic mulatum, sic rani, flagitia vel facinora, quas totum homincm,
purgatum a vitiis, sic adornatum virtulibus, sic terram videlicct infrucluosam iia conculcant , et

ad subiime promolum, sermo divinus alloquitur, omnino conterunl, ul, inslar areae post triluram,
mandans ei facere quod cum gratia comiiante pra> ab oinni spiriluali humore frugumque , suavilato,
viderat esse faclurum. Sieut enim ipsum fugien- rj sterilem eam reddant et vacuam. Cum igilur iste
lcm oporluit ab aliis abscondi, ita dignum csl ut puhis per humilem conversalionem fuerit finilus,

ipse jam alios fugientes abscondat. Et sicut ipse, et earr.is hujus naturalis quidem, sed fere inlolc-
cuin vagus adhuc esset, ab his a quibus stisceptus rabilis fervor fueril vigiliis et jejuniis laboribusqtie

esl, non est poditus ; ila et ccnvenienler impera- consumplus, et digna cordis conlritione, ct oris
tur vagos ques ipse susceperit persequenlibus non confessione et operis satisfactione flagitia vel fa-
expenere. Fugienles igitur fornicationem , sccun- cinora commissa defecerint, tunc certe, islis talitcr

dwra Apostolum [(/ Cor. v), necesse est ut ab- fugientibus et lalenlibus, prjeparabitur solium Chri-
scondantur, et qui adhuc vagi et instabiles corde sli in misericordia, in quo sedet in tabernaculo
sunt, cl ad vilia proni, cavcndum est ne facile ma- David, id esl in Ecclesia, qu;e adhuc pcregrinatui
lis doctoribus, vel vitiorum incentoribus prodan- in terra, in qua misericordia et rerilas obvinverunf
tur. Eia, fratrcs mei, venientes noviter de sa;cuIo sibi, justitia etpax osculats sunt. Ibi ctiam jndical
alii idiot* sunt ct simplices, alii docli et subliles, ct quaerit judicium, judicans eos qui seipsos non
alii vitiorum pessima consuetudine obligati , alii judicant, cl quxrens dc nobis judicium nostrum,
talis nalurse, ut vix ad libidinem moveantur; ne compellamur sentire suum, quia ipse rcddet ve-
aiii lales ul modica occasione lententur; alii ^ lociler quod justum cst, retribucns unicuique se-

ualurali conspersione iracundi , alii naiuraliter cundum opcra sua, qui vivit ct rcgnat pcr omnia
niansueli. ssecula saeculoruni. Amen.
Considerare proindc ct diligenler cxplorarc opor- SERMO XXX.
tet singuloruin a sreculo fugienlium qualilatem at- De co qucd ait : i Audivimus superbiam Moab,
que naluram, quid magis possil obesse tini, quid usque: iVoeem cantaniium absluli (Isa. t i; »
alleri, quo insupcr spiritu quis tentctur, quo af- Hactenus de his qui Bloabilicx sapiemiaj a va-
fectu agitetur; sicque providere, ut sive a vitlis nitati renuntiantcs, Christi jugum sre et onus
sive a daemonibus, sive a sua ipsius vcl nalura, leve pliilosophicc superbiae practu^nint, sancti's

vel corruplione, vel affectu, vel cousucliidiiic, sivc Isaias oraculum lexuit.: uunc con. cos qui pro-

ab alicujus bominis socielate, vel suggcstione, vcl pria superbia exciccali iu erroris sui lcnebris per-

cxemplo impugnelur, congruum singulis pr.-cbea- duraverunt, senlentiam dirigit prophclalcm. Ait
tur latibulum. Alii abscondendi sunt ab omni ex- ergo : Audirimus superbiam Moab , superbus est

teriori occupatione, alii a quorumdam familiari- vatde. Quid philosophis illis stiperbius, qu> ad ea

tate et cohabitatione. Aiii sub umbra silentii ab quae de Christo divina credunlnr. quasi ad coelnm
487 B. AELHEDI ABRATiS RIEVALL. OPP. PARS I. — ASCETICA. m
ascendcrc non valenics, ca vcro qti.v. dc hsimaniiatc A feicnt, stipcrbioc crigunt lurrcm ; btores quocrunt,
cjus asscrunltir, qtnsi vilc aliquiri cl terrcnum ile« qtii dc molli luto compncti \\\ ignc durantur, babcn-
dignantcs, in ventoso hoc aerc inter coDlum cl ler- tcs qtiidcin lapidtim siinilitudincm , scd virtnlcffl
ram, socii (henioiitnn, pepoiiilcrttiit? Qui;l illis sti- ignorantes. Talia sunl lutca corda carnalium, quoe
pcrbius, qui riiccnlcs sc sapientes csse, vcram sa- pcccandi eonsueiudinc ci mcntis obstiiidtione du«
picnliam cnnlcmpscrunt, elati, inflali, vttltu irre- raniur , repellentcs sagilias acutas, quibtis ad
iigiosi, cullii supcrslitiosi? Superbia ejut, et arro- dcbellandas urbcs Moabilioas Chrisii mitiies ftr-

ganlia ejus, et indignatio ejtts plus quam fortitudo mantur. Dc hujusmodi lalcribus Pharao urbcs cOn-
ejn». Tiia qiisedam propOsuil, supcrhiam, arrogan- strtiit ct filios Israel, quos iu scrviluicm redcgorit,

liam, inriignaiioiicm. Supcrbia in corric, arroganlin in iulo et paleis dcsudarc compcllit (Exod. 111),

iu scrmonc, in lignalio in actn nolaltir. Superbia De talibtis ciiam lalcribus sapiculcs hujus saeeull

arrogasiliam paril; arrogantia indignaiionem. Et ci pcnrersorum dogmatum asseriores, contia Chrisli

superbia processit cnnlcniptus Ch: isii, cx arrogan- Ecclcsiajii murum crcxerttiil, crcaittcs Sibi disol-

tia blasphcmia in Cln isltim, cx indignatione dispu- pulos, qui el crrorcm dcfenricrent obstinalius, el

lalio conlra Chrislum. In liis auicni nil.il proficicn- ea qu;c ohjicerriitur JUllilius piOpulsarent. Ssiper

tibus philosophis, dcniibus suis frcmcbant ct la- » iiaqne COcti latcria muium hctanmr ipsi qui cri-

liesccbanl , et ad inviccm dolebftnl et murmura- guiit : quibtis oplimum cst til sancii pr;edicaiores

banl. Et hoc csl quod scquitur : Idcirco vlulabit ipsius muri niinas plagasque loquatUur, ut timord
Uoab ad Moab, univcrsus ululitbii. Dc boc ululaiu corrigantur, qui securitatc nimia pcridiiabantur.

latius dispulavimus, super loco, ubi scriplum esl Ail crgo propbela : His qui liclantur super muroi
Propter lioc expedili Moab ulutabunl, anima ejus cocti lateris loquimitii plagat ejus , quoniatn iub-
ululabit sibi. Lniversiis Moah ululat ad uuivcrsum, nrbana Hesebon deserta erunt, ei viuea Sabamti.

fontra bonum pessimus, contra convcrsum advcr- Hescbon intcrpret.iiur cogitationes. Convenieniei'

sus, coiura huniilem superbus. Potesl praierea pcr aulcin dicilur vinca Sabama, quod inlcrpri tattir

Iiiiiic ululaliim dolor illc significari, qiicm illos in attolleus ultitudinem : infiabilcm illam scicniium

ocicrnum esse passuros non dubilamus. Undc pro- cxprimcns, de qua dicil Apostolus : Scienlia injl.it

pbcla sanclos pircdiealorcs alloquilur dlcens llis : (I Cor. vm). Sequiliti* : Erraverunt In deterto. Do
qui lectunlur super muros eocti iatcris, toqnimini flagcllis vincae hoc dictum pttto, crrorum scilicet

pliujas cjus. pra?dicalores mei, loquimini plagaa discipulU, qitt virieiitcs tibiqttc sapicntiftm descii

Moah, si forlc vidcant el intclligant, cl conver- ~ soecularem, per divcrsas philosopho unl SCctas co>
tanlur, ct sancm cos. Loquimini autcm his maximc gitalione ct auiino discurrenles, quasi prr devi.1

qui hctautur super mnros Cocli latcris. Filii Adatn qiKcque errantcs, qtiam ftigercnl, quam leucrcut,

quondatn descendenlcs ab O.icnte in campo Sen- quam ricf 'ndeicnt iicscicbani. Sed domini gcutiuni,

naar lurrem inchoarunt» cujus aliiiu;lo ad Hx-lum sicut subscquciitci' oslcudiiur, transicrunt tnaiC,

usquc pertingerct; diluvii , si forie iteruni dc- qnia non soltim ad mundi hujits s^plenics, scd
nicrsissel, arecrct pcriculum. Ilabebant atiicm la- ciiam ad omnes gcntcs, quoc maris nomtne Agu-
tcres pio lapidibus , et pro CTinenlo biliimcn rantur, transCunles, Cbristi eas jugo ct doctrir.aj

(Gen. xi). Piiarao quoqtic (ilios Isracl, qtios dura evangelicie stibdidcrunt. Ipsi quippc desCcndcrunt

servitute prcmcbal, lalcriliis muris urbcs sedilicarc mare in navibus, cl facienles Opcrationes in aquls

cocgil (E.rod. i). Al Saiomou cx prclii sis lapidibuS mtiltis (Vsal. ci), id esl miracuia in gCutiurti po-
lcmpliim exslriixil, eic quariralis. sic sibi invicem pulis, vidcrunl Opcra Domini , qualis videliCCl in

eoutormalis, til, cuin partelibus itisercienlur, ncc gtnttiutil cOnvcrsione mutatio fuerit dcxtcrse Ex-
audilus sit iu templo aul mallcus lundcns, aul sc- oclsi, ct mirabilia cjus in pmfundo, quibus teuc-
ctuis incideits (/// tteg. vi). brosis homiiium cofriihits, ipsis foris ptaiitahiibuS

Rcvocatc nunc oculos vestros, cbarissinii, ad la- D e( rigaiitihus , intCriiis incremcniuin pisestilcrit

p.dcs illas vivos , quos c;cmcnlai ii Salomonis no- gratia Clirisli.

siii, scilicel iloi to;cs ct pastores Eccl.si;c, in hoc Eia, fratres cbarissinii, quam mulii sancloinm
aliin illius J rusalcm cteh-stis, cl corrcplioiiibus ccinentcs Iflnlam ingCnii subtilitatem, tantam in

IiikIiiiiI, cl vcrbetibiis iiiiidunt, ct doclrina cnin« rctms bumanis scnsus vivacitatem pcrditum iri,

pLiiiaut, cl moribus sibi ac liilc coiiforuiaiit, <l qua pictate cninmoii sur.t, qua cOmpassionc soluti,

viittuibiis quadraut, til, rie iinisad superiora iraus- qtuu pro cis ftidciunl laCrytiias miscricordia af-
laii, tlliits tcmpli sacris pariclibtis inscrantur, de fecli! Vciuin banc aftVtiioncni oporari in eis Spi*
quo ceciuil sanctus David : S.i;if/H»i est lemplum rihnn saucliim quis dubitcl? Hoc cs( quori pcf
luum,uiirabileimrqnilate (Psul. xlvi). lli siiuttDiCS santliiiu Isaium ipsc proscqnilur, dicctlS : S«-
in corum, quos coelo prospiciunl inserendos, pitiri- per Itoc plorubo in flefu Jaxer vineam Sabama.
iiium delcctantui profcctu. Porro cor;im magistri[rii- — Qttidoremns, ait Paulus, sicut vportet, nescimus ;

scipuli] a vcro rcccdcnlcs oriculcincatnpo Sn.taar sed tpse Spiritns pro ttobis inierpellat gemitibus in-
{Ccn. n), quod iulcrp:ctalur fetor eorum, quasi iu enurrabUibus [flom. vin). Dicilur iiaquC plorarC

laia via, illa qux dncit aJ inortcm, in qua luturia Spiriius sancius Jazer, id cst Vim et fortiiudircm
 489 SEKMONES DE ONERIBUS 499
scientke s*cularis, et vineam Subama, errantium A nalis Judaeomm , sensualis philosophorum , sire
videlicet mullituilinem, quia sanclos ob desiderium haereticorum , spiritualis Christianorum. Judfcis
salutis eorum, vel ob perdilionis illorum dolorem, unum membrum purgabatur; philosopbus om-
gcmeiites facit et flentcs quamvis ipse pro-
,
nium sensuum mundilia gloriabatur Christia- :

pbela vel in suam, vel in sanctorum personam lioc nus«ab omni inquinamento carnis emundalur.
dixisse potuerit. Unde sequilur. Inebriabo te la- Ilaque pliilosophorum circumcisio monti
compara-
cnitna mea, Hesebon et Eleale. Lacryma dixit, id est tur, propter menlis elationem : quorum
mira absti-
lacrymis, singularem numerum ponens pro plurali, nenlia vel spectala continentia mundana* vanitati
sicut illud esl in Psalmo : Dixit et venit locusta et militabat. Omnia enim faciebant, ut viderentur ab
bruclms (Psal. civ). Ilaque ploratu, fletu lacrymis- hominibus. Duplici autem gaudio in illa sua couti-
quc sanctorum illi inebriantur, qui luctu preci- nentia fruebantur, quia et inlerius sibi
placentes, in
Lusque eorum ab errore vitiisque conversi et , seipsis non in Domino gloriabantur, et foiis laud. s
salubri quadam menlis alicnalione qu«c retro sunt hominum aucupantes, in eorum aestimalione dele-
obliviscunlur, et se in ca qusc anle sunt exten- ctabantur. Sed praedicantibus Chrisli discipulis,
dcnlcs, deficiunt ab co, quod eranl; el incipiunt laelitia et eisultalio ablala est a Carmelo, quia loia
csse quod non erant. Haec ebrietas spiritualis in D illa eorum superstitio coepit essc contemptui. Undc
cogitationibus fit, quibus mens de imis ad supe- exterior hclitia non habens cui inniteretur, evannit,
riora, ad virtules de vitiis quodam spirilus fer- et interior exsulialio desiderato fruclu destituia
vore consccndit. Heseba quippe cogilationes, Eleale elanguit. El in vineis non exsultabit nequejubilabit.
vero asccnsio inlcrprctatur ; cogiialionibus cnim as- Eadem est repeiita senteniia, nisi quod
exprcssum
cciidimus el desccndimus. Descendimus recordatione esl, hanc corum exsultationem, sive jubilum, iu
in imaginaiionem , imaginatione in delectalionein vineis maxime personasse. In multitudine namqun
dcieclatione in consensum, conseusu in aclum. Cui discipulorum positi, de conlemptu mundi, dc volu-
cum semcns vitiosa consuetudinc subdiderit, titubat ptatis dedecore, de corporis casligationc, magniliee

et movetur ut ebrius, ctejus omnis honestas devora- disputabant, et inler disputandum vanissime lume-
tur. Si vero primum cogilaliones veslras sanctifica- bant, et mirantibus laudaniibusque auditoiibus quae

verit Spiritus, et sacra ejus inspiratione, mens quasi dicebantur, el interiori jubilo ct exleriori tympano
«x spiritali quadam seminis infusione, Dei timorem jucundabanlur. Qure omnia tuba evangelica perso-
conceperit, inde ascendet ad pielatem, de pielate nanle sublata sunt. Ait crgo de Moab Jn vineis :

ad scientiam, de scienlia ad fortitudinem, inde ad q non exsultabit, nequejubilabit. Et addidit : Et vinum

consilium, et sic ad inicllectum , ut tandem ad in torculuri non calcabil, qui calcare consueveral.

ab uberlate do- lili enim de Moab, qui in sapientiae

6apienliani pervcniens, incbrietur su« torculari-
inus Domini Dci , et lorrenle voluptalis cjus po- bus ad hoc desudabant, ut ab audiloribus corum
tetur. Undc ebrietas ista provenerit, manifeslat, exprimeretur vinum perfidiae, de quo scriptum est
cum subjungit
: Quoniam super vindemiam tuam, Fei draconum vinum torum venenum aspidum in~
et

et tuper messem luam vox calcantium irruit. Vin- sanabile (Deut. xxxn), in vinea jam non ope-
illa

demia el messis idem signiGcant. Habes Doiuiuum rantur ; quam a pessirais ereptam Palcrfamilias
in Evangclio ad discipulos suos.loquentem Mes- : optimis jam commisit agricolis ut rcddant ei fru-
sis quidem mulla, sed operarii pauei. Iiogate ergo clum lemporibus suis. Vocem calcanlium abslulit.
Dominum messis, ut miltal operarios suos in mes~ Melaphoram prosequittir. Yindemiantes sive cal-
sem suam (Luc. \). Isloi um operariorum vox su- canles, sivectiam melenles, cum frugum, sive uva-
per vindemiam, et super messem Moab irruit, quia rum arriserit copia, solent cum magna alacritale
apostolica evangelicaque prxdicaiio mullos de sx- gestire, alque cantare, et interiorem hcliliam vocc,

cularis sapienlia? scctatoribus discipulos collegit. platisu, sallu etiam, et diversa membroriini siniia-
ili sunt uva spirituales, quas torculari passionis D tione cxprimere. At ubi succisa vei dircpta ab Iiq-»

promendas, vel fruges quasi in area persecuiionis stibus, vel grandinata, vel incensa fulminibus fue-
rit vinca, aut ager depopulatus, rarus inessor,
terendas, et a paleis corporum cxuendas, de agi o vcl
vel vinea Domini gcntium, sancti videlicct apo- vindcmiaior apparct, et vix invcniens quod colli-

stoli collegerunt. Qui profccto calcanles dicuntur,

gat, dcmisso capite, facie squalida mocrcns ct flens

ob illam specialem calcandi virlutem, dc qua Do- incedit. Ita crgo erroiuni magislri, qui collectis
minus in Evangelio : Ecce, inquit, dedi vobis po- uiulii|uc discipiitts iu corum miilliludinc, quasi iu

testatem calcandi super serpentes et scorpiones (Luc. vinea slerili gloriabantur , buccis crcpantibus ct
x). Undc et cuilibet sancto dicit Prophela : Super muliifaiia vanitate garrienlibus, ab eis fidem dicio-

aspidem et basiliscum ambutabis, el conculcabis leo- rum cxigcbant, quam, cx uvis prxmaturis vintmi
nem et drnconem (Psal. xc). Sequitur : perfidixexprimentes, apostolis vcio aposiolorumque

Et auferetur lcetitia et exsullatto de Carmelo. succcssoribus Dei Lvangelitim piaciiicanlibus, cuni

Carmelus mons est, et inlerpretalur circumcisio. eisjamvel nullus vel raius cssct audilor, rt piaj
Est autem circumcisio carnalis, circumcisio sen- dolore mcercbanl et pra» pudorc lacebani. Graiias

sualis, circumcisio spiritualis. Circumcisio car- agamus, fiatrcs, Domino Deonoslroouislultain foci

Patrol. CXCV. 16
 iOI B. AELREDI ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS I. — ASCETICA. m
sapiemiam hujus mundi, et simplieitale piscalorum, A </«» laHantur super muros cocii taleris,
loquimini
pnidenliam et sublimitatem evacuavit philosoplio- ptuyas ejus. Murum cocti lateris superborum et ar-
rum.ut qui gloriaturiii Dominoglorielur cuihonor roganlium interioris hominis slatum appellat
;
: qui
et gloria por omnia saecula saeculorum. Amen. non ex quadris lapidibus, id est veris virlntibus
SERMO XXXI. compaclus, slabile fundamentum sortitur, sed ex
De eodem capituto moraliler exposito. Iuto feiidae inlentionis, falsis simulalisque virtuti-
Eia, fratres, de quibus liesterna die allegorice bus cupiditatis igne duratus, prjefert spcciem pieta^
disputavimus, hodie moraliler exponenda repeti- tis, sed virtutem ejus i^norat. Lulum est anrum,
niiis. Dixeratde bis qui de viliis ad Christura con- lutum esiargenium, lutum est cujuslibel voluptatis
versi, proGciuut in virum peifcclum, quantum aliis expletio, lutum de hominc hominis aestimatio, lutea
a simili vaniiate conversis solebanl praestare sola- proinde omnis quae circa haee versatur cogitatio :

lii : Habitabunt, inquiens, apud (e profugi mei luteaomnis quaj ad haec tendit intenlio. Format
Moab ; esto latibulum eorum a facie vastatoris (Isa. tamcn de his omnibus arrogans cogitationes ifi
xvi). El ecce plerosque rcspiciens pro collata sibi corde coacervat honorum, voiuptatum,divitiarura
;

gralia superbire, ignorantes Dei jusliliam, in se imagines, quibus cum se volunlas, intentioque tra-
non in Domino gloriari, et suas arroganler jaclitare B diderit, omnia opera sua facit, ut videatur ab ho
virlutes, praesumptionem illorura satis eleganli ex- minibus ; ipsasque virtutum similitudines, in quibus
probratu deridens, Audivimus, inquit, superbiam nitilur adipisci quod optat, ila desideriorum igne
Moab, superbus est valde. Utinam, non in-
fratres, decoquit et obdurat, ut dura simul et aspera, ob
veniamur lales, qui in Eliu verba quotklie prorum- pessimi hujus iinis considerationcm, sibi videantur
penles, quidquid videntur acquisisse virtulis, jacti- csse facillima. Fiunt lales ad vigilias caeteris prom-
lando profligunt ! Promittunt magna, forlia quaeque ptiores, ad opera manuum paraiiores, vultu cunctis
propouunt, ambulant in magnis et in mirabilibus severiores, graviores in verbis, in jejuniis ferven-
super se, nihil sibi in operibus grave, nihil in Scri- tiores. Indignanlur infirmis, simplicibusdetrahunl,
pluris obscurum, nihil in actu difficile, ore tumido tam magna fortiaque Ioquuntur, ul his qui minus
proloquentes. De quibus propheta subjungit : Su- sunt in his exercilati, omnibus eos ajstiment san-
perbia Moab el arrogantia ejus, et indignatio ejus, ctiores. Hi sunt qui Letantur super muros cocti la-
plusquam forlitudo ejus. Oplime. Kon sequat arro- teris, quibus annuntiandae sunl plagse Moab. Scd
gans sermonibus opera, nec praesumptionem spiri- jam ipsas plagas audiamus. Quoniam suburbana
tus qua tumet interius, nec linguam magniloquam, Besebon desertaerunt, vinea Sabama. Hesebon signi-
qua scmetipsura laudat exterius, lyphum quo cae- ficat cogitaiiones, Sabama attollens altitudinem. Hae
teris velut inferioribus indignans, secontenditcun- sunl cogitationes, de quibus luteus ille murus com-
clis cvolasse superius, aliqua sequilur in sanctis pingitur, in quo innumerabilium affectionum co-
operibus fortitudo. Jdcirco ululabil Moab ad Moab. acervantur iraagines. Est aulem quasi urbs, ipsa
Eccc liabes Moab el Moab. Moab cui dicitur Ha- : quae de his cogitationibus formatur intentio; sub-
bilabunt apud le profugi mei; Moab, de quo diei- urbana ipsa, quae secundum hanc inlentionem fiunt,

tur : Audivimus superbiam Moab. Primus humilis, virtutes cl opera. Quie profecto in superbo quolibet
alter superbus ;
primus de se pracsumcus , allcr Dei adjutorio praesidioque deserta, etiam speciem
quidqnid est Dco iribuens ;
prinras opera sua vento boni, qua velata videbantur, amiitenl. Saepe enim
vanilalis dispergens, secuudus omnia bona sua in cum superbus sua spe fruslraius, suae caruit cupi-
propriae conscientiae tbesauro recondens; primus ditalis effeclu, non se valens ulterius continere, in
omnia faciens, ut videaiur ab hominibus ; secun- mauifestam prorumpit malitiam : patiturque, quod
dus, ul solius Dei placeat obtutibus. Piimus igitur per alium propiietara lali animae Dominus commi-
Moab ululat ad secundum, quando per superbiae vi- natur. Ecce ego nudabo te et apparebit ignominia
tium in lurpia quaeque demersus, suum illi cura p tua (Ezech. xvi). Deserta igitur erunt suburbana
mcerore confitelur errorera. Ululat secundus ad Hesebon, et deserta vinea Sabama. In Scripturs
primum, quando ejus plangens rninam, suis eum sacris legiraus diversa esse genera vini. Est quippe
gemitibus, monitisque provocat ad poenileutiam. vinum diiectionis, quo sanctus Noe inebriatus iu
ila universus ululat, bonus et malus, humiiis et su- figura Domini salvatoris abscondii fortia, et nudavil
perbus, conversus et aversus. infirma : dorrniens iiridetur, vigiians illalam inju-
Igilur, fratres, non statim ejus laudanda esl con- riam ulciscitur. (Gen. ix.) Est vinum exsultalionis,
versalio, cujus ignoratur intenlio, quia si oculus quo incbriatus est Lot, adeo quod Sodomitana eva~
luus nequam fuerit, totum reliquura corpus tenebro- dens incendia, furtivo maculatur incendio' (Gen. xix).

sum erit (Matlh. vi). Quocirca propheta sauctus Est praeterea vinura sapienlue salutaris, quo fra-
toruin coinpescit laelitiam, qui parura discrete arro- tres Joseph meridie ebrianlur, qme de vinea Scri-
gantes quosque raagniiicant, omnia quae de se ipsi pturariim expre^sa universam laelificat civitatem
jaciiiant, vera esse credentes : jubens eis qui sa- Dei. Habes et vinum amaritudinis, de quo Jexeimas
i.iori judicio ista dijudicjnt, ut eis, quania raala Inebriavil me amaritudine inimicus meus (Thrrn. ui).
(nularro£antibusventura,denunlienl. His, inquiens, Porro de viuo libidiois Scriptura non tacct, dicente
 m SERMONES DE ONERIBUS. 4144

Moysc De vinea Sodomorum vinea eorum, etc.

:
A ita erronei spirilus auimani, in qua fueril vinca
(Deui. xxxn). Sed et vinum compunclionis Psalmi- spiritualis excisa, et exclusis virtulibus fules con
sta commemorat, Qstendisli, inquiens, poputo tuo turbata, quasi desertura locum nullo obsislente se-
dura; polasti no$ vino compunctionis (Psal. lix). curi perambulant, et in quolibet eriore ebriam et
Est postremo vinum doctrinae evangelicae et aposto- vagabundam pracipitant. De principibus ergo vel
licoe, vinum profecto novum, quod ab apotheca coe- Dominis genlium, qni vineae flagella suucidunL et
lesli in apostolorum corda descendens, per univer- usque ad Jazer pervenerunl, recle dicilur : Errave-
sum orbem geiminat virgines, et corda fldelium runl in deserlo. El subjungitur : Propagines ejus
desidcrio perfectionis incbriaU relicta sunt. Metapboram vineae prosequens, non
Itaque superbus quis \el arrogans, ad vineam solum eam solitudinem asserit esse redactam,
in
Scripturarum accedens, ct inde diversarum senlen- sed el propagines ejus, quae alias transferri possent
ttarum transferens plantns, in agro cordis sui col- et transplaniari, asserit dereliclas. Transierunt
locat; et multis medilaiionibus colens, vineaiu sibi mare. Mare amaritudinem signat pcenitenliae. Eve-
creat iuflatilis cujusdam scientiae, ex qua sibi vinum nil autem ut post speciem sanctitatis, lapsus
quis
exprimens, quaerit cui proferat spirilum suum, et in baratbrum lurpiludinis primum contristetur.
ostendat sapientiam suam. Unde non immerilo vi- b ploret, expavcscat, judicet semetipsum, et damnet;
nea haec viuea dicitur Sabama, id est exioJiens alti erigat se super se, juret et staluat custodire judi-
tudinera. Quidquid enira altum sapil qui ejusmodi cia juslitiae Dei, nunquam se repetiturum talia de-
non quiescit spiritus ejus, donec efferatur in
est, liberet ac protestetur. Deinde, cum vel illectus con-
publicum; ita ut modo quodam loquendi, et typho, cupiscentia, vel praeventus errore, vel vi diabolica»
nutibusque oculorum proclamare videatur. En vtn- lcntalionis oppressus, nequiliam iteraus vires dede-
ter nteus, quasi mustum absque spiraculo, qxiod la- rit voluptati, minuitur affectus boni, materiaeque
gunculas novas dirumpit (Job xxxn). Sed vinea lneo adjectione crescit ignis malitiae, donec victus con-
deseritur, quando superbus fructu, quem de sua suetudine, desperationis incurrit abyssum ; et sic
sperabat scientia, destitulus, et opera faslidit, et praceps ferturin mortem, ut neclimorecompungi,
studium negligit : et ita tota ejus scientia inarce- necpudore confundi, nec aliqua menlis amaritudiiid
scit. Sequitur : Domini gentium exciderunl (lagella a flagitiorumsuorum possit lurpitudine revocari.
ejus. Principes gentiura adversarias legimus forti- De hujusmodi hominis affeclibus et cogilationibus
tudines : Unde in Daniele, priucipera regni Persa- recte dicilur : Transierunl mare. Et adjecit pro-
rum, principem regni Graecorura. Sicut illi igitur pheta : Super hoc plorabo in flelu Jazer, vineam Sa*
spiritus nequam gentibus illis, ob quaedam forte C bama. Vox Christi est loqucntis in Isaia. Ipseestqui
vitia, quibus eas suis suggestionibus raaculari ma- videns civitatem Jerusaleni, flevit super e3m dicens
xime delectanlur, eorum domini et principes ess»e Quia si cognovisses et lu, quia venient dies in te, et co-
scribunlur (Dan. x), ita forte etiam alii spiritus angustabunt te undique, et ad tcrram proslement te,
aliarum genlium, antcquam Domini Salvatoris li- etc. (Luc
Convenil evangelistae prcpheta. Videt
xix.)
dem susceperint, verbi gratia Gracoruin, Gallorum, quippeChristuscivitatem pollentem honoribus, af-
Germanorura se dominos ac principes gloiiantur. fluentem divitiis, deliciis luxuriantem exlolli su-
Hujusmodi gentium principes vel domini excide- perbia, solvi laetitia. Futuram ejus caiamitatem
runt flagella vineae Sabama, id est ramos, ex qui- prospiciens, piorat ridentem, plangit exsultantem,
luis botri procedunt, quando nequam spir.ius me- qua^que sibi veutura fuerant nescientem. Videt et
dilatioues, quibus ex vinea scientiae Scripturarum propheta animam suis in se virlutibusextollentem,
vinum dortrinae arrogans quilibet exprimcre con- et quanta sit in eis ruina poslmodo fulura prospi-
suevit, falce suggestionum, immundarumque cogi- ciens, tam in sua quam aliorum sanctorum persona,
talionum, ab animo superbientis excludit. Quia quibus haec ipsa saepe a Dei spiritu revelantur,plo-
vero bonis affeclionibus vel cogitationibus pessimis rv rat compaliendo : et cum prius ipsas vitiorum pla-
quibusqucsuccedentibus, aliquando etiam lides tur gas quae eis fuerant infligendae, dinuraerasset,
batur, in quo omnium virtutum fortitudo consistit, Super hoc, inquil, plorabo in fletu Jazer vineam Se-
recte subjungilur : Usqne ad Jazer pervenerunt. Jazer bama. Ploral duo prophcla Jazer ct vineam Saba- ;

enira fortitudo eorum interpretatur. Cum enim ue- ma. Plorat Jazer, id esl lantam fortitudinem, qua
quam spintus animam possederit captivalara, pri- prius mundo, sibi daemouique resislens anima, ho-
mum omnes virtutes excludit, et sic inserens minum judicio ca;teris eminentior apparebat, uno
vitia , etiam ejus fidem labefactare contendit. Se- superbia; vitio depcrisso. Plorat et vineam Sabama,
quitur. Saiiama, id csl doctvinam, quae niullis poterat pro-
Erraverunt in deserto, ubi erat urbset suburbana, desse, si sub humilitalis umbraculo servaretur, ja-
ubi vinca, ubi Jazer, ubi deserlum, locus scilicet ctantiae sarculo decisam, el rcdactam in solitudinem
omni lirlute vacuus, omni humore charilalis are- aruisse. Sequitur :

.«ctus. Et sicul transiens per deseilum, nec vi- Inebriabo le lacryma mea, inquit, Hesebon et

neis, nec segelibus, nec domibus, nec rauris impe- vehemens multiplicat lacrymas, nec
Eleale. Dolor
dientibus, liberis gressibus huc illucque vagatin ;
quidquam plangendum illamentatum reliqoit. /u-
495 D. AELBEDI ABBATIS DIEVALL, OPP. PAUS I. - ASCETICA loC

ebriabo ic, inquil, lacryma mea, Hesebon cl Eleale. A vivit el regnatDcus.pcr omnia ssecula saeculorum.
Islc dolcns, istc plorans, iste plangens inebriat. Amcn.
Evenit aliquamio ut plerique ob elalionis inorbum SERMO XXXII.
in illicita quaeque prolapsi, si sanctos quoslibet sua De eo quod scriplum est; c Ventermeus ad Moab so-
scelera detestantes miseralione commoios perditio- nabil (Isa. xvi), » usque ad fmem oneris Moab.

ncm suam pielalis afleclu viderint deplorarc, ad Processimus, fratres, in onere Moab usqueadci-

semelipsos reversi poeniteant de praeteritis, et \ino lharam,cui venlremsuum sanctus Isaias, vel qui in

compunctionis debriaii amariludinem provoluptate, eo loquitur Christus, credidit coinparandum. Super

iahorem pro requie, lacrymas amplectautur pro hoc, \rn[u\l,vcnler meus ad Moab quasi cilhara sona-
risu. Sed ille tbesaurorum pietatis et
misericordiae, bil.Sermonis hujus principium, cum illius est fine

qui Christi latebant in peclore, conscius, de disci- continuandum, quem de fulurorum vaticinio nu-

pulo furem, dc Christiano latronem, post Ecclesiae

diuslertius vobiscum habuimus ; ubi a mundi sa-
secreta mysteria perniciosissimum homicidam,
in- pienlibus, qui per Moab prophetice exprimunlur,

cbriatus charilale etiain ad secreta usque solitudi-

Christi Evangelio coruscante, ob multorum con-
nis inscctatus, ct ipsum incbriatum poenilentia, versionem, omnem diximus ablatam csse Iaetitiam.

quibus fuerat avulsus, restiluit. Et nunc super hoc, inquit, venter meus adMoab quasi
nicmbris Christi, a
AI!o(iuitur igitur prophela Hesebon et Eleale, id est cilhara sonabit. Vox prophelac est, vel Christi Io-

cujuslibct cogitalionem et elationem, ut quentis in prophcta. Super hoc, inquit, quod dixi
perversi
ipse inebriatus est charilate propter eorum dc Moab, de conversione ejus, de depressione ejus,
i-icul

ptrditionem, ita ipse inebrialur compunctione. vel de damnatione ejus, super hoc, inquit, venter

Deinde doloris sui causam prosecutus adjunxit. meus ad Moab quasi cithara sonabit. Venter Christi
Quoniam super vindemiam tuam, vox calcanlium ir- sancta dici potest Ecclesia, in ventre enim viscera

ruit. Tempore messis ct vindcmiae annui laboris coniinentur. Ibi cor, vitalem motum universo cor-

fruclus percipiuntur. ncquam spiritus

Calcantes pori praesians;ibfhepar, calorom corporis nutriens,

dicuntur, qui lemporc, quo anima vanitate delusa, et vitaicm sanguinem per omnia membra diflun-

quae omnia facit in superbn et hypocrisi, operum dens; ibi caetera intestina, singula singulis officiis

suorum se fructum percipere credit, supervenientes ad nutrimcnlum corporis deputata. Ita in Ecclcsia

cum clamore irruunt in eam : et vinum quod ob Dominus quidem aposlolos, alios
ordinavit alios

virtulum similitudinem a sanctis angelis regnis coe-

autem prophetas, quosdam autem pastores et docto-
leslibus putabaltfr inferendum, ab ea ad suam cru- c res, in opus minislcrii, in sedilicationcm corporis
dclitatem pascendam extorquent. Et aufcretur, in- Christi (/ Cor. xn). In cithara quoque cum multae
quit, lcetitia et exsultatio de Carmelo. Carmelus cir- siiit chordae,et unaquaeque proprium habeat sonum,

cumcisioncm significat, circumcisio contincntiam. ita tamen omnes certis proporiionibus et numero-
Quicunque aulem hominum aeslimatione pascuutur, rum ralionibus disponunlur, ut in uuam concor-

rnaximc solcnt ct de servata caslitale gestire; scd diam omnes conveniant, el pulcherriinus sonus fiat
tempore messis ct vindemiae, cum omnia viderint unus dc omnibus. Ita crgo, cum in Ecclesia Christi
ob inlenlionis perversitatem moritocarerc virtutis, diversi gradus, et divcrsi sint ordines, diversa in-
exsultatioui Isetiliaque sncccclunt. super habeant dona virtutum, omnia tamen in una
dolor ct tristilia

Unde sequitur : Et in vineis non exsultabit, neque cha; ilate fundanlur, per quam nnum pulcherrimum
jubilabit. Quis?Moab nimirum, qui in vineis scien- sonum de mullis vii-lutibusdispiiiando componunt.

liae de quibus salis superius egiuuis, ct inierius ex- Pcr ventrem etiam Dei, sacra Scriptura potest in-
telligi, in qua secrcla ipsius, quasi in venlre vi
•
sultare, et exterius jubilare consueverat. Et adjun-

git Propheta : Vinum in torculari non calcabit, qui scera conlinentur. lbi diversse sententiae, praecepta
Hoc diversa, in una iidei ratione convenientes, dulcissi-
calcare consueveral, vocem catcantium abstuli.
in loco calcantes, qui ex uvis vincae
hujus vinum mam quamdam melodiam ad fidelium corda, simul
solebant, eos significat, qui ex scienlia ac ?.urcs emittunt. Dicit crgo-: Super hoc venler
cxprimerc
consuevcrani muluare,qui meus ad Moab quasi cithara sonabit. Super bis
arrogantium aliquid sibi

et cum ipsis docloiibus suis in ea gloriari et quasi omnibus, quae dicta suul conlra Moab, id esl co.i-
celeuma cantare dulce habebant. Iiaque talibus ma- tra sapicnles mundi, sancta Ecclesia pulcherrimuni

gislris pereuntibus, omnia eorum gaudia actcrno et toiicovdissimum, sonum praedicationis emisit,

damnanda silenlio propheta minatur. ilaec succinclc, nunc doccndo, nunc monendo, nunc increpando,
fratres, tianscurrimus ; ut omnia quac die licstcrna nunc blandicndo, nunc omnia dialeclicae aitis ar-
sub allegoiica, vel prophetioa complanalione uno gumenta, philosopbicae scilicct sectae iirmamcnta,

sermone enucleavimus, uno nihilominus sermonc quasi murum cocli laluris validissiinis ralionibus

moraliter disserta iiuelligibiliora redderemus. Ue- dcbellando. Quod enhn ait : Et visccra mea ad mu-

paremus nunc sensum silcntio, et modicum id rum cocti latcris, cjusdem sententiac est repelitio.

quod de onere Moab restat, inspiciendum die cra- Quia lamen supcrius cxposuimus, Moab duobus
raodis dici, sccunduin quoiumdam videlicet con
•
stina pertractemus, ad laudem et gloriam Domini
noslii Jesu Chrisli, qui cum Patreet Spirilu sanclo versionem, ct secundum quorumdam avcrsionem,
497 SERMONES DE OKEIURUS 498
videtur exposuisse de quo Moub locutus sit, illo ni- \ cxcelsis suis. Tuirc certe apparuit quam fruslra la-
wirum.qui instar muri ad voeein procJicalorum i»b- boravit Moab, quando debellalus aviris ecclesiasti-
duniit. Ideo, inquit, viscera mea souabunl ad innrum cis bujus saeculi sapicnlibus, aliis conversis, totus
cocti lateris. inanis et vacuus apparuit, impleto boc quod scri -

Habet praeterca ventrem sanctus quilibet spiri- ptum cst : Vbi sapiens, ubi scriba, ubi conquisitor
lualcin ; sicut aitJeremias Ventrem meum,venlrein
: hujus sceculi? Nonne Deus stultam fecit sapientiam
meum doleo : sensus cordis mei conturbali sunt (Jtr. hv.jus mundi? (I Cor.i.) Unde et praemisit Perdam :

iv). Sicut ea quae ventris clauduntur ergaslulo, ab sapientiam sapientium, et prudentiam prudentium re-

oninium oculis scientiaque ceiantur sic nemo scit ; probabo. Et pulcbre satis in excelsis suis, inquit.
quid agatur in bominc, nisi cnnscientia ipsius bo- Semper cnim pbilosoplii se et sublimia loqui ct

niinis, quae in ipso est. Felix aniina, in qua inslar agere pcrfecta gloriantur. Quce profccto vanilas
cbordarum citharae omnia composita sunt et orrii- non parvum eis laborem indixit, cum contra evan-
naia ubi virtutes virtutibus conveniunt, et exterio- gelicam apostolicamque doctrinam lotis viribus ni-

ribus interiora respondent. Sunt auleui virtutes terentur. Sed bujus laboris quis linis ? Et erit, in-
quasi chordae spirituales, quoe inter duo iigua, su- quit, cum apparuerit Moab, quod laboravit in excel-
perius scilicetet inlerius extensae, cmcis myslerium Rsissuis, >d est cum vidcrent sapicnles mundi se
pracfigurant. Prima omnium chorda est temperan- fnistra adversus Ecclesiam desudasse, et excellen-
tia, per quam bomo morlificans membra sua quae liam dogmatum suorum simplicitatc iidei corruissc,
siint super lerram, omnia Christo ooofigit. Haec ad preces se lacrymasque converterunt, quia daemo-
chorda profundo cmcis infixa cst, ul incboans a nuui, (jujs deos putabant, exspectabant suffia-
timorc gravein sonum confcssionis ct compunctio- gium ;
quorum sancta venerabantur. Ait ergo : ln-
nis emittat. Secunda justitia a parle superiori cru- gredielur ad sancla sua, ut obsecret ; et non valebil.

«oni langit, ut reddens unicuique quod suura est, Dcficienlibus quippc argumenlis, et omni scicnlia

in aculissimam cbaritatis vocem erumpat. Et cbor- cxlollente seadversus scicnliam Dei, destruda, teu -

«Ja prudcnliae e traverso ligno crucis inler alias tant obsecrationibus et pracstigiis, cxseciabililius-
duas consister.s, unius subtililatem et altciius gra- que mysteriis daenioniorum, rcsistere Spiritui san-

vitatem discretionis suavi sono conlempcrat. Porro cto.divinum labefaclare proposilum. Sed niltilpro-
cborda quarta, quae dicitur forlitudo, longitudinem ficit bsec illorum male cauta pru lenlia, quia jam iu

crucis ampleclitur, caeteris subsistendi praeslans omnem terram exivit sonus eorvm, et in fincs orbis

virtutem, et gralum patientke sonum ciniltens. Ve terra verba eorum (Psal. xviu). Sed et lii, qui
C Moabifuoe corruptioni se dederunt, cum explendis
ruin singulas bas plures e lalere virtutum chordac
comiiantur, et in mullarum cbordarum diversitati- voluplalibus inuUum operae ct niultum temporisin-

bus, certis spiritualium numerorum rationibus unam sumpseriut, finis omnium indicat quam fruslra, ut

barmoniam componunt. Moab igitur, qui interpre- inique agerent, laboraverunt. Sel, cum faluae vir-

latur cfe paire, sicut jam saepe diximus, naluralem, gines, quae in excelsis suis, superbia scilicetet ma-
quae membris nostris inserla est, secundum leges gniludinecordis, sineoleo lampades portarent, cum
tropologicas, corruplionem, vel eos qui secundum cxstinclis omnibus ab olei vcnditoribus nihil sola-

eam vivunt, significat. Tunc proiude ad Moab ven- lii recepissent, quasi icvertentes ad sancta, prcces

ter prophelae iustar citharae sonat, quando aliquis porrigunt, dicenles : Domine, Domine, apcri nobis

peifectus lubricocuilibet virtutum concordiam sua- (Mattli. xxv). Sed quam nibil hac obsecralione pro-

del, et discordiam viliorum, opponens frugalitatem fecerunt, lcrribilis illa responsio declarat : Amen,
luxuriae, patientiam irac, pudicitiam libidini, chari- dico vobis, nescio vos (ibid.). Exliincprophela oneri

unusquisque nostrum cum finem ponens, Hoc verbum, inquit, quod loculus est
talem cupidini. Sed ct

Moab nefandum
iu se viderit exlollere caput, et Dominus cx tunc ad Moab. Totum illud quod de
membra omuia naturalis corruptel* lege concute- D Moab, vel ad Moab declaraverat vcrbum appellat
le, langat citbaram, ct stimulos ejus medilatione sermo divinus. Respondet autem finis principio ;

vcl imitatione Domini passionis oblundat, etlaleri- sic quippe coepit Onus Moab. Ex tunc ergo, id cst
:

lium murum vitioriun, qui in usum consuetudinis a lempore quo ccepit loqui dc Moab, oinnia hact

obduruit, crucis virtute proslernat. Huic profccto locutus est. Ostendit propbeta, lirmum et veruiu

vox isla convenienter aptalur. Venier meus ad essc quod dixerat, nec errouco spiritu sicut Mon-

iloab, quasi cithara sonabit, et viscera meu ad mu- tanus delirat, quid loqucretur ignorasse, sed Dei

rum cocli lateris. Haec cst cilliara David, cujus san- repietum Spirilu intellecla vaticinasse. Qua senlen-
non incoiivenientcr inserta, ea qu;c dc onere
ctissimus sonus fugal daemones, iram mitigat, cx- tia

Felix, felix, qui omnia intcriora Moab prophetaverat, quibus fueiant complenda
slinguit libidinem.
temporibus mystico sermone declarat, diccns Et
sua quasi venlris viscera cruci dcdicat, et adversus
:

caiiiiscoiicupiscentias iiilonansdicitcum Proplicta nunc loculus esi Dominus, dicens : In Iribus annis
omnia qnasi anni mcrcenarii auferetur yloria Moab super
Henedic, anima meu, Domino, et interiora

uien nomen sanclum ejus I (Psal. cn.) Sequitur. populo tnullo.

El erit, ctuu apparnerit, qtwd luborarit Moab in Tria tempora Ecclesiac describit sermo prophfh-
499 R. AELREDl ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS I. — ASCETICA. 500
eus, vocationis, probationis, consolationis. Vocata A inolitum minuatur, et novum insolilum augeatur.
est apostolorum prsedkalione, probata est mar- Habet et in hoc anno aliquam gloriam Moab, quo-
tyruui pcrseculioiie, eonsolata principum con- niam licet non possit pugnantem expugnare, vulne-
versione. !n his tribus temporibus, quasi in tri- ret tamen aliquando, necesse est, etiam oplime re-

bus annis, ablata est gloria Moab supe» omni pugnantem. Inhocanno mensspiritualibusexerciriis
populo multo. Tempore quippe vocationis glo- purgata, ad ccelestem contemplationem, et ad Scri-
viosi adhuc philosophi videbantur, quando vix pturarum transit meditationem. Tunc ei incipit
aerversissima eorum doctrina a viris caliiolicis virtus dulcescere vilescere vitium, et ex quadam
r
ueral altcnlala. At tempore, quo sanctorum pa- dileclionis infusione gustat quam dulcis est Domi-
'.ienlia mullis tentationibus probabalur; tanlo vide- nus. Tunc auferetur gloria Moab super omni po-
iiatureorum gloria major, quantofidesCliristi vide- pulo multo, cum quidquid dilectionis immundaeiii
bainr expressior. At, ubi leges sreculi, salulari Gde affeelionibusnostris,cogiiationibusqueresedit, novae
aiiscepla, EcclesiamChristi altius cxlulerunt, ablata dulcedinis experientia evacuatur. Relinquitur tameir
>st gloria eorum desuper omni populo niulto, i!lo sicut racemus parvus et modicus, lex scilicet illa
itilicel, qui eorum errore fuerat deceplus. Dicun in membris nostris, repugnans legi mentis noslrae.
mraulemhi annimercenarii, quiasicut mercenarius Siculenim vastata vinea, rarus in ea reperilur ra-
_:ira?stoialur tinem anni, ac mercedis desiderioomne eemus, ila viliorum inullitudine debilitata, ille ne-
lempus longumexistimat; ilasapientes uujusmundi cesse est inevitabilis motus resideat, qaem plerum-
iiis Uibus temporibus, quasi tribus annis, de dic in que et infanles sustinent, et senes vitare non pos-
liem desiructum iri doctriuam catholicam exspe- suuL Porro necessarii dicuntur hi anni ;
quia, sicut
ctabant. Undc imraundorum spirituum oracttlis mercenarius ad mercedem suspirat, sic et quilibet
falsi, cerlum numerum annorum, quem excetlere converti desiderans, quandiu impossibilitatcm su-
fidcm Christi non posse menliebanlur, construrre slinuerit continendi, miro aestuat desiderio, ipsam
pnesumpserunt. Sequitur : Et relinqueiur ineo sicul casiitatis possibilitalem, quasi bujus laboris sui
racemus parvus etmodicus, nequaqitam multus.Cam fructum, exspectans. Sed et purgationis suae solli-

fuerit tinita vindemia, sicut rarus in vinea reperi- citus, quandiu vitiis impugnatur, miro modo a
tur racemus, ila multis ab illa sapicntia snecuJari tenialionibus absolvi gestiens, requiem illa prouier-
icclesiastica falce succisis, vix quisquam, quieam cede copiosissima praeslolalur. Postremo, etiam
prolitealur, his jaro temporibus reperiiur. ipsam naluralem corruplionem fastidiens, rore pu-
Sed, ut ad nos, fratres charissimi, redeamus, £ diciliae ex omni parte perfundi, omniumque virlu-
consideremus illum qui iu nobis insertusest Moab, tum suavitate impinguari, aestuanli pectore afieclat.
Ulam scilicet quam ex patre contraximus corruptio Possunt etiarn per Moab hypocritae designari : quos
nem, ipsiusque auclorem ct incentorem diabnlmn. in occultis Moabitica corruptio polluit, in manifesto
Est autem iu unoquoque cogilatiouum, affectionum licla qucedam honeslas extollit. Horum anni mcr-
etdeleclalionum populus multus; quibus se Moab cenarii anni sunl, quia omnia faciunt, ut videanlur
dominari, quandiu suggeslionibus ejus mens illecta ab hominibus ; audituri a Domino : Quia receperunt
consenserit, gloriatur. Sed in tribus annis, quasi mercedem suam (Sfattli. vi). Sed, cum tres anni trans-
iinni merceuarii, auferelur gloria Moab super omni ierint, quorum primus est in hac vita, secundus
populo multo. Habemus enim quasi tres annos, tres postroorlem, lertius vero post resurrectionem,tunc
profectuum status, convcrsionis, purgationis, con- profecto auferelur omnis gloria eorum quando de- :

icmplationis. Primus in dolore, secundusin limore, ficiente oleo, et a vendentibus non impetralo, au-
;erlius in dileclionc. Iniiium igitur nostrae conver- dient a sponso : Amen dico vobis, nescio vos (Sfatilu

sioniSj quasi primi anni exordium est, ut voluntas xxv;. His igilur, fratres, de tribus oneribus Baby-
snuteiur; deinde ut consuetudo pessima superelur, lonis, Philisthiim, Moab, utcunque digestis, slylum
et sic quod roalum est descralur, et quod bonumest D suspendo; volens ea, quae dicla vel scripla sunt,

appetaiur. Et hic atinus primus, in quo non parum ad ejus referre exaraen, quem in verborum meorum
adhocMoab gloriatur, cnmejus suggestione plerum- judicem correploremque delegi ; sanclum dico G.
que et volunias tepescat, consueludo praBvaleat, et Lundoniensem episcopum pro cujus arbitrio vel :

maium, quod contra propositum ingeritur.obrepal, haec ipsa delere, vel hic subsistere, vel ultra progredi
el bonum,quod appetit mens, perJicere non inve- proposui. Interim aliquid mcditabimur, quod utile
nial. cum homo perfecte
Minuitur sane gloria ejus, erit ct jticundum, ad vestram aedificationem el alio-
cOiivcrsusad Dominum, inil cum viliis singulare rum : quod nobis praestarc dignetur, qui vivit et

ccriameii secundum ingrediens anuum

, salagit , gloriatur per omnia sxcula saeculorum. Amen.
qyaDtVDl polest ul Moabitica cori upiio, quasi velus

ANIMADVERSIO AD PRvECEDENTES DE ONERIBUS SERMONES.

Adterle, lector, Vulrem Gibbonutn, qui e/im lios sermotus De oneribus, edidit, duo exemplaria nactum
fuisse, quoium unum, quod fral Ecclesice Cameracensis, multis in iocis quccdam habebct,quoe alleri exem-
 501 SPECULUM CHARlTATiS. LI3. I. 502
plari deerant, quod erut Claromarisci ccenobii ordiuis Cislerciensis. Seculus est aulem P. Gibbonus in edi-
iione sua Cameracense : ego vero in hac malui Claremariscense sequi; quia huic in omnibus conforme est
Fusniacense, ex quo ejusdem sermones ante aliquol annos descripsi. Conformitas enim codicum ordinis non
obscure indicat, addiliones iltas ex Cameracensi exemplari sumptas non esse Aelredi, aui certe ex margine,
cui ascriptai fuerant, in lextum postea irrepsisse.

BEATI AELREDI
ABBATIS RIEVALLIS

SPECULUM CHARITATIS.
(Bibl. Patr. Cist., V, 293.)

EPISTOLA GERVASII PARCHORENSIS ABBATIS

AD AELREDUM

Sequentium librorum editiouem imperantis.

Est quidem sanctorum virius permaxiina humililas, sed si vera, sed si discreta. Neque enim humililas
uj parte est coustituenda mendacii, nec inobedientise sacrilegio conservanda. Rogavi fraternitatem luant,
imo prajcepi, irao sub attestatione divini nominis adjuravi; ut milii pauca quaedam scriberes, inter qux'
eliara quorumdam querimoniis, qui de remissioribus ad arctiora nituntur, obviares. Non damno, non re-
prehendo excusationem, sed prorsus obstinationem aecuso. Fuerit humilitatis excusasse; sed nunquid
humilitalis est non obedire?nunquid hurailitatis est non acquiescere? Irao quasi peccatumariolandi est re-
pugnare; el quasi scelus idololatiise noile acquiescere. Sed clamas, femineos humeros gravi sarcinae subdu-
ceudos, cautiusque opus oblatum non subire, quam sub fasce, cum subieris, ruere. Sit ergo grave, quod
jubeo; sit arduum, sit impossibile. Sed nec sic excusalionem habes. Persisto in senlentia mea : pnece-
ptum ingemino. Quid facies? Nonne is, in cujus verba jurasti. i Sciat, inquit, junior, hoc sibi expcdire :

et confidens de adiulorio Dei obediat? » (S. Bened. in Renula c. 68.) Fecisti utique, qnantum debuisil, si

non plusqtiam debuisii ;

quousque licuit processisti. Causas tuae impossibilitalis oslendisti, dicens tc

minus grammaticum, irao pene illitteralurn : qui de coquinis, non de scholis ad eremum veneris, ubi in-
ter rupes et montes agrestis et rusticus viclitans, pro diurno pane in sectiri desudes et malleO, ubi magis
discilur silere quam loqui ; ubi sub habitu pauperum piscatorum, colhurnus non admitlitUr oratorum. Ac-
cipio gralissime excusalionem tuam, qua desiderii mei scintillam augeri potius senlio, quam exstingui ;

eum dulcius mihi debeat sapere, si id proferas, quod non in cujuslibetgrammatici, sed in schola ditlice-
ris Spiritus sancti, cum forte thesaurum ob id habeas in vase Ikiili, ut sublimitas sit virtulis Dei, et non
ex le. Id quoque quam jucundum, quod quodam praesagio futurorum de coquina sis translatus ad ereiuum,

cui forte ad horam in regia domo carnalium ciborum fuit credila dispensatio, ul alhjuando in domo regis

iioslri, spirilualibus spiritualia comparares, ac cibo verbi Dei csurier.tes reficeres. Sed nec ardua moii-
tium, nec aspera rupiuni, ncc vallium concava perhorrcsco, cum in diebus istis monles stilient dulcedi.
nem, et colles fluant lac et rae!, inquibus valles abundant frumento ; inquibus sugitur mel de pelra,
olcumqucde saxo durissimo, et in rupibus el in montibus sunl pascuse ovitim Christi. Unde arbitror»
quod m:i!leo illo tuo aliquid tibi de rupibus illis excuderis, quod sagacitate ingenii, de magisirnriun scii-
niis non lulisses ; el iionnunquam tale aliquid in meridiano fervorc, sub umbris arboruiC scnseris, qinlo
nunquam didicisses in scliolis. Non libi ergo, non tibi, sed nomini ojus da gloriam, quinon solum delacu
miseri;e <-t dc luto fiecis, de prostibulo mortis, et coeno turpiiudiiiis cripuit desperatum; s^d ei mcmv-
riam faciens mirabiliuni suorum, misericors et miserator Dominus, ad peccaiorum spem cumulatius eri-
gendam, illuminavit caecum, indoctum eruJivit, docuit imperilum. rroinde, cum id quod oxig«'ris, tiiiiin

nou csse noveril omnis, qui te novit, cur erubescis, cur trepidas? cur dissimulas? cur ad ejus vocis iin-
perium qui dedit, renuisesogare, quoddedil? An praasumpiionis notam, vel aliquonim formidas invl-
503 D. AELP.EDI ABDATIS RILVALL. OPP. PARS I. — ASCETICA. 504
diaiu?Qu:isi aliquid utile quis unquam sine invidia scripserit; aul praesumptionis possis argui, qui uio-
nacbus abbali parueris. Praecipio ittque in noniineJesu Christi, et in Spirilu Dei noslri, quatenus ca
quae libi diuiurna meditatione nota suot, de excellenlia charitatis, defructu ejus, deordine ejus, stylo
atluotare non difleras, ut et quid sit chariias, et quanta in ejus posessione habeatur dulcedo, qiranta in
cupiditate, quaeei contraria est, sentiatur oppressio; quam non ipsam dulcedinem charitatis ininuat, ut
qui.lam puiant, sed potius augeat, hominis exlerioris afflictio; postremo qualis in ejus exhibitioue sil
habenda discrelio, in ipso opere tuo, quasi in quodam speculo agnoscaraus. Verum, ut pudori tuo par-
taiur, Iixc ipsa epistola in fronte operis praefigalur, ut quidquid in Speculo charitatis (hoc enim libra
nomcn imponinius) , lcctori displicuerit, non tibi, qui parueris, sed miui, qui invitum coegerim, impule-
lur. Vale in Clirislo, dilecte frater.

PRiEFATIO BEATI AELHEDI.

Vcre •anctorum.veia, ct Jiscrcta humiiitas virlus est ; mea aulem, et mei siraiiium defectus virtutis, de
qua Propheta : Vide humililalem meom, et eripe me (Psal. cxvm). Nequeenim a virtule aliquase eripi
postulabal, aut de humilitate extollebat, sed dejectioni suae subvcniionem implorabat. Quam miseram
bumilitatem meam, et utinam sicut humilitatem veram, sic quoque virtutem discretam, ne aliqua inobe-
dientiae importunitale velaie videar; tanla* dignationis petitioni, jussioni, attestationi,
quia diguum cst,
ininus digne licet, quod quiilem mea interest, tamen pareo. Suscipio itaque opus impossibile, inexcusa-
bile, dignum accusatione, ex mea pusillanimilate impossibile,
ex praeceutione vestra inexcusabile, accu-
sjtionisubjaceus ex cujusvis inspectione. Quis cnim digne ferat prima fronte, quadam auctoritate apo-
ttolica, dc excellentiori via cbaritatis scribere praemittentem, non soium scribendi rudem, aut, sicut vo-
bis placuit, illitteratum sed etiam elinguem, et lactis polum nondum idonee lingentem Aut
qualiter re- ?
rum portio una, aut certenulla, de cbaritatis erninentia, incompositus, deejus ordine, sterilis, de fruclu
«J.iserat; infatuatus et insipidus, ejus
dulcedinem eliciat, cupidiiate victus, contra eam se erigat? deni-
que, qualiter tarnis conlritione charilas augealur, ct ejus discretam exbibitionem, quis ego qui explicem?
M"i sccus ic vobis videtur, quod tamen pace vestra dico, decoquinis ad eremum veniens, locum non ofli-
<ium niutavi? Atqul dicctis : Excusare nou debes. Scio, domine rui, scio. Sed, quia excusare non Iicet,

IDiet accusare, ut adveniens leclorminus gratus non cogatur ultcrius progredi.dum inipso lirninecernit,
i;uo jure possit offcndi. lllud taincn ad scribendum quantaiuliduciam praestal, quod sanclissimum cbari-
tatis aifcctum, ad suscipiendas moleslias, quae mihi digne irrogari poterunt, incunclanler objecistis ? Ita-
que spem perflciendi vix habens, de charitatc quae jussistis, illo malleo nostro, cui allusislis, utSpcculum
pei ficeretur, ut potui, compegi ; in hoc certissimum esse reperiens, quod, cum spes et caetera exciderint,
«emper luaneat cbaritas. Praeslitil autem gratiam, qui artera non tribuit. Et quidem in hoc charilatis
speculo, niilli, nisi in dilcclione manenti, vultus sc charilalis infundet; sicut nec nisi in luce existenti,
«ua cuique in quovis speculo redditur facius. Sane autem praesentis operis suscipiendi propositum, quae-
dam ipse inecura meditando, quaedam vero quasi mecum, imo magis mecum, quia illa uuaniroi meo reve-
renJissimo priori Hugoni, qui plus mecum.quam ego ipse mecum, communicanda epislolarura more
sparsim dictavcram, ex quibus praesenti intentioni materiam sumens, sed el ipsa eadem ut congruere vi-
<!ebantur insercns, tribus incisionibus totuni distinxi. Quarum licet de qualibet in singulis mentionera
foterini, specialiter tanicn in prima parte charilatis excelleniiam, tum exejus digiiitalc, tum ex adversac
ei c.upidilalis improbalione commcndare, in secunda incptis quoruradam querimoniis obviare; in lcrtia

nualiter exbibenda sil charitas, monslrare laborat inlentio. Si quid igitur in hoc sudore nostro proposito
f ongrucns processil, gloriae largitori, cl vestrae oralioni debetur;si quid vero alilcr, mihi artem, aut
iimuh nou habenii donetur. Verum ne occupationem vestram lerreat cperis hujus tanta prolixitas, «a-
piiula, quae subjeota suut, primo pcrcurrite, et eorum inspeclione quid legcndum, quid vcro ncgligendum
sit, discernite
 *05 SPECULUM CUARITATIS. — LIB. f.
50C

SPECULUM CHARITATIS.

LIBER PRIMUS.
Charitatis excellentiam demonstrans.

APUT PRLMUM. A non revelas, nisi dilfgentibus le. Inlerim, Doininet

Quod nihil digniut quam ut Creator a tua ametur quaeram le.et amando quaeram le; quia, qui profieit
creaiura.
amando te, ulique, Dominc, quaiiit le : ct qui per-
Extendisli, Domine, sicut pellem coelum tuum; fecteamatte, ipse esl, Domine, qui jam invenit te.
ponens in eo stellas, ut luceant nobis in hac nocle; Et quid jusiius, quam ut crealura tua amel le; qui
in qua pertranseunt bestiae silvae, catuli leonum ru- boc ipsum accepit a le, ul possit amare te? Non
gicnles ut rapianl, et quaerant nos escam sibi : qui enini irrationabilia, aut insensibilia possunt amare
etiam tegis aquis superiora ejus, quibus per quas- te : non enim esl iste modus eorum. Habent nempe
dam secretissimas cataracias compluas terram cor- et ipsa modum suum, specieni suam, ordinem
dis nostri; ut muhiplicetur a frnclu frumenti, viui suum; non quo beati sint, aut esse possinl amando
el olei sui ; et non casso sudore quaeramus pancm te; sed quo pulchra, et bona, et bene ordinata ex
noslruin : sed quaerentes invcniamus, invenientes tc, ad illorum gloriam proficiant qui pussunl bcati
pascamur et guslemus quoniam (u dulcis es, Do- csse, quia possunt amare le.
mine. Aniina ntca, anima atida, anima stcrilis et
CAPUT If.
iufrucluosa, silit bis suavissimis complui stillici-
De natura, specie, usu quee omnibus creatuiis com-
diis, ut et illi apparcat panis ilic coeleslis, qui ange- R muviter cottata sunl.
los pascil, quem parvulus sugil; ct sapiat interiori Dens enim noster, cui est suminuin et incouunu-
palalo ineo omne oblcctamenlum, uec amplius su- labile essc ; sempcr idem csse, diconte Da-
cui est
spireiu ad ollas carnis, quas reliqui in iEgypto; ubi vid : Tu semper idem ipse es (Psal. ci) omniLus :

exigente Pliaraouc, eiiatn ablatis palcis, lateres lu- crcaiuris suis communiter haec tria disttibuit, na-
tcos exsolveliam. Sonet crgo \ox tua in auribtis luram, speoieni, usum. Naturam, qua boua stint;
ineis, bone Jesu, ut discat quomodo tc amet cor speciem, qua pulchra sunl; usum, ui bene ordiitata
inenm, amet te incns mea, aiucnt lc ipsa viscera Qui enitn fecit ut essent, fecit
aJicui rei proliciant.
auiime meas : ampleclatur le intima uiedulla cordis eliam ui bona cssent, ut pulcbra, ttt bene ordinala.
mei, uniim el solutn verum bouuin ineum, dulce et Quoniam enim ab ipso suni, qui summe ct incom-
delectabile gaudium ineum. Sed quid cstamor, Deus mulabiliier cst, ideo sunt omnia quotiiam ipse a
;

nteus? mira, ni fallor, animi dcleclatio, eo dulcior quo sunt, sumnie et inconintulabiliter pulcher cst,
quo castior ; co suavior quo sincerior, eo jucundior pulchra sunl omnia ab ipso qui siimmc ct iiicont-
;

quolalior: el est palaium cordis cui sapis, quia mutabililer bonus cst, bona sunt omuia; ab ip,o
dulcises; octtlus quo videris, quia bonus es; et qini summe et incommulabiliter sapiens esi, beim
est bic locus capax tui, qui sunnnus es. Qui eniin ordinata sunt omnia. Suiit ergo bona per naturam
;

amal tc, capttlc; et lantuui captl, quantum amat, pulchra per speciem ; bene ordinata ad ijwins uni-
quia ipsc amor es, quia charitas es. H<cc esl illa vcrsilalis decorctn. Yidit, inquit, Veus cnucla qum
ubettas dotuus luae, qua iiiebiiabuiitur dilecti lui, fecerat; el erant valde buna (Ccn. i). l.i quanluui
dclicicntcs a sc, ut transeanl in te. Et quomodo, ilaque sunt, bona sunl ; quantum unaquseque
iu
Dominc, uisi amando tc? Sed hoc ex toto se. De- pars loii suo congruil, pulchra sunt in quanlum :

sccndat, quccso, Doiaine, in animain incam aliqua in ipsa universitaie unaquacque res eonvenieitteui
porliuncula hujus lanUe dulcedinis tuae, qua dulce- sibi cl locum, et tempus, et modum obtinel, optime
scant ci panes amaritudinis suaj. Praegustet cujus- ordinata sunt. Lociim quippe, qui sibi congruat,
<!am sorbitiiincuUe experieiitia, quid desideret, qu-id qua:que rcs habei, iu qu> sit, verbi gralia, angelus
coucupiscat, ad qtiid suspiret in hac peregrinalione coelum, irrationabilia soluni ; bomo mcdius mcd.um
sua. Praegustet esoriendo, bibr.l siticiido. Quieuim paradisum. Tcmpus ilideni, quando, \el quaudiu
edunt te, silbnc tsurient, ei qui Libunt te, adbuc sinl, vel vidclicet in ipsius universilatis pulchrilu-

silient; saiiabuutur auicm, cum apparueril gloiia dinc aliud quidcui simul lolum incipiut, sed nun-
tna cuiu manifesta fucriiilla inagna uiuliitudodul- qiiam desinal, ut r.atura angeiua ; alia, t:l shuul
ecditiis lu.e quaifi ab?Coni'.iJi linici libus le, quam oiuuia acquaqium iucipisni, <u*]»:a lamcn neqtu-
J>07 B. AFLBEDI ABBATIS MEVALL OPP. PARS I. — ASCETICA. SOS
quam vel ipsa desinant, ul homines ; alia, ui ncc A dulcedinis amor. In his tribus ad imagincm Triuir

simul incipiaut, et esse quandoque desinant, ut ir- tatis conditus homo, Deum quera memoria reline-
rationabilia. Porro , ne dc tuodo qtiemadniodum bal sine oblivione, scientia agnoscehat sine errore;
quaeque creaiura subsistat, quam congruentem sibi amore compleclebatur sine alterius rei cupidiiatc.
modum sorliantur omnia, tacuisse videamur, quid Hinc heatus.
rationali creaturae magis congruttm, quam beali-
CAPUT IV.
tudo, si jusia csl? quid ei magis convenit quam
Qnod aynore, in quo plenius ipsius erat beatiludinis
miseria, si iniqua? Denique irrationali, itcmque
gustus, a Deo recesserit homo; et sic mher effeclnt
insensibiii crealurae quis modus aptior, quam quod, Dei in se imaginem corruperit, nec tamen abale-
cum ipsa nec beata, nec misera esse possil, illo- verit.

rum borum infelicitatem accu-

saluti subserviat; Vcrum, licct in his tribus, vel his tribus ipsa per-
mulet? Verissime qttidem a quodam sapiente dici- ficiatur bealiluilo : in hoc tamen tcrtio proprie est
tur : Aqua, ignis el fcrrum ; lac, et panis, el mel; Quanquam enim in pes-
ipsius bealitudinis gustus.
bctrus uvce, oleum, et vestimentum : hac omnia san- simis delectari miserrfmum sit : ubi tamen nulia
ctis in bonu; sic impiis el peccatoribus in niata con- amor
delectatio, nec ulla beatitudo. Porro, ubi nul-
Nec causeiur homo, quod *»
vertentur (Kccli. xxxtx). lus, nulla delectatio. Denique ipsius summi boni
jain communem locum soriiatur cum belluis, qui
quanto major dileclio, tanto major delectatio, tanto
in honore positus uon intellexit : ct ideo compara- major el heatitudo. Pariat licet multa memoria, ca-
tus est jumentis, et similis factus esl iilis, nec loco piat licet profunda scientia, nulla tamen deleclatio,
solum. Quis enim facile dixerit, abolita in mente si non ad parta vel nola ipsius iiat voluntalis con-
rationali, ctsi non imagine, divina tamen similitu- versio. At primus parens noster libero muneratus
dine, quanta irralionabiliuin jumeutorum similitudo arbilrio, poterat quidem, Dei lamen adjutus gratia,
succreverit ? Sed hinc alias. Nunc animadvertenda ipsum Deum perpetuo amando in ejus mcmoria no-
simul et praedicanda Creatoris sapienlia : qui cum titiaque delectari, perpetuoque beatus existere : po-
non malorum Crcaior aut incentor, cst lamen
sit tuitetipsum amorem suum ad aliquid minus rcfle-
ipsorum malorum prudenlissimus ordinator. Cur ctere;sicque ab ejus amore recedendo frigescere,
ergo non sincret dulcissimus simul ct omnipoten- seseque miseriae addicere. Sicut enim rationalis
tissimus Dominus meus malum esse, quod nequiret creaturas nulla alia est bealitudo, quam Deo adlue-
vel modice aelernum suum labefaclare propositum ; rere, ita hoc ejus miseria, a Deo recedere. Vcrutn
quo insuper inanifeslior apparercl ipsa ejus omni- r ille honore positus non intellexif. Quid ? Forlas-
in
polenlia, sapientia inirabilior, suavior misencordia, sis id quod quidam ingrediens sancluarium Dei, et
ccm dc malis liona faceret oinnipotenter; inordi- intelligens non modo in praesentia, sed eliam in
naia nrdiuarel sapienter, miseris conferret bcalilu- novissima, quoniam ecce, inquil, qui elonganl se a
dincm misei icorditer ? le, peribunl : perdidisli omnes qui fornicanlur abs le

CAPTJT III. (Psal. lxxu). Non inlellexit quia qui fornicanlur a

Quod Itomo ad imaginem sui Crealoris conditus, et Deo per superbiam, devolvunlur in insipienliam :

beatimdinis capax sil. etqui per rapinam Dci usurpat similitudinem, me~
Homiui ergo in ipsa universitatis crealione dedit rito jumcntorum induit simililudinem. Libero ergo
non solum esse, nec, ut caeteris, bonum tantum male usus arbitrio, amorem suum ab illo incom-

esse : nec solum pulcbrum aut ordinatum quid mutabili bono deflexii, ct ad id quod minus erai,
esse, scd insuper hcatum quid esse. Sed, queinaJ- propria cupidilate caecalus reflexit, sicque a vero
modum nulla creatura nec a scipsa est, nec a se- bono reccdens, et ad id quod cx se bonum 110:1

ipsa pukhra, aut bona est ; sed ah ipso qui summe erat deficiens , ubi aucupabatur profeclum, invenit
est, qui summe honus el pulcher est : ct ideo boui- defectum; perverseque diligendo seipsum , et se
tas bonoriim omniuni, pulchritudo pulchrorumoin- D perdidit et Deum. Sicque justissime actum est, ut
nium, causa omnium existentium : ita nec a seipsa qui conlra Dcum Dci appetehat similitudinem : quo
bcala esl; sed ab ipso qui summe beatus est, ac per voluit fieri curiosilate similior, cupidilate fieret ct
hoc bcatiludo beatorura oninium. Hujus heatitudi- dissimilior. Corrupta est ilaque in homine Dei
nis sola rationalis crealura capax est. Jpsa quippe iinago, non abolila penilus. Proinde habct memo-
ad imagincin sui Creaioris condila, idonea est illi riam, sed obnoxiam oblivioni ; scienliam quoquc,
adhaerere, cujus est iniago : quod solum rationalis sed subditam crrori, nihilominus et amorem, sed
creaturje hoiiuin est, ul ail sanclus David : Mihi pronum cupiditati. Persevcrat adhuc in anima ra-

autem adhwrcre Dco bonum e$t (Psal. lxniO. Adh;c- lionali in hac triniiale, etsi misera, ipsius Ireala)

sio plane isia uon carnis, sed mentis esl, in qua Tiiuiiaiis imprcssio, quae ad ipsam anima? rclicta

tria quadam nalurarum auclor inseruil, quibus di- substantiam, qujc et sui reminiscitur, sc novil, se

vinae aeicinitatis compos efficilur, particeps sapien- diligit : quae ipsain sui memoriam diligil, novit, re-

tiae, dulcedinis deguslatoi . Tria haec memoriam di- miniscitur, ipsam sui scientiam rcminiscitur, novit,
co, scienliain, amorem, sive volunfatem. ^Eteinitu- cl diligit : item ipsam sui dileclionem diligit, rcnii-

lis quippe capax est memoria, sapientiic scientia, niscitur, novit : el in subsianiia unilatem, ct in trn
509 SPECULUM CHARITATIS. — L!D. L 510
bus his, qua? perslritiximus, vocabulis praefcrt tri- A plumeseat, quaeso, anima mea in nido discipliitae
nitatem. Uncie Psalmista : Verumtamen in imagine tuae; pauset in foraminibus petrae, iu caverna ma-
pertransit liomo, sed el fruslra conlurbatur {Psat. ceriae. Amplectatur te interim crucilixum ; sumat
xxxvni). Breviter quidem, scd expresse satis his tui dulcissimi sanguinis baustum. Occupet interim
verbis sanctus David utrumque insinuat animac memoriam meam haec suavis meditatio, ne ex toto
non deesse humanae, et ex naiura imaginem, et ex eam oblivio obscurct judicem me inlerim nihil
;

peccato corruptionem. Nana et memoriam corrum- scire, nisi Dominum, et hunc crucifixum, ne scien-

pit oblivio; scientiam error obnubil;\t, amorem tiam meam a soliditate fidei vanus error abducat
cupiditas coanguslat. vendicetsibi totum amorem meumhaectua mira di-

lectio, ne lllum cupiditas mundialis absorbeat. Quid

CAPUT V.
ergo? Mihi soli id oplaverim? Irapleatur, Doraine,
Quod post Salvatoris adventum Dei in homine rcno-
velur imago : el quod non Itic sed in fuluro spe- quaeso : implealur illud prophelicum : Beminiscen-
randa sil ipsius renovalionis perfcctio. lur et converlenlur ad Dominum unhersi fines terrce

Porro jam per Medialorem Dei et homiuum ho- (Psal. xxi). Rerainiscentur, inquit. Absconditam
mincm Chrislum Jcsum solulo dubilo, cuiobnoxia evgo, non sepultam oninino.in mente rationali, Dei
tenebaturhumana natura delelo chirographo ,
inlellexit mcmoriam, ut non lam novum aliquid
cujus cautlonc astriclos nos tenebat antiqui bostis insertum quam illud antiquura sentias reparatum.
dira supcrbia ; exspoliatis principibus el potestati- Nisi enim naluraliter quodararaodo in ipsam Dei
bus, quihus nos addixerat divina justilia ,
pacato meraoriara vcl modicum ralio scintiilaret huinana,

denique Deo Patre illa singulari in cruce hoslia, puto non esset, uiule vel insipiensdiceret in eord«
reparatur tandem memoria per sacrse Scripturae suo : Non esl Deus (Psal. xm).
documentum, inteilectus per fidei sacramentura , CAPUT VI.
amor per charilatis quotidianum incrementum. Disputatio contra insipientem,qui dixit in corde suo:
Perfecta imaginis reformatio, si mcmoriam oblivio « Non esl Deus (Psal. xin). »

non interpolet, scientiam nullus error obnubilet Dic inquam, quicunque es adeo insipiens, ut
amorem nulla cupiditas interpellet. Sed ubi isiud, dixeris in corde tuo ; Non est Deus , aliquemne
et quando istud?Haec pax, haec tranquiilitas, haec putas sapienlem? Forte teipsum. Ita sit : Ilane t3-

in patria speretur felicitas , ubi nullus locus obli- men sapiens, ut Ueri non possis et insipiens? Aut
vioni viventibus in aeternilate : nulla erroris sub- si insipiens,eo usque, ut non possis lieri et sapiens?
reptio fruenlibus veritate; nulla cupidilalisimpiilsio C Si quid horum abnuas : jam non te desipere, sed

divina absorptis charilate. afterna et vera cha- potius non vivere dixerim. Ergo, si lu desipueris,

ritas, o vera et cara aeternitas : o aelerna , et vera, pcrire aestimas sapicntiam? Sed fieri potcst et sa-

et cara Trinitas! Hic hic requies, hic pax, hic felix piens. Aliunde, quaeso, quam a sapientia ? Erit ergo,

tranquillilas , hic tranquilla felicilas, hic fclix et ette desipienle, sapientia : Erit, inquis, sed in ho-
tranquilla jucuuditas. Quid agis, o aniroa humana, niine sapiente. Sed quis est homo, qui non possit

quid agis? Qtiid per diversa raptaris? Porro unudi desipere? Si ergo omnes homines desipiant, erit

esl necessarium. Ct quid mulia? Quidquid appelis niliilominus sapientia ; alioquin non possenl dcnuo

in mullis, in uno est. Si excellere, si scire, si de- sapere. Sed in angelis, inquis. Sed et ipsos posse

lectari, si abunilare ; totuin hic el perfecie hic, et natura duntaxat desipere, indicat illa insipieniium
nusquam nisi hic. Nunquid enim iu hoc lacu niise- angelurum tanta multitudo ; quibus quidem cum
riae et Nunquid in hac
lu;o f*cis vera excellenlia ? coeteris par nalura, sed impar gratia. Nulla ergo
rogione umbra? mortis pcifecta scienlia? Nunquid crcatura ex se sapiens. Undc ergo, nisi a sapieutia ?

in boc loco horroris el vaslae soliludinis vera de- El iilam ubi inveuil insipiens . ut denuo sapiat? Si
lcciatio, intcr lot aeiuranas vcra abundantia? Porro eam invenit, est utique sapienlia , quae inveniatur
D ab sapiens, alioquin quomodo
quae in ra uiido excellentia, quam tijnor non dejicil? insipiente, ul sit

quanla hominis scienlia, qui ncc seipsum capit? invenitur, quod non est, nisi prius cceperil esse?

Denique, si dcleclaris in carne, hoc elcquus et mu- Non, inquis, eam ila invenio ; sed meditando, et

lus, quibus uon esl intellectus. Si in gloria, si in exercendo facio meipsum sapientem. Ergo facis sa-
divitiis; cutn iulerieris, non suiues oinnia, ueque pienliam tuam ? Quare non fecerim ? Ego le pro-
descendet lccum gloria lua. Ibi ergo vera excellen- posueram insipientera, et ecce adeo factus es sa-

tia, ubi nihil superius quod ambiatur ibi vera : piens, utet sufficias facere sapieniiam. An hoc est

scientia, ubi nihil ignoratur : illa vcra delectalio, parnm sapere, sapienlem facere?Sed,et si quis dical

quae faslidio non rainuitur : illa vcra abiindanlia, 8tultum facere posse sapientem, quis audiens non
quie nunquara exhatnilur. V;c nobis, quia reces- ridebit?Undccrgo sapienlia stulto? forte a quoli-
simus a lc, Domine! llcu tnilii, quia incolutus meus bet homine sapienle. El ipse unde sapiens? An ipsc
se fccit sapieniein? Sed antequam sc faceret sa-
protvngatus esl! (Psal. cix.) Quando veniam, el ap-
pieiitem, quid eral insipicns PraedicUl igilur
parebo anle faciem tuam? (Psal. xu.) Quis dabit nisi ?

tmlii pennas, sicut columba;; el volabo , ct rcquie sequctur abusio, ui iiisipic«s fecerit sapientem. S

Domine Jesu, angelum dixeris posse facere sapienlcm ct ip^

*cam? (PshI. liv.) Pluroescat interini, et :
511 B. AELBEM AliBATIS BIEYALL. OPP. PABS 1. — ASCETICA. 512

unde sapiens? Si et ipse se fecil sapientem, pra> A vivo in carne, non vivam iit ine, scd in le, qui ira-

dicta niliilominus sequetur abusio. Bestat ergo ut didisli temetipsum pro me. Coungatur tibi, Doiuine,
non sit facta sapienlia, quaecceleros faciat sapien» pudicitiae myrrba, ut jam non regnel peccatum in
'es. Ipsa non potest dcsipere, quia sapientia non meo mortali corpore, nec fiam vciut jumentum in

potesl esse insipienlia, sicul nec mors vita, quain- proprio coiriputrescens stcrcore. ScJ uude vcnisti
vis mors Cliristi nostra sit vita sicut lux lenebra;, : in bortum ? Unde, nisi de cruce? Utinam, Domine,
quamvis fuerimus aliquando tenebnr, nunc autcm et ego accipiam crucem luam, et sequar te. Scd
lux in Domino. Nam nec Joanncs erat lux, scd ut quomodo sequar tc ? Quomodo, inquis, recessisJi a
testimoniurn perliiberel de lumine. Erat enitn lux me ? Puto, Dontine, quia non pedtim passu , sed
vera, quce illumittat omnem hominem ve.ieutem m mcntis affectu. Noleus enim substantiam ar.iin.e

hunc mundum (Joan. i). Ipsa est sapientia, quae in meae servare ad te, acccpi eam ad mc ct volcns ,

nnimas sanctas se transfert, ut et ipsae sint sapien- meipsum possiderc sine tc, perdidi et me. Et ipse
tes. Parumne hoc tibi , o insipiens? Quacro itcrum, facius sum mibimetipsi gravis factus sum mibimct ;

ittruin scias te esse. Quis, inquis, lioc ignoret? locus miseriae et tenebrarum ; locus honoris et
Plane nec academicus. Semperne fuisti ? Unde ergo regio egeslalis. Surgam ergo, ct ibo ad Patrcm
accepisli, ul esses? An teipsum fecisti ? Sed quo- meum, el dicam ei : Pater, peccavi in coelum, et co
modo qui non eras aliquid , facere potuisti tam ram le (L uc . xv ) #
inaguum aliquid?Undc ergo libi esse? An ab alio CAPUT VIII.
bomine? El ipsc unde? nunquid ab angelo? Et an- Quod ex ckarilalit affectu Itomo in Dei imaginem re-
gelus unde ? Beslat ergo ut non sit facta essentia , formetur.
a qua caetei a omnia babent esse , sicut nec facla Patct, ni fallor, quoniam, sictit non pcdum passu,
cst sapieniia, unde caetera omnia babcnt sapere. sed menlis affeclu a summo bono recedens, cl in
Sileat e;go tibi sic et sic saperc, sic et sic esse : lo-
seipsa veterascens bumana superbia, Dei in sc cor-
quatur tibi in corde ipsum sapere et ipsum esse, rupil imaginem, ila menlis affectu ad Deum accc-
et jam non dices ifl corde tuo : Non est Deus , in dens btimaiia btimilitas, rcnovatur in imagiiicm
ipso planc peispiciens nec posse saltem le csse Dci, qui creavil euni. Unde Aposlolus : Renova-
qi:i diceres iu corde tuo, Non est Deu* , nisi esset initti, inquit, spiritu mentis veslra:; el induite novum
et l)e;is. Itcrtiru quaero, utrum velis te csse el sa- Itominem ,
qui secundum Dcum crcalus est (Epliet.
pcrc? Pmo i|uia non abnuis. Jtir.ge haec tria, esse, iv). Quomodo aulcm (icl ista reiiovatio, nisi uovo
apere, vellc. Bedi ergo praevaricator ad cor. Con- c quo ait Salvatoi Mandatum
chaiiiatis priocepto, de :

si lera in bis tribus quania unitas, quanta sit acqua- iiovum do vobis? (Joan. xm.) Proinde banc chaii-
Mtas. Et cum inveneris haec tria in le esse, et a te latein si mcns pcrfecle inducrit, profccto duo illa,

isun csse, cogila aeteriiam voluntalem, ct nc dicas (jucf aeque corrupla diximus, memoriam sciliccl • t

in conle luo, Nou est Deus, sed polius rciuiniscens scicntiam, ipsa rcformabit. Idco saluberrimc nobis
convertere ad Dominiim Deum tuum , cum omni indicitur istius unius praeccpti compendium, in quo
fiuc lerrae. ct vctcris homiuis exspoliatio, et iuentis rer.ovatio
CAPUT VII. et divinae imaginisconsistit refornialio. Amor quip-
Quod menlis affectu liomo a Dco recesserit. pe nosler veneno cupidilalis infeclus, tenacique
Sliiubilis facla est, Domine , scientia tua ex tne vcluplalis visco miscrabiliter irrclitus, quac in iui.t

confnrlata est, et ncn polero ad eam (Psal. cxxxvin). scmper, id est, dc vitio in vilium proprio pondere
Amplectar Domine Jesu parvus par-
interim te, , fciebaiur, cbarilaic dcsuper iiiflucute, ac iiinaiuni
homo hominem, amplius
vumi, infirmus inlirinum, torporem suo calorc dissolvcnle, ad alliora se sur-
dicam, pauperem. Nani et lu, Domine panper, se- rigit, sicquc exuens vctustatem, ac inducns novita-
dens supcr asinam , et super pullum filium asinae tcm, sortilur pcnnas columbae deargcntalas, quil us
(Slatth. xxi). Sic ergo le amploctar, Dui.ine. Nam " ad illud sublimc el purum bonum evolct, de quo cl

lola magniluuo mea, non nisi quod parvum est tui; genus ducit : beato Paulo id apertius Athenicnsibus

tota forliiudo uiea, quod infirmum cst tui ; lota sa- profllente. Cum enim de Deo sublilitcr inulta dis-

pientia mca, quod slultum esl tui. Cunam.Domine, seruissel ; et es pbilosopliorum quoque libris Dciim
in odorom uiiguenlorum islorum {Cant. i). Miraris unuin instanlissimc comprobarcl , iu quo vivimus,
qucd uugueiilu appcllcm quae iulirniuiti sanant movemur, ct sumus, ait inlcr caetera : Cujus et nos
roborant dcbilem, mcestum laetificanl ? Scquar ergo genus sumus (Act. xvu). Et addidit. Cenus ergo cum
le, Domine Jesu , boruni ui giieiitorum excilalus simus Dti. Nec quis cxislimct genus nos Doi ita

odore, rcfocillalus aspergine. Sequar lc, Domine, dixisse Apostolum, ut ejusdem naturx substantiseve
ctsi non in montibus aromatum , ubi le invcnit pro!arit, cujflsei Dcus, alioqui ncc mutabiles, qui

sponsa tua (Cant. vm) ; vcl iu borto, Dominc, ubi nec corruptibilcs, scd ncc iniseri aliquando csse

scminala cst caro lua (Joan. xvm). Illic quideiu posscinus, sicut ncc ejus uuigenilus, qtii dc cjus
salis ; bic (lormis. llic , Domir.c , bic dormis : hic SuLstanlU natus, iu oninibus ipsi Patri comproba-
riibas, hif. dulcc quoJdaui Subhaluni sabbatizas. lur ccqualis ; scd idco nos genus asscrit Dei, vcl

Coiisxftflutnr fibi, Domine, earo mea. u! qund jain polias non ne^al ,
quia vtd ojus crcata imagiaem
513 SPEtUI.lM CIJAIUTATIS. - LIB. I. Ml
anima raiionalis, ipsius sapicnliae ae I caliliuliui A non sinc juJicio rationis conscntii ; non liujus aui
parlicipari possc cognoscilur. Animam ilaquc no- illius rei, boni malive consensus, sed id quo con-
strara ad id ad quod facla est , cliaritas suble- renlitur. Sicut enim aliud est visus, aliud visio,
vat ; ad id vero, a.l quod illasponte dcfluxit, premil nam visus quidcm scnsus est corporis unus de
cupiditas. quinque, visio autcm ipsius sensus actus; ila aliud

CAPUT IX. dicimiis ipsum consensum, aliud quo consenti- id

Quod amor noster adversum sc cx cliarilate et cupi- lur. Nam consensus quidem qusedam animae actio
ditale conlrario appetitu dmdaiur. est; liberum arbitriura qnsedam at.imne vis atqtie
Verum, quia eliaiilalis sive eiiain cupidilalis ca natura, qua consentit, Iiabcns judicium s.bi insi-
sola animae nosii x porlio eapax est, quae usitatius tum, qao cligit cui rei conscntiat. Sed, quia con-
amor nuucupatur, ipse est, qui ex nova inftisione sensus lil voluntale, judicium rationc, bsec duo vo-
cliarilalis, et ex reliquiis veluslae cupidilatis, quasi luntas cl ratioliberum conslituunt arbitrium. Ra-
quodam conlrario appolilu advcrsus scmelipsum tio bona vcl mala, justa ct injusta, sive ea qurc
eonstat esse divisus. De quo cf Aposlolus : A'o/i media sunt, quasi proponit; voluntas consentit,
quod volo ago (Rom. vn). Ct ilerum : Caro concu- cuicunque autem rei consenliat, non nisi volunlalc.
phcit adcersus $piriium,et spiritus adversus carnem. » Ubi autcm voluntas, ibi et libertas quaedam. Ex
Ucvc sibi inticem udversantur , ut non quazcunque his ergo duobus, ut diximus, liberum videtur con-
vuttis , illa faciatis (Gat. v). Intelligendum sane slare arbilrium, ex liliertate scilicet voluntalis et
Apostoltim spiritus carnisque nomine nequaquam arbitrio rationis. Vides igitur quam non libero prse-
ditas contrarias in bominc uno, ut impuri somniant scribat arbilrio,undecunque homini bona orialur
Manieliici, desciipsisse naturas ; scd spiritus appel- voliinias, quandoquidem ncc in bonanecin mala
latione mcnlis ex charilalis infusione exprimens voluntate amiltit voluntatem acper boc ncc lilier- :

novitatem , charitas, quippc Dei diffuta est in cordi- talem, sed nec ralionem, ideo nec judicium. Qtiid
bus noslris per Spiritum sanctum qui datus est no- enim ? Quia Deus est qui operatur in nobis vellc,
bis (Rom. v) ; carnis quoque vocabulo ex reliquiis ideo amisimus velie ? Aul qaia Dci est quia ratione
vetuslaiis miseram animce insinuans servitulem , bene utimur; idco ratione non utimur? Vel quia
inter velus nostrum inolitum , novumque insoli- ex Deo nobis est, quidquid boni perflciinus, ideo
tum , contiuuum una mcnte asserit oboriri con- bonum nou perflciinus? Aut quia non sumus sufli-
flictum. cientcs cogilare aliquid cx nobis, quoniam ex Dco
CAPUT C estnostra suflicientia, ideonon est suflicientia? Ilaec
X.
Quvd liberum arbilrium in nnima locum inedium omnia, licet ex Dei gratia est quod agimus, tameu
Uneal : nec tamen ad bonum et malum ceque agimus, nec sine voluntate, nec sine ratione agi-
sufficial.
mus; ac per boc nou sine libero arbilrio agi-
Inter haec duo, concupisccnliam scilicet quam mtis.
carnis esse dicit Apostolus (Gal. v), nonquod omnis CAPUT XI.
concupiscenlia mala cx carne sit, quippe cum ea Quod gralia liberum non totlat arbitrium.
uequaquam dacmones careant, qui carne carcnt Nam qui et voluntale carent ac ratione ac per
scd quod non cx Deo, sed ex hominc sit, quem boc libero arbilrio, niiiil hujusmodi Deus in eis
cavnem iu Scripturis appellari non ambiguuin est. operalur, ut sunl pecora, ac per hoc, ac ipsi aliquid
lnlcr banc crgo concupiscentiam quse cupidilas hujosmodi operantur. Quidquid aulem boni Deus
congruentissime appellatur, et illain spiritus quain per nos, vcl de nobis, sine nostra operatur volun-
cliaritatem non immerilo dicemus, qux uliquc spi- tale, tanlum Dei csl, non etiam nostri; quidquid
ritusest, nou noslri, sed Dci cliaritas cuim Dei : autem cum nostra voluntaie, et illius cst, et no-
diffusa est in cordibut nostris,per Spirilum sanclum, st.rum. Si enim volens id facio, ail Apostolus, mcr-
qui datus est nobis (Rom. v) : Inter bxc, inquam, cedem accipio; si auicm invitus, dispensatio mihi
duo, id quod
bomine liberum dicitur arbitrium,
in credita est (I Cor. ix). Quociica ut opus quod in
medium quodammodo locum tenet, ul ud quodlibet nobis, sive per nos operatur, etiam nostrum sit,

eoruni se verteril anima, libero iiimirum lial arbi- inclinat voluntaiem utconsenliamus ; sicque ex ejtis

trio. Nemo sane ita desipial, ut xqualem bomini et gratia, merces sit nostra. Si enim volens id facio,

ad bonum et ad malum, ex libcro arbiiriu ascri- inerccdcm accipio ; ut autem sim volens in bono
bere audcat facullalcm, cum non simussuflicientcs opcrc, Deus cst qui operalur et velle. Ipsam deinde
cogilare aiiquid ex nobis, quasi cxnobis, cum Deus volunlatem cxcitans nd pctendum, ad quxrendum,
bil, qui opei alur in nobis et vclie ct pcrflccre, pro ad pulsandum, dat gratiam pro gratia ,
perficere
bona voluntate ; cum denique neque voleutis, ne- scilicct pro bona volunlate. Postrcmo quia vita

que ciirrentis, scd miserenlis sit Dei. Quid ergo ? rcterna bonorum operum merces esl, ipsaiu dans
llis omnibus Jiberum in bominc ncgatur incssc coronat dona sua, quae voluit esse merita nostra.
arbitiium? Absii. Est quippe libcrum arbitrium Videhoctotum in Paulo : Quifui, inqnit, blasphe-
ta animx vis, sive naluiae, vel si quid aliud con- mus, et perseculor, et coutumetiosus (/ Tim. i). iiic

gruontius dici potcst, id liominis, quo cuilibct rei volunlas, sed mala : merila, sed pcssima. Scd mi-
515 B. AELREDI ABBATIS RIEVALL, OPP. PADS I. — ASCETICA. 5l6

sericordiam consecutus sum,ut fidelis essem {1 Tim.i). A quibus etsinon m3jor, lamen gralia esl evu!eniior;

Ecce voluntas hona; sed vide, unde.Non quia ali- in, auibus nec ex dono ulla sunl merita, licet ob
quid boni in me pnecessit, sed quia ejus miseri- inhrmilatem, quse ex peccati pcena accidit, sine li-

cordia me praevenil. Misericordiam enim consccutus bero et vivant el moriantur arbitrio, exuti lainen
sum, ul fidelis esscm. Nenipe, ut ait beatus Augu- boc, quo impediuntur, carnis involurro, nequaquam
stinus, ire ad ecciesiam, audire verbum Dei, sacra- credendi sunt absque rationali volunlate aclern»
mentum perclpere Chrisli, aliquis potest nolens : foiicilatis, vel debitae damnationis esse participes.
credere nemo, nisivolens. Audi etdeopere. Plusillis E quibus quolquot salvanlur, evidenliori lit gralia;

omnibus laboravi (/ Cor.xx). Hoceine babcs, Paule, quippequibus liberum deest arbitrium, cui possint
quod nou accepisti? imo accepi. El quidem plus ascribi merita ; coeterum illa miiii videtur cumula-

illis omnibus laboravi, nun autem ego (ibid.). Quo- tior ;

qua cl merila donantur et praemia. Igilur in
modo utrumque verum; ego, et non cgo? Non ego, nullo gloriandum, quando nostrum nihil est. Quis
quia non ex nie; non viribus meis; non sapientia enim bomo? Liberum arbitrium? lla
te discernit, o
mca ; non denique merilis meis ; sed gratia Dei plane, sed a jumeniis, non ab injustis. Nam et in-
(ibid.). Quid igitur? Ilane, ut liberum libi tollat ar- justi liberum habentarbUrium, sine quo non pos-

bitrium , destruat volunlatem ,

judicium rationis sent esse vcl injusii. Excepto duntaxat originali
absumat? Absit ! Dixi, non ego, quia gratia Dei peccato, quod alia ralione etiam invitos quosque
mecum. Quomodo mecum ? Agens scilicet, ut con- conslringit, ncmo nisi voluiitate juslus, nemo nisi

seniiam operari, et sic ipse cooperer, et volens voluntale potest esse iujuslus : ac proinde nec sine
cooperer, ne, si me invito de me, aut per me ope- libero arbitrio. Sed volunlatem ad juslitiam sola
retur, non sim qui dicam : Bonum certamen eer- gralia erigit; in injustitiam ipsa se dejicit. Porro,
lavi ; cursum consummavi ; fidem servavi(I Tim. iv). ubicunque voluntas ibi et liberlas. Ubicunque
Non ergo liberum arbilriuin ad aliquod bonum suf- enim voluntate est, ibi non cogitur, ut sit neccssi-
ficit, sed in ipso, vel cum ipso, vel per ipsum, tale. Habet ergo innalam sibi quodammodo volun-
Deus iniilia bona perficit. In ipso, quando iliud oc- tas libertatem, quia nullam potest pati necessita-
culta inspiraiione ad aliquod bonum erigil; cum lem. Visaudire quamdam etiam in injuslitia liber-

ipso,quando ipsum libcrum arbitrium sibi per con- latem ? Audi Aposlolum : Cum enimservi esseiis pec-

sensura jungit; per ipsum, quando Deo operante cali, liberi fuislis jusliiice (Rom. vi). Videsne quod
aller per alterum proficit. Reposiiu est mihi, inquit, non desit liberlas voluntati, eliam in serviiuiepec-
corona justiiice (ibid.). Quae corona , nisi vita « caii? Sed nunquid in liherlate injuslae volunlalis

aeterna? Iieposita est mihi corona ju&tilia, quam judicium deest ralionis quo id quod vultdiscer- ;

reddet mihi Dominus inilla die (II Tim. iv). Reddet, nal, ab eo quod non vull quo sibi commodum, :

inquii. Eigo, quia redditur, merces estvita aeterna. vel bonum, vel voluptuosum judicet, eliam id quod
Merces plane, quia bonum opus praecessit. Bonum male vull? Nam, si uJtrumlibet horum deessel, pos-
enimcertamen Sed hoc opus unde? Non
certavi. set forte volupluosa lautum appetere, non auteui
autem ego, sed gralia Dei mecum. Merita ilaque no- illis rationali quodam judicio disseulire : quod
stra, Dci esl gratia. Propter quae merila dat vitam est liberi arbitrii. Nam quod ratione eliam ad rna-
aeternam; gratiam pro gratia. Denique reddet uni-
-
ium abuli possit homo, probat illud propheticum
cuique secuudumopera sua. Sed illa tanlum opera Sapientes sunt, ut faciant mala (Jer. iv). Nam nec
ccelesli mercede. donanlur-, quaeprius ejus muncre in pcenis inferni liberum deest arbilrium, quo vo-
largiiinlur. Nam quod vila aeterna gralia sit, ipsum lunlaric, ac per hoc libere a malis dissentiant, quse
audi : Stipendium enim peccali mors, gratia autem Dei patiuntur; nec judicium ralionis, quo seipsos ac-
vita cctertia (Rom. vi). Gralia, inquam, vita aetcrna, cuscut et jiidiccni, quia suis merilis lalia patiun-

el duplex giatia. Gratia, quia pro gratia dala tur. Palet, ni fallor, ratio, quod necgratia liberum
gratia, quia inerilis praepouderat gloria. Non enim _. arbilriuindestruat; nec Iiberum arbilrium graliam
sunl condigna: passiones hujus temporis ad futuram minuat. Qaomodo enim gratia liberum arbitrium
gloriam, qiuc revelabitur in nobis (Rom. vin). auferat, cum gratia non nisi in libero operetur ar-
bitrio? Nequeenim gralia ista, dequa loquimur, aut
CAPUT XII.
iji brutis auimalibus, aut in rebus operalur insen-
Quod nec salvatis nec damnalis liberum arbitrium
auferatur, et quod graiia non nisi in libero arbi- sibiiibus; sed in his lantum, qui praeceplionis, aut
trio operetur. probibitionis capaces audiunt:Fac hoc, etfacillud;

Sed nunquid in illa gloria, aut sine volunlale el noli hoc, et noli illud. Quae procul dubio non di-
ei imus, qua tanto bouo consenliamus ; aul siue ra- cuntur, nisi his, quibus inesl liberum arbitrium,
tione, qua hoc bonum noslrum judicemus? Ergo quo possint velle hoc aut iliud. Ut autem bonum
nec sine libero arbitrio ; non quo ullum malum veiinl, Dei gralia operatur; non libevum destruens
poteriinus; sed quo illius boni capaccs cxislamus. arbilrium , ut nihil velint, sed ad boc inclinans, ut

Non enim pecora aut damnaiionis ohnoxia, aut sa- bonum velinl. Quocirca, cum aHquid boni facis,

lulis possuntesse capacia, ulique quia suul rationis uoii cxistimcs boc te tuis viribus agere; ncc ta-
ac vofuulalis exporlia. Nam infautes quidcin, in meu a tua id aliencs voluntaie, quan.ioquideu. nou
 517 SPECULUM CIIARITATIS. — LIR. I. 518

dicendum est opus honuni, nisi sit ct voluutarium. A ferlur et gralia : etquo major impngnal iniirmitas,
eo uberior praeslalur resislendi facullas. enim,
CAPUT XIII. Illis

Rutio, cur uon ad bonnm tt ad malum liberum arbi- ul dictum est, datum novimus posse perseverare,
Irium wque sufficiat. si vellenl; islis insuper, ut perscvercnt. Sed qnod,
Snci dicetahquis Asseulio jam, etquidem satis
: inquiens, hominis vitium, si bonam non habucrit
probalum est, Dei graliam ita posse omnia in om- voluntatem, quam nec propriis viribus acquirere,
iiiLnis opcrari, ut niiiil arbilrii praejudicet liber- nec adeplamsuispoler.it viribus reteniare? At qui
tati. Sed uinim ita sil, quis novit? Quae ratio, ut bonse voluntatis conditus, cujus eslvitio pejoratus?
cum nulliiis adininicuload malum egeat, ad bonum Cur non justissime ipsa ei impoteniia impuielur,
sibi iion sufliciat ? Et quis est, cui salis non sii, quod quam non ei Creator imposuit , sed etii ipse se
liuic assertioni consentiat fides tatiiolica, probet sponte subinisit? Et si non vidctur,
forte sequtim
quolidiana uniuscujusque bcne pioGcientis expe- ut hinc culpetur, si nunc- bonam non iiabeal vo-
rfenlia, aflirmenlinsuper propbetica, simul et apo- luntalem, quam quidcm habere non poterit si non
Ktolica testimonia, etquod bis majus est, ilia illius acceperit; injustumne, utimputetur ei, quod acce-
veridici oris sententia qua dicit Sine me nihil po- plam qu»
:

D
r —*
amisit;i injustum, ut imputenlur mala,
'estis facere (Joan. xv). Porro oculis hac fidc pur- „un cogentc dcliquit?
galis ralio deesse non poterit, aderit intclligenlia, CAPUT XV.
lumen se ingerel veritatis. Videat ergo qui potest, Quod justissima sii eliam parvulorum damnaiio.
credat qui viderc nou polesl. Qui videt, gaudeat, Ad haec, inquis, ralio juslissime illos condern-
sed humiliter ;
qui non videt, credat, sed perseve- nat, qui rationis capaces, necjudicio cligendi, nec
ranter, quia nisi crederilis, non inielligelis (Isa. vn). volunlate carent conscntiendi : cxterum parvulos
Videat, inquam, quia cuin omnis crealura de ni- quse ratio addicit damnatioui , quos nec croatio
hilo sit faela, ct mutabiiis facla, nalurali quodam malos, nec propria volunlas fecit injustos? Quid
suaa muiabilitatis impulsu, semper ad id, de quo enim? Injuslum aestimas, ul lignum inutile ct in-
facta est, id esl ad nihilum vergil. Et revera perfa- frucluosum ignis depascat? Cogiia,qu?eso, totum
cile est videxeomne quod natura mulabile est, quo- humanum genus quasi lignum aridum , liguum
dam incommutabili indigere, ut uon mulctur.Nulium infrucluosum , lignum in ipsa radice vitiatum ,

siquidem mutabilein se babet incommutabilitatem, utpole veneno antiqui serpenlis inliciatum, juslis-
alioquin ne mulabile quidem essel; quanto miniis sime addiclum flammis, igni deslinalum, adjudi-
alteri conferl? Si vero r.uliius fulcila praeeiiiio crca- j, caliun dainnationi. Qnid ergo? Ingratum te prae.
tura mutelur, quis non lacile videat eain natura- bes , o lignum inutile, quod quidain ramusculi a
lius, ut ita dicam, el expressius ad id , de quo facla lua pramiortua praecisi radice, eripiuntur incen-
est, impelu quodam necessario commulari? Qua- dio, quatenus slipili cuidam fructuoso inserli, pri-

propler ut in inferiora suamulabilitatc nou defluat, stinae venuslati donenlur ! Vide lignum iliud viri-

ii l in eo quod esl, suam roulabilitalem cohibeal, ul de, lignuni vilae, lignum cttjus non defluunt lolia,
:id alliora auspicio feliciori se subrigat, semper il- cujus omnia facta prosperantur , in ipso suo dul-
lius egct gralia cnjus est creMa poienlia. cissimo lalere, qtiod idcirco voluil in cruce aperiri,
CAPUT XIV. ramis, ab illa damnala radice, sola sua miseratione
Quid sil inler gratiam, quam primi homines in para- discrelis, dcdissc locum ; ut sibi inserti ct coin-
diso, et tllam quam habenl
prwdeslinali inmundo, plantati, et uiium cum co efTccli, non sua virtuie,
et quod juste imputelur homiui malu tolunlas, li-
ce\ ad bonam obtincndam tiberi arbiirii non quse nulla est. sed, illius spirilus panicipatione,
suffi-
Ciul fucullas. reviviscant el virescanl , susceptaque pluvia illa

Uude el in coelis angelo, ct honiini iu paradiso, voluntaria, qtiam scgregat Detis haereditati sua;
licet nulla eos coarctaret inlirmilas, quibus nulla solo quoque divinae cbarilatis incalesccnte, resum-
dominabatur iniquilas, quiatamen ulerque mulabi- D pto novo coelestis graiiae succo , fructus aflerant
)is natura, utrique haec gratia necessaria quae spiritualcs, supcrnis nimiruin horrcis recondcndns.
;

utique si collata non esset, excusabililer ulerque Sed relictus sum ego , ait ramus ille inuiilis. Re-
^cccassct. At, quia ex. creante gratia, bona eis e rat liclus plane.Quid causaris An oculus tuus nequam ?

collala volunlas; ex adjuvante gratia, si ipsi vel- est, quia ego bonus sum? Multis quidem dcdi ,

lent, in ea persevcrandi facullas : nulla superesl quod nulii debui; et lu hinc nequam, hinc invi-
de mulabili natura causatio : cui sustentanda?, ac dus, hinc opponis, hinc calumniam slruis? Seii,

promovendae hon deesset divina bonitas, si eam cum ulrosquc, inquis, parvulos, par teneal involu-
propria illoium non dcseruissel iuiqtiitas. Utrum tos damnatio, cur ilic cligitur, iste respuitur ? Au .i

autem reprobis aliquando etiam nunc lalis gratia quaie. Qula Jacob , inquil, dilexi : Esau autem
confuraiur, ulot bonaeis inspiretur volunlas; adda- odio habui (Uom. w). liijustum claraas. Nuuquid
lur gralia, qua non desit, si lamen ipsi velint, dicil figmcntum ei, qui se finxil : quid me fecisli

perseverandi facultas, non audco piaecipitarc sen- sic ? An non habet polestalem figulus luti ex ea-
leiiliam. Sane eleclis, quia iuajor quam primis in dem massa fncere aliud quidem vas in honorem ;

paradiso bominibus, incumbil miscria, major con- aiiud in ccntumetiam (ibid.). Si crgo lomo ex vasis
M9 B. AELREDI ABBATIS RILVALL. OPP. PARS I. — ASCETICA. m
Cjuae facit quae voluerit depulat honori, qua; vo- A circuitu, cslo quasi vas perdilum, qiiatenus a lc-
,

lucrit exponit contumeliae ; ncc quisquain est qui metipsa dcficiens, et lola in Dcum transiens , nc-
causelur injustum, lu calumniaris, si Deus ex va- scias libi vivere, ncc tibi mori ; sed ei qui pro te

sis omnibus quidem justissimae contumeliae ex-

, mortuus est, et resurrexit. quis dabil mihi hoc

positis . quae voluerit assumat quae voluerit , ;

salulari poculo debriari , hoc menlis slupore pcr-
relinquat ;
quae voluerit, in pristiniim rcformet ho- fundi, hoc suavissimo lelhargo sopiri! ut diligcns

norem ;
quibus voluerit, debilam inferat damna- Dominum Deutn mcum toto corde m?o et ex lola ,

lionem? Si, inquam, figulus in vasis, quae de eodem auima mea et ex omni virtule mea
, nunquam ,

luto compingil discernendis , ipsa ejus voluntas quaeram quae mea sunt sed quae Jcsu Christi ,

juslitia cst. quomudo non mulio magis in omnibus, diligensqueproximum tanquam meipsum , non
quae ex niliilo creavit Omnipolens , discernenilis, quaeram quod mihi uiile est, sed quod alteri.
ordinandis , sumendis , disceruendis , salvandis ,
vcrbum consummans el abbrevians in aequitate !
damnaudis, ips-a ejus voluntas suinma jusiitia sil ? vcrbum charilalis, verbum amoris, verbum dile-
Ergo miseretur cui voluerit; et niisericordiam ciionis verbum loiius perfcclionis Verbum con-
, !

prxslat, in quem sibi placueril; et qucm vult oh- summans cui nihil polcst dresse, verbum abbre-
,

durat, justissime deserendo ; et quem vull emol- vians, in quo pendet tota lex et prophclae. Ju-
lit ,
piissime misercndo; et quidquid vult facit daee , quid lanlis opus est ? Ilic circumcisio , hic
nec injustum aliquid facit ,
quandoquidem intcr Sabbalum, hic hostiae salutares, hic odoriferum sa-
jusliim et injusium sola ejits disceniit voluntas, crificium, hic totius suavitalis incensum. Tcne cha-
quae non est aliud quam ipsa aequitas, nec cjus vo- rilalem, et nihil horum dceril; charitatem ncgligc,
luntas ex alia pendct lege justilia:, scd lcx justitra; et nihil horum prcderit.
ex ejus uliquc voluntalc. Ha;c dixiinus, nc injusla
videatur dainnatio parvulorum. Uaqnc,o homo, noli CAPUT XVII.
altum saperc ; sed time. Si enim ramis cum qui-
De i.piriiuali circumcisione, quce in charilnte
bus est aequa condilio, par merituin , non parcit eontinelur.
Deus, nc forte nec tibi parcat. Vidc crgo severi:a-
lem et bonitalem Dei. In his quidem qui deserun- Ilic planc non carnalis unius nicnibri amputa-
»ur, scvcritatem ; in te aulem bonitatem, si ta- lio , sed polius interioris exlerioiisque hominis

men permanseris in bonitate. Alioquin ct tu re- vcra et perfecta circumcisio, resecans voluplatom,

linqueris. Porro ut non relinquaris , sed a reliclis q exslinguens libidinem, coercens gulam, cohibens
potius discernaris, noli de te praesumere , noli de iracundiam, invidiam penitus evertcns, omiiiiiin

Dei bouitate desperare, noli esse negligens ad ope- vilioriun gcneratricem expugnans supcrbiam. Haec
randum, noli esse segnis ad orandum cum Pro- edaccs tcisiiii* slimulos spiriluali quadam suavi •

pheta qui ait : biscerne causam meam de gente late contemperans , sequacis acediae occurrit lan-
,

non sancia (Psal. xlii). Vcnim, ul in bouiiaie hac guori. Haec avarilise pestem libcralitatis giatis-

perseveres, uon tibi de tuis viribus blandiaris, sed simo mucronc confodiens , ab idololalriae vitio

de illo praesume , cui item clamai Propheta : Tu ,

animam liberal ac conservat. Quid, rogo, hac cir-
bomine, tenabis nos, et custodies nos a gcneratione cumcisione perfeclius, qua viliorum mcmbra re-

hac ta eeurnum (Psal. xi). lila scilicct generatione, secaiit.ur, corpus peccali destruitur , protoplaslo-

de qua slatim subjecil : In circuitu impii ambu- riim exuvies villosa deponitur , lolaque antiquai

lanl (ibid.). Hi sunt , qui insiar Samson dccisis vctusiatis labcs squalorque rejicitur ? Mentcm
viitiiinin crinibus , dcfossisquc scienliae rationis- enim , non
, quam dulcedo ch:irilatis oppleverit

quc luminibu^, deputanlur ad uiolam, ul desercntes commaculat , non ira

liinor angustat , non libido

compendium charitatis , circuituni tencanl cupidi- dilanial , non superbia clevat non ccenodoxiae ;

talis. D inanis fuuiiis cventilal; nnn exagilat furor, non

CAPUT \M. s.iinnliis ambilionis evisceiat; non avarilia contra-
Quod charilali nihil desit perfeciionit. hit , iioii dejicil iristilia , nun invidia tabefacit.

Quid lu, o anima mea, satisne cs hoc iniricata Charilas quippe non wmulatur ; non agit perperam ;

ciicuilu? Caput , inquit, circuitus evrum , labor mn inflatur, non est ambitiosa; non quaril auoz
labioru.n ipsorum opcriet eos (Psal. cxxxix). Quod, sua sunt, non irrilatur, non cogilat mnlum, non
quacso , hujus laboris emolumentiini ? Aliudne, gaudet super iniquitale (I Cor. xiii). Vidcs hauc
quam porcorum siliquae ? Ncc hinc quidcm satie- spiiitualem circiimcisiouem omnium viliorum esse
las ; si forle saticlas ,
qualis? quain suavior, pcrempiomm}; ciiam omn"s sensus corporis di-
<|iiam jucunilior , quam dcniqne gralior csurics vino quodam cultro purilicat, oculorum abscindens
eharitalis, quam salielas cupiditatis ! Caeterum de pelulantiam , aiiriuiii prurilum eradcns , gustus
bealitatc nulla eomparalio. Qtianto enim quisque supcifluas snmniiiates prnpcllens , lingua; pro-
saginatior cupiditate, tanto vcritale inanior, taulo cacitaiem detraliens , merctricios odores cxclu-
proinde et niiseiior. Audiens quapropter , o annna dens naiibus , (actus pcrniciosam mollilicm cra-
inca, vitupi rationcm i.nillonim commoiaiiliiim in dicans.
S2i SPEC.ILIWI CIIARITATIS. — LID. I. 522

CAPUT XVIII. A admiratione dies sextus, quo qnadrapedia ct ser-

Quod vcntm Sabbalum ac spiiiluale in clta- rcnlia producuntur c lcrra , quo denmm bomu
iitate. forntalus e limo, divino il.au animalur. At nulius

Jam qualc hoc sabbalum, advertal Judanis si ;

liorum diei soptimo videtur comparandus, in quo
lanien vilis homuncio geinens sub sarcina pecea- nulla quidem naiune crcatio sed ipsius Dci re- ,

loriun, vinculatus retibus passionum, qui cerle ni- quios omniumque creaturarum commendalur per-

Itil, aut perparum Imjus dulcedinis deguslavH, liinc foctio. Sic enim babes Compleiitque Deus die se-
:

aiiquid loi|ui poluerit. 0, si darelur milii vcl plimo opus suui», quod fccerat , el reqnievit ab

inodica requi. s ab exactoribus Pliaraouis, ui lice- uitivetso opere quod patrarat (Gen, n). Magnus hic

rct aniinam meam dimidia sallem bora in biijus dies, niagna rcquies, magnum sabbatum. si iu-

silenlio Sabbali repausare ,

profeeto in pace in tolligas! >ii fallor, dies isle non huius visibilis so-

idipsQffl dormicns silerem, et somno meo requies- lis cursu perngitur, non ejus inchoatur exortu,
rerem cum rcgibus et consulibus, qui aediGcant ncc lerminalnr occasu ; denique non habet maiie,
sibi solitudines, et replcnt domos suas argenio! non vespere. Porre de die primo, si tamen primus
fcioj un.le misere tanta spes? Qu;eram , quaentm dicendus esi non enim eum scriplura primuiu
;

sthbannu illud ; si forte dcaiderium pauperis au- ?ppellal, sed unum. Sed quomodo , inquis, se-

dias, Domiiic ; el eductum aliquando delacu.mi- quens dicitur secundus , si non iste primus? Vide
seriac cl luto faxis, dones vel slillubo alicujus expe- ne forle secundo dicalur dies unus , dicatnr et

lientia discere, quam magna ntuliitudo dulcedinis torlio; ut uno die sexies rcpelito, senaiius nobis

tnae ,
quam abscoudisli limeniibus le (Psul. xxx), numerus commeudetur. Verum quoquo niodo se
quia non revcias, nisi diligeolibus lc Qm cnim di- habeal ista obscurilas : factum est, inquit, tespere

liguiit le, requicscunt in te : cl ibi vera requies, et mane dies unas (Gen. i). Et infra : Factum est

vera iranquillilas, vera pax, veiuin inentis sabba- vespere et mane dies secundus (ibid.). ld ipsum H
lum. Tibi autem , Juda?e, unde sahbaluin? Quia de rcliquis. Puto bis verbis crouium creatu-

requievit, inquis, Deus dieseplimo ab munibus ope- rarum mutabilitatem esse signatam defectum et ,

ribus suis (Gen. i). Quid crgo '!

in praeeedentibus profeclum , initium et iinem. De die septimo
ses non requievil? Imo , inquis, scx diebus feeit liiliil tale. Non ei ascribitur vespere, non mane
Deus tcelum ct terrom, scptiino requievil. Ilinc crgo iioii (inis, non inilium. Ergo dies requictionis

pixcipitur libi. non sal-

vacare, vacare, inquam,Dei non leinporalis, scd reternus. Tu paulo ante

lare. 0, si quoniam Jesus q Deum linxeias lemporaliter laborantem

scires vacare, et videre quasi ,

ipse est Deus, subialo certe mox intidelilalis ob- ratigatum lemporaliler quiescentem. Hoc non erat
scuro, revelala facie iu cbaritale perfecium cerne- Dcuin cogilaie , sed idoium fabncare. Caveridura
res sabbaiismum , nec magnopcre jam caruales lil-i csl ne, non habens idolum in teraplo Jerosoly-

carnalis lui sabbati epujas afiectares, qui ingressus miiano, habeas illud in corde tuo. Nuu aliquid
locum tabernaculi admirabiiis usque ad domum laborans fecit; quia dixit, et, factum est. Nou fati-
Dei, in vocc exsultationis et confessiouis sonus j^alus uno aliquo tantum die requievit; quia dies

epulantis , in illud canticum gralulabundus eruiii- rcqiiietionis cjus aeteruus esl. Ergo ie.iuies ejus,
pcres : Exsultabimus et Iwtabimur in lc, memvres nieniiias ejus. Putaveras eum iibi similem , ideo
ubcrum luorum super viuum (Cunl. i). Sed cl illud quasi indigeutem aliquid creasse, quo cblcctaretui
llabacuc iu cumuiuin tuae jucuuditatis assumeus : aspicieudo, volin quo requiesceret fruendo : idcirco
tgo aulem in Domiuo gaudebo; el estullabo in Deo uoii iu cJiqua crealura requies ejus describilur, ut
Jesu meo (llabac. m). scias nullius iudigenlein , sed sibi in o.niiibus
sullicientcui nec creasse aliquid, ul suse cousu-
CAPUT XIX.
:

lcret egestaii , sed ul satisfaceret suye pleuivsim*

Quanlum dies seplimus cceleris prccferalur ; ei quod
in eo Dei cltariias commendelur. D tliaiiiaii. Porru creavilut esseni omnia; sustenlat,
Sed jam seplimi diei praerogaiivam paucis adver- ui uiaueant, qua? manenl omnia; ipsc ad debiios
lamus. Et quidcm magnus dies ille, in quo, decus- lines perducil universa. Nec id a^it ulla neccssi-
sis lenebris, lux Deo jubcnte resplenduit roagnus : tatc, sed sola sua suavissima voluutaie. Deiiiquu
ct ille ,
quo aquas inferiores ct superiores, inter- atlingii a dne us(jue ad fineni forliler, praeseniis-

jecio Srmamenlo vox diviua discrevit. Pretiosus sima et omnipoteiitissima majestatej sed disponit
nihilominus illc quo. aquis Dei vcrbo in unum con- omnia suaviter, quielus semper ei quiesccus in sua
gregatis, lerra arida vestilur berbis, venuslatur placidissima cbaritaie. Ipsa iucommutabilisetaucrna
arboiibus, decoraiur floribus, fruclibus l'u'cund.i- requics ejus, aeterna cl incommulabilis iranquiUilas
lur. Nec quo ccelum luminibus
ilie inferior, in ejus; asternum ei iucouimutabile Sabbatum cj.is.

adornaiur, quibus dieium successui lemporum vi- ipsa sola causa cur treavit creanda, rogit regenda,
ces, auni cursus, siguoium ordines disponunlur, administrat adiuinistranda movet movenda pro , ,

IHius qnoque qux emincntia, quo aqua divcrsorum movct proniovenda, perGcil perGcienda. ldco ap;is-
animaulium gcnus cmiticns, parleiu suis niersit simc, ubi cjus requies tommemoraiur, ibi omnium
gurgitibns , parlem transmisit in acia! Nec vacat reram pcrfeclio dcmouslratur. Cbaritas eniin cji«.>,

i^TROL. CXCV. 17
 5«3 B. AELKEDI ABBATIS R1E\ALL. OIT. PARS I. - ASCETICA. 521

ipsa esi el bonilas ejus a Cn-aior el rector perenne quoddam el ineffabile

fpsa esl volunlas ejus
:
;

quam esse ejus. Hoc csl enin Sabl)alum sabbaiizat.

» tc boc tolum aliud
plaeidissima CAPliT XXI.
n in sua dulcissima charitate, in sua
seuip r
\oluntate, in sua abuudanlissima bonitaie, Qnod in omnibus creaturis quoddum vestiginm di-
quiescere quod semper est esse. Qoocirca ,
sictil
vince cliarilalis appareut : el ideo quasi ad Sat-
,

diebus sibi succedenlibus, et quasi vices suas

mane balum, id esl ad requiem, omnta tendant.

ac vespere variantibus, in quibus crcata

narrantur Porro si omnem crcaluram a prima usque a<!

creaturae mutabililas designatur ; s;c

die novissimam , a sumroa usquc ad imam, a summo
omnia ,

nihil suc- angelo usque ad minimum vermicuium subtihus

boc, die cui nihil advenit, nihil pralcril,
anguslalur, nec flne eonclu- contempleris , cernes profecto divinam bonitalem,
cedil, qui nec inilio
aeternitas non immerito commen* quam non aliud dicimus, quam ejus charilateni
ditur, ipsa ejus
non locali infusione, non spaliosa diflusione, nou
datur : in qua ejus requies aptissime describilur,
raobiii discursionc; sed substantialis prsescnliae
ne indigens aut laborans aliquid creasse poteiur.
Et slabili el incomprebensibili in se permanente simpli-
Sed cur ibi senarius numerus, hic septenarius ?
omnia continentem oinniu ambieutem,
binc accipe, quale possumus, documcntum.
cilate ,

B omnia penetrantcm , ima superis conjungcntem,

CAPUT XX.
conlraria conlrarii , frigida calidis, siccis humida,
in
Cur senarius numerus in Dei opere, septenaiins quadam pace
lenibus aspera, duiis inollia, concordi
ejus tequie cutnmendeiur .
ul in ipsa creaturae universitate nihil
Senarius sane numerus perfeclionem maximam
foederanlei» ;

suis pailibus adversum, nihil possit esse conlrarium nihil quod

continere videtur. Ex omnibus quippe
;

sunt unuro dcdeceat, nihil quod perturbei, nihil sit quod

constat, nec eas excedit. Partes ejus
ipsain uuiversilatis pulchritudinem decoloret sed
duo, tria. Nam si quaeras , unum
quota pars sit ,

sexta quota duo responderi in ipsius ordiuis tranquillitate ,

quem ipsi univer-
senariL, respondetur , ;

euncta quasi tranquillissima quadam

potest tertia quqta tria, respondelur media. Jam
;
sitati praelixit,

numerus de quo posset pace quiescaul. Unde id quod lumescens foras

iu senario nullus alius est :

Omnes igilur parles se- ordinem excedit divinae bonitatis, excipilur roox
responderi, quota sit ejus.

duo, tria. Hac conjunge, nec pius ab ordinc ejus inviclissimae polestatis, ut quan-
narii, unum ,

invenies quam sex. Is ergo numerus quam in se inquielum sit et inordinatum , tran-
nec minus
est, ut in universitate quiHitali tamen ipsius universitatis non modo non
in muudi creatione servatus
crealurae nihil superfluum, nihil aestimcs imper- obsit, sed etiam prosit plurimum , dum compara-
J
Dei requie lione ejus, quae pulchra sunl pulchriora quai bona
fectuin. Porro septenarius numerus in ;

dedicatur. Requiem Dei ejus diximus charitatem. sunl judicantur esse meliora. Hinc est, quodsin-
gula quaeque ad suura ordinem lendunt sua loca
Nec immerito. Pater, inquil, diligil Filium; et
,

omnia monslrat ei quce ipse facit (Joan. v). El ite- petunt, extraordinem suum inquiela sunt, ordinata
rura : Sicut ego Palris mei mandata servavi , et quiescunl. Nam si lapidem libres in aera , nonne

maneo in ejus dileclione ( Joan. xv). El ipse Pater : mox quasi vim passus proprio pondere se deponit
Filius meus dilectus, in quo mihi ad solida , ibi tantum rcquiem habiturus , ubi nec
tlic est, inquil ,

Maiih. m). Hsec mutua Patris Filiique deflectet in latera, nec in ima solidi alicujus oppo-
complacui (

amor suavissimus gratus complexus siiione labatur? At si oleum cactcris suflundas

dilectio ,

beaiissima qua Pater in Filio Filius iiquoiibus, coutinuo suse dejectionis impatiens
charitas ,
,

repausat in Patre : haec plane, hanc utriusque im- penelrat ad superiora, uec alias deponit ronutum,

perturbabilis requies , sineera pax, aetei na tran- quam caelcris superemineus ordinis sui quiele po-
quillitas, incomparabilis bonitas, charilas indivi- lialur. Quid olera, quid arbusta? Nonuc quo fera-
sibilis : unum , imo in quo ulerque cius uberiusque fiuelifitenl h<ec solidiorem, hac
hoc utriusque ,

unum, jucundum, sanclum dicimus D molliorem, haec pinguiorem , haec argillosam, ha;c
dulce, suave^
Spirilum qui et idcirco creditur hoc sibi voca-
:
arcnosam quasi appetunl terram? Quae cum fu rini
bulum proprie assumpsisse quod esse constat secundum natuiae suae ordinem posiia vel trans-
,

utriusque commune. Nam cum Paier et Filius posila, plantata vel transplantata, nihil se uherius

uterque sit Spirilus , uterque sanclus , hic tamen affectare , ipsius incrementi sui voce testantur.

qui utriusque est , charitas scilicct et unitas con- Deniquc si singula quaeque corpora diligcnter at-

substantialis amborum, proprie dicitur Spirilus tendas, cerncs nimirum singula suis constaie par-

sanctus. Qui licel sit unus, et cum Patre et Filio libus ; partes partibus quasi unitatis quodam vin-

unuin, propter septiformem lamen graliam,quxex culo colligari, ordinem suae servare natnrse, in eo
illiiis fontis emanare ,
plenitudine j
credilur in quasi quadam pace quiescere ; ita ut si velis ab eo
Scripturi6 septenario numero designatur. Unde el raodo, in quo quaeque res e&t, eam transfcrre, pax

in lapide uno, juxia Zachariam, septem ceruunliir partium quodamraodo perturbetur, donec abductae
oculi (Zach. 111) ; et secundura Apocalypsin , sep- in eum quem velis modum,quadam iierum assumpta
lem sunt spiritus ante thronum Dci (Apoc. v). Vides tranquillitate quiescant. Porro animantibus irratio-

ergo, quanla praestantia charitatis, in qua omnium nalibus quis labor esl lueri salutem , viiare perui-
5*5 SPECULUM CIIARITATIS. - LIB. I.
52G
eiem, cainaHum appctituum quaerere saticlalem : A fervescat ncc sine adustionis sectionisve dolore
,

<|tia adepla , cum nihil liabeaul ullra quod appe- lentcscat. Sic miser homo sic vcl deceptus
, dtim
taut, coinjuiescant? Uaiionis quippe, scientkcque putat felicilalem esse, quae non est, vel praesentium
cxpertia, quod sensuni carnis cxcedat, ne appctere suaviiate illeclus, quae falsa est; et scipsum
nii-
quideiu possunt. seriae addicit, et beatitudinis appetitum non
amittil:
CAPUT XXII. ac perinde infelici circuitu laborans , nunquam
(Juod rationalis crealnra nonnisi in bealitudinis quiescit. Enimvero cum anima rationali solus sit
adeptionequiescit, el quarecum beatiludinem optet,
viam tumeit qua eam obtineat , ntira infelicitate supcrior Deus, par angeius, caetera omnia inferiora
relinquat. judicentur , quid demenliae tam vicinum , quam
Tibi enim, o anima rationalis, prae caeteris ani- relicto superiore, in his quibus ipsa lit raelinr,
roantibus haec praerogativa servatur ;
quo (e seusibus requicm aucupari ?

carnis emergens, ad altiora contendas : nec aii- CAPUT XXIII.

quando saties appetitum, donec ad id quod est
De prcerogativa rationalis creaturee : et quod requics
summum, id quod est optimum, id quo nihil supe- qnam naluraliler appetit, nec in salute corporis,
t

rius, nibil exceileutius, felici curiositate pcrvenias. nec in mundi hujus sit qucerenda divitiis.
Ubicunque infra substiteris, lametsi allum, lamelsi mirabilis creatura, solo Crealore infe rior, quo
inasmum, lametsi jucundum judicetur, misera pro- ledejicis? Mundum amas? Sed ipsa cs muudo
cul dubio reinanebis. Misera, quia indiga. Indiga ,
superior. Solem miraris? Sed ipsa es sole lucidior.
quia restat quod petas; restat a,l quod anheles, De cceli hujus volubilis silu philosopharis ? Sed ttt

reslat poatremo ipsa bealitudo, ad qtiam appeten- coelo sublimior. Secretas creaturarum causas ri-
dam animam ralionalem vis quaedam naltiralis maris? Sed te nulla cau6a secretior. Dubitas, cum
iwpdlit. Quocirca cum omnes homines Lealos esse lu de his omnibus judiccs; de te auiem nihil ho-
velle singulorum lestis sii conscieulia, cum haec rum ? Sed si velis judicare, noli tamen amare. Sed,
volunlas ullomodo nequeat aboieri, patel ratioaalem nec ipsum judicare ama. Ipsum ama, qui his om-
creaturam optatam omnibus requieni nonnisi in nibus le praeposuit, non submisit. Praeposuit, non
beatitudinis adepiione snrtiri. Proinde deploranda ut ex his tu beatior, sed ut esset quo tu esses su-
satis esl miscri houiiiiis cacca perversitas qtti cum
: perior, subjiciens tibi omnia ad cumulum honoiis,
bcatitudinem vehementer exoptet , non modo non se libi servans ad fructum bealitudinis. Quid ergo
agil, quibus adipiscatur optata; verum proniori sequeris fugitivas pulchriludines, cum tua ipsiua
aflectu ea commitlil, quibus miseriam magis accu- pulchrittido nec senectute marcescat, necpauperiate
c
mtilet suam. Quod, ut mea ferl opinio, ncquaquani sordescat, nec palleat aegritudine, nec ipsa saltem
agcrct, nidi hinc eum falsa quaedam fclicitalis imago morte depereat? Quod qtiaeris, quaere; sed noli ibi.
deluderel; hinc verae misena similiittdo tcrrcret. Quaeris, ut voluntati tuae nihil desit, et sic re«
Nam pauperiem, luclum famcm , silim quis iion
, quiescas. Hocergo quaere.Ubi, inquis? Noli in snlute
videat miseriae fore non modicam porlioncm, ? Qui- corporis : quae si sic ametur, ul in ea requies ista
bus tamen plerumque vera miscr.ae prjecavctur, qnaeralur, cernc, si desit, quanto labore acquintur,
a-icrna bealitudo conquirilur. Beati enim pauperes, quam pamali exitio pcenalis pierumque morbus
ail Jcstis, quoniam veslrum est regnum ceelorum. expcllilur. Porro si adsit , quanta necesse est
Beali qui lugetis ,
quoniam consolabiinini. Beati cura servetur, quot ei insidiantur morbi , quot
qui esuritis nunc, quia saturabimini ( Matth. vi). febrcs , qtiot pestes, quot denique mories. Quid
Pauperies ergo aelernis divitiis muneratur; Itictus crgc ? Nunquid in diviliis? Sed quis labor in acqui-
aeterna jucunditate mutatur ; esurienti satictas rendis, quae sollicitudo in servandis; quis timor,
a'ierua servatttr. lla;c enim omnia, divitias scilicct, ne amiitaniur; quis dolor, si deiabanlur? Auxisti
jucundilatem, salielatem, bealiludini non dcesse, pecuniam, et timorem nihilominus auxisli. Timelur
nemo qui dubilet. Yerum, quia reprobum quemque D pulens, ne auferat; timetur latro, ne mintiat; ti-

iu qttalicunque suae voluntalis affeclu species quae- mctiir scivulus, ne perdat. Deinde quam crebro i.i

dam jucunditalis eludit, in desidcrioi tim cxplclionc quoque evcniat, quod quidam sapiens ait : Divitia;

dclcclalio falsa dissolvit, ignorans miser qiuiila sit couscrvala; in matum dontini sui (Eccle. v), quis
elcctis et in pressuris consolatio, ct in spc gralu- dixcrit? Magis ergo requ escit pauper. Vacuus
lalio. Perhorrcscit quidem cam, ijikc in lacic parct, cnim viator et niidus, ut quidam ait, nou limet
iufelicilatis cfTigicm, scd sub felicitatis colorc vc- laironis insidias. Securtis a nociurnis ftiribusdor-
ram excipil infelicilatem, fabain juctindilatem, mit pauper, etsi claustra non muniat. Iude est et
quae veruin dolorcm non eflugit, ei miscriae prae- illud poelicmn :

ferens , cui vera beatiludo succedit. Non secus Canlabit vacuus coram latrone viator.
qiiam si acgcr quispiam salutem vehemculcr ex- Carlcrum mordaces divilum curas quidamsapiens
oplet , sed ob praeseulem molcsliam rcftigiat sec- saiis eleganter irridcns : Saturitas, inquit, divilit
tionem, adustioncm ovli"i -rcat ac pracseuli quadam non siuit eum dormire (ibid.). Quod licet ad litteram
bnavitate pellcclus olci fomenla requirat ,
quan- plcrumqiie conlingat, ut divcs quispiam saiuratns
quam moibus ejusmotli sii , ut hac roagis lenitate a I nauscam, duni prapgravalo slomacho sc colligit
 5i7 K. AELREDI ABBATIS RIEVAI.L. OPP. PARS I. ASCETICA. - 528

r,d quielcm, crebris ruclibus cxciietr.r; intelli^en- A rtil, in quibus stint \txc Lassali sumus :
in vitt ini

dum (amen diclum de illo polins somno, de quo quitutis et perdilionis, et ambuhvimus vias difficiles;

sp.msa gloriatur in Canlicis : Ego, inquiens, dor- viam aulcm Domini ignorr.vimus. Quid nobis profnh
mio, el cor meum vigilat (Cani. v). Dc quo el Fsal- sttperbia,et diviliarnm jr.ctantia quid contnlil nobis?

inista : In pace in idipsum dormiam el reifuiescam Trausierunl omnia velut umbra, et tanquam nuntnts
iPsal. iv). llic est somnus in quo sopitis scnsibus
, prmcurrens, tl tanquam uavis, qr.m perlransil fluclu-

carnis ac temporalibus curis a penelralibus sui cntes aquas, cujus, cutu prtcterierit, r.on eol vesti-

«ordts exlrosis , sancta anima in Dei suavitate gium inveniri; ita et nos nali eoulinuo deshimus

quiescit, gusianset videns, quam dulcis esl Dotninus esse; el virtulis quidem uullum signum valuimus
tPsal. iscx) beatus omnis qui sperat in eo
;
quam ustendere; in malignitale aulem nostra consumpli

{Psal. xssui). lloc ergo somiio abs ! ut divilem

5
sumus. Tulia dixerunl in inferno, qui petcaverunl
quempiam «cstimes consopiri , qui semper Iucris quoniam spes impii liinqnam iamigo esl, qum a vento

inhians.quo plura cougesserit , eo inesplebiHori lollilur; et tanqnam spuma, quas a procella dispergi-
ingluvie non habita concupiscit. Unde Salomo» : tur, et lanquam fnmus qui a rente diffusus est ; et

Avarus, inqilit, non saliabilur pecunii? ; cl qui

amal tanquum memoria hospitis unius diei prtttereumis
divitias, fructum non capiel ex eis (Eccle. v). Qui (Stp. v). Alias ergo hsec rcquies et boc Sabbatum

propbctieum quoqueillud malediclum incnrrit. V<c viiieiur esse qiiserendiim.

qui conqrcgal non sua. Slatimquc idem

RietallofOHi CAPUT XXV.
ejus subsaunans congeriem : Vt quid aggravui con- Quod nec in mundiali amicitia requies sit quccrenda.

Ita se densum lutum'! (llabac. n.) Sed amare, iuqois, et amari, quid tranquillius.

CAPUT xxiv. Siquidem iti Dc\ et propter Dcum, non improbo,

Quid sit inler diviles eleclos et reprobos. imo et probo plurimum. At si secundum carnem
Noiandum sane quod non ait Salomon : Qui ha- vel mumlum, cerne quol invidiae, qnot suspiciones,

bel divitias, sed, qui amat,. inquif,

divitias, fruclum quot zelantis animi urentia Dagra quietem menlts

capiei ex eis (Eccle. v). Nain proreclo elcdi excludunt. Quod si niblt horum evenerit, mors
non
quique, etsi roite divitias habcaut, nou lamen cas quain experiri omnes habent, banc dirimet unita-
requiem qusenuit, sed tem; dolorem vivenli, pceiiam imporlabit discc-
amant, proinde nec in bis

audicnlcs praecipienlem Apostoium dicitibus, nm denti. Quanquam ct in liac vita inler amicissimos

superbe sapere, nec sperare in incerto divltiarum graves inimicitias obortas novimus. Sane de ea,

(1 Tim. vi), sed facile tribuant, communicent, thc- q qiuc inter bonos est, dileclione, alias disseremus.

saurizent sibi fundamentum bonum, ul opprehendunt CAPCT XXVI.

veram. vilam, ex suis divitiisnon modicum Irucium Quod nec in corporis volnptaie, nec muiidi polenlia
accipiunt, audituri nimirum a Domino :
Yenite, be~ requies invenialttr.

nedicli Patris mei : esurivi enirn, et dedislis

mihi Cumpellimur quasi ncevnm quemdam liuic cor-

mauducure, etc. (Matth. ssv). I»i sane non labovant poii inserere, decarnali scilicct voluptale sermo-

jn divitiis acquircndis, limentes illud

Apostoli, quia nem; de qua taccndum quidem foret, nisi pleros-

fjui votunl divites (ieri, incidunt in laqueum diaboti que quasi exutos homine, belluina quadam simili-
(I Tim. vi), hos in conscrvandis cassa sollicitudo ludine adeo cerncrcmus indutos, ul in ventiis, co-

sponsionem Domini altius recitautes, rumrjueqme sub ventre sunt voluptate, omiiem
iion cruciat,
qui ct Bblliciludinem probibet, necessaiia spondet. vitae siue. fiuctum aes'imcnt collocandum. Ne quis

iSolile, inquieus, sollicili esse dicentes : Quid man- crgo exisiimet in his menlis suae requiem esse qu;c-

ducabimus, aul quid bibemus? Et paulo posl : Qum- rendam, paucis hinc dicendum. Quid enim perver-
primum regnum Dei, et jusliliam ejus, ct liwc sius, quam rationalis menlis bonum in venlris in-
riie
gluvie collocare, ac id quod praecellit in bomine,
vmnia adjirienlur vobis(Mallh.\i) Postremo harum
amissioi ie non munnuiaiit; imo et rapinam bono- D vilissim;e Cuidam carnis suse porlioui subslcrncre,
rum suorum cum gaudio suscipiunl, considerantes maximc cum se in his a stolidissimis helluis nihil

babere meliorem ct manentem suhstantiam videal posse differre? Dcnique et Tames cruciatum,
se ,

:
(Uebr. x). At pttrversis in contrarium cedit. Dum et saiietas fastidium parit. Nam etsi voluptali

enim rationalis aniuuc appetilum, cui solus Deus satisraciat, necessilatis metas excedat necesse est;
'

sa.tis est, vilissima mundialium

rerum copia existi- si aulem nalurie modum excesscrit, dolorem cor-

mant posse sopiri; quia nihil quaiUarunilihi'1 rerum poi is vilare impossihilc est. Porro libidinum sordi-
modicum curis sc in- bus oblectai i, ac inslar immundissimae suis in cceno
iugesiione proliciuiu, ncc ad
depouunt: tiirpiluilinis volutari, sicul nihil turpius, uihil ro>
felicibtts txuunt, nec aliquatulo laborem

tamen, quod miserius est, lalium rerura quacstu dius, nihil magis erubescendum, nihil tam confu-
rt

\ana c.ecitalc tumescuiit. El Iiac quidem in pr;c- sioae dignum; ila proreclo nihil magis inquietuin,

senti; at quis hoium finis? Uliima conmi reiba, nihil ilii omui quiele ac tranquillitale vacuutu. Nam
quye sacra Scriplura non lacet, polius audiamus : de tjus reedilalc quid dicendum.cum h;ec fusilissima
Dicenl, inquit, inter se pccnilcniiam agenles ct prrn lues cl carnein centaminet, et menlem cffeininct;

anguslia spiritits gemcntes; eorumque vcrba subne- ac quidqu.J i.i animo honestum. auidquid dcccrum,
543 SPEr.ULlLU CHARI TATIS. — LIB. I. 530
quidquitj denique virile esl obrttat pariier cl ever- a itti amantissime ac desideralissimc, cui pitesens
l:tt?Et quidcm cuin caHera vilia plcruinquc sequi- opusculum dcslinavi. Videor enim inilri quasi cei-
! ii: dam villiituui teguineniis obpallienl, ac p muilc nere pudoralam faoiein luam, ad bacc qua; scripta
i Oii nio o aJ humatios non erubescant, iino cl iu- sitnt, honcst;e vcrccundiae nota peifundi, ac sua-
liunescant aspccliis : hx-c sola in prima fronte lan- vissimo oculoriim nuiu iuihi silentium imperare.
i tin sui pnefert borrorem, ut ca maxiine hora, qua Novi cnim illuJ easlissinium pecius tanta cbarilatis
rliam carnem perstringil ae sabi vindicat, oculos SliavitatC pcrfusuni, ac suave olentis pudiciliae re-
vchctuenler rcfugiai. Nempe et ipsis membris bu- feiliun floribus tam codestem ac divinum spirare
inano corpori a sapieuUssiino Crealorc iioncste in- odoem.ut Inijus coiluvionis fetorem saltem audire
scrtis, ob sui obsceniiaiem tanliun tuvpitudinis in- onerosuni sit. Proinde ad alia transeuntes, de au-
irr-ssit, ut is qui ea uialuit cernere quam reverenier iiuna,oculorumve ac cxterorum sensuum voluptate,
oi tegcre, aeterna patris malediclione mulctetur : qui- de domiuatu ac polentia, ille rex ditissimus. poten-
bi.s antem liorum uuJitas verecundiac notam incus- lissitnus, delicalissimus, scd sapienlissimus, Salo-

sit, bencdicUonis perpetuae gratia niuncrentur. Ncc inon videlicet consulalur; imo in ipso ipsasapien-
inirandum, jam triumphante ac ubique coruscanlc tia intenlissime audialur. Primo igiiur ex sua, sive
"
iKa mollitici debellatrice cruce Jcsu, liujus passio- aliorum persona pronunlians : Dixi, inqtiil, i/i corde
uis coilnviein prodilam. ac nudatam, cum in illa meo: Vadam el affluam deliciis, el fruar bonis(Eccle.
ilscinojiicula plcJ>c, iu qua cailidissima dxnionuin n). El infra: j£dip~cavi domos ; plantavi vineas; feci
faetiotie falsorum deoruin flagitia pro saeris cole- horlos et pomaria : el consevi cuncli ijeneris urbori-
bantur, pro coruni quasi reverenlia in liieatris sal- bus. Mullaque bujtismodi addens, adjecil : Possedi
lajiatur, ncc saltem sul> spurcissimo Jove spurcus servos et ancillas, el familiam muliam nimis. Cou-
quisqtiam no!aiit aliquando confusioiris oxuetil. cervavi nilii argentnm et aurum ; substanlias regv.tn
dcorum culloribus et provinciarum. Et cutn de voluptalc auiiuni addi
•
Nan» el ab ipsis ailiiUcroriun cl

adulterium puuicbalur, ct caslilas pluiimum lauda- dissel : Feci milii cantores el cantairices ; post pauca
balur. QuiJ crgo his agendum qui Virginis (ilinm subjunxil : Quidquid desideravcrunt oculi mci, non
virginiialis colunt auetorem? Cavendum profeclo uegavi eis\ nec proliilmi cor meum, quin omui volu-
ne cuiquani iJ eveuiat, quod de quibusdam ait pro- plate frueretur ;el oblectarel se in his qucc paravcram.
pbcta : Computruerunt jumenta in slercore *uo Quid, rogo, dclicalitis? Quid suavius? Quid sccun-
{Joel i). Quibits verbis proprie salis finem inoJum- duui hanc vitam jucundius? Scd audi, quia irihil
que liujus spurcissiioas passionis exprcssil •: euin C vanius. Cumquz converlissem me, inqtiil, ad cuncta
qiicm luxitriaj Charybdis absorbirit, caritis suaj opera mea et labores meos, in quibus frustra suda-
veram, vidi in omnibus vanilatem et afjliclionem spi-
colluvione quasi proprii slercoris egestione asse-
rcns csse corruptum, ut euin non modo e&stiiictuni ritus; el niliil permanere sub sole. ideoque gcnera-

aeslimcs, vel absorpluin scd inslar sepulli cadave- lem senlentiam praenriserat, dicens : Vidi cuncta
;

ris immitnJissinii pruritus sanie profluente putre- qutc fiunt sub sole:et ecce omnia vanitas el aftliclh

scciitcm sentiaset fcteiilem. Necesse est ergo men- spiritus (ibid.). Addamus cl illam Salvatoris nostri

lcin, cui ncqiiam hic spiritus insederit, quibusdam sentciitiam : Omnis qui facil pcccatum, scrvus es:

furiis ngilari,et ignitis luxuriae slimulis impeliiam, peccati (Joan. viu). Gonjunganlur ergo haec Iri.i,

;i I qu:eque Qagitia ebriam ct vogabundam, solulo Vanitas, servitus, et afjliclio spirilus. Ubi igilur re-

freno lolius iioneslaUs, Unpeili, restinctoque scmcl quies, ubi Sabbalum; maximeque cum lex dicat .

CuncepUe passionis iucendio, in aliud itiliilomiints Nullumopus servile facielis in eo? (Levit. xxni.)
Cerle oinnis qui facit peccatum, servus est peccati.
%'SM vchementiorc succcndi. Perabsurdum esl crgo
iu hujtismoJi voluplale ralionalis menlis requiem Ubi crgo ab hoc servili cperc certa vacatio; ubi
aucupuri; praescrtiiit cum a divina jusUtia nuiiquaiu cavctur hujus servitutis conlagio, ubi fit vera et

ntajorem poeuam in pi icsenti vila legamns irrogari, " perfccsa sahbatizalio? Denique non est justus super
quam cum propriis desideriis quilibet traditur ma- lerram, qui non peccel (Eccle. vn). Porro in ini-
culandus, dicen:c Sciiplura : Et non audivil popu- quilatibus conceptus sum, et in peccatis conccpit

lus meus vocem meam ; ei Israel non iniendil milii me malcr mea, ait sanclus David (Psal. l).

el dimisi eos secundum desideria cordis eorum (Psal. CAPUT XXVII.

lxxx). Et Apostolus inantfesUus dc his, qui com- Quod cliaritas sit illudjugum suave, sub quu iera
inulaverunt gloriam Dei iu i«'uia : Propter quod, requies, quasi verum Sabbalum invenitur.
inqnit, tradidit Ulos Deus in desideria cordis eorum Audiamus quapropter eum qui ail : Si vos filim

in immundiiiam, ul conlumeliis afficiant corpora sua libernverit, tunc vere iiberi eritis (Joan. vin). Ipsum
semetipJs (llom. Non quod eos Dcus quasi inquam, audiamus vocantem, clamantem, et ad rc-
in i).

nialorum inccnloi' aJ haee probra coinpulerit ; sed quieni.ctadSabbalunilaboraiilesinvitantcin, Venite,

quod ab eo juslissime iuquil, ad me, emnes qui labcratis et oneruti estis,

derclicli h;cc facinora vilaic
iicquivcrinl. Siipprimo mulla silcnlio, quae milii .t ega vos refieiam (Matlh. xi). Ecce refeclio, (juasi
coutra hanc iininundissiinam lucin auimo sugge- Sahbali pr.cparalio. Jam ipsum Sabbalum audia-
luiiiur, verens iiintiruui pudicissimos ocuios lnos, nius ; Toliite jutjvm meum supei \o$, et disciteeme,
53i H. AELREDI ABBATIS RIEVAIA. OPP. PARS. I. ASCLTICA. 532
juia milts sum el humilis corde,et invenietis requiem A media offensione, nec lincm carcre posse damna-
animnbus vestris. Ecce requies, ccce tranquillitas, tione. Mois suspecta lerrebat, quia talem animam
ccce Sabbalum. Et invenielis reqttiem animabus post mortem certa pcena maneuat. El dicebant bt>-
vcstris. Jugum enim meum suave esl, et onns meum mines, attendenles quaedara circa, sed nescientcs
teve (Matth. xi). Prorsus jugnm istud suave est, et quid agereiiu in me : qtiara bene est illi! quam
onus leve, ideo invenieiis requiem animabns veslris. bcne est illi! Ignorabant enim, quia ibi raihi male
Jugum non premit, sed unit; ontis istud pen-
islud erat, ubi soltim pnterat beue esse. Valdc euim inlus
nas habet, non pondus. Jugum islud charitas est, erat plaga mca, crucians, tcirens, et inlokrabili
omis istud fraterna dileclio est. Hic requiescitur, fctore oinniu interiora raea corrumpcn9; et nisi
hic sabbatizatur, hic a scrvilibus operibus vacatur. cito admovisses raaniim, non tolcrans meipsnm,
Denique charilas non aglt perperam, et non cogitat forte pessimum dcspeiationis rcmcdiom adhibois-
matum (/ Cor. xm) ; et dilectio proximi malum non sera. Ccepi ergo conjicere, quanturn inexperlus po-
o;>eraiur. Vides, Judaee, ubi Sabbatum : in quo etsi tui, imo quantum lu dcdisli, quaula iu lui dile-
comingat non quidem cx charilate, sed ex infnmi- ctione jucunditas, quanta cum jucunditate tran-
laln aliqua percati subrepiio, quia quillilas, qnanla cum tranqiiillitatc sccuiiias. Noii
tamen charitas
operii mutlitudinem peccatornm (1 non " cjus qui le aniut errat electio, quia le niliil melius;
Pelr. iv),
peril Sabbati feiiatio. Ei mcrilo seplimo die haec uon spes fallilur, quia nihil amatur fmctoosius
vacalio dedic3tur, quia charitas Dei diffnsa esl in non modi excessus limelur, quia in ttii dilectiono
cordibus nostris, per Spiritum sanctum, qui datus est nullus modus prascribilur ; non mundialis ainici-
nobis (Rom. v). Porro septenario numero Spirilum tiae diremptrix mors formidatur, quia vita non mo-
Esxgtam significari, jam superius diximus. ritur. ln tui dileclione non timetur offensio, quia
CAPUT XXVHI. nulla est, nisi ipsa deseratur dilectio ; non inter-
Exempium de scipso, el sua conversione. venit ulla suspicio, quia judicas ipsius conscicntiae
Ecce, dulcis Domine, pcrambulavi mundum, testimonio. Hic jucunditas, quia timor excluditur;
et ea quae in mundo sunt, quia quidquid in nrando hic tranquillilas, quia ira compescitur; hicsecuri-
est (ail ille arcanorum tuorum conscius), aut con- tas , quia mundus contemuitur. Ccepisti intcrim
cupiscenlia carnisest, aut concupiscentia oculorum, paulalim sapere palato meo, quanquam minus sano,
aut supcrbia vitae. Qusesivi in his requiem infelici et dicebam : si sanarer ! Et rapiebar ad te ; sed
animae meae; sed ubique laboret gemitus, dolor et ilerura recidebam in me. Et lenebant me quasi
alflictiospiritus.C!ama9ti,Domine,cIamasti,vocasii, q compeditum ea, qua? per carnem delectajbililer scn-
terruisli.rupisti surdiiatem mcam percussisli.vei-
;
tiebam, vi quadam cousuetudinis; sed magis pla-
bcrasti,vicisti duritiam meam jobdulcuisli, sapuisli, cebanl ea, quae animus conjiciebat vi rationis. Et
prodidisii aroaritudinem meam.Audivi, sed heu sc- ! dicebam saepe in aitribus etiam aliorum. Ubi, rogo,
ro, ctaiiiantem : Venile ad me omnes qui laboratis et modo sunt omnes deliciae uostrae, omnes voiupta-
onerati estis (Mallh. \i). Ei ego : Operi, inquam, omnes jucunditates, quibus usque in hanc ho-
tes,
munnum tuarum porriges dexteram (Job xiv). Jace- ram usi sumus? Jam nunc hoc momenlo temporis,
bam enim poliuius et obvolutus, ligatus et capti- quid inde senlimus? Quidquid jucuudum fuit, huc
valus, irretitus viseo lenaci« iniquilatis, oppresstis abiit : hoc solum de bis omnibus superesl, quod
mole inveteralaecoiisueludinis. Ilaque intendi mei- conscientiam pungat, quod timorem inortis iucu-
psum, quis essera, ubi essem, qtialis essem. Ex- lial, quod nos ceternae damnalioni addicat. Coin-
bornii, Dominc, etexpavi propiiam elligiem meam; paretur, quaeso, omnibus divitiis nostris, omnibus
tcrrnit me tetra imago infelicis animaemeae. Displi- deliciis, omnibus honoribus, id unum fainuioruin
cebara ipse mihi, quia tu placebas. Volcbam fugcie Cluisli, quod moricm non timent. Vilui ipse miln
a me, et fugere ad le, sed retinebar in me. Retitu- in his verbis, saepe, et flebsni aiiquando amarissima
bant me, ut ail quidam (20), nugce nugarum, et va- f conlentionc auimae. Viluit mihi quidquid aspieie-
nitas vanitatum anliquee amiccc mece ; vinculabat mc bam, sed carnalis delcctationis consuetudo premc*
calena pessimae consuetudinis meac, vincichai amor bal. Sed qui audis gcmitus compeditorum, et solvis
sanguinis mei, slringebant vincula socialis gratiae, lilios interemptorum, dirttpisli vincula mca ; etqui
inaxime nodus cujusdam amicitiae, dultis mihi su- mcretricibus, et publicanis offers paradisum tuum,
per oranes dulcedines illius \itae meae. Sapiebant meomniura peccatorum primum couverlisli ad le.
ista, placebant isla, sed tu magis. Aiiendens enim Et ecce respiro sub jugo tuo, et repauso sub onere
singula ista, vidi amaris dulcia, laetis tristia, ad- tuo, quia jugum liitim suavc est, et oiiiis leve
versa prosperis esse permista. Placebat amicitiae est.
gi ata connexio, sed semper timebatur offeiisio, et

terla erat futura quandoque divisio. Consideravi CAPUT XXIX.

jucunditatum iliarum initia, aticndi processus, (i-
Quanlum errent, qui de Dominici jugi asperitate eath
nera prospexi. Vidi nec initia rcprehcnsione, nec sanlur, cum, quidquid luboris senlitur, ex reliqjniz

f20) AoGCST., vin, Con(es.,c. 41.

833 SPECULUM CHARITATIS. — LIB. I. 53*
jit eupidhatts; quidquid requiei, ex in fusione A nunquid hic labor meus de jugo Dorainico, et non
ehariiath.
potius demorbo proprio? Sentio profecto quidquid
Errant, Doruine, errant; falluntur, qui ignoran- mihi est tranquiilitatis, quidquid pacis, qut;;quid
tei semetipsos, et qnid in se agalur non adver- est jucundilatis, hoc lotu.m mihi hoc suavissimum
tentes, dc jugi fiujtis asperilate ac oneris gravjtate jugum parturire; quidquid vero laboris, quidquid
causantur. v?»'d ergo, iitquis, lu qui videris huic faligationis, quidquid denique gravilalis ex reli-
jugo supposuis-e cervices, ac oneri humeros sub- quiis roundialis concupiscentije provenire. Sub
jecisse, nunquam iaboras? Imo perssepe. Nam lio- jugo enim illo, quod infelicissimae cervici roe« Ba-
die quoque nonnihii laboravi. Cum enim pauio in- bylonis, id est confusionis princeps imposuit, infir-
caulius mihi veibum exsiliisscl, ila illud amicissi- mata est virtus mea, contrila sunt ossa mea : et
mus quidam meus moleste accepit, ul eliam oflen- quamvis ex aliqua parte sit so!uta captivitas, re-
sioneni suam vuitu pruderct, et prostratum me ad stal tamen ex anliqua oppressione noniiulla infir-
pedes ejus jtauio lardius erigeret. Nec adhuc plene mitas : ex qua pierumque lurbatur jam aliquautu-
cxsudavit animus meus moerorem iilum : Dominc, lum experiae suavitalis serenitas, donec ille qui
tu scis; non ideo quia ego tarde ereclus, sedqnia propitiatur omnibus iniquitatibus meis, sanet etiam
iiie offensus, et ego incauto sermone prsevenlus. omnes infirmitates meas, redimensque de interilu
Ct forte ob singularem iamiliaritatem, qua ci ma- V'tam meam coronet me in miserieordia et mise-
gis nude loqui consuevi, iiic mihi facilius scr- raiionibus (Psai. cn) : cuni corruplibile iioc iftdu-
mo snbrepsit, secundum id quod vuigo dicitur, erit incorrupteiam, et mortale hoc induerit immor-
privalns dominus stuiluin mancipium facit. Et lalitalem : et implealur sermo qui scriplus esl :

iiunc, Dumine, inspector infirmitalis meae, medi- Absorpta esi inors in victoria (I Cor.w). Interim ex
cus animae mese, unica spcs salutis meae, libi soli jugi hujus suavitate non modica consolalio et ,

peccavi, eliam quod in ipsum peccavi. Non enim contra inditam inurmUatem nonnulla conOicta-
ideo peccalum esl, quia illum otTendi; sed quia tio.
ne oflendercm tu probibuisii. Tibi , Domine CAPUT XXX.
tihi soli peccat, quicunque peccat; quia, cum Quod hi, qui de Dominici oneris gravitate qucrantur,
pccalur, aut non iit quoJ jubes, aut fit quod mundi potius onere comprimuntur.
prohibes. Homicidium, Doraine, peecatuni esl ; Proinde qni de jugi hujus asperilate caua-ntur,
quia tu dixUti : Non occides (Exod. xx). Et idco forte gravissimura mundiaiis concupiscei-tiie ju-
cum tu aiiquando diceres : Occide, non soium pcc-
q gnni, aut non plene abjecerunt, aut abjectuin cum
cattun non fuit occidere, sed scelus maximum, le majori confusione resumpserunt ; ac a foris jugum
jubcnle noile occidere. Fraudem quoqi.e «iamnat Dominicum prseferentes, sed ab inlus hunieros s*-
lua Lx; et tamcu cum, te jubenie, muluatis vasis cularium negotiorura sarcinas supponentes, labores
et vertibus Hebraei spoliarenl jEgyptum (Esod. xv), et dolores, quibus semetipsos addicunt, gravilali
quoniam libi paruerum, uou utique peccaverunt. Dominici oneris imputant; sicque preecepta Do-
Dicis nihilominus Non : foi nicaberis ; et ideirco mini, quse sicut dicit Joannes, gravia non sunt,
(brnieari immanissimum scelus cst ; nec lamen, lc fastidientes (l Joan. v), el ut canes propnum vomi-
jubeule, dubitavit Prophela tuus sumere sibi uxo- tum rcpascentes, sub habitu abstinentium, ven-
rem fornicariam ut faceret filios fornicationis (Ose. trem colunt : sub tunica poenitentium, ad mundia
i) quod ulique non faceret, si u\orio vinculo sibi
: les giorias et honores anhelant; sub sacro amiciu
eam copulasset. Quanquam dubitetur utrum ad iit- coiilinentium, carnis sordibus maculantur ; sub
teram sic factum sit. Tibi ergo soli peccavi (Psal. l). agnino velieie, Uipinam gerentes animum, ac in-
Neque occurritiu Scripturis, hoc facile homini di- expiebiJi avaritia restuantes, domum arf domnm,
ctum, iibi peccavi, quanquain dictum sit : In le agrum agro copulant.viduis non parcunt, orphanis
peccavi. Nescio quid magnum innuit, quod di- D non misercnlur, patrimonia sibi pauperum veiuii-
ctum est, libi. Quid cst ergo , Ubi soli peccaxi, cant, pro his ad iites et eonieiuiones proni, ad ju-
nisi : tuoarbitrio aestimandum est peccaUim meum, dicia parati, pro his conlinuiscuris evisceranlur,

tuo arbitrio judicandum, Uio arbitrio pnniendum? inQammantur odiis, anxii cogilationibus dissipau-

Tibi soli peccavi. Ut quid parat lapidem Judams? tur; quia juguni non Domini, sed inundi aspcruni
Tibi soli peccavi. Qui sine peccato esl, inquit, ve- est, etonus mundi grave est. Porro jugum Domini
sirum, primo inillam iapidcm mitlat (Joan.vm). illi suave est, et onus Domini leve est.
ergo soli peccavi, cui congruit de peccato judi- CAPUT XXXI.
cium ; quod hoc constat esse pcc-
cujus judicii esl, Quanta sit in charitate perfectio, et qnid a ca:terii
caium. Tu ergo, Domine, lu ignosce quod pec- virtutibus dislet.

cavi quia tibi soli pcccavi. Quia tamen ct in illun

;
Quid eniro suaviu6, quid gloriosius quam mundi
pcccavi, projiciam me adhucad pcdcs ejus; tu au- contemplu muudo se cernere cclsiorem, ac in bnoaj
lem inspira ei, ut ct ipse ignoscnt, quod illud of- conscienlix vcrtice consistentcm, totum niundum
fendi ;
quanquam sicut lu scis, tunccnm olTendere iiabere sub pedibiis, nihil videre quod appelat

iiou cogiiavi, non volui. Scd ul redcain ad priora : nullum quem mctuat, nullum cui i:ivi^!cut ; n:hi
535 n. AKLflEDI ABBATIS RIEVALL. 0?P. PARS. I. — ASCETICA. 536

quod possil ah alio auferri, suttm esse; nihil quod A fortituvlo deviucat; in cbaritate pacata sunl omnia,
ab alio sibi possil iuferri, malum esse; ilumque in iiieo nulla inaequalitas, contra quam justitia vigilot.

ilhm haereditatem incorruplrbilcm, et ineuManii- S.-d nec fides virltis est, nisi per dilectioncm opeie-
n: tam, et iimnarcessibilem conservaiam in lodis, tur; ncc spes, nisi quod speiatur amclur. Porro
dirigit mcntis obtulum, sreculares divitias quasi si subtilius advertas, quid esi leraperaiilia, nisi

corruptibiles, carnales iilecebras quasi coniamiua- ainor, quem nulla voiuptas illicit; quid prodenlia,
tas,omnes mundi pompas quasi marcessibiles, nisi amor, quem nullus error seducit; quid forli-

quadam raentis nobiiitatc conlenmere, et in illud tndo, nisi amor forliler adversa sustiucns; quid
propbeticum cxsukarc : Omnis caro fenum, el oin- justitia, nisi amor teqnus quodam moderamine in-

nil gloria ejtit tanquam fmi; exsiccalum est fe-

flot a;qualilates bujus vilae componeus; in fide ergocba-
num et cecidit flos, vertum uuiem bomini tnanel in ritas incboalur, el in caeleris virtutibus exercelur,

aiiernum? (hui. xl.) Quid, rogo, dnk-ius, quiilve in seipsa perlicilur.

tranquiliius quam turbidis carnis ir.otibus non agi-

CAPIIT XXXII.
tari, carnalium incentivorum incendiis non aduri,
Quomodo opera sex diernm cwteris aplenlur rirtuti-
ad nullum illecebrosum movcii aspeclum, sed te- bus; seplimi vero diei requies eharitati assitjm-
pescentem rore pudieitiae carnem spiriiui habcre ^ tur.

6ubslratam, non jam ad carnales voluptales ille-

Sit ergo fides nobis quasi prinius dies, quo fide-
ctricem, sed ad spirilualia exercilia obedienlissi-
lesab infidelibus, quasi lux a lenebris separamitr.
mam adjuiricem? Quid tandem divinae tranquillitati
Sit spes sccundus, pcr quam in coelestibus babi-
tam proiimum, quam ad illatas contumelias non tanles, el pro lidei meritis sola super coeleslia spe-
moveri, nullo supplicio, nuiiave persecuiionc ter- Deo soia
rantes, ab bis qui terram sapientes, et a
reri, unam raentis et in prosperis et in adversis terrena flagitantes, sub coeli firmamenlo aquariun
habere constanliam, inimicum et amicum eodeia inslar dilabuntur et fluiiant, Dco promovenle, di-
oculo inlueri ; ad ejus se similitudinem conformare, scernimur. Temperantia nobis quasi dies terlius
qui facit solem tuum oriri super bonos et malos, cl
illucescat, in quo membra nostra quse sunt super
piuit super juslos etinjusios? (Matth.w) Haeesimul lerram moitificantibus, ac carnales concupiscenlias
omnia in charitale, et nonnisi in cbaritate simul quflsi aquas amarissinias necessariis terminis coer-
erania; ac perinde in illa vera tianquillitas, vcra ecnlUras, appareat cordis nostri arida el inaquosa,
snovilas, quia ipsa cst jugum Douiini, quam si, siliens Dominum Deum snurn. Jatn v^ro prudentia
Domino invitante, tulerimus, inveniemus reqaicm lumen ernmpal, per quam inter
r quasi diei quarti
p.uimabus noslris, quia jugum Domini suave esi, facienda ct non facienla, quasi inter dicm el im>
el or.us leve (Matth. xi). Denique charitas patievs clem, dividamus cujiis adminiculo iumen sapicn-
:

est, benigna est; non atmulalur, non agit perperam, liae velut solis splcndor eflulgeal ; Itix scientiaespi-
non inflatur, non e»f ambitiosa (1 Cor. xm), et c;e- i ildalis, qu;e in aliquibus nobis crescil, in aliquibus
tcra. Proinde caelerae virtules sunt nobis, autquasi delicit quasi lunae decus apparcal ;
per quam etiani
fesso veliiculum, aut quasi vialori viaticum, aut praeeedentium patrum exerapla quasi stellarum glo-
quaai lucerna caiiganlibus, aut quasi arma pugnau- bos mens devota suspiciat ;
per qnam inter dies et
tibus : at ebaritas, quae, Hcet ut aliae virtutes sint, annos, menses el horas, dividal; quid di9let vidc-
sit oportet in omnibus, specialius lamcn ipsa et rc- licct inter eos qui anle legem et sub lege ? quid iu-
quies fatigato, et viatori mansio, ct plena lux per- ter hos et illos qui sub gratia ? quid siugnlis cou-
venienli, eiperfecta corona victori. Quid enim est venial? quae praecepta, quae lempora, qui mores,
lides, nisi vebiculum nostrum, quo adpatriamve- quae sacramenla, aequa examinatione disccrnai ? Sit
himur? quid spes, nisi vialicum nostrum, quo iu nobis fortiludo quasi dies quinlus, per quam bujus
liujus vius miseriis suslentamur ?quid quntuor illae niaris magniet spatiosi, sa^euli videlicel bujus, pro-
virlutes, temperantia, prudentia, fortitudo, jusli- D eellas toleremus; ac pisces spiriluales, Deo ope>-
tia, nisi arma sunt nostra, quibus pugnamus? At rante, eflecti, vitam nostram inter undas tempesta-
ubi charitate, quae nonnisi in Dei visioneperfici- tesque servemus ; ac mentis noslroe desideria simul
tur, illis duntaxat quibus bic in fide incboatur, et affectus, quasi volatilia pennata ad coelestia eri-
roors fuerit plenius absorpta, nec Gdes e:it, quia genles, et ea quse sursum sunt sapientcs, inultipli-
qui cernitur et amalur, non est opus ul credatur; ces bonorum operum fructus Deo benedicente red-
nec spes erit, quia bracbiis cbaritatis Deum am- damus. Porro diern sexluin nobis jnslitia dictet r
plectenti nibil reskit, quod speretur. Verum lem- per quam divinam similitudincin reinduli, atrocis-
perantia pugnat contra libidincs, pradenlia contra simis vitiorum besliis, terrenisquc desideriis, quasi
errores, fortitudo contra adversitales, justilia con- reptilibus, corporisque motibus, quasi jumenlis,
tra inaiquaiitates; sed in cbaritate periecta casiitas, gcnerosa auctoritate imperemus, agentes, ulcorpus
ideoqne nulla libido, eoutra quam pugnat lempe- menli, meus Deo subdalur; sicque, juslilia dictante,
r?ri?ia ; in ebaritale perfecia scientia ; ideoque nul- cuique quod suum est, tribuatur. Hic iterum bene-
lus error, contra quem pugnet prudentia ; in cba- dictio, non iumeulis, non replilibus, scd bominibus.
ritate vera beaiitudo, ideo nulia advcrsilas, quam Monemur plane de bac bisloria, liccl ad liltcraiu
537 SPECULUM CIIARITATIS. — LIB. I. 538
faca spiriluales capcro fnictiis, qui piscibiss maris A lendit. Absil aulem itl fortidido Caiilinae intcr vir-
rt vnlalilihus cali Dci bcnediclioncm lcgimns ac- luies numereiur; qnia, licet omnia adversa incrc-
cessisse; quam tamen bestiis ac jumcntis, sive dibili modo ferrc suflicerci ; pro bac tamcn fortitu-
repiiiibus t"rr;e, divinam largilalem moii cernimus dine nonnisi poteuliae mundialis, vel certc propriae
cotititlisse, quanquam etipsa crescaut, cl multipii- voluptatis pretium captans, scmeiipstim debito vir-
crniur, quod mtineris ct vnlatilibus pra>fata bcnc- tttli pracmio defraudavit, Proinde quantumcunque
dict ous Deus ccrnitur comessiss','. Sic ei.i-t» scri si!ii temperans popularis gloriae cupidus videatur,
plum esl : Benedixit iliis Deus, ,'icens : CreseHe, el quantumlibet prudcns pecuniosus quispiam et asiu-
ntultiplicamini, et reyUte aquas maris, atesquemnl- lus vulgi judicio aeslimctur; qiianquam cliam iin-
tipUcenlur sny.er terram (Geu. i). Bcsliiscl jumei tis mani stupore durescens phllosophus quis nullis ad-
ni horum. Nimirum virlutibus sanciisque affe-
i!
vcrsilalibus movcatur quidquid de radice eharil?.-
:

ctilns, quos piscibus vi:iulilil>usqiie credimus com- lis non pullulavcrit, a virlulum fructibus scque-
paran.Ins, dcbetur bcncdictio, dcbetur rauiliplicalio, straudum nostii pliilosophi censuerunl; quidquid
d-bciur spiriluali geiicratione successio. Verum, slructurae recla linea ad cubitum illum uuuin nou
sicut boiiiini, ad Dci imaginem ct similitu Ihieni dirigiiur, cxtra spiritualis arcae fabricam meiien-
cr.alo, bcstise etjumenta, Deo benedicente, subdiin- " dusu subliiiter pcrviderunl. Agit itaque vera lotn
ttit ; sic in ipsatn imagiucm et simililudincm justi- p^rantia, neillccta vc-ra prudcntia, nc decepia vera
ti;e mcritis reparato, spiritualcs bestiaj dc quilms f.iriitudo, nc opprcssa mens ralionalis normam
Psahuisla : Netradas, inqtiit, bestiis aniinam co :-
charilatis cxcedat. Vcrum ut sui seciatores in re-
fitentem nbi [PsaL lxxui), quibus succcssio non gnum su;e trauquillilatis cbaritas perfecia Iranslu-
(itbelur, Dei imperio substernunlur. Uesla, sopti- leril, cunctis jam carnis illecebriscum ipsa carnis
mus ;lies, id esl Sabbaittm, in quo omnia isla opcra niorialilate consnmptis, cunclis crrorum lenebris
coiisummantur, in quo requies vera suscipilur, iii divinae lucis contemplalione decussis, cerlaque sc-
qito iabori noslro lerminus ac fntis indicilur. Ipsa rtiritate munJi htijus succedente ritolestiis, depOsi-
<sl cbarflas omnium consummaiio, san-
virlulum tis, ut ita dixerim, quibus hoc belli tempore utitur
ciarum aniniarum suavis refeclio, bonesta morum armis, sola sui suavitale reficiet ipsa viclores. Ila
eomposilio. Ipsa radix, ex qua omnia boua opera cnim lunc ca-terae virtutes in cbaritaiis plenitudi-
perli. iuiilur. Ipsa septimus dk'S tlivina nos gralia nrrii sose rcfundeut, ul in ilia felicilate uiliil aliu I

relicit; ipsa scptimus niensis, in quopost lentalio- tcmp^rantia, prudcntia, fortitudine puiciur quam
num d luvium arca cordis suaviter requiescU. Huic charitas ; lam casia, ut niillis lenlelur illeccbris ;

servit teiuperaniia prudeiitia \igilat; militat forli- inlcrpoletur erroribus; tam

; tani lucida, ut nttllis
lc.do ;
juslitia fainulalur. valida, ul nullis omnino appclatur .-tdveisis. Cujus
tranquillitaiis statum Dominus mystico nobis ser-
CAPUT XXXIII.
mone proinittens, ct auferam, inquit, watas besiias-
Q-'jd in hac vita caileree virtutes charitaii fumulen-
tur; et post itiam ritam in charitalis pleniludinem de terra, ct dormire vos faciam ftducitifiler (Lerit.
transfu deudec siut. xxvi). Alrocissimis namque passionum besiiis a
Cuni cniin sit lempcraniiac, ut illecebrosos car- terra nostra, carne scilicet, quam goslamus, abla-
nis animivc motus coliibeat ac rcluudat, ne sci- tis, ccelesti nos faciel somuo soporari, cum immonso

Lcet uoxise voluplalis diilcedinem geroiauac dile- illius divinae claritalis pelago abscrpti, ac ineffali-
ctiouis suavitali nie.s illecta pracpouat, prudeu- liler cxtra nosmeiipsos clati, perfecte vocabimus, ei
lixqtie pcrvigil «ura inier aiuauda ct non amanda videbimus, quoniam Dominus ipse csi Dcus, pe-
discernat, ne cor incautum charitatis colore cupi- rcnne illud charitalis Sabbatum cclebrantes, quod
ditas pall.ata pracven.at , lohurque forliludinis non S. Isaias prophela describit : Eterit, inquiens, iuen-
ob aliud se mundi hujus adversis opponat, uisi ut sis ex mense, et Sabbatum de Sabbato (Isai. lxviJ ;

rebus minus pro volo cedentibus, vel eliam asperis D cum scilicet ex hoc Sabbaio, quo quxdam charit;
quibusque conglobal.m irruenlibus, nequaquam lo- lis inilia dcgustantes, qttantum diei sinit malitia,

gem charitaiis auimus oppressus excedat, palet a negotiosis aclibus feriamur, in illud perfectutn

profecto haec liia virtotum vocabulo sic e se con- fiicrimus inlroducli, ttbi nulla intcrpellcitte mole
scnda, si corum usus ad charilalem obtinendam vel stia, nulla carnis pncpedienle raiseria, diligemus

consei vandain omnimodis dirigalur. Alioqui nec Dominura Dcum noslrura cx tota aniraa nostra, el
virtus temperantia acstimatur; qu:e etsi carn s pru- e\ totavirtute nostia, et ex oranibus viribus no-

rilum conlegat vol rcfrenel, dum lamen mcns no- siris, ct proximos noslros lanquaiu nosinelipsos
Tiiiue caslitalis in avaritiam lurpis qiwslus abu- (Deui. vi). Porro justiliam, qua cuique qnod suuin
litur, lam pcrniciosam interioris hominis Iasciviam est tribuilur, secundum illud Apostidi Iteddite om- :

non coercct. Sed nec virttts ca ost prudenlia judi- nibus debila; cui tiibulum, tributum; cui timore « T
canda, qua quisque fallcre doctus, non inter amauda timorem ; cui honorem, honvrem (Rom. xiii), fra-

et non amanda, sed inier Iucra lcmporalia damna- lernae dilcctionis quoddam dixerim incenlivum,
que disccrnit, ac cbariiatis sine rclit]un, aliurura cujusquidem initium cst, nulli nocere; profeclus,
pernicie sibi commodi quidpiam comparare con- sine qucrcla se omnibus cxhibcre. Pluiiraum eavji
559 B. AELREDI AfiRATIS RIEVALL. OPP. PAHS I. — ASCETICA. 5W
sibi aliorum menles bencvol<nti;e sunvitatc conci- A nttii vivete, qtiam dulce furct siinul in patriam re-
Iiai ;
qut quieta sui conversalione ofleiidit nemineni, dire ? Patienter ergo ferte lacrymas meas, gemituiii
obtzmperans senioribus, conlcmpcrans aequalibus, mcum, rugitum pcctoris mci. Et tn, dilecte ir.i,

junioribus condesceudens ;
primis limorem cl re- quanqtiam bilroduclus in gaudium Domini lui, ad
vctentiam, mediis honorem et gtatiam, poslcriori- mensam illius siiinmi palrisfainilias deleclabiliter

bus humilem exhibens coropassionem. In rc quo epuleris, illoque novo genimitie vitis in regno pa-
que pccuniaria ha»c virtus ad cbaritatis bonum pro- tris, cum tuo Jesu feliciler debricris ; patcre lamen,
vocat intuenles; qu«e secundum pracmissum Apo- ul libcm libi laerymas meas, rcsolvam libi aflcctum
stoli pr.-ecepium non differt debilum, donec exigat mcum, rcfuiulam tibi, si ftcri potest, tolura ani-
importuuus exactor, ecd cum quadara potius bila- mum mcum. Noli has lacrymas ptoliibcre, qnas
ritale pnevenil repclentem. Si ergo Uacc virlus lem- dulcis memoria tui, mi charissime fratcr, edtici».

poralium tanturn dispcnsaliones ampiectitur, ncc Non sil tibi onciosus hic gemitus, qttcm non cx» i-

ipsam tranquillitali illins felicissimi slatus vereor lat despcraiio, sed affcctus ; nec cohibeas bas la-

abmgare : quo summa illa quicie, sitigulis secun- crymas, quas pielas elicit, non lidei defcelus. Et
diim mcriia vel prxmis, vel supplicia dispensante, ccrlc ii mcminisli quo veneris, quid evaseris, tibi

illi irrevoeabili damnationir sententia fcriunlur; itlum tuum familiarem rcliqucris : cerues p oleclo
illi a»terii« bealitudiuis praemio mtineraulur, ul, quam jttstus sil doior nictts, quam flcnda plaga
cum fuerit utrobique xUTiiitas, nuila temporalinm nica. Dimittc me crgo, ul pl?j.»am pattluluui dolo-

possit esse varietas. Verum si altius ipsius justitiac rcm meum. llcum : ucque enim iua mors flenda
regulas contempleris, itemo nu-lius, nemo perfeetius est, quam lain iaudabilis. lam amabiiis, tam omni-
unicuique quod suum est tribttit, quam is qui dili- busgrata vila praecessit, qtinm commendnl illa siu-
git diligenda, et tnntum diligil, qttantum sunt dili- pcitda convprsio tna, illa pnedicanda convcrsatio
genda ; Deum scilicet supra seipsum, proximum tua, ilia beata pcrsevcrnotia ttia. Verc stupcnda
tanquam seipsitm ; Deum nonnlsi propter ipsum, se conversio lua ! Quis enim non obslupcsctl, qnis,

et proximum nonnisi propler Deum. Ytdes, ni fal- non roiretur puerum lencrum ei delicatum, clarum
loi , ex charitalis pei fectione perfectionem pendere genere, forma conspicuurn, talcm anipoisse vinnt,
jusliti;e, ut itilijl aiiml videalur esse juslitia, quam et sicarripuisse?Rccessisli, mi dulcis fraler, scien-

charitas ordinata : in qua quantum quisque profe- ttr ncscius, et sapieiiler indocttts ;
qui instnr prinri
cerit, tatilum et requiescit. illius patriarcha; egrcssus de terra lua, et de cogna-

C tione ttia, et de domo paliis lui (Gen. xu), ibas qua

CAPUT XXXIV.
ignorabas, veuiebas quo nesciebas. Sed scicbal
Ivlcrveiiieiiie nwrie atvici, triplieit coneupitcenlix
cotisideratio differlur, et in ejus epiiaphium
illc, qiti te duccbat, qtti tcncrum adhuc cor lutiiu
pri-
vius htc liber terminatur. flamma suae dileciionis succeiiderat, et lu in odo-
Cunsideranda quapropler illa tria videntur, quse rem ungttcntorum illius currebas. Praccssii te ille

in mtindo esse sanctus describit apostolus : Concu- spcciosus forma prre flliis bominum, illc unclus
phceniia carnis, concupiscentia ocuhrum, el super- oleolajliliai piae consortibtis suis (Psat. xt.iv), un-
bia titx (I Joan. u), ne forlo, qnidquid ntinusju- ctus spiritu saptentia: el ititellectus, spiritu consilii

cuiidnm sub Dominico jugo peiferimus, cx barum ct fortiltitlinis, spiritu scientiae et pietalis (I&ri.

passioiittm virttlenla radice procedat. Sed ullciius xxt) ; et tu in odoreai uuguentoruui istorum cuire-
progredi dolor prubibet, ct ad flendi magis ncgo- bas (Canr. i). Piteccssit te humilisillespiritualis per

tium reeens mors Simonis mei violenlcr iuipcltit. ardua et mouiuosa, itinera sprgcnn sua aromatibtis
Hitic forle timor ille nocturnus, meiitem cxagitans myrrh;e ct thuris, ct univcrsi pulvcris pign»eiilarii

incam. Hinc terror ille somniorum, nccessaiinm ct ttt in odorcin unguentorum isionira cnrrcbas. Pr.c-

niibi quielem eripiens ;

qttia vidclicet dilcclissiiuus ocssit puerunt suure pttcr Jesns.oslciidciispipra^sc-
meus subito rapiendus crat e tcrris. Ncc miran- ^ pitiin paupcriaiissiue, reclinaiorium humititaiis sucp,
dum, si mea mens quadam sui perttirbatioiie cjus cHbictiluni cbaritaiis stuc, referiuni Qoribus grali*

prajsagiebatur excessum, cujus vita lain dclectabi- sitre, pingwcsccns mellc ditlcediuis su.t, respersu.i»

liter fruebalur. Ecce jam timor, qucm timebam, balsamo consolationis odorcm un- 6uae, ct lu in

evcnit mihijetqtiod vercbar, accidit. Quid dissi- guenlonim istorum currebas. Nescio quid .raguum,
mulo ? Cur sileo ? fortassc idcirco maitct super me quid im Labilc jam tuwc mens illa pncguslaveral,

ista tribulalio. Procedat ad oculos, proccdat ad qu:c corpuseulo famc delicicnli, quasi juniento las-

linguam, quod corde legitur ;tacrymarum

si forte scsccnti, fcni pabulHm ercdidtt iiiinislramlniii. Fiu
guUulis, stillulisque vcrborum, conccptam intimis gicbal pitis pucr a facie patiis sui, swl ntagis ad

pravcordiis mcestiliam, cor dolcntis cxsudcl. Misc- facicnt pnlris sui. Voluil qnidcm oblivisti pt^puluin

remini mei, miseremini mcl, si qui cstis amici suiim, et uon;um palris sui, ut concupiscerfit Rex,
mei, quia manus Domini lcligit nrc (Job xix). Mi- Rcgis filitts, dccorcm sutiin, cl csscnt dito in spiritu

lamini lacrymaulcm, imo magis ntiramini viven- iiiio, qiiatcnus cjus ficrel pater per gratiam, qui
tem. Quis cnim non mircitir Aelrcdum sinn Si- illius cst per uaturain. mira dcvotio ; o mira
mone vivcre, tiisi is qui ncscit quam dtilce fuil si- sui ipsius oblivio ! Parum fuil .Ttnulaioi i vcnerabr-
 ;u SPECILUAI CHAIUTATIS. — LIB. I. 512
li palriarchae Josepli, reliclo raulicri jEgyptiae pal- A tle palre stio ? De parritida diei debuit; de pccca-
liolo quo lcnebaiur astrictus (Gen. xxxix), iiutium tore boc dici debuit, quia mois pcccaloriim pes-
e manibus amplcctentis elabi, sed insupcr evan- sima. Pium erat, vclle mori pro iinpio, ut essetqui
gelicae perfeelionis strenuus exsccuior, de crastino pceniteret, esset qui fleret, esset cui miseieretur
uon eogitabnt. Dcnique iter laboriosum satis sine Deus, ne in arlernum periret. At illi translati ad re-

viatico arripiens, deficientibus jam jamque prae quiem non eranl ulterius in banc miseriam revo-
inedia membris, i audivi, inqtiit, servos Christi candi non eral tot timoribus, tot doloribus ilerum
;

herbis pasci. Quare non et nos ? i Divertensque subjicicndi.

pauluium ab ilinere, coepit carpere. < 0, inquit, Denique Wachel plorans filios suos noluit conso-
quam dulce ! bone puer, quid libi sapiebat ? lari (Jer. xxxi). Quid plorabat ? Affeclus. Affeclti»
Quid rogo, bcrba illa, an lides ; fenum, an cbari- autem consolaretur, si filius a mortuis revocaretur,
las ? Sapiebat plane, sed Jesus in corde ; et ideo si ejus aspcclibus mater ilcruin frueretur. Hoc no-

fenum in orc. Unde, qtiaeso, undc ista puero ? Tua luit Rachel. Quare ? Quia si iile a niortuis revoca-
sunl isla, Domine Jesu, qui das et accipis, prae- retur, de bcatiludinc in miseriam devolverelur. No-
stas, et exigis. Quis enim libi dat aliquid non tuum luil ad
autem ut filius revocaretur : scd ut illa

Sed el si quis dare volueril, quod a non acee- ™ lilium in requiem assumeretur. Affecius filios re-
te

pil,non dignaris accipere. » Accepit igilur, Do- quirebat, ne revocarentur, affectui ratio obsislebat
mine Jesu, puer iste; accepit a te, et reddidit ; ac- malris vero assumptionem divina providentia dif-
cepit, et obtulit. Accepit et obtulit lianc mentis de- ferebal : Ideo Rachet plorans filios suos noluit con-
vo.ionem, hunclidei fervorem, hunc dilectiouis ar- stilari. Similis causa mihi. Doleo dilectissiuium
dorem. ineum, unicordem meum mibi eropium, gaudeo
Tua ergo omnia, Domine, qui primordia conver- eum in xlerna labernacula assumptum. Quacrit af-

sionis ejus his miraculis dedicasti, qui piae con- fcclusdulcem ejus prsesentiam, qua delectabiliter
versationis ejus gratum postmodum sacrificium su- pascebalur sed non acquiescit ratio, ut dileeta
:

scepisli, qui nunc holocaustum illud acceptissimum mibi anima carne soluta ilerum eariiis miseriis ad-
in sublime illud lemplum tuum misciicorditertrans- dicatur. Oplal aniina mea sinuil cum illa sua por-
tulisti. lbi in sinu Abrahae requiescil Simon meus, lione frui amplexibus Chrisli, sed obsislit inlirmi-
dulcissimus aiuicus meus, tuus autem pauper, Do- tas mca, obsislil iniquitas mea,obsistit eliam diviua
inine Jesu : ibi rcquiescit, translalus de morte ad providentia. Certe qui parr.tus erat, iutravil cum
vitam, de labore ad requiem, de miseria ad felicila- r. sponso ad nuptias ; mihi misero adhuc elausa est
tem. Ecce qui dolere coepeiam, inveni unde gau- janua (Maltlt. xxv) : Uliuam, Domine Jesu, utiuam
deam. Iuveni plane, sed in te, mi dilecle fratcr, quandoque aperiatur Spero aulcm in lua miseri- !

non in me. Nolite ait, flere snper me ; sed super

, cordia, Domine, quod aliquando aperialur. Prce-
vos ipsat flete (Luc. xxm). Tibi, mi dilecte fraler, misi primitias meas pracmisi tbcsaurum meum ; ;

tibi congaudeo ; sed mihi condoleo. Tibi gatiden- praemisi non modicam mci portionem. Sequalur ad
dum est, ego fleudus, ego dolcndus, qui possum le quod mei reslat. Ubi est tliesaurus meus, ibi sit

sine Sinione vivere. Mirum lamen, si vivere dicen- etcormeuni. Sequar hic, Domine, itineraejus, ut
dus sum, cui ablala est lanta portio vilac meae iu te fruar consoitio ejus. Et poteram quidcm, Do-
taro dulce solalium percgrinutionis meae ; lam uni- mine, licei lento pede, cuin oculis bic objiccretur
cuin levamen miseriae nie* . Quasi avulsa sunt vi- pia conversalio ejus ; cum supcrbiam meam rclun-
scera inea, quasi dilaniala iufelix aniuia mea. Et deret conspccta humilitas ejus, cum inquietttdiii-Mii
vivere dieor? miserum, o dolendum vivere ! sine meam reprimcrel considerala tranquillitas ejus ,

Simone vivere. Flevil patriarcha Jacob lilium suum cum levilas mea conslringeretur freno mirae gravi-
(Gen. xxx vii) : llevit Joseph patrem suum (Gen. l): lalisejus. Meinini me saepe, cuin oculis huc illuo
flevit sanctus David Jonathan charissimum suum D que discurrcrem, ad unum ejus aspectum lanto

(// Reg. i). Omnia haec mibi unus Simou fuit. Fi- ptidore perfusuin, ut subito intra menietipsum re-

lius xtate, pater sauclilate, amicus charitate. Plora ceplus, manu gravitatis oninein illam compcscc-
ergo, roiser, charissimum patrem tHum, plora aman- rem levilalem, ac me ad mc colligcns incipoivm
tissimum filium tuum, plora dulcissimum amicunt mecum aliquid utile actilare. Siinul quidcm loqui
tuum. Rumpantur cataractaa mjscri capitis, dedu- ordinis nostri piobibebat auctoritas, sed loqmba-
cant oculi lacrytnas per diem et noctem. Plora in-* lur mibi aspettus ejus, loquebatur mihi iucessus

quam, non qnia ille assumplus, sed quia tu reli- ejus, loquebatur mibi ipsum silentium ejus. Aspe-
ctus.Pater mi, fraler mi, fili mi, quis mihi del, ut clus pudieus, maturus incessus, gravilas in Sur-

ego moriar tecum ? Nollem enim pro te. Hoc enim mone, silcnlium sine amaritudinc.
non essel tibi, sed polius mibi consuluissc. Dice- Denique hoc ultimo anno vilae suae, quasi fu-
l>at quidem hoc de filio parricida sanclus David : lurae vocatiouis suae non inscius, quauta tranquil-

Abtalon fiti mi, /i/t mi Absaton, quis milii dct, ut liiate, quanla pace, quanta circumspectione vitain
tgo moriar pro te ? (II Rcg. xvni.) Nunquid boc cxigebat Videbalur qnasi oinniiiin exlerioruiu
!

dixitdc Jonallia amico suo? Nunquid lioc Josoph ctiam nui oblitus, ac infra quasdam suae mciitis
RU B. AELREDI ABBATfS RIEVALL. OPP. PARS I. — ASCETiCA: m
indusus angastias virum i!lu n exprcssius dcptn- A hilarior, sermo facilior, spcm revocandx salutis
xissc, quem sanctus Joremias propheia describens : augebant. Porro cum caput tuutn suaviter rerli-
livnum est, inquit, viro, cum pcrlavcrit jngnm ab nans spiritom reddidisses, olidormisse !e credidit,
ndolesrenlia ; tcdebit solns, ct tacebil, quia levabil non obiisse. Tibi ergo, mi dilecte fraler, tibi con-
te super te (Tltren. m). Suscepil quitlem jugtim di • sultum est, qui cum lanta tranquillitate transiisli,
scipliriap tuc, Domine Jesu, florescente seiale, eli- qui pacifica tua mortc, a pocis minislris le fuisse
gens arctam ilfam viam quue ducit ad vilain, in suscepium, manifeslissime prodidisli. Ncc mirum.
sudore vuitus sui vesci pane suo, et alieno judicio Non cnim boram illam horruisti, sed polins desi-
Buam subderevolunlatem. Portavit etiam grave ju- derasli, qui pridte quam a nobis discederes, visi-
gum infirmilatts ab ipsa adolescenlia, quacnm os- tanti te nionaslerii nostri pra?posilo, nullas le nl-
que ad extrewa cjus per octeniiiuni, ut reor, sine lcrius vilse rnducias optare dixisii. Quid igitur pro-
ulla interpolalione palerno flageflasti affeciu. Et fecisti, o anara mors?quid prnfetisli ? Invasisti
ideo exlerius niliii pene invcniens (|iio obledaie- ccrle labernaculiim ejus, in quo pertgriiiah&Htr,
tur, in inteiiorem sua? mentis soliluilinem sese re- sed rupisli vinculum quo lcnehator. Obi uisti doini-
closerat, solus sedcns el lacens, non tamen otio eilium quo interim fruebatur, sed tulisti sarcinam
lorpens. Scribebal eniinvel legcl.at, vd medit tioi.i
" qua premebatur. Scimus, inquit A|>osiolus,<7uoiii/rm
Scripturarum, quippe cui crat vigil scnsus, secre- st terreslris doihtts nostra liujm habitalionit dissol'
iius inlendebat. Vix cum priore sallem dc necessa- valur, quod (edificalionem hubemus domum nonma-
riis loquebatur. tanqnam surdus non
Incedebat nufactam a Deo, aternam in coclis (J/ Cor. v). Ergo
andiens, fcl sicut muius non apciiens os suum, fa- jam illa anima amica virlutibus, quieiis cupida,
ctus sicut bomo non audiens el non babens ii; ore shuiiosa sapientise, viclrix nalurne, exuto luijnscar-
suo redargutiones. Verum. si quiseum accepta oc- nis involucro, hberioribus, ui ita dixerim, pennis
casione quolihet convenirct affalu, tanta mox re- ad illutl sublime et purum bonum evolal : ac diu
dolebal in ejus sermone suavitas, tanla in tultu cupitis Christi cxcipitur amplexibus. Sed caro, in-
sine omni dissoluiione apparebat hiiarilas , ut quis, lerrse mandala, in cineres sohitur. Ila plane.
quarn fuerit silenlium ejus vacuiim amajritudinis, Sed quid exsullas V Mortua est, ul vivilicelur ; dis-
plenum dulcedinis, ct modus loquendi, el htimilifas solvitur, ul melius reparetur. Seminata co> csl in

proderel audiendi. Ecce quid perdidi : ecce quid ruptione ; sed surget iu incorruplionc. Seminala
amisi. Quoabisii, o exemplar vilse meae, composilio cst in ignobilitate, sed surgci in gloria. Dcnique sc-
morum meorum ? Quo abisli, quo rvccssisti » Qitid ^.
minaium cst corpus auimnle ; surgct spirituale.
faciam ? Quo me verlam ? Qucm milii jam sequen» Vbi est, mors, vicloria lua ; ubi est, mors, slimvlns

dum proponam? Quomodo avulsus e; ab amplexi- tuus ? (1 Cor. xv.) Cerle ubi videris in cuni aliquid
bus meis, subtraclus oculis meis, sub:!uc(us oculis fecisse, tnde convinceris profursse. In me ergo lo-
mcis ? Amplexabar le, dilecte fraler ; non carne, tum luum virus evomuisti ; et illum appctcns dira

sed corde. . Osculabar te, non oris atlactu, sed tnilii vulneia inflixisii. Ego ego luli, quod aniarilu-
ineiitis affeclu. Dilexi te, qui me ab ipso inilio con- dinis, quod acerbitalis, cui ablatus esi dux ilineris

versionis meae iu amicitiam suscepisti, qui te milii t«ei, magislerinm conversationis mea;. Sed quid-
prae cxteris famiiiarem exhibuisli, qui in ip*is vi- nam est, o anima rnea ? quod dulce illud funus tan-
sceribus animae tu.e me Hugoui associasli. Tanla diii sine lacrymis aspexisti ? Quid est quod dile-

cnim libi crat circa utrosque dilcclio, lam similis ctum tilii corpus iMud sine osculis dimisisli ? Dole-
affcctio, tam una devolio, ut, sicut niiiii videor ex bam miser et rugiebam ; et ab inliiuis prajcordiis

veibis tu s collegisse, neulruin alteri luus praefer- tralie'. am longa suspiria ; nee lamen flebam. Tan-
rel affectus, quamvis ejus saitctitalcra inilii omnino tuinqite mibi dolendum esse pervidebain, ul ncc
praeferendam certa ratio judicarcl. Cur crgo me crederem, eliam cum vehemenlcr dole- dolere me
abscnie transiisti Cur quem solum pro duobus D rem. Sic poslea scnsi. Tanlus quippe stupor men-
?

prxsentem babuisti, discedens prasenlem noluisti? lcin invaserat meam, ut eliam nudatis jam ad la-

An parcendum uiriqiie, scilicct et libi ct milii aesli- vacrum membris transisse non crederem. Hiraliar
ir.avibti, ue meos conspeclus tuus exitus afllictaret, enim eum, quem arctis dulcissimi amoris vinculis
et bctum luiim exilura ac tranquillum doior mcus milii astrinxeram, subilo elapsum manibus : mira-

velmoJicc contristar< t ? An forle, quod magis cre- bar aniiuam illam, quae cum mea una erat, sine
do, libi soli pietas divina prospexit, ul tranquillam 'mca corporis exui posse complexibus. Sed jam ces-
ac pacilicam illain auimam in desideralam libi pa- sit ille stupor affeclui, cessit dolori, cessit compas-

iriam ab bujus vit.e miseriis ruin omni tranquil- sioni. Nunc qutd agilis, oculi ?NoIite, quasso, par-
litale transferrei, ac corporei babitaculi vinculum, ccre : nolite dissimulare. Prasbete in exsequiis, di-
le pene nesciente, tanta solverel facilitate, ut nec leclt mei quidquid babetis, quidquid potestis. Quid
niodicus rnortis linior dilectam sib. animam inole- erubesco ? An solus ploro ? Ecce quot undique la-

slaret ? eryms, quol gemilus, quot suspiria An hae lacrymas !

Denique is qui leclulo accubabat tuo, nullurn in reprehendcndae ? Scd excusant nos iu;e lacryma?,
le vicinae morlis dcprchcndit indicium : iuio vultus Dominc Jesu, quas in morle amici iuifudisli(io«»*.
545 SPECULUM CHARITATIS. — LIB. II. 54«

11), exprimcnles quidem nnslrara

nffeciionem ; sed A vociem gratulabundus erumperct Mi&ericordwm, :

luam insinuantcs charitalem. Induisti Domine, no- misericordiam, misericordiam. Conabatur, ut aiunt,
slrx infiruiilalis affectum, sed quando voluisli : versiculum illum cx integro psallere : Misericor-

ideo et non florc pnluisti. quam dulces lacrymx diam et judicium canlabo libi, Domine (Psal. c).

tux ! quam suaves ! quantum sapiunt anxix Yertim, ul reor, primi illius verbi dulccdiue revo-

mcnti meaj quantum consolantur! Ecce, inquiuut,

! caius, in cjus repelitionc familiarius immoratus,
quomodo emubat euni (ibid.). Et ccce quomodo denique convertens sc ad eum qui ejus lectulo assi-

meusSimonamabaturabomnihus, ampleclebaturab debat, eumdem sermonem crebro repetiit. Ceruciis

omnihus, nb omnibus fovebatur. Sed foile judicant quoque illum quodtun quasi stupore suffundi, velul

nunc aliqui forles lacrymas meas, nimis carnalem indignalus lantam ejus inscnsihihlatcm, quod vida-
cxistimantes amorein meum. Interpreleulur eas, ut iicet simili non periundercliir dulcedine, simili sa-

volent ; tu^futem Domine vide eas, respice eas. porc frueretur, ccepit manu quasi \eILe cxeilare
Vident alii quid extcrius agilur, quid interius pa- sopitum.etexpressiori, arcliorique voce iugeminat
tiar non altendunl. Ibi lui oculi, Domine. Ccrle in Misericordiam,misericordiam. Qsiid est quod inlueor,
oeulis meis nihil habuit hic mi Dominc? Videor mihi certe quasi oculis cerne e
servus tuus, quod vel
impedimento ad tuos transire ampiexus. Sed B mentem illam, ad hujus versiculi hauslum quoda-.u
ei sit

nemo scit hominum quid agalur in homine, nisi inrffabili gaudio resolulam, dum cerneiet peccata

spiritus homiiiis qui in ipso esl. Tuus aulem, Do- sua, immenso hoc pelago divinx miseralionis ab-

miiie, oculus penetrat nsque ad divisioncm animx sorpla, nihil reliquisse quod premerct, niliil quod
et spiritus, compagum quoque et meduilarum, cl cjus conscientiam vel modice obfuscaret. Libet iu-

cst discrelor cogitationum, et intenlionum cordis. lucri animara illam, fonte divinae misericordix dilu-

Et, ut ail quidam laudabilis scrvus Y<v eliam lau- : lam, deposito pomlere prccatorum, ipso naturali
dubili filts hominum, si remota pietate discutiatur. impulsu lcvissimis quibusdam moribus ad superioa
Eoce, D~mine, unde tinior meus, ecce unde lacry •
conari, cainisque exuviis jam jamque exui geslieu-

inx. Attende eas, o piissime, dulcissime, misei icor- tem, ipsam lanluni Dei misericordiaiu, cui lota in—
dissime. Suscipe cns, o tinica spes mea, unnm ct nititur, meditari. Eia, coiivciierc nunc, o anima,
solum refugium meum, unis intentionis nicie, Deus in ref}uiem tuam, quia Domiuus benefecil libi ;

nieus, misericordia inea. Suscipe eas, Domine, sa- transi ad locum tabernaculi admirabilis, usque a.l

crilicium, quod (ibi offero pro dileclissimo amico domum Dei, iu voce exsullalionis et confessionis,
nieo, et si qux in cum maciilx resederaiit, aut
r sonus epulantis. Ego te prosequar lacrymis nit-is,
• • . • • r^ . *-*
t | •
ignosce, aut milii imputa. Ego, ego perculiar, ego prosequar te qualibuscuuque precibus meis, proso
flagellor, ego totura pendam ; tantum, quxso, no quar te affeclu meo, prosequar ipso singulari Me-
illi abscnudas beatam facicm tuam, ne illi sublra- dialoris noslri sacrificio. Et tu paler Abraham,
has dulcedincm luam, ne illi diffcras piam conso- ctiam atque etiam extende, ad suscipiendum hunc
lationem hiam. Experialur, ini Domine, dulccdinem pauperem Jesu, alium quemdam Lazaruin (Luc.
inisericordix lnae, quam tam vehemenler oplavit, xvi), manus tuas, apcri gremium tuum, expande
de qua lanla securiiale prxsumpsit, quam lanlo sinum, et a viix hujus raiseriis rcverlentem pie su-
aflectu comniendavit, qux ei tam delectabiliter sa- scipe, fove, consolare. Mihi quoque misero, quali-
puit nocte illa, cum cxleris sese ad quielem reci- cunque dileclori suo, in ipso sinu tuo cuin ipso
pienlibus, uno ei fialre ad excubias reliclo, iu hanc aliquando locum quietis indulge. Amen.

LIBEU SECUNDUS.
In quo obviat auctor querclis quorumdara.

CAPUT PRIMUM. D in ea el spiritualis interioris exterioiisque hominis

Quid i'h primo libro proposuerit considerandum : et circumcisio, vera mentis sabbatizatio;'veritas sacri-
quod munifesle viliosi ab hac sint consideralione ficiorum, et omnis sit pleniludo prxceptorum. Et
removendi. de circumcisione quidem superius pauea perslriiiAi-
Superiore opusculi hujus parte de charitalis per- mus, mentis sabbatum nusquam, nisi in charhate
fectione disserentes, in ea omnium virlutum sum- esse, aut esse posse, ostendimus. Ipsa est namque
niam consiatere, sieut valuimus, demonstravimus. jugum illud suave, et onus leve, ad quod nos Sal
Ncque enim virtus diccnda est, quam radix ista non valoris invitat clemenlia. Et invenictis, inquit, re-
protulerlt; nec opus perfectum xslimabilur, qtiod quiem animabus vestris (Matlli. xi). Vcrum, quia
finis istc i.ou concluscrit. In hac et legis consum- plerique nostrnm, qui videmur huic jugo suppo-
matio ct cvangclica probatur esse perfcclio : cum suisse ccrviccs, iu multis convincimur Iaborare,
547 D. AELItEDl ADDATIS RIEYAI.I. OPP. PARS I. — ASCETICA. 548

eonati snraus oslcndcrc, raptivitatis jugum liiinc A a-stus acstibus animi tcmpercntur. Qui.s ciiim labor
parlurirc iaborcm. Undc iria illa proposuimus con- adulicris? qu* pocna latronibus? Illis, ul male cu-

sidcramla, iu qtiibus evangelisia Joannes omnige- pitis excipiantur amplcxibus ; islis, ut alicnis spo-

«am videtur comprehendisse cupidilatem, coucu- Iiis perfruautur. Sud iltc inlerius face bbidiuis ar-

piscenliam sciliret cainis, eoncapiscenliam oculo- dens, quid exlerius patialur, ignorat; hunc avari-

rum et superhiain viise (/ ioatu n). Scd intervc- tic flamma sccrctior manif, sias facil pamas corpo-
nienle morie dilcclissiuti nostri inierrupliitn est i is non sentirc. De quihus propheta : Lt inique aqe-

opus : aUquodqtic lempus lacrymis et planctui in- rent, lnboraveruni (Jer. ix). llis igitur diligenler

(lnlgoittes , iianc < onsiderationem alteri exordio inspectis, patet profeclo nequaqam exteriores ror-

rescrvavimus. Igitur ut a Pauli verbis sumamus poris passiones iuteriorem parlurire lahorem, scd

iuitium, dieinius quia radix omnium ntalorum ett radicem internis visceribus residentem, qnidquid
cupiditut (I Tim. \i), sieut a diverso radix omnium exterius rcri<lit, pro sui conformare natura. Quid
viriuium charilas. Proinde quandiu in ipsis animae enim est quod duobus ad eamdem mensam resi-

prax-ordiis radix haee viiulenla rescderit, licet sum- denlibus, cisdem apposilis cibis, alter exsultal,

maiiin >|iii Jam ramusculi recidantur, gcrmine redi- murtnurat alter? Quid, quod cisdem cxceptis vulne-
vivo nccesse est alios pullulaie. donec radix ipsa D ribus alter iristiliac languore dejiciiur , altcr mita
evulsa radicitus, unde perniciosissima viiiorunt jucundilale perfunditur; duo simul orbilaiis sivc
soboles oriatur, ultcrius non reiiuqual. Porro sunt paupertalis inforlunio feriuntur, et lameu iste bla-
quidam, qui munifcslioribus, el, ul ita dicam, cras- sphemat, graiias agit ille. Eadem species utriusque
sioribus implicali viliis, confusionis suae nolain ingeritur oculis, el unus lurpiler commovetur, alius

prima mox froute piaetendunt quos a pracsenli : soliia sibi pace perfruitur. Oblata occasione houo-
consideralione aeslimo semovendos; quud corum ris cujuslibet ambiendi, atter lania dominandi libi-

raenlcm omni vacuam requ e salis superiusdemun- diuc iiiflammatur, ul spe culminis potiundi nihii
slrainni sit. At nos qui evangelico jugo, quod sua- sceleris committere perhorrescat ; adeo alier ali

vissimum Salvaloris sententia manifestat, Doinini- hac passione liber exislit , ut oblatas quoque di •

coque oneri, quod levissimum cjusdeiu nibiloininus gnitatum infulas , aut non , aut vix suscipere ac-
probat aucloriias (Malih. xi), videmur meutis hu- quiescat.
meros subjecisse, et taraen conviiicimur laborare, CAPUT III.

nos, inquam, professores cruci» Cluisti, assumpla Quod omnia accidentia cltarita» tua temperel iran»
< lave verbi Dei, reserentes claustra pecloris noslri, -. quillilate , cupiditas omuia tua corrumpat per-
versitale.
ct peueiranies usque ad divisiouem aiittnae ac spi-
riius, iompagu.il quoque ac mcduliarum, discerna- Nonne et corporibus idipsum accidere mauife
mus cogitaliones et intentiones cordis; ct sine slum est, ul pro sanilatis uliquc qualitate, ea, quse
adulatoi ia palpatione quid in ipsis animx reccssi- exlerius accidunt, aut motesta cxperiantur, aut
Ihis secretius latitet pervideulcs, ipsos potius mor- grata ? Nam cibus, qui roorbum anget alterius, al-

boruin raJices eruere cunemur. lerius proficit sanitati el soi qui lumen oculo eripit

CAPUT II.
lippienti, sano jocundius illucescit. Sicut ergo in

Quod lubor exterior pro interioris qualitale formetur, corporibus, pro interioris nalurae modo, ea qux
ti ab illo uliquando minuatur. extcrius adhibentur, aul salubria inveniuntur, aut
Sane labor isle non carnis, sed cordis est, sicut ooxia, ita praemissis indiciis facile pervidetur, ex
ct requies de qua aginius, cordis conslat esse, nou inlcrna mentis qualilate hujus requiem, islius pen-
caruis, quauquam exlerior labor pro intcriori qua- derc laborem. Mentem enim, quam suavissimum
litaie formctur, nccdicendus sit exter 01 labor ullus, ac tranquillissimum Domini jugum, charifas vide-
si iulerior fuerit nullus. Verbi gralia, attende ve- licet perfecta possedcrit, in suas. tranquillitalis sta>

nalores vet aucupes, vel quoslibei talium vaiiitaium D tum accidentia quseque transfundet, non sineus eam
sectalores. Si exteriores corporis motus perspexe- ullis rerum perlurbalionibus commovei i, scd ipsxs
1 is, quid laboriosus ? Si mentis quatitalem ,
quid rerum permutaliones ad sui profeclus usum pro" e»
deleclabilius? Idipsum, etiam iu laudabilibus indi- nire compclleiis. At si mens gravissimo fuerit jt.go
cure facillimum cst. Quantus apnstolis labor exte- quandiu quidem nulla fueril
cupiditatis addicta,
rior ! cum iu carcerem traderentur; cuin astringc- commotionis occasio, dominici jugi suavitatem re-
eutur viuculis ; cuin flagris accrrime c«dcrenlur. quics remissa mentilur : scd causa cujuslibel tndi-
El lamen ibanl gaudentet a contpectu concilii, uuo- gualiouis oborla, mox de cordis recessibug quasi de

niam diqni Itabili $unt pro nomine Jetu contumeliam abdilissimis cavcrnis, besti.t sasva prorumpens. di-

jnti {Act. v). Quam multis tunc sacrilcgis similis rissimis passionom morsibus miseram auimam
ptena! sed quiadUsimilis conscieulia, illi utrobique lacerat et cruentat, nullum paci, iiulluin ei requiei
miserl, et intcrius el exlerias laborabant; Isli ad tempus indulgens. Computrescat iiaque jugtim a
inieriorem requiem in poenis exterioribus cxsulta- facie olei, joguin scilicet cupiditatis a pr;cscniia
bant.Nec miraudum, cuin plcrumque inlcriore la- cbai itatis ; cl statim expei ilur sarciua Clirisli, Ul ait

bure exterior minuatur et gravissimi coiporis : quijam, qtiam sil lcvis, quain suavis quam jucunda^
 »

549 SIECULUM CHARITATiS. — LIB. II. m

quam incoelumrapiens,cla lerra cripiens. Qnocirca A lia qmerilur spirilualis. Sic uimirum, sic errant

si requiei hujusdulcedineni voiumus experiri, iaboris qui physicis argumcnlis, magis quain pncceptis
uostri eausas et radices sollicite exquiramus, non apostoiicis inniluulur. Plane bsec esl sapienlia, nn»
afleclu tepido, quasi ferro reluso, exteriora lantum dcsursumdescendens, qtue primumquidem pudica,
reeidentes. sed ad ipsas morborum origines vebe- esl deinde pacifica : sed prorsus terrena, animalis,
mcntiori desiderio penetrantcs. diaboiica. Haec estsapientia verbi, qua? cum suavi-

CAPUT IV. talem doccat carnis, crucem Christi evacuarc coa-

Quod a iriptici cvncupiseenlia omnis labor interior tcndil : in qua profecto quanlum ad carnem nibil
orialur. esl suave, nihil moile, nihil lcuerum, nihil omniuo
Puto aiilem, quia si sublilius indagemus, quid- deiicatum. Sud non illa evacuatur. lila potius hanc
quid nobis laboris oboritur, vel a carnis concupi- delicatam doctrinam evertit ;
quam clavi sacris iu-
scentia, vel a concupisccnlia oculorum, vei super- ditimembris expugnant ; quaro lancea illa dulcibus
bia vitae, quasi quibusdam venenosis fonlibus deri- impressa viiceribus acumine salutari debellut. Ego
vari, manifestissime cognoEcetnus. Si ergo adbuc proisus coutra senlio, auduclrrque prouuntio, car-
cibus me contristat asperior, iaborcra mibi concu-
uis alDiclionem, si sana praecedal inleniio, et fucrit
piscenlia camalis indicit : nec idco laboro, quia " servata discretio, quam lameu non propriacoujeclu-
jugum Christi suscepi, scd quia non plene jugum ra.sedexemplismajoruineapcreoportet, ne f rle re-
cupidilalis abjeci. Quid si lautioris edulii infiamma- missio et dissolutio sub colore se discrelionis olipal-
lus ardore, vilioris appositione conturbor; vel si lient ; sic, inquam, caruis afflktiouein non spirittii

solito minus, vel si tardius, vel negligentius prae- conlrariam , sed nec divinam minuere cousolatio-
parelur, murmuralionis peste cousumor ? Quid nem, sed potius senlio piovocare : adeo ul haecduo
inihi has paril anguslias, passio cupidilatis, an semper aequari in hac dtiutaxat vita exisliiuciu

suavitas charilalis ? Quid si monachus quis pro exieriorcm sciiicet tribulatiouem, etiuieriorcm con-
numero noeturnalium iectionum a suo praeposito solatioucm. Quid ergo, inquis ? Tuaene senlenlise,
numerum sibi exigal ferculorum : et pro soiemni- mngis quam proprice credam expenenliae? Ll quid,
laiis cujuslibct excellentia dapes csculenliores, ac 6i alius longe aliud se textctiir expertuiu? Cui vo

peregriiioscxpet.il sapores?Quid si, cura horum struni potissimumcredam ? Tu arrepta aicliori con-
aliqoid aliqua occasione defuerit, in lites ac con- versatione diminulam tibi autumas graliam spiri-
tentiones erumpal ; ac pessimae passionis aestus tualein : ille quomagis aflligitur, eo majoreiu divime
ferre non sustinens, importunis clamoribus, occul- « duleedinis gratiam experitur. Cujus ergo seuteutiaa
lis susurtationibusfrairum pacem perturbet?Nonne accommodanda est lides ? Au ct bic physicis > atio-
ci juguin iiujus miscrae servitutis, ac vUissimi la- nibus divinam gratiam substerncndam puiabiiuus ?

boris anguslias, coucupisceiilia mundialis invexit ? Absit, ahsit ! Plane cui vult miseictur. Forie ergo
Quos benc Jycobus redarguens Unde, inquil, litet :
huie diviliis et deliciis aflluenli suie consolationis
in vobts? Xonne ex concupiscentiit
et conlentiones dulccdiuero imperlil : quam a pauperculo suo pro
vestris, quce militaut in membiis vestrit (Juc. ivj. se quotidie morienti rigida censura suspendit. Ab-
CAPUT Y. sil hoc de ilio dulcissimo, suavissimo, piissimo,

De eurum tenlenlia, aui exteriores labores charitati eoinpalicntissimo scntire. Sed si ego dico, potes
el inleriori dulcedini dicunt esse coutrariot. dubitare : si autem Christus dicii, lucreticum est
Sed assiduis, inquis, vigiliis corpus tabefacere ; nou credere.
quolidiaois laboribus carnem allligere ; vilissi-
CAPUT VI.
mis cibis membtorura labefactare vigorcm ; uon
Apottoiica et prophelica auctorilate pramitta tenleth-
fiolum non modici laboris; scd el ci, quam laulr> tia confutatur.
pere niteiis commendare, adeo charitali co.slal Accedat ergo ille athleta fortissimus, testis fide-
esse contrariuiu ut totam mentis suavitaicm D |is»imus, disputator cgregius, in quo Chi istus Jo-
cvacuai>6, omui eam spirituali dulcedine reddat quitur, qui pro Christo quotidic moritur, qui om-
cflelam. Haec est illa ridemla quorumdam opi- nem tribuiationcm patitnr, cui foris pugn«, iulus
nio ,
qui spiritualem dulccdinem in caruis quo- limorcs, qui castigat corpus siium et iu servituiem
dammodo suavitate cousliluunl, assercnles corporis rcdigil, qui non gralis paium siium iiiandiital, sed
afllictioncni coutrariam esse spiiilui, exlcrioiisque in fatigatione nocte ac die operatur, rujus utanus
hominis passiones inlerioria miuuure sancuiatem. et[hisjsibi,etqai cum eosuut, necessariu solmiiuiH-
Cutn eiiiin, iuquiunl, caro ac spiiitus afleclu sibi liaut: qui deuiqiie in labore el aeumna, in vigiliis

naturali cohaereant, uecesse est suas invicem coin- miiltis, in fame el sili, in frigore et nmliuiie, sub
rouniccnt passiones ; ac sic impossibile, ut non signis Jesu acerrimus miles iusiidat : iltc, inquain,
bujus oppressione alterius hilaritas pertuibelur, ita hanc dirimat quatsiionem, el titrtim lauta Irihiiiatio,
ut in illud gaudium spiriiualc moeroris quadaraan- lain mira fatigatit, d^isolalionem ci subtraxeril
xictale dejeclus spiriius nullalenus valeat respirare. etU-
spiritualem, oslendat. Forte capui lot vigiliis
Acutc haec vel investigari vidcntur, vel probari. buribus, ab omui humoie nalurali 6iccaium, nul-
rem pudendam ! sccundum regulas Ilippocratis gra- lam produccrc lacrymam pnevalebat et cor ob tot ;
S*l B. AELREDl ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS I. -- ASCETICA. 552

pressura marcidum, nihil spiritualis dulccuinis A Fremal mundiis, sacviat mundtis, inscctclur odiis.

hauricbat. Sed vidco cum scribciilcm quibusdain, aggrcdialur malcdiclis, diripiat subslauliam, coni-
cnm mulla tribulatione ci anguslia cordis, pcr mul- inaculci famam : bcnedicltis Dcus, qui consolaiur
las lacrymas ; video cnm liigcnlcm quosdam, i|iii nosin omnilribulalione noslia : L <l possimus, inquit,

antcpeeeaverunl.et uoncgcrtint pcenilciitiam ; video et ipsi consulari eos, qui iu omni pressura sutit (ibid.)

cunt gaudcrc cum gaudenlibus, (lcrc cum flenlibus Et liic noii his qui iu divitiis ct dcliciis , sed liis,

au !io iiigcmisccnlcm, co quod nolil exspoliari, se I qui in oiuni pressura sunt, suam consolaliouein

scpcrvcstiri. Dc spirituaii ejusdolccdineqiiiddicam, promitlit. El nihil qttaeslioni relinffuens, adjecil :

ciiin ad ojus suavissimuiu guslum, eliam qusc sibi Quoniam sicul abundanl passiones Cltrisli in nobis,

vi lchaniur lucia arbitratur ut stercora? Nonue tla et per Chrislum abundat consolalio noslra. Quid
niira dulcedinc provocatus, a«l ipsos Christi gcsiit manifeslius? Hocesl planc, quod paulo ante dixi-
amplcxus, Cupio, inquicns, dissolvi, et esss cttm inus, duo sciiicel hrec coaequari, exleriorcs passio-

Cltrislo, mulio eiiim meliusf {Pliilip. ,.) Nonne mira nes et inlcriores consolalioncs. Quis est ergo lam
Chiisii dileclione dcbriatus, omnem gloriam por- bcbes, lam praesumptuosus, ul conlra manifeslissi-

sus abjural, iVisi, inquil, in cruce Domini atei Jesu mam vcrilalcm et apostolicam aucloritaiem, phy-
Chriill ? Nonne fcrvore nimiae cliarilalis C sicis
(Gal. vi.) ralionibus innilens, coininunicalionem passio-

cxciltts aualhcmalizai non amanlos Dominum Je~ :ium Cbrisli contrariam esse spiiilui, ct spirilualis

sum. Siqttis, iiiqttit, non amal Dominuvi noslrum Je- dulccdinis imminucre graliam, impudenti vauilale

sum Cltrislum, analhema sit, Maran Allta : (1 Cor. ailiimel? Communicare passionibus Christi est rc-

xvi). Ipsetameiidical, ulrumsineconsolalionc insua gularibus disciplinis subdi, carneiu per abstincn-

sil Iribulalionc rcliclus, elquid inunslra tribulalio- liain, vigilias, cl iabores morlilicare, alieno judicio
nc uobis sperandum sit, manifestet ; sicque seruc- suam subiierc voluntalem, nibil obedienliai prae-

timim caput, quocl virus boc noxium humanis in- ferre, ei ut brevi u.tilia cotnplcclar, professioncni

siL>ilal acusibf.s , upostolico mucrone confodiat. uoslram, quae secumlum Hcgulam beaii Beucdicli
Jpsius naiuque sunt iucc, qui super vcntrcm repil, facla est, exscqui, lioc esl, passionibus Christi par-

qui lcrrani CGmrdil. qui sub umbra dormil i:i iucis licipare, lesle eodeni legislalore nostro ,
qui ait

hunientibus, qtii negotium venlris et l.bidinis, sob (21):« Elita iu monasterio usquead finem pcrsevc-
eolorc actilat sanctiiaiis. Sic enim facilius simpli- rantes, passionibus Cbrisli pcr patieutiam partici*

ccs quosquc ab apostolica paupcrlate ct evangcl ca penius ul regni ejus mereamur esse consortcs. »

ourjtatu sogilal extcrrendos, si majoretn diviuae lloc ipsum et Apostoltts : Scientes, inquit, quouiam
dtilccdiisis graliam, in rcmissiori vila sibi aeslimeut c aicat socii passionum estis; sic eritiset coitsolaiiouis

adfuluram. Si sanctius credent intcr epulas el viita, (// Cor. i). Quam sit autem necessaria cxlerioris
inter regalia fcrcula et apparata convivia, inler bominis alflictio, manifeslissime perdoccmur, eo-
otiosas coufabalalioncs et uocturnas polaliones, dem Aposlolo ita pronunlianle : Etsi exterior homo
madentia lacrymisora praefcrre, quam in labore ct uosler currumpitur, tatuen is qui interior est, reno-

aerninaa, iu vigiliis muliis, in fame ct siti, in frigore valur. ld cnim quod in pmsenti est, momenlaneum
ct nuditate, et propriae volunlal s morlificatione, in et leve tribulaliouis noslrcc, supra modum in sublimi-

diunia fatigalionc, in mundi ccnlemptu, ct carnis talewlernum gioria! pondus operatur in uobis ( 11
despectu. pallcntia ora siccis praeferrc obtulibus. Cor. iv). Dcnique Salomon quibus divina consola-
Dicat c:*go Paulus utrum suos in praescnti Iribula- lio sit iufundcmla, myslicls verbis declarat, dicens

lione, pius ille consolator sine conso ationc relin- bule siceram mozrenlibus, el viuum Itis, qui aiuaro

qual, ct baeresim Joviniani iterurn pullulantem, sua animosuut. liibant elobliciscantur cgcslatis suw, et

auctarilaie praeuccupel. Pernic.osior tamen bucc doluris non recordentur amplius (Prov. xxxi). Apc;!e

haercsis ;
quam Joviniani videtur, nani cum ill.t his veibis vinum illud quod laclifical cor hominis,
non diem cacbinnis el fabu
epulas abstineniias Deqtiaril, ista prseponit. Ergoqui ^ non oiio dissolutis, in

niajorcm diviuae duieedinis consolalionem, in car- lis expendentibus, scd bis qui ainaro suul animo,
ii s suavitate quam tribulalione constiiuunt, Paulum repromittit, siceramque illam, quae de pomis novis
audianl dicenlem : Dtmedictus Deus, el Paler Do- et veleribus, quae in spousi deliciis sponsa conser-
viini noslri Jesu Chrisli, Pater misericordiarum, et vat, coniicilur, non epulantibus et polanlibus, sed

Deus tolius consolationis, qui consolaiur nos invmni propter anguslias bujus vitae moerentibus, et cge-

tribulalione nostra (11 Cor. \). Sive ergo jejuniis siate et dolore laboranlibus, pronunliat esse do-

luaccrcmur, sive rtfliciamur vigiiiis, sive iaboribus naudam. Bibant, inquit, el obliviscanlur egeslatis

atteramur, benedicttis Deus, qui consolalttr nos in suie, laboris videlicet magniludinem divina conso-
omni tribulaiione noslra, ct si iapidibus obruamur, latione asserens minuendam. Cui senlentiae aperlis-
el si vinculis astringamur, et si caedamur virgis, el sitne concinit Psalmisla Secundum muUUudinem, :

si carceris toleremus auguslias, beacdictus Dcus, inquiens, dolorum meorum in corde tueo, consolulio-

qui consolatur nos iu omui tribulalionc noslra. ucs luce lcetificaverunt animam meam (Psal. xcim).

(21) S. Bcncd. prolog. Beg.

 553 SPECILLM CIlARITATIS. — LIB. II. 554
Neino ergo arJuam illam viam, quacducit ad vilam, A quielom sitscipieus. Sicut igitur divina clenienlio
exhorreal, nenio remissiorem, quam scmcl abjecil, pleiuniquc vcrbo, plerumque cxemplo, nonnun
limida infcliciiale rcpelal; sedsicut ait nosterlegis- quam correptionc, aliquando eliam flagcllo, lepidc

lator, sustincns non lasscscat, ncc disccdat : scicns vel perdile vivenles provocat ad saiutem, ita eiiani

quia secundum raiiUiludincm laborum quos tolcrat occulta compunctionc, quam vcl limor excitat, ve}

pro Cliristo , consolationcs laelificabunt aniinam gcncral aflcclus, ad melioris vitse sintum invitat.

illius. Hujus aulem viskatinnis causa bipertiia est. Fit

CAPUT VII.
enim elcctis ad profcctum, repiobis ad judicium.

Quccslio, cur quidam ampliori dulcedine in remissiore CAPUT IX

vila, quam in arctiori, compunganlur.
Quoil prtntniii genus compunctionis. sicul alia? quw-
Sed quid cst, inquiens, quod cum aliquanto re- dam gralia?, el reprobis adjudicium, et electis pro-
missius viverem ; saginalioribus ulcrer cibis, pocu- veniat ad profectum.

iis pauculum relaxarer, plusculo somno indulge- Ncc mirandum, hanc graiiam rcprobis et electis

iem, nec corpus laborc, autlanla vestium aspeiilate plerumque cssc communem, cuni excelloniiora ilii

allerercm, nec sileutio tanlo supprimerer, ita rom- cliarismata, sermo videlicet scieniiae, propheiia, gc-

pungebar, ita afliciebar, ita quadam menlis dulce- nera Iinguarum, gratia miraculorum, ctiam reprobis
dine resolvebar ; at nunc in liac districtione ita noverimus imperlita. Nam et Saul inter prophctas, ct
ariilus el siccus iuccdo, ul nec vi quidcm ab oculis interapostolos Judas. Et mulli, inquit, dicent milti iu
mcis lacrymas valeam extorquere? Et ego qux-ro a illa die, nonne in nomtne tuo daimonia ejecimus, et in

te quid de eo aestimes judicandum, qui cum immani nomine luo signa mulia [ecimus? et tunc confileborillis,

viliorum gurgite absorptus omni se spurcili.e, et quia non novi vos (Matlh. vu). Quod ut simililor de
immundilix tradcret, nibil prorsus flagilii perhor- gratia conipunctionisvideamus, compunctus Balaam,
rcscerel, in lali vila saepius compungebalur, saepius Morialur, inquil, anima mea morle juslorum, et fiant
iacrymabatur, ncc solum timore poeiue, et peccato- novissimamea horum similia (Xum. xxm). Qui pro-
rum suoruin recordatione, quod forte nemo mirarc- priam quoque perversitatcm deplorans ait Dixit , :

lur, sed etiam miro aflectu in amoris iesu dulcedi- Balaam filius Beor : dixit audilor xermonum Dei,
uem resolutus, quodam mcntis osculo ipsum videre- qui cadens apertos liabel oculos (ibid.). Nihil tamcu
tur amplecti. Quid crgo ? Hujusne aemulanda viia, bac compiiiictione profecil , qui docuit Balaac po-
lii nere scandalum coram filiis Israel, fornicari et bi-
seclandi mores, tradenda caro illeccbris, meinbra
snbdenda dukedine perfi uamur ? c bere, et comedere de idolothytis. Quam sraepc filii
libidini, ut siinili

Quis hoc dementissimus dixerit? Nec cgo isla quasi Israel in cremo correpii a Moyse fleverunt coram

ambigua ; sed sicut novit ipse Jesus, vera cl certa Domino : quibus nihil iila compunclio piofuit, pri-

pronunlio. Novi et ipse fratrem, qui cum tola die slinis concupiscentiis deuuo resolulis (Xum. xi et
saecularibus vir.s ac fcminis immistus, fabulis et alibi). Sed et imro.iucii in terram rcpromissionis
potalioni vacavcrit, scro rediens raonastcrium ita cum loqueretur illis angelus in loco flentium , le-
in lacrymas acsuspiriaerumpit, uleiiam imporluiiis vaverunl vocem et fleverunt : ei nihilominus post
gcmitibus mullorum aurcs compellet ; nec ideo vel h*c addiderunl facere maluni coram Domino ( Ju-
modicum ab bujusmodi illecebi is lemperet. Hujusce dic. n). Quid Judas ? Nonne compunctus ail Pec- :

igitur spe comnuuclionis regularis districlio dcse- cavi tradens sanguinem justum ? ( Matllt. xxvi.) Ve-
renda ; el similis csl sectanda spurcilia? Cujus 11011 rum quam nihil prosit suam perversitaietn ileran-
lioc abliorrcl auditus. tihus hujusmodi compunclio, tcslis cst Sapiens illc

CAPUT VIII. qui ail Qui baplizalur a mortuo, et iterum tangil

:

Quod triplex sil cauia spiriluatis visitationis. mortuum, quid proficit lavalio ejus? (Eccli. xxxiv.)
Noverimus ergo quia hujusmo :i visitalio non Buplizalor a mortuo, qui vitam suam omni calore
semper sanciilateni ostendit ; nam sacpe provocat, " fervoris cxperlem, vel certe viliis felidam ac sc
sacpe et conscrvat. Est autem, quantum inpraesen- pultam, compunctus deplorat. Sed niliil proderit
liarum occui rit, triplex. hujus visitalionis causa. Fit laiis lavalio , nisi fuerit secuta correctio. Porn»
euiin aiiquando ad excitationem, nonnunquam a.l elecli, quibus omnia cooperanlur in bonum, hu-
onsolationcm, plcrumque etiam ad praeraium. AJ jusmodi compunclione excilantur, uon ad judicium,
cxciialioncm dormienlibus, ad consolationcm labo- sed ad profccluin, qui hac coelesti visilatione per-
lantibus; pro prsemio ad coelcslia suspiranlibus. cili nequaquam securius in remissiore vila tor
,
-

Piima crgo excitat torpentcs, secunda reticit labn- pescuut, sed quo majore diviuac dilectionis dulce-
lanles, tertia suscipit ascendenles. Prima hacc com- dinc perfruuntur, co ardentius ad forliora virtuluni
punciio ad sanclitalem provocal, secutula sanctila- excrcilia accinguntur.
lem conservat, tertia rcmunerat. Prima tcrret con-
CAPDT X.
tcmnenleni, vel iilicit limenlem ; secunda fovel et
De dnplici ratione sccunlw visitationis, et quod de
promovet adnilenlem, lcrtia ampleclilur venicnlem. ista ad tertiam qua: ca:teris excclkntior est
,
Primacsl quasi stimulus devium corrigcns, seciuida transitur.
quasi baculus debilem sustentans, tertia lectuhis Qui cxcusso lcporc slatiui i:l sudorcs cl ago;.es

Patkol. CXCV. 18
E55 B. AELREDl AUDATIS RIEVALL. OPP. PARS I. — ASCETiCA. 55G

pro Christo susceperint, ab illo exccllenLiori com- A vilaiis ;

quid jucunditatis ? An scclerum tuorum
punctionis genere excipiunlur , quoe infirmos sanat, iinmaniiale desperas Sed qui pcrscquor fugien- ?

ilebiles roboral, alleval desperalos. Ipsa est conso- tem, rejiciam venienlem? Qui avertentem le faciem

latio gemcnlibus ,
pausatio laborantibns , tenlatis tuam a me amplector et attraho, sub alas miseri-
protectio , viaticum ilinerantibus. Quam quidem cordiae meae fugientem repellam ? El vox tua , Dc-
consolationem illi sibi adimunt, qui slalim ad pri- minc, inspiratio tua. Unde enim animae desperat»

mos sudores resilientes, vel in pristiiium torporem lanta spes, nisi le, Doniine, donanle, qui miris mo-
(!evolvuntur,vel vilcsquasdam consolaiiones in cre- dis curas iufirmitates nostras ; formas deformia
bra confabulatione, vel amicorum visilatione , vel nostra ? Sed jam de secundo illo stalu quid dicen-

certe propriae volunlatis libertate conquirunt. Quas dum, in quo divina pielas lam mirabiiiler operalur
consolationum sordes sanctus Propbeta ceitlemnens: in bomine, ut ex teutatione proficiat, ex inurmitale
llenu.it, inquit , consolari anima mea (Psal. lxxvi.) ampliosconvalescat?Eicum omnis aniraa naturalitcr
Quid ergo? sine omni consolalione relictus es? Iabores,tenlalionesetdoloresrefugiat,lotconsolalio-

Absil ! Memor fui Dei, et delectatus sum (ibid.). Et nibus in suis tentationibus animaiur, ul non solum

:ujus similiter visitationis ratio duplex. Provenit suslineal irruentes, sed etiam relardanies provocet

cuim aliquando tentatis , ne corruant ; aliquando B quodamniodo.acrequiral.Inquemslalunisanctusille

tentandis, ut lcvius feranl. Prima reficiuntur, allera profccerat, qui ait : Proba me, Domine, et leuta me.
armantur. Nemo ego secundum primum illud visi- (Psal. \xv.) Et ilerum : Proba me, Domine,el sciio cer

tationis genus, suam mcliatur sanctilatem, quod meum (Psal. cxxxvtii).In hoc stalu innumerabilibus
ct reprobis nonnunquam accidere. manifestum est, coeleslium affectuum incentivis assuefacta mens»
neque secundum istud quod licel cxcellentius paulalim in illud sublimissimum , ac perpaucis ex-
tei ,

sii, sanctitatem lamen praeparat, non oslendit. In pertum visilalionis genus provebitur, ubi quasdain
bic nulritur. Sane futurae suae remunerationis primitias incipial prae-
Iito enim quasi parturitur ; in

secundo genere crebra conpunclione assuefa- guslare, transiens in locum tabe^naculi admirabi-
hv>2

ctus, crebris sorbiliunculis divinae dulcedinis pa-

iis usquc ad domum Dei, et effumlens super sc ani-

stus, in illud subiimius gradu excellentiore prove- mam suam, cceleslium secretorum ncclare dcbric-
bitur, quod non jam debilcm corroborat et confor- lur; fuluraeque quetis suae locum purissimis con-

lat ; scd quasi perfectum victorem gralia abundan- templans oblutibus exclamet cum Propbcta : Hcfx

tiori remunerat. requies mea in swculum scccuti hichabitabo, quo- :

CAPUT XI. niam elegi eam (Psal. cxxxi). Sicut ergo in illo statu
Deus operetur. ubi nulla praeeedunt merila , sola opcralur miseri-
Quid in singulis his visitationibus

In primn igitur slalu anima suscilalur, in se- cordia, ita in isto.in quo coronat niunera sua, qu.ie

cundo purgatur, in tcrtio sabbali irantjuillilate per- lamcn csse voluit merila noslra , cum miscricordia

fiuitur. I piimo stalu operatur misericordia in

ii ,
operatur justitia.

sccundo pictas, in terlio juslitia. Miscricordia enim APIJT XII.

t.uaeril pcrdilum, pielas reformat inventum, ju- Quod in prima visilatione specialiler thnor , in s*-

stitia muncrat jam perfectum. Misericordia eri- cunda consolalio, in lerlia sit dileclio.

git jacenlem, piclas adjuvat pugnantem , justitia Porio nolandum arbiiror quia , licet in prima

coronat victorem. Et revera quod poterit esse ma- illa visilatione nonnunquam litnori dulcedir.cn*

jus divina?. miseralionis indicium, quam ut illa sua- suavilatisadmisceat, in secunda vero, cum suavilale

vitas, illa jucuiiditas , illa mira serenilas, in qua stimulum plerumque timoris adbibeal , proprie la-

uihil inquiuatum incurrit , anima? inquinatac adhuc men illa ad timorem, isla pertinct ad consolationis

graliara suae visitationis impertiat, nec solum ter- dulcedinem ; nam in tertia perfecta cbaritas foras

rore conculiat , sed omnia menlis claustra scris mitlit timorem. Inilium enim sapienliae, timor Do-
viiiorum obserata sna penetrabililale. perscindens, D mini; consummalio autem sapicntiae , amor Domi-
foedis adhuc labiis quoddam suae dulcedinis impri- ni. In limore inchoatio , in dileclione perfectio.

inat osculum, ac ineffabili suavitate sua blandiatur Ilic labor, ibi praemium. Hoc ad illam ascenditur,

avertenti, cunctantem alliciat, animet desperantcm? nec tamen ad ipsam , nisi per ipsam pervenitur.

dulcis Domine ;
quid relribuam tibi pro omnibus Menti etenim, quam plerumquc timor afhcit , urgct

qux retribuisli mihi? quam suavis est in omnibus dotor, dejicit desperatio, absorbet tiistitia, currodit

spiritus tuus ! Vere, Domine, misericordia tua ma- accdia, quaedam mirae suavitatis gutta descendcns
gna est super me, qui emisisli manum tuam de a batsamo illius montis pinguis, montis coagulati

allo, eripiens cl liberans me de aquis multis, et de quasi quoddam placidissimo se superinfundit ela-

manu filioium alieuorum ;

qui eripuisti auimam psu : ad cujus radiantis divini splcndorem luminis
meam dc infcrno infeiiori, in quo elinxi quamdam oinnis illa irrationabilium scnsuum nebula di&solvi-

dulcedinis luae stillam ; et audivi voccm luam quasi tur ; ad cujus suavissimum gustuin tola ama- illa

de longinquo. Quid agis, indigne el sordido ? Ul riludo fugalur, dilalalur cor, mcns impingualur, ct
(jind in his soidibtis votutaiis, m his turpibus de- ascendcndi faculias miro modo praeparalur. Sic li-
1< ctaris ? Ecce quid apud me dulccdiuis ;
quid sua- more lcpor excluditur , timor gustu divinae dulco-
 557 SPECELUM CHARITATIS. — L1I3. n. >l,&

dinis lcmperatur. Kc nvtris in inAmis lorpoat, ti- A ler impingant, appelanlque , ut evaTfgrlfcis seinso-
mor excitat; ne laborando dcficiat, pascit affeclus. iti! us ular, primas catbedras in synagogis, primos
Uis nimirum alternanlibus tandiu erudilur, donec discubitus in ccenis ,
primas salutationes in foro,
tola mens illa ineffabili cbaritate absorpla jam non ei vocari ab bominibus Rabbi (Muttli. xxiu) af- ,

ex dileclione pingucscat, scd iilius speciosi forma fcclanles uimirum essc mngislri qui ne uiia qui- ,

pre liliis bomiuum desideratissimos ardens am- dcm die didiccrunt esse discipuli : cum ergo (alium
plcxus, incipial vcllc dissolvi ct csse cum Cliristo , incpliarum ipsi sibi conscii sint, miror qua froiste,

dteens quolidie cum Propbcta : Heu mihi, quia in- quave irreveientia divinam sibi dulcedineni iniper-

colatus meus prolongatus esl (Psal. cxix.) Sic be- tiendam, ac animam terrenis affectibus constupra-
uediclionem dabit legislator, admiuistraiis incipien- tam, suavi.ssimis ac purissimis amplexibus Jesu
tibus vinum compunctionis cum timore cjus, pro- sestiment confovendam. Quibns profeclo si qna coe.-

fieienlibus lac ab uberibus consolalionis cjus : ct lestis dulcedinis gulla profluxerit, non ob sancti-
cum avuUi fucrint a laclc, cpulabuntur ab introitu tatis meritum, ncc laboris solatium, sed qtiasi iu
gloriac ejus. Igitur

quilatem, sccunda sustenlat infirmiiatcm

tia ostendil sanctilalem.
prima illa

Ncmo
visilatio arguil ini-

; sane
ergo glorietur in
ler
'
itire, .....
infirmis posilis, ad excitationcm
quanquam
ac arreplam viam perfecta; purilatis,
post acceplam notitiam verilalis,
certum sil

vuluntarie
prove-

prima , in qua convincilur iniquus vel lepidus ; sed peccantibus, vel ineitia torpenlibus, aut vix aut
nec in sccunda, in qua probatur inlirmus ; iu nunquam bujusmodi gratia largialur. Hoc sanc !i-

terlia autem qui gloiiatur in Domino glorielur. cendum, aliud esse terrenis illis aflectibus atten-

CAPUT XIII. lari solum ; aliud vix in aliquem rarissime cadero,

Quis sit frucius in singulis, et quare quidam secundai aliud cederc et conscntire , vel se eis ex toto de-
visitationis consolatione priveulur. dere; aliud si quid bujusmodi occupalionum impo-
Porro fruclus primae visilalionis vera cst od natur, invitum suscipere.
Deum conversio ; fruclus secundae proprke volunla- CAPUT XIV.
tis ct omnium passionum raoriificatio, fructus ler- Proponuniur quccdam divina lestimonia, secundum
line perfccta est bealitudo. Denique acceplo fructu qna: slalum suum qitisque metialur.

priniae compunctionis in excellenlia peifecl;e conso- Proinde si visitationis tuae causas, ac rationes
lationis; cessanl jam illa.quae suum. uiita dixerim, velis lucidius inlueii, priiuo statuca , in quem pro-
explevit ncgotium , statim sequilur lentationum et fecisti, sagaci inspeclione discuiilo, ac
mo- viiae
iaborum probalio.: ut meritosuccedat illa, quae est
c nimque luorum non secundum nro-
qualitatem ;

diilc.s in Deum devolio. Non enim faciie dulcedinis priam conjecturam, sed secundum regulas Scriplu-
bujus affeclus sine prajccdenle vel comilante , vel rarum, et coeleslium prseceptorum lineas, propriaj-
certc statim subsequente labore, aul lenlalione do- quc professionis normam, lesle conscienli3, subtiJi
natur ; qua; nequaquam pro vitaj merilo, sed pr* inquisitione cxamina. Ait nempe Dominus: Yidete,
inlii miiaie susleiitanda vel tcnlatione alleviamla ne graventur corda vestra in crapula,
, ct ebrietate, et
donatur. I.lcoque bi qui ad primas inox lentaliones curis hujus vitee (Luc. xxi). Et ilem : Omnis qui ira-
etlaborcs resiliunt, et inslar quorumdam discipu- scitur fralrisuo, reus erit judicio, et qui dixerit, raca,
lorum Domini scandalizali, communicaiionem Do- reus erit concilio : et qui dixerit , fatue , reus erit
minici corporis et sanguiuis, id est passionis iliius gehennce ignis (Matth. v). Et alias : Qui vcluerit in-
imilationem abhorrent, dicentes: Dtirus est liic ser- ter vos major esse, sit omnium servus (Matth. xx}.
tno, el quis polest eutn audire (Joaiu vi)? ac sic licm : Quacunque vullis ut faci.iul vobis homines bo~
regno Dei minus apli relro rcspiciunt, vel certe na, el vos facileillis (Matth. vn). Ef. : De omni olioso
abjectissimas illas lerreuas bumanas consola-
, et sermone queui locuti fuerint homincs, rcddent dc eo
tiones admillunt : bi, inquam, ab bujus consola- ruiionem in die judicii (Matth. xn). Ait et aposloius
lionis dulcedine semetipsos excludunt, et ubique * Paulus : Non in comessationibus et ebrieiatibus, non
miscri, ncc ad sublimc illud visitationis genus as- in cubilibus el impudiciliis, non in contcnlione et

ocmluiu, cl virtuliim exercilia sine bujusmodi con- cemtUulione ; sed induimini Deminum nostrum Jcsum,
solationc fastidiunl : ad pristina vero rcdire , con- el carnis curam nefeceritis in desideiiis (liom. xni).Et

scienlia rcsistente, non praesumunt. Qui merito ipse : Nemo militans Deo, implical se negotiis zw*

forle dc divinae consolalionis dcserlione causaren- cularibus (II Tim. n). El ad Galatas : Si invicetn
lur si pcrfecle prislinis abrcnunliantcs, ac propriain mordetis el comeditis, videte ne ab invicetn consu-

volunlatcm plene morlilicanles, nequaquam vileset mamiiil. (Gaf. v). Et od Tbessalonicenses : Rogu-
abjcclas mundi consolationes Dei consolalioui musvos,fratrc$,utcbundetis magis, ct operam deiis, ul

p; «eponcrent. Nunc vero, cum ingrcssi arctioris p: o- quieti sitis, et ul nstruin negotium agalis, et ul opc-
positi viam, slatim incipiant nescio quas dignita- remini manibus veslris, et ut honeste ambuietis ad
ttun infulas soinniarc, ac vanissima praesuniptione eus, qui foris sunt, el uullius aliquiit desiderelis (I

sui libcrlatem usurpare, nec cxspcclenl miseri do- Thess. iv). In secunda quoque Epislola ad eosdem :

nec dicalur eis : Amice ascotuc superius (Luc. xiv); Quia si quis, inquit, non vult operuri, nec manducet

sed ipsi so quanlum possuut , ad altioia inqaidci:- [II Tbcss. in), lacobus qtioque : Frarcs mci, in-
559 B. AKLItEDI ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS I. — ASCETICA. 560

quit, notile personarum acceplione habere fidcm

in A luteris : et Deum qui nequaquaiu lc adhue a ca-

Domini nostri Jesu Chrisli (Jac. iv). llem Si zelum . lore viscerum suorum hoc videlur indicio pe.niius
animarum habetis, et conlenliones in cordibus vestris, alijecisse, luo tepore compelias ad vomitum , ct

nolite gloriari : ubi enimzelus et conlentio, ibi incon- llant novissima lua pejoia prjoribus. Quod mul-

stantia et omne opus pravum (ibid.). Et paulo posl lis evenire quolidianis experimenlis perdoce-
Quicunque voluerit amicus esse hujus sceculi, inimi- mur.
cus Dei constiluetur (ibid.). Idem in consequenti- CAPUT XV.
bus : Nolile detruherealleiutrum, fratres mei (ibid.). Quibus modis ad spirituales consotaiiones transitur.
Vcniamus ad apostolorum Principem Obsecro vos, : Caeierum si talibus affectuum aculeis excilatus,

inquit, tanquam advenas el peregrinos, abstinere vos sordidas jEgypliorum olla» abjecisli, ac pauperta-

a carnalibus desideriis (1 Petr. ji). Et in eadem lem Jesu cunclis mundi opibus proetulisli ; si regalia

Epislola : Deponentes omnem malitiam, el omnem fercula grossioris panis, et vilissimi oleris coinmu-
dolum, et simulationes, et invidias el omnes detra- lasti cdulio, si subjcclioneni et abjectioncm hono-

cliones (ibid.). Et inTra : Si qui$ loquitnr, quasi ser- ribus compcnsasti, si mundi cuiis ac negoliis exu-

tnones Dei (I Petr. iv ). Et post pauca ad pastores : tus, non cum ruslicorurn malediclione, sed proprio
Pascite qui in vobis esl gregem, non lurpis lucri gra- luo, ac comiuuni fratrum tuorum labore viclum

tia, neque dominantes, inquit, in clero. Similiter quaerere delegisli, si pro loquacitale silenlium, pio
Omnes aulem
adolescentes subditi eslote senioribus. crebrislit.bus fraternae dilectionis induisti affectum,

invicem humililulem insinuale (1 Petr. v). Idem in si jam ccepisti reddere vola lua, quae distinxeruni
sccunda Epislola Fugienles ejus, quce in mundo
:
labia tua ; si, inquam, his aique hujusmodi in-

csl, concuphcentia corrupiionem (II Pelr. i). Et diciis depreiiendelis temelipsum exisse de jEgypio,
ilem : Sobrii estole et vigilate (II Pctr. v). Jaui et hujus maiis magui et spatiosi, sseculi videticet

nunc ad illum discipulum quem diligebal Jesus, hujus fluclus, quasi verus Israeliia transisse, si

veniendum esl: Qui dicit se nosse Deum, et mundata iion slatim ccelestis dulcedinis libi manca proCuxc-
ejus uon cuslodit, mendux esl (I Joan. \\). Et No- : rit; noli adversus Deum murmurare, noli Deum
Itte, inquit, diligerc mundum, neque ea qucein mundo tenlare, et dicere : Si Deus cst in nobis, an non ?

sunt (ibid.). Et infra : Omnis qui odit fralrem suum, cum praeceptorum iilius exseculio praescnliae illius

homicida etl (I Joan. nr). Judas quoque apostolus : aperlissimum indiciuiu sit, ipso diccnte : Si quis

Vce illis, inquit, qui in via Cain abierunt, el errore diligil me, mandata mea servabit : et Pater meus di-

Balaam mercede effusi sunt, et in conlradictione liget eum, et ud eum veniemus, et mar.sionem apud
q
Core perierunt. IH sunt in epulis suis maculec con- eum faciemus (Joan. xiv). Noli, inquam, murmu-
tivantes [Judoe \\). El post pauca : Hi sunt mur- rare, incidasque in illam blasphemiara, ut dicas :

muratores, querulosi, secundum desidcria sua ambu- Vanus est qui senit Deo ; ct quid emolumenti, qui

lantet (ibid. xvi). Et infra : Odientes et eam, quas cuslodivimus prcecepta ejus? (Malac. m.) El illud

carnalis csi, maculalam tunicam (ibid. xxin). Psalmistae : Ergo sine causa juslipcavi cor meum,
Ilaec crgo, et his similia, evangelicae et aposto- et lavi inter innocentes manus meas, el fui flagella'
licse doclrinae lestimonia, tibi quasi quoddam spe- tus tota die, et castigatio mca in malutinis, quando
culum spirilale proponens, vullum animae lua? sol- quidem ipsi peccatores cl abundanles in $a:culo, obti-

licilius coniemplare, et si adliuc inve:ieris tcmet- nueruul divitias (Psal. lxxii), el quo i est summum,
ipsum fluitare epnlis, mero crebrius incalescere, divitias spiritualcs. Si in amplioribus divitiis am-
saecularibus negotiis implicari, dislendi curis mun- plior praeslatur et gratia, ut quid morliueamur toia

di,ac carnis dcsideriis incubare; lilibus et fabulis die, jesiimamur ut oves occisionis? Nonne mciius
occupare diem, impuris detractionum morsibus estmanducare ct biberc, el frui bonis in isla vita,

fralernam lacerare carnem ; inerti dissoiulum otio, et in alia? Nonnc insulsi hominis est id ingenlt

quasi quibuslibet stimnlis ini|uielatum, raobili dis- D corporis quaererc crucialu, quod facilc possit, et

cursione huc atque illuc volitare ; ct non proprio sine labore conquiri ? Scd ubi est quod ait Paulus :

labore, sed sanguine ct sudorc pauperum ventris Per multas tribulaliones oportet nos introire in re-

dclicias comparare; si denique ira, impalientia, in- gnum Dei? (Act. xiv.) Et aJ Tliessalonicenses :

vidia, inobedienlia crebrius maculari; et sollicilius Nemo, inquit, movealur in tribulalionibus istis, ip$i

curam venlris, quara mentis agere, meias piofessio- euim sciiis quod in hoc positi sumus (I Thcss. m).
nis ture sine cessalione transgredi; si igilur in his SeJ miraris, quod non siatim te dulcedo ccelestis
omnibus nitidus accrassus incedas, noli, quseso, de excipial. £t tamen filii Isracl, qui iu ^Egypto qui-
tnis lacrymulis multum gloriari quae forle ul et ;
dcm crebrius divinorum miraculorum gloria cxci-
nos aliquid sccundum physicos dicamus, tumescen- tati, ac mystici illius agni sacris sunt caruibus pa-
libus roero venis, ac diversis ciborum saporumve sti, post maiis Rubri transituui non slalim angelici
nidoribus , humore capitis succrescente , fatiiius pabuli merueie solatium, imo primo ad aquas Mara
elabunlur; vel ceite, si Dei limore, vel affectu in adducli, ibique lentali sunt, ac inde per duodecira
hoc statu compungaris, noli tania Dei graiia tam fontes ad secretioris eremi abdila pervcnientes, cce-
iinpudenter abuti, ut securius in tuis sordibus vo- les'i pane mirabiliter saginantur (Exod. xv).
5(jf SPiXULlJM CIIARITATIS — LIB. II. b(,i

El lu ergo egrcssus de iEgyplo, si inluinescculcs A CAPUT XVil.

hujus saeculi fluctus sicco vesligio perlransisii, du- Iuterrogutiones cujusdam novilii,et sua responsiones
inserunlur.
ccndus es prinio ad aquas Jlara, id est amaras, ut
te corporalium laborum amaritudo dctcrrcal, espc- Cum ante non mullum tcmpus frater quidam ab-
riarisque illud Evangelicum, quia arcta est via, quce renuntians mundo, nostro se nionaslerio contulis-
ducii ad vitam (Matlh. ym). lbique tenlaberis a Do- set, tradiius a reverendissimo abbale noslro meae
mino; si forte ad illorum merearis transire consor- parvitali disciplinis regularibus instituendus, coepil

lium, quibus dicil : Vos estis qut permansistis me- aliquando admirans quaerere, quaeuam mibi causa
cum in lentalionibus meis (Luc. xxu). Indc ad duo- viderclur, quod in saeculari adhuc babitu ac con-
decim fontcs, ad apostolicae videlicet fluenta doclri- versalione positus iia saepius compungebalur, ac in
itae gradu excellenliore transibis, ut assidua Scri- quemdam divini amoris rcsolvcbatur affectum tan-
plurarum meditatione assuefaclus ,
quodammodo taque spirilus suavitale frueretur, quantam, inquit,
extra mundum efficiaris, et e divinis eloquiis, quae modo non dicam diulius relinere, sed ne raro qui-
sunt nimirum argenlum igne cxaniinatum, mutua- dem degustare sufliciam. Tura ego i Sancliorem- :

tis libi pennis columbae dcargentatis, quasi luitur ne, iuquam. illam tuam conversaiionem, Deoque ac-

castissimus ad ereniuin pervoics spirituaiem, ubi ceptiorem fuisse exislimas? — Nequaquam , in-
B quit, id dexerira praesertim cum multa jam agam.
si quid libi slillicidii spii itualis pielas Condiioris ;

cfluderit, scito uou tui esse arbitrii, quando colli- quorum si unum aiiquid lunc egissem, non modo
gas, aut quantum colligas, aut quandiu quod colle- sanctus, imo ab omuibus crederer, ul ila dixerim,
geris serves. Nam si Sabbalo cgrcssus aliquid coe- adorandus. —
Rogo , inquam , in quanlis illud
lcstis cdulii colligere teutaveris, nc inveniri quidem apostolicum experiebaris ,
qnia per mullas tribu-
potcrit. Caelcris vero diebus certam libi quantita- laiiones oportet nos inlroire in regnum Dei (Act.

lem goinor, iJ esl divini judicii mensura priescri- xiv); illudque bcali Job : Si justus fuero, non lavabo

bct. Porro si quid in craslinum servate leiitaveris, caput meum, saturalus affliclione et miseria? (Job
ut siue labore diurno coelcsli pascaiis alimenlo; x.) > — < Niliil, inquit, horum sensissc me iuenii-
venues tibi lua exspcctaiio procreabil. Veruin gu- ni, sed plerumque expressius ac dulcius me Cliri-
slata dulcedine spirituaii non slatim olio dissolva- slum amare persensi. » El ego : i Tanlane lunc
ris; mox enim a lalere spiritualis insurget Amalec, patereris pro Christo, quanta nunc paleris? —
non arinis, sed oraliombus evincendus. lta succe- Ne una, inquit, hora, quanta hic sine cessalione
dcnlibus sibi ex diviua quidem pielate nonnuUis sustineo. Nain ut caetera laceam, nullo modo saltem
consolalionibus, cx propriis aulem concupiscentiis C una die tanto me sinerer premi silenlio, aut me
inullis laloribus, posl iunumeios agones ad iilud ulla ralione ab otiosis et vanis sermonibus conli-
incffabile visilationis genus munerundus ascendes, nerem. Quiuimo posl illas, quas praefatus sum la-
ul cx inttgro charitatis ardore flammesccns ab in- crymas, stalim ad cachiunos redibam el fabulas,
troitu gloriae Dei, imasi ex fruclu terrae repromis- ac pro impelu animi huc alque illuc mobili discur-
sionis feiiciler saticris, ac igue divini amoris jugum sione ferebar, ac meae volunlatis possidens lrberia-
coucupiscentiae penilus absumente, requiescas ia tem, parentum praesentia gratulabar, socioruro con-
pallore auri, in splendore sapienliae, in suavitale fabulationibus arridebam ; conviviis apparalis in-

contemplationis divinae ; experiarisque ex toto quia lereram, polationes non abhorrebam; matulinos
jugum Doniini suave est, el onus ejus leve est somnos pro caipebam, cibo ac potu su|ira
libilo

(Matth. xi). meias eliam necessilatis distendebar. Taceo irae

stimulos, quibus nonnunquam urgebar, lites, con-
CAPUT XVI.
mundialium rerura cupiditales, qui-
teutiones, ac

Quod non sil aeserendum ab aliquo arclioris vitte

bus pro posse inlendebam. —
At nunc, inquam,
propositum, quamvis illum dulcem non cxperialur qui mores tui, quae vila, qui aclus ? » El ille sub-
affeclum. ridens : c In promptu, inquit, esl dicere : non enim
ignorari se sinuiii. Esl quidem eibus parcior, vestis
Sed eslo, nibil hujusce dulcedinis profluat : nulla
asperior ; potus e fonle, somnus plerumque in co-
le lacrymarura suavitas mulceal. Nec tibi est sic a I
dice. Dciiique faligalis nieiubris male mollis malta
prislina redeundum, imo utriusque conversatioi.is
siibslcrnilur; dum somnus suavior fuerit, surgcrc
conferendi sunt fruclus, ac libra conscientiae aequo
campaua pulsanle compcllimur. Taceo quod in su-
examine trulinandi, ne forte in lua aeslimalione
dore vullus nostri vescimur pane nostro, quod tri-
pra^ponderent minora majoribus deleriora melio- ;
bus solum hominibus, et hoc rarissime, ct vix de
ribus comparentur, ne securis dubia, aut pluribus ma-
necessariis loquimur. Nonne istud apostolicum
pracjudicent pauciora. Nam si aliter non possis, sa-
Mortificate membra
nifostissiuie implelur in nobis :

tius profecto tibi est, uno membro debilitato, vel s>i

veslra, qucc sunt super terram (Cotoss. m). El illud
i.eces-e sit, ampulato, in c.Tleris validum ac sanum
Psalmislai Vt jumentum fuctus sum apud te ? (Psat:
:

inccdcrc, quam omuibus artubua arcfaclis, unius

i.xxn.) Vercut juincnlum facti suraus quocunque ;

sanilali imporlunius innili.

ducimur sinc conliadiclionc cunles, quodcuncjuc
 503 B. AELRERI ABRATIS RIEYALL. OFP. PAUS I. ASCETICA. !M5fc

iiiiponilur sine rcluctaiione ferentcs. Proprue vo- A — Si quis, iuqiiaut, quxral abs le, qnisnam sit

iuntati nullus locus ; olio aul dissoliiiioni iiullum mclior, qui- ampiius, an qui minus Deutn diligii,
lempus, Pranereunda non seslimo quaedam, quae noune sine omni cunctalione cum pronuntiabis n»c-
non minus dcfcctanl qc.nm isla faligaut. Nusquam liorem ,
quem pius noveris diligcntem ? — li»

iites ; nusquain conlenlio ; nusquam rusticorum ob sani capilis est, inquit , saliem binc hsesilare. —
diram opprcssionem qucerulus planctus ; nusquain Quaeso iiiinc, inquain. serooveas, si quid lili ad-
pauperum injuriatorum miseraudus ciamor, placila buc, ulpote novitio. De saeculari suavitatc blandi-

niilla; saecularia judicia nulla. Ubique pax, ubiquc tur, si quid expertae deieclalionis alladit; nec al-
tranqtiillitas, et a mundialiuin lumulluuin niira tcndas quid caro suggerat, sed quid ratio dictet,
liiici tas. Inier fralres lania unitas, tantaque con- rcspondcasque mibi secundura regulas veritalis, ae

tordia, ut singula videanlui' oinniuin, elomnia sin- consci;Mti.e tu;e lestiraonium, ulrum malles te in
gulorum. Et quod me miro modo deleciat, nulla iilo statu nunc esse, quam in islo, quo nunc es.

est personarum acceptio : nuiia natalium conside- — Prorsus, inquit, si non velira fallerc ine ipsuni,

ralio. Soia necessitas parit diversiiaierr, sola iniir- nec agcre, ut sit milii proprium os oleum peccato-
mitas dispariiilatem. Quod enim in coiumuni iabo- ris, ad impinguandunv caput mcum, necesse ha-
ratur ab omnibus distribuitur singuiis, non ul car- B heo confileri, quia si illum statum praeelegissem,.
nalis affeclus, aut privatus amor dictaverit, sed essel plane hoc non propter Cbrislum, sed propter
prout cuique opus fuerit. Quam quoque mi-
illud mundum, nec desiderio majoris perfcclionis, scd

randum, quod trecentis, ut reor, bominibus unius faslidio praesentis laboris, vel cerle appelitu niajo-

bominis volunlas est Iex, adeo ut quod semel ex ts delectationis. —

Jam nunc inquam , quasi ,

ejus ore elapsura fuerit, tanta cura servctur ab fervoris tui conscius non cuuclor aflkmarc, nolle
,

omnibus, ac si in id omnes conjuraverint, vel ab

(e uunc in eo esse siatu. —
Non falleris , in-
ipsius Dei ore audierint Et ut breviter multa quit. Sed si in eo, inquaiu, stalu Deum magis ama-
com-
prcbendam, nihil prorsus perfectionis in evangeli-
Las, profecto melior eras. Si lunc mclior, quarc
cis et aposlolicis praeceptis ; nibii in litteris sancto-
nunc securior? An eligis sccurior esse quam mc-
rum Patrum invcnio nibil in antiquorum mona- Iior? S.jiI et si quis dixcril mcliorem illum, qui
;

chorum diclis inlciligo : quod non huic ordini, el amplius, quam qui miuus praecepiis Domini aJini-

liuic cousonel profcssioni. > Tum ego : « Novitius,

plendis institeril, puio quia non abnues. — Co-
inquam, es ideo non hoc jaclantiae, scd fervori arctor, inquit, undique, et quasi de scopulo ad
:
*
Dcc imcilio
pniiusassignarim.Voloietainencautum esse, nc r sc00u,um in,DU,su
ralionis al,iu or
.»

ullam omnino professionem esse existimcs in hac exitum. Nam quod tunc Deum magis amav. rim ct

vita, quae fictos non babeat, ne si forte quemquani

dulcibus quibusdam lacrymis in ejus amorem gae-

perspexeris aut sermone aut actu excedere quasi pius respiraverim , quasi de re experta dubitare
;
non debeo; at quin is melior sit, qui in Dei amoire
praeler xstimationem tuain novi aliquid accidcre
fu i it ferventior, negare non andeo. Porro ne vitani
conturberis. Attamen haec otnnia, qiue tam fervcnter
iilam huic conversationi prxponara, omnis sam la-
enumeras, illisne Iacrymis tuis aestimas compa-
randa? — Absit, i.iquit, ut securam mihi con-
runi Scriplurarum repugual auctoritas, obsistit ra-
tio, ipsa conscienlia noslra reclamat. Unde etuu
scienliam nunquam iila Iacrymarum profusio red-
dubilare meliorem, cujus moribus magis Scriplurae
diderit, nunquammetumortis exuerit! At'nuncnon
concordat aucloiitas , insaaissimum judico. Scd
mullum curo, imo ct opto piurimuro, ut post ino-
cum in bis non parva repuguantia sit, considcran-
dicum tollat mc factor mcus. Quod licet forte pusil-
dum mihi est, unde dubilare minus sit periculo-
lanimitalis sit, utcxp obrarc mibi soles, quod vide-
smn, de Scriplurarum verilate, an de maiiifeslis-
licel malim bis laboribus exiini, nullo modo tamcn
sima ralione, an potius dc conjectuia propiiae e\-
sine certa spe divinae miseralionis id possem. L'ndc
perientiae. Sed contra Scripturam, inquam, nemo
satis mlror, cur ampliori amore Deum amabaiu,
" Catbolicus, contra manifestam rati iiiem nemo pa-
quando minori securilaic fruebar. Rogo, m- —
ciflcus; verura in sui aestimaiionc cui non facile
quain, si duo libi esscnt servi, quorum aller praj-
subrepat fallacia? Denique experimenlum fallax,
ccptis tuis non solum obedientissime parcret, imo
ct, sicul scriptumest < Non omni spirilui creden- :
nounullos laboreslui causa suslinerct aller prac- ;
< dum est, et aliquando Satanas transfiguial se in
ccptorum luorun» qnolidiaiius transgrcssor, nihil
prorsus adwrsi pro lc fcirc consensisset, dicenlibus
< augeluin lucis ( // Cor. xi ). — Verumtaiuen
liccl, inquit, tunc forte Deum magis amaverim,
ulrisque : i Diligo Doiiiinum meum, cui potius crc-
quia tamen nuiic cjus volunlati magis obtcmpero,
< dere dcligercs?»
magis p aeceptis ejus adimplendis insisto, .luipmis
< Quis, inquit, non vidcat luiac copiosissime pro ejus nomine memetipsum aflligo : binc mens
mancraudum, illum non modo transgressionis, scd securior, hilarior conscicntia, et lot laborum con-
et , nimiae impudenliae arguendum ? — Sic te, scius animus, ad ipsam subeundam mortem, spe
in juam, iuter bos duos stalus luos opolct te judi- pracmioruni promptior. — Duo, iuquam, valde sibi
care. — ScJ ut propriae , inquit , expericntiie contraria asseris, quod scilicet amplius Deuin ama-
non crcdam ,
quae raihi ratio pe: sua Jeic polei it veris, ct ininus cjus voluntati parucris. Quam opi-
565 SPECCLUM CHARITATIS. — LID. H. 566

nionem tuam, sententia ipsius Salvatoiis evacnal, A dicum fruclum his iuesse affectibus paulo ante
jta diccntis : Si (/uis diligit me, mandatu mea sena- dixisti : rogo, ut et qitae coepei as, proscquans. —
bil (Joan. xiv). Sed et iterum •
Qui liabet mandata Libenlissime , inquam. Neque enim libh denc-

mea, et servut ea, hic esl qui diligil me (ibid.). Et ganda esl cognitio veritatis. pro qua nec tibi ipsi
iterum : Qui tion diligii me sermones mcos non ser- existimas esse parcendum. Nam plerique, si forte

val (ibid.). ilinc discipulus ille, quem diligehat Je- audianl aliqtia cor.tra inerliam dispulari, sophisli-
sus, cujus reclinaiorium capilis sacrum illud pecius cas quasdam raliunculas, quihus veriiati resistant,
f 'Clum est : In hoc est charitas Dei, ul mandata it- reclamante etiam conscientia, moliuntur, ac decli-
lius cjslodiamus (I Joan. v). Proinde ut ait quidam nanles cor suum in vcrlia mal lix>, amanl cxcusalio-
sanclus : < Quicunquc dictu, vel aciu, vel etiam nes in peccatis. Melius est profcclo confiteri Do-
< cogiiatu improho Deimandata violaveiint, fruslra mino, el dicere : Miserere mei, quoniam infirmus
< se Deum diligerc credimt. Unde etiam bealus
> sum (Psal. vi), quam dicere : Dives ego sum, el to-

Gregorius : < Amor Dei nunquam est oliosus aul ;

cuples, et nullius egeo, cum sit wiser, miserabilis

< enim operalur magna,si estjaulsioperaricontcni- ccecus, et pauper,et nudus (Apoc. m). > Sed ad j-ro-

< nit, amor non est. Prohalio ergo dileclionisexhi- posilum veniamus.
i hilio esl operis (Hom. 30). t
-* CAPUT XVIII.
< Quid ergo, inquit? Yanusne fuisse dulcissimus lu quibus amorem Dei siare cndendum sit.

i!Ie affectus credendus est, dcceptoriasque ilias Ia- t Igitur, ut diximus, non secundum hos rooraen-
crymas judicahimus? — Minime, inquam. Imoina- taneos affeclus, quos minime noslrae suhesse vo-
ximus earum fructus, tamen intelligas. Novcris si luntali, nuilus spirilualis ignorat, Dei aeslimandus

ergo primo quod nequaquam secundum momcnta- est amor, sed potius secundum conlinuam ipsius
neum illum, et. ul ita dicam, horarium affcclum, voluntatis qualilalem. Suam enim voluniatem Dei
Dei pensandus sit amor quod ex eonliariis exem- : voluntali conjttngere, ut quaelibet volunlas divina
plis perspicuum esl intueri. Ctim eniin in tragoeliis prsescribat, his volunias humana consentiat, ut
vanisvc carminibus quisquam injuriatus iingitur, nulla sit alia causa, cur hoc aul illud vclit, idsi

vd oppressus, cujns amahilis pulcliriludo, forli- quia hoc Deum velle cognoscit : hoc ulique Deum
tudo mirabilis, giatiosns praedicetur affectus; si aniare est. Nam ipsa volunlas nihil est aliud quam
quis haec vel cum canuntur audiens, vel cernens amor; nec aliud dicendae sunl honae aut mafae vo-
*i recitentur, usque ad expressionem lacrymarum lunlates, quamhonivelmali amores.Deniqueipsa Dei

quodam moveatur affectu, nonne perabsurdum esl, q volunlas amor esl ejus qui nihil est aliud quam :

ex hac vanissima pielate dc amoris

ris ejus qu
qnalitale sancltts Spiiilus ejus, p.r quem diffundiiur cliari-

capere conjecluram, ut hinc fabulosum ilium nc- las in cordihus nostris. Quae cliaritatis ditTi:sio

scio quem affirmetur amare, pro cnjus ercptione, divinac est ct humanae voluntalis conjunctio. Quns
eliamsi b;ec omnia vcre piae oculis gererentur, ne tunc lit,cum Spirilus sanctus, qui ulique Dei vo-
iwoJicam quidem substantiae suae portionem pate- lunlas et amor est, et Deus est, humanac se volun-
retur expcndi ? Similis profeclo incpiiae est, imo tati ingerit et infundit, eamquc ah iufetiorihus ad

multo majoris insaciae; si quisquam luxuiiosus superioia sustollcns, totam ipsam in sui modum,
occulta Dei dispensalione ob quosdam qualitalemque transformat, ut ei indissolubili glu-
aut le, idus ,

internos compungalur affeclus, de cjus dilectione tino unitatis adhaerens, unus cum eo spiritus cffi-

ferre sententiam, ut hinc Deum plus illo credatur ciatur, Apostolo boc idem inanifoslius iniimante :

amare, qui adeo se divinte seniluti suhjecit, ut Qui adhcerel, inqui», Domino, unus spiritns efficitur

quidquid ejus votuntali noverit esse contrarium, (/ Cor. vi). Sane haec volunlas secundum dtto quae-

omni dclestetur horrore* quidquid fuerit Iaboris dam judicanda est, passionem scilicct ct actioncm,

imposilum, pro ejus nomine omni amplectatitr fcr- si videlicct ea quae Deus inlulerit, vcl inferri per-

vore.i Ad haec verba quodam ille pudore perfusus, D miscrit, palienler susiineat, et ca quje jusseiit fer-

demisso capitc , iixisque in terram luminibus : venter adimpleart. Caeterum, ut ait B. Gregorius
v

< Vcrissime, inquil, verissime. Nam et in fabulis, (Uom. 20 ), nemo Ciedat quidquid sihi mens sine
quae vulgo de uescio quo linguntur Arcturo, me- operihus de Dei amore respondeaf. Ejus csl enim
niini me noununquam usque ad cffusionem lacry- scnlemia, qui non mentilur Qui habet mandata :

inarum fuisse permotum. Unde non modtcum pudct mea, el senat ea : hic est qni ditigit me (Joun. xiv).

pn priae vanilatis, qui si forte ad ca quae de Domino Quocunque Igilur modo lnsuetos hos affcctus, in-

pie lcguntur, vcl cantanlur, vcl certe publico ser- tcrnasque visitationes, judicia Dei, quae suiit ahys-
monc dicuntur , aliquam milii lacrymam valuero sus mulia, dispensent, quiboscunque cliam causis,

Oilorqucre, ita mihi siatim dc sanctilatc applaudo, his non quaerentihus nec pulsanlibus, nonnunquam,
ul si magnum aliquiJ ac inusilalum mihi iniracu- ut ita dixcrim, suhito infundanlur, illis omni iicct

lum contigisset. Et rcvcra \anissima3 menlis judi- conalu in carum acqiiisllicne lalxjiantihus suhtra-
cium est, pro his affeclihus, si forle pro pietale hantur, cyjuscunquc Volunlas Dei voluntati concor-
dat; eaque quac Dous intuleiit suslinet patienter,
Coniiiiganl, vana gloria vcnlilari : quihus in fabttlis

cumpungi. Scd quia non mo- et ea quae jusscrit cxsequiiur fervoutcr, Deum
et mciidatiis solclal
 S67 B. AELREDl AEliATIS IUF.VALL. OPP. P.vIiS I. — ASCETICA. M8
rfiligcre sme on.ni euiiclatioiic diectdus cst. Alio- A rcs : sic clcmenlia piissimi Sal.atoris nostri, illece-
qtsi, si secundura Iios affeclus noster metiendus est l)i is immersos, quos nec himen rationis, nec
cai nis
amor, ut tunc solum Dcum vel homincm quemlibet fntnri cxaminis limor, a malc blanda praevalet sua-
amare dicamur, cum hujusmodi affcctum cxperi- vtatc compescere , quodam inlernaj dulcedinis
mur, non ntiqoe continue, sed per rarissima quae- gustu allicit ad salutem; doncc propria voluptaie
<;;»!» intervaila aniare dicendi sumus. Diccndum paulalim ailracii sccundum ilhid :

s.uic quod si forte honio justus aliquando vclit, Tvaliit tua qncmqne voluptts,
><Nli gfatia, salulem alicujus, quod lamen nolit (Vibcil., Ecl. 2, vcrs. 65.)
j"i!s, non lamen ejus voluntas a Dei voluntate jugum eis suae sci vituiis imponat. Scd quia acce-
< -i-cordat, quandoquidem, ul hoc velit, Dei uliqnc dens quis ad scrvitutem Dei, audit Scripluram
opcralir volunlas, qui i.Ico vuit omucs homines dicenlcm : S:a fortiter et prcepara animam luam ad
salvos fieii (/ Tim. n), quia a suis id facit opla< i. tenlationcm (Eccli. n), necessc est, ut quoties la-
Habel praetcrea amor iste inchoationem suam, pro- hor lenlaliouis oppressc: it, nutanti jam ,
pencquc
fccturn suum, p^rfectionem suam. Dc quibus orai.i- dcspcranti, spiritalis quidam sapor inlerfluat; cujus
bus cnuclcalius disserere, nec hujus lemporis forle. recrcalus aspcrgine, vitiorum colhictalionem acriori
ncc nostrae est facultatis. Proinde affcctus illos
B mentis astu suscipiat , magnaniraiter tolcret; fa-
sentire, non ita, ut autumas, Deum amare est, scJ cilius superct, vcl evitel. Teipsum diligenlius in-
ohlalam, imo infusam mcnti quamdam dulccdiuis luere. Nonne post iliam dulcissimi afllctus cxpc-
iilius gullam, interioris palali quasi praesentem, ricnliam, ad ludicra vanaque reversus, cum iterum
suavi praesentire aitractu. Nam aliud est mellcae redircs in te, coufundebaris, ac quodam, ut il*
dulcedinis cupidum in ejus acquisilione pro viribus- dixeriin, odio salutari contra tcipsum acccndebaris?
lahorare , aliud si cujuslihet non quaercntis uec Ilinc meditari arcliorem vitam arripcre, tantamque
amantis infusa fueril labiis, sensum dulcedinis II- tiltimct opponcrc ucccssitalem ; ul si etiam talibus
lius non possc eflugere. IUe non guslat, amat ta- cotiscnliret volunlas,nuIIa tamcn foret ad talia rc<T-
inen; iste non amat, tamen gustat. EJt cr^o simpli- eundi facultas. — Omnino, inquit, itaest. — Vides
eioribus verhis ular, quo facilius intelligas qui crgo quia illa fcrvens conversio lua, isla dislricta
;

«;uantumeunque potest, iusistit, ut Dcum hahcat, admodum conversatio lua, quasi illarum lacryma-
iuandatis vidclicet illius obtemperando, ct secun- rum fiuctus est? Ad hoc eniin datae sunt, hoc pau-
«Iuin aposlolica ct evangelica prxcepia sobrie, et lalim opcrabantur, imo pcr illas Deus. Quid ergo
juste, et pie vivendo, etsi nihil hujus dulcedinis q mirum, si suo, ul ita dixerim,uegolio consummato
gnstet , Deum tamen diligere dicendus cst , ip90 cessarunt? Nunc quidem laborcs tihi pro Christo
alteslanle, qui ait : Qui mandata mea custodierit, suheundi sunt, virtus patienliae exercenda, carni*
qui diligil me (Joan.
ille esl xiv). Qui vcro quotidie insolentia crebris vigiliis, ac jejuniis castiganda,
hunc experitur affectum, et nihiloniinus divinae pcrferendse tentationes, et ab omni terrena sollici-
voluntali sua desidei ia praeponit, uou quidem Dcttm ludine animus avocandus : prxcipuc autem virtulc
«liligere, scd ingestum suae menli divina dispensa- olcdicnlise propria morlificanda voluntas : quolies-
lione spiritualem saporeni uon nisi senliie posse, vcro i'i his animtts plus nimio fatigatur, sollicila
ciedendus cst. i oralionum devotione, ad matcrna ubcra Jcsu pio-
CArDT XIX. prraudum, ex quorum abundanlia, lac tibi mir*
Quis sit diversarum compnnctionum fructus, novitio consolationis elic.icns, dicas cuni Apostolo : Bene-
interroganli exponilur. dictus Deus, qui consolatur nos in omni Iribulatione
c Haec tamen dulcedinisexperienlia.negligenlibus (II Cor. i); El : Sicut ubundanl passiones Chriiti
quidem ad bona opera magna cxcitatio, in bonis in nobis, ita et per Chrislum abundat consolatio
operibus desudantibus necessaria consolatio, in noslra (ibid.). Sic aflectus ille pius, qui prius lor-
cnlmine perfectionis consistenlibus suavis el se- D penlem excilaverat ne periiet, consolabitur lahoran-
cura refcclio est. Operatur ergo ille rnire miseii- tcni ne deiiciat, donec post iunumeras victoi ias,
cors, miris et ineffabilibus modis salutem nostram; quasi emeritus jam miles effecius, his lentaiioni-
ipse sapienlia illuminans, ipse justitia terrcns, ipse bus quibus nunc quasi novitius fatigatis, penilus
dulcedo suavitatis illiciens. Velut si qucmlihet igna- consopitis, in virlulum suavitate repauses : ad ilittd

rum raellis ad ejus vellcs appetilum acccnJerc, sed quoque sublimissimum consolationis geuus gratia
cernens eum aliis speciebus, minus licet sapienli- divina> pictalis admissus , quod quasi prxmium
hus, delectatum, ncc sermone, nec ejus qualihet conslat csse juslorum, dicas cum Propbeia : Quam
laude in dcsiderium inflaramari, sumpla mo-
illius magna multiludo dulcedinis tuoe, Dvmine, qvam
ilica liquaminis illius gutia, ejus faucibus inslilla- abscondisti timcntibus te ! > ( Psat. xxx. ) Tum
rcs; illeque sumpto guslu, ita in ejus aestuaret ille, ohortislacrymis :« Placct, inquil,ct \aldeplacet,
?ppetilum, ut pro ejus acquisilionc, ne immensos quod dicis, <|uia non sol:im luec iia csse ralionc ma-
ipiidem labores aggredi perhorreret, quoties, tamen gistrante conjicio, vcrum in mc ipso lucc clarius
immanitate laboris ccrneres fatigatutn a caplo fer- pcrspicio. Nam priinum iilud visilalionis gcnus, sic
\orc icpesccrc, siinili eutu tiufcediiiis stilla tnulcc- proisus, til asseris, cxpeitus sum ;
sccumluin vero,
 569 SPECCLLM CtlAKITATIS. — LIB. II. 570
quod in mejam incipiat aciitari, le inslruenle per- A minus tamen audient a Doiuino : Discedile a me
scntio; at sublime illud ct ineflabilc quandcque mc (Matth. vii, 3), quicunque fueiint operarii iuioui-
aJcpturum conlido.» talis.»

CAPLT XX. CAPUT XXI.

Novitius Ute unde Deuni se magis amasse probal, Quod ex his
quce inserta sunt, quid charitas, quid
inde minus dmasse comincitur : el quibus tacry- cupidites in proficiente operelur, possil adverti.
marum profusto proficiat ostenditur. Hactenuslucc fortenon inutiliter inseruimus quae :

t Vide igilu:-, inquam, quam praelcr opinionem omnia si attente, si diligenler, postremo si hu •

tiiamresaetasit. — Quomodo, inquil? Neforto, — mililer inspicianlur, erit, ni fallor, perfacile intucri,
inqnam, unde te Dcum magis amare crcdebas, liinc conversum qucmiibet ex nova charitatis infusione,
minus convincaris amasse. — Aliquantisper.inquit, aiacri conatu, ac Icvissimis quibusdam nienlis sux
et mihi haec ratio inlerlucet : velim lamen ptenius molibus ad alliora sustolli, sed cupiditale deorsum
cam , le disputanle , cognoseere. — Nonne , in- prementc, ct omne cni inhaeserit nalurali pondere
quam ,
quauto quisque negligenlior fuerit, vel ad ima semper urgenle, in ipso suo conatu, non-
mcnte infirmior; tanto amore probabitur im- in Pei
niliii laborare. El quanto frulcx perniciosa allius
perfeclior? — Ncgari,
non polest. Sed B n ps s animaj rcccssibus radicts infixerit, tanto in
inquit, — j j }

sicut, inquam teinctipsum dicis clarius inlueri,

,
earum avulsioiie major diflieultas, proinde in as-
primus ille affectus argucbat errautem secundus ccnsione minor facililas. Sed sicul piger quis ac :

iste suslinel iufirinanlem. — Prorsus, inquit desidiosus, ac agriculturae imperitus, ogrum suum
ila. — Convincunt igitur , inquam , imperfec- parva licct ex partc ti ibulis ac spinis obsilum, tar-
tius amanlem. > Tum ille suspirans : < 0, inquit, dius evacual ct emundat : impiger autem ac solli-
quam miseiabiliter falluntur, quam sunt suse salutis citus ac hujus discipliiue indusliius, eliamsi om-
proditorcs, qui vil is innumcrabilibus ac daiuna- neni agri superficiem occupavei it, vcprium densita-
biiibus implicati, si pavum quid hujus, de quo lo- tcm citius eradicat, ac de sterili el infccundo pin-
queris, expcrianlur afleclus»; non solnm sibi vcniam gucm reddit et uberem : sic nimirum abrenuntiaus
de praeteritis pollicentur, imo ad eadem secutius quis mtindo, tardus, icpidus,
si si si suae purga-
quodammodo rcvcrtuntur, nec aliquid hos spiri- lionis minus fucrit curiosus, quanquam in saeculo
luali incitamcnto proficiunt ; scd sanctiores hinc minus existit inquinatus, tardius in conscientke
scmetipsos arbitranlcs, in suis sordibus vel negli- serenitatem, ac charitatis proliciet libertatem : at
gcnliis impudentius volulanlur. Forte de lalibus si fervens spiritu, diligens, sollicilus,
c si si discre-
ail Apostolus : Dedit itlis Dev.s spiritum compun tionis virlule fundalus , assumptis spiri.ualium
ciionis, oculos, ut non videant et aures, ut non au- cxerciliorum instt urnenlis,
;
vitioruin geuimina ab
diant (Rom. it). Nunqtiid non genus hoc compun- agro sui cordis potenter evellat, in auras con-
ctionis excxcat oculos; aures obliirat, illorum dun- scicnliae purioris cilius respirabit, ac jugo cupi-
lasat, qui immanissimas viliorum sordes sine pce- ditatis excusso, ac onere deposito passionum, in-
iiitenliae fructibus paucis his lacrymis sesiimanl veniet, quia jugum Domini suave est, et onus ejus
ablucndas? — Est profccto, inquam, gralissimum leve.
< t acccptissimum Deo sacrificum profusio lacryma-
CAPLT XXII.
rtim, pro omnibus admissis sufficiens holocaustum,
Quanta sit in voluptatum coutcmptu tictoriaque
si poenitentibus ct coufitcnlibus, sed ea undc poe- jucundilas.
niluerint, non ilerantibus? sed cum spirilu humi- Sicque probabit expertus, non inodo nullius !a-
lilatis et animo contrito ad pia viscera Jesu fu- boris, imo summae esse jucunditalis, pud.citi* sua-
gienlibus, scd dignis poenilenlia?fructibus pro posse vitale perfundi, quanquam onerosum sit naturalia.
insisteiilibus. Quocirca libi, omniquc sua3 salutis incentiva immundaquc desideria, quae dc concnpi-
sollicito elaboraudtim est, quatcnus haec carnis D scentia camis emergunt, freno leinperaiilioe cohi-
moi lifieatio, haec vigiliarum ac laborum soiiicitudo, bcre. Similiter non solum jucundum, sed insupcr
luec veslium vilitas, hxc ciborum asperiias, Inec gloriosum, cum gulaefucrit concupiscentia superata,
silenlii giavitas, haec, inquam, omiiiuin membrorum nou se servuin stii ventris, sed domiuum intueri»
interioi is et exlci ioris hominis quasi acceptissi- illa mira exsultalione tripudians. i'(jo autem didici*
inum holocauslum.sagiiniue, ut ita dixerim, lac;y- in quibus sum, sufficiens esse : scio humitiari, tcio
inarum , ac dcvolissimorum affectuum suavitate el ubundare ; ubique el in omuibus iustiiutus suut,
pinguescat, ut in arca cordis ignc cliai italis admisso ct csurire, etsatiari: et abundare, et pennriam pati
suave rcdoleat, el secundum Proplietam llolo-
sic, : (Philipp.w). Scdclainor carnis si fuciit pcrfeclc so-
caustum tuum pingue fiat (Psal. xix). CaHerum pilus, vel certe igne divini amot is absorplus, nulliis
si utrumque non possis, satius est, siue Iacrymis eril in cxterioribus labor, quia non potcrit mens
in apostolica paupertatc, ct cvangelica vivcrc pu- ejus afflictionc lurbari, cujtis non polest dilcctione
ritate, quam cuiu quotidianis lacrymis quotidic dissolvi. Illccebris sane odoruiu iicel nonnulli tur-
tiiviuis obviare maudalis. Nain licct moiluossus- pitcr abutantur, quia tamen hi, de quibus uuuc
citcut, daemonia ejiciat:l caecos ilhiniiueiii : nihilo- sermocst, \cl paruui vcl nihil iu corum appciitu vcl
x
571 B AELKEDI ABBATIS KIEVALL. OPP. PAKS I. — ASCETICA 572

amissiune laborant, liinc plura loqui supeisedeo. A lotuin animum ad sui rapial oblectalionem, sed

Porro oculoruin auriunique voluplas plurimis non scnsui majorem relir.quat portionem. Ait ncmpe
modicum laboris importat, qui ncquaquam rccle beatissimus Auguslinus (lib. x Confess. c. 33).

jugo Salvatoris ascribilur, cum loluu» pervcrsa • Movetur animus ad affeclum pielatis divino can-
potius parrat consuetudo. Quam quia abscindere tico audito : scd si magis sonum quam sonsum
scntiunt oncrosum, de Dominici jugi, cujus uon libido audiendi desidcrel, improbatur. > Et alias :

experli sunl lenitatem, malunt asperitate causari; « Cum me, inquit, magis cantus quam verba dele-
qu* cuni in voluptatum contemplu consislat, non clant, paenaliter me peccasse confiteor, et mallcni
iniuorcm profeclo con:emnenlibus confert liber- non audire cantanles. > Cum igitur aliquis, spreta

tatcm, quam vana illa el ,ludicra damnosa pariunl ridiculosa illa ct damnosa vanitate, antiquae Pa-

hiiavitalem. si ad memoriam
trum modcrationi sese coniulerit,
caput xxi:r. nugarum thealricarum prurientibus auribus im-
Dc vana aurium voluplate. mane fastidium gravilas bouesla inlulerit; sicque

Sed quia apcrte malos ab bac consideratione lotam Patrum sanclilalcm quasi rusiicilalcm con-

pntavinius removendos, de his nunc sermo sit, qui lemnat ac judicet ; modo cantaudi, quem Spiritus

*ub spccie negotium voluptatis obpal- sanclus Der sauciissimos Patrcs quasi per organa
religionis B
liant qui ea, quae antiqui palres in lypis fuluro- sua, Auguslinum videlicct, Ambrosium, lnaximc-r
:

usum quc Gregorium, instituil Hiberas, ut dicitur, r>&-

rum salubriter exerccbanl, in suae vanitaiis :

usurpant. Unde, quaeso, cessanlibus jam lypis ct nias, vcl nescio quorum scholaslicorum nugas va-

liguris, unde iu Ecclesia tot organa, tot cymbala ? nissimas anteponens. Si ergo hinc crucietur, binc
doleat, binc ad ea quae evomuerat, anxius anhelel
Ad quid, rogo, terribilis ille follium flatus, tonitrut

potius fragorem, quam vocis exprimens suavila- quae rogo hujus laboris origo, jugum cbarilalis, in

tem? Ad quid illa vocis conlractio et infractio? Hic onus concupiscenliae muudialis?
succinit, ille disciuit; allcr niedias quasdam notas CAPLT XXIV.
dividit el incidit. Nunc vox stringiiur, nunc fran- De concupiscentia ocutotnm in curiosilate sila, qua
gitur, nunc imp'ngitur, nunc diffusiori sonilu dila- aa viam perfecliorem conversos aflligit.

tatur. Aliquando, quod pudet dicere, in equinos Sed jam de concupisceniia oculorum pauca di-

Iiinnilus ccgitur ; aliquando virili vigore dcposilo, ccuda sunt, quam curiositatem sancti Patres vide-
iu fcmiueo; vocis gracililates acuilur, nonnunquam runt appellandam : nam eam uou solum ad cxtcvio-

arlificiosa quadara circumvolulione lorquetur et re- rcm, sed eliam ad interioiem hominem aeslimant
lorquetur. Videas aliquando homiuem aperto ore C pertinere. Ergo ad exleriorem pertinet curiosilatem
quasiintercluso halitu exspirare, nou cantare, ac rl- omuis superflua pulcRritudo, quain araant oculi
diculosa quadam vocis inlerceplione quasi minitari in variis formis, in nilidis el amoenis coloribus,

sitentiuni ; nunc agoncs morientium, vel exstasim iu diversis opiliciis, in veslibus, calceamentis, va-

palientium imitari. Interini hislrionicis quibusdam sis, picluris, sculpturis , diversisque flgmentis

geslibus totum corpus agilatur, torquentur labia, usum neccssarium moderalum transgredienti et

voianl, ludunt humeri ; et ad singulas quasque no- bus quae omnia amatores mundi ad illecebras ex-
:

tas digilorum flcxus rcspondct. El haec ridiculosa petuut oculorum foras sequentes quod faciunt,
:

dissolutio vocatur relig.o ; ct ubi haec fiequenlius iutus reiinquentes a quo facti sunt, et extermt-

ngitantur, ibi Deo honoralilius serviri clamatur. nantes quod facli suiit. Inde etiam in clauslm
Sians interea vulgus souitum folliuiu, erep.iuui monachorum grues ct leporcs, damulae et eervi,
cyrnbalorum, hannoniam fistularum trcmeus allo- picae et corvi non quidera Anloniana et Macha
:

nilusque niiratur; sed lascivas canlaniium gesticu- riana instrumenta , sed muliebria oblectanienta. :

laiiones, mcrelricias vocum allernationes et infrac- qua: omuia nequaquam nionachorum paupcrtati

tiones non sinc cachinno risuque inlurlur, ut eos y consulunl, sed curiosorum oculos pascunt. Si quis
crgo paupertatcm Jesu his oculoruvti illecebris
iiou ad oralorium, sed ad thcatrum, ncc ad oran- ,

dum, sed ad spcclatidum ajslinies convenisse. Nec p»aeferens, infra nietas necessilalis scse recluserk,

liulcturilla trcuienda m;.. .ilas, cui assistitur, ncc ct pro supeiflua illa aedificiorum amplitudine, ac

deferlur myslico illi prxscp.), cui ministiatur, ubi supeivacua altiludine, paupcrum qimrumdam fra-

Christus myslicc pannis involvitur, ubi sacralissi- Irum cubilia expelierit, cuiu forle iiigredicns ora-
nius cjus sanguis calice liberatur, ubi apcriunlur lorium impolilo conslrucluiii lapide, nihil piclum,
Cffili ; assistunt angeli; ubi krrena cocleslibus juii- nihil sculplum , nihil oecurrerit preliosum , non

gunlur; ubi angelis homines sociantur. Sic quod marmora strata tapetibus, non vcstiii parietes

sancli Patros inslilueiunt, ut infinni excilarcnlur ostro, histoi ias gentium, pugnas icgura , vel certe

ad aflertum pietatis, in usum assumilur illicitse vo- scripturarum «criem pratfcrcnles, non ille cereorum

luplalis. Non cnim scnsui pneferendus cstsonus: attonilus fulgor , uoii in diversis utensilibus ra-

scd sonus cum sensu ad incitamenlum majoris af- diantis metalli splendor, tum ergo nihil horum
debcl occurrcril inluenti, si ineipiant ci cuncla sordere
f^etus plerumque admiltcndus. Idcoque lalis

esse senus, lam moderalus, i&tn gravis, tit non qnae ccrnit, ac sc quodain paradlso excussmu, ac
 r 73 SrtCilXM ( HAKITATIS. — LIB. II. 574

qiiedam sqtialore queraHir immersuro A tentetemnt, et a serpentlbus perierunl (t Cor. xi.

carcerali f

mentis angustia, uude lotus hic labor ? Cui pcssimo vilio si quis consenscrit; ex niinia
umle lisec

Kogo, si didicissct a Dumitio Jesu csse milis et mciitis angustia cum compos non fucrit voti, \ei

conemplari secundum Aposto- laqueos despcrationis , vcl sacrilegittm incunct

liumilis corde, ac
Non ea qucc videntur, scd quo? non tidentur; blasphemke.
lum :

quce ettim videnlur, tcmporalia sunl quo3 auleni non

CAPUT XXV.
,

11 Cor. interioris iliius De superbia vit&, ac primo de vanitale.

videntur, crlerna ( iv) : si
Rt-stal noxix radicis lerlius ramus, quem super-
gloriam vcl modicum degustasset, dc qua scriptum
ab intus (Psal. biam vitae sanclus Aposlolus nomiiiavil. Cujtis
est : Omnis yloria ejus filice regis
c in multa sint genera, ad prxsentem quxslionctu
xliv) ; Opus suum probet unus-
illudquc Aposloli :
ii

de duobus periinct disputare. Ki primum quidem

quisque, et sic in semeltpso gloriam habebit, et non
est, quoU amorem vanx Iaudis infundit, sccundum
in altero (Gal. vi) quod si non in homine altero
:

libidincm inserit dominandi. Ex his ergo quanlus

qnanto BQinus in mulo iuscnsibitique metatlo ? Si,
orialur labor, quanta menlis angustia, quis facile
inquam, inieriori cervice jugo divinx dilcctionis
dixcrit? Quoties plaue correclus vel injuriatus
supposito, ibi intus Jesus ille dulcis duiciter sa-
D coiiturbor, vei qualibet detraciione vel oblocutione
t uissot, nuiltumne, quxso, gloriolas lias exteriores
confundor ; ant, quod esl liiguhrius, trislkix pesle
aGTectasset? Nunc de interiori illa curiositate pauca
consuroor, si velim laboris hujus causas expressius
dicenda stint, qux maxiinc in tribus conslat; in
indagare, invenio iu ipsis animx rccessibus radi-
appclitu videlicet noxiae vcl inanis scientiar, in
cem vanitatis allius latilantem, qua animus magna
pervestigatione alienx viiae, non ad imilandum,
de se prxsumens, lalem se delusus dcpingit ; qni
sed ad invidcndum, si bona esl, vcl insullandum si
non modo non corripi, vcl objurgari, sed insupcr
mala, vel certe sola curiositate tanium, tit sciatur,
iaudari ab oronibus ct honorari debuerit. Vel certe,
sive mala sit, sive bona ;
postrcmo in curiosa qua-
curo menle vcneuo hujus ncfandx pcstis infccta, in
dam pro sxculariura rerum vel actuum agnitionc,
aliorum exislimatione sanctum se Gnxerit, et mi-
inquictudine. Ex quibus omnibus mentibus cap-
randum, statim ut a sua vanitatc alios dissentire
tivatis non modicus labor innascilur, cuni vel in-
perspexerit, gloria sua gaudioquc fruslratus , quod
temperate exercenlur, vel Iibenter exercentibus
videlicet in aliorum xstimalione falsa opinio:.e lo-
prohibenlur. Hinc est quod plcrique, qui inani
cavcrat, neccsse cst tristilix slimulis corrodatur.
philosophix dederc animum , quibus eiiam moris
Ex hoc quoqtie pessimo morbo primx cathedra,
est cum Evangeliis Bucoiica mcdilari , Horatium
C salutationes primx, prima vox in cor.ciliis, primx
cum prophciis, cum Paulo Tullium lectilare, lunc
in convenlu scdes appelunlur : qu;e omnia, qtia:i-
cliam melro iudere, iaciniosisque carminibus ama-
tum oblata vel acquisila deleclant, tantum negata
loria texere. vel iuvectionibus invicem provoear»*,
vcl ablata conturbant.
cnin eo sese contulerint , ubi hxc omnia qttasi
CAPUT XXVI.
teminaria vanilatis, vel initia jurgiorum, vcl libi-
De dominandi libidine.
dinis inccnliva, regulari districtione damnantur :
At si menlero libido dominandi cori uperit
incipiunt contristari trasci : cl cum non liabcant,
q>.antum ei laboris imponit, soltis ille nosse potu-
quibus semina conceptx vanitaiis effundanl, in illa
ciit, qui hujus pessimx passionis expeitus lyran-
Eliu verba videutur prurumpere : En tenter meus
tidem, Dei tandem auxilio ab ejus est dominio
quasi mustum absque spiraculo, quod lagunculus
liberatus. Slatim enim ut noxiiim hoc virus mciis
uovas dirumpit (Job xxxn). Unde ergo Jabor iste
insana conceperit, ei a quo desidciii sui aucupatur
nascatur, in promptu est judicare. Inde est eliam
affcctum, degcneri vililate subsl rnittir, ct ante-
qjod cum tota die inanibus speclaculis dediti vcf ,
quam ille aliis prxferatur, ipsc omniuni , quos
rumoribus audicndis inlenti a nobis quodaiu modo
sibi obcsse vel prodcsse posse pcrspexi rit, abjec
exicrunus, revcrtentcs ilcruni ad nos,' vanilatum n ,: ccimilc «.-,.„„«
, .
v Hssiraus servus clncittir. »Iude ob
Ji
corum tnnorcm ^,». , .

imagines introducimus, et cor plenum simulacris

veritatis supprcssio, ob cortim favorcm tcrpis adtt
ad locum quoque quietis nostrx fereiilcs, pro inep-
latio, itaque ci lota vocis libcrlas adimitur, ui
tissima vanitate noctcs ducimus insomnes; regum Iaudarc cogalur qtix conscienlia vidcrit nrguenda ;
ducum, quasi sub oculis stullisiitua
praelia, victorias
argucrc qux ipsa indicaveril approbanda. Dcuique
prxsumptionc depingimus, omniaque regni negotia
si quemlibet cjus cui innititur familiarilati, propius
in ipsa psabnodia vei orationibus noslris Oliosis accedcrc pcrspexcrit , mox suspicionum jaculii
riiscursibus ordinamus. Esl adliuc aliud curiositatis
meus captira confoditur, ne is ad eos ,
quos i|ist
pcssimum gcnus, qtio tainen hi soli, qui magnarum ambit, houores cilius assutnalur, xgritudine linioris
sibi virtutuin conscii stinl, atlcntanlur explo atio
:
afTicitur. Ilaque invidix virgis ferreis cxdilur, ul
scilicet sux sanctilaiis pcr miraciiloruni exliibiito- cibus ad
l.ec uiilitaleiii, nec ei somnus proveniat
nem : quod cst Deum Quod cutiosilalis
tcnlarc. ad qniclcm. Tunc ad tleltaclioiics, susurrationes-
genusIegeMosaica ila prohibctur Son te ntabis Do- :
quc convcriitur, quidquid
,ic in co pcrspcxcril ar-
vtiuum Deum fuuni(Deuf.vi/.Uutlc fliam Aposlolus: guciidiim prodil ct ptiblical quidquid pttblicc
, ;
Neqttc tcntemui Cltristum sicul quidnm illorum
, atgiicic non potcsl, sinislra inlcrprclatiotie co:n-
573 B. ALLKLDI ABBATIS RILVALL OPP. PARS 1. — ASCLTICA. 576
maculat. Vcrum si tola Stia spe fruslrala, alius A suslinens (Jer. xx). Sic ille igne zeli Dei interiota
piovchatur ; qua; lunc illi anrmai cruccs, quai tor- sua dcpasci proclamans, sc pro juslitia crigi, ccr-
ntcnla? Confuudiiur , conterilur, conlurbatur, dis- tarc pro ordinc , pro clia< itatc ctiam odia stibiisse
sipatur, inlernosque a:slus ferrc non sustinens , mentilur. Quid plura? ita tandcm rebellis ac con-
aul c congregalione , totpassionum ictibus aricla- tumax experitur, ut vel expclli cum extrema ne-
tus, cxculilur, vcl si liumano pudore devinctus in ccssitas uigeat, aut certe aliqua propriae voluntalis
congrcgalione rcsedcrit, totus in contrarium ver- liberlate leniri. Ilinc mira quscdam orta abusio csl.
tilur , conceptamquc semcl ambitionis flammam Cum aliquando stalus religionis pure admo.Ium
fi rre non vaicns, anhciat, aestual, crucialur, ita ul tractarctur, sicul se liabet regula veritatis; qui-
in siientio cjus amaritudo apparcat, et in verbis cunque bumiliorcs, quictiores ad obedienliara, ad
indignalio, cl vasis lcstei instar ad vim fornacis opprobria promptiorcs , in omnibus bonis ferven-
occuiix pcr cxlerioris hominis motus infcliciler tiores, qui Iionores maxime non appelerenl ; tii

c;epai, mordaciler loqucns, truculenter aspiciens, lales vel ad alios rogcndos, vel ad aiiquas adminis-
cl ad omuia qua» objiciunlur, lurgida iuflatione traliones , non dico promovebantur, sed compclie-
rcspondcns. Tuiic quibus prius lurpiier aduiabatur, bantur; nunc coutrario, dum quorumdam limelur
apcrta fronlc rcs stil, clam B insoientia, vcl cavetur rcbeltio , vcl improbilas
contradicil, obioquilur,
malitiosa dciractione corrodcns, palam sinc omni formidatur, quia qucrulosi quia iracundi , quia ,

rcvcrcutia ct honcstatc objurgans. Tunc omnia levcs et accdiosi, uon vabmles in doroo consistcrc
scniorum suorum verba malc curiosus attendens, pcdibus suis, nunc foris, nunc inlus; quia deniquc
singulis iusidialur syllabis , explorat facla ; et timentur, promoventur; el quae itiis debuit esso
omncs, ul ita dixorim, motus cl itinera impudicis causa dejectionis et huraililatis, lil fomcs lumoris.
ocuiis pcrlus'.raiis, cnumcral omnia, de omnibus Scd de trimoda hac cupiditate haee salis siut. lu
judical, ac pro malithe su;e livore omnia interpre- quibus omnibus si quis animaB sux vuitum, quasi
tatur. Quod si forlc, ul se liabet Iiumana inlir- in quodam speculo diligenter atlenderit, inveniet,
iuilas, cxeessu aliquo prarvcnlus senior fuerit, jam ni fallor,non modo quid habeal dcformilatis, sed
tunc illc uactus locum suae, ui sibi videlur, injuriie ct ipsius deformitatis causas occullas sub veritalis
ulciscendue crigit supercilium, rugat Ironlein, labia luce cognoscct , ac sic non Dominici jugi asperita-
imporiuuis dilatat clamoribus. Vcrum ut se Dei lcin, quae uulla est, sed propriam arguet perversi-
zelo agi inluenlibus menliatur, quasdam sibi ali- latcm. His ergo passionura radicibus, quasi tolius
quando extorquci gultulas lacrymamm, dolosa q laboris nostri causis, evulsis penitus, ac mcnlis
producil suspiria, qucrulis satis vocibus charitatein noslrae humeris charitalis jugo suppositis, discemus
deseri querilur; purilatem transgiedi, conculcari a Domino Jesu quia milis est el humilis cordc, ct
justitiam ingemiscit. Dicas, si nescias, eo spirilu hiveniemus rcquicm aoimabus nostris, sabbati-
agi eum, quo quondam Jeremias propbeta llam- zantes, non cum Judacis Sabbatum carnalc, scd in
mescens : Factus est , inquil, sermo Domini quasi dulccdine charitalis aeternum et spirituale.
ignis cesluans in ossibus meis : et defeci, (erre non

LIBER TERTIUS.
In quo, quomodo sit exhibenda charitas monstratur.

CAPUT PKIMIJM. D lus sancli uiunere proinovelur, ut ad ipsum, qui

Lex de Sabbatorum distinctione proponitur. vcre unus cst, vcnialur, ubi lotum quod sumus
Lcgimus in Veteri Tcstamcnlo quasdam sabLa • uniiin cum ipso eflicialur. Et quia ia unilatc nulla
torum dislinclioues (Levit. xxm) : quorum consi- cst divisio, nulla sit ibi per divcrsa menlis effusio :

dedicamus exordium. Habes

dcralioni libri liujus scd unum in uno, cum uno,
sil per tinum, cirta
ncmpe in lege tria lempora sabbati rcquiei conse- ui iu m uuum sentieus
: unum , sapiens ; el quia
crata septimum videlicet diem, seplimum annum,
:
semper unum, semper rcquiescens et sic perenne :

et post septies scplem quinquagcsimum annum. sabbalum sabbatizans. Inlerim habes sabbatum
Primum ergo sabbatum dierum, secundum anno- dicrum, sabbalum annorum, et in quodarn prae-
rum, terlium non immerilo dicitur sabbatum sab- gustu sabbalum sabbaiorum. Quis ila il-iuminatus
balorum. Constat namquc ex seplcm annorum est Dei spirilu, ut has sabbaiorum dislinctiones,
sabbatis, addito uno, ut seplenarius numerus in non cx aiiorum verbis mutuct, memoria medi-
unilale concludatur : qui et ab unilate progreditur, aulc; scd in se ipso agi seutiens, loqualur non
et iu unitate perficitur. Nam cl omne opus bonum solum ex mcmoria, ged ctiam ex sententia? Adesto,
ab unius Dci tidc inchoalur, quod seplenario Spiri- lu bonc Jcsu, adcsto huie pauperculo tuo, men-
r>77 SPLCLLLM CHARITATIS. — LIB. III- >78

dicanii non niicas divilis purpurati, sed insiar ca- A poiest dUigare* (I Jom. iv.) Praecedil ergo quodam-
tuii, micas ,
mcnsa doininorum
qtuc cadunt de modo dilectioncm Dei dileclio proximi ; dil^clieneni

meorum tiliorum tuorum. Magnus cnim iile filius vero proximi dilectio sui : praecedii, inquain, 01-

luus, ct quia fiiius luus, Dominns meus, sanctus dine, non dignitate. Praccedit, sud illam peifectam,

scilicel Moyscs ; admissus nimirum ad mensam de qua dictum e»l : Diliges Dominum Deum luum
luam , epulalus est in feretilo Salomonis pancm ex lolo corde luo, et ex tota anima tua, el cx tota

tuum. Et scio , mi dulcis Domine, dixistienim : mcnte tua(Matllt. xxii). Nam profecto quaedam bu-
Non e if bonum sumere panem filiorum , et mittere jus dilectionis portio, el si nori pleniludo, et sui et
canibus ( Malth. xv ). Sed quia calclli edunl de proximi dileclionem praeccdat, nccesse est, sine qua
micis quae cadunt de mensa dominorum suorum, utraquc iila mortua est, ac proiude nuila est. Vide-
tu fiange calulo tuo panem islum , ut micas col- tur enim inibi Dei diiectionem quasi aliarum dile-
ligat, qui non suflicit ad crustuiam. ciionum animam esse, quae et in seipsa pleuissime

vivit, et aliis sui praesentia essentiam vitalem im-

CAPUT II.
pertit, absentia mortem inducit. Ul ergo bomo se
Quod in dilectione tripltci, hiorum Sabbalorum sit
diligat, in ipso Dei diiectio incboalur; ut d ligat
quwrendn dislinclio : et quw sil in triplicis dile-
clionis dislinclione complexio. B proximum, capaciori quodammodo sinu concipi-

Audiamus ergo frangtnlem Diiiges, : inquii, U<>- tur, ul divinus ille ignis paululum calescens, c;c-

minum Deutn luum ex lolo corde tuo, et cx to:a teras tandem quasi scinliliulas in sui plenitudiiicm
animatua, el ex omni mcnie tua, et proximum luum miro modo absorbeat, totam animi dilei lionem ad
tanquam tcipsum. In his duobus prwceptis lola lex iliud sublimc et inetfabile boiunn abdticens; ubi

pendet et prophelw (Mattli.xxu). Si igitur credimus, uec ipse a se, nec proximus diligitnr, nisi in quan-
imo quia credimus verilali, necesse est in iiis duo- lum ulerqtie deficiens a se, tolus transfc.lur in

Lus praeccpiis has Sabbatorum quaeramus disiin- Dcum. Inlertm hi tres amorcs ct ab invicem couci-
ctiones; nam et ipsaeex lege sunt. Porro haec duo piuntur, et ab invicem nulriuntur, el ab inviccm
praecepla si diligenter inspicias, tria quaedam inve- accenduntur: porrosimui oumes pcrficiimlur. Agi-
nis diiigenda, te videlicet, proximuvn, Deum. Ubi tur aulem miro et ineffabiii inodo, ut quanquam
enim dicilur : Diliges proximum tuum ianquam te- bi tres amorcs simul omnes habeanlur, neque enim
ipaum, manifestum est quia diligere debes et te- aliter potest, non tamcn semper a?que sentiaiilur :

ipsum. Hoc tameu noti est prseceplum ; quia na- sed nunc requies illa, illa jucundilas iu propriae

lurae est insilum. Nemo enim unquam carnem suam, conscienUae punlaie senliatur nunc cx fraicnuc ;
c
teste Apostolo, odio kabuit (Ephes. v). Et si non car- dilcctionis duicedine nunc in Dei con-
mutuetur ;

nem, mullo rninus utique mentem, quam quiiibet lemplalione plenius acquiratur. Sicut enim rex ali-
homo, etiam nesciens, magis diligit quam carnem. quis diversas aromatum possidcns apolbecas, ntiuc
Ncmo est enim qui nou mali; infirmus carne, qnam lianc, minc illam ingredittir nunc bujus, nunc ;

insanus vivere mente. Sit ergo horaini dilectio sui illiiis odore perfundilur: ita mens cellaria quacdam

Sabbatum piimum dileclio proximi sit secundum;

;
referta spiritualibus diviliis intra conscientiue su«

Dci autem dilectio, Sabbatum Sabbatorum. Est au- septa retenlans, nunc hoc, nuuc illud inaiiibulal, ac
tem, ut supia diximus, Sahbatum spiritualc requies jucunditatis suai materiam pro diviliarum divcrsi-
animi, pax cordis, lianquiiiitas mentis. Et boc lale diverso modo compensal.
Sabbalum noniiunquaru in propria diieclione sen- CAPUT III.

liiur, aliquando ex dulcedine fiaternae dilectionis Quomodo Subbut.,m spiriluale in sui dtlectione seu-
bauritur; in Dei aulem dilectione absque ulla am- tialur.

biguitale perficitur. Hoc sane providendum, ut bo- Cum enim homo ab hoc exleriori lumultu inlt a

mo, sicut oportet, diiigalsemelipsum proximum ;

secretarium suae raenlis sesc receperit, el conlra
vero tanquatn seipsum ; Dcum auiem supra se- D circumstrepenlium turbas vanitalum, clauso oslio,
ipsum quia ncc se, nec proximum, insi propier interiorcs gazas perlustravei il, nihilqtie occurrerit
;

ipstini. Sed hmc dilectio quemadmodum vel pro- inquietum, nihil inordinatum, niliil quod rcmor-
ximo a.iiiibenda sit, si Dominus voitterit, postea deat, nihilquod oblatret; sedomniajucunda, omuia
aJnoiabiuius. Ntinc vero considerandum est quia, concordanlia, omnia pacilica, omnia tranqiiiila, ct

licet in hac Irina dilectione manifesta sit dislinctio, inslar ordinalissimie ctijtisdam familiae, omnis co-
inest lamen eis inira quxdam complexio; ila ut giialioniim, serraonum, operumque tuiba, ipsi ani-
singuhe in omnibus, et omnes inveniantur in sin- mo, quasipatrifamilias domus arriscril orilur hinc :

subilo mira secttriias, ex securitale mira jucundi-

gulis ; ncc una sine omnibus habealur, el una va-
cillante ab omnibus recedatur. Nam ncque sc di- tas, ex jucundilate autem jubilus quidain, eo devo-
ligit, proximum, vei Deum non diligit nec
qui vel ;
tius in Dei laudcs erumpens, quo perspicacius con-

proximum tanquam seipsum, qui non diligit

diligii epicit ejus esse mtnicns quidquid in se boni re-

scmeiipsum. Porro Deum non amare convincitur, cognoscit. H<cc est septimi diei jucunda solcinnilas

a qtio pioximus non amatur. Qui enim non diligit quam necesse esl sex dies, id est operum piojccda'
[rairemquem videt, Deum quem non videt quomodu perfectio , ut primum in bonis operibus desudenuik,
57J 13. AELREDl ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS I. — ASCETICA. 5S0
et sic demum iti eonscienliyc tranquillilalc pause- A dinc ad dnmcsticossangninis noslri dcrivalur. Qtia>
iniis. Ex bonis naiuquc operibus puritas conscien- dilcclio ul habealur, quia ipsi naturae cst insitum ;

tiic nascilur, seeundumquani sui dilectio judicatur. si non habealur, nimisest inhumanum. Unde Apo-
Sicul enini is qui operatur vel diligil iniquilalem stolus: Si'quis suorum, et maxime domeslicorum cu-
non diligit, scd odit auiinain suam : ila profecto qui ram non habet, fulem negavil : el esl infideli dele-
«liligilet opcralur justitiam, non odil, sed diligit rior (J Nec hanc aposlolicam sententiam
Tim. v).

auiinam suain. lixc cst primi iilius Sabbati ju- Dominicis verbis quisquam aislimet csse contra-
< iinda solemnilas, in qua servilia mtiiidi opcra mi- riam, quihus dicil : Quivenit ad me, el non odit pa-
nimc excrcentiir ; in qua nec ignis concupisccnli* trem et malrem, adhuc autem et animam suam, ncn
iutpis aecenditur, nec passionuin ouera compor- polcit nteus esse discipulus (Luc. xsv). Scd dc his ia
tanlur. conscquentihus videbimus. Igitur quia sunl non-
CAPUT IV. nulli.qui immanioresbesliis, nccdomeslicos attcn-
dunt jam aliquantulum ad Sabbatum hoc spiri-
Quale Sabbuinm ex fralerua dilectione capiatur, el
quomodo sex auni, quiprwcedunl seplimum, cha- luale proccdil qui suos, ila ut oportet, diligit. Ha;c
rilati coaptcnlur. aulcm dilectio, quoniam ab ipsa natura piolicisci-
Porro si ab lioc sccreliori cubicnlo, in qno pri- B tur, in praeceptis qua; addileclionem perlinent pro-
iniun lioc Sabbatum celebravit, ad illud pccloris sui ximi primo locosancilur, ita, Deo protestante: Uo-

diversorium sese contulerit, ubi sulet gaudere ctim nora palrem luum et mairem (Exod. xx). Hinc ad
cum flenlibus, infirmari cum in-
gaudentibus. flerc cos qui nobis spirilualis amicitise fcedcrc, vel officii

cum scandalizatis; senserilque ibi ani-

firmis, uri vicissiludinc copulantur, dilectio noslra progrcdi-
inam suam, cum omnium fratruin sttoruin anima- tur, et quodammodo sinu ampliori laxalur. Sed hoec
bus glutino charitalis uniri, uullis invidiae stimulis dilcclio Pbarisseorum jnslitiam non transccndit
agilari, nuilis indiguationum seslibus inflammari, quibus dictum est amicum tuum ; et odio
: Diliges
noii jaculis suspicionum atlcri, non edacis trislitiae habebis inimicum tuum (Matrh. v). Sanc ulraque
morsibus consumi ; sicque ad quemdam Iranquil- hxc dilcclio quanquam parum pramiii servala con-
iissimum menlis suae sinum omnes rapiat, ubi dulci quirat, quippc cum ad illam lex naturalis impellat,
qiiDilam aflectuomncs ampicctatur et foveal, ac ad istam gralia impertita nos provoccl; neglecta
sccnm unum cor, et uuain animam faciat ad bujus ; tamen cumulum damnationis importat. De his Do-
niox dulccdinis suavissimum gustum omnis cupi- minns in Evangclio: Si diligilis, inquit, ros qui vos
ditaluin silet lumultus, ac viliorum slrepitus con- ditigunl quam mercedem habebitis ? Nonne el ethnici
p ;

quiescit, ct fit ibi inlus ab omuibus noxiis absoluta hoc faciunt ? Et si saltilaveritis fratres vestros lan~
vaeatio, ct in fraternae dilcclionis dulcedinc grala tum, qnid amplius facitis? (ibid.). Ut crgo in aliquid
ct jucunda pausatio. Nam quod in hujus Sabbati amplius diiectio noslralendatur, amplectatur el eos
quielc, nullum prorsus vitium rcsidere cbaritas fra- qui nobiscum eodem jugo prolessionis subduntur.
icrna permilial, lestis eslhujus ipsius Sabbali con- ll«ec planc dileclio prsemio non fraudabilur; quia
inuus fcriator aposlolus Paulus : sic enim ail : Non Deuscausa est cur exhibetur. Iii hoc statu mens
adullerabis, non furtum facies, non falsum lcstimo- vcslimemis agglutinata Jesu, aliquid sibi unctionis
nium diccs, et si quod esl aliud mandalum, in hoc clingil : qux descendens a copite, etiam barbae in-
verbo instauratur : Diliges proximum tuum tanquam fluit vcri Aaron, ct ad oram usque veslis attingit,
teipsum (Rom. xui). Hujus Sabbati rcquie ac dulce- cujus uncta pinguediue aliquaulispcr exteodilur : et
diue pmfusus proplicla David, in sonum gratula- primum onines ad quos unctio ipsa pertingens, par-
IjuikIjc soLmnitalis erupit, diccusEcce quam bo- : ticipium illis nominis Jesu, ul ab uncto uncti, id
uum et quam jucundum, habitare fralres in unum cst a Christo Clni.tiani vocenlur, impertit, laxiori
(Purf. cxxxn). Yerc bonum, verc jucuudum. Bo- siuu rccipit diligendo^. Restant adbuo duo horni-
niini plane, quia nibil ulilius; jucundum, quia I> num gcncra; qua; ai pcctori noslro amoris vinculis
uiliilsapidius. Sicut autcm primo ilii Sabbato astiinganlur, nihil prolectoobslabit, quiu veri illius
unus lantum dies dcdicatur, quia videlicet singu- jabbati rcquie pei fi uamur. Natn et eorum qui foris
lare est, quod in propriae cujusque conscicmis» sunl, gentilium videlicct et Judajorum, haeretico-
tranquillilate consislit ; ita non immerito huic an- tum et schismaticorum, necesse eslul iguoranliam
nus inleger consecralur; quia, 6icul cx multis dideamus, compaliamur inftrmilati, maliliam de-
diebusannuscflicitur, ila ex ra:»!tis animabus unum flcamus, ac pio aflcclu solatium illis nostra? ora-
cor, etuna anima charilatis igne conflatur. Quod tionis imperliamus; ut et ipsi inveniaulur nobis-
si ex sex illis annis, qui Sabbalum hoc spiriiuale
cum in Christo Jesu Domino noslro. Inde ad illud
praccdunt, ahquid myslicuin vclis exsculpere, scito transeundum est, in quo fratcrna; cliaritaiis summa
scx c-sse genera hominum, in quoruni dilcctione consislit, in quo bomo Dei Filius cfllcitur, in quo
nccesse cst amtuus excrceatur. Sicut aute.n» annus divinx bonilatis similitudo plenius reparatur, sicut
muUos dics tomplectitur, ita in singuiis illis gcne- ail Salvator in Evangelin Diligite ininticos vestros, :

ribus mulli uobis homiucs dileclionis copula con- el benefacile his qui oderunl vos ; et orale pro perse-
Jungunlur. Piimo ergo dilcclio noslra naturali or- quentibus ct calumniuntibus tobis, ut sitis filii Pa-
;
 181 SPECULUM CllARiTATIS. — LIB. III. 582

tris vestri, qui in ccelis esi (Matth. v). Exinde quij A causam nc lapiderur (Matth. ix), quod allcri con-
supererit, nisi annus seplimus, iu quo debilores rc- fabulatur, ul dc adultcra evangelista quodammoJo
peterc non pernjiltimur, m quo servus liberlate do- efficiatur (Joan. »m \Joan. iv). Quis est, cui ad boc
nalur ? Qui enim novit eliam inimicos simplici oculo dulce spectaculum, omnis fetentis carnis deleclatio
ihtoeri : ilie esl, qui vera'ciler dicerc potest : Di- non sordescat ? lnde suaves quaedam Iacrymae fa-
tnitte nobis, sicut et nos dimitHmus (Matlh. vi). cile oriunlur ,
quibus omnis concupiscentiarum
Omnis cnhn qni facit peccatum, senus est peccati aeslus exstinguilur, lepescit caro ,
gul:e voracitas
(Joan. mii). Cuideplorandae servituti taudiu quisqne temperalur , omnis vanitalum liiillalio scdaiur.
addicitur, donec ipse dimiltcns et diligens, dimil- Porro ad inimicorum dilcctionem, in qua fratermc
tatur et diligatur, de scrvo non modo liber, sed charitatis consistil pcrfectio, nihil nos ita animat,
eliam amicus clliciatur. Yere lempus pacis, lcmpus ut illius mirae paticniiac grata considcialio, qua ille

quielis, tcmpus tranquillilalis, tempus gloriac et speciosus forma proe filiis hominum (Psal. xuv),
cxsultationis. Quid enim molesliae, quid perturba- venustam faciem swam impiis praebuit conspuen-
tionis; quid mceroris, quid anxielalis ejus polerit dam, qui oculos illos, quorum nulu reguntnr om-
interpolare Iaetitiam, qui a primo iilo Sabbalo, in nia, vclamini subdidit iniquorum ;
qua latcra iila
quo laborum suorum fructibus pascilur, ad hujus sua flagellis exposuit ;
qua caput, Iremcndumprin
divinx similitudinis statum gralia pieniore progre- cipalibus et poteslalibus, spinarum asperitati sub-
ditur, ut omne hominum genus uno mentis amore misit; qua scmetipsuin opprobriis ac conlumeiiis
complectens, nullius injuria movealur; sed, sicut aJdixil; qua landem crucem, clavos, lanceam, fel,

indulgentissimus aliquis pater erga charissimum acelum paiieuter suslinuit, in omnibus lenis, mitis,
sibi fllium plirencsi laborantcm, ila ille erga suos tranquilhis. Dcnique tanquam ovis ad occisionem
affieiattir inimicos, ul quo magis ab eis injurialur, ductus est, cl quasi agnus coram tondente se ob-
co profundiori charitalis affectu infercntibus sibi mutuil, el non aperuit os suum (Isa. liii). Consi-
molesliam compatialur ? Hac igiturvirtulepossessus dcra, o humana supcrbia, o superba impaticnlia ,

tiincmavime Sabbalum hoc celebrare dicendus est, quid sustinuit, quis sustinuit, quomodo suslinuil
<um ingrediens cor suum in fraternae dileclionis Cogitentur, rogo, non scribanlur. Quis est, cujus
dulcedinem intendit animum, et erga charissiinos ad hunc mirabilcm intuitum non slalim ira dcfer-
sibi in quemdam suavissimum resolulus affectum, veat? Quis illam audicns mirabilem vocem, ple-
guslat quam bonum et quam jucundum habilare fra- uain dulcedinis, plenam charitatis, plenam immu-
tres in unum (Psat. cxxxn). q tabilis tranquillitalis : Pater , ignosce illis (Luc.

CAPUT V. xxm), non slatim omni affectu suos amplectitur

Quomodo ulraque hcec dilectio Dci dileclione ser- inimicos? Pater, inquil, ignosce iltis. Quid lenila-
vetur. lis, quid chariiatis huic addi poluit orationi ? Ad-
Vcium, quia, ut supeiius diximus, utrumque didil lamen, Parum fuil orare; voluitet excusare.
hunc ainorem, quo vel piopriae saluii cousulimus, Pater, inquil , ignosce illis , non enim sciunt quid
vel quo proximis puro affeclu unimur, quaJam di- faciunt. Sunl quidem magni peccatores, sed pusilli
vini amoris portione necesse est animari : scien- aestimatores; ideo, Paler, ignosce illis. Crucifigunl;
diiui quia ad hanc geminam dilectionem Dei nos quem tamencrucifigantncsciiiiit,quiasicOiy»oiiss^Hr,
dilectio movet et promovet, secundum id, quod nunquam Dominum gloriai crucifixissent (i Cor. u)
Vetbum caro faclum est, el habilavil in nobis ideo, Pater, ignosce illis. Pulant iegis praevarica-

(Joan. i). Siquidera in hac gemina dilectionc lorcm ;

putant divinitalis pracsumplorem ;
piitaut

acquiritur innocculia , quain in duobus con- populi seductorem. Abscondi ab eis faciem mcam,
stare manifcslum esl. Innpccns quippe esi, qui non agnoverunt majestattm meam ; idco , Pater,
uec sibi, nec alicri nocet. Sibi autem nocet, ignosce illis, quia nesciunt quid faciunt. Igitur, ut
qui scmctipsum vitiis alicujus aut lurpitudinis iabe D | )0 mo sc diligat , nulla se carnis delectationc cor-
corrumpit. Ad quam conuptionem quia maxime rumpat. Ut vero camali concupisccntiie non suc-
\olupias, ac deleclalio carnis impellit, sic eam fa- cumbat, omnem affcctum suum ad suavilatcm Do
ii!e quilibet lespuii vel evitai, si erga carncm nostri minicje carnis extendat. Porro , ul pcrfectius ac

Salvatoris pium indulus affcclum, gaudet spirita- suavius in fraternae charilalis delcctatioue quicsi at,

libus oculis iiilucri Dominum majesiatis, usque ad cliam inim.cos brachiis veri amoiis aslringal. Scd
praescpis inclinalum augustias, virgineis inhiare ne divinus hic ignia injuriarum stalu tcpusiat, di-
ubciibus , malcrnis amplexibus stringi, tremuli le. ti Domini ac Salvaloris sui tranquillam patientiain

seuis, sancti videlicet Simeonis , felicibus labiis oi ulis mcntis semper aspiciat.
osculari. Qui menlis suae oblulibus imaginaii dulce
CAPUT VI.
uabel, quam miiis aspeclu quam dulcis affalu,
,
Quomodo perfectum Sabbalum iu Dei diUctione rt-
quain peccaloribus compaiiens, quam inflrmis et perilur, el quomodo quinquagesimus annus huic
miseris cojiduscendens, quod miia benigniiatc ncc diteclioni comparetur.

merctricis altactum, ncc publicauorum refugit con- Verum hac gemina diiectione purgata mens ,

vivium (Luc. \u) . quod uuias adullerx suscipit lanlo devotius, quanto sccurius, ad ipsius divinita-
583 B. AELREDI ABBATIS RIEYALL. OrP. PARS I. — ASCETICA. 584
tis feliccs geslit amplcxus, ila ul nimio dcsiilerio A tiliori indagalione opus esl ul piiino quid sit amot*
succensa velamen carnis excedat , intransque in paleat inluenli qualenus gcncrc agnito specicsnon
;

illud sanctuarium , ubi spiritus lit aule faciem lateat inquirenlem. Duplicitcr igitur amorcm dici,

suam Chrisius Jesus, ab illo inelTabili lumine, ab animadversa loquendi consueludo demoustral. Di-
illa inusilala dulcedinc penilus absorbeatur; facto- citurenim amor, animac ralionalis vis quaedam sivc
que silenlio ab omuibus corporalibus, ab omnibus natura ,
qua ei natiualiier inest ipsa amandi ali-

sensibilibus, ab omnibus mutabilibus, i« id quod quid, non amaudive facullas. Dicitur et amor ipsius

esl, et sic seinper esl, et ipsuin esl, in illud unum animae ralionalis quidam actus vim illam ciercen»,

perspicacem figat intuilum ; vacans et videns quo- eum ca utilur vtl in liis quae oportet , vel in bis

niara Uominus ipsc est Deus, ct inter cliarilalis qu£ non oportel : qui quidcm aclus cum addita-

ipjius suaves amplexus, sabbatizans sine dubio amor appellari solel, verbi gralia amor sa-
inento

SabbuUnn sabbatoruui. Hic annus jubilaeus, in quo amor pecuniae quem uiiquc amorcm vel
pienliae, ;

bomo ad suam possessionem revertilur, ipsum vi- bonum necesse esl esse, vel malum. Narn vis ilU
dclicet Auctorem suum, ut nimirum possidealur el aiiimx, sive natura, qua liic amor, sive bonus sive
possidcat, habeatur et habcat, tencatur et tencat nialus exercelur, Lonum quiuYam animae est, et in
Ipsa cst possessio, quae distracta vili peccali pretio,
B bono et in malo nunquam potcst esse non bonum.
amore bominis diffluente ab eo, a quo factus cst, Pertinet quippe ad ipsius naluram substantia;, quus

cl inhaerenie rei, quae facta est, Huic Sabbalo non ab ipso summo bono cst, qui fccil singula quidcm
immerito quinquagenarius numerus dedicalur, in bona, universa autem bona valdc. Scd homo libcro

quo serviiis limor expeilitur, carnis non solum muneratus arbitrio, sicut caeteris naturcc sua?- bonis,

concupiscenlia, sed et memoria consopitur, spirilus sic ct hoc aut bene utilur, adjutus per graliam ;

concipitur. Anie, inquit, id est an»e Peiilecoslen ,

aut male , relictus per justitiam. Quia igitur, ut
Spiritu» non eral datus, quia Jesus nondum eral glo- quidam ait, bonos aut malos morcs non faciunt
riftcams [Joan. vu). Nou omnino non dalus, sed nisi boui aut roali amores ; prxmissi boni bontis
non tanla plcniludine, non tanta perfectione. Datur usus bonum hominem facit, quia bonum amorem
profecto iu Sabbato primo, datur et in secundo , facit; abusus aulem , quia malum amorcin facit,

sed in Sabbalo sahbalorum ejus infunditur plcui- utique malum hominem facit. Quid ergo dubilamus
ludo. In gemiuo enim illo Sabbalo Jcsus cernitur cliaritalem dicere ipsius amoris rectuin usum
parvus, non magnus ; humilis, non sublimis ; inju- abusum aulem cupiditatcm ?

rialus, r.on gloriiicatus. ldeo Spihlus uondum eral CAPUT VIII.

£
datus, quia Jesus nondum erat glorificalus. Verum Quomodo in electione, in motu, in fructu, amoris
quia < barilas diffundilur in cordibus noslris, nou rectus usus constet, siee perversus.

alias nisi pcr Spiiilum sanctum qui dalus est no- Jam nunc intcr ejus usum rectum sive pervcr-
bis (liom. v), ubi septenarius numerus cusloditur, sum aliquanto subtilius disceruamus. Conslat au •

sed ipsius septenarii multiplicatione ,

profectus lem , ut milii vidctur , usus ejus in tribus, in ele-

ipsius charilalis dignoscilur. Nam sepiimus dies ctione , in motu , in fructa. Est autem ehclio cx
quasi cbaritalis esl inchoatio, septimus annus pro- ralione; molus in desiderio el actu ; fructus in fine.

inolio, quinquagesimus annus, qui esl post septies Raiionalis quippe creatura sicul bcalitudinis capax

scplem, ejus esl plenitudo. lti singulis icquies, in condita est ; ita ipsius beatiiudinis avida semper :

bingulis vacatio , in SMgolis spiiitualis quaidam sed ad bcalitudinem nequaquam ipsa sibi sufficiens

sabbalizatio. Piimo requies in puritate conscientiae est. Propria aulem infelicilale, quod ad bealiludi-
nem sild non suflkiat, consequenter edocia, ut cu-
deinde iu multarum mentium dulcissima conjun-
postremo in ipsius Dei contemplatione. In pila bealiludine poiiatur, re aliqua sibi vidct esse
ctione ;

fruendum, quae ipsa uon sit. Proinde unusquisquc

primo Sabbato vacatur a crimiue; in secundo a cu
D vel pro modo su* Gdei et intelleclus, vel pro e. rorii
puditate in leriio ab omni prorsus dissensione. Iu
;

huma- fallacia, vel pro experientia sensus, primo sibi bea-

primo guslal mens, quam dulcis est Jesus in
litudinem in rei cujuslibel, vel certe rcrum qua-
nitate; in secundo videt quam perfeclus in chari-
uinlibet fruclu coustituit. Deinde quidqitid illud
tate ; in tertio quam sublimis in Deitate. In primo
>

colligiiur ad se; in secundo extendilur extia se; in cst, cujus se fruclu beari posse confingit, sine omni

teitio rapilur supra se. ambiguitate sibi eligit ad fruendum. Quam utique

CAPUT VU. cleclionem amor facit : nam ea vi sua, sive nalura,

amvr, quid charilas, quid cupiditas. quam superius amorem diximus , anima raiionalis
Quid sil

Locus el tempus exigit, ut quod superius disiu- id facit. Habet nempe amor semper comitcm ratio-
limus, quemadmodum videlicet ciiarilas sit exhi- nem , non qua semper rationabiiiler amet ; sed
qua, ea quaeeligit, ab his quae reprobat, vivaci cir-
benda ,
paulo latius exsequamur. Quod ul mani-
lestius liat, quiduain sit cliaritas, enucleatius video cumspectione discernat. Denique rationisest inter
Crealorem crealuram inter lempoialia et arter-
osieudendum. Et manifeslum quidem est quod cha- et ,

amara et dulcia, inler a\pera et dclccta-

ritas amor sit, quanquam non minus manifeslum, na, inicr

quod non omnis amor charitas sil. Quocirca sub- bilia disccrnere; amoris aulem quod voluerit ad
 •»85 SPECLLUM CHARITATIS. LIB. III. m
fruendum eligeie. Porro et ipsa elcciio amor dici- A cniin negotiari, militare alins , ijuainlibet artcin
tur, et est quidam aclus animse ; scd, cum amor alius cligil cxercere, aJ destinatum fuiein aliuj
ipse quo eligit, semper bouum sil, ha>c lamcn elc- rapinis ac latrociniis lcn.lit. Ex bis omnibus id
ctio, qtiac ct amor nibilominus appcllatur, neccssc solum amare quis diccndus csl, ad quod fiuendur.i
e;t ul bona vel mala sit, ac per boc bonus vel ma- lota ejus festinat iutentio ; caHeris aulem quasi
lus amor sil. Narn si expcricnlia cujuslibel dclecta- quibusdam adminiculis uti ; quo facilius ad desi-
tionis illecta, vel certe quolihct crrore decepta deratae rei perfttnclionem valeat pervenire. Scd
meus, ca quibus minimc frucndum cst cligat ad pcrversa mcns quandiu quidem non potitur opla-
fruendum ,
profeclo infeliciter amal. Frui aulem tis , in eorum fructu feticitatis pingit imagiuem

dicimtis, cum deleclatione el gaudio uli. Ipsam sai;e aut voli compos effecta cum se solita indigcntia

elcclionem slalim sequiliir, vcl etiam comitatur ip- senserit laborare , vel certe ab bis quibus abusa
sius amoris molus occuhus, excilans quodam mo.Io est, quodam quasi fastidio resilirc ; in allerius cu-
ct movens animum in illius rei desidcrium, quam juslibet rei succenditur appelilum, non quidem
eligcndain putavit. Ct bic similiter moius animi satianda , sed eadem iterura vanitatis ineptia tur-
actus csl, el ex amorc est, el amor dicitur : ct si sil I
iter deludenda. Hic est circuitus impiorum, dequo-
ad quod dcbet, el sicut debet, amor bonus est B rum
id ; misera ii:digcntia in prima bujus operis partc
si id quod non dcbet, vel aliter quam debet,
vero ad salis superque dispulatum est. Porro is eui mens
malus amor cst. Al si eam rcm quam ad frucndum sanior, oculus purior, vita est defaecatior, altiori
elegeiit, eleclam dcsideraverit, actibus oppoilunis sensu rem invesligans, cum manifestum sit nemi-
pro volo adeplus fuerit , in iiliusmox usura cum nem sibi ad bcatiludincm posse sufficere, videt pro-
gaudio ac dclectatione quiescit. Qucm usum ut , fecto id quod sil iuferior abjcctiorque natura, de-
uno verbo appcllclur, fruclum vocamus. ln bis igi- jiocre possc bominem sui amorc, non cxtollere
tur tribus cbarilas sive cupidilas constare videtur, miseriisque magis involvcre qiiam verae fe-
altius,
in animi sciiicet cleclione, in molu, in fructu. Sed licitatis conferre solatium. Hinc semetipsum meliri

clcctio amoris sive boni sive mali est incboatio : aggrediens, ac suae piiviiegium aestimare natunc :

molus amoris ipsius cursus; fruclus ipsius amoris ccrnit profeclo quam digne, quam magnificc, quam
est finis. Si itaque mcns ad frucndum eligat quod denique juste horaini lex divina pnecipiat -.Dominum
oportel : si ad id sic movcatur ut debet , vel co Deum (uw.h adorubis; et illi soli scrvies [Deut. vi;
fruatur ul decet, ct tam salubris electio, et tam Matth. iv). Quod nullomodo dixissct, si esset quae-
utilis fructus non iminerilo cbarilatis ccnseri voca- libet natura sublimior, cui buraana natura singu-
buk) judicalur. Sed in bac clcclione cbarilas in- lare illud debcret obsequium, vel a qua posset bca-
fchoalur, motu cxiendilur ; in fruclu vero perficiiur. titudinis prcemium cxspcctare. Ipse igitur nobis prae
At si animus cligal insipienter, movcatur indccen- omnibus eligendus est, ut eo fruamur, quod esi
tcr , turpiter abulatur ; bis quasi gradibus cupidila- araori» incboatio; ipse prae omnibus desidcrandus,
tcin consummari facile adverti potesl. Hi sunt duo quod est ipsius amoris quasi cursus quidam alque
fonlcs , bonorum scilicet et malorum 01 igincs promotio iu cujus adoplione, quia perfecti
; boni
quouiam quidem radix omnium malorum esl cu- peifecta erit dilectio, perfecla erit et beatitudo.
piditat (I Tim. vi ) , et radix omnium bonorum Merito igitur primura raandalum ct maximum de
chai ilas. Dei dilectione lex divina contradidit : Diliijes, in-
CAPl'T IX qoiens, Dominum Deum tuum (ibid.). Verum, quia
Quid nos oporteat ad fruendum eligere. hoc beatifico bono, cum adcpti fuerimus, quisque
Quoniam igilur inter bonum malumque amorem capaciorcs autem erunt pro sua capacilate fruetur ;

distiuximus, supcrest nunc ut quid ad fruendum omnes simul quam singuius quisque erit sine :

eligere debeat animus, quemadmodum ad id quod dubio ipsa bealitudo cumulatior, si hoc quod qui-
clegerit, moveri oporteat, sicut ipse, in cujus manu
p libet minus capax habere non polerit in seipso,
sumus, el nosetsernionesiiostri, inspirarevoluerit, hahere incipiat vel in altero. At altcrius bonum
ostendaraus. Sic quidcm et quid diligendum, et suum non erit, nisi hoc ipsum bonura in altero di-
quemadmodum diligendum sil agnoscemus. Hoc lexerit. Quod aeque impossibile erit, nisi allerum
omne quod in usum no-
sane dicendum, quia non ipse dilexerit. Congruentissime ergo secundum pro.-
strura eligimus, diligere dicendi sumus, scd solura ceplura divina sanxit auctorilas : Diliges prcximum
id quod ad fruendum eligimus. Ea quippe mens luum (Matth. v). Sed quoniam summura bonum
qux sterquilinio carnis iramersa, ad nibil sublile nostrom Deus erit, et in seipso, et in nobis, et in
quod crassiludine scnsus excedat, nitilur aspiraiv, altero, ipse ex toto prxcipitur diligcndus. Diligcs
vol fallaces divitias, vel inuliics bonorcs, aut cor •
itaque Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, el
poreas volupiales, mundive favores, vel borura tx tota anima lua,el ex omni virtute tua. Quia vero
aliquid, vel siinul omnia, quasi deslinatum inten- lanturadem gaudii nobis confeicl pioximi bonum,
liunis sibi eligil liuem, in lalium pcrfuuclionc felici- quaniura proprium; mcrilo dicilur Diligcs proxi- :

tatera falsa opinione depingens. Ad borum tamen mum tuum lanquam ieipsum. Patel igitur «' 10 nobis
fructum non eodem omncs callc nilunlur. Alius cligenda ul bis fruamur Doum srilin l < : pioxi-
P*TUOL. CXCV. 19
 587 B. AELREDI ARBATIS RIEVALL. OPP. PARS I. ASCETICA. csa
inum, quanqitam dissimililcr. Nain Dctnn, uf co A rfrafis SOavilatem mcns compuncta rcsoivhur. Cu-
frtiamur in seipso, etpropter seipsum ;
proximum, jas visitalionis modmn ct causa», quam lucidc a
ut ipso fniamur in Deo, imo el Deo fruamur in iilo. nobis fieri poluit, superius mcmini clemonstratas.
Nam licel verbum hoc frui districlius soleal accipi, Huic affcclui ille conlrariusest, qui ex diaboli im-
ul viJelicel nulla re alia, scd solo Dco fruendum rorssitme generahir. Quo ilios ad turpia quxqtie
esse dicalur; ad hoininem tamen loquens Paulus : constat illeelos, de quibus prophela iSpiiilus, in-
Ila, fraier, inquit, ego te fruar iii Domino (Philem. quit, fornicalionis deccpil eos (Ose. iv). Gemino-
xx). Cum igitur hxc duo et ratio, ut diximus, eli- enim lormcnto sanclorum pudicitiam immundissi-
genJa perspererit, et, cxteris omnibus horum con- mus hostis insequitur; nunc carnen* intolerabilr
templatione contemptis, menlis consensus elegerit, flamma succendcns nuiic mentem pcrniciosee dut*,

inchoata est profecio Dei proximique dilectio; quia codinis affeclu dissolvcns. Ni fallor, Amon filiiis

ad idl quod debet h'l ipsius amoris conversio. David cx immissione cailidissimi hostis noxix
suavitalis rcsolutus affcttt, in illicilos proprix so-
CAPLT X.
roris cxarsit amplexus, ac tanti palris domum in-
Quod ad aclum detiderium amor voster moveatnr,
et
et quod atiquando affectu, aliquando ralione ad
ceslu commaculans, fratris in se giadium provoca^
lucc duo moveatur. B vit (// Reg. xin) , ac futuri parricidii quo palrenv
ll.r.c dc- eleclione dixisse sufficiat, ut deinceps infclix Absalon regni cupidus infeetavit, occasioncs-
de ipsius amoris moiu, quse drcenda sunl, prose- quasdam prxseminavit ct causas (// Reg. xv).
quamur. Fit aulem motus cjus ad duo, vel interius Nemo sanc exhorreat, quod hunc aflcctum dicin1u&
ad dcsiJerium, vcl exterius ad aclum. Ad deside- spirilualeni ,
pro eo quod a spiritualibus vitiis ge-
rium, cutn ad id quo frueodum juJicaverit, animus neratur, nee causetur de nomine, cuni rcs ipsa
se moiu quodam inlcrno, et appelilu extendit. Ad manifesla sit.

actum , cum meniem ad aliquid etiam exteriua CAPUT XII.

agendum, amoris ipsius vis com-quxdam occuita De affectu rationali et irralionali.
pellil. Proinde invesligandum arbitror quxnam sint Rationalis affeclus cst ,
qui ex consideratione
flla, quil.us quasi incentivis, amor ipse ad hxcduo alienx virtutis oboritur; videlicet cum oculis no-
cxcitelnr ac movcatur, quxque ei cursum suum stris cujuslibct virtus vel sanctitas cxpiorala , vcl
ordiucnl quodammodo alque prxscribant. Deinde fama divulgante , vel ceite Icclione comperla , mcn-
quid corum sequi debeal, vel quanlum sequi de- tem nosti am quadam dulcedinis suavitate perfundit,
beat, quidre rcspucrc, quid admiltere, quid mi- Hic esl affectus , qui nos, audita triumphali mar-
nuerc, quid augere oporteat, ul hpse raotus compe- C tyrum passionc , suavissima devotione compungit v

tens sit, subliiius inquirendum. Sunt autem duo, ac memorabiles prxccdcnlium actus quasi sub ocu •

ut mihi vidttur, quibos animus ad duo iila qux Hs delectabili meditatione depingil. Hinc vox iila

prxtnisimus, movclur quodammodo ac excitatur, qua admirabilis athleta Jcsu , Paulum dico, foitia

id est affectus et ratio. Aliqoando etiim affeclu sua gesta commcndat : conceplx gralulationis indi-
tantum, aliqtiando tantum ralionc amor noster vcl ces ab oculis audientium plei umque Jacrymas elicit,

ad puhlicum aclum, vel in occullum succcndilur animumquc ad ejus jamjamquc geslicntcm amphxug
appclitum ;
quocirca de singulis his, quantum nc- iufusa subito pietate per&lringit. Quis eniin audiens
cessc videbitur, dispulare conabirour. Hoc sane di- pericula illa fluminum ,
pcricula latronum ,
peri-

ccndum, cum superius duo quxdam ad fruendum, cula ex gencre, pcricula cx genlihus (// Cor. 21),
Dcus scilicet et proximus, ratio docucrit eligenda, illara insuper vocem virtutis , Ubique et in omnibus-
cxtcrit omissis, qucmadmodum ad hxc duo amor instilutus sum t et satiari et esurire, et abundare el

noster inoveri oportcat, deinceps esse tractandtim. penuriam pati ; omnia possum in eo qui me confor-
Igitur de omnibus motibus, quibus amor noster lat (Philip. iv) : quis, inquam, bxc audiens vcl
niuitipliciter vartatur, quis inaxime sequendus sit, ~ legens , in talem viruni non mirabili moveatur
vidcamus. Sed primo dc bifaria ipsius motus ori- affcctu? Hic affcclus intcr David el Jonathan sa-
ginc, quee coepimus exsequamur. cratissimi amoris primilias consecravil, ac socialis
viuctilum gratix nc paterua quidem auclorilale
CAPUT XI.
solvcndum, foeJere gralissimx charitalis inncxuit.
Quid sil affectus, et quot sinl affectus declaralur, et
quod spiritalis affeclus mullipliciter accipiatur, Visa namquc immulabili pecloris illius constanlia,
vstendiiur. qua loricalum gigantcm puer incrmis proslraveral
Esl igilur affeclus sponlanea quxdam ac dulcis quod altcri forct iuvidix seminarium , optimo ado-
ipsius anlmi ad aliqucm iuclinatio. Affeclus autem lcscenli vii tutis exslilit incrcmcnlum , dtim virtu-
aut spirituali» est, aut ratiunalis, aut irralionalis, tis amicus in virtuosi juveuis excitatur affectum
uut oflicialis, aut naturalis, vel certe carnalis. Spi- dicente Scriplura : Anima Jonathar cottigala cst
litnalis affecttis dupliciter potcst inteltig
:

. Nam cpi- animce David; quia ditexil eum Jonathas quasi ani-
1 iluali quidcm affectu animus cxcitatur, cum oc- ma.n suam (I Reg. xvin). Hunc ipse mirc miseri-
culta ct quasi improvisa Spiritus sancti visitatione cors misciicorditer iu sc transfoimans afieclum,
in divinx dilectionis duicediuem, vel fraternx clia- inluilus adolesccnlcm qui oi suar viilutes prodidc-
589 SPECULUM CIURITATIS. — LiB. III. 590
rat , ot a!t evangelista, dilexit cum (Marc. x). Huic A mcn inurcrcl, ccrnens eos non mediocrit r failgari.

offeclui contrarius csi irrationalis , qui quolibet ac sera sntis pcenilcntia de fratris proditione tor
erga aliquem compcno cjus viiio ,
quadam mcntis qucri; ccdens affoctui, ut Scriptura ait, avertit sc
inclinalione movelur. Mulii enim ob vanissimam pammper, el flevii (Gen. xlii). Hunc affeclum a piii
Philosophiam , vcl ob sluliissimam in ncgotio mi- visceribus Paliiarchx David ncc lilii parricidalio
lilari audaciam ,
quorumdam sibi animos inclina- abrasit immanilas : a quo cum quxrcrelur ad mor-
runt. Et quod lugubrius est, multi quia prodigi lem, mittcns qui ejus obviarent insanix, oblitus
quia luxuriosi ,
quia pudicilix proditores ct insccu- injurix, memor naturx, ut sciret palrem , dissi-
tores; quia turpissimorum hominum sanctores et mulans nosse perseculorem Servate, inquit, mild :

fautores , quia inanium spcctaculorum vanissimi puerum Absalon (I Reg. xvm). Hunc in se Salvalor
sed inlcntissimi spectalores , aliquorum sibi alli- ipse mirabili compassione transfundcns vidcns ,

ciunt et inclinant affeclum. civitateoit qux

secundum carnem mctropolis
ei

CAPUT XIII. fuit, ex qua illi palres secundum carncmi nalurali

l)e affeclu officiali. pielate commotus , cum infusione lacrymarum fu-

Porro oQicialem cum dicimus affeclum, qui mu- lurum ei dcploravil excidium. Cujus imilalor Pau-
ttcrum vcl obsequiorum gralia parturitur. Moyscs lus naturali , ul reor, compundus affeclu optabat ,

sanctus cum Pharaonis dcclinaret insidias, saccr- aliquando anathema esse a Chrislo pro fralribus
dotis Madian oflicio memorabili sibi comparavit suis sccunduna carnem (Rom. ix).

affcctum : cujus dum filias virgiues a pastorum CAPUT XV.

improbitate conslanlissime , Hcet alienigena, pro- De affectu carnali duplici,
texissct, odmiratus adolescentis bencvolenliam Carnalis affcctus duplex occurrit origo. Plcrura-
hoino, non solum amicum eum sibi , sed ct gcne- que enim cujuslibet non quidcm virlus aul vitium,
rum postulavit (Exod. n). Berzellai quoque Ga- sed quxdam extcrioris hominis habiludo aniniiint
laaditcs , regis David ,
quem fugienlcm a facie Ab- sibi intuentis inclinat. Facile quippe alicujus et
salon ofliciosissima dcvolione susccperat , muneri- forma elegantior, ct sermo suavior, ct maturus in-
bus nihilominus paralum excitavit affectum (// ccssus, et venuslus aspeclus , ctiam ignoraiuis
Reg. xvn) : qui viri conslanlissimi animo lam per- qualis ipse homo sit, provocat et perslringit affe-
scveranter inhaesit, ut inier hxrcdilaria prxcepta cium. Hxc adeo in Moyse pucro adhuc gratia relu-
lantx munificenlix recompensationem filio Salo- ccbat; ut contra tyrannicum Pharaonis impprium.
moni rcx slalim moriturus indixerit (// Reg. n). « quo masculos Hebrseorum neci dcslinsverat , a pa-
CAPUT XIV. rcntibus liibus mensibus, servaretur, ut ait Apo-
De affeclu naturati slolus, eo quod vidissent elegantem infanlem (llcbr.

Est prxtcrea affeclus uaturalis cuilibel ad carnem xi ; Exod. u). Expositus quoque periculo, formas
suam , mairi ad filium , homini ad domcslicum clegantia eliam ulise Piiaraonis sibi pielatem illexil;
scminis sui. Nemo enim carnem suam odio habuit cui adoptatus in filiura magnus effectus cst coram
(Ephes. v); ct Non polest mater obtivisci infantis
: universis quoque servis Pharaonis. Porro quem ad
sui , ut non miserealur filio uteri sui (Isa. xlix) ; noxias voluptatis memoriam in quamlibel spccicm
cl : Qui suorum maxime domeslicorum curam non suavitas male blanda compungit; carnali motum
habet , fxdcm neguvit et est infideli deterior (I Tim. affectu, nemo sani capitis dubitabit. Hic afleclus
v). Primus horura eliam viros sanctissimos non ambuiantem in solario domus sux David ad spw-
cffugit, qui eo affeclu , quo ncmo carnem suam ciem Bethsabee prxvenit incautum (// Reg. xi),
odio habuit , de scpullura solliciti , narrantur sa- pneventum dissolvit, obruit dissolutum. Conlrario-
cramcntis poslcros obligasse, nc in alieno, sed que modo qucrn in alienae uxoris enertavit ample
in sepulcris patrum mortui condercntur(Cen.xLvn). xum, in proprii militis crudclem arraavit inicritum.
Secundum sapientissimus Salomon , cum pro su- D Hic affectus sapienliara Salomonis absorbuit, rt
perslite puero (nam alterum roatcr oppresseral) carnali libidine dissolutum in spiriiualis fornica-
merelrices feminx in cjus prxsentia disceptarent, tionis baralhrum nefandissima idolorum cultura
crcdidit explorandura. Deniquc allalo ense , cum dejecit.

divisionem pueri regia sublimitas judicassct, ma- CAPUT XVI.

trem affectus prodidil naturalis , ct ccssit aflcctui, Quid de his affeclibus UHliendum sit.

qux non cesserat improbitati : el qux laboraverat Hi affecliis interim medilanli

; quos occurrunt
nc mater proprio pignore fiustrarclur, laborare amoris origincs quasdam dixcrim, sive radiccs,
ccepit ut allcri tradcrclur. Obsecro , ait , date huic non amorcs. Non cnim his affcctibus cxcitari vti
infanlem vivum el non occidatur. Econtra, qux ad pulsari valde laudahile cxistimamus, si boni sunt,
aliena viscera expcrs pietalis obduruit, nec mihi ,
ncc cxitiabilc, si mali. Nam ct eo qucm priino
neclibisit^ sed dividatur (III Reg. m). Porro ler- loco posuimus, quanquam oplimo, plcriquc in mi.
tius in pcctore santlissimi Joseph , ctiam fratrici- pcrniciem, ul supcriori libello docuimus, abutim-
dali pra^ponderavit injnrix, qui cum fratribus Ira- tur : et hoc uliimo, qui cxteris formidabilior ju-
tricidis dispensatoria severitate explorationis cri- dicatur, aliquando vjri optimi ad probalionis mo<-
591 15. ALLRP.DI ADB.VTIS R1E\ ALL OPr. PARS I. - ASCLTICA. 592

riliim lilillanlur. Quocirca non his affeclihus mo- A cepto, quia ul inimicus diligatur, prxccplum Do-
veri, sed sccumiuin hos alTcclus moveri, aut utile niini csl. Ilis igilur rationihus ccdcns animus, si
judicamus, aui noxium. Quando eniin hi affeclus ad bcneficium impendenduin non solum amico,
niovenl aniinuin, aul visilalio est , aut tenlatio : scd cliam inimico sese paraverit ; etsi non sen-
«jvando sccundum hos affectus movcttir ,
plcna tiat affectum, charitatis lamen nicrituin non amil-
csl ipsius voluntatis conscnsio. Conscnsio autem let.

uut occulta est, aut ctiam manifcsla. Occulla cum CAPUT XVIII.
c\ conscnsu desiderii agitatur interius; manifcsla, Distinctio geniini amoris, inler quos atiimus fluclual
cum ipsuin desiderium ad actum procumpit cxtc- proficienlis.

rius.Utrum aulcm sccundum hos affectus moveri Distinguendi sunl igitur duo amores isti;unu$
dcheal amor nostcr, vcl qtianlum movcri dchcnl, e\ afleclu, alicr ex rationc. Inler hos duos amores
invesligarc conahimur ; si lamen prius dc ralione, s.Tpc auimus proficientis , ct ordinalum amorem
quam aliam ipsius motus causam diximus, pauca hahcrc ciipienlis, timct ct flticiual ; dum putat se
prajmiserimtis. niinusamare eum, qui amplius amandus cst aut ;

a.nplius amarc cum, qui minus amandus est. llic

CAPUT XVII.
B cst cnim amor ordinatus, ul ncc diligal homo quod
Quomodo tncns ad Dci el proximi dilectionem rntione
ntoweatur. diligciidum non cst, diligat aulcm quidquid dili-

Nam animum, quem ad Oci proximique dileelio- gendum cst, amplius tamen non diligat quam dilt-
nem nullus movet affeclus plerumque inovct ralio, gcndum cst; ncc sequc diligat qusc dissimiliter di-
lanlo utique sacralius, quanto securius, quanto ligemla sunt ; ncc dissinuiUer qua; a;que diligenda
defaccalius ; lanto aulem dcfaecalius, quanlo ralio- sunl. Constiluamus igitur duos homines ante ocu-
nabili amore nihil utilius potcst csse, vel purius. los noslros, quorura aller sit lcnis, blandus, tran-
Igiiur ratio ut ad desidcrium coudiloris sui animum quillus, suavis, ct omnium konorum aptus consor-
ixcitet lcpcscenlem, trihus innilitur argumenlis : lio, invilans cxteros ad familiarilatcm sui, dulcis
nostrae vidclicct necessilati vel utilitali, iltius aulem cloquio, morihus temperatus, in quibusdnm tamen
dignitali. Suadct ratio Dcum csse diligendum, quia virlutibus minus perfectus. Porro alter, licct in

necessarium hoc nobis, quia commodum, quia di- summa virlule perfectior, vultu (amcn trislior,

gnum. Necessarium, ut caveamus damnationem aspectn scverior et fronte austeris moribus irru-
commodum , ul acquiramus glorilicalionein ; di- gata ;
qui omnihus bcnefaciat, prxslet quod po-
gnum, quia ipse prius diligens nos mcrito ipsius C scitur, non sit tamcn suavis consorlio nec sua
dileclionis exigit compensalioncm. Dcsidcrandus cunclcs iuvilel benevolenlia. Ut igitur illum dili-
cst homini Dcus lanquam honum suum, sine quo gat, animus quodam spmianeo movetur affectu
necesse esl cum semper miserum esse; cum quo ut istum, urgel ratio ct ordinala rcgula chariiatis.
non potesl nisi healissiraus esse; qui bonorum Senlicns ilaque homo auimr.m suum, illum qua-
nostrorum non indigens, pro nohis voluit miscr dam amplecii dulccdine, crga istum omni vacuum
esse. lluic igitur ralioni si mens conscnserit , ctsi suavitale durcscere, ar.xiatur, dolet, limet rcgu-
non ex affeclu, ex volunlatc lamen in Dei deside- lam excederc charitatis, dum putat se amarc illum
rium se exciiavci il ; prosequilur slatim ratio nc- quidcm supra 'quam oportct, istum nec quantum
gotium suum, ncccssarium prohans illius piaeceptis opoitct.
adimpleudis gnaviter insislendum, si adipisci vo-
CAPUT XIX.
luerit desideratuin. Sic innalum iulernis visceri-
Quid quod Ixomo benevotus ac suavis, quamvis
sit
bus dcsidcrium ratione compeliente procedit ad
vtinus perfeclus, majore quam ausferus el perfe-
aciura. Quia vero iuler ejtts praeccpta id maxi- ctior el dulciori diliyatur affeclu, gemiua compa-
inum invenilur, ul homo proximo suo consulat ratione probatur, et quomodo utriusquc amor non
sit pericuto&us oslenditur.
sicut sihi; inslat ratio, ut ad heneficium proximo
impendcndum auimits movcatuf. Omnis autem Volo nunc primo lalelras propriaj explorare
proximus aul amicus est, aut non amicus, vel conscicnike, ut non me fallal aflcclus isle, si ejus

eliam inimicus. Amicus, quia prodcst, vcl profuil causam el originem contigeril ignorare. Cuin igilur
non iniinicus, quia non uocct nec nocuit; inimi- istc, animus meus dulci quadam inclinalione
cui
cus, quia ohest, vel ohfuil. Amicus cx sanguine movetur, elsi minus pct fectus, non sit tamen vi-
vel gralia ; r.on inimicus ex innocenlia; iniuiicus tiosus, imo multis virlulibus adomatus; cur uon

ex injuria. Igilur ul amico se impendat homo, islc affeclusex virtute credatur haherc principium,
tria quaedam proponit ratio ; ul nou inimico, duo ac proinde non limendus sit, sed potius amptcclcn-
ut inimico, unum. Amico dehetur benelicium cx dus?Sed si ejus originem vel causam dixerim esse
naliira, cx oflicio, c-x p aecepio. Ex natura, quia virlulem, cur non erga istum, quem magis virluo-
homo, vei etiam domeslicus esl ; ex oflicio, quia sum agnosco, faciliori vcl saltem simili motu di-
amicus est ; ex praecepto, quia proximus esl. Non rigilur? Ergone carnalis judicandus est affcclus
iuimico vero ex nalura , quia homo cst ; ex prae- istc, qui quadam exlerioris hominis competenlia
ccpio, quia proximus esl. Inimico lantum ex pr%- generauir? sed si ita est, cur alium aeque exierio-
305 SPECULUM CIURITATIS. — LIB. III. 5<H

ribns odornatum moiibus, quia tamcn a-stimo vi- A graius aspcctu, jucundus affatu, qtia.lam exteiioris
tiosum, non ejusdem dulcedinis suaviiatc comple- hominis suavitate in corda inluentium sesc refun-
clor? Coniigit enim mihi aliquando, ut alicuju* dat; alter durus, auslcrus, nimia quadam gravi-
exlerior liabiludo, quandiu in eo vcl virtus spcra- tatc intuenlihus quasi melum inculiai : qtiandiii

balur, vel vilium ignorabalur, plurimum sibi ani- utiiusqiie virtus latct, vcl viiitun, quis rcprehcn •

inum inclinaverit meum ;

prodiium auicm ejus dat, si iilum dulcius interior scnsus accipiat; islum
vitiuin lotum illum affectum absorbuerit, ac non non volttntas aut raiio, sed affectus rejicial? Si
modicum menti horrorem ingrsserit. QuUl orgo? vero in cseteris virlulibus parcs ulrosque cogno-
Forte virlus aut vitium quasi anima» cibus vcl uli- verit, vel si etiam illum jucundiorcm in aliqttibus

lis vel noxius xstimanda sunt; extcrioris vero ho- impeifectiorem invcnerit ; non mirum, ncc ratiunc
tninis vel austerilas vel benignitas, quasi vasa vacittim, si cui virlus inlerior in extcriori oblat.i
qmedam vcl rusticana vel urbana Ijudicanda. Et suavilatc quasi veritas in pulchro sermone jucun-
ulilis quidcm cibus in vasis dcformihus plerum- dius sapial ; virtulem in morum austcritatc nimia,
qucbumitur; noxius autem nec in prctiosis ad- qttasi vcritatein in duro rusticoquc scrmone, ciiiu

ntiiiilur. Conlingil autem, et quidcm pcrsaepe, ut quadam mcnlis anxietate vvl ciiain coactione su-
cibus aliquanlo vilior ob vasis decorem jucundius scipiat. Sed sicul cst qtia?dam cloquenlia , quae
admiltatur; pretiosissimus autem ob vasis horro- jttvcnilem decet aelatcm, qtiaedam autcm quac seni-

rcm insanius assumatur. Sic nonnunquam evenil, lem et quae in junioii aelatc fervor et vivacilas, io
ut homo viliosus, et in summo corporis ornalu maluiioii icvilas arbilratur; ita profccto in ado-
displiceat ; virtus autem ctiam in quadam cxlerio •
Icscentc si sit hcncvolenlia liilarior, promptior,
lis hominis duritia plurimum pla-cl auslerilale pronior ad ohsequium, agilior ad aclum, in so-
eeat. Nihilominus ct id contingcre manifestum est, niorc vcro bonesla, gravis, sinc omni dissolulione,
ut uiinorcm virtulem in hominc benevolo quis ac hilaris, vacua levilatis, plcna maturitatis ; ncc illc

jucundo libentius vidcat; major autcm in homine levitalis, ncc iste debct argui auslciitatis. Quo-
dnro ct anstero insuavius sapiat. Sed erit elegan- modoctinqiic ergo variclur, istius amaloris affo-
tior, pulo, quia et cxpressior similitudo ; si virtus ctus, si isli, quem animus ejus affectuose complc-
vcriias, falsitas viiium acslimetur : nimia aulem ctitur, nec sui copiam, ncc aliud quid prietcr ra-
moruin scverilas, quasi scrmo durus ct rusticus; tionem prsebuerit, illi nihil, quod ratio impendcn-
cxloi it>: is autcm hominis grala suavitas, quasi dum cssc monslraverit, pr&berc omiscrit, charka-
scrmc comptus et eloquens. Sicut ergo ia suavilo- q tis utique rcgulam non cxccdit. Nam cum affeclus
qtiio iion cst falsitas admitlenda; sic in duro rti- isti nequaquain in noslro arbiirio colloccntur, cuin
sticoqttc sermone verilas non spcrncnda. SimiJi quibusdam aliquando invitissimi movcamur, ncc
modo nec in homine exterius ornato vitium pla- quosdam, etiamsi velimus, experiri valeamus nc- ;

ccat, ncc homine quanquam duro et auslero

in quaquam tunc amor cx affcctu cst, cum nien*
viittts displieeal. Dcnique si duo homines incipiant tcm affcclus moverit, scd cutn mcns ipsum nio-
aliqiia pcrsuaderc, quorum alter oblusc, dcformi- tum secundum affcclum direxcrit. Similiter do
icr, fiigide id faciat; alter acule, ornatc, sua\i- motu qui ex ralione generalur
,
scnticndum ,

tcr, vcliementer ; donec ncscitur quis eorum veri- est.

tati innilatur; quis diffltiat falsitale; non cst mi-
CAPUT XX.
nim, si in cjus scrmonc magis dcleclatur audilor, ex affeclu, ex ralione,
Quod tret atnl amorcs ,

qui novit opc scrmonis conciliare advcrsos, re- ex Hlroque.

missos erigerc; bcncvolum, intcntum, docilcm au- Est ergo amor ex affectu, cum affcclui aninius
dilorcm procemio nrcddcrc ; nescicnlibus quo ejus conscnserit; ex ratione, cum se volunlas rationi
tcndat oralio, quid cxspcclare dcbcant, intimare. conjunxcrit : potcst ct tertitts amor cx his dtto-

Quod si utcrquc aeqtte vera, aeque magnilica per- D L»ns confici, cum sciliccl hxc tria, ralio, affectus,

suaderc cognoscitur ; in hujtts verbis ctim qtiadam ct voluntas in unum coicrinl. Printus dulcis, scd
amariiudine saltibrilas sumitur; in istius cl suavis pcriculosus; sccundus durus, scd frucluosus; ler»
salubritas, ct salubris suavitas gratius avidiusquc tius praerogativa pcrfectus. Ad prirnum sensus
p rcipitur. Quanto enim magis iu vera asscnione cxpcrlae dulcedinis illicit, ad secundum ratio ma-
appctitur jucunda suavitas, lanto facilius salubri- nifcsla compeliit, in tcrlio sapit. Differt atilem hic
las prodest. Yerum si ulerque vera, scd illc minus ttllimus a primo ;
quia, licct illo et quod aman-
eloquens magnificcntiora ac profundiora conetur dum est, aliquaudo amctur ; magis tamcn propt.-r

asscrere; quidem quac dicuntur suavilcr, quan-

illa ipsius affectus dulccdincm ainalur : hoc autcm
quam minora, suavius auribus illabttntur; nou aiitalur, non quia dulcc cst, scd quia amoie di-

modica autem vi opus cst, ne illa pretiosa ob scr- guiini ; iilco dttlcc csl.

iitoiiiim quibus proferunlur incptiam audirc ani- CAPUT XXI.

mum ladcal ; intelligore non placcat , crcdcrc Jlccapilnlaiio eoruni qux dicla iunt, ct qucmodo
poslremo non libcat Non sccus si duo homincs vcra Dci cognoscalur dilcctio.
prnpoiiantur ,
qttorum altcr benoolus, affabilis. Igitur cx his omnibus qu.e dicla suat, in quo
 595 13. AFLREDl ABBATIS RIEVALL, OPP. PARS I. - ASCETICA. 59G
toia vis toii^i^iat anioris brcviter coHiganius. Prinio A consulimus, Dcus cnhn nostcr cst, ethonorum no-
si mcns aliquid ad fiueniSuin elegcrit, deinde ad id slrorum non indiget in mutua autem dileclionc,
:

quodam iiilcrno deslderio scsc exlenderit, postremo quoniam mutuo indigemus, nercssc est ul nobis
iJ agat, qno ad desideralum pervenirc valucrif, inviccm consulamus. Quocirca desiderrum ipsum
iioc sine dtiLio amarc diccndum est. Hoc autein al (Itiodebel cxlcndi, ct actus nibiloniiuus duplier-
quanlo quis,|ne fervculiiis inslantitisqtie peregerit, ter excrceri. Debet quippc desiderium ad hoc cssc
tanto magis et diltgit : quod si ex affcclu id fccerit, ut, sicul decel, muluo nobis fruamur in Deo; et ut
dulcius utique diKgit, ac proinde facilius agit. Si Dco inviccm fruamur in ipso. Quia vero bomo et ex
autera totum Iioc quod alius ex affeclu, alter ex corpore consi.it, et ex anima ; actus ulirmc nosler,
soia fccerit ratione; miuus quidcm dulce ditigit, quantum facultas suppediiat, utrique debit prospi-

s.-d non tardius, quod desiderat, oblinebit. Porro ccre. In bis quanlo quisque ferventior el prudt-n-
si ipsa eicctio pervcrsa fuerit, ut quod non opor- tior, tanto utique el in cbaritate perfectior.
Quanto
lel eligat ad fruendum, et illa qux ipsam seqnuntnr aulem affectuosior, tanto charilas ipsaeonsiat esbe
clcctionein, perversa essc constabit ct lahs amor ;
suavior. Sicut autem ad bxc atiquando, utdiximus,

perversns eiit , cupidilatis non cliarilatis voca- affectiis, aliquando movct ralio, ita utrumque ipsius
bulo censendus. Sed sicut supcrhis docuimus, [j
desidcrii modum actusque pro sui qualitate oid '-
quidquid atiud mens ad frucndum prxter Detim in narc contcndit. Proinde diligcnti considcratione
seipso, proximum autem in Deo, vcl illccta, vel opus est ut de ipsis affvctibus ,
quis sequcudui sit.

decepta elegerit, nietas verx dilectionis exeedit. et iti quantum scqucndus sil, vidcamus.
Potest praeterea ipsa electio sana esse, motus ta-
CAPCT XXIII.
men uterque perversus. Potest ct cleclio, et sequens
Qui uffectns admitlendi non $unt, ct quantum spirir
uiotus i.u desiderio , ex rationc consistcre; alter tuaiis, qui ex Deo csl, sit sequendus affeclus.
autera motus, qui in aclu esl totam dilectionem Igiiur spiritualis affectus quicx diabolocst, irra-
corrumpere quod exemplis manifcstitis fiet.
: Si tionalis qui pro vitio est, carnalis qui ad vitium,;
quis igitur Deum ad fruendum elegerit, sana est tres isli non solum non sequendi, sed ne-
affeclus
ista electio. Si vero in ipso fruclu carnale alitiuid admiltendi quidcm sunt, itno qtiantum licri potest,
dcsideraverit, exislimans cuin ad Deum pcrvcnerh, a cordibus nostris radicilus eruendi. Porro spirU
quod ibi, ut Judaicx faLulx fernnl, ct eputis ef- talis qui ex Dco est, non solum admitlcndus, scd et
fluere, et voluplalibus nihil pro- omnihus modis cxcitandus cst, et augendus qucm
baheat incubare : :

dcrit electionis inlcgrlas quam sr-quilur dcsiderii desiderium nostrum satube rimesequiliir, ut quanto
tanta perversilas. Scil et si Deum ad fructum sibi C dulcius sc nobis innotcscit lauta exccllentia, tanto
fclicitalis elcgerit, ncc in Dco quidquam nisi Deum ferventius cjus desiderabitis desideretur prxsentia.
dcsideraverit si tamcn aliis quam oportet actibus,
; Sane boc affectu etiam actus nostcr cxcitari habet
vcrbi gratia, aul Judaicis cxremoniis, aul gcntilium sed secundum bunc ordinari non debet. Excitari
sacrificiis, vel alia aliqua supcrstitione ad tantum babet, ul nunquam volunlas Lene, imo perlcctc
bonum ambicrit, lolum uliquc dilectionis fructuin opcrandi lepescat; ordinari autem secundum affe-
cvacuabit. Sit ergo eieclio sana, desiderium coiu- ciniii operalio ipsa non dcbet, ne metas corporea»
pctens, actus rationalis ; et sic non cxcedct timites possibilitatis cxccdat. Curpus enim hoc quoddam
< harilatis. Interesl sane quantum fuerit quis in bac csl iiislrumeotum,quo ipsum exerccri habet, quod,
dileclione aflectuosus, discretus, fortis. Affcctuosus cum sit, innumcrabiliLus obnoxium
lulex quatitalis
uf dulcitcr, discrelus ut prudenter, forlis ut di- passionibus, vim fervenlis spiriius ferre non susti-
ligal pcrseverantcr. Affecluosus, ut quod elcgit in ncns, nisi quodam moderamine actus exterior teni-
dcsiderio, sapia'. ; discrelus, ne in actu modum ex- perelur : infeclo ncgutio procul duLio deficict ac
ccdal ; fortis, nc inde aliqua cum tcntalio avertat. succuinbet. HaLet autem boc affcclus proprium, ut
Affectus prodcst contra perversas dulcediues, di- »» pleruraque modum nesciat, humanas non metiatur
scretio contra deceplioncs, fortitudo contra pcisc- vircs, corporcas passioncs absorbcat, ac impelu
cuiiones. Si quis autem in tribus bis noscitur essc qtiodam cxco irruens in amatum, solum id medi-
pcrfcctus, non solum felicitcr, sed cl suaviter amat. tctur, quod appctit, dcspiciat quidquid exlra est
Sane si nou polerit affecluosus ; sit tamcn discrctus el quod gravc, quod arduum, quod impossibile
ct fortis; ct si non ad prxsentcm, uon minustamcn quoquc, ac si leve ac vacuum laboris cpus aggre-
proficict ad I uturam felicilatcm. dicns, moleslissimas bominis exlerioris injurias

CAPUT XXIL prx interni affectus deleclalione non scntiat. Proinde

/n proximi dileclione (\v.as coiuideralio habenda. ul voluntas jugi fervore calescat; ut illatas extiin-
llxc eadcm iu proximi dileclionc considercmus. sccus passioncs patientcr quis, imo gaudenter su-

Si ergopioximum ad ipsius fruclus sociclalcm, slineat, usque ad ipsius desiderii motuin affectus
quiinDeoest, elcgerimus, sana esl isla eteclio. hujus est pcrfcrendus, ad voluntarios vcro aclus
Scd lianc eleclionem si dcsiderium turpc aut actus progrediens nc mctas corporex possihilitatis exce-
inordiiialus subsequiltir, lota electionis sanitas ma- dat, rationis csl moderamine coercendns. Quam
culatur. Vcrum iu Dei dilectinne nohis nou ipsi mensuram vilx qtiidam ignorantes, ac totum aXfc-
597 SPECUUJM CHARITATIS. — L!B. III. 59*
ctus sui impetain importunc sequfiite*, dcbiliores A C\PUT XXV
fiunl, quam sanctiores; ac sic affeclii ob actus im-
Oificialis affectus in quo cavendus sil , in quo admit-
moderaiioneia tepesceule, ips.i quoquc voiuntas lendus.
immoderatias opprcssa lepescit. De ipsa sane aclus
tnoderaiione, quam seeundum rationem fieri ne- Sequilur oflicialis affcctus, cxtcrisqui admittendi
cesse cst, si quiil utilc ipse affeetuum bonorum in- sunt periculosior ; siqiiidcm admittendus cst, sed
spirator ct ordinator, malorum lanlura ordinalor permaximc cavendus est. Quid enim tam dignum,
Spiritus suggercre volueril, suo loco adnotabiinus. tam consonum rationi, quam ut vicem rependas
Nunc de ipsorum aflcctuum distinctione quae ccc- amanli, osbsequcnli oflicium, gratiam munera por-
pimus, cxsequamur. rigenti? Quid deinde cavcndum magis quam ns
CAPUT XXIV. delinilus obsequiis vel muneribus illectus, aut fo-
S)e ralionali affectu in quantum ei ipse sequen- veas vitia, aut faveas vitioso? Nec de his miiii ser-
dus sit. mo est, qui diliguntmuncra, sequunlur relributio-
Itationalem igilur affeclum, qui cx altcrius con- nes; qui justiliam vcnale babentes, non bomini sed
templalione virtutis oboritur,cxteris, quibus ad muncribus favent ; sed de bis qui obscquiis vel mu«
proximi dilectioncm accendimur, consiat esse per- £ neribus provocati, non jammunera, sed ipsura bo-
fectiorem. Elenira oon modicum virtutis indicium minem quodam interno complecluulur afleclu. Ad-
est ipse amor virlutis. Deniquc buic consenlire af- mitlendus cst, inquam, isle affectus, sed et caven-
(eclui utilissimum est, tum pro ipsarum xmulatione dus: admillendus, ne sit ingratus officio; cavendus,
viitutum, quae ipso affectu facitius excitatur, tura ne non tam homini impcrliatur quam vilio. Pioinde,
pro horrore viiiorum, quae cx virtutura diligenli quamvis in muneribus vel obsequiis suscip'cndis,
«onsideraiione sordescunt. Scd et desiderium i.»o- raagna sit habenda discrctio, boc attendendum, ut
strum, si secundum bunc diiigatur affectum, nec cum erga eum, cujus bcneficiis ulimur, vel obsc-
pcrniciosura arbitror csse, nec noxium ; nihil cnim quiis adjuvamur, quodam movemur affectu : ipsius

obest, irao et prodcst pluriraum, si ejus desidere- personas dignitas diligentius inspiciatur; ut si forte

rous praesentiam cujus exemplo cot-rigamur, si mali ejus meriti sit, affectus ipse ofiicialis transeat in ra-
sumus; sipromoveamur; si aeque perfecti,
boui, tionalera; elqucmccepimusdiligere, quia nobis gra-
niutua collationcUrmemur. Cst autem praesentia lus,diligi incipiatur.quia virlulibus adornatus. Evenit
sanctorum temporalis et ipsa quidem desideranda, aliquando, ut vir optimus ob exteriorem quamdam
jscd magis illa, quce cum Christo eril acterna in coe- austeritatem, ut supcrius diximus, non facili aCedu
iis. Lieet autcm in ulriusque desiderium simili C m
-

cor i„fl ua
»
intuenlis; quera, si aliqua occasione.
cxcitemur affectu, non lamen siiniii ac.u ad utram- oblata munificum nobis senserimus, insensibilileiv
que pcrtingimus. Nam ad corporalcm sanclorum ipse, quem austeritas ilia oppresserat quodamuiouo
prsesentiam, si forte absunt, aliqua terrartim spatia B
et obrueraf, erigilur, ut ita dicam, et cxcitalur affe-
peragrando ; ad aelernam tendimus, sancte, ct juste,
clus;et virtusqu.-c prius placebat, scd non sapichal,
et pie vivendo. Si ergo ad utrumque hunc actum ipsi affectui quasi cordis palalo, Hcet ad aliud
adhi-
eodem ineitemur affcclu, iste ultimus, quantum ad bilo, suasesuavitateingcrat etinfunda.!; sicmirabiii
jnteriorcm exercilalionem, ejus impetumsine cun- modo dclectelur et sapiat. Quod si lalisforte fuerjH
clationc scquatur, neque eniin timenda est in inte- in quo non sit virlus quaj placeat : qnantum qui-

riori sanclitate nimietas cxtcrior autcra virtutum ejus desiderari potest correclio, affeclua
ad-
;
dem
cxercitatio de qua dictum cst : Noli esse nimium roittendus est; simplex autem affectus Hle, q»i,
moderamiuc tempe- ct iuo-
justus (Eccle. vn), rationis est quamviscertis quibusdara causis moveatur
randa. Porro sanctorum pnesentia corporaiis, etsi veat; hominem lamcn sine altcrius respcctu causas
utiliter dcsideretur, non tamen scmper quaerilur :
complcctitur, per omnia temperandus. Ipsa sane-

unde in acluhoc ratio consulenda est, non sequen- j^ bsequiorum vel munerum redliibitio, utiiqtie se»

dus affectus. Quam grata fuit fratribus Antiochenis cundum affeclum impendalur. Sic ct desiderium,
Pauli ac Barnabse pracscnlia corporalis quorum !
qua eorum prsesentia desidcralur , vel aclus quo
scientia instruebantur, quorum firmabantur exem- ipsa praescnlia compaialur, rationem scquantur,
plo, disputationibus contra divcrsa sentienles tue-
r.on aflcctum.
bantur. Audientes tamen a Spirilu sanclo : Segrc-
gale niihi hamabam el Paulum in miuisterium qno CAPIT XXVI.
vocavieos (Act. xm), quanquam repugnaret affe- Dc affcclu naturali; et quid stt diligere in Deum,
qttid propler JJeum.
ctus, imponcntes tamen eis manus et orantcs, di-

miscrunt eos. Nonne Paulus ex profusionc Iacry- Jam nunc in nalurafi affectu quis modus servan
marum Timolhci probavit affeclum; cuisi vir lan- dnssit, diligentius inquiramus. Uunc sane affectuai
tus consensisset, utique irrationabUller Pauli \csli- bicutnon admitlere impossibile cst , ila nou sequi,
giis inhaesissel : Gratias, inquit, ago Deo meo, viie- surnmce virtutis cst. Nemo c-nim seipsum o:iio Im-
moriam tui faciens,, memor lucrymarum tuarum ul buit; et tamen : Qui venit ad me, ait Salvator, «l

gaudio implear (11 Tim. i). non cdit animam suam, non polesf meus esse dissi-
 59f) B. AELREDI ARBATIS RILVALL OPP. PARS . I. - ASLETICA. f-00

pultts (Luc. 11%'). Similiter, Qtii vcnil, inqiiil, mt mc, A ptcr Deum. Affeclus quippc non propter Deiim as-
et nonodit patrem et malrem, non polcst meut esse sumitur ; sed in ipsa anima aul carnalilcr aul acci •

discipulus (/6t</.).Etcoiilra Aposlolus : Qui tuoruin, dcnlalitcr oritur. Proindc si ei cui aniuius quadam
tnaxime autem domeslicorum curam non liabet, fid.m sponlanea ac dulci inclinalionc sesc refundit, totus
negavit , et est inftdeii delerior (I Tim. v). Qui 1 amor sccundum ipsum affectum cxhibcatar : iste
ergo? Contraria sensissc aeslimandi suni magislcr ncc in Deo, nce propler Dcum, sed potius proptcr
ct discipulus, servus et Dominus, ipsa vcritas et sc amattir. Si vero is qucm affcctus istc complecti-

nmicusveritalis ? Absit! Distinguendi sunt ergoduo tur, iu Dci dileclioucm paritcr assumitur; amor
iili aniores, de quibus superius locuti sumus alter ;
quia ipsc ex affectu sapiat, sed ejus cxbibilio ex

sccundum aff.-cium, alter secundum raiionem. Na- rationis modcramiue pcndeat : hiijus ulique amor
ttirale quidem est, quod homo erga se ct suos afle- non primo propler Dcum asstimilur, scd in Dco
ctum habel, scd amorem secundum affeclum babcrc salubritcr cxercclur. Po:ro ci quem nffcclus ipse

nondebet; secundum raliouem vero habcre dcbel. rcspoil et evilal, si considerationc divini praicepli

Affeclus ipse ostendilur, cum per Apostolum dici- nosmctipsos, ut oporiet, exhibucrimus, ac quidquid
lur Nemo unqnam carnem suam odio fiabuil(Ephes.
:
dictaverit ratio, prout indisucrit, impcnd^rimus

v). Amoraiitcm sccundum aiTectum, ipsius Salva-

''
istc non proplcr se, sed tanlum propler Dcum di-
loris auctoiilalc inlcidicilur qui ait Qui venit ad :
ligilur. Igitur amicus qui no:i potcst non diligi, di-
,

me, et non odit patrem et malrem, adliuc aulem el Iigatur in Deo inimicus qui non propler se potesl
;

auimam suam, non polesl meus esse discipulus (buc. diligi, diligatur piopter Deum. Hle cx afleclu ; isle

xiv). Amorsccundum rationem indicitur, cum idera ex ratione. Hic itaque modus in nalurali scrvctur

d.cit Apostolus : Qui suorum t maxime auiem dome- affectn, ut habcatur quidem et scnliatur; scd iu

sticorum curam nett habet, fidcm negavit, et est in- omnibus et per omnia rationis moderamine tempc-
pdeli delerior (/ Tim. v). Amor secundum affcclum relur. Denique Joseph sanctus prius laciymis na-
arguitur, cuni futura mala praraunlians idem Pau- luralem erga fralres prolcstatur affccttim (Gen.
lus, ait inlcr cajlera : Et erunt homines se ipsos xlii), quem si \ir sanclus ralione postposita sc-

amanies(II Tim. iu). Quod verobic amorenvsecun- qucrctur, ncqtiaquam fralics sabibri doloic a pio-
dum affcctum iniellexe.it, docent scquentia : Eruni dilionis crimiue purgarcnlur. Salvator qitoquc

homines se ipsos amanles, cupidi, elati;

eiiim, inqnit, pitim erga suos indutus affectum, ruituram civita-
voluplatnm amatores maijis quam Dei (ibid.). Semper tcm compassionc mirabili dcploravit (Luc. xix),

etenim affeclus islc mollia suggcrit et suavia; quod nihilominus tamcn cjusdem civitalis scclera, sum-
q
j.iciindnm et (onerom, quod Yolupluosum, quod dc- nisc calamilalis injuria cx rigore justilia? castigavit.

licatum, libc:iler ampleclilur; quod vero arduum, Ad quam regulam utinara icclorcs Ecclcsiie suum
quod aspcrum, quod voluntali contrarium, omni casligarenl affectum, quorum mulli domcsticos,

borrore rcftigil ct cvitat. Quocirca affeclus bujus sanguinis sui nimis carnaliler amplectenies, non
exsecutio amor pci vcr&us est, bominem exuens bo- solum eos a mundi vanitatcet voluptalc nullo rigore
mine, formam induens bcstialcm quod rationis, compescnnt, imo ex ipso pretio sauguinis Chrisli,
;

quod boncstalis, postrcmo quod ulilitatis obruens nndc snas cxplennl libidiucs, damnnbili praesura-

quodatn modo cl abscondcns. Uic amor proprie plione prcspiciuul. Prob dolor! Sic csl ingrcdi do-

eonvenil besliis ; cxcusatur in puei is : nam illis ra- mos qtiortimdain cpiscoporuin noslrorum, et, quod
tio non infundilur; in istis sopitur. Deniquc utrum- magis pudet, cucullatorum, qtiasi quis ingrcdialttr

que bunc amorcm bnviter satis Salvator ipsu di- Sodomam ct Gomorrhain. Procedunl quidam ca-
stinguens Qni amat, inquit, animam suum, perdet
:
pillati et cffeminali scminudis nalibus, cullu me-
eam; et qui odit animam suam in hoc mundo, in vi- rctricio, de qualibus Sciiplura Ei posuerunt t in-
lam aHernam invenicl eum (Joan. xu). Proinde, ut qutt, pueros in prostibulo (Joel. iii). Et in lalinin li-

ait sanctus illc male D bidines luus sanguis assumilur, Dominc icsu, cri-
(Alg. tract. 51 in Joan.) : < Si
amaveris, tunc odisli si bcne oderis, tunc nmasli. » ; gilur crux tua, panduutur vulncra lua, insumiiur
Qui cnim amat sectindum affeclum utique odit, prctium moriis luaj. Ul isli babeant currenlcs ca-
,

«;iiiar/i(i(/iVff/ii iniquilulem, vdil unimam suam (Psal. nes, avcs volanles, cquos spumantcs, nudantur in
>). Qui vcro odit sccuudum auVctum sccundum pnuperibus latera tua, ridcnlur vcrbera tua, effun,«

lationcm Ad boc cnim

diligil. addidit : In hoc (lunlur visccra lun. Vides isla, Jesu meus, vides
mundo; quia qnidquid in mundo est , aut concupi- ista ct taccs; sed nunquid scmpr.r lacebis? Jmo,
seenlia carr.is esl, aut concupiscenlia oculorttm, aut su - inquis, ut purluiiens loquar (lsa. \u\). Sed ad pru-

perbia viia; (1 Joan. n). Qui itaquc animam suam posilum rcdcamus,
iccundum affectuin amat, in boc mundo amat,
qnia in concupiscenlia
CAPUT XXVII.
carnis, in concupisccutia
oculorum, in supcrbia vitrr, qua» onmia aflcctus De affeclu carnali, quod nec omnino respuendus, uee
suggerit, amal. Hac dislinclioiic id quoquc solvi- plene sit admiitendus.

tuv, quod quaernnt quidam : quid vidolicct dislct Igilnr carnalis affcctus, qucm parturit quidara
iuicr amorcmqui iii Dco, cl illum qui cxhibctur pro- boininis cxlenoris ornaius, ncc omnino rcspuca
COi SPLCULU.U CHAMTATIS. — LIB. III. «ii2

tlus esi;nccila ui sc profuderit, admitiendus. "Vi- A roanifesue pudicitise appclalur. Proinde cuin affe-
cinus enim ilii cst affeclus ille, qui dnril ad vilia ;
clus noster quanquam ralionalis, v< 1 • liain spiri-
ct nisi isle prudenlius cavealur, illc sine scnsu lualis, usque ad suspectam a?latcm vcl sextim scse
pcne patientis illabilur. Ad hoc igitur affcctus isle protcuderil; consuliissimum csl, ut iufra ipsum
salubritcr adniitiitur, si lamcn suspcnse ct tcmpe- menlis sinum cohihcalur ; ncc ad inania qusedam
rate quodammodo admiltatur; ut viJeliccl si virlus hlandimenta moilesque tcneriludincs parialur ef-
in eoclarucrit, facilius amplectatur ; si vero vitium, lluere, nisi forle oh id aliquando nialurc ac lempe-
correctioni ejus veliemcntius insistatur. Quidquid rale progrcdialur, ut virlus amata ct laudata fer-
cnim de officiali affeclu dixiinus, de lioc quoqtte venlius exercealur.
sciilieudum nihilominus arliilremur. Ab his lamen,
CAPUT XXIX.
qui adhuc carualibus viliis appctuntur, consultc
Diversos affeclus tccpe in eadcm menlc luctari; et
affcctus iste respuilur, a quihua tarissiuiu sine vitii quis ctii praponendus sit.
lilillalione scnlitur. Dicendum adhuc dc his affectibus, quod plurcs
CAPUT XXVIII. aliquandoiu una mcnie compugncnl ac qiiodam :

Quod affeclum non solum oritjo, sed eliam proccssus modo inviccm se cxpugnare contcndant. Quod cum
et finis scrmetur, ct qnod affmtut trameal in af- r» coniigerit, magna diseietione opus csi, ul quis cui
feclnm, exemptis osiewJimr
prajponendus sit, agnoscatur, viilusquc ncccssaria,
Porro hotum affeclunm non soltim origo scru- ne ah inferiore superior cspellalur. Denique Abra-
tanda esl, scd ct processus ipse ac finis sa^acilcr liaui proprium filium immolaie jussus, nequaqnaiu
altendcndtis. Sublilissime cniin aliquando unus ad propria viscera expers italuralis affcclus obdu-
oritur, cl in alitnn terminalur, vel ccrlc mulatur. ruit; sed cum naturalis, qtio filium, spiritualis,
Quod de duobns vel Irihus ostendissc satis sit. quo Dcum ampleciebalur, in sancti viri pcctore
Fama cujuslilcl virginis excilus quis, quajtt san- compiignarent, superiorem iuferiori pircposuit :

cia corpore et spiii;u, fide sincera, discretionc praj- imo oh sitpcriorcm iuferiorcm coiHcmpsit. Optimus
( ipua, usquc ad perfecluni contemplum sui humi- q-ioque adolcsccns Jonalhas, lion in patris inju-
litatis viriute fundata, piaeelarui abslinenlise, suai- liam consilium, quo Da\id ncci destinavcrat, ei-
in.e pne licalur obedientia? : ob lai lartim adinira- dem sacro fcedere copulattis prodidit; sed ratio-
lionem virtuluiii summo cam vcnciatrr affcciu. nalcm affecluiii naturali legitimn jnre prseposuit.
Quem quidcm aiTeclum supcrius rationalom njini- Nec mirtitn, si aiuici gratia in rjus saciat ssimo
navimus. IJuJus ergo si ineipiat fainil.ariiate potiri, pcctore palris obliteravcrit affectuin ; oh quam pro-
venerari ohscqtiio, rccreaii colloquio, culogiis vel priam, ul putabatur, injuriam iinmutabiii virtute
Iitlciis, vcl cerle quibusdam inunusculis freqnes- conlempsil. Deniquc David fugicnti a facic Saul
lare, rationalis isic affectus p»«ie insensibilitcr cuiii in sccrelioribus locis vir invickc charilatis

transit in oflicialeni : el quaj coeperal amari ob me- occurreret, palris ei consilia prodilurtis, inler am-
rittmi sanclilatis, frequenlari incipit oh gratiam plexus ct oscula ctiiu sc mutuis lacrymispcifiidis-
muiuie liberaliiatis. Dcinde affcctus isle dum ad sciit, ac pio flelu pium proieslarcntur affeclum,
qnaedam hlandiniciila sc porrigit : cliam carnalis rcnovato rursus fccdcre intulit Joualhjs. Tu qui-
ille qui eseleris pcrniciosior est, vitio tcntante, sub- dem eris rex, ego cutem ero secundns poat le (/ Iieg.

ropit. Novi ego viris pudicissimis et co;:linenlissi- xx). summis laudibus efferendum Virum
viruin !

inis, onin inquc spurciliam summo honv.re dctc- cxperlem invidis, cupiditatis vactium, qui amicum
stanlibus, accidissc, ut dum quasdam in lcnera rcgno praiulit ; qui quod videhatur suuni cssc, vo-
adbuc reiaiesunimis virlutibus cerncrent acoessis-e, luil alienum. Ego, ir.quit, ero secuiuius post te. O
ac mirabili morum gravitate ac viuc sanctiiatein suiiiuiai humilitatis peclus! Vir regii seininis, cut

quosdam canos, ul ila dixerim, spiriluaies incredi- ex successionc sperabaltir Incrcditas ; cui spcm
biliter profecisse ; devoiissimo cas ac dulcissimo [) auxerant culminis potiundi gcntis, virlus, milituiu
rolerent simul cl amplectereniur affeclu. Quibus gratia, poptili favor, ipsius eliam mirahilis fama
ilum sui copiam pronius indulgerent, ac in eorum triumphi, qtio uno lantuni fulcilus comilc armatos.
aspectus, ul ila dicam , ainplcxu suavitis requic- cuneos agininis hoslilis invasil, ac su:c genti inspc-
sccrcnt, vilioso quodam affeclu sublilius irrcpente ratain vicloriam reportavit , iufra servum semet
phirimum fatigali sitnt : el qui alios ejus criminis dcjicicns : Ego, inquit, eio secttndus post te. Ilic, in-

conscios non dico non aspiccrcnl, imo a nauseanlis quam, in cujus laudibus adhuc cauilur : Sagitla

animi sinu summo horrore rejicercnl ; istos pudi- Jviiatluv nunquam abiil relrorsum, et gladius ejut
cissimos, gravissiinos, forle eliam virginco decore non.est reversus inanis (II Beg. l) ;
quasi sc ipsum
screnos, quos ct impudicu? quis oh ipsam despera- ncsciens ut scirel amicutn : Tu, inqtiit, eris rex, et

(iimem noii uisi pudico conspicerel; vix sine qua- ego cro sccunJus post le. Quis, rogo, lucc cliain de
dain vitii titillaiione frequeulari polucrinl. Cur utcrino suo fralre sine immani saltem cogitaret in-
hoc? Pioleclo quia oflieialis alfectus facilius in vidia?Quis amici causa totam spem in desperalio-

carnalem aflcctum mutatur, quam vel pcctorc ptt- nemdcduccret? Filii pairiarcbaeJacob (Gcn- xxxvir),
dico impudicus ampkctalur, vel in impudico nnis palcrnae gratiae, qua unus cxtcris dulcius foveba-
003 B. AELREDl ABBATJS RIEVALL. OPP. PARS I. — ASCETICA. Grtl

lur, lmmodcratius invidcnles; scrviltilein fralri, A rum desiderium, quaj diligcnda snnt, ipsis aflecti-

patri summam invcxere trisliiiam. Prinius iltc bus, quasi amoris quibusdam aculcis excileimir;
]>oniilicum cum sorore prophetissa pnevcnlus, ni Bl ipsum amorem, ipsorum affectuum infusa dul-
fallor, invidia, fratri maiisuctissimo delraliens, vix cedinc suavius, ac proindc diligentius lencamus;
ipso orante Moyse divinam ullionem evasit [Num. ut aclus ipsos, quihus ad desiderata tendimus,
_n) ; sapicnlissimus Salouiou fralrem oemulum re- quauto affccluosius, lanlo dclcclabilius; quanto
gni, accepta quallbct occasione, delcvil (/// Reg. n) autem deleetabilius, tanlo fcrventius exerccamus.
Jonallias solus infra amicum, patrein, patriam re- Ipsum sane desiderium clsi affeclum cxcitare habet;
gnumqne despiciens : Tu, inquit, erit rex, et egoero rorissime tamen ipsum affeclum sequi dehet, sicitt

tecundus post te. Qui si dixissel : Ego cro rcx, lu au- superius monsiratum est. Similitcr ad bonorum
gen cris secundus posl nie; nec legcm amicitix.ncc operum exercitia auectum cxcitari, iu ipsisopcri-
amici gratiam violasset. Flcbant autem ambo, ut ail bus ex affectu teneri, ulilissimum est ; sed ipsa opera
Scriptura, sed David amplius (1 Reg. x%). Inslaliat secundum affectum ordina e, praeter ordinem est.
niiuirum illa amarior morle divisio, qua individua Restat igitur, ut quemadmodum ipsa sint opera sc-
illa pecioi a muluo frustrarentur aspeclu : qua ces- cundum rationem ordinanda, pro modulo nostro
sarc hahiiit illa dulcis confabulatio, illa periculo- Nam ipsum dcsiderium secundum
paucis dicamus.
runi omuiiim alleviatrix consolatio, illa quoque viiae rationcm uniforme est, quod in eo lamen amorc,
ipji praefcrcn !a mutui secreli rcvclatio : ideo fle- qui ex affcctu est, sentitur; in eo autem qui ex ra-
bant ambo. Cerne, quxso, ordinatissimx dileclio- tionc, in sola volunlate computatur.
nis boiiiiuem. Debebat quippc Jonathas amico af- CAPUT XXXI.
feclum, scd palri ohsequium. Amico gratiam, sed
Quibus actibus nos oporteat ad Deum lendere, quibus
palern;e scnccluti ettstodiam. Si seculus affeclum nobis, proximisque consulere.
inhaesisset amico, patcrnac dilcctionis jura Lesisset. Sunt itaque actus quidam, quihus spiritualilcr
Scd si monente, imo etiam compclleiitc patre, ami- ad ilium summnm honuin,quod summe diligcndum
co gratiam suhtraxissct , initi fuederis ac sacralis- est, summequc desiderandum conlcmlimus; sunlet
simse amicitiae legem violasset. Ex affcclu itaque alii, quibus vcl nostrre necessilali, proxiiuorurn
ulrique plac:bat conjunciio; s,ed cx ralione place- autem neccssitati simul et saluti consulimus, qna;
l;at divisio. Flcndo igitur solrebanl quod dchchant tamen providcntia, ad illum scque fincni reftrenda
affeclui ; scd dividendo, coacti licct, ceJehant ra- non amhigitur. Vidctur autem Apostolus omnem
tioni. Ulerque ,
flehat quia
uleiquc diligebat. Ctir r perfectae vita? stalum paucis insinuasse sermoni
:„:..._ n_..: •: m r,
i i: . «._. ** . „.
iqitur David amplius ? PraeJixeral niiuirum Jona-
o . r .___ . .• . • . - -
hus : Sobrie, inquiens, el juste, el pie vivamus in
thas (/ Reg. xvm) suum quodam moJo defcclum, hoc saculo (Tit. ii). Esl enim sobrictas humance viia.

amici profeclum ; sc regno privandum, David as- modus quidam ac temperanlia, uliamque nimieta-
FuincnJum; idcirco lex amicitiae exigebat, U ille tcra prudenter cvitans, el regia via inter dexlram et

compassionc amici flerct iujuriam ; iste ne amici 6inistram curs.m nostrum deducens.Hanc virlutcm
viderelnr dolcre succcssus, aliquantisper Jacrymis snnculi Imjus sapicntes frugalitalem nomlnant, cu-
temperaict. Affectum igitur naturalem rationali jus exceltenliam illorum omnium eloquenlissimus
prjeposuit, aclum vcro secundum ralionem orJi- iucide satis exponens. Ul volct, inquit, quisquc ac-
navit. David quoquc ipsc cum lidclis ci cxcrcilus tipiat, ego frqgalitalem, iJ est modmn ct temp?-
de filio parricida vicleriam teporlassct , naturali ranliam virlolcin maximam puto. Cum cnim ille,
ccdcns affcctui, filii sui lugchal iutc: itum (// Heg. ad qucm suinmc lcnJimus, quiJam modtis sil, cui
xix); scd correplus a milite oflicialcm nalurali pra> nihil Jcest, nihil obest, niliil superfltiit, r.ihil defi»

posuit : dcposiloquc luclu victori populo gratula- cit; ad quem cum pervciicriinus, nil.il erit cxtcrius
biindus occurrit. Sulvator eliam noster, cum jam quod appetamus, nihil inlcrius quod fasli iiamus :

cx affcclu naturali.quo nemo unquam carneni suani [) nccesse profeclo esl, ut nosmetipsos in quadan»
odio hubuil (F.pites. v) ,
proclamassel, Vatcr, si mensura modoque servemus, nec infra quam ric-

fier* potcsl, transeal a mc caiix isle (MaUh. _xvi); cessecst diiabamur; nec supra, qunm oporlet pesli-
spiriluali, quo semper Patri inhscsit, lationis eum fera prccsumplionc feiamur. Jusliliam sane ah Apo-
jme bul.'mi;it : Verumtamen, inquicns, non sicul Blolo iilam hic oestimo nominari, qua proximorum
cgo volo, sed ticut lu (ibid.). Proinde in his afleeii- neccssilaii sive saluti consulenles, et in ipsis bene-
buE hscc ratio servatida est, ut is quo animus nosler flciis quid cui conveniat, quis cui prafeiendtis sit

excitatur in Denin, caeieri. omnihus praeponatui ; discerncntes, quod juslitm cst cuique tribuimus.
deiude rationalis olficiali, oflicialis nalurali, nalu- Ilis autem duabus virtutihus, sohiictali scilicct ct

talis carnaii. justitia?, ne de cis philosophi, vel <iuilibet a Chiisii

CAPLT XXX. fidc alieni glorientur, consultissime addidit pieta-

In affectibus quae sil quccrenda utililat. tcm, quasin fide sincera, el pura intmlione consi-
llis ilaque, qux dc affccluum distinctione dicta stil. Pono ipsa intentio in amoris elcclione, de qua
_unt, diligentcr inspcclis, patel, ni f dtor, qnsc in ]am disputatum est, constare videtur. Hic fortass»

illis aI quxic^Ja ulilit.s liia nimiruni, utinev- lector csiget, ut ipsuro vivcndi modum, quem pe-
C05 SPECULUM U1AIUTATIS. — LIB. 111. 60«
riculosum imo perniciosum viiiclur excedere, msnir A "su ncccssario providclur. Nam in Eectcsia vacarc

fcstius evolvamus. Quod quatn sit arduum, diffici- cpulis, vcl uti conjuge, vel exercere ne^oiia, quis
leque tractatu, quis non videui? cum lot siuiliotni- non 9acrilegium judicct ? Corinthiis scribens Apo-
num quntitates. quot homincs, nec raro saltem duo sloltis, in cibi pottisque perceptione lempus legiti-
simul inveniantur, quibus cuncia xque conveniant; mum cos arguit non servasso : Convenienlibus, in-
dum quod uni saiis est, hoc alicri parum cst; et quiens, vobis in unum,jam non est Domi\Acam coz-

quo iste proficit, ille deficit; et quod altcri neccssa- nam manducarc ; unusquisque enim suam cce-
rium est, alteri constat esse superfluum. Dicendum nam prwsumit ad manducandum (J Cor. u). Non
lamen aliquid videlur quod convcniat omnibus, enim tcmpus congruum observabanl, qui ante per->

quod quisque sibi possit aptarc, et utrum necessa- ccplam Eucharisliam, communcs cibos contra sciia

rium vivendi modum excedat, ductrice pQS8.il raiio- apostolica prxsumebanl. Dc modi quoque trans-
ue conjicerc. grcssione, eosdem ipsos inculpaus, subjecit : Et

CAPUT XXXIL atius quidem esurit, atiut autem ebrius est (ibid.).

Deinde loci contemplum improperans tfunquid :

De motto humanx vitce iractare incipient, qucv til in
naturali ordine servanda sobiietas ostendit. domos, inquit, non habetis ad manducandum et bi-
Igitur tres ordines humanx conversalionis occur- » bendum, aut Eccletiam Dei contcmniiis? (ibid.) Po-
runt, primus naturalis, secundus necessarius, tcr- stremo earum remm, quibus uli iicitum est, genus
tius voluntarius.Primus conceditur, secundus in- subtilius disccrncndum, non quod aliquid creatu-
dicitur, lertius Primus ex potestate, se-
oflerlur. rartim Dei immundum, sine sacrilega impietale
cundus ex necessilate, tertius ex voluntate. Primo credatur ; sed quia his, qux in dxmoniorum sacri-
debelur gratia, secundo misericordia, leilio gloria. iiciis noscunlur exhibila, vet ahis furto, vel rapina
Sed de sjngulis quam lucide possumus, qux diccq- probanlur ablata, ne eoruni usus impiis, vel infir*

da videntur, exsequamur. Eslautem ordo naturalis mls, impietatis videatur esse conscnsus, sacra nos
yt qui nulla commisit iilicita, si velit ipsc licilis abslinere compellit auclorilas. Unde Apostolus :

ulalur, licite tamen. Est autem licitus, verbi gralia, Si quis dixerit:Uoc immolalum est idolis, nolite co-
csus carniura, vini potus, usus conjugii, divitiarura medere (/ Cor. x). Tobias quoque sanclus cum ba,-
possessio. Ut enim ait Apostolus : Onmia munda lalum pccoris quod pro mercede operis uxor ad-
viututii ;. el niliil rejiciendum, quod cum gratiarum vcxeral, oculis quidem captus, sed mcnte inlegra
actione accipitur (Tit. i). Nam et hxrelici ab ipso advertisset, limens ne civi injuriam, sibi maculaia
Apostolo judicanlur, qui proliibent nubere, ct ju- ,, illiciUus esus inveheret : Videte, inquit, ne furtivus

hent abstinere a cibis, quos Deus cxeavit ad perci- sit (Tit. ii). Hxc de naturali ordine dicta sint, in

piendum cum gratiarum actione fidelibus (I Tim. iv). quibus non omnia, quibus licite uluuiur homi-
licet

Verum ut horum usus licitus sit, modus servantlus nes, adnotavimus; ex his tamen quis modus in

cst,lempus, locus, genus diligcntius allcmiendn. cxteris servandus sit, diligens inquisilor invcniet.

Modum sane quemdam scrvandum omnibus, nec a Jam nunc de ordine necessario aliqua pcrstringa-

quolibcl pacio quolibet exccdendum, Salvator ipsc mtis.

p:xscribens : Videle, inquit, ne gravcntur corda 96- CAPUT XXXHL

$tra in crapula et ebrictate, et curis hujus vitcc (Luc. Moff.us sattsfaclioiiis in ordine uecessario, purgati»-
\\\). Et dc usu conjugii ait Paulus : Sciat unns- uisque descrtbilur.

quinjue suum vas passidere in sanctificatioue et liono- Et quippe ordo necessarius ut qui commisil iUi-

ve, tioniu passione desiderii (1 Thess. iv). Yeslium cita ab usu quoque liciiorum sese rcslringat. In
qtioque usura dcscribens Petius :
T
A o« in veste, iu- qua restriclione duo considcranda sunl : modus
qtti:, pretiosa (1 Tim. n). In Iicitorum igilur usu scilicet salisfaclionis, et necessitas purgalionis. Mo-
bic roodus servandus est , ut quis in cibi potusque dus satisfaciionis, ut secundum modum culpx ri-

D gor continentix exlendatur quatenus sccundunx

pcrcepiione infra crapulam el cbrielalem scse eon :

liiicat, in divitiis servandis anxiam sollicitudincm Daplistx vocem, dignos poBnilentix fruclus facia-

loliat, in usu conjugis ignominio6as passiones evi- mus. Sod de ipsa salisfaclionis qualitale cum ad
u-i, ki vestium cultu non prelium, sed nccessitatem
pastoralem curarn pcrtincat. et a sanctis patribus
libri scripli, ac sententix praetinilx sint plura di-
requirat. Sed et lempus congruum cujuslibct usui ,

ki-rvandum est; ne, verbi gratia, his lcmporibus, ccre supcrscdeo. Verum non satisfactionis modus
tantiim.conservanous est, sed etiam purgalionis ne-
quibus traditio ecclcsiastica a cibis prxcipit absli-
nere, jejunium sine raiionabili neccssitatc solvalur; cessitas perquirenda. Ncc p.ro sola satisfactione a

continendum se4 eliam pro cxpellendis vel

nc temporibus quibus oralioni vacandum est, nu- iicitis ;

pliaws usus exerceatur ne diebus quos salubri va-

;
miuucndis passionibus, qux viiiosa consuetudine

Dci Christiana sacra- inolcscunt, laboriosis operibns insistendum. Sunt

cationi ad audiendum verbum
nc cniin exterioris hominis excrcitia interioris homi-
vil auctorilas, curis mundialibus insistatur;

dehus, quibus doiorem vel pocnitenliam vestiuin nis instrumenta ;

quibuset.passiones vitiosx, qux
mutatione prxferrc religiosacra constiluit,solcmni- ipsara inliciunt animam, faciiius abscidunlur : ct in-

bus quis veslibus abutalnr. Locug itidetn in oinui lerioris facici sordcs, quasi confcclione quadam
6<» B. AELREDt ABBATiS RILVAl
asperiori pleuius diluonlur. Proinde su.t purgatio-
L. OPP. PARS I. — ASCETICA m
A gal; vires cxteriorcs, quibus corpo aliuni laborum
itis solliciio primo noeesse est ui passioncs quibus onera infatigabili longanimilaictolerct. Licet autcm
impugnatur aitendat ; deinde quae sinl quibus ina- in qucmlibet statum pr< licienti neccssarius sit ct
xime faligatur inspiciat postrcmo quac inslru- inlerioiis et exlerioris bominis labor
;
; corporalia
rncnta, quibus passionilius magis obvicnt sagaci tamen ipsam animam speclaliler a passionum sor-
circumspeclione perquirat. Quibus inspeclis, con- dibus diluunt ; spirilualia aute n cxcrcitia, quasi
gruum cuilibel passioni objicial ; et quae magis im- quaedam coelestia aromala spirilualium eam odora-
pugnal, ferventiori inslantia ut ipsa obruatur, insi- mentorum suavitale profundunl. Proiude quoniam
stat. Dcniquc passionem libidinis facile compriinit vitiorum st;uaIore sordenti non congruit unctionis
ventris restriclio, vagum cor el instabile vigiliarum illa dulccdo : profeclo ei qucm adbuc carnis pas*
iufirmal afllictio, iram silenlium miligat, ta-dium sioncs impugnant, nccessaria magis cst bominis ex-
nienlis op.fris illicitudo castigat. Nec sic tamcn teiioris atflictio. Ipsis autem passionibus sopitis
unius passionis exslinetioni tota vebcmeiitia insi- vel cxstinctis, licet ab exterioribus modicum tem-
slendum cst, ul ad caleia compriincnda iastrn- pcrare; ipsa autcm spiritualia instantius et ferven-
mcnlum corporale deficial ; nec importunius labo- tius excrcere. Nec sic tamen, ut professionis suae
sandum, non quadibct passio scntiatur; scd cum
ut norniam pra>sumptuosus exccdat, nec temporum
surrexcril, ut secundum rationis judicium compe- dislincliones,quoe in regtila cui se subdidit prescri-
scalnr. Huec de modo purgationis brcviter leligisse bunlur, dcslraat vcl confundal; sed servalo cuiiibet
Gasteram qui vitiorum impugnationem at-
sufliciai. opcri tcmporc praesliluto, in ipsis sc vel sedatius
quc remedia plenius nosse dcsidera* ; legal librum vel ferventius, sicul titilc sibi norit, exerccat.
Joannis Cassiani. quem de instiluendis abrenun-
CAPLT XXXV.
tiantibus intilulavil; in
quo corum origines, impu-
Disputalio contra cnjusdam epistolam, de monachc»
gnationis modum, expulsionis rcmedium, luculcnto rum regnla et professione.
stylo digessit,
Porro lieet ad materiam non omnimodis pcrtincre
CAPUT XXXIV. videatur, consultum tamcn arbitror, quatenus no-
Quis sit ordo rolunlarius, el quis in eo servandns sit bis, qui inonaclii dicimur, consulcntcs, ipsius regu-
vwdus. lacnostra vim diligentius inspiciamus ; et cum ibi
Scquitur nrdo volunlarius a nobis deinceps in- multa de spiiituaiibus, multa dc corporalibus dis-
spiciendiis, de quo Psalmista : Yoluntarie sacrifica- seranlur, in quibus maximc ipsius regulac vis, ac
bo tibi (Psal. lmi). Esl quippe bolocanstum graltii- professionis nostrae norma consisial, diligentioii
c
ium, acceptabiiis bostia, sacr.ficium voluniarium; inquisitione vcstigemus. Legicujusdam lilteras, qtii
eum quis ab bis qnac conccssa sunt, per ca qn.no supcr banc quacslionem, cuidam sciscitanti ila re-

praecepta sunt, ad ca quae potioris gloriae pra?inia spondit. Non limeo diccrc, mor.asticae eonditionis
Mispiranlibus proposila sunt, spiriius liberlate regulam cssc, sed virlulem monastici ordinis, iino
coutendil. Ad quod peifcctiouis eultnen ferventio- stibstanliain monaslicac profcssionis ea, qua? aliis
res qtiosque Salvalor invitans : Si tis, inquit, per- cessaiilibus monachum faciuM ; el sine quibus cae-
fectus esse , tade et reude quw liubes, tt da pauperi- tera, non dico non faciunt, scd nrr sapiunt. Sed
bus : el veni, sequere uie (Malllt. xix). Et alias : qu.e stint Iuvc ? Illa quac juravimus, in quorum sta-
Sunt spadones, inquil, qui se castraverunl proptcr bilitatem ct observantiam Deum et sauctos ejus
regnum calcmm. Qui potest capere, capial (ibid.). attestaii sumus. Et quse sunt b.ec? Stabilitas, in-
I.aque saeculi abrenuntiatio, caslilatis proposilum, quit, in noslro monastcrio ; conversio morum no-
cujuslibet acrioris vilae professio, inter voluutaria strorum, ct obedientia secttndum regulam Sancti
sacrifieia eompulinlur. Nam liect post saccub ab- Bcnedicli. Et infra : Cupio Beati Bcncdicti volu-
lenunlialiontm ictro resp eicr.li regni ctclorum non men ad monacbos revolverc; et quac cjus, quaut
palescat ingressus; post votum caslilalis illicila sil noslrae Regula?, imomouaslicacprofessionis subslau-
D
»;uaelibet carnis corrtiptio ;
post arctioris vitae pro- liam praescripsimus, in co essc cognovero,ul neces-
positnm ruina sit ad rcmissiora delabi; absit la- saria mcnte complectar ; ut vota, itin quae iuravi,
n;en, ul isia vilx pcrfeclio, quam volunlaric subiit reddere, prout mibi Dominus dederit, tota dcvotio-
quis, non coactus, intcr nccessatia elcoactilia, et lionc conlendam. Cactera vero, non ul Regulae no-
non potius inier volonlaria nnnierctnr; cum ct strac corpus, sed tauqtiam ipsam juvantia, ipsam
ipsa necessitas, qtiam invilo nnllus impostiit, scd nulrienlia, opere complere leniabo. Dtibilaremus
ciiiipsc se dcsidciio pcrfettionis <p ;ntc snbjecit, forle qux esseul isla catera, nisi postmotlum ipse
volunlaiia direnda sil, non coactitia. Qui i^ilur ad insinuasset. Claitstrum scilicetnoa exire, opus nia-
ba:c excclsa, et subliuiia sesc conlulerit, primo voii nuum cxcrccre; quauiitas vel inulliplicilas, vel ccrlo
vel proposili sui normam; in qtiibus el in quanlis varietas cibi et potus, lecti sttatura.fcininaliumusus
eoustct, diligenter iuspiciat; dciudc inlerioris ct nonnisi inviam direclis.Quidenim,inquit?Nunquki
exterioris bomuiis vires cxpcrientiic libra lru»imt si de su!'slanlia rnona tic;e profcssionis C5Stnt, vcl
el dtsccrnaL \ ircs dicn interiores, quibus eontra ad momentum in ea aiiqui'. iiccret dinaensari, vcl
tcntatiouum Ldla cxc;ci«ati »nc quolidiana confli- aliquid cx cis petmutari? Alioqui non cxiilcnta
600 SPECULlNi CIIARITAT1S — LIB. l!I 610

subslanlia , nec monachus invcsiior : qui monaciii A sed rt

A
:<b ipsius abl.at sui obcJieulia auctoritato

Mibslantiam in mcdeslruxcro. Ei in fine tracialus: ecclesiastica absoivuntur? Taulane pcrmuiaiio nio-

Sic, inquit, fratcr diligende, sic quia in his dispcn- nachi subsianlinin dcslniit? Qu.e cst igilur dispen-
sari licci, ul d ipsc bcalus Denedictus dispcnsal in snlio, qux si dc loci stabilitate fiat, monachum
csu carnium omnino dcbiiiiius; in fcminalium usu dcslrucl? Dicet foriassc, si dc monaslerio ad nin*
fttltem in viam dircclis ; sic, inquam, quia in his naslerium sine abbatis sui conscnsu, nulio sattitis

dispcnsari et mutari potcst, ergo non sunt de sub- sux pcriculo compell 'Me, tiansmigraret. IJxcciue
slanlia profcssionis. Hiec iile. Yerum, quod de usu csl dispcnsatio, ct non pofus prxvaricalio? QuoJ
fcminalium, de usu carnium dixit : utrum bcati si prxvaiieatio non esl; conslanler dico, quia nc;
Bcnedicti dispcnsaiio vcl inslitutio dici debeat, ipse talis monacbum
mutaiio dcslruit. Forle ergo pocni

vidcrit. Sauc scnibus ct infanlibus misericordiam lcbit cum argumenti sui ; ncc ideo tria hxc mona
impendcndam, uon ex dispcnsatione, sed ex Regulx slicx professionis subslantiam, quod dispensalio-
auctoriiatc prxcepit. Rcgulx, inquit, auctoritas eis ncm non admittant; sc 1 quod ca sola monachus
prospicial. Scd ad pricra rcdeamus. proiitealur, affii uiabil. I.ntcrim el nos hoc ipsuni
Manifcstum est, quid dixerit Reguix corpus, ac ReguUe corpus ac monacbi concedamus. Sit ergo

monasliex professionis substanliam loci scilicet B subslantia l»ci stabililas, roorum conversio; obe-
:

stabiiilatem, conversioncm morum, et obedientiam dientia secundum Regulam S. Bcncdicli. Rogo,

sccundum Rcgulam Sancti Rencdicti. Sed miior, demus intciim dcxtras, et qualis sil hxc loci stabi-
quo cum dc liis, qux non lani Regulam, quam
I litas, hxc morum convorsio, hxc obedicnlia, dili-

ipsani juvantia asscrit, loqueretur de lcclionc ta- gentius inquiramus. Vcllem lamen scirc, ulrum
;

cucrit. Nam cum ipsa dispcnsalionem admiltut, stcut hoc ullimum, ila duo illa priora secundum

manifcstum cst secundum ipsum a Regtilx corpus I Rcgulam : an simpliciter sine detei minalione mona-
iion pertincre. Cum igitur opus manuum, panis chum profitei i existimcl. Quod nullo modo quxsilu
polusqitc quanlitas ;
pulmenlariorum numcrus diguum arbitrarcr , nisi quosdam comp: risscra
modus inducndi, quanlilas vigiliaium, lcclisternii qui sic sc profcssos dicant , ut scilicet solam cbe-

qualilas, silenlii gravitas, iectioiiis prolixitas, psal- dienliam secuudum Rcgulam, duo autem priora,
morum niodtilatio, jejuuii protelatio, hospitum non sccundum Regulam, sed sinc aliqua detcrmi-
susceptio, ei si qua alia hujusmodi sunl; nec Rc- nalionc sc promisisse affirmcnt. Scd cum alia s'.t

gulae corpus , nionasticic professionis subslanlia Rcgula B. Auguslini, cui canonici ; alia S. Beucdi-
habcaniur ;
quippe cum in cis dispcnsaliones et mu- cti, cui monaclii intcrposila se profossione submit-
tationes multae inveniantur; ita ut per plura mona- tuut.quxro inter hoium profcssior.es qux habca-
steria nihil per omnia secundum quod in Rcgula tur dislinclio. Ulriquc enim cl loci stabilitalem, et
prxlinitum esl, excrccant; ubi, quxso, in Regula morum convcrsionem, ct obcJicntiam prolilcnlur.
Higulx corpus invcniam, monaslicx profcssionis S_ d i
si duo iila priora sine delcrminatione promit-
subbtaiiiam? Noune de bis omnibus, imo pcne his lunlur , vidctur quod in obedicntix lantum profes-
solis Regulalola coinpacta esl ? ScJ enim, inquies, sione, a cxteris regulis Rcgula discrcpcl S. Benc-
ca sola qiix profilemur, Rcgulx corpus, ac mona- dicti.Ergone alia erit obedientia sccundum Rcgu-
slicx p:ofcssionis substantiam dico : tria vidclicet lam Benedicli , alia secundum Regulam Augustiui?
ilta pixscripsimus. De loci ergo mulatione nulla Commeitdat beatus Bcnediclus obcdicuiiam, quani
fieri uolest dispcnsatio. Quid esl igitur, quod jam nec tardam vult esse, nec tepidam; non iristcm,
Rcgula lacta et promuigala, ipse Pater Benedictus ncc murmuranlem ; non injuriis vcl contrariis las-

Maurum misil in Gullias? Quod si ejusmodi muta- sescenlem, ncc ante morlem delicientem. Aliaue
tioncm descriptam in Regula 1 gissem, utique non erit illa secundum Rcgulam S. Augustini? Aliane
eam dispcnsationcm, scd polius Rcgulx inslilulio- cril illa, quam clcricus episcopo, episcopus arcliic-
nem nominandam arbitrarer. Nunc vero, cum eam D piscopo, archicpiscopus episcoporum dcbet episco-
non Regula prXscriplam, sed post Regulx inslilu- po? Illane aut larda polesl esse vel tcpida, aut Iti-

lioncm faciam inveuio, cur non cam libcrc dispcn •

slis, aul liiuimurans, aut in injuriis conlrariisvc.

salioncm appcllcin ; cum illc esum carnium, qucm lasscscens, aut ante morlem deficiens? In quibus
omnino dcbilibus Regulx conccdit auctorilas, di- crgo islarum profcssionum constat diversitas? An
spensalioni assignel? Nonne hujusmodi dispcnsaiio- forlc obedienlia secundum Regulam cst ipsius

nes quolidie ab abbalibus ncslris ficri cernimus? Rcgulx pixccptis subdi quibus aliarum regularum ;

Quam sxpc non dico de monastcrio ad monasic- profcssorcs non sunt obnorii? Qux suut igitur isla
liuin, sed et de regionibus ad regioncs abbatum prxccpla ?
suorum dispcnsatione monnchi transferunlur. Quo- Si ea qux dc cbaritatc, dc humilitate, de palicn-

modo crgo ad Rcgulx noslrx corpus, ac monasticx tia cxtcrisque virtulibus disscril ;
quis, non dico
professionis substanliam, qux dispensalionem non canonicus, scd ctiam Chrisiianus his pneccpKs non
admiltit, loci slabililas lam mulliplici dispensationi est obnoxius? An aliam cliarilalcm iu sn;> Benedi-
obnoxia pcrtincbil? Quid quod plcrumquc in clcri- clus, aliam in sua commendal Augustinus? Annon

catum assumpti non dico a Ioci illius slabililale, potius uterqne illam ,
qnam commcndal in Icge et
m B. AGLREDl ABBATIS RJEYALL. OPP. PARS I. — ASCETICA. 612

Evangelio Christtis? Qttodde cxteris virlutibus si- A r;t » si sccundum modum in Regula pr3>seriptum
wililer quceri potest. Quis enim sani copiiis ad vir isia correxerit, profcssionis suaj reus non erit. Scd
tutcs cohorians, sua haec, et non potius Christi dicat quid si quis Rcgulam Sancli Rcnedicti, quasi quod-

esse praecepla? Quce ergo eril in divcrsis regulis dam iiislrumcnttim inlelligat, quo vitia facilius rc-

priecepiorum divciMlas ? Profecto sic vesci, sic in- seccnttir, prxcepta evangelica sollicitius implean-

dui, sic legere, sic psallere, sic corripei e et corripi, tur; posscque conlingere ut optimo hoc instnt-
et caetera hujusmodi, quae in diversis regulis di- mento abutcns quis, nOn eo vitia sua resccet, ncc
versa iirveuiunlur. Quae idcirco vcl Augustini, vel viriutesncquiral, ideoque in sui pernicieni Regu-
Benedicli specialiter dicuntur, quia non evangelica lam quidem habeat, Cbristi tamen prxcepla non
aucloritate Chrislianisomnibus imponuntur , scd impieat? Nonne ipse bealus Benedictus hoc ipsum
propomintur, ipsis autcm regularum professoribus insinuat? i Constiluenda est, inquit v a nobis Domi-
non jam proponunlur, sed etiam imponuntur. Aut nici scbola scrvilii, in qua nibil asperum, nihil
si isla noii sunt, q ue sunl? Profectu quidquid in grave nos instituros sperarous. Ouod si quid di-
suis rcgulis de chariiate, de humililate, caetcrisque striclius, > ctc.

virlulibuspoiutnf, non hoc quasi sua, sed quasi Hic primum qusero, quae sit districlio, quam ne
Dominica praecepta commendanl; nec ad ca, quasi B incipientes formident, hortalur. Prolecto in liac
ad sua (quis enim illis crcdcrel), sed quasi ad districtionc institutionem suam esse conflrmat. Si
Cbrisli praeccpta, non solum monachos, sed quos- patientia, si humilitas, si caeterae virtutes cogitcn-

libet Chrislianos invilant. Si ergo obedientia se- tur;haeccine instituturumquasinovialiquid dicerel?

cundum Regulam Sandi Benedicli esl ipsius Re- Profecto non cst, quo fugiamus, nisi ad illa, quae
guhe pr.xcepti3 obedire ; ipsius autem pnecepla ipse nova instituil; non lex, aut propheta, atit

Regulae, iu his quae supra coromemoravimus con- ipse Clirislus praecepit. His nimirum incipientibus
slant, cum Hla quam profltemur obedienlia, mona- non modica videlur incsse districtio, consideranti-

sticae sit profcssionis subslantia, quomodo sub- bus cibi polusque parvam vilemque quantitateni,
slantiam monasticae professionis servat, qui non vcslium nspcKtatero, jejuniorum ac vigiliarum af-
illa servat? Sed dicat fortassc, quod ulique dici flictioncm, quotidiani opcris conlritionem, el caetera
debct, etiam priora illa duo non secundum Regulam talia, qttae in ipsa Regula ab eo iristituta inveniun-
profiteri, afflsmetque quod non in loci slabilitate, tur. Si quis autem Regulam in solis his constare
vcl obediciilia, quae monachis, clericis, canonicis, non acquieverit, saltem conccdat, quod non nisi
episcopis eaedcm injunguntur, Rcgularum conslet r obstinatia pcrlinaci ncgatur, professionem nostram
ista diversitas, scd in morum tantum conversione. et Rcgulam in utrisquc, virlutibus scilicct obser-
Nam dc loci stabililatc nonnc omnibus una incum- vanliisque constare, ac proinde utraque a nobis
bii neccssilas? ne videlicet sine ejus qui sibi pra> necessario servanda non neget. Quanquam ipse
est consensu, lcmcraria praesumptinne locum mulct. Regulae insiiiutor in illis verbis, quae considerare
Porro si inorum conversioncm non sccundum Rc- cccpiinus, aliud probare videtur : i Quod et si quid»

gulam, scd simpliciier sinc dclerminatione prolite- inquit, districtius, dictante cequitatis ralione, pro-
mur; hoc ct bi, qui in Ecclesia dicunlur pcenilen- pter custodiara cbaritatis, et erocndalionem vitio-
tes, hoc ad coujogii porium de fornicationis naufra- rum, processerit; i Rogo, quid tenebras in luce
gio fugientes. quacrimus? Quid nodum in scirpo? Quid in meri-
Quis enim horum non proflletur morum conver- die, quasi in nocte palpamus? Nonne in omni insti-
sionem? Restat crgo inquirere, quae sit secundum tutione aliud est ipsa institutio, aliud causa insli-
Regulam Sancti Benedicti moriira conversio. Si au- tutionis? Nonnc ipse hic manifestissime inlcr insli-
tcrn bic ad viitutcs coufugimus, ut verbi gralia, tutioncm, causamque institutionis, divisit? Nonne
qui haclenus supcrbus, deinceps humilis ;
qui bic custodiam charilalis, ac vitiorura eniendatio-

hactenus iracundus, deinceps lenis inveniatur; di- D ncm, suae inslitutionis causam teslalur? Sed ecce
cimus profecto quia baec morum conversio» non alius c latere surgens: Quid mihi, inquit, de Rcgula
tam Regula Sancli Bcnedicli monachis, quam cx objicis? Habc charitatem , et fac quidquid vis.

Evangelio omnibus indicitur Christianis. Proinde Ergo manduccmus et bibamus, non quia cras mo-
ul iutcr conversiones morum quae secundum regu- ricrour (Sap. u) ; sed quia charitate pleni sumu9.
las divcrsas, divcrsoe profltentur, aliqua invenialur Cbarilale, rogo, an vanitate? Quid crgo, inquis?
diversilas, non est quo fugiamus nisi ad illa, qure Qui charitatem habet, Regulam non implct? Quam
sola in diversis rcgulis diversa consiiluuntur» dc inulli canonici sancli, sacerdotcs sancii, episcopi
quibus jain saiis dictum cst. Quomodoergo profes- sancti, sed el conjugati sancti, charitatem sc ha-
sionem stiam non serval?Sed dicct
servat, qui isla bcre sentiant , qui tamen se monachorum Regulain
aliquis : Si ergo qtiis superbus, conlumax, iinpa- et professionem nec promisissc, nec scrvare non
liens fuerit, omuia tamen illj, quae supra commc- nesciunt. Si autem de ipsius Regitke professoribus
morata sunt, servavcril, Regulam Sancli Benedicti dicilur, vcruro dicilur ; si tamen inlelligatur qtiol
servare dicendus est? Constanler dico quia si quae- dicilur. Quid crgo, inquis, me ad illa aspcra Regiilic
libot isla conlra Dei Rcgulam monachus commise- aucloritatc compellis? Imo si charilatcm habes, non
6i 3 SPECULUM CHAMTATIS. — LIB. III. 61%

esl ueccsse, ut compellaris veddere voia lua , qu.c A opcre absolvit, nd quod ctiam infirmos el delicatos

dislinxerunt labia lua. Quod si ca quce vovisli in- compellil? Ilunc sane modum , in ipsis exercitiis,

Deo et sanclis in tcslimonium

scriptione interposita qucmlibet servare utilc esl, (jiiatsnus sic se in uno
vocatis, reddere contcmnis profecio charilalem habeat, ut in cacleiis non dcficiat; illud lamen in
;

quo magis proficere sentit, majori fervore cxcr-

non habere convinccris. Quomodo enim eum dili- se

gis,quem irrides? Ul si aliter, inouit, fccerit, viJe- ccai. Habco ad manum dc hac rc cujusdam verba

iicetquam promisit, a Dco se damnandiiin sciat, sapicntis, ct eongruenlius arbitior, qux prsesto sunt

quem irridet. Quid igitur? Dispensationes qux in inserero, quani de sentenlia nova verba cnmponcre.
ipsa Regula a palribus factte sunt, vel liunt, dam- Medilalio, inquit, in moribus primo consideral quaj
namus? Imo hinc cas ralionnbililer fieri posse; debita sunt , sivc ex prsecepto, sive ex volo, cl ca

quod de hominis non de Dei pra-ccptis fiunt,

,
primum agenda judieal, qua? sic facfa habcnt mc-
astruimus. "Non enim de divinis prajcepiis, aut mu- rilum, ut non faeta gencrcnl reatum. Hocc e:go pri-

fare aliquid aut minuere, ulli hominum fas est. Itoc mum facieada sunt, qu;e sine culpa dimittinon pos-

sane providendum est ut ipsa mutalio vel varialio, sunt. Posthoec si quid volunlaria excrcitatione su

dispensatio sit non destroctio. Cum cnim cuslodia peiaddilur, sic facicndum cst, ul debitum non iiu-
B pedialur. A!ii voluntquod non debent, qui non va-
charitatis, vitiorum emendalio, ipsius institulionis

sic profecto ipsa dispensatio rationabilis Ient id quod dcbcnl; alii ctsi valent quod debeant,
causa sit ;

causse huic dispensalio ipsa profeccrit. Si voluntaria impedimenla addiicunt , volendo quod
crit, si

aulem dispensatione magis quam inslitntione nu- non dcbent. ttcm duo mala in boua actione prseci-

non dam- pue cavcnda sunt, afllieiio scilicet et occupalio. Per

triunlur vilia, charitas violatur; si forle

nosa , cerle pcriculosa ipsa dispcnsatio compro- afllictionem dulcedo menlis amaricatur, per occu-

batur. palionem tranquillilas dissipattir. Afflictio est, quan-

do pro his qmc non valct per impalicnliam urilur,
CAPLT XXXVI.
occupatio, quando iu liis qux valcl agcudis pcr in-
Iiem modus in ordine volunlario servandus
desciibilur. lemperantiam agilur. N'e igitur male auiaricclur
Ergo qui ordine voluntario ad culmcn pcrfeclionis animus, suam impossibilitatem paticntcr sustineat;
aspirat; primo charilalcm,qua Deomaximcpropin- ne aulem malc oceupelur, possibilitalem suam cxlra
quamus, imo qua Dco iiihaeremus, eique conforma- mensuram suam non exlendat.

mur, in nua totius perfeetionis plcnitudo consislit, CAPLT XXXVIL

quasidc-stinatumfmcm.quo lotumcursumsuumdiri- (• Quid homo sibi, tjuid proximo debtat, ottcnditnr, et
gat, indcsinentcr aspiciai ; deinde via quam ei voti vel utrum se proximo, an proximum sibi paeferre de-
veaty declaratur.
professionis suce norma praescribit, ad ejus plenilu Ji»
nem infaligabili spirilus alacritatc contendat. Iluic Hxc de nio.-'.o in singulis servando gradibus dicla
itaque finimilitct anstincnlia,famuleiilur vigiliae.in- sunl; quo ad eum qucm summc diiigendum cerni-

vigilel lectio, quotidianus labor iusudet. Quod si ali- mus, conlendentcs, cl ani:nx saluti consulimus, ct

quo horura chaiitas, cujus causa instituta sunt, violari corpori debita naturx concediinus. Quoniam autcm
cognoscitur; luncdemumei cui dispensatio credita proximum aeque ut nos ipsos a nobis diligi divina

cst, incumbii neccssilas, utsic omnia temperet ac tradit auetorUas; piimo ncccsse est, ut cui quis
dispouat, qualenus non horum causa charitas dcsc- ordo convcniat, intclligenliam uoslram non laleat

valur,scd ejus fruclus in omnibusrequiratur; nec deinde sunimopere elaborandum , ne quis in quoli«

si tamen ut aliqua eorum, qux insliluta sunt, prse- bet ordinc procsciiptum vivendi modum excedat.

termittantur, aut certa lcmpora certis quibusque Sed quia quosdam quosJam subesse, quos-
prseesse,

excrcitiis aitribula confundantur, nisi cxtrcma co- dam coesse, manifestum cst; cum a quolibet horum
gat nccessitas; alioquin non eril dispensatio sed legilima mensura transgreditur, debet quidem infe-

dcslructio; sed ut ccrtis lemporibus certa cxercitia, rior superiori suggerere; par parem corripere ; su-

pro cujusque qualitale ac mentis statu modificeiitur. pcrior iuferiorcm etiam, si sit necesse, compellcrc.

Hoc cst quod ipse sanctus , cum de operc manuum lps:i sane suggestio, sive correptio, sive coinpulsio,
lcgem poncrct : < Sic, inquit (22;, omnia tcmperet secundum qnalitatcm singulorum lempcreiur, ut ct

atque disponat, qualenus animae salv^ntur, et quod in suggestione subjectio, el in corrcpiione collcctio,

faciunt fralres , absquc murmuratione faciant. » El ct in compulsione sentiatur compassio. Qui in infe-

alias : < Omnia tamen mensurate flant propter pu- rioii ordine legitime obvcisalur, ut ad sup.riora

sillanimcs. » Nunquid dixit, hoc aut iliud praetcr- consccndat moncri potest; cogi aulein non potest.
mitlalur propter pusillanimes? i Imo et infirmis, Qui superiori sua se sponlc submisit secitnduin pro-
inquit, el delicatis lalis ars iiijungatur, ut ncc oliosi fcssionis su* moduni traciari debct ; ad arctiora

sint, ncc violentia labotis opprimantur. » Ergo et vcro compclli cjus inconsulla voluntale non debct.
inlirmi et delicati operentur , sed corum opug sic Iia sanc sit do proxiini dilectione sollicitus, qnem
temperetur, ut non opprimantur. Quem, rogo, de dillgcre debet sicul sc ipsum ; ne modum dUeclionis

(22) S. Bcnctl. 1« Reyul. c 48.

c!3 n. allhedi abdatis rievall. OPP. PARS I. — ASCETICA. 616
excedat, qua diligcrc ddliet sc ipsiun : quod lunc fit, A cepto compeilitur sux anirose perdili<;HC animsc fra-

cum ipsc nogligilur quem diligcre dcbet supra se ternae comparare salutem nec , sui corporis inlerilu
jpsum. Neque cniui audicndi simt, qui sic arbitran- fralerni corporis inlcrilum propulsare. Nam quo«i
tur accipicnJum proximum
quol dic;lur, diliges pra3cipimur animas pro fralribus poitete (Uoan. iu),
luum sicut le ipsum (Matth. vxu) ul unumquemli- , ad contcmplum, non ad anim.e peiiiuet delri-
vitai

liet diligcrc debeat lanquam se ipsum, duos autem mentum. Sic enim non ad pcrdiliunem, sed poiius
aul plures supra se ipstim; ideoque magis suam, ponilur ad salulem. Unde sic animam ponere, ipsi
quam aliorum debcat velle perdilionem. Sed quani utique animaj consulere cst. Porro hi qui tempora-
dabit homo commutalioucm pro anima sua? Quid lium dominorum suorum mortem tcmporalem mor-
prodcst ci si lucretur universum mundum, eliam te sua tcmporali propulsant; qui rccte id f.iciunt,
:id salulem , aniauE autem suae detrimentum patia- non tam pro aiieni corporis quam pro sux animx
,

tstrt (Matih. x\\.) Aniniadveilendum quoque est, salule id faciunl. Sic enim babcl corum conscicnlia,
quia quidquid praemissa ratione fralernae dilectioni domiuis suis fidem esse servandam; ul in lali peri-
adjicitur, tolum profcclo divinx dilcclioni subtrabi- culo eorum vilam sux .xsiimcnt prajTerendara. Qui
tur. Cum cuim sccundum modum quo Deuin diligil,
aulera non pro fide servanda, sed pro gloria capes-
sut dilectio mclialur, lunc solum minus diligit se B senda , opprobrioque vilaudo id faciuul, slulle qui-
ipsum, quando minus diligit Deum. Porro sc ipsum dem id faciunt ; nec tamcn pro corporc alicno, scd
qui diligit, cujus perdilioni doii parcil? Quomodo pro suse fama; prclio id faciunt. Sed hoc forte lau-
crgo alium diligel sicut se ipsum, qui non diligil ncc dabiliter fieri polest, ut ex sola dileclionc quis pro
sc ipsum! Nair. et Aposlolus cum ait : Optabam ali- alterius corporc suum corpus objicial; ut autcm
quando anathema esse a Chrislo pro fratribus tnei* non dico pro unius animx, scd eliam pro toims
secundum carnem (Rom. i\); ut eos, proposila miia- mundi salute suae animx detrimcntum sustuieat,
bili cbarilate sua Iraberel ad salutcm, afleclum qui- salvo veraj dilcctionis ordine fieri non potcst : cst
dem prodidit, consilium non expressit. At quam di- enim delrimentum animx, ab cjus, qui summc di-
vcrsa in una mculc suggerant afleclus el ralio, su- ligendus est, dileclione reccdcre. Quod aliquando
perius satis oslendimus. Unde Apostoius cum dice- laudabililer vel saltcm culpabil.tcr fieri posse, quis
ret Optabam analhema esse a Christo pro fralribus,
:
dical? A Dei sane ditcctionc rccediltir, cum vel ali-
verum quidem dixit quia affeclum quem scnlic- , , quid dignum damnatione committilur; vel aliquid
bal, expressil. Qui si postea dixissct, mallem totumsine quo non est salus, omittiiur. Sunt praelerea
rsundum perire, quam me solum a Cbristo separari, „ media quxdani, ul leclio, medilatio, labor corporis,
verum nihilomiuus dixisset, quia ralionis consilium jejunium venlris, suaviias oralionis, cxteraque hu-
prodidisset. Nam et ipse Salvator cx affectu , quo jusmodi quseomnia pro fraterna salute dispeusan- :

ncmo unguam carnem suam odio habuit (Ephes. v) da, varianda , mutanda, nonnunquam etiam sunt
quem a nobis el pro nobis voluntarie suscepit, ut prxtermiltenda. De quibus Apostolus : Non quai
transiret hora passionis optavit (Maith. xxvi); sed tua suul, inquit, tinguli quxrentes; ted qux atiorum
ex consilio ralionis, ipse nc transirct eflecit. Scd et (Phitip. u). Et item : Sicul ergo per omnia omnibut
Scriplura consulte non ait : Diliget proximum tuum, vlaceo : non quarens quod mihi utile est, sed quod
quanlura te ipsum ; sed ticut te ipsum (Matih. xxn). multis, ut satvi fiant (/ Cor. x). Deuique quod ait
Modura crgo diligendi prxscripsit, non quantitatem Optabam etnathema etse a Chritlo pro fralribut (Rom.
indixit. Sic aulcin sua sibi exhibcatur dilectio, ix), sic quoque non incon vcnicnter potest intelligi
ut primo auimx sux, quae potior sui pars est; con- ut ab illo orationum suarum sccreto, quo inter am-
sulat ad salulem
dcinde corpori ad nccessitalem.
;
plexus Jesu suaviter quiescebat, ab illa ineflabilis
Quod aliquando incumbat necessilas alterum con-
si
contcmplationis emincntia, qua coetcslium roysterio-
teranendi , etiam corporis patiatur inleritum ; dum
rum sccrela purissimis oculis perlustrabal; ab itla
Uroen animx non sustineat dclrimcntum. Nec hoc D gratissimx compunctionis dulcedine,
quau animatn
est corpus odirc ; scd animam corpori in dilcctione illam cixlestia silientcm spiritualiom aflecluum sua-
pneferre. Ab bac ergo sui dilectionc nunquam rece- vissimis stillulis perfundebat; ad mundi strepitum
dal; sed ipsa conslantcr ct persevcranler retenta,
ad ob fratrum salutem optaverit cvocari. Quam evoca-
consulendum proximo sccurus accedat. Modum au-
tionem, a Cbristo separationem ille non ambigit
tem consulendi ex ea qua sibi consulit rcgula
ac- , ,
nominandam qui pro modulo suo vacat et gustat
,
cipial. Agal ergo cum proximo quantum
potest; ul quam dulcis est Dominus (Ptal. xlv); quam beatus
salvus corpore, ct sanus sit mcntc. Nam si alterum omnis qui spcrat in eo. Porro qui sic a Christo sc-
horum ncgligil profecto proximum, qui ex ulroque
;
parari, fraterna dilectione provocatus, elegit , vel
conslat.non diligit. Si vcro talis fuerit proximus, superiorum auctorilalecoactusconsensil; providcn-
qui sine quodam detrimenlo ad salutcm animae non dum sibi est nc obruat ista nccessitas, et pereat illa
accedai, curn quadam compassione ac cordis con- Verum quod de
stiavitas. lecti vne vel oratione dixi-
trit.one carnis ejus paliatur interilura , ut spiritus mus etiam dc commodis
; cor^Kiris, imo de ipso cor-
talvus sitin die Domini. Nulla sane
ratior.e vel pra> porc sentiendum cst; ul quidquid pro sua salutc
G17 SPECULUM CIJAMTATIS. — LIB. III. GI8

conlenwendum, impendcndum, varianduniqtic per- A ncmad unum sn.-c dileclionis eubilum linea recliorc
spexerit, pro salule quoque proximi ad ipstint fa- Iraducal. Ipsc solus in omiiibus, ipsc solus prae om -

cisnduni agnoscat. niiius.et ;:ffeclum nostrum afficit, et amorcni exigit;

ipse sibi scdcm, non solam poliorcm, sed ct superio-
CAPUT XXX VIII.
rcm, nec solum supeiiorem, sed et interiorem in pe-
lnter ipsos proximos prccponendus sit, di-
,
quis cui
sliuguilur. ctorisnostrimansionerequiril.Haecitaqueralioinhac
Quoniam igilur de charilate traclanles, secundum dislinclione servelur,ut servala omnibus consulendi
ejus legem, quid homo sibi ,
quid proximo debeat, voluntaiem.cuin ad omnes praesens indigentia sufli-

ostendimus, cum omnibus ad corporalcm nccessi- ciat, liiferiori gradus superior prxponalur, in sin-

talem sufficere tanla nos multiludonon sinat; restat, gulis autcm gradibus interiori poli.:s consulatur.

ut, inlcr ipsos, quis cui praeponendus sil, ralio eon- CAPUT XXXIX.
sulla, discernat. Considereinus ilaque cordis nostri Qui sint quibus in hac vitu frui vaUamms.
laliludinem,qiiasi arcam quamdamspirilaleni,lignis Unum adhuc reslat, de quo ralio divisionis no-

impulribiiibus, moribus 3cilicct bonis virtutibusquc slrae deinceps traclare compellit. Dixiinus eniiu in

compactam ; iu qua mausiunculas et tristegas, spi- hoc constare cliaritaiem, si niens ad fruenduui eli-

rilalia videlicet receptacula collocantes, singulis sin- gat quod oporlet, movealur ut decet, compelenlcr
gnla, pro cujuslibet dignilale vel ordine, deputeinus. utatur. De lcciioue et motu
< quantum ad praescaa ,

Igitur hestias , bestiali scilicet morc saevicntcs , ac opus, saiis egimus. Sed si eleclio sana, motus iotc-

sanguinem nostruin ferali rabie silienies, inimicos ger fueril : nunquiJ usus perversus eril? Sed in ip-

videlicet nostros.in inferioribus includamus; quibus sius qucm diligit adeplione, et niotus variari potest,

el Orationis sdatiiim, et post caclercs, comniunis et sestimalio falli. Polesl enim aiiquis etlam inlen-

hujus vila: pruebeamus subsidium. Sed quia sunt lionerecla, el eo.npelcnli motu, ejtisquem ad fruen-

mansiuncube inleriores cl exleriores, de hoc ho- dum eiegit praesentiam comparare ; in ipso taraeu

niiiinm genere his, qui foris sunt, cxleriora suffi- fructu et iiitciitionc mutare el variare molum , ct

ciant; illos vero qui, spccietenus licct, communem modum excjdeie. Yerum, quia in diversis gradihus

nobiscum sortiuntur fidcm, inlerior niansio non re- mciiiisque divcrsis paulo supe;ius proximos ordina-

peilat. Supcrior iiis locus reptilibus, jumentisque vimus, dicendum sanc est, uirum omnibus, vclcerie
conceditui 1
qui terrena licet sapicnics.acsenielipsos aliquibus fiui debeamus, a;il valeamus. Sed est fiu-
,

venlris sordibus, aclibidinis spir.-cilia maculantes» ctus lemporalis, quo invicem i;i bac vila frui possi-

IHM U liominem
iufra ll>/ UI 3t^
sese
J 1 lt_l II dejiciuut; HIMll
Uijl^llllll, niliil l.MU'-ll inhuma
tamen lltlJUIli«- *
mus; '
sicul Pauius fruiiusestPliilomoue(P/u7.,20}:
\ * /

num, nihilcrudcle, nihil in nos moliuntur adver- et esl fruclusaeleriius.qiioinvicem fruemurin ccelo,

sum. His et orationis remcdium, et adhortalionis sicut se fruuntur angeli pura menlium unitale. Pro-

auxilium , et correpliouis cauterium , et prse infe- inde cum frui sit cum gaudio et delectalioue uti, m.t-

rioribus, sed post superiores, necessilatis prxbca- nifestuin arbitror iu praesenli nequaquam nos om-
mus supplemenlum. Inler quos, qui vel sanguinis nibus frui posse, sedadmodum pautis. Nam ul mihi

communionc, vel officii humanitale nobis viciniores videlvr, uti quidem possumus quibusdam ad pro-

sunt, in isto gradu intima sorliantur; ab exlcrioii- bationem, quibusdam ad eruditionem , quibusdaiu
bus caelcri non excludanlur. Jam vero in superioi ibus ad consolationem , quibusdam ad stislenlalioneiii.

homines collocemus : illos nimirum qui, etsi supra Inimicis siquidem ad probationem , magislris ad

hominem perfectionis desiderio non vehunlur, non eruditionem , scnioribus utimur ad consolalionein ,

tamen in bestias ferilale, non in pecudes voluplatc, necessaria niinistianiibtis ad vitaj sustentationcm;

noii in reptilia sordibus devolvunlur. Est in hoc solis aulem his quos suavi quodam affeclu complc-
quoque gradus; quanto quis nobis aut carne pro- ctimur, de quocunque horum genere sint, ad vilao

pinquior, aut amicilia gratior,aut beneficiorum fue- dulcedinem, ac spirilus deleclationem. His igilur

litlargilionepropensior, tanto siteliiipeclorisman- rj etiam in prxseuli frui po.sumus, id cst cum gaudio
;ione intcrioi -
. Porro locus excelsior volalilibus ce- ac deleotationc uli. Quocirca charitas in hacvita,
dat; qui supra homincm virtutum pennis spiritua- quanlum ad cleclionem et inotum q:ii in aclu esi
lihus vecli, quanto Deo sunt nropinquiores, lanto exbibeti omuibus ab omnibtis potesl; qiiantum vcro

in arca hac spiriluali essc debenl superiorcs. ad fructum, a paucis, vel ccrte a nuilo exhiberi om-
Intcr qUos quicunquc dulcissimo nobis spirilualis uibus potcst. Pauci eniin sunt, si tamcn aliqui

amicitix vineulo coptilanlur, in inlerioribus ac sc- sunt, a quibus omne hominum gcniisnon solum ra-

rretioribiis pccloris noslri locis suavius recondan- tionali, sed eliam affectuosa diteclionc colatur. Dc-
lur, aslringantur arclius, dtilcitis foveanlur. Esi pra> niquc ipsi Dco a multis et electionc et motu chari-
terea locus caeteris omnibus eminentior, cujus spi- tas exhibelur, quibus ipsius dilcclionis fructus iioii

rittialis hujus arcae labricator simul ac reparator in hac vita comeditur, scd posl liauc vilam in cjus
Jesus solus sinc comite speciosus insidens, ac infe- bealissima visione servatur. Naui ct hi quibus iu
riora oninia sua stiavilale componcns in omnibtis,
co:ilcmplaiionislumiiie,in compunctionis dulcedine,
sapial, in omnibus fragret, in onmibus luccat, in qtiidam liujus dulccdinis fruclus incboatur; si ad
osnuibus splendeat, totamquc iiiferiorem latitudi- fr.lura gandia sp-.Tlcs, r.cc ipsi DcQ fn:i i!:ce::di su : i-t

IVrnoL. CXCV. 20
 Gff» B. AELREDl ADDATIS RIEVALL. OPP. PARS I. — ASCETICA. 620
m\! potius uti. Nam illius dulccdiiiis suavissinium A conscientia bona, el fide non ficta (J Tim. i). Puruui
gustuui uon (ainpro fruclu dileclionis.quanisusien cor suscipit sapienliam, pudicitia sercnat conscien-
latiqne infirinilatis, plerisque largiri, saiis supcrius tiam , fidcs ncn ficla exornat jusliliam. Sunt qui se
inonstratuni est. Porro non modicum viLe liujus fmuntur, in vanis et ludicris, in sajeuli ponipis et
solatitini est, habere qucni libi affectu quoiiam iu •
niundi spectacuiis, in studio vanitatis ei gaudio lal-
tisno ac sacratissimi amoris unire possis amplexu, siialis. Ili non se fruuntur in sapientia, ac proinde
iiabere in quo requiescat spirilus luus, cui se refun- non in illo, qui Dci virtuscst, Dei sapientia. Alii
dat animus tuus; ad cujusgrala colloquia, quasi ad -etsi non delci iores , cei te sordidiores , quibus penc
eonsoialoria quaedam carmina inler trislia qurequc de bominc nibil est, quos obsccna turpitudo trans-
confngas; ad ciijua aiuicitke gralissimum sinum formavit in bcstias; qui se in luxuriosis convi-
inler lol sxculi scandaia securus acccdas, cnjiis viis , cl immundis fruuntur desideriis quia se
,
amaniissimo pcclori, ac si libi ipsi omnium cogiia- nmi in sanctificalione, quaj in castitalis suavitaic
lio..um luarum viscera sine cunctalione commillas; cnnsislit, fruuhtur, utique in Domino, qui factus est
cnjus spiritualibus osculis, quasi medicinalibus qiii-
nobis a Deo sanctiGcalio, non fruuntur. At hi qui
busdam fomenlis ianguores tumultuantium curarum sc asscntaAoric fruantur, invicem palpantes, in-
exsuJes; qui libi collacrymelur in anxiis, collaelelur dum alterulram caventof-
vicera conseiiticntes, qui
iu prospcris, tccum quaerat in dubiis; quem vinculis fensionem, muluam incurrunt perniciem, quia non
cbaritatis in illud secrctarium tuae mentis inducas Domino uon
se in libcrtate fruunlur juslitiae, in
•ut licet absens corpore, spiritu lamcn praesens sit,
fruuntur. Ergo sl mutua deleclat verborum collalio,
ubi solus cum solo conferas; ac quicsccnte mundi s J l serino de moribus, sit sermo dc Scriplui is nunc :

strcpilu, in somno pacis, in amplexu charitatis, in dc miseriis bujus vitac congemiscaraus nunc in spe
;

osculo unitatis, inlerfluente Spirilus saucti dulce- fulurorum bonorum congaudeamus; nunc rautui
diue, solus cum solo repauscs : imo ila le ei a I- recrecmur ; nunc simul ad illam
secrcti revelationc
j ingas et applices, et animum animo misceas, ut dc bealam visioncm Jesu, ac bona ccelestia suspiremus.
pluribus unum liat. His igilur in praesenti frui pos- Si vero, quod nonnunquam ulile est, lcnsum ani-
sumus,quos nou solum e.x rafione, scd etiam ex af- raum ad inferiora quaedam ac jucunda laxcraus,
Lctti dilgimus : inler quos liis maximc, qui nobis sint laxamenta ipsa plena honeslalis, vacua levita-
spii ilualis amicilix gralissimo foeJcrc cacleris fami- carcant aediPieationc. Fruamur inviccm in
lis, etsi
liaiius, arcliusque junguiilur. Cujus cbaritatis sa- sanclificalione, ut sciat unusquisque vas suum pcs-
cratissimum gcnus ne cui improbandum videretur,
c si(3ere% id est pr0 prium corpus in sanctilicatione et
i[>se Jlsus nosler per omnia nobis condescendens
honorc, non in passionedesidcrii.Fruamur in jusli-
per oinuia nobis paliens cl compaliens suse dilc-
,
tia, ui in spirilu liberlalismutuo cohorlemur, inuiui
etianis exhibilionc transformans, uni, non omnibus, corripiamus, scientes quia mcliora suut amici vul-
suavissimi pccloris sui reelinaloiiuin in signum nera , quam fraudulcr.ia iniraici oscula ( Prov.
prxcipue dileclionis indiilsil, ut virgineum caput XXVII ).
virginei pcctoris floribus fulcirctur, ac llialami coe-
CAPUT XLI.
lesiis odorifera sccreta fragrantiam spirilualium un-
giientorum virgineis affectibus quanlo vicinius, tan- Epilogus totius opcris, et uucloris excusatio sui.

to copiosius instillareui. Hinc est, quod licet a piis-

II. e sunt, ama.ntissime Pater, dc charilate racdi-
*imo inagislro omnes suinma; charilalis
discipuli
talioucs mece; in quibus si exceilentia cjus, si fru-
dulcedinc foverenlur; huic lamen iioc cognomen
clus cjus, cnmpeteus modus exhibilionis ejus,
si
familiarioris affcctus prxrogativa concessil, ul di- quasi imago quxdain illius oslenditur, libcr ipse,
cerciur discijml-.is illc, qucm amabat Jesus [Joan. ut scripsislis, charitalis specuiura nominetur. Obse-
xix).
cro lamcn nc spcculum illud efferatis in publicum,

CAPLT XL D ne forlc iu eo non charitas luceal, scd polius auclo-

ris imago sordcscat. Quod si illud in nieam, ut ve-
Quomodo invicem frui dtbcamus.
reor , conlusioncm emiseritis, per iliud dulce nomen
Qui igitnr amico frui duice liabct, videat ut frua- Jesu obleslor lectorem , nc rae ex pr.esumptinnc ad
lur in Doniino, non in saeculo : non in carnis volu- hoc opus xstimet accessissc, ad quod et paterna
ptate, sed ctiam inspiritus jucunditate. Sed quseris, auctoritas, el fraterna charitas, et propria me co-
quid sit frui in Domino? Dicit de Domiuo Apostolus :
cgit necessilas. Nam superiori non obcdire, pericu-
Qui factut etl nobii a Deo tapientia, et justitia , et iosum , cum absente charissimo mco de htijusmodi
sanctiftcutio (/ Cor. i). Cum igitur Dominus sa- in spiritu fabulari, dulce ac jucundum vagos ct ;

pieqtia sit, sanctificaiio, eljuslitia: in Dominofrui, inutilcs iuxurianiis animi raei excursus harum mr-
est frui in sopienlia, frui in sancliflcatione, frui in
dilationum vinculis alligarc nccessarium duxi. Si
justltia. Sapieulia vanilas saecularis exciudilur, san- quis autcm horum lectione aut affectu. aut cogni-
ctiflcaiione spurcitia camis abscinditur, juslilia as- tione profeceiit, sudorihus racis hanc vicem re-
scntatio omnis, aJulalioquc compescilur. Tunc cnim pcndat, ul pro iiinumcrabilibus pcccalis mcis, apud
ii.irilas est, si sit, ut ait Apostolus, de rorde puro, et jusluin rt ntiscricordcm judiccm ittlcrcedat.
62! COMPENDIUM SPECULl CHAIUTATIS. C22

COMPENDIUM SPECULI CHARITATIS.

Adverle cx reverendissimo Angclo Manriaue tomo II, Annal. Cislcrciens. ad annam IIGG, cap. 5 el rz
rever. D. Carolo de Yisck Dunensis ccenobii priore, lib. De scriptoribus ordinis Cisterc. Iioc opus prtun
auclorem scripsisse; et ejus occasiouc poslca hortatu amicorum fusius de eadem materia disseruisse , uc
majus Speculum charitaiis liibus librix distinclum cdidisse : sicul idem cum Homiliam unicam in Oncra
Isaicc scrius-isset , postea roaatus ac monilus de iisdcm alxas triginta ei unam IlomUius vutgatit.

cAPUT PRIMUM. A lem,et nibil norum ocent. Cbarilalcra neglige, ct

Vt Creator ametur a sua creatura. horum proderit. Hic plane non carnalis uniuj
nihil
iVihit dignius, quam ulCrcalor a sua amelur crea- membri ampulatio, scd totius exterioris, inlerioris-
lnra. Igilur ratio, ut ad dcsidcrium Condiloris sui que hominis vera et perfecta circumcisio, resecans
aniwuin excilet tcpcsccntem, tribus innilitur argu- voIuptalem,exslinguens libidinem, coercensgulam
iiienlis : nostrae videlicct necessitati vel utilitati, cobibens iracundiam, invidiam penilus inverlens;
iliins autcm dignitati. Suadel raiio Dcum esse dili- omnium viiiorum gcne;atricem expugnans super-
gcndum, quia nccessarium lioc nobis, quia com- biam. ILec cdaccs trisliliae stimulos spirituali qua-
n.odum ,
quia dignum. Necessarium , ut caveamus dam suavitate contemperans , sequacis acedbe oe-
damnalionem; commo lum, ut acquiiamus gloritica- carrit languori. Ha?c avarilise pestem liberalitatis
lioncm dignum, quia ipsc prius diiigens nos, me-
; gratissimo mucrone confodiens, ab idololatritt vitio
rilo ipsius dileclionis cxigil reconipensationcm. De- animam liberal ac conscrvat. Quid rogi haccircum-
siileiandus csi liomini Dcuslauquam bcnum suum cisioneperfectius: qua vitiorum membra resecanttir,
sine quo nccesse esl eum seinper miserum esse corpas pcccati deslruiiur ,
protoplaslorum exuvics
cum quo r.on potest nisi bcalissimus sempcr cssc; villosa deponitur, lotaquc anticiu.nc vetuslatis labcs
qui bonorum nostroium non indigcns, pro nobis " squalorqt:e dejicitur ? Mcniem enim quam duleedo ,

voluit miser essc. Domine Dcus, qtianta in lui cbaiilals complevcril, non limor anguslai, non li-
dileclionc jucundilas! qiianla iu jucunditate tran- bido commaculat, non ira dilaniat, non superbia
quillilas! quanla in tranquillitaie sccurilas ! non elevat, nen caenodoxiu: inanis fumtis cveutilat, non
ejusqui te amal errat dilcctio, quia le nibil melius; exagital furor, non slimulus ambilionis ovisceiat,
no:i spes fallilur, quia nibil amalur fructuosius; r.on avaritia conlraliit, non dcjicit tristitia, non in-
non excessus limclur, quia nec modus amandi prre- vidia labtfaeit. Charitas quippc non ccntttlalur, non
scribilur; niundialis amiciliae direptrix niors for- agit perperam, non inflalur, non esl ambitiosa, non
midalur. In tui dileclioue non limclur oflensio, quaj quocril qucc sua sunt, >/0n initatur, non comlal ma-
nulla est, nisi ipsa deseratur dilectio : non intervc- lum, non gattdet super iniquitntem (I Cor. xiu). Vi-
nil ulla suspicio, quia judicas ipsius conscientix te- des hanc spirilualcm circumcisionem omniuni vi-
ttiinonio. liic jucuuditas, quia limor excludilur; bic liorura esse percmploriam ; qux omncs scusus eor-
tranquiUitas, qua, ira compescitur; bic securitas, poiis divino qttodam cultro purificat, oculorum ab-
qua niundus conlemnilur. Comparclur, quaeso, om- scindens peliilanliam, aurium prurilum eradcns,
nibus diiiviis, omnibus deliciis mundi, onnibus Im- q guslus supei fluas suavitates propellens, linguae pro-
noiibusboc unum famulorum Cbrisli,quod mortem cacilatcm detrahcns, merelricios odores exchidens
noii timeiil. in mundo jucundum cum
Quid, quajso, ; naribus, taclus pcrniciosam mollitiera cradieans.,
ipsa cjus jiicundiias conscienliampungat, cum timo- (Specul. lib. i, cap. 10.) Quod amor nostcr
Cap. III.
rcm mortis incutiat cum amatores suos xtcrnae
, adversum se ex charitate et cupiditate contrtnio

damr.ationi addicat? appetitu dividalur.

Cap. II. (Specut. lib. i, cap. 10.) Quod charitati Aposlolus ail ; Caro concupiscil adcersus spiriium
nihil desit perfectiouis : Diliges Dominum Deum el spirilus adversus camem : liccc enim sibi inviccm
tuum, clc. (Maltlt. xXIl.) adversantur, ut non quce vullis illa facialit (Gat. v».

verbum consummans el abbrevians in xquitalc! Quia cbarilatis, sive ctiaro cupidilatis ea sola »ni-
vcrbum chaiitatis, verbum amoi is, verbum dileclio» nue nnslrx porlio capax est, qiue usitalius amor
nis, verbum tolius pcrfectionis! Verbum consura- nuncupatur; ipse est, qui ex nova infusione cliai -

mans, cui nihil polest deesse, vcrbura abbrevians, laiis et cx reliquiis vctusla? cupiditalis, quasi quo«
in quo pendct lola lex cl propheUc (ibid.). Ju la:i\ dam conlrario appctilu, advcrsus semetipsum con-
quid tonlis opus cst? Ilic circumcisio, hic Sabba- stal essc divisus. Unde intelligendum est, Aposio-
lum, liic botti«e salulares, bic odoriferum saciifi- lum spirilus rarnisqiic nomine ncqnaquam conlia-
cium, hic loiius suavitatis incens' m. Tenc charita •
rias in bominc uno, ul impuii somniaiit Manicb»i (
683 B. AELHEDI ADCATIS IULVALL. OPP. TAUS L - ASCETICA. 624

nalnras; scJ spirilus appcllalione, A his, quibus ipsa sit mclior, reqtiiem auc»pa:i?
descripsissc
infusionc exprimcns novUatcm Quod, ul mca fert opinio, nequaquam agerel, iiisi
mcntis ex cliai italis

carnis quoque vocal>ulo ex rcliquiis veluslatis

mi- liinc cam falsa qusedam iinago felicitulis deluderet,

servilutcm, inler vctus no- liir.c vcrae miscriae simililudo lerrerct. Nam paupe-
s ram aniniae insmuans
novumquc insolilum, continuiim ricm, famcm, silim, et talia sustinere, miseria ju-
slruin inolilum,
mia mcr.lc assei it oboriri confiiclum. Ilac ilaquc dicalur; quibus tamen plerumque vcra miseria
»m
loncnpisccnlin, quam carnis essc dicit Aposlolus praccavetur, actcrna bealitudo conquirilur. Beati,

(ibid.), non quod omnis concupiscenlia mala ex cnim, paupcres, ail Jesus, quoniam veslrum e$t re-

larne sil, quippc cum ca nequaqtiam daemoncs ca- gnum cwlorum. Deali qui lugeut, quoniam ipsi con-

reanl, qui carnc caient, h;cc, inquam, concupisccn- solabunlur. Deali qui nunc esurilis, quoniam satu-

tia inala congiiicnlissimc cnpidilas appellalur. Car-

rabimini (Mallli. v; Luc. vi). Paupcries ergo aelei-

uis ve;o concupiscenlia dicilur, co quod non cx Deo nis divittis muneratur, liieliis aeterna jucunditale

scd ex hominc sil; quem cainein in Scripluris ap- mulatur, esuricnli s.uiclas aclerna scrvatur. Uxe
pillarinon esl ambiguum. Concupiscenlia autcm enim omnia, divitias sciliccl, j.:eundita:em, salie-

spiiilus non immeiito cbaritas appcllalur, qucequi- talem, bcalituilini non deesse, nemo qui dubitet,
B Vcrum, quia reprobum qtn mqtic in qoaliscunque
dcm in cordibus nostris diffundilur per Spirilum
sanclum (Rom. v). volunlatis suae affeclu, specics qtisedam jucundiU-
tis eluJit, cl in desideriortiui explctione delrelalio
Cap. IV. (Speculi. lib. i, cap. 21 ct 22.) Quod ralio- falsa dissolvit; ignorans miser, qiianla sit elcctis ei
ualis crealura nonnisi in betililndinis adcpliove
in prcssuris consolatio, et in spe congratulatio, per-
quiescit : et quare cum beatiludinem optet , viam
iamen qua eum obtineat , tnira infeticilale re-
,
borrcscil quidcin eam, qux in facie paret, infelici-

fugiat. tatis elfigiein ; sed sub felicilalis colore veram exci-

magnus labor pil iitfelicilalein falSatn jucundilalem, quse vcriin»

ipsis anirnanlibus irraiionabilibus ,

cst, tucri salulcm, vilare pernicicm, carnalium ap- dolorem non effugit, ei niiserije p:\cferens, cui vcra

qua adepta cum nibil beatiludo sueccJit.

petilnum qua;rere satielatem ;

l.abcant ultra quodappetant, conquiescunt. Rationis

Cap. V. (Specuti lib. i, cap. 23 ct 26.) Quvd reqnieit,
quippc scicntiacque experl.a, quod sensum camis quam rationalis crealura ualuraliter appetit, ned
txccdat, ne appclcre quidem possunl. Tibi enim, o in satule corporis, uec in voluptate, neque in divi-
tii$ quasrenda sit.
anima ralionalis, pr;e caelcris animanlibiis haec pras-

rogaliva servatur, quod te a carnis sensibus abslra- q mirabilis crcalitra, solo Crealore infer:or, quo-

bens, aJ aliiora conlendas, nec aliquando saties te dejicis? niunduin anias? sed ipsa es mundo su-
nppclilum, doncc atl id quoJ summum est, id quod pct ior. Sjlcm niii aris ? sed ipsa es sole lucidior,

«sl oplimiun, id quo nibil superius, quo nibil cxccl- De cccli hujus volubilis sitti philosopbaris? sed lu
lenlius, felici curiositale pcrvenias. Ubicunque in- ccclo sublimior. Sccrctas creaturarum causas riina-
fra subsistis, tametsi alium, lametsi magnum, ta- ris? scd te nulla nalura sccreiior. Dubilas cum tu

wtetsi jiicundiim judicctur ; misera procul dubio dc bis omuibus judiccs, de aulem nibil horum? te

n-maiieuis. Miscra, qtiia indiga. Indiga, quia restat sed si velis judicare, noli lamcn atuare. Sed nec
qtiO.l petas, reslat ad quod anbeles; reslat postre- ipsutn jiidicare ama. Ipsum ama, qui his onmibu»

ma ipsa beatitudo, ad quam appetendam animam le pr.Tposuit, non subinisil. Pneposuit, non ut his
raiionalem vis qua:dam naturalis impellit. Sed de- tu beatior; sed ut cssct, quo tu e-ses superior :

ploranda salis est miseri hominis caeca perversi- subjiciciis li. i omnia ad cumulum honoris, sc libi
las qui cum bealiludinem vchementer exoptet, non
,
sei vaus ad fructuin bcatitudinis. Quid ergo sequcri»
modo non agit, quibus adipiscalur optata; verum fugitivas pnlcbriludines; cuin tua ipsius pulchri-
proniori affeclu ea cominittit, qviibus miscriam tudo nec senectule marcescat, nec paupertale sor-
uiugis.acciiiuuk-i siiu.ni . Non sccus quain si a:ger rj descat, ncc palleal ;e^riludine, nec ipsa saltcni
qu.spiaui baluiem vcbciiienler ex,optet, scd ob pra2- inoi te dcpereat? Quxris, ul voluntati luse nihil de-
kcniem moiestiam refugiat sectioncm, aduslioncmve sil, cl sic requiescas ; hoc ergo quxie. Ubi, in-
exhorreal, ac praesenti quadam suavitate pellectus qnis? ncli in salule corporis, uoli in voluptale car-
olei fomeula rcquiral : quanquam morbus ejusmoJi nis, noli in polcntia, noli in diviliis. Quid euini
sit, «il hac tnagis lcvitaie fervcscat, ncc sine adustio- perversius, qoam raliocaiis mcntis bonuin in ven-

i.is, seclionisvo dolore lentescal. Sic niiscr homo, tris ingluvie collocare, ac id quod praecellit in lio

s;c vel decepius, dum putat esse felicilalcm, quae mine, vilissimae cuidam carnis sua3 portioni subsler-
iioii est, v. 1 prsesentiuru suavilale illectus, qu;e ncre : maxiroc cum sc in his a sloliJissimis beilu.s

talsa est, ct sc ipsntn miserise addicil, el bealiludi- nihil vidcal posse differre? Denique ct fames cru-
n.s appetituin non amittil; ac proiude infelici cir- ciatum, et satielas fasiidium paii:. Nam elsi volu-
• uitu laborans, nunquam quiescil. Enim vcro cum ptati satisfacial, nccessilalis meias cxcedat necessc
animae rationali solus sit superior Deus, par angc- cst ; si aulem nalurae modum excesserit, dolorem
ius, cactera oinnia judicentur inferiera ,
quid de- corporis vitare impossibile est. Porro libidinum
uientia' tam vicinnm, quam relicto sttpeiioie, in sorJibus oblcctari, ac inslar immundissimse suis in
625 CCMPEXDIUM SPECILI CIIARITATIS. m
cccno turpiludinis volulari, sicul niliil lurpius, niliil A ab alio sibi possii iufcrri, nialum cssc : dumquc in

fuedius, nitiil magis erubcscendum, niliil latn con- illam li;ereditalcm incorruptibilem, et incoiitamina-

fusionc (iignum : iia profeclo niliil magis inquic- lam, et iuimarcessibilcm, conservatam iu coelis, <Ji-

lum, nibil ila otnni quiete ac Iranquilliiaie vacuum. rigit nienlis obtntum, sreculares divilias quasi eor-

Nam de cjus fceJilale quid d;ccndum?cumliaecsor- ruptibiles, carnaies iilccebras quasi contamiuaias,
dissima lues et carncm coutaminet, et mcniem cflc- omnes mundi pompas quasi ntarcescibilcs, quadam
nsiiitt, ac quidqnid in aniino lioncstum, quidquid mentis nobililate conlemncrc, e'. iu illud propheli-
decorum, quidquid detiiqiic virile cst, obrual pari- cum exsultare : Omnis earo jenum, ei omnis ylovia
lcr et evcrtal ? El quidcm cum raetera vilia ple- ejus lanquam flos \eni. Exsiccatum cst fetmm, et

rumquc sc quibusdam viriulum tegumentis oppa- cccidll flos, vevbum aulem Domini manet in oJternum?
licnt, ac proinde non niodo ad liumanos non cru- (Isa. xl.) Quid rogo dulcius quidve tran ;uillius,

bescant, imo et inlumcscanl aspcctus; lixc sola in quam (urbidis carnis molibus non agilari, carnalium
prinia fronte lanturu sui praefert horrorem, ut ca incenlivorum inccndiis non aduri, ad nullum illece-
nmiine liora, brosum moveri aspcclum scd tcpcsccntcm rore
qua etiam carnem perslringit ac sibi ;

vindicat, oculos vehementer refugial. Quid ergo bis pudicitiae carnem spirilui babere subslratam, non

agendum, qui Virginis Filiirm, ac virgiuilatis colunt " jam au caniales voluptatcs illcctricem, scd ad spiri
auclorem? Cavendumest profecto, ne cuiqttam id tualia excrcitia obcdienlissimam adjutriccm? Quid

eveniat, quod de quibusilam ail proplicta Compu- landem diviuae Iranquillilati tam proximum, quam
:

truerunt jumenta in stercore suo (Joel i). Quibus illatis contuiiicliis non moveri, nullo suppiicia, nui-
verbis proprie salis fluem, roodumquc liujus spur- Iave perseculionc lerrcri, unam mentis et in pro-
cissirme passionis expressit : eum, quem luxuriae speris, el in adversis babcrc couslautiam, ioimicum
Charybdis absorbuit, carnis suae coiluvionc, quin etamicttm codcm oculo iulueri, ad ejus se similitu-
proprii slercoris egesiione asserens esse corruplum; dincm ronfoi mare, qui facil solem suum orivi super
ut eum non modo exslincium aeslimes, vel absor- bonos et tnalos, et pluit super juslos et injuslos ?
ptuni, sed inslar sepulti cadaveris, immundissimi (Matth. v.) IIujc simul omnia in charilate, ct nou
pruiitus sanie profluciiie, putrescentem sentias et nisi in cbarilatc simul omnia : ac proinde in illa

fetcntem. Necesse est ergo mcntem cui ncquam bic vcra tian(|uillitas, vcra suavilas; quia ipsa est ju-
spi. itits insederit, quibusdam furiis agilari, et igni- gnm Domini, quam si Doinino invitante tulciimus,
tis lusurise stimulis impetitatn, ad quaeque flagilia inveniemus requicm aniinabtts nostris, quia jugum
ebriam cl vagabundam, solum freuo lolius honesla- q Dornini suave esl, el onus leve. Protnde cseterae vir-
lis, impelli : restinctoqiic semel concepUepassionis tutes sunt nobis aut quasi fcsso vebiculur.i, aut
jncciidio, in aliud niliilominus xstu vcliemenliorc quasi viatori viaticum, aut quasi lucerna caliganli -

Sitcccudi. bus, autquasi arma pugnai.libus; at cbaiitas, qux,

Cap. VI. (Speculi lib. i, cap. 27.) De suavi jugo licetutalix virtutes sint, sit oporlet in omnibus,
charilatis. specialius lamcn ipsa cst rcquies fatigalo, ct vhuori
Tollite jugum mcum super vos , et discite a me liiansio et plena lux pervenietiti, et perfecta corona
quia milis sum et humilis corde, et invenielis requiem vialori. Quidenim estfldes, nisi vcbiculum nostium,
animabns vestris. Jugum e.nim meum suave est, et quo ad palriam vcbimur; quid spcs, nisi viaticum
onus meum leve (Mutth. \\). Jugura islud fralerna noslrum, quo in hujus vitae miscriis suslenlamur;
dilectio esl. Jugum istmj non premit, sed unit : quid qualuor illae virtuics, lcmperanlia, prudenlia,
ontis istud pcnnas habeL, non pondtts. Piorsus qui fortiludo, juslitia, nisi arma sunt noslra, quibus
dc hujus asperitatc causaiilur, jugum cupidilatis pugnamus? At ubi charilate, quaj non nisi in Dei

nondum radicitus abjeccrunl. Forsitan enim sub visioue perficilur, illis duntaxat quibus hic iu fidu

habilu religionis ventrom colunl; sub tunica pceni- inchoalur, mens fueril plenius absorpta : ncc fides
tentium, ad mundiales glorias ct honores anhclant ; D crit, quia qui cernilur et amatur, non cst opus u'.

sub agnino vcllere, lupinum gerenlcs animum inex- credatur; ncc spes erit, quia biacltiis cbaritalis
plebili avarilia sesiuaut. Unde nimirum continuis Deum amplccteiiti nihilrcslat quod sperelur. Vertim
curis eviscerantur, inflammanlurodiis, anxiis cugi- tcmperamia pngnat conlra libidincs, prudemia con
tationibus dissipautur; quia jngum ulique mundi tra crrores, fortitudo contra advcrsilales, jtislitia
aspcrum est, et onus mttiiui grave est. Porro jnguin conlra inajqualitatcs : scd in charilate illa perfectu
Domiui suave est, et onus Domiui leve csl. castitas, ideoquc nulla libido, contra quam pugnct
lempcraitlia in charilale perfecta scientia ideoqtte
Cvr. VII. (Speculi lib. I, cap. 31.) Quunla sit in ; ,

chavilale perfeclio. nullus crror, conlra quem pugnet prudcntia; in

Quid cnim suavius, quid gloriosius, quam miindi charilale vera bcatiludo, ideo nulia adversilas,
coiitempiu, mundo sc ccrncre ccUiomn, ac in bonae quam fortiiudo devincat ; in cbaritale pacata sunt
cmscicoti;e vcrlicc consislcntem, tolum niun.luiii (innia, idco nulla huequalitas, eonlraquam justitia

hal.ere sub pedibus : nihil videre quod appelat, vigikt. Agil itaqtte modo vcra lempcranlia, nc ille-

nullum qticm mctttat, nullum cui invideat; uihil cia; vcra prudentia, nedecepla; vera forlitudo, ne
quod possit ab alie auf rri, suum cssc; nibil, qnod opnvessa racns rationalis normam charitalis cxcc-
 627 iX AELREDI ABBATIS RIEVAl X. OPP. PARS I. — ASCETICA 628
dat. Porro si subtilius advertas, quid est lemperan- A jusliiia d'det, per quara divinara similitudinem
lia, nisi amor, quem nulla voluptas iiiicit? Quid est reinduli atrocissimis vitiorum Lestiis terrenisque
pru Jcitlia, nisi amor, quem nullus error seducit ? desideriis, quasi reptilibus; corpotisque motibus,
Qtiid fortiludo, nisi amor fortiier adversasustinens? quasi jumentis, generosa aiiclorilate imperemus;
Quid justitia, nisi amor, crqtto qnodam modera- agenles ut corpus menti, mens Deo subdatur, sic-
mine inxqualitales liujus vilae componens? In fidc quc, justilia diciante, ctiiquc quod suum est, Iri-

ergo cbaritas inchoaiur, in ca:!eris virtulibus exer- buatur. Restat seplimus dies, id esl Sabbatum, in
celur, in seipsa perlicilur. Verum ut sui seclalores quo omnia isla opera consummanlur, in quo requies
in regnum suae tranquilliiatis r.haritas perfecta trans- vera suscipilur, in quo labori nostro terminus ac
tulerit, cunctis jam carnis illecebris cum ipsa car- finis indiciliir. Ipsa est cbaritas viriutum orauium
nis mortalitate consurapiis, cunctis errorum lene- consutnmaiio, sanclarum animarum suavis refe-
bris divinae lucis contemplalione dccussis, cerlaque ctio, honcsta moruro composilio. Ipsa radix, ex
sccurilate mundi hujus succcdentc molesliis; depo- qua omnia bona opera, ut bona siut, oriuntur; iu
silis, ul ita dixerim, quibus boc belli lempore ulilur qua omuia bona opcra pcrficiuntur. Ipsa septimus
arinis, sola sui suavitate reficiet ipsa victorcs. Ila dies divina nos gratia rcficit; ipsa scplimus tncn-
enim tunc cxlera? virtutes in charilaiis pleniiudinem 6is, in quo post lentalionum diluvium, arca cordis
scse refundenl, ui in illa felicitaie, nihil aliud tcm- suaviter requiescit. Muic servit lemperantia, pru-
pcrantia, prudentia, forlitudove puletur, quam cha- dcntia vigilat, mililat forlitudo, justilia famulatur.
ritas j tam casta, ut nullis tenieiur illccebris; lam
C.u>. IX. (Specuii iib. Hi, cap. I .) De distinctione
lucida, ut nullis inlerpoletur erroribus ; lam valida, trium Sabbatorum.
ut nullis omniuo appetalur adversis. Legimos in Vcteri Teslamcnto quasdam Sabba-
Cap. VIII. (Specuti lib. i, cap. 52.) Quod opera sex loriim dislinciioncs. Itabes nempc in lege tria tem»
dierum ceeteris aptentur virlutibus, stptima: vero pora Sabbali rcquic consecrata ; scpiimum videii-
diei requies eharitali assignetur.
cct diem, seplimum annum, ct post septies seplem
Est ergo fides nobis quasi primus dics, quo fide- quinquagcsimora annum. Primum ergo Sabbaluro
les ab infidelibus, quasi lu\ a lenobris, separamur. dierum, secuudum annorum, lerlium non immc-
Sit spcs seoundus, per (|uam in, ccelestibus habi* rito dicitur Sabbatum sabbalorum. Conslat nam-
lanles, el pro fidei meriiis sola super coelestia spe- qus cx annorum Sabbatis, addito unc;
septem
ranlcs, ab his, qui tcrram sapientes, et a Deo sola ut seplenarius numerus in unitatc concludaliir qui ,

terrena flagitanies, sub coeli firmameuto, aquarum C cl ab unilalc progredilur, ct in unitale perliciiur,
instar dilabuntur el fluiiant, Deo promovenle, dis- Nam ct omne opus bonum ab unius Dei fidei in-
cernimur. Temperantia uobis quasi dies tertius choatur, quod scptcuario Spiritus sancli munere
iiincescai, in quo membra nostra, quas sonl super promovclur, ttt ad ipsum, qui vere unus est, venia-
terram, mortificantibus, ac carnales concnpiscen- tur ; ubi lolum quod sumus, ttnum cuin ipso eflj-

tias, quasi aquas amarissimas, nccossariis terminis ciatur. Ilabemus interiin Sabbatum dierum, Sabba-
coercenlibus, appareat lerra cordis nostii arida et (um annorum, ct iu quodam praeguslu Sabbatum
inaquosa, siliens Domir.um Dcum suum. Jam vero sabbalcrum.
prudeniia quasi dici quarli lumen crumpat , per
Cap. X. [Speculi lib. m, cap. 2.) Quod in dilectione
quam intcr facieuda ct non facicnda. quasi inler triptici, istorum Sabbatorum sit qucerenda distin-
diem et noctem dividamur; cujus adminiculo lu- clio.

mcn sapiculi.T, vclut solis splendor efitilgcal; lux In Icge sic scriplum cst : Diliges Dominum Deum
scientiae spiritalis, qiuc in atiquibus nobis crescit, Uum ex toto corde luo, et ex lola anima tua, et ex
in aliquibus dciicit, quasi lunae decus appareat; omni mente tua : el proxhuum tuum tanquam te-

per quam ctiani praecedcntium patruin cxempla ipsum: In his duobus prarceplis tota lex pendet cl

quasi stcllarum globos, mcns devota*suspiciat; per prophetw (Matth. xxn). Neccssc est ergo, ul in his
quam inier dies et annos, menscs ct horas divi- ditobus praecopiis, has Sabbatorum quxiamus di-
dat; qnid dislet vidclicct inter cos, qui anle legcm, stinctioncs, nam et ipsas ex lege sunt. Porro baec
cl aub lcge; quid inler hos ct illos qui sub gralia, duo prxcepta, si diligenlcr inspicias, tria quaedam
quid singulis conveniat; quae praeccpta, quoe. lcm- itivcnis diligenda, te videlicel, proximum cl Dcum.
pora, qui mores, qtiae sacramenia, sequa cxaniina- Ubi enim dicitur : Diligcs proximum tuum sicut le
lionc disccrnat. Sil nobis forliludo quasi dies quin- ipsum manifeslum cst, quia debcs diligere ct te
ttis, per quam hujus maris magni ct spaliosi, sreeuli ipsttm. Iloc lanien non est praeceplum, quia aatur»
vulflicet Iiujus procellas tolercnius ac pisces spiri-
:
cst insilum. Nemo cnim unquam, lestc Apostolo,
fctles, Deo operanie, effecti, viiam nostram intcr cnrncm suam odio habuil (Ephes. ix), et si non car-
u:i(!as tcmpesiatcsquc scrvemus; ac mcntis nosirac nem, mullo minus utiquc mentem, quani quilibet,
sideria, simulct affectus, quasi volalilia pennata,
ili
eiiam nesciens, magis diiigit quam carnem. Nemo
ad ccelestia erigenles, et ca, quas sursum sunl sa- cst euim qui non malit infirmus carne, quaminsa-
pientes, multiplices bonorum opcrum fruclus, Deo nus viverc mente. Sit ergo homini dileciio sui Sab-
1 tnediccnte, reddamus. Porro diem scxl/.tm nobis batum pi iniuni ; dilcctio proximi, sit sccuuduro;
629 COHPENDiCM SPECl LLI CIIARITATIS. 630

Dei aulem dileclio, Sabbaliim sabbalorum. Esiau- A quilla, ct inslar ordinatissimoe ac pacatissimae cu*

lem, ut saperius diximus, Sabbalum spirilalc re- jusdam familiae, omnis cogilationum, sermonum,
4}4iies animi, pax coniis, tranquillitas mcnlis. Et opcrumque lurba ipsi animo, quasi palrifamilias
hoc Sabbatum nonnunquam in propria dileclioue domus arriscrit : orilur hinc subilo mira securitas,
sentilur ; aliquando ex dulcedine fralernae dileclio- ex securitaic mira jucunditas, ex jucunditate aulem
nis hauriiur; in divina dilcctione absque ulla am- jubilus quidam, co devolius ia laudes Dei erum-
biguitate perficilur. Hoc sane providendum, ut ho- pens, quo perspicacius conspicit.ejus esse muneris,
mo, sicut oportct, diligat semeiipsum, proximum quidquid in se boni recognoscit. Hic cst sepiimi
vero lanquam se ipsum, Dcum supra se ipsum; diei jucunda solemnitas, quam nccesse cst sex dies,
quia nec se, ncc proximum, nisi propter ipsum. id est operum pracedal perfeclio, ut primum in

Porro Dcum r.on amare coiivineUur, a quoproxi- bonis operibus desudemus, et sic demum in con-
tnus non amatur. Qui enim non diligit fralrem quem scienliae tranquillilale pauscmus. Ex bonis namque
videl, Deum quem non videt, quomodo potest dilige- operibus puritas conscientiae nascitur, secundum
re?(I Joan. iv.) Praecedil ergo quoJammodo dile- quam sui dilectio judicatur. Sicut enim is qui ope-
-ctionem Dei dilectio proximi; dilectioncm vero ratur vei diligil iniquitatem, non diligit, sed odit
"
proximi dileclio sui. Prsecedit, inquam, ordine, non animam suam (Psal. x); ita profecto qui diLgit, et
dignitale. PraeccJit, sed iilam perfeciam ; de qua operattir jusiitiam, non odit, sed diligit atiimam
diclum est . Diliges Dominum Deum tuum ex ioto suara. Haec esl primi illius Sabbali jucunda solem-
corde tuo, et ex toia artima tua, et ex tota menle tua. nilas : in qua servilia mundi opera minime exer-
Nam profecto quaedam hujus dilectionis portio, etsi cenlur; in qua nec ignis eoncupisceniiae turpis ac-
non plenitudo, el sui, ct proximi dilectionem proe- ccndilur, nec passionum oncra comporlantur.
cedat nccesse est : sine qua mortua illa ulraque
Cap. XII. (Speculi lib. m, cap. i.) Quale Sabbalum
est, ac proinde nulla cst. Videtur enim mihi Dei ex fraterna dilectione capiatur, el quomodo sex
dilectionem, quasi aliarum dilectionum animara anni, qui prtecedunt septimum, charitati coapten-
csse, qua? el in se ipsa plenissime vivit, et aliis sui tur*

essentiam vitalem imperlit, absenli mortem indu- Porro si ab hoc secretiori cubiculo, in quo pri-
cit. Ut ergo homo sc diligat, in ipso Dei dilectio in- mum hoc Sabbatum celebravit, ad illud pecloris sui

choatur; ut diligat proximum, capacicri quo.lam- diversorium sese contulcrit, ubi solet gaudere cum
modo sinu concipitur, ubi divinus iilc ignis paulu- gaudentibus, flere cum flentibus (Rom. xit), inlir-
lum coalcscens, caeteras landem, quasi scintillulas C mari cum infirmis, uri cum scandaiizatis sense- ;

quasdam, in sui pleniludinem miro modo absor- ritque ibi animam suam cuin omnium fratrum
beat totam animi diiecLiouem ad illtid sublime, et
: euorum animabus glutino charitaiis uniri , nullis
ineffabile bonum abducens, ubi nec ipse a se, nec invidiae slimulis agilari, nullis indignationum a?sli -

proximus diligatur, nisi in quantum ulerque defi- bus inflamraari; non jaculis suspicionum alteri,
ciens a se, totus i transfertur in Deum. Inlerim non edacis tristiiiae morsibus consumi ; sicque ad
tres hi amorcs ct ab invicem concipiuntur, cl ah quemdam tranquillissimum mcntis suae sinum om-
invicem nutriunlur , et ab invicem accenduntur, nes rapiat, ubi dulci quodam affectu omnes amplc-
porro simul omnes perOciuntur. Agitur aulem miro clatur et foveat, ac sccum unum cor et unam ani-
et ineffabili modo, ut quanquam hi tres amores mam faciat; ad hujus mox dulcedinis suavissimum
omnes simul habeanlur, neque enim aliter potest gustum, omnis eupidilatum silet lumultus, ac vi-
non tamen semper oeque sentiantur sed nunc rc- ; tiorum slrcpitus conquiescil; et fit ibi intus ab om-
quies illa, Hla jucundiias in propriae conscientiae nibus noxiis absolula vacatio, et in fraternae dile-
puritate senlialur : nunc ex fralernaj dilectionis ctionis dulcedine graia, el jucunda pausatio. Hujus
dulcedine mutuetur, nunc in Dei contemplatione Sabbati requie ac dulcedine, propheta David in so-
plenius acquiralur. Sicut enim rex aliquis diversas D num gralulabundse solemnilalis erupil dicens : Eccct
aromatum possidens apothecas, nunc hanc, nunc quam bonum, et quatn jucundnm, habitare fratres in
illam ingreditur, nunc hujus, nunc illius speciei unum !(Psal. cxxxu.) Vere bonum, vere jucundum.
odore peffunditur : ila mens, cellaria qitscdam spi- Bouum plane, quia uiliil ulilius ;
jucundum, quia
rilualibus refer:a deliciis, inlra suac conscicnliac nihil sapidius. Quod si ex sex illis annis, qui Sab-
septa rcteutans, uunc hoc nunc illud inamhulat, balum hoc spiriluale praecedunt, ahquid myslicum
ac jucunditalis suse materiam, pro divitiarum di- velis cxculpcre, scito sex esse genera horninum, in

versitate, divcrso modo compcnsat. quorum dileciione necsse est animus exerccalur.
Primo ergo dilcclio noslra, naturalr ordine, ad do-
Cap. XI. (Speculi lib. tu, cap. 3.) Quomodo Sub-
balum spirituale in sui dilectione sentiatut mcsticos sauguinis nostri derivatur. Quae dileclio
Cum cnim homo ab exicriori tumuUu inlra sc- ut babcatur, quia ipsi naturae cst insiium, si non
crftarium me.ilis scse recepetit, nihilque occurre- habealur, nimis est inliumanum. Ende Apostolus :

rit iuquietum, nihil inordinatum, nibil quod re- Si qiis suorum, et muxime domesticorum curam non
mordeat, nihil quod oblatrcl; sed omtiia jucunda, habel, fidem ncgavil el ett infideli tUlerittr (1 Tim*
omnia toncorJautia, omnia pacifica, otnnia iiau- v). Hacc auiem diiectio, quoniam al» ip>;i iiaiura
«31 B. AELREDI AiiBATiS RIEYALL CPP. PARS I. — ASCETICA. 632
proliciseilur, in pncccptis, quae ad dilectioucm per- A posscssioncm reverlilur, ipsuni videliccl auctoretn
linent proximi, priino loco sancitur; ita Deo prole- suum; ut nimirum possideatur et possideat, ha-
stanie : Honora pairem luumet matrem (Exod. xx). beatur et babeat, tenealur et leneal. Ipsa est pos-
Iliuc ad eos, qui nolus specialis amicitiae foedcre, scssio, qu;e dislracta vili peccali prctio, araore
acI oflicii vicissitudine coptilanlur, dileclio nostra bominis deftuenle ab eo, a quo factus est, el in-
progrcditur, et quodammodo sinu ampliore Iaxatur. h&rcnle rci, quac facta est. Iluic Sabbato non ira-
Sane uiraque hacc dileelio, quanquara parum prje- raerito quinquagenarius numerus dedicalur : in quo
mii servata conquirai, quippe cum ad iilam lex na- servilis limor expellilur, carnis non solura concu-
mralis impeilat, aii isiam graiia impertita nos pro- piscentia, sed et raemoria consopitur, spirilus ple-
vocet, neglecla tame» cumulum damnationis im- nitudo concipitur. Ante, inquit, id cst anle Pente-
porlat. De his Dominus in Evangelio : Si diligitis, coslen, Spiritus non eral dulus, quia Jesus non-
inquit, eos f qui vos diligunl, quam mercedem habebi- dum non omnino non
erat glorificatus (Joan. vn) :

tis ? nonne el etlmici licc faciunt ? Et si satulaveritis datus, scd noD tanla pleniiudine, non tanla per-
fratres vcstros tanlntii, quid amplius facitis ? (Mailh. feclione. Dalur profeclo in Sabbalo primo, dalur
v.) Ut crgo in aliquid amplum dilcclio noslra ten- ct in secundo sed in Sabbato.sabbatorum ejus in-
;

datur, amplectalur et cos, qui nobiscum cidcm jngo " fundilur plcnitudo. Verum quia cbarilas diflundi-

professioois subduniur. II;»'. c plane dileclio prcemio tur in cordilus (Rom. v), non alias, nisi per Spi~
non fraudabitur, quia Deus causa cst, cur exhibe- ritura sanclum, qui dalus est nobis, ubique septc-
uir. Restant adbuc dno bominum genera, eorum narius numerus custodilur; sed in ipsius septcna-

qui foris suut, genlilium videlicel et Jud;eorum, rii multiplicatione profecius ip^sius, cbaritalis tli-

bxreticorumque vel scliismaticorum ;

quorum ne- gnoscilur. Nam seplimus dies quasi charitaiis esl
ccsse cst ut iguoranliam tloleamus, compaliamur iucboalio, 6eptimus annus promotio, quinquagesi-
iiifirroitati, malitiam defleamus, ac pio afiectu sola- mus annus, qui est posl septies seplem , cjus csl

lium iilis noslrai orationis impertiamur, ut et ipsi pleuiludo. In singulis requies, in singulis vacalio,

invenianlur noliiscum in Cbristo Jesu Domino no- in singulis spiritualis quaedam sabbalizalio. Primo
stro. Inde ad illud Iranseundum est, in qtio bomo requies in purilale conscientiae, deinde iu multa*
ftalenue cbarilalis suinina consistit, in quo bomo rum mcntiuiR dulcissima coijunclionc, postremo
Dei Filiuseflicittir, in quodivinae boniialis simililudo in ipsius Dei conlemplalione. In piimo Sa.hbafo

plenius repnratur, gicut ail Salvator in Evangelio: Di- vacatur a criminc , in sccundo a Cupidilate , in
ligile inimicos vestros, bemfucite his qui oderunt vos, et tcrtio ab omui prorsus distcnsione. Ili primo mena
uratepro persequenlibus et culumniantibusvos, ulsilis colligilur ad se , in secundo cxlendilur exlra se,

filii Palris q vestri, i in coeljs esl (ibid.). Exinde in lertio rapitur supra se. in primo gustat quani
quid supererit, nisi annus septimus, ia quo debilo- dulcis est Jesus in buraanitate , in scciindo videt

rcs repelere non permillimur, in quo sei vus lilier- quam pcrfectus in cbaritate, in tcrlio, quam subli-

lale donatur? Qni enim novit eiiam inimicos sitn- mis in deitate.

plici oculo intucri, iilc est qui veraciler dicerc Cap. XIV. (Speeuli lib. lll, cap. S.jjQnomodo tttra~
polcst: Dimille nobis, sicut el nos dimillimus (Ma-th. qtte diteclio, sui videlicet et proximi, Dei dileclii.n;
vi). Omnis, inquil, qut fucit pcccalum, servus est
servetur. ^
pcccati (Joan. v), cui deplorandae servituli lan.liu Quoniatn, ut superius diximus, ult umque amo-
quisque ad.lieitur, donec ipse dimiitens et diligens, ivm, quo vel nobis ipsis contuliraus, vel quo proxi-
dimiiialur el diliyatur: et de ssrvo non modo libcr, mis unimur, quadam divini amoris portione ne-
s..:J cliam anticus cfliciatur. rcsse esl animari , sciendum quod ad banc gc-
niinain dileclionem Dei nos dilectio movct, ct pro-
Cap. XIII. (Spcculi lib. ni, cap. 6.) Quomodo per-
movel ; secundum id quod Verbum caro factum
ftctum Sabbatum in Dei dilectione reperiatur, et
quomodo quinquagesimus annus huic dilectioni q est, el Imbitavit in nobis (Joan. i). Si quidein in
comparetur. liac gemina dileclionc acquirilur innocentia, qu:c

Verum bac gcmina dilcctione purgata ir.ens, in duobus cst. Innocens qnippe est, qui nec sibi,
ianio devolius, quanto sectirius ad ipsius Divini- nec alteri nocel. Sibi aulem nocet, qui semelipsum
latis fclices geslit air.plev.us ; ita ut nimio deside- vilii alictijiis, aul lurpiludinis labc corrumpit. Ad
rio siicccnsa vclamen carnis excedat , jamquc ab quam corruplionem ,
quia niaximc voltiptas ac
illo iiicflabili luinine , ab illa inusitata dtileedine deleclatio cainis impcllilur, sic cam facilc quili-

peniltis absorbealur ; factoqtie silcnlio ab omni- bct rcspuit vcl evilal ; si erga carucm noslri Sal-
Lus corporalibus, ab omnihus sensibilibus, ab vatoris pitim indutus affecttim, gaudet spiriiuali-
omnibus mtttabilibus, itii.l quod csl, et sic sem- bus oculis inltieii Dominum majestalis usque ad

per cst, ct ad tpsum est, in illum unum perspi- pra?sepis iuelinaium anguslias , virgincis inbiare

cacem iigat inluiltim, vacans ct videns quoniam ubcribus, maternts amplexibus slringi , trcmuli

Domintts ipse est Dctis; el intcr cbarilalis illius senis , sancti vidclicct Simconis felicibus labiis
suaves amplexus sabbalizans sir.c dabio Sabbatum oseuLiii (Luc. u). Qui incnlis suoe obtutibus ima-
sabbalorum. Hic annus jnbil<rus, in qtto al suam giuari dulcc babct, quam inilis aspcctu, quam dul-
035 COMPENDIUM SPECULl CHARlTATiS. QU
cis aflalu, qaani pcecaloribus compaiicns, quam A scil, hoc uliqne Dcum amarc cst. Kara ipsa volun-
inflmis ct miseris eondescendensjQuis esl cui ad las niliil cst aliud quam amor; ncc aliud dieendae
boc dulce spcciaculum, omnis feieniis carnis de- snnt bonx aut malae volniitaics, quam honi vel
h-clalio non sordcscat? Inde suaves quxdam la- mali amores. Sane haec volunias sccundum duc
crymae facile oruntur, quibus omnis concupisceu- quac'am judicanda est , passionem videlieet C
tiarum aesttts exstinguittir, tcpcscit caro , gulae actionem; si videlicct ca, quae Deus intulerit, vel
veracilas tcmperalur , omnis vanilalum titillatio inferri permiscrit, patienler suslineat ; et ea qmc
sedatur. Porro ad inimicorum dileclioncm, in qua jusseril fervenier adimpleat. Caclcrum, ui. ait bea-
fraternae charilalis consislit perfcclio , nibil nos tus Cregorius (liom. 30 in Evang.), nemo credat
iia animat, ul illius mirsc paticniix grata consi- quidquid sibi mens sine operibus de Dei amore
deratioqna iVe speciosus forma prcet fitiis liomi-
, respondeat. Cujuscunrpie crgo voluntas Dei volun-
aum (Psal. xliv), venustam facicm stiam impiis tati concordal, eaquc qune Deus iiilulciit, sustinet
piwbuil consptiendam ;
qua oculos illos, quorum palicnter, ct ea quac jusscrit exscqtiilur fcrvenler,
mitii rcguntur, omnia velamini subdidit iniquo- qui quanlun>cunque potest insisiil ut Deitm ba-
rum; qua latera illa sua flagellis exposuit; qua ca- bcat, mandalis vidcliccl illius oblrmperaiu*o, so-
pul trcmendum principibus ct polestaiihus, spiua- brie, et jusle, et pic vivcndo (Tit. n), Deum dili-
rum asperilati submisit qua semelipsum oppro- ; gere sine omni cuncialionc diccndus esl. Ejus
briis ac contumeliis addixit ; qua crucem, clavos, enim est sentenlia, qui non mcntitur : Qui habct
tanceam, fel, acetum, patieulcr sustinuil, in omni- vandata mca, et servat ea, ille esl qui diligit mc.
bus lanquam ovis
lenis, miiis, tranqitillus. Der.ique Habct siquidcm amor iste incboaiionem stiam,
ad occisionem duclus csi , et quasi agnus coram profectum suum , perfeclioncm stiam. Interest
londente se obmuluit, el non aperuit os suum (hai. sane, quantum fucrit qnis in bac diicclione af-
liii). Considera, o bumana supcrUa , o superba fcctuosus, discreius, fortis. AfTecluosus ut «lulci-
impalicntia, quis sustinuit, quare suslinuit, quo- ler; discrelus, ut prudenter; forlis, ut diligat per-
modo sustinuil, CogUenlur, rogo, baec non £cri- severanter. Affectuostis, ut quod elegit, ii> deside-
banlur. Quis cst, cujus ad liunc mirabilem inlui- rio sapiat; discretus, ne in aclti modtim exccdat;
lnm, slalim ira non dcfervcal? quis illam audiens forlis, nc inde aliqua eum tenlatio avertat. Affc-
mirabilem vocem, plenam dulcedinis» plcnam cba- clus proilest conlra perversas dulcedines, discre-
ritalis, plenam trauquillitalis : Pater ignosce illis :
tro conlra deceptiones, fortiludo contra persecu-
non stalim omni affeclu suos ampleciilur inimicos? c tiones Si quis autem in bis tribus noscitur essc
Pater, inquit, ignpsce illis. Quid lenitalis, quid perfectus , non solum feliciler, sed ct suaviter
charilalis buic addi poluil orationi? Addidit ta- amat, Sane si non potcrit affectuosus, sit lamen
mcn. Paruin fuil orare, voluit et cscusare : Pater, discrelus, ct fortis; et si non ad prxsentem suavi-
friquit, ignosce illis ; non enim sciunt quid faciunt talem, non niinus lamcn ad foturam proficiet feli-
(Luc xstili. Putant legis pracvaricalorcrn, pulant citatera.
divinitalis prxsumptorem, pulant popttli s ulucio-
Cap. XVI. (Speculi lib. nr, eap. 8 el 9.) In quibus
rem. Abscondi ab eis facicm meam, non agnove- conslet auor rectus, sice perversus.

runl majestalem ir.eam. Meo Paler, ignosce itlis, quia Conslal aulem amor isle in trihus, in electione,

nesciunt quid faciw.il. bomo sc diligat.

Igilur ut iu moJu in fructu. Est aulcm eleeiio ex ralione,
,

utilla sc carnis delcealione conumpal; ul vcio molus in desiderio ct aclu, frticlus in fine Habct
carnali concupisc nl'ue non succumbat , omnem ncmpe amor semper comilcm ralioneni, non qua
aflcclttm suum ad suaviiaicn. Dominica? carnis ex-; semper ralionabilitcr amet, sed qua ea, quae eligtt,
tendat. Porro ul porfecti is ac suavius in fralenwc ab bis qu;e reprobal, vivaci circumspectionc dis-
charilaris deleclalione quiescat , eliam inimieos cernat. Dcnique ralionis cst, inter Creatorcm et
bracbiis veri amoris aslringal. Sed nc diviuus bic " crealuraai, inler lemporalia el a-tcrna, inlei* amara
ignis injuriarum flalu lcpcscal, Domini ac Salva- ct dulcia, iiiler aspeiact delcctabilia discer«e:c;
loris sui tranquillam palienliara , oeulis inentis amoris autcm ,
quo I voluerit ad iiuemlum < li-

semper aspiciat. g?re. Nam si cxperienlia cujuslibel delcclalionis

Cap. XV. ln quibui amorem Dei consiare creden- illecta, vcl cerlc quolibcl crro.c dcccpta mens, ca,
dum sit. quibus minirac fruemlum est, eligat ad fnicmlum,
Deus in Evangelio ait : Qni habel mandula mea, profeclo iiifclicitcr amat. Frui aulem dieimiis,
et servat ea, itle est, qui diligit me (Joan. xiv). Non cum dolccialione ac gaudio uti. Ipsam sane ele-
cnim sccunJum momcntancos afieelus Dei :csli- ctionem slalim scqiiilnr vel cliam comiialur iusi us

mandtts cst amor ; sed potius sccundum conti- amoris moius occtiltns, cxtitans quodammddo ct

niiam ipsius voltmlaiis liumanx qHalilatem. Suam movcus animum in illius rci desiclcrium, quam
enim vobinlatem Dti voluulaii coiijinigeie; ul qtnc- cligendam pulavil; at si eam rem, qtiam ad frucn-
libet vobintas divina pnescribat, bis .volunlas liu- dum clcgcrit, electam dcsideraverit, provotoade-
inana consentiat ; ut ntilla sit alia causa, cur boc ptus fucril , in illius mox usti cttm gaudio ac de-
aul illttd velit, nisi qnia lioc Dcitm vcll.e, eogno- Ifclatione quiescil, queiu tisum fruelum vocamu».
63j «. AELREDt AC8ATIS RIEVVLL. OPP. PARS I. ASCETICA. 630
In liis igitur tribus charitas, sive eupiditas con- A pncmisimus, movelur ac excilatur, id cst affo-
staie videtur; in animi scilicet elcclione, in motu, clus et ratio. Aliquando enim affecti» tantum, ali-

in fruclu. Scd elcelio, amoris sivc boni, sive mali quando tanlum ralione amor nosler vel exlerius
cst inchoalio ; motus amoris ipsius cursus ; fru- ad aclum , vcl in occullum sticcenditur appeti-
clus amoris ipsius est finis. Si itaque mens ad lum. Ut igitur de omnihus motibus, quibus amor
fruendum eligat quod oporlet, si ad id sic movea- nosler multipliciter variatur, quis maxiine se-
lur ul debet, vel eo fruatur ut decet : ct tam sa- quendus sit, videamus, piimo de bifaria motus
lubris eleclio, et tam compctens molus, et tam ipsius origine, id cst dc affectu et ralione breviter
non immerito cbarilalis censeri vo-
ulilis fructus, exsequamur.
cabulo judicatur. Sed in bac eieclione charitis
Cap. XVHL (Speculi lib. m, cap. II.) Quid sit
incboalur, molu exlenditur, in fructu vcro perfici- affectns, el quol sint affectus declaralur; quod
tur.At si animus eJigal ir.sipicnter, per desi.lerium spirituulis affectus dupliciter acciviatur, osten-
dilur.
mo\calur indecenler, lurpiter abutalttr; bis quasi
gj-adibus cupidilalcm consummari facile adverli Est igilur affectus spontanea quaedam ac dul-
polcst. Hi suut duo fontcs, bonorum scilicet ct cis ipsius animi ad aliquem inclinatio. Affectus
maloium origines, quando quidcm radix omtiium B autem aut spiritualis cst, aut ralionalis, ant irra-
malorum csl aipiditas (I Tim. vi), et radix omnium tionalis, aut officialis , aut naluralis, vel certe
bonorum Hoc sane diccndum, quia non
ciiaritas. carnalis. Spiritalis affecttis dupliciter potest in-
omnc quod in usum nostrum eligimus, diligere telligi. Nam sphiluali quidem affectu animus ex-
diceudi suum scd solum id quod ad fruemlum
, citalur, cum occulla cl qunsi improvisa Spiritus
cligimus. Deus igitur nobis prac omnibus eligcndus sancti visilatione iu divinae dilcctionis dulcedi-
cst, ut eo fruamur, quod est amoris inchoatio; nem , vel fraternoc cbaritatis suavitatem mens
ipse prae oranibus dcsiderandus, quod cst ipsius compuncla resolvitur. Ilem spiritualis affeclus dici
amoris quasi cursus quidnm, atque promolio; in potest, qtii cx diaboli immissionc generatur. Hoc
cujus adeptionc , quia perfecli boni pcrfecta erit affectu Amnon fiiius David in propriae sororis
dilcctio, perfecla eiit et heatiiudo. Palcr igitur duo exarsit amplcxus. Hoc quoque affeclu ad quam
nobis eligenda ad diligendum, Deum sciliccl ct lurpia conslal illeclos, de quibus propheta : Spi-
proximum quanquam dissimililer. Nam Dcus di- rilus, inquit, fornicationis decepit eos ( Ose. iv ).

ligendus ut co fruamur in sc ipso, cl propter se

Gemino enim lormento sanctorum pudiciliam im-
ipsum proximus, ut ipso fruamur in Deo, imo
r mundissimus bostis insequilur nunc carnem in- :

et Dco fruamur in illo. Nam, Iicct vcrbum boc friii tolerabili flamma succendens, nunc menlem perni-
dislrictius soleat accipi, ut videlicct nulla re alia, ciosae dulcedinis affcclu dissolvens.
sed solo Dco frucndum cssc dicalur, ad hominem Cap. XIX. (Speculi iib. iii, cap. 12.) De affeclu ra-
Umcn loqucns Paulus : Ita, fraier, inquit, ego te lionali el irralionali. •

fruar in Domtno (Pliil. v. 20). tum igilur bxc Rationalis affcctus est, qtii cx consideralione alie-

duo ratio cligcmla perspcxerit, ct caclcris omnibus na? virtutis oboiilur, videlicet cum oculis nostris
borum contemplalione contcmptis, mcntis conscn- cujuslibct virlus vel sanclilas explorala, vel fama
sus elegerit, inchoata est profeclo Dei proximiquc divtilgante, vel ccrta lectionc comperta,menlem no-
dilcclio, quia in quod dcbci, fit ipsius amoris con- st.am quadam dulccdinis suavilate pcrfundit. Hic
vcrsio. est affectus, qui nos audila triumphali martyrum
passione suavissima devolione compungit, ac me-
CaP. XVII. (Speculi lib. iii, tap. 10.) Quod ud
actum et desiderium air.or tioster ntovealur, et morabilcs pnrcedentium actus quasi stib oculis dc-
quoi aliquando afleclu, aliquamlo rulione ad hax lcclahili meditalione dcpingit. Iluic affeclui conlra-
duo moveatur. ritis esl irrationalis, quo quilibct crga aliquem,
Fit anlcm motus amoris ad duo, vel interius D comperlo ejiis vitio, quadam mcntis inclinalione
ad dcsiderium, vel exlerius ad aclum : ad deside- movctur. Mtilli enim vel ob vanissimam philoso-
rium, cum ad id quo fruciulum judicavcrit animus, pbiam, vcl ob stullissimam in negotio militari au-
se molu quodam interno ct appelitu extendit; ad daciam, vcl ob qtiamlibct ncquitiam, aliquorum sibi
actum, cum mcntcm ad id ctiam cxlcrius agen- illiciunl et inclinanl affcctum.
dum, amoris ipsius vis quaedam occuila compcllit. XX.
Cap. (Speculi lib. m, cap. 13.) De uffeclu o r
Proinde investigandum arbilror, qurcnam sint illa, ficiali.

quibus quasi inceiitivis amor ipsc ad hacc duo ex- Officialem affectum dic.mtts, qui munerum vcl
c'tetur ac movealur : qusequc ci cursum suum or- obsequiorum gralia paiturilur. Multi cnim vcluii-
dincnt quodam modo, atque prrcscribant. Deimle litalc munerum impcnsorum vcl obscquioruni
,

quid eorum sequi debeal, vel quantum seqni dc- exhihilioue ,

quoruindam sibi animos concilh-
beat; quid respuere ,
quid adrniltere , quid mi- runt.
r.ucrc, quld augcre oporicat, ut ipse motus com-
Cap. XXI. (Spcculi lib. m, cap. 14.) Dc affcciu »a-
pctcns sil , sublilius inqiiirendiiin. Sunt autcm turali.
duo ;
ut milii vidclui, quibus animtts duo iila, q«ue Natuialis affcclus inesl cuilibcl aJ carncm sualn.
637 COMPENDllM SPECULl CIIAMTATIS. 058

rr.airi ad lilium, bomini ad Jomestieum scminis A tanto utique sacraiius, quarito sccurius; lanto eccii-
sui. Netno eni.n camem suam odio habuil (F.pltes. rius quanto defccatius; lanto auteui def<ccatius,

v), et : JVon potesl mater oblivisci infanlis sui (Isa. quanlo ralionali amore niiii! ulilius potcst csse vel

xi. ix), et : Qui domesticorum suorum curam non purius. Suadet ergo ralio pnmo, ui a rationali crea-

habet , ftdem negavit, et est infideli deterior (I lura Crealor amelur, sinc quo necesse est eam scm -

Tim. v). per miseram esse : cum quo non potest nisi bealis-

Cap. XXII. (Speculi lib. m, cap. 15.) De a/feclu car-

sima scmper esse. Iluic igilur raiioui si mens consen-
nali dupliciler accipicndo. seril, el Dei desidcrio sesc cxciiaveru, proscquitur
Carnalis aflectus duplcx est. Plerumque enim slatim ralio negolium suum, necessarium probans,
non quidem virtus aut viiium, sed qusedam exlerio- illius praeceplis adimplenJ s graviler insistenJum,
ris hominis habiludo, animum sibi inluentis iucli- si adipisci voluerit dcsiJeralum. Sic innalum in-
nat. Facile quippe alicujus ct forma elegantior, et ternis visceribus desiderium, ratione compellente,
s rmo suavior, et malurus iucessus, et venustus procedit ad actum. Quia vcro inier Dci pratepta id
aspeclus, etiam ignorantis qualis ipse Iioto sit, maximum inveiiilur, ut prorimus diligalur (JlTarrt.
piovocatet perslringil affeclum. Ihecadeoiit Moyse ~xxTT)*, iuslat ralio, ut ad bencficium proximo im-
puero gialia relucebal, ut conlra Pharaonis impe- " pendendum animus moveatur. Omnisautem proxi
rium, a parenlibus tribus mensibus servarelur, ut ait inus aut amicus cst, aut non inimicus, vel eliam
Aposlolus (Ilebr. xi ; Exod. 11), quod vidissent ele- inimicus. Amicus, quia prodcst, vel profuit; noi»
ganlem infuntem. Expositus quoque periculo, for- inimicus, quia non nocet, ncc nocuit; iniiiiicus,
iiiie elcgantia ctiara filiae Pharaonis sibi pietatcm quia obest, vel obfuit. Amicus, cx sanguine vel
iliexit, cui aJoptalus in filium, magnus effeclusest gralia ; non inimicus, ex innocenlia ; inimicus, ex
coram universis quoque servis Phaiaonis. Porro iujuria. Igilur ut amico se impendat homo, tria
quem ad noxiam voluplalem in quamlibet spcciem qucedam proponit ralio ; ut non inimico, duo ; ut
suaviias male blanda compungit, carnali molum inimico, unum. Amico dcbelur bencficium ex na-
affectu, ncmo sa:ii capilis dubilabit. Hic carnalis lura, cx officio, ex praecepto. Ex naiuia, qiiia homo,
afTeclus ambulantcm in solario domus sua- David, vcl cliam domcsticus est ; ex ofiicio, quia inimicus
ad spccicm Delhsabcc prcevenit incautum, prseven- est ; ex proeceplo, quia proximus esl. Non inimico
luin dissolvit, obruit dissolulum (II Reg. xi). Hic vero, ex natura, quia homo est ; cx pracccpto, quia
affcclus sapicnliam Salumonis absorbuit (/// lieg. proximus est. "Inimico, tanium cx prarcepto, quia
xi), et carnali libidine dissolutum, in spiritualis o ut inimicus diligatur, praecepium Dominicsl(JI/«<j/i,

foriiicationis Larathrum, nefandissima idoloium y). His igitur raiionibus cedens animus, si ad bene-
cullura dejccit. licium impendendum non solum amico, sed eliam

Cap. XXIII. (Speculi l,b. ni, cap, 16.) Quid de his inimico sese paravcril, elsi non sentiat aflcclum
ajfeclibus senltendum sit. charitatis, lamen merilum non amittcl. Dislinguendi
Hi affcclus interim mcJitanii occurrunt : quos igitur sunlduo amores isli, alter ex affeclu, aller ex
amoris quasdam dixerim, sive radiccs,
otigitics ratione. Qna dislinclione id quoque solviiur, quod
»ion amorcm. Non enim his affectibus excitari vel qua-ruiU quidam, quid videiicct distel inier amorcm
pulsari valde kuidabile existimamus, si boni sunt; qui in Deo est, el illiim qui exhibetur propler
ncc exitiabile, si mali. Nam ciiam carnaii affectu, Deum. Affectus quippe non proplcr Deum assumi-
qui coeleris formidabilior judicalur, aliquando vii i lur, scd in ipsa anima aul naluraliler, aut acciden-
oplinii aJ probaiionis merilum litiliantur. Quo- taliter oritur. Proinde si ei, cui animus quadam
( irra non his aflcclibus movcri, scJ his affectibus sponlanea ac dulci inclinatione scsc rcfunJit, tolus
informari, aut utile judicamus, aut noxium. Quan- amor secundum ipsum affcctum exhibcatur; isle
do cuim hi affeclus movcnt animum, aut visilatio nec in Dco, nec propler Deum, scd potius propter
in bonis est, aul leiilalio in malis : qnando secun- I) se amalur. Si vero is, quem affcclus islc comple-
dum h06 affectus disponilur, plena est ipsius volttn- ciitttr, in Dei dilectione pariter assumitur, amor-

lutis conscnsio. Conscnsio autcm aut occuha est, qtte ipse ex affeclu sapiat, sed ejus exhibilio ex ra-
aut mantfesta. Occulla, cum cx conscnsu desiderii tionis moJeraminependeat ; hiijus utiquc amor non
agilalur interius; manifesla, cum ipsum desiderium primo propler Deum assumilur, sed in Deo salu-

ad actum prorumpit exterius. Ulrum autem secun- briter exercetur. Porro ci, qucm affeclus iste re-

dum hos affecius moveri debeat amor nosler, vcl spuit et evilat, si ^onsiderationedivini prxccpti nos-
quantum moveri debeat, invcstigarc conabimur; nielipsos, ut oporlet, exbibuerimus, ac quiJquid
si tamcn prius dc ralione, quam aliam amoris cau- diclaverit ralio, protit inJiguerit, impenJcrimus,
sam diximtts, pauca prxmiserimus. isle non proplcr se, seJ lanlum propier Deum dili-

Cap. XXIY. (Spcculi lib. nr, cap. 17 el \%.)(Qho- gilur. Igilur aniicus, qui non polcsl non Jiligi, Jili-

modo me.ns ad Dei proximique dilectionem ratione galur in Dco; inimicus, qui noii propler se potest
moicatur.
Jiligi, Jiligalur proptcr Dcum; illeex affcciu, istc
Nam antmum, qucm ad Dci proximiqtic dileclio* cx ratione.
ncm n.tllus movcl affeetus, pleriimque owet ratiO;
G39 B. AELREDI ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS I. — ASCETiCA. «0
Cap. XXV. {Speculi lib. ili, cap. t9.) Quod affeclus A ct ui Dco invicem fruamur in ipso. Quia lioino ex
noii sint in nostru arbilrio positi
corpore constal ct anima, actus ulique noster, quan-
Dicendum adhuc de his affeclibus, quia nequa- lum facultas suppeditat, utrique debet prospicere.
quam in nostro arhitrio collocanlur, cum quibus- In his qua:.lo quisque fervenlior et prutlcntior,
tlam aliquando iiivilissimi movcamur, r.cc quosdam tanto utique et in charitate pet fectior ; quanto au-
cliam si velimus, cxperiri vnlearotts. Proinde ue- tem affcctuosior , tanto charitas ipsa cousiat ews
quaquam tunc amor cx aflccln esl, cum mentcm suavior. Sicut autem ad haec ahquando, ul dixi-
affectus movcrit, sed cum ipsum molum secundum mus, affectus, aliquando movet ratio; ita utrum-
alectum direxcrit. Similitcr de motu, qui ex ra- que ipsius desiderii modum actusque, pro sui qua-
lione generatur, sentiendum est. litale ordinarc contemlit. Proinde diligcnti consi-
Cap. XXVI. (Speculi lib. m, cap. 20.) Quod tres dcrationc opus cst, ul de ipsis affeclibus quis se-
sint amores, ex affcctu, ex rulione, ex utroque. quendus sit, ct in quanlum scqucndus sil, videa-
Lsi igilur amor es aflbclu, cum affeetui animus mus.
conseiisetit; e\ ratione, cum se voluntas rationi Cap. XXIX. (Speculi lib. m, cap. 23.) Qni qfoctuc
coujunxeiit; poiesl et lerlius amor ex his duohus admitlendi non sint, et qui sequendi.
oonlici, cum scilicel haec iria, ratio, affectus, cl B Igitur spiritalis affcclus qui ex diabolo est, irra-
veluntas in unum coicrint. Priinus dulcis, sed pei i- tionabihs qui pro vhio est, camalis qui ad vitium:
culosus; secundus riurus, tied fructunsus; tertius tres isti affeclus non sclum non sequeudi, sed nc
utriusque prxrogativa perfectus. Ad primum sen- admitlendi quidem sunt; imo, qnautum fieri po-
sus ex parte dulcedinis illicit, ad secundum raiio tesl, a cordihus noslris erucndi. Porro spiritalis
nianifesta compcllit, in tertio ipsa ratio sapit. Dif- affctus, qui ex Dco cst, non solum admiltendus,
fertaulem hic uitimus a primo, quia Hccl illo, ct sed et omnihus modis cvcitandus es(, et aiigendus.
qnod amaudum est, aliquando amelur; roagis ta- HaL-et autem hoc affectus iste proprium, ut plc-
men proplrr ipsius affeetus dulcedinem amatur. rumque modum nesciat, humanas non metiaiur
llocaulcm amatur, non quia dulcc cst , scd quia vires, corporeas affeclioncs absorbeat, ac impciu
amoie dignum, ideo dulce esl. quodam ccco irrucns in amalum, snlum id mcdi-
Cap. XX VII. (Speculi lib. ill, eap. 21.) Quid sit tctur,quod appctii ; despiciat quidquid extra est
amare. ctiam quod grave, quod arduum, quod impossibile
Igilur ex his omnihus, quae dicta sunt, inquo lola quoque, ac si leve ac vacuuin lahoris opus aggrc-
vis consislal amoris, hreviter colligamus. Primo diens, molestissimas liominis cxterioris injorias,
si q
mcns aliqui'1 ad fruendum elcgcrtt, deindc ad id pr;c interni amoris delcctaiione non sentiat. Pro-
quodam inlerno dcsidcrio scse extcnderit, postremo inde ul voluntas jugi fcrvorc calescat, ut illatas ex -

id agaf, quo ad desidcratum pervcttirc valueiit; hic trinsecus pa6sioncs patienter quis, imo gaudcnlcr
«ine dubio amare diccndus cst. IIoc aulem quanlo sustineal, usi|uc ad ipsius desiderii inolum, affe-

quisque fcrvetitius, insianlius|uc percgerit, (anto ctus hujus cst impclus pcrferendus ; ad voluntarics
magis et diligit. Quod si cx affcclu id fecerit, dul- vcro actus progrcdiens, ne melas corporc* possi-
oius ulique diligil, ac proinde facilius agit. Si au- bilitatis cxcedat, rationis csl moderamine cocrccn-
l.m toliim hoc, quod alius ex affcclu, allcr cx sola dus. Ncquc euim timenda cst iu interiori sanctilatc
fcceril ralione : minus quidcm dulcc diligil, scd nimictas, cxterior autcm virlulum exercitatin, do
lion lardius quod dcsidcral obtin.-I.it. qua dictum csl Noli esse nimis justus (Eecle.
:

Cvp. XXVIII. (Speculi Iib. iii, cap. 22.) Indilectione vn), ratiouis est moderamiuc lcmperanda. Semper
proximi quic sit habcnda discrelio. cniin rn actn raiio consuicmla cst. non srquendus
Si igilur proximuiti, ad ipsius fructus socictatcm, affcctus.
qttae in Deo est, clegerimits, sana cst isla clcctio. Cap. XXX. (Speculi lib. m, cap. 21.) In quantum
Sed lianc elcclioncm si desiderinm tttrpc, aut actus D ralionalis affectus sequendus sit.
iuordinatus suhscrjuitur, lota cleclionis sanitas ma- Ralionalcm igitur alfecluin, qui ex altcrins con-
fidatur. Porro si ipsa clcclio perversa fuerit, ut tcmplaliona virtulis oboritur, c;clciis, quibus ad

quod non opottct cligat aJ frticiidum, ct illa, qtt;c proximi dileclioncm acccndimur, constat cssepcr-
ipsam scquunlur clectionem, pervcisa cssc coiiita- fcctiorcm. Elcuiin non mmiicum virtulis iudicium,
bit; ct (alis ainor pcrvcrsus crit, rtipidiialis, nou cst ipse amor virtulis. Dcnique htiic conscntirc af-
charitatis eemsndns vocabulo. Scd quidquid alitid fcctui utilissimum est, tum pro ipsarum xmulc-
mensad frticndiim, praUcr Dcum i:i sc ipso, pioxi- tione virltilutn, qu;c ipso afleciu facilius excitatur,
mum aulcm in Deo, vel illocla, vel dcccpta clcgcrit; lum pro horrore vitiorum, qux* ex virtutum dili-

metasvcia: dilcelioniscxccdit. Sit crgo clcctio satia, gcnli coiisidcrationc sordcscunt. Sed et desiderium
dcsiderium coinpcicns, actus rationalis; et sic noti t.ttslrur.i, si sccuntlum liunc dirigatur affectDm,
rxcedet limilcm charitatis. Sane desiderium ipsum ncc poi niciosum arbitror esse, nec noxium. Nihil
ad tlno (lebct cxleudi, ct actus nihilominus dupli- cnim otiest, imo cl prodest plurimum, si cjus de-
citcr exerceii. Debel quippc dcsideriuni ad hoc sitlcrcmtis pncscir.iam, cujtis excmplo corrigamur,
osse, ul «icul deeci, muluo nobis fmaniur in Deo; ii mali sumus; si honi, promovcamur; si a?quc
 641 COMi ENDICM SPECUM CIIARlTATiS. g;-2

petfecli.mutua collalione lii-ir.cmur Esl autem pra> \ cst, quod homo crga scel suos affeclura habet; scd

scutiasanctorum lcmporalis et ipsa quidcm deside- amorem secundum affeclum babere non debel, sc-
randa, sed magis illa, qux cum Cliristo crit aHerua cundum ralionem vero babcrc debct. Affeclus ipse
iu coelis; ad quam tendimus, non teirarum spalia ostendiiur, cum per Apostolum dicitur Nemo uu- :

peragiando, scd sanclc, cl justc, et pic vivendo quam carnem suam odio habuit (Ephes. v). Amor au-
(Til. u). tem secundum affcctum, ipsius Salvaloris vocc in-

XXXI. (Speculi cap. 23.) Oflieialis affe-

lerdic tur, qui ail Qui venit ad me,el non odit pa->
:
Ckt>. lib. 111,
ctu$ in quo cavendus sii, in quo admitlendus. trem et matrem, adhuc autem et animam siuim, non
Sequitur ollicialis affectus, cxleris, qui admil- polest meus esse discipulus (Luc. xiv). Amor secuu-
tendi sunt, pcriculosior.SiquiJcm admitlcndus est, dum rationem indicilur, cum iilem Aposlolus dicil
scd permaxime cavcndus. Admittendus, nc sis in- Qui snorum, et tnaxime domeslicorum curam non
gratus officio; eavendus, nc non lam homini imper- Itubet, fidem ncgavil,cl esl infideli deterior(I Tim. v)«
liatur, quam vitio. Quid cnim cavendum magis, Amor secunduin affeclum arguitur, cum futura
quam i.e dclinilus obscquiis, vel muneribus ille- mala prxnunlians idem Paulus, ait inter c;clera ;

ctns, aut foveas vitia, Erunt homines seipsot amantes, cupidi, elati, volu->
aut favcas vitioso? Proindc,
quaiuvis in muncribus vcl obsequiis suscipicndis, B piatmn amatores, mayis quam Dei(ll Tim. ni). Hic
magna sit babcnda discrctio, boc allendendum, ut itaquc modus iu nalurali servetur affcctu, ut

ipsius pcrsouse dignitas diligcnlius inspicialur, ut hobeatur quidcm, ct senlialur, scd in onmi-
si fortc cjus merili sil, affeclus ipse officialis li ans- bus, cl pcr omuia, raiionis moderamine tcmpe-
eal in rationalcm ; elqiiem cocpimus diligcrc, quia retur.

nobi.s gralus, diligi incipiat, quia virlulibus ailor-

Cap. XXXIII. (Speculi Iib. Ill, cap. 27 et28). De affc-
na.'us. Ipsa sane ol>scquiorum, vcl muncrum redhi- ctn camali, quod tiec otnnino respucndus, nec plene
bilio, sccumliun rationem, non sccundum affectum sil adm.lleiidus.

impcndatur. Scd el dcsiderium, quo amali praescn- Cantalis aflecliis, quem pailurit quidam cxten-
lia dcsideralur, vel actus, quo ipsa pre*scnlia com- ©ii« liomiuis oinalus, ncc omiiino respuendus est,
paratur, ralioiiem sequanlur, non affcctum. Ipsc nec ita itl sc profuderil, admitlendus. Vicinus enim
quoque affectus, qui bomincm, sine allerius causae iYi cst affectus ille, qui ducil ad vitia, et nisi pru-
respeclu, sponle complcclitur, per omuia lcmpe- ('culitis isic < avcaiur, ille sine sensu pene parienli?
randtis. illabitur. AJ boc igitur affectus iste salubriter aJ-

Ca»\ XXXII. (Sp culi lib. 111, cap. 2G). Quis modus niillilur, si lamen suspense et lemperate quodan:-
c
in naturuli sil sertaitdus ajfectu moJo admiltatur; ut videlicct si virtus in eo cla-
Jum ntinc in ualurali affcclu qui modus scrvan- racrit, faciiius amplcclatur ; si vero viiiuin, cor-
dus sil, diligcntius inquiiamus. Hunc sane affc- rcctioni ejus veliementer insislatur. Sicut cnim iu
cium, sicul uo:i a linittere impossibile cst, ila non suaviloquio non esl falsitas aJmiltenda, sicut in
scqui, stiinina? viitutis cst. Semper eteniin affeclus dnro ruslicoque sermoae non eat veritas aspcrnen-
Lle mullia suggerit, et suavia quod jucundum,
: da ; simili modo nec in homine exterius ornato vi-
quod tcncrum, quod voluptuosum, quoddelicalum, liuip placeal, ncc in bominc duro el auslcro virtus
libculcr amplectilur; quoJ vero arJuum, quod d spliceal. QuiJquid cuiin de ofliciali afteelu dixi-
aspcrum, quoJ voluutaii coulrarium, omni horrore nius, Jc carnali quoque senlienJiim arbilrcniur. Ab
icfugit.et eviiat. Quocirca hujus affectus exseculio, his l.wncii, qui aJbuc carnalibus viliis appcluulur,
amor perversus est. Hic amor Salvatoris auctcri- consulie affcclus isle respuilur, a qtiibus raiissimc
taie inlerdiciliir, cum dicit : Qui amat animum sujm suie vilii lilillalione scnlilui. Proiude cum affeclus
perdet eam, et qui oderit animam suam in hoc muutlu, noslcr, quanquam ralionalis, vel eiiani spirilalis,
in vitam ceternam invcniel eam (Joan. xn). ProinJc, usquc ad suspeclara actalein vcl sexum sese pio-
nl ail sanctus ille: < Si male amaveris.tunc odisti, si q didcrii, consullissimum csl, ul iufra ipsum menlis-
l.cne oJeris, tunc amasti (S. Aucust., tracl. 51 vi simiin cohibeatur, uec ad inania qinclain blauJi-
Joau.). » Qui eam amat secundum affeclum, uliqtic mct.ia, mollesquc icneritudiues paliutur cfllucrc :

oJil; quia qui diliyit iniquitatem,odil animam snam nisi forlc ob id aliquando malurc ac tempcrale pro-
(Psal. x). Qui vcro oJit sccunJum affectum, sccun- grcdiaiur, ut virlus amala cl laudata fcivcniius
diim ralioiicm Ad hoc cnim aJJiJil ln
dilig.t. : exerccalur.
muudo, quia quidquid in munJo est, aut coneupi- XXXIV.
Cai\ (Spcculi. lib. iu, cap. 29.) Quod di-
scenlia carnisest, uut concupiscenlia oculorum, aut versi affeclus in una sapius tr.entc lueteutur*
superbia viloe (Joan. \\\). Qui ilaquc animam suam Dicemium adhuc de his affcctibus, quod plures
secundum affectum amat in hoc mnndo, amat quia aliquandoin una mcnte compugucnt, ac quoJam-
in concupisccntia carnis, in concupiscentia oculo- moJo invicera se espugnai-c conlendant. Quod eum
rum, in supcibia vil;c, qua: omnia affeclus suggc- conligcril, magna discrclio:ie opus est, ui quis Ciii
rit, amat. Distingnendi sunt crgo illi amores, de prx'poncndus sil agnoscalur, virtus(|iie ncccssaria,
quibus supciiiis locuii sumus, alier secundum affe- ne ab infcriore supcrior cxpellalur. Deuiqu^ Abra-
ctuin, allcr sccundum ralionem. Naluralc quidem ham proprium filiu:» immolarc j'.i sus, ucquaqtiam
m B. AELREDI ABBATIS RIEYALL. OPP. PAUS I. - ASCETICA. Ui
i.aiuralis affectus olidu- A rccla, el compctcnli motu, cjus, qnem ad frucndum
ad propria viscera expcrs
quo spiritalis, quo clegit, praesenliam compaiare, in ipso tamen fru-
ruit; sedcum naiuialis (ilium,
peclorecom- clu, et inlenlionem nuitare, et variaic motum, et
Deum amplcciebaiur, in sancli viri

pugnarenl, snperiorem inferiori prceposuit ; imo niodum excederc. "Verum quia iu diversis gradibus,

merilisqiic diversis proximi ordinantur, diccndmn

ob superiorcm inferiorem conlempsit. Ipse etiam
Apostolus, cum ail Optabam uiiqnando anathema
:
sane est, uirum omnibus, vel cerle aliquibus frui

csse a Chmlo pro [ratribus mei* secundum camem debeamus, aut valeamus. Sed est fi uctus tempora-

(Hom. ix), uieos, proposiia mirabili charitale sua, lis, quo invicem in hac vila frui possumus; sicut
Paulus fruitus est Philemonc 20
IraherH ad salulcm, affeclum quidcm, quem sen- ( Phil., ) : et esl

tiebal, prudidit, rousilium non expressit. Verum fruclusieternus, quo invicem frucmur in coclo, sicut

utiquedixii, qnia qnod affectu sentiebat, expressil. se fruuntur angeli pura meittium unilate Proinde
si poslea dixisscl : Mailem tolum muudum
Qui per- cmn frui sit cum gaudio ac deleclalione uli, mani-

ire, qiiam me solum a Chrislo scparari, verumni- festum arbiiror, in praescnli nequaquam nos omui-
hilominus dixisset, quia ralionis cousilium prodi- bus frui posse, sed admodum paucis. Nam, ut

disset. Salvator eliani nosler cuin ex affeclu natu- mihi vidctur, uli quidem possumus quibusdam ad
lali, quo nemo unquam carncm tuam odio habuit probalioncm, quibusdam ad eruditionem, quibus-
(Ep/ws. v),procIamassel: Pater, si jieripole&t, trans- dam ad consolationem, quibusdam ad sustenlatio-
eai a me calix isle (
Mallh. xxvi); spirilali, quo nem. Inimicis siquidem ad probationem, magislris
Palri semper inha^sit, ralionis eum sub jure sub- ad erudilionem, seuioribus ad consolalionem, nc-
misil: Verumlamen, inquiens, non sicul ego volo. cessaria ministrantibus ad vii.c sustcnlationem;
Ipse itaque ex affcctu, quem a nobis, et pro nobis, solis aulem his, quos suavi quodam affectu com-
voluniarie suscepil, ut trahsiret ho.a passionis, plectimur, dc quocunque modo horum genere sini,

opiavit; sed ex consilio ralionis ipse, ne transiret, ad viiie dulcedinem, ac spiritus delcctationem. llis

cffccit. Proinde de h:s affeclibus haec ralio ser- igilur etiam in pi\esenli frui possumus, id est cuiu
vanda est, ut is quo auiinus nosler excilalur in gaudio ac delectalionc uli.Quocirca cliaritas in bac
Dcum, caeleris omnibus praponatur : deinde ralio- vita, quantuin ad eleclionem, molum, qui in actuet

nalis olliciali, oflieialis nalurali, naturalis camali. est, exhiberi omuibus ab omnibus polcst qnantum ;

Cxp. XXXV. (Spcculi lib. m, cap. 30). De utilitate vero ad fruclum, a paucis, vel ceitca nullo exhiberi
horum affecluum. omnibus polest. Pauci cnim suul, si tamen aliqu*
llis itaque, qiue de affcciuum distinclione dicta q sunt, a quibus omnchominuiu gcntis nonsolum ra-
sunt, diligeuter inspeclis, palet, ni fallor, quse in tionali, sed eliam affectuosa dilcclione colatur. Dc-
illis qoxrenda sil ulilitas. llla nimirum ut iu eorum nique ipsi Deo, a multis, et eltctione, ct molu cbari-
desidcrium, quae diligenda sunt, ipsis affectibus, tasexliibetur; quibus ipsius dilcclionis fruclus non
qiiasiamorisquibusdam aculeis excilemur, ulipsum iu hac vita couccditur, sed post hanc vitam in ejus
ainorein ipsorum aflccluum infusa dulcedine, sua- beatissima visioue servatur. iNam et hi, quibus in
vius ac pcrinde diligentius teneamus : ut acttis contemplalionis lumine, compunciionis dulcedinc,
ipsos, quibus ad desiderata tendimus, quauto affo- qnidam hujus dilectionis fructus incboatur, si ad
ctuosius, tanto deleclabilius, quanlo atilem dele- futura gaudia spectes, non ipsi Deo frui dicendi
ctabilius, tanto ferventius exerceamus. Ipsum sane sunl, sed polius uli. Nam illius dulcedinis suavis-
dcsideriuin, etsi secundum affectum excitari habel, simum gustum, non tam pro fruclu dilectionis,
rarissime tamen ipsum affeclum scqui debet. Simi- quam suslenlatione inrirmilatis, plerisque largiii
liter ad bonorum operum exercitia affectu excilari, satis manifestum esl. Porro non modicum hujtis
cl in ipsis operibus ex affectu leueri, utilissimum vitsc solatium est, babere cui affcclu quodani in*
cst; sed ipsa opera secuudum affectuin ordinari, timo, ac sacralissimi amoiis uniri possis amplcxu ;

praeler ordiuem ipsum dcsiderium secun- D habere in quo requiescat spiritus luus, cui se rc-
cst. Nam
dum raliouem unifoime cst quod in eo tan- fundat animiistuus; ad cujus grata colloquia, quasi
;

tum amore, qui ex aflVclu est, senlitur in eo ; ad cousolaloria quaedam carmina, inter trislia qna>
autem qui cx ralione, in sola volunlale compu- que confugias; a.l cujus amiciliae gralissiinum si-
lalur. mun, intcr lot sreouli scandala securus acccdas
C.vr. XXX VI. (Spcculi lib. iii, cap. 39.) De usu cujus amantissimo pcctori, ac si libi ipsi, omniiim
amoris. cogitalionum luarum viscera sinc cunclalionc com-
Patel cx pramiissis, iu hoc constare chanlatem, miltas ; cujus spiritualibus osculis, quasi nicdici-
si nieus ad frucmlum eligal quod oporlel , moveatur nalibus quibusdam fomcntis, languorcs lumultuan-
ut decet, competcnler ulalur. De electione et motu tium curarum cxsudes ;
qui lii.i collacrymctiir iu
..aiis ad pi.esfns egimus; scd de usu adhuc aliquid anxiis, collsetetur in piosperis, tecum quserat in
ilicanius. Si crgoeiectio sana, motus integer fuerit, dubiis; quem iu sccrelarium lu;e mcnlis induras,
nuiKjuid usus pcrversus erit ? Scd in ipsiusqucm ul l'cet abscns corpore, spiritu lamen prsescns sil ;

<liliuii adcuitoQC, et mottis variari polesl, et rcsti- ubi solus cum solo tanto dulcius, quanto secrctius
matiu f..ili. Potest eaim aliquis ctiam inlculionc faluilcris; solus ciun solo conferas, ac interfiucnte
m COMPENDIUM SPECUU CHAIUTATIS. 618

Spiiitus sancli dulcedinc, solus cura solo repauses ; A quam frauduienia inimici oscula. Ergosi mutua dc-

imo ita te ei adjungas et appliccs, cl aniinuiuanimo lcctat vciborum collatio, sit scrmo de moribus, sit

misceas, ut depluribus unum fial. His igilur in pra> scrmo de Scripturis, nunc de miscriis hujus vitas
senii frui possumus, quos non solum ex ratione, cong; miscamus, nunc in spe futurorum bonorum

scl etiam ex affectu diligimus : inter quos his ma- congaudeamus, nunc mului secreli rev:.lalione re-

xime, qui nobis spiritualis amiciliae gratissimo fce- creemur, nuncsimul ad illani bealam visionem Ji.su,

dcreca?teris f3miliarius arctiusque junguutur. Cujus ac bona ccelestia suspiremus. Si vero, quod non-
cbaritalis saciatissiinus guslus, ne cui improban- nunquam utile est, lensum animum ad infe-

dus videatur, ipse Jesus noster, per omnia nobis riora qurcdam ac jucunda laxcmus, sinl laxamenta
condescendens : uni, non omnibus, suavissirni pe- ipsa plena honeslatis, vacna levitutis : et si ca-

clors sui reclinatorium, in signum praecipuac d le- reant nimio pondere, non lamen carcant aedifica-

ciionis indulsit; ut virgineum caput virginei pe- lione.

ctoris floribus fulcirctur, ac thalami ceclestis odo- Cap. XXXVHl. (Speculi lib. m, cap. 51.), Quibus
aclibus nos oporieat ad Deum lendere, proximisque
rifera secreta, fragantiam spiritualium unguento-
consulere.
rum virgincis affcctibus, quanlo vicinius, tanlo co-
Rcstal , ut de aclibus nostiis, quibus vcl specia-
piosius instillarent. Hinc cst, quod licet a piissimo "
liter ad Deum tendiuius, vel noslise ncccssitali
magislro discipuli omncs summae charilalis dul-
vcl proximorum necessitati simul et saluti consuli-
cedine fovereniur; buic lamen hoc cognomen fa-
mtis, quemadmodum secundu n raiioncm ordinandi
mil.arioris affeclus praerogaliva concessit, ut di-
sint ,
pro posse nosli o breviter dicamus. Vidclur
cereiur discipulus ille, quem amabat Jcsus (Joan.
Apostolus omnem p.iutis in-
peifeclac viue slaluin
xni).
sinuasse, Sobrie, inqujens, et juste, el pie vivamus
Cap. XXXVII. (Speculi lib. nr, c. -10.) Quomodo in~
in lioc saculo (Tit. n). Esl enim sobrietas huma-
vicem frui debeamus.
nae vitae modus quidam ac lcroperanlia , utram-
Qui igiluramico frui dulce habet, vidcat, ut fru-
que nimielalem prndcnter evilans, et via rcgia intcr
alur in Domino, non in saeeulo, non in carnis vo-
dexlram cl sinislram cursum r.ostrum deducens.
luptate, sed in spiritus jucunditale. Sed quanris,
Cum cnim ille ad qucm suir.nie lendimus, summus
quid sil frui in Doraino. Dicit de Domino aposlo-
quidam modus sit, cui nihil dccst, nihil superfluit
lus Paulus: Qui faclus est nobis a Deo sapientia,
nihil deiicil : a J quem cum pcrvcneiimus, nihil erit
eljusiiiia, et.sanctificalio (I Cor. i). Cum igitur
exterius quod
' appelamus,
rr niliil inlerius, quod fa-
Dominus saptentia sit, sanctilicalto et justuia ; in . •

. ; „ - . . C slidtamus necesse profecto esl , ul nosmecpsos in

:

Domino frui, csl frui in sapienlia,

. .

frui m
.

sanclt-
quadam mensura modo;<tie scrvemus; ncc infra
fiealione, frui in justitia. Sapienlia vanitas saecu-
quam nccesse est,dilabamur, nec supra quani opor-
laris excludilur, sanctilicaiione spurcilia carnis ab-
tet, pcslifera prxsamplione feramur. Ju^tiliam sane
scidilur, juslilia assenlalio omnis, adulalioque
ab Aposlolo illam hic aestimo nominari, qua pre-
compescilur. Tunc euim cliariias est, si sit, ut ait
ximorum neccssilati sive saluli consulentes, ci in
Aposlalus, de corde puro t et conscicntia bona, et fide
ipsis bcneficiis quid cui conveniat , quis cui prac-
non ficta (I Tim. i). Puruiu cor suscipit sapicnlia,
fcrendus sit, discernentes, quod justum est, cui-
pudicilia serenal conscicntiam, fides non firtacxor-
q>;e liibuimus. Ilis autem duabus virtutibus so-
i.al jusliliam. Suut qui se fruunlur in vanis cl lu-
bi ielatis et jusiiliae, ne de his philosophi , vcl qui-
dicris, in saeculi pompis el mundi spectaculis, in
libel a Christi fiJe alicni glorienlur, consulliss ttie
studio vanitalis et gaudio falsilalis. Hi non se
a Ididit pulatem, quae iu fide sincera, cl pura in-
fruuntur in sapicniia ac proiude non in illo, qui
;
lcntione coi.sisiit. Pono ipsa iuleiitio in amoris
Dei virlus est, et Dei sapienlia. Alii, quihus pene
eleclionc, de qna jam disputalum csl, constarc
de homine nihil cst, quos obscena turpitudo trans-
videlur. Hic fortasse lcuor cxiget, nt viveiidi mo
formavitinbeslias;quiseinluxuriosis conviviis, D dum unicmqnc pra sc ,ibamus. .
Quod quam sit
et immundis fruunlur dcsideriis, qui se non in
arduum, difficilequc tractalu, quis non vidcal cum ;

sanctilicalione, quae in caslilalis suavitalc consi-

lot sint hominum qualilales, quol homiucs: ncc
slit, fruuntur, uliquc in Domino qui faclus csl
sallcm duo inveniautur, quibus cuncta seque con-
nobis a Dco sanctificalio non fruuntur. At hi qui
venianl? Nam qr.od uni satis cst, hoc alteri pa-
se assentatoric fruunlur, inviccm palpantcs, invi-
rura csl : quo islc proficit, ille dclicil : et qttod al-
cem conscnlienles, qui dumallerutramcavent offen- coiislalessesuperfluum.
leti nccessatium est, alicri
sionem, muluam incurrunt pernicicm, quia non se
Diccndum tamcn aliqtiid videlur, quod conveniat
in libertatcfruuntur justitioc, in Domino non fruun-
omnibus, quod quisquc sihi possit aptare , et ulrum
lur. Fruamur itaque invicem in sanclilicatione, ut
vivendi inoduui exccdat, districta possit ntiOtte
sciat unusquisque vas suutn possidere, i<l est pro-
coujicerc.
prium corpus in sanctificatione et honorc, non in
Cap. XXXIX. (Spccuii lib. in.cap. 3i.) De trtbus
passione desidcrii. Fruamur in justilia, ut in spi- ordinibus fmmantx conversatioim, cl primo de ua~
riiu liberlalis mutuo cohortemur, mutuo curripia- iitrati ordine.

mus ; scientes quia meliora sunt vuincra amici. bilur tres or.liues humnnrc convcrsalionis OC-
Ci7 B. AELKEDI ABBAT15 BIEVALL. OPP. PABS I. - ASCETICA. 018

curruut;primus naluralrs, secundus nccessarius, \ Cap . XLL ,

(Speculi lib. m, cap 53) Ami*i
xdnnlano, el quts t;i eo servandus sit tncdus.
lortius volunlaiius. Primus conceditur, sccundus
offeriur. Primus ex polestate
Sequilnr ordo voluntarius, a nobis deinccps in*
indicilur, tertius
spiciendus, dc quo Psalmista: Voluntarie, inquit, sa-
secundus ex nccessilale, tertius cx voluntatc. Pri-
crificabo tibi (Psal. liii). Est quippe holocaustum
mo debetur gratia, sccundo miscricordia , leriio
com- graiuilum acreptabilis hoslia, sacrificium volunla-
gloria. Est autem ordo naluralis, ut qui nulla ,

niisit illicila, si velit ipsc, licitis utalur, licilc riuni ; cum quis ab his, quae concessa sunt, pcr ca,

lamen. Est aulem licilus verbi gralia, esus car- qiiic praeci pta sunt, ad ea, qux potioris glorhe

prscniia suspiranlibtis praeposita sunt,spiiitus libcr-

nium, vini polus, usus conjugii, diviliarum pos-
sessio. Modum sanc quemdam seivandum omnibus,
tale conscendil. AJ quod p ifeciionis culmcn fer-
excedendum Sal- ventiores quosque Salvalor invilaus Si tis, in- :
ncc a quolibcl pacto qtiolibct ,

praescribit, dicens Yideie, ne graven- qiiit, perfectus esse, vade et vcnde qua habet, et da
valor ipse :

(ur corda vestra in crapula et ebrietate, et curis pauperibi:s,el veni, sequere me (Maith.ws). El alias:

liujus vitce (Luc. xxi). In usu igitur cibi et potus Sxmt spudones, inqurt, qui se castraverunt propter
eorum pcrceplione, retjnum calorum. Qui polest capere capial (Ibid ).
hic modus servandus csl, ut in
B Daque sxculi abrcnunliatio, castilaiis proposiluiu,
infra crap ulam el ebriclatem, se quisque contineat.
uluiilur horaines, cujuslibci arclioris TilK professio, inter voluntaria
l:i usu cajlerorum, quibus licitc

diligens inquisitor per se sacrificia compittanlur. Absit enim ut ista vikc per-
quis modus scrvandus sil,

inveiiiet.Jam nunc <lu ordine necessario aliqoa pcr- feetio, quam volunlaric subiit quis, non coacius;
inler neccssaria ct coaclilia, et non poliiis inter vb-
slringamus.
lunlaria numcrclur, cum cl ipsa ucccssilas, quatn

C.vp. XL. (SpectiU. lib. m, cap.-33.) De necessario invilo liiillus imposuit, scd cui ipse sc, dcsiderio
orctiiic. vohinlarie diccndu
porfcciionis , spoule subjecit,
sit , non coaclilia. Qui igilur aJ haec excclsa ct
Est quippc ordo nccessarius, ut qui commisii il i-

suLlimia scsc contulerit primo voli vcl propo-

cita, ab usu I.cilQium scse reslringal. Iu qua rc- ,

striciionc duo considerauda sunt, inodus scilicet

sili sui normam, in quibus el in quanlis constct ,

diligcnter inspiciat deinde intcrioris honiinis

necessilas purgalior.is. Modus
;
saliofaclionis , cl
viics, experienfise liLra trutinet ct discernat. Vircs
saiisfaniionis , secundum modum culp% rigor
ut
exlendalur qualenus sccundum Ba- dico iulcriores, quibus tentalioiuim bclla, cxerci
couliiienlix :

quolidiana conuigat; vires qui- cxleriores,

p vocem, dignos poeniienlia: fruclus faciamus c lalio " e
istic

(Mailh. iii). Verum non salisfactionis modus lan- bus corporalium laborum onera infatigabili longa-

lutn scrvandiis est, sed ctiam purgationis necessi- nimitalc tolerel. Licet autem in quemlibct stalum
piolicieiili nece-sarius sit et interioris et cxlerioris
las perquirenda. Nec pro sola salisfactior.e a licilis

nbsliiicudum sed eliam pro cxpellcudisj vel mi- bominis labor, ci tamcn, quein adhuc carnis pas-
;

r.ucudis passionibus, qux viliosa consiietudine iu- sioncs impugnant , nccessaria magis est hominis

olescunt , laLoi iosis opcriLus insistendum. Sunt eniin exlerioiis afflictio. Ipsis autem passion bus sopilis

cxterioris hominis cxcrcilia inlerioris Iiominis in- vcl cxslinctis, licel ab exterioribus modicum lem-
strumcnta, quibus ct passiones viliosae, quae ipsam perare; ipsa aulcm spiritalia instanlius, cl fer-

inliciunl animatn , facilitis abseinduntor, cl iitteri- veniius exercerc. Ncc sic lainen , ut professionis

orcs faciei sordes, qnasi confectionc quadam aspc- suyr; noriiiam pia?sumpluosus exccdat; nec tcmpo-

riorc plcnius diluuuliir. Proiude suae purgalionis rum disliuctiones, q:ne in rcgula, cui sc subdi-

6ollicito primo neccsse csi , ul passiones quibus dit, pra3scribunlur, dcslruat vel conlundat ; scd

inipugiialur, aticndai; deinjeqvx siul, quibus ma- scrvalo cuilibet opcri lemporc praeslilulo, i". ipsis

ximu fatigaltir, inspicial postremo quoe iustru- sc vcl sedatius, vel ferventius, sicul uliie sibi norit
;

menia quibus passionibus magis obvicnt , saga- D exerceat

cilcr perqtiirat. Qtiibus inspcclis congruuin instru- Cap. XLII. Jicm medus in ipsis exeicitiis desiri-
iiicr.tum ruilibei pass wni objicial;ct qiuc niagis bilur.

impiignal, fcrvenliori inslaulia; ut ipsa obruaiur (

Hunc sunc modum in ipsis exerciliis, quemlibet
iuslut. Denique passioncm libiiliuis facilc compri- scrvare uiile est, quatenus sic se in uno habcat, ul
mit venliis rcslrielio , vagum cor et instabile vigi- in caBtcris nou dehciat ; illud lamcn, in quo sc

liaruui coiilirmat ain.clio , iram sileiiliuni mitigal, magis proficere sentit, majori fervorc cxerccat.
tjcdjuni incntis opcris solliciiuJo castigai. Nec sic Habeo ad niannuin de liac re cujusdam verba sa-
tamcn uuius passionis exstinclioni loia vehemenlia pienlis. « Meditatio, inquit, in moribus primo con-
insislendum est, ul ad c.etcra coinprimcntla inslru- sidcrat qux debita sunl, sive ex pr;ecepto , sive cx

iiiciitum corporalc defieiat nec impoitunius lal>o- volo, cl ea primum agenda judicat, qux sic facta

randuin c-l, ul iion quselibcl passio scnlialiir ; sed Iiabeul merituin ui non facta gcnerenl reatum. Ilxc

cum surrcxeril , ul secundum ralionis judicium ergo primum facieuda sunt, quse sine culpa dimilli
compcscatur. non possunt. Post hxc, si quid volunlarie supcr-
odililur, sic f.tciendum est , ut debilum nou im-
€49 COMPENDHJM SPECULI CHARITATIS. 650

pediatur. » Alii volunt quod non dcbcnt, qui non A nimac pcrditionc animae fraleruac compararc sala-

valenl idquod debent; alii ct si valent quod de- tcm ; ncc sui corporis inlcritu fratctni corporis
benl, volunlaria impcdimenia adducunt, volcndo interitum propulsare. Nam quod praecipimur ani-
quod non debcnt. Itcm duo mala in ona aciione !
mas pro fralribus poncre (/ Joan. m), ad vilae

praecipue cavomla simt, afTliciio scilicet el occu- contcmplum, uon ad aniiuce perliitel dctrimenlum.
patio. Per alflictioncm dulcedo mentis amaricaiur, Sic enim non ad perdilioncm , sed potius poni-
per occupalionem Iranquiliitas dissipatur. Affii- lur ad saiulem. Unde sic animam ponere, ipsi

ctio est, quando pro his qu% nou vaict, per impa- utiquc animac consulere est. Sed et illud forlc lau-
tientiam urilur. Occupalio qiiando in liis, quae va- dabiliter lieri potest, ut ex sola dilcclione quis pro
lct, agendis, per intcmperauliatn agilalur. Ne igi- alterius corpore, suum corpus objiciat ; ut aatera

lur malc aniarieelur aniraus, suam impossibilila- non dico pro unius animae , scd eliam pro tolius
iiiu patienter suslincat, ne autem malc occupe- inuudi salutc, sua? animae delrimcntum sustineat,
ttir, possibililatcm suam exlra mensuram suam non salvo verae dileclionis ordine Geri non potest. Quam
extendat. entm dabit homo w.nmulationem pro anima sua ?
Quid prodest ei, ti universum mundum lucreiur,
C.\p. XLIII. (Speculi lib. m, cap. 37.) Quid homo p
proximo suo debeal, ostenditur. cliam ad salutem , animce autem suce delrimentum
Haec dc modo, in singalis servanrto gr adibus, di • patiatur? (Matih. \vi.) Esl enim detrimcnlum ani-
cta sunt : quo ad euro, qui summe diligcndus est msc, ab ejus, qui summe diiigendus cst, dilectione
contendciites, et animae saluti consulimus, ct cor- recedere. A Dei diieetiooe receditur, cum vcl ali-
pori debita naturae concedimus. Quoniam auletu qnid dignum damnalionecommitlitur ; vel aliquid,
proximum, aeque ut ipsi, a nobis diligi divina tra- siue quo iioii est salus, pisetermittiiur. Quidquid
ditauctorilas, primo necesse est ut, cui quis autem, praemissa ratinne, fralernae dileclioni adji-
ordo conrcniat, nos miiiime lateai; deinde summo- citur, totum profecto diviuae dilectioni subtralii-

pere elaborandum ne quis in quolibet ordine prae- tur. Cum enim sccuiidum modumquoDeum diligit,

scriplum vivendi modum excedat. Sed quia quos- sui dilectio meliatur, lunc solum minus diligit

dam quosdam subesse, quosdam coesse

praeesse ,
se ipsum, quando minus diligit Dcum. Porro sc
uianifestuui esl, cucn a qiioiibet horum legiti- ipsum qui diiigit, cujus perdiiioni nou parcil?
ma mensura transgredilur, debet quidem inferior Quomodo ergo alium diliget sicul se ipsum, qui
superiori suggerere, par parem corripere, supe- noii diligit nec se ipsum? Nam et Apostolus cum
etiani, si six necesse, compellerc. a,t : Optabam aliquando analhema esse a Chrislo t
c
P r0 frairibus meis (Rom. xi), affeatum quidem pro-
'
Ipsa sane correptio sive compulsio, i
secuudum qua-
luaicm siugulorum temperelur; ut in suggeslionc didit, consilium non expressit. At quam divcrsa
subjcciio, ct in correptione dilectio, el in compul- in una menle suggerant affeeius ct ratio, superius
sionc scnlialur compassio. Qui in inferiori ordine salis osltndimus. Unde Apostolus cum illud dice*

lcgitime conversatur, ut ad superiora conscendat, r. t, verum quidem dixit, quia affectum , quem sen-
uioneri polest, cogi auleia non polest. Qui superiori liebai, expressit. Qui si poslca dixisset, mallem
sua se sponte submisit, secundum professionis suae totum mundum perire, quam ine solum a Chrislo
inodum tractari debel ; ad arctiora vero compelli, separari : ve.um nibiioniinus dixissel; quia ratio-

cjus iuconsuita voluntate, non debet. nis consilium prodidisset. Illud lamen quod ait

Optabum unathema esse a Christo pro frairibus

C*p. XLIV. (Speculi lib. iu, cap. 27.) Quomodo sibi
et proximo exhibenda sit dileciio. meis , sic quoque non inconvcnienler potest
Scriplura ail : Diliges proximum tuum sicul te inlelligi, ut ab illo oralionum suarum secreto, quo
ipsum(Mallh. xxn). Cousulte nonait: Diliges proxi- inter amplcxus iesu suaviter quicscebat : ab illa

mum tuum, quautum te ipsum, sed sicut te ipsum. ineffabili conteinplationis emiuenlia , qua cojIc-

Modumcrgo diligendi praescripsit , non quantiiaiem d &lium myslerioruin secreta, purissimis oculis per-
lustrabat ; ab illa gralissimae compunctionis dulcc-
indixit. Sic autem sua sibi exhibeatur dilectio, ut
piimo anirruc suae, quas potior sui pars esi, consu- dine, qna animam illa cocleslia silienlem, spiri-
lat ad salutem , deinde corpori ad necessitatem. tualium affecluum suavissimis siillulis perfundebat;
Quod si aliquando incumbat necessitas alterum ad niundi strepitum, ob fratrum salutem, optave-
contemnendi ; etiam corporis paliatur interilum rit cvocari. Quam cvocatioiiem , a Chrisio separa-

dum lamen aniroae non sustineat detrimentum. Nec lionem, ille non ambigii nominandam ;
qui pro

uoc est corpus odire, sed animam corpori in di- modnlo suo gustal et vklet quoniam dulcis est ,

lectione praeferre.Ab hac ergo sui dilectione nun- Dominus ; quam beatus oinnis qui sperat in eo
quam reeedal, et proximo sc- ad consulcndum (Psal. xxxiu). Porro qui sic a Christo separari
curus acccdat. Agat ergo curo proximo quantum vei fraterna dilectione provocalus elegil , vel su-

|H>test ul et salvus corpore, el sanus sit menle. periorum auctoritate coactus consensit, providen-
Nam si allerum horum negligit, profecto proxi- dum sibi cst; ne obruat ista nccessitas, et pereat

mum, qui ex utroque constal, non diligit. Nul- illa suavitas.

ia sane ratione v«>| praeceplo compcllilur, suae a-

Patrol. CXCV. 11
 651 B. AELREDI ABRATIS RiEVALL. OPP. PARS L — ASCETICA. 652
Cap. XLV. Ve (juilui dispensatio ficri possit. A Cap. XLVII. De optima lege damlrulimn.

Sunt Ua.'iue mcdia qu.edam, ulpole leciio, medi- Vt jumenlum faclus snm apud le \Psal. lxxii).

talio, lalor corporis, jejunium vcniris, suavi'as ora- Vere ut jumentumfacli sumus, quocunque ducimur
lionis, crcteraqiic hujusmodi ; quoc omnia pro fra- sinc contradiclione eunles ;
quodcunqueimponitur,
tern3 salule dispensanda, varianda, mutanda, non- sine revelotione ferenles. Propiiae voluntati ntillus

nunquam eliam sun» praetermiltenJa, de quibus locus, otio aut dissoluiioni nullurn tempits. Est
Apostolus Non qua> tua svnt, inquit, singuli qtta*-
:
quidcm cibus parcior, vestis aspeiior, polus e fonto,

rentes, sed qux aliorum {Phil. w). Et item SicMl : somnus plerumque in codice. Quam illud quo(|ue
cgo per onmia omnibus placeo, non qu&rcns quoi mirandum quod innumoris hominibus, unius ho-
mihi utile cst, sed quod multis, ut salvi fianl (I Cor. minis voluntas est lex ? Aileo ut quod semcl ex ejus-

x). Verum quod de leclione ve' orationc diximus, ore elapsum Cuerit, tanta cura servetur ab omnibns,
etiam de commodis eoiporis, imo de ipso corpore ac si in id omnes conjuraverint, vel ab ipsius Dei
scntiendum esl: ut quidquid pro sua salule cor.tem- ore audierint. Et quod miro modo dcleclat, nulla

nendum, impendendum variandumque perspexeril esl personarum acceptio, nulla nalalium considera-
pro salule quoque proximi, id ipsum faciendum tio. Sola nccessilas parit diversilatem, sola inflrmi-
agnoscat. Hoc saue- providendum ut ipsa mutalio tas disparilitatem. Quod enim in communi laboratur,
vcl variatio, dispensalio sit non omnimoda deslru- distribuitur singulis, non ut carnalis aiTccius aut
tlio. Cum custodia charitalis, \iliorum cmendatio, privalus amor diclaverit, seJ prout cuique opus
u i ipse bealus Bcnediclus insinuat, ipsius institutio- fuerit.

nis caua sil; sie prolecto ipsa dispensalio raliona- Cap. XLYIII. (Speculi lib. ti, cap. i.) Quare laborent
liilis erit, si causse huic dispcnsaiio ipsa profecerit. aliqui sub jugo Christi.
Si auiem dispensalione magis, quam institulione Invitat nos Dominus ad requicm, dicens Venite .

mitriunlur vitia, charitas violalur ; cerle periculosa ad me, omnes qui laboratis et onerali estis, el ego
ipsa dispensatio comprobalur. xos reficiam. Tollite jugum meum tuper vos, clc.
Cap. XLVL De modo dispensalionis. (Matlh. II.) Sane charilas est jugum illud suave, et
Eigo qui ordine voluutario ad culmen perfeclio- onus ieve, ad quod i.os Salvaloris invitat clementia :

nis aspirat, primo charitatem, qua Deo maximc ctiHi»cnie/is,inquiens,re^Mtemani»nai)Msvesrm(tfci</,).

propinquamus, iu.o qua Deo inhaeremus, eique con- Vcrum quia plerique nostrum, qui videmur huic
iormamur, iu qua lotius pcrfeclionis plenitudo con- jugo supposuisse cervices, in multis convincimur
iislit ;
quasi dcslinaluin finem, quo cursum suum ^ lahorare, concmurosteiidercrupidilaiisjugum hunc
dirigat, indcsinenier aspiciat : quam ei
deinde via, parturire Iaborem. Radix enim onmium walorum
voli vel professionis su* norma praescribit, ad ejus cupiditas (1 Tim. vi), sicut e diverso radix omniura
pleiiitudinem infaligabilis spiritus alacrilate eon- virlutum charilas. Proinde quandiu in ipsis animas
tcndal. Iluic itaque (ini militet abstiuenlia, famu- prsecordiis , radix haec virulenta resederil, licet
lentur vigiliac, invigilet ieclio, quotidianus laborin- summalim quidem ramusculi recidanlur, germine
siidet. Quod si aliquo iioium charitas, cujus cau a redivivo nccesse est alios pullulare, donee radix
in.stiiula sunt, violari cognoscitur ; lunc demum ei, ipsa evuisa radicilus, unde pemiciosissima vitio-
iiii dispensalio crcdila est, iucumbit necessitas, ut rum soboles oriatur, ulterius non relinqualur*
sie cninia tempcret ac dispunat, quatenus non ho-
Cap. XLIX. (Specuti lib. ll, cap. 2.i Quod labor ex-
rum causa charitas dcseratur, sed ejus fruclus in terior pro inlerioris qualituie formetur.
omnibus requiratur ; ncc sic lamcn ut aliqua eorum Sanc iabor iste, de quo causamur, uon carnis scd
quac iusliluta sunt, praelermiltanlur, aulcerta tem- cordis esl; sicut et requies, de qua hic agiimis,
pora, cerlis quibusque exctciliis atlribula confun- cordis constatesse, non carnis : quanquam exterior
datur, nisi exlrema cogat necessitas ; alioquin non labor pro iniei ioris qualilate formetur, nec diccn-
erit dispensatio, s^-d deslruuio ;
sed ut certis tem- D dus sit exterior labor ullus,si iiilcrior fuerit nullus.
poiihus certa exertilia, pro cujusque qualitate ac Verbi gratia, attende venalores, vel aucupes, vel
mentis slatu, modiiicenlur. Iloc est quod ipse san- quoslibet talium vanitatum sectalores ; si exterio-
clus (S. Bencd. in liegula), cum de opere manuum i es corporis molus perspexeris, quid laboriosius ?
legem poneret. omnia tempcret atquc
< Sic, inquit, mentis qualitatem, quid delectabilius? Id ipsum
disponat quatcnus anima? salvenlur, et quod faciunt etiam in laudabilibus videre facillimum est. Quau-
fraires, absquc raurmuratione faciant. > El alias : lus apo->lolis labor exterior, cum in carcerem tru-
« Omnia lamen mensurate liant, propler pusillaui- derentur, cum asti uigerentur vinculis, cum flagris
mcs. > Nunquid dixit, hoc aut illud practermittalur acerrime csederentur ! et tamen ibant gaudentes a
propter pusillanimes? Imo et infirmis, inquit, et conspectu concilii, quoniam digni habiti sunt pro no-
•lelicatis lalis ars injungatur; ut nec otiosi sint, nec mine Jesu contumeliam pali (Act. v). Quam multis
violentia laboris opprimantur. > Ergo et infinni et tunc sacrilegis similis poena ! sed quia dissimilis
dclicali operentur, sed eorum opus sic lemperetur, conscientia, illi utrobique miseri, et interius et ex-
ut non opprimanlur. Quem rogo de opere absohil, terius laborabant ; isti ad imeriorem requiem in
ad quod eliam infirmoset dcl catos compcllii? pceni-, exterioribus cxsultabant. His igiiur diligen-
633 COMPfcNDlUM SPL.CULI tHAil TATIS 65S

ler inspectis, palct profccio ncquaquam cxlcriores A eainalis indicil; ncc ideo laboro, quia jugumChri-
coipons passioiics, inlcriorcm parlurirc iaborom, sii suscepi; sed quia uou plenejugum cupidiiaiis

ged radiecm intcrnis visccribus residcnlcm, quid- abjeci. Quod si laulioris edulii iuflammalus ardorc,

quid exicrius a<ckiit, pro sui conformare natura. viboiis appositiunc cohlurhor, vel si solito miuus
Qiiid cnira esl quod duobus ad camdera meusam vcl si lardius, vcl ucgligciitius prcepaielur, raur
rcsidenlibus, eisdcni appositis cibis, aller exsultat, niurationis peste consumor : quis mihi has parii

murmurat alter? Quil quod eisdem exceplis vulne- anguslias, passio cupiditalis, an suavitas chari-
ribus, aller tristilia: lauguore dcjicitur, aller mira lalis ?

jucunditate perfunditur* Duo simul orbitatis sivc Cap. LII. (Speculilib. n, enp. 24.) De concitpiscentia
pauperlatis inforlunio feriunlur, et tamcu isteblas- oculorum.
pbcmat, gralias agit ille. Eadcm specics utriusque Concupiscentiam oculorum curiosilatem sancti
ingeiitur oculii, ct unus lurpiter cominovetur, alius Pplres appcliant eteam non solum adexleriorcm,
;

solita sibi pace perfruitur. Oblaiaoceasionehonotis scd etiam ad inlerioremhominem sestimant perti-
cujuslibct, aiter dominandi libidine inflammalttr, ncre. Ad exleriorcm curiositatera pertinct omnis
alter aspernatur supcrflua multitudo, quam amant oculi iu variis
;,

Cap. L. (Specuii n, cap. 3.) Qucd omnia acci-

lib. ftirmis, in nitidis et amoenis coioribus, in divcrsis
dentia charitas *ua temperel IranquiUilale ; cupi- opiliciis, in vcstibus, calceamenlis, vasis, picluris,
ditas cmnia corrumpat sua perversiiate. sculpiuris, diversisqucfigmenlis, usum necessarium
Nonne et in corporibus id ipsum acciderc nia.n- ct moderalum transgredienlibus :quse omnia ama-
feslum est, ut pro sanitalis vitiivequalilate, ea,qu& tores nuiiuli ad illecebras expelunl oculorum, foras
exlerius accidunt, aut molesta cxperianlur aut gra- relinquenlcs a quo
sequenles quod faciunl intus :

ta ? Nam cibus qui morbum augctallerius, altcrius facti sunt, ct exterrainantes quod facli sunt. Inde
prolicitsauilati, et solqui lumen oculoeripitlippieuli,
etiam in clauslris quorumdara raonacborum grues
sanojucundiusillucescit. Sicutergoincorporibuspro damulae et cervi, picae et corvi non
cl leporcs, ;

interioris naturaemodo, ca quoe exterius adhibentur, Machariana instrumenla, sed

quidem Antoniana vel
aut salubria invcniuntur, aut noiia; ila perspicuum muliebria nblectamenta quse omuia nequaquatn
;

estcx internamemis qualitalc, hujus requiem, istius monachoruiu paupertati consulunt, sed curiosoruni
pendere laborcm. Mentem enim, quam suavissimuin
oculos pascunt.
ac tranquillissimum Domini jugum,cbarilas videli-
Cap. LIII. De interiori curiosilale.
cet pet fecta possederit , in suae Iranquillilalis sta-
tum accidentia quseque transfundit : non siucns Curiosilas interior in tribus consistit, in appeli-
e.im ullis icrum pcrlurbalionibus commoveri, sed lu scilicet noxiaj vel inanis scienlia? ; in pervesli-

ipsas rcrum perlurbaliones, ad sui profeclus usura galionc alienaavila, non ad imitandum, sed ad in-
provciiire compeliens. At si mens giavissimo fuerit vidcndum , si vana cst ; vel insultandum, si mala ;

jugo cupiditatis addicla, quandiu quidem nuiia vcl certe sola curiosilale, lantum ut scialur, sive
fuerit commotionis occajio, Dominni jugi suaviia- bona mala
sit, sivcposiremoein curiosa quadam
;

tem rcquies remissa menlUur; sed causa cujuslibet saeculaiiitmrerum vel actuum agnitione. Ex quiLu^
indignalionls oboita, mox de cordis recessibus, omnibus, mentibus caplivilatis non modieus labor
quasi de abditissimis caveruis, bestia saeva prorum- innascitur. Inde csl eliam, quod cum tota die ina-

pens, durissimis passionum morsibus miscrara ani- nibus speclaculis dediti, vel rumotibus audiendis

mam laceral ct cruentat ; nullum pacis , nullius ci iittenli, a nobis quodam modo exierimus, reverten-

requiei tempus indulgcns. Computrcscat iiaque ju- les itcrum ad nos, vanitatuin imagines introduci-
guin a facie olei, jugum scilicet cupiditatis a prx- mus ; ct cor plenum simulacris ad locum quielis
scntia charitatis, ct statim experilur, sareina Cbri- fercntes, nocles ducimus insomnes, variaque nego-
stiquam sil Ie\is, quam suavis, quam jueunda, D tia in ipsa psalraodia, vcl orationibtis nostris, olio-

quam in ccelum rapiens, el a lerra etipiens. Quo- sis discursibus ordinamits. Estadhuc aliud curio-
circa si rcquici bujusduicedinem volumus cxperiri, pessimum genus, quo lameu hi soli, qui ma-
silalis

laboris nostri causasetradiccssolliciteexquiramus; gnarum sibi virlutum consciisunl, altentantur ex- ;

rcluso, exleriora ploralio sciliccl suae sanclitalis per miraculorum

uoii afleclu tepido, quasi ferro
taulum recidsnlcs, sed ad ipsas morboruin origines, exbibilionein; quod esl Deum lentare. Unde : Non
vcbemenliori desiderio penclrantes. tentabii Dominum Deum tuum (Deul. vi).

C\r. LI. (Speculi lib. H, cap. 4.) Quod a iriplici Cap. LIV. (Speculi lib. n, cap. 5.) De quorumdam
ccncupiscenlia omnis labor oriatur. seuieuiiu. qui exteriores labores charitati, et inlc-
Pulo aulem quia, si subtilius indagoinus, quid- riori dulcedini dicunl esse contrarios.

quid nobis laboris oboritur, vel a carnis concupi- Sed assiduis vigiliis corpus tabefacere, quotidia-
scenlia, vel oculorum, vcl superbia vilae (Joan. n), nis laboribus carnem alfligere, vilissimis cibis

qnasi quibusdam venenosis fonlibus dertvari, ma- membrorum labefactare vigorem, non solura dm
nifeslissime cognoscemus. Si ergo adbuc cibus ine modici laboris ; sed el ei, quam tanlopere niicris
conlristat aspcrior, laborcm uiihi concupiscentia coramcndare, adeo charitati consiat csse contra-
 655 B. AELREDI ADBATIS RIEVALL OPP. PARS I. — ASCETiCA. 65«
rium ; ui lotam menlis suavilalcm cvacuans, omni A Cap. LV. Aposlolicael prophetica auc.oritale, pra-
miszu senlentia cvnfulatur.
cam dulcedinc reddat cfletam. Hxc est
spiriluali
i!la quorumdam opinio, qui spiritualem
ridenda Accedat crgo ille athleta forlissimus, leslis fide-

dulccdinem in carnis quodammodo stiavitate cou- lissimus, disputator egregius, inquoChristus loqut-

sliluunt, asserentes corporis afllictioncm conlra- lur ; qui quotidie pro Christo moritur, qui oinuem

riara essespirilui, exleriorisque hominis passioncs tribulationem palitur, cui foris pugnx, intus timo-
intcrioris minuere sanctilatem.<um enim, inquiunt, rcs, qui casligat corpus suum et in servitutem redi-

caro ac spiritus aflectu sibi naturali cohxreant, ne- git ( / Cor. u ), qui non gratis panem suum mau-
ccsse est, suas invicem communiccnt passiones ;
ducat, sed in fatigatioue nocte et dic operatnr : cu*
ac sic impossibile ui non liujus oppressionc altc- jus manus et sibi et qui cum eo sunl, necessaria
i iits mlariias perturbetur ; ita ut in illud gaudium subministrant; qui dcnique in labcre et xrumna,
spirilualc, mceroi is quadam anxictalc dcjeclus, spi- iu vigiiiis multis, in fame et sili, in frigorc et nu-
rilus nullatenus valeat respirare. Acute hxc vel ia- dilale, sub signis Jesu acerrimus miles insudal ; ille,

vcsligari vidcntur, vel probari. Orem pudcndam inquam, hanc dirimat quxsiinonem, et olrum taula
sccundum regulas Hippocratis gratia quaeritur spi- tribulatio, lam mira fatigalio, consolalionem ei

lilualis. Sic nimirum, sic errant, qui physicis ar-

" sublraxerit spiritualem, ostcndat. Dical ergo Pau-
gumculis magis, quam prxccptis apostolicis iuni- lus, ulrum suos in prxsenti tribulalionc, pios ille

tuniur. Ipsius namque sunt hxe, qui super ven- consolalor sine consolatione relinquat, et bxresim
ircm repit, qui terram comedit, qui sub umbra Joviniani itcrum pullulanlcm, sua auclorilale prxoc-
dormit in locis humcntibus, qui negolium venuis cupet. Perniciosior lamen hxc hxresis, quam Jo-
et libidiuis sub colore actilat sanctitatis. Sic ertim viniani videtur; nam cum illa epulas abstinentix
lacilius simpliccs quosque ab apostolica paupertale xquaril, ista prxponit. Ergo qui majorcm divitix
el evangelica puritate cogitat exlerrendos, si majo- dulcedinis consolationem, in carnis suavitate quam
rem diviux dulrcdinis gratiam in rcmissiore vita tribulatione consliluunl, Paulum audiant diccn-
sibi xstiment ad futuratn. Plane hxc cst sa- tem : Benediclu* Deus el Pater Domiui noslri
pientia, non desursum dcscendens, sed prorsus tcr- Jesu Christi, Pater misericordiarum, el Deus totius
rena, animalis, diabolica ( Jac. 111 ). llxc est pru- consolationis, qui consolulur nos in omni tribuiatione
denlia verbi, sapicntia caruis, qux, cum suavitatcra nostra ( // Cor. i ). Sive ergo jcjuniis macercmur,
doccal carnis, cruccm Christi cvacuare contendil sive afliciamur vigiliis, sive laboribus alteramur;
ui qua profecto qiiautum ad carncm nihil est suave, r Benedicius Dems, qui eonsolatur not in omni tribmto-
nihil molle, nihil tenerum, nihil oranino delicatum. tione nostra. Etsi lapidibus obruamur, etsi vincu-
Sed non illa evacualur. Illa potius hanc delicalam lis aslringamur, elsi cxdamur vii-gis, elsi carceris
doctrinam evertit, quam ciavi sacris inditi membris lolererausangustias; Benedictus Deus, qui consolaiur
cipugnant; quam lancea illa dulcibus impressa nes tu omni tribulatione noslra. Fremat diabolus,
visceribus acumine saiulari debellat. Ego prorsus sxviat mundus, insectetur odiis, aggrediatur male-
conlra sentio, audacterque pronuntio, caxnis aflli- dicUs, diripiat suhstantiam, commaculet famam;
ctionem, si sana prxcedat intentio, ct fuerit servata Benedictus Deus, qui consolalur nos in omni tribula-
discrclio, quam tamen, non propria conjectura, sed lione nostra, ut possimus, inquit, et ipsi consolari
exemplis majorum caperc oportet, ne forte rcmis- eos, qui in omni pressura suut (ibid.). Et hie non hts
sio et dissolutio sub colorc se discrctionis oppallient; qui in divitiiset c'eliciis,sed his qui in om»i pressu-
sic, inquam, caruis affliclionero non spiriiui conlra- ra su:.t, suam consolationem proroitlil. Et nihil
riam, sed necessariam; sed nec divinam minuere quxslionis relinquens adjecil : Quoniam sicut abun-
consolationcm, scd poiius sentio pruvocare ; adco dant passiones Christi in nobis, ila et per Christum
ul L*c duo semper xquari in hac dunlaxat via abundat consolalio noslra(ibid.). Quid manifeslius?
existimem , exteriorcro scilicel tribulationera et in- d Hoc est phne, quod paulo ante dixirous, duo sci-
lci iorem consolationem. Quid enim ? Forle Dcus Ucct hxc coxquaii, exleriores passiones el inlerio-
buic diviliis ct deliciis affluenti sux consolationis rcs consolatiories. Denique Salomon, quibus divina
Uulccdinem impertii; quam a paupcrculo suo pro consolatio sit infuudenda, myslicis v.rbis declarat,
se quotidie moriente rigida censura suspendit? Ab- Date siceram tnarentibus,
dicens : et tinum his qui
sit hoc de ilLo dulcissimo, suavissimo, compatien- amaro animo sunt. Bibant et obliviscantur egeslatis
lissimo sentire vel credereSed si ego dico, polest ! suce,el doloris non recordenlur amplius Prov. xxxi).
(
forsilan dubitare autem Christus dicit, hxreti-
; si Aperte his verbis vinum illud, quod Ixtiiicat cor bo-
cum esl, n »n credere. Quid ergo, inquis? Tuxne miiiis (Psal. cm ), non non dicro in
otio dissolutis,
scntentix magis,quam proprix ci edam experientix? cachlnno et fabuUsexpendenlibus, sed his, qui ama-
Et quid, si aiius louge aliud se tcstalur experlum ? ro sunt animo, rcpromillit ; siceramque iUam, qtix
Ccrte illc, quo magis aflligitur, eo majorem divinx de pomis novis et veteribus, qux in sponsi dcUciis
dulcedinis gratiam experitur Piane coi vull mise- sponsa conservat, conlicitur; non epulantibus et
retur. potantibus, scd propler anguslias hujus viix inoe-
rcntibus, et cgestale et dolore laborantibus, pro •
6S7 COMPENDIUM SPECULI CllARITATIS. 658
mtniiat esse donandam. Bibanl, inquit, et oblivi- A conalu nonnibil laborare; quanlo fiulex penii-
cl
scantur egcslalis suae ; Iaboris videlicct magnitudi ciosa allius, in ipsis auimac recessrbus, radiccs
ncm, divina consolalione afferens minuendam.Cui inGxerit, tanlo in carum avulsione major diflicultas-,
scntcnliae apertissime concinit Psalmista Secundum : perinde in asceusione niinor facililas. Sod sicut pi-
multitudinem, inquiens, dolorum meorum in corde ger quis, ac desidiosus, ac agricultune imperitus,
meo, consolationes luee laHificavemnl ani.nam mcam agrum suum, parva licet ex partc tribulis, ac spi-
(Psal. xcin).Oconsolaiioquaeinfirmoss;inat,debilcs nis obsilum, tardius evacuat et emundat ; impigcr
roborai, alleval »'esperatos ! Ipsa esl consoiatio ge- autcm ac sollicilus, ac bujus disciplinse induslrius,
mcnlibus, pausatiolaboranlibus, tentalis prolectio, cliarosi omnem agri supcrliciem occupaverit, ve-
vialicum ilineranlibus. Quam quidem consolatio- prium dcnsitatcm cilius eradicat, ac de steriii et
nem illi sibi adimunt, qui siatim ad primos sudo- infjcundo pinguem reditit et uberem : sic uimirum
res resilienles, vel in pristinum torporem devol- abrenuntians quis mundo, si tardus, si suae purga-
ventes, quasdam consolationes in crebra
vel viles lionis minus fueril curiosus, quanquam in sceculo
confabulalione, vel amicorum visitatione, vel ceile minus exslilit inquinatus, lardius in conscicnliai
in proprise voluniatis liberlale conquirunt. Quas serenilatein, ac chaiitalis prolicict libertatem ; at
consolalionum sordes sanctus Propbela conle- si fervens spiritu, si diligens ac sQllicilus, si dis-
mnens : Henuit, iuquit, consolari anima mea (Psal. creiionis virtute fundatus, assiimptis spiritalium
lxxvi). Quid ergo? Sine omni consolatione rcli- exerciliorum iuslruinentis, vitiorum germina abagro
ctus es? Absit ! Memor fui Dei, et deleclatus sum cordis sui potenter evellai ; in auras conscientia1
(ibid.). Nemo ergo arduam illam viam, qua? ducit purioris cilius respiiabit, ac jugo cupiditatis excus-
ad vitam, exborreal. Nemo nmissionem, quam se- so, ac oncre deposilo passionum, invenict quia
mel abjecit, limida infelicitale repelat, scd sicul jugum Domini suave cst, el onus ejus lcve csi
ait nosler legislator ( S. Bened. in Reg. ), susiineus ( Matth. xi ).
non lassescat nec discedat, sciens, quia secundum
Djultiludiuem laborum, quos tolerat pro Christo, Cap. LVIII. Quanta sit in voluptatum contcmplu, vi-
ctoriaque jucunditas.
consolationesejus lxtiiicabunt animam illius. Verum
gustata dulcedine spirituali, non statim odio dissol- Sicque probabit expertus, non modo nullius labo-
varis ; mox enirn e lalcre spiritualis insurgel Ania- ris, imo sumnue csse jucunditatis, pudicitiae suavi
lec, non armis, scd oralionibus evinccndus. Quo- tate perfundi quanquam onerosum sit naluralia
;

ties eniro in tentaiionibtis animus plus nimio fati-

q incenliva, immundaque desideria, quae dc concti-
gatur, sollicila orationum devotione ad materna piscentia carnis emergunt freno temperanliae colii-
ubera Jesu properandum, ex quorum abundantia bere. Similiter non solum jucundum, sed insupcr
lac libi mirce consolationis eliciens, dicas cum gloriosum, cum gulie fuerit concupisccntia supe-
Apostolo : Benedictus Deus, qui consolatur nos in rata ; non se servum sui ventris, sed Domiuum iu-
omni tribulalione nostra ( IJ Cor. i ). El : Sicut abun- lueri, illa raira exsultatione tripudians : Ego autem
danl passiones Christi in nobis, ila et per Chrislum didici in quibus sum sufftciem esse. Scio humiliari,
abmidat consolatio uoslra (ibid.). scia et abundare; ubique el in omnibus insliiutv.*

Cip. LM. Quomodo charitas et cupiditas in profi- ium, el esurire, et satiari, et ubundare, et penurian
cienle operenlur. pati (Philipp. iv). Sed et amor carnis si fuerit per-
Hactenus haec forte non inulililer prxmisimus fecte sopitus, velcerte igne divini amorisabsorptus,
quae omnia si atlcnte, si diligenter, postremo si ntilluscrit in exterioribus labor; quia non poleiit

iiumiliter inspicianlur, erit, ni fallor, perfacile mens ejus aflliciione turbari, cujus non potest dile
intueri, convcrsum quemlibet ex nova charitalis clione dissolvi. Suavilas ergo jugi Dominici, ct le-
iufusione , alacri couatu, ac levissimis quibusdam vitas oneris ejus, in voliiplatum contemplu consis-
menlis suce molibus ad alliora sustolli ; sed cupidi- ^ t.t. Nemo ergo aeslimet majorem in vitiis, quam in.

lale deorsum premente, et omni, cui inhaeserit, na- virtutibus esse delectalioiicm.
lurali pondere ad ima semper urgenle, in ipso suo
 €39 li. AELREDl ADRATIS UIEYALL. OVV. l'ARS I. — ASCETICA. 660

BEATl AELREDI
ADBATIS RIEVALLIS

DE SPIRITUALI AMICITIA
LIBER.

Opnsculi Itujus compendium inier opera sancti Augustiui reperilur, tutno i\ , adjuncta Erasmi censura*
anctorem, quem ignpravit, affectasse Augustinum videri, incpte exislitmnits : qui alias iiepe de similibu*
alicnis libris, qui in opera Putruin irrepserunt, judicium facit. Qnid enim emolttmenti inde spcrassenl
uosler Aelredus, aliique viri doctiet piif Lucubraliones alienas sibi tribuere potcst quis, ad nomcn sibi con-
ciliandum : liasrelici quoque aliquando libros erroribus rcferlos Patribus affxnxerunt; al a catltolicis piis,
alque a fictione et mendacio ubhorrentibus hoc alienum fuit. Errore itaque eornm, qui Palrum opera edide-
runt, aecidit, ul atiena illis admiscerentur. Sane hoc Opusculum De amicitia, i« manuscriptis passim.no-
mcn Aelredi P,ievallis abbatis prccferl : imo dialogus est, cujus interlocutores snnt ipse Aelredus, ei Ivo cx
monucliis ejus unus. Digeslum esl uutem in tres libros, et quadrtiplo proiixius esi, quam apud Augustinum,
apud quein cum sit mutilum, non mirum, si minus gralum appareat. Quos autem carpit Erastnus flosculos
sermonis ita quod pro invicem, et similes, non adeo veniisiant opus, ul non obtinuerit, sicnt idem Eras-
htus fatetur, ut Augustini esse crederelur. Patres sa?pe elaquenliam suam spreveruul,ei Scripturo? plirases no-
sirce versionis libenter usurparunl, iicet minus clegaules.

PROLOGUS.

Cunt adhuc puer esscm iii scholis, ct sociorum A tia in praefato libello tegeram : et jam mhabar,
iiieorum nie gratia plurimum delectaret, inter mores quod non mibi more solito sapicbaut. Jam tunc
cMitia, quibus illa aelas periclilari solet, lola sc enim nihil, quod non dulcissimi Jesu fuisset mellfr
inens mea deJit affectui et devovit amori ; ita ut ni- mcllitum, nihil quod non sauclarum Scripturarum
i.il milii dulcius, niliil jucundius, nili.i utilius iuisset sale conditum, meum sibi ex toto rapicbat

quam amari et amare vidcrctur. Ilaque inler divcr- affectum. Et iterum atque iterum ea ipsa rcvolveus

>osamores ct amicitias flucluans, rapiebalur anhnus quxrebam, siforlcposscnt Scripturarum auctoriiate

Inic atquc illuc : et verae amicitiae legem ignorans, fuiciri. Cum autem in sancloittm liiteris de amici-

«jus sa^ similitudine falleiiatur. Tandem venit lia plura legissem, volcns spirilualiler amaie, ncc
ntihi in nianus liticr, quem dc atnicitia Tullius scri- \alcns, instilui de spirituali amicitia scribcrc, ot

psit, qui sialim mihi ct senlentiarum gravilale uti- rcgulas mihi castac sanctaeque dileclionis praescri-

lis, et eloqtientiae suavitale dulcis apparebat. Et li- bere. Opuscuium igilur in tribus distitiximus libcl-

<et ncc ad illud amicitix genusme viderem ido- lis : in primo, quid sit amicitia, et quis ejus fucrit

ncum, gratulabar tamen quamdam me amicitiae ortus vel causa commendantes; in secundo, ejus
lormulam reperisse, ajd quam amorum ineorum et ftuctum exeeltentiamque proponentcs; in lerlio,

affeclkuium valercm revocar.e discursus. Cum vero D quomodo el inter qnos possit usque in finem indi-
placuil bono domino mco corrigere dcviuni, elisum rupia scrvari, prout potuimus, cnodantes. In hujus
erigere, salubri contactu mundare leprosum ; reli- igitur lectionc si qui.s profecerit, Deo gralias agat,

cta spc sa-culi, ingressus sum monasterium; et sta- ct pro pcccatis nicis apud Chrisli miscricordiam
tim legendis sacris lilteris operam dedi, cum prius interccdat. Si quis aiilcm supcifluum aut inulile

nec ad ipsam earum superliciem oculus lippicns el pulat cssc, quod scripsimus, parcat infelicilali

carnalibus tcnebris assuetus suflicercl. Igilur cuin n>cae, quae fluxum cogitalionum mearum huju«
sacra Scriptura parum illud scien-
dulcesceret, el niediiationis mc compulit occupaiione lesiiiu

tise quod mihi mundus tradiderat, earum compara- gere

lione viicsceret ; occurrebant animo, quae de amici-
661 DE SPIRITUALI AMICITIA. — LIB. I. 004

LIBER PRJMUS.
De ortu.ajwicitioa

Aei.redus. Eccc cgo ol tu, el spero quod tcriius A De amiciiia legeris ; ubi copiosissime de ontnibus

iuier nos Christus sit. Non est modo, qui obstre- qiKT ad eam spectare videnlur jucundo slylo disse-

pat; non esl, qui inlercidat amica colloquia, gra- ruit, el quasdam, ut ita dicam, leges in ea ac pra>
laeque huicsollludiiri nullius vox vcl tunmltus irre- cepla des2ripsil . \Ivo. >Non usquequaque ipse mihi

pil. Age nunc, charissime, aperi pectus luum, ct ignolus est liber, iitpnle qui in eo aliquando pluri-

anrieis auribus quidquidplacel inslilla, nec ingrate mum delectabar; sed cx quo milri de sanctaruin
accipiamus locum, tempus et olium. Nam pau/o Scriplurarum fa vis aliquid ccepit emanare dulcedinis,
ante in lurba fratrum mc rcsidenle, cnni omnos elmcllifluum Chrisli nomen sibi meum vindicavit
undique circumslrepercut, et alius quaereret, alius atTcctum, quidquid s ne ccelestium lilterarum sale,

rispularel; et iste dc Scripturis, ille dc moribus, ac dulcissimi illius nominis condiiiieiilo, quamvis
alter de vitiis, de virtutibus allcr quaestiones inge- subtilitcr et cloquenier disputatum Iegoi ©, vel au-
rerent, tu solus taccbas : ct nunc caput crigens, diero, nec sapidum mihi polest esse, noc lucidum.
parabas aliquid proferre in medium : scd quasi vox Eapropter vel ea ipsa quaedicia sunt,si laraen sunt
in ipsis inlcrciperetur faucibus, ilerum demisso consona ralioni, vcl certc alia, qu.e disputatinnis
capite tacebas : nunc parvo intervallo secedens a istius poscit ulililas velim mihi Scriplurarmn au-
nobis, el itcrum rediens tristem vultum praeferebas, clorilale probari : ct quemadmodum ca ipsa,quani
qoihus omnibus milri dunlaxal dabatur intelligi, i nter nos opo tet esse, amicitia, el in Chtislo in-
te td proferendum tu« menlis conccptum, et hor- choelur, ct secundum Christum servetur, el ad
rere multitudinem, et opiare secretum. Ivo. Pro- Christiim flnis ejus et itliliias rcferalur, plcnius cdo-

fecto ita est, ct gratulor plurimum, intelligens ceri. Consiat cnim Tullium verae anricitke igno-
quod cura libi est de puero luo ; cujus tibi menlem, rasse viriniem, cuin ejus principium iinenique,
mentisque propositum non alius quam spiritus Chrislum videlicet, penitus ignoraverit. i

eharitatis aperuit. Et ulinam hoc nrilri tua conce- Aelredcs. Viclus sum, falcor, ut quasi me tpsum
dat dignatio, ulquotiescunque lilios tuos (23), qui bic nesciens, nec vires proprias metiens, de his non
sunt, visilaveris, vel semel mlhi licoat, caeleris rc- quidem te doceam, scd tecum potius couferam ;

motis tui habere copiam, et aesluspecloris niei sine cum lu ipse viam uirisque aperueris, lumenque
pcrlurbaiione proferre iliud splendidissimum, in ipsa iuquisitionis nostrae
Aelredcs. ^Faciam quidem, el libens. Delector janua accendcris, quo.l nos non sinat errare per
enim plurimum, quod le pronum ad haec vana et devia; sed certo tramilc ad cerlum finem proposiue
otiosa nonvideo;sed semper aliquid utile et pr;>- q quacslionis perducat. Quid eirim sublinrius dc ami-
fcctui tuo necessarium proloqui. Loquere ergo se- citia dici potest, quid verius, quid utilius, quam
curo, et cum amico omiies curas tuas cbgilaiiones- quoa in Chrislo inchoari, et secundum Chrislum
que commisce; ul vel discas aliqnid vel doceas, produci, et a Christo perfici debeat, prob.tur?Age
des et accipias, profuudas ct hauiias:Tv~o\Ego qui- nunc, ct quid primum de aniicilia videatur csse
dem paratus sum, non docere, non diire , se;! ac- qiiaerondum,edicilo. Ivo. Primum qukt sit amicitia,
cipere; haurire non profundere : sicut milri aelas arbilror dissercndum ; ne vidoamur in inani pin-
proescribit, imperilia cogit, hoilalur professio. Sed gere, si nesciamus quid sit illml, de quo deheat
ne in liis lempus ad alia necessarium insipicnter in- disputalionis nostrae series, lenorque proccdere.
sumani, volo, me aliquid de spiritu aji ami citia do- Aelredus. Nonne satis tibi est hinc, quod aif

ccas, videlicet qutd sit, quid pariet ulilitalis, quod Tullius. Araicit a cst rcrum huinaiiaiiini cl divi-
ejus principiiun, quis Ilnis ; utrum inlor omnesesse narum, cum benevoientia et charii-iie conscnsio?
possit, ct si non iuter omnes, intcr quos : quomodo Ivo. Si tihi sufficit ista dcfinitio, mihi judieosa-
eliam possit indirupta servari, et sine aliqua dis- lisfaclum.
sensionis molcslia sancto fmc concludi. \_Aelredus. Ergo quibuscunque fuerit de rel.us
AEUiwus^JIiror, cura nie haccaestimas essequcc- " humairis atquc divinis sententia eadem eaJcinque ,

renda, cum saTss superquc ab autiquissimis, cxcel- voluntas cum bcncvolcntia et cbaritate, ad amieitiaa
lentissimisque doctoribus de his omnibus conslol perfeclionem cos pcrvenissefatehimur.Ivo. Quidni?
csse tractalum : maxime cum pueritiam tuam in Verumlamen charitatis vel benevoleniiac nomuie,
hujusmodi studiis triveris, ctTullii Ciceronis librum quid clhnicus ille signilicare voluerit, non viJ.-o.

(23; \idelur Ivo fuisse monachus non Ricvallis, scd altcrius mor.asicrii Rievalli subditi.
CW b. AELREDI ADDATIS MEVAM. . orp. pars i. - ascetica. ca
Aelredu*. Forlc nomine charilatis mentis affe- A Ilieronymus, < Amicitia quae dcsincre potest, nun-
clura, bencvolenticc vero operis expressit efl'?cium. quam vera fuit. » Ivo. Cum tanta sil in amicilia
Nam ipsa in rcbus huroanis atque divinis, menti- vera perfectio, non est mirura quod tam rari fue-
bus uli iusquc chara , iil est suavis et preliosa rint hi, quos veros amicos antiquilas commen-
«lebel esse tonscnsio: benevola eiiam et jucunda, davit. Yix cnim, ul ait Tullius, tria vel quatuor
in rebus estei ioribus, operum exhibitio. Ivo. Fa- araicorum paria, in tot retro soeculis fama concele-
teor, placet inihi salis isla definilio, nisi ctcthnicis bral. Quod si nostris, id est Christianis tempori-
cl Judacis, iniquis iusuper Chrislianis eam conve- bus, tanla est raritas amicorum, frustra, ut mihi
nire putarem. Quod autera vera amicitia intcr eos, videtur, in hujus virtulis inquisitione desudo, quam
qui sine Christo sunt, csse non possit, mihi fateor me adepturum, ejus mirabili sublimitate tcrritus,
csse persuasuni. jam pene despero.
Aelredus. Satis nobis in conscquenlibus eluces- Aelredhs. Magnarum rerura, ut ail quiJam, ipse
cet, utrum dctiuitio minus aliquid habeal, vcl su- conatus magnus subuV
cst. Uiide virtuosae raenlis est,
perabundet in sliquo ; ut vel reprobeiur a nobis, mia semper et ardua meditari ; ut vcladipiscatnr opfa-
ve! quasi sufliciens, et exlra nihil recipiens aJmit- ta, vel lucidius intelligat, cl cngnoscat optanda, cuin
talur. Ex ipsa lamen definiiione, quamvis forte non parum credendussitprofecisse,qui virlutiscogni-
tibi minus videalur esse perfecta, intellig»re ulcun- tione didicit, quam a virtute. Quamvis de
longe sit
que pok-ris, quid sit ainicilia. lvo. Nou sim tibi nullius virtutis acquisitione desperandum sit Chris-
oneri, rogo te, si non ista suflkiaut, nisi ipsius tiano, cui quotidie ex Evangelio vox divina resul-
vocabuli rationem mihi enucleaveris. tat : Peiite et accipielis y etc. (Matth. vn.) Nec mirum

Aelrebcs. Gcram libi morem, si tamen parcas si inter clhnicos vcrae virlutis rari fuerunt see-
inscicntiae meae, nt me iton cogas doccre, quod tatores, qui virtulum largitorem Dominum ne-
nescio. Ab amore, ul mihi videtur, amicus dieituv, scicbant, de quo scriptum est : Dominus virlutum
ub amico amicilia. Est aulem amor quidam aniniae ipse eslRex alorix (Psal. xxm). In cujus profccto
rationalis affectus per qucm ipsa aliquid cum «lesi- iide,non dico tria vel qualuor, sed milie tibi pro-
dcrio quaerit el appelit ad fruenduin ;
per qucm et feram paria amicorum ; qui quod illi de Pilade et
fruilur eo cum quadaui interiori suavilale, ample- Oivstc pro magno miraculo dicunl vel fingunt, pa-
ttitur et conscrvat adeplum. Cujus affeelusel mo- rati eraot pro invicem roori. Nonnc, secundurv
lus In Speculo noslrn, quod salis cognitum habes, Tullianaro diflinitionem, verae amiciliae virlute pol-
quam lucide potuimus ac diligentcr, expressimus. „ Icbant, de quibus scriptum est Multitudinis cre- .

Forro amicus quasi amoris, veL ul quibusdam deniium eral cor unum et anima una : nec quisquam
placuit, ipsius animi custos diciturjquoniam ami- aliquid suum esse dicebat, sed erant illi omnia com-
rimi meuin amoris mutui, vel ipsius animi mci mnnia? (Act. v.) Quomodo non inter eos rerum.
oportel esse cuslodem, ut omnia ejus secreta fideli divinarura et bumanarum, cura charitate erbene-
silentio scrvci; quidquid in co vitiosum viderit, voleutia fuit summa consensio, quibus cor erat
pro viribui curetet toleret; cui et gaudenti con- unuro et ajiima una ? Quol marlyres pro fratribus
gaudcat, ct dolculi condoleat, ct oinnia sua csse animas posuerunl ! quol non pepeiccrunt cxpcn-
'
scntiat, quas amici sunt. Amicitia igitur ipsa vir- sis, non labotibus, non ipsius corporis cruciati
tus est, qua talis dileclionis ac dulcedinis fcedere bus Credo ! te multoties, non sine lacrymis, legissc

ipsi anirai copulanlur, el efiiciuntur unum de plu- puellam illam Antiochenam,pulcheriima cujusdam
libus. Unde ipsam amicitiam non inler forluita niililis fraude ereplam lupanaribus, ipsum posimo-
el eaduta, sed inler ipsas virtutcs, quae seternae dum socium habuisse inartyrii, quem custodem
sunt, etiam mundi liujus phllosophi collocarunt, pudicilise invenerat in lupauari. Multa tibi hujus
quibus Salomon in Proverbiis cmisenlire videtur rei proferrem cxempla, nisi et piolixitas prohibe-

0/i'ni, inquiens, tempore diligil, qui amicus esl I) ret, el silenlium nobis ipsa copia indixisset. An-
(Prov. xvn), manifesle deciarans amiciliam aeter- nunliavit enim Chrislus Jesus, el locutus est, et
ii4m esse, si vera est ; si autem esse desierit, ncc muiliplicati sunt super uumerum. Majorem, Ln-
\eram fuisse, cum viderelur existerc. Ivo. Quid est quit, hac dileclionem nemo liabei, quam ul animam
igitiir, quod inter amicissimos graves orlas inirai- suam ponat quis pro amicis suis (Joan. xv). Ivo. Er-

cilias legimus? gone inter amiciliam et cbarilatem nibil distaiq

Aelredds. De his suo loco uberius, si Dcus vo- arbitrabimur?

lucrt, dispulabimus ; hoc volo intcrim credas, nun- Aelredus. Iino plurimum; multoeiiim pluresgre-
quam fuisse amicurn, qui hedere poluit cum, qucm mio chariiatis, quain amicitiae ainplexibus reei-

in amicitia scmel recepil; sed nec eum verae aini- piendos, divina sanxit auctoritas. Non enim ami-
ciliae gustassc delicias, qui vel laesus desiil dili- cos solum, sed et inimicos sinu diiectionis exci-
gere, quem semel amavit. Omni eniin tempore di- pere, charitatis lcge compellimur. Amicos aulem
ligit, qui amicus esl; etsi arguatur, etsi laedatur, illos solos dicimus, quibus cor noslrum, et quid-
etsi tradatur flammis, etsi cruci afligatur, omni quid in illo est, commitlere non formidamus ; illis

tempore diligit qui amicus est ;

et, ut ait noster vicissiin nobis, eadem fidei lege et cecuritale coa
6G5 DE SPIRITCALI AMICITIA. — LIB I. 66G

sii ictis. lvo. Quam raulii sxculariter viventes, ct A semctipsa consumitur, vel eadem lcvitalc rcsolvitur,
sibi in quibuslihet viliis conseutientcs simili sibi qua contrahilur. At amicitia mundialis, qux rerora
ftedere copulanlur, et prx cunctis mundi deliciis vcl bonorum lemporalium cnpidinepartui ilur.seinper
gratum, et dulce ctiam talis amicilix vinculum e\- est plena fraudis atque fallacix; nihil in ea ccrtum,
periuntur! Non sil tibi molestum inter tot amici- nihil constans, nihil securum; quippe qux scmpcr
tias, illam quam spirilualcm ad differentiam alia- cum forluna niutatur, ct sequilurmarsupium. UnJe
rum rredimus nominandam, qux illis quodamroodo scriptum est : Est amicus secundum tempus, et non
uivolvitur et obscuratur, et illain quxrentibus ct perinanebit in die tribulationis (Eccii. vi). Tolle spem
desideranlibos occurrunt et obstrepunt, ab earum, quxslus, ct slalim desinet essc amieus. Quam ami-
ut ila dixerim, communione secernere ; ut illaruni ciliam quidam versus ita eleganlcr derisit :

eomparatione clarioiem eam nobis, ac proir.de op- Non esl personoe sed prosperiialis amieus,
tabiliorcm faciens, ad ojus nos acquisitionera vehe- Quem fortuna lenel dutcis, acerba fugat.
meniius exciles et acccndas. Attamen hujus amicilix viliosx prineipium quos-
Allreihjs. Falso sibi pr.xclarum amicilix nomen dam plerumquftadquamdam verxamicitix provchit
assumunt, inter quos est eonvenientia vitiorsm ;
porlioncm : eosscilicet, qui prinium spe lueri coni-

quoniara qui non amat, amicus non est , noii

H munis fcedus ineunles, dum sibi in iniquo maiumona
amat autem hominem, qui amat iniquilatem. Qui fidem servant, in rcbusdunlaxal humanis.ad ma\i-
enim diligit iniqaitatem non amat, sed odit ani- mumperveniuntgraliimqueconsensum.Aiiamcn ve:a
mam tuam (Psal. x);qui vero suam non diligit amicitianullomodo dieeiidaest,qux commodi tonipo-
animam, utiquc altcrius amare non poterit. 1'n.ie ralis cnusa suscipi tur ct servalur. Amicitia cuiui spiri-

colligilur eos amicitix falso nomine gloriari, fulli- lal s, quam vcram dicimus, nou utiliialis cujusque
q-ue ejus slmilitudine, non veritate fulciri. Vcrum- mundialis intuiiu , nou qualibct exlra nascente
tamen cum in hac lali amicitla, quam vci libido causa, sed ex proprix naturx dignitate, et humaui
commaculat, vol avarilia fcedat, vel inccstat hi- pectoris sensu desideratur, ila ut fructus ejus prx-
xuria , tania ac talis expcrialur dulccdo : libct miumque, non sit aliud quam ipsa. Uude Dominus
conjicere, quanlum habeat suavitaiis iila, qux in Evangelio : Posui vos, inquil, ut eatis, el fructum
quanto honeslior ost, tanto est securior ;
quanto ca- afferatis (Joan. xv), id est ul invicem diligatis. ln

slior.tanto jucundior ;quanto liberior, tanto felicior. ipsa namque vera aroicitia itur proficiendo, el fru-

Patiamur lam.u ui, propter quamdam, quxinaffe- c:us capitur pei feciionis illius dulcedinem sentiendo.
rtibus sentitur, similitudinem, etiam illx amicitix r Amicilia itaque spiritalis, inter bonos, vitx, morum,
.... . « .. . .... ». .. . •
qux verx non sint, amicitix nuncupentur, dum ta sludiorumque simililudine parturilur, qux est in

men ab illa qux spirilualis est, et ideo vera, certis rebus humanis atquc divinis, cum benevolenlia et
judiciis distingiianlur. Dicalur ilaque amicitia alia charitate consensio. Qux quidem diffinitio, ad ami-
carnulis, alia mundiulis, aiia spiriiualis. Et carna- oitiam exprimendam, salis mihi vidctur csse sufii-

temquidem creat vitiorum consensus; mundialem ciens; si tamcn more uostro charilas nuneupe-
spes quxslus accendit; spiritalem inter bonos vilx, tur, ut amicilia omue vilium excludatur, bcnevolen-
Biorum siudiorumque simililudo conghitinat. Ve- lia autem ipsc sensus araandi, qui cum quadam
ruro ainicilix carualis exordium ab siTectione pro- dulcedine movetur interius, exprimatur. Ubi talis

cedit, qux inslar merclricis divaricat pedes suos est amicitia, ibi profeclo est idem vclle el idem
omni iranseunii, sequens aures et oculos suos per nolle, tanto utique dulcius, quauto sincerius; tanlu
varia fornicanles; per quorura adilus usque ad suavius, quauto sactalius; ubi sic amantcs nihil

ipsam mentem pulcbrorum corporum, vel rerum possunl vclle quod dcdeccat, nihil quod expediat,
volupluosarum inferunlur imagines : quibus ad li- nollc. Hanc nempe amicitiam prudenlia dirigit.ju-

bilum frui, putat esse bealum ; sed sine socio frui, stitia regit, fortitudo custodit, lemperantia roodc-
ininus xslimat esse jucundum. Tunc motu, nutu, D ralur; dequibus suo loco dispuiabimus. Nunc au-

verbis, obsequiis, animus ab animo caplivatur, ct tcro si de eo, quod priraiim quxrendum pulasti, vi-
accenditur uuus ab altcro, et conflanlur io unuin : ut delicet quid sit amicitia satis dictura existimas, edi-
inilo foederc miserabili, quidquid sceleris, quidquid cito. lvo. Sufficiunl plane ea, qux dicta sunt, nec

sacrilegii est, altcr agatet patiatur pro allero; ni- aliquid inihi suggeriiur, quod ultra quxrain. Sed
bilque bac aroicilia dulcius arbitrantur, nihilju- aniequam ad alia transcamus, scire desidero, undc
dieant justius : idern velle, et idoin nollo, sibi cxi- primum amicilia intcr mortales orta est, natura an

stimantes amicitix legibus imperari. Uxc ilaque casu, an necessitale aliqua, vcl cerlc prxcepto, aut
amicitia nec deltberalioiie suscipitur, liec judicio logc huinano goneri imposiia in usum venerit, usus

probalur, nec regitur ralione ; scd secundum impc- vcro cam commcndabilem fcceril.

raplaiur; non modurn

luin affeclionis per diversa Allredls. Amicitix, ut mihi videtur, primum
nou honesta procurans, non commoda in-
servans, ipsa natura humanis mentibus impressil affectum,
commodave prospiciens sed ad omnia inconside- ; deinde experienlia auxil, poslremo legis auctorifas
rate, indiscrele, lcviter, immodcralcque progre- ordinavit. Deus enim summe polens et summe b<>

dipns. Idcirco vel quasi qnibusdara furiis .igilala. n nus, sibi ipsi sufticirns bonuiu cst; quoniaui bo-
667 B. AELREDl ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS L — ASCETICA. 6C8

mnu suum, gaudium suum, gloria sua, bcalitudo A invidiaque corrupil; conlentiones , aemulationes,

sua ipse ost, nec est aiiquid exlra ipsum quoegeat, odia, suspicioncs corruptis liominura moribus in-
non homo, non angelus, nou coelum, non lcrra, ncc velicns. Tunc boni quique inter charilalem et ami-

nliquid, qnod in ipsis cst. Cui omnis creatura pro- ciliam dislinxcrunl; animadvcrlcnlcs quod etiam
tlamat : Oeus meuses, quoniam bonorummeorum non inimicis alquc perversis sii impendenda dilectio;

ages (Psal.x\). Nec tantuin sibi sufficit ipse, sed ct cum in bonos et pessimos esse non possit volunla-
omiium rerum suffici:nla ipseest, dans aliis esse, lum vel consilioi um communio. Amicilia ita-
ulla

al.is ct scnlirc, al.is insuper c( sapere, ipse omuium quc, qux sicul charilas inlcromnes primum et ab
existenlium causa, omnium sentientiura viia.omnium oniiiibns servabatnr, inler paucos bonos naluraSi
intelligeniium sapientia. Ipse itaque surama natuta lcge rcscdit, qui videntes a rouliis sacia fidei ct so-
amnes naturas insliluit, omuia suis locis ordiuavii, cietatis jura violari, arctiori se dileclionis et ami-
omnia stiis temporibus discrete distribuit. Voluit cilix foedeie couslrinxeiunt ; inter mala, qux vide-
autem, nam et ita ratio ejus aierna prxscripsit, ut bantet senliebant, in mutux cbaritatis gralia quie-
oranes crealuras suas pax componeret, et uniret scenlcs. Vcrum bis, in quibus omnem virtutis sen-

sucielas; el ita oninia ab ipso, qui surame et pure sum obiittcravit impiclas, ralio, qux in eiscxstin

unus est, quoddam unitatis vestigiura sonirenlur. ^ 8U ' non potuit, ipsum amicitix etsocielatis affetitim

Ilinc est, q.iod nullum gcnus rerum solitarium re- reliquit; adco ut sine sociis ncc avaro diviliae,

ex muliis quadam societatc eonnexuit.

liquit, sed nec ambitioso gloria, nec vohiptas placcre poss:i
Nani ut ab insensibilibnsordiamur, qux bumus,vel luvurioso. Compacta sunt ilaquc etiain inter pesi

qnoJ fiumen unum unius generis giguil iapidem :

mos quacdain socictatis fieJera dctestanda ; qux
aut qux silva nnani niiius gcneris arborem pro- amicilix pulcberrimo nomihepalliala, lege el prx-
lei? Ita iiiter ipsa insensibilia quasi amor quidam ceptis a vera amicitia fuerant distingu<mda; ne cum
sotielatis elucel, cum nibii co; um solum sit, sed i^ta appeterctur, inilla propler quamdam ejus simi-
tum qnadam sui generis societalc et creclur, et Iiludinem incautc iucideretur. Sicamicitiam, quam
pe.sistal. Verum inter ipsa sensibilia quanta ami- nalura in iiiuit, quam roboravit usus , legis ancto-

citix speties ct socictalis amorisque fulgeat imago, rilas ordinavit. Manifeslum proinde est amiciliam
quis fatilcdixcrii? Certe cum in caeteiis omnibus naturalem esse, sicul viriutem, sicut sapienliam,
irraiionabilia dcp:eliendan»ur, in bac tamen parle el cislera, qux propter se, qunsi bona naluralia, et
ila bunianiim animum imiiantur, ul pene rationc appricnda sunt et servanda : quibus omnis, qui ea
agi xslimentur. Ita se stquuntur, ila colludunt bab;t, bene utitur, quibus nitllus prorsus abulilur.
sibi, ita motibus simul et vocibus stium exprimunl Ivo. Nonne, quaeso lc, sapienlia niulti abiiuntur;
et produnt affoclum, tam avide ti jucunde mutua qui ex ea hominibus placere cupiunt, vel in seipsis

societate fruuntur, ut uibil magis quam ea, qux pio collata sibi sapienlia superbiunt; vel certe bi,
amicitix sunt, curarc videantur. Sicetiam in angc- qui eam venalem babent, et quxslum cxislimant
lis divina sapientia providit, ul non unus vidclicet piciatem?
crearetur; sed plures ; inter quos grata societas, et Aelredijs. Ilinc libi salisfaciti nosler Augusli-
amor suavissimus eamdcm voluulatem, eumdcm ntis, cujus verba sunt Inec : < Qui sibi placet, sluito

erearet afletium ; nc cum aller superior, iuferior homini placti, quia profccto sluhus est, qui sibi
alter vidertiur, locus paleret iuvidix, si non ob- placet. » Qni vero slullus est, sapitns non est. Ei

slilissct charitas amicilix, elita solitudinem exclu- qui sapiens non esl, nou l.abendo ulique sapien-
derel inultiludo, jucundilalcm augeret in pluriLus tiam, sipicns non csl. Quomodo igitur sapicntia

cbaritatis commuuio. Postremo cum bominem con- male uliiur, qni sapientiam non habet? Sic et su-
didissei, ut bonum socielalis altius commcndarel t
peiba caslilas virtus non est; quia superbia ipsa,
Non est bonum, inquil, homini esse solum, faciamus quae vitiam esl, cam quae virlus puiabatur, sibi

ci adjutorium simile sibi (Gen. n). Nec certe de si- conformem jam non virtus, sed viiiui
facil; ideo

mili, vel saltem de cadem materia, hoc adjuiorium est. Ivo. Sed pace tua dico, non congrutim milii

divina virlus formavil, sed aii expressius charilatis videlur, quod amicitiac sapientiam adjunxisti, cum

et amicitix inceulivum, de ipsius subslantia ma- intcr illas nulla sil comparatio.

sculi feminam procrcavit. Pulchre autem dc latere Aei.rf.dus. Sxpe minora majoril.us, bona melio-

primi hominis secundus assumitur, ul natura do- ribus, inferiora forlioribus, elsi non coxquantur,
ceret omnes aequalcs, quasi collalerales, ncc cssct coiijunguntur tamen, maxime in virlutibus; quae
in rebus humanis superior vel inferior, qund est licet a segraduum divcrsitate discrepent, quadam
amicitiae proprium. Ila nalura raentibus humanis, sibi tamen similitudine vicinantur. Vicina euim e%t
ab ipso exordio amiciiix et charitatis impressit virginitali viduitas, viduilali conjugalis caslrtas;

afleclum, quem iulerior mox sensus amandi, quo- quamvis inler has virlutes magna sil differentia, in

dam guslu suavitatisadauxit. At posl Iapsum primi co tamcn, qnod viiiules sunl , nonnulla est tonve*
bominis, cum rcfrigcsccutecharitate cupiditas sub- nienlia. Neque cnim >deo pudicitia conjugalis virtus

inlrasset, fecisselque bono communi privata prae- nun csl, quia praccellit coittincntia vidualis; quibus
poni, amicitix cbaiiialisque splcndorcm avarilia liccl santia pracfeialur virginitas, carum laraeo
64*0 DE SPiRITUALI AUICITIA. — LIB. II 670

gratiam non oblitciat. Qttamvis si ea, quiede ami- a J OMicsde charitale eommcmorat : D,us amtcitia
citia dicla sunl, diligcnter adverlas, invenies eam est?

sapientiae sie vicinam vel infcriam, ut pene di- Aeliudps. Inusilalum quidem boc, ucc e\ Scri-
xcrim, amicitiam nihil aiiud esse quam sa- pturis liabct auctoritatem quod lamcn sequitur :
,

pientiam. Ivo. Obslupcsco, fatcor, nec facile id de cliaritate, amicilia* profcclo dare non dubiio ,
inilii persttadcri posse, exislimo. quoniam : Qui manel in amicilia, in Deo manel, cl
Aelredcs. Exciditne lihi dixisse Scripturam :
Veusin eo (/ Joan. iv). Quod, cum de ipsius fructu
Omui lcmpore dtligil, qui amicusesl? (Prov.wn.) ve! uiilitaie coeperimus dispntarc, manifcstius pcr-
Ait etbm, sicut meministi noster Hieroiiymus , :
vidcbimus. Nunc, si quid sit amicitia, pio simpli-

i Amiciiia qu.r dcsincre potest, nunquam vera ciiatc ingcuioli noslri satis diximus, eaetera, quae

fuit. > Amicitiam etiam nec subsisterc quidem sine cuucleanda proposuisli, alio tempori leservinuis.

charilate, salis stipcrqtic monstralum est. Cum igi- Ivo. Licet aviditati meae nimis ista sit molesta dila-

tur in ainicitia cl aeternitas vigcat, et veritas lu- tio, ad boc tamen non solum lcrapus ccenae, cui de-

ccat, el cliaritas dulcescat, utrum nomen sapienliae esse non pirmiuilur; sed etiam mullorum, quibus
tribus liisdebeas abrogare, tu vidcris. Ivo» quiJ debitor lu es, exspectatio salis oncrosa compellit.
est hoc? dicanme de amicitia quod amicus Jcsu

LIBER SECUNDUS.
De fiuctu amicitiae et excettentia ejus.

V^Axlrehls. Jam nunc, fialcr, accede quiJnam D vidcatur obiisse. Ibi euim scmpcr mecum cst, ili
:

causxfuerit, quod paulo anle, cum c&rnalibus illis> mihi religiosus ejus vultus elucet, ibi inihi dulccs
carnalia compararem, sokis sedebas, mcdicum se- ejus arrident oculi, ibi ejus jucunda miiti vcrba

motus a nobis el nunc oculos buc illucquc vei le-

; sic sapiunt, ul vel cum
ego videar eo ad roeliora

bas, nunc frontcm confiicabas manu, nunc caplllos transisse; vel ipse mecum adhuc in inferioribus

digitis conlreclabas, nunc iram ipsa facie praeferens, conversari. Scis autem, quia plures praeterierunt
niiquid tibi practer votum accessisse, crebra vultus anni, ex quo schcdula ipsa, cui de spirituali ami-
mutatione querebaris, edicilo. Galteris. Profecto cilia ejus interrogationes, measque responsiones
iia est. Quis enim palicnler suslineat tola die, nc- impresseiam, nobis ehpsa esl. Galtercs. Non me
scio quos exsecutores Pharaonistui habere copiam; latcnl ista ; sed, ut verum falear, hinciola avidi-

nos autem, qtiitiusspccialiier debilor es, nec rarum las et impatier.tia lola descendit ;
quod schedulam
lccum babere possc colloquium?
Aei.redls. Et illis quoque gerendus mos, quo-
esl
ipsam anle hoc liiduum rcperlaro,
tam, a quibusdam accepirjOsiende eam,
et tibi tradi-
quaeso,
y
rum optamus benclicia, vel
vel malcficia formida-
puero tuo- non enim requiescil spiritus meus, do- :

rous. Quibusvel nunc landem exclusis, tanto mibi nec conspeclis omnibus, et quid illi disputaiioui
gratior esl soliludo, quanlo molcstior inquieludo ^ desit, adverlens; ea quae mihi vel mens propria,
pnrcessit. Nam opiimum cibi condimentum fames vel inspiratio occulta suggesserit esse quxrenda,

est; nee mcl aliavc spretes vinum sic sapidum red- ad tuae palernilalis examen proferam, aut repro-
dit iit sitis vchemens aquam. Quocirca crit tibi bandi», aul admiltenda, aut cxprmenda.

forie baec noslra collatio quasi cibus vel poius qui- Aelredus. Gcram tibi morcm ; sed solus volo

dam spiritualis, eo jucundior, quo aestus praccess t legas quod scriptum est, nec efferaiur in publicum :

ardenlior. quod anxio pectore paulo

Age jam, el ne forte aliqua resecauda, addenda uonnulla, pltt-

ante pnrabasevohcic, inmcdium proferre non dif- riroa vero corrigenda aesthnaverim. Galtf.rls. Ecce
feras. Galterus. Faciam quidern, nain si vclim de adsum, habens aures ad lita verba suspensas;
hora causari, quam i&ii uobis reliquerc brevissi- lanto certe avidius, quanio id quod dc a;i.Lilia
mam, videbor ntihi cam facere breviorem. Dic nunc, legi, dulcius sapuit. Quoniam igilur, quid sit ami-

rogo ic, utrum elapsum animo 6it, an adliuc me- cilia, legi magnifice dispulatum; quid culloribus

moria tcncas; quiJ inter te quondam, et tuum suis pariat utililatis, veliro mihi insinues. Cnm
lvoncm dc amicitia spirituali couvenerit; quas libi enim rcs tantasit, ttt ccrtisrationibusvisus es com-
ipse proposueril quaestiones : quantum in earum n probasse; lunc piimuni vehementius appctitur,
enucleationc proeesseris, quid dc his quoque stylo cuni tinis ejus fructusque cognoscitur.
tradideris. Aelredus. Non id pro lanlae rei dignitate a me
Aelredus. Equidcm charissimi mei recordatio, cxplicari posse pryesumo; cum in rebus iiumaiii»
imo conlinuus amplexus ct affeclus, ita mibi sem- nihil sanclius appetatur, nihil quxralur uiilius, ni-

per rccens est, ui licct humanis cxemptus condi- hil dilficilius inveniatur, nihil experialtir dulcius,

tioni salis doderit, in meo tamcn aniiuo uunquam nihil fi ucltiosius. tencalui. Habct enim hucluin
 671 B. AELREDI ABBATIS IUEVALL. OPr. PARS. I. — ASCETICA. 67«
vitx praescntis ct fulurae; ipsa enim omnes virtu- A enodari desidero ; quod scilicct amicilia optimus ad
les sua ostendii suavitate, vilia sua virtute confo- perfeclionem gradus exislit. Et opportune salis hic
dit : ndversa tcmperat, componil prospera : ita ut nunc noster Gralianus intravit, qucm ipsius aniici-
sine amico iittcr moi tales nihil, fere possit esse ju- tiae alumnum jure dixerim : cujus totum sludium
cundum : et homo besfic comparelur, non habens esl amari et amare; ne forle amicitue nimiuni
qui secum collaetelur in rebus secundis, in tristr- avbtus, cjusque sirailitudine deceptus, falsam pro
bus contristetur; cui evaporet, si quid molestura vei a, fictam pro solida, pro spirilali carnalem recipiat.
mcns conceperit ; cui communicet, si quid praeler Ghatunus. Ago gralias humanilati tuae, frater, quod
solitum sublime vel luminosum accesscrit. Vce non vocato, sed se iinpudentius ingerenti, nunc tan-
toli, quia, cum ceciderit, uon habel sublevaniem se ! dera ad spiritale convivium coucedis accessum. ^iam
(Eccle. iv») Solus omnino est, qui sinc amico es». si mesciao,nonludo aluranum amicitiae appellandum
Atquae felicitas,quae securitas, quoe jucundilas est, putasti, debueram in sermonis principio accersiri,
baberc cum quo acquc audeas loqui, ut tibi ; cui nec aviditatem meam posila verecundia prodidisscm.
confilcri non (imeas, si quid deliqueris; cui non At tu, Pater,perge quo < ceperas, et causa mei aliquid
erubcscas rcvelare, in spiiitualibu* si quid profe- mensis apponc ; ul, si non satiari ul islc (qui ne-
ce:is; cui omnia secrcta comraittas, et
cordis lui scio quot ferculis devoralis, nunc mequasi adre-
comraendes consilia' Quid igitur jucundius, quani Hquias suas faslidiosus ascivit), saitcra modicum
Ua unire animuin alterius, et unum eflicorc de duo- valcam refocillari.
bus, ut nulla jaclanlia tiracatur, nulla formidctur Aelbedus. Non verearis, fdi, quoniara tanta re-
suspicio, nec correptus alter ab altero doleat, nec adhuc de
stanl amicitiae bono dicenda, quae si qui-
laudanlem alter allerum adulationis noiel vel ar- libet sapiens proscqueretur, nos nihil ditisse- pula-
guat ? Amicus, ait Sapiens, medicamentum est vitte Yerum quoraodo ad
res. Dci diiectionem et co-
•V (Eccli. vi). Praeclare quidem id. Non enim validior gnitioncm, gradus quidam sit amicilia, paucis ad-
vil efficacior est vulneribus noslris in omnibus verle. In amiciiia quippe nihil inhonestura est,
temporalihus medicina, quam habere qui omni in- wiliil ftcluin, nibil simulatum, et quidquid est, id
commodo occurrat compatiens, omni commodo oc- ^ sanctum et volunlarium, el vcrum est. Et hoc ip-
currat congratulans; ul, junctis suis humeris, oncra sum quoque proprium
cbarilalis est. lu hoc vero
sua invicem tolerent, nisi quod unusquisque pro- amicilia speciali pracrogativa praelucet, quod iuter
priam levius quam amici portel injuriam. Amici- eos, qui sibi amicitue glutino copulanlur, omnia
tia ergo secundas rcs facit splendidiorcs, aJver- jucunda, omnia secura, omnia dulcia, omnia suavia
q
sas parliens communicansque reddil leviores. Op- sequuntur. Ex cbaritatis igitur perfectione plcros<-
timum ergo vilae medicamenlura amicus. Nam cl quediligimus, qui nobis oneri sunt et dolori;qui-
phiiosophis etiara placuit. Non aqua, non sole, non bus licct honesle, non ficlc, non simulale, sed
igne pluribus locis ulimur, quam amico. In omui vere voluntarieque consulimus, ad secreta tamen
actu, in oaaai studio, in cei tis, in dubiis, in quo- cos araiciliae nostre non admittimus. Quocirca in
Ubet evenlu, in fortuna qualibet, in secreto, in amicilia conjunguntur Iionestas et suavitas, veri-
publico, inomui consullatione, domi forisque ubi •
tas et jocundilas, dulccdo et volunlas, aflectus et
qne amicilia grala, amicus neccssarius, utiiis gra- aclus. Quae orania a Chrislo inchoanlur, per Chri-
lia rcperilur. Quocirca amici, ait Tullius, et ab- stura promoveniur, in Chrislo perticiuntur. Non
scntes adsunt sibi, et egentes abundant, et imbe- igilur videtur nimium gravis vel innaluralis as-
cilles valent : et quod difficilius est dictu, mortui census, de Christo amorem quo ami-
inspirantc,
vivunt. Igitur amicilia cst diviiibus pro gloria, ex- cum diligimus, ad Cbristum, semelipsum amicum
sulibus pro patria, pauperihus pro censu, acgrotis nobis pnebenlem, qucm diiigamus; ul suaviiao
pro raedicina, morluis pro vita.sanisprogralia, im- suavitati, dulcedo dulcedini, aftectiis succedat affc-
bccillibus pro virtute, robustis pro praemio. Tan- D clui. Itaque amicus, in spiiiiu Cbristi adliaerens
tus enim amicos honor, memoria, laus, desiderium- amico, efficilur cum eo cor unura et anima una,
que prosequitur, ut et eorum vila laudabilis, et ct sic per amoris gradus ad Christi conscendens
mors preiiosa judicetur :et quod his omnibus ei- a iii iciti a m ,un us cu m eo spiritus eflkitur in osculo uno.
cclsius, quidam gradus cst amicitia vicinus per- Ad quod oscuiuni anima quapdam sancla suspirans,
feclioni, quac in Dei dileclione el cognitione con- Osculetur me, inquit, osculo oris sui (Cant. i).

^sistit; uyhomo ex amico l.ominis De! elficialur Consideremus istius osculi caroaiis proprieiatem,
araicus, sccundum jllud Salvaioris in Evangelio : at de carnalibus ad spiriialia, de humanis ad di-
Jam non dicam vos sercus, sed emicos meos (Joan. vina transcamus. Duobus alimentis vita hominis
xv). Galterls. Ita, faieor, tua me movit oraiio, ita susicntatur, cibo et aere. Et sine cibo quidein ali-
tn arateiliae desidcrium lolum animi mei succen- quandiu potest subsistere, al sine aere ue una qui-
dil appelitum, ut nec vivere me crediderim, quan- dem hora. Itaqoe ut vivamus, ore haurimus aercm,
diu hujus tanti boni, tam mulliplici fructu carucro. ct remittimus. Et ipsum qaidcm quod emitiitar
Sed hoc quod ulliraura posuisti, quod me lotum vul recipitur, spiritos nomen obtinuit. Quocirc»
rapuit, ci pene abripuit a tcnenis, plcnius mibi in osculu duo sibi spirilus obviant, H miscentox
673 DE SPIUITUALl AMICTIA. — LIB. II. 674

sibi, el uiuunlur : cx quibus qusedam menlis sua- A Longe aliud in priori dialogo mcmini mc didicisse,

vitas nsscens, osculanlium monet et pcrslringit ubi ipsa diffmitio amicitiae posila el exposita, me-
afleetum. Est igilur osculum corporale, oscuhim rilo ad ejus fructum altius inspiciendum me ve-

spiriiale, osculum intellectuale. Osculum corporale bemcntins De qua stiflicientcr inslru-

animavit.

impressione flt labiorttm ; osculum spiritalc con- cti, ccrtam nobis melam, qualcnus debeat amici-

junctione animorum; osculiim intellecluale per tia progrctSi, cum divcrsorttni diversa senlcntia

Dci spiritum, infusionc graliarum. Osculum pro- sil, pclimus praefigi. Sunt namque quidam, qui
inde corporale non nisi certis el honcslis causis aui commune
coulra fidem, contra bonestalem, contra

oflercndum est, aut recipicndiim : vcrbi graiia in bonum vel privalum, favendum pulant amico. Qui-
signum reconciliationis, quando fiunt amici, qui dam solam fidem dctrabendam judicant,cxlera non
prius fuerant inimici adiuvicem. ln signum pacis, cavenda. Alii pro amico contemnen tam pecuniam,
sicut eommunicaturi in Ecclcsia, interiorem pa- cxpuendos honorcs, majorum iniinicitias subcttn-

cem cxleriori osculo dcmonstrant. In signum dile- das, cxsilium eliam ceusent non fugiendum ; sc

clionis, sicut intcr sponsum et sponsam ficri pcr- ipsum, in quibus non obsit pairi e, ncc contra fas
miuiliir;• vel sicut ab amicis, -post diuturnam ab- alium laedat, ctiam in inhoncslis ci turpibus expo-
»>

sentiam, et porrigilur ct suscipitur. In signum nendum. Sunl ct qui hanc inclain 111 amicitiacou-
calholicae unitatis, sicul fil cum hospes suscipitur. stiiuunt, ut unusquisque, sicut erga seipsum, sic

Sed sicut plcriquc aqua, igni, ferro, cibo et acre, ei efliciattir erga araicum. Quidam amico in omni
quae naliiralilcr bona sunt, in snne crudclilalis vel beneficio vel obsequio viccm rependere, salis dare
voluptatis satellilium abutuntur; ila pcrversi et araicitiae credunl, Mihi sane nulli horura esse cre-
turpcs, etiam hoc bono, qqod adea significanda deudum, hac nostra collatione satispcrsuasumest;
quae diximus, lex naturalis instiluit, sua quodam- unde aliquam ccrtam raihi in araicitia metam a te
modo flagitia condire nituntur : ipsum osculum opto constitui, maxime propler hunc Gralianum,ue
turpitudine tanla foedantcs, ot sic osculari nil sit forte sccundum nomcn suum, ila velitesse gratiosus,
aliud quam adulterari. Quod quam sit detcstan- ut iucaute fiat vitiosus. Gratianus. Haud ingrale
dum, quam abominandum, quam fugiendum, banc tuam pro mc accipio soliicitudinem nisi ta- :

quam aversandum, quilibet honestus inteiligit. men sitis audiendi prsepediret, forte jam nunc
1'orro osculttm spiritale propric amicorum est, tibi redderem talionem. Sed quid potius ad tuas
qui sub una amicitije legc tencntur : non enim fit inquisitioncs rcsoondere velit, pariter audia-
oris attactu, sed mentis affeclu : non conjunctione q ratts.

labiorum, sed commistione spirituum, castificante Aclredcs. Certam in amicilia metara Christus
cronia Dei spirilu, et ex sui participatione coele- ipse preflxit : Majorem, inquiens, hae diiectionem
stem immittenle saporem. Hoc osculum dixerim nemo habet, quam ut animam suam ponat quis pro
Christi, quodtamen porrigit non ore proprio
ipse amicis suis (Joan. xv). Ecce quousquc tendi debct
«cd alleno; illum sacratissimum amanlibus inspi- amor intcr amicos, ut scilicel velint pro invicein

rans affectum, ut illis videatur qtiasi unara ani- mori. Salisne vobis islud ?

mam in diversis esse corporibus ; dicantque cum Gratianus. Cum mnjor esse non possit amici-
Propbeta : Ecce quam bonum el quam jucundum, lia- tia, cur non satis sit? Galterus. Quid si pessimi
bitare fratres in unum (Psat. cxxxui. Huic ergo quique veJ elhnici, in consensu facinorum et fla-

oscuio assuefacta mcns, et a Christo totara hanc giliorum sic se diligaut, ut vclint pro inviccrn mori,
dulcedinem adesse non ambigens, quasi secum re- eosne ad summam amicilue conscendisse faiehi-
putans et dicens : si ipsemet acccssissct ; ad il- mur?
lud intellectuale suspirat, ct cum maximo deside- Aelredis. Absit, ctim inler pcssimos amiciiia
rio clamans : Osculelur me, dicil, osculo oris sui csse non possit! Gratiam>s. Describenobis, quarso,
(Caur. lj; ut jam lerrenis affectibus miiigatis, et ^ interquos veloriri potest, vel servari
omnibus, qua? de mundo sunt, cogilationibus de- Aelredus. Breviter dico : inter bonos oriri potes',

sideriisque sopilis, in solius Chrisli delcctetur os- inler meliorcs prortcerc, consuramari autera iuicr
culo, ct quiescat amplexu, exsultans el dicens : perfectos. Quandiu eniin quemquara cx sludio malum
Lccva tjus sub capile meo, et dexlera illius amplexa- delectat, quandiu ei voluptas gralior est purilate ,

bttur me (Cant. n). Gratianus. Amicitia baec, tcracrilas moderalione , adulatio correptione, quo-
ut video, non est popularis, nec qualem eam so- modo ad amicitiam vel aspirare cum ras est, cum
muiare consuevimus. Nescioquid hie Galterus bac- ortus ejus ex viuulis opinione procedil? Difficilc

tenus senserit; ego aliud nibil amicitiam esse igitur, imo impossibiic tibi est, vel initia ejus de-
credidi, quam inter duos tantam voluntalum ideu- gustare, si fontcm, de quo oriri potest, nescieris.
titatcm, ut nihil vclit unus, quod alternolit; se«l Foedus est cnim aiuor, nec amicitiae nomine di>-

tanta sit inter utrosque in bonis malisque c<»nsen- gnus, quo turpe aliquid exigitur ab amico ;
quod
bio. ut non spiritus, non census, non honor, nec necesse est eum faccre, qui uecdum viliis aut sopi-
quidquam, quod alterius sil, alteti dencgelur, ad lis aut Uepressis, ad qu&libct illicita vel illicitur,

trucndttm pro voto, ct abutendum. Galterus. vcl impellitur. Cude illorum detestanda scnlenlia
e7s B. AELREDl ABBVTIS RIEVALL OPP. PARS I. — ASCETICA. 676

cst, qni, contra fidem ct Iioneslatem, pro amico A ptus; cujus amor vili prclio comparatur, lcvissima
seslimant faciendum. Nulla enira cxcusatio pcccati rocedit offensa. GALTEiirs. Felle pulabam carere co-
est, si amici causa pcccaveris. Protoplastus Adara lumbos;verumiarnen lixc islorumsententia.quae sic
saiuhrius pnesumplionis arguissei uxorem, quam, displicct Uratiano, qualiter refeili possit, edicito.
gerendo ei morcm , vetitum usurpassel (Gcn. m). Aelredcs. Pulchre de his Tuilius : Solcm , in-
Mullo etiara melius servi regis Saul iidem domino quit, c mundo tollere videnlur, qui amicitiam e
senaverunt, conlra ejus imperium ninituin san- vita tollunt, qua nibil a Deo melius habemus, nil
giiini. sublraheiiles, quam Doeg Idumseus, qui re- jucuudius. Qualis sapienlia amiciliam detcslari
giae crudelilatis minisler, Domini sacerdolcs sacri- ut solliciludinem caveas, curis careas, cxuaris ti-

legis raanibus inlerfecit (/ Reg. xxn). Jonadab quo- morel quasi virtus uila sine solliciludinc vel acqui-
queamicus Ammon (II Rcg. xui) laudabilius aini- ri possil, vel scrvari. Itane in te, sine tua magna
ci probibuisset inceslum , quara quo potiietur solliciludine , aut prudentia contra errores, aut
oplalo, consilium prxbuisset. Sed nec amicos Ab- tempcrantia conlra libidines , aut juslitia contra
salon amicitix virtus excusat (11 Rcg. xvi), qui malitiam, aut forliludo contra ignaviam pugnat?
perducllioni pr.xbentts assensiim, contra patriain Quis, rogo, hominum, maxime adolcscentium sine
arraa luleiunt. Et ut ad bxc nostra lempora ve- B dolore maiimo vcl limore, lueri pudiciliam , vel
niamus, multo ccrte felicius Otto Romanx cardi- lascivientem valet refrcnare affectum? Stultus Pau-
nalis Ecclesice, ab amicissimo suo recessit Guidone, lus, qui noluit sinc aliorum cura ct solliciludine
quara Joanncs suo adhxsit in lali schismate Ocla- vivere ; sed inluitu charitatis, quam virtutem maxi-
viano. Cernilis igitur, nisi inler bonos amiciiianj raam credidit , intirmahalur cum intirmis, ureba-
slarc non posse. Grati ani;s. Quid igilur nobis cum tur cum scandalizatis. Sed et trislitia illi magna
amici.ia, qui boni non sumus? erat, et continuus dolorcordi ejus, pro fralribus
Aelaeous. Ego bonum non ita ad vivum reseco, suis secundum carneni. Deserenda igitur illi cha-
ul quidam , qui nerainem votunl esse bonum nisi ,
ritas erat, ne sub tol limoribus ac doloribus, nunc
eum cui ad peifeciionem nibil desit. Nos hominem quosgenuerat, ilerum parluriens (Gal, tv); rtunc fo-
bonuiu dicimus, qui secundura raodura nostrae mor- vens ut i.utrix (11 Thets. t), nuuc ut magister corri-
taliiatis sobrie, el juste, et pic vivcns in hoc sce- pieos (CoU i) ; nunc limens, nc sensus illorum 4
culo (Tit. 11 ), uihil a quolibet inhoneslum pelere, fidecorrumpcrentur (// Cor. 11); muic cum nmlto
nec rogatus veiit praestarc. lnter lales profcclo dolore mullisque lacrymis ad poauitcniiam provo-
araiciiiam oriri , a talibus peiGci possc, non anibi- r cans (II Cor. 11) ; nunc eos, qui non egerunt pce-
gimus. Nain qui vel lidem, vel palriae periculum nitcnliam, lugens. Videiis quomodovirliitesnitiinlur
\cl altoiius contra jus et fas kesionem cxcipienlcs, auferrc c muiido^quicoiiiitemillaiumsoUieituiUnem
seinelipsos amicorum cxponunt libidini,eos no:i e medio tollerc non formidant. StulteChusai Arachi-
tam slultos dixerim , quara insanos : qui parccutes les amiciliam, quae erat ei cum David (IIReg. xvi),
aliis, sibiraet non ajsUmant esse parcenduin; ct tanta li.ie servavit, ut solliciiudincm securitati pi rc-
aliorum pi ovidenles bonestali , suam infeliciter pro- ferret; malletqtuj amici parliciparc doloribus, quam
dunl. Galtercs. Fere in illorum cado sentenliara , parrjcidae gaudiis honoribusque dissolvi ? Ego eos
qui amiciliam dicunt esse cavcndara rem
, videli- nou lam homincs, quam bestias dixcrim, qui sic
cet plcnara sollicitudinis, atque curarum, nec ti-
dicunt essevivendum, ut nuili consolalioni sint, nulti
moi is vacuam , multis eliam obuoxiam doloribus. etiam oncri vei dolori, qui nibil delectationis ex
Nam cum unicuique satis superque sit, sui curam alterius bouo concipiant , nihil ainaritudinis sua
gerere, incauluni dicuul , se sic aliis obligarc, ut aliis perversitule inferant, ainarc inillum, amari a
necesse sit cum mullis implicari curis, et aflligi nullo curantes. Absit euim , corum qucmquam
ut
niolestiis. Nihil prseterea dilliciiius ajslimanl, quam amare concesserini , qui atniciliam qmcstum pu-
amicitiam usquc.ad dieni extremum permanere, vila? rj taut ! lunc se solis labiis profitenles aniicos, cum
lurpeqae nirais sit, posl iniiam ainiciiiain, rem iu spcs alicujus commodi temporaiis arriserit , vel
comrariura verli. Unde lulius judicant, sic quem- cura amicum cujuslibet turpitudinis ministrum fa
quam amare, ut possit odirc cum velit , sic amici- cere tenlaveiint. Galtebus. Cum igitur certuin sit
tiaj laxaudas habenas, quas vel astringat, cum \e- multos araicitix sirailitudioe falli, expoue, quxso,
lit, vel remiliat. Gratumjs. Fruslra igitur tu in cujusmodi amicitias cavere, quas appetere, colcre
loquendo, nos in audiendo laboraviraus, si lam et servare debearous.
faciie ab amicitix tcnuerimus appetitu; cujus no- Aelredos. Cum dictum sit eam nisi inter bonos
bis fiuctum tam sancium, tara ulilem, lam accep- non posse suhsistere, facile libi esl percipere nullam
lum Deo, perfectioni lam vicinum, lam mulii- amiciliam qux bonos dedeceat recipiendam. Gha-
plicitcr commendasti. Sit iili ista scnlentia , cui tianus. Sed nos fortasse in hac discretione qnid
placet sic ainare hodie, ul cras oJeiit ; sic amicus deceat, vcl uon deceat, caligamus.
omnibus essc, ui nuili ail lidus; hodie laudans, cras Aei.redus. Geram vobis morem, et quae nobis
vilopeians; bodie bkuidien», cras mordeus; bo- occurrerint f;igiendae, breviter adnotabo. Est arai-
dic pa.atus ad oscula, cias aJ opprobria piom- cilia pucrilis, quam vagus et lascivicns creat affc-
677 DE SWIUTUALI AMICITIA. — LIB. II. 67S
ctus, divaricans pedes suos omni transeunti : sinc A novimus conlulisse; cum islitis indus:ria viia sit
ratione, siitc pondcre. sine mensura, sine alicujus allerius conscrvala; illins benelicio, bujns non sit
eommodi vcl incoramodi eonsidcialione. H;ec ad poslei itas delela. Cum igitur in bonis semper pra>

tempus vchemenlcr ailicit , et stringit , Ilandius ceilnt amiciiia, sequainr utililas; profeelo non tam
*llicit. Setl affectus sine ratione molus beslialis esl, ulililas parta per amicum , quain amici amor ipse
ad qunrquc illicita pronus, imo inicr lieila et illitita deleciat. Utrum igilurdefruclu amicilise salis dixe-

discernere non valens. Licet autem amicitiam pie- rimus, ulrum etiam certas personas, inter qucs
rumquc affeclus praevenial, nunquam ianien se- oriri et servari possit, et perlici, lucidc dixerimus;
quentlus, nisi euiu et ratio dueat, ct honeslas tera- utrum pnelcrea asscotatiouvs, qua? falso amtcltiae
peret, et regat jusliiia. Igilur hsec amicilia, quam nomine pallianlur, manifeste prodidcrimus uiruoi ;

diximus pueiilem, eo quod in pueris magis regnet quoi|iie cerlas melas, quousque lendi debeat am r

affectus, ut inlida , et instabilis, el impuris misla iniei aniicos, ostenderiintis ; vos judicalc. Cratijv-
sempcr amoribus, ab his quos spiritualis aiuiciti* nls. Hoc ullumim non salis recordor enodatum.
dulcedo deleciat, omnimodis cavcatur ;
quam non AELREDcs.^Recolitis, ut credo, eorum me rcfcllisse

tam amicitiam , quam metas amiciliae in flagitioium ct

amiciliae dicimus esse ve- senleiitiain, qut
J facinonim consensu cons:i'tuuiit iHorum quoqut%
ueuum, cum in ea amoris nunquam modus possil ;

scrvari legilimus, qui est ab anirao ad animum; sed qui usquc ad exsilium progrediendum putant.ct
bonestam ejus venam , ex carnis concupiscentia sine alterius kesione, qwamlibcl tnrpitudinem. Ni-
lumus quidam cmergens, obnubilet et corrumpat hilominus et illomm , qui sectindum spei ataj utili-
cl neglecto spiritu, ad carnis desideria trahat. Ea- tatis modum, quanlilalem amiciliae metiunlur. Nam
proplcr pnmordia amicitiie spii ilualis, primum in- duas carum, quas proposuit Gallcrus, nec menlio-
(entionis habeant puritatem, rationis magisterium, ne dignas exislimavi. Quid cnim ineptius csse po-
temperanliae frenum ; e( sic suavissimus accedens lest, quam amiciliam hacteuus cxtendi , ut in ofTi-
affeclus ila profeclo senlieliir dulcis, ut esse nun- ciis vel obsequiis vicem rcpendat amico : cunt
quam desinat ordinatus. Est et amicitia, quam pes- omuia illis debeanl esse communia ,
qoibus uimi-
simorum similitudo morum conciliat ; de qua di- rum esse dcbet et cor unum, et anima una? Quant
ccre supersedeo, ctim ncc amicilia? nominc digna , lurpe et iilud, ut non aiiter afliciatur 'quis erga
ut superius diximus, Iiabeatur. Est prxlcrea ami- amicum, quam erga se ipsum ! cum itiiusquisqiie
citia, quam consideratio alicujus utilitatis accendit, dc se bQmilia , sublimia sentire debcat t!c amico.
quam mtttti ob hanc causam ct appetcndam, et co- q His igitur falsis amicilvae finibus explosis, fiiiem
lendam, et conservandam existimant. Quou si ad- atnicilix ex. verbis Domini proferenduin putavimus;
millimus, quam multos omni amore dignissimos qtii mortem ipsam pro amicis sanxit i:on csse fu-
cicludemus qui cum niliil habeant,
: niliil possi- giendam. 'Yerum ne foi le, si quilibet lurpes sic af-

deant, profecto nihil commodi temporalis ab cis fecti vellent proinvicera mori, ad amiciliae suramam
vel adipisci poterit quis, vel sperare. Si vero inler crederentur evccli , diximus inter quas personas
co;i;tnoda duxcris consilium in dubiis, consolatio- osiri possit, ct perfici amicilia ; deinde illos, qui ob
nera in adversis, et caetera hujusmodi : hasc utiqttc mullas sollicitudines el curas, quas gcncral , ca-
ab amico exspectanda sunt, sed sequi debenl ista vendam eam existimant, incptiae credidimus ar-
araiciliam, non prasccdere. Nccduin enim quid sit gtictidos. Poslremo , quae amicitiae bonis omuibus
amicitia didicit, qui aliam ejus vultesse mercedem, stuii cavend;v, quam Lreviter poluimus enodavimus.
quam qux lunc plane merces eril colen-
ipsara ; Palet proinde ex his ouinibus ceiia, et vera spiri-
tibus eara cum tota translata in Deum in ejus
, , tualis amiciliae mcta; nihil scilicel iiegaiidum ami-
contemplalioiie scpelit quos univit. Nam cum mul- co, nihil pro araico non sustinendum, quod minus
las el magnas ulilitates pariat amit itia fida bono- sit quam ipsa pretiosa corporis vila , quam po-
rum, non illam tamcn ab istis, sed ab illa istas D nendam pro ainico diviua sanxit auctoritas. Quo-
pi ocedere non ambigimus. Neque enim a beneficiis, circa cum vila aniin;c corporis sit mullo prsestan-
quibus Rerzellai Galaadiies David (// Reg. xx) par- tior, hoc omnino ncgandiim censemus amico, quod
ricidam filium fugientem et suscepit , et fovit , et mortent inferat animae, qtiod nihil aliud est quam
muneravit amicum , intcr tantos viros parlam cre- peccatum, quod Deum separat al> anima, auimam
dimtis amicitiam , setl ab ipsa pntius tantam gia- a vita. Verum in his, quae vel cxhibcnda suni ami-
tiam processissc non dubitamu». Nam quod rcx viri co, vcl pro amico toleranda, quis servaudus sit

illius prius cgucrit, nerao qui cogitet. Verum quod modus , qux caulio adhibenda , non est tcmpo-
ipse viri magnarum opum, uihil pru his mcrcedis ris hujus evoivcre. Gratiamjs. Non parum mibi
a roge speraverit, hinc advertere perspicuum est, Galterum nostrum fateor conlulisse, cujus inter-
quod omnes delicias divitiasque civitatis pronius rogatione provocatus , summain omniiim quae ,

offerenti, nihil suscipere acquievit, suis volenscsse dispulata sunt, brevi comprehcndcns ep lo^o, qua-
contentus. Sic et foedus illud veuerabile, quod iuter si pioc octilis in ipsa memoria depinxisti. Agc jain
David et Jonathan non spcs fulurae ulililatis, scd prccor, ct in ipsis ofiiciis amicorum quifi scrvantlui
virtutis conlemplatio consecravit , multum uli isque sit modus, v«l qu.-ecaiilio atlhibct)da,nobis cxpone.
679 B. AELREDI ABCATIS RlEVALL. OPP. PARS I. - ASCETICA. G80

Aerledtjs. El hxc, et alia quxdam dc amicitia a rcoedo , cras prufecto cnni se tempus obtulcrit,

restant dicenda;sed bora jam prxteriit, et ad aliud redilurus. Videat aulem Graiianus, ut prxsto sit

negotium isti ,
qui modo venerunl, sua, ut cernilis, manc, nc ipse nos incurix, aut nos eum tarditatis

importunitate compellunt. Galterus. Invilus cerle arguamus*

LI13ER TERTIUS.
Quotuodo. et intcr quos possU amicitia indirupta servari.

Aelredds. Unde, et qoo? Grativnus. Non lehitet B det amicus, rcfcrcnda sunt : diligcnlerque inspi-
advcntus mci causa. ciendum, ut quidquid astruilur, fundamento conve-
Aelredvs. Nom adest Gallerus? Gratianus. Vi- nial, et quidquid illud cxcedcre deprehcnditiir, ad

deat ipse, ccrte larditalis non polcst arguere nos ejus formam revocandum, et secundum ejus quali-

hodie. tatcm omnimodis corrigendum , non dubites. Ncc

Aelredus. Vis, ea qnx proposita sunt prosequa- omnes tamen, quos diligimus, in amicitiam sunt
mur? Gratianus. Habco ei fidem : nam et prxscn- recipiendi, quia ncc omnes ad hoc repei iuntur ido-

tiam ejus milii rcor necessariam, cui et sensus est nci. Nam cum amicus lui/consors sit animi , cujus
acutior ad inleHigcndum, ct lingua erudilior ad spiritui tuum conjungas et applices, el ita misceas,
inlcrrogandum , ci memoria lcnacior ad reiiuen- ul unum fieri vclis c duobus, cui te lanquam tibi al-

dum. teri ccnimiltas, cui niliii occultes, a qitouiliil timeas

Aelredus. Audisli, Galtere? Amicilior tibi est primum certecligenduscsi.quiad haec aptus puletur
Gratianus, quam putabas. Galterus. Qnomo.lo deinde probandus,et sicdemum admiltendus. Stabilis
mihi amicus non esset, qui nullius non est ? Sed enim debet essc amicilia , et quamdam aetcrnitatia
quia ulrique adsumus, promissi tui non iramemo- speciem procferre, semper perscvcrans in affcctu.
res, otio huic non siratis ingrati. Et ideo non puerili modo, amicos mutare vaga
Aelredcs. Fons et origo amicilix amor cst : nam quadam debemus scntcnlia. Quoniam cnim ncmo
amor sine amicitia C3se polest , amicitia sine amorc delestabilior, quam qui amicitiam Iseserit , nihiiquc

nunquam. Amor vero ex natura aut ex officio ,

magis animum torqueat quam vel deseri ab amico
vel ratione sola, vel ex solo affeclu , nonnunquara vel impugnari cum suinmo studio eligendus est,
;

cx utroque simui procedit. Ex natura , sicut maler et cum maxima cautcla probandus admissus au- :

diligit filium. Ex ofiicio, quando ex ralione dali ct

' tem sic tolerandus, sic tractandus, sic scquendus,
accepti, quidam speciali affectu conjunguntur; ex ul quandiu a pracmisso fundamento irrevocabiliter

sola raiione, sicut inimicos, non ex spontanca mcn- non rcccsscrit, ille ila tuus, cl tu illius sis, tam in
lis inclinatione, sed ex prxcepli necessilatc diligi- corporalibus quam in spiritualibus ; ut nulla sit

mus. Ex solo affectu, quando aliquis ob ca sola ,

animorum , affectionum , voluntatum , scntentia-
qux corporis sunt, verbi gratia, pulchriludincm rumve divisio. Gernitis ergo qualuor gradus, quibus
fortiludinem, facundiam, sibi quorumdam inclinat ad amiciliae perfectionem conscenditur quorum :

aficctum. Ex ratione simul et affcctu, quando primus cst eleclio , secundus probatio , tertius ad-
is,

qucm ob viriutis meritum ratio suadet amandum, D missio , quartus rei um divinarum et humanamm
morum suavilalc, et vitx laudandae dulcedine in cum quadam charitate et benevolenlia summa con-
allcrius infiuit animum : et sic ratio jungilur af- sensio. Galtercs. Recordor te in prima illa tua

featui, utamor ex ratione castus sil, dulcis ex af- dispulalione, quam cum tuo habuisti Ivone, diflini-

fcclu.Quis horum vobis amicilix videtur coramo- tionem hanc satis probassc ; sed quia de multis
datior? Galterus. Hic ullimits sane , quem et vir- amicitiarum generibus disputasli , ulrum omnes
tutiscomtemplatio format.et morum suavitas or- comprehcndat, scire desidero.

nat. Sed utrum omnes, quos sic diligimus, ad illtid Aelredus. Cum vcra amicilia nisi inter bonos
amicilix admiitendi sint dulce secrelum, scire de- esse non possil, qui nihil conlra fidem vel bonos
sidero. morcs , velle possinl, aut faccrc : piofecto nou
Aelredus. Primo ponendum est solidum quoddam quamlibet, sed ipsam quae vera est, amiciiiam dii-
ipsius spirilalis amoris fundamentura , in quo ejus finit o ista compleclitur. Gratianus. Quare non ct

sunt collocanda principia ; ut sic recta quis linea illa, qua? antc heslcrnam collationcm me plurimum
ad ejus altiora conscendcns, nc fundamenlum nc- delectabat, xque probanda cst idem scilicet vclle,
gligat vel exccdat, maximam cautelam adhibeat. et idem nolle.
Fundamcnlum illud Dei amor esl, ad quem omnia, Aelrediis. Cerle inter eos, quorum faerint emcn-
qu;e vel amor suggcrit vtl affectus ; omnia, quae dati mores, vita composita, ordinati affectus nec
;

vel occidtc aliquis spiritus, vel palam quilil>et sua- istam arbilror repudiandam. Galtercs. Videat
6RI DK SPIMTUALI AMICITIA. — LIB. III. 682
Ciatianus, ul (atn in se ipso quani in eo, qutm di- A vidcbalur cxccssissc, ct ubi pax ejus pcs iclitaliatur,
ligit, ista praecedanl et sic idcm vclit et nolil cum
; voluntatcm cjus meac pracferrcm. G.vlterus. Scd
ipso nilii! sibi volens ooneedit niliil ipse praestare
;
cum prior ille jam in fata concesserit aller tibi, ,

rogaius, quod injustum vcl inlioncstum, vcl indc- licol nos non viderimus satisfecerit : illa nobisquin-
cous sil. Scd de qu;;lttor liis quac prucmisisli ,
quid que, quibus amicilia sic laedilur ul dissolvatur, vc-

scniicndum sit, a lc exspeciamus doccri. lim nobis cnuclecs, ut cos, qui nullo modo ctigcivl

Aelredus. Priinum igitur dc ipsa clcclione Ira- sunt in amicos, cavere possimus.
ctcmus. Sunt vitia quaedam, quibus si quis fucrit Aelredis. Auditc, non me, sed Scripluram lo-
involutus, iioii diu amiciliac leges vel jura servabit. qucnlcm Qui conviciatur amico dissotvil amici
:

Hujusmodi ad amicitiam uon facile eligendi sunl tiam, Ad amicum , etiamsi produxeril gladium, von

sed si alias eorum vila moresque placuerint, agen- despcres : est enitn regressns ad amicum. Si aperuc-
dum cum cis summopere cst, ut sanati ad amit-i- rit cs triste , non limcas (Eccli. xxn). Vide quid di-
tiam babcantur idonei : vidclicct iracundi, instabi- cal. Si fortc ira pricvcnltisamicus cduxeril gladium
les, suspiciosi, vcrbosi. Diflicile verbum protulerit triste ; si quasi non amans
quippe est, eum, vei si

quem saepe iracundiae furor cxagitat, non aliquando ad lempus libi sesc subtraxcrit , si tuo suum ali-
insurgere in amicum ; sicut in Ecclesiastico scri- H quando practuleril consilium, si a le in aliqua sen-
bitar. EsV amicus, qui odium, et rixam, et convicia tentia vel disputalione dissenserit , non his amici-

denudabit (Eccli. xvi). Unde ait Scripttira: Noti esse tiam sestimcs dissolvendam Est enim, ait, concordia .

emicus homini iracundo , neque ambules cum viro ad amicum, exccpto convicio, et improperio, el su-
furioso ; ne sumas scandalum aninuv tuw (Prvv. perbia, et mystcrii revclationc , ct plaga dolosa. In

xxn). El Salomon Ira inquit , in sinu slulti re-

:
l;is omnibus eflugiet amicus. Diligentius pioindc

quiescit (Eccle. vii). At cum stullo diu scrvare ami -

baec quiuque consideremus, nc nos cis amicitiac
citiam, quis non tredit impossibiie? Galterus. At vincnlis conslringamus, quos ad liaec vilia vcl ira-

nos tc vidimus, si non fallimur, cum iracundissimo rundiae furor, vel alia quaelibet passio compctierc
bomine summa religione colere amicitiam : qucm consucvit. Convicium quippe laedil famam, cbarita-
usque ad vilae ejus finem nunquam a le Uesum lcm exstinguit. Tanla est enim homitium malitia ,
quanquam ipse te s.vpe laesisset, audivimiu. ut quidqttid ira instigante ab amico jaculatum fuc-
Aelredus. Sunl quiJam ex nalurali conspersionc rit inamicum, quasi secretorum sitonim protalum
iracundi ,
qui tamen bane comprimerc ct tem-
ila conscio , si non credaltir , verum csse clametur .

pcrarc sollicili sunl passionem, ul in quinque qui- mutii cnim sicut propriis laudibus, ita in alioium
bus, tcsle Scriptura , amicitia dissolvitur atque viiiiperai"u»iii!ius deleclanlur. Quid scelestius im-
corrumpilur, nunquam prosiliant quamvis non- ;
propcrio, quod cliam falsa objeclionc innoccnlis
nunquam amicutn inconsiderato sermonc vci actu facicm miscrando ruborc perfundit? At superbia
vel zclo minus discrclo oflendant. Tales si forte in quid minus ferendum ? quae solum id quo fractx
amicitiam rcccperimus, patienter tolerandi sunt amiciliac subveniendum fuerat, humiiitatis ct con-
cl cum nobis conslel de aflectu cerliltido, si quis remcdium, reddens hominom au-
fessionis excludit
fuerit vel scrmonis vcl actiouis exccssus, amico id dacem ad injuriam, lumidum aJ corrcptioncm ? Sc-
indulgenduni est ; vel certe sine aliquo dolore ju- crctorum revelalio , qua nihil cst turpius niliil ,

cunde insuper, in quo exccsserit , commoncndum. cxsccrabilius, nihil amoris, nihil suavilalis rctin-
Gratianus IIIc tuus, quem pran omnibus nobis, ut qucns intcr amicos, sed omnia replens amaritudino
multis vbletur, tibi probas amicum, aliquid , quod indignationis, et odii atquc doloris felle cuccla con
tibi displiccre nullatenus potuit ignorare, antc pau- spergcns. Ilinc scriptum cst. Qui dcnudat arcana
cos dies, ut nos pulabamus, ira praeventus et dixit amici perdit fidem (Eccli. Itxiv). Et paulo post.
et fecil; cui lamcn imminutum Denudare amici mysleria desperalio csi animai infe-
nihil prioris gratiae ,

nec crcdimus, nec vidcmus. Und.; non parum ob- ^ Hcis (ibid.) Quid enim inf. licius illo, qni perlit fi>
stupuimus, quod cum lu, ubi nos muluo toquimur, dcm ct despcratione lauguescit ? Ultimum iilnd , ,

nihil velis vel modicum praetcrire, quod vclit ipsc ; quo dissohitur amicitia plaga dolosa esl, quac non ,

ipse modicum quid, tui causa, non poluei it suslinc- est aliud quam occulta detractto. Plaga certc doto-
re. Galterls. Audacior mc multo cst iste. Nam sa ; plaga serpentis est et aspidis morlifera : Si
et ego ista novi, scd luum erga eum animum non rnordeat serpens in sitentio, ait Satomcn, niliil eo
ignorans, nihil libi de his loqui pracsumpsi. minus habci, qui occuile detrahit (Ecclc. x). Quem-
Aelredus. Homo ccrte ille mihi cbarissimus cst, cunque igilur in his vitiis assiduum invcncris , ca-
Bemcl a me rcceptus in amicitiam, a me nunquam po- vcndus libi est ille ; nec, donec sanotur, ad amici-
teril non amari. Unde si forlc in hac parte fortior tiam eligendus. Abjurcmus convicia , quorum ultor
illo fui, et ubi utriusque voluntas non concurrebat cst Deus. Seroci, fugientem a facie Absalon san-
iu unum, meam mihi facilius fuit , quam illi suam tum David conviciis impctcns ( 111 Rcg. ll), inlcr
frangere voluntatem ; ubi nulla intervcnicbat in- hxrcditaria vcrba, quac palcr filio moricus dcle-
bonostas, ncc fidcs Ixdebatur, ncc minucbatiir vir- gavit, auctoritale Spiritus sancti dccerniiitr oc i-

tus, ccdcndum amico fuit , ut cl tolcrarcm in quo dcndus. Impropcrium nihitominus caveanius. In-
P*Tnoi. CXCV. 22
f M b. a: I RFDl ABBATJS RIEVALE. OPP. PARS I. — ASCETICA. 681

gravitate cohibeanl, snspiciones dileclionis coi tem-

felix Nabal Cannelus, David seivitiiicm ct fugam A
occidi plat'one propellant. Quos inaxime in amicitiam
iinproperans, aOomino percuti meruit , cl
forle contigerit, in aliquo nos quasi cxercilaliores assumendos dixerim qui vilia
(/ Reg. xxv). Quod si ,

virtute vincentes, fanto securius possidentur, quan-

legem amiciiiae praeleri.e vite.nus superbiam et ,

to fortius. etiam tentaulibus vitiis resist re consue-

amici gratiam liuinilitalis benelicio repeiamus.
runt.Ghatunds. Ne quaeso , irascai is, si loquar.
Rex David amiciliam, quam Naas regi tiliorum
Ille , de quo paulo
tuus anle fecimus mentionem,
Ammon exhibueral (// Reg. x), cum lilio ejus Ha-
quem a te receplum in amicitiam non dubitamus
non misericorditer oblulissel ille superbus et
in- ,
:

contemptui ob utrum tibi iracundus videalnr, scire desidero.

gratus amico, conlumeliam adjecit ;

quam populum ejus Aelredus. Est quidem ; al in amiciti.i minimc.

quam causam lam ipsum ,

ignis absumpsit. Gratianus. Quid est, rogo le, in amicitia non esse
et urbes, gladius simul cl
iracunduin.
Supjr omnia antem; amicorum revelare secreta
quo, fides amitiitur, rt Aelrf.dus. Inler nos cot.tr.nclam amiciliam non
sacnlegiura arbitreniur,
dubilalis. Gra tiants. Piorsus.
aoiuue caplivaUc desperalio importatur. Ilinc est
Aelredis. Quando inter nos iras, rixas, disscn-
quod impiissirous Adiitophcl (// lieg. xvn), par-
H siones, ;cmi.laiiones vel conicniio..es orias audi
ricidae coiisentiens, n.m ei patris coi.silium prodi-
dederat non stis ? Gratiahus. Niii.quam sed l.oc non illius, sed
d.sset, cernens suuni.quod contra illwd
;

tuae palienlije iiuputaniiis

niancipatum effectui, digi.um proditore Jinem la- ,

Aelredus. Fallimini. Nullomodocnim iram, quam

quco suspensus promeruit. Posliemo deirahere
amiv.0 venenum amieiiiae reptiieintis, quod Mariae non relrenal affectus, cujiisq.iain palientia refrcna -

f.ontem lepra perfudit (Sum. xn), et ejectam extra bif , cum patici.lia niagis iracundum excitet in furo-

populi coramunione privavit. rem, in l.oc aliquid sibi vel niodicum solatium proe-
castra sex diebus ,

stari cupiens, si in jurgiisse aliquis parem exhi-

Nec solum nimium iracundi, sed etiam inslabiles,
illi

sunt. Cum beal. Ille sane de quo nunc nobis sermo est, ita
ct suspiciosi in hac electione cavcndi
cnii» amieitiic magnus fructus sit securitas, qna le mihi amiciliae jura conservat, ut commolum aliquan-
do, eliam jam prorumpentem verba solo nulu co-
el coramillis amieo quomodo in ejus amore
in
credis :

aliqua potest esse securilas, qui omni circumferlur

hibeam, et ea quae displicent nunquam produca'. in

otuui arquiescit conril.o ? Cujus affeclus publicum ; seJ ad evaporandum sua? mentis conce-
venlo ,

comparalus diversas et conlrarias lota plum, semper cxspectet secrelum. Quod si non ei
molli luto ,

amicitia, sed natura prascriberet, nec ila virmo

die,pro arbitrio imp.imentis, suscipit et formal c
sum, nec ita laude dignum judicarera. Si vero, ut
imagines. Quid praeterea magis compclit amicitiae,
assolet, nb ejus aliquando meus sensus dissential
quam pax quaedam ad invicem ct iraiiquillUas cor-
Nunquam ita allerutro nobis deferimus, ut aliquando illc
iiis, cujus semper expers est suspiciosus ?

Suspiciesum quippc scmper cn- meam suae, pliTumque ego suam meae praeferam vo-
enim requiescit.
stimulos lunlatem. Gaeterus. Satis dalura est Gratiano. Scd
riositas coraitatur ,
quae conlinuos ci

perturbaiiouis ei malerias mihi volim ennclees, si forie quis incaulius in eo-

acuens, inquietudinis et
tubininislrat. Si enini viderit amicam secretius lo- rum incidcrit aaiicilias, quos cavendos paulo ante
dixisli, vcl si qui eorum quos cligendos dixisli, aut
quonlcin cuin aliquo prodilionem pulabil. Si se be-
in ea ipsavitia,aul in alia fortc deleriora corrucrini,
i.cvolmu alt ri pucbue.il, vcl jucunduni, illcse mi-
odium qualiscisservanda sit lides, qualisexhibendagratia.
i.us diligi pioclamabit. Si eura corripueril ,

iiilernrelabilui. Si iauilandiimcredidcrit, irrisum sc

Aelredus. Hcc, si fieri potest, in ipsa electionc,

Sed ncc verbosum arbilror eligen- vel eliam prolialione cavenda sunt , nc videl.cct ni-
caluuiuiabiiui .

dum quia vir iinguosus non jusiiiicabilur. Videt, n.is cilo diligamus, raaximc indignos. Digni auleni
,

inquit sapiens, hominem promplulum ud toquendum, sunt amicilia, quibus in ipsis causaest, cur diligan-
his, qui probaii dignique puia.Uur,
mugit illo tpam habei tiuUut (Prov. xxu). Is igilur D tur. Attamen iu
iibieligendusestinamicum,quemnoniracundi;efuror erumpunt saepe tum in ipsos amicos, tuni .11
vitia,

inquietet, non instabilius dividai, i.on conterat su- alienos, quoium lamen ad amii os redundat iufamia.
spicio, non verbositas a debita gravitate dissohat. Talibus amicis omnis diligcnlia adhibenda est, ut

1'rjbcipue utile esl, ul eum eligas, qui luis conveniat Quod si impossibile fuerit, non ainiciliam
sanenlur.

itioribus, tuae consonet qualitati. Inter dispircs rumpcndam, vel dissolveudam arbilror, sed ut qui-
\~~
<(uippe mores, ut bealus ait Ambrosius, amicitia dam elcganter ait, polius paulatim dissuenlam ; T*
cs*e uon polesl et ideo convenire debet sibi ulri-
: nisi fortc quae 'ani intolerabilis injuria exarseril, ut

usque gralia. Galteris. I3bi ergo talis iuveniciur, neque rcclum, ucque honestum sit, ul non statiin
qui nec iracundus sit, i.ec instabilis , nec suspicio- alieualio vd disjunctio fiat. Si enim aliqud raolitur

sus i Nain verbosus quisquisest, latere nou potest. amicus, aut in patrem, aui in palriam, quod subiia
Aelredu». Licet non facilc qneat reperiri , qui et fcstinata egcat rorrcciione ; non amicitta hedctur,
nou h.s passionibus inovealur; inidti cerle 6unt, si perduellis et inimicus prodatur. Sunt alia viiia,

n*.i bi6 oinnibus superiores inveuiunlur : qui ira- pro qnilius amiciliam non rumpendam, ul diximus,
tuiiiiiaui paueniia coinprimaut , leriiaiem servata scJ pauhUim dissol\«-udau. judicamus; ita umen
 UoO DE SPIRIIIAL! AMltlTlA. — UB. 111. 5M
ut non usqtie aJ inimicilias, cx quibus jur^ia, uia- ^ esse quod fuil; diligens eum, a quo noa diligitur ;

ledicla, coiilumeliuequc gignuntur, mimpant. Turpe honot.wis eum, a quo sperniiur, benedicens eum, a
-
i nini niniis est, cum eo hujusmodi gcrerc helium, quo maledicitur ; bencfaciens ei, qui sibi quoti per-
cuoi quo familiariler vixcris. Nam efsihis omuibus niciosum est, macbinatur. Galterus. Quomouo crgo
•• eo, quem »n amicitiam leceperas, impclaris, amicitia soivitur, si excluso lalia suut < xhibenda al>

quibusdam quippe nioris est, ut cum ipsi sic vise- eo f a quo ^olvitur ?

rint, utjam non mereantur amari , si forle cis a!i- Aelrkdus, Ad amiciliam quatuor pertincre spc- *
quid evenerit advcrsi, culpain rclorqueant in ami- ciaiiter videntur : soltcet dilectio etaftee.tio, secu- ^
cum; laesam dicanl amicitiam, ct omnc consilium, ritas et jucunditas. Ad dilectionem spectat, wuu
quod amicus dederil, suspectum liabcant et pro- : beuevolentia hetielii iorum exhibilio. id aflecli»neiu,

diti, cum corum in palam culpa processrrii, non interior quaedam procedi ns dclectalio. Ad securi-
liabenles ultra quid faciant, in amicum odia et ma- tatem, sine liiuorc et suspicionc oiuiiiuni consiiio-
* ledicla congeminent, detrahentes et secvctoium rcvelatio. Ail jucundilatcm, do
in angulis, in tc- vum
nebris susurrantcs, se mendaciter omnibus quaeconiingunt, sive Uela sinl, sive tristia
cxallanles, et ;

alios simililer accusautes. Si igitur bis ommbus, de omnibus quae cogitantur, sive nociva sint, sive
post dimissam ainicitiam, impetatis, quandiu tole- B utilia de omnibus quae docenlur vci discuntur, ;

rabilia fuerint, ferenda sunt el hic bonos vetcri :quaedam dulcis ct amica coilatio. Videsnc, iu qui-
amicitiae iribuendus, ut ia culpa sit, qni faciat, non bus ab his qui mereiitur, solvcuda est amicitia ?
is qui patiatur injuriam. Amicitia quippc xlerna cst, Subirabitur certe illa intcrior delectaiio, quam cx
unde : Onmt tempore diliyit qui amicus est (Prov. amici peclore jugiter bauriebat ;
pcrit securitas,

xvu). Si tc laeserit illc, qucm diligis, tu tamcn dili- qua sua illi arcaua revelabat ; seponilur jucundilas,
ge. Si lalis fuerit, ut illi amicitia subtrahatur, nun- quam amcca coiifabulatio pariebat. Fam.l.aritas
quam lamcn subtralialur dilcctio. Consulc quanlum proinde itla, in qua laliaconluienlur, ei neganda esi,
potes saluli ejus, prospice iamae, uec uuquain aiui- 11011 subtrabenda dilectio : et boc cum quadatn mo-
citUe cjus prodas secrela, quainvis tua ipse prodi- deralioneet rcvcrentia, ulsi non nimius fueril hor-
deril. Galterls. Qu;e sunt, rogo, illa vitia, pro qui- ror, scmpcr aniiquae amiciliae quaedani videantur
bus amicitiain paulalim dicis esse solveudam ? remansisse vesltgia. Giutunus. Mihi cerlc placent
Aelredus. Quiuque illa, qu.e paulo anle descri- isla, quac dicis.
psimus ; maxime autem revelatio secrctorum, ct Aelri Lics. Jam, de el.-uione si sufflciunt is!a quas
occulti morsus delractionum. Hissexlum addimus. , diximus, insinuatc. Galterus. Vellem, ut eorum,
Si eos, qui libi aeque diligondi sunt, Ueserit , eisque, qyac dicta sunt, summa sub brevi nobis epilogo
quorum tua interest providcre saluti, ruinae et traderciur.
scamlali materiam, etiaui correptus praeberc non Aelredus. Geram vobismorcm. Amorem amicitia;
maxime ubi vitioium
desicrit, te tangil iufamia. diximus esse principiam, nec qualemcunque, scd
Non enim amor pracponderare debct rcligioni, non qui de ralione simui et affcctu proccdit. Qui quidem
lidei, iioii char.lati civium, non plcbis saluti. Rex el castusest cx raiione. et cx afleetu dulcis. Deimiv.
Assuerus superbissimum Aman, quem prae caeteris amieitiac poncudum dt&1nu:s fundameutuui, Deiscn
amicum habucrat, suspendit in cruce (Ezech. vn), iicctdilcctionem, ad quam otnnja, quiesuggeruntur,
amicitiae, quam illc fraudulentis consiliis laeseiat, rcferenda suut, et utrum t i conveniant, vol ab ea
salutem multiludinis el chariiatcm praeponcns uxo- dissidcant, explurandum. Quatuor subiude gradus
ris. Jahel uxor Aber Cinei, licet pax fueiit intcr Si- i« amicitia, quibus ad ejus summam pervenitur,
saram et domum Aber, plebis tamcn salutcni huic lustodicndos pula*vimus, cum amicus primiim sit
amieitUe praeferens, ipsum Sisaram clavc sopivit cl eligcudus, deinde prohaudus, lunc demum admit-
malleo (Judic. iv). Sauctus prophela Oavid, cuui de tendus, etsic postea ut de«.el, traetandus. Et de
jure amicithe cognaiioni Jonathae debuerat peper- r> clectione tra<iaiites, iraeundos, instabilcs, suspi*
cisse (11 Heg. xxi;, audiens tainen a Domino, pro- ciot>os aique verbosos exclusimus ; non omnes u-
pter Saul el domum
sanguiuum, quia occiderat
cjus nien, sed cos duntaxat, qui bas passiones ncc or-
Gabaonitas, populum fame tribus aunis jugitcr la- dinarc, ncc moderari (,..)-s>;i.t a;it nolunt. Nani
borasse, seplein viros de cognatioueejus, Gabaoni- mulii bis perturbationibus &ic taugun^ui-, ut non
tis dedit puuiendos. Hoc autem nolo vos iguoiare, solura eormn in nullo lx-J;itu. perfvotio, „c eiiani i

iuier perfectos, quos sapienter electos cl caute pro- virtus eoium modcratione i.i.-dabilius augeatur.
batos, vera et spiritualis amicilia copulavit, non Nam qui velut inficne», his passi :nibus ac.i semper
posse inlervenirc dissidium. Cum eniui amicilia de fcruiitur in praneps, in ea \if.a mcvitabiliter dila-
duobus unum* fecerit, sicut id q>iod unum cst, uon bunlurei coi ruunl.quibus aiuicitia, teste Scriptuia,
polesl dividi, sic et amicitia a se non potcrit sepa- ct laediluret dissolviiur; conyiciascilicet, et impro-
rari. Patet igilur, hanc amicitiam, quae patitur sc- periuui, et secretoruiQ revelatio, superbia, eipiaga
ctionem, ex ra parte qua laeditur, nui<quam fui^se dolo^a. Si tamcn li.cc omnia paiiaiis ab ,lio, qucui
veram. lu boc lainen amicitia probabilior, ctmagis \ scmel iu amicitiam suscepisti, \a>n slalini eam sv l

vinutprobaiur, quoJ noc in eo qui laediluf, desinil pcndam dicintus, sed pauUtiim Boivendam
 087 B. ALLRLDl ALDATIS RILVALL. OH». I'ARS I. - ASCLTICA.
servelur aniiqua? aniiciliae reverentia, ut licct ipsum A amii i, quamvis in sinislris maxi.nc. Nam, ut supc.

» sccretis tuisamovcas, nuuquam tamen ei dilectio- riusdiximus, nihil csl quod amiciliam magisUcdit,
ncm su!>tra!>as, auxilium tollas, neges consiiium. quam consiliorum prodilio. Evangelica vero scn-
Qttod si elir.ni ad hlasphcmias et malcdicta ejus tcntia est : Qui in modico fidelis est, el in mulio fi-

tamcn defer fcederi, defer delis erit (Luc. xvi). Amicis ilaque, qttibus adhuc
prorumpat insania, lu

charitati, ut in culpa sit qui intulil, non ille qui probationem credimus necessariam, non oinnia, nec
perlulit injuriam. Porro si patri, si patri:e, si ci- profunda nostra sunt committenda secrcta, scd pri-

vibus, si subdilis, si amicis invenlus fuerit perni- mo exteriora vel modica, de quibus non magnopere
tiosus, slatim famiiiaritatis ruinpendum esfvincu- curandum est, an celenlur an nudentur ; cum lanta
lnni, nec unius amor perdilioni multitudinispraefe- tamen caulione, ac si plurimum obessent prodita,
ratur. Haec ne proveniant, in ipsa electione caven- prodessent autem cciata. In quibus si fidelis fuerit
quem non ad ista furor invenlus, iu majoribus experieudum non dubites.
dam, ul videlicet is eligalur,

impellat, aut levilas trahat, aut vcrbosites praecipi- forte sinistrum aliquid de te fama vulgave- Quod si

tet, aut atiducat suspicio :

quisquam malitia famam tuam fuerit persc-
maxime, qui non nimium rit, si

a luis disscntiat moribus, nec a qualitale discordet. cutus, et illc nullius ad credendum adducatur sug-

Quia veiode vera amicitia loquimur, quae non potest

B gestione, nulia moveatur suspicione, nulla dubita-
essc nisi inter bonos, de illis, de quibus, quod non tionc lurbelur ; dc ejus flde ullerius nulla tibi debet
sint eligendi, nulla potest esse cunctatio, ut turpes, esse cunctatio, sed quasi de certa et stabili, non

avari, amliliosi, criminosi, nullam facimus mentio- parvacxsullalio. Gratunus. Recordor nunclui iilius

nem. Si vobis de elcclione satis datum est, ad pro- amici transmariui, de quo nobis fecisli saepe men
bationcm deinceps transcamus. Galtercs. < Oppor- tioncm, quem ob hoc verissimum tibi ac lidelissi-

tunum hoc ; nam mihi scmper ad ostiuin oculus amicum, quodfalsadetercferenlibus,

niiiia probasti

esl, ne forlc quis irrumpat, qui vel nostris deliciis nou solum uou adhibuerit fldcm, sed nec ulla sit
finem ponat, vel quid amaritudinis inisceal, vel ali- hacsitationc pulsalus quod nec dc tuo amicissimo,
:

quid superducat inane. Guatianus. Cellerarius ad- antiquoscilicelCiarae-Vallis sacrisla, praesumendum

est, cui si concedalur ingressus, non crit tibi facul- putasti. Sed quoniam de probatione fidei satis actum
tasullcrius procedcndi. Sedccceegoobservo januaiu, esl, ad catera cnucleanda procede.
•v tu Pater, ncrge quo cceperas. Aelredus. Diximus eliam intenlionem esse pro-
Af ur.Dis.
i Quatuor probanda suni in amico : handam. Pernecessarium hoc sunt enim plcrique, :

lides, inteutio, discretio, patientia. Fides, utl ei lc qui in rebus humanis niliil norunt bonum, nisi quod
r
secure committas. Inteutio, ut nihil ex amicilia
icilia, 1, lempo:alilcv fructubsura sit. Hi amicos sicut bovcs
Deum et naluralc ejus bonum exspectes. Di-
n suos d.iigunt, ex quibus aliquid boni sperant captu-
nisi

seretio, ut quid praslandum amico, quid ab eo pc- ros : qui profeelo germana et spirilali carent ami-
tendum, in quibus contrisiandum pro eo, in quibus cilia, propler Deum et se expetenda, nec in sc ipsis

amico congralulandum, pro quibus eura corripien- naluralecontuenlur exemplar : ubi facile deprelieu-

dum, modum, tcmpus et locum nonignorcs. Palien- ditur vis ejus qualis sit, etquanta Dominus
sit. Ipse

lia vero, ne correplus doleat, nc corripientem con- ac Salvator nosier verae nobis amicitiae formam prae-
icmuat vel odiat, uteum pro amico quaelibet advcrsa scripsil : Diliges, inquicns, proximum tuum sicut te
suulineic non pigcal. Nihil in amicilia flde prac- ipsum (Matth. xxn). En speculum. Diligis le ipsum.
stanlius, quae ipsius nutrix videtur el custos. Ipsa lla plane, si Deum diligis ; si nempe talis es, qua*
sc in omnibus adversis et prosperis, Isetis et tristi- lem in amicitiam eligendum descripsimus. Aliquam,
lii», jucundis cl amaris, praebet aequalem eodcm
: rogo, a le lpso, niijus tuoc dilectionis mercedem ju-
intuens oculo humilcm et sublimem, pauperem et dicas exigendam ? Minime profecto, sed quod pcr
divitem, fottem ctdcbilem, sauum elacgrolum. Fi- sc sibi quisque cbarus est. Njsi igitur et lu hunc

delis propric amicus amico, quod extra cjus d ipsum iu alium transferas affecium, charus ille tibi,
nihil in

animum, intuctur : virtutem in propria scde com- aeque ut lu, csse non poteril. Tunc, enim erit ipse,
piectens, caelera omnia quasi extra eum posita, quem diligis, alter tu, si luam in ipstirn transfu»
niliil multum probat si adsinl, ncc cum absint re deris charitalem. Non eiiim, ut ail sanclus Am-
quirca*. lpsa lamen lidcs in prosperis lalet, scd brosius, vcctigalis esl amicilia, sed pleua decoris,
cininct in advcrsis. In uccessitate probalur araicus. plena graliac. Virlus est, non quaeslus, quia pecu*
Auiici divilis multi ; scd ulrum vcri amici sint, nia r.on potilur, scd gralia ; nec licitatione pretio-
inlerveniens adversitas probat. Salomon : Omni rum, sed coiiceitalionc bencvolentiae. Ejus igitur,

tempore diligii qui amicus csi, el frater in tnguttiit quem elegisti , sublilitcr est probanda intcntio, ne

romprobaiur (Prov. xvu). tt arguens iufidelem di- secuudura spera commodi cujuslibct tibi velit in

vil : Dens putridus, el pes lassus, qui sperat super amicitia copulari mercenariam eam seslimans non
,

infideli in die angusticc (Proe. xxv). Gk\tianus.| Si gratuilam. Certiores autem pierumque sunt amici-
prospcra noslra nulla uriquam adversitas interpolet, liae inopum quam divilum, cum spem lucri sic lollat

quotnodo amici probabiiu: lides ? paupertas, ul amiciliae non minuat, scd polius a-i-
Aelrepus. Multa sui.t ali.i, qnibus fiJcs probalur goat ciiaritatem. Divitibus ilaque assentatorie ^rra-
 689 BE SPlRtTUALl AMIUTIA. - LIR. III. «90

titicatur; erga pauperem nemo simulator esl. Ve- A Af.lredus. Ponamus toltim gcnus htimanittri cx-
nim est quidtiuid defertur pauperi , cujus amicilia emptum mundo, te solum superstiiem reliquisse.
invidia vacat. Haec diximus, ut in amicis mores pro- Eteccecoram le omnes mundi dcliciae et divitia?,
hemtis, non aestimemus censum. Sic ergo pro- aurum, argentutn lapides pretiosi, utbes intiial*.
,

balur intentk). Si eum videris tuorum magis cupi- castra ttirrila, ampla aediticia, seulptura?, piclur*.

dum, quam tui; aucupari 9emper aliquid, quod lua Sed et reformaluin le in antiquum cogila statum ,

l sibi conferri possit industria honorem gloriam

, , omnia habere subjecla, oves et boves universus, in-

divitias, libertatem ; in quibus omnibus si dignior super et pecora campi, volucres cceli et pisces maris,

iUo praeferatur , vel eerte in tua non sit potestate qui perambulaul scmitas maris (Psal. vin). Die rogo
quod appetitur, qua tibi intenlione adlweserit, fa- nunc, utrum sine socio omnia tibi ha3C possenl essc

cile pervidebis. Jam nunc de discretione videamus. jucunda? Gai.tf.rcs. Mininie.

I
Qui lam perverse satis, r.e dicam impudcnter, lalem Aelredus. Quod si unum habercs cujns ncscircs
amicom habere volu.t, quales ipsi esse non possunt. linguam, ignorares mores, ctijus te latcrct el amor
Hi sunt, qui leves quoque amieorum transgressioncs et animus? Galterus. Si non aliquibus siguis efli-
impatienter ferunt, austere corripiunt, et carenles ~ cere possem, ut esset amicus, niallen nullum ,
discretione magna minima quaeque
negligunt, conlra qnam talem hahere.
se erigunt, confundunt omnia, non locum servantes, Aelredus. Si autem unus adessel, quem aeque ut
uhi; non lempus, quando; nou personas, quibus te ipsum diligeres, a quo te similiter diligi non du-

quu Iibet vel publicare conveniat , vel celare. Quo- bitares, nonneomnia, quae prius vidcbantur amara,

eirca illius, quem eligis, est probanda discretio; ne dukia redderenlur et sapida? Galterus. Prorsus.
&i improvidum quemquam vel imprudenlem ttbi in ita est.

amicitia sociaveris, lites quotidianas et jurgia tibi Aelredus. Nonne quanto plures baberes Je tali-

ipse perquiras. Sane l.anc in amicilia necessariam bus, tanto feliciorem tejudicares? Galtf.rus. Yelis-
esse virtutem satis facile est pervidere, qua si quis sime.
caruerit, insiar navis absque gubernaculo, pro im- Aelredus. Haec cst illa mira et magna fclicitas

petu spiritus, instabili et irraiionabili semper molu quam exspeciamus, Deo ipso operante ct diffundcnte
r
fcretur. Sic et nmlt* causae deesse non poterunt inter se et crcaluram suam, quam suslulerit, inler
quibus illius, quem cupis esse amicum, probetur ipsos gradus et ordines, quos distinxciit, inter sin-
patienlia : ctim necessc sit arguere errm quem dili- gulos quosque, quos elegerit, lantam anticiliani ct
«:s : quod aliquando quasi ex induslria durius fieri C charitatem, ut sic qttisque diligal alium sicut se ip-
oportct, itl sic ejus vtl probelur, vel exerceatur to- stim ; ac per hoc sicut unusquisquc de pi opria , sic

ieraniia. Id saue aitcndendum est, ut licet talia ct dc alterius felicitate luetetur : ct ita siugulorum
reperiantur in eo quem probas, qine oflVndant beatitudo omnitim sit, et omuiiim healitudiniim
animum, vcl alicujus secreti incauta rcvelatione, universitas siiigutorum. Ibi nulla cngitationum oc-
vel alicujus tcmporalis commodi cupidilate, vel mi- cuttatio, nulla affectiontuii dissiuitilaiio. Ha?c cst
mis discreta correptione , vel aliqua debila» lenitatis vera et aeterna araicilia, quaj bic inehoaltir, il;i per-_/
transgrcssioite, non stalim a proposita dileciione ficitur; qitoj hic paueorum cst, ubi pauci boni; ii i /

vcl electione resilias, quandiu correclionis ejtts spes omnium, ubi omncs boni. Hic neccssaiia probatio,
uila rciucet. Ncc qucmquam in amicis eligendis, nbi esl sapienlium ct stultorum permisiio; ibi pro-
vel probandis taedeat esse sollieilum ; cum hujus la- batione non egcnl, quos beatifical ang lica il!a et

boris fructus vita? sit medieamentum, et immorlali- quodammodo diviua peifectio. Ad hanc proinde si-
ta:is sotidissimum fundamentura. Cuin ciiim plurimi militudinem comparemus auiicos, quos non secus »c
in thesauris multiplicandis, in bobus et asinis, in nos ipsos diligainus; quoruni nobis nuda sit.t om-
ovibus el capris nulriendis, etigendis, comparandis, nia ,
quibus omnia nostra pandamus secreta ;
qui

Eiilis perili sint, indiciaque cerla in his omnibus co- D firmi sint, ct stabik-s, ct conslantes in omnibtis.

gnoscendis non desint, dementise res cst, eamdcm Putasne quemquani mortalium esse, qui non velit

in atnicis acquirendis, vel probandis non darc ope- amari? Gai.teris. Non aistiino.
ram , et quasdam addiscere notas , quibus hi Aelredus. Si queni vidercs inter mullos vivere,
qttos ciigimus in amicos, ad amicitiam probentar ct omnes habete stispeclos, quasi insidiatores capi-

iJonci. Cavendus sane estquidain impelus amoris, !is omncs, nullum diligere, nce se diligi
sui limere

qui pr.tcurrit jiidicium, ct probandi adimit potesta- a quoquam pulare.noneum miscriimum judicares?
icm. Esl proindc viri prudentis sustinerc. hunc rc- Galteri s. Miserriinum plane.
ircnare iinpetnm, poucre modum bcnevolculiae, pau- Aelredus. Ergo ipsum felicissimum non negaLis,
ialim procedi rc in aflectura, donec jam probato sc qtti in eorum, inter quos vivit, viseeribus requi-
lolum dedat, ct commiltal amico. Galterus. Falcor, estit , amans otunes et amatus ab omaibus, quein
adhuc me mo\et illorurn senlentia, qui sine hujus- ab hac suavissima tranquillitate nec suspicio ilividat

uiodi amicis vivere tiiiitis arbitrantur. nec timor excutiat. Galterus, Optimc ac verissimr.
Aelredos. Ilintm hoc, cum sine amicis nulla Aelredus. Quid si forte dc omnibus diflicilo in-
prorsus viln jiieuuda sit. Gai.terus. Cur rogo t*? v*>nltj sit in pracsenti, cum id nohi<« in fiiiuiain s»*r-
 691 li. ALLREDI ABBATIS RIEVALL. OPP. P\RS I. — ASCETICA. 092
vfjtar,quanlc plures nobis abundaul hujusmorli, A £cfif iiihoncstns , spe uberioris gratix toleranda
tanio Jiohis telidores xstiniahimus? Nudiustcrtius esl, rjuasi quxdam amieitiae sanctioris principia
ciim clauslr.i monasterii cin-uirem , eonwdente fra- (juibus, crcscente religione et spiriiualium studio-
trum amar tissirna corona, et qoasi imer paradtsia- rum pariiitatc, accedente cliam malurioris aetatis
cas amcenitaics siuguiarum urhuium folia, flores grnvitate ct spiriiualium sensuum illuminatione
fructusque miraier; ituilum inveuieiis in illa mul- purgatiori affectu ad aitiora, quasi c vicino conscen-
titudine, qucm :ion diligerem et 2 qno mc diligi non dant : sicut heterna die ab bominis ad Dei ipsius
eonflderem , tauto gau.Jio perfusus suni , ut <tmr.es amieitiam, ob quamdam similitudinem diximus fa-
mondi hujus drikias bi'.\u: arct, Sc.il ebani quippc ciiius iranseundum. Sed jam tempusest, ut, quem-
meum spirittim transfasum in umnihus, itin me admddum amicitia sit colenda, dcinceps videamus.
omniunt tran&iiifgiassc affeeium.ul dieerean cuiu Firmameulum igitur stabilitatis et conslantiae in
Prophi-Ia : Ecet quccm bonum el quam jucundum , amiciiia fides est; enim stabile quod
nihil cst
habilare fratres i/i umim! Psal, CXSXft. Giut/a-
( ) iniidum est. Simplices quippe, et communes, ct
bvs. Non omn.es illos, quos sic diligis el a quibus consentientes , et qui iisdem rebus moveanlur,
sc diiigcns, (e in amiciliaio assump&isse putabi- esse debent amici ad inviccm : quae omnia perti-
mus? nent ad fidelitalem. Non enim fldum potest esse
Ae».redis. Phrosque omni atT.ictu compieciianur roulliplex ingenium ettorluosum; neque qui non
quos tamcn ad aiuteil:ae secrcta non admitlimus; eisdem rebus rooventur, nec eisdem consentiunt,
qux ir.axime in otnninm secretorum, el consiliorum nec slabilis esse possunt amicitiae aut fldei. Pra
uostrorura revelatioiie consistit : uude Dominus in omnibus autem cavenda est suspicio, qux est ami-
Evar.geiio : Jam nox dicam vvs servos , ted amicos ciliac venenum. Non unquam de amico mala sen-

m$os; causamque suhjuugcns, qua amici nomine liaraus, nec mala dicenti eredamus vei consen-
digni tiauerentur : Quia omnia t inquil, nuce uudki tiamus. Accedat hinc in sermone jucunditas, hi-
a Fatre meo , notu (eci vobis (Joan, xv). Et alias : laritas in vulttt, suavitas in moribus, in oculorum
Vo< amici mei eslis , si feceriti* qucc prarcipio vobi» ettam nutu serenitas , in quibus haudqtiaquam mc-
{ibid.). Vht < his verbis, utsanclus ail Ambrosius (iib. diocre in amicilia condimcntum. Tiistitia namquc
3,De nffic. c. ?»), deditformam amicilix quara se- el severior facies habet quamdam hor.estam gravi •

quamur, ut faciantus amici voluutalcm , ut aperia- tatem, sed aroicitia quasi reroissior aliquandodolei
mus secreta nostra amico, quaecunque in pt-ctore esse , et liberior ct dulcior, ad coniitatem faciliia-
habemus, et iilius arcana non ignoremus. Ostenda q temque sine levitale ct dissclutione proclivior. Est
mus iili iiqs peclus nostrum, el ilie nobis aperiat pncierea iltius amicitise, parem es&e inferiori supe-
rsuum. Nihil enim occultat amicus. Si verus est, riorem. Saepe enim qtiidem inferioris gradus vel or-
effun it animum suum, sicut effundcbat mysteria dinis, vei digniiaiis, vel scientiae, ab exccllentioribus
Patris Dotniiius Jesus. 1 Hj:c Ambrosius. Quam assurauntur in araicitiam : qtios oporiet omnia,
uiulios crgo diligimus, quibus uiinus cautum est, quie extra naturara sunl, cbntcmnerc ct aesli»
sic noati um propalare auinium, et effundere viscera !
mare quasi nihilura et inane; et in pulchritudinem
quorum vcl aelas, vel sensus, sive discretio, ad laiia amiciliae, quae non sericis vel gemmis ornalur, no:i
sustiueuda uon sull.cit. Galtebus. Haec amicitia possessionibus dilatatur, non piuguescitdeliciis, nce
snbliinis cl perfecla est, ul aJ eam aspirare non abuudal diviliis, non honorihus exlollitur, non di-
audeam. Mihi et huic Gratiano il!a sufficit, quara gnitalibus iiiflatur, sempcr atteodere; et sic adori-
tuus Augusiinus dcscribit (lib. iv, Meditat. c. 8), ginis recurrentes principium , acqualitatem , quam
eolioqai sciticct et corridere, et vicissim benevole natura dcdit , non aulem circumpendenlia , quae
obfc qui, sitnui legcre, simnl conferre, simul nugari mortalibus cupiditas prxsiim, subtili examinatioae
et simu! honestari : dissentirc intcrdum sine odio, con3iderare. ltaque in amicilia, quae naturae simul
tanquasu homo
atque ipsa rarissima disscnsio-
siiii,
d el gratix optimura donura est» sublirais descendat,
nc co:idtre consensiones plurimas : docere aliquid humilis ascendat ; dives egcat, pauper ditescat : et
in^ icem.au 1 discere ab invicem,dcsiderareabsentes ila unusquisque alteri suam condtliouem commu-
molestia, siiscipcreadvcuientes cumlxtitia.His nicet, ut fiat xqualitas. Unde scriptum est. Qui rauU
atquc bujusmodi, a corde amantiumet redamantium ium kabuit, non abundavit : el qui modicum, non mi-
'ieiitibus signis per os,perlinguam,per oculos, noravil (II Cor. vm). Nunquam ergo luo te praefe-
et miSlc motiis gratissimos, quasi fomitibus conflare ras amico , sed si forte in iis quae diximus supc-
anunos, < 1 ?x pluribus unum facere. Hoc est quod rior inveniris, tunc te magis amico submitlcre non
BOS diligcudum credimns in aroicis: ita ut rca sibi cuncteris, praestare confidcutiam, cxtollere verccun-
cosira viueatur cohscientia, s. non omaverimus re- dum, et tanto plus ei conferre honoris, quaulo mi-
dainanlcm, amantem non redamaverimus.
au'- si nus conferendum conditio vcl paupertas prxscrihit.
Aelreous. Amicitia hxc carnaliuro est, el inaxi- PraestaRiissimus juvenum Jonathas, non regium
me auolesceutium, quales aliquando fuerant ipse stemma, nec regni cxspeciationem attendens, foedus
zi suus, dc quo tur.c ^oquebaiur , amicus qux ta- : iniit cum David el servum iu amicitiam adxquans
,

luenj cxceptis nugis et mcudaciis, a\ n U Ha intertes- Domino, sic fugaium a palre, sic latitanlem in cr-
893 DE SPIRITCAI.I AMICITIA. — LIB. III. 604

mo, stc adjudicalum raorti, ncci destinalum, siui A Non cnini amicitia recte
esse aniicu», non ne^li^as.

praetulit; se humilians, et illum exaltans.Tn, inquit, colitur, a quibus xquaiitas non seivalur. Defrr

eris rex, et ego erosecundus posl te (I Reg. xx). amico ut a-quali, uil Ambrosius (lib. m De offic.
praeclarissimum verae amiciiiae speculumJ Mira res! cap. 21), ne te pndeul ut prsevenias amicuni oflicio.

Rex furebai in servum, et quasi in aemulum regni Amicieia enim neseil supcrbiam. Fidelis quippe

toumi palriam excitabat, sacerdoles arguens prodi- amicus medicamentum cst vilx , immorlalitati»

tionis, pro sola suspicione trucidat; lustrat nemora, gratia. Jam in bencficiis, quomodo oolenda sit, at-

valles exquirit, montes el rupes armata obsidet ma- tendamus, cl binc aliquid de alienis manibus ex -

n, omnes se regiae indignationis spondent ultores torqueamiis. Ilaec lex, ait quidam, in amidlia san-.
solus Jonathas, qui solus juslins poterat inviJere, ciatur, ut ab amicis boncsta petamus, et pro ami-
palri resistendum pulavit, deferendum amico, prae- cis honesla faciamus, necexspectcmus ut rogemur ;
•

bendum in lanta adversitate coiisiiium, et amicitiam cunclatio semperabsitl Si perdenda cst pccnnia
regno praeferens : Tu eris, ail, rex, et ego ero secun- propler amicum, multo magis amici utilitatibtis vel

dus post ie. Et vide, qnomodo paier adolcscentis nccessilalibus conferenda. Sed nou omnes ouinia
conlra amicum excitabat invidiam, eonviciis urgens, possuuU Abundat isle pecunia, illc agris ct posses-

terrens minis, spoliandum regno, lionore pr.van- sionibtts; alterin consiliis plus potesl, alter niagis

dum commemorans. Cum enim iu David inorlis exccllit in honoribus. In bis qualem te debeas cx-
itententiam protulisset, Jonatbas amico non defuil. bibcre amico, prudenter adverle. Et de pecunia
Quare morietur David? Quid peccavit? Quid fecil? satis dedit Scriplura : Perde, inquil, pecuniam pro-
Ipse posuil animam suani in manu sua , el percussit pter amicinn (Eccli. xxvt). Sed quia oculi sapien-
Philistoeum,latatus es. Quare ergo morietur? (ibid.). lis in capile ejus, si nos simus mcmbra cl C.ln istus

Ad banc vocem versus ininsaniam rex, lanceanisus caput, faciamus quod ait Prophela : Oculi moi
est confodere Jonatham cum pariele, addensque con- semper ud Dominum (Psal. xxiv), ut ab eo accipia-
vicia minis : Fili, inquit, mulieris ullro virum rapien- mus vivendi formam, de quo scripluui cst Si quis :

lis, scio qu*a diligis eum in confusionem lunm, et in indigel sepientia, poslulet a Domino, qui dat omni-
confusionem ignominioso? malris luai. Deinde tolum bus affluenter, el non improperal (Jac. i). Sic igi-
vints,quo pcctusjuvcnisaspeigeretttr, evomuit, ad- lur dcs amico, ut non improperes, non merccdem
jiciens verbum ambitionis inciiamcntiim,fomenlum exspectcs", non frontem obducas, non vultum aver-
invidiae, zeli ct amaritudinis incentiviim. Quandiu las, non deponas oculos : sed sercna facie, hilari
vixerit filius Isai, non stabilietur regitum luum. Quis C vullu, sermone jticundo iuiercide verba pelcnlis :

non moveretur his verbis, non inviderel? Cujus occurre benevolentia, ul non rogalus videaris pr;c-
amorem , cujus graliam , cujus amiciliam hon cor- slare quod pctilur. lugcnuus animus niliil magis
rumpcrcnt, non minuerent, non onlilerarent? llle erubescendum aeslimat, quam rogare. Cum igitnr
amanlissimus adolescens amicitiae jura conser- libi cum amico tuo esse debeat cor unum et aninra

vans, forlis ad inir.as, palicns ad convicia, propler una, injttriosum esl, si non sil el pecunia una. IIa»c
amicitiam regni conlcniplor, iminemor gloriae, sed igitur lex in hac paile inler amicos lenealur, ul
memor grati;c. Tu eris, inquit, res. el ego ero seiun- sic se sibi suaque impendarit, .ut qui dat, servpt
dvspostte. Repertos quosdam dicit Tullius, qui hilarilalem ;
qui accipit, non perdat sccuritalcni.
pecuniam praeferre amicitiae sordidum seslimarent Booz cum Rutb Moabilidis advertisset inopiam
illos aulcm impossibile reperiri, qui honores, ma- (Huth. it), post messores suos Iegcnteui spicas alla-
gi3tralus, imperia, potcstates, opes non amicitiae quitur, consolatur, invilat ad convivium puerorum,
anteponant; ut cum ex allera partc proposita haec et verecundia ejus ingcnue paicens, jubet messo-
sint, cx altera jtis amiciiiae, non mulia illa malint. ribtis ctiam de iudustria spicas relinqucre, quus
Imbeciilis est enini naiura ad conlemnendam po- illa colligcrct absque pudore. S;c ct nos dclcuuis
tenliam. « Ubi cnim, ait, invcnies, qui honorem amicoruin nccessiiates subtilius cxplorare, pctilu-
atnici anteponal suo? > Ecce invenlus esl Jonathas rum beneficiis praevenirc, lalem iu daudo modum
victor naturae, gloriae ac potestatis contcmptor, qui servare, ut ille giatiam videalur pi-jesi:re, qui ac-
honorem amici suo praeferret. Tu eris, inquiens, ccpil, magis quam ille, qni dedit. Galtehvs. Nobis
rcx, et ego ero secundus post te. H;ec cst vera, ]»er- igilur, qiiibus niliil accipere, niliil dare permil-
f. cla, slabiiis et aelerna amieitia : quam invidia titur, qualis ciit in bac parte spiciialis aniicilhe

noo corrumpit, non suspicio minuil, non dissohit gralia ?

ambitio; quae sic tenlata non cessil, sic arielata Ablredos. Felii -issimam vilam, ait sapiens (24),
non corruit; quae tot conviciis puisata cerniliir in- duccrcni liomines, si duo b;ec verba de mcdio lol-

flexibilis, lot lacessila iujuriis permansit immo- lcicntur, Mciim cl Tuiim. Magmim ccilc pixsiat
bilis. Vade ergo.ct tu fac similiter (Luc. x). Vcrum, spiritali amicili;e flrmitatem sancla paupcnas, qux'
6i tibi pnrferrc qtiem diligis, durum vcl etiam im- idco sancla est, quia voluniaria. Cum enim perem-
possibile judicas ; vcl parem cum libi faccre, si vis plorium sit amiciliac cnpidiias, lanio facilius ami-

(W) Plalo.
 I

f.95 B. AELREDl ABBATIS RIEVALL OPP. PARS . 1. — ASCETICA GW

citia paila servattir, quanlo animus ab illa peste A satisfacerc. Vidi enim aliquos in amicis corrigcn-
purgutior invcnilur. Sunt lainen alia inspiritali dis, conceptam amaritudinem, cbullientemque furo-
aniore hcneficia, quibus et adesse sibi, et prodcsse rem, nunc seli, nunc liberlalis noraine palliare : et

possuntamici. Piiinum ut solliciti sint pro invicem, seculos impetum.non ratiunem, sua tali correplione
erubcseant aller pro altero, aller gaudeat pro al- nunquara prodcsse, imo ct obcsse plurimum. At
tero, aherius lapsum ul suum lugeat, alterius pro- inter amicos nuila vilii hujus excusalio est. Debet

iectum suum exislimet. Quibus modis potesl erigat enim amicus amico compati, condescendere, vitium
pusillauimein, suscipiat infirmum, consoletur tri- ejus suura ptilare, corripere bumiliter, compaticn-
slem, iraium sustineat. Sic praelerea ocuios reve- ter. Corripiat eum vullus tristior, scrmo dejectior,
realur araici, ut nihil quod inlioncstuiu sit agere, intercipiaiil veiba lacrymae; ut non solum videat,
nihil quod dedeceat, loqui praesumat. Cum enim scd ctiam sentiat correplionem ex amore, et non
quidquid ipse deliquerit, iia redundet iu araicum, ex rancore procederc. Si forlc primam correptio-
ut non solum inlra se crubescat et doleal ; sed nem respuerit, recipiet vcl secundam. Tu interiin

eliam is qui videl vel audit, siLi, ac si ipse peccas- ora, tu plora; tristem praeferens vultum, pium ser-
set, improperet ; profecto licet non sibi, amico la- v.ins aflcctum. Exploranda esl ctiam animi illius
men crcdil csse parcendum. Optimus itaque comes qualitas. Nain sunt, quibus blandiliae piosunt, et
umicitiae verecundia est, el ideo maximum orna- his libenlius acquiescunl. Sunt, qui pro nibilo cas
menlum tollit amicitiae, qui ab ea tollit verecun- ducunt, et facilius verbo vel vcrbere corrigunlur.
diam. Quani saepe conceptam ab intus iracundhe A i icus proinde ila se conformet et aptct amico, ut
flammani, et jara in publicum erumpentem, amici ejus congruit qualilali : et cui in exteriori adversi-
mei nulus corapescuit vel exstinxit! quoties verbum tate debet adesse, his qu<e sunt adversa spiritui,
indecens usque ad fauces progressum, austcrior mlUo magis feslinet occurrere. Igitur sicut monere
illius aspectus repressit! Quam sepe iucautius re- et moneri proprie amicitiae esl ; et alterum libere
selutus in risum, vel in oliosa lapsus, iu ejus ad- facere, non aspere ; alterum naliunler acciperc, non
ventu dcbitam gravitatem recepi! Praeterca quid- repugnanier : sic Iiabendum est, in amicitiis nul-
quiJ suadendum cst, ab amico facilius recipitur, lam pcslem csse majorem, quain adulationem et
et securius retinetur, cujus magna iu suadendo assenlalionem : quae sunt levium hominum, alque
debet esse auctoritas, cum nec lides ejus dubia, v
fallacium, ad voluntatein loquenlium omuia, nihil
nec adulaiio sit suspecta. Amicus igitur amico, ad veritatem. Nulla proindesit inter amicos cuncla-
quod lioneslum est, suadeat secure, manife6te, R- lio, simulatio nuila, quae maxime repognat amicitiac.
q
fcere. Nec solum monendi sunt amici, sed si opus Debet quippe ainico veritatem ; sine qua nomcn
fuerit, objurgandi. Nam cum quibusdam molesla sit amiciliae valere non potest. Corripiet tne, ait san-
veritas, siquideni ex ea nascitur odium, secundum ctus David, justus in misericordia, et increpabitme
illud Obsequium amicos, verilas odiumpuril; ob-
: oleum autem peccatoris non impinguet caput meum
tequium tamen illud mullo molcslius est, quod (Pial. cxl). Simulator et cailidus provocat iram
peccalis indulgens, praecipilem aiuicum fieri sinit. Dei. Inde Dominus per prophelam : Popute meus,
Maxime auioin culpandus esl amicus, et liinc prae- qui beulum te dicunt, ipsi te decipiunt, et viam gres-
cipue objurgandus, si veiitatem aspernatur, et ob- suum luorum dissipant (Isa. m). Simulator enim
sequiis atque blandiliis in ci imen impellitur. Non ore, ut Salomon ail, decipii amicum suum (Prov. xi).
quod debearaus amicis dulciter obsequi et plerum- Quocirca sic colenda est amicitia, ut si forte certis
que blandiri sed iu omnibus servanda moderatio
; ex causis admittenda videatur dissimulatio, sed si-

est, ut monitio acerbilate, et objurgatio contumclia inulatio nunquam. Galterus. Quomodo, quaeso,
carcat. In obscquiis vero vel blandiliis, suavis dissimulatio necessaria est, quae ut mihi videtur,
quae-
dara et lionesta afiabiliias adsil; assentatio vero semper vitium est?
viliorum adjutrix procul amoveatur; quae non so- D Aelredus. Falleris, fili, nam et Deus dissimulare
luinamico, sed nec libero quidem digna est. Cujus dicitur peccata delinquentium, nolcns morbein pcc-
autcm aures veritati clausae suut, ut ab amico ve- caloiis, sed ut convertalur, et vivat. Galterus.
rum audire non possit, Iiujus salus desperanda Distingue, rogo, inter simulatienem et dissimula-
cst. Quocirca, sicut ait Ambrosius, si quid viiii in tionem.
amico deprelienderis, corrij»e occulte; si le non au- Aelredus. Simulatio, ut roihi videlur, deceplo-
dierit, conipc palara. Sunt enini bonue correctioues, rius quidam consensus est, contra judicium ratio-
ct pierumque meliores, quani tacila amiciiia. Etsi '
nis, quam Terenlius in persona Gnatonis satis ele-
hedi se putet amicus, lu tamen coriipe. Etsi araa- '
ganter expressit.< Negal quis? Nego. Ail? Aio.
riiuuo correptionisanimuracju9 vnlnerct, tu tamen Postremo imperavi egomel omnia mibi assenlari. »
corripe. Tolcrahiliora cniin sunl amici vulnera, Et forle haec elhnicus ille de noslris muluavit the-
quam adubniium oscula. Errantera igitur amicum sauris , sensum prophetae noslri suis exprimens
corripe. Super omnia tamen cavenda cst in corrc- verbis. Nam et hoc ipsum ex persona piebis per-
piioiio ita el amaritudo mentis : ne non tain videa- vcisre dixisse prophetam, nianifislum cst : Videte
tur atnicum vclic corriijcre. «uam suo stonacho nobis vana, loquimini ncbis placcntia [Isa. xxx). Et
 697 DE SPIRITUALI AMICITIA. — LID. III. 698
alias : Proplietce prophelabanl mendacium, et sacer- A potestale constilutus, dicentc Jesti : Vnus ex vobts
dotes applaudebant manu, et popalus meus dilexit tradet me (Joan. im), cum creteris limet et trepidat
talia (Jer. v). Iloc vilium ubique detestandum est, Joannes ex sinus sui participaticne factusaudacior,
sempcr ct ubiquc cavendum. Porro dissimulatio innuenle Petro, quisnam i!le esset, intcrrogat. Pe-
dispcnsatoria quoedam est, vel pcenae vel correplio- trus ergo exponitur aclioni, Joannes reservatur af •
nis dilalio, sine consensu interiori, pro loco, pro fectui; quia Sic, inquit, eum volo manere, doneeve-
tempore, pro peisona. Neque enim si quis amicus niam (Joan. xxi). Exemplum enim dcdit nobis, ut
consiiliitus in plebe deiiquerit, subito et patam ob- et nos ita faciamus. Prastetnus sniico quidquid
jurgandusesl; sed dissimuiandum proloco, imo ct amoris est, quidquid gratise, quidquid dulcedinis,
qtianlum salva veritate fieri potest, cxcusanduni quidquid chari tatis : fuliles bouores et oncrs iilis,

quod fecil, el ad debitam correplionem exspectan- quos prrescripserit ratio, imponamus, scientes quia
dum familiare secretum. Sic eo lempore, quo ani- nunquam vere diligit araicum, cui amicus ipse non
mus intcntus pluribus, minus cst ad ca quae di- sufficit, nisi haec vilia ct contemptibilia adjecerit.
eenda sunt idoneus, vcl, aiiis supervcnientibus cau- Cavcndum autem magnopere est, ne tenerior affe •

sis, paululura commotior scnsus ei fuerit aliquan- etus majores utililates impediat : dum eos, quos
tuitiin pei turbalus, dissimulatione opus est, donec B ampliori cbarilate compleclimur , ubi magna
interiori lumultu scdato, corripientem auie paea- spes fruclus uberioris elucet, nec absentare volu-
tiore sustincat. David rex, cum prxveiitiis concu- mus, nec onerare. enim amicitia ordiuata,
Ilaec est
piscenlia liomicidum adulteiio copulassci, corrcptu- nl ratio rcgat affcclum, nec lam quid iliorum suavi-
rus eum prophela Nalhan (// Reg. xn), regiae defe- tas, quam quid muUoruni petat utilitas, attendamus.
rcns majestali, non subilo, nec mentc turbata tanlae Rccordor uunc duorum amicorum, qui licet exem-
pcrsouse crime» impegit. sed congrua dissimula- pti praesentibus , mibi lamen vivunt , sctnper-
tlonc prajmissa, prudenter ipsius regis, contra se que vivent ; quoruin primum in initiis mese con-
ipsmn, scntcniiam exiorsit. Gai.terus. Mihi per- verskmis, quadara mihi morum similiiudine, et
placet ista dislinctio. S.-d scire vclim, si amiciis sludiorum parilitalc comparaveram, cum adbuc
potentior fueril, possitque ad honores vcl quaslibct esseni adolescens ; ailerum ab ipso fcrc pueritiae
dignitates, quos voluerit promorere ; ulrum debeat sua? tempore a me eiectuin, et mullifarie mullis-
cos quos diligit, et a quibus diligiittr, cseteris in que modis probalum, ciini jam aetas mibi variaret
lali promotione praeferre, et iuter ipsos, quos am- summam amicitiam assumpsi. Et illum
capillos, in
plius diligil anleferrc? (juidem nullo adhuc curae pastoralis onere pressus,
£
Af.lrf.dus. Et in hac parle quomodo colenda sit r.alla rerum temporaliunt solliciludine distcntus,
amicitia, operae prelium est iudagare. Sutit eoira ciaustralium deliciarum, et spiritualium dulcedi-
nonnulli, qui se putcnt non amari, quia non pos •
nem, quibus tunc initiabar, socitnn consorienique
sunt promoveri ; scque conlemni causentur, si non delegeram : nihil exigens, nihil prastans, praHer
curis el officiis implicenlur. Unde non paivas dis- affedum, et ipsius affeclus suave quoddam, prout
cordias inler eos, qui pulanltir amici, oilas novi- charitas dictabat, judiciurn. Istum jam juvenem in
mus, ita ut indignationera divortium scquerelur, meoe solliciludiuis partem ascitum, iu bis sudori-
divorlium maledicla. Itaque in dignitalibus vei of- bus meis babui coadjutorem. Inler utramque banc
liciis, maxime ecclesiasticis, magna cautio adhi- amicitiara, raemoria praeunte discernens, video
benda est : nec altendendum quid possis praesture, priorem innili magis affectui , alleram rationi ;

sed quid ille, cui piaestas, polerit sustiuere. Plurcs quamvis nec illi affectus defuerit, nec illam ralio
quippe sunt diligendi, qui tamen non sunt promo- deseruerit. Deniqne prior in ipsis amicilix nostra
vcndi ; et mullos laudabilitcr et dulciter amplecli- principiis ereplus mihi, eligi potuit, sicut praescri-
inur, quos non sine gravi noslro peccato, et illo- psimus, non probai i : aller a puero usque ad mc-
rum summo periculo, curis el negoliis implicare- D diam aetatem dimissus mibi, et a roe dilcelus, pei
mus. Qtiocirca semper in bis ratio scquenda est, omnes amicilke gradus, quousque talium poluit
iio» affectus; ncc his imponendus est bonos vet impcrfeclio, mecum ascendit. Ei primum quidcm
onus quos babemus amiciliores, sed quos ad
istud, virlutum ejus contemplalio illi meum inclinavit
ca suslii:eiida credimus aptiores. Ubi tamen virtutis affectum ;
quem ego olim ab Australibus parlibus
invenilur aequalitas, non multum improbo, si ali- in Aquiionarem banc sotitudincm duxi , ego re-
quantisper ailectu» suas inserit paites. Nec qtiis- guiaribos disciplinis primus inslitui. Extanc ipso
quani sc idctrco dicat contcmpliim. qtiia non pto- vicler corporis, Iaboris etiam et inediae patiens,
niotuui; tum Dominus Jesus Pelrnm Joanni in piurimis cxemplo fuit, admirationi rnultis, mihi
hac parte praetulerit, nec ideo subtraxerit Joanni gloriaj ct delcctationi. Ex jam tunc eum in ami-
cflettum, quia Petro dederat principatum. Petro eiliac principiis r.uiriendum putavi : utpole qucm
commcudavit Ecclesiam suam, Joanni dulcissimam onerasum nulii , sed cronibus gratum intuebar.
malrcm suam (Joun. xxi). Petro dedit claves regni Ingrediebalur ei egredieba:ur pergens ad inine-
sui, Joanni rcscravit arcana pectoiis sui. Pelritg rium scniorum, bumiUs, mansuetus, gravis mori-
Hrgn sublimior, Joanncs sccurior. Pelrtis licci iu btis, sermone rarus, indignalionis ni-siius, mur-
609 D. AELREDI ADDATIS RIEYAI. ,L. OPP. FARS II. - IIJSTORICA. 700
muris, el rancoiis, el dctractionis ignanis : incc- A Volebam ci aliquando aliquid de his lcmporalibus,
debat quasi surdus non audicns, et sicni muius non quia jam infirmahatur, praebere solatium ; sed ille
aperieiis os suum. Vt jumenlum faclus ett (Psal. probibcbat, caveiidum diccns ne amor noster se-
\xxv«i), sequens obcdienliae frenum, et jugum di- cundum lianc rarnis consolalionem metiretur ne ;

sciplina; rcgularis mentc et corpore infaligabililer id magis carnali affoctui mco, qitam ejus necessi-
porians. Ingressus aliquando adliuc puer cellam lali ascriberetur, et sic mea auctoritas minueretur.
infinnorum, corrcptus est a sanclo Patrc el prav Eiat igilur quasi manus mca, quasi oculus meus,
decessore meo, quod lam cito puer se quieti iner- baculus seneclutis mea:. Ipse spirilus mci reclina-
liaeque dedisstl ; sic crubuii, ut mox egressus tara torium, dolorum meorum dulce solatiura ; «cujus
ferveiiter corporalibus se subderct exercitiis, ut amoris sinus cxcipiebat laboribus faligatum, cujus
ruuliis annis, ncc cum gravi aegi iludine urgerctur, consiliutn rccrcabal trisliiia vel mcerorc demci sum.
aliquid sibi ue consueto rigore laxaverit. Ihec eum lpse commotum pacificabat, ipsc lcuicbat iratum.
mihi iiivisceraverant miris moiiis, el ita in ani- QuidquiJ minus laetum emcrgebat, refereham ad
mum induxcrant meura , ut mihi eum de infe- eum ; ul, quod solus non potcram, junctis hume-
riori socium, de socio amicum, de amico amicis- ris facilius sustinerem. Quid ergo ? Nonne qu<T-
simum faccrem. Videns cnim eum in quosdam ca- " dam heatitudinis portio fuit sic amarc, et sic ama-
nos virtutis ei gratiae profecisse, fralrum usus ri ; sic juvare et sic juvari ; el sic cx fratcrnae cha-
consilio, onus ei subprioratus imposui. Quod qui- rilalis dulcedine in illum sublimiorem dileetionis
dem invilus, sed quia obedienlia; se devoverat, mo- divinae spiendorem altius evolaie, et in scala chari-
deste suscepit. Egit lamen mecum secrelo, ut di- talis nunc ad Chrisli ipsius co:npiexum couscen-
niiltereiur, praelendens aelalero, practendens insci- dere ; nunc ad amorem proximi ibi suavitcr rcpau-
liain, praetendensamicitiam, qua jam initiabamur: satulum descendcre ? In bac igilur amicilia noslra,
ne forte bac occasione vel minus diligeret, vel dtli- quam exempli gralia inscruiinus, si quid ccrnitis
gerelur minus. Sed bis nihil proficicns, coepil li- relorqueie profectum.
imilandum, ad vestrura id
bera voce quidquid timebat utrisque, quidquid sibi
Sed iu tandem coilationem hanc nostram vei sole
in mc minus placebat, humiliter et modeste pro- ruente claudamtis, ab amore profeclam amicitiam
ferre in medium : sperans, ul poslea confessus est, non dubitatis. Qui vcro semetipsum non amat,
hac me
quasi prxsumplione offensum, ad id posse, alium amare qui potcsl ? El cum c\ simililudine
quod petcbat, faeilius inclinari. Sed hrcc ejus nien- amoris, quo ipse sibi charus esl, amorem proximi
lis vocisque liberlas amicitiae uostra? cumulum p
, debeat orJinare ; se autcm uon diligit, qui turpe
addidit volebam eum amicum habere non
;
quia t aliquid vel inhonestum, vcl a se cxigit, vel sibi im-
minimum. Cernens lunc ille me gralum habere, peral. Priinum igitur est, ul semeiipsum quisque
quod dixerat, respondisse humililer ad singula, sa- castificct, nibil sibimet indulgens, quod indecens
tis dedisse de omnibus, se uon modo nibil offen-
sit ; nihii sibi subtrahens, quod utiie sil. Sic vero
sionis, sed insuper copiosiorem frucluro perce- se ipsum diiigens, diiigat et proximum, eamdera
pisse ; coepit me et ipse arclius solito diligere, ha- rcgulam sequens. Sed quia hic amor mullos colti-
bcnas laxare affeclui, el meo se pectori loium in- gil, ex ipsis cligat, quem ad amiciliae secreta lege
fundere. Ita el mihi ejus iibertas, ct mea sibi pro- famiiiari admiltat, iu quem suum copiosc infuudat
bata palientia est. Ego quoque viccm rependens affectum : denudans peclus sunin usque ad inspe-
amico, acccpta occasione durius objurgandum pu* ctionem viscerum et medullariim, cogitalionum et
tavi, nec quibusdam quasi conviciis parcens, cmn iutcnlionum cordis. Eligatur aiitem non secundura
eitali meae nec impatienlem reperi, ncc ingra-
lil affectionis lasciviam, sed secumlum raliunis perspi-
tum. Ccepi deinde consiliorum mcorum ei revelarc caciam ; similiiudine morum, ct conlemplatione
secreta, ct fidelis invenlus est. Ita inler nos amor virtutuin. Deinde sic se impendat amico, ut levilas
crevit, concaluit affeclus, charilas roborabatur D omnis absit, jucundiias adsit ; nec ordinata desint
dmiec ad id venlum est, ut cssct nobis cor unum benevoieniix ct charitalis oflicia, vel obsequia. Jam
ct anima una, idem vellc et idem nolle , essetque cxinde probciur fides cjus, probetur honestas, pro-
hic amor limnris vacuus, offensionis nescius, su- helur palienlia. Acccdal paulalim consilioruni com-
spicione carens, adulaiionem exbormis. Nihil iii- muuio, assiduitas parilium studiorum, et quaedam
ter nos simulalum, fucatum uiiiil, nihil inhoneste conforinatio vulluum. Sic euim conformari sibi
blandum, nibil indecenler durum, circuilus nul- debcnt amici, ut siatiro cum alter alterura viderit,
)us, nullus angulus, sed omnia nuda cl aperla ;
•
etiam similitudo vultus unius in alterum transfun-
qui mcum pcclus quodammodo suum putarem, datur ; sive fueht dejectus tristilia, sive jucundi-
ei ejus raeum, ipseque similiter. Ita in amicilia tale sercnus. Ita elecius atque probaius, cum cer-
r»'tta linca gradienlibus, nullius correplio indigna - tuin tibi fuerit, nihil eum velle, quod dedcceat vel

tioncm, nullius conseusio culpam pariebat. Undc N petere ab amico, vel prsestare rogalum : constitc-
seamicum in omnihus probans, mcae paci, mese ritque tibi amicitiam eum putarc virtitlcm, non
quantum poteral pruspiciebal quieli. Ipse sc peri- quaeslum ; adulalioitcm fugerc, dctestari a;sciii,i-

viilii ohjickhai, scandalis "inerg^ntibus obviabat. •ionrui : invcntusquc fuerit liber cum liscrciioiic
701 DE BELLO STANDARDII. 702
patiens in correptione, firmus ct stabilis in dilc- A insensibiiiter aliquando afleclus transiens in afle-
ctionc : lunc illa spiritalis sentitur dulccdo ; quam ctum, et quasi e vieino ipsius Chrisli langons dul-
bonum sciiicci, ct quam jucundum, habiiarc fratrct cedinem, incipit guslarc quam dulcis esi, et sen-
in unum (Psal. cxxxu). Quam uiile lunc dolere tire quam suavis est. Ila a sanclo illo amorc, quo
pro invicem, laborare pro inviccm, cum uuusquis- amplectilur amicum, ad illum consceu !ens, quo
que pro altero scmetipsum negligere dulce babel, amplecliiur Christum , spiriiualcm amicitis fru-
alterius voluntalem suae praferre, illius uecessilati ctum pleno laetus ore carpet, plenitudinem om-
magis quam sui ipsius occurrere, adversis semet nium exspectans in fuiurum quando timore sub- :

opponere el exponere. Inlerea quam dulce babeut lato quo nunc pro invicem metuimus ct solli-
conferre invicem, sua siudia muiuo paiefacere, si- citi sumus, omni adversiiatc deputsa, qtiam opor-

mul cxaminare omnia, et de omnibusin unam con- tet nunc ut pro invicem sustineamus roortis in- ,

venire sentenliam ! Accedit ct pro invicvm oratio, super aculeo cum ipsa morte destructo, cujus n s
quae in amici memoria tanto efficacius, quanio af- punctionibus plerumque faligati, nccesse cst, tit

fectuosius ad Deum cmiititur, profliientibu3 la- proinvicem doleamus, securitate concepla insummj
cymis, quas vel timor cxcutit, vel aflectus clicit, illitis boni xternitale gaodebimus cum bxc ;

vel dolor educit. lla pro amico orans Cbrislum, B amicitia,ad quam his paucos admiltimus.transfun-
et pro amico volerrs exaudiri a Chrislo, ipsum di- detur in omnes, et ab omnibus refundelurisDeum,
ligcntcr ct desideranter intendil : cum subito et cum Deus fuerit omnia in omuibus (/ Cor. xv).

BEATI AELREDI
ADBATIS RIEVALLIS

TRACTATUS DE JESU PUERO DUODENM.

(Exstat inter Opera S. Bernardi editionis Mahillonianae. Vide Palrologuc tom. CLXXXIV, col. H49.)

BEATI AELBEDI
ABBATIS RIEVALLIS

REGULA SIVE INSTITUTIO INCLUSARUM.

(Exslat in Appendice ad lomum I Operum S. Augustini, cum lituk : De vita eremilica ad tororem tiber.

Vide Patroloyia tom. XXXII, col. i45I.)

BEATI AELREDI
RIEVALLIS ABDATIS

OPERUM PARS SECUNDA. - BISTORICA

DE BELLO STANDARDIl
TEMPORK STEPHAM REGIS.

tom. p. 337.)
(Twisdeh et Seldeh Iierum Auglic. Stript. X, Londini, IGSi,
fol., I,

Incinii deseriptio viri vcnerabilis Ethelrcdi abbatis Rievallensis, de bello inter regem
Scotiffl ct baroncs Angliffl apud Standardum, juxta Alvertonam.

coegit exercitum, non sob.ra eos qt.i

Anno Dominic* Incarnaiionis 1138 regc Stephano C numcrabilem
sed et de .osulann ei
ScoUornm i..- ejus sobjaceban! i.npcrio,
circa partes auslraks occupalo, re*
705 B. AELREDI ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS II. - HISTORICA 704
Orcadensibus non parvam muliitiuliiiem accersiens. A nobillor. Ncmpe rtim libcris earcrel haercdibus.
Qui cum maxima superbiact fcrocilate progrediens, licet ti nepol*s strenni non deesscnt, de optimis
omncm borealis Argliae partem aul subderc sibi, tamen quil.usquepossessionibns suis Chrislum fecit
aut exdc incendioque depopulari proposuit. Non hxredem. Nam in loco amcenissiino Bircham no-
laiuit pro^eres Transhumbranos ejus adventus, qtii mine monaslcrium regttlarium condidit clcricorura,
bortalu, et submoniiione el T. arehicpiscopi, el multis illud donariis ornans ct ditans po&sessioui-
Walteri Espec, de quo poslea dicemus, in unum bus : insuper et palatia sua, thalamos suos, ccllaria
convenientes, cjus conatui resistere dccreverunt. sua, in sarvorum Christi habitacula commutans.
I;.'itur parvtim quidem numcro, sed arrais ct viri- Cisterciensem quoqtte ordinent, cujus \ix famam
1 us robuslissimum exercilum adunarunt, regium- audierat Angiia, favenle sibi glorioso rcgc Hcnrico,
quo signtim quod vulgo Standard dicilur, in campo in has partes advexit, suscipierrs fratres de mo-
lalissimo juxla Alveitonam conslilucriles, illic ho- nasterio nobilissimo Clarevailis per manum Deo
sles excipere deereveruiit. Sed et Turstinus ar •
diiecti abbulis Bernardi. Qui vcnicntcs in Angliam
cliiepiscnpus per toiam dicceesim suam edictam
anno ab Incarnatione Domiui 1132 naUi iocum in
episcopale proposuit, ut de singulis parochiis, pres- vaile ptofundissima super ripam Rix fluminis, undc
byteris cum cruce et vexillis rcliquiis;ue sanctorum B ipsum monasterium Rievallis nomen accepil, mul-
prxeuntihus, omnes qui possent ad bclla proce- tos sux religionis fama ad oplimorum stu.liorum
dere, ad proceres properassent, Ecclesiam Chrisli xmulationem incitaverunt, unde iu brevi multtpli-
conlra barbaros defensuri. Erant ilaque iu auslrali cati super numcrum, plurima in regno utroque,
cxercilu primi priucipes Willielmus comis Albc- Anglix scilicet et Scotix, cocnobia condidcrunt.
niarum jiivenis liinc strenuissimus et in armis mul- Nam prxdictus Walterus ntc dum lantis satiaius
ttim exercitatus, habens secum tam de Ponciis beneficiis, in tcrritorio Wartfunensi famosissimum
quam de Morinis mililes plurimos non minus astu- per cosdem fratres fundavit monastcrittni. Potro
tia militari quam animi virtutc prxslantes. Wal- eodcm anno adventus eorum in Angliam quidani
therus quoque de Gant morli jam ultima sencctute monachi de ecclesia bcatae Mariae Eboracensi Ci-
vicinus, vir mansucius el pius, qui et ipse validis- slcrcieiisem puritatem et pauperlatem zelantcs ,

simam manum i!e Flandrensibiis et Normannis ad- auxilio freti vcnerabilis Turstini archiepiscopi
ducens, latn sapienlia quam poulere sermonum relirtquentes divitias et delicias monastiex puritati
rcliquam mtiliitudinem p!u:imum animavit. Hbcr- eontrarias, maxima paupertatc, iniro fervore vi

tus sanedeLaci non segnis, nec rum paucis advo- Kalend. Januarii Fontanensc caenobittm creavei unt.
'

lavit, qui lempore regis llenrici cxsulans, qn.intu Deinde prxdictorum se fralrum ordini pleniuscon-
fueral hborihus xrumnisque assuefacius, lanto sta- jungentes plura et ipsi per insulam Britannicam
b&i in hac necessilate scctirus. Se ct Rodbcrtus de
I
nobilia monasteria fundavcrunt. Wavcrlenscs quo-
Bnis, licet regcm Scotiaj plurimum dilcxissi l, gen- que fratres qui hactenus quasi in angulo latueraut,
tibus lamen suis in hac nccessiiate non defuit qui ;
cognito quod ejusdcmessent ordinis,Cisterciensitim
cum optimo juvenc filio suo Aduin tam validam monasteriorum numcrum auxerunt. Ita alii ab ipsis
manum adduxit, ut non solnm viribus, sed <:t d .:- Rievallcrtsihus procrcati, alii eorutn exentplo pro-
core simul, ac juvenlutc omncm miiflitndineiH plu- vocati, multis cocnobiis clariorem insulara rcddi-
rimum decorarcnt Tanlus aulem fervor resislcndi derunt. Unde non immerito c<enobium Ricvallense,
Scotis cunctos arripuit, ut eliam Rogerum de Mol- cxteris qux in Anglia sunt ejuidem ordinis, fama
braiadhuc puerulum exercitui inloicssc fccisseut, et rcligionc prxccllil. Ibvc autem omnia bona quis
tam decentcr tamen ul tali xlati convcnii bat, inlcr dubitct viro illi strenuissimo aseribenda, tantorum
cxteros sapienlissime collocatum. Cum quo uni- frucluum semcn deprocul advcxit, et locum in quo
vcrsa tcrrx sux miiilia, qux profeclo ncc sapicn- seminarelur invcnit. Ilic igilur cum ab univcrso
lia, nec virtule, ncc i.umcro cxleris vidcbaiur in- D exercilu, tum propter xlalcm, lum propter sapicn-
ferior, cum lanta devotione convcnil, ul niiuoi- atas tiam, patris more colcretur, ascendeus machinam
domini sui uullum cxcrcitui videretur auV.rre dis- quam circa rcgium Signum fabricaverant, superc-
ptudium. minens oniverso popuio ab bumcro etsursuiu, liae
Adfuit cl Waltcrus Esper, vir scnex < tplcnus <lie- oratione dijeclos quadam formidiue erexit a;;ini<M.

rum, accr ingcnio, in consiliis pradens, in paec mo- protnplos acrius inflaiumavit.
deslus, in bcllo providus, amicitiam s<»ciis, li<lcm Noninuiile est, iiiquit, viti fottissimi, ti siitem

semper regibus scrvaus. Erat ci staliira ingeus, jvvenes audialis ; me dico qui multorum temporuv.i
ircmbra omnia tautac magnitudinis, ul ncc iuol.uu ikisiUudine, mutatione regum, et ditersis bellorum
cxcedercnt et tanlx proccrilati congruerent. Ca- ereutibus didici et prxteiila revolvere, et astimarc
pilli nigri, barba prolixa, frous patens cl libera, prccscntia, et secundum prcctcrita de prasentibus,
oculi grandes et perspicaccs, facies amplissim.t, secuudum prarscntia de fklurh capere conjecturam.
tractitia tamen, vox lubx similis: facuudiamquxci El certe «i omnes qui \ve avdiunt, snpereni et intd-
faciiis erat, quatlam soui inajestale compoucns. liprent, el ea quoe nobis Iwdic tentura sv.nt, prtsvi*

Erat prxtcrea nohilis carne, scd Cbrisliana pictatc dcreiii, silcrem libentim, ct sohiuo mco reqiiicscerciu.
705 DE BELLO STaNDAKDII. 706
vel ludercm altis, aut co.-tjlijereiK scacis, vd si ea \ qitid pro patria arms sutcipimus, quod pro uxoribnt
atali mca tninus congmcrcnt, lcgendis historiis ope- noslri*,pwliberi&no$tris,proeccleiusnoslrisdivica>i-
rai.i darcm, vcl more mec tsienun gcstu narranti tesimmincns pericuium proputsamus. Vrgetenbnne-
aurem cttentiut commodarem. Ntine antem video cessitas.Recvlite quid in Transtinanis parlibus egeriut,
pterosque de prcslio ccrt-js, ineertos de vicicria ftu- ncc mitiora spcraic si ricerint Scotti. Taceocades, ra-
ctuare animo, timerc vehemenier ne paucitatem no- pinas, incendia, quc: Itumano quodammodo morecxer-
stram immentae copiat Seotlorum absorbeanl : cum centur ab hoslibus, talia dieam.quatia nec fabula: fe-
non ex mullilndine victoria pendeal, ted rel viribus ruut, ncc narranl liistoria: a crudelissimis acta ttj-
acquiratur, tcl juslis volis, causaque honet.a ab rannis. Dicam, inquam, si tton prcc nimio horrore
Omnipolente impetretur. Ego sane considerans qua sermo defecerit, aut auditor aufngeril. Nulti cctali,
rationc, qua causa, qua necessitate, qui t advcrsus nulti ordini, nulli omnino sexiti pepercerunt. Nobiles
quos hodie dimicamus, sto intrepidus, lam sccurut tam pueri quam puellee ducli sunt in caplivitatcm.
de victoriaquam de prcclio cerlus. Cur enim de vi- Pudica matrimonia incredibili libidine vexata snnt.
cloria desperemus, cum victoria generi nostro quasi Parvuli jaclati in aera, et aculeis lancearum excepli
in fendum data sit ab Altissimo ? Nonne proavi no- detectabile spectacutum Galwensibus prcebueruni;
stri maximam CaHttv portionem cnm paucis invascre B prrannns mutier per medium secabatur, lener felut
militibus, et ab ea cum gcnle etiam ipsum Gallia: exiractus ab ulero, impia manu cd saxum allidcba-
nomen eraserunt ? Quoties ab eis Francornm e&t tnr. Lassuti innocenlium cmde, illotis cullellis quibtts

fusus cxercilH», quoties a Cenomanensibus, Andetju- mi'.erorum effuderant viscera, carnes quas vorarent
tensibtts, Aquitanensibut, pauci de muttis victoriavi iucidebanl, humanumque sanguinem miscentes aqua,
reportarunt ? Cerie pulres ncstri et nos hanc insulam crudeti pocnio titim sedabant, dicenles se felicissimos
qnam quondam victoriosisnimus Jttlius non sine mulla qnos in itlud tempus foriuna servaveral quo Gatto-
suorum strage post muttos annos vix tandem obli- rutn sangutnetn bibere poluissent. Casu inventi sunt
nuit, in brevi edonmimus, in brevi nostris subdidimus in eadem domo plures parvuli. Slabal Galwensis, et
tegibns, nostris obsequiis mancipavimus. Vidimus, unum pott unutn uiroque pedearripiens, caput aitide-
vidimus oculis nostris, regem Francia? cuin universo bat adpostem. Quos cum inunumcoegisset acervum,
tuo exercilu nobis terga vertentem, optimos quosque ridens versus sccium : < Ecce, inquil, quot hodie Gal-
rcyni ejus proccres a nobis cavtos, atios rcdimi, alivs los solus occidi. > Horreo dicere quomodo ingressi
mancipari vineutis, alios carccre condemnari. Quis sunl templum Dei, quomodo polluerunt sancluarium
Aputiam, SicUium, Cfcabrium, nisi noster Norman- ejus, quomodo salulis Christiana: tucramenla pedibut
nut edomuii ? Nonne uierque imperalor eadem die conculcaveruni. Quid agilis, o v^ri foriissimi ? Non
eadem fere hora terga vertit Normannis, cum alter udversus homines dimicatis, sed adversusbestias,qui-
adversut patrem, cller adversus (Hium dimicaret ? bus niliil Itumanilalis, niliil inest pielatis ; quod coc-

Quis itjitur uon rideat. potius quam tiweal, quod ad- ium horrel, quos abominalur terra, quos exsecranlur
vertus tales vitis Scottus teminudis natibus pugnatu- maria, quos ipsa mundi lumiua delestanlur ; quos
rus occurrit ? Isti sunt, isti sunt utique qui nobis non ob aliud lerra non absorbuit, nec fulminavit ccc-

quondam non resistendum, sed cedendum putarunt, lum, nec maria snbmersernnt, nisi ut vestris victoriis

enm Anglim victor WillietmnsLaodo.r.am, Calulriam, servarentur, veslris manibus inieriienl. Consecrate
Scotiam, usque ad Abernith penelrarel, ubi bellico- mauus veslras in sanguiue peccatorum : felices quo-
sus Ute Malcolmus dedilione faeius est noster, et nur.c rum hodie manus ad suas ulciscendas injurias Chri-
rictores snos, dominos betlo provocant ; lanceis no- stus elegit. Festinate, ct nefandum hoc sanguinum
slris, gladiis noslris, telis nostris nudum objicinnt homiiium genus terris obruile, inferis scpelile, ne si

corium ; pelle vitutiita pro scuto utentes : irrationa- dintius vixerint, sol lumen abscondat, caelum neget
bili tnorlis coutemplu, magis quam viribus animati. pluvias, fruges quadam ariditate marcescant. Cogi-
Quid ergo hastarum illarum quas eminus intuemur D tate regem absenlem, quantumque veslra: accedat glo-
nitnia longitudo nos terrtt ? Sed (ignum fragile est, riar, cum reporlaverilis de rege sine rege triumphum;
ferrum obtusum, dum ferit, perit, dum itnpingilur, veslra eril curia, vestrum erit regnutn, veslris consi-
frangitur, vix ad unum ictum sufficiens. Excipe iltud liis omnia Iraclabunlur, per quos hodie regi regnutn,
saltem baculo, el inermis Scolttts astabil. An tnulli- regno pax, paci gloria perquirelnr, futebilur rex se
tndinem expavescimus ? Sed qunnto vinceudorum hcdie manibus veslris ilerum coronatum. Secure igi-
major numerus, lanto vinceulibus gloria major. Ta- lur congrediamur, cum nobis sit causa jusiior , mantts
ceo quid de ipso nutnero sentium, ne futurce gtoria? fortior, quos urget necettilat, quos gloria provocal
nostrw detrahere aliquid videar. An pro causa dif- quibut divinum uuxitiutn prcetto esl, cum quibus iota
fidimut ? Sed non injustum btlluut pro rege nostro coelestit curia dimicabit. Aderit Nichaet cunt angelis
suscivimus, qui regnum non ut hoslei cuiumnianlur suam ullurut injuriam, cujus ecclesiam humano san-
invasii debiium, sed sttscepit obtalum,quem populut guine fccdaverunt , cujut altare superpotito capile
petiil, quem ctcrut elegit, quem unxit ponlifex, quem humano polluerunt. Petrus cum apostolis ptigitabit

fn rcgnum apostolica confirmavit auctoritus. Sed ut pro vobis, quorttm basilicas nunc in slabiilum, nunc
iiUcrim dc rcae laceamm, tiullns certt iuslum netiabit in vrostibulumconvcrierunt. Sancti martyrcs vcstra
707 B. AELREDI ABBATIS ItlEVALL. OI'P. PARS IL — HISTORICA 708

quorum inccndcrunt memorias, \ Tunc rex ulrosque couipesccns tamultus hae

prcecedeni agmi-.ia,
quorum aiia coedibut implevemnt. Virgines sanctce aliercatione suLilo nasccreiur, Caiwi-nsium ccssit

licel pugnce dubitent interesse, pro nobis tamen ora- voluniaii. Altcram aeiein likius regis ct mililes sa-

tione pugnabunt. Amplius dico, ipse Cliristus appre- gillariiqtie cum eo, adjuuctis sibi Cumbrensibus et

hendet arma ei saitum, et exsurgel in adjulorium Tevidalensibus cum magna sagacitate constiluit.

nobis. Ipst enim veniunt ad nos in superbia, uos cum F.rat aulem adolescens pulcbra facie et decorus

humilitatc procedimus. lllicarnes raplat quas vora- aspeclu, tanta? humililatis ul omuibus inferior vides

verunt eruclant, net pott sacra jejunia Chrisli came ab omnibus limcrelur ;
retur, lunlac auctoiilatis ul

et sangui,ie sugintmur. Itlos histrioncs, satlatores et tam dukis, tam amabilis, tam atfabilis, ut ab
taltalriccs, uos crux Chruti el reliquia: sanctorutn omnibus diligerctur. Tam caslus curporc, in ser-
autecedunt. S.'d quid mororf Certe aul vincendum mone lam sobrius, in cundis moribus lam hone-
nobis esl, aul moiiendum. Quis enitn viclorio? Scot- stns, (am assiduusiueeclcsia t oratioui lam intciitus,

torutn se tciii esse superstitem, ut videal uxotem suatn lam bcnevolus circa puuperes, contra malefaclorcs

Scotlorutn subjacere libidini, parvulos suos lanceis tam ereclus, sacerdotibus et monacbis s c prosli a- :

lus, ul et in rege monaclium el in monacbo regem

pcrforari f
llxc dicens, vertit se ad comitem Albemarum, B praetendcre videretur. Erat pneterea lantae probita-

Do, inquit, fidem, quia hodie aut tis, ut in illo exercilu nullus fuei it similis ci sive
dalaque dexlera :

liucam Scuitos, aut occidar a Scotlis. Quo similiter hostes impetendo, sive impetentes magianimiter
\oio cuncli se proceies constrinxcrunt. El ut spes sustiuendo, caclcris ad iusequcndum (orlior, ad re-

ftigic cunctis penitus lolleretur, equos omnes lon- pelleuduin acrior, ad fugam lardior. Conjuuxeral

gius amovcntes, pedestri more congredi decreve- se ei ejusque inlei ftiil aciei Eustacius lilius Joauuis

runl, aut mori aut vinccrc eapienles. Rex inlerim, de magnis proceribus Anglix, regi quondam lleu-

coartis iu unum comilibus, oplimisque regni sui rico familiarissimus, vir suramae prudenliae ct iu

ptocciibus, ccepit cum eis de Lelli ralionc traclare, saccularibus ncgoliis magni consilii, qui a rege An-
placuilque plurimis, ut quotquol aderant armati glorum ideo rcccsserat, quod ab eo in cuiia conlra

mililes et sagittarii cunctum praeirent exercitum, patrium morcm captus, castra qu;e ei rex Henricus

quateuus aimali armalus impeterent, milites con- commiseral, reddcre compulsus est; ob quam cau-
grcderenlur mililibus, sagitlae sagillis obviarent. sam offensus, ul illatam sibi ulcisccrelur injuriam,

Rcslitcre Galwenses, dicentcs sui cssejuris piimam a«l hostes ejus sese conluleiat. Terlium cuneum
conslruere acicm, primum in bostcs impetuiii dai e, Laodonenscs ctim Insulanis cl Lavernanis fccerunl.
c
sua probitate icliquiim animare excrrilum. Peii- Rex in sua acie Scotoset Muranenses relinuit, nou

«ulosum diccbanl alii, si iu primo aggrcssu inermcs nullos eliain de niiiiiibus Anglis ct Francis ad sui

armalis occiirrcrent, quouiam si belli vim non su- corporis cuslodiaiu dcputavil. Et sic quidem aqui-

siinens, primus cuneus laberetur in ftigani, cliam lonalis ordinalur exercilus.

forlium corda Ia< ile solvcrcntur. Galwcnses nibilo- Et auslralesquouiampaucicrant in unuui cuneuiu
iniuus iusislcLaut, jus suum coiiccV.i posliilanlcs. sapientissime glomci antur. Nani strenuissimi mili-

Quid enitn, inqiiiunl, o rex, fvrmidas, et iunicat tcs in prima froute locati hucearios et sagittarios

itlas ferrcas quat eminus cernis uimium expavetcitf ita sibi inseruerunt, ut miliiaribus anuis protecti

Sobit cerle s:nt lalera ferrea, pidus acreum, tneut tanto acr ius quauto securius vel iu hostcs irtuercnt,

timoris vacua, quurum nec pedes \ugam, nec unquam vel excipereni irruentcs. At procercs qui maturio-
vulnus lerga t>ensere. Quid Galliz apud Cliderhou pro- ris artatis fueruut, ut csek-ris praesidio loieut, c.rca

fuere loiica: ? Xuiujuid uon iuermes uli ul dicunt, signum regiuio cousl tuuuttir, quibnsdam alliuscav
itlot el loricas projicere, et negligere gateus et scula teris in ipsa macbina collatis. Sculis scuta juuguu-
reliuquere ctjgerunl? VUteat igitur prudenliu vestra, tur, lateribus latera conscruntur, iaxatis vcxiliis
o rex, quute sit in his liaberc (iduciam; qucein necet- D eriguntur lauceae, ud solis spteudoiem loiicx cau-
titale magit sunt oneri quam consolulioni. Nos apud descunt, sacerdoles sacris vcslibus caudidati, cuin
Ciiderhou de loricatis victoriam reportavitnm ; nos crucibus rcliquiisque sauclorum exerciluni auibic-
hodie et istos anitni virlute pro sculu utenles lauceit bant, et sermone simul et oratioue populum dccen-
protternemut. tisaime rouoiabant.Tunc RodbcrlU!» de Brus, vir
His diclis, cum rex militum magis consilii» ac- grandaevus et magnarum opum, iiioribiis gruvis,
quiescere videretur, Malisse comes Sliadarniaeplu- sormono rarus, qui cum dignilate quadam ct pun-
rimum indignalus : Quid est, inquit, o rex, quod dere loquebalur, qui cum essct dc jure regis Anglo-
Calioium te magit comtniuis voluntali, cum nuilus luin, a juveiilute taiucu regi Scotiae adby.reus, ad
eorum cum artnit suis me iuermem sit hodie pivecet- inaximam ejus fatnitiai italem proieceraU Ipseigitur,
surut in bello ? Quae vcrba Alanus de Pcrci magni ul vir velerame inilitiae, et lalium ucgotioruni salis

Alaui iilius nothus, miles strcnuissimu6 et in mili- gnarus, naturali sagacitate pcriculum quod regi

taiibus negoliis probatissimus, aegro fcreos, cou- iuunii^Lat prospiciens, antiquse amicitiae inluitu
versus ad comitcm : Grande, inquit, verbvm locu- acccpla a sociis licciitiu rcgemadiit, aul Lcllumdis-
'•
tuics,et quod hodiepro vita (na effieere nou vatetr suasurus, aut ab eo moie patrio Lgitimc rcccjsu-
70» DE BELLO STANDARDH. 710
rus. Erat emm obligatusei non solum amicitia, scd A contemplus exqmritur. Adversus quos non unitis Atrcl,

ei (Idei necessitatc. Cum igitur regrmconiinusaspe- sed innumcrabilium innocenlium sanguis clnmal de
xissct :
terra. Yidisti, o rcx, abominationes pessimus quas
Adsum, inquit, o rex, fidelis tuus, daturus nunc fecerunt hi. Vidisli, inquam, vidisti, horruisti, fle-

consilium honorabite tibi, reijno tuo utile, liberis tuis visti, pcctus tuittdisli, clamasli conlra tuum id fieri

inposlerum profuturum. Nun enim sapicnlis est,o rex, piaceptum, conlra tuam toluntatem, contra tuuni
rerum tantum initia, noneliam cxitus finexqueprospi- dtcrelum. Ostende nune vera le dixissc ut eos a simiti

eere,et pro solis prwsenlibus prceterilorum memoriam revoces iniquilate, ut reversi sine ie puniantur si sim
vel futurorum providentiam abotere. Adversum quos te talia eomiuiserint. El hgec satis essent, si eoualui

hodielevas arma, et linnc innumerum ducis exerct- tuo nulliii, obsisteret, vel devicloria cerliiudu consla-

lum Adversum Anglos certe et Normamios.

? rex, ret. Nttuc autem stal contia le non coKlemnendus exer-

nonne isli sunt quorum sempcr et consilium utile, el cilus, qiuinlo tuo numcro minor, tanto urmis virh-
auxilium prontplttm, gratum insuper obscquium in- busque robustior. Netcit, o rex, quam sil periculosa
venisti? ex quo rogo le, domine mi, tanlam fidem in- despefutio, quando et mors cerla est, sed slat adhuc
venisli in Scottis, nl tam secure libi tuisque Anglo- de ye ere moritselcctio. Cerle si viceris moriemur.
rum demas consitium, auxilium abroges Normauuo- D Moriemur, inquam, nos, morientur parvuli noslri ;

rum, quasi soli libi suf/iciunl Scotti eliam conlra sacerdotcs nostri in allaribus jugulabuntur ; uxoies
Scottos. Nova tibi esl in Walensibus ista securiias, nostrw lurpi libidine (tidabunlur. Elegimus proiude
qui eos hodie armis petis per quos hactenus amabUis vel vincere vel mori gloriose, quamvis nulla nubis sit

Scottis, terribitis Galwensibus impcrasti. Putasne de victuria dubitaiio. Ilinc dolor meus, Itinc lacrynuc,
igilur, o rex, quod icquis ocitlis aspkiel coelettit illa quad dulcitsimum dominum meum, amanlissimum
majeslas, quod ittos insislis absnmere per quos tibi a i icum me m, unliquum socium meum, in cujus
tuisque regnum procuratur, et sccurilas in regno? amicilia lenui, cujus tnunificenliam mune-
in

Quibus copiis quibusve auxitiis frater tuus Dunecanus rum muitimodorunt largitione, in prwdiorum quu-
Donenaldi proslravit exercilum, ei regnum quod in- que et mullarum possessionum collulione expertus

vaseral tyrannus, recepil ? Quis Eadgarum frairem sum, post juveniles ludos quibus simul cxercitati

Ittum, imo plus quam fralrem, nisi noster exerctus, sumiis, posl armorun ncgotia quibus nobis in

regno reslituil ? Tu ipse rex, cum portionem regni multis periculis semper adfuimus ,
posl sptend.da
quam idem tibi fraler moriens delegaiit, a fralre convivia quec ulrique unius regnum ministravit, posl

Alexandro reposceres, noslro certe terrore, quidqutd delicias quas utrisque avium ferarumque venatio con-
volueras sine sanguine impelrasli. Hecolc praterilo tulil, aul mori periculose aut indecenter fugere con-
anno cum adversus Malcolmum paterni odii et perse- templabor.

culionisheeredem Anglorum auxilium /lagilares, quam Ills diclis, iacryniis ct singultibus interceplus cst

taeti, quam atacres, quam ad auxitium prompti, quam sermo loquentis. El rex nalurali pieiatc commolus
proni ad periculum Watlerus Espec atiique quam- in lacrymas soivebalor, jam jaroque ibat inpactum.

ptures Anglorum proceres tibi apud Carleolum occur- Scd Guilielmus regis uepos, vir magni animi, et
rerinl, quot paraverinl quw arma iutulerint,
naves, belli pi aicipuus incculor superveiiicns, ipsum RoJ-
qua juvenlute munierinl, quomodo omnes luos ter- bi-rlum cuid maximo furoic arguit prodiliouis, re-

rucrinl hostes, donec ipsum Ualcolmum prodilum

gemque a sententia flexit. At ilie nihil moialtis,

caperent,captum vincirent, vinctum traderent. Ita vinculum fidei quo catenus regi astriclus fucrat,

terror nosler ipsius quidem mcmbra scd magis Scot- patrio more dissolvens, ad suos non sine dolorc re-

vcrlilur et slatim soluta stalionc ercclis lanccis

lorum animos linxit, omnique spe praficiendi fru- ;

slrutaaudaciam abstulit rebetlaudi. Quidquid igilur aquiloialis procedit excrcitus. Sequilur lituum

habent siridor, luba uui crepitus, fragor lancearum per-

odii, quidquid inimiciliarum adversum nos
tuorumque est causa, pro quibus contra D culienliuin allerain ad alleram ; l einil lerra, fre-
Stolli, tui
ademimus spem milcacluin.eclio vicini nionlcs colksque resultaut :
001 toties dhnicavimus, quibus re-

luat per umnht subdidimus votuntali.

iiitcrea Radulfus episcopus Orcadcusis, qucui illo
bcllnndi, tibi el
quod tu eis de nobis uliio- miscral a cbiepiscopus Turstinus, stans iu cuii-
Ilideant prohide Scotti,
quod ncnliori loco, cum populo prjcliandi ncces^i alcm
nem proraras, cum nilnl aliud liabeant utcis-
in remissionciu peccatoiiim indixissct, tundciitcs
cunlur in nobis, nisi quod le luosque dileximus, tibi

luisque filem servavimus, quod armis uoslris tuapro- l» ctora, erectis manibus divinum auxilium prcca-
tcximus viscera, libi regnum servavimus. l*urce ita- baitlur. Factaque supcr eo^ absolutiouc, cpiscopus
bcncdictioncm solcmni voce atljccit, cunilis alta
qiie, o rex, parce tibi, parce regno luu, parce proe
splendidtssimo filio luo, cui liodie voee respoiidcittibus : Amcn, amen. Al Galwensiuu»
omnibus juvenum
spoliatum pro- cuneus inore suo ter ulutalum tlirse vocis cmiltcns,
nudatum consilio el cunclis anxit'is
Cuveprce- tanto impelu iniiunt in ausliaies, ut priuios lai.-
ditioni Scottorum expunis et objicis furori.
cearios stationcm descrere compcllcreiit, sc»i vi
lerea ne involvaris peccnlis hominum impiortim, de
parvulurum, prtrgnantium uiititum itcrum repulsi, in bostes aiiimitui vires-
quorum manibus ccrdes
quc rcvipiuut. Ubi vero fcrri ligniqnc sfiuiitata
'uctuSfSacerdolum iiijuiia, ipsius tliam divinitatis
711 B. AELREDI ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS II. — IIISTORICA. 712

Scoticarum lancearum est dclusa fragilitas, eductis A rcvcrsi lcrribilem in?e.|ueuliLus cunrum creave-
gladiis coininus decertare tentabant. Scd australes runt. Intcrea ille adolcsceulum dccus, mililum glo-
musca? dc cavernis pharetrarum ebullicnies, et in- ria, senum dciici*, filius regis respiciens relro, vi-

star deusissimse pluvi* convolantes, et in obstan- dit se cum paucis in mediis rclictum hostibus, vcr-

lium pectora, vultum, oculos quoque importunius lonsquc se ad unum de sociis ct subridens : Feci •

irruentes,conatum illorum plurimum retardabant. mus, inquil, quod potuimus, et certe quantum in no-

Yideres ut bericium spinis ita Galwenscm sagit- bis esl vicimus. Nunc consilio non minus opus est

tis undique eireumseptura , nihilominus vibrare quam virlute. Nec est aliud majus animi constantis
gladium,et caeca quadam amcntia proruentem nunc indicium quam in adversa fortuna non frangi, et
hostem nunc inanem aercm cassis ictibus
caedere, quando nonpotes viribus, consilio superes inimicum.

verberare. El jamjam percussi pavore extremi qui- Projectis itaque signis quibus a acleris dividimur,
que dissolvebantur in fugam, cum inclytus adole- ipsis nos hostibus inseramus quasi inscquentes cum
scens fllius regis cum sua superveniens acie in ad- ipsis, donec prcetergressi cunctos ad paternum cu-
versum sibi cornu leonina se ferocitate proripuit. neum quem eminus video in suo vigore manentem ce-
ipsaque globi auslralis parte mstar cassis aranca» dere necessitali, quanlocius veniamus. His dictis,
dissipata, obstantes quosque cscdendo ultra regium B calcaribus souipcdem urgens mcdios intersecat ho-
signum progressus esl, ratusque reliquum cxerci- sles, donec anteriores transgrcssus, mitiori inccssu
tuin secutum iri, ul hostibus fuga?. prxsidium tol- cquum allevat. Et ut noveris quam securum in ad-

leret, cquorum stalionein invasii, dispersit, ac re- versis et providum gessil animum, caeteris mililibus

tro usquc ad duo stadia rcdire coegit. Ilujus igi- armorum onera ubiubi projicientibus, optiinus ju-
Utr admirabili impelu plebs inermis pcrtcrrita la- venis laboris patiens sustinuit, donec ad paupciis
bebantur. Scd cujusdam prudenlis viri figmento, cujusdam tugurium veniens, evocalo pauperculo,
qui caput unius ocelsi in altum crigcns rcgcm cla- exuit se thorace, projiciensque ad pedes hominis :

niabat occisum, revocati, vehemenlius solito irru- Accipe, inquit, vir, quod mihi est oneri, tucc consulal
unt in obslantes. Tunc Galwenses imbrem sagitta- necessitati. At rex jam louge processerat, jam ordi-
rum, gladios mililum ultetius non sustincntes, fu- nate terribiliter incedens ut quosdam dc insequ^i-
gam ineunt, orcisis prius duobus corum ducibus tibus capiens, caeteros qui instabant plurimutn dc-
Wlgrico ct Dunenaldo. Porro Laodensium cuneus terreret ; sicque ad Carleolum usque pervcnicns,
primum vix impctum exspectans stalim dissolutus ibi de se jam securus, sed de (ilio pavidus per bi-
est. Tunc rex dissiliensequo, et proceresqui cum eo duum nil aliud agens exspectabat. Tertia tandem
erani, adversus hoslcs processerunt. Sed Scolti ob ^ die diu dcsideratum sanum et incolumcm filium
cacteioi um fugam pavidi ex ©mni lapsi parte rcgali recepil. Anglorum sane proceres diu insequcntcs,
aciei fugcre cccperunt, ila ut iu brcvi lapsis caeteris innuraerabiles tam Scottos quam Galwenses in-
pauci circa tegem persislerenl. Procedil conlra eos terfecerunt , de mililibus vero mullos ceperunt.
Anglorum cxcrcilus, ipsum cei to rcgcm cuin omni- De singulis autem partibus singuli mililes corrur-
bus suis vel occisurus vcl capturus, nisi mililes re- runt. Sane Augiorum duces omnes sani incolu-
gcni fugaiii oniniuiodis abjuranlem, vi sublatum mesque revcrsi, et circa Walteruni Espec, qucm du-
equo regrudi compulissent. Tunc hi qui fugerant cis cl patris loco venerabantur conglobati, immen-
videntes regalc vexillurn, quod ad simililudinem sas gratias Dco omnipotenti pro insperata victoria

draconis figuralum facile agnoscebatur, reverli, retulerunt.

scicntes regem non cecidisse sed redire, ad ipsum

GENEALOGIA REGUM ANGLORUM.

(Twisden ubi supra, pag. 347.)

INCiriT CPISTOLA ACRATIS BIEVALLF.NSIS AELREM AI» D judicium, ucc viliosus cxcusct. Nam et vilium quasi
ILLi:STREM lilUH II., POSTMODUM ANGLORUM . KE- lurpitudinem erube-
semetipsum ob innatam sibi
OEM.
«cens, scmper latebras quaiit ct optat secictum :

Normaiinorum et Aquilauorum
Illuslrissimo duci cum ccontra virlus suse sibi pulchritudinis cl ho-
ct comiti Andcgavcnsium Henrico, fraier A., servus ncstatis conscia ad omnem tripudiet et exsuhct
servorum Chricli qtti in Ricvalle sunt, salulcm et aspectum, ob solam humilitatcm pitblicum fugicns
orationes. ct humanum testimonium horrcns. Quoniam i^i-

Adco secundum naturam virtus cst, vitium con- tur aniime ratiouali naluralitcr incst amor viriu-
tra n.tturam, ul virtutem luudcl el approbct cliam tum, odiuni viliorum, qu.cunquc bonis moribus
vitiosus, vitium vero, si buscanx raiionis scquaiur virtutiqtic bluducrit, facilc sibi omni.un illicit ct
743 GENEALOGI.Y UEGUM ANGLOUUM. TU
inclinat affeclum. Di»c est, vir illusiris.iime, quod A «lomioandi libidine victnm avide invasisse ; unde
le multorum qui te oculis non viderunl raentibus ct obsequia illa qure a gente Scotorum in uo-

impressit fama virlutis, cum admirationi sis uni- vella regum promotione raore patrio exhibeniur

versis nec rainus deleclationi ; in tali aelaie lanta ita exhorruit, ut ea vix ab episcopis suscipere co-

sapientia, in tanlis deliciis lanta coiiLineulia, iu geretur.

taulis negotiis tanta providenlia, in tali sublimi- Sublimatus vero in regem, nihil supcrl um in

tate talis severitas, in tali severilaie lalis benigni- moribus, nihil in verbis crudele, nihil inhonestum
tas. praeferebat in faclis, unde tota illa gentis illius

Quis enim non obslupeal juvenem pro regnocer- barbaries mansuefacia tania se mox regi bencvo-

tantem abstinere rapinis, caedibus parcere, cavere lentia ct humilitate subslravit, ut naturalis oblita

incendia, nullum gravamen inferre pauperibus, pa- saeviliac, legibus quas regia raansuetudo dictabsl
ccm et reverentiam ecclesiis el sacerdoiibus cou- colla submitteret, etpacera quam eaienus ucsciebat
servarc? Umle non immerito Andegavensium glc- gTatanter exciperet, unde non immerilo dilectus a
ria, Normannorum tutela, spes Anglorum, Aquita- Deo et bominibus videbalur dilectus a Deo plaue, ;

norum decus ab oinnibus praedicaris. Hoc taniura qui slatim in ipsis regni sui iuitiis ea quae Deisuni
superest ut Jesum Christum horum munerum
D diligenter excrcuil, in ecclesiis construendis, in
,

largilorem agnoscas el exoptes conservatorem. monasleriis fundandis, quaj et ampliavit possessio-

Ego vero considerans de quorum progenie origi- nibus et honoribus curaulavit. Cura enim ipse iu
nem duxeris, gratias [ago] Domino Deo meo quod toto Scotlorum regno ires vel quatuor lantum in-
pro lalibus talis nobis lilius, quasi novus quidam veniret episcopos, ecclesiis caeteris sine pastore

splendor, i11ux.it, in quo cum omnium antecesso- tani morum quam rerum dispendio fluctuantibus,
rum virtules convenerint, maxiiue tamen in le spi- ipse tam de antiquis quas reparavit, quam de no-
ritum Chrislianissinii regis David gaudco quievis- vis quas ipse erexit decedens novem reliquit. Mo-
se ; unde divina prov\deniia acium existimo, ut il- nasteria autem erdinis Cluniacensis, Cisteruicensis,
lius mundissiniie manus balteo te cinxerunt niili- Tyronicensis, Aroensis, Praemonstracensis, Belva-
tari, per quas Chrisli gratia virtutem tibi caslitalis censis, non pauca, non parva, plena fialribus di-
iilius, humililatis et pietatis infunderet. Quoniam misit. Inter quos fuerat quasi unus ex ipsis cl
sic

autera rccenti morte illius contrislalus, vitam ejus bona laudans, qua minus laudanda emerge-
et si

et mores sicul nuuc amor, nunc timor, nunc spes, bant verecundiae dissimulans, subti actus omnibus,
liuncdolormeum variant alTectum, non historiando, q soilicitus pro omnibus, multa largiens et nihii exi-
sed l.menlando, brevi slylo collegi, te quasi pieta- gens. dulcisanima quo abisti? quo recessisti?
tis illius hseredem iniimi cordis dileclione susci- Ubi oculi illi pleni pielalis et gratiae,quibus et con-

piens, ipsara libi lamcntalionem dcslinare curavi. gaudere cum gaudentibus et flere cum flenlibus

In qua cura laudabilera ejus vitim et preliosam (Rom. xn) consuevisti?

legeris mortem, illam imiteris ut ista consequi me- Vidi ego oculis meis cum aliquando paratus ire

rcaris. Omiiis enim Iaus iu fine canilur, nec in- venalum pede in scansili posito equum vellet ascen-
cboaiitibus praemiura promitlitur, sed perseveranti- dere, ad vocem pauperis audienliam sibi dari po-
bus dalur. Omnipotens Deus conservet in te et au- stulantis,quod pedem relraxerit, relicioque equo
gcat graliam suam, excellentissime et illustrissime et regressus in aulam, eadem die ad propositunx

duinine. non reversurus, causam pro qua fuerat appellatus

De sanclo rege Scotorum David. bcnigne el patienler audierit. Consueverat praeterea
Religiosus et pius rex David migravit e mundo ;
ad ostium auhe regise sedens paupeium et vetula-
qui, licet dignum tali animae locum invenerit, mors rum, quae cerlis diebus de singulis quocunque vc-

tamen ejus planctum nobis indicit. Quisenim non niehat regionibus vocabantur, causas diligcnter au-

lugeat virum lam necessariura raundo, rebus hu- D tlirc, et singulis cura multo sajpe labore satisfacere

manis exemptum, nisi is qui rebus humanis pacera N.im sa;pe litigabant cum illo, etipse cum illis, cipii

invdet et profectum ? Rex enim iste mansuetus, ipse nollei conlra justitiam personam pauperis ac-
rex justus, rex caslus, rex humilis, quis facile di- cipere, ct ipsi nollent rationi quod osicndebat ac-

quid utilitatis humanaeviise contulerit quera quiescerc. Denique si conlingeret ut sacerdos, vcl
xerit, ;

miles, vel monachus, vel dives vel pauper, vel ci-

mansueludo amabilem, justilia terribilcm, casli-
tas composilum, humilitas communem fccerat ? vis vel peregrinus, vel negoiialor vel ruslicus cum
Quae omnia si in privato quolibel laude dignissima eo baberct sermonem, ita cum singulis de suis
judicanlur, quanlo magis in rege cui potestas dat negotiis et ofBciis convenienler el humilitcr disse-

licere quodlibet ; cujus vitiis facile favent inferio- rebat, ut singulus quisque sua «um tanlum curare
omnes jucundos et aedilicaios dimit-
res, proni ad iraitandum, prompli ad aduiandum, pularet, et sic
audaciam, libido vcro tciet. Tactus quippc infirmitaie qua fuerat carne
cum et impunilas pracslet
Kalendas Junii,
acuat et accendat luxuriam? Scimus cnim eum solvendus, feria quaila, id esl xiii

rcgnum non appetivisse sed horruisse, magisque cuni iniellexissel dissolulioneni sui corporis iinmi-

illud ob alienam neccssitalcin suscepisse quam neic, vocatis familiaribus suis quod de se ipse sen-
2J
1'ituoi. CXCV.
71- B. AELREDI ABBATIS RILYALL. OPP. PARS II. — HISTORICA. '16

tiebal incunctanter exposuit. At illi mote humano A successoribus et basilicisveneralusest, cumstMictis

< onsolabanlur aegrotum, vitam ilii el sanitatem pe- virginibus quarum pudicitiam imitfltus est, cum

niius promiltentcs. Sed cum feria sexta morbus in- mundi contemptoribus quos sibi mammona iniqui-
gravesccret, et ei standi simul et inccdendi faciil- tatis conslituit, quibus se Christi nomine cum om-
taicin vis languoi is adiraeret, acccrsilis clericis vi- ni tuimilitate substravit, Adsit ei illa misericordia»

risque nligiosis, Dominici corporis sacramenlum mater, quae quanto caeteris constat essn potenlior,

sibi dari poslula\il. Parantibus illis effene quod lanto ipsius pietas sit efficacior ! Ego aulem, licet

jusserat, prohibuit ille, dicens se ante sacrosan- peccator el indignus, memor tamen benefidoruio
cium allare sacrosaiitia mysleria perceplurum. Igi- tuorum, dulcissime domine et amicc, quac mihi ab

tur clei icorum ac mililum manibus in oratorium ineunte aetate mea impendisli, meraor gratiae in qua

deporiatus, post raissarum solemnia venerandam me nunc ultimo suscepisti, memor benevolcntiae
sibi crucem, quam nigram vocant, produci sibi pe- qua me in omnibus pelilionibits cxaudisti, memor
liit adorandam. niuoificentiae quam exhibuisti, memor ampiexuum

Est autcm crux iila longiiudinein habens paimae et osculorum in quibus me non sine lacrymis om-

de uino purissimo mirabiii opere fabricata, quae iu nibus qui aderant admiratilibus dirnisisti, libo et

n tbecae clauditur cl aperitur. Cernilur in ea B pro te lacrymas mcas resolvo, affectum meum et

quaedam Dominicae crucis portio (sicut soepe mul- totum spiritum meum refundo. Hoc pro te Deo
torum miiaculorum argumento probatum cst), Sal- meo sacrificium offero. Hanc beneficiis tuis vicissi-

imaginem babens de ebore dcnsissi-

vatoris nostri ttidinem rependo. Et quia hoc minimum est, ibi

nie sculptam, et aureis distinctionibus mirabililcr mens mca cx inlimis medullis tui reeordabitur,

dtcoratam. Hanc religiosa regina Margareta, hujus ubi pro sahite omnium Palri quotidie Filius initno-

regis mater, quae de semine regio Anglorum et Hun- latur.

gai ioruiii exstilit oriunda, allatam in Scotia quasi De genealogia regum Anglia, et regis David
Hanc igi- Scotiec.
munus hxredilarium transmisit ad filios.

mr crucem omni Scolorum gcnii non minus terri- Qtioniam de opiiinis moribus religiosi negis Da-
bilem quam amabilem cum rex devotissime adoras- vid pauca descripsimus, dignum duxi genealogiam,
set, cum multis lacrymis peccatorum confessione quae el tua est, dux illustrissime Henriee, brevivr
praemissa, cxilum suum coeleslium mysleriorura veracilerque subtexere, ut cum videris quanta fue-

peiceptione muuivit. Dcinde relalus in thalamum, rit antecessorum tuorum probitas, qualis in eis

venientibus sacerdotibus ut sacrae unctionis sacra- r virlus inniiuerit, qualis splenduerit pietas, agnoseas
» *** . .... , ,. ..
n .

menta complerent, assurrexit ut potuit, ac de lec- ctiam quam naittrale tibi sit abundare divitiis, fiorcre

tulo in leriam se dejiciens, salutare iiiud oflitium virttitibus, vicloriis illustrari, ct quod bis omnibus
lanla devotione suscepit, ut clcricos paulo fe- praestat, Christiana religione et juslitiae praerogali-
cum
biinantius psallcntes , niantt simul ac sermone va fulgere. Est enim ad oplimos mores oblinendos

< ompesccret, singulis verbis ipse iutenderet, ipse maximum incentivum, scire se ab optimis quibus-
singulis oralionibus responderct. Omnibus igitur que nobilitatem sanguinis mcruisse, cum ingenuum
riie peractis, cum mfexima carnis ac mentis quiete animum semper pudeat in gloriosa progenie dcge-

dioin cxspectavit extrcnVwm, suos diligenler obleslans nerem inveniri, ct contra rerum sit naturam de
quatenus mo\ ut ipse decederel niortem suain om- bona radrce fruclus malos pullulare. Sicut igitur in

nibns propularcnl. Quanto citius enim, inquit, mors veracissimis et antiquissimis hisloriis vel chroni-

mea inaoluerit, lanlociiius amicorum mevrum beae- cis potui reperire, a te ipso, virorum clarissime,
ficiis qliquid mihi consolatiottis pietas divina praata- exordium sumens, et per gloriosissimam malrem
bit. lu hac ei devolione dies claudilur, cui sequett- luam aviamque clarissimam asceudens breviter
tetu in roagna irauquillitate conlinuavit et no- usque ad ipsum Adam, palrem cuuctorum morta-
cicin. D lium lineam libi tuae cognalionis oslendam, ut post-

Die autem Dominica quae Cnristi ascensionem modurn omissis anliquissimis quorum historias

praecedebat, id est Kal. Junii illucescente, cum sol velustas ipsa delevit, per cxceUentiores Angliae re-
isk: noctis tenebras emergens radiis suae lucis abi- ges, eorum sublimiora quaeque gcsta sutumatim
geret, ipsc a corporis tenebris ad verae lucis gau- tangendo redeamus, ut, cum videris tanlam eoruin

dia commigravil, cum lanta tranquillitate ut vide- gloriam morte ac velustale perisse, eosque pro vi-

retur non obiisse sed obdormisse, cura tanta devo- tae mcrilis coelcste praemium quod pcrire non po-
tione ut inventus sH utrasque manus junctas simul test meruisse,discas semper diviliis gloriaeqite mun-
supra pectus suum versus coelum erexisse. Subve- diali praeferre justiliam, ut post vilaui lemporalem
nile, sancti Dei; occurrite, angeli Domini, suscipite pervcnias ad aeternam. Amen.
auiinam vestro dignam consortio, collocatc eam Tu igilur, vir oplime, hlius es gloriosissimae im-
in sinu Abrahae cura Lazaro, quem non despexit peiatricis Maibildis, cujus fuil mater ch-ristianissi-

sed fovit, cum aanctis aposlolis et martyribus, quo- ma el excellentissima Anglorum regina, Malhildis
ruin memorias diiigenter exstruxit et coluit, cum filia sanclissitnae feniinae regin& Scotorum Marga-
Cbrisli sacenlolibus et confessorilius nuos iu suis relae, qn te nominis sui splendori morum sanctita

-fl
717 CLNEALOCIA KEGUM ANGLORUM. 713

tem praoferebai. Hujus pater Edwardus, qui fuit A imperio, et itn primus omnium monarcha Angline
lilius Edimnidi regis inviclissimi, cujus paler Edel- diccretur.

red, cujus pater Aedgarus pacificus, cujus paler Dc edelwtlfo rcije.

Eadmundus., cujus pater Edwardus seuior, cujus Cujus filius fuit Edelwlf, fuluri cc-rte gcneris sui

pater nobiiis Aluredus, qui fuit filius Adelwlfi re- spiendissimum caput, et de qua sanctissims fructus

gis, qui fuit regis Egbricliti, cujus paler Alchmun- orirenlui* preiiosissima radix. Uic iu regno terreno

dus, cujus paler Efla, cujus Eppa, cujus pater In- semper medilabalui cceleste, ul manifesle dareiur
glcs, cujus frater fuit famosissimus rexlueuomine, inlelligi eum non victum cupidilaic, se.l charitalc

quorum pater Ceonred, qui fuit filius Ceolwald, qui provocatum, aliena; uecesiilati regnaudo consulere,
foit Cullia, qui fuit Cuihwine, qui fuit Cheuiin, qui non suasvoluntati domiuandu salisfacere. Erat cniiu
Cheuric, qui fuit Creoda, qui fuit Ccordic, qui fuit pater orphanorum et judex viduarum, eeclcsiarum
Eh'sa, qui fuit Eda, qui fuit Gewis. Iste fuit caput defcnsor, propagaior monasleiiorum. Eteemosynis

gentis suae, a quo et iota gens illa nomen accepit. sane sic operam dabal ul totam lcrram suam pro
llujus pater fuit Wig, cujus pater fuit Frewine, cu- Christo decimaiet, et partem decimam per ecclcsias

jus paler Freodgar, cujus paler Brand, cujus paler monasteriaqucdivideret. Tandem cum multo appa-
Bealdag, cujus paler Woden. Qui fuit fiiius Frede- c ralu Romam profeclus, integro anno ibi perendina-

wald, qui fuit Freolof, qui fuit Frederewlf, qui fuit vit, loca sancta frequentans, vigiliis et orationibtis

Fingondwlf, qui fuit Gela, qui fuit Gearwa, qui fuit vacans, clecmosynasmultaspaupcribus erogans. Sed

Beu, qui fuit Celdwa, qui fuil Heremod, qui fuit et ecclesiis beatissimorum Pelri et Pauli, ipsique

Uermod, qui fuit Halhra, qui fuit Wala, qui fuit sunimo pouiilici pro regia munilicentia plurima
Iicadwig, qui fuit Sem, cujus paler Noe, cujus pa- largitus est munera. El sic cum inuharum virtu-

trr Lamech, cujus pater Mathusale, cujus pater tum slipendiis reversus in Angliam, post bkmniuin
Enoch, qui fuit filius Malaleel, qui fuit Cainan, qui regtium inler lilios sapicnler divisit. Per singula
tuil Enos, qui fuil Selh, qui fuil filius Adam palris
laiiiioria sua pauperes alendos ac vesliendos dis-
tribuit, thesauros suos misericorditer dispersit et
oniniura.
dedil paupcribus ( Psal. cxi ) ; ex quihus iion mo-
Selh natus est pro Abel quem occidit Cain (
Gcx.
dicam portionem ecclcsiis aposiolorum Ronia» et
iv ). Sicut autem in Abel Christi passio, ila ct in
sumimc sedis episcopo dclegavit, ct sic in senectu-
Seth Christi est resurrectio figuraia. Setii enim
lebona coilectus est ad palres suos, regnum certe
Hebraicum nomen est, cl iingua Latrna dicitur rc-
non ainitlens sed niotans, lempoiale descreus el
iuT-ectio. Ab hoc igitur Snh ducilur generatio us- C
aHcrnum adipiscens.
que ad Enoch, qui vivus a Domino translatus cum
De piissimo rege Aifrtdo.
ncOo Liia, Antichrisii prjcstolatur adventum. Inde
Cujus illud Anglorum decus, regum
filiu^ fuit
venitur ad Noe, qui solus cuiu filiis eluxoribus me-
gemma, virtutum exemplar Aluredus, caeleris fra-
ruitniundopcrcuntc salvari,cujiispriniogenitusSem
tribus suis junior auate, sedannosior virlute, unde
a palre meruit benedici. Dicunt Jud&i hunc fuisse
ct a patre plus cunctis fratribus amabatur, ob nio •

sacerdotem summi Dei, et poslca Mclchisedech

vocatum, qui in iigura sacerdotii nostri pa*
rum stilicci suoium similitudinem, ct spiritalis c-
fuisse
jusdam gralsx- privilegiuro qtiae in eo adhuc puero
nem offerebat ct vinum, unde in psalmis Christo
mirabiliter refulgcbat. Cnde eum pater cum adhuo
dicitur : Tu es sacerdos in telernum secundum ordi-
puerulus essel, cum multis miiitibus maximisque
nem Melchisedech ( Psal. cix). Ah i&to igitur Sem
donariis Romam misit, ut sanctissimorum nposlo-
genealogia ducilur usque ad Woden, qui (ant;e
lorum precibus commendaretur, et a summo pon-
aucioriiatis fuit apud suos, ut feriam quartam
lifice benodicerelur ; venerabilis autem summus ba-
quara Romani genliles diem Mercurii appellabant,
cerdos Leo qui tunc Ecclesia» Roinana:- praefuit, \ul-
ejus nomini consecrarent An- ;
quae coiisuetudo ab
D tum et stalum pueri conlemplatus, cum in eo di-
glis hodie servalur, vocant enim eumdem diem
vinae praesentiam majestatis scintillantium virtutum
Wodensdei, id est diem Woden.
indiciis p^rsensisset, tempus et setaiem regnandi

PorroaWodenlinea cognationis tuae tenditur us- regiaj unclionis sacramento praeveniens, sicut quon-
que ad Getam, qui et ipse lanhe sapienti* et virtu- dain Samuel puerum David, ita eum in regem san-
tis habilus est, ut a paganis pro Deo coleretur. Unde ctissiinus piaesul derotissime consecravit. Vcrum
proceditur ad chrislianissimos reges Anglia;, Ingles postmodiim cum palre Romaai repetens, paterno-
ct Inc. Qunrum Ine cum poteniLssimus regum Anglia» ruiu btinoruin in omnibus cooperalor et adjutor
essei, relicto regno, peregrinus profectus est Ro- esse promcruit. Hic ab ipsa pene infantia sua lege-

main, ibique feliciler pcregiinans, landem ad coe- rectdiscere dulce habuit, circa ecclesias assiduus,
lestera mansionem felicius conscendit. Ab Ingles in orationibusfrequenlissimus.obediens parenlibns,
vero linea cognationis tuae lenditur usque ad Ebri- sociis humilis acdevolus. ila medilabalur in xtaLe

chlum, qui lantae luit probitaiis, nt universam Au- puerili quod seuex devotus impleret. Denique por-
gliam cx Auslrali parte Humbra», qua; pluribus lionem psallerii iu qua maxi-.ne dclcctahalur parvu

regibus catenus divisa subjacucial, suo suhjugarct voluminc sciiptam in sinu scuiper ciicumferebai,
719 B. AELKEDI ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS K. HISTORICA. — 72!)

ut quoa pcctus illud interius ruminabat, ab extc- A DUm invenerat. Sed Iiaclenus Christi miles tucral

rioris sui bominis peclorc recederet. comprobandus. Quadara igitur die cum sociis in

Cum vero post mortem fratrum suorum, cum praeda piscium occupalis, in luguriunculo residcns

quibus aliquo tempore regnavit, ad eum totum re- raeditaretur in Iege Dei, hymnisque Davidicis proscri-
gnum haereditario jure transissel, sublimior omni- pl.onis su<c solarelur injuriam, adfuit quidam in
omnium servus, ut posset dicere curo habilu peregrino vir venerandi vultus stipem humi-
bus factus est

Propheta : Exaltatus autem hnmiliatus sum, et non liter petens. At rex ul erat vuliu hilaris animoque
sum cvtifusus {Psat. lxxxvii). Ita se bonis amabi- jucundus, utrasque ad coelura erigens manus : Gra-
tias, inquit, Deo, qui paupere.n suum in paupere vi-
lem, impiis terribilem, ecclesiarum minislris pavi-
dum, amicis et sociis jucundum, pauperibus mitem sitavil,qui, licet dat omnibus affluenter, et nonitn-
exhibuit, ut videretur oranium horai- properat, dignatur tamen et quod dedil exigere, et
ct iargum
num moiibus ac naturae congruere, omnibus utilis quod exegerit restituere cum usura. Sed quid ageret

ac nccessarius esse. Et quod nune raro invenitur servus Dei ? Nihil praeler unum panem et in ara-

maximam regis credidit dignitatem, phora vini raodicum habebat ; vocat itaque mini-
in teriis, illam

nullam in ccelesiis Christi habere potestatem. Illa, strura, et Heus ! inquit, o puer,quid faciemust

iquit, regnantis dignitas si se in regno Christi qua B Christus adest, qut quondam thesauros regios in suis

est ecdesia, non regem sed civem cognoscat, st non pauperibus visitabat, hujus paniculi noslri poculiqu»

in tacerdotcs legibus dominetur, sed Chrisli legibus parvissimi non dedignatur anguslias. Frange itaquc,

quas promutgaverunt sacerdotes humititer subjicia- cito frange esurienti panem istum et vinum divide ;

tur. Porro Constantini imperatoris piissimi imila- toltus viaus nostrt partem mediam Christus acci-

exetnplum, qui, cum urbi praefuisset et pial, mihi ac familiolw mece pars media reterveiur,
baiur
ad Chrisli ftdem conversus tanlam sacer- Gralias egit regiae munificenliae pauper, nullumque
orbi,
reverentiam cxhibebat, ut, eum au eum paludibus impressum relinquens vcsligium, vel dis-
dotibus
scriptas cliarlulis queii- cessit vcl evanuit.
aliquando episcopi
monias adversus invicera detulissent, convolvens Invenlus in conclavi panis inleger, vinique in

eas in sinu jasserit igne consumi Non est meum, amphora prisliua quanlitas regera erigil in stupo-

inquiens, de sacerdolibus judicare, vocansque epi-

rein, cum ecce hi qui piscatum ierant redeunles,

scopos, inquit : Palres sanctissimi, nolile judicio tantam piscium multitudiuem atlulerunt, ut praece-
contendere, prcesertim apud nos, dc quorum errati- dens miraculum sequeulis magnitudine augeretur.
bus vesirum est judicare. Sed si quid inter vos ortum Sequenti nocte cum psalmis et oialionibus ac salu-
c
fueril quivslionis, modesle traclctur in ecctesia, ne bri meditationc vigiiias prolelasset, in somnum tan-

aliquid quod vestram sanctilatem dedeceat ad eorum dem resolutus, videt virum prope assistere, facie

qui foris sunl nolitiam transferatur. Ego quo piam splendidissima, nigro capillo, oculis lucentibus,

certe st de ordine reslro cernerem cum muliere pcc- quem pontiflcalia illustrabant insignia, librum auro
cunlem, proprio eos pallio operirem ne qua retigioni gemuiisque fulgentem in pectore pr%ferenlem. Qui
veslrai impiis detrahcndi darelur occasio. IIujus ila- cum ei de diligendo Deum, de servanda juslilia, de
que aliorumque regum sanclorum bealus Alure- iniscricordia in pauperes, de reverenlia in sacer-
dus seculus exemplum, ipsius mtindi principis ad~ doles monila sacra dedissel, ipse iterum adjecil :

vorsum se provoeavit invidiatn. Denique sicut Palientiam luam, o mi Alurede, Chrislus ex allo
quondara sanctum Job {cap. i), ila hunc Satan pe- pro>piciens, luboribus fmem impo-
luis el airumnis

tiil ad lentandum Nunquid, inquiens, Aluredut

: suit. Mane iiaque (aclo cum ad proximumnavigaverit
Imxiracotit Devm? El Dominus ad euin Ecce : in tiltus, cornuque proprio ter insonueris, aderunt libi

manu tua sunt cunclu qua: possidel, tantum ne in fories auxiliarii de amicis luis optimis, quorum con-
cum cxtendas manum tuam. siliocum reliquumexercitum congregaveris, aggredere
Egressus itaque Salan a facie Domini immisil ei D hostes, victoria sine dubio itlustrandus. Sic Sanctus.

inknicos pessimos, Dacos scilicet et Frisones, a lide Al rex, palpitantibus oculis, in eum respiciens :
Chrisli alienos ;
qui cum multa classe venientes in Quisnam es tu, inquit, o beaiissime, qui exsuli huic
Antjliam, maximam regni portionem rapinis, in- iinn boni nuntii bajulus advenisti ? Et sanclus : Culh-
cendiisque consumunt. Quos cum rex strenuissimus berlus, ait, vocor Lindisfamensis quondam epi-

sscpius repulisset, permissi sunt tandem praevalere, scopus, tui tuwque genlts curam gerens : cui die

totamque in tantum occupare provinciam, ut rex heslerna in tucs menlis propositum devotionemque
Cbristiaiiissinnis fuga sibi consuleus, cxutus rcgno probarem, luum hospitiolum visitanti panem vinum-
cum paucissimis familiarium suorum in silvis ac que, totum scilicet victum luum, misericordiler di-
paludibus delitesceret, ac suam suorumque vilam visisli. Scias igitur te tuosque filios, mepalrocinante,
piscium captura Irausigerct. In omnibus his non si tamen a nbulaveritis in viis Domini, totiut Angtiat

peccavit Aluredus labiis suis, nec slultum quid monarchiam obtenlurot. Memenlo aulem mei cum
contra Deum locutus cst. Ncc tautum tristabatur bene libi fuerit. Et, his diciis, lux cum loqueute
quo.lregnum amiserat, quantum gratulabatur quod disparuit. Maue autem cum amicorum occursu, re-

vacandi Deo lempus congruum et locum opporlu- liqui quoque exercitus qui sequebatur adventu,
7121 GENEALOGIA REGUM ANGLORUM. . "22

armis In hostes t*uunt. Et inox situt fluil ecta

rex nocturnae promissionis sensisset effectum, post A P l 'S

amplexus et oscula et fusas super invicem lacry- a facie ignis, sic perierunt pagani a facie Dei. Sler-

mas, rex in medio stans tali oratione suum auima- nuntur, fugantur, dissipantur. Relicloquc noniina-
vit exercitura : lissimo vexillo suo quod, quia dzemoniaco instinciu
Gralias ago Deo meo, commililones, qui non amo- corvina effigie deforniaverant, Raven voeabant :

vil oralionem meam et misericordium tuam a me. quotquot nianus peisequcntiuin evadere potuemnt
Ipse enim percutit et sanat, mortificat et vivificat, silvarum quresiere lalibula. Ab illa die deinceps

pauperem facit et dilat, humiliut et subleval, ipse erat Aluredus vir in cunclis prospere agens, quo-

Dominus faciens pacem et creans malum, ipse Do- niam Dominus eral cuin illo, ct omnia opera ejns
minus faciens omnia hmc, haclenus pro peccalis no~ dirigebat, donec fngalis hosiibus vel subaciis raqui-

slris flugelluns flagehavit nos Deus, sed tnorti non esceret terra post Dominum et post Aiureduiu scr-

iradidit uos. Respexit iterum in orationem humilium vum ejus. In diebus autem pacis non otio lernuit,

et non sprcvil precem eorum. Ecce illo miserante aul vanis speclaculis otiosisve discursibus leinpus
reliquia Anglorum satva? fient. Quis dubitet ? Quis perdidil, sed legere, et scribere, et sacros apices

not de tot latibulis evocavit in linguam Anglieam verlere laborabat. Exstant pa-
, de lot reg'wnibus
congregavit,et inlerpaganorum frementes copias ti- R rabolae ejus plurimum babentes aedificalionis, sod
more deposito ad hoc colloquium quosdam singiita~ el venuslalis et jucundiiatis. Leges Christianissi-

lim, quosdam cum sociis venire coegil? Agnosci.e mas et scripsit et pronmlgavit, in quibus fides ejus
ergo quia hostes nostri conlurbuli sunl et commoti el devolio in Deum, sollicitudo in subditos, mise-

sunt, tremor apprehendit eos. Non enim in virtute ricordia in paupercs, justitia circa ornncs cunclis

sua aut fortitudine manuum suarum pr&vuluerunt lcgenlibus patet. In restaurandis ecclesiis quas im-

super nos, sed dexlera Dei el virga furoris ejus non pia manus everierat, in reparandis, ditandis, or-
tam in ncs quam in nostra peccata desceviens, pagn- nandis monasteriis desudabat. Inter quse duo nobi-
norum usus est crudelilale, in purgationcm el non in lissima monasteria, unum monacbis in loco qui

deslruclionem. Ecce iterum oculi Domini super >;os, dicitur Edelingehoie, allerum feminis in civitatc
et aures ejus ad preces nostras. Virititer proinde qua? Sceliebprig dicilur, muliis sumplibus condi-
ugite el confortetur cor vestrum, quoniam secundum dit, multis possessionibus ditavit, multis donariis

multiludinem dotorum nostrorum quos huclenus per- adornavit. Permaximam praelerea curam gerebal,
pesii suuims, consolutiones ejus t&tificabunl ammus ne a vicecomilibus et niinistris pauperes opprime-
nostrus. Cogitale, qui adversum quos, quu ralione, ^ rentur, et indebilis exactionibus gravarentur. Uude
qua insuper necessitate pugnamus. Christiani conlra celebre factum est nomcn ejus per universum or-
paganos, pii contra impios, contra superbos, contriti bem, eliam in magna urbe Roma; quippe qui do-
corde el humiles spiritu dimicamus. El qutt ra- naria multa ac largissimas eleemosynas saepe mii-
lione. Ecclesias cerle destruxerunt, altaria suffode- tebat apostolorum ecclesiis el ipsi summo ponti-

runt, non alati, non ordini, non denique sexui pe- (ici. Summus vero ponlifex lantam devotionem gra-
percerunt. Prceterea non atiena petimus, sed nostra tanter amplectens, piis precibus cjus inclinatns

repelimus. Nostra nobis eripuerunt, nostra possi- scholam Saxonum ab omni tributo et telonio ab-

dent, nostra luxuriose consumunt, noslra in idotorum soivit. Sed et donaria plurima, insuper et parlem
suorum sacrificiis expendunt. Certe si necessitatem ligni Dominici regi transmisit. Audiens eiiam fa-

quams pugnandi, audi breviter. Ne ulterius genles mam ejus Jcrosolymitanus patriarcha, el ipse re-

Christiano nomini irreverenter insultent, ne Deo gem pretiosis exeniis muneravit. Sane de annuo
censu qui ei pendebalur justissima distribulione
vero idola praeferant, ne quod nostris peccalis exi-
(jenlibus de nostris tolies victoriam reportarunt, doz- ordinavit, ut pars lertia bellatoi um deputaretur sti-

monum quos colant virtuti ascribant. Postremo ne pendiis, pars tcrtia in mercedem et viclum operariis

diripiantur uxores noslrce, ne captiventur filii, ne D cederet, pais vcrotertia regiis muneribus quae muni-

virgines violenlur, ne impii et perversi lotam Anglo- ficentissime advenienlibustam divilibus quam pau-
rum nobililatem ad degenerem transferant servilu- peribus largiri consueveral, servarelur. Qualiter

tem. Quoniam igitur suscepimus de manu Dumini aulem sui memineril peregrini, Dunelmensisecclesia;
ditplicia pro omnibus peccatis nostris jam probali, liberlas et possessio hodiequc demonstrat. Rex igitur

jam examinati, jain purgati congrediumur secure, Aluredus cum regnasset novem et viginli annis ei

cnm uobis sil el fidcs ceriior el causajuslior, quos mensibus sex, de regnotcrreno ad regnum coeleste

Christus invital, quos pielas provocat, quos urgel iranscendit : Aedwardum filium suum, regni mo-
neccssilas, quibus Chrislus udest, quibus favenl an- rumque suorum relinquens haeredem.
geti, quibus sancti prccsto sunt, quibus de cvclo ora- De rcge Edwardo seniori.
cula divina resultam. Erat autem in scientia litterarum palre minor,
H;ec cum dixisset, noclurnai visionis cunclis au- sanctitate vero non mulium inferior, sed supcrior

diculibus rctexit oraculum. Quoaudito, acelama- polcslate. Multo cniiu latius quam palcr rcgni sui

vil populus : Dominus dubil virtutem et forlitudi- fincs dilatavit, urbes ct novas condidit, et diruias

tiem ptebi suk. benedictus Deut. Stalimquc corrc- renovavit. Impiissimam Dacorum gentcm quam
79.:> B. AELREDI ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS IL — HISTORICA. 72i

pater ejus non cxpulerat, rcbellantem sibi multis A inter convivas ; dum caeca quadam amenlia quis-

roulriiani pr;«liis vel fugavit penilus, v.:l niisera que in socium irruit, nesciens cui parcenet, et

scrvilulc compressit, ct insulx facit-m in anliqtice qucm feriret ignorans. Inter muluas igitur caedes
pulchriiudinis spcciem reformavif. Adjeeit etiara diiii! alii sternerentur, alii vulncrarentur, quidani
dccoris phirimun soror rcgis Aelflcsia, sexu quidem fnga vitani reservani, quidam ascensis navihusma-
f .mina, scd animo ac virttite plus viro, qu c exce- ria secant, sicque dispersi omnes, ab inlentione
pfis bis quas r» x :c lificaverat urhes conslruxit, pmpositoque dcficiunt. lbcc risus mei causa, quo-
Itrnnesburcb, Britgr, Scorgate, Tliamewrthe, Swa- niam risum fecit mihi Dominus, et quicunque au-
Coid, Edebiralh, Werewicum, Ciresbirilh, Ware- diei corridebit mihi. Spero autem in Dco meo,
1 irich, Runconere, Lieceslre. Ipsa pugnavit contra quoniam temporihus meis Angliam alienigennc non
Walenses et vicit, ct Dcrehi expugnavil ct cepit. gravabunt. i Cerne, quseso, regiam mcntcm quanla
Tantaque forliludine emicuit, ut a plurihus rex di- lux divinilus illustraverit ; longe posita scnsit, prae-
ccretur. Igiturrex Edwardus, vir mansuctusetpius, scntia ncglcxit, et futura prospexit.

umnibus amahilis et affahilis, adco omuium in se De rege EdeUlano.

provncahat affectnm, ut Scoti, Cumhri, Walen- Dormivit aulem cum pairibus suis rcx Edwar-
s s, Noithumhri, ci qui rcmanserant Daci.eum non B J us> et rcgna\il Edelslanus lilius ejus pro eo;
lain in dominum ct regem quam in patrem cum ambulavilque in viis palrum suorum, non declina-
o.nni devotione cligerent. Tanta dchine modestia vit ad dcxiram nequc ad sinislram; camdem in Deo
regebat subliios, tanta justilia inter proximum et fidcm, in suhdilos gratiam, circa ecclesias devo-
proximum judicahat, ul conlra vcritatem non dico tionem, circa pauperes misericordiam, circa Dci
aihil velle, sed ncc posse viderelur; unde fertur sacer.Iotes rctinens revercnliam. Contra bunc rc-
quibusdam iratus dixisse : Dico v^biif, &i possem liqtii.e Dacorum more suo nefandum crigunt ca-
vicem vobis rcddidissem. Quid non possct rex in put, sed contrili sunt sub pedibus ejus cl redacti in
subiiitos, dominus in servos, polcns in infirmos, pulverem. Rebellaverunt ei Norlhymbri et Scoti,

dux in mililcs? Sed quidquid nou diclabat aequitas, et foi*dusquod cum eo pepigerant prxvaricali sunt.
quidquid verilali repugnahat, quidquid non per- Rex vero cum maximum congregasset exercilum,
iniilehat juslitia, qttidquid regiam raansuetudinem terra marique impios expugnalurus progreditur.
non dccehat, sihi credehat impossibile. Ipse novum Cum autem venisset in provinciam Lindissc, ob-
in.iiia.steiitim Winlonia? fundavit, et mater ejus viam habuit pauperum et mcdiocrium turbam non
sanclissima femina Elswida monasterium virgi- <-. modicam. Sciscilanti unde venissent, rcspondent
itum in eadem civilale construxit. Vixit autem rex de Beverlaco, ubi ad visilandas beati Joannis re-
Acdwardus in regno viginti quatuor annis et ge- : liquias spe obtinendae salutis advcneranl. Quacsi-
niiii filios el Olias. Ex nobilissima femina Egwina vit rex, si quem voti sui obtinuissent effectum ; ct

ftlium sunm primogenitum Adelslanum. Ex regina uuus illorum : Eyo, inquit, ccecus natus adsanctis-
Aedgiva , Aedwinum Edmundum Edredum, et
, ,
simi viri corpus lumen recepi. Et alicr : Ego clau-
quatuor fllias quarum prima Edburga in Dei
;
dus ex ulero matris sancli Joannis oralionibus, ut
sponsam eligitur ct consecralur. Altera ab Otlonc ipse vides, sanus incedo. Audiens aulem hsec et
Romanorum impcralore in malrimonium sumilur. his similia rex Christianissimus : Mugnus est, in-
Tcrtia ad Carolum regem Francorum ab eo du- qiiil, iste J aannes , et ulile credo in hoc magno ne-
cenda dcstinatur. Quartam rex Northanhyrabroruui uolio tanti viri nobis conciliare graliam el auxilium
in malrimonium sorlitur. imptorare. Quoniam igitur fas non est talem nos
Ferunt quidam regem aliquando inter missarum regni noslri invisitalum pranerire patronum prace- ,

solemnia factum in excessum mentis conlra mo- dat cxercitus noster via regia , ego cum paucis se-
rcm suum risisse. Mirantibus qui aderanl, et lem- pulcrum ejus de quo tanta audio, ejus misericor-
pore opportuno causaro sciscilantibus, ail rex : D diam invocaturus adire curabo. Yeniens deinde ad
< ConvenitDacis et Norlhgensibus praedatum veniie sancti turaulum icx illustrissimus, posl excubias
in Angliam. Congregala in porlu magna navium inul- more patrio celebratas, post oraliones corde sup-
litudine, illalis quoque arniis comportatisquc ciha- plici fusas, cum pavimentum devolissimis lacry-
riis navigaluris necessaria parahanlur. Et jara na- mis perfudisset, protractum e vagina cultellum sa-
vigandi tempus advenerat, jam venlis vela, velis cris imposuil altnribus : Ecce, inquiens, beatissi-
naves fuerant cdmmiltendae, cum ecce unusquis- me Joannes, sponsionis memvadimonium, ut, cum un~
piam dedomo vicina portui cum calicepleno meda xilio luo subactis hoslibus cum prorperitate rediero,
ngrediens, procercs invitat ad potum. Ridenl illi, digno illud pretio redimam, et qnoad vixero , tibi

instat ille. Tandein prohiosum eis nomen si non gratus et devolus exisiam. Rcverlitur deindc ad
vcl semel biberent imprecatus, cunctos pellexit a exercitum suum rex, et mox hostium fincs potenler
navi. Dumque calix succederet calici, assiduiia- invadit. El jam tempus advenerat praeliandi, cum
lequc hihendi 'succenderelur aviditas, cbrictas in praecedenti nocte rex oppressus somno, sanclum
loquacilatem , loquacitas prorupil in litem, lis Joannem sibi aspicit assisteiitcm, et ut secure con-
l>.t(os provocat et armal in pugnam. Fit tumultiis grcdcrelur hortantem : Devotionem, inquiens, tuam
728 GENEALOGIA RECUM ANGLORUM. 7M
quam circa sepulcrum meum exhibuisti, gratanler A baltir. Nec defuil spirilus Joanitis qui in sanclo
a<npleciens, cravi pro te Deum meum, el exaudivit viro Dunstano et regem arguerct adulteranlvm, i*t

vocem meam. Observa igilur, et audi vocem meam; adulleram dignis inveclionibus vcrbcraret. Qu;e Je
ut ambules iu viis patrum iuorum et inimicus , zabelilico spiiitu incilata nostri Eliae molicbatur in-
ero inimkis tuis, et affligentes le affligam, ct CU' teritum, fuissetque voti sui compos si non sanctus
stodizt te graiia Dci. Uaec dieens, disparuil. Mane praemunitus a Spiritu cxsilium patriae pra?ttilisse(.

auiem facto, rex iu bostes irruit, potHusnue victo- Rex. vero cum hujus nequissim» decepluseonsiliis,
ria regem Scothe ad dediiionem cocgil. Cumque nec juste, nec prudentcr regnasset, maxima rcgni
silum terrae illius non parvo tempore explorasset, sui parte exuilur, quae inox ad fralrem ejus Edga-

accepto obside regis fiiio, reversus est Eboracum. rum transfertur. Tandem compunclus rcnunliavii

inde tendens Beverlacum, culteilum suum multa- adullerae, el consiliis sanioribus utebaiur. Rccor-
rum possessionum niaximseqae liberlalis largilione datus enim est Dominus patrum suorum regum,
rederoit. Cum autem vixissel postea sexdecim annis scilicet Chrislianissimorum, et ne quis de sa-
regnando moriuusest; et regnavit Edniundus fraler cra illa slirpc periret, occasionem qua salvaretur
ejus pro eo. invenit. Cum enim defunctus ab immundis spirili-

De nobili rege Edmundo. bus traherelur ad poenam, quidam daemouuni mor-

Eralautem patris Edwardi in omnibus imilator; tem ejus quasi dc infelicitale persecutoris sui ga-

bomo simplex el rectus, et timens Deum (Job i), visuro sancto nunlial Duneslano. Qui mox reso-

el usqtie ad Qnem viiaesuae permanens in innocen- lutus in lacryinas lam diu ante misericordem Jestim
tia sua. Promolus vero in r^gnum zelo zelalus est pro eo supplicans, et ploians procubuit, donec a
pro fsde Christi, nimisque acgre ferens pagano- daemonibus libcratus vcniam quam sancltts petiit

rum reliquias cultura idolorum regni sui fcedare obtineret.

decorem, quinque nobilissimas civitates, Lincol- Dc Edgaro rege paciftco,

niam, Leicestriam, Stanfordiam, Suoungaham, Dc- Defunclo igilur rege Edwino, fraler ejus Edgarus
rebt, quas eaienus incoluerant, de manibuseorum successit. Erat enim ftlius Edmundi nobilissimi re-

extorsit, omnique infldeliiale abrasa Chrislianse gis, qui fuil Edwardi senioris Cbristianissimi prin-
fidei lumiue Purgalo autem ab aiienige-
illtistravit. cipis, qui fuit Elfredi vicloriosissimi ducis. Iste Ed-
nis regno, ct sibi in omni parte subjecto, monaste- garus cunclis praedccessoribus suis felicior, nulli

riorum et ecclesiarum maxime curam habuit, sanctitaie inferior, omnibus morum suavitate prx-
consilio sanctissimi Dunsiani, et statuenda staluit, G stantior, quasi stolla n.atuiina in medio nebuhfi, et
ct corrigenda correxii. Hic Ciastingbcri beato quasi luna plena in diebus suis luxit. Iste Anglis
Dunstano ut in monachorum habitalioneni funda- non miuus memorabilis quam Cyrus Persis, Caro-
rotur commisil, et mtilta alia bona, saucto Dun- lus Francis, Romuhisve Romanis. Hic enim rc-

siano cooperanlc, disposuit. Cum igitur Anglia sub gnum Anglorum coelesli quadam pace composuit,
tanto patre m3gis quam rege pace magna et gloria etmullarum linguarum genles, unius foedere legis
iloreret,immaluia ejus morle, quam exactis in conjunxit, unde ei cum Salomone commune voca-

regno quinque annis et scpiem mensibus nefanda bulum fuit, ut Pacificus quod Salomon interpretatur
proditione incurril, subiio dolore et timore emar- coramuiii omnium voce dicerelur. Necmirum. Ipso

cuit. enim nativitatis suae lempore angelos concinentes

De Edredo rege. beatus Dunestanus audivit : Pax Anglorum ecclesite

regnum frater suus Edredus, ct hujus pueri qui nunc naius esl tempore. Sicul igitur
Successit ei in

ambulavit in viis fratris sui ; beati Dunstani con- aurora transactae noclis tenebras radiis suae claritaiis
siliis in omnibus obediens, et juslissimis legibus depellit, ita hiijus sanctissimi regis promotione per

subditos rcgens. Eral enim lanta: probitatis, ul re omnem Angliam nox infldelitatis expellitur.irarum et

bcllantes sibi Northymbrosel Scotos facile vicerit, D discordiarum tenebrae propelluntur. Tanta enim in
el in pristinam subjectionem sine magno labore verbis,in vultu, in moribus, interioris suavitatis in-

redegeril. IIujus laudabilera vitam mors pretiosa dicia pracferebat, ul, Deo coopcrante, tota ei insula
conclusit. Cum enim ad regem aegrolanlem beatus sine sanguinemanusdaret, etad subdendum se ei
Dunstanus vocaretur, in ipso itincre audivit vocem Scolia.Cumbria, Wallia libensaccurrcret. Eo namque
Rex Edredus nuuc regnante sol videbalur csse serenior, tnaris unda
angelorum in coelo dicentium :

pacatior, lerra fecundior, et totius regni facies

obdormivit in Domiuo.
abundanliori decore venuslior. In diebus illius non
De Edioino rege.
Post quem suscepii. regnum Anglorum Edwinus lormenia. non cruces, non cxsilium, ncc proscri-
filius Edmundi regis, nec ambulavil iu viis palium ptio, quantum boni principis vel levis limebaiur
Omnibus igitur per Angliam in eumdem
suorum, sed in sancta illa progenie novus quidam offensa.

llcrodes emersit, qui cujusdam Heiodiadis mulic- dilectionis spirilum concurrentibus, rex in eccle*-

siis construcndis et ornandis, in

monasleriis fun-
ris, videlicel impiissimae contra Deum , conlra le-
gcs, conlra ipsius jura naturae adulleriiiis abule- dandis el ditandis, curam et operam impendebat.
batur amplcxibus, el cousilia ncquissima scquc- Dcniquc per rcgnum Anglorum quadraginla cou-
727 I). AFXRKIU ABBATIS RJEVALL OPP. PARS 1». — HISTORICA. 7©
ilrui fecit monaslei ia, el alia monachis, et alia vir- A dolens, si tamen dici polest, quomodo difftuunt i.-i

ginibus deputavit. Hlastingebiri qttod paler ejus comessationibus et ebrietaiibus, in cubilibus el im-
fundaverat ipse perfecit. Abbendane, Burch, Lor- pudicitiis, ul jam domus clericorum pulentur prosti'

nci, Rameseie, et Wiltune monasterium vir- bulamerelricum, et conciliabulum hislrionum. lbi

ginum magno sludio condidit, mulia diligen- aleoe, ibi sallus et cantus, ibi usque ad medium no-
Hieme ct vere infra regnum suum
tia illustravit. clis spalium protracia cum etumore et horrora vigi-
usquequaque per singulas provincias transire so- tia. Sic, sic patrimonia regum, eleemosyna; paupe-
lebat, judicia, mores, aclus ministrorum ct piin- rum, imo quod magis est! illius preliosi sanguinis
••ipiiin diligenlius explorare, quomodo legum jara pretium profligatur. Ad lioc igitur exhuuserunt pa-
el suoium statuta decretorum servarentur subtilius tres nosiri thesauros suos ; ad koc fiscus regias dt,-

investig&re, ne pauperes a polenlibus prsejudiciiim tractis reddilibus mullis detumuit; ad hoc ecclesiis
passi opprimercntur, sollicite praRcavcre. Praepa- Christi agros et possessiones regaiis munificemia
raverat naves robustissitnas, numero tria laillia conlulit, ut deliciis clericorum mcretrices ornen-
sexcentas; quibus redeunic ajstateomnem insulam tur, luxuriosa convivia prasparentur, canes et aves
ad lcrrorem extraneorum, et ad suorum ex rciia- ac talia tudicra comparentur? II ac milites cla-

lionem cuni maxiino apparatu circumnavigare pro-

" manl, plebs submurmurat, mimi cantanl el sattant;
vincias consueverat. Inier haee sempcr cum cpi- el vos negligilis, vos parcitis, vos dissimulatis? Vbi

scopis virisque doctissimis, de lege Dei el sacris gladius Levi et zelus Simeor.is qui ut scorto abulen-
Uiteris conferebat, ei quo.l ipse disccrc potetal, tes ftlia Jacob Sichimitas, eorum habentes figuram
sulx!itos doceie non »o'.um verbo sed eiiam exem- qui Chrisli Ecclesiam pollutis aclibus fcedant, etiam

plo salagebai. Cuinque diligentcr episcoporum, ele- circumeisos succiderunt ? Ubi spiiitus Moysi quicuput
vicorum, monacborum, vitam et mores invesliga- vituti adorantibus eiiam domeslicis sui sanguinis non
tione prudeatissioia didieisset, vocatis ad se cccle- pepercil? Ubi pugio Phinees sacerdolis qui fomicau-
siarur.i et monaslei iorum patribus, cum eis bujus- tem cum Madianita confodiens, sancla hac cemuta-
modi sennonem babuit. lione Deum placavit iratum ? Vbi spiritus Pelri cujus
Sermo regis Edguri ad clerum. virlute perimitur avarilia, haresis Simoniaca con-
Quoniam magnifcavil Domimis facere miscricor- demnatur? AZmulamini, o sacerdotes, annulamini
diam suam nobiscum, dignum est, Palres reveren- vias Domini el justitias Dei Tempus faciendi nostri.

iissimi, ut innumeris benepciis illius dignis respon- ccntra eos qui dissipaverunt legem Dei. Ego Constan-
deamus opevibus. Ncqueen .n in gladio noslro pos- tini, vos Pelri gladium habetis in manibus. Jungamus
q
sidemus lerram, el brachium nostrum non salvavit dexleras, gladium gladio copulemus, ut ejiciantur

nos, sed dextra cjus cl bracliium sanclum ejus, quo- extra caslra leprosi, ut purgetur sancluarium Do-
viam conplacuil illi in nobis. Justum proinde est ut, mini, et minislrcnl in templo filii Levi, qui dixit pa-

quia omnia subjecil sub pedibus noslris, subjiciamus tri et mutri : < Nescio vos ; et fratribus suis: Ignoro

illi el nos animas nostras; et ut hi qnos nobis subdi- vos (Deut. xxxiij). i Agite, quceso, solticite ne poe-

dit, cjus subdantur legibus non segniter elaboremus. niteat nos fecisse quod fecimus, dedisse quod dedi-
Et mea quidem interest laicos cum aquilatis jure mus, si viderimus illud non in Dei obsequium, sed in
tractare, inler virum el proximum suum juslumjudi- pessimorum luxuriam impunita tibertale consumi.
cium facere; punire sacrilegos, rebelles comprimere, Moveanl vos sanctorum reliquia, quibus insultant
cripereinopem de manu forliorum ejus, egenum et veneranda alluiia, ante qua insaniunl. Moveal vo*
pauperem a diripieniibus eum. Sed et mew sollicitu- anlecessorum uostrorum mira devolio, quorum ete-
dinis est, ecclesiarum minislris, gregibus monacho- emosynis vesania clcricorum abutilur. Proavus meus,
rum, choris virginum, et necessaria procurare, et ut scitis, toiam lerram suam ecclesiis et monasteriis
paci eorum et quieti consulere. De quorum omnium decimavit. Sanclx memorice alavus meus Aluredus
moribus ad vos spectat examen; si vivunl continen- D ul ecclesiam dilaret, non thesauris suis, non patri-
Ur, si honexie se habenl ad eos qui foiis sunl, si in monio, non sumplibus, non redditibus parcendum
divinis offuiis solliciti, si ad docendos populos assi- putavit. Avus meus Edwardus senior quanta contu-
dui, si viclu sobrii, si hatitu modcruli, si injudiciis terit ecclesiis vcslram paternilatem non latet. Pater

sunt discreti. Pace vestra loquor, reverendi Patres, meus et fraler ejus quibus donariis Chrisli atlaria

si ista solerti scrntinio curassctis, non tam horrenda cumutaverunl meminisse vos decet. Paler patrum
et ubominanda ad uures noslias de clericis pervenis- Dunestane '.
conlemptare, quo?so, patris mei oculos
senl. Taceo quod nec illis esl corona patens, ncc lon- ab illa lucida coeli plaga in te radiantcs; audi que-
sura conveniens, quod in vesie lascivia, in geslu in- rutas ejus voces cum quadam pielate in luis auribus
solentia, in verbis turpitudo, intcrioris hominis lo- resonanles. Tu rnihi, pater Dunestane, tu niihi de
quunlur insauiam. Pralereain divinis officiis quanta constrttendis monasleriis,de ecclesiis afdiftcandis cou-
hit negligenlia, cum sacris vigiliis vix interesse di- silium salubre dedisti, tu mihi adjutor in onnibus
cum ad sacra missaium solewnia ad luden-
guentur, et cooperator exsiitisli : te quasi paslorem et episco •

dum magis quam psallendum congregari videanlur. pum animcc mea, morumqtte ntcorum cusiodem elegi.

Vitam, dicatn, quod boni tngent, maii rident ; dicam Quando iibi non parui? Qttos unquam thesaurct tuis
7f,9 genealogia ulg UM ANCLORIM. 730

cousiliis prwtuli ? Quas possessioues le pra;cipicnle \ niorlis acerbilalcni sancli nomen el mcrilum Deo
non sprevi ? Si quid puuperibus dundum exitlimabas, donanle promcruil.
prceslo fuit. Si quid conferendum ecclesiis judicttbas, De rege Ethelreao.

»;i»n distuli. Si quid monachis clericisre deesse quc- Cui fraler ijus Edclrediis, fliius scilicel Edgari
tebaris, supplevi. JEiernam dicebas esse eteemosy- et rcginae, in regnuin siiceessit, ct a sanclo Du-
nam, t.ec aliani fructuosiorem quam quoe monasteriis neslano aliisqne Aiiginrum cpiscopis iiiungilur ct

ccclesiisve confertur, qua et Dei servi suslenluntur, consecralnr. Qui a bealo Dunestano lalo forlur

elquod superesl puuperibus erogatttr. praclara accepissc oraculom : Quoniam Angli in sanguinem
eleemosfna o dignum pretium anima?
.' ! peccatis franis sui regis sanclissimi conspi.ttverunl, ncn de-
nostris salubre remcdium, quod a sinu Sibilla; in (iciel ab eis sangi is el gladitts, donec supencnienc
peregrini muris pellicula fetet, quod aures ejus or- populus ignoia: linguai eos in exterminium et in ulti-

nal, qnod componit digitulos, quod corpus dedim- mani redigal servilutem. Novissime tamcn risilabit

tum i» bysso atringil et purpura. Uiccine esl eleemo- eos Dominus. Ilegnanle igilur rege prscdicto, Daci

synarum mearum fruclus ? Hiccine est desiderii rnei supet venieutes niagnam terrre parlcm ignc ferrnquc
tuwque pro;nissio'tis effectus? Quid Ituic putris mei vaslavcrunt. Tunc rex Normanniam nun-
inissis ia

querimonice respoudebis ? Scio, scio. C'"» videbas *•

tiis Emmam filiam Ricbardi uxorcm
ducis sibi in
furent, non currebas cum eo, nec cum adultert* por daii et peliil, ct accepit, cum jam de filia Torcthi
lionem tuain ponebas. Arguisti, obsecrasli, increpa- nobilissimi eomilis fllium suscepissct Edmundum.
sti. Contempla suni verba : veniendum est ad verbera. Ex Emma deinde dnos babuii lilios, Edwardum ct
llabes hic lecum venerabilem palrem Edelwaldum Alfrcdum, dc quibus postea dicemus. Tunc rex
Winloniensem episcopum, liabes reverentissimum fortior solilo, omues per Angliam Dacos una die
prtesidem Yigorniensem Oswaldum: vobis istud com- eademque horamissis epistolis jussitinterfici. Quod
mitto negolium, ut episcopali censura et aucloritate Daci transmarini audientes in furorem versi, ducc
regia turpiler viventes de ecclesiis ejiciantur, et ordi- Suano cum inntimerabili extreitu Angliam inlran-
nate viventes inlroducanlur. tes, diffusi sunt per provincias et dispcrsi, non or-
Scienies igitur beali praesides mantim regis bo- dini, non sexui. non xlali p.;rcentes, nec ab cccle-
nam secum, ab ecclesia Winloniensi, Wigomiensi siarum velmonasieriorumsacriselsanctuariismanus
pluribusque aiiis inbonesle viventes expuieruut, in- sacrilegas conliiiciites. Quibus cum rex strenuissi-
troducentcs viros religiosos, qui novo quodam mus saepins rcstitisset, prodilione tandem cuorunt
spleodore universam insulam illnstrarunt. vere faclus inferior, reginam cum puerulis suis Noraian-
r
tunc beata Anglorum ecciesia, quam innumerabi- niam misit, quos ipse postmodum exulus regno se
iium monacborum et virginum adornabat inlegri- ciilus esl. Sed Suanus Dacus vel subiia morlc pr;e-

tas, quam devotio plebium, moderatio militum, ventus, vcl a sanclo Edmundo invisibili poena per-
sequilas judicum, terrae fecunditas Ixliflcabat ! Exstil- cnssus, cum apud inferos crudeliiaiissuxslipendia
tabatrex bealissimus suis temporibusordinem suum recepisset, rcvocatus ab Anelis Edelredus regni in-
rcrum omniam invenisse naturam, cum bomines fulis sublimatur, et iieium contra Dacos virtule
Deo, lcrra homini, coelum terrae, justitia , fructti, polenserigilur. Conlra quem Cuulh filius Suani res
acrum lemperie debilum prxsiaret oflicium. Et ut Dacorum paternum odium cxcrcere non desiit.

noverimus quanla eum Deus, eliam in bac vita, bo- Edelredus antcm eum laboriosissime sed strennis-

norumopcrum mercede donaverit, cum aliquamjo siine regnasset triginla ct scptem annis, Lundoniis
ad maximam ejus feslivitatem reges, comites mut- obiil, Edmundum lilitim suum laboris el regni re-

larumque provinciarum proceres convenissent, linquens lueredem.

quailam die naves jussit parari, graium babens De retje Edmundo, cognontenlo Ferreo latere.
ecclesiam Bcati Joannis Baptistce oralionis oltenlu De cujus mirabili forliludinc quidquid diccrcm
navigio petere. Cum igilur comitibus et satrapis D minus esset unde ob invincibile robur corporis
;

nav:.s plurimas deiegasset, ipse cum oclo rcgibus Prensyde, id est Ferrei lateris, nomen accepit.

sibi snbdilis navem unam iniravit; ad octo aulem Sagilla ejus nunquam abiit retrorsum, et gladius
remos regibus totidemcollalis, ipse inpuppe sedens ejus non csl revcrsus inanis. Contra hostes leonime
gubcrnatoris offlcio fungebatur. Dici sane non po- fcrilalis, erga suos columbinae simplicitatis ;
qno
tesl cum quanla gloria, cum quibus divitiis cele- nemo forlior, nemo suavior; quo nullus
sed quo
brala cst illa festivitas, cum videientur ipsa ele- audacior, scd quo nemo cautior quo in adversis ;

menla cjus nului deservire, quem creatoris sui cer- nemosecurior, scd quo in prosperis nemo tempc-
iifbant cum maxima dcvotione impcriis obedire ranlior. Pono Dani, ct qui a rege defecerant Au-
scd beu ! nihil in terrcnis aelernum, nihil in caducis gli, Cnuthum sibi in regem elegerunt, sed sirenuis-
stabile, nihil in mortalibus immortalc. Translaio simus rex Eilmundus cum exercilu suo sicut leo ru-
cnim ad eoclesiia regna rege Aedgaro, iu regno lcr- gicns lerram circuicns, regioncs plurimas quas oc-
reno lilius Edwardus
ejus successit, qui injuste ab ciipavctat Cnutli in dediiionem nullo obbistentc rc-

inipiis intcrfcclus, tum ob vitrc sanclilalem, tum ob cepil; vcrum qtiotics cum co pn .ucrit, quoiits
731 B. AELKF.Dl ABBATIS RIEYALL OPP. PARS II. — IllffrOKICA. "3*

eju» fugavcrilcxcrcilum, quolies vocatam a parti- A cotona soti qni soli cupiunt insigttiri. Incant ipsi dir
ces duelli disainien, ut vel sic alter vincatur, ne
Lus transmarinis validam manum cum paucis, imo si

penc solus prostravepit, quoties denique nefandam swpius pugnenl exercilus, omnibus interfectis non

gentem exlerminasset, ct in nihil redogisset. nisi sint quibus imperent milites, non sint qui adversum

quidam palriae prmlitoirs obslitissenl, nimium est extraneos regnum defendant.

lmic operi inserere ; cum non dico mcus, scd et Parantc illo adbuc plura proferre, in mediis, ul

Virgilianus, vel eliam Honiericus sub lanla niateria i.'a dieam, faucibus totus ei populus verbum obdu-
sensus delicercl. Saepissime enim convenientibus dit, vociferansel dicens : Aut puqnent ipsi aut com-

cnm magno etercilu utrisque regibus in pugnam, ponant. Delatam ad ipsos sententiam prootrum re-

vel Edmundus seinper vicit vcl iuillus. Nonnun- ges probanl. Convenientibus itaque utrisque cum
quam quippe a mane usque ad vesperam Marcio cxercilu suo super ripam Sabrinae fluminis, Ed-
campo cerlanlcs, cum Cnutli mullitudine, viribus mundus cum suis in occidcntali, Ciiuth cum suis in

praestaret Edmundus, irrucntibus tenebris «ecis orictitali ripa consedit. Esl autem insula iu ipsius

uirinquc innumerabilibus sine victoria recedebanl, fluminis medio sila qux Holenghcge appellalur, ad

ad similem Luium eumdemque exitum die craslina quam regcs iransvecli splendidissimis prnlecti ar-

landem uterque exercitns, cum

reversuri. Pertaestis mis utroque spectantepopulo ineuut singulare cer-
viderentur quotidie vircs Edmundo, mimerus ex lamen. At ubi bastariim robur tam virtule impin-
pariibus transmarinis accrescere Cnutbo, quiet boc genlium quam fortissimorum objeclu clypeorum
ipsum sibi limens aslute macbinabatur, utriusque rieperiit, extraclis gladiis, scse comiuus impctunf.
p:occ"cs cdloquium cogunt. Inler quos cum
ad Pugnatum csl acriter dum Edmunduni vnlus,
quidani cyeleris major natu surrexisset, dari sibi Ciuttb forluna juvarel; circa galeaia capila gSadii

silenlium posliilavit. tinniuni, collisione meiallorum scintillas prorum-

Cupio, iuquicns, o viri cordati, liis periculis no- punt; ubi vcro robuslissimum illud pcctus E.t-

siris prccbere consullum; qui quidem vobis sapienlia miindi ex ipso ut assolct bellandi motu ira incan-
iuinor sum, sed ul hw rugw et hi cani teslanlut, duit, sanguine incalescenle lit robuslior, dexteram
wtate superior ; et forle quod ingenium non habuit, elevat, vibratensem, ac laula vehemenlia in caput
usus docuil ; el quod negavit scienlia, conlu.Ul expe- obstantis iclus ilerat, ut spcclantibus non lam per-
rienlia. Multa certe viditnus et cognovimus, multa cutere quam fulminaie vidcrelur. Ad singulos enim
insuper patres noslri narraverunt nobis, et non im- icius inter ensem et gslcam ignis crumpcns, non
merito exigimus audientiam, ut de certis el apcrlis r modo apparerc sed insuper aecendere videhalur.
non ttubiam proferamus sentenliam. Periculosa res Sentiens autem Ciiutti breviori balitu sibi vires de-
agilur; mala palimur, pejora ceruimus, pessima for- liecre, cogilat dc pacc jiivenem convenire ; sed ut
midamns. Quotidie pugnamus nec vincmus, sed nec cralastulus, limcns ncsi defectus suus innotcsceret
vincimur, imo vincimur el nemovincit. Quomodo enim juveni, pacis verbuin ncc audiret quidem; totum
non viucimur, qui vulnerali, qui oppressi, qui fati- iulra se colligens spirilum, et quidquid babuitvi-
gati, qui viribus destituli, qui armis spoliati ; nec fn- rium omni coualu intendens, virtule mirabiii uno
gimus cum non sil qni impeia', nec impetimus cum impelu irruii in Edinundum, cl mox sc paululum
uirinque virtus deficial? Vsqucquo ftnis horum mira- retrahens rogal jiivcncm subsistere modicum, ct

bilium ? quando ab hoc labore requies, ab hac tem- sibi dicere volenti prneslare aiidilum.
peslate tranquillitas, ab hoc timore securitas ? /«- llle ut erat suavis auimi.demissa ad terram sc.ili

viiicibilis est ccrte Edmundns ob mirabilem ejus for- parte inferiori, leniter insuperiori procubuil, ac su-
titudinem. Jnvincibilis el Cnnth propter fortuna;
fa-
pinalo in dcxlera gladio ad verba loquenlis alten-
vorem. Nos comerimur, nos jugulamur, nos dissipa- dit. Tunc Cniilb : Huclenus, inquit, regni tui cupi-
mur, nos amiltimus pignura dulcia, nos suaves ne- dus, nunc, virorum fonissime, luicerteipsiuscupidior
cessiludines morti exponimus. At hujus laboris quis D suni, qnem non dico regno Angtorum, sed universo
fructus, quis finis, quod pretium, quod cmolumen- utique orbi vidco pr&ferendum. Mihi Dacia cessit,

tum; quod, quozso, nisi ul avsis ulrinque militibns mihi succubuit Norwegia, milii rex Suavomm manus
dnces compulsi necessitate componant, vel ccrle so!i dedil, et mei conalus impelum quem nullum morta-
sine miliie pugnenl ? Quare non modo lium sustinere posse credebam, tua mirabilis virlus
? Certe dum
vivimus, dum spiramus, dum superesl exercitus, id jam plus semel elusit. Quocirca, licel me ubique vic~
agerelur ulitius, honesiius, securius. R.,go quoi est lorem futurum forluna promiseril, iia lamen ve tua
isla insolentia. imo violenlia, ii.io insania? Anglia mirabilis probitas illexit ad graliam, ul snpra mo-
quondam mullis mbjecla regibus, et gloria floruit, dum te et amicum cnpiam ei rcgui consorlem exop-
etdttitiis abnndavil. ambilio! quamcceca scmper, tem; utinam et lu mei cupidus sis , ul ego tecum in
qua- lotiun cupiens totum amillit ! Quare, rogo, non Auglia, tu mecum in Dacia regnes ! Cerle si fortunce
duobus sufficil quod quinque clim regibus satis fnit ? mew lua virtusaccesserit, pavebit Norwegia, tremebit
Quod si cif tantu iuesl dominunui libido, ut Kdmun- Snavia, ipsn assueta bettis Callia trepidabit. Quid
auf pnrem, Cnuth dedignetur superiorem; pugnent, plura ? Annuit Edmundus et Cnuth de regni divi-
quwjo, fioli qui soli mpiunt dominari, certcnt pro sione consenlit. Ccssii cnim verbis qui non cessc*
733 GENEALOGU REGUM ANGLORUM. 734
rai gladiis, ct oratione flectilur qui armis flecli non A De Edwardo rege confessorc ac virgine.
sancto
poleral. Deposilis ilaque armis, in oscula ruunt, Intcrea mortuo Cnulh et liliis ejus qui regnave-
utroque cxercitu exsultante, clero etiam Te Deum runt post eum, accersitur ad rcgniiiu Angioruiri
laudamus clara vocc personanle. Deinde in signum Edwardus frater Edmundi filius Eidelredi
, qui,
foeJeris vestem mutant et arma, reversique adsuos sicut diximus, in Normannia exsulabat. Nam fraler
modum amicitiae pacisque pracscribunt, etsiccum ejus Alfredus prodilione, ut putatur, Godwiui ih
gaudio ad sua quisque revoriitur. His ila gestis, Auglia crudeli morle perieral. Veniens igilnr in
quidam prodilor partis Danicae volens se gratum Angliam EJwardus ub universo cleroetpopulucum
Cnutbo praestare, rcgi Edmundo molitur insidias. inaxima exsultatione suscipitur, et Winlnnise die
Nec opportunum quo regem occideret locum inve- sancto Pasclue ab archiepiscopis Cantuariensi et
iiiens, nerandissimum ac turpissimum msidiarura Eboracensi cunctisque fere regni episcopis in regem
excogilat genus. Sub purgatoria namque domo sese ungitur et consccralur, et ambulavil viis palri. s'ii

oc< ullans, rcgem ad requisita nalurac nudalum iu- Edgari, homo mansuetus et pius, magis pace quaiu
tcr celanda percussit, relictoque ferro scelcstissi- armis regnitin protegcns, babebat aniiruui ;e

...
i

mus ac lurpissimus bomicida confugit. Stansque victorcm,, avarithc contemptorem, superbi* oxp r- .

u
rcgem Cnulhuin i e m. Qui cum paccm lam a suis quam ab
ante : Salce, inquit, rex solus. exlranois
Sciscitanti cur eum tali salutatione salutassct, rem obtinuisset, et vieinis regibus et principibus gralus
intulil. Cni rex : Quoniam, inquit, me tati obsequio et amabilis cx>titissct, dirigit nuntios adRomanum
graiificandum pulasli, suslollam caput tuum super imperatorem, rogans, ut nepotcm suum scilicet,

omnes proceres Anglicc. Jussitque abscidi caput ejus filium fratris sui Edmuudi fcrrei lalcris, debili sibi

e; in sublimiori porla Lundonix suspendi. Morluus regni fulurum haeredem miltere dignaretur. Impe-
cst il:i<|ue strenuissimus rcx Edmundus el in Clas- ralor autem regis nunlios gratanter excipiens, non
tingebhi cum avo suo Edgaro scpelitur. Voleas parvo lentpore stimmo cum bonore detinuil. Tan-
dcinde Cnuth lam fralres EJmundi qui in Kor- dem paratis uavibus el omnibus qua?, navigaluris
mannia cxsulabanl quam filios ejus puerulos Ed- necessaria videbanlur allalis, Edwardumcum uxore
inumluni et Edwardum spe rcgni penitus privare, sua Agatha germani sui lilia iiberisque ejus, Edgaio
jubel adesse summos regni proceres quanrilque ab Edcling, Margareta aique Cbristina, cum magua
eis quae fuerit inter ipsum et Edmundum in regai adAngliam millit.
gloria acdivitiis sicul rex petierat
divisionc conventio, qnem sciliccl sibi designaverit Qui prospcro cuisu in Angliam veniens, lam regein
rex Edmtindtis hsercdem, qucm filiis adhuc infan- £ quam populum suo laetilicabat adventu. Sed post
tibus custodcm depulaveiit, quid de fralribus suis paucosdies vila disccdcns, gaiidium in luctum , ri-

Aluredo Edwardo
et praeceperit. Al illi ut regi pla- sum mutavil Nec mullo posl ipse rex
in iacrymas.
cerent mendacium praelerunt verilaii , oblitique cuin nobile monaslerium quod in occidentali parte
justitiae oblilique naturae insurrexerunt in innocen- Lundoniae iu bonore beali Petri fundaverat cum
tes testes iniqui, et mcnlita est iniquitas sibi. Itaque maxima gloria dedicari fecisset, esaclis in regna

proprii sanguinis proditorcs dicunt regetn Edmun- viginti tribus annis et mensibus scx et viginti sep-

dnm sibi potius curam regni fiUorumquc suorum tem diebus, in vigilia Epiphani.e felici morlc vi-

delegasse, cum ipse fralres suos haeredes designaverit lam laudabilcm lerminavil, totamque instilam la-

et eis puerulorum custodiam depulaverit. Quoniam crymis ac dolore replevit. Quo i« pra?dicto mo; asts-
igitur adulanlcs regi mcntiti sunt in caput suitm, rio ut virum deccbat tumulalo, qitidam
tantum
gladius eorum intravit jn corda eorum, cl a Cnutbo Edgarum EJeling cui regnum jure haeredilario de-
quemalienigeuam naluralibus dominis prnetulerunt, bebatur , regein constituere moiiuntur. Scd quia
confraclus cst arcus eorum. Cum enim monar- puer lanlo honore minus idoneus vidchalur, lla-

cbiam insulae faventibus illis obtinuisset, omnes raldus comes de genere prodilorum, cujus eral et

qni printi in illo fucre consilio exlcrminavit, et mens aslulior et crumeua fecundior et inilcs co
quotquol de regio semine supcrsiiics rcperit, vel piosior, sinistro oniinc regnum obliuuit.
regno pepulit vel occidit. At puerulos filios Ed- Quomodo rex Willielmus successit Haraldo.
mundi ferire metuens prai pudore, ad regcm Sua- Audiens namque Willielmus dux Normannorum
vorum eos interficiendos transmisit. Rex vero Sua- niillum de regio semine, sedHaraldum consobrini sui
vorum nobilium puerorum miseralus aerumnam, regis Edwardi regnum invasisse, quod ei et jurc
ad Hungariorum regem eos deslinat nulricndos. consanguiiiitalis et antiquae inter ipsum et EJwar-
Quos ipse bcnigne accepil, benignius fovit , be- duin convcntionis, sed et ipsius Haraldi cum sr>ci a-
nignissime sibi in lilios adoplavit. Porro Edmundo menlo sponsionis juslius dcbcbalu., contracto a
filiam suam dedit uxorcm ; Edwardofiliam germani partibus transmarinis inuumcrabili excrcilu in An-
sui Ilenrici imperatoris in malrimonium junxit. gliam venit, et Dci judicio ipsum Haialdum regno
Sed paulo posl EJmundus de temporalibus ad simul el vita privavit. Cemens autcm Edgarus Ede-
aeterna transferlur : Edwardus sospiiate el prospe- lingrcs Anglorum unJiquc perlurbari, ascensana\i
rilaie fruiiur. cuni inatre ct sororibus revcrii in palriani qua
natus fneral conahatur, sed orta in mnH lenipesta'*
 B. ALLREDI ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS II. — HISTORICA. 73fi

iu Scotia applicare compellitur. Ilac occasione A nevolentia subtlitos regens. Porro Alexander clcri-
actum est ut Margareta ;egis Malcolmi nupliis tra- cis ct monacbis salis humilis et aniabilis erat , ca?-
deretur, cujus laudabilein vitain et morlem pretio- leris subdilorum supra modum ten ibilis , homo
sam liber inde editus satis insinuat; soror ejus magni cordis, ulira vires suas se in omnibus exlen-
Christiana in Christi sponsam benedicitur. Cujus dens. Erat autem lilteratus, ct in ordinandis eccle-
sane cordis fuerit rex iste Malcolmus , unum ejus siis, in reliquiis sanclorum perquirendis, in vestibus
opus quoJ nobili lege David referente cognovi, sacerdotalibus librisque sacris conflcieudis et ordi-
logentibus declarabit. Dclatum est ei aliquando nandis studiosissimus.omnibus advenienlibussupra
quemdam de suis proceribus summis de eo occi- vires liberalissimus ; circa pauperes vero iia devolus
dendocum suis bostilius convenisse imperai rex : ul in nulla re magis delectari, quam in eis susci-
delatori silenlium, siluit et ipse, prodiloris qui piendis, lavandis, alendis vestiendisque videre*ur.
lorte tunc abieratexspectans advenlum. Qui cum Quid verode regc David senliamus in descri-
ad curiam cum magno apparalu regi insidiaturus plione praemissa utcunque digessimus. Horuin so-
\cnisset, jubet sumnio mane rex oiuiies venaiorcs ror Malhildis gloriosissimo regi Anglorum nupsit
aJosse cum canibus. Et jamaurora noctemabegerat, Henrico. De cujus admirabili gloria animiquc vir-
um rex vocatis adsecunctis proccribusetmililihus, B tule, quamque fuerit in ofliciis divinis sacrisquc
venatum irc festinat, venilque ad latam quamdam pla- vigiliis assidua ac devota , in tanta insuper pote-
nitiem quam in modum coronae densissiraa silva cin- state quam humilis, qui scribere voluerit, alterain
gebat. In cujus medio colliculus quidam quasi tur- nobis Eslher noslris temporibus declarabit. Quod
gescere videbalur, qtii diversorum colorum floi ibus nos facere omisimus el propler materiae magnitu*
pulchra quaJam varielste depictus, faligalis venalu dinem, et propter harum rerum minorem adhuc
militibus gratum singulis diebus praebebat accubi- cognitionem ; unum tamen illius referam opus quod
tum. In quo rex cum caeleris superior constitisset, cx ore saepc nominandi et nunquam obliviscendt
sccundum legem venandi quam vulgus tristam vo- David regis audivi, per quod qualis fuerit circa
cat, singubs proceribus cum suis canibus singula pauperesChristi, satis, ul arbilror, elucescet. Vttm,
ioca delegat, ut obsessa undique beslia ubicunque inquit, adolescens in curia regia servirem, nocle qua-
cligfrelexitum, inveniret exitium. Ipse vcro suuin dam in hospitio meo cum sociis meis nescio quid
secum retinens prodilorcm secessum ab aliis solus agens, ad thalamum reginai ab ipsa vocatus accessi.
cum solo abcessit. Ab omnium vero remolus as- Et ecce domus plenu leprosis etregina inmedio sluns,
pectu, substitit rex, et aspiciens in eum : Ecce, in- depositcque pallio cum se linteo prcccinxisset , posila
quit, ego et tu mecum solus cum solo, simitibus pro- ** in pelvi aqua ccepit lavare pedes eorum et extergere,
tecli armis, equis vecti similibus. Non est qui videat, exttrsosque ulris(jue constringere manibus el devotis-
tion esl quiaudiat, non est qui alleri nostrum suffra- sime osculari. Cui ego : « Quid agis, inquum, o do-
ijium ferat; si iyitur vates, si audes, si cor liabes,
mina mea ? Certe si rex sciret ista, nunquum ct
imple quod proposuisti, redde hostibus meis quod tuum leprotorum pedum tabe pollutum tui$ dignare-
prumisisti, si me occidendum putas, quando metius, tur labiis osculari. > Tuneipsa subridens : t Pedet,
quuudo securius, quundo liberius, quaudo landem ait, Regis aterni quis nesciat labiis regis morituri etse
virUius? An venenum parasti? sed muliercularum pr&ferendos ? Ego certe idcirco vocavi te, frater eha-
hoc est, quis nesciat? An insidiaris teclulo? hoc pos- vhsime, utmeo exemplo latia discas operari; tumpia
funl et adulierce. An ferrum ut occulte ferias occul- pruinde pelvi fac quod me > Ad hane
fncere inluerit.
tasli? hoc ticariorum, non militis est, nemo est qui vocem vehemenler expavi modo id me
, ei nullo
dubitet. Age polius quod militis, age quod viri, etso- posse respondi. Nccdum enim sciebam Dominum,
Ins cum solo congredtre, ut saltem proditio tua tur- nec revelalus fucrat mihi spiritus ejus. Itla igilur
piludine careat quce infidelitate carere non polerut. captis insisteuie, ego mea cutpa rL ns ad socios
Hactenus vix illc sustinuit, et moxverbis ejusquasi o remeuvi. Soror hujus beatissimaj, Maria nominc,
gravi pcrcussus fulniine de equo corruit, projec- Euslacio Bolonieusi comili traditur in uxorem. Dc
ihque arniis ad pedes regios cum laciymis ac trc- hac igitur eyceilenlissima et Christianissima regiua
moiecuciirrit. Cui ret : Noli, inquit, timere , nihil nala esl Maihildis, quae primum imperaloii Roma-
a me putieris mali. Qui cum dc caelero fidelem se
ei no, deinde nobilissimo Andcgavensium comiti nup-
et ainicum pra.siito sacramenlo nominatisque obsi- sit Caufrido. De Maria vero orta est Mathildis qti.c
dibus piomisisset, leinpore opportuno reverluntur nupiui traditur tune comiti Mauritanix, nunc vero
ad socios, quae feceranl vel dixerant nulli loquen- rcgi Angloriim Stephano. Porro rex David, tra-
tes. SeJ ad proposilum revertamur. Nati sunt re- denle rcge Henrico, uxorem duxit Mathildam liiiam
ginae Murgarctae sex (ilii el duae liliae. Quorum tres, Wallcvi comitis el JuJithre qux fuil neptis prirai
Edgarus S( ilicet, Alexander, et generis sui splendor regis Witliclmi, de qna susc^pilfilium Henricum vi-
David, reges fuerunt. Edgarus homo eialdulcis et rum mansuelum ct pium, houiinein suavis spiritus
amabilis, cognato suo regi Edwardo per omnia si- ct laclei cordis, ct dignum per oiunia qui de tali
milis, nihil tyraunicum, nihil durum, nihil avarum palrc nasccrctur. Cum quo ab ipsis cunabulis vixi
m suns rxcrcens, sed cum maxima chaiilalc ct be- ei pucr cum pucro crcvi, cujns etiain adolcscenliaiu
 :n YITA S. EDWAKDl REGIS.
sdolescens aguovi, quem juvcnliilis floros pulsan- A tuit. Sil luus supcr cos pius aspcclus, duleis affe
lero sicul palrcm smim quem prae cunclis mortali- ctus, et in quibuscunijue tui indigtierint operiseffe-
bus dilexi, jam senili flore fulgcntem, ut Clirislo ser- ctus. Tibi cnim ab a\o suo, qui te prae cunciis di-
\irem corpore quidem, sed nunquam mente vcl
, lexit hominibus, derclicli sunt orphani, pupillis lu
atTectu reliqui. Hae sunt autemquae adhucsupersunt eris adjutor cui est et aelas robustior, et raauus va-
de hac sancla generatione reliquiae. De impcratrice lidior, et sensus exercitalior. Ego autem in calcc
Malliildi lu, vir splendissime, quem nunc Norman- libri obsecro Deum mcum, ul munere miseii-
ex
norum et Aquitanorum ducem Andegavensium co- coidiae ejus tales tibi sint mores, actus tam sancti,
niilcm, Angliae vero gaudemus haeredem. Fratres vila tam casla, mens tam libera cupiditatis, tani
eliain tui Gaufridus et Willielmus, de quibus bona cxpers superbiae, tamcrudelilatis ignara.erga pau-
speramus, quibus eliam bona optamus. De regina peres tam humilisetjucunda, circa Dei cuittim ram
Mathildi el pio regc Stcpliano Willelmus , Guaren- devota, ut habeamus aliquid aeterna memoria di-
niae el Boloniae comes. De Henrico Malcolmus, Wil- gnura quod ministerio litterarum de te ad postei os
lelniuset avili nominis haeres David. Quorum infan- transmiitamus. Omnipotens Deus conservet in te
tiae miserealur Dcus, miserearis et tu, qucm totius et augcat gratiam suam, cxcellenlissimeet illustris-
generis tui caput nobilissimum pielasdivina cousli- sime domine.
Explicil tiber bonce memorice A. abbalis de Rievalle de prosnpia reyis
Henrici editus.

VITA S. EDWARDI REGIS

ET CONFESSORIS
AUCTORE BEATO AELREDO.
(Twisuen ubi supra, pag. 369.)

PROLOGUS.
MuJlis veterumsludiofuisse didicimus, illustrium de lerreno ad coelesle regnum migraverunt ; alii
virorum qui suis floruerc temporibus actus vitam- exsilium patriae praefeientes, mori pro Christo per-
que desciibere, slyloque illorum perpetuare ine- egre delegerunt; nonnulli posito diademate, disci-
moriam, quorum beatiludo perpetua putabatur. plinis se monasticis subdiderunl; quidam in justi-
Sed ct plurimum posteris profuturum arbitraban- lia et sanctiiale regnanles, prodesse subditis quam
lur, si nec cos laterent, qui csseut imitandi. Nihil praeessc maluerunt. Inter quos velut sidus eximium
enim magis ad aemulationem animum
perfectionis gloriosus rex Edwardus emicuit, qui quasi BteJla
humauum provocat el accendil, quam quorumlibet malutina in medio nehulae, et quasi luna plena in
perfectorura legere vel audire >irlutes, mores ad- diebus suis luxit. Hujus vilam miraculis insignem,
rfiscere, gloriam jestimare; cum impossihile sibi a inea paivitale, jubenle vencrabili palre Laurencio
nullus dcbeat arbilrari, quod alium fecisse cogno- Westmonasteiii abbale, utcunque lilteris traditam,
verit; nec possit haesiiare de prcmio si hene libi, gloriosissime rex Henrice, credidi destinan-
vixerit, legcrit assecutum. Hinc cst quod Dominus
dam, ut scias quanti sit apud Deum meriti, cum
ac Salvator nosler ex quo mundus salutarem sus- quo regnat in ccelis, quem tuis lemporibus te regiam
cepit fldem, inter multos infiriuos quosdam voluit auctoiitalem praebenle, sanctamatcr Ecclesia subli-
esse peifectos, quorum industria alii traherenlur C mius extollendum judicavit in terris. Iinitanda enim
ad lidem, vel ad mores oplimos iucitarcntur. lta CSt lanti regis tanla justilia; mirari dulecest i:i lot
usque ad haec infclicia tempora in quibus crebre- divitiis et deliciis tanta contiuenlia : de sancta ejus
scunl vitia, et rarescunt virlutes, semper pro pa- progenie traxisse camis originem, Heurici nostii
tribus taies nali sunt lilii, doctrina quorum indocti specialis est gloria. Ipsum te nobis in totius Angl ae
quique inslrucicntiir, auctorilale fulcirenlur, in- coiisolalioneiii credimus promisisse, ipsum te pro-
formarcntur cxcmplo. Yerum prae cunctis civitati- phetiva parabola jam in exlremis ageutem didici-
bus regnisve tcriarum, de sanclilate re^um suorum mus designasse, in quem velut iapidcm angularem
Anglia gloiialur, quorum alii coronali martyrio, Anglici generis cl Normannici gaudemus duos pn-
759 B. AELREDl ABBATlS RILYALL. OPP. PARS. II. — HTSTORICA. 710

r-ii *~cs convenisse. Sed haec alias. Nunc autein, rex A crebro commcndes, ejus te scdulo |> oteclioni

illusuissime, qui tanti patris regunui duplici jure committas, imitari quoque satagas ejus sanctita-
sumpsisti, dc cujus palre simul ac malre regiuim tem, ut aeternam cum eo obtineas felicitatcm.

ac generosum sanguinem meruisli, ejus te precibus Amen.

PRJEFATIO
AD LAUUENTIUM ABBATEM WESTMONASTERII.

Dilecto ac diligendo tt intimit tuceribui cmple- B fructum perfectionis amutator ascendit. Ejus igitur
elendo tenerabili Vatri et domino domno Lwjremtio fidei me totum commiltens, cjus obsequiis me lotum
Weslmonaslerii ubbali, frater Ei.hedus, fratrum qui dedent, de cujut auxilio precibutque confident, txon
suut in Riexalle inutilis servus, debiiam in Chritlo solum quod luw sanclw paternilalis urgerel prte-
dileclionem. ceptum, sed quod ex liumititatis simul el simpiicita-

laclus sum insipiens, lu me coegisti. Quit enim tit ejut intpeclione, ilticeret concepta devoiio , feci

ego, aut qualis ego, vel qucc scienlia mea, vel qualis quod potui. Et tinum iliud prophcticum germinam
facundia mea, ut sanclum regem Edwardum virum virgines de vase veteri utcuuque in vas novum, et si

cunclis swculis admirandum, meis titleris proditum, non adeo subtite, timplicibus tamen non tninui ntile

meis commendatum sermonibns , tnea oraliuncula transfudi. A tensu sane illiut codicis non recedent,
declamatum, efferre vetles in publicum, et materiam pdttca quw vel ex chronicis veracissitnis tranttuli, tet

cui succumberet eloquenlia Tulliana, meo commitlere ex veterum certa el vera relatione didici, non inutili-
sensui, non lam illuslrandam quam offuscandam? ter ut mihi videtur appotui; epislolat etiam privile-
Cui hoc wstimem ascribendunt? fidei, an affectui? gio regis et Romani pontificis, expositionem quoque
Cur non et ulrique ? Et ego ueulrum judicant con~ exiremi problematis, tic inferenda pulavi, ut et com-
temitendum, conjunxi meam tuce fidem fidei, affeclum C petenter in tuo ordine legi, et tine atiqua potsint
u/fectui, el Itinc desiderio, itlinc prwsumptione con- scnlenliw inlerruplione taceri. In laboris mei prw-
ccpla, inspexi codicem quem mihi tua dignatio tra- mium tuw tanctwque congregalionis quw inobtequiit
didit iransfercndum. Etcccereperio liominemsupralto- lunli rcgis sub luo militant tribunatu, pro peccatit
miiwu- hotmncm quiindtcbus suis plncxtitDeo elinven- meis preces el hostias flagilans, ut quod meis meri-
lus esl juslus,qui couccplu semine salutari ,nec tricesimo lis non debetur, wterna mihx vita tum pretioti con-
texugesimote conlentus, ad tirginitatit ccnlesimum fcttorit opitulatione donetur.

1NC1PIT VITA.

D-
1
tua gemrosiiale et sanclitale. D labilis, in rerum omuiurn copia prsedicalur. Joseph

Gloriosi ac Deo dilccli regis Edwardi vilam iilte- dominus iCgypii conslitutus a rege, uuiverso orbi
ris Iradiluri, ex vcrbis bcaiissiiui Petri aposlolorum prsebuil caslitairs exemplum. Sanctus Job qualis
piiucipis suinamus exordium. Qui cenlurionis vo- in divitiis fuerit, earum probavit ademplio; qucnt
canonem admirans : In verilale, inquit, comperi, morbus corporis, tcntatio uxoris, amicorum expro-
ouod itoit esl pcrsonarum acccptor Deus, scd in omni bratio spectabili rcddidit patientia ciariorem. Rex
genU qui timvl Dcum, et vperatur juslilir.m, acce- David.quo neinoditiorsed nemo sanciior, quo nemo
plut est ilti omni ilaquc gente, in oinni
{Aci. x). ln sublimior sed nullus liumiiior,et inler thesauros in-
dignitale novit Dominus qui sunt ejus, et inisere- numeros sepelilur.et inlcramicosDeicxterisgralior
lur cui voluerit, el misencordiam praestat in quem computalur. Nemo proinde miretur si Edwardus
bibi placuerit. Aliingeus a line usque adlinem lor- noslec et rex dicatur et sanclus, quem cernimus et
tiler, el disponens oinnia suaviter (Sap. viu). Ne- in divitiis egeuum, et in deliciis sobrium, in pur-
que enim ex sui ipsius natura vci paupertas praeslat, pura humilem, el sub corona aurea sseouli contem-
vei adimunl diviiue sauctitatem ; neque peiTcctuin ptorein. In quibus omnibus non tam altus videtur
obscuritas, nec ciaritas reprobum facit ; nec <laii- tsse natus, in sanctissimis et excclleiitissimis regi-
dit libcrtas, nec reserai servitus paradisum. Pri- bus cx quibus traxit materiam camis, totius ha-
mus patriai charuni Abrabam et dives scribitur et bucrunt exemplum sanciilatis. A famosissimo
perfeetus, cujus fides admirabilis, obedientia imi- quippe el Chrislianissimo rege Aluredo, quem om-
741 VITA S. EDWARDl REGIS. VA
nium regina Angliac sanctus Lco papa iit ipsa urbe A tur ignorarunt. lua sunt haecopera, Chrisle Jesu,
Roma cpnsecfa^it et nnxii in regem, generatione qui omnia operaris in omnibus, qui clecLum et di-
sextus ; infc-r eos vero qni ex ejus stirpe regnave- ieclum tibi anle inundi constitutionem plcbis luse
runt successione dccimus, utriusque numeri sor- rectorem bis iiuliciis drclarasti, quem licel pei illos

litus csl fruelum, qui robCislissiine porlans pondus non tamen illi, scd lu potius clegisti. Quis eniiu
diei et aeslus, habuit in operis perfectionc senarium, non videat nec aptum usui, nec conveniens tem-
et ad vesperam meruii ccble&ti palrefamilias lar- pori, nec cousonum ralioui, ncc liumano fercnduin

giente denarium. Posl Alured,u;a igilur nunc liiiis ftiisse sensui, ul omissis fili s legiiimis et aduki.s,

patribus succedentibus, nunc fratribus post fratres bostili gladio imminente, parvulus necdum natus
regnantibus, in regem tandem EJgarum omuium eligeretur in regem, queni in tali necessitate ncc
felicitas simul et sanctilas vidctur essc transfusa, bostes metuerent nec cives revererentur? Sei om-
qui omnes sicut sanclitate ila et horiorc vicit el nipotens Deus spiritum prophcliae voci siunU et
gloria. In Imjus orlu referunlur angeli cecinisse, alTectui plebis infudit, praesentia mala spe fuiuraj
ei Angliae pacem ejus lempoiiLus piomisisse. consolationis temperans, ul scirent omnes in tolius

Quocirca lum pro coeiesii lum pro ipsius

oraculo , regni consolalionem regem futurura, queiu ab ipso
effeclu oraculi, commune cum Salomonc sortitus Deo plebe nesciente quid fccerit, nullus dubilarot
estnomen, pacilicum regni iliius staturn resimul et electum.
nomine. Hujus lilius res strenuissimus Ethelredus
Quomodo cum malre in Normanniam exsulabat.
Emmam Richardi nobilissimi ducis Normannici fi-

liam duxit uxorem, ut ex duplicala utriusque ge- Natus itaque bcatus puer sacri baptismatis unda
neris sanctitate soboles sanclior crearetur. QuaScs perfundilur, el sacro perunctus chrismate Cbristo

namque fuerunt iuclyti Normanniae duces gloi iosis- plenius incorporatur, effectusque sancti Spiritus

siruae bujus regina: fraler ct ncpos, Richardus sei- domicilium, iu ejtis Jisciplina nulrilur. Irruenlibus

licet et Robertus, Iaudabilis corum vita et mors pauio posi in Angliam barbaris, et maximam in-

uihilominus pretiosa deelarat. His Edwardus no- sula: porlioncm ciede incendioque vaslanlibus, rc-
Bter nalalibus 01 lus, generosum sanguinem et sa~ gina cum liliis in Ncrmanniam transponitur ; ut

picnlia nobilitavii et vila. Sed jam qualia fuerint rex gravi sarcina sollicitudinis liberatus, tanto

sauctitalis cjus primordia, quahs progressus, quis audaciushoslesvelpropellerct vel exciperet.quanlo

finb Uiiigenier iuspicieuduiu, et ati multorum aeJi- de uxore simul liliisque secnrus, nihil cis aJversi

ftcationem stylo ducimus illustrandum. ~ ex cujusquam proditione limeret. Crevit autem

puer Edwardus ct conforlaius est, fuilqueDominus
Quomodo necdum naius, in regein fuerai etectus.
cum eo et omnia ejus opera dirigebat. Yivebat in
Cum igiiur gloriosus rex Etheiredus ex filia avila domo inter pueros puer, iminunis tamen ab

praeclarissimi comiiis Thoreli iilium suscepissel bisvitiisquihus vel aetasilla vel hominumgenusiilud

Eadmunduui, cognomenio Ferreuui latus, ex regiua implicari solcl. Agehat parvulus quemdam honestis

autem Emma Aluredum , beatus EJwardus inter ac maturis morihus senem, coipore castus, ser-

viscera malema conclusus ulrique praefertur, mone rarus, simplex aclu, purus affectu, quomira
ageuie eo qui omnia opcratur seeundum consilium benevolcnlia olbciisqne graliosis omnium sibi

voluntalis suae, qui dominaLur iu regoobominum, coactaneorum conciliarcl aflcctum. Jam in illa

et cui voluerit dat iilud. Fit magnus coram rege. aeiaic frequeniare eccl siam Julce hahnil, crebrius
cpiscoporum procerumque conventus, magnus oralioni incumbere, sacris missarum iuteresse so-
plehis vulgique concursus, elquia jam fulurae cla- lemniis, visitandis monasleriis operara dare, quos

dis indicia saeva praeecsseranl, agitur inler eos de sanctiores sciebat sihimonachos i:i amicitiam co-
regui slalu traclaius. Deinde rcx successorem sibi pularc; quorum duo quos familiariori amplcctc-
dcsignare desiderans, quid singulis quidve oinni- D batur affectu, ipsi in cxiremis agcnli apparuisse

bus videretur exploral. Pro diversorum diversa dicuntur, ut in sequcnlibus edocebimu.s

seiiicntia res pendcbat in Jubio. Alii eniin Ead- Quid de eo et regno ejus cuidanx episcopo revelabatur
mundum, ob inviclissimum robur corporis, caele- Glastonicp.
ris arslimant praeferendura ; alii ob virlutem Nor- Saeviebat intcrim gladius bosLiiis in Anglia
maunici generis Alurcdura promovendum tutius caedibus et rapinis omnia replebantur, ubique luc-
arbitranlur. Sed futurorum omnium praescius, tu», ubique clamor, uhique dcsolaiio. Incendunttir
prioris brevissimam vitam , alterius morlem im- eccleshc, inonasteria devastanlur, et ut verbis Pm-
maliiram prospicien*, in puerum necdum natum pheticis utar : t/fuderttnt sanguinem sanctorum in
universoi um vota couverlit. Utero adhuc claudilur circuilu Jerusaletn, el non eral qui sepeliret (Psnl.
el in regem eligitur, non nalus natis praeferlur, et lxxviii). Sacerdoles suis fugali sedibus, sicubi pax
quem necJum terra susceperat, lerrae dominus de- el quics aliqua in monasleriis vel locis desertis
biguatur. Praehct electioni rex consensum laeii , invcniebalur communem raiseriam dcplorantes de-
prajbcnl poccres sac amenluin, et inusitato mira- lilesccbanl. lutcr quos vir vcnerahilis Drychiwal-
culo in ejus lid hlalc jurariiiil qui uirum nascere- dtis WintoniensisepiscopuscflenobiuiM Glasionicuse
743 B. AELBLDl ABBATiS BILVALL OPP. PABS II. — IIISTOBICA. 74i
ir.oerens ac Iristis ingressus, orationibus vacatal et A dia, adeo ut qnis cui crederet, quis cui nientis su;«

psalmis. Quicum ali(|uando pro rcgni plebisque [U- secreta commitlerct nescirelur. Plena erat prodi-
beratione] preces lacrymasque profunderet, quasi toribus insula : nusquam tuta fides, uusquam sine
in haec verba prorumpens : < Et tu, inquit, Do- suspicione amor, sermo sine simulatioue. Taudem
mine, usquequo ? us'|uequo avcrtis faci m luam, eo usque proditio civilis et aslutia processit hosti-

oblivisceris inopi.e nostrae el iribulaliouis noslrae ? iis, «l dcfuncto rege magna pars insulae legitimis
Sancios tuos occiderunt, altaria lua suffodcrunt, et abdicatis haeredibus Cnuloni qui regnum invaserat
noii est qui rcdimat neque qui salvum faciat (Rom. manus vlarcnt, peremptoque inviclissimo rege Ead-
xi). Scio, Domine, scio, quia oiunia quae fecisli imindo paterni honoris simul et laboris haerede,
nobis, in vcro judicio fecisli ; sed nunquid in aelcr- etiam lilios ejus adhuc in cunis agentes barbaris
nuin projiciet Dcus et non apponet ul complacilior mittercnl occidendos. Exliinc cum Cnuloni omuia
sit adbuc ? Eritnc, Domine Deus meus, eritne finis pro voto cessissent, timens ne haeres legitimus rc-
horuin mirabilium ? aut in aelcrnum tuus in nos gnum quod sibi jure debebatur, aliquando Norman-
mucro desaeviet et perculies usque ad internecio- nica fultus virtuie reposcerct, ut ducis sibi arclius
uem ? » Inter preces tandem et lacrymas faligalum coiligaret affeclum, Emmam defuucti regis roli-

sopor suavis excepit ;

B clam duxit uxorem. Emenso aulem tempore Alfre-
vidiique per somnium coele-
stcm cborum cum lumiiie beaiissimumque Pelrum dus, Edwardi fraler, oh maternum colloquium in
in emincniiori loco couslitulum, digntim lanlae ma- Angliam transvectus, inaudila crudelitale ab ho-
jestati habitum pra:ferenttm. Yisebatur ante eum stibus civibusque perimilur. Tunc Edwardus otnni
vir prarclari vulttis in forma dcccnli regalibus ani - httmano destiltitiis auxilio, vivebat exsul patriae scd
ctngrinsigniis ;
qucm cum propriis manibus aposio- nou justitiae, regni non fidei, lionoris non virtutis.

lus consecrassct et unxisscl in regem, moniia sa- Timebat impiorurn, quas saepe fuerat expertus,
lutis adjetit, praecipuequc caclibem viiam commcn- insidias, et ne a suis proderetur, vcl ab hostibus

dans, quot csset aunis rcgnalurus aperuit. Obsiu- emerelur ad mortcni plurimum formidabat. Iir tnto
pefaclus pracsul tanli noulate miraculi, pclitsibia autem consilio salulari, more suo Deo proster-niitir,

sancto visionis liujus myslcrium revclari, de stalu et hujusmodi verbis suam deptorans soliludin -m :

insnper regni el instantis finc periculi aposiolicum < Eccc, inquit, domine, non csl mibi auxilium in
eiegil oraculum. Tunc sanctus vultu placido intucns mc, ct nccessarii mei rcccsserunt a me. Amici mei
iiituciitem : < Domini, iaquit, o praesul, Domini est et proximi mei adversum mc appropinqiiaveriinl ct
rcgiium, et ipsc dominabilur in liliis hominuin. steterunt. Patcr meus post multos labores rebits
r
Ipstf trausfert rcgaa tt mutat impcria, cl propler humanis excessit, fralrcs meos crudelitas persecu-
pcccata populi regnare facit hypocritatn. Ptcealitm lorum absorbuit, nepoles in exsilium acti sunt, ma-
peccavit populus tuus Domino, ct tradiJit cos in lcr aemuli nostri uuptiis tradila ex hoste mihi v,-
mantis gcntiiim, et dominaii sunt eorum qui ode- tricum fccit. Ita rclictus siim ego solus, et quaerui.l
runt eos. S.:d non obliviscdiir misercii Dcus, nec auiiuam mcam. Sed lihi, Domine, derelictus suin
couiinebit in ira sua iniscricordias suas. Erit enim, pauper, pupillo tu etis adjutor. Tu quondam Ead-
cum dormicris ciim pairibus ttiis scpullus in senc- winuni iiobilissimum gentis nostrae virum exposi-
ctule bona, visilabit Dominus populum suum et luni morli miraljili modo tt viiae reservasti el re-
faciet redemptioneni plebis stiaj (Luc. i). Eliget gno. Tii illud decus Angliae sanclum Oswaldtiin
euim sibi viruni secundum cor suum qui faciet om- regem faclinn ex exsule, per signum crucis reddi»
nes voluntatcs suas, qu;, me opilulante, regnum disli cunctis hoslibus forlioiem. Si igilur fucris
adeptus Anglorum Danico furori iinem iuiponct. mtciim et custodieris me, el reduxeris me in rc-
Erit cnini acccptus Deo et gralus hominibus, ama- gnum palris mci,eris tu mihi scmper in Deum, et
bili» civibus, lerribilis hoslihus, utilis Ecelesiae. bcatus Petrus aposlolus in palronum ; cujits sau-
Uui cum piaesciiplum lermiiium
rcgnandi iu ju- ctissimas rcliquias in urbe qua cum suo coaposiolo
D
stitia ct pace compleverit, laudabilem vitam sanclo requiescil, te annuenle, tc regenlc, te comilanle,
Qne concludel. i Quae oninia in bcato Edwardo me visitaturum promitlo. » Dixerat, et exhinc v«r
toniplcta rei cxiius comprobavit.Expergefactuspou-
beatus fidc robustior, spe alacrior , exspcctans
tilcx rursus ad preces lacrymasquc convertitur Dominum non
; et exspectavit et cst confusus ab exspc-
licet fclicitaiem suae genlis non esscl ipse visurus, ctatione sua. Cnulone enim rebus humanis exem-
de maiorum lamen fine ccrtuseffectus,gratiasagens
pto, filiisque cjus immatura morte pracreptis, Angli
Dto pluriinum gralulabalur. Faclus igitur animae- Danico jugo quasi ab jEgyplia servilute liberati,
quior, popuiis poeiiitentiam praedicabat, quibus
Dei beaium Edwardum cui necdum nato tota insula
niisericordiam non defuturam conslanlissime pol-
fidem fecerat, in regem elegerunt, quem cum summo
licebalur.
honore maximoque omnium tripudio receptum in
De initm regni ejus , et de fralre, el nepolibus Angliam archiepiscopi Cantuariensis scilicet
, el
ejus. Eboracensis cum universis fere Angliae episcopis
Stabat adhuc spiritus procellae el exaltati sunl unxerunt cl consecravertinl in regem. Quae titnc
Cuclus ejus cxlernisque malis accessil civilis discor- Anglis gloria, quae tunc in commune laelilia, cuni
745 VITA S. EDWARDI REGIS. 740
icdisse cerncrctur antiqua felieitas, ct qux ferc de- A matris cjus nomiuis nunc ter-
suavitale conlilus,
sperabitiler plorabalur, amissam recipercl in Ed- rcns, nunc blandiens, nunc erudiens, nnnc conso-
•ivardo populus pacem, proceres gloriam, ccclesia lans proferebatur. Nullus unquam eum vidit aut
liberlatein. Tunc elcvatus est sol et luna stetit in inflatum superbia, aul ira effrcnatum, aut dehonc-
ordinc 6iK>, quando Edwardo gloria et bonore co- staium gula ; qui quidem ob iunatam sibi simpli-
ronato, sacerdoles sapientia et sanclilate fulgebant, cilalem ct circa omnes sinceritatem faili forte ali-
monastcria omni religione poilebant, clerus in offl- quando potuil ut ignorans excederel ; sed ncc im-
cio suo, populus stabat in gradu suo ; videbatur pelli ira nec concupiscentia illici ut scienlcr delin-
eliam tcrra fecundior, aer salubrior, sol serenior, queret. Nam pudiciliam in eo laudare non est nc-
maris ur.da paeatior, quoniam diu rege paciiico cesse, qux ci in exsilio grata, in adversitale socia,
regnanie, in uno vinculo pacis omnia convenirent, in prospcris comes individua perseverabat. Prx-
ut nilnl pestilentiosum esset in aere, nibil in mari tereasiiprabumanum modum pecunix conlemptor,
tcmpestuosum, in lcrra nihil infecundum, nibil nec in earum amissione trislior, ncc in adeptione
inordinatum in clero, nibil in plebe tumoltuosum. videLatur bilarior. Sane bujus tanlx virtulis unum
Fama tanlx felicilatis ipso sumente imperium, ad ponamus cxcmplum, per quod mira ejus simplici-
vicina quxque regna defertur. Reges et principes B tas et cordis tranquillitas, incxpugnabilis insuper
pro tanla rerum mutalione admiratione p-ocellun- lenitas apparebit. Quod celebri scrmone vulgatuni
lur, et cum lunto rcge fcedus inire, amicitias jun- Anglorum universo orbi innotuit ; aliis regis sim-
gcre, pacem componere gralulantur. Imperator Ro- plieitatem admiranlibus, aliis laudantibus ejusdcm
manus cujus cognatam regis nepos filitis Eadmundi sanciitatem.
ferrei Ialeiis, unus e duobus quos cxsilio Cnuio Quomodo fur, eo inspiciente, thesauros ejus furatut
damnaverat, uxorem duxit, lantx regis fJicitati sit.

congaudens, missis nunliis arcliori eum sibi ami- Rccumbebat aliquando leclulo rcx gratia qtties-

cilia foedereque conjunxit. Rex Francorum ei san- cendi ; sed aliqua, ut fieri solet , cogitatio soninum
guinis propinquitate vicinus, pacis faclus est in- suspenderat. Acccssit ad tbecam xdiluus in qua
lerveniione vicinior. Sic bealo Edwardo noscitur xs regium servabatur, et aliquid pro tcmpore sieui
convenire, quod de Salomone sacra Scripiura com- ei videbalur aut suslulit ant rcpcsuil. Deinde ar-

memoral : Cuncti reges terrce desiderabani vidcre cam oblitus claudere, quidpiam operis alias factu-

faciem ejus, et audire sapientiam iltius (11 Pur. ix). rus egreditur. Animadverlil boc puer paupcreulus

Sola
^V-.«l w.w.
lamen ^u^.u adbuc
Dacia uu ....«, spirans ct u
v|...~..« ».. anbelans
....v.u»o -,
qui,
. •
ut dicitur, ad mensas scutellis rccolligendis
»
cxdes , Anglorum interilum minabatur vcrum ;
operam daret, et ad thecam acceden6, baustum non
quis fuerit tanti conatus fiuis sequentia declara- parvuro numismaium numerum in sinu recor.dii,

bunt. et exiens,quo tutum interim arbitrabalur reposuii.

De ejus veneranda conversalioie et moribus. Rcversus denuo, rcge inspectanle facinus, itcravit.
In his oranibus vir beatus in gloriam non esl ela- Quod cum tcrlio atlentasset, cernens, ut credo, rex

tus humanam, sod Dei rn se bonitatem allius rc- in spiritu jamjamque thesaurorum adesse custo-
cognoscens, illud Sapicniis sedulo medilabalur :
dcm, et furis volens cavere periculum : « Imporlune,
Principem te constituerunt, noli extolli, sed esto in inquit, agis, o p-.ier. Si mihi credis, tolle quod habes
illis quati unus ex itlis (Eccti. xxxu). ilanc sibi vi- ct fugc, quoniam, per.Matrem Domini, si venciit
vendi formam propouens, suis se domesiicis prxbc- Hugelinus (hoc enim erat regii cubicularii nomcn),
bat xqualem, sacerdolibus bumilem, plebi gralum, nec unum tibi nummum relinquct. i Fugit puer,
compalieulem miseris, largum egcnis. Mira illi circa ncc a rege proditus ncc fugntus. Jam pedem fur
Dei cullum devotio, mira in ecclcsiis et monasleriis cxtulorat, et ecce minister redienset thesauros re-

coustruendis et rcparandis solliciludo. Nulla apud gios reperiens compilatos obstupuit ;

pallor vullum,

cum personarum a«:ccplio, sed judicabal in justilia D ll

'
em <»' corpus invasil. Angusliam cordisel furo-
paupercs, et argucbat in xquitate pro mansuelis rcm mentis clamor ct suspiria pro.liderunl. Surgit

lerrx , cl cum essetrex subliniis solio, auro deco- rex, cl quasi nesciens quid accideril, eausam per-
ralus et ostro, erattamen pater orphanorum et ju- turbationis hujus inquirit. Quam cum a camcrario
dcx viduarum. Thesattrus ejus totitis obis res pu- didicisset : < Tacc, inquit ; fortc ille qui cepil plus
blica vidcbalur, paupcrum commune xrarium, quo- his nobis indiguithabeat sibi, nobis sulllcit quod
;

niam rex totuin quod haLebal 11011 suum xstimans rcmansit. Rogo, quid hoc rege perfectius, quid
»

csse, sed omnium, si petebatur prxbebat, si acci- hoc simplicius ocuIo?quid lali mente Icnius, qui
piebatur Uicebat ; verccundus acceptor, dator hi- sua furari vidit et tacuit, insuper furi consiiluit

laris, qui nunquam obliviscebatur accepli, sed dati ad salttlcm ? cgo quod
Ut volet quisquc accipiat,

protinus. Lucebat in ipso eliam corpore inlerioris cxcos illuminavit, quod curavit claudos, qttod ab
spiritus sanctilalis, cum singularis quxdam suavi- advcrsa valitudine multos eripuit, huic cjiis simpli-
tas apparcrct in vultu, gravitas in incessu, sim- citati el patienlix xstimo postponrndum. His, ut

plieilas in affeclu. Sermo ejus cx quadam dignilale xsiimo, non iiiutililcr insertis, ,id narralionis ordi-
elhilarilatc coniposiius, et Christi sempcr ot beatx netn rodeamus.
r
Fatrol. <^XC> .
2'»
747 D. AELREDI ABBATIS RIEYALL. OPP. PARS II. — HISTORICA. 7J8
De casli* tiupliis, et virginitate ejus et regina. A amicos suos regisquc secretarios, ut uTiam su&ra
Conlirmalo Edwardi rcgis imperio, oinnibusquo regiis nuptiis dignarelur. Sed ct i 111 qui Domino
summa pace ac prosperiiale composilis, proceres suo arctiori inluerebant affeclu, proditionem comitis
dc successkme solliciti, regem de uxore duccnda quam saepe fuerant experti plurimum formidanles,
conTeniunt. Stupet rex thesauro mctuens suo, qui boc ipsum pcrnecessarium regi arbilrabanlur. Ita
in vnse fictili recondilus, facile poleral calore dis- non eadem licct inlenlione, onincs in eadem sen-
solvi. Sed quid ageret ? si obstinatius obnitereiur, tcnliam comenerc. Ex ulriusquc diviliis paratur
limebalne pioposili sui proderelur dulce secretum : nuptiale convivium, complent ponlifices sacramen-
si suadcniibus praeberet assensum, naufragium pu- tum, benedicitur puella in uxorem et in reginain
dicl&e furmidabat. Tandcm opportune et impor- coronalur. Convenienlibus igilur in unum, rex ct
lune insislcniibus tulius cedere ralus, hujusmodi regina de castilate servanda paciscuntur nec huic
,

verbis suam Domino pudiciliam commendabat fidei alium quam Deum testem sestimant adhiben-
< Jesu bone, lua quondam misericordia tres pue- dum. Fit illa conjux mewle, non carne ; ille nomine
ros in flammas Cbaldaicas illsesos servavit (Dan. m). marifus, non opere. Perseverat inler eos sine aclu
Per le Joseph, rcliclo pallio nefarise merctrici, cura conjugali conjugalis affectus, el sine defloratione
litulo castilatis evasit (Gen. xxsix). Admirabilis virginilatis casta? dileclionis amplcxus. Diligrt ilie
Suzannsc conslantia lua virtute de impudicispresby- sed non corrumpitur, diligitur illa nec tangitur, ei
teris liiumphavit (Dan.xui). Sanctx Juditb casli- quasi nova quaedam Abisac regem calefacit amore,
tas singularis, qnao inter regias dapes ct infecun- nec dissolvit iibidine, mulcet obsequiis , sed desi-
doscalices Holofernis nec laedi potuit nec tentari, deriis non cmoliit. Et nc aliquis huic regis virteli
femineara manum in perniciem nefandi capitis fidem derogct, scial hoc lemporibus illis per lolam
ferro muniens, urbem exemil obsidioni(Judi(/i.xui). Angliam sic divulgalum et creditum, ul de faclo
Et quod excellit bisomnibus, tuunicam illamspem certi plerique de inlenlione ccrtarent. Quidam nam-
mundi dulcissimam dominammeam, matrem tuam, que nihil nisi carnem et sanguineni sapLntes,
et conjugcm esse voluisli et virginem, nec conjugii simpticitati regise hoc imponebant, quod compulsLs
bacramenlum castitatis solvit signaculnm. Ecce gcneri se miscuerit proditorum , ct nc proditores
ego servus luusct filius ancillae tuae, qualitcrcunque procrearet, operi supersederet conjugali. Sed si

dileclor tuuselunica?malris tuse,nonquidem ad lan- consideretur amor quo se compleclebantur, facile

tajniajeslalistuaea^qualUatemprasumptuosusaspiro, conleinnitur lalis opinio. Uoc idcirco inserendura
sed ad aliquaro hujus tantaj rei similitudinem putavi, ul sciatur ueminem tunc de rcgis conti-
ti- £
mens suspiro. Tu ergo,Domine meus, lili virginig nenlia dubilasse, cum de cansa taliler disputavc-
Dominae meae, lu, Domina mea, Virgo el MalerDo- rint. Praebet certe regiae caslitati testimonium pu-
mini mci, succurriie, qualenus sic marilale susci- ritas mentis, quae ab omni faece vilii pulsantis
piam sacramentum ut pudiciliae periculum non in- eliquala, et longc posila quasi praesentia conteni-
curram. i Rege igitur procerum volunlati consen- plari et futura potuit quasi prae ocuiis sila cogno-
sum praebente, quaerebatur virgo quae et sanguiuis 6cere, sicut sequens eapifulum declarat.
nobilitalc et morum bonestate tanti regis essei apta
Quomodo in spirilu regem Dacice divino judicio vidit
complexibus. Erat inter potenles Anglia?. omnium svbmersum.
potenlissimus comes Godwinus , vir magnarum Ailerat dics pro diei illius recordatione festirus,
opum sed aslutise singularis, rcgum regnique pro- quo ad rcnovandam faciem terra? spiritus Domini
dilor, qui doctus fallere et quaelibet dissimulare rcplevil orbcm terrarum ( Psal. ci:i), et purgatis
consuetus, facile populum ad cujuslibet factionis mcntibus discipulorum, divinusjignis illapsus (Act.
inclinabai assensum. Sed sicut spina rosam, genuit n) eos et illuminavit ad scientiam, et liquefecit ad
Godwinus Edivam, quae quidem ex ipso habuit gratiam, et induravit ad poenam. Ea die rex beatus
maieriam carnis, sed a Dei spiritu magislerium ^ divinis laudibus dcvotus assistebat, exlerius quidcra
Hauc dilecto suo Cbristus prxparaverat
sanctitatis. sceplro insignis, vesle splendidus, regio diademate
Edwardo, inspirans «i ab ipsa infantia caslitalis coronaltis, inlcrius vero quod in his honoi is erat
amorem, oJium vitiorum, virlulis alfeclum. la arbilrabatur ul slercora; quod sacramenti, susti-
annis puellaribus gr&vilalem pratendens anilem, nebat pro conscientia. Adfuii Angliae tota nobilitas
publicum fugiens secreta thalami frequenlabat. in vestitu deaurato circumdata varielate, sacrani

Ubi non dissoluta otio, nec onerosa fastidio, legere diei solemnitatem et regiam majestatem simul
aut operari manibus consuevit, ornare miro arti- bonore quo poterant venerantes. Igitur inter sacra
ficio vesles, sericis aurum inlexere, quaeque rerum missaruin solemnia quae in Ecclesia beali Pelri ce-
imilari piclura ; tali opere ac medilationc vilare lebrabantur, lolum se in se colligens elspirilualibus
lasciviam, colloquia juvenum devitare. Erat prae- temporalia cuncta poslpnncns, in sacrificium illud
terea pulcbra facie, sed morum probilate pulchrior quod pro salute omnium offerebatur inlendit ani-
roulto. Itaque Godwinus volens sibi regis animum mum, et sibi gratiam, pacem popuio, omuibus
quem ob necem fralris proditionesque non paucas veniam suppliciter prccabatur.. Et ecce hora illa
non parum mctuebat, vincire erctius, egit per qua spiritalis alimonia assistentibus tradebatur
749 VI TA S. EDWARDI REGIS. 750

gubito rex vultu hilariorelereciior oetilis, in risum A sublimavit humiiem, inglorium coronavit, paryt
modicum, seivata tamen regia gravitate, dissol- reddere vota quac distiiixeruul labia ejus. Parat
vittir. Mirari qui adcranl, nec sine causa; praeter sumplus, scparal donaria, vocatisquc lolius regni
consucludincm id d accidisse sciebant. Pcractis primatibus, habttit cum eis hnjusmodi vel de stalu

aulem omnibus qtise ad tanti cullum diei pertinere regni, vel de sua peregrinatione sermonem :

videbantur, risus sui causam lii qui animadverte- t Benedictus Deus qui magnificavit misericordiain

rant sibi pclunt exponi. ISle ut eral mirae siinplici- suam facerc nobiscum, qui visitavit in virga ini-

tatis , simpliciter quaerentibus simpiiciler omttia quiiates nostras (Psal. lxx.xvih) , et in verberilms
confitetur : i Convenil, inquicns, Dacis cum rege peccata nostra, pictaiem suam non amovita nobis.

suo antiquuni facinus iterare, et quam nobis pro- Ecce quomodo depo&uit potentes, ei exaliavit hu-
pilia diviuitas largita est infestare quietcm. In miles, quomodo esurientes implevit bonis, et divites

percussione quippe nustra qua castigans casligavit dimisit inanes (Luc. i). Per me reges regnant, ait

nos Deminus, ignorantes Dei justitiam ct suam ipse (Prov. vin), et principes justa decernunt. Non
exlollentcs viilulem dixerunt : Manus noslra ex- excidit a nobis quomodo irrucntibns in baeredita-
celta el non Dominus fecit hcec omnia (Deui. xxxu). tem nostram ba baris, facti sumus opprobrium vi-

Quia vcro Deus palribus nostris irattts Dacorum B cinis nostris, subsannatio et illusiohis quiin circuiiu

uos tradidit potestati, suis id viribus tribuentes, nottro sunt (Psat. lxxviii). Aliis nanique interf.xtis,
facile hoc ipsum et nunc fieri posse arbitrabantur, aliis fugatis, a!iis jugo ignoraiuiosae serviiulis op-
nescienles quia qui percutit ipse ct sanat, et qui pressis, nihil feie honoris , niliil gloriaj noslio
inortifical ipse vivificat, et qui deducit ad inferos generi reliquerunt. Tandem, defuncto palrc inco,
ipse el reducit (I Reg. u). Igitur rex Dacus, co- fralribus peremplis, actis in exsilium nepotibus,
aclo in unum exercitu, hodierna dic ventis pro voto cum hostibus noslris in oranibus fortuna faveiet,
flanlibus naves paraii praeccpit. Comportantur ci- mihi profecto niliil spci superesse videbatur. Ego
baria, arma navibus infcrunlur, naulae armaracnta veto contra spem in spem credens, el Domiui mi-
expcdiunt, cerlis sedibus milites collocanlur. Jam sei icordiae me loium dedcns, pcregriuationem meaiu
naves velis et vela ventis faerant committenda, ad sanctorum aposloloi um iimiua vovi, et deinceps
cum ca hora qua mihi facies serenabatur, rex ini- divinae me protectioni dispositioniquc commisi. Ille

quus ob nimiam superbiam quasi semetipsum non auicm rcspexit in orationem meam ei non sprevit
sustinens, et pedes et crura sinuose divaricans, prcccm nieam (Psal. ci), et abstulit opprobrium
cum incaulius unum pedem extendisset, e prora meum (Eccli. xlvii. ), et restituit me iu regnum
q
labilur, el statim abyssus vallavit eum, el pelagus palrls mei ; insuper cumulavil diviliis, auxit gloria,
coopcruit caput ejus. Ita iilc nobis lacum apcruit et donis cceleslibus illustravit. Ipsc sine sanguiue
efJodit eum, et cecidil in foveam quam fecil (Eecli. rebeUes subegit, hostes subverlit, et omnia nostra
xxvn). PercussiC Dominus capul de domo iinpii, amal.ili quadam compo&uit pace. Absit, absit ut
maledixil 9ceptris ejus (Habae. im) et universo ex- tol et lantis ejus beneficiis inveiuamur ingtati,

ercitui ejus vcnienlibus ul turbo ad dispergendum quin pot us do manu inimicorum nostrorum libe-
nos. Sicut absciso capite membra omnia coniabe- rati, sciviamus illi in just^tia et veritate. Faciamus
scunt , ita submerso principe nequam exercitus que quod ail Propheta Vovete et reddiie Domino:

dispergiiur. Spcro autem in Domino Deo meo et in Deo veslro ( Psal. lxxv). Decernite ergo mecum,
duicissima matre ejus, quod temporibus meis nul- quomodo me peregrinante regnum subsistat An-
lum habebit conalus eorum eficctum. Ildec sunt glorum, qua lege, qua pace , quo judice omnia
quae Chrislo revelanle cognovi, et vidi el risi et disponaniur; qtiis.cui prxferaiur regioni.quiscastra,
gavisus sum. Risum enim mihi fecil Domiuus, et quis urbes, quis privata, qnis puhlica negotia pro-
quicunquc audierit corridebit mihi. i Nolalur tein- it autem unus omnium custos et protector
cureu Ei
puset hora. Mitlunlur in Daciam nuntii, de omni- D Deus, et pacemquam dcdit ipse servabit, nobiscum
bus diligenter inquirunt, inveniuntque sic omnia proficiscens, ct vobiscum lemanens, qtii et \os
hora eadem accidisse qua beatissiino regi fuerant custodiat el me reducat.
coclitus revelata. Fama zulem tanli rrebrescente Ad hanc vocem tota illa multitudo conlremuit,
iniraculi, coc.dit liuior super oinnes qui audiertint et interioremproduntlacryraissuspiriisquedolorcm.
verLum. El scientes quia Dcus ipsc pro Edwardo Jam jamquc roanus Danica timebatur quam ejus
pugnaret, lam Daci quam cxterx naliones inter- meritis evaserant, jam jaraque deletum iri lotam
curreniibus nunliis et muneribus fcedus cum eo patriam formidabaut. Erupit scrmo in populum, ei

pepigcrunt. ecce clamor, ecce tumultus, ct quasi jam sacvirent

Proceres regni de voto suo solvzndo alloqnitur, et

incendia, plcna lacrymis instila videbatui'. Videira
nuntii liomam dirignntur. pauperesnunc manus extemlere ad coelum,nuncrur-
Succedenlibus prosperis rex bcalus nequaquam sus in terram ruere, el quasi moriiurrti fame sirex
sux sponsionis cst ohlitus, ucc in die bonorum disccderet, de seruliuu tantum et lumulo cogilare.
immemor fuit malorum. Sed cogitans el recogilans Tunc oinnes in coramune vociferanles in regem, se
quanta sibi feccril Domititts, qui ditavit egenum, non deserendos, se non xponendos
( gladiis, pairiam
751 B. ALLREDI ABBATIS RIEVALL. OPP. PABS II. — HISTORICA. 752

hostibus non prodendam, nnc diniittendum pacis A rcparandum. Exhinc legalarii oblaiis muncribus
obsidem quem Deo dante reccperant, nec pro uno, ([11. c sancloruin ecdcsiis rcx sanclus direxerat, ac-
iit putabatur, bono tol aJniiltenda pvricula allega- crpta beucdictionc pontiilcis cum littcris apostolicis

Lant. Imperant ponlifices, rogant proceres, piebs bcli repntriant : transvecliqun in insulam in con-
extorquet, nl non omillcndum iter istud censu-
si spcctu eoncilii quod propler hoc ipsum rcgia po-
erit, ccnsealvel differendum.Tunc illctollaciymis, testas cocgeral, epistolam tradiderunt.

101 vocibus, tot precibus sc urgeri scnticns, diu iotcr RESCRIPTUM tkP£.
pietalem et desideriura flucluabat, quia et voto su- I.F.0 episcopns, servus servorum Dei , dilecto (ilio

persedere periailosum , el tantorum precibus fleli- Lu wakdo Anglorum regi, salulem et apostolicam be~
busque.non cedere inliumanum arbilrabaiur. Tan- nediclionem.

dem quid apiius esset Dco scire desiderans, pcregri- Quoniam vduntatem tuam laudabilem et Deo gra-
nalionem non quidem dimiilendam sed diff:rendam tam agnovimus, gralias agimus ei p:r quem reges
inlerim consultiusa?stimabat, donec apostolicae au- regnant et principes jusla decernunt (Prov. \w). Sed
ctorilatis consilioel voluntatc consulla, cx ejus scn- quia prope est Dominus in omni loco omnibus tn-
tentia aut votum reuMmerel aul ihiplerct. His au- vocantibus eum in verilate , et sancti apostoli curi

«iilis, tanta fuit omnibus divilibus paupeiibusque suo capite coujuncli unus spiritus sunt el pias pre-

laHilia, ul Edwardura suum rursus sibi icdditum ,

ces aqualiter audiunl; el quia conslat periclitari

rursus rcvocaluni exsilio apstimarenl. Agit unus- regionem Anglicam ex tua discessione qui freno

quisque pro graJu suo, p:o oflicio suo, pro facultate justiliw tuce sediiiosos ejus motus cohibes , ex au-
sua, ut regem dilalionis non laedeat, aliis oratio- ctoritate Dei el sanctorum apostolorum et sanclat

ii L-s, cleemosynas aliis, suam etiam pro co peregri- synodi absolvimus le a pcccato illius voli pro qu<t
naiionem nonnullis promillentibus. Dirigendi mox Dei offensam limes, et ab omnibus negligentiis et

ad sedem apostolicain eliguntur lcgati archiepisco- iaiquitatibus luis , ea nimirum poteslate usi quam
pus Eboracensis Aelredus, episcopus Winiouiensis Dominus in bealo Petro concessit nobis, dtcens :

Hermannus, abbates praeterea duu spectatae rcli- t Quacunque solverilis super terrum soluta eruut
l^ionis, cnm pluribus aliis tam clericis quam laicis. et t;t coelis (Matth. xvi). > Deinde pracipimus libi

Parantur inlerim necessaria , stisceploque a rege sub nomine sanctce obedienliai et poenitentiaj, ut ex-
mandato ad urbem proficiscunlur. Credendum Dei pensas quus ad iter islud paraveras pavperibus ero-
aclum providentia ut regii responsales congregalam ges t et coenobium monacliorum in lionore sancti Petri

ibi synodnm maximam reperirent, in qua praesi- apostotorum principis aut novum consUuas, aut ve-
Q
dente beatx recordalionis papa Leone dc negotiis tuttum augeas el emendes , el sufficientia viclualium
occlesiasiicis traclabatur. Gaudet in eorum adveniu frtlribus de tuis redditibus constituas , qualenus
iila sanctorum praeclara societas , et quasi sibi dum illi assidue inibi Deum laudaverint , et sanclis
missum de coelo solalium, tanlorum patrum prae- augealur gloria el tibi indutgenlia. Cui loco quid-
senliam susceperunt ; magnum Dei munus judican- quid contuleris vel collatum esl vel conferetur, ut
tes quod a iinibus lcrrae lalcs viri tali tempore laii ratum sil apostolica auctoritate pratcipimus , et ut
conventui occurnssent. Igilur, patre bealissimo semper habitatio monacliorum sit , et nutli taica
praecipicnle, nuniii causam pro qua veneranl di- personx nisi regi subdatur. Et quacunque privilcgia
etttri prccedunt in mcdium, palribusqui assidebant ibi constituere volueris ad honorem Dei pertinen-
prxbeulibus cum summa devotione silentium. Ex- lia, concedimus el robustissima auctoriiale conftr-
jioiuiiit desiderium rcgis et rcgni periculum, dispen- mamus , et infractores eorum ceterna malcdictione
dium p'icis, clamorem pauperum, lacrymas orplia- damnamus.
uorum obductam cliam necdum recenli
, plagae
De visione qucc apparuit cuidam inctuso de ipsc
cicalricem asserebant, quae Danica rabie Auglis rege.
inflicla, si rex discederel, acrior limebalur. Silen- D De sponsalibus regis litlcrisquc pontilicis oracu-
libus nuntiis, sonuit in ore omnhim gratiarum lum ccelesle concurril, quod non louge agr-nlibus
r.ctio ct vox laudis. Praedicaiur circa Deum regis, nunliis viro cuidain sanclo quid Romac egisscnt
circa regcm plcbis devotio. Miranlur mansuetudi- nescienti , aposlolorum principe sibi apparcnte
nem David, cum diviiiis Sa-
prudeutiam Joscph personuit. Erat vir istc dilectus Dco et hominibus
lomonis in tali principe convcnisse. Tandem summo qui specu suLterraneo muhis annis inclusus, suo-
ponliflce diclanle seutcntiam omnes iu commuoe , rum erat meritorum slipendiis jam vicinus. lluic
decernunl pro pace regni, pro ulilitate Ecclesiae , Pelrus bealissimus in visionc noctis assistcns, cum
pro nccessitatc pauperum el quiele monasteriorum, metum vocis ac vultus lenilate depulisset : « Rex,
lcgera aucloriiate Dei et beati Petri ,
praesentis inquit, Edwardus pro voto quo se cun adhuc ex-
ciiam sacralissimae synodi , a voii hujus vinculo sularet aslrinxerat ,
pro regni eliam pace plebisque
so'lemnitcr absolvendum, expensas paralas ilincri consilio, pro pauperum quoque necessitale prece-
pauperibus erogandas. In voti recompensationc que sollicitus, Romanam de omnibtis Ecclcsiam
construendum in honore beali Petri regiis copiis credidit eonsulendam. Noverit Crgo se nrea aucio-
monaslerium, vel aliquod destruclum a barbaris ritate ab bac aUigatione solulum, et de coenoLio
 "5>
753 VITA S. LDWARDI REGIS.
nicnier aplalur quod scriplum est Beaius vir qui
ad mei honorem nominis construcndo a suramo A :

pontifice suscepisse salntare mandalum. Incun- inventus e$t sine viacula, et qui post aurum non
itaque lilleris apostolicis fidem habeat abiit, nec speravit in pecunice tlicsauris (Ecdi. xxxi).
ctaiiier

pra_c.plis obediat, consiliis acquiescat. A me enim Invenlus sane sinc macula ob privilegium caslilalis.
egressus est sermo, quem sibi quondam palro- Post aurum non ubiil, quod polius dispersit ; nes
num clegit, me coniitem , gratix largilorem. Est speravit in thesauris , quos in Dci opere non tam

anten oiilii locus in occidcutali parte Londonia- minuit quam consumpsit. Quis est bic, et lauda-

ruin, a me eleclus, mibi dilectus, quem quondam bimus cum? Fecit enim mirabilia in vila sua, rcd-
milii propriis manibus consecravi, mea nobiiitavi dens caecis visum , et claudis gressum, fugans fc-
prxscnlia , divinis insupcr miraculis illuslravi. bres , et paralylicos sanans et divcrsas hominum
Thorneia nomen est loci, qui quondara ob pcccata valiludines curans. Ex quibus aliqua huic operi

populi barbarorum tradilus potestati ,

pauperrimus dignum ducimus inserenda.
ex divite, liumilis ex sublimi, ex nobili faclus est De contraclo quein rex sanrlus porlando curatit.

contempiibilis. Hunc rex me praicipiente in liabi- Cum incivitate regia in palatio juxla hea.i Peir.
taculum monacborum suscipiat reparandum sub basilicam rex pacificus aliquando morarclur, su-
,

iimandum aulificiis possessionibus ampliandum. B pervenit vir quidam miserabilis Hybernicus genere,
,

fion etit ihi illud nisi domus Dei et porta coeli

,
secundum propriclalem lingune illius vocabulo Gil-
(Cen. xxviu). Ibi erigenda est scala, per quam de- lemichcl pedis ulriusque privalus officio. Nervi ,

6cendcntes et asccndentes angeli (ibid.), preces et enim in poplite coutracii, ad posicriores corporis

vo;a hominum Dco perferant , ct refcrant graliam. partes crura relorseraui, lali nalibus inha_serai_.

inde aseendeutibos rcserabo januam paradisi, ut immersi carnibus pe.ium arlkuli a Itimbis ejus et
ex oflicio quod nicus mihi injunxifc Dominus ac dcorsum eo: pus omne perverterant. Ponectis lerra
Salvator, et ligatos absolvam, et absolutos susci- tenus manibus scamnis supposilis repebat, et faclus
piam cl quam eis deiiclttm ohcluscrat, juslificatis sibimet ipsi gravis, trahebal se post sc, niiserabile
palriae portam coelcslis aperiam. Tu autem om_sia spcctaCulum intuenlibus prcebens et inullorum in
tuuc a mc audisii ct didicisli litlcris tradens, iiiilte se p.ovocans pielatem. Accessit ad cumulum infe-
qui perferal rcgi, ut Dei muncre duplicato , ct dc licitatis reiinopia familiaris, ob quam famis injutia
sbsolulione securior, et in praecepli exsccutione et inclementia acris labe siniul ac macie sen.e_um
devotior, in mei autem dileclionc et obscquio re corpus illud affocetanl. Hic igilur cum curiae irrc-

cum cubiculario obiulisset « Iiane,

I
criatur propensior. > Ilis dictis, lux loquente r> repsisset, ct sc rcgis :

.... .... .
*-* _. .. _ _ a •
.__... _.!._.
•

«iisparuil. llle nihil moratus, ac cito nolario, quae inquil, Hugoline, non me respicies? non miserebe-
viderat vel quce audicrat, schedulae litlerisque cOm- ris? non movebit unius hominis lanla calami-
te

misii, et tradens epistolam bajulo ad cui iam quae tas? » El ille « Quid me vis facere? » Cui pauper
:
,

multis tunc millibus aberat, ut ei fucral impera- t Sexies, inquit, sauclorura

apostolorum limiua in
tum direxit. Ea igitnr die, loco eodcra, in codem urbe qua requiescunt, ila miserabi.iter rcpens ut tu

concilio quo legati redeunles ab urbe apostolicum ipse nunc aspicis, visitavi, sanilatem vero necdum
rctulere mandaltim, cpislola cliam viri Dci rcgi prouKrui, qttain tamcn milii Petrus bealissimus

prysentata profert.tr in medium , lectoque sancli non negavil sed distulit, sociuro in hoc miraeulo
papae Leonis rescripto , loco sequenti beati senis habere volens Edwardum ,
qucm sibi novit in om-
apices rccitantur. Yoce exteriori ac jubilo interiori nibus esse devotum. laia enim nunc seplimo pro-
in man-
bcnedicilur Dcus in donis suis et laudalur in om- fecturus ad urbcm, ab ipso sanclo apostolo
nibus operibus suis. Mirantur omnes rcgis sancti- datis acccpi, regcm adire , apostolicum pcrferre

tatem, amplecluntur apostoli gloi iam, confirmatttur praeceptum, ut me suo sacro subvectum dorso ad
in fide , spe a terrenis ad coeleslia altolluntur, iu ecclesiam ejtis quae pahtio vicina est perferat, rc-
Dei amore sincerius acccndunlur. De oraculi veri- D ccplurum si id lecerit mcritis ejus membrorum
tate nulla poluit csse cunctalio, eum in Wigomensi mcorum integram sanilalem. » Ihcc ubi nunliata

provincia vir ille ab hominum conversalionc seclu- sunt rcgi, agii Deo gratias, scque parilurum apo-
sus, quid Iloma. egerint, quid iti mandalis accc- slolo, ncc inopi ilcfuturum scd pi-cbiturum obsc-
jierint, quandove redierint, scirc non nisi Dco rc- quium, ut in mandalis accepcrat, pollicebaiur. Sci-
velaule potuit. Tunc rex la-lus ct alacer, ut ei fucrat tatus mox rcger acccssil. Rex ul spii italis ille asinus

constilulum, pecuniam qttam in pcregrinationis forlis ac cubans in terminis supposuil hmncros

suaj solatium procuraverat dispersit et dcdit paupi- snos ad porlanduin. Audile hwc', omncs genics, uu-
nbus (Psal. cxi), operiquc injunclo intcndens ani- ribus percipite qui kabitatu terram (Psal. xlviii).
mum thesauros cffudit. Iusuper cl tribiilura illu.l Congregamini ad spectaculum, quale circus nullus
gravissimura quod temporc patris sui primo classi unquam pradrail, ncc llicairum tinxit. Pendet ab
Danicae pend.balur postmodum vero fisco rcgio humero tanli principis plenus sonlibus pauper,
,

annis singulis inferebatur, regia libcralitatc rcmi- squalidis manibus brachiisque squamosis regium
fiil, ct ab oncrc hoc importabili in perpetuum An- illud pcctus collumqtte tomplectitur. monilu
cliain absolvit. Undc sancto huic regi imn inconvc omni gomma splendidius, o torqucm otnni prcl:o-
7£3 B. AELREDl ABDATIS RIEYALL. OPP. PARS II. — HISTORICA 756

siorcui auro, omni cleclro fulgcntiorem. Inlerea ex A eam sede voluit esse sublimeni. Cui sanctus
pa li
assistcnlibus ridcbant nonnulli, alii a paupere illu- Mellilus quem beatus papa Gregorius cum pluri-
sum regem jocaliaritur, alii jusli simplicitatcm et bus aliis miseral in adjulorium Auguslino , merito
mansueludiiiem faiuitalcm inierpri-tabanlur. Ecce simul et honore ponliflcali primus omnium prae-

novus David saltus ct plaiisus, ccce novus Michoi fuit. Volens autem res utrique aposlolo se gratum
fontemptus el risus. Quibus tamen erat mens sa- pricslare, in occidcntali parte ejusdem civilatis ex-
nior, feliciorcm eiimsub tali sarcina quam sub tra muros, in honore beaii Pelri monasterium i«-
corona aurea judicabant. Tu enim, Cbrisle Jesu, tu signe fundavil, multis illud donariis ornans et di-
in paup-rc pnrtaharis, qui quondam in paupcre lans possessiouibus. Venerat autem tempus quo
quem Mattinus lexerat legcbaris. Sed lioc tunc ecclesia in eo fuerat dedieanda, paralisque omnibus
oraculo, boc nunc miraculo prodidisli. Cum itaque pro loco, pro tempore, pro roonasterii dignitate
Oiieratus nobili illo onere rex paululum processisset, agente etiam ea uocte in tentoriis episcopo, dies
subito nervi quos inveleratus morbus conlraxe-
ille c> aslina praestolabatur. Magna plebisexspectatio.qu»
rat extenduntur, racatus sanguinis quos vcnarum adhuc rudis in ude, his solemniis interesse non so-
rigor obcluserat, reseranlur, rigantur ossa, carnos lum pro devotione, sed etiam pro admiratione gau-
mareidae recalcseunt. Emergunl a carnc arliculi, B debat. Eadero nocle piscatoricuidam in Thamonsis
pcdcs solvunlur a natibus. Distendit homo crura fliivii ,
qui eidem mnnaslcrio subterfluit, ulterior-i
poplile jam flexibili, sanieque cum sanguine pro- ripa , in habitu peregrino beatus apostolus Pet us
flucntc, vestis rcgia ornatur polius quam foedatur. apparens, promissa mercede transponi se ab eodein
Jam lunc satis esse claroant orones sanatum langui- el petiil et proroeruit. Egressus autem e navicula
duro, onus ob sordes ulceruro jam deponendum. piscatore cernente ecrlcsiam ingreditur; et ecce
Ille memor precepti quod susceperat, sirenarum subito lux ccelestis emicuit, mlroque splendore col-
canlus obturata aurc petransiit, ingressusque cc- Iuslrans omnia, noctem convertit in diem. Adfuit
clesiam , aute sauctum allare holocaustum quod cum apostolo mullitudo supernorum civium egre-
detulerat Deo ac bcato Petro rcsignat. Suscepit ab dientiom elingredientium,ctchoris hymnidicisprac-
humeris 6ancli pauperero magtuc rcligionis vir euntibus melodia coelestis insonuit. Omnia plena
ipsius sacrisla cccleshe uomine Godricus, lotisque lumine, omnia referla dulcedine. Aures angelicae
mcmbris ulcerlbusque curalis, paulo post sanum vocis mulcebat jucundilas, nares indicibilis odoris
elincolumem dimisit. Stetit supra pedes suos homo, fragrantia perfundebat, oculos lux coelestis illustra-
ac solidatis basibus rjus ct planiis, rcgi praesenla- bat. Yidebantur quasi misla terrena ccelestibus
tur.A quo itineris susceplo viatieo, bencdiceus C | iU mana conjuncta divinis, et quasi in scala Jacob
Deum profectus est Roniam, aclurus bcalo Petro angcli dcscendentes et ascendentes (Gen. xxvm) in
apostolo gratias, et sancti rcgis merita praedica- illis sacris solemniis visebantur. Quid plura ? Per-
turus ubiquc. Ad lanli testimonium miraculi, scam- actis omnibus quae ad ecclesiae dedicalionero perli-

na quibus miser ill; repens iunili consueverat , in nent solemniis, redit ad piscatorem piscium pisca-
ecclcsia 6uspenduniur, gralum spcctantibus prae- tor egregius hominum. Quero cum divini lumiuis

bcnlia spectaculum, et regis sanclitatem advenien- fulgoreperlerrilumalienalum pene sensibus reperis-

tibus oslendentia. Hoc profecto miraculum ad di- sct, blanda consolationehominemsibi, animumred-
ligcnda simul et veneranda beati Petri merila niaxi- didit ralioni. Ingredientes cymbam simul uterque
mum sancto regi prxbuit -ncentivum , el ad opus piscaior, inler loquendum apostolus hominem bis-
qitod in ejus noroine inchoaverat consummandura dem quibus se quondam magister suus conveniens
ct desidcrium ignhit ct illexit affeclum. Yerum prae verbis: « Nunquid, ait, pulmentarium non habes?
cxieris quac beato Petroper Angliaraconsecratasunt — Tum, inquit, inconsuetae lucis perfusione stu-
loca, hunc potissimum restaurandum elegit, quia pidus, tum exspeclatione lui delfnlus, nihil ccpi
non solum, ut supra diximus, coeleslis visionis ora- scd promissam a te mercedein securus exspeclavi.»
r
culo, sed otiam autiquissimi atlestatione miraculi Ad haec apostolus : « Lava nunc, inquit, retia ad
istttm ej didicil prae omnibus chariorem. Quod licet capluram (Lue. v). > Paruit imperapti piscator, ct
praster maleriam esse videatur, ad ostendendam mox implevit retc piscium roaxima multitudo.
lamen regis in hac electione indusiriani, huic opcri Quibus ad ripam exlractis : < Huuc , inquit, aposlo-
nosiro credimus inserenduro. lus qui cxteris magnitudine prelioque prxcellit,

De ccclesia Westmonaslerii quam sanctus Ptlrus Melliio ex roea parte pisccra defer episcopo. Pro
dedicavit. naulica vero meiccde caetera tibi tolle. Ego suib

Tcmporc quo rex Acdelbcrlus qui regnavit in Pclrus qtti loquor tecum, quicum meis concivibus
Cantia , prxdicanle beato Augustino, fidei sacra- conslruclam in meonominebasilicam dedicavi, epi-
nieitta susceperat , n»:pos quoque ejus Sebeitus scppalem benediclioncm mcae sanctificationis aucto-
qui oiienlalibus Anglis pracfuit, fidem eodem epi- ritate praevcni. Dic ergo ponlifici qu« vidisti et

scopo cvangelizante suscepit. Hic Londoniis, quae audisti, tuoque sermoni signa parietibus impressa

regni sui melropolis habebatur, intra inuros ecclc- testimonium perhibebunt. Supersedeat igitur dedica-
oiam in honorc Pauli bealissimi construens, episco- lioni, suppleat quod omisimus, Dominici videlicet
757 VITA S. ED\VAI\DI REGIS. 753

corporis et sanguinis sacrosancla mysteria ,

popu- A fieri volens omnibus etiam prodesse desideran», ul
UimqueerutlienssermoiieetconfirmansbenedictiGnc, ipse de suis sccurior efficerelur, et aliis ad salulem

notiiicet omnibus hunc locum me crebro \isilatu- doclrina aposlolica pracberelur, cum Aeldredo Ebo-
rum, liic mc fidelium vocibus et precibus adfulurum. racensi aicliiopiscopo duo milluntur in pontilica-

Sobrie veio, juslectpieinhoc locoviventibus (Tit. 11) lum elevli , Guiso scilicet ad ccclcsiam WcUensem
cceli januam resorsturum. » His dictis, clavicu- YVaKleius vero ad Herefordcnscm. Qui praiseiite co
larius coelestis disparuil. Et jam nocturnis lene- cum quo vcnerant arcliiepiscopo, a domiuo papa
bris finem dcdit aurora , cum beato Mcllito ad munere consecralionis susccpto, in concilio quod
fuluraededicationis celcbranda mysteria processuro, in Lateranensi palalio, Dei.ut credimus, tunc nutu,
cum pisce piscator occunit. Quem cum episcopo forle conveneiat, cum caeteris palribus bonori-

resignasset, omnia qu# eiab apostolo fueraut man- fice consederunt. Deinde tempore opportuno cum
data proscquitur. Slupct pontifex , rcseralisque sa- littcras regis in medium protulissent,coDtera quaa

crae basilicae valvis, vidct pavimenlum utriusque eis fuerant imperala adjiciunt. Favet volis regiaa
alpbabeli iuscriptionc signatum parielem bissenis 6anclilatis summi ponlilicis loliusque sacri conven-
,

in locis sanctificaiionis olco litum, lol cereorum re lus unanimis rationabilisque senlentia. Acceptaque
tiquias duodenis ci ucibus inhaerere, et quasi reccnti " sancti palris epislola, nibil omniuo adversi tolo illo

respersione adbuc cuncta madescere. Nibil ulle- iiincre passi cum summo tripudio regi patriaeque

rius ambiguilatis de his quae piscator aslruxerat reJduntur.

iu cujusquam animo puluit rcsidere, cujus asserlioni LITTERiE RE61S AD NICOLALM PAJASI DIRECT.E
signa coelestia leslabantur. Refcrt haec episcopus Snmmo universulis Ecclesice Palri Nicolao, Ed-
populo mox una vox omnium pulsal coelos lau-
et wardus, yratia Dei Anglorum rex, debitam sub-
dantium Deum et benedicenlium. qui ad fidem jectionem et obedientiam.
omnium confiruiandam, in hujus lempli sanctissimi Clorificamus Deum quia curam habel clecKv suee
dedicatione coeli terraeque patriam unam fecit rem- Ecclssice, quando in loco boni prcedecessoris vos

publicam. Dant fidcm iuiraculo piscatoris illius optimum successorem constituit. Quapropter justum
lota succcssio, qu;c sicut a patrc acceperaul, totius judicamus apud vos velut ad solidam pelram acuere,
cmolumenli quod cis ars illa deinceps conlulit el probare omnes bonas acliones nostras, et vestram

Lealo Petro eique scrvientibus offerre dccimas non uotitiam alque sacietatem inbcnohabere,quatcnus eas

desunt. Uniis lamen semel fraudem ausus inferro, donationes et privilegia quce obtinuimus apud prcedc-

niox tam diu arlis caruit bcncficio donec confcs- c cessorem vestrum, renovelis el augealis nobis; videli-
,

sus rcatum, el ablalum rcslilucrct, ct promilterct cel, ui quod ille injunxerat nobis sub nomine obedien-

corrcctionein. tict et paniteniice propter votum quod voveram ire

De responsalibus ilerum ad dominum papam directis Romam, et in remissionem omnium peccatorum meo-
per ipsum regem sanctum. rum conslruere ccenobium monachorutn in honore ,

Ilaec cum bealus Edwardus relatione ac scriplis apostoli Petri, ratum faciatis, el privilegia pos-

veterum didicisset, concaluil cor ejus intra eum ;

sessionum , el digniiaiem ejusdem loci confirmetis,
el ad prarfalum monasterium aedificiis eioniamenijs, renovetis, atque augealis, et in perpetuum immu-
dignilatibus etiam ac possessionibus ahius cxtol- tabilia slare decernatis. Ego quoque pro modula
meo, augeo confirmo donationes et consueludincs
lcndum in medilatione ejus exarsit ignis. Quae ut et

fuluris femporibus firna et integta iilibaiaque pecuniarum quas sanctus Petrus habel inAngtia,
durarent , aposlolica auctoritate omnia crcdidit et ipsas pecunias cum regalibus donis
colleclas

conlirmanda. Praeterea inter crebra miracula qui- me et pro pace regui mei t
mitto vobis, ul oretis pro

bus quotidie illustrabalur, intcr pacis gaudia qui- et continuam ac solemnem memoriam instituatis fo-
bus fruebatur, in hutnilitatis solidissima petra con- tius gentis Anglicce coram corporibus sanctorum upo-
sislens, semper pavidus, semper suam erat fragilila- D stolorum.

iem suspeclus. Beatus profccto vir qui sempcr mc- PRIVILEC-HM DOMI.M NICOLAl PAPiE.

lut Dominum, et in mandatisejus voluit nimis (Psat. Nicolaus episcopus, servus servorum Dei, glvriosis-
cvij. Ideo gloria et divilice in domo ejus, et fuslilia simo ac piissimo, omnique honoredignissimo, speciali
ejus manet in aiternum (ibid.). Jam a volo apostolica quoquc filio nostro Edwardo Anglorum regi, visila-

tionem omnimodam, salutcm mellifluum et benedi-

aucloi itate absolulus, el adhuc tamen de ipso solli-
citus, iteialo ad aposlolorum limina legatos parat ctionem apostolicam.
dirigere, ilerato apostolicam majestalem consulere, Omnipotenti Deo referimus grales, qui vestrum pru-
iterato id ipsum vel aliud quid in voti rccompensa- denlissimam excellenliam inomnibus omavit ac deco-
lione sibi poscit injungi. Emerserant et aliae causse ravit erga bealum Petrum aposlotorum psincipem et ,

in Anglorum ccclcsia, de quibus ea sedes praecipuc nobiscum habere dilectionem et in omnibus apostoti-

fucral consulenda, dc qua specialiter dictum esl cis consenlire censuris. Litteras igiiur vestrce nobili-
per eas socielalc.n sar.clo-
Quia porlce inferi nun prccvatebunt adversus eam tali transmiltimus, et

(Matth. xvi). Itaquc rex sanctus de omnibus curam rum. apostolorum et nostram vobis damus, crantes
gerens, omuia sccundum catholicoe verilatis rcgulaua miscricordiam Utius qui est Dotuiuus vmnium ci rc*
 759 B. AELREDI ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS II. — IIISTORICA. 760
super omnia solus, ut ipse parlicipem vos faciat ex A sciant,quando sedebil cum suis coaposlolis judicans
omnibus si qua sunt coram Deo bonis operibus no- duodecim tribus Israel. Yobh vero el postcris veslrit
slris, et fralres nos, ei socios in dilcclioiie consli- regibus commiltimus advocationem cl tuitionem ejus-
tual :n omui tempore amplius, ac non •uinorem par- dem loci, et omnium tolius Angliw ecclesiarum ,

tem uostri obsequii reconsignel in suo regno quam ut vice noslra cum consitio episcoporum el abbutum
nobiiweiipsisprovenireoplamus. Erimus eliam dein- consliluas ubique qucc ju&ta sunt. Scientes per hoc
crps pro vobis $ine dubio orautcs assidne, ul ipse vos recepturos dignam merccdem ab eo, cujus re-
Deus vobis subjicial hosles et inimicos qui conlra gnum el imperium non desi.el uec v.inuetur in so>
vos volucrinl insurgere, et confirmet vos in paleruo culum*
svtio ac propria hccredilate, et bcatus Pctrus sil vo- Lcclis igitur aposlolicce majcslatis apicibus, exsul-
l-is cuslos el adjulor in omni tribulatione. Cluret tavit in gaudio rcx bcatissimus, omnique sollicilu-
cnim Anjlorum reges pro revereniia et devotione dine quam ex voli obligatioue contraxerat exuitur,
cur.m cxliibuerunt beato Petro apvstvlu ,
gloria et cuncta regni ncgolia ducibus proceribusque com-
honore floruisse, ac ipsius palrccinio famosos trium- mittcns, tolumsc divinis mancipabat obsequiis.
phos oblinuisse. Cujus beati apostoli meritis, veslro Qaanto aulcm se corporalibus subtrahcbat , 'an'o
ucsidcrio et voluntati omnipofens Deus praslel cf- luminosius se spiritualibus indidil theoriis. Lnde
fectum, el confirmel loiis yaten.i rcgni imperiuui, crcbro coeleslium secrctorum icvelatione ct spiri-
et tribuat incrementum, et post prasenlis vilce de- tnalium visionum suavilate mcruil rcfoveri , sicut
cursum perducat ad wlernum pcrmaneulis gloritc
, sequcnlia ueclaiabunl.
imperium. Renovamus ergo, et confirmamus, et au-
Quomodo super allare Jesum Christumin sacramenio
gemut vobis privilcgia vestra ; scilicel, ut absolutus cum qu.odam comite vidit.
silis ab illo voto quod timebalis, el ab omnlbus aliis In monasterio namque beati Pctri apostoli quod
peccalis et iniquituiibus veslris, auctorilate itlius consli ueudum ampliandumque susceperat, anlc al-
qui me licet iudignum sanclce suce proeeste voluit lare in bonore Triuitalis deilicae consecralum, sa-
Ecclesice. Prcelerea, illi loco quem sub nomiue san- crosanclis redemptionis noslrae mysteriis rex Chri-
cta pcenitentivc construcndum et meliorandum susce- stianissimus assistebat. Adluit cum omni reverenlia
phiis, quoniam, ul fcrlur, primam anliquitus conse- sj iritusque dulcedine nominandus comes Lefiictis,
cralioncm a bealo Pelro apostolo accepit , cujus cttjus memoria in beuediciione est, cum uxore God-
licet indiqni vicarii sumus , et quia regia anliqui- giva intcrpretationem sui nominis magnifice rcrum
tus sedcs est,ex auctoriiute Dei et sanclorum aposto exsecutione complente, intcrprctalur enim bouum
q
hrum, atque hujus sanclce liomanoe sedis, el nostra donum, vel qnod ipsam qtiasi bonum donum eecle-
toncedimus, permittimus, et solidissime confirmair.us, si;o suce profuluram Chrislus attulcrai, vel quod ipsa
ut amplius in perpeluum regim constilutionis et con- lidei ac dcvotionis Dco munus acccplissimnm con-
tecrationh locus sil , atque repositorium regalium linue ofTerebal. Cumtali ergo sui laleiis socia comcs
insig>;ium , ct habilalio perpelua monachorum, qai saiiclissimus iu Dci opcre semper intcnliis, mulio-
nulli omnino pzrsonx nisi regi subdantur, habeanl- ru:n ccenobiorum fundator exstilit, el sobrie et jusle
que potestatem securJum Rcgulam sancii Rencdicti el pie iu omnibus vivens (Tit. n), possessionuui
per successores cligere idoneos abbales, neque inlro- suarum ct tbcsaurorum CIn islum fecit hccredcm.
ducalur per vicleutijm extrauea persona, nisi quam liic erg(' a latere rogis paululum tamen scmotus
coneors congregalio prcpessc clegerit. Absolvimus aslabat,dignus peromnia qui tanli lalisquemiraciili
ctiam eumlocum ab omni senitio, dominaiione epi- conscius et lestis existerel. Agitur in altari cceleste
scopali, ul nullus episcopus illuc inlroeal ordinatu- mysterium, manibtis sacerdotis'diviua sacramenta
rus vel prceceplurus allquid , nisi ex consensu et pe- Iraclantur. Et ecce speciosus ille forma prie (iliit

monachorum. Et habeal idem locus

tiiione abbalis et hominum iPsal. xliv). Chrisltis Jesus in ara consi-
liberum prcecincium, id est ambilum et ccemelerium ap-
D stens, oculis utriusque visibililcr corporalibus
mortuorum tirea se absque episcopali, vel cujuslibet paruit, sacraque dextera super rcgcm cxlensa, si-
respec.u, vet exaclione. El omnia quce ud liberlatem gnum sanclae crucis eum benediccndo depinxil. At
el exallalionem loci illius, ad honorem Dei pertinen- rex, demisso capite, diviuce adorabat prcescntiam
tia ,
per nostram aucloritalem accedere possunl majestalis.humiliatoque corpore lantce benediclioni
promptii,sima ei hilari volunlale concedimus. Posses- reverenliam exhibebat. Comes vero quid in animo
siones auteta qttas anliqui reges, seu quicunqne alii regis ageretur ignorans, volensque regem lanlce vi-
homines, vos quoque et vestri barones ad eumdem sionis esse parlicipcm, coepit vcile ad illum usquc
locum coutulistis, et chartas qnce ex eis faclce sunt, piocedere. Verum rex quid in mente comitis volve-
dicma et nostru auctoritate roboramus, el ratas ac balur intelligens : < Sta, inquit, Lefricc, s'.a, quod
t.labiles csse djcerni:uus. El infraclores, vet earum tu vides vidco ct ego. • Imle ad preces lacrymasque
invasores, vel diminutores aul dispersores, vendilo- eonversi, inebrielantur ab ubertate domus Dei, et
res eliam ivierna mulcdiclione cum Juda proditore torrcnte voluptatis ejus potabantur (Psal. xxxv).
damnamus, ut in beaia parlem non hubeant resur- Posi linem olTicii co.iforunt de coelcsli visionc ser-
rectione; se4 a beato /V;o apostdo se judicaudos n:o::em, ct ccelesti pabulo sa^inati, dics dici crnttat
 70 1 VITA S. EDWARDI REGIS. 76i
verhuin, suspiriisqus crebro sermonem interriim- A lionis oblita, prorumpil meuriam, regis se reprac-
penlibtts : « Te nune, ail rex, mi Lcfrice, per cjus senlat obtutibtis, exponit oraculum, auxiliura de-
qtiem vidimus inajeslalem obleslor, ne quoaJusque precatur. Ille more suo virlus pielale, nec sordes
vixerimits sermo isle proferalur in pullicnin, nc cavit, nec feloreni exhorruil. Allata dcnique aqua,
vel nos in pcrnieicm ncslram ob favorem vulgi pul- partes corporis quas morbus foedaverat propriis
selelaiio, vel fidem dcroget dietis infideiium aemu •
niauibus lavil, locaque lumeniia contrcclansdigitis,
lalio ; i Domini sui in his seculus excmplum, qui signuni sanctrccrueis impressit. Quid pluraVSubiio
coram discipulis transfiguratas, dcscedenfibus illis rtipia cute, cum sanie vermes ebulliunt, resedit lu-
de moute : Nemini, ail, dixeritis visionem, donec nior, dolor oinnis abcessit : admiramibus qui ad-
Filius Iwmitiis a morluis resurgat (Matth. xvn). At crant lautam sub purpura sanclitalem, tantam see-
comes disccilens a curia, divina, ut credittir, inspi- plrigeris manibus inessc virlutein. Paueis vero dic-
ral'one edoclus, ila domini sui servavit imperium, bus subslilit iu Curia mulier regiis ministris ntces-
ut lanUs virlulis suLlimilas postcros ncn latcret. saria minislranlibus, donec obducta vulneribus «f
«—

Veniens itaque monasleriuni Wigornense, viro cui- calriee iricoltimis rediret ad piopria. \erum ut ni-
dam religioso eadem qua se rcx obligaverat adju- liil decsset regi ad gloriam, paiipercuhc niliil ad
ralione consliictoreseralin confessione sermonem, B gratiam, donatur slerili inopina fecundit.is, vcnlris-
rogans ut lilteris tradat tanue visionis areaniiin, que sai desi leralo fructu ditata, f-acila sibi raariti
lalique recondat in loco, ut ct praesentes lateat, et gratiam conciliavit.
lulurorum r.olitise non depereat. Annuh vir ille De ccrco per manuum cjus lavaluram sanato.
sanclus pelenlis affectui, schedubcvjiic niandalum Diversa cssc muncra gialiarum, nec omnes om-
ordinem visionis cum sanctorum rciiquiis in liieca nia conseculos, bealissimoPaulo docenledidicimus.
recondidit. Ct jam a sanctj-regisobitu multura tem- Atii, inquit, pcr spirilum dalur sermo supicntice, alii

poris fltixerat, cum divino ut credimus nulu, nullo autem sermo scieulia' per eumdem Spiritum, alii /S-

hominis actu tbeca reperitur aperta. tuinquc fra- des, alii gratia sanitatum (l Cor. xn). Hoc pnecipuc
trcs de sanclorum rcliquiis diligcnler disquircrent, muiius curalionurn licet plenius per Dei Spiritum
rcperiunl schedulam ct cvoivunt ; nolentesquc tan- rex Cbrislianissimus liabuissct, in illuminandis la-
tuui latere thesaurum, in auribus populi cuncta le- mcncrecis speeiali gralia pr^efulgebat, ob inlerioris,
geruct. Ita, quod rex voluit esse celatum, Dei est ut crcditur, bominis |uiilalem, ut cui munditia
provideniia propalalum, ut el rcgis homilitas pro- singularis defajcavctat cordis obtutus, ipse in aliU
baretur, et nihilomiuus prodito miraculo fides cre- _ exleriorum propellcrct tenebras oculorum. C.xcus
dcnlium confirmaretui'. quidam satis nolus in populo, cum mullo jam tcm-
De glandibus el vermibus regio laclu a quadam femi- poie ademptae sibi lucis flevisscl incommoJum, pla-
na expulsis. cuil Saivalori unocoderoque miraculo, ei »-egis pro-
Exhiiiccrebrescuntmitacula.signamultiplicanliir, palarc vinuiem, cl calamiiatem paupeus temperarc.
et ad r-gis mcrita sublimius dcciaraiula manus om- DocetMr ilaque miser oraeulo lumcu amissum se
iiiputentis extenditur. Adolesccntulaquxdam tradita cjus mcrilis adeplurnm, si lympba, qua rex ipse,
nuptiis duplici iaborabat incommo.io. Nam faciem Faciem perfudisscl. Ad manum igitur traelus cum
cjus morbus deformaverat, amorem viri slerilitas a.l paUtium pcrvenisset, eubiculaiiis retulit visio-
prolis ademerat ; sub faueihus quippe qnasi glandes n< nu Quam cum illj piissimo pi incipi suggessissenl.
ei succreverant, qua; totam faciein deformi ttimoie obstupuit pluiimumque indignatus, ilkisum
ille,

foedanles, putrefaclis sub cule humoribns, sangui- pbantasmatibus bomincm, nibil tale a peccatore
nem sanicm verlerant, inde naii vermes odorem
in spcrandum, aposlolicae hoc esse virlulis, ncc fidem
telerrimum exhalabav.t. Ila vi.o incutiebat morbus somniis adhibendnm asscruil. Referunl iili non
horrorem, slerilitas minuebat aflectum. Vivebat in- usqucquaque fidein somniis derogandam, cum Jo-
filix mulicrodiosa marito, paienlibus onerosa. Ra- r> seph et Daniel nocturna visione futura didicerunt,
rus ad eam vcl amicorum accessus propter fetorcm, et nulritius Chrisli fugiendum cum puero vel re-
vel aspcclus viri proplerhonorem. H:nc dolor, hiitc deunduin, aitgelo i;i somnis apparente, cognoverii.
lacrymx, hinc die nociuquc suspiria, cum ei vel Adjiciunl Deum cui subest cum volucril posse,
sterilitas opprobriuin, vel conteoiplum inGrmilas quando voluerit, quibus voluerit, pcr quos voluerit,
generarct. Indusii iain mcdicorum avci tebat inopia. opem ferre miseris nec hominis csse praeccpiis re-
;

Quid ageretmisera ?Quodsoltim supereral, ubi hu- snUarc divinis, nec cuiquam quod ipsc providerit
manum deerat divinum prccabatur auxilitim, quasi negarc remcdium. Itaque ctim iuter bumilitatem ct
in illam illius ajque miscrae mulieris vocem erum- piclatcm regis auimus in pai'vo tempore flucluassct,
pens : Pelo, Domine,ul de vinculo impropcrii !u;us nisi impoitunitati petentium cessisset humiliias,
absolvas me, aut ccrle supcr terram eripias me (Tob. ncc partcs sua» piclas deservisset : mstabat hcra
iii). Jubeiur landcm in somnis adire palatuim, ex qua ob solemnem omnium sanclorum vigiliam pro-
rcgiis manibus sperare remedium, quibus si lola, ccssurus ad ecclesiam rex, ut ficri solet, manus
si tacUt, si signata foret, rccipcrct ejus merilis sa- ablncrct. Recepta in pelvi aqua, cum rex saeris
nilatem. Expcrgrfacla mulier. «extts simul ct condi- intercssel mlssarum solemniis, ciiatur a ministris
 76". B. AELUEDi ADBATIS KIEVALL OPP. PARS II. — IUSTORICA. 76*
cecus, infundunt.iquam orbiculis oculorum, lavant A regiae sanciilaiis assertor ad paliiam reverliiur,
faciem, et per mcnia sancti regis divinam prccantur sunimam suis reportans cuin sanilale Ixliliam.
adcsse virluicm. Mira rcs quasi nova nobis Siloes :

de regiis manibus profluxisset, reseralis palpebris

De quodatn cceco regio taetu similiter curato.

haurit lucem, ctad insuetum solis splendoreni stu- Accidit aliquando rcgale palalium conslrui in
pefaclus ciicumspicit omnia, et mundum sibi quasi lococui Bruhcham nomcn cst. Missa est a magistris
denuo reddilum gratulaiur. Magnitudo laetitiae la- opeium ad ligna caedenda rusticorum non parva
crymas excussit, in ore aslantium gratiarum aciio manus. Qui posl laborcm cibo satiati, cum sol mc-
el vox laudis insonuil. Ingreditur oratorium homo ridiano fervore inclemcntius :esluaret, huc illucque
acturus Deo gratias, ct cum aliis, divinis aslabat dispcrs' per umbras, dederunt membra quieii. Post
obsequiis. Videbaiur nec agnoscebalur, et aliis di- modicum vero caeleris ad opus iujunctum alacriter
cenlibus quia ipse est, aliis non, sed similis ejus redeuniibus, adolesccns quidam Wulfwinus nomiuo
est, ipse aflirmabat se esse quod erat. Inttietur al- surrexil a somno, apertisque oculis nihil vidcbat.
ter alierum, alter alterum convenit, cuni illis inler Conlo rquet miserum caput hac atque illac, fricat
6C mussitanlibus missa claudilur, cgressusque ora- fronlem manu, digitis oculos lergil, sed non exter-
torium rex ab obviis minislris excipilur. Audiio ^ git caligiuem. Intcllexit landera seprivalum lumine»
niiraculo, rHorquet ad ecclesiam gressum, vocato- et mox in clamorem lacrymasque prorumpens, so-
que ad se viro iVcrene, inquit, vides, o bomo?
: >
cios advocat, casum exponit. Prxbenl illi quaio
Rcspondil : < Verc, domine mi rex. — Et quid, possunt ejus infelicilati solatium, ci manuducatum
inquit, me vides facere ? > Respondit ille : < Dile- praestantes reducunt ad propria : sedil in tenebris,
claiu mihi manum tuam extendis, domine mi. > et umbra moriis annis uno de viginli, el eccc tem-
Cui ille < El moJo quid ? > Et pauper ad cum pus miserendi ejus. Die quadam infelicitatcm suacn
:
:

< A medio, inquil, digilo indicem dividens quasi

iniserabiliter deploranti, matrona quaedara honestx-
oculis minilaris. — Jam nunc tertio responde, viue gravis moribus miserum consolalura advenit.
inquii, et quid agam edicilo. > Cui iiie : < Barbam, Quae dum de statu ejus ut multis moris est, percun-
inqu.l, complecieris, rex. > Tunc sanctus prorum- ctata fuisset, el illc prout lunc animo hauebat, re-
pens in lacrymas anic sanctum altare decubuit, spondissel : < Ego, inquit illa, roissa sum ad lc boni
gratias agens, dansque Dro lctum, nihil sibi, illud nuutii bajula, quod si fueris absque ulla dubitationo
proclamabat Davidkum Non nobis, Domine, non
:
secutus, libi mox excussis lcncbris lux amissa re-
nobis, sednomini tuo da fjloriam (Psal. cxm).
C parabitur. > Ccepit homo gcstire prje gaudio, et vir-

De alio cmco stmttiter pcr beatum virum illuminalo. tule majora promiitens, lale meruil a mulicre re-
sponsum acciperc. < Oportet le, inquit, mi amice,
Non poliut laiere quod lali loco, lali tempore, a
ecclesias numcro oclcginla nadis pedibus et absque
tali persona actum fueral, et vir ille cui lux fuerat lineiscircumire, sanctorum cum summa humiiitate
resiituta, stiperegia susteniaius in curia, multo
postulare suffragia, el sic fide non flcta, spe certa,
lempore supcrvixerit. Narralur ubique, per aquam
hilari spirilu ad palatium propcrare receplurum ex
qua rex manus ablueral, homincm nculorum amt-
rcgiis mauihus prislinam sanitatem. > Ille uil mo-
6issc caliginem.Gaudet Anglia prophclam sibi prae-
ralus, duclore petilo, sicul ci fuerat imperatum ec-
essc, non rcgcm, qui ct morbos curaret ct
vcntura clesias visiiavit, et sic flde plenus curiam ingressus
prxdicerel, qui cl judicaret lerram in juslilia et
po- •quaerebat qui eum principi nunliaret. Perlaesi omncs
pulos in aequiiale (Psal. lxvi). Etat aulem vir qui»
multitudine advenlantium pauperis neglexcre cla-
dam Lincolniae civiiatis municeps cui casus vel morem, insuper increpabant eum ut tacerel. Et ille
morbus lumcn ademcrat, vitaeque suavitalem absor-
cxci illius evaugelici imilator egregius mulio magis
buerat. Uincnata trislilia. Et jam agenti in tenc clamabat. Vicli tandem pulsanlis importunitate ml-
bris tertius effluxcral annus, cum lanta vi.tutis fa- D mstri, ejus causam referunt regi. lile jam his as-
main spc rccuperandae sanitatiaerigitur, et quasi
enim ego
suelus opcribus : < Veniat, inquit, quis
in semelipsum reversus < Quid esl hoc, inquii ?
:
sum qui contrister et non potius exsultem, si meis
quid moror? propheta in Anglia est, et ego caecus manibus licel indignis promissum beiuTicium pau-
sum. Ego in lenebiis sedeo, cl iu tcnebris ambulo, peii pielas divina conluleril? Vocatus adfuit
> vir
cum hic juxla me lux novae sanctitatis resplendeai, captus oculis, ct rex linctis aqua digitis liuit faciem,
et in rege nostro aposlolica virtus einineat. Ac-
> et orbiculis lenebrosis signum crucis impressit. Ad-
cidil inter h«c homincm sonino sopipi, et ecce in fuil mox gratia Salvaloris, et iuter manus regis ab
visione noclurna ciium ei remedium proniiltitur, oculis utriusque ubertim sanguis cffluxit, serenavit
si cadem qua caecum curaiiin) didiceral medicma, pupillas, tumorcin dcposuit palpehrarum. Sic homo
cl ipse polirelur. Nihil ulterius haesitans vir acces- redditus iuci ct astantem sibi inluens regem : < Vi-
sil ad curiam, el a cubiculariis dcsideratum sibi deo te, dominc mi rex, et facies tua lanquara
inquit,
munus et daci pctiit el promeruii. Abluilur facies facies angeli slanlis ante me. > Egilrex gratias Dco,
lavacro salutari, el mox tcnebris diulurnis lux op- ipsumque regii palatii juxta ecclesiam Bcati PetV
tata succcdit. Agit gratias bomo, quoad
ei ipse deinceps aposioli viveret, jussit esse custodem. Vixil
 "f»5 VITA S. EDWAKDl REGIS. /60

autero usque ad Willielmi magtii tempora, virlulis A dus veliemcniius in fratrcm irruens , utramque
Edwardi testis expcrtus. manum capillis ejus inseruit, prostratumque uisi

De tribus ccecii et uno monoculo per beatum virum ciiius eripcreltir virlulc superior siiffbcasset. Tunc
illuminatis. rex versus ad ducem : < Nihilne, inquit, aliud, o
Miranda quidera bxc, scd plus miranda se- Godwine, nisi simplicem iu iiis vel iudum puero-
quunlur. Invcnli sunt aute forcs palatii viii qua- rum, vel pugnam contemplaris? > El ille : < NiLil
luor unius oculi frucntes solatio. Nam tribus aliud, dominc mi rex. —
Longe, ait, aliud mea
omni privalis unus praeib.it monoculus , in nio- milii mens loquitur, ct quiJ liis fuiurum sit pueris
dico plane fidelis, ut multa recipcre mererelur. per lioc mihi bellum revclatur. Emcnsis quippe
Compatitur tanlis cadem calamitatc Iaborantibus puerilibus annis cum in virum uterque profecerit,
quidam de palatinis, qtti ex regiis manibus (anlam utiiusque pectus ailvcrsus invicem Iivor aduret, et
vidcns exisse virtulem, portionem aqux qua fue- primum circumventione insidiisque privatis quasi
rat lux cxco restituia, ftde plcnus pio furlo sub- ludere videbuntur, ad ultimum forlior inOrmiorcm
repsit, credens illam eliam in plut iinis operatum proscribct, rebcllantem prosternct, et prioris
mor-
iri, quod in uno lam evidenter cam viderat et— ef- tem posl modicum sequcns allerius calamitas cx-
licaciicr operatam. Egreditur ad miseros vir ffde-
R piabil. > Qu;c omnia sic completa tota Anglia testc
lis, rogat cos confidcre in Domino et pcr merita probantur. Nam Toslinus ab ilaroldo fugalus, cum
sancti regis reparandam sibi credere sanilatcm. paulo post ipsc in regnum sttccessisset Edvvardo,
Deinde adbibito lavacro tcnebrosas pauperum facics coniilanlc sc rege Norwagix Ilarotdo cognomenlo
lavit, signavit pollicc, el nou ut sua Deus, sed Harfager, mulla classe cum cxcrcitu niulto con-
beati Edwardi mcrila respicere dignarelur, oravit. tra fralrein pugnaltirus applicuit in Angliam. Con-
Adfuit stalim manus Domini, cl reseratis palpcbris tra quos aciem producens llaroldus, viclor exstill:,

lunicn desidcratutn infudit. Nox eis in diein ver- Nurwagix lapsus

Tostintis in belloprosternitur, rex
titur, ct facies tcnebrosa solis splendore perfundi- fuga in uuam navim cum paucis sese rccepit. Eo-
tur. Ita septem lucernx ex vitorum quatuor fronte dem anno Haroldus ipse rcgno spoliatus Anglorum
luccntcs, Edwardttm nostrum clariorem ctmctis ail miscrc occubuil, aut ut quidam putant poeni-
sxculU reddiderunt. Hiec de cxcis quibus visum tculix tanlum rcservatus evasit.
reslituit, De miserabili morte Godwini comilis.
interim scripsisse sufllciat, ut in boc ul-
timo miraculo quo de lucernis septem, fecimus Sed quia iteralo sermonem incidimus de God-
mentionetn, regem sanctum sepliforini Spiritus c wino, insercndum arbilror quemadmudum eum
sancti gralia doceamus esse repletum; cui spiritus prodilionum suarum donatum stipendiis divini ju-
iimoris Domiui, dopulsis superbix tenebris, bumi- dicii ultrix ira consumpserit, dctestandique faci-

!:Utis oculum rcscravit; cui infldelitatis cxcitate noris quod in regem fratremqtie ejus commiserat,
detcrsa, futei lumen spiritus pietatis infudit ;
qtiem populo speclante ipsam quam mcrucrat pccuam
spiritus scientix, fugala caligine falsilatis, lumine exsolvcrat. Ille euim sunpiiritate regis abutcns,
verhatis illustravil ;
quem spirilus fortitudinis cuu- multa in regno contra jus ct fas pro polestatc fa-

ctis tam corporalibus quam spirilualibus reddidit cicbat, et ad sux iniquitalis consensum sxpe regis

hostibus fortiorem; qui tenebris ignorantix pulsis, animum inclinare tenlabat. Tandem eousqtte ejus

per spiritum consllii lumen discretionis obtinuit; omnes fere regis cognatos el
processit oslutia, ut
quem dc terrenis ad coelcstia, dc corporalibus a J amicos qucs dc Normannia vel addtixerat vel vo-
spirilualia, de nocte mundi hujus ad conlemplalio- caveral, lam cpiscopos quam aMarum dignitatum
nein coelostiuni luminum spirilus transttilit intel- clcricos cl laicos, fraude, dolo, circumventionc de
leclus; quem propbelicx lucis gralia, ct divinorum palria perturbarct, credens sibi cuncta pru votis
cognilione consiliorum spirilus sapienlix munera [successura] si necessariis nudaltis amicis suis

vit. Mciiio proinde luce scptcmplici exteiiores ho- * tanlum uteretur rcx consiliis. Al Edwardns pro
minum oculos dcpulsa cxcitale perfud t, qui seplem loco, pro tempore, pro religionc cuncta dissimu-
oculorum luminc qui in agro ccelesti visi sunt inte- laus divinis vacabal obscquiis, Dci jtisliiiam tan-
rius illustrati promeruit. tam ducis utlum iri maliliara prxdiccns, aliquando
eliam illud ipsum ipsi Godwino non tacens. Die
Quid de duobus filiis Godwini comitis rcx prophe-
taverat. ilaque quadam qux populo cclebris babebalur,

Sed jam aliqua de bis qux ci sunt de fuluris vcl cttm rex, prxsente Godwino, mensis rcgalibus assi-
Deo nobis facultalem
sccrciis ccelestibus revelala, deict, intcr prandendum unus ministrorum in obi-

tribuenle ponamus. Sedcbat ad mensam aliquando cem aliquctn immoderatius uno pedc impingcns
ret bcalus et a lalere cjus comes Godwinus
,
pene lapsum incurrit, quem tamcn pes alius rccto
paler regiux, de quo supcrius fecimus mcntioncm. gressu procedens itcrura in statum suum nibil in-
Htijus duo lilii pucri adhuc Haroldus et Toslintis jurix passum crevil. Dc boc cvcntu pltiribus intcr
ludonlcs corara eis , cum unus cx illis aroai ius sc loquentibus, ct qnod pes pcdi subvenerit gralu-
quam cxpctebat ludi suavitas insurrcxissel in allc- lantibus, comes quasi ludcndo inlulit « Sic est :

ruin , lu lum verterunt in pugnam. Et ecc« Harol- fralet fiatrem adjuyans ct allcr allcii in nccessi
767 D. ALLftEbl ABBATIS RIEVALL. OPP. PAftS II. — IIISTOIUCA. 76U

taie subveniens. > Et rex au ducen IIoc, inquit, A nomen Domini spcs ejus, el no:i rcspcxil ia vanitatcs
: *

meus milii fecisset si Godwinus hoc permisissti. » el insanias falsas (Psal. xxxix). Quanlura cnim se

Ad hanc vocem GoJwinus cxpavil, el tristera ad« quisque vanis subtraxerit tantum vcris arclius ,

mcilum pracfercns vuMiiro i Scio ait, o rcx, : inhxrebit. Ecce quidem ego inter fecondos calices
,

scio, adhuc de morio f alris Uii luus nie accusat el pinguia fcrcula ac radiantis mclalli splcndorcm
aninius, ncc a lhuc eis acstiiMS discrcdendum, qtii recordatus sum Domini Dei mci, et effudi in me
ne vel ejus, vcl luum vocanl proditoicm; sed se- animam meam (Psal. xi.i), dilatoque sinu roculis
cretorum omnium conscius Oeus judieet, ct sic oculus interior speciali pcrfusus luminc radios
Luceliam lianc quam manu leneo guUur mcum fa- usque Ephesiorum eivitatem mira celcrilate por
cial perlransire ct me scrvel illxsum, sicul ncc tuae rexit, el usque in monlcm Celion progressus, san-
proditionis reus, nec dc fratris lui n^ce mibi con- ctorum seplem dormientium quiescientium in spc-
scius exislo. i Dixerat, el bnccellam infcrens ori, lunca proprictatcm vultuum, roembrorum qna.iii-

usque in guliuris medium protraxit. Tenlai inlc- latcm, qualitatem vcstium expressione manifeslis-
rius Irahere, ncc valuit ; ler.lal cniilterc, sed baesit sima conlcmpiaids est. lLcc dum intcriorcm risu
firmius. Mox niealus qaikttS ducelialur spiriuit vguiucantc Leiiliam luminoso corde conspicercm,
occluduntor, everiuutur oculi, brachia rigescunt. subito me ccrnente a lalcrc dextro supcr quod
Intueti:r rex infeiicilcr morieulCm, ci ultioucm scn- mullis quievcraut annis in sinislrqtr, sc laius vir-
tiens in euni processissc divinam, aslantes alloqui- icte vcrtcntes divina, dirum mortali! us omcn hac
tur : < cancm islum. > Occu: -
Extrahite, inquicns, latcrum mutalioue suorum signarunt. Exliinc enim,
ruiil liiii, prolractumque dc sub mcusa thalaniis ut in Evangelio scriptum csl : Surgct gens contra
inferunt, mui pesl modicum debitum prodilori sor- genlem, cl regnum advcrsus regnum, et erunt pesti~
titus cst iinem. lenliw, tt fames, el terrm vwlus viagni erunt per
loea (Matth. xxtv). Ilis quippe sepluaginla annis,
Quid ei Dominus de seplem dvrintentibus spiriltta-
lilcr revelaverit. laniura enim temporis in sinislro latere repausa-

Non satis admirari possum quxnam fuerit causa bunt, visilabit Dominus iniquitalcm plcbis sua?,

quoJ co lempore qtio cultu regio clarior, quo pro- liadcns eos in inauus gcnlium, ut dominentur
cerum circumfusus comitatu severior, quu laulio- corura qui oderunt eos (Psal. cv). Inimici namquc
ribus epulis iniuentium aestimalionc videbalur cf- nominis Christi in Christianos insurgent, scrvi

fusior, abundaritiorem spirilualium rcvclaliunum doniiuis rcbellabunt, reges insidiabuutur regibus,

graliam meruerit ; sed nimirnm liomo in facie, C et pi incipibus principes, et in omnibus icrris ultor

Deus autcm viJet in corde. Poi tabat cerle gladium, injurije Christi mucro desaeviet. Obstupucrunt om-
sed prooilicio; utebatur regalibus, sed pro sacra- nes qui audiebant vcrbum, et quia extra orbcm
nenlo ; mullo stipalus milite inccdcbat, seu pro positi de scptem dormientibus nihil audieranl, in-
«eccssilate ; sublimis in convivio residebai, scd quirculibus qui esscnt et unde, rex vilam illorum,
pro consucludine. Felix qui bis onoibus sic usus el nomiiia, ct passionero, et dormilionis roodum
cst ut ncn sit abusus, corpus tradens lcncnis el cxposuit. > Quibus auditis, inito consilio ut tidein

cceleslibus spiritum misccns. Iliitc quod in dic posleris faccrent, ad explorandam scrmonis vcri-
Dominicac resurrectionis impcriaii siola circumda- tatem, duv miiitcm, cpiscopus clericum, ahbas
lus, cum dcxtram sc ptrtim, caput ornarct corona, monachum , cum rcgis cpislola ad impei aiorcm
jum code.;iis Agni carnibus saginatus regiam acces- Constanlinopolitanum dirigendos pulanl. Qui uhi
sit ad mensam, spiritualibus magis quam caruali- ad urhem regiam pcrvcncrurit, ab impcratorc ho-
Lus epulis reliciendus. Timens cnim, ut arbilror, norahilitcr suscepli sunt. Lectis autem lilleris ex-
nc forte mensa feiiilior, cullus feslivior, pompa sultavit in gaudio spii itus cjus, el tbcsauros Craecix
splendidior, animum ccclo intcnlum sibi vel modi- Anglis divinitus rcvclatos plurimuii gralulabalur.
cum inclinarct, arctius solilo se collegit ad se, ct ** Mittuntur Ephcsum, et cx imperaloris mandato,
ponens nrae oculis Deum, umnia haec lerrena arln- episcopus cum clero et populo prxcedunt legatos,

tiabalui- ut slercoin, cum subito vullus ci plus so- iulroductisque cum aromatibus in speluncam, san-
lito screnal alur, inleriorque l.ilitia lahia sohcbat «lorura corpora facies el vestcs , el ipsos in lalere

in risum, rursumque solita gravitatc rcsttmpta. ob- sinistro repausanles oslendit. El cece limor ma-
scuriorcm facicm prefcrehat. Mirabantur qui asla- gnus irruil super eos videnlcs omnia sigua in mar-
bant el qui rcsidebanl, et licct ex his qu;c accide- tyribus in GraBcia ,
quae rex sanctus in Anglia,

rant sccrctura aliquid rcgi divinilus revvlalum ne- Dei Spiritu docente, didiccral. Facta itaque ora
q';aquam ambigcrcnt, ncmo tamen audebal euin tionc ohlaiisque muncribus, cum summa prospe-

hilerrogarc quid accidissct. Finilo landem convivio, ritale rcpatriant, Grsecis cxsultanlibus in his quce

mcnsisque sublalis, rcx bealissimus thalamum in- audieranl et viderant, sicut diclum est ad illos,
grcditur, rcgium deposilurus ornalum. Seculus nuntiis tam Anglorum regi quam plchi inaodi-
eum eomes IJarol lus, accitoquc uno episcoporum tum miraculum , el fidei certum reportantibus
ct abbatum uno, simttl rcgcm supcr hoc seiinonc argumculnm. Ucgcm non fefeilit oraculum, quo-
niam ipso ad regnum eaicste translato, cu;;cta
convenhn.t. Tnnc iHc : Ucnlus , inquit , cujtis e.st
7G9 VITA S. EDVYAIIDI HEGIS. 770
tcrrarum rcgna commota sunt. Syiia paganis sub- A de hisquae acciueraiit eonfercntibus, grex juvenuin
jecta, dcstructa monastcria, di.utae a fuudameo- albis ornatus pnclcriit iniuentcs, duobus praeceden-

tis eccWia', plcna fiincriLus oinnia, morte prin- tibus ecreis iutersccantibus mira h:ce noclis obscu-

c-ipum Grxcorum, Romanorutn, Francorum, An- rum. Sequebaliir praecuntes, atllalcraniibus eum
glorum, et rcgna caclcra perturbata. Liquet igitur virisduobus, scnex quidam nivca cacsarie veacrau-
regem sanclissimum, spiritu propbcti;c gralia am- dus cui et mira vullus suavitas ct innaia gravilas
pliore dilatum, cui uno codcmque tempore ct pa- conferret gratiam, veiiustaLem augcrot. Hic juvencs
luere praeterita, ncc latuere praesenlia, futura quo- rcspiciens modicum subsiilil : < Et hous ! iuquil,
que nihiluminus revelantur. o viri, quiiiam cslis vos, et uisdc Ciiis? Qiuc vobis

I)e annulo quitm sancms rex bcato Joanni evange-

patria, quis rex, quae lex?qme pcrcgrinatioiiis ve-
iistcc dedit, el quomodo eumdein receyerit. strie cansa? > Ad quem iili < lNatale soluiu nobis
:

Interea rcx sancius aevo jam gravis miliiice suae Anglia est , rcx Edwarde; Cturistiams lcglbus
stipendiis parabatur, augebalur ci in dies circa subditi, sacratissiina Dominicae passiouis ot rc ur-

Dcum et Dci matrem afleetio, circa sanctos Dci de- roclioiiis loca visitarc disponiinus. Sod hodie casti
votio, intcr quos beatissimum Petrum ut specialem diveitentesa sociis, ut veruin laleauiur vjuerabili-
patrouum suum venerabatur, discipulum illum D tati tuae, ubiuam loci sinuts, quis suseipiat hospi-
qiiem diligchat Jesus, oli singulare privilegium tio, quis debitam htimanilatcm exhil>cat igno#&-
casliiatis mira meniis dulccdine amplcclebatur. inus. < Tunc scncx til etat hilaris vultu, fac.eqtie jn-

Apud Deum parcs arbilrabatur ulrosque, cum al- cunda , intueus intuctiles : < Scquiniini mo, inqtiit,

teri tolius Ecclesiae primatum diristus eoniuleiit, ct Doininus Iribucns cainia wibis neccssaria procti
alleri suavitatcm sui amoris eopiosius indulserit. rabil. » Gralias agcnlcs illi, et senein eoii.ilaii, nobi-

Quod isti defuit dc primalu, supplebat affecius, el lissimam ingressi sunl civitalcni. Susceplis hospiliu
quod ille minus habuit ex affeclu, collala dignitas nicnsa paratur, laulissimeque refecti dant ir.cir.bra

rccompensabal. Unde congrue simul vocanlur a quieti. Maue faclo, egredienies scnex comilatur, ct
Clirist i, simul in monte fuere cum Christo, simtil cxtra urbcm jam positos, bujusmoJi verbis attoqui-
inissi sunt ccenaculum grande stialum ut Pasclia lur : < Viri fralrcs, cuin suninia prospei ita;c vos
pararetur Christo, simul ad monumentum ctirre- repairiaturos non quoniam prospertiui
dubitetis,

bantut Christi resurreotio probaraur, simul ascen- ilcr facioi vobis Deus salularium nostronti-j, et
dcbant in lemplum ad horam orationi* nonam ut ego ob aniorem regis veslri in omni via hac qua
cfaudus curarctur. El quid hr.c apostolo dulcins, gradicrnir.i, firmabo super ivos oculos nv.os. E^o
qui a pcctore Jesu cl ab tiberibus ejus inebriaba- on m sum Joanues aposlolus et evangclista, dis-
lur sapicntia, et dilcctionis ejus laclc potabatur ? cipulns illo quem diligcbat Josus, qui ipsum rcgem
Haec ct liis similia bealus Edwardus admiiatione vostrnm ob racrilum castitalis stimiua dilcctione
diiigenli perpcndcns, post apostolorum piincipem complector, quem 'rogo vicc mea saluteli^ ; et ne
hunc amicum Jesu arclius diligebat, ejtis libcns dcroget lidem oraculo, huncci annulum qucm mihi
insistebal obscquiis, frequcns ei sermo deejus cx- in dedicatione ccciesiai mex in habitu peregriuo
cellcntia, frequens de illius virginitals mcditalio. apparcnti tribuit lesignalc, denuoliaotas oi objlus
Aecidit aulem ul ccclesia in honore ipsius aposlcli si:i instare dicm, qucm hifra sex anenscs vi itans

constructa Deo sub nominis ipsius titulo consecra- visitabo ut mectiin scquatur Agnum quocunque
retur. Praefuit dedicationi rex beatus, el ob hono- icril (ApoC. xiv);i,i qtto cum mcnlis integritale
rem evangelislae Ijetus divinis ofliciis assistcba!. carnis miinditia ct morum pulchriludo cou.cnit. »

Cum igilur processioncm sequens inulto milite Dixil ; ct slatim viii in loco sc qucin ipsi dcle-
stiparetur, subito quidam in habilu percgrino cla- geraut invencrunt. Cum summa aulein alacrilatc
mabat ad regcm, aliquid eleemosyna? pro sancti ad patiiam leverlenles, repracscnlanl animlum
Joannis amore sibi postulans impartiri. Injccit mox .. regi, cxponunt oraculum, ct scorsuin ab aliis

rex manum cruiucn:c, scd ille jain in opus simile conlerunt de regis Gue scrmoncm : slatim ad no-
omnia quae fuerant illata consnmpscrat. Instat pe- men Joamiis rcx prorupit iu lacrymas, ct cum dc
rcgrinus, multiplicat prcces. "Vocat thesaurarium omnibiis quae vidcrant vcl audieranl diligcntius in-
rcx, sed, obsislcnte liirba, non adfuit. Augcbatur quisisscl, cum gratiarum adione uunlios rcmisit ad
aniino sanctus, etquid faccret ignorabat. Tandera propria.
annuli rcminisccns qui digilum ambiebat, festi- De infmnilate reyis, el uionasterii sui dedicalione
nanter abstractum peregrino poirexit. Ille laiiUe Weumonusterii.
munificcniiae gratias agens, vel reccssit, vel dispa- Tali igitur cdoctus oraculo beatus Edwardus obi-
ruit. Accidit poslea viros duos ad adoraudum Sal- tum suum longe anlc praesc.vit, unde et postmo-
vatoris sepulcrum Jcrosolymam proficisci ;
qui dic dum ad patriam profecitirtis, idoneos nunlios, pre-
quadam a publica strala declinantcs devia qu;cque ces vidclicct et lacrymas, scdulo praemUicbat. Se.'
sccuti sunt. Efecce sole ruente dies claudilur, acr et Iarga manu thcsauros distribuit, facicus sibi
suDundilur tenebris : viri quid agercnt, quo diver- amicos de mammona iniquilalis, qui eum rccipo-
lcrent, non occurrit. lllis itaque subsistentibus, ct rcnt in xlcrna tabcrnacula. Ycrum cor.slrucl;.m
 771 B. AELREDI ABDATIS RIEYALL. OPP. PARS II. — OISTORICA. 772
jam Beali Pelri basiticam anie ohitum suum voluit A runt, praesla voei mecc voccm \irtutis, el da ser~
dedicari ,
pulcliram opcruin suorura consumma- monem recium el bcne sonanlem in os meum, ut
liouem aesiimans, si ecclesiam quam in peccaio- enairem mirabilia lua, ct disrant qui me audiunt
rmn suorum remissionem ct voti recompensalio- limere te, et in spiritu bumililal s ct in animo con-
ncm renovandam susceperat, ponlificali benedic- tiilo placare faciem tuam, ut pcenitcal te super
lione in vita sua cerneret consummatnm. Appro- malo quod proposuisli facere populo buic. » Mira
piuquabat dies feslus caeleris laeiior, quo Salvalor res ! vix orationi finem dedcrat, ct cccc robur cor-
uosier Jesus trabca mortalilaiis indutus, dc utero poii, voci virlus accessit, rcsolvit linguam gralia
\irginali tanquam de thaiamo sponsus processit quam vinxera! aegiitudo. Mirantur qui aderant, quo-
in quo Angloruin tola nobilitas ad regis curiam moilo is qui prcssus paulo aulc morbo vix polerat
dcbuit convcnire, et regi more suo sceptris simul ab ipsis audiri, subilo vocein exlulit, ac vircs pri-
ct corona decorando assistere. Cogitansergoquem- stinas, sonumque clariorcm scrmo rcccpil. Assum-
admodum posset ipsa consecralio solcnuiius ex- pta igitur parabola vir beatus refert verbis luculen-
hiberi, decre\il fesliviiale pcracia rcgali, die san- lissimis bujusmodi visionem : « Cuin adolescens in
ctorum Innocentium celebritatem istam compleii. Normannia exsularcm, grala mihi seraper exslilit
Cum in ipsa nocte Dominicae nativilatis febre co ri- bonorum amicitia, et quicunquc in sacris mona-
pitur, et mox iustans jucunditas vertilur in dolo- slicae rcligionis ovilibus videbantur mcliorcs, lii

rem, feslivitas in fletum mutatur. Dissimulaut ta- mihi eranl caetcris familiariores. Inter quos \iros
men, duplici, ut arbitror, consolalione praevenlus. duos speciati quadam milii devinxerant charilato
Nam et transitum suum ad superna imminere sen- couvcrsationis honestas, vii;e sancliias, suaviias
tiebat, et dulcissimae nativitatis dulcissimi Jcsu viorum, vcrborum affabililas. II. »s frequcntius visi-
sacra solemnitas inentem ejus plurimum jucumla- tabam, quatii duleia faucibus meis cloquia conun,
bat. Igitur tribus dicbus viclor naturae, ei de ipso supcr mcl et favum ori mco. Sic quidem vivcbam,
morbo liiumpbans rcgalia inslrumenia suslinuit, et in lalibus vita spiritus mci. Hos anle plurimot
et solemni convivio inler episcopns, et pioccres annos translaios ad coulos vidi mihi paulo ante iu
cura qua potuit alacritate rcsedit. Terlio aulcm die, somnis assisicre, quid genli roex post obitum raeum
sentiens vocationis suae tempus adcsse,jubet,ut pa- sil fulurum ex Dei mibi maudato referenles. Im-
ralis omnibus, die craslina consecrarctur ccclcsia.
pletam dicuut Anglorum ncquiliam, ct iniquitas
Paravitel ipse donaria, varia prolulit ornamcnta, consuinmala iram provocal, accelcrat vindictam.
diversa vasorura genera separavil, ilescripsit pos Saccrdotes praevaricati sunl pactum Don.ini, pol-
sessiones, quibus omnibus sauctissimum illud ora- lulo peclore et manibus inquinatis sancta contre
lorium et doiaretur el ornaretur el ditaretur. Illu- ctant, el non pastores sed merccnarii exponunt lu-
cescebal igitur sanctoruin Innoccniiura jucuudn pis ovcs, i»on protegunl, lac et lanam quaeiuut non
fesliviias, et convenieulibus iu anum cpiseopis, ovcs, ut detiusos ad inferos mors et pastores dc-
cunctisqiie regni proceribus sacra dedicaiionis so-
pascat et oves. Sed et principes lcrrae infidcies,
leinuiias incboattir. Rex quantum valitudo periuit- socii furum, praedones patriae, quibus nec Deus li-
tebai favebat oflicio, sed regina omnia disponcns, mori cst, nec iex honori, quibus veritas oncri, jus
oiunia procuians, sollicita de omnibus, intenta ora- udeliias dcleclationi. Itaquc ncc scr-
contemplni, ci
uibus, utriusiiuc vicera implcvit. Peractis ilaque nec subditi discipiinam. Et
vaut praelati juslitiam,
omnibiis pro tanla solemnitate, quasi dicerct rcx suum
: ccce Dominus gladiumsuum vibravit, arcum
Consummntum est (Joan. xix), inclinal in leclulo telendil ct paravit illum. Oslcndct deinceps populo
capul, ct exbinc coepii gravi doloie fatigari. Tunc huis iram el indignationem, immissiones insuper
mceior ct luctus omiiium,
una vox piangenlium. per angelos malos, quibus traditi sunl anuo uno et
Pracseutiebant plures ejus in morle dcsolalionem
die uno, igne simul et gladio puniendi. Hxc illi.
palrise, plebis cxlcrniinium, toiius Anglicae nobili-
d Ego vero ob inlenlatam racx genli calamilatem
lalis cxcidium, finein libertalis, houoris ruinain dolensatque suspirans: Et, inquain, coelesiiura so-
«

I)e visione quam tidit in extremit. crctorum couscii, si conversi egcrinl pcenitcnliain
Circtimsiant palatiui, ante lectum regina pro- nunquid non ignoscet Deus et rclinqucl post sc be-
sternilur, arlus frigescenies proprio grcmio fovet. nedictionem? Poenilentia certe prolatam ore Dei in
Cum ecce vel resolutus in somntim, vel aegritudi- Ninivilas suspendit sententiam, quin etiam immi-
nis more depressus, vel quod credibile est, in nenlem irapiissimo Achab debitam ultionem. Sua-
meniis raptus excessum, biduo fere jacebat exani- debo igitur genli meae ul pcenileant de praeteritis et
mis. Tandem quasi de gravi somno cvigilans ape- caveant dc fuluris, el sic forte miserebiturDeus,
ruit oculos el resedit, creclisque in coelum mani- ut non inducal supcr eos malum hoc grande, sctl
bus : < Dcus, inquit, oinnipoieus, in cujus ditioiie qui punire piaepaiavil adversos, recipiat in gratiam
suntcuncta posita,qui nosti oinuia aulequam fiant, solita boniiate conversos. — Nequaquam , in-
regna transferens et mutans impcria, et reddens qiiiunl, quoniam induratum est cor populi hujus,
iniquiiates patrum in iilios (Exod, xxxiv), si ea et oculi obcaccati et aures aggravatae, ut nec au-
quae uiibi revelaia sunt ex vcritatis luce processc- dianl corripientem, nec intelligaut admonenteui,
 773 vita s. edward: REGIS. 771
nee terreanlur minis, nec beneficiis provocentur. » \ scisa est arbor a trunco, quando regnum a gemre
Nis eorum verbisdum milii major accrescerit solli- regali divisum, ad aliud semcn translatum est : Ad
ciiudo : i Ilane, inquam, in perpeluum irasceiur spatium trium jugerum lucc facta est separalio
;
Deus, ct non apponet ut complacitior sil adhuc? quia in trium regum lemporibus nulla fuit novis
Quando tot tristibus laeta succedcnt? aut tol adversa cum anliquo scmine regali communio. Haraldus
qualis consolatio lempcrabit? Quale sperandum est enim successit Edwardo, cl Willielmus Haraldo,
in his malis rcmedium, tit sicut illinc terret el con- et Willielmus junior patri Willielmo. Accessit ad
trislal afilictio, ila hinc aliquaniulum mulceal di- radicem arbor, quando gloriosus rex Henricus in
vinse miseralionis promissio? < Ad haec san cti tale quem tolum regni decus transfusum est, nulla ne-
mihi problema proponunt. < Arborquaelibctviridisa cessitate cogente, nulla
spe lucri urgente , sed cx
suo trunco decisa ad irium jugerum spatiura a ra- infuso ei amoris aflectu
abneptem Edwardi Malbil-
dice propria separelur, qiue cum nulla manu homi- dem duxit uxorem, semen regum Normannnrum
nis cogenie, nulla urgente neccssitate, ad suum et Anglorum conjungens, et interveniente opcre

truncum reversa in antiquam radicem sese reccpe- coujugali de duobus unum faciens. Floruil sane
rit, resumptoque succo rursum floruerit el fruciuni arbor, quando de uiroque semine imperatrix Ma-
fecerit, lunc sperandum esl aliquod in hac tribula- thildis proccssit. At tunc fructum fecit, quando de
tione solatium, et dc ea quam praediximus adversi- ipsa noster Henricus velul lucifer matutinus exo-
tate remedium. < Haec cum dixissent, ipsi ccelo, ego riens, quasi lapis angularis ulrumque populum co-
vobis redditus sum. > Assidcbat uarranti visionem pulavit. Habet uunc cerle de genere Anglorum Aii-
regina, Robcrtus etiam sacri cuslos palatii, dux glia rcgem, liabet de eadem gente cpiscopos ct ab-
Haraldus fralcr reginae, Sligandus etiam qui ascen- bates, hafcet et principes, milites eiiam optimos,
dit cubilc palris sui, el maculavit stralum ejus, vi- qui ex ulriusque seminis conjunciione procicali
venle adhuc arcbiepiscopo Robcrlo cathedram aliis sunt honori, aliis consolalioni. Si cui hxc
Cantuariensem invadens; ob quod a summo ponti- displicuerit expositio, aut aliler ipsc exponat, aut
fice suspensus pauio post crepuit et cffusa sunl aliud tempus quo ha>c expleantur exspectet, ne
omnia viscera ejus. ls ad vocem narrantis obdu- propheta propheise inveniatur conlrarius ; nec crc-
ruit, nec terrelur oraculo, nec fidem habuil pro- dalur sanclum Edwardum negasse quod novimus
regem confectum senio delirare
phetanti, scd potius sanctum Dunslanum promisisse. His forte non in-
submuimuraus, riJere maluit quam lugere. At ca> convenieulcr inserlis, ad narralionis ordincm re-
teri quibus erat mens sanior flebant ubertim et su- r deamus.
spirahanl, qui nihil sccus quam ipse dixerat, aut a De morle sancli regis et exsequtis.

sacerdclibus aul a principibus fieri non ignoiabant. Sciens iiaque rex quia appropinquavit hora ejus

Recordantur hsec ipsa summo sxpius narrata pon- ut transirctexhoc mundo ad Chrjstum,Jubct suos
tifici, jpsumque persaepe tum per lum per legatos, a fletibus temperare, nec laelitiam quam spes par-
epislolas eorum vesaniam increpasse, regcmque ac turiebat inutiii quadam inlcrpolare tristitia. Et
reginam bis malis curandis diligenliam adhibuisse, quasi his verhis astanles convcniens : < Si dilige-

sed profecisse uihil. Experti sunt tandem regcm retis, inquil, mc, gauderctis utiquc, quia vado ad
sanctum haec non desuo spirilu prophetasse, quando Patrem, promissa (idelibus gaudia percepturus, uon
rex Haraldus qui contra jusjurandum quod Williel- mcis meritis, sed gratia Domini Salvaloris qui ini-

mo duci fecerat regnum invaserat, ab ipso viclus seretur cui voluerit, et misericordiam prasstat in

in praelio Angiicx liberlati finem dedit, initium ser- quem sibi placuetit ; vos autem ainicum perse^ui-

viluti.Uude quidam praemissam simililudinem di- mini precibus, et obsidenlibus iter meum ad supe a

cunt, pro impossibili regem statuisse, iiii maxime psalmis eleemosynisque resisiile, quoniam licel ab

qui totam Anglorum nobililatem sic deperisse lu- bis superari fides crucifixi non posset, vix tamen
gebanl ut ex ea gente nec rex, nec episcopus, nec D quispiam ila perfectus esl, ut vel impedire eum vcl

abbas, nec princeps quilibet vix in Anglia cerne- terrere non Reginam deindc fralri proce-
tentent. i

retur. ribusque commcndans ejus plurimnm laudabat

,

obs^quium, et pudiciliam praxlicabat, quae se qui-

Exposilio problematis a rege proposili.
Mihi sane alia mens est consideranti sanclissi- dem uxorem gerebal in pubtico, sed sororem vel

mum virum Dunstanum et ipsam caiamitatera pra> filiam in occuho. Impcrat ctiam quatenus omnia

consolalionem nihilominus promisissc. quue ei dotis nomine munificenlia regali conlulent,

dixisse, ct
Potesl proinde sic non inconvenienler cxponi. Ar- firma ei semper ct illibala permaneant. Sed et eos

bor haec regnuni Anglorum significal, dccorum qui eum de Noi-mannia secuti fuerant, indigenis se-

gloria. diviliis deliciisque fecundum, cxcellentia dulo commendabat, sivc praeetigerent repatriare

regi<e dignitatis sublimc. Radix ex qua tolus honor cum gralia, sive cum honore subsistere. In eccie-

iste processit regium semen fuit, quod ab Alfrcdo, sia sane Beati Petri aposloli quam a fundamenlis
ipse construxerat, sepullurara sibi fieri posiulavit,
qui primus Anglorum a summo pontifice unclus el
suumque transitum mox omnibus propalari, no
consecratus in regera ferlur, recta successionis li-

nea usquc ad sanctum Edwardum descendi'. Ab- morlis suae cognilione dilata, oralionum quoque
775 B. AELREDl AIJIJATIS KIEVALL. OPP. PARS II. — IIISTORICA. 776

suffragia diiTerrenlur. Omnibus igilur sicut opor- A sacras regis cognati ejus et ainici, cum subilo

tebat dispositis, jubet sanclus saccrdotes cum ec- cadaver exanime quoddam fufune bealitudinis prsc-
clesiai ministris adessc, et mox exilum suum Do- fenct insigne, cujus vultus coelcsli rubore perfusus
minici carporis et sanguinis perceplione munivit. omnium assistentium in se converlebat aspcclus.

Cernensque reginam inler caeteros fleniem ulerius Miranlur omncs, sed nudali corporis gloria auxit
ct crebrius suspiranlem : < Noli, inquii, flere, filia admiralionem quod niveo candore coruscans ila
mca, non cnim moriar sed vivam, recedensque de resplcnduit, ul virginitatis illius dccus etia;n incrc-

tcrra moricnlium, credo videre bona Domini in dulos latere non posscl. Paiantur interim regales

terra vivcntium. » Totum se demum commendans cxsequiae, preiiosis linteis et optimis palliis c rpus

Dco, in lidc Chrisli, sub sacramentis Cbrisli, in involvitur, paupercs Chrisii copiosis cleemosynis

spe promissorum Cbristi, senex el plenus dierum sublcvaniur. Adsunl pontifices, sacerdolum et clc-
migravit a sseculo, et puram rcliuquens purus spi- ricorum frcquens turba oecu; rit, dnces regni cum
rilus carneiii auctori spiriluum in jeteriium viclu- comilibus proceribusque convcniuni, agmina con-
rus conjuiigiiur ; cui coeli cives obvianl, cui clavi- carrunt monacliorum , innumerabilis mullitudo
ger aetheieus ccelum reserat, cui verax sui exse- utriusqoe sexus de vicis et civitatibus ad regis
culor prumissi Jiscipulus ille quem amavit Jcsus " cxsequias convolarunl. Hinc psalini rcsonant ,

Joanncs occurril, cum quo virginc virgo sequelur illinc lacryma; gemilusque prorumpunt ; ubiqu<t

Agnura quocunquc ierii (Apoc. xiv). Obiit autcm gaiulia misla dolori ; cum omnes et in regc ccr-
a:iuo Incarnaliunis Domini 1066, cum regnassrt vi- ncrent unde gauderenl, ct in Be senlirent undc
:

g nti iribus ar.nis, mcnsibns sex, ct viginti seplcm dolcrent. Dcferunl ad ecclcsiam illud pudiciliac

dicbus, indictione iv, priilie Nonas Januarii cum : templum, virtutis domicilium, offerlus* pro eo sa-
quo lola pariler Anglorum fclicitas ruif, periit li- crilicium saluiare. Et sic in loco quo ipsc decro-
Lcrias, vigor omnis inleriit. Dici uon polest quan- verat honorilice sepelitur, in die novissimo beaU
tus mox omnes timor invaseril, occupaverit mcu- resun cctione donandus per Jesum Cliristum Doini -

ror, quomodo toiam quoque insulam lencbrosus num noslrum, cui est honor el g'o:ia in sseculasx-
quidam lioiror iinplevcril ; slabant [ad] exuvias culorum. Amcn.

LIDER SECUNDUS.

De contracto ad ejus tutnulum sanuto. C Ibi regem quasi viventem conveniens : « Tu non cs,

Rcbus humanis excmpius quam potens fueiil in inquil illc, qui corruplibili adliuc carne urcum.la-
divinis beatus Eiiwardus mundum lalere non po- tus debikset aegrolos coelesti viilute curabas? Et
tuit, cum nec virginei corporis v irlns vcl tcrra ob- ego quidem, domine memhrorum dispendium
rai,

rui, vcl lapide clamli, vel cuin ipso potucril cor- lenius te viveule ferebam, cum hac mihi causa c.bi,
porc scpeliri ; vis enini quae lalebal in meinbris potus, deliciae, vestesque necessarise copiosissimrc
erupil iu miiaculis, quoniam dum caicis vistun, praesiareulur. At nunc infirmitatis iuopia cumu-
claucis grcssuin, infirmis sanilalcm resliluit, prc- lante niiscriam, aut tuquid mihi faciendum sit, quo
tiosam in conspcctu Domini morlcm Ed. cerlis in- divertendum, cujus supplicanda majeslas, cujus
diciis dcclaravit. Inler paupcrcs quos in vila sua pietas cxpeicnda uon laccas ; aut ipse solito mc-
sanctus aluerat fuil quidam Norniannici generis dicarnmanuin adhiheas, ut quia ad spiritales qui-
Radulplius nomine, qui nervis in poplile conlraclis, bus nunc frueris mihi fas non est aspijarc delicias,
pedibus etiam aJ celamla relortis, non solum na- membra mihi quibus corporales acquiiam poienli
lurali privabalur inccssu, sed cl geni^us rcpere, ut Tirtutc rcsiituas. » Dixcrat, et ecce mox sanclitas
ejusmodi debilibus moris cst, dolore obsiblenle rcgis cmicuit, eflloruit graiia, pietas invocata re-
iioii valuit. Novum solatii geiius adinvcnit magi- D splenduit ; vis cnim qusedam occulla subito nei vos
stra nccess tas, vas cavatum in forinam pclvis ac- extcndens in naturalein stalum ct uta pcdesque re-
quirit, cmi nates c.tm cohajiculihus mcmbvis inji- torquct, cvulsisque a carne articulis sanguis pro-
cicns ct sibi arciius colligans anlerioia manibus fluit, paulatimque succo resumpto , arida prius
sustentabal, poslcriora quabi pci tcrram itavigando ossa pristiuum robur rccipinnt. Gaudent astantcs
trahebat. Rege igitur ad supeiiora translaio, cum eamdcm in mortuo quam in vivenle vidcrant cf-
alimcnta soliu misuo defecisscnt, niolcstius coepit fulsis.se virtulem, et exhinc sacras Edwardi rcgis
ctiara debilitaiem mcmbroium sustiuere. Rccolens reliquias el visitare frequentius et propensius ho-
autem viii Dci qui cuiu vivcns alucrat, cujus san- norarc saiagcbant, scientes eis ad sanandos iufir-

ctilas admiianda ncc ipsum laleic poluil, lide ple- inos morbos(|ue pellendos aposlolicam graliam non
uus suac insidens navictihe, ociavum suiedc-
ittfia deesse. Porto vir ille receptis viribus slelit super
positionis diem ad sancti regib sepulcrum applicuit. pedcs suns, gralias agens Deo et sanclo Edwardo,
777 VJTA S. EDWARDl REGIS. 778

qui post priraam gratiam qua debile corpus alucrat, A Horaldo nuniiaia sunl, exercilum copiosum ex ou<
etiam nunc secundam adjicicns, ipsam debililalem nibus finibus Angliae collegit, cum nocle quadam
amovcral. abbati cuidam religioso qui Ramesiensi praeerat
monasterio, Aixi nomine, beatus Edwardus in so-
De sex cascis ct seplimo monocuio ad ejus sepulcvum
illuininaiis. innis apparoit. Cujus cum majestaiem vir sapiens

Diximus Lealum Edwardum spccialem in ihunit- expavissel, ille blande consohklns hominem c Va- :

nandis caecis dum adviveret habuisse vtituiem de, inquit, et dic Ilaraldo ut homines qui contra jus
hanc ei graliam morte inierveniente nou esse sub- el fas regui bujus lines invaduni aggrediatur se-
tractam sequens capitulum declarabit. Adhuc de cure, ego enim ero dux et protector exercitus, quo-
morle trilcnnarium pro rege celebrabatur oflkium, niam juslitiae hujus gentis deesse non possum, per
cum sex caeci unum secuti monoculum ad sepul- qucm reportabit vice hac dc hoste triunaplium, Ei

crum regium properarunt. Mirabile speciacuium, ne verbis luis fidem derogel secretum ei sui cordis

cum alter ab altero traheretur, et unus piaecedens oslende utcumei [quod] nullo conscio menlevol-

oculis viris scptem ducatum pracslaret. Ab illo ergo vebat edixeris, 110.1 haec luae adinventieni sed meae
quogressus oinnium rcgebatur, ante sacri corporis promissioni ascribat. Nocte quidem praelerita cum
repositorium collocaii.suam cum lacrymisexponunl dolore lorquerelur, licet eum non parum urgeret
mi»eriam,opem flagilant, conlra diuturnae caliginis molestia imminens, siluit tamen, reputans apud se
iawlium beatissimi regis poscunt auxilium. Nec si publicaret languorein, quod et suis futurus esset
diflicile puiant in regione lucis quam uuila nox in— conlcinplui el hostihus irrisioni. H;ec secum, veruni
tcrpolat constilulo, a dnmino lucis morlalibus cor- quia nunc sanitale succedente lauguori ah iila peslt
poribus luccm impelrare terrcnam ; nec ininoris convaluii, de meo praesumens ajxilio, conlra har-

eum mcrili cboris immislum angelicis arbitranlur, baros juslum belium suscipiat, et ab immineuti
quam fuerat curn iiiembris esset eorruptibilibus pericuio suos compatiiotas eripiat. i Exsurgens t»

involutus. IUis ilaque in oratione persislentibus somnis vir venerandus adiii Haraldum cxponit ,

clemenlia divina no:i defuit, quae ct sancti stii me- oraculum, et ne subriperet baesitatio, secretum ii-
viia latius propalaret, et desiderauun miseris so- pui quod sanclus jusserai operiii ipso multum ad-
latium non negavit. Subiio enim is qui dux fucrat miranle reseravit. Tunc ille ccelesti promissiont
ca:lerorum, charitalis suai stipcndium luniine du- faclus audacior, in maou vaiida usque ad provin-
plicaio recepit, sociosque respiciens, videt et ipsos
ciam Eboraccnsem progrediens, in loco qui tunc
novi luminis infusione splendcre. Intueuiur se C Steinferdebriggc, uunc autem ex rei evenlu etiam
lnutuo, et unus ab alio scisciiatur an videat, slu- Pons belli dicitur, liostes ofiendil : conserloque
penl omncs et quasi extra se posili, nesciebant praelio dux uterque prosterniiur, rex videlicet Kor-
quia verum est quod fiebal, exislimabant enim se wagenorum el frater prcprius Auglici regis Tosti-
visum vidcrc. Tandem in scmetipsos reversi, et ma- nus, pcneque tolus eorum delelus estexercitus. lia-
gnam mulliludincm divinae bonilafis experti, erum- que quod de duobus fratribus adhuc pueris longe
punt in vocem cxsuitationis et confessiouis, muitis ante praedixeral, et quod recenti visione vir san •

accurrentibus ct admirautibus pr* gaudio, et iau- clus promiserat, una Uaraldi vicloria completum
« antibus Deum in sancto suo Edwardo. Illi autem esse nemo qui ambigat.
qui munus salutare acceperaut g«atias agenics Deo Quomoio cacus benlum Edwardum vidil de scpulcro
ad propria remcarunt, bealissimi regis meriia pr-se- exire, et ila vtsutn recepit.
dtcanles ct virtutem cjus arguuicnlo visibiii com- Fuit prseterea in monasierio bcali Petri apostoli
probanies. juvenis baud ignobilis, decorus quidem forma sed
De victoria regis Haruldi per keaii nuis mcrita. ulriusque sideris privatus oflicio. Hujus compa-
Interea Haraldus, Godwini (ilius, regnuni quod tientes miseriae qui lunc praecranl ccenobio, caiu-
sccundum fidem sacramenti debuerat scrvasse Wil- * panas cum quibusfiatres ad quaelibet agendascisci
lielmo regis Edwardi consobrino, sibi nec jure de- labanlur pulsare jusserunt, ct caeleras horas ccriis
biturn nec nalura, irreverentei usurpans, malum quibu6cunque solemniis depulatas cymbalorum so-
qiu»d Anglissecundum sancti regis oraculum Do- nilu designare. Agehat igitur vir iile creditum sibi
minus prajparaverat, transgrcssione pacli el fidei prudeuter officium, frequeutabat ecclesiam, oratio-
acceleravit Ucsione. lit aulcm atlenualis viribus nibus crebro insistebat, et beati regis merita adesse
facilius ab his quos injuste provocaveral hosiibus sibi sedulo precabatur. Accidit aulem die quadam
vincerelur, suscitavit ei a parle aquiionis inimicos, aestivo tempore , dum fralres hora meridiana
Haraldum, cognomenlo Harfau, Norwagenorum re- qttiescercnt, et ut ipse decumbens in oratorjo daret

gem, et Tostinum fiatrem suuni queni de Anglia ntembra quieti, et ecce videt in somnis beatuni
rpse cxpulerat, et tempor* regis Edwardi exsulabal Edwardum egredi de sepulcro seque rcspicientem ;

in Flandria. cum magnaciasse per llumbromad

Iii dcinde somnoleolia* arguens bominem, jubel ei

Eboracum properantes, cum exercitum Norihan- pulsando linem somno faccre, et fralrcs ad lioraui
hiinbiorum prxiin cxcepissent, politi vicloria ma- orationisnonain, quaajam pene transierat, excitare.
gnam de obsislenlibus stragcm dcdcrunl, Hxc uli Uaee cum ei monila sanctus dedisset, videl ipsuiu
Patrol. CXCV. 2o
 T79 B. AELREDI ABBATIS BJLVALL. OIP. PAHS II. — HISTORICA. 7gO
r<-gem eoronatum ad altare procedere. Quem cum A lius cujus eum aucloriiate suscepi. » Ha?c run
diligenter intuens in splendorem illius corusci iu- dixissei, cum snis accessit ad Japidcm quo glorio •

minis oculos infixissei, visio beata disparuit. Ex- sissimi rcgis exuviae claudcbantur, et stans ante
pergefaclus juvenis subilo aperuit oculos, et bausto sepulcrum :
- Tu scis, inquit, domine mi Edwardc,
lumine redditam sibi prisiinam sensit sanilatem. quam invitus hoc onus susceperim, quoties subter-
Detexit visionem fratril us, et atleslalione miraculi fugerim, quoties me cum quaererer absentaverim.
fidem verbis fecit, omnibus admirantibus et bene- Fateor insipieus faclus sum, sed tu me coegistL
dicenlibus Deum in operibus suis, qui beato Ed- Nam, licet non dcesset fratrum elcclio, plebis pe-
wardo postmortem dedit melius vivcre, et ossa ejus litio, voluntas episcoporum, gralia procerum, his
roortua de loco suo miris operibus pullulare. tamen omnibus tua praeponderavil auctorjtas lua ,

De injusta beali Wulstani deposilione, el de justa magis urgebat voluntas. Et ccce novus rex, nova
ejusdem per beatutn regem reslitulione. lcx, novus poniifex,nova jura condunt, novas pro-
Beneplaciium cst Domino super timenlcs eura, et mulgant sentenuas. Te erroris arguunt qui jus*
super misericordia ejus. Hoc et me
in eis qui sperant
praesulis
bcati *
regis
Wulslani simplex ...
Edwardi potens magniGcentia sequenii mira-
justiiia, et sancii
-
sisti,

_ dem falli
praesumptionis qui consensi. El tunc qui-
poluisli
«-- -

conjunctus Deo? Non igilur

—
homo, sed nunquid modo
ut
-- ,

illis qui exigunt quod

— -,

culo declararunt. Cum enim rcx Willielmus totain non dederunt, qui cum sunt homines fallerepos-
insulam subdidisset, ac rebelles quosque vel expu- sunt et falli, scd libi qui dedisli, qui jam inductus
lissct ab insula, vel mancipasset vinculis, vcl scr- in ipsam verilatem crroris vel ignorantiae tenebras
viluie oppressissel, ccepil etiam cum suis de eccle evasisti, tibi, inquam, resigno baculum, tibi curam
siasticis traclare negotiis. Fecil igilur synoduin eorum quos mihi commendasti dimilto, libi se-
congregari praesentibusapostolicae sedis legatisHer- cure eos committo cujus merita non ignoro. » Haec
menfrido Sedunensi episcopo, et presbyleris cardi- cum dixisset, elevata paululum manu, in lapidein
nalibus Joanne et Petro. A quibus Stigandus, qui quo sanclum corpus tegcbalur infixit baculum :
ut superius diximus pollutis pedibus sanctuarium f Accipc, inquiens, domine rai rex, et cui libuerit

Dei cooculcaverai, omni gloriaet hcnore spoliatus, trade ilhim. » Et sic dcscendeus ab ahari cxulus
et a rege perpetuo carcere condemnatus esl. Suc- ponlilicalibus inter monachos ipse monachus sim-
cessit buic in cathedra Canluaricnsi abbas Lan- plex resedit. Admirabautur oinnes cernentcs virgam
f ancus vir undecunque doctissimus, omnium eliam imincrsam silici, et quasi radicibus niterclur, ne-
liberalium arlium divinarumque simul ac saecula- que ad dextram neque ad sinistram declinare. Ten-
^
rium litterarum perilissimus. Hic igitur quasi con- tani eam quidam evcllcre, sed illa stabat immobi-
slilutus a Deo ut evelleret et dissiparel et disper- lis. Fit in turba murmur el mussitatio, accurrunt
deret, el aediGcaret ct plantaret, ccciesiam Anglo- undique videntcsque magnalia Dei slupent, haerent,
rum ad novam quamdam speciem revocare iegalio- nunc procedunl paululum, nunc gressu sistunt,
nis sux fultus aucloritate conatur. Ccepit autem nunc extendunt manum, nunc retrahunt, nunc quo-
mox corrigenda corrigere et sialuenda slatuere, modo ferrum inhaereat lapidi terrae decumbcntes
clericis monachis bouesliorem vivendi
ciiam et exploraut, nunc erecti se invicem coarctanlur ut
formam praescribere. Apud hunc vir Domini Wul- videant. Res deferlur in synodum. Sed Lanfran-
stanus simpl citatis et imperiliae accusatur, ct quasi cus diclis fidem non adhibens, acccrsito ad se Gu-
homo idiola et sine iitteris depo::endus, rege con- mulfo Roffensi episcopo viro venerabili et religioso,

senlicnte vel eliam hoc ipsum praescribenlc, de- jubet ut accedens ad sepulcrum, baculum quem
cernitur. Igiiur in synodo quain apud Weslmona- sanclus deposucrat prolerat in medium. Parcl su-
fcterium rege praeseute celebravit Lanfrancus, in- periori praesul infcrior, sed invcnla est fortior vir-
ler caetera quae traclavii negotia, jubcl venerabilcm ginei licet exslincti corpoi is vii tus, quara vivenlis
virum baculum resignare cum annulo. At vir Do- ® episcopi manus. Isla baculum lenlal evellerc, qucm
mini nec vultu mutaius nec animo, erexit se, el illa licet inferior loco sed poicslale superior, quasi

vjrgara pasloralem raanu tenens : « Vere, inquit, a parte inferiori vi quadam mirabili tenerctur, silici
iLomine archiepiscope, vere scio quia nec hoc bo- facit imraobililer inhaerere. Tunc praesul Lanfran-
nore dignus sum nec huic idoneus oneri nec suf- cus novilale miracuii slupefactus, et regem volens
liciens labori sciebam hoc cum me clerus cligeret,
: tantae admirationis esse participem, miltit qui eum
cum episcopi cogerent, cum me dominus rex meus in synodum evocarent Advenienli cum proccribus
Edwai dus ad hoc officium invitaret. Ipse auctoi itale assurgit Lanfiancus, simulque ad regis lumuhim
fc^iiis apostolicac in mcos humeros hoc um:s refu- properaiiles, facta oratione manum appouil ponii -

dit, et pcr hunc baculum me episcopali gradu in- fex, bacuhim lcnlat eruere, sed obsistenle sancti
vcstiri praecepit. Et nunc pastoralem tu virgam regis vii lute conatus ejus desideralo caret efleclu.
exigis quam non tradidisti, oflkium adiinis r,uod Exclamat rex, plorat pontifex, ulerque resonat glo-
non contulisti. Et ego quidem insuflicientiam non riain Deo, laudes Edwardo, cujus in beali Wnlslaui
ignorans, et tua? sanclaequc synodi sentcniiaj ce- promotionc non errasse judiciura cerlis indiciis de-
dcus rcsiguabo baculum, sed non libi, sc.i ei po- clarabatur. Tuuc Lanfrancus ad sauclum accudcus
 781 YITA S. EDWARDl REGIS. 732
« Vere, inquit, juslua Dominus el justilias dilexit, \ guo ad revisemlas sanctas ejus ma«is ae
reliquias
aequilalem vidit vulius ejus, vere cum simplicibus raagis incilabantui . Erat et inter eos amica qua>
graditur, et cum simplicibus sermocinatio ejus. dam plerumque contenlio, aliis aflirmsntibus \ir-
Derisa est a nobis tua, frater, justa simplicitas, sed gineam carnem regis corruptionis expertem, inle-
eduiit quasi luraen juslitiam tuam et judicium gram et illibatam in sacro sui corporis hospitio
tuum lanquam mcridiem. Plangendae tenebrae qui- detineri ;
aliis prae timore indicentibus illis de lanta
bus involuti dicimus malum bonum et bonum ma- praesunipiioiie silentium, ne forte hac spefrustrata,
luin.Erravit,erravit inte, frater, jadiciura noslrum, facile tanti confcssoris gloria posset imminui.Cum
ct suscitavit Deus in rege suo spiiilum suum, qui enim, apostolorum, niartyrum, innume-
inqniiirit,
noslrara evacuaret sententiam , el simplicitatcm labiliumque sanclorum eorpoia sint resolula in ci-
tuam Deo gratam omnibus propalaret. Aucloriiate ncres, si boc ipsum natura operetur in Edwanlo,
proinde qua fungimur, imo divino judicio quo con- nec a nobis minus amandus, ncc Deo minus videri
vincimur, curam qua te incousultius exuirous debet acceptus. Haeccum anle virum venerabileni
iteruin tibi commillimus et imponimus, scientes ipsiusmonasterii abbatem Gilleberlum, cognomento
experti quoniara melius est modicum justo super Crispyn dispulatio verteielur, discernil tanii pa-
divitias peccatorum mukas. Melius plane modio-m B troni corpus omnimodis visilanctum, et quid de
bis
lilteralurae cuin (ide quse in simplicitate cum dile- sentiendum sit, cerlis indiciis explorandum. Slaluit
ciionc operaiur, super divitias sapientia; et scientiae igilur diera quo sancti viri reliquise proferenlur in
saecularis, quibus mulli vel ad vauitalem humanae medium, ut istorum fidei, illorum consulerelur af-
lauilis vcl in avaritiaro turpis quaeslus abutuntur. fectui. Vocat auiem ad hoc ccelesie speclaculum
Accede igilur, frater mi, accede ad dominum luuin, personas bonesias et religiosas, inter quas Roffen-
imo ct noslrum : crcdimus enim quod sancta ejus sis episcopus Guinulfus, de quo superius
fecimus
dexlcra quae nobis baculum negavit, tibi laxala mentionem, speciali gralia simul et gloria praeemi-
manu facilc resignabit. i ncbat. Jtaque tricesimo sexlo anno ex quo
rebus
His auditis, sanclus ponlifcx sua usus simplici- bumanis excesserat, accedunt ad tumulum sancti
late paruii imperanti.etaccedens ad allare : « Ecce, vii i qui ad hoc fuerant invilaii, sublatoque lapide
inquit, ego, domine mi Edwarde, ccceego qui me quo sarcopbagum claudebatur, tanla odoris fra-
luo conimisi judicio, qui me tuac sententiae subdidi, granlia omnium naribus, ul et ecclcsia repleretur,
<ui bacnlum quein concesseras rcsignavi. Quid et in sepulcro aromala scaiurire putarenlur. Pri-
nunc libi placet, quid vis, quid discemis? scrvasti mum deinde pallium quo sacratissima membra fue-
ccrte diguitatem tuam, meam purgasli innoccn- ranl involuta, prislinam venuslatem et integrila-
liam , luam magnilicentiam prodidisli. Si igitur tem reservasse conspiciunt. Spe deinde glorix po-
adhuc dc me tua stat antiqua sentcntia rcdde ba- lioris animati , extracto pallio c^rtera ornamenta
culuin, aut si inulata cst, cui tradatur edissere. > vestesque considerant, et omnia soiida invenerunt
Hxc dicens, levi taclu virgam lenlat eveliere ;
quae et inlegra. Producunt bracbia, plicant digitos, ar-
manum ejus secuta, ac in molli lulo fuisset im- ticulos explorant, etomnia sana, omnia flexibilia et
pressa desiliit. Accurrunt rex simul et arcbiepisco- antiquo reperiuntur vigore firmissima. Investigant
pus prostrali vcuiam poslulant, ct se sancti viri postremo carnis integritalem pariter ct colorcm,
oralionibus comracndant. At ille qui didiceral a qua3 vilro purior, nive candidior, futurae rcsurre-
Domino Jesu Christo milis esse et humilis cordc, ctionis glbriam praeferebat. Al cum dcsideralam
ipsis aeque prosternitur, el a tanlo se poniiiice be- faciem ejus attingcre omnes pariler limuissenl,
ncdici precalur. Quae lunc inler sanctos episcopos praefalus episcopus Roffensis lestimonio conscientiaj

lacrymce, quaa suspiria, quam humilis de ipsa be- vcl amoris faclus audacior, sudario quo capul san-
nedictione fuerit contentio, quis facilc dixerit ? ctissimum legebatur maniira injecit, el a parle in-
Taudem mutuo benedicentes et manibus se tenen- d feriori discindens , barbam Leata canitie niveam
lcs in synodum redeunt cunctis exsullantibus, mul- fide plenus extraxit, cam ac si viveret mento fir-

lis aulem et flentibus prae gaudio, omnibus au- mius inhaerere pcrscntiens. Dtleciatus miraculo et
lem in commune Deum in suis sanctis mirabilera desiderio ignitus pilum unum extrahere sibique
praedicaulibus. Rex vero in amorem cognati sui et servare conatur ; sed haesit firmius, nec sequilur
praedecessoris accensus , sanclissimum ejus se- volunialcm effeclus. Animadverlil hoc Gillebertus,
putcrum theca de argento simul et auro fabrefa- et episcopum blande corripiens « Sinc, inquit, ;

cta, sicul impraebentiarum cernitur,miro studio de- pater, nec lanli regis velis infestare quielem, nec

coravit. inlegritati ejus quain Christus huc usque servavit

De prima eju$ trantlalione et corporis incor-

aliquid minuere. » Ad haec episcopus : « Optinie,
ruplione. inquit, loqueris abba. Non tamen conalum hunc
Cum igilur his atque hujusmodi miraculis san- meum praesumptioni depules sed devoiioni, cuiii

tius floreret Edwardus, erat inler fratres frequens reliquiarum ejus vel modicam poriioncm, si milii

de ejus sanclitaieconfabulatio. Dc diein diem circa copia prteslarelur, Croesi opibus praetulisseni. Sed
tanium paironum cunclorum augebatur affeclus, qttia regius animus aliquid sibi dcliabi dcdignatur,
785 fi. AELREDI ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS II. — IIISTOIUCA. 784
Jiabeal sibi omuia, ct cum inlcgritale sua diem A rat abusa privavit : spumant labia, Btridet denti-
beatas resurrcctioms cxspcctet. » Ilaquc retenlo bus ct arescit, miserobiliquc membrorum sinua-
pnWio q«o sanctissima ejus membra fucrant invo- minc corpus omne torquetur. llac. cum materfa-

biia, aliud aeque preiiosur.i apponunt, diligenlerque milias juvenculac cernerel jusio Dei judicio conti-
curatam glelam iilam dulcissimam suo rcconduni gisse, dolor indignationi, Iuctus irae succcssit.
in thalaiuo. Ubi per ejus mcrita plurima prxstan- Flcbat illa et domus ejus tota, et quae objurgave-
tur beneficia ; ex quibus ad laudem Domini no- rat blasphemantem, miseratur lot tormer.ta cttam
stii Jcsu Christi pauca de pluribus credimus subne- intolerabilia patienlera. Res innoluit civiiati. Ac-

ctenda. currunt mulli, aut dominam consohfuri, aut pedi-

De puella ad ejus ttimulum sanata. sequam admiraturi. Quaerenti aulcm quid facto
Sanclissimus Eliseus propheta a pueris plus qua- opus sit, . aslat persona quacdora salis ut videba-
tiraginta derisus, sua malediciione ullus injuriam, tur veneranda, liorlabatur
ut imposilam navi mi-
universos besliis tiadidit pnnicndos. Magum im- seram ad ipsius qucm blasphcmaverat corpus san-
piissimum Helymam apostolos blasphemantem bea- clissimum deporlarent, cjus meritis recepluram
lus Paulus subila caecilate damnavil. Injuriam i^i- remedium, ob cujus injuriam illatum sibi senserat
lur sanclis suis illatam in sc redundare Ciiristus lam immane supplicium. Dixit, ct factura cst ita.
dcclaral : Qui vos, inquiens, audit me audit, el qui Delata est ad sancti regis sepulcrum mulier infe-
tos spernit tne speruit (Luc. x). IIoc in suo Do- lix, accensoque ad ejus mensuram ccreo, domiua
minus Jesus ostendil Edwardo, ejus dctrahenles ejus vigiliis et crationibus insistebat. Luclus ci
sanctilali cum magna sevei itatc puniens, obsequen- ejulalus multus circa illam, quoniam insanabilis
tcs ei beneliciorum collalione remunerans. Erat in videbatur dolor ejus, pessima plaga illius. Una et
civilate malrona nobiiis, Mathildis nomine , artis sola spes omnium pielas Edwardi, qui didiccrat
purpurarice perilissima ,
quae regum divitumquc a Domino Jesu retribuere bona pro malis, dile-
vestes ornare aaro, illustrare gemmis, picturis ct ctionem pro odio. Torquehalur ergo tola nocle illn,

floribus opcre polymito variarc consueverat. Com- caeleris flenlibus et oraniibus. Orabant et pro ea
miscrat ei opus non mediocris pretii nobilissima fralres monaslerii, quoium praeposilus solemncs
quaedam ac dilissima femina, quae comili Glover- super eam lilanias cura magna devolione edidit.
niae nuptum tradita paulo minor a rrgina habe- Pugnabant in eonspeclu piissirai regis oratio ct a>
batur, caeterisque per Angliam comilissis sicul di- griludo, jniquitas famulaa peccali icis et fides do-
vitiis, ila cuilu vestium nitebatur excedere. Insta- c minae miserantis, magnitudo criminis et multitudo
bat quotidie non solum ul arliliciose, scJ ctiam ut doloris. Vicit tandcm Jesum meritis beati rcgis W.z
celciiter, omnia complcrenlur. Adcrat interea bcati a qua vinci solct miserieordia, quae mox in lan-
rcgis et martyris Ed. hnjus nostri principis patrui, guida obviaus veritali senlentiara qitam illa dicta-
praeclara solemnilas, qui ab impiis sine culpa veral sua lenitale temperavit. Itaquc cura in do-
percmptus, crcdilur innocenliic marlyrio coror.atus. lore nocli conlinuasset el diein, hora qua iaudibus
Fluctuabal animo sapiens illa mulier, et cuin opc- vespertinis sacra illius feslivilas diei claudcbatur,
ris dilalionem superbissimoe fominae indignaiioiicm inter psalienlium voces et geniitus oranlium subito
fcibi credcret parituram, et sanctissiiuam festivita- reddila sibi sanitate inluebatur astanies, flenles
tem labore prohihito violare divinae ultionis limc- a-.imirabatur, ubi esset, quid passa, quo delata, quae

ret esse materiam. Respicicns igilur sociam operis lanti doloris causa sermone receplo reijuiiit. Os
adolescenlulam : < Qui.l lu, inquii, inter laboris hujus quippe quod morbus contraxeiat, ad nalutalia loca
nccessitalem et sancli regis Edwardi festiviutcm ieversum, formaB prislinae simul et sanilali dona-
decernis?Nam vacare dispcudiosum, opcrari au- lur. Audiens autem cuncla quae acciderant erupit
lem in tanla fcstivilate arbitror pci iculosum. » Sub- in lacrymas; os, lingua, meiis, sensus conlessio-

ridcns juvencula : « Islene est Edvvardus quem D iicm personanl, et interiorcm contrilionem crebra

apud Westmonaslerium hacc rustica muititudo ve- suspiria prodiderunt. Tunc misericordiara cl ju-

ncratur ut regem? Ro^o quid mihi et ilii ? vaccnt oicium canlabant qui adcranl Domino, qui percu-
alii et suis cantibus vel planganl mortuum vel ho- tit et sanat, mortificat et vivificat, deducit ad infe-

norent, ego non magis pro eo quam pro ruslico rvs et reducit {1 Reg. 11). Illa vero gratias agcns
quolibet inccplum opus si jusseris pracicnnitlara. i Deo et ejus beatissimo servo Edwardo, cum do-
Expavit doiuina el inculuit cor ejus et in medita- niiua sua incolumis reraeavit ad propria. Qua.ido-
lione ejus ignis exaesluans crupit iu vocem incie- cunque deinceps nomen gloriosi regis audiebat,
paiionis et indignalionis, et quasi diaLolico prac- lanto corripiebalur limorc, ut pallor vullum offcii-
veulani spiriui blaspbx-maui duiissiuiis sermoni- deiet cl caeleia mcnibra tienior occuparct.
bus verbcraret. Rideb&l pediscqua, cl dominae suae Di quodum fratre a febre quarlana per tanclum
simplicitalem irridcus, bla»puemiam blasphemi.s regem liberalo.
cumulabat; cum subito muliis aslantibus paralysi Eral praelcrea iu monasterio quo sai.clac ejns

luorbo corripilur, clos blaspbcrauiu u&queaddexle- icliquiic servantur frater quidam Osbeilus nomiu?,
ram aureui relorluiu ea. j officio l.n^uic quo fuc- cujus sincerissiraam vitam dccorabat scientia, \\~
785 VITA S. EDWARDl REGIS. 786

Iustrabat facundia, philosophia tam saecularisquam A cl non morior; viladolori est, nec finitur; mors de-
ecclesiastica sublimius extollebat. Ilic aliquando siderio, nec conceditur. Sed quid facio, quasi jtt-
circa nicdium mensis Julii qtiartana febre cor- dicio conlendens tecum cum misericordiam
'
pe-
reptus, per meiisss sex a.Joo vexabatur, ut natura tam, nec praesumam de jtidicio? Obsecro proinde,
morbo jamjamque cessura videretur. Exesse car- bone rex, amantissime princeps, dulcis patrone,
nes, sanguis exhausttis, ossa sttis vacuata medul- moveat illa viscera lua piissima servuli tui lanlus
lis simulacrum magis quam hominem prseferebant. dolor, et oculo quo longe posita cernere consuesti,
Aderal Dominicas naiivitatis cunctis roortalib.."s quid in his miserendis visceribus meis agalur dili-

amplectcnda solemnitas, et vir illc duplici molestia geniius contemplare, etquamintolerabiliter a frigore
fatigatur, cum et vi febrium torqueretur, et his nhriio ad calorem nimium transeam. ! o tre-
gaudiis non interesse festivis ipsis ei febribus ama- mor borribilis, ardor indicibilis ! Altende, Domine
rius viderctur. Inlulit ilaque fides vim naturae, et dtilcissime, allenJe et vide, si est dolor sicut meus
devotio de morbo iriumpbat, virumque Dei sa- (Thren. i). Si in.lignum judicas sanilate, vel do-

cratissimis intcresse vigiliis contra spem omnium lorem termina morle. i Inter baec verba, singultus

compulcrttnt. Et jam circa galli eantum, ut ca <!ic lacrymaeque prorumpunt, nec ulterius res verbis
consuevil Eeclesia, missa celebratur, et evangelium, ^ agilur sed' affectibus. Deinde expletis missarum
qtio virgnalem partum, pastorum vigilias, excubins solemniis surgit ab oratione ; ct ecce dolor omnis
angelorum sanctus Lucas evangelista describit, abcesserat, et quasi novo perfusa refrigerio vigo-

reciialur, cum ille parvuli qui nalus est nobis hu- rcm pristinum membra cuncta resumpserant. C02-
mililatem, matris et virginis pielatem summa cum pit etiam cogitarc de cibo, et statim pulso fasti-

devoiione considcrans, tolumque in lacrymas re- dio, vis appelitiva ad cibi desiderium excilalur.
solulus, et inttriori laetilia niiro modo perfundi- Quid plura ? Perfccta? redditus sanitati lanto de-
tur, et exleriori quadara suavitate membramar- hinc devoiius sancli confessoris obsequiis et laudi-
cida refoventur. Psallit, spiritu psallit et rnente; bus insistebat, quanto fuerat in se ipso virtutem
orat, spiritu orat et mente; et inlcr matrem et fi- cjus experlus.
lium, inter sinum et praesepium, pia cogilatio cum De quodam milite ab eodem morbo sanato.
lociitione discurrit. Exstinctam credit quam diu Erat vir isle scriba doctus in regno coelorum,
perlulerat passionem; quam tamen pius Jesus ut ct saepe sermonem jussus facere in populo, profe-
Edwardi sui merita propalaret, suspenderat qui- rebat de thcsauro suo nova et vetera. Accidit au-
dcm sed non exstinxerat. Biduo namque ob de- ~ tera post rccuperatam tali miraculo sanilalcm, ut
votioncm viri febres quadam virtute conclusa» di anni orbita nalalis anniversariam denuo sanctis-
vina, die terlio sevenus solito miserum corpus in- simi regis memoriam revocaret. Confluxerat de
vadunt, et se arlubus, nervis, juncturis quoque, civilate non minima multiludo, ut et singulis annis
imis etiam visceribtts infuudentes, doloribus, ac consueverat, tara vigiliis quam missaruin sole-
lortionibus tam interiora quam exteiiora illius mniis ob ipsius gloriam interesse gaudebat. Fra-
omnia dissecabant. In bis tormenlis cuin dies po- ler igitur iste ab abbate secundus sacris indutus
sterior proccedenti viderclur esse crudelior, adve- vestibus ad altare missam celebraturus accessit.
nil dics desiderata, qua gloriosissimus princeps Post lectionem autem sancli Evangelii, convcrsus
Edwardus post gloriam temporalcm Christo remu- ad populum, habuit ad eos de regis sanctitale si-
ncrante mcruit aeternam. Hora igitnr illa qua pro mul etvirtulc sermonem. Praedicabat vir Dei ejus

lanii regis memoria immolabatur sacrificiuin salu- bumililatem, laudabat palientiam, pudiciliam extol-
tare, accessit ad sancli luniulura languidus, et lebai. Qr.anti vero mcriti fuerit apud Deum, cer-
proslralus solo, quasi jam exlremuujspirilum emis- tis miraculorum astrui*- argumeiilis. Posiremovir-
surus indoluil. Dcus meus, qu.e tunc suspiria, qui tutem cjus quam anno praeterito senseral in sc ipso
gt milus, qui singultus miseruni illud corpns co:i- D producens in medium, omncs ad pietatem, mullos
cutiebant ? Qualia ei verba dolor dictabat, suggc- cliam ad suspiria lacrymasque commovit= Adfuit
rebat fidcs, spes componebat. Nunc quasi ratio- miles quidara rcgalis cuslos palalii Ccrinus no-
cinando provoeat, nunc stipplicando compcllat. c Et niine, qui typo quarlano pcr dics ct mcnses supra
lu, inquit, Dominc, usqucquo ? us.piequo ohlivisce- modum faligatus, fruslra in nicdicos multa con-
ris me in finem? usquequo averiis facicm tuam sumpseraf. Nam morbtis nec sibi nec suis pavccns,
a me? ubi sunt, rogo, magnaba tua qua? narravc- saccuhun pecunia, sanguine corpus cjus cxhanse-
runt nobis patres nostri, opera quae operatus csin rat : spirilus ejus alienuatus esi, ct solum sibi vi-

dicbus corum ? Ilanc qui alienis didicisii mise- del;aUii superessc scpulcrum. Audicns aulcm htinc
reri scmper ct parccre, tibi ser\ioniibus, tuis de- virum pcr mcrita be.iii Edvvardi simili exemptuno
pulatis laudibus, tuis obsequiis mancipatis claudcs passioni, conccpt.e Qdei spos successit, ot cor pa-

viscera pietatis ? llanc corpus quod rcgia muni- vidiim chariias ignivit. His omnibus factus ala-

minc febribus consuincn-

ficcnlia Ii3ctenus aluisli, crior, ad sopulcrum rcgis nocte scqucnti acccnsis
dum cxposuisli? Et ulinam consuracndum cilo ; sed cereis CKeubias celebravit. Erat auiom vii;ilia Do-
heu ! hcu ! dcpascor et non consumor, torqtn.or minic.e apparitionis , ct nox triplici jucr.mhialo
787 B. AELftEDI ABBATIS RIEVALL. OPP. PAhS II. — HISTORICA. ;8S

solemnis in qua et fides geniium, et baptismatis A f|uae penetrat omnia, mea tibi patet miseria, el cim
sacramenlum, et miraculorum Christi commenda- sis particeps summa3 illius poteslatis, si vnluntaa
iur initium. In convenlu frairum hymni resonant adfuerit, non deerit faculias. Dic proinde vcrbo et
et concrepant lectiones, Gerinus Edwardo totus sanabitur ancilla tua. > Haco et bujusmodi cum in
intentiis lacrymas oflTert, et multiplicat preces : magna cordis angustia dedamasset, ad lectum do-
Edwardtu Gerinum, Clnislus exaudivit Edwardum, loris sui timens et tremens revertitur ; erat eniin
et opcre uno, rcgem gloria'et honore stiblimem, dies qua tremebundse illius accessionis exspectaba-
Cvrinum reddidit febiibus exstinclis incolu-- tur bora. Sed illa, ut iladicam, lento pede progre-
mcm. diens parum vel nibil inolestia; intulit palienti. Ani-

Pe femina quam abtenlem tanavit. nuequior exbinc facla mulier ad rogandum regeni
Regulus iiie cujus Glius infirmabatur Caphar- bcalissimum se totain convertit, et posl biduanae

naum ad sanan lum eum nccessariam eorporis quietis solatitrm quartana; passionis limcbatur ac-
Domini prrescntiam ratus, minus fidelis ipsitrs cessus. Incumbentc autem hora illa terribili orato-
Sulvatoris sentcntia judicatur. Porro lidcm ccnlu- rium rursus ingreditur, et prsemissis psalmis lacry-

rionis ob id maxiine Israelelicce religioni novimus mas iterat et mulliplicat preces. Quid plura ? El if-

ab ipsT Christo prrelatam, quod cnm ad pueri il- lum diem transigit sine raolestia. "Cum autem terlise

lius paralysim dcpellendam suum spnponrtissel ad- tribulationi eodem quo prius occurrissel antidolo,
venlurn, di»inam cjus majesialem fidc plenus at- pcifoclac reddita sanitali, sanclo rcgi Edwardo quo-
tendens : Nequaquam , iiiquil, Dominc, sed tantum ad vixcrit gratiarum reluiit actiones.
dic terbo, et tanabitur puer mcus (Luc. vn). Hujus De momcho a triplici morbo curalo.
lidei similiiudinem sauctimonialis quaedam femina Nec tegendum arbilror quod uni servo-
siienlio
iu monaslerio Bcrchigensi zelata, Leali rcgis Ed- rum Westmonasterii, viro religioso et honesto, per
wardi merila sua red.iidit fide clariora. Laborabat merita beati regis pietas divina contuleiit. Miro qui-
enim et ipsa quartanac lcbris incommodo, et jam dem vir iste circa beatum Edwardum tcnebalur af-
ei sccundus in ipso languore transiens annus spem fectn, et nominis recordalio supcr mel ei dul-
illius

recuperandae saniiatis ademerat. Die vero quadam cis erat et memoria sanctitatis ejus super mel ct
cum matutini soporis quiete membra marcida re- favum, unde cum gratiarum actione quinquc pvu
focillarel, videbat in somnis se cuin suorum comi- ejus anima quotidie psalmos decantabal. Accidit
tatu ad patriam propriam parentesque revisendos aulem ullriplici latigaretur moleslio, nec alia quam
itci arripuisse. Etcum paululum processissent, rogat q ccelestis sperarelur medicina. Post ininutioncui
unus aliquis ut diverlat ad Westmonasterium,qua- naraque circa vulnusculum colleclus sanguis et

tenus ibi cibo potuquc refecti laborem itinerisfacilius coagulatus in pessimum apostema duruerat, et vi-
suslinerent, Et: « Quomodo, inquit illa, ad eos cina quoque loca doior invadens, suo brachium vi •

divcrtara quorum nec faciem unquam vidi nec no- gore privaverat, anhcto praeterea cor cruciabatur
ntina novi, nec in rattone dati et accepli cuiquam spiritu, et pectus angustum cum magna difJGcultale

illoi iiiii aliquando communicavi ? i Et ille : « Est halitum emittebat. Sed et pedem tumor intolerabilis
Ibi, inqnit, nobilis rex Edwardus, cujus si cum de- occupans oflicium ejus pene lotum ademerau Ap-
votioneac filc sepulcrura inviseris, facile tibi a Do- propinquabat dies annua revolutionc solemnis, qua
mino Deo suo rclectionem qua corpus luura pristi- rex sanctus ad cceleslia regna migravit, cum ille

mim vigorem recipiat impetrabit. > Evigilans igilur tanlo laborans incommodo desideratam cunclis Ia>
mulier somnumque retractans surrexit de stratu, tiliam solito raoeslior exspectabat. Eadem vero no-
baculoque imbecilla membra sustenlans, ingreditur cle tempore opportuno cum ad signa pulsanda ob
oratorium coram et altari prosternitur. Septem hcnoiem regis alacriter fratrum turba concurreret,
quoque Psalmos qui poenitentiales dicuntur, cura ipse valitudine pressus tristis sedebat, quod nihii

6umma cordis contritione decantans solemnesaddil poterat hilaritatis exhibere, nec fratribus in tanto
Lilanias ; devotis quoque precibus sanctum regcm luhorc praestaresolatium. Illis igitur cordassumma
eonveniens : « Credo, iiiquit, Domine,paralam mihi cum devotionc trahentibus, aestuabal vir sanctus ct
apud sanclum sepukrum tuum, secundum quod semctipsum jam ferrc non sustinens « Itanc, in- :

milii promissum esl, si illud adiero, sanitalem ;

Edwarde, non subvenies, et huic desidcrio
quit, roi
$ed quid opus est hoc labore meo, imo pericuto meo vires negabis? Adesto, quaeso, surgo enim, ct
nieo? Erit enim non parvum meae qtiielis dispen- ine fralrum choris intersero. » Arrepta vero una
«lium vecturam quaerere, viaticum procurare, socios cordarum raorbumque contemnens, tolo nisu ma,-
iiineris providere, praecipue in eundo et redeundo nibus iraxit ulrisquc. Statim apostemate rupto,
audire nmlta, multa videre quae mentem exiollant concretus ille putridus sanguis erupit, sedatoque
el adimani gravitatem, et vel ipsa nugari, vel otiari, tutnoie dolor oranis abcessit. Sublata igitur una
\cl talia facientes attendere. Quidigitur necesse esl trium molesiia, de pectoris anxietate sollcitus, ex-
»it sacri coiporis tui praesenliam quaeram, cum spi- pcrtam jam regis sancti virlutcm, lide cerlior et spe
riiti praesens sis, et cernenii creatorem angusta sit ccepit alacrior contemplari. Moi is autem eral ilii,

omnis creatura? Scio certe. scio quod in ea luce fralribus post vigilias al strata rcdcuntibis in ee-
TC9 DE SANCTlMONIALi DE WATTUN. m
clesia remorari, et antequoddam aliare secrelius A potentiaeejus, fraler charissime, quam ego peccaiur
psalmis oralionibusque vacare. Eadem vero nocte in memetipso expertus audeo dicere, quia quidqnid
qua sibi divinam in brachii sui curalione senserat Domuio Deo suo facile impelrabit.
voluerit, a Sic i

adfuisse praesentiam, ad dulces quas soliius fuerat ei miraculum quod in se fuerat operatus exponens,

frequentarelalebrasdevotus accessit. Prostralusque pedem extendit intolerabili quodam tumore dcfor

Deo el sancto confessori suo Edwardo, pro acceplo mem ; el : « Si hunc, ait, pedem mihi sublato dolo-
beneficio agit gratias, supplicat pro non accepto. re sanassel, nibil est quod ulterius petendum ab eo
Ncc praesumptioni sed fidei ascribendum, quod tri- aestimassem. » His sermonibus se consolanles, sole
plicari sibi coelcstia munera precabalur. Insut Hane autera facto,
igi- ruente lectulis sese recipiunt.
tur, plorat et orat, laetus pro bracbio, sed pro pe- roanum apponit
surgens is cui pes doluerat, solito
ctore tristis. Inter orandum autera, e corpore sudor dolori, sed nihil inpede quod vel tumeret vel dole-
copiosus egrediens spiritum reddidit solito fortio- Edwardum per-
ret inveuiens, sensit se per beatiun
rem. Pectus deinde coelesti quod2m rore perfusum feclae sanilati donatum. Exclamat cum gaudio, et
solitam recepit sanilaiem. Superat adhucpedis an- lara coelestemiraculura, ad amandum
pandens sociis
gastia, quae eum fratrum suorum interesse conven- dulcius, el laudandum devotius, et expressius ex-
tuinonsinebat. Itaquecum incellainfirmorumcum B lol!endum lanti mcrit j patr0 num omnium corda
alio quodam seniore decumbens, die quadam circa commovit, ad laudem et gloriam Doraini noslri Jesu
solis occasum mutua se collatione reficiunt, et inter Amen.
Chrisli, cui esthonor in saccula saeculorura.
colloquendum beati regis virtutem suavi sermone
commemorant. Tunc Explicil Vila sancli Edwardt regis et confessoris, cum
ille qui jam fuerat duplici
miraculis ejusdem.
roorbo curatus : < Quam roagna, inquit, multiludo

DE SANCTIMONIALl DE WATTUN.
(Twisden, ibid., p. 415.)

De quodam miraculo miraliili, auciore Aluredo abbale Rievallensi.

Miracula Domini et manifesla divinae pielatis in- rj sbyter Beda, magno sanctarum mulierum pollebat

dicia scire el tegere, portio sacrilegii est. Quod enim examinc ubi et beatus ponlifex Joannes, puella^t
:

esse potest praesentibus ad consolationem, ad aedi- ob iucautam sanguinis dirainulionem fere despera-
licalioneni posleris, omnibus ad devolioneni, indi- tam, salubri taclu et oratione sanavit. Quoniam
gnum est cunctorum notiliae deperire. Sed plerum- igilur in eodem loco praedicti patris industria reno-
que multorum nos lerret ineptia, qui vei invidia ta- vatur antiqua religio, antiqua nihilominus miracula
bcscentes, vel infidelitale languentes, de his quae renovantur. Ila quippe ibiChristi ancillae, interquo-
bona sunt, vis de quoquam suis credunt oculis, ad tidiana manuum opefa consuetudinemque psallendi,
credendum vero de quolibet ea quae mala sunl, spiritualibus mancipantur officiis ac cceleslibus in-

levi taclu aurium inducuntur. Hinc est quod rem lersunt theoriis, ut pleraeque quasi valedicentes

mirabilcm et nostris saeculis inauditam tibi polis- niundo et omnibus quae muudi sunt, sacpc in quos-
simum, pater amantissime, credidi revciandam, cu- dam indicibiies i apianlur eicessus, et angelicis vi-
jus sancla simplicilas bene sentire de omnibus, de deantur interesse choris. Crebra eis cum bonis spi-
nullo absque certis indiciissinistrum aliquid suspi- rilibus confabulalio, a quibus nunc corripiuntur,
cari consuevit. Nulla sitdc verborum veritale cun- nunc erudiuntur, nuncde ceitisnecessariisquepraj-
clalio, cum ea quae dicenda sunt, ex parte propriis D muniuntur. Tanta inter eas videtur dilectio, tanta
oculis viderirn, omnia autera mihi tales personae pro invicem solliciludo, ut cum una obierit, cacterae

rctulerint, quas nec aelatis maturitas, nec spectata nunquam cessent a precibus, donec vel de pcena
sauctitas, ulla sinerenl ratione mentiri. ejus, vel de gloria certum eis aliquid eluxerit. Ind«

Inler monasteria virginum quae vir venerabilis ac estquod non solum ut fieri solet in somniis, sed ct

De0 dilectus, pater el presbyter Gillehertus per di- visibiliter carne.is oculis morluae vivis appareant, et
versas Angliae proviucias miro fervore construxit, nunc pcenam, nunc gloriam quam singulae merue-
unum in provincia Eboracensi silum est in loco rui:texponant. Contigit aliquando unam oplimae
qui aquis et paludibus septus ex re nomen acccpit. apud omnes opinionis, rclicto corpore ad COBl slia
Dicilur enim Wattgn, id est/iiunit/a villa.Quiquon- cominigrasse. Diligebaiur al) omnibus, sed ab una
dam, ul rcfcitin Historia Augtorum venerabilis pre- spccialius colebatur. Instat precibus illa, utei vir-
 791 B. AELREDI ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS II. — HISTORICA. 792

glnis meriium divina pielas non cclarct. Revoluto A amnre. Interim coalcscnnt aflVclus. Sed sii sibi libe-

anni circulo, dies deposilionis ejus anniversarius rius colloquerentttr vol se fniercntur uberius, de
vertebatur. Solitas orationcspuelln multiplicat. Ac- loco vel tempore in unam coiere sententiam. Abji-
cendilur desiderio, ubertim lacrymis irroralur. In- oienlibus itaque arma lucis, nox placebat obscu-
terim pro dcfuncta? excessibus immolanda salutaris rior. Publicum fugitantibus locus secretior gra-
ho6lia parabalur. Sacerdotes dcbitum oflicium pro- tus habetur. Dat signum pnedse impiissimus prjedo,
sequuntur. Conversa ail allare Cliristi virgo deside- ut ad sonitttm lapidis qucm vel in parietem vei te-
rii sui pnsslolabatur effectum : cum eccc radius so- ctum aedis in qua pausareconsuevit, infelix sejacta-
lis de supcrioribus ad inferiora demissus anie gra- turum promisit, de ejus advcnlu oertissima egrcdc-
dum altaris scse locavil. lnluetur diligcnlius illa, rcluradcum. Ubi tunc, p.itcr G., tuus in cuslodia
et mox virgincm quam dilexerat, nlmio splcndore sensus?Ubi tot tam cx-
disciplinre vigilantissimus
coruscam ipsi radio conspicit insidcrc. Obstupuit excludendam vitiorum materiam macbi-
quisita ad
et olriguit, cl loqucntc spiritu, carnca lingua tacc- namenta? Ubi tuuc illa lam pruJcns, lam cauia, tam
bat. Quia vcro sopitis quodammodo sensibuscorpus perspicax cura, ct circa singub oslia, fenestras, an-
slabat immobile, acccssum virginis, ut evidentius gulos tam fida custodia ut sinistris etiam spiritibus
ccrncretur, solo desidcrio flagitabat. Mox radius B ncgari viderctur accessus? Elusil lotam iudustriam
solis a loco quo subsliicrat clevatus, nccessit pro- tuam, patcr, una puclla, quia ni.,i Dominus cuslodie-
pius, e! ante faciem vullum quem
virginis stans rit civitatcm, frustva vigilat qui c. stodil eam (Psal.
« oficupierat amanti prrebuit cominus contemplan- cwvi). Fecisti, vir beate, feeisti quidquid potuitbo-
duni. Ita iucffabili perfusa gaadio linem eoeleslis mo, quoniam sic expediebat. Scd sicut nemopotest
praeslolabalur oflieii. Cum vero missa vocc diaconi corrigcrequem Deus despexcrit, itanemopolestser-
daudcretitr, illaad se, radius ad superiora reverli- varc quem non ille scrvaverit. Et tu, infelix, quid
iu! . His extra propositum praemissis, ad ca quae agis? quid cogitas? quid tam aftentc aures ad te-

j.roposuimus enarraoda Iranseantoa. guias eiigis? Ubi timor, ubi amor, ubi illius sanctae

Poniificanif: in ecclesia Cboraccnsi Fancfse ac piae congregationis revcreiilia? ubi beali pontificis qui
rccordationis Henrico, puella quaedam quatuor ut te huic monasterio tradidit suavis niemoria? Nihil
putabatur annorum, ejusdem sancti patris precibus horum a tanto le revocat scelere. Beletis his omni-
in eodem monasterio suscipitur nulrienda. Quas bus, solus in corde turpis vivebat affectus. Surgis
mov ut infantilem excessit aetaiem, cum pttcllaribus misera, pergis ad ostium. Conantem egredi vis di-
annis pncllaiem indnit lasciviam. Nullus ei circa vina repeilit ; tentans iterum, sed nihi! profecisti.
religionem amor, nulla circa ordinern sollicitudo, Regressa modicum bcai.*e virgini solitas vijriliascum

circa Dcitimorem nullus affectus. Pelulans illi ocu- duodecim ieclionibus ceiebrasti. Quid uilra tibi fa-
lus, sermo indeccns, lasciYits incessus. Incedebat cere debuit Christus et non fecil? mira cordis
sacro tccla velamine, sed nihil dignum habitu
tali excaecalio ! Quid denuo moliris egressum? Ecce di-
prsetcnuebat in opere. Corripitur verbis, sed non milteris inslar Baiaam secundum dcsideria cordis
corrigitur ; urgeiur verheribus, sed non emendaiur. tui, ut eas in adinventionibus luis. Oportet te duci
Furabalur magistrarum oculis horas, ul vel indul- in Babyloncm, ibi forle curaberis. Quid plttia?Heu!
gcret o;io, vel signis iuordinatis difllueret, aut va - egreditur. Clauditc aurcs, virgines Christi. oculos
caret fabulis, aut inulile aliquid aliis suaderet. Di- operile. Egredilur Christi virgo, adultera post mo-
sciplina ordinis prcmebatur, ct ad exterioris ho- dicum reditura. Egrcditur, el quasi columba sedtt-
miinis honcstatcm utcunque servandam cogebatur cla non habens cor, mox accipilrisexcipiturungui-
nvita. Omnia ei ex timore conslabant, ex arr.ore bus. Prosternitur, os ne clamaret •bstruitur, ct
niliil. Ei jam nubilis facta, interioribus exteriora, prius menle corrupta carne corrumpilur. Experta
otiosa quielis, seriis ludicra praeponebat. Accidit voluplas nefas compulit itcrarc. Cum h*c saepitis
autem ut fiairesmonaslerii quibus exteriorum com- D agerentur, sororcs sonitum quem crebre audicbant
nussa cst cura, quidpiam operis facluri ingrederen- admiraales fraudcm suspicabantur. Illa maxime pa-
tur monastcrium feminarum. Quod illa pcrpendcns luit suspicioni, ctijus mores omnibus solcbant esse
accessit propius, et curiosius ipsorum opcra con- suspecti. Fuga etiam juvenis suspicionem adauxit.
templabatur ct vultus. Erat inler eos adolescens cae- Cum enim concepisse se adultero arodidisset, ti-

teris formosior facie et sctaie nitidior. lnjccil in il- mens ne et ipse proderetur, relicto monasterio ad
lum oculos niiscra, ipsc vero inteudebat in eam. s.xculum ire perrexit. Tunc raatronae sapientiores
Aspkiunt so oculo blandiori ; et mox serpcnstortuo- p'icllam conveuiunt. Illa ullerius cclare non valens
siis, utriusque pectus ingrediens, lxtifertim insibilat confitetur excessum. Stuaor aulem aaarehcudil om-
pcr cuncla vitalia virus. Res primum nutibus agitur, nes quae audiebant vcrbum. Exarsit mox zelus in
seJ nutus sigua scquuntur. Tandem ruplo silentio •ssiLus carum, el asaicicntes se muluo, complosis
consernnt de amoris suavitate sermonem. Accen- manibus irruutit super eam : extracloque ab ejus
dunt se mutuo, spargunt utrinque seminaria veiu- capile vclo, aliae iradendam flammis, aliae vivamex-
ptatis, libidinis incentiva. Et ille stuprum mcdiia- coriandam, aliae imaositam stipiti suppositis carbo-
batur, illa veto postea dicebat, de solo cogitabat nibus assandam putarunt. Fervorem adolesceiii.um
793 DE SANCTlMONiALI OE WATTUN. 704
compescnbant malronac. Attamen spoliafur, exten- A astantibus, arreplis qml>us ille fuerat relcvatus, si-
dilur, eliam absque ulla miserationc flagellis atlc- cut erant foeda sanguioe in ora peccatiicis projc-
teritur. Prreparalo ergaslulo vincl-iur, intruditur ;
cit. Videsquo zelo uxcbantur xmulatrices pudici-
singuiis pedibus duo annuli cum suis catenulis in- liae, insectatriccs immundiliae, Cbristi prae omnibus
ducuntur ;
quibus duae non parvi ponderis catenae amatrices. Yides quo modo istum mutilando, illarn
insertae, quarum una iramani trunco ciavis infigi- opprobriis et contumeliis inseclando Christi ulci-
lur, altcra per forarnen extraeta foris sera conclu- scuntur injuriam. Ecce gladins Levr, semulalio Si-
ditur. Sustentatur pane et aqua ;
quotidianis oppro- meonis, qui violatae caslitatis ultores, nec circum-
br!is saturaUir. Interea luraens uterus evohil conce- cisis putant csse parcendum. Ecce zelusPhines sa-
ptum. quantus tuncerat luctus omnium ! quanta cerdotis, qui aelernum sacerdotium foniicantium
praecipue virginum lamenta sanclarum, quae suo nece promerucrit. Hic etiam saplentia Salomonis
timentcs pndori unius crimen in omnibus meiiiunt elucet, qui virginem Abisac ad concubilum posiu-
itnpingendum, ctiam qtiasi jamcxposi:as se omnium lantem in proprium fralrem mortis sententiam pro-
oculis llludendas', quasi omnium traditas deutibus mulgavit. No:i laudo factum sed zelum; nec probo
corrodendas sentirentl Flebanl ohincs, flcbant sin- sanguinis cflusionem, sed tanlam contra turpitudi-
gulae; nimioqne dolore succensae iierum irruunf in " nem sanctarum virginum aemulalionem extcllo.
captivam. Et nisi maluriores conceplui pepercis- Quid non paterentur, quid non facerent pro casti-
sent, vix aliquando ab ejus poena quicscercnl. Illa tale servanda, quae tanta potucruut pro uiciscenda?
univcrsa haec mala partrenter sustinet, majoribus se Sed ut ad propositum redeamus. Abscisus fratri-
dignam clamat tormentis, credcre se tainen caefe- bus redditur, mulier in carccrem confusa retrudi-
ras pro ejus infidelitate nihil niali passuras. Deli- tur. Ilacteiius misera mulier, infelicitatis tuae Insto-
bcrant quid de bis agendum. Si expelleretur, in liam scripsimus, dcinceps qucmadmodum super tc
omnium hoc reJundr.re infamiam,immiuereqiienon Chrisli stiliaverit misericordissima pietas slylo pro-
parvunvomnium animabus periculum, si destituta scquamur; ubi enim abundavit peccatum supera-
solatio malercum sobule moriis discrimen incur- bundavit el gratia (Hom. v). Jam exacta ultione,
reret; si servarentur. partutn nou posse celari cla- «epescente zclo, ad Chrisli vesligia saerae virgines
mabant. Tunc una : « Optimnm, inquit, est, ut nc- provolvuntur. Plorani et orant, ut loco parceret,
quissimo juveni sua meretrix adulterine felii gravida verectindiae virginali consuieret, iufamiae occurrc-
commendctur, ejusque dimittatur curae cujus con- ret, periculum propulsaret. Et illae quidem quolidie
scusit nequitiae. » Ad hacc isifelix : « Si hoc vobis q precibus et iacrymis divinam clcraenliam provoca-
potcril esse remedio, licet sciam boc mibi fulurum bant. Peccatrix vcro pia illa viscera Jesu doloribus
cxiiio, ecce adolesccns nocie illa, horailla, in loco et opprobriis, contumcliis quoque quas patiebatur
uostr<e iniquitatis conscio, milii sicul promisif oc- commovebat. bonc Jesu, quiomnipotcntiam tuarr.
currel; vesiri lunc crit aibitrii me tradere ilii. Si« parceudo niaxime et miserando mauifestas : si te
cul fuerit voiunlas in coelo, sic fial. » Conlinuo ra- praesenfe quondam in carne, una msscra mulier
piiint verbum de o:e ejus. Jam jamque spirantes tanta afficeretur miseria, quiJ agerei illud pium pe-
ultioucm in juvenem, quaerunt ab ea de omnibtis ctus, in quo siciit omnis sapienliaB et scicntiae, ita
verilatem. Confitetur i!la, affirmans vcra esse quac omnes lliesauri misericordiae quieverunl? Audiant
dixerat. Tunc magister congregationis, ascilis qui- justi, et cxsulleni in conspcctu Dei, ct dekctentur.
busdam c fralribus, reui aperit. Jubetque ul uoeie in laetitia. Audiant peccalores, ut nunquam de 'A*

illa unus lcctus velamine caput, designato loco se- liusbonitate despcrent, qui sic exercet judicium ut
deret, alios occulte praesenles adessc ut venientcm non descrat misericordiam. Respexisti, bone Jcsu,
exciperent, attrectatureque fuslibus vinclum lcne- rcspexisti, ct lot anciliarum luarum aemulaiionem
reul. Dixit et factum est ila. Adolescens quid cum ct limorem, et unius peccatricis iu<e afflictionem.
sux ageretur ignorans, non solum nieute, sedetiam j)
Jaui iuians in vcntre rivebat, lac ex uberibus uber-

babitu saecularis, advcnit. Etardens libidinc, mox iim fluebat ; adeoeiiam utcrus intumescere videba-
ut velameii aspexit, sicut equus et mulus quibus lur ut pularct geminos pariluram. Plumbeus coior
non esl intelleclus, irruit iu virum qucm feminam oculos circumfundit, facicm pailor invadit, et nunc
esse putabat. Ai bi qui adcrant, amarum ei cum vacuatis humore raamiilis, post modicum solito li-
baculis conlicicntes antidotum, conceptam febrem quore replebasitur. Jam cam vix capiebal ergastu-
exstinguunt. Res defertur ad virgines. Mox quaedain lum, jam partui ncccssaria praeparautur. Cavent
zelum Dei habentes etsi non sccundum scientiam, quautum possunt ne fletus infantis partum prodat.
ulcisci cupientes virginitatis injuiiam, pctunt a fra- F.t ecce iutempestae noctis silcntio cum se miscra
tribus juvenem sibi per modicuin tcinpus dimilti, sopori dcdissct, videt in somniis assistere sibl pon-
quasi secrelum aliquid ab eo cogniturae. Susceptus tilicem, per qucm, ul praediximus, in eodemmona-
ab eis, proslernitur ac tenetur. Adduciiur quasi ad stcrio divinis cst officiis roancipata, amiclum pallio,

Kpeclaculum, illa malorum omnium causa : datur ct monachico habitu subindulo. Cumque severiori
ei in manibus inslrumenlum, ac propriis nanibus oculo aspicercl in eam Quid cst, inquii, quod
: «

virum abscidere iuvita compellilur. Tunc iina de mc quotitlic malcdicis? > Ncgavit illa nimio liniQie
m B. AELREDI ABBATIS RIEVALL. OPP. PARS II. — HISTORICA. 706

pcrtcrriia. Tunc sanctus : « Verum est, ait, cur ne- A mcntiae sibi advenisse conspexil : el unus calcnair
gas? > Videns se deprehensam mulier, rcspondit : qua arctius stringcbalur arrepta, socio comilaule
« Vere doniine, quia lu me huic monasterio tradi- discessit. Sorores vero advertentes mane deesse
disii, in quo invenerunt me tanta mala. » Ad haee catenam miranlur, causam inquirunt, audiunt, sed
anlistes : < Tibi hoc potius imputatu quae peccala parum crcdentes scrutatacswuomnem supelleclilein

tua necdum ut oportet palri spiriluali propalasii. ejus, sed nihil inveniunt. Paulo post inveniunt de
Sed vide ut quam citius poteris confitearis, et hoc ejus pedibus unum de vinculis cecidisse. Quod in-
a me suscipiens-in mandalis, ut hos psalmos quoli- venientes integrum, et in ea firmitate qua fuerat
tlie Christo decantes. » Et moxei numerum et no- fabrilibus instrumentis, pedibus ejus innexum, ad-
nien psalmorurn describens disparuit. Evigilans i!la, miratae sunt valde. Sed quid multis morer? Eodem
et animaequior fada, visioncm et psalraos commen- ordine a caeteris absoluta, pes tantum unus uno
dat memoriae. eompede teuebatur. Inlerea sanctuspater adveniens,
Sequenti vcro noclc cuin jam pularclur paritura, cum evidentibus signis ac veracissimis testibusora-
et amara videretur liorae illius exspectalio, plus ta- nia didicisset, sicut esl mirae humililalis homo,
men limcrelur ipsa partus edilio, iterum venerabi- meam parvilatem de hts omnHms credidit consu-
lis pontifex in somniis apparuit, dcsperanli duas " lendam. Veniens igitur ad nostrum monasterium
secum adduccns venusta lacie mulieres. Accessit servus Christi, cum mihi aperuissei secreto mira-
ad miscram pruesul, et super genua sua eapite ejus culum, rogat ut ancillis Chrisli mcam non negarem
supinato, pallio quo araiciebatur vultum operuit, praesentiam. Libens annui. Cumvero tammequam
increpans eam el dicens : < Si fuisses vera confes- itincris mei socios humamssime ac jucundissime
sione purgata, cerneres manifeste ea quae aguntur. suscepisset, imus ad cubiculura illud intra cuhicu-
Nuuc quidem senties bencficium, sed moJum el qua- h;m ubi illa in suo anlro sedebal inclusa. Adsunt
litatem factiscire non poteris.»Eiecla postmotlicum pluies lara virgines quam viduae aevo jam graves,
videt muUeres infantem, ut sibi videbalur, candido sapienlia et discrelione pollenlcs, spcclahiles san-
coopertum linieo io ulnis ferenles disccdenlcm sc- ciiiate et in regularibus disciplinis multum exerci-
qui pontificem, expcrgefacta nihil pondeiis sen- latae. Quaj cum nobis omnia rctulissent, coepicom-
sit in vcntre. Allrectat manu corpus, ct toluni pedem propriis manibus attrcclare, intellexiquc
vacuura reperitur. Mane autem facto, adsunlcusto- quod nec ab aliis nec ab isla sine Dei virtute pos-
des, respicienles in illara, vident dclumuisse ule- set absolvi. Quasdara autem nec durn limore depo-

rum, vultum puellarem, ne dicam virginalcm, iu- q sito quaesierunt a uobis, si alia ei vincula deberent
duisse decorem, oculos perspicaces, plumbeum imponi. Prohibui, importunum hoc asserens, ct
deposuisse colorem. Et roox quast propriis non quoddara infidelitatis indicium. Exspeclandum po-
crcdenles oculis : < Quid est hoc, inquiunt? An tol tius, ct sperandum quod is qui eam liberavit ab

sccleribus tuis el hoc addidisti, ut luura interfice- aliis, ab Imc quoque quo adhuc lenelur eripiet.

rcs infautem? » Statimque angustum ergastulum Patre praeterea pr.ecipiente, relala sunt nobisniulta
iilud in quo calcnata sedebat evcrtunt. Nihil ibi la- cTterua meraoria digna, quibus manifestc datur in-

lere paterelur angustia carceris, supelleclilis vililas, lelligi, quia bencplacilum est Doniino supcr limen-
tcnuitassiramentorum. < Et quid, inquiunt, miscra, leseum, eliam in eis qui sperant super misericoi-
num pepcristi? » Ipsa se nescire respondit. « Etubi dia ejus. Igitur commendantcs nos sanctis oralio-

est, aiuul, infans tuus? > Respondil : < Nescio. » nibus carum, et eas proul pottiimus vcrbo Doiniiii
Refe.-ensque visionem, niliil amplius se scire pro- consolantes, ad nostrura monaslerium rcgiessi

fessa est. Non credunt rei novilate pertcrritae. Pal- sumus, lauJanles el glorificantcs Dominuin in om-
pantulerum, et ccce tumori successerattanla graci- nibus quae audivimus et vidimus, et sanct;cvirgincs
litas, ut dorso vcntrem adhaerere pulares. Tentant narraverunt nobis. Post paucos dies allatae sunt
nbera, sed niliil humoris eliciunt ex eis. Nec tamen D nobis viri illius venerabilis lillerae, quibus signifi-

parcenles, fortius premunt, sed exprimunt nihil. cavit nobis, illum quo eam invenimusvinclamconi-
Per singulos artus currunt digili, explorant omnia; pedem cecidisse, et quid facto deinceps opus csset

scd uullum signum parlus, nullum conceplus iudi- meam indiguitatem consuluit. Ego veio inler alia
cium repercrunt. Vocantur aliae, et posl illas aliae, hacc pauca verba rescripsi Quod Deus mundavit tu
:

ct unura friveniunt oranes. Sana omnia, munda ne commune quam ipse absolvit, lu ne li
dixeri»; el

oinnia, pulchra omnia ; nihil tamen decernere, ni- tjaveris. Haec idco libi charissimo meo longe ab his

hil sin^ pairis aucloritate judicare praesuraunt. Ad- partibus remoto maximc scribenduin puta\i, ul ct
hiic lcnciur in vinculis, adhuc circa pedes ferrum invidis occasioncm tollerem, et tamen Chnsii glo-
durat, stiiclunt catcnae. Duos divinae ministros clc- riam non lacerem. Vale.

Ex licil quoddam miracuium mirubile, deacripinm a viro vcnerabili Ethelredo abbatc Rievallemi, de quadam
t

sanctinumiali femina de WeUutt.

797 HENRICLS ARr.NlMU.ONlS HUNTIXCDON. — N0IIT1A. 798
m —=== - -. . .. .
— i

LECTORI.

Vitam S. Margaritce, regince Scotice, recenset Fabricius inter Opcra B. Aelredi , < quam, inquit, sed
decurtalam, liabet Surius ad diem 10 Junii, integriorem Acla Sanciorum ad illam dietn. > Quoe tamen
in Actis Sanctorum legltur S. Margaritoe Vita non Aelredum, sed Tlieoiloricum monachum Dunelmen-
sem auctorem agnoscit. Fragmenta tantum non niilla affertD.Papebrochius ex libro Aelredi supra recuso
De genealogia regum Anglorum. En ipsius Papebrochii verha < Laurenlius Surius, qui in priori anni
:

1571 edilione Margaritam ignoravcrat in secundse anni 1579 inseruit nescio per quem acceptam Vi-
;

tam, sub noniine incerti auctoris, praefalus quod eam S. Aelredus abbas primo conscripsit. Opera S.
Aelredi Jnannes Baleusccnt. 2, cap. 99, exeoquc Joanncs Pitseus recenseiiies, Ealredum nominant. ln his
notatur Vita Margaritte reginoe, lib. i; sed eam sibi non esse visam ambo testanlur, cum omittunt, quae
aiibi addunt, prima illius verba. Inler Scriptores vero decem postea editos ad nosque periatos, quartus
est Elhelredus, atque inter alia ejus ihi scripta Epistola ad illustrero ducem H., id est llenricum, postea
Anglorum regem, sanclse ex filia Mathilde nepolcm cui epislolae, anno 1144 scripta?, in volumine prse-
;

dicto ponitur titulus Genealogia regum Anglorum. Hic, cum verboienus eadem repcriam, quae ad
:

Tbeodorici conlextum adiluntur apud Capgravium de regina Mathilde, veluti accepta ex ore Davidis,
regis ac fratrum natu rninimi et testis oculati , vehementer suspicor, nihil de saacta scripsisse illum,
nisi quse in praedicta Genealogia legiiniur. Si lamen aliquid amplius scripsit, etiam hoc vehementer
optatur. >

POST MF.P!UM S.KCLI.IM

HENRICUS
ARCHIDIACONUS HUNTINGDONENSIS

NOTITIA
(Fabric, Bibliotheca medice et inf. Lalin., loin. III, pag. 222)

Henricns, ex Lincolniensi canonico archidiatonus Hunlindonensis, Hunlenduniensis, sive Huntingto-

neusis. Vide Baleum II, 82, et Pitseum, p. 211. Scripsit, petilione Aiexandri Lincolniensis episcopi,
Historiam Anglorum lihris vni ab originihus genlis ct maxime ab Anglorum Saxonumque transitu in
,

Biilanniam usqne ad obinim Stephani regis, A. C. 1153. Prodiit in H. Savilii Scriptorilnis rerum Angli-
carum. Lond. 1596, et Francof. lypis Wechclianis 1601, fol., pag. 296. His octo Iibris, nonum , deci-
mwn, uudecimum et dvodecimum. Henrtcufi addidit, quos maximam partem adhuc ineditos senari iu
duobus, bibliolh. Lamhclhaiue perpulchris mss. codicibus notavilH. Warlhunus praef. ad tom. H Anglioi
sucm, pag. xxix. In his liber nonns agit de sanclis Anglim et de miraculis eorum. Liber decimus de ,

summitaiibus rerum liluluin habot. In prxfationc, quam anno 1135 scripsit, de fine mundi disserit. Prae-
falioni succedit epistola ad Henricum regera, ms. eliam in bibliolheca Coltoniana, p. 76, de terie rcgam
et imperatorum Judaeorum, Assyriorum, Persarum, Maccdonum ct Romanorum usque ad imp. Conra-
dum 111, sive ad sua tempoia. Dein alia ad Warinum Britonem epislola De origine regum Brilannorum a
Bruto ad Cadwalladrum, quosin Hisloria sua pnelermiserat, postea autem in Galfridi Arlhuri libro apud
Beccum invcnerat et hanc edidit Dacherius ad calcem Gniberti de Novigento, p. 756. Huic succedit tcrlia
ad Wallerum episcopum Winloniensem, epislola an. 1145, De mundi contemptu per ea quce ipsi vidimus:
seu (ut alius habel codex) De imagine mundi, alius De mundi appetilu, sive De episcopis et viris illustribus
sui temporis. Hanc ex ulroque codicc Lamheliiano exhibuit , laudatus Warlhonus lom. II Anglice 'sacrts,
pag. 692-702, varianlibus allerius lectionibus ad marginem apposiiis. Eam anlea evulgaveral Dacherius
m Spicilegio suo, Tom. VIII, pag. 178 (editionis novae tom. III, pag. 503). Liber iindccimus Satyras et
epigrammata compieciitur; duodecimiis, hymnos sacros lusus amalorios ct cannina diversi generis
,

habel. Ex unico hoc Hisloriarum opere Baleus 11, 82, et Pilseus cap. 204, pag. 212, plus quam viginli
,

libros procuderunt, singulas fere epistolas et carmina pluribus Bubinde litulis pro arbilrio elliclis ifir
signita saepius recenscntes. Videndum an diversum aliquou sit oposculum De provinciit Btiiuunite, qwitl
in bibliothcca Cantabrigiensi publica servari notavit Caveus. Henricus ipse ad VYaltemin (i; caruiina *ua
inemorans, ad ea quae libro undecimo leguiitur, respicil :

(1) Tom. II Anglice tucrce^ J>ag. 702.

799 IIENRICI ARCHIDIACONI HUNTINGDON. 800

Benrieus tibi scrta gcrcns, epigrammata primnm ,

Pr&lia mox Vtiicris, Germinu (2) deinde tnli.

Nunc Waltere libi fero earmeu funebre, totus
Alter ub llenrico qui tria scrta tulit.

Vcrsus autera in Inudcm Elfledie Merciorum dominae aloue (5) Alfredi, peiili sunt cx libro Ilistorix Hen-
ricihujus quiuto, p. 55-i el 55 v2, edit. Wechelianx.

(2) Ai., Gramina.

(5) Tom. lAngliw sacrce, pag. 207, 208.

HENHICI
ARCHIDIACONI HUNTINGDONENSIS

HISTORIARUM
LIBRI OCTO.
(Heiiricu» Savilids, Reriun Anglicarum Scriptores post Redanipiaecipui, Londini 1596,
foL, 167.)

PROLOGUS.
AD ALEXANRRUM LINCOLNIENSEM EPISCOPUM.

Cum in omnifere littcrarum sludio dulce laborh tenimen el sitmnmm uoloris sotamen, dum vivilur, insitum

considerem, tum deteclabilius et majoris pracrogativa claritatis hisloriarum splendoretn ampteclendum cre

diderim. Niliit namque magis in vila egregium quam vitw callcs egregie indagare et frequentare. Vbi autent

floridius nilescit virorum fortium magnificcntia, prudentium sapienlia,

justorum judicia, temperatorum mo-

dcsliu, quum in rerum conlexlu gcstarum ? audivimus quidcm quid

llomcricam laudans liistoriam Flaccux

iutimaverit diccns :

Qsii, quid sit puichrum, qtiid lurpe, quid ulile, qttid non,
Plcnius el nielius Chrysippo cl Crantore dicit.

(Hor. Epist. lib. t, cp. 2, vers. 3, 4.)

Crantor siquidcm el Chrysippus, circa dodrinam moritm philosophantet , mul.is codicibus desudaverunt.
ilomerus atttem vtlut spcctaculo eliquans prudenliam Liyssis, forlitudinem Agamemnnnis, temperanttam
Kestoris, juslitiam Menelui; et e contra imprudcnliam Ajacis, debilitatem Priami,
intemperantiam Actiillis,

his contraria lucidiusel detectabilius phitosoptiis historiando disse-

injustitiam Paridis, honestum et utile el

ruit. Sed quid in alienis moramur ? Yide quo vwdo sancta doceat
hitloria morum instituta, dum Abrahte

j ttitlam assignat, Moysi fortiludinem, Jacob tempnanlium, Josephprttdenliam, ct conlra dum Achab inju-

stiliam, OzUc invutiludinem, Manusse inlemperanliam, Boboam imprudenliam

demonstral. Praserlim ,
o

Dens bone, quantce humililatis fax est, quod sunclus Moyses, Deum se protegentem et ulciscentem ut ab

mis odorationem cum fratrc admovens, in medium pericuii lerribilis se injecit, et

hoslibus averleret, thuris
pro malevolis semper orando sudavil ! Quanlas benignitalis
pro Maria seblasphemaute lacrymas cffudit, el

Simei Cusi] cl blasphemiis tmus, el irritatus ab eo vehemen-

tux «I, quod Duvid maledictis, injuriis [al.

ttr, unum ct perscquentem et dcbitem armalus el comitalus ct fortissimus contra feriri prohibuil; ct postea

victor et regno restitulus ullionem fieri in eittn non permisit ? Sic ctiam in rebus gesiis omnium gentium ct

naliomim, qucc utique Dci judicia sunt, benignitas, munifieentia, prolilas, eautela, el his simiiia et contru-
el stecutares ad bona sollicitant ei in
tia non solum spirituales ad bonum accendunl cl a malo repellunt, sed
viatis muniunt. Ilistoria prwterita quasi prcescniia visui reprasentat, fulura
cx pueleritis immninando diju

dicat. Habet qv.idcm cl pia:'er hm illustrcs transactorum nolitia dotcs ,

quod ipsa maximt distingual a
 801 HISTORIA ANGLORLM. — L1B. I. 802
brutii talionubiles; bruti namquc homines ct animatia unde sint nesciunt, genus suum ncsciunt, patriai suw
casus ct gi'sla nesciunt, imo nee scire volunt. Quorum homines quidem ilios infeticiores judicio, quia quod
besiiis ex creulione, hoc illisex propria conlingil inanitione; ei quod bestioj si veltent t:on possent, hoc il!i

tiolunt cutn possint, sed de his jam transeundutn est ,

quorum tnors et vita sempiterno dotanda est
*ilenlio.

Ilarc ergo consideraus, hujns regni gesla et nostra gentis oiiyincs jussu tuo, pra?sul Alexauder, qui (los tl
cacumen regni el genlis csse rideris, dccurrenda suscepi : luo quidem consilio Beda> Venerabilis ccclesia-
sticam, qua poiui, seculus llistoriam , nonnulla eliam ex aliis excevpens aucloribus, indc chroniea in anti-
quis rescrvaia librariis compilans, usque nostrum ad audilum el visum prmterita reprcesentavi. In quo scili-
cet opcre sequenda et fuyienda lector diligens dum inveneril, ex eorum imilatione et evitatione, Deo coope-
rante, melioratus, mihi fructum afferel exoptabilem. Plerumqtie etenim ad ipsatn morum puritalem juxta
callem directum historia: resifivimus, nihil autem siuc divina invoca:ione incipienles, Dco invocato, inci-
ptamus.

Adonai, opifrx, paslor, smceplio tioslra.

Principinm rcrum, vegelutio, finis eartim,
Hoc opus uspiru, deduc finique precamur.
lloc opns, inpulribus f quodes ipse parens opcralus,
Judicio yrandis, et regna levansqne premensque,
Judicio tiunc occulto, nunc vcro paleuli
His poznas dum comptcrent sua crimina tardans,
His poenas cum complessenl sua crimina iibruns.
Quidquid euim reges, quidquid populi meditantur,
Ut faciant, si perficinnl, fieri facis illud,
Pacificansque malumque citans tcslante propheta,
Ens solus, tuntusque mancus, quantus voluisti:
Ex quo, per quem siinl, tn quo sunt omnia solo,
Tuque paler pairice., princeps a rege sccuudus,
Prcesul Alcstander, si qua? pcrscripsimus apla,
Laude lua nileant, minus apla precamur ut aptes.
Hic reges poputosque vides, quos alea fati
Extulii et pressit, sed ab his metire futura.
Aspice, magne Patcr, quo devenere polenlcs
Aspice quatn nihiti sil honor, lux, gloria mundi.

LICER PIUMUS.

Brilannia igitur bealissima csl insularum, fe~ A ccl, slanni el plumbi, nec non ct argculi, sed ra-
cunda frugibus et arboribus, copiosa rivis el ne- rius. Advehitur antem argcntum a proxima parlc
moribus, jucunda volucrum et ferarum venatibus, Gernianije pcr Rhenum pro mira fertiiitate pis-
ferax a\ium multi et diversi gcneris terra, niari, cium el carnium, lanse pretiosissimai ct lactis ar-
et fluviis; alendis autem mira pecoriuus el jumen- mcnlorumque absque uumero, ut major ibi videa-
lis. Uiule Solinus : Ila pabulosa in quibusdam locis tur eopia argenti quam iu Germania : undc omnis
esl Britaumit, ut pecua, nisi inlerdum a pastibus ar- nionola ejus argento puro conficilur. Gignit etiam
ceantur, ad pericutum agat tatietas. Fiuviis vero lapidem gagatem pIurin)umoptin>umque. Eslautcm
abundal valde piscosis, fontiijus pr«*cciara copiosis : nigrogcmmeus et ardens; igne acccnsus serpcntcs
ct quidem praecipue isicio redundat et anguilla : fugat, altritu calefactus applicita delinet, aeque ut
abundat et vilulis marinis, ncc non el balccia et succinum. Fontes etiamsuiinarumhabel; adsunleC
ostrea mire in ea rodundant el varia concliyliorum fontes calidi, et ex eis fluvii halneorum calidorum
gcncra : inter quae sunt ct muscuhe, quibus sa?pe omni xlali el sexui per distincta loca juxta siium
inclusam margaritam omuis quidem coloris opti- cuiquc moduin accommodi. Aqua enim, ut sanctus
mam invemunt, rubicundam sciiicct ct hyacinlhi- Basilius dicil, fervidam qualitatem rccipit, cum per
nam, purpurcam et prassinam, sed maxime can- " certa quoedam metallu transcurrit, et fit non sotum
didam ; ncc dcsuiit cochleae, quibus liuclura cocci- calida scd et ardens. Ilyec autcm insularum nobi-
nei coloris conficilur, cujus rubor pulcherrimus lissima, cui quondam nomen Alhion fuit, posica
nullo unquam solis ardore, nulla valet injuria plu- vcro Brilannia, nunc autcm Anglia, inler septen-
viarum palicscerc ; sed quo veluslior, co solel cssc trionem et occidenlem siia est, dccc millibus longa,
venuslior : capiuutur ct saepe delpliincs el Laleiue. ct cc millibus lata, exceptis dunlaxal prolixioribus
Unde Juvcnalis x, li : diversorum promontoriorura Iracl-ibus, quibus efli-

Quantum dclphinis bulanu Britannica major. cilur ut circuilus ejus quadragies octies scptua-
Vcois etiam metallorum aeris redundat, ferri scili- ginta quinquc millia compleatj habet auicm ab
 803 HENRICI ARCHIDIACOM HINTINGDON. 801

oriente Daciam, ab ocridentc Hiber- A sime eam bellis vcxaverunt, nec lamcn obtinuerunt;
Germaniam et

niam, a mcridie Galliam Belgicam cujus proxi lorliam pcr Anglcos, qui eam dcbellaverunl el ob-
;

iniim lillus transmeanlibus aperit civilas, quu) di- tinent; quarlain pcr Dacos, qui eam bellis obtinue-
citur Rucupi [al. Rulubi] portus, a genle Anglo- runt, sed postea depcricrunt ;
quintam per Nor-
rum nunc corrupte Replacester vocala, inlerpo- tlimanos, qui cam devicerunt, et Anglis in pracscn-

sito mari a Gessoriaco Morinorum gentis liltore tiarum dominantur. Quando aiilcm Saxoncs bar.c
proximo trajeclu millium l, sive ul quidam scri- lciram sibi subjugavcrunt, reges scplem stalue-
pserunf, stadiorum cdl. Gallia aulem Bclgica a Bel- runt, regnisque noniina pro libilu imposuerunt.
vaci nobilissiina quondam urbe Gallia tlicia esl Primum regnum vocatum esl Kenl [al. Ccnt] ; se-

quae. provincia nunc in duas dhisa videlur : in cam cuiulum Sudscar, in quo sila est Giceaslria ; tertiuin

scilicetquae vocatur Ponlica, ct in eam qnae vocalur Ncstscar, cujus caput erat Willonia, quae nunc dala
Northmannia, ubi modo Norlbmanni gcns nova sed esl sanciimonialibus, in quo sunt urbes Vincea-
validissima degtint. Habci auiem a sepicntrione, slria, Salcsburia, et plures aliae qnarlum rcgnum ;

unde Oceano inflnilo palet , Orcadas insulas no- Esllcar, quod non duravil, sed caclcris regnis sub-

vem, de qnarum uliiina Tliule dictum est jugatum cst ;

quintuin Lastangle, in quo sunt pro-
Tibi servial ullima Tliute.
B vinciae quac vocanlur Nordfolc ct Sudfolc ; scxtum
;

(Virgil., Geor. i, 50.) Merce in quo est Lincolnia , et aliae complures

Cum aulem plurimas insnlas babcal Brilannia, tres seplimum Nordhumbre, inquo est Eboracum. Post-
majores habet, unam Orcadas de quibus diclutn , quam autem reges Westscar caelcris praevaluerunt

est ; aliam Dan, vel Euboniam ,

quag in umbilico ct monarchiam obtinuerunt, terras per quinque et

maris inter Hiberniam et Britanniam sita csl; ter- triginta provincias sibi diviserunt : quarum silus cl

tiam Dicht [al. Guiib], quae auslralis est, et vergil nomina, quamvis inhabitanlibus nolissima sint.nou
conlra Noribmannos cl Armoricos, qui nunc Britan- tamen pigcatsubscribere. Deveuiet enim forsitan ut,

ni dicuntur, sicul in proverbio dicebalur aniiquo ,

quemadmodum nomina civilatuin pracdicta , quae

quando de judicibus el regibus sermo fiebat t Judi- olirn grata et excelsa erant, modo in barLarieru et

cabit Brilanniam cum tribvs insulis. Erat autem el risum vertuntur, ita et decursu temporum qu;e
civitatibus quondam viginli et oclo nobilissimis in- inodo nolissima sunt , incognita et iucredibilia

signita, pracier castella innumera, quoe et ipsa mu- Unde patet quam misere et fruslia nominis
liant.

rts, turribus, porlis ac seris erant instrucla lirmis- noslri famam incolae provinciarura appciamus, cum

simis. Civilatum autem nomina haec erant Brilan- q nec ipsarum urbium vcl provinciarum nomina du
nice ; Kair-Ebrane, id esl Eboracum ; Kair-chent ,
rare possint. Priraa igitur provincia est Kent \al.

i ! esl Canluana ; Kair-Gorangon, id csl Wigornia Cenl], in qua est auliicpiscopatus Canluariac , et
;

Kair-Lundene, id csl Lundonia; Kair-Legion [ut. episcopatus RoveceaslrLc ; secunda est Suds^ar , in

Lirion], id est Leiceaslria ; Kair-Collon , id csl Co- qua est episcopatus Ciceaslriae ; lcrlia Sulhrie ;

leceastria ; Kair-Glou , id csl Gloveccastria ; Kair- quarta Hamtesire, in qua est cpiscopalus Vincca-
Cei, id esl Ciceaslria ; Kair-Bristou ; Kair-Ceri, id slriae; quinta Bercsirc ; sexla Miitrsire, in qua est

e^t Cireceastria ; Kair Gucnt, id est Winceastria ;

episcopalus Salesberiae ; scptiraa est Dorsel ; oclava
K.iir Grant, id esl Granleceaslria, quae modo ilici Sumerset, in qua esl episcopalus Badhe , vcl Ace-
tur Canlebi igia [ al. Granlebrigia] ; Kair-L!on ,
manecestriae ; nona Devenesire, in qua est episco-

quam vocamus CarleuH ; Kair-Dauri, id est Dorece- palus Exceastriae ; dccima Cornuallie [al. Cornugal-
astria ;
Kaii-Dorm , id est Dormcceaslre, quae sita liae]; duodecima Midlescar, in
undecima Caslsear ;

in Huntedoncnsi provincia super flumcu, quod vo- qua esl episcopatus Lundoniac; lcrliadccima Sud-
catur Nen, penitus destructa est ; Kair-Loilchoit folc quartadecima Northfolc, in qua esl cpiscopa-
;

id esl Lincolnia ; Kair-Merdin, quae nunc quoque lus Norwiciae; quinla dcciraa Cantebrigesire , in

sic vocalur ; Kair-Guoicon ; Kair-Cuceral ; Kair- D qua cst episcopatus CIu ; sexladecima Liucolesirc ,

Guorligern ; Kair-Urnac; Kair-Celcmion ; Kair- cujus caput est Lincolnia, cui subjacent seplem
Meguaid ; Kair-Licelid; Kair-Pcris, id est Porceslre; aliae provinciae, scilicet provincia Leiceastriae , et

Kair-Legion [ul. Lerion], in qua fuit archiepisco- Hainionia2eiHuntuiidoniae,elHereford[a/.Herlcford],

palus lerapore Britonum ; nunc aulem vix mcenia Budeford Bukingeham, Oreneford. Exlenditur enim
ejus comparent, ubi Usca [al. Osca] cadil in Sa- cpiscopalus Lincolniae a magno flumine Hurabra;
brinam; Kair-Draiton ; Kair-Mcrcipit; Kair-Segent, usque ad flumcn Tames'i6. Vigesima quarta est
quae fuil super Tamesin non longe a Reding, el vo- Glouceaslresire; vigesima quinta est Mireceaslresi-
calur Silceslre. Haec erant nomina civilatum tem- rc, in qua est episcopalus Vigorniae; vigesima scxta
pore Romanorum et Brilannorum. Quinque aulem Herefordsire, iu qua est cpiscopalus Herefordi^ ;

plagas ab exordio usque ad praesens immisil ultio vigesima septima Salopsire ; vigesima octava Cea-
divina Britann'i£, quae nou sobim visitat (idelcs, sed slresire, in qua est cpiscopatus Ceastriae; vigesima
( liam dijudical infideles : primam pcr Romanos , nona Maicwic; trigcsima Staflbrd. Post trigesimam
qui Brilauniam expugnavci unt, sed postea reccssc- prima esl Dereby ; sccunda Notingham ; terlia

vuut ; secundam per Picles cl Scottos ,

qui gra\is- Gucrwicesire, in qua est a chiepiscopaius Eboraci;
 805 IIISTOMA ANGLORUM. — LIB. I. 806

quarta esl Norlhumberlaiui, cui praeesl cpiscopus A Iialia, caeterisque ejusdom Iineac regionilus lcn-
Dunolmiae [al. Dunhelmiae] ;
quinta illa regio , in gissima dies nox 15, brcvissima 9 co!n-
sive

qua est novus episcopatus Caruil. Syra vero An- plca» horas. Quatuor auiem sunt, quae mira vi en-

glice Laline dicitur proviucia. Igilur septemde- tur in Anglia. Primum quidcm est quod ^enlus
,

cim episcopalibus insignita nostro tempore flore- cgreditur de cavcrnis terrae in monle qui vocalur
scit Anglia. Urbes vcro mullo plures sunt quam Pec, tanto vigore, ut vesles injeclas repellal , ct in

episcopatus, ut Gloweeeastria Leiecaslria, Oxe- , ahum elevatas procul ejiciat. Secundum est apud
nefordia , et aliac plures episcopis cai enles , sed in Slauenges, ubi iapides mirae magnitudinis in mo-
occidentali parte Brilanniac ,
quae vocatur Wallia ,
dum portarum elevali sunt, ita ut portac porlis su-

tres supersunt episcopatus. Unus apud Sancium pcrpositae videanlur ; nec potesl aliquis excogilarc
David apud Bangor [al. Paingor]; terlius
; alius qua arte tanti lapides adeo in altum elevati sunt,

apud Clamorgan. Sunl lamen bi tres nuilarum ur- vcl quare ibi conslrucli sunt. Terlium cst apud
bium episcopi propler desolationem Walliae, quae Cliederole [al Chederhole, vel Cliedrenhole], ubi ca
sola deviclis remansit Britannis. Tempore aulcm vitas est sub lerra, quam cnm inulli saepe ingressi
noslro rccepit episcopus Sancti David pallium a papa, sint, et ibi magna spalia terrae et flumina pertran-
quod sciiicet fuerat olim apud Kairlegion, sedslatim sieiint, nunquaro tamen ad linem evcnire potueru:.t.
lamcn amisit. Urbes autem praedictae amoenis insitae Quartum est quod in quibusdam parlibus pluvia
locis super flumina coruscant fertilia et pulcher- videlur elevari de monlibus, ct sine mora per cam-
rima. Sunt aulem duo flumina cacteiis ciariora ,
pos diflundi. Tanlae autein gratiae inliabilantibus
Tamesis et Sabrina quasi duo brachia Bi itanniae ,
fuit Britannia, quod quatuor in ea calles a fine in
per quae sibi suas et alienas efiert et inferl divitias. finera construcrent regia sublimatos auc:o iiale, ne
Proprie vero proprium Britanniae est, ut incolae aliquis in eis inimicum iuvadere auderet. Primus
ejus in peregrinationem tcndentes omnibus gemi- cst ab oriente in occidentem et vocatur Iclienild ;

bus cullu et sumptu clariores, ex hoc unde sint, secundus esl ab austro in aquiloncm, et vocalur
dignosci possunt. Cum autem tot rebus abundet Erningestrate ; lertius est ex transverso a Doro-
Brilannia, vineae quoque fertilis est ; sed raro, ut bernia in Ceslriam, scilicet ab euroaustio in zepliy-

habeanl , qui divitias ejus emendas appctunl, se- rum septentrionalcm , el vocatur Matlinse^lrate ;

«:u:n quod inferanl. De cujus laude quidam ila quartus major caeteris incipit in Catenes et desinil
srripsit: in Colcnes. scilicet a principio Cornugalliae in finem

llta quidem lunge celebri splendore beala q Scotiae : et hic callis vadit ex Iransverso a zephiio
Glebis, lacte, favis sttpereminet insula cunctis. auslrali in eurum septentrionalem, ct vocalur fos-
Quas regil ille Deus, spumenti cujus ab ore
sa, lendilque perLincohtiam. II i sunt qtiatuor prin-
Prufluil Oceanus.
cipales calles Angliae, mtilliim quidcm spatiosi , seii
Et Paulo post
nec minus speciose sancili ediclis rcgum, scriptis-
Tcsles Lovdonice ratibus Winlonia Bacclio, ,
que verendis legum. Quinque autem Iinguis ulilur
IUrforda grege, Virccestria frtige redundans.
batha lacu, aalebira feris, C.anluaria pisce, Britannia Britonum vitielicet, Anglorum Scoto-
, ,

Kboracum siltis, ExceMia

clara metallis. rum, Pictorum et Latinorum; quae doctiina scriptu-
Norvicium Dacis, Hibernis Ceslriu, Gallis
rarum caeteris omnibus est facla communis, quam-
Ciceslrum, Norwageniis Dunelma propinquant.
Teslis Lincoliee gens infinita decore, visPictijam videanlur lingua eorum ila
deieli, et
Teslis Ely formosa silu, Roveceslria tisu. omnino dcstructa, ut jam fabula videatur, quod in
Nec lacendum arbilror quod temperie gratissima, veterum scriptis eorum menlio invenilur. Cui au-
et ideo inliabilantibus saluberrima sit Britaunia. tem non comparet amorem ccelesliuro, et horrorcm

Cum enim inter septentrionem ct occidentem sita tcrrcslrium , si cogitetnon solum regcs eonim ,
sit, frigus, quod recipil a scptentrione , tcmperat et principes, el populum deperiisse ; verum etiam
calor, quem recipit a soie occidcnle. Nunqiiam au- D stirpem omnem et lihguara, et menlionem siraul

tcm in ea aliquos arripuil ignis saccr , sed a Galliis defecisse?et, si de aliis mirum non esset, de lingua
allali ibi solcnt sanari. Et quia prope septentriona- tamen, quam unam inter caeleras Deus ab exordio
lem mundi verticem jacct, lucidas aestate noctes ha- linguarum insliiuil, rairandum videiur.
bet, ita ut in medio saepe tempore noclis in inquisi- liucusque de silu et habitu Britanniae, licct de
lionem venial inluentibus, utrum crepusculum ud- mullis pauca dixerimus, dicla sufliciant. Nuuc a
buc maneat vcspertiMum, an jam advenerit malu- quibus, et quo lcmpore primum inhabitata fuerit
tinum, utpote nocturuo sole uon longe sub lcriis dicendum Beda non inventum in aliis
cst ;
quod in

ad orientem Boreales per plagas redcunlc. Unde aiutoribus reperi. a Dardano Scripserunt enim
ctiam pluiimae longiludinis iiabcl dies aeslale sicut principium cmanasse Britoncm. Dardanus autem
et noctes contra in bruma , sol« nimirum tunc Ly- patcr fuil T.oii Troius aulem paler Piiami et An-
;

hicas in parlcs redcunle, id est horarum decem et cbisa; ; Ancliiscs paler iEneae; iEneas p.iler Asca-
ocio. Plurima? iiem brevilatis noctes aeslale, et dies nii ; Ascanius palcr Siivii , Silvius atitcui , cura
babet in bruma, lioc csl scx solummodo aequino- uxoreni duxissel, et pnrgnans cssrt ,
prsedixit ma-
ctialium l.orarum , cum in Armenia , Macc.loni j ,
gus qi:i !a:n filitiin, mide prjcgiiaus crat, iiilcrfecla-
 soa
8tf7 HENRICI ARCHIDIACONI MJNTINGDON.
mago pro vatici- A tra Hispanhc scptenlrior.jlia quamvis magno ««mo-
rum patrem suum. Occiso igittir

natus est (Uius, cl vocaius est Bnito. re interjacente pervcnit. Nunquam aut ra:o ibi nix
nalionc illa,

dum ipse luderet pltisquaiu triduana rcmanct. Nenio propter hicmcm

Posl multum vero inlervallum ,

pucris, iclu sagillae occidit palrcm, non indu- aut fena secat aeslale, aut slabula fabrical jumen-
cum
per- tis. Nullum ibi repiile viJeri soiet , nulius serpcus
slria, sed casu. Quamobrem expulsus ab Iialia

venil in Galliam, ibiquc condila civilate Turono- vivere vaiet : nam same illuc de Brilannia allati ser-

rum, quae vocalur Turonis, invasil tractum Armo-

penles, mox ut p.oximaiile lorris navigio odorc
aeris iilius attacti fuerint, inlereuut. Cutn [al. quin]
ricauum. De tractu autem Armoricauo buc adve-
poiius omnia, quai de eadem insula sunl conlia
«iens austraios sibi partes insuiae ingeniis vindica-
,

Dictinl vcnenum valent. Deiiique quibusdani vidimus a ser-

vit, et ex nomiiie suo Biilanniam vocavit.
quandoBiuto re'onabalin pcnto percussis rasa folia coJicum , quae de Hiber-
autem ilk auctores qtioil,
Posthu- nia fucrunt, et ipsam rasuram aquaj iuimeisain,
Britannia, Heli sacenlos judicabal hrael , el

^Eiuae reguahat apud Latinos, ac polui daiaui, talibus proiinus lolam viin veneni
mus siveSilvius lilius
grassanlis loftuiu iiiflali corpo is absump;issc ac
cujus nepos crat Bruto.Posl intervaliuni vcro oclo- ,

sedasse tumorcm.
ginta annorum conligil gentcm Pictoium dc Scy-
ven-
^ Mirabili igitur dono Deus hanc «litavit insulam,
liiia Oceanuni ingicssain, circumagcnte flatu

toauni, extra hnes Brilanni;e Hibcrniani penrenis-

multitudinemque sanctorum ad ejus tuilioncm in

se ejusque septenliionales oras hitrasse, atquc in- caconslitr.it; prselerea lacte ct meUe ditavil, vine-
,

venla ibi gente Scolorum sibi quoque in parlibus arumque non expertem, venatu piscium, et volu-
iliis sedes petisse, nec impclraro poluisse. Dixe- crum, cervorum et caprearum insignivit baec au- :

runt iiaque Scoti : « Nos ainbos hisula haec non ca- lem propric palria Scolorum cst. Si quis aulem
pcrel, sed noviinus insulam esse aliam uon longe $< ire voiuerit quo tempore primum babilala fucrit,

a nostra conlia ortuni solis, quam sxpe lucidiori- de hoc niiiil apud venerabilein Bedam, sed apu I

bus diebus de longc aspicere solemus lianc adire :

quemdam auelorem reperi. Quod Egypliis in uiari

habilabilcm vobis facere valelis; vcl, si Uuliro submersis, illi, qui superfueiant, expnhrui.t
si vultis,

quis rcsistere voluerit, nobis auxiliaris utimini. j a se quemdain nobilem Scythicum, qui apud cos
ltaque peientes Briianniam Picli, liabilare per se- degebat, r.c dominium super eos invaderel. Al illo

plentrionjdesiiisube partcs cceperunt. Nam ausiri- cxpulsus, diu circuiens per Africam, pervcuit cum
nas Briloncs occupaverunl. Cumque uxorcs Picti famiiia ad aras Philislinoruin, et per lacum Salina-

non habentes pcterenl cas a solum condi- c rum venerunl inler Hussicadam [«/. Husicadain] ct
Scolis, e.a

tionc dare consenserunt, ul ubi res veniret in du- montana Syriai, et venerunt per flumcn Malva, trans»
bium, magis de femiuea rcgum prosapia quam de imuitquc pcr Mauritaniam, et ad columnas Her-
masculina rcgein sibi eiigerenl quod u^que bodie :
culis navigarunt Tyribeiium mare, et pervenerunt

apud Pictos conslat esse servatum. Ha?c sunt, qu;e usque ad ilispaniam, et ibi per annos liabitarunt

a scriptis velertim traduntur de adventu Brilouum multos, et progenies corum muliiplicala e^t valde.

iu partem iilain lerrarum, qu.e Brilanuia vocalur ,

Iude auteni venerunt Hiberniam, post tnille et duos

elde advenlu Picloium in iusulam eamdem. Quae , annos a transitu Israel per mare Rubrum. Britoucs
qtiamvis insula sil, cum maximi sil spatii, non mi- (aincu occuparunt prius Brilanniam. Britones nani'

noris excclknlke csl quod insula cst, cuin lolus que in tcrlia mundi ajlate Britanniam ; Scoti in

niinidus insula sit. Sed quia vulgo dicilur : Yento quarta veneruut Hibcrniam. Hscc cum non ccrlissi-

pluvia, el risus dolori tniscetur, ob prajro-alivas ip- nia sint, boc tamen cerlum cst quod ab Hispania
sius Britanniai divitias omnium circumadjacenlium Hilerniam venerunl, ct inde pai» eorum cgrcssa
in se livorcm ct invidiain movit. Qiiainobreiu sxpc Icrliam in BiilaiiniaBritonibusct Pictis gentem ad-
cxpugnata, sxpissime vero impuynala esl. Pro- dideruul : nam et pars, quae ili rcmansil, adbuc

eedenle naintiue teiiipoic veneiunt et Scoii ab, d cadcin tttiiur iingua, et Navari vocantur. Est autem
llibcinia in Britanniam duce Keuda ,
qui in Pi- sinus mans pcrniaxnnus, qui antiquitus genteui

clonuu parte ve) amicilia vel ferro scdcs sibi, Britonum a Piclis secerncbat, qui ab occidenle in

quas bactenus habent, vindicarunt, a quo videlicet lerras longo spaiio erumpit, ubi est civilas Brilo-

duce Dalieudioi voca;ilur. Nam iingua corum Dal num muuilissima usque hodie, qux vocalur Ald-
partem signilical. Dicendurn csl igitur pauci» de Hi- clud ! ul. Aldclidl : ad cujus videlicet sinus parlem
bernia. Quod quamvis de proposito non sil ,
prope seplcntrionalem Scoti, quos diximus, advenicntes
lamcn cst, el ad laudem Dei omiiipoleiuis hoc scri- sibi iocum palri«e fecerunt.

bcrc apponam. Julius vero Cxsar primus Eomanorum Briian-

Hibernia eniin posl Biiianuiam omniuui insula- niam bello laccssivil, annos sexaginla aute Incarni-
rum optiina cst. Quae, (juainvis Brilaniiise diviliis lioncm Domini noslri, aunc ah urbe condita scx -

cedat, latitudine ianicn sui slatus ct salubrilalo ac cenlcsimo nonagesimo terlio , ipsc ergo functus
serenilale aerum multum ci praestat. Quue , sicut gradu consulatus cum Lucio Bibulo, cum Gernia-
contra aquilonem brevior est , ita iu nieridiem se nos clGallos jure prslii supciasscl, qui tiiiu Hheno
trans illius lincs piurimum piolendcus usque cou- lantum fluminc diiimebaniur; inde vcnit ad M«. i-
809 HISTORIA ANGLOllUM. — LIB. I. 810

nos, unde in Britanniam brevis.lmus esi transilus. A «'• Vnde ti iJem anlmut e$t, erigut
alicui vettrum

Fecil igilur uaves parari octoginta onerarhis el dextram inexpugnabitem, stupeantque liosies nos ds-
actuarias, et ipsc cum leglonibus in Brilanniam Irimentis refocillari, et diminutione roborari. Sic

transvolat; nec tamcn secundum quod sperabat loculus erexit dexlram, cunclusqu^ lollensad s'd -ra

evenit : egredicns enim de navibus Britonum pu- clamorem cxcrcilus, dextris crcciis, infrenduit, et

gnam acerbam plusquam credere posset sensii. in ipso clamore misccntur boslibus ; apparuitquo
Videns ergo suos pauciores, aliosquc quam puta- virtus Bomana, dum sagacius ordinati eautius pu-

verat prsesianliores, vi compulsus est naves rein- gnanl, obslinaiius perseverant. Fatigalis ergo Bri-

irare. Tunc vcio tempeslate correptus, magnam lannis peiculiendo, Romanisque sludenlihus iu sa
clsssis partcm, magnum militum numerum, equites protegendo, cum diu pradiiim durasset, fessis insu-

vero omnes pene amisit confusus ct reversus jn ; lanis Csesareirecentes vidcntur. Tunc igilur non
Galliam acrius exarsit, Iegionibusque liiemantibus sinemagno suorum discrimine victures fiuwt Ro-
sexceiilas naves utriusque commodi paravit ; vere mani. Itide ad flumen Tamesim \ul. Tamensem]
autcm vir exspeciato cum maximis copiis Britan- provectus in hujtts ulteriore lipa, Cassibeliauno du-
niam revehitur; cgrcdiens cum exercitu in Iiostem ce, immensa hoslium muliiliido conseilerat; ripair

pergebat ; naves inlerim anchoris fixa? tempestate " que fliiniinis ac pene tolum sub aqiu vadum acu-
corripiuntur, colliduntur, confringunlur. Ex quibus tissimis sudibus praeslruxeral : quarum vesligia su-

qtiadraginla perierunt ; caclerae post longum non dium ibidem usque liodie visunlur et \iiielur in- :

6ine diilicultaie sunt reparatae. Dux igilur magnus, spcctantibus, quod singulae earum ad modum hu-

spe fugicndi amissa, acrius animos militum borta- mani femoris grossae et circumfusae plumho immo-
lur, et in ipso hortatu hostibus commiscctur ; una- bililer fundo fluminis infixae perscverant; sed hoc
nimiter utrinque viribus et animis exlensis pugna- Romani deprehendcrunt, vilanlesque harbaris ir-
lur, dum Romanis spes fugicndi nulla, Biitannis ruecunt. Illi impetum legionum non ferentes silvi»
«pcs vincendi ex solito ccrla. Labienus ergo liibu- se occuluerunl; unde crebris irrupliouibus Roma-

nus mililum, dum primam aciem in Dolobeili cu- nos graviter ac saepe ve'xabani. At Trinovantum fir-

neum, qui proconsul erat Brilannici regis, acrius missima civitas cum Androgco duce daiis seplua-

immergit. cedentesque caedit, proslernit, et persc- ginla obsidibus Cacsari scse dedit : simiiiter et alias

quitu", regalis aciesinter Cacsareas, et Labieni pha- mrbes compluics in fcedus Romanorum vcnerunt.
langes inligitur. Rex autem vocabalur Belinus (ra- lisdem demonstrantibus, Caesar oppidum Cassibel-
ter Cassibeliani regis : et erat filius Liud regis for- laur.i intcr duas paludes situm, obleitlu insupcr
tisiimi, qui mullas iusulas maris bellis occupavc- ^ silvarum munitum, omnibus rebus confertissimum
ral. Circumvenlum igiiur Labienum cum tota acie tandem gravi pugna cepit. Postqtiam vero Caesar a
sua cxdunt, subitoque morti traiisraitlunt. Yidens Britannis reversus in Galliam, h'giones in H.ber-
Julius diem iiifauslum, dicensque pugnandum cum niain \al. Hiherna] misit, icpenliiiis bellorum curis

Britannis magis artibus quam viribus, antequam circumventus pro legionibus, quae remanseraiil in

majora delrimenia sustinerel, fugae indulsit. Perse- Britannia, el in lliberniam [al. iiibernia, vcl Ili-

cuti suut Britaniij Romanos; multisque peremptis, bernis] misit, ut secum Romam irent. De qua ro
nemorum vicinilaie cohibiii sunt. Terlio Caesar Lucanus :

fougressus est Britannos, taliierque suos exhorta- Solvuniur flavt longa slatione Britanui.
U*s est : Romain vero invilam recipiens, in honorem suum
Consortes fortissimi, qaorum viriuli nec asperitas Quinlilem mcnsem Juliuin jussit vocari siquidem ;

maris, ncc labor lerrarum refragari poluit ,

quorum Idibus Martiis in curia do!o perimitur. Se I, quia de
tires nec audacia Cullorum, nec forliludo Germano- Caesare et successoiibus ejtis, qui rexerunt Biiian-
rum perferre snstiitnii, non tne exliorlari vos urbi- niam usque ad leinpus Martiani, qui fuii quaJrage-
tremini ut vestram vcrl-is augeam probitatem. Qua: jy
simus quartus a Caesarc, tractandum esl, non pigeat
enim summa, et pcrfeclissima est, et tot in pericutis laudcs eoruin perstringere, ul Clirislianos principes
tviies probala crescere nequii,dicresccre nescit ; illa, uostros, si moribns non pudeat illis acquiparari,
inquam, virlus, quw semper ia aspcrrimis clarius saltem pudeat illos detcriorcs eis inveniri. Aullicn-
rejulsit, ei ubi alii desperarenl, spe ceria progrediens, tica laus Cassaris cx Solino : Quantum forlissimi

et secura hilaritate confligens. Quid nolu vvbis, imo militum Sergius el Sisinnius pra-
ecvleris mililibus

cunciis gcntibus memorem ? Quolics vicii viclores no- fulserunl, tantirn omnibus dncibus, inw omnis lem-
slros vicerimus, et ira conipnlsi forlioribus forliores poris kominibus Cassar prwuiluit : ejus siquidem du-

dcvenerimus ? Dcbet Uvsa probitas irnsci. Nunc igi- ctu undecies centena nouaginta ei du$ millia hostium
lur, si uliqua laus Romuni nominis, nunc discipli- ca:sa snnt. Nam quantum bellis civilibus fuderit,no-
nam miliiarem, quam perfecte didicislis, perfecltus luil adnolarc. Siguis collalis quinquagies et bis di-

rxercuislis, perfectitsime supremo in periculo demon- micavit, Marcum Marccllum solus supergresstts, qui
slrelis. Ego ce.rle cx duolnts attcrum inevilaliititer triginta el novem vicibuspari modo fuerat prwliatus.
ttegi, nut liodie vincere, quod bealum est; aui mori Ad hoc iwllus celerius scripiit, uemo velocius legil.
pro palria, quod scatrius rsl ; r.ola fitqa miserorum quaternas elium epistoias simul diclavit. Tauta: fi.U

Patrol. CXCV. 26
611 HENRICI ARCHIDIACONI IlUNTiNGDON. 812
bonitatis, ut quos armis subegeral, cteinentia magis A ribus Clandii Petius fidci noslra? princeps cathe-
vicerit. dram Rotnae suscep l, quam xxv annis tenuii, id
Augus us Julio Csesari suecedens monarchhm est usque ad uliimum Neronis annum. Ab codem
totius mundi tenuit. Descripsil autem nniversuiii Claudio Vespasianus missus in Germanniam, ac
orbem, et a Britannia sicul ab aliis rcgnis censum deinde in Biilanniam, trigrsios et Lis cum hosie
acccpil, ut Virgilius ail (Georg. m, 25) : cnfiixil; duas validissimas gentcs afflixit; viginii
Purpurea inlexli lollunl aulwa Britanni. oppida armis cepit ; insulani qtioque Ycclam Bri-
Hoc auiem fecit anno imperii ejus quadragesimo tannix adjacentem Romauo subjecit imperio. Cum
secundo, quando lux vera mundo nala innotuit, per autem regnasset tredecim annis et piusquam dimi-
quem omnia regna mundi et insulae caligine op- dio viam pairum obtinuit. Laus Ciaudii Claudiut :

pressae cognoverunt Deurn unum esse, et viderunt multa gessit tranquille el moderale, quadam minus
eum qui creavit eos. Cuin aulem regnasset Augu- caule. Jiomanum imperium auxrt, vir bellicosus fuil
6tus lv annis el dimidio legem niorlis secutus est. adeo quosdam amicos exstitit, ut eliam
civilis circa

Laus Augusti ex Eutropio : Auguslus, exceplis civi- Paulimun nobilem virum, qui in-expedilione Britan-
libus bellis,inquibus inviclus fuit,subegil Armeniam, nica multa egregie fecerat, triumphantem ipse prosBr
jEgyplum, Callatiam Canlabriam, , Dalmatiam " queretur et conscendenti Capitolium lavus iace
, ,

Pannoniam, Aquiluniam, lllyricum, Rhetium, Vin- deret.

delicos, Talassos, Ponlum et Cappadociam. Dacos Nero regnavit annis tredecim et plusquam diml-

et Cermanos ila vicit, quod ccccm captivorum ex eis dio. Hic, quamvis juvenis strenuus fuisset, iamei
superripum Rheni in Gatlia cottocarel. Persce obsi- cum imperaret, in re militari segnis factus est
des ei, quod nulli antea, dederunt, et signa Crasso unde Romani imperii detrimenta Britan-
inler alia

direptu reddiderunt. Fuil mitis, gratus, civilis ani- niam pene Nam dno sub eo nobilissima
amisil.

mi, corpore tolo pulcher, sed oculis prcccipue ; in ci- oppida illic subversa et destructa fuerunt. Hic eo
ves clemens , in amicos tantus, ut pene eos sibi co- anno quo Petrum et Pauium occidit, ignominiosa
cequaret. Nulli genti nisijustis de causisbeUum indi- deperiit.

%il, pessimum ducens causa triumphandi dubios Vespasianus, qui Jerusalem dcslruxil, regnavit
evenlus adire. Sic a barbaris dilectus, ul quidam re- annis fere decem : ipse scilicet qui Britanniaro m r
.

qes ad ei obtequendum Romam sponte venerint; qui- Claudio adierat, et insulam Veclam Romana?: di-
dam in honore ejus civitales conderent, ut Juba et tioni subjecerat : quae habet ab oriente in occasum

IJcrodes. Omni die legebat, scribebat, declamabat, q teiginla miliia circiter passuum ; ab austro in bo-
cibi ac vini multum abslinens, probra sibi dicta non ream duodecim ; in orientalibus suis panibus maii
vlciscens, proditionis suce reis dans venium, Romam sex miliium ; in occidentali. trium a meridiano Bri-
latentiam invenit, reliquit marmoream. tannise litlore distans. Hic etiam vir nobilissiinus

Tiberius privignus Aiigusti post eum regnavit colossum erexit, habcntcm altitudinis cvu pedes.
annis xxiu tam super Briianniam quam super alia Laus authenlica Vespasiani : Romce se imperio mo-
rcgna totius mundi. Laus Tibcrii : Tiberius prudens derathsime gessit, pecunice tantum avidior fuii, ita

in armis forlunalusqne fuil. Vnde sub Auyuslo me- tamen ut eam nullis injuste auferret : quam cum
ruit, ut ei succederet. Erat litterarum scientissimus, omni diligentice provisione colligeret, lamen studio~
*ed magis eloquio clarissimus, repentinis responsio- sissime largiebatur, prcecipuc indigenlibus : nec fa-

nibus aul consiliis melior quam prameditalte. Ar- cile ante eum cujusquam principis vel major esl libe-

guebutur autem simultatis, quasi infensus his, quos ralitas compevta, vei juslior. Placidissimce leuitath

diligebat ; his vero quos oderat quasi benevolus qp- erat : ut qui majesialis contra se reos non facilo

parens. punierit ultra exsilii panam. Hic vicil Judceam,

Caius cognomento Caligula reguavit super orbero Achaiam, Lyciam, Rhodum, Byzanlium, Samum,
terrarum annis fere quinque. DThraciam, Ciliciam, Comagenem : offensarum et
Claudios post sexaginta duos annos ab Incar- inimiciiiarum immemor fuil ; convitia a causidicis

nalione Domini, anno ab urbc condita septingenle- et philosophis leviter lulil; tenalui, popuio, cunciis

simo uonagesimo octavo imperium suscepit. Quavto amubilis el jvcundus.

anno regui sui Biilanniam adiit, quosdamque re- Titus iilius ejus regnavit annis duobus ct meusi-

belies sine ullo pralio vel sanguiue citissime in bus duobus, vir omnium virlutum gcnere miiabilis,

deditiooem recepil. Orcadas ctiaiu insulas ultra adeo ui amor el delicue uumsiii gencris dicerelur.

Brilaimiam in Oceano positas, de quibus praedixi- Hic ampbitbcatium Romae xdilicavil, et in dedi-

uius. Romano adjecit imperio, et sexlo, quo pro- caiione ejus, quinque millia fcrarum occitJit. Laus
feclus erat, mense Romam rediit, sibique et filio Tili summa : Titus facundissimus, bellicosissimus t

suo Britaiinici nomen indidit. De quo Juvenalis : moderatissimus, causas Latine egit, poemata et tra-

Ostendensque tuum, generose Brilannice, venlrem. gcedias Grwce composuit; in oppugnatione Jerosoly-

Quo eliam anno fames gravissiraa per Syriam facta morum sub palre militans propugnatores tiuode-

est quac a Luca in Aclibus aposloloruiu per pro- eim sagittarum iclibus confixit. Remai laniw civtti'
;

pheum Agabum prsedicla esse memoratur. Tempo- latis impeiio fuit, ut nullunx. omuiao puniret. Convi-
813 niSTOKIA ANGLORLM. — LIB. I. 814

cfcs adversum u conjnraiiunis tlimisit, et ia eadem A circa omnes comis essei, retpondit, se talem impera-

familiantatc qua anie liabuit. Facililalis el libera- lorem esse privatis, quales sibi imperatorcs esse pri-

litatis tanlce fuit, ul cum nuld qutdquam negaret, et valus oplasset. Sottts omnium inlra urbem sepullus
ab amicis reprehenderelur, responderit, nullum tri- est ; os*a collala in urnam auream in foro, quod
htem debere ab imperatore disccdere. Pro hoc inusi- a'dificavit, sub coiumna posila sunl, cujus allitudo

tato favore dilectus est, cl tawus luclus eo tnortuo Cxl ped.es habet. llujus tanlum memorice delatum
publicus fuil, ut otnnes tanquam in propria dolerent esl, ut usque ad uoslram eclaiem non aliler in senatu
orbilate. Cum procul a Jlcma morluus esset, senatus principibus acclametur, nisi feticior Augusto. melior

obitu ipsius circa tesperum nuntiato, nocte irrupit Trajano.

in curiam, el laulas mortuo laudes gruliasque cort- Adrianus rexit orbem terrse annis xxi : Hic Ju-
cessit, quantas nec vivo unquam egerai, nec prce- daeos secundo rcbelles perdomuit, Jerusalemque
senti. re%dificavi( , JuJaeisque cam \idendi lkentiam
Domitianus frattr Tiii annos rcgnavit quindecim, abstulit. Laus Adriani : Adrianus princeps medius
mensibns quinque. Hic secuudus posl Neroncin fuil; pucem omni tempore imperii sui habuit : semel

Cbristianos persequitur, queni divina providentia tanlum per prcesidem dimicuvil, orbem Romanmn
omnibus invisum senatus coegit, ut se ipsum peri- circuit; mulla cedificavil; facundissimus La:ino
merct. sermone, Gnvco eruditissimus fuit.

Nerva anno uno et paulo plus imperium lerra- Antoninus Pius monarchiam inunrii lenuit aunis
rnm tenuit. xxiu et dimidio. Laus Anlonini Pii : Vir Itouestus <l

Trajanus annos regnavit novemdecim et dimi- insignis merito Numce Fompilio confertur, ut Ro-
dium. Hic tam Bi iUwniam qnani caelera regna mi- mulo Trajanus cequatur. Nulli acerbus, eunctis be-

rabili vigore reiii. Romanum enim imperium, quod nignus; in re miiitari moderalus, defendere magis

post Aiiguslura dcfensum magis fuerat quam am- provincias quam amptificare studcns ; viros cequissi-

pliatum, longe ialequc diffudil. Hic cst ille, qui mos ad administrandum rempubiicam quarens, bo-
caosa jirstitiae ociilum sibi et oculum Olio eruil nos in lionore hubens, improbos sine atiqua acerbi-

i|uem Cregorius ab inferis rcvocavit. Intelligite tate detestan*. Regibus amicis tam venerabitis, ut ad
igilur legenles quanti sil juslitia.quac nec infidelcm eum coutroversias deferrent, senlenticeque parerent

tam peifeclum amatorem sui rclinquerc potuit in amicos liberalissimus,cerarinm tamen oputetUum

desolalum. Laus Trajani ex Suelonio Trajanus :

reliquil, Pius propter clementiam diclus est.

inusitatce civilitatis et fortitudinis Daciam subegil,et Marcus Anloninus Vorus cum fralre Aurelio
ea, quoe sunl circa Danubiunt, et Armeniam, quam Lucio Commodo annis xix, mensibus u. Hi primum
occupaverant Partlii. Albanis regem dedit, Hibero- aequo jure imperium admifti»traverunt, cum usque
rum regem, et Sauromatarum, el Bosphoranorum, ad hoc tempus singuli Augusti fuisseut; bellunt
ei Arabum, et Osdroenorum, et Colchorum in fidem deinde contia Parlhos admirabili virtute et felici-

accepit ; Corducnos, Marchamedos occupavit,et Anie- tate gesserunl. Quorum lemporibus, cum Eicutlie-

musium magnam Persidis regionem, Seleuciam et lius pontifiealui Romanae Ecdesiie pra?csset, misil

Clesiphonteni, Babylonem et Messevios vicit, ac te- ad cutn Lucius Britanniarum rex epislolam, obse-
nuit usque ad Jndicc fines et mare Rubrum accessit, crans ut per ejus mandatum Ciirisiianus efficere-

alquc ibi tres provincias fecil, Armeniam, Assyriam, tur. Ei mox cfiectum piae poslutatioiiis conseeutua
ilesopotumiam , cum his genlibus ,
quat Madenam est, susceptamquc lidcm Briiantii usque iu lempora
atlingunt. Arabium postea in provincix formam re- Diocleiiani priucipis inviolatatn inlegramque quieta

degit, in mari Rubro classem instiluit, ul per eam pace servabanl. Laus Autonini Veri ex historia Ilo-»

ludia- fines vastaret gloriam tamen militarem civi-

,
mana : tlic Antonio consorte suo per apoplexiam
litale el tnoderatione superavit, Rontm el per provin- defuncto snpra laudabilis in imperio remansit :

cias aquatem *e o.nnibus exhibens, amicos salutandi jy

quippe qui uunquam vullum vcl e gaudio vel mcerore

causa jrequentans, xet cegrotantes; cum festos dies immulaverit. Philosophia deditus sloicoe, summus
habuissent, conviviu cum eisdem indiscrela vicissim moiibus et erudiliont philosoplnis, litteris Laiinxs ct

habens, sozne in vehiculis eorum sedens, nutium sena- Crwcis erudilissimus, omnibus wquus, nunquam ela-
torem tmdens, vii injustum ad augendum fiscum lus, liberalilate promplissimus, provinciis benigtius

agens, libcrulis in cunctis; publice privutimqui di- ac moderaiHS. Contra Cermatxos feiiciter conftixii
tans omnes, et honoribus augens, quos vet mediocri bellum Murcomanicnm gessit contra Squados, Wan-
famitiarilale cognovisset, orbem terrarum asdificans, dalos, Sarmalas, Suetos et omnem barburiem, quan-

muttas immunitates civitatibu* tribuens, nihil non tum nulta memoria tradit, adeo ut Punicis confera-
tranquillum et placidum agens; adeo ut oinni ejus tur. Vir iyilur divinus tanli prcclii victor cum Coin-

«etate unus senalor damnatus sil, atque is tamen per modo filio triumphavit. Cum igitur a?rario exhausto

senalum, ignofante Trajano. Ob hoe per orbem ter- regios cutlus vendidisset, eis, qni reddere voluerunt,

rarum Deo proximus, nihit non tenerationis mernit poslea pretia reslituil; ris, qtii nolnerunt, immole-

et vivut et mortuus. Jnter alia dieta hoc ipsius fer- slus futl. Jlic permisil viris clavioribus, ut convivia

tur tgregium : Aiuicis enim culpuntibus qvud nimium eodem cullu, quo ipte, et ministiit siiiiilibus exhib*-
S15 UENmCI ARCIIIDIACONT HUNTINGDON. 816
rertt. ln tdilione mnnerum posl vicioriam adeo ma- A post ejusannum millesimus a con-
teriiiim imperii

enificus ezstilil, ui cenium simul leones exhibuisse diiione Hom:c annus cxpletus est magnificisque :

tradatur. ludisliicaugustissimus omnium prseterilorumannus

Commodus praedicli Commodi filius imperavit a Chrisliatio imperalore celebralus es>. Laus Plii-

annis xm. Hic adversum Gcrmauos bellum felicitcr lippi junioris : Hic adeo severi animi fuil, ut nullo

gcssit colossiquc capite sublato, suaeimaginiscaput commento ad ridendum solvi pvluerit, patremque ea-
jussit ci imponi. chinnantcm vultu averso nolaveril ; scmper viliis re-
iElius \al. Ceiius] Pcrtinax menses sex : qui Ju- sians, et ad ardua virlulis anhelant.

liani jurispenti scelcre occidimr in palatio. Decius anno uno mensibus m. Ilic, cum Pbilip-
Severus Perlinax intcrfeclo Juliano jurisperilo pos patrem et lilium interfecissel, ob odium eorum
regnavit xvn annis. Hic generc Afer Tripolitanus Cbrisiianos persequitur.
ab oppido Lepti, nalura sacvus, mullis semper bcl- Gallus cum Vohisiano filio annis net mcnsibus iv.
lis lacessilus, foi lissimc quidem rcmpublicam , setl Valerianus ctim iil o Gallieno annis xv. Hic in
laboiiosissime, rexil. Victor ergo civilium bellorum, Cbrislianos persecutione commota, statitn a Pcrsa-
quae ei gravissima occurrerant, etDidio Albino, qui rum rege capitur ; ibique biminibus orbalus servi-

sc in Gallia C;csarem feeerat apud Lugdunum in- B tuie miserabili consenescil.

terftclo in Brilaimias transit, ubi magnis gravibus- Claudius secundus anno

i, roensibus ix. Isle Go-

quc praeliis s;epe geslis, receplam parlem insulae a tbos jam per annos xv liiyricum Macedoniamque
cacteris indomilis genlibus non, ulquidam aeslimant, vastanles superat ob quod in curia clypeus au-
:

muro, sed vallo distirgueudam pulavit. xMurus et- reus, ei ct in Capilolio stalua aurea collata est.

enim de lanidibus; vallum veio, quoad repeilciiuam Aurelianus annis v, mensibus vi. Hic,cum Chri-
\im boslium caslra muniuntur, hl de cespitibus ; stianos persequeretur, fuhncn ante eum magno
quibus circumcisis e lcrra velol murus exstruilur horrore circumslantium ruit, cl paulo posl a mili-

alius snper lerram, ila ut in anie sii fossa, de qua tibus occidilur. Laus Aureliani ex geslis miiabilium
leveii sunt cespiles, supra quam sudes de lignisfor- virorum : Cum Alexander annis Cwsar xtv orbem
xiii,

lissimis praefiguntur. liaqtie Severus magnam fos- subjugassent, isle triennio tribusque praliis crb»m

sam firmissimumque vallum crebris insuper lurri- pacifuavii. hle primus llomanorum diadema tum-
bus commiinitum a mari usque ad mare duxit, ibi- psit, gemmisque et aurata omni veste utus est. Di-

quc apud Lboracum oppidum morbo obiil. Reliquit tciplince militaris el morum ditsolulorum correetor ;

duos iilios Bassianum et Getam qttoruni Geta hostis _ sed ferus nimis, el tuperbus, et tavus omni tempore.
:

_ K* — .. .. . . n .

publicus judicatus interiit. Bassianus Antonini co- Tacilus vi men&ibus, quo apud Pontuin oi.ciso,
gnominc assumpto regno polilusest. Laus Severi regnavit; Fiorianus 111 mensibus, et sic apud Ta -
ex Eutropio : Severus bclla multu ei felkiler gessit, suro occidilur.

vicit Purthos, et Arabas, et Azabenos : unde Partlii- Probus annis vi mensibus iv. Hic Gallias jamdu-
cus, Arabicus, Azabcnicus dictus esl : mulla lotoorbe dum a barbaris occupalas deletis landem hoslibcs
ad Romanum dccus reparavit. Severus lamen prcs- ad pei feclum liberavit. Laus Probi ex aiilhenlicis :

ter belitcum gloriam eliam civilibus studiis clarut Probus vir illuslris, acer, strenutts, juslut. Aureita-

fnit, et litteris docius philosophicc scienliam ad plc- num pene gloria aquaiit, sed morum civilitaie tupe-

num adeplus Divus appellatus est. vavit. Ilic, cum bella innumera gestissei, pace pa-

AnloninusCaracalla, filius Severi, vn annis re- rala, disit, brevimilites necessurios mn fuluroa.

gnum niiindi tenuil. Carus annis n. Hic, cum Persas Euperasset, su-
Macrinus, cum uno anno regnasset apud Arche- per Tigride ilumine periit.

laidem, cum Glio suo miliiari lumullu occiditur. Diocielianus cum Herculio Maximiano xx aunis :

Marcus Aurelius Antoninus quoruro tempore Carausius quidani genere quidem

iv aunis dominium
terrarum habuit. Aurelius Alexander annis xm. Hie^) infimus, sed consilio et manu promplus, cum adob-
in Mammeam matrem suam unice pius fuit, et ob id servanda Oceani iitlora, quae tunc Franci cl Saxo-
omnibus amabilis. Laus Alexandri liic, suscepto : nes inleslabant, posilus plus in pernieiem, quam
adversus Persas bello, Xerxen regem gloriotittime in prolicuum rempublicain \al. profectum eipublicaej i

vicit ; militarem disciplinam severissime rexil; quas- ageret, el ereptain praidonibus piaedam uulla ex

dam tnmuliuantes leyiones iutegrat exaucloravil. parte reslituendo domiuis, sed sibi soli vindicando,

Romce admodum favorubilis fuit, mililari tumultu aecendens suspicionein, quia ipsos quoque hoslcs
iperiit in Gullia. ad iiictirsandosliiiesailifici negligeniia permitteict.
Maximianus prior annis tribus terras et insulas Quamobrcm a Maximiano jussus occidi, purpuiam
sumpsit, ac Brilanniam \al. Britannias] occupavit.
rexit. Hic Germanos bello vicil.

Gordianus annis vi. Origenesfloruil :quiquinque Quibus sibi pcr sepiem annos fortissime vindieatis

iniliia librorum scripsit, ul narrat Hieronyinus. Hic ac retcntis, tandem fraude Allecii sociisui intercm-

Persas vicil. ptus cst. Altectus postoa crepta Carausio iusula per

Philippus cum Pbilippo filio annis vil. Hic pri- triennium tenuil, quem Asclepiodotus prajfeclus
ac praeiorio opprcs-.it, Britanniamque post x aunos
mus iniperatorum omnium Christianua fuil .
817 RISTOIUA ANGLORCM. — LIB. I. SIS

recepit; bellis vero coacti praulicti iniperatores Con- ctaustrum rezervuri cuttut modici, mitis animi. Hie
x .

stautium in Occidonte, Galerium Maxintinum in non modo amubilis sed venerabilis eliam Qallit

Oiienie assumunt iu regnuni. Eo tcmpore persecutio fuil.

crudelissima ubiqueterrartim exarsit inChristianos. Conslantinus, flos Dritannix, regnavit xxx annis
S. Altianus se Deo sacrificium ea lempestate oblu- et x mensilius. Hic igitur Britannicus genere et
de quO Fortunalus in laude virginum scribit
lil, palria ; ante quem ncc post similis estcgtessus dc
Atbanum egregium fecunda Britannia profert. Brilannia : duxit exercitum aBriiannia et Gallia in
Qui cuui civis apud Verolamium esset, et clericum Italiam. Maxiniianus enini Maxeiilium filiuin suuin
quemdam paganns fugientem hospitio recepisset, Romac Augustum consliiueral. Contra quem Con-
et per euin latentem conversus interim fuissct, pro stanlinus adbuc inGdelis lendens , \idit angeluui

eo quoereniibus se pcenis obtuiit : cuinque tormen- Dei ostendcntem sibi sigiuim crucis, et hoitanlem
tis affectus exeapitandus ducerelur, Flumen sicca- se ut crederet : credidil ille stalini, Maxenliumquu
lum est per oralionem sancti, quia populus iantus per Deus flumine submersit. Conslantintisigilur potilus
pontem transire tiequibat. Quod cum inter atios ipse imperio , Maxiininum bis lege belli superavit so- ,

etiam carnifex eutn percussurus vidisset, genibusejus lusque regnum mundi tenuit; et a vulnerc leprae,
advolutus, fidetis el cum eo martyr faclus esl : fens B ut scripla tradunt, per S. Silveslrum iu baplismate

eliam marlyrio ejusadfuit, qui post martyrium ejus mundatus, fecii Romai, ubi baptizalus est, basili-

reversus est in naturam; oculi aulem percutientis eutn cam Joannis Baptislae, quae vocaturConstaniiniana;

cum cupite sancti in terram deciderunt. Passus cst iiem basiiicam Petro et Paulo iu templo Apolliuis^
autemjuxia Vcrolamium, id estWiilamecester, sive coi pus utrinsqtie a:re cipro cirenmdans v pedes iu
VVadlingeceaster, ubi post ecclesia mirandi ©peiis grosso ; iteui bosiiicam innalalio bosoriano quss

eonslrueia est, ct abbatia nobiiissima ; ubi cliaro cognominatur Hicrusalem, ubi de ligno crucis Do-
usquc bodie lii ruratio iniirmoruin ct operalio vir- miui ppsuit; ilem basilicam Sancta? matris Aguetis
ttitum. Passi sunt quoque eo lempore Aaron et Ju- exrogatu filiae suaj; ilcni basilicam Beato Laurentio
lins legionum urbis cives; alii quoque pbjresuliius- via Tiburtina in agro Verano ; item basilicam via
quc sexus inaudita membrorum discerptione et di- Lavicana Petro et Marcellino martyribus, et mau-
versis cruciatibus in testimonium Dei exceisi. Hsec soieuin ubi matrcm suam posuit in sartophago [al.

perseculio tam crebra erat, ut intra unum mensem sarcophago] purpureo; item basilicam in civitate
xvii millia martyrumpro Cliristopassa inveniantur. Oslia juxta poilum urbis Roma:; itcm basilicam in
C.um aulcm vigesimo regni sui auno Diocieiianus civitale Albanensi S. Joannis Baptistae ; item basi-
Nicomediae, Maximianus Mediolani purpuram de- •
licani in urbe Neapoli. Constautinus urbem sui no-
posuei unt, coepil persecutio mitigari usque ad tem- minis statuens in Tiiracia sedem Romani imperii et
pus Arii. Laus Diocietiani : Diocletianus moratus tolius Orienlis caput esse voluit; item Depranam
cutlide [uit, sagax prceterea el admodum subtilis in- ci\itatem Bilhynias in honorem martyris Luciani
genio, et qui severitatetn suam alietia invidia vellet ibi conditi inslaurans ex vocalmlo matris suoe He-
expUre. Diligentissimus latnen ct solertissitnus prin- lenopolim vocavit. Idcm staiuit citra ullam homi-
eeps, quamvis contra Bomanam libertatem adorari se itum cxdem piganorum lempla clauili. Heiena vero
jusserit, cum ante eum twleri salutarenlur. Gemmas Britannise nobilis alumna Londoniam muro, quod ad-

vestibus catceamenlisque indidit, inusituta virtute huc superest , cinxisse ferlnr , et Colecesiriam
vsus, ut solus omnittm ex tanlo fasligio sponle pri- wcanibus adornasse; sed el inler alia multa Hieru-
vatus fieret. Contigit igiiur ei, quod ttulli post natos salem instauravit , mundalamque idolis basilicis

i.omines, ut cum privatus obiissel, inler fivos tamen pluribus adoniavit. Laus Constantini ex sacris

referretur. Maximianusverovir crudetissimuset vutlu scriniis : Vir pritno iinpcrii ietnpore optimis princi-

fuit Itorrendus. pibus, ultiino mediis coniparandus. Innutneroj in eo

Conslantius, qui sub praediclis imperatoribus re- -. animi corporisque virtutes claruerunt, inilitari gloria

gnaverat super Galliam.etBriianuiam, eiliispaniam summus, fortuna par et iudustria, civilibus artibus

»vannis,uno aiinppostdepositionem eorum impera- et stndiis liberalibus dedilus, a/fectator jusli amoris,

Maximino imperante
vit in occidenlaliijus partibus, in amicos egregius, verum imolenlia rerum secutida-
in orientalibus; condidit autem Consiantiam [«/. ci- rum aliquanlum ex iltu favorabilis animi docilitate
vitatem Conslanliam} in ea partc Galliae, quasnunc tandan intmulatus est.

vocalur Norlhinannia, accepitque filiam regis Bri- Constantius cum Constantino- ct Cnnstante fra-
taniiici de Colecestre, cui nomen eral Coei, scilice* iribus annis xxiv, mensibus v. Heresis Ariana
Helenam, quam sanctam dicimus, el genuit ex ea Constaniii regis fulla piaesidio varie et valde Catho-
Constauiiuum magnum. Obiil anlcm Constantius licos alflixit.

virsummae magnitudiniset civilitatis in Brilannia v Julianus Apostata n annis, mcnsibus vm. Hic
Eboraci. Laus Constanlii Constantius vir prastan-
: digne a barbaris Dei boslis bellando peciinitur.

tissimus divitiis provinciutium ac privatorum studens, Laus Juliani ex Pauio : Fwil Marco Anlonino nott
fitci cummoda non admodum affectavit, diccns, me- absimilis, quem etiam annutari tludebal. Liberalibus

hus publicas opes a privalts Itaberi quam intra unutn disciplinis appritne eruditus , mcmoriw tcnacis et
 519 IIEiNRICI ARCIIIDIACOM HLNTINGDON. 82»
nmplce, facundia: ingeniit et prompta ,
pliitotopho A quanlum teriptura velerum el pictura iocent, a qua
propior. Civilis in cuiulos, avhlus gloria, el per lioc et origtnem Iraxil : tic eminent status , membra
auimi plerumque immodiei. eadem, par ceesaries; ted illi non tam ingentes oculi
Jovini&iitis, Lonusel pius, viii mensibus, eujus erant. Nescio un et tunta gralia tantusque flos in
Lela piincipia mors immatura corrupit. facie seu tanta dignilas in incessu fuit; mens vero
Valcntinianus eum fratre suo Valente xi annis prorsus simitis, adeo ut nihil dici queat, quod non
rcgnurum jura custodml. Laus Valenliniani ex ex libris iu islum videalur transferri. Misericors-
Iiisloria Pauli : ftiil Aurttiano similis, vvltu decens, communis, solo habitu difftrre se ceeteris putans, h
solers ingenio. gravis animo , severut, ve'iem*nt, in- omnes honiints honoriftcut, verum effusius in benos
feslus vilih, maximeqtte avariiior, doclus pingere ve- simplicia ingenia diligere, erudita mirari, sed inno-
nnsiissimc, nova arma meditari, fingere simulacra xia ; largiri magno animo magna. Illa lame», quibu*
csra sen limo ; sermoue culiissimut ,
prudent et Trajanus atpersus est, vinolentiam scilictt tt cttpidi-
astuiut. ncm triumphandi usque eo detestalus, ut betla non
Valens ruro Gratiano et Valenliniano fratris sui moverit sedinvenerit; ministeria lasciva, psaltriasqut
pnedicti filiis, rcgnavit annis iv. Valcns ab Arianis comestationibus adhtberi lege prohibuit. Litttris mt~
haplizalus Calholicos persequitur, lcgeque data ut diocriler doclus, sagax plane, multumque diligens ad
monachi militarent, nolentes fusiibus jussil inlei- noscenda getta majorum. Exsecrabatur, cum legittet
hci. Cens Ilunorum diu in insccessis scelusa roon- tuperbiam dominanlium, prascipue perfidos et iugra-
tibus rcpentina rabic pcreita cxarsil in Gothos, los : irasci sane rebus indignis, sed subiio flecti ; eb
eosquc sparsim comurbatos ab antiquis scdibus quod est ratai virtutis, posl auctam annis poteistiani
cipuiu. Ooiih, transiio Danubio, /u^ienles. a Va- imperialem auri argentique ponderu sublata u luran-
leule sine annorum deposiliunc susccpti, mox per nit, rnullis ex suo resliluil. Palruum pro f/outiarc
avariiiam Mavimi ducis fame ad rcbellandum coacti habuit, nepotes el cognatos pro fitiis ; tltgant Uttum-
sunt; viciotjiic Valeniis cxcrcitu per Thraciara scse que eouvivium dare, nec tamen sumptuosum ; miseere
mi&centes, simul cmnia caedilius, inccndiis rapi- cotioquia pro personis el dignilutibus termone cum
nis-T.e luderunt. gratitate jucundo , blandut pater, eoncort muritus.
Gratianus cum fratrc Valcntiniano anno ab In- Regebat vatetudinem conlinentia vesctndi, ambula-
carnattone Domini Irecenlesimo septuagcsimo sep- tione moderata. Uttjtts el apud liomines mansuetudo^
timo regnavit aunis quamvis jamdudum cum
vi, el apud Deum exstitit summa devotio.
patruo suo Va»enle regnarel. Qui cum aflViclum el Arcadius filius Thcodosii cum (ralrc lionorio
l>ene coMapsum reipubiica» staium videret, Thco- anuis xin. Gothi Ilaiiam, Wandali atque Alani
•iosium llispanum virum rcstilucndx rcipublicx Gallias aggrediuntur. Pclagius Britto ct Julianus
necessitate apud Sirmiam purpura induit, Orien- Campanensis hxresin suam longe latequesemiuave-
lisquc et Thraciae semcl prxfecit iinperio.Tlieodo- runt, quibus sanctus Augustinus, sicut et cxtcit
sius igilur maximas illas Scythicas gentes, hoc Patrcs orlhodoxi mullis sentenliarum calholicaium
esl Alanos, Hunos et Golbos magnis cl multis pras- raillibus responderunt ; nec eorum tamen dcinen-
liis vicit. Intcrea Ma\imus a Drilannia oriundus, liam corrig«>re valebanl : sed, quod gravius est,
\ir quidem strenuus ct lande dtgnus, nisi eonlra correplaeorum vesania magis augescere coolradi-
sacramenti fidem per tyranntdcm cmersisset in eendo, quam favendo veritati voluit emeudari. Unde
Diilanniam, ibidem imperator crealtis in Galliam Prosper rhetor versificans, ait
transiit; ubi Cratianuiu, Auguslum subita incur-
Contra Augustinum narralur terpere quidam
sioncpcrtcrritum inteifecit, fiatrcmque ejus Valen- Scriptor, quem dudum ttvor adurit edas.
tinianum Augusium Italia expulit, qui ad Tbeodo- Aul Itunc fruge tua tequorei pavere Brilanni,
Aul hic campano gramine corda tumel.
s um in Oiienle refugit. Laus Gratiani : Fait Cro>
tianut litteris liaud medibcriter institutus, carmen D Honorius cum Theodosio muiore fralris sui Ar-
facere, ornate toqui, explicare conlrovertias riietorum cadii filio annis xv, cujus temporibus cum Alani,
more, nihil atiud die noctuque agtre quam spiculit Suevi, Wandali tolas sxvirent per Gallias, apu I

meditari, summceque voluplatis divinteque artit cre- Britanniam Gratianus municeps tyrannus creatur
dere, deslinata ferire; parcus cibi, somnique ac libi- et occidiuir. Hujns loco Constanlinus ex iniiraa
dinit victor. raililia proptcr solam spem nominis sine merito
Theodosius post mortem Gratiani annis xi re- virtutis eligilur, qui conlinuo ut invasil impeiiuni
gnavit cum Valentiuiano, quem regno restituit, in Gallias transiit : ibi sacpc a baibaris inccriis

clauso videliccl inlra muros Aquileiae et occiso foederibus illusus detrimento inaguo reipitbiica;

Maximo lyranno. Britoncs vero quos Maximus se- fuit. Inde mox, jubente llonorio, Constantiiius
cum adduxcrat in Callia Armorica usque bodie comes in Galliani cuin exercilu profectuS apud Are«
rcmaiiserunl : uude et Britones Armorici vocantur; latem civitatem eum clausit, cepit et occidit; Con-
a quibus spoliata emarcuil Britannia. Laus Tbeo- stanlemque lilium ejus, quem ex monacho Cxsarem
dosii : Thecdosius propagator rcipublicce fuit atque feceral. Gerontius conies suus apud Viennara inler-

dcfeutor eximius, moribus et corporc Trajano simidt fecit. Cnnligit autcm quod Alaricus rex Gothoiom
m mSTOMA ASCLOHBM. - LIB. I.

minimo sanguins^
82*

anno conditiOnis ejus mil A. lia bella surrexeruut, vel nullo vel
Romam invasit ct ccpit
ceniesimo scxagcsimo quarlo ciimquc quievere.
lcsimo :

dcpiaedata urbc, Thcodosius sccundus, qui vocatnr Junior, Britan-

panom ojus crcmasscl inccndio,
post aiuios fermc quadrin- ni» polcslaten» arnisit imperavit aulcm Romanis
;
scxio dic egrcssus cst,
xsviii annis, cujus regni anno xxni Aetiusvir iHu-
gentns scpluaginta, cx quo Julius Caesar sibi Bri-
stris cum Symmacho gessit consulaium ad huno
lanniam subjecit. Ilabitabant aulcm Romani inlra
:

Brilonum reliquiae mitlunt epislolam, in proccssu

vallum (quod Scveruin trans insulam fecisse com-
epistokc cujus hoc principium est (Aetio ter con-
mcmoravimus) ad plagam mcridianam> quod civi-
Suli) iia suas calamilates explicant Repellunt bar-
latcs, pontcs, fari ct stralai ibidciu Cact» usqne
:

bari ad mare f mare ad barbaros. Inler hcec

repellil
bodic lcslautur. Caelcrum ullcriores Brilanniic par-
Britanniam sunl, in- oriuntur duo genera funerum : aul jugulamur aut
ics, vel cas ctiani, qnsc ultra
mergimur. Neque hoc tamen agentes quidquam ab
fciilas jurc domiunudi possidchanl.
Briiaiinia igitur mililaribus copiis floridaquc ju-
Ulo auxilii impctrare quiverunt, utpote qui gravis-

vcnlutc spoliaia (qu« maxime |>cr Maximum tyran- simiseo tcmpore heliis cum Bledda et Allila regibua
post ctiam reliquiae pcr llunorum erat occupalus; et quamvis anno ante
uuin fticranl alkluctaj,
b hunc pvoxi.no Bledda Allilae fralris sui interemptus
proximc ilicluni Conslanlinum) pradac siquidem
gcnlibus saevissimis. sil insidiis, Allila lamen ipse adeo intolerabilis rci-
tantum patnU Scolis el Piclis
puldicrc remansit hostis, ut lolam pene Europam
Ibc quidcm rcmotx snnt a Britonibus duobus siui-
excisis invasisque civitatibus alque caslelhs corro-
bus matis inlcrjaccnlibus, quorum unus ab orien-
deret; quinetiam et eisdem lemporibus fames Con-
lali mari, aller ab oceidcnlaii longe irrumpunl,

quamvis ad sc inviccm perlincre [el. pertingere] slantinopolim invasit, ncc mora pcstis secuta est

non possint ; orienlalis autcm hahct in medio sui sed et plnrimi ejusdem urbis rnuri cum lvi tun ibus

urbcm Guidi ; oeeidentalis supra se, boc est ad corruerunt; multis quoque civitalibus collapsis,

fames et aerum pestifer odor plurima homimuu

dcxlram sni hahet urbera Aldclyhit, quod lingua
millia jumentorumque delevit. Brilanniam quoque
corttm significat Pelrum clyhit : est autcm juxla
fluvium nominis iliius. Ob harum ergo infeslalio- sicut et caeteras provincias praefaia fames affecit

ucm gciilium Brilones lcgatos Romam cum epislolis lunc igilur Britanni videnies humanum dec^sc auxi-
miitunt auxilia (lagitantes. Quibus mox legio desli- lium, invocant divinum ; miserlusque est eon :<i
Doniinus omnipoicns et lentavit cos, immisitque
nstur, quce hostium magnam muUitudincm stcr
flnibus expuiit; sicque domum cum C eorum robur brachiis et aciein gladiis. Exsiluerunt
nens caneros a
magno triumpho reversa est, indicentcs B.itan*)is igilur de mor.tibus cl lalebris el silvis, irruentcsque

itt supcr vallum Severi muruni constiluerent, qua- in Scotos et Piclos undique coeperunt indeficicnlcr
lcuus ubi munilio aquie dceral prscsidium valti ad- csedcre et sternere ; hostes vero nec se iu ictibus

essct. Al Brilanni murum non tam lapidibus quam suis cognoscebant, nec in prolectionearmorum jam
cespitihus ccnslruentes ad uihii ulilem staluunl conlidcbant : quae scilicct jain Britannorum anni*

vestigia vcro valli illius latissimi et altissimi usque erant quasi vestis. Coniabuit ergo cor bostium,
bodte cernunlur. Incipil aulem fer.me duorum mil- dissolutisque viribus horresccntes aufugiunt : lit

liam spaiio a loco, qui vocatur Peneltune, el ter- itaque in eis strages innumera. Scoli cun. dede&ift

roinalur in occidentcm juxto urbem Adclybit. Vc- lliiierniam rcdeunt. Picli in extrema insulae parie
tunc primum et deinceps quieverunt deditque Do-
rum priores inimici ut Romanum militem abiisse ;

ininus vicloriam populo suo, et confusi sunt

qui
conspcxcrunt , mox advccti navilus irrumpunt
acrius uude prccc Biitannorum rursum Romaui
:
eos confundebanl. His lemporibus, scilieel anno

rcdcunt, ct coesum hostem trans maria fugant, con- TheoJosii octavo mitlilur Pailadius a papa Ccelc-
junctisqui sihi Britannis murum non ut anie cx stino ad Scotos primus eorum futuius episcopus.
ct Bispamae et
cespitibus. sed cx saxo a maii usque ad mare col- D Theodosius cliam polcsiatem Gallia
Africas amisit gens quippe Vandalorum et Ala-
locant. Sic cl in
littore quia ct inde ho-
meridiann, :

norum el Golhorum omnia ferro, flammis arripue-

6tis Umebalur, lurrcs pcr inlcrvalla au prospcclum
maris slatuunt, sic valcdicunt sociis lauquam ullra rant et destruxerant ; sed heatus Augustinus H.p-
ponensis episcopus, nc civitaiis smcrttinam videret,
non revorsuri, dicentcs ultia sc lam bboriosis cx-
peditionibus non posse fatigori. Romanis igitur teriio ohsidionis cjtis mense migravit ad Dominum,
domum reversis, hustcs a^i ius insultar.t, insiilaeqoc Geiserico crulelissimo eam obsidente.

Brilannis ergo victoribtis ct quieti datis misit

partem usque murum capcssunl. Dcinde mu.uin
urbesque apposilas slernuni ;
postca cis murum Dominus inelTabilein frugum abundantiam, quan-
longc palriam vastant, ut ct ipsi Britanni latroci- tam nulla «tas rclro meminit ut,sicut confusio- :

nes anic habilas niumpho relcvavei ant, it» famem

nio ac rapacitale famcm lcn.)ierarunt, donec omnis
pr;cfalam opulentia relevarent probavilque Deus
regio toiius cibi sustentaculo, excepto venandi sola- ;

lio, vacuarelur. Lans llouorii : Fuit Uonorius mo- otrum oranimoda prosperilas redderet graliosos,
ribus sl religione palri Tlieodosio non valde absimi- quos nulla adversa reddiderant correctos. Illi tunc
lis. Cujus tcmporlbux, tfuamvii exterua multu e.l c\vi- vero omnia soelera transacta 6uper*rtfe<:
m luiu.ia
825 UL.NRICI ARCMIDIACONI HIIMINUHON. 821
furere, et in orunium lue scelerum sine respectu \ judicio consiiiuii Deus externiinare gentem illam.
Dci ccepcrunt ; ita vcro demum crudclitas el odium mandavitqiie sialim stimulos irue suae Sco'os scili-
amorque inendacii in cis exarsii, ut si quis eorum cet et Piclos, qui caedes suas vindicaturi iracundiu*
mitior et vcritaii aliquatenus propior videretur, in solito advcniunt, irruuntque Brilannis, quasi lupi
huuc quasi Briiamii.e subvcrsorem omnium odia in agnos, cognoveruntque se in ictibus suis, et Bri-
telaque sine respectu contorquerentur, et non so- tannos in fuga sua. Rursumque igitur cx more Bri-
lum boc sapculares viri, sed et ipse grex Domini tanni latcbras el silvas et sallus repetunt ;
postca
ejusquc pastores egcrunt, ebriositaie, animositate, vero inienint consilium quid agendum, ubi qua>
liligio, conteutione, invidia, caelei is liujusmodi faci- rcndum csset praesidium ad evitandas vel repellcn-
uoribus sua colla abjerto levi jugo Christi subden- das tam feras tamquc creberrimas geiiliuiii aquilo-
tes. Respexil ergo Dominus, ct in iram concitatus nalium irruptiones; placuitque omnibus cum rege
con upt.e mentis honiincs acerha peste eontiivit suo Vorligerno, ut Saxonum gentem de trausmari-
quae in brevi lantuui ejus multitudinem stravit, ut nis paiiibus in auxilium vocarent : quod Domiui
ne sepcliendis quidem mortuis vivi suflicerenl, sed nutu dispositum esse coiistat, ul venirct contia
nec inorte quidcm suorum, ncc limnre morlis, lii, improbos nialum, 6icut evidentius rcruro exitus
qui supcreranl, a morle aniinae, qua peceando ster- B probavil.
nebsntur, revocari pcterant. Justo itaque et palcnti

LIBER SECUNDUS.

Tracialum est in superioribus de ilv imperalo- auslrali parte Lincolnis, distans ao ea xi. miltia-

ribtis, qui tam Brilanniam quam cxteras mundi riis. Cum igilur iili pilis ct lanccis pugnarent, isl!

partrs rexerunt : quorum si aliqui gloria potiun- vero securibus gladiisque longis rigidissime deccr-

lur in coclis, illam lantum habent, quia jam hic tarcnt, nequiverunt Picti pondus lautum peiferre,
cnim sermocinalio dc eis, et sed fuga saluti suae consuluerunt. Saxones victo-
nullam babcnt. Viluit
prolixior confabulalio de aclibus eorum vidclur riosi triumpho, ct praeda potiti stint. Quod ubi Sa-

amai a, tardii scilicet et odii gencrati ix. Quapropter xtnice nuntiatum est, simul et insulee fertililat ac

excogitemus cx eorum comparalione, quorum po- tegnities Britonwn, mittiiur confestim illo classis pro-

icntiae et inajestati vix sufficiebat iinivcrsus mun- lixior armatorum ferent manum fortiorem : quaspraz-

dus. qiiam nihil sit gloria uostra, polentia nostra, mitsa! adjuncta cohorii invincibilem fecit exercitum.

tumor nosler, quorum de causa laboramus, suda- Susceperunt ergo qui advenerant donantibus Britoni-

aius, insanimus si auiem gloriam cupimus, ul hu-

;
bus locum habitalionis inter eos, ea tamen conditione^,
ui hi pro patria pace el talute conlra adversariot
mane loquar, concedo, cupiamus, sed veram ;
militarent, mililanlibut debita slipendia confer-
si (ainam, illam, quae non evanescit; si bonorem,
illi

non qualem praedi- rent. Advenerunt autem de tribut Cermanite populit

Mlurn, qui non deflorescit;

imperatores quorum oranis gloria jam non fortioribus, id esl Saxonibus, Anglis, Julit. De Juta-
cti ,

fabularum veram autcm rum origine sunt Cantuurii, et Victuarii : lntc «.' eo
cst nisi viles reliquiae ,

gloriam, cl famam, ct honorem habebimus, si ei, gens, qua: Veciam tenel insulamqua usque
; et ea,

qtii solu6 verus csl, cum juctindilatc cl laetilia in- hodie in provincia occidentalium Saxonum Jutarum

nilamur ; spem noslram cl fldttciam oinncm in

si
natio nominatur, posita contra ipsam insulam Ve-

Deo ponamus, non in filiis bominum , sicut Bri- d ctam de Saxonibus, id est ea generatione [al. regione],
tanni qui, Deo abjeclo et magnilicenlia timoris quic nunc antiquorum Saxonum cognominatur, venere

paganis babuerunt- orieniales Saxones, meridiani Saxones, occidui Sa-

rjus, auxilium peticrunt a ,

que sed quale decebat. Cens namque Saxonum vel xones. Porro de Anglis (hoc est illa palria, quce an-

Anglorum invitata a rege praifato Dritanniam tribut gutus dicitur, et ab eo tempore usque hodie manet

tongit navibut advehitur, anno gratiw qvadringente- deurta, et inter provmcias Jularum et Saxonum esst

timo quadragetimo nono, cum Martianus et Vatenti- perhibetur) orientales Angli, mediterranei Augli, Mer-
quorum imperiutn mi unnis duravit, imperarent, cii, tota Norlhanhumbrorum progenies, id est illarum
iius,

vigesimo quarto anno pattquam regnum Francorum gentium,quce ad boream llumbri fluminit inhabitam.
inchoaverai : quorum primut rex fuil Pharamundut. cteterique Anglorum populi sunt orti. Duces corum
Saxones igilur in orienlati parle insuta, jubente eo- primi fuisse perbibentur duofratresllengist cl Mor-
dem rege locum manendi quati pro palria pugnaturi, sa : erant autenifilii Widgils, filii Wicta, tilii Vecla.

reaulem vera hanc expugnaluri tusceperunt. Inierunt Woden, filii Fi ealof, filii Fredulf, filii Fin, filii Flo-
lilii

autem ccrtamcn contra Picios cl Scotos, qui jam cwaid, filii Jela quem dixernnl filiura Dei, scilicr ali-
: t

veiicrunt usque ad Slaufordiam, qujc sita cst in cujus idoli de quorum palrum progenie multaruio
;
 853 HISTOMA ANGLORUM. — LIB. II. 836
proviuciarum reglurn genus orlginera duxit. Non A tertiam Horsa veroel Hengist, licetmulto minores
;

mora ergoconflueiitibns certatim itt insulam geutium numero essent, audacissime lamen eis obviaverunt,
memoralarum calervis grandescere populus ccepit dooque fratrcs duas acies in hostem direxerunt.
advcuarum, ila ut ipsis quuque, qui advocaverant, Anno vn advenlus Saxonuin in Angliam commis-
indigenis essent lerrori : dicilur autein a quibus- sum est bellumapud Aeilestren. Principio ergo per-
dam, quod rex Vorligernus formidans robur eorum cussit Horsaaciem Catigerni taulo vigore, ut adnio-
filiam Hengisti paganam duxerit , dicitur eliam duui pulveris dispersa prosterneretur, et iilium re-
quod ad cuniulum damnationis suie prnpriam liiiatn gis proslralum cecidit. Gortimer auiem fraler ejus
suam duxcrit, ct cx ea lilium genucrit unde a S. : vir vere sircnuissimus es oldiquo aciem Horsi dis-
Gcrmano et ab omni convcntu episcopali excom- rupit, et ipso Horso inicrfecto virorum fortissimo,
municalus est. reliquitt coliorlis ad Hengistum fugiunt, qui cum
Rex Vortigernus a genero suo ei ab exercitu belli Ambrosii cuneo invicle eonfligebat. Totuin ergo
occasionem, Deo volente, quaerenlibus, annonas eis pondus praclii versum est super Hengislum, et pio-
affluenlius miuistrare reposcitur , minantes nisi Liiate Goriimeri coarclalus, otiin diu perseverassct,
profusior eis copia alimentorum detur, se ctincla non sine magno dclrimcnto Biilannorum victus,
insula; loca rupto fcedere vastaturos; nec segniter B ,, u} nunquam fugerat, fugit. Scripserunt quidant
minas persequuntur efleclibus. Initonamqucfcedere Hengislum postea in eodem anno ter conlra cos
cum Pictis, et congregalo innumerabili cxercitu, pugnasse, nec potuisse resistere probitali Gortimeri
neminera, qui eis restare autleret, usquam invene- et nuinero Britonum ; sed semel in iitsulam Tenet,
runt. Accenstis igiiur manibus paganorurn ignis semel ad naves fugissc, et pro bis qui abierant in
justas de sceleribus populi Dei uUiones expetiit, non patriam misisse.
illius impar, qui quondam a Cbaldaeis succensus Anno vero sequenti, regnanle Leone imperatore,
Hierosolymorutn mcenia imo :edilicia cuncta con- qui regnavit xvu annis, morbo peiiit flos jtivenura
sumpsit. Sic enim et bic agenle impio victore, imo Gortimerus, cum quo simul spes ei victoria Brilo-
disponenle just:> ju.lice, proximas quasquc civitates nura exstincta est. Hengist igilur et Esc filius suus,
agiosque depopulans ab orientali mari tisque ad receptis auxiliis a pairia sua, et morle juvenisfreti,
occidenlale nullo prohibente suum continuavit in- bello se praeparant apud Creganford. Britanni vero
cciidium, tolamque prope insula? pereuntis superii- »v phalanges maximas iv ducibus munilas fortissi-
ciem obtexit. Rucbanl a-diiicia publica siinul et pri- mis belio prostituunt. Sed cum ludum belli Britones
vata, passim sacerdotes inter altaria trucidabantur, ^, inissent, numerum Saxonum majorem soiito male
praesules cum populis sine ullo respectu honoris ferebanl : recentes qnippe, qui supervenerant, et
lerro pariteret flammis absumebantur, nec erat qui viri electi crant, securibus et gladiis horribililer cor-
crudcliler eos inleremptos sepulturai traderet. Ila- pora Britonum lindebant; nec lamen cesseruut do»
quc nonnulli in montibus comprebcnsi jugulaban- nec qtialuor duces eorum prostralos et esesos vide-
lur ; alii fame confecti procedentes manus hostibus runt. Tunc vero, ullra quara credi potest, perlerriti
dabanl, pro accipicndis alimentoruin subsidiis aiter- Londoniam fugerunt, et nunquara
a Cent usque in
i:ura subituri servilium, si tamen non conlinuo in Canlia [al. Cantiam] postea gralia pugnandi ve-
trucidarenlur ; alii transmariuas regioues dolentes nire ausi sunt. Exinde regnavit Ilengist et Esc filius
petebanl; alii perslautes in patria trepidi pauperem suus in Canluaria. Regnum igilur Cantue incffipit
vilain in montibus, silvis, vel rupibus arduis suspe- octavo anno adventus Auglorum.
cta scmper mente agebant. Rex autem Vortigernus Circa ea lempora venerat Germanus Antisiodo-
in occidenlali parte Biitanniae inter praerupta mon- rensis episcopus, vir sanclitaie miracuiisque con-
tiiun el silvarura omnibus exosus dcgebat. Dicitur spicuus, et Lupus Trecasinac civitalis episcopus in
autemquod, cumrexpraodicalioiicm sancli Germani Briianniam ad Pelagiauam hseresim dcstrucndam.
atidire.nollet, fugeretquesancuimsesequenlem.qua- D Quibus ratione corum omni populo devictis, ad con-
dam nocle ignis de coelo cecidil super arcem, in qua ftrmationem suce rationis fitiam iribuni x annis cte-
re.\ erat : wx autem lam Fuina quatn igne deslru- cam curavit : prcelerea casulam, in qua infirmus ja-
clus nusquam comparuit. At ubi Saxones, dispersis cebal t ab igne circumquaque furenie, el adjuyiclu ipsi
indigenis, copiam exerciluum domum remiscrunt, casultv consumente salvavit ; pclensquc sepulci uin
coeperunt Britanni emergcnles de iatibulis vires re- sancti Albani reliquias in ipso diversortnn marty<
suraere atiimosquc, congregatoque permaximo ex- i massamque pulvcris aJhuc rubenlis
uni imposuit,
crcitu in Cantiam cotitra Heugist et Horsa vexilla sanguine martyris secum portaturus abstulit quo :

direxerunt. Utebanlur eo lempore ducc Ambrosio in loco innumeram hominuiu lurbam eadem die
Aureliano viro modesto, qui soltis forte Romanac convertit ad Dominum.
gentis pncfatrc lentpestali siiperfuerat, occisis in Iuterea Saxones et Picti bclltim conlra Biiiannos
eadera paientibus nomen regum et insigne ferenti- junctis viribus inierunt. Brilones trepidi sancti Gcr-
bus. Duoque filii Vortigerni duccs erant cura eo, mani pelierunl auxilium. Sanclus advcniens ducem
Gorlimer ct Caliger. Ambrosius igitur primam se pnrlii profltetur. In valle igiiur circumdala nic-
acvem bcllo induxit, Gorlimer sccunlam, Catiger diis montibu6 c rcgioue, qua sperabalur advculus
847 IIENRICI ARCIHDIACONl HUNTINCDON. 8**
ho3tium, componit excrcilum ipse dux agminis. A non dicam vestigium , sed nec in memoria quldera
Et jam aderat ferox hoslium multitudo, quam ap- prseter iu paucis et vaide paucis ulla apparerct.
propinquare speculalorcs intuebantur. Tunc subilo Immisit ergo Dcusex partibus Germanix duccs plu-
sanctus signifer univcrsos admonet, ut voci suae res ferocissimos pcr sncccssiones tempnrum, qui
uno clamore respondeant ; securisque hoslibus qui gentem Deo invisam delcrcnt :in primis dux
ei

se insperatos adesse ronfiderent, Alieluia jani ter- Aelle venit et tres filii sui Cymcn, ct Pleling, et
«io repetitum, sacerdoles exclamabant : sequitur Cissa.
una vox omnium, el elatum clamorem repercusso Igitur dux Aellecum filiis suis et classe militari-
acre roontium conclusa multiplicant. Hostile agmen bus copiis inslruclissima in Britannia ad Cymene-
terrore prosternitur ; et super sc non solum rupes sore appulerunt. Egrcdientibus autem Saxonibus
tiicumdalas, sed et ipsam coeli machinam contre- dc mari, Britanni clamorcm cxcitarmit, ct a cir-
iniscunt. Duro igitur fugienlibus vixsufficerepedun» cumadjacentibus locis innumcri convolarunt, et sta-

peinicitas creditur, passim ruunt, arma projiciunt, tim bellum inilum est. Saxones vero statura et

gaudentes vel nuda corpora eripuisse discrimini ;

vigore maximi, imprudenter cos recipiebanl; illi

plures eliam limore cxcatos flumen, quod transt vero imprudenler veniebanl. Nam sparsim et per
R
erant, devoravit; ultionem suam innocens exercitus intervalla venientes a oonglomerntis inicrficieban-
intuelur, et spolia ccelestis palmse cum gaudio col- !ur, et ul qtiique altoniti vcniebant, rumorcs sini-

ligunt ; triumpbant pontifices, hostibus fusis, sine stros ex improviso seniiebanl. Ftigati sunt igitur
sanguine vicloria fideobtenta non viribus. Supera- Brilanni usque ad proximum nemtts quod vocatur
tis igilur hostibus mciilis et corporis beali pontifi- Andredeslcige. Saxones autcm occuparuni litiora-

ces ad sua remearunt. Sed non multopost Petagiana maris in Sudsexe, magis magisque sibi regionis
hceresiiterum pullulante precibus omninm saccrdotum spalia capesscntes usque ad nonurn annum adfen-
Driiannia) rediit Germauus cum Severo episcopo Tre~ tus eorum. Tunc vero cum audacius rcgionem ic
vtris, fidemque rectam restiluens filium Elafii [ al. longiuqutim capcssercnt, convencrunt rcges et ty-
Elavi] principis contractum nervis et poplile in con- ranni Brilonum apttd Mercredesburne, et pugnave-
spectu omnium sanavit; omnibusque prospere gc- runt contra AelK- el filios suos, et ferc dubia fuit
&!is, inde nd Ravennam pro pace Armoricause ger.iis victoria : uterquc enim exercitus valde Ixsus et mi-
bupplicaturus advcnil, ibique a Valentiniano [al. noratus altcrius congressum devovcns ad prcpria
ValcnliauoJ summa reverentia susceptus migravit reniearuut. Misil igitur Eile ad compalriotas suos
*d Christum ; ncc multo post Valentinianus interi- « auxilium fiagilans; annus atitem, quo Elie vcnil ii>

mitur a satellitibus Aetii patricii, qnem occiderat Angliam fere xxx fuit, ab adventu Anglorura
fni Britaimi qtiondam miseraut, ut prxdiximus, XLlt.
epislolani ; cuiu quo simul Hcspcrium concidil re- Mortuus est Hengist rex Cantix xl anno post
gnttm. advenlum siium iu Brilanniam, et rcgnavit Esc fl-

Supervenientibus vero auxiliariis, posl aliquanlum lius ejus pro eo xxxiv anuis, tempore Zenonis im-
tcmporis Hengist rex et Esc lilius suus invictissi- peratoris, cujus imperium fuit xvn aunis. Esc au~
inum congregaverunt exercitum anno xvu adven- tem palria virtute patriam contra Britannos poten-
tuseorum in Augliam conlra quus omnis Britan-
: tcr lenuit regnumque stium regnis eorum ampliavit.
nia, viribus congtegatis xn phalanges nwbiliter
, Regniim Sudsexe quod Elia diu et polen-
incipil,
ordinalas opposuit apud WippedesQede. Pugnatum lissime tenuit : venerant enim ci auxiliares a patria
cst tliu et acriter, donec ilengislus xu principes sua anno tertio post mortcm Hengisti, lemporc Ana-
cuneorum prostravit, ct vexiliis eorum dejectis, et stasii imperaloris Romani, qui reguavitxxvtt annis.
manipulis eorura proturbatis in fugam coegit. Ipse Frelus igilur copiis inguntibus, obsedit Andrcde-
aulem multos p.incipum suorum et gentis amisit, cester urbcm muuilissiuiam. Congrcgali sunt igitur
ct quemdam niagnum principein qui vocabalur d Britanni quasi apes, et die expugnabant obsidcntes
Wippcd, ex cujus nominc lotuui beili illius prxdielo insidiis, et nocte incursibus : nullus dics eral, nulla
noinine vocavit. Victoria igiiur illis lacrymabilis nox erat, quibus sinislri cl recenlcs nuntii Saxonum
fuit ct odiosa, ila ut postea non parvo tempore nec auimos non acerbarent. Inde tamen ardentiores cf-
ipse iutra Britannorum fincs, ncc Brilanni in Can- fecli conlinuis insultibus urbcm infcstabant ; scm-

tiam venire prxsumerent. Britannix igitur, dum per vero, dum assilircnt, iirstabant eis Britoncs a
cessarent externa bella, non ccssabant civilia; sed lergo cum viris sagitlariis et amcntalis telorum
intcr exterminia civilatum
ab hoste dirutarum pu- missilibus. Dimissis igitur mcsnibus gressus et arma
gnabant invicem, qui boslcm cvaseraut cives, dum dirigebanl in eos pagani; tunc Britoncs eis cclcri-
tamen recens esset mcmoria calamitatis inflicise, tate prseslanlioressilvas cursu pelebant, tendcatibus-
servabant uicunque rcges, sacerdotes , privati et que ad mcenia rursum a tergoadcrant. Hac arte Saxo-
optimalcs, suum quique ordiucm. Cuin autem ju- nes diu faligati sunt, ci innumera slrages eorum fie-
nior xlas crcvissct,prxsentis solum scrcnitatis sta- bat, donec in duas parlcs exercilum diviscrunl, ut
lum expe.ta, ita cnncta veritaiis et juslilise mo- dum una pars urbem expugnarel, esset cis a tergo
dcrainina co-icussa sunl ac subvcrsa, ut earum contra Britonumcxcursusbellatonnn acies ordinatau
SiO HISTOMA ANGL ORUM. — LIB. II. 830

cisannis non advencrmilque cis adjuto-

Tunc vero cives diulurna fame contriti, cuni jam A esl inultis,

pondus infe&tantium perfwre nequirent. onincs orc res fortcs et multi.

pladii devorali suni tum mulieribus ct parvulis, Sexto u.imquc a:ino post beiluni prredictum vene-

iia quodnec uirtis soius evasit : cl ijuia Uit ibi <Ia- runl nepolcs Certic, Sttif cl Wilgar cum tribus na-
mna toleraverant cxlcranei, ita nrboitt destruscrunt, vibus apud Ceilicefore. Prinio aulcm mane ducrs
quod nuiiquam poslea reaedificaia esl ; locus tar.tum Biiiaunoruin acies in eos sccundum belli leges pul-

quasi nobilissiroac urbis Iranscuiilibus oslcndilur clierrime conslruxcrunl. Cnmque pars corum in

desolaliis. monlibiis, pars eorum in valJc progrcderctur caute

el cxcogilate, apparuil sol oriens, offenderuntque

Anno xi.vii advenlus Anglorum, Ccriic ct Cinric
radii clypcis deauralis, cl rcsplcudueriint colles ab
filius suus cum qiiini|uepuppibus veuerunt ad Cer-
eis, aerque linilimus clarius refulsit, liinueruntque
ticefure; codcm die convenit multiludo regionis, et
Saxones tiinore magno et appropinquaverunt ad
pUgnalum est conlra ens. Saxones, acie conferla,
coram uavibus immobililcr stabant, insulani auda- prscliuro. Dum aulem colliderenlur excrcitus for-

cter in cos irruebant, cl sine persccutione revertc- tissimi, fortiludo Britaniiorum d.^siputa est, quia

banlur, advcnis quippe nunquam locuin deserenii- Deus spreverat iltos, et facta est victoria patens, ct
bus : sic irruendo et redeundo bellalum est, donec B acquisicrunt duces prxdicti rcgiones non paucas,
nodis tcnebrae litem diremerunt. Inventis igitur el per eos forlitudo Certici terribilis facta est, per-

Saxonibus asperis Bt-iianni sc rctraxerunt, et neu- trausiitquc terram in forliludine gravi.

tra cx parte liabita cst victoria ; hospilali tainen Circa boc tempus obiil Ella rex australium Sa-

Certic et (ilius suns in lerra lioslili magis magisqne xonum, qui omnia jura rcgni Anglorum, regus sci-

cfleperunl occupare non sine licet et proccres el tribunos in dilionc sua teuebal;
< iica littora maris
frc.|ueiilibtis bellis regiones.
regnavitque post eum Cissa lilius ejus, progenies-

que eorum post eos. At in processu temporum

Scptimo autem anno posl advcnlum Cerlici venit
valde minorali sunl, donec in aliorum jura regum
Porl ei duo filii cjus, Bcda ct Megla cum duabus
transicrunt.
navibus maxiniis apud Porlesmuliam , stalimque
Reguum Weslsexe incipit anno advcntu Anglo-
clamur niaximus implcvit otnncm provinciani. Dux
rum lxxi anno ab Incarnalione Domini 519 lempore
igitur proviueiae elomiiismiiltitudo pugnam aggres-
Juslini, qui vocalur Senior, qui imperavit vm an-
si, absque ordinc ul quisquc adveniebat in irtu
nis : quod scilicct rcgnum cu-teia omnia sibi pro-
uculi depcriere : audacia nainque agebat Britoues
ccssu tcmporum subjugavit, cl nionarcbiam lotius
in liostein; fortiludo vcio bostis agcbat impruden-
firilanniae oblinuil : quara ub causam omnium
liani corum in coufusioncm. Ducc igilur el populo
aliorutit lempora regnorum ad bos rcges applicare
]><m cmpto vcl ftignlo, vicloria polili sunt Port ( de
libct, ul sicul tioruiu poleiuia crevil, ila tcmpora
qtto dicla cst Poslermuliam ), et duo filii ejus.
vegnorum per eos digiioscanlur.
Bclluin scripturus sum quod Nazatcod rc.v maxi- Cerlic regnavil xvu annis iit WesUexc : iniernnl

imis Britannot um egil conlia Cerlic ct Cinric (ilium namqiie bellum forlissimi BriUunioi um conira euni

ojiis, scxagcsimo auno advcnlus Aiiglorum. Naza- apud Cerliccsford in codent anno, perstiteruntqao

lcud vcro magni nominis crat ct magnac snpcrbi», duces corum magnaniiniier ci prolcrve cx ulraque
a quo rcgio illa dicta cst Nazaleoi, qmc modo dici— parle, donec declinautc jam die ad vcsperum Sa-
tur Ccrliclieslorde. Congregalaigilur omni mullilu- xones victoriam oblinueruiil, ct facta est plaga

dine Biiiannia?, auxiliuin petierat in supremis nc- roagna in die ilta siiper incolas Albion ; alrociur

guliis Ccilic cl lilius cjtis ab Esc ege Cautuariorum,

i vero mullo fuissel, nisi sol occidens proltiberei.

et ab Ella magi.o rege Sudscxorum, cl a Port el Amplialiim est aulem nomen Cetiici, el divulgala
liliis ejus, qui nuper venerant, et duas acics bcllo eslfama bcllorum ejus el Kinrici filii sui pcr uni-
Maliici-unt : unam rcgebal Ceriic, aliam vcro Cinric jv versam tcrram ab itia quippc die incoepit regnum
:

(al. Ccnric), lilius cjus. Ccrlic rcgcbal cornu dcx- Westsexorum, quod usque ad noslra tempora, ca>
n -1:111 ; Ciuric vcru sinislrum. Inito crgo pradio, rex leris rcgnisomnibtissibi viudicatis, durat. Cerlic ei
Nazalcod dextrum cornu vidcns praeslanlius, irruit Kiiuic lilius ejus anno nono regui cjus pugnaveruul

ipsc ct umiics vircs cjus, ut illutl, quod furtissimum ilcrum contra Britanuos apud Certiccsford, el facla
eral, prius pioslcincicltir. Proslralis crgo vexillis esl stragcs magua ex ulraque parte. Ea lempcstaCe
vl acie perforala, Certic in fugam vcrsus est, et vcncrunl multi cl sacpe de Geiniani», ct occupa-

facla esl slrages maxiiua acici cjus in momenlo. verunt Caslanglc ct Jlerce; sed nccdum sub uno
Vitlcns autcin sinisli um cornu duclum a liiio, quod rcge rcdacla erant. Plurcs aulem proceres cer-
dcxtrum cornu pairis sui dcslructum esset, irruit latini regiones uccupabant, undcinnumerabilia bella
in terga perscqucnliuin, ct aggravata cst pugna ve- liebanl; proceres vcro, quia mulli erant, noniine
hementcr cl cccidil rcx Nazaieod, ct vcrsi suut sui careut.
in fugam, cl inlcrfccii sunt cx eis quinque millia; Arlburus belliger illis tcmporibus dux mililum
c&leris vcro cclerilas fuil suhsidtum. Saxones igi- ct regum Britaunite contra illos inviclissimc pn-
lur pracrogativa victori.e potiti sunt, ct quics data gnabat. Duodccles dux bclli luii, duodccics vict-or
«:i HENRICI ARCHIDIACO.M HUM1.1GDON. 831
bellalorara [at. beltorum]. Priinum bellum eonlra A ejus obscuratus esi sot a tertia pene usque ad no-
eos iniitjuxta osiium flumiuis, quoJ tlicitur Glenus nam, ila ut stelluc apparerent. xn Kahndis Ju-
[al.Glemu] at sccundum, tcrlium, quartumque ac
: decimo autem anno regni ejus obiil Witgar, et
tii,

quinlum bellum super alium amnem, qui nomina- sepultus est apud Witgaresbrig, quae sic abeo vo-
tur Briiannice Dulgas [at. Dugtasj, qui est in re- catur.
gione Iniis; sexlinn bcilum super flumen, quod vo- Rcgnum Nordhumhrorum in< ipit xiu anno regni
catur Bassas; scpliinum vero contra illos iniit bei- Kinriei. Cum enim proceres Anglorum tnultis cl
Jum in silva Cbelidonis, qua? Biitannice Cattoit magnis pradiis palriam illam sibi subjugassenl,
Celidon nominatur; octavum contra barbaros egit Idam juvenein nobilissimura sibi regem conslitue-
beilum juxta casteltum Guinnion in quo idem Ar-
: runt qui fuit lilius Eope [al. Coppe], iilii Esc [al.
:

liiurus imaginem sanclaj Marise Dei genitricis sem- Esc], iilii Inguim, iilii Argenwit, fllii Aloc, fllii Beo-
pcrque virginis super luimerossuos portavit, et tota noe, fllii Braud, Glii Beidet, fllii Woden, iiiii Frede-
illa dle Saxones per virlutem Domini noslri Jesu laf, iilii Fredeulf, fliii Fin, lilii Godwlf, lilii Healoe.
Clnisti et sanclaa MarUe matris ejus in fugam versi Hic igilur regnavit xu annis forlissime, scinpcr ar-
biint, et mutti cx illis magna caedc? perierunl ; no malus et laboriosus, construxit autein Beliauburgh
inirn egit hetlum in urbe Leogis, quae Britanntee et circumdedit eam prius scpe, postca muro: re-
Kaeriiou dicilur ; decimum vero gessit bcllum in gnum tioc incccpil anno gratiae 547.

lillore fluminis, quod nos vocamus Tracteiteuroit Kiuric rcx anno xvni regni sui pugnavil contra
undecimum in inonie, qui nominaiur Brevoin, ubi Brilannos, qui venerant cum maximo excrcilu
itios in fugam vcrlit, quem nos Cathbregion [al. usque ad Saiesbirig; illc aulem, undique congre-
Catlieregio| appeliainus; duodecimum contra Saxo- galis auxiiiis, occurril eis invictissimc, ingcnlibus-
nes durissime Arthur bellum in monte Badonis que copiis fusis, utrinque dispcrsil eos, ct iu fitgam
perpetravit, quo corruerunl impetu iHius una
iti convertil.

die cuxL viri, nullo sibi Britonum in adjutoriuui Kinric xxn anno regni sui et Ceaulin [at. Cbeu-
adhaerente, ipsum soium Domiuo confortante. H;cc ling] (iliusejus piignarunt ilerum ronlra Brilaiuios :

aulem bella et loca bellorurn narral Gildas bistorio- sic autcm pugnatum est : Britanni quasi vindica-
graphus; quas lamcn omnia ioca nostrac aelali ioco- turi coiifitsionem helii, qtiam circa quioquenniuni
guita sunt : quod providentia Dei factum esse pu- pertuleranl, congregatis viris bellicosis armis et
lamus ad despeclum popularis aura;, laudis adulato- uumero muuiiis acics ordinaverunt apud Beran-
i:ap, faraae transitoriae. Interim taroen ubique multa c m *ri Cumquc sialuissent novcm acics, qui nume-
beUa flebant, in quibus quandoque Saxones, quan- rtis bc!lo est aptissirniis, tribus scilicet in fronte lo-
doque Britoncs victores crant; quanlo magis autem catis, et trinus in medio, et tribus in fiue, duci-
piures Saxonum prosteruebautur, tanto pJures in busque in ipsis acicbus convenicnler instilulis, vi-
auxilium eorum veniebant, ab oinuibus circuraja» risque sngittariis ct telorum jaculaloribus equili-
centibus terris invitati. Ilegnum Eslsexe, id esl busque jure Romanorum disposilis, Saxones in
orientaiiurn Saxonum
quod primus, utpu- incipit, cos omnes in una acie conglomerali audacissimo
tatur, lenuit Ercbenwin, secundum quod ex veterum irruei unt, vexillisque collisis el dcjectis, fractisve
scriplis eonjicere possumus qr.i fuit filius Ossae : ianceis gladiis rem egerunt, doncc, advespcrasccnte
(ilii Bjedcan, liiii Sigewlf, filii Spoewe, lilii Gesac, die, vit-ioria in dubio remansit. Nec hoc niirum
filii Andesc, filii Saxnat. Post Erchenwin vero re- videri debct, cum illi maximae slalurae et viguris et
gnavit Slede iiiius ejus, qui ducens liliam Ermerici audacia-. fucrint, quamvis nosiri lemporis exercitus
regis Caiituariorum, sororcm scilicet Etbelherti in ipsa prima collisione slalim atlcruter in fugam
gcnuit ex ea Sibriclum [al. Siberelum], qui pri- convertatur, viris scilicet modo parvx stalurse el
mus regum Esisexe eonversus est ad Gdem. vigoris et audaciaj existenlibus.
Certic namquc ct Kiuric fiiius ejus, congrcgalis ^ Kinric, cum regnassel xxvt annis, morluus est.
iugeutibus copiis, apud Wiilaud ptaeliati sunt, bel- el Ceautin filius ejus regnavit pro eo xxx aunis. Si-
toque deviclo insulam eeperunt, et iunuinerahiiein railitcr eodem anno obiit Ida rex Nordhutnbrae, et
stragem hosiium fecerunt apud Witgareshurcg Eila posl cum regnavit xxx annis, quamvis isle non
xm anno regni sui ; eamdetn autem insulam, fuisset filius Idae, sed Glius iff.e, filii Usefrea, filii

quaj scilicet Lalinc dicilur Vecia, dederuut quarto Witgils, filii Westrefalena, filii Sefugil, fiiii Sea-
pcsl hunc auno duobns nepotibus suis Stuf et bald, filii Sigegeat, filii Wepdeg, filii Woden, fitii

Witgar. Fredealaf.
Certic primus rex Westsexe, cum regnassel Ceaulino[fl/. Cheulingo] vi anno regnanle super
xvia auuis, roortuiis est, et Kiuric fihus ejus re- Westscxeccepii/Edelbcrt rex magnus rcgnare super
gnavit post eum uvi annis, Jusliniano Romse ira- Keut tempore Jttstiiii imperatoris : qui lertius qui-
peranle qui imperavil xxxviu annis, lempore Vigilii
: dem iu regibus gentis Anglorum cunctis auslrali-
papse. buseoruui provinciis, qux ilumbrje Uuvio et con-
Kinrici auno v obscuratus est sot a manc usque tinguis ei terminia sequestrantur a horealibus ira-
ad tertiain, mcnse Martio, seplimo vei j anno regni pcravit, Nam primus imperium hujusmodi tenuit
,55 HiSTORIA iNGLOBUM. — LIB. II. «34

Saionum, sccundus Ceaulin A in fugam versi sunt. Saxoncs vero horribiles eis
Arlla rex auslralium
facti inler sequendum eos tres urbes excellentissi-
ivi or-cideiitaliiim Saxonum ; terlius, ul diximus,
qnarlus Rcdunald nias sibi cceperunt : Gloucesteie, et Cirecestre, ct Ba-
jElhelbcrt rex Canluariorum ;

deceslre.
rexosienlalium Anglorum.qui eliam viveitteiElhel-
dueatum praebcbat; quintus Ceaulin vigesimo quinto anno regni sui et Cutli-
berlo eidein suae genti
E.iwinc rcx Norlhtinibrorum gentis majore potentia wine pugnaverunt cum Biilannis apud Fedbalnea
Anglorum pariter [«/. Fedhanlcuj puguaium cst atiiem perniciose el
ciii.ciis, qui Beitanniam incolunt, ;

liorribililer utrinque Culwine gravi multiiudins

:
el Biiionum popuiis pracfuit, praeter Cantuariis tan-
oppressus, prostralus et occisus est. Victi sunt igi-
tum, ncc non Mevanias Britonum insulas, quae
el
tur Angli et fugae daii ; rex tamen Ceaulin, rursu»
inler Hibcrniam et Brilanniam silae sunt, Anglo-
reparato exercilu cum fugam sui abjurasseut,
rum subjecit imperio sextus Oswald re.v Nord-
:
,

tandem proeiio viclores vicit, persequensque Bri-

humbrae sanctissimus eisdem inibus reguum lenuit
tannos regioncs multas ct innumerabilia spolia
septimus Oswius fraler cjus acqualibus pcne ler-
cepii.
minis regnuni non nullo tcmpore coercens. Pielo-
Rcgnum Wercc incipit, quod Crida, nl cx scri-
rum quoque atque Scolorum gentes, quae seplen
u ptss conjicere possumus, primus obtmuil. Nunc
trionales Brilai.iaj Anes tener.t, maxima ex parle
igitur inclioata sunt omnia regna Anglorum quo-
perdomuit, ae tributarias fccit ; oclavus Egbert :

[a/. Egbriht] rex Weslsexe, qui usque ad Hum- rum selates et variationes sccundum quod in libris

bram imperavit; nonus nepos ejus Alfredus, qui velerum invenimus, ut distinetius poterimus, desi-
omucs parles regni in ditione sua suscepit; decimus gnabimus ; confercntes lamen ea aeiati rcgum Wesi-
Edgar nepos nepotis Alfredi, rex forlis ct pacificus, ser.

qni ct Anglos ei Scotos vcl in dominio vel prorsus Ceaulin xxx regni sui anno mortnus est, et Ceol-

ad libitum suum babuit, et haeredes cjus post eum rick regnavit posieum v annis. Simili modo Eila
usque ad banc diem ; regis aulem ^Elhelberli tem- rex Nordhumbrorum eodem anno obiit, ct Edelric

porc conversi sunl Anglici ad Adcm unde diligen-

: posl eum regnavilv annis; leriio aulem post hunc

ler iu sequeniibus tractabitur. anuoBriianni et Saxones beilum consiilue.runi apud

Ceaulin [al. Cbeuling] nono anno regni ejus, et Wodnesbiiuc. Cuin aulem Briloncs, more Uomano-
Cbuta \al. Culha] fraler ejus, vii i audacissimi, cau- rum, acies distiucte admoverent, Saxoncs vcro au-
sisvariis compcllenlibus, pugnaverunlconlraiEdel- dacter el confuse irruerent, maximum pi\elium fa-

hert, qui iu regnum corum viribus superbis in- ctum est; concessitque Deus vicloriam Biiisnnis.
iroieral; ingressi vero praelium apud Wipandune Saxones vero quanto in beilis praeslantiores esso

duos consules ejus, scilicet Oslaf et Cneban, cl in- solebant, tanlo in fuga segniores effectj, valde con-

numerain muliiludiucm cum eis bello fulminaiii.es triti sunt. Post hieclcmpora Crida rex Werce periil,

ceciderunt, regemque jEdelbert usque ad Kent fu- cui succcssit filius ejus AVipba : circa haec ctiani

gaverunt : isiud eot primum bellum, quod inter lempora post Edehic rcgnavil EJelferl, qui vocaitu
te reges Anglorum gesserunt. Ferus, super Nordbumbre. His eliam lemp ir.bus
Ceauliui anno xit pugnavit Cutba frater ejus cum occuparunt Lougobardi Italiam ; ncc mullo post

Briiannis apud Bedeaufordam, quae niodo dicitur Gregorius urbem Dei signavii in Augliam.
Bedeforda : et esi modo eaput provinciae eircuui* Celrico regnanlc super.Westsexe, Edelfert supcr
jacentis. Pugnavit igitur et vicit, cepitque arinoruin Nordhumbie, et Wippa super Wercc couvcrsi sunl

effectu iv t-asira munila, scilicelLienberig[a/. Lien- rcx iElheluertus Cautiae, et populus Kentensisad

birig], el yElesbury, et Benesinlune, et jEgncsham ;

fsdem, ut in sequenli libro osteudcmus. Post Wip-
sed Culba vir magnus frater regis eodem anno pam vcro regnavit Cherius \al. Keoiius], qui non
obiit. filius ejus, sed consanguineus fuil.

Regnum Estangle iucipil, quoj couiinei Nordfokk D Cetric, cum v annis reguasset, vivendi linem fe-

ct Sudhfokk. iloc auiem regnuin primus lenuii cil; post quem regnavit Ceolwlf super Weisex
1'ffa, a quo rcges orientatium Anglorum Cliingas xiv annis, ct cunetis dicbus regni sui pugnabat vel
appellant,! quod poslca Tilulus [al Tililusj lilius contra Anglos, vcl contra bcoios, vel contra Pi-
paler Reduvaldi forlissimi regis ctos. Ceolwlf fuil iiiius Chuta, Cliula iilius Kinric
«jus lcr.uil

Eastangle. lilii Ccrlic.

Ccaulin et Cuiwine lilius ejus xvni anno regni Ceolwlli regis igilur anno vuJPiiocatis impciato-
ejus pugnaverunt contra Britannos ; tres autem ris anno piimo, qui Vlll annis imperavil R::m;e,

reges eorum Commagii, et Candidan, ct Farinmagil Edelfert rex ferus Nordhumbroruni, iorlis ctglonas

aeies in eos conferlas el spkndidas pnelii legibus cupidus plus omnibus Anglorum rrglbus genlem
Deoiham]. Bellatum vastabat Britonum ncnio in liibunis, nenio in
dislinicruiil apud Dehoram [«/ :

regibus plures eonim lerras exterminalis vel sub-

est igitur robuslissimc, victoriam vero dedit hos-
suos, indigenis, aul trihutaiias gcnli Aiigloium,
libus suis Dominus omnipoteiis, abjccilquc jugati>

qui vanft offenderant eum, cl cccideruiit dic illu aut babitabiles fecit. Cui merilo potcrnl illudapla-
aulem ri : Benjumiu , lupui rapax, mtine
couiedet predam,
tres rcgcs Chiistianoiuni pnedicti, reliqul
855 HESRICI ARCIHDIACONI HUNTINGDON. 830

«i vespere dhidet spolia (Ge.n. xlix). Unde mottis A stia gladiis proslravit, et ad inferos ante se uiisit.

ejus profectibus jEden [al. JEdan] rex Seotorum, Redwaldus autem tanla clade non perterritus, sed
qui Brilanniam inhahitaut, venil cotitra cum cutn iracundior, invincibilitcr cum duabus aciebus per-

immcnso ac forti exercilu, scii cum paucis viclus stitit. Cumque impcnetrabilcs essent Nordhumbris,
aufugil ; siquidcm in loco celeberrimo, qui diciiur Edelfridus findens cuneos ullra posse suum longo
Dcgsaslan, omnis pcne ejus est caesus cxercitus : a suis super magnam stragem proslralus hostiuin

inqua ef am pugna Tedbald Frater Edclfridi cum esl. Fugit igitur rege aderopto lotus ejus exercitus.

omni illo, quem ipse duccbal, exercitu peremptus Huic ergo in regnum successit Edwinus qui poslca
est; nequeex eo tcmpore quisquam regum Scoto- factus cst Clirislianus. Tanta aulem pax eral in

mm advcrsus gentem Anglorum in prxlium venire Britannia lemporc regis Edwini, ubicuuque impe-

ausus est (Bci>., lib. i, c. ullimo). rium ejus attingebat, ut mulier cum nato parvulo
Ceolwlfi vero regis antto nono pugnavit praedi- a mari ad mare secura gradi posset. Rex au-

Edelfert contra Brilannos, viclor apud tem ad lucidos fonles juxta vias ob refrigerium
ctus rex
Kaerlegion ; de quo bello bellortim maximo in libro
viantium erectis stipitibus sereos caucos suspendc-

conversionis Anglorum, qui hunc scquilur, dicen-

rat, quos liullus vel magniliidine limoris auderet,

dum est.
II vcl amoris vellet aiiinqeie. Ubique autera aute re-
Ceolwlfus vero inter mtilia bella contra raultos gem vexilla gcstabantur, ucc non per plateas iilud
facla, quae causa brevitatis praelermissa sunt, pu- genus vexilli, quod Romani Tuflam vocant, AngU
gnam maximam babuit conlra Sudsexas : in qua Tuf appellant, ante euiu ubilibet ferri solebat.

uterque exerciius ineffabiliter conlritus est. Clades Kinigils cum rcguasset sexdecim annis, et Ki-

tamen deleslabilior conligit Sudsexis. chelmus pugnanies conlra Edwinum, regem prse-

Ceolwlf, cum regnasset xiv annts, homo esse de- diclum, qucm piitis niorti proditione paravcrant

siit. Kenegils vero regnavit posl eum xxxi annis Iradere, jure nccati [al. victi] suni, ut post dicetur.

super Wcstsexe lempore Heraclii imperaloi is ;

qui Eodcra aiino Penda Strenuus coepit regnare super
imperavit xxvi annis. Merce ; regnavil aulein thginla annis. Penda au -
Kinegils fuil (ilius Ceola [nl. Ceolric], iilii Cbuta, tem fuit filius Wibba, lilii Crida, filii Cinewald, filii
filii Kinric, liiii Cerlic. Qtiarto aulem regni sui Cnibba \al. Cniddaj, iilii Icil, lilii Coiner, filii An-

nnno assumpsit secum fratrem [al. liiium] suum geltean [al. Angeltheau], Ulii Ofla, fllii Weremund,
Kichelmum iu regnum, et inieruut bellum contra Glii Willac, fllii Woden. Eodcra anno obiit Seber-
Britannos apud Beandune. Ordinatis igitur manipu- tus rex Eslsexe, cui duo fllii ejus succcsserunl in
lis et cuneis et aciebus cum eis lcge rata ccnturio- regnum, nec longe post pugiuverunt contra Kini-
nes ct consules et duces utrinque praeessent, bel- gelsel Kichclm, audader quidem cum paucioribus
lum incceptum est. Cum igitur obviaretit sibi acies contra plures, sed infeliciter : ulerque enim juvc-
tenibililer etpulclierrime, vexillis iuclinatis.iu ipsa nis acie giadii eorum exercitu
corruit, et ex toto
priina collisione invasit horror Brilannos, limentes- fugam capessere potuit obstantibus ca.-
vix aliquis
que aciem sccurittm maximarum splendenlium et daverum suorum montibus, ct sanguinis lorrentK-
framearuai magnae longiludinis, fuga in principio, bus. Quibus successit Sigebertus cognouiine Par-
sero lamen potiti sunt. Saxones igilur sine detri- vus; cui postea Sigebertus vir sanctus, elvirluti-
ineulo sui victores numeravere morluos Britau- bus plenus, quem sui prodilione occiderunl.
norum, et invcuii suntmorlui duo millia et sexa- Kinigils et Kichelm lertio anno post hunc pugna-
giula duo. verunt contra Pendam apud Cirancestre congregata
Kincgils vero, cum sex annis regnasset, mortuus ulrinque multitudine gravi. Cumque uterque cxer-
esl Etbelbert rex Kenieusis : cui successil jEdbold citus fuga abjUraia invincibihier persislerent, solis
filius ejus. Sequenli quoquc am.o Edelfridus rex occidentis gratia dirempti sunt; mane autem cuni
Nordliumbi oruni, et Rcdwaldus rex Estaugle ob- D se utrosque in perniciem redigendos, si applica-
viaverunt sibi provocati tilrinque cum exercilibus rentur, viderent, moderatis utrinque iinpetiUoui-
copiosis. Ptiguatum esl igitur iu finibus Merciorum bus, concordati sunt.
a I 01 ientaleni plagam amuis, qui vocatiir ldle utide : Kinigils. cuiu regnasset viginti tribus annis, oc-
dicilur : Amni» Idle, Anglorum tanguine sorduit. cisus est rex Edwiue per Peudam Strcnuum ;
quac
Edelfridus rex ferus dedignans et mirans quod ali- res in libro sequenti digne el prolixc traciabitur.
quis ei auderct resistere, ctim xnililibus cleclis et Anno vero sequeutc Oswald rex sancius aaYptus
bello assuelis audacissime quidero, scd inordinate est regnum Nordbumbrorum et reguavit uovein
irruitiu hostem, quamvi&acies Redwaldi eleganter annis. Anno hunc sequeute eouversus esl Kiucgils
ordmalae lerribilcs essent aspectu. Nam hirsuuega- ad fidcm. Anuo etiaro proximo bapli/atus est Ki-
his et haslis et iunuincris decorae vcxiliis terno cheliu rcguans cuin Kinegiis Xratre suo, qui obKt
procedebant ordine, multoque majores erant uu- eodem anuo. Diebusin iisdem conversus estCarp-
mcro quam hosles. Uex tamen Nordhuinbrorutii wahi \eL Eorpwaldj rex Estanglorura filius Rod-
quasi prxda inveula subito prorucns in r.uneos cou- waldi regis ad lidcui rectam, el co mox occiso pcr
glomeratos Rainerum filium regis cum lota acie Pendam Strenuum, couversus esl Sigbcn fraler ct
857 HISTOIUA ANGLORCM. - LIB 858
successor suus per Felicem episcopum, ettota gens A Ccedes regtim Sigberl el Ecgnice
Cccdes regum Oswuld ei Edwine.
oiienlalium Anglorum cum co. Quarto post hunc
anno obiit Eadbald rex Kent, qui regnavit viginti Successit ei filius ejus Peda , qui primus rcgum
tribus annis. Post quem regnavit lilius suus Er- Merce, baptizalus est, et gens rcgni Merce (quje
chenbribt [a/. Ercombert] xxvi annis, tempore Era- etiam vocatur Midelengle, id esl mediterranea An-
donas [al. Eraclonas] imperatoris, qui imperavit glia) cum eo , et per eum ad fuletn conversi sunt.
duobus annis. Sed ipso post bieve intervallum occiso , regnavit
Kiuigiis, cum regnasset xxxi annis,vita caruit Wlfere frater ejus pro eo viginli annis , vir pairiaj
temporeConstaniini imperatoris, qui impera veral tri- virtutis ba?rcs. Eo eiiara tcmpore baptizaltis est
ginta tribus [ul. xxviu] annis , filius scilicet Con- rex Estsexc, id cst orienlalium Saxonum nomino ,

stanlini prioris, qui regnaverat dimidio anno. Suc- Sigbert ,

qui post Sigbertum cognomenlo Parvum
eessit aulem Kinigilso filius ejus Cenwald [ul. Ken- regnum tenuit.
provinciae iliius
walkius] , el reguavit uno et triginta annis super Cenwald Cenwortb aut Cenwallf) rex occi-
[al.

Westsexe, sicut et paler ejus fecerat. Eodem anno dentaliuin Saxonum xvn anno regni ejus pugnavit
occisus est rex sauctus Oswaid, sicut in conscquenti contra Britannos aptul Pennnm. Scieules enim eum
iibro dicelur, el post euru regnavit Oswi frater ejus victum fuisse a Penda Sirenuo, et a regno fugatum
viginti octo annis. minus aplum exisiimanles ad onus pradii sustinen-
Cenwald quinlo anno regnt sui invasus est a dtim , congregata muilitudiue gravi cum superbia
rege Penda, quia sororem ejus dimiserat; sed non belium inierunl. Prima quidem collisione Britones
potuit ei resistere ut pater ejus fecerat ; sed prsalio Anglos aliquantulum repulcrunt. Cum auiem Angli
victus fugit ante faciem ejus , et fugatus est a re- magis borrerent fugam quam morlem , el in reper-
gno stto. Post triennium vero regno recuperalo de- cutiendo persislerent , defaligali sunt Britaiini et
dit Cenwald jEdredo cognato suo, et adjutori ter more nivis Hquefacta est vis eorum. Dedeiunt ergo
wiille villas juxla Esesdum [al. /Escendune]. His terga percnlientibus , et fugati sunt a Pennnm
temporibus successil Carpwaldo regi Estanglorum usque ad Pedredan , et facta est super progeniem
Sigebert frater ejus Dei servus. Qui nimirum Deo Bruii piaga insanabilis in die illa.

ianlum adhaesit, ut cognato suo Ecgnice [a/. Egri- Cenwald vero xx anno regni ejus aliter pugnavit
co\ regno commendato monasleriura intraret, et contra Vulfere regemMerce lilium Penda*. Rex nam-
tonsurarj acciperct. Post multos annos autem co- que Merce patria virtute et fortuna usus, hosti
«gerunt eum exire contia regem Pendam ille lamen g Marlis eventibus prastilit. Cumque rex Westsexo
;

nonnisi virgam in manu habebat iu prselio. Occisus campo Martio expulsus fugam elegisset, pertransii».
est igiiur cnm rege Eegnice et totus eorum exerci- Vulfere terram hnstilem in muhitudine grandi, et
tus. Successit autem eis Anna filius Eni de regio insulam Wiht ullra posilam debcllavit, ct oblinuit.
genere vir opiimus., etopiimse pater sobolis. Ejus atitcm industrfo conversus est rcx Adcivuoid
Cdnwald , cum regnasset tredecim annis, invasit [al. Edelwalkius] rex Sudsexe primus ad fulem : cui
Annam praedicium regem Estanglorum Penda Stre- de lavacro susccpto dedit in signum adoplionis in-
nuus. Cui bene poteral aplari iilud Lucani : Fulam Wiht; uleamdem insulam ad fulcm Chri-
el
Toius in arma furens nudlas nisi sanguine fuso sti converteret, misit illo Epam presbyterura ad
Guudel habere vias.
prsedicaiidum; ilia tamen necdum converti potuit.
lnsurrexit igitur exercilui perituro regis Annae, Anno post bunc tertio soi obscuralus esl, terlio die
insurrexit et infrenduil, Maii : quod signum pesliienlia gravissima tam in
Brilannia quam in Ilibernia per&ecuta est. Eo igi-
Ut lupus ad caulas injusta? prodigus irce ,
Molle pecns nec pro meritis maclatque voratque lur anno Erccmbert rex Kentensis, et Deusdedit
Ora fluunl sanie , talus undique sanguine manal , archiepiscopus Kcntensis uno et eodem die ob-
Perstat atrox, nec ubit donecsimul 'omnia fundut;
£ 5eruljL poslea fiuus ejusdem pr*dicli regis Egbribt
Sic super ullomtos ferlur rex Penda proptnqut
proptnauos. .. . *» .. • • •
.
legnavit ix annis super Cantuartam. Ipse igilur rex
Devorati sunt igilur Anna rcx et exerciius ejus orc Egbriht et rex Oswi miserunt Wihard [Beda, Wi-
gladii in momenlo, ila quod viv aiiquis superftiit gardum] presbyterum Romam, ui fieret archiepisco-

ex iis. Successit aulem Annae fraler ejus Edelhere. pus. Sed eo ibidem defuncto misit Vitallianus papa
Quo mox occiso a rege Penda successit Adelwold [«/. pro eo Theodorum archiepiscopum maguum, de
EihelwalJ] in regno. Praedato igilur regno acies el cujtis strenuitate in suo loco dicctur.
Nordhumbre direxit Peuda Slrenuus.
vexill.i in Cenwald regis anno xxix obiit rex Oswi ma-
Cenwald cum regnasset quatuordecim annis, ximus Nordhumbre morbo confectus. Post qitem
Penda qui caeteros gladio perimebat gladio per-
, , Egferd filius ejus regnavit xv annis.
emptus est , secundum illud Qui gladio percusse- : Cenwald, cum regnasset xxxi annis, mortuns
terit ,
gladio peribit (Mallh. xxvi). Percussus vero est. quem Sexburgh uxor ejus regnavit uno
Post
esl pcr Oswium regeni apud amncm Winwed. Unde anno prxcedenti aulem anno fuit maxima pugna
;

dicitur : volucrum in Anglia. Quod ut credibilius vidtatur,

In Wimved amne vindicatu ett cxedes Annat. hoc etiam tempore nostro coniigit in Northmaiinia,
839 HENRICl ARCIUDIACOM HCNTINGDON. 840
rege Hearlco ,
qui primus regum Angliae sic voca- A anno obiit ^Edeldrida ,
qua» fucral uxor regis Eg-
Jus cst. (Hoc aulem delerminalurn csl ,
quia sic fredi, virgo tamen perpelua.
nliquis alius fuluro temporc forsilaa vocabitur.) Kcnlwine rex vil anno rcgni sui cnngressus es»
Palam vero apud llothomagum volucres pvgnaverunt, Briiannos, eosque male resistenles victoriosus et ve-
ila ut millia voliicrum occisa invenircnlur, et exlra- liemens eaede ct incendiis usijue ad mare fugavlt.
nei volucres fugam iuisse viderenlur. Quod signum Circa hoc tempus tenuit Thcodorus concilium apud
scilicet fuit proeiii\ quvd geslum esl inler Ilenricum Hatfeld.
dominuni Angliai el Norlhmanni'» , el Ludovicum Kenlwino rege defunclo, venil Cedwalla ad rc-
filium Philippi regem Francice. Quo in prwlio rex gnum ,
qui mo.v insulam Veclam captam converti
fortis Ilenricus vicior exslitit , et Ludovicus victus fecit. ad fidem , ad quam ipse poslca conversus
aufugit. est.

Sexburgh regnantc, mortuns cst Egbricht rcx Omnes igilur rcges Angliae jam fideles effecti, et

Caniuariae, cui suceessit, in rcgnum.

Lolharius universse regionum parles Chiisli lumine el gralia

Tunc ctiam Theodorus concilium apud Ted-

lenuit frocbanlur.

fordc. Lolharius aulem lilius regis pnedicli rcpna- Traclatum est, ut atstimamus , in coufusione do
vil xii annis.
" Anglorum adbuc inlidelium, iu libro hoc, qucm
gestis
voeamus De adventu Anglorum, perduximusque se-
Escwine ccppit regnaresuper"\Veslsexe; sed brevi
riatim ab ipsa invasione Britanniie, quae pcr Sa.xo-
regnum ejus, morle pneripiente, duravit. Cujus rc-
nes facla cst, usque dum singula regna suis regi-
gis anno secundo fuit pugna gravissima inter eum
bus illnstrata, et reges singuli fulgore fidci sunt
et Vulferc regcm llerccnsem. Rcx vero Mercensis
irradiati. Nunc igilur cum liber bic, licet verbi*
patria etaviia virtutc nsus aliquanlulum pr<r.stan-
brevis sit, gesta tamen multa, eventus et bella
tior pugna fuit; uterque lamcn exercitus terribili-
coutineat, tcrmiiio donandus est- Scribendum nam-
ter conlriius cst, el mulla millia ulrinque ad infe-
quc attenlius est in Iibro sequente, qui praedicalorcs,
ros demersa sunt. Opene autem pretium est atten-
quorurn hortalu, quibtis miraeulis, qua proedicalin*
dere quam viles sinl actus hominum, qtiam vilia
ne, quos regcs, quo ordine ad fidcm Doniini noslri
sint bella regum gloriosa ct gesta nobilia. Cum
convci terinl. Haec autem bella gesta sunt lempore
cnim reges praedicti lanlam cladem genli su.ne eausa
xiv impeiatorum, annis ciroiler 218 tcmpore Mar- ;
pompse ct lumoris et inanis gloi iae ingtfssissent, al-
ciani, qui regnavit vit annis; tempore Leonis, qul
ter eorum scilicet Vulfere eodem anno mnrbo pcr
5; , „,,„ .• n c-j •. ir regnavit xvu annis; tempore ^enonis, qui etiam
i
ut, alter veru sequenti. Post hunc Edclred regna- lj
rcgnavit xvn annis iempore Anastasii, qui regna- ;
vit supcr Merce.
vit xvui annis; lempore Justini Senioris, qui regna-
Escwine cum duobus annis regnasset vilae dem-
vitvm annis; tempore Jusliniani Majoris, qui re-
ptus esl, ct Kenwine regnavit super Westscxe novem
gnavit xxxvui annis; tempore Justini Junioris, qui
annis. Eodem anno rex Edelred novus Meree insur-
regnavir. xi annis; lemporc Tiberii, qui regnavitvn
rexit contra Lolbarium regem Kertensem. Loiha- anwis: temporc Mauricii, qui regnavit xxi annis;
rius vero patriam ct avitam virtutem formidans
tempore Focalis, qui regnavit vm annis; tempore
divertit se a conspectu ejtis, nee obviam processil.
Hcraclii, qui reg:iavil xxvi annis; tempore Eracio-
Rcx igiiur licrcensis urbcm Roveusera destruxit, rcgnavit u annis; lempore Constantini,
uas, qui
provinciam Kentensem transmeavit, proedam innu-
qui regnavit dimidio anni ; temporc Conslanlini 11-
merabilem rcduxit.
lii sui, qui regnavit xrxviu aimis.
Centwine regis anno teriio comeln per tres rnen- Nomina ergo omuium rcgum Anglise.qui usquc
scs apparuit, cl unoqiioqtie mane velut snl resplcn- ad biinc terminum fucrunl, quia confuse dispersa
duif (Cf.d. 1. iv c). Annu vero sequente Egfred Rex sunt, si secundum rcgna singula brevissime recapi-
Nordhumbre et Edelred rex Merce pugnaverunt D tulem, non Lediosus, ut aslimo, sed apertior et le-
gravissime juxta Tient. Et ibi occisus est Alwine clori gralior exislam.
\Ded. ^Eirwine] fraler rrgis Egfredi juvenis ulrique Reges autem Centenses Kentenses] sunt
[«/. iii

provinciae mulium amabiiis. Nam et sororem ejus,

ex ordine.
quae dicilur Ostritb , rex Edelred babebal uxorem. Primus rex Hongist viu annis regnum sibi con-
Cumque materies belli acriuris et inimicitis lon- quisivit, et postea xxxn annis regnavit.
gioris inter reges pnpnlosque feroces videretnr Esc filius ejus regnavit xxxiv annis gloriose.
exnrla, Theodorus, Deo diieclus antistes, divino Oua circa xx aunos obscure regnavit.
funrlus auxilio, salutifera cxborlalione cceplum Irmiricus etiam circa xxv [al. \] aunos similitcr
tanti periculi funditus exsiinguil inccndium , adco rcgnavit.
ul pacatis allerutrum regilms ac popuiis niillius
Aedelbertus, filius Irmirici, primus Christiarius,
aniina hominis pro interfecto regis fralre, sed dc-
L [al. lvi] annis splcndidissime regnavit,
bita soliimmodo muka pecnniic regi ulturi darclur. EadbalduN, xxxiv.
Cnjiu foedera pacis niulio exindc lemporp inter Ercbcmbricliis, xxxiv.
cosdem reges eorumquc regna duraverunt. Eodem Egbrictua, ix.
841 UISTOfllA ANGLOU LM. - LIB. III. 112

Nnniis Lotliarias, xn. A RegesveroEstangliae hi suut ex ordinc :

Heg^svcro Westseriae hi sunt ex ordine: Primus Lfl;t.

Primus Cerdic anno i.xxi ab aJveiilu Anglorum Tililus[a/. Tilulus].

regnavit xvn annis. Redwaldus.

Kinric, filius Cerdici, regnavit xxvi annis. Erwaldus. Fidem primus xiiscrpit.

Cculing [al. Chculing] filius, Kinrici rcgnavit xxx Sigebertus.

anuis. Egnicna
Chclric, filius Clieulmgi, regnavit v annis. Anna.
Chclwlf, filiusCulha, fratris Ceuliugi , rcgnavit Adelhere.

xiv annis. Adelwold.

Kinigils, lilius Ceola, filii Cutlia , regnavit xxxi Aldulfus.

annis, et lidem primus suscepit. Regcs quoque Mcrci» bi «uni ex ordine

Cenwalh [al. Chenwalb], filius Kinigilsi, simiiiler Primus Criila.

regnavit xxxi annis Wibba.

Serburh [«/. Sexbugli] , uxor Cenwalh , rcgnavit Ceorlus.
™
IM anno. Penda.
Esewine, filius Cenwalh, regnavit u annis. Peda. Fidem priinus susccpii.
Cenwine, eognalus Escwini, regnavit ix annis. Wlfhere.
llegcs vero Estferi* hi sunl ex nrdine : iGdelred.
Primus Eschenwin [al. Ercbewine.] Reges Sudseriae bi suui ex ordiue :

Slede. Primus „Oe.

Sehcrt[a/. Seberlli]. Primus suscepit fidem. Scisse.

Sigeberlus. Cseleros penuria scriplorum , ve) kma obscura

Siberlus. recondit, prajter rcgera Adelwold, qui jurc a iliue
Swilhclmus. nomen babet, quia primus nomen Christi agnovit.
Sebbi. Et hsec quidcm expliciunt. Vide igitur, Lctor , et
Sigardus. perpende quanta nomina quam cito ad nihiium de-
Reges eliam Nordhumbritt bt sunl ex ordine : venerint. Atleude, quaeso, et siti.ic, cum itibil hic
Prinius Ida. durel, ut acquirjs regnum clsubstanLam illam,
tibi

JEWa. quae uon deficiet; nomcn illud et honorem, qtii non

C
Edelferl. perlransibit; monimentum illud ct claritatcm , quae
Edwinus. Primus fldem susc^pil. nullis saeculis veterascet. Hoc prxmcdilari summro

Oswaldus. prtidenlke est, acquirerc summae callidilalis, adipi-

Oswi. sci sitmmae felicilalis.

Egferd.

LIBER TKRTIUS.

Anno gratirc quingentcsimo octogesimo secundo D divino confisos auxilio proficisci suadel; quarnm
Mauricius, qui quinquagesimus quarlus ab Augusto videlicet litlerariim ista est forma :

imperavit, imperium suscepil : cujus principis anno Gr.EGOimjs , lerfM scrvornm Dei, servis Domini
.quai lodccimo, misit servus Dei Gregorius Augusti- nostri.

num et alios plures cum co monachos pi aedicaturos Quia melius fuerat bona noti incipere qaam ab iis,

in AngIiam,anno advcntus Angloruin in Britanniam quce ccepta sunt, eogitalioMe relrorsum redire, summo
arciler centcsimo quinquagcsimo. Qui jussis pon- siudio, dileclissimi filii, oportet, ut opus bonum,
lificalibus oblcmperantcs, cum Angliam apprnpin- quod, auxilifiute Domino , ccepistis, impleatis. Nee
quarent, borrore maximo nimirum perculsi, rcdire lubor vos ergo itineris, nec maledicorum hominuin
riomum polius quam adeo feram genlem, cujus ncc linguw delerreant ; scd omni instantia omnique fer-
lingtiam nossent, adire cogilabaut. Nec ,mora Au- vore, qiav inclioaslis, Deo auctore, peragite, xcientes

gustinum qucm iis episcopum ordinandttm, si ab quod laborem mugnum major artcrna: retributionit

hnglis suscipercniur, disposuerat, domum remit- gloria scquilur. liemeanti autem Augustino prvpo-
tunt, qtii a beato Gregorio bumili stipplicatu ob- sito veslro, quem et abbalem vobis conslituimus, in
tincrct, ne tam pcriculosam, lam laboriosam, tam omnibus liumiliter obediic, scieules lioc vcstris ani-

incerlam pcrcgrinatinncm adire debetcnt. Quibus mabns per omnia profulurum, quidquid avobis fuerit

ille cxhortatorias lilleras miltcns in opus eos verbi in cjus adino tilione completum. Omnipotens Deus

Patroi.. CX.CY.
 845 JIE.NRICl ARCillDlACO.Nl IHJNTINGDON. 8i4
tua grulia vos prolegul, et le&lri laboris fruetum in \ lio recipcre cnrarnus, et t]urc viclui sutit necessaris»

teiernu me palria videre cottcedat, quatenus si vobis- vestro minislrarc ; nec prohibcmus qnin omnes,
cum laborare tiequeo, simul in gandio relributionis quos poleslis fnlei vestrae rcligioni prcedicando 80-
invenicr, quia laborare scilicet volo. Deus vos inco- cietis. i Dcdit ergo iis rnansionem in civitate Doro-
tumet cuslodiat, dilectissimi filii. vernensi, quae imperii sui loiius eiat metropolis,
Data die decimo Kalendarum Augustarum, impe- iisquc, ut promiscral, cum 3dministralionc victus
rante domino nostro Mauricio Tibcrio, piissimo Att- lemporalis licentiam qnoi|ue piaedicandi non abstu-
gusto, anno decimo quarto imperii ejusdem domini lit.Fertur aulem quia appropinquanles civitati
noslri, indiclione iv. more suo cum ci ucc sua et imagine magni regis
Roborali ergo beaii Palris confirmatione, Britar.- Domini uoslri Jesu Christi hauc lilaniam consona
niarn praedicatores perveniunt. Eral eodem tein- voce modularenlur : Deprecamur te , Domine, in

pore rex Ethelbcrth in Canlia poteiitissimus, qui omni misericordia tna, Ut uuferatur fnror tuus et

ad confinium usque Humbrae flumiuis maximi, quo ira tua a ckitate itta et de domo tua suncta, quo-
meridiani et seplentrionales Aiigloruiu popiili dir'.- uiam peccavimus. Alleluia.

iiiuntur, fmes imperii letcnderai. Est aulcm ad Ingressi ergo urbem, vitam apnstolicam primi-
orientalem Cantiac plagam Tenatos insula non mo- livre Ecclesiae imilantes, conversatione coelesti el

dica, id esl magnitudinis juxta coiisuetudinem acsli- duicedine doctrinae rnulios ad fidem et baptismum
mationis Anglorum, familiarum sexcentai um. Quam compulerunt. Baplizabant aulcm, missasque cele-
a continenli terra secernit fluvius Wantsumn, qui brabanl in ecelesia Sancti Marlini ad orienteiu
est latitudinis circiter trium stadiorum, et duobus ipsius civitatis antiquitus a Britanuis facta, in qua
lanlum in locistiansmeabilis: uiiuniqiie cnimcaput regiua pracdicta orare consueverat. At ubi rcx inter
protendil in mare. In hac ergo applicuit servus alios delectatus viia mundissima sauclorum , et

Dei Augusliuus el socii ejus, viii, ut ferunt, fcrmc ostensione mi; aculoruin m\ fidem convcrsus est
xl, missisque inlerprelibus mandavitregi praedicto, coepcre innunn ri Christi Ecelesiae. uniri. Quos qui-
sese venisse de Roma, ac nunlium ferre optimum, dem arclius rex diligebat; nullum lamen ad ftdem
qui sibi oblemperantibus aetei ua in coelis gaudia, 1 cogebat. Didiccral enim a suae salulis auctoribus

regnum sine line cum Deo vivo ei vero futuniin servilium Cluisli volunlarium, non coactum esae
sine ulla dubielale promitteret. Qui hoc audiens debere Locum vero sedis congruum, possessiones-
«nanere eos in ea, quam adicrant insula, el iis ne- que varias conferre non dislulit. Pcrgens igitur vir
cessaria minislrari, doncc videret quid de illis fa- q Jomini Auguslinus Arelas, ct ab archiepiscopo
cci t-i, jussit. Natn el antca fama Christianrc reli- ejusdem civitatis jEtherto jtixta praeceplum doniini
gionis ad euui perveueral, utpote qui et uxorem papac ordinatus archiepiscopus, reversus est Bri-
habebai Christiauam de gente Francorum reginam tanniam; misitque Laurenlium presbyterum Ro-
vocabulo Berte, quam ca conditionc a parentibus mam, pcr quem et res geslas summo pontifici mau-
acceperat, ul riluin lidei ac religiouis suae cum cpi- davit, et gerenda novem quxstionibus cousuluil.
scopo, quem adjutorem dcderanl.noniineLudhardo Contra quas rcscripta papae recepit, quae quia pro-
itiviolalum servare licenliam habcret. Post dies lixa sutit, indecretis vel canonibus lector qineial el
vero paucos venit ad insulam rex, el rcsidcns sub invenict.
tlivo jussil Auguslinum cum sociis suis ad suum Misit eliam papa Grcgorius, Auguslino episcopo
ibidein advenire coltoquium. Caveral eniin ne in tunc temporis ab urbc Roma cooperalores ac vcrbi
alii|uain domum ad se iulroireut vetcri usus au- minislros plures, in quibus primi el praecipui eraut
gurio ; ne superventu suo, si quid inaleficae artis Mellitus, Justus, Paulinus, Ruflinianus : misil ct
Val.uicsent, eum siiperando deciperenl. Al illt non pcr cos vasa ct indumenta, codices et ornaineuta
daemoniaca sed divina virtule praediti venielianl, ecclesiis necessaria. Misil el lilleras, quarum iste
trucein pro vexillo fereuies argentearn, et imaginem D gsl .
lf x j us
Jhimini Salvaloris in labulis depiclain, lilaniasquc Heverendissimo ei tanctissimo fratri Augustijvo
iancnles pr> sua simul ct eorum, proptcr quos et coepiscopo Gregoriits, servus servorum Dei.
ad quos verieraut, salule aelerna Domino supplica- Cum certum tit pro omnipotenii t)eo laborantibus
b:mt. Cumque ad jussionem regis residenles ver* ineffabitia [al. in<ettimabilia\ os.ernt regni prxmia
bumeivilae unacum omnibus, qui aderant, ejus co- reservari, nobis tamen iis necesse esl honorum bene-
uiitibuspraedicarent,responditiIlc, diccns: « Pulchra ficia tribuere, ul in spiritualis operis sludio ex re-
suiitquidem verba el promissa, qtuc aflerlis, sed tnuneratione valeant mutliplicius insudare. Et quia
quia nova sunt et incerta, non iis possum asscn- nova Anglorum Ecclesia ad omnipolentis Dei gratiam,
sum tribuere, reiiclis iis, quae lanto tcmporc ser- eodem Domino largienle et te laboranle, perducta
vavi cum omni gente Anglorum. Vcrum quia de est, usum libi pallii in ea ad sola missarum solemnia
Ionge Imc peregrini venistis, el ul cgo mihi vidcor agenda concedimus ; ita ut per Joca singula duodecim
perspexisse, ea, quae vera vos et oplima credcbatis, episcopos ordines, qui tua; subjaceanl dili«ui,.qua-
nobis quoque communicaie dcsder.islis : nolumuj tenus Londoniensis civitntis epi ctpus semper in
«uolesti esse vobis; quin |otius bcuigno n 3 hospi- vosterum a synodo propvia debeal covsccari a.tqut
$45 mSTORIA ANGLORUil. — IJD. III. 84$
honorit panium ab Itac sancla et npostolica, cui, Deo A bolo jam animatia immoleiit, ted ad laudem Det i*

anclore, deservio, scde percipiut. Ad Eboracam vero esu suo auimatta occidaul, el donatori omnium de
tivitalem le votumus episcopum millere, quem tpte satietate sua gralias referant. Et dum iis aliqua
ji dicaveris ortlivare, ita duntaxat ul, si eadem exteri\is gaudia reservantur, ad interiora gaudia fu-

civilat cum fiiiitiniis locis vrrbum Dei receperit cilius consentire valeanl. Nam duris mentibus ti-
tpse queque duodccim episcopos ordinet, el me- tnul omnia abscindere impossibile esse non dubium

trfpolilani perfruatur honort. est, quia et is, qui summttm locum ascendere ni-
Quia ei quoque, si vita comes fuerit,pallium tribuere, litur, gradibus tet passibus, non autem sattibus cle-
Do.uino favente, disponimut : qnem tamen tuae fra- tatur. Sic hraelilico popnto in Mgypto Dominus ti-
terniiatis volumus disposilioni subjaeere. Posl obitum qnidem innolttil ; scd tamen iis sacrificivrum usus,
tero tuttm, ita episcopis, quos ordinaveril, prcesil, ut qua' diabolo solebat exhibere, in cullti proprio reser-

Londoniensis episcopi nullo modo subjaceal dilioni. tarit , ul iis in suo sacrificio animalia immolare
Sit vero inter Londonia} et Eboracce civitalis epitco- pratciperet, quatenus cor mulunies aliud de sacrifi-
pot in posterum honoris isla distinctio, ut ipse prior cio amitterent, aliud retiuerent. Vt el si ipsa essent

Communi autem animalia, quas consueverant immolare, vero lamen

habeatur, qui prius fuerit ordinulus.
consilio et concordi actione qu&que sunl pro Chrisli
B Deo hcec el non
...immolantes
idolis jam sacrificia

xelo agenda, disponaut unanimiter, recte sentiant, et ipsa non essenl. Hac igiiur dtlectionem tttam pra?-

ea, qucesenserunt, non sibimet discrepando perficiant. diclo fratri necesse esl dicere, vl ipse in praisaiti it-

Tua vero fralernitas uon solum ephcopos quos ordi- lic positus perpendat qualiler omnia debeat dispen-
naterit, neque hos lantummodo qui pcr Eboraci sare, Deus te incolumem custodiat , dilectissime

episcopum fuerint ordinali, sed etiam omnes Brilan- filL

niw sacerdoies habeal Domino nostro Jesu Chrislo Dalum die qninlodecimo Kalendarum Juliarum,
subjectos ; qualcnus ex lingua el tucs vitce sanctitate imperante domino nostro Mauricio Tiberio, piissimo
el rccle credendi et benc vivendi formam percipiant, Augusto, anno nonodecimo : post consulatum ejtit-

atque officium suum fide ac moribus exsequentes ad dem domini nostri anno octavo decimo, indiclione
ccelestia, cum dominus voluerit, regna perttnganl. qnarla.
Deus te incolumem custodial, reverendissime frater. Augustino eiiam super mirsculis ejus misit epi-
Data die decimo Kolendarum Juliarum, imperante slolam, ne in iis extolleretur, his verbis : Scio ,

domino nostro Mauricio Tiberio piissimo Angusto, frtter charissime, quia omnipotens Deus per dile-
anuo decimo septimo. £ etionem tuam in gente, quam elegi voluit, mirecuta
Cum aulem legatarii prseilicti Britanniam- pete- ottcndit. Unde uecesse est ut de eodem dano ccele-

rcnt, roisil post eos aposlolicus iitteras, in quibus sti et timendo gaudeas et gaudendo pertimescas :

quam studiosus erga sulutem gcnlis nostrae fue- gaudeas videlicet, quia Anglorum animee per exteriora

rit, aperte demonstrat, ita scrihens : miracula ad inleriorem gratiam pertrahunlur ; per-
Dilcclissimo fitio Meuito abbati Gregorius, ser- limescas vero ne inter signa quat fiunt infirmus ani-

vus servorum Dei. mus prassumplionc se elevet, et unde foras in ho-

Post discessionem congregationis nostra>, quce le- norem tollilur, inde per inanem gloriam inlus cadal.

eum est, valie sumus suspensi redditi, quia nihil de Meminhse elenim debemus quia discipuli cum gau-
prosperilale testri itineris audisse nos coaligit. Cum dio a prasdicalione redeuntes dum ccelesli Moqistro
ergo Dominus omnipotens vos ad reverendissirnum diccrent : t Domjne, in nomine luo etiam dxmo-
virum fratrem nostrum Auguslinum episcopttm ppr- nia nobis subjecta sunt (Luc %). > Protinus audie
duxerit, djcite ei quid diu mecum de causa Anglo- rint : 1 Nolilc gamlere super boc, sed poiius gau.
rnm cogiians tractavi, videlicet quia fana idolorum dete, qitia nomina vestra scripla sunt in «opI*
dcsirni ineudem gente minime debeant; sed ipsa, qure (ibid.). > /n privala enim et temporali Iwtitia men-
in iis sunt, idola destruantnr, aqua benedicta fiat, l> tem posuerant, qui de miraculis gaudebant, sed de
in iisdem fanis aspergatnr , allaria coustruantur, privula ad communem. de temporali ad telernam
retiquia; compouanlur. Quia si fana eadem bcne taililiam revocantur. Quibus dicilur : « lit hoc gau-
construcla sunl, necesse est ul a cultu dcemonumin dete, quia nomina vesira scripla sunl in coelis. •

obsequium veri Dei debeant commutari, ul, dum gen% Non enim omnes elecli miracula faciunt, sed lamen
ipsa eadem fana sua non videt deslrui, de corde er- eorum nomina in eceto \enentur atcrjpta. Veritatis

rorem deponat, et Deum verum cognoscens et ado- enim gaudinm non debet, nisi de eo
discipulis esse

rans ad toca, quce consuevit, familiarius currat. Et bono, quod commune cum omnibus habent, et in quo

quia boves solent in sacrificio dcemnnum, multot fincm tatitta non hubent, Restal itaque, frater

occidere, debet iis etiam hac de re aliqua solemnifat charissime, ut inter ea quas, operanle Domino, ex-

immutari, et die dedicationis tel natalitiis sauclo- terius facis, temper [jil. sttper] te interius subtililer

rum marturum, quornm illic reliquiat ponuntur, judices, ac subiiliter intelliga*, et temetipsum quis
labernacuta sibi circa eisdem ecclesias, qta ex fa- sis, et quanta tit in eadem gente gratia, pro cujus

nis commv.tulce sunt de ramis arbomm faciant, et conversione etiam faciendorum dona percepislit ti>

reliqiotit conviriis solentnitalem cctebrent. A'*r din- guornm : et si quando te Creatorl nostro ten ver
ul }IE\R1CI AttCIHDIACONI ilUSTINCDOS. SW
sem- A tttmus, quia, *icul in Scriplura sacra ex verbit Do-
tiuguam, siveper upera remiitisceris deliquisse,
surgentem curdis mini umnipotentu agnoscimus, praseutis mundi ter-
per Itcrcud memoriam revoces, ul

memoria reatus premat, el qnidquid de fa- minus jam juxta est, et sanclornm regnum vcnlu-
glorittm
liendis signh acceperis vel accepislijnvc non
tibi, sed rum esl, quod nullo uuqunm /ine poteril terminari.

xllisdeputesdonala.proquorumtibisalulecollatasunt. Appropinquante autem eodem mundi termino multa

quoquc regi misil papa Gregorius imminent, qv.ce ante non fuerunt, vidclicet immula-
J&delberta
dona in diversis spcciebus, ut tiones aeris, terroresque de calo, el contra ordina-
epislolam siinul cl
quem gtaiix ccelc- tionem temporum tempestales, bella, fames, peslilen-
teinporatilHM donis extolleret,
slis nntneribus eonsignavcrat. ticr, terrce motus per toca. Qu& lamen non omnia no-
stris diebus venlura sunt, sed posl noslros dies om-
Douitno gloriosissimo atque prtvceltentissinw fitio

Anglorum Gregoiuus episcopus nia subsequcnlur. Vos ila^jue si quw ex ii* etenire
j£dm.b£rto rcgi

Propter liocomnipotens Deus bonos qnosque ad j» vestra lerra cognoscetis, nullo modo veslrum ani-
populorum regimina perducit, ut per eos omnibus, mu m perlurbelis, quia idcirco hwc sigita de fine ?«?-

qutbus prcelati fuerinl, aona pietatis suce impendat :

CM /, prtvmiltunlnr, ut de unimabus nostris debeamm
quod in Anglorum gente factum cognovimus. Cui essc sollicili,de mortis hora suspecti, ul venturo ju-
ul per bona qutv B uclibns inveniamnr esse
veslra gloria idcirco esl praposita, dicio in bo :is prteparati.
etiam subjecta: vobis genti stt- i/ ac
,
nulic , gloriosc paucis loculus sum, ut cun\
nubis comessa tunt, fili,

perna beneftcia pra>starentur. Et ideo, gloriose fili, Chrisliana fides in regno veslro excreverit, noslra

eam quam accepisti divinilus graliam, solticila quoqttc apud 99» loculio latior excrescat, et laiilo
in popttlis libi sub- quanlo se in mente nostra gaudia
mente custodi, Chrislianam fidem p/ us toqui libeat,

cxiendcre feslina. Zelum recliludiuis luoi in ac g en i t& tettrte perfecla conversione multiplicant.
ditis
inse- qua: vobis parva non erunt,
eorunt conversione mulliplica, idoloru.n cntltts Parsa xer.ta transmisi,

qnere, fanorum (edificia everte, subditomm moies el cum a vobis ex beali Pelri apostoli benediclione
blatidien-
v"tyn.t viue muiutiliaexhortandb, terrendo, fucrint suscepla. Omnipoiens ilaque Deus in vo-

<io,curri jeitdo. boni operis exemplo monslrando wdi- bis graliam snam ,
quam c&pil , perficiat , at-
t« cceh, cujtts multorum anuo-
foa, ul illum rctribulorem invetiias que vilam vestram el hic per
dilataveris iti terra. Ipse rum curricula exlendat tonga tempora
ttomen atque cogiiiiionem , et post

etrim vesira: quoque glorix nomen eiiam posteris gto- ,-,

4 coaleslis vos vairkv coitgregatione suscipial. Incolu-

riosttm reddet, cujus vos honorem qutxritis et serva- mem cxcellentxam veslrum gratia superna cusf>diat.

tis in gentibus. Sic ctenim Conslantinus quondam _ Data die decimo Kalendarum Julii, imperante
piissimtts imperator [iomanam rempublicam a pcr- dotnino noslro Mauricio Tiberio, piissimo Augusto,

versis idolorain cullibus, revocans omnipolenti Deo a.tno decimo nono post consulatum ejusdcm doinini,
,

et Doininc noslro Jesu Christo secum subdidit, seque a.nw decimo oclavo, indiclione quarta.
cum tubjcclis populis tola ad eun> mcnlc convertil. Augtislinus aulcm in regia civilale eeclesiam,
Unde factum esl ut antiquorum principum nomen quain Romani lidides olim eonstruxcranl, in sedcm
s-uis vir ille laudibus vinceret, et lanto in opinione, silii et successoribus suis sacravii in lionorem
quanto ct in buno opere, superaret prcecessorcs suos. S;»lvatoris. Rex vcro ecclesiam Pelri el Par.li ad
Et nunc tlaqu'* vesha gloriu cognitionem unius Dei oricnlem civilalis construxil et dicavit, iu qua ar-
Patris et Filii et Spirttus sancli regibus ac populis cliiepiscoporum et regum Cantia? poni eoi p oa pos-
tibimel subjectis feslinet infttndere; ut cl anliquot senl. Ctijus primus abbas Petrus presbyler fuit, qui
genlis sutx rrges laudibus ac merilis trunseat, et legalus Galliam missiis demersus est iu sinu mai is,

quanto in subjeclis suis eliam aliena peccata deler- qui voealur Amfleot, e.l ab incolis loci ignobili Ira-

seril, et tatuo eiiam de peccalis propriis anle omni- dilus sepultune. Sed omnipotens bcus, ut qualis
poteutis Dei lerribile cxamcn securior ftat. Heve- meiili fuerit demonslrarel, omni nocte suprascpiil-
rgtufMMMM frater nosur Augustinus episcopus i»
jj
crum ejtis Ittx c»Klestis apparuil, donec animadver-
tiio/icsferit rrgttla edoclus, sacra; Scripturtr scientia leutes \itiui. qui vidcbant sanctum fuisse vii-uin,
replelus, bonis, anclore Deo, opcribns pra;dittis,qiia:- qtii ibi fuissel sepuilus, ct invesligantes unde vel
qnc. vos admonel , libenter auditc, devote peragiie, qus csset, abstuleriinl corpus, et in Uononia civi-
sludiose in m*moria reservate. Quiu si vos euui in lale juxta bonorem lanlo viro congruum in ecclesia
to quud pro omvipotenli Iho Inquitnr aitdicritis, posnerunt.
idcm omnipotcns Deus Iiiihc pro vobis cxorantrtn cc- Sfvcenlesimo anno gralia: transaclo, magttus
trrmt exaudiet. Si enitn, quod absit ! vcrba ejus papa Gregorius ad veram vitam migravil, anuo
posiponilis, qttando euin omnipoteiis Detis polerit au- jiosl Iiiiiic ipiinio, s< cuiiiloPhocaiis impei aloris auno.
dire pro vobis, quem ros negligitis andirc pro Deo ? Qlii gi-uere Romauus, orlti nobilis, diviliis abjectis
Tota igilitr ntcnle cum eo vos in fervore fidri shiugitr nfttiachicam elcgit vilam. Postea vero de inona-
atque nisum illius virlttle, quam tobit divinitas sterio abslraclus, Conslanlinopolim ap.ciisinrius a
tribuit, adjuiale, ut regni sui tos ipse faeiat essc par- Feliti papa direclus est, tibi Moratia Job inclioavit,
ticipes. cvjus vos fidem in regno veslro rccipi fr.ci- qtis; posira papa pcrfccit. Ubt eliam Eulytbii [al.

it et cuslodiri. Pra-terea scire vettram gtoriam vu- Eulicii J Im-esim, pr.csente imperalore, damnavit
849 IHSTORIA ANCLORIM. — LIB. III. 850
coinpnsuil etiam librum egrcgium , qui vocaltir A Qui tamen innumeris xicit ubique bonis.
1'astoralis, libiosque Dialoyorum iv e< Uomilias xl, Angtos ad Clirislum veriil pietaie magistrat
Mulliplicaiis fidei semiiia genlenova.
priinaniqueet ultimam Ezeehielu partem exposuil,
Sic consul domiiii facius la'tare, Gregori :

quamvis omuis juvenlulis suae tempore, visccrum \ainqiie triumphalis jain libi laurus adest.
tloloribus et stomachi imbecilliialc, cl ienlis i|uidem, Ordinavit auteni Auguslinus Jusluui in ipsa Cautia
sed tamen coiitinuis febribus cruciaretur. H;ec tpiseoptim in eiviiale Dorubrcvi, quain Ansli a quo-
quidcm de immortali ejus suut dicla ingenio, quod daui grincipe Rof Rofecestriara vocant; in qna nx
uec latilo corporis poluil dolore resliingi. Nam alii Ldelbert aposioli Audrcae ccclesiam fecil , laclam-
quidcm pontilices ccclesiis ornaudis operani dabant; que terriloiiis ac possessiouibus dilavil; disial

tticaiilemomuia pauperil>usdisperg<:bal,ulillud beali autern a Dorovei nensi milliariis viginli qualuor.

Job dicere po^set : Auris audiens bcalificavil me, et Pertractatuin esl igitur quo inodo rcx el populus
ocidus videns testimonium reddebctt mihi ,
quod libe- Cantise ad (idem Cbristi stiut conversi.
rarcm pauperem vociferautem, el pupillum , cui non Secunda pars incipit, qua aperilur quo modo
essct adjutor. Itenedictio periiuri super me venicbat, rexet populusEsiser.e, idest orientaiium Saxonuni,
et cor vidua? consolatus sum ; justitia indulus snm, verbum Dei susceperint. Misit namquc Augustiuus
et vestivi me sicut vestitnenta et diademate judicio k a;l eos virum perfectum cl prolmium evangelizaie,
vieo. Ocnlus fui ca;co, el pes claudo; paler eram Mi-lliium scilicct. Orientales aitlcin Saxoues Tamcsi
paupernm, et causam, quam nescicbam, ditigentis- dirimunlur a Cantia : qiiorum mcliopoiis Loiidonb
time investigubam. Conlerebam motas iniqni, el tle iiiullorum emporiutn populortim terra mariqne
dentibus ejas auferebam praalum (Jobxw). Et patilo veiiicnliuiu esl. Ibi tunc lemporis SeberUis nepos
p >sl : Si negavi , inquit, quod wlebanl paupercs, et yLdelberii sub eo lainen reguabat, qui oinnibus, ul
oculos tiducc exspectare feci ; si comedi bucccllum supra dictum est, usque ad Humbram impcrabat.
meam solus, el non comedil pupillus ex ca ; quia ab Re igilur bene prosperata el rege Sebcrto et populu
iufautia crevit mecum miseralio, el de ulero matris ad liilem converso lecit rex Edeibcrtus in Londonia
mea egressa est mecum (Job xxxi). Fecit aulcin ccclesiain Dauli ad sedem episcopi, inuilisquc pr;e-

(iilcr alia beatus papa super corpora apostolortKn diis dolavit, in qua videlicet Hellitus digne ponlifci

Petii et Pauli rnissas celebrari ; in ipsa vero mis- constitutus csf.

saruiu eelebralione tria verba maximae pcrfcctionis Al Auguslinus adjutorio usus iEdelberti regis
adjecil : Diesque nostrot in tua pace disponas citm Mellito episcopo cl Justo convocavrl ad stiutn

ab wterna damnntione nos eripi, el in eleclorum iuo- colloqniiim cpiscopos sive docioresmaxima.' el pro-
^
rumjubeus gretje numerari. Dicilur autem , ut ait xiio;e B iionum provinciae, iu loco, ubi usque lio-

Beda, quod vir Dei praediclus, die quodam Kum;e i\e lingua Anglorum Atigustines ae, iil csl robur
iu mercaluram profeclus juvenes Auglorum vidcrit Augusliiii, in conlinio Wicciorum (al. Picloium) et
corpore et viiltu capillisque valde vcnustos. Quos occi.lenlalium Saxonum appellatur. Cumquc de ct-
cmu de Dritannia venissc et paganos csse cognovis- lebralioue 1'asclice contra Scotos et Piclos certaret,
sei, suspirans, inquit : Heu prob dolor! quod lam el illi inviclissimay ratioui assentire nollent, asser-

lucidi vultiis liomiues lenebrarinn auctor possidel! lioitem suam confirmavil cceco Angtico in commune
Inleriogavilergo quodessetvocabulum gentis illius, adduclo ad sanandum, ex convenlicne ad allerutr«
responsum est, quod Angli vocarentur. At iile :
parlis confirmalionem. Quem eum ponlific.es eonnn
iBeite, iiu|iiit ; nain el angelicam faciem liaiient, et curare non possent , flecleas genua Augusliuus
lales angelorum in eoelis deeel es^e coh;creiles. » coram ommbns ad illuminalioncm tolius genlis

Qttod babei proviucia nomcii ipsa de qua isti sunt catcnm ittuminavit. Tunc Brilanni el Scoli petenies
allati? rcsponsum est, quod Deiri vocarenliir ii.lein inducias a quodam.qui vidcbatur iis prudenset re-

provinciales. At illc : < Benc, inquit, D.iri, de ira ligiosus csse, consilium petiere quid agenduin essel.
eruti , el ad uiisericordiam Christi vocaii. i Rcx jj
Quibtis iile dixil : < Si seivus Dei esl, assetiliie ei.i
provinehe iliius quo modo appellatur ? responsum Atilli : ilJnde bocpotcriinusdignosccre?^ Tum ille .

esl, quod Anc dicerelur. At ille alludcns ad nomeit < Si milis cst et bumilis corde, scrvus Dei videtur

ail , i Alteluia ad laudem Creatoris in iilis parlibus cssc. » At illi conlia : < Quomodo ulruin lntniilis

oporiet eaiilari.» Accedens igitur adpoiiliueem Ro- sit poterimus scire. t Quibus ille : « Si vobis as-

luanuin (iiOdcliiiu eiiim erat pontifex faetns), Jega- surrcxei it bumilis babeatur ; si aittcm , cum plures

lioiiem prseJicandi iispetiit: queii cum iinpetrare numero silis, assurgeie spreveril et vos sperniie
non possel, mox ul ipse ponlifex faclus est, pcr alios Hlum.tCum crgo convenissent ci Auguslinus Ro- ,

opus diu dcsideiaiiim pcrfecil. Sepultus est autein mano morc in sella residens iis nou assuirexisstl,
311 ecclesia Beali Pelri aposteli aiite sacrariuui ubi objurgantes et disconlantes abieie. Quibus Augu»
slinus pradixit quia, si pacein cum fiatribus
acci-
est cpitapbium liujtismodi :

Siscipe terra tuo corpus de, corpore sumptnm, pcrc nollent, bellum cum boslibus forenl acccpluri,
Reddere quod valeas, thihcante Deo. ct si Anglorum noltiissenl viaui vi'.ae praedi-
naiioui
Spiritns aini ueiil, le.hi uiljura uocebunt,
oaie, per horura manus uUioncm, esseni mortift
i.»ii lilir* ullerius mors magis i -s« via »•<'.

i»assii»i. Omul ita ocr omnia. nt oraedixrrai.

divino
fwsutis Itoc summi clittduntur membra sevutcro
 85*
ggl HENBICI AKCIIIDIACONl HLNTlNCDON.
Siquide.n post, ipte A auxit, nun solum nov* Ecdesi* Angtofuro euram
jt.dicio agei.te, pat.aiuro est.
rcx Angloruni Edelfriil ferus, gerer.s, sed ciiam vcieriiin Britonum et Scolorum,
de quo diximus ,

t ollecto grandi exercilu ad eivitatem legionum , qui in observalione paschaj errabant. Quibus et
t pistolam misit, cujus hoc principium est :
qi.se a gcnto Anglorum Leeg-Cestrc vocatnr, a
Dominis frairibus charissimis, eptscopis ret abbali-
Britonibus autem rectius Kaerlegion appellatur,
stragem dedit. Cumquc bus per uuiversam Scoliam, Laurentius, MelliiM
in?xiina« gentis pcrfida»
acturus viderel sacerdoies eorum, qui ad exo- ei Justus episcopi, servi servorum Dei.
bellu
raiuium Deum pro milite belloagcnicconvcnerant, Dum nos sedes apostolica more suo sicut in uni-

verso orbe terrarum in hi$ oeciduis parribus ud prat-

feeorsum in lutiori loco consisl.re, seiscitabalur qui
esse;il hi, quidve acluri illuc conveuissent. Eianl
dicandum gentibus paganis dirigeret, atque in hune
sutera jiluiimi eorum de monasterio Bangor [al. insulam contigit introisse, antequam cognoseeremws,

Brancor], in qno lanius ferlor fuissc iiumerus mo- credentes quod juxta morem universalis Ecclesice in-

septem poTliones esset cum grederenttir in ntagtta reverenlia sanctitatis lam

nacl.oruni , ut, cum in ,

pra«positis sibi rectoribus monastcrium divisum, Britones quam Scotos venerati sumus. Sed cognoscen*

quam trecentos homines tes Brilones, Scotos meliores pulavimus. Scolos vero
niilla l.aru.n porlio ininus
haiteret : quiomnes de labore manuum suarum B per Dagmum episcopum et Columbanum abbatem
nihil discrepare a Brilonibus in eorum conversatione
t.vere solebai.t. Horum ergo plurimiad inemoratam

wclern pemio» tridoano jejunio eum aliis orandi didicimus. Nam Daganus episcopus ad nos teuiens

tausa convenerunt , babentes defensorem no.nine non solum cibum uobiscum, sed nee in eodem hospi-
Biocmailum ,
qui eos inlenlos precibus a Inrrbaro- tio, quo veseebamur, tumere votuit.

ruui gladiis protegeret. Quorom causam adventus Mellilus, cpiscopus Londoniae, Roroam profeciu*
t um inleflexissel res Edeifridus, aril : « Ergo si ad- concilio Bonifacii papa: inlerfuit, in qrro dc vila et

versunr nos ad dominum suumclamanl, profecto et quiete monacborum tractavit. Hic est Bonifacius

Ipsi quaorvis arnia non ferant , coutra nos pugnant quartus a Gregorio papa, qui teniplum Pantlieon a
qui adverste nes imprecalionibus persequuulur. Pbocate imperalore impetravit, quod iu bonoreni

I.aqtie in bos primum arma verli jubel, el sie cae- omnium sanctorum dcdicavit.

teras nefanda: mililix copias iKin siue mvgno exer- Edelbertus rex obiit sexcentesin.o sexto dcciuio

tiliis sui dainno defcvit. Exstinctos iu ea pugna anno gratia?, qui regnaverat lvi annis, et scpultus

fertur de iis qui ad otandum venerant, viros circi- est in ecclesia praedicta Petri et Pauli. Hic vir

ter mille ducentos, et solum quinquaginta fugaesse maximus et eximius inter ca-lera bona genli suae
lapsos. Brocmail ad pi initiui hostium adventum cum c decreta judiciorum scripsit. At vero posl morlem
suis lerga verlens, eos ,
quos defendcre debuerat, Edelberti, Edbald lllius ejus infidelis uxorem palris-

iueriiies ac nudos ferienlibus gladiis reliquit. Sic- duxit : unde mulli ad priorem vomitum redierunt;
t|ue coropleium est praesagium sancti ponlilicis Au- rex lainen crebra mentis vesania punieiiatur. Rex
guslini ,
quamvis ipso jam multo ante tempore ad aulem 01 ientalium Saxonum defunctus Ires filkn»

ruelcstia regna sublalo, ut etiam temporalis inter- paganos bxredes rcgni reliquit. Qui cum ess- nt

ims ultionem sentirentperlidi, quod oblata sibi per- idulolatra-, derisorie dicebant episcopo in missarum
jieltise salutis eoi.silia apreverunt. solemniis : c Quare non et nobis panem niiidu:n

Defunctus est aulem Deo dilectus Anguslinus, pot rigis, qucm patri nosrro dabas, et adbuC populo
tt sepultus est foras juxta ecclesiam Pelri et Pauli r donas? » Quibus iile respnndebat : r Si raltis ublui

quia nccdum perfecta erat nec dedicata. Ut vero fonle illo safutari, quo pater vester ablutus est r

«ledicata est, a successore ejus Laurenfio, in por- potestis eliam panis sancti, cujus ille parlicipabat,

tieu ill us aquilouali dccenter translaius est, in qua esse parlicipes; sin autem lavacrum vitae contem-
arcbiepiscoporum omnium corpora usque ad Tbeo- nitis, nullatcnus varelis panem fitae percipere. t At
• ioruin sepulia sunt nam plura portieus capere n
: illi : i Nolumus, inquiunt, fonlem illum inlrarc,

neqoivfL Seriptum vero est in lumba sancti epita- quia illo ncc opus nos habere novimus, sed tamen
pbium hujusioodi : Hic requiescil dominus Augusli- pane illo refici volumus. > Cumque difigentcT ac
,.hs Dorovernensis archiepiscopus primus, qui olim sape ah illo essent admoniti, nequaquam ita fieri

huc a beato Gregorio Romana urbis pontifice dire- josse, ut absqne purgationc sacrosancta quis obla-
clus, et a Deo operalione miraculorum suffuttus, tioni sacrosancla; communicet, ad ultimum furore
Edelbertum regem ac genlem itlius ab idotorum cultu commoti, aiebant : < Si non vis asscniire nobis in

ad Christi fidem perduxit, et, completis inpace diebus lam facili causa, <iuam petimus, non poteris jam in

ofjicii sui, defunctus esl septimo KalendasJuuii, eo- noslra provincia dcmorari. i Et cxpulerunt eum, ac
dem rege regnante. de suo regno cum suis abire jusserunl. Qui expul-
Laurentium vero adhuc vivens ordinaverat Au- sus inde vcnit Caniiam tractaturus curu Laurenlio
gnslintts in archicpiscoptim, exemplo beati Petri, et Justo coeplscopis, quid in his agendum csset. De-
i|iii Clemenlem simililer ordinaverat, nc se defun- crelumque est communi consilio quod satius esset
eio stalus Ecclesix lum rudis, vel ad boram pastore ut omnes in patriam rcdeuntes libcra mente ibi

dcstiluius vacillaret. Qui strenuiter fidem fundatam Doinino drscr^irent, quam inter rebelles fidei bar-
853 IHSloniA ANCL.RUM. - LIB. III. 854
baros sine fructti residercnl. Discesserc, ilaque A ei indubitata: fidei credulitalem fralenutas vtilra pe>-
prtmi Mctlilits ct Juslus alqite a<l partes Gaili.e re- duxevit. Pallium ilaque per prcssentium latorem fru-
cesserc, ibi fiuem reruin exspeclarc disponcftt s. lemiluti luw dixerimus; quo vtdeiicet in sacrosauctis-
Sed iiou post iiiulto tempore reges, qui pr;econem cclebrandis nnjsteriis utendi ticcnliam imperavimiis,
a sc verilatts expulerunt, daemouiacta cullibus ini- coucedentcs etiam tibi ordinationes episcoporum, exi-
ptiuc iiou serviebant. Nam egressi contra geniem gente opporlunitaie, doiuini praiveniente misericordiu,
Cevissorum iu prajtiura omucs pariter cuni sua ini- celebrare, ita ul Clirisli Evangelium pturimorum uu-
lilia (.'orruerunt. Nec licet auctoril us perditis cxer- nuntialione in omnibus gentibus, qinv necdum con-
catatura ad scetera vulgus potuil recorrigi, alque vcrsa; sunt, dilatelur. Deus U incolumem cuslodiat,
ad simplioital m fidci et cliaiitatis, quae cst iu Cliri- dilectissime frater.
sto. rcvocari. Cum vero et Laureulius Mclliluin Tertia pars incipit de cenvcrsione Nordhumbro-
Jusluinque secuturus, ac Britanuiam essel reJictu- rum, id est eorum qui ad aquilonem Humbra: ilu-
rus, jussil ipsa nocte sibi in ecciesia beatorum ntinis plagain inhabilant. Rex vcro eoiu.^n Edwiuus
atpostotorum Petri ct Pawli, dc qua frequenter jain tanta polestatc lerrcni cre erat imperii, ut (quod
diximus, stralum parari. Sn quo cura posl mullas nemo Auglorum ante cum) omnis Britanoix lines
prcces ac tacrvtnas ad Dominuni pro statu Ecclesiae acciperet, et omnes provinciae, quas vel Angli reJ
membra Britones hrbita ant, sub ditione ejus cssent. Quin
1
fnsas ad quiescendum posuissct, aique
oKlnnuisict, apparuil ei bealissimus apostolorum el Mevania» insulas impcrio subjugavit Anglorum :

piinceps, et niullo illam tempore secreto nocUs fla- quarum piior, qux ud auslrum est, et situ amplior
g*M.s arctsoribus afliciens, sciscilahatur aposlooea ct fruguin provenlu atque ubertate felicior, non-
dislrietione : Quare grcgem, quem tibi ipse credide- geutarum sexagiuta famiiiarum mensuram; secuuda
r«t, reHnqueret ? vel cui paslorum oves Christi in treccntaruin et ullra spalium tenet. Rex autem ille

medio tuporwn positas fugiens ipse diniitteret ? An liiiam Edelherii icgis Edelburgam Cbrislianam pa-
tuei, inquil, oblilus es exempli, qui pro parvulis, quo$ gauus duxcrat : qure alio nomine vocabatur Tate.
inHii in jtuiicium suce dilectionis commendaverat, vin- Cmu qua venit Paulinus ut ibi prsedicaret, ad boc
cula, verbera, carceres t afflictiones, ipsam poslremo ordinatus cpiscoptts a Juslo archiepiscopo. Anuo
tuortem, morlem autem crucis ab infidelibus el inimi^ auiem sequente vcnit quidam sicarius nominc Eu-
cis Chritli ipse cum Chrtsto coronundus pertuii ? ilis mer missus a rege Westsere Cliilcbelmo m regein
admuniuis Lauivniius, mox regi oiuuia relevavit. Edvvinum inlerficeret. Qui simulans legationem do-
Rcx aulem nimio terrore perterritus, abdicato non raiut sui, cucurrit in regem cuui sica bicipiti toxi-

legiiirae conuubio, baplizalus esl ; inillensque ad ^ cata, juxta amnem Dorvencionem. Quod videns Lilla
Gallias revocavit Mellitura el Juslum. Justum Ro- regius ininister interponens se ictui translixus est,
vc-uscs receperunt. Mellituni Londonienses abjece- et eodem iclu rex parumper vulneialus est, inter-

runt, iiololauis magis pontilicibus servire gauden- fecloque alio equite sicarius ille gladiis caisuscst.

les. Rex autem Edbald non erat lanire polestatis, Eadem nocle peperit regina liliara nomine Einflat

quania-pater.uliisi.ivillsrcstituerepossetepiscopum. [«/. Eanlled]. Cumque rex gratias inde diis agercl,

Ldbaldi regis lempore obiil Laurentius cui Melli- dixil Paulinus quod precibus suis apud Deum obli-

tus Londonieusis episcopus successit. Ipse igitur ct nueril, ul regina illam pareret absque dolore. Cu-
Jusius Roffensis episcopus cum magno labore Eccle- jus verbis delectalus rex proinisil se Cbrislo servi-
siaiuAiigloruinregcbanl.EraiantemMelliluspodagri- turum si \ictoriam donaret ei adversus Cliicbel-
cus, sed mentis grcssibus sanus, C3ine nobilis, sed ranin, ct in pignus promissionis implendx filiam
lucnlc uobilior. Unum auiem virtutis ejus opus est suam baptizari jussit. Qu;e cum undecim de fauiilia

quod flammis urbem consumeutibus ipse se ferri ob- ojus bapti7.ata est. Rex autera, superato Cbiclielmn,
tiam jussit, el tiatim orando deslruxit flammarum et boslibus suis aut occisis aul in dediiionem rece-
impetus. Justus, Rovensis episcopus, Mellito quin- ptis, cun» viclor rediret in patriam, non statnu
f>
que aunis arcbiepiscopo successil.Cui Bonifacius papa Christianus effectus esl; sed saepe solus, saqte cuiu
siiceessorDeusdcdit misit etpalliumcum bislitteris: aliis. ralioiie lidei audita, quid agerct discutiebat
Dileclissimo fralri Justo, Bo.mfacil'S. vir nalura sagacissimus.
Qnam devole quamque vigilanler pro Chrisli Evan- Bonifacius ergo papa exhortalorias ad lidem
gclio elaboraverit veslra fralcruitas, non solum epi- litleras ei misil. Misit cl niunera, dc quibus in
siula: diicilce a vobis tenor , imo indulta desuper line epistolaB inemiiiil bis vcrbis : Pratcrea bci.c-

operi veslro perfeclio indicavit. Nec enim omnipo- diclioncm protccloris veslri beati Petrt apostolorum
lens Deus aut tui nominis sacramentum t aut vcstri principis vobis direximus, id est tamisiam cum or-
taboris fruclum deseruil, dum ipse pradicaloribus natnra in auro unam,el Iwnam uncirianam unam,
Evangclii ftdeliter repromhil : * Ecce ego vobiscum quod pelimus ul eo benignilalis animo gtoriu vestra

sum omnibus usque ad consummationein

t!i :bus suscipiat, qtto a noOis noscitur destinalum.

aeculi [Malth. xxvui). » Susceptis namque apieibus Edvlborgae quoque reginoe misit litteras et niu-
ftlii nostri EJbaldi rcgis, reperimus quauta sacri elo- nera, de quibus in line epislid* sic ail : PraHeiva
qnii erndit.one ejns uHimum ad vera? conversalionis bcnedictiuitem protectorts vcslri beati Pctri ap»siO'
 8.ir HLMllCl AKUllDIACOM HUNTIXGDON. 856
iium piiiuipis vobis direximus, ui est, pectiaem A ipso quidcin tempore, quu iiitisa esl, Iiicinis lein-
eburmum auralum, et speculum argenfcvm ; qnod peslate non tangitur, sed tainen panissimo spalio
petimus ut eo beniguilalh animo vestra fhria susci- sereniiatis ad momcntum excurso, in biemem mox
piut, quo a uobis noscilur destinalum. de hk-nie rcgrediens oculis tuis elabilur. lta ha-c
Paulinus aulem Spirilus sancltis or.ncultim rcve- vita bominum ad modicum apparct ;
quid autem
lavil regi LJwino quondain ostensum boc modo. sequalur quidve prxcesserit, prorsus ignoraraus :

Ctini EdellYido illuni persequcnie, qui aute euni unde si ha?c nova doctiina cei tius aliquid allulit,
rcgnavit, profugus apud regem Redwaldum inoia- mcrito scqiicnda esse viderelur. > His similia ciiiu
quemdam amicum suum Red-
reiur, cognovit pcr elia>n rxteri dicerenl, adjecil Coili , »;uod vellet
waldum curiuplum muncribus regis Edelfridi eum ipsum Paulinum audire de Deo dicenicm. Quo
iuteriicere velle, promisilque se a provincia illa audito, cxclamavii se el alios penitus errasse, fi-

eum educturum, si vellel : cui Edwinus : < Quu demque Christi se suscepturos omnes pariler pro-
uuiic fugiam, qui pcr omnes Brilannix"provincias miserunt. Coifi autem pouiifex accepto equo emis-
lot aimis Iiosiium insidias vitavi? Si aulem mori sario a rege, cum poniilicem idolorum non liceret
t portet, malo ut liic mc|interliciat quam ignobilior. > nisi super equam equilare, arreptoque gladio ct

llis dictis, rcmausit solus, dumque mentis arigori- lancea, quod eliam non licebat, videntibus cunclis
bus et cxco carpilur igne, vidit intempesto noclis suecendit et dcstruxit, quas ipse sacraverat aras.
s.lentio liominem incognilum djeentem sibi : < Ne Ostcnditur autcm locus ille quondara idolorum
formidcs, scio cnim causam tristitix tux : quid non longe ab Eboraco ad orientcm ultra amncm
autem dares ci qui liac te absoheret, et RedwalJo Dorveneionem, id est Derewent, et vocatur hodie
regi suaderet utte amaret ? > Qui cum responderet, Godmuridham [al. Godmundingehani.]
4 Omnia qux possem, > adjecit ille, < quid si etiara Igilur baptizatus esl rex Edwinus die sanclo
t-t te regera fulurum poientiorem prioribus ex- Paschx et muiti cuni eo in ecciesia Sancli Petri,
siinctis liostibus vere promitiat? > rcspondente Ed- quam ipse de ligno construxerat sedem episcopa-
Vmoutprius, adjecit iterura «Quid si is liuiioreiii tus Paulino. Mox autera majorem incoepit lapideam,
:

viam vilx libi oslcndciit quam aliquis parcnlum quam postea perfecil Oswald uaptizali suntetiam :

tuorum liabuerit, oblempei abisr.e ei ? > Promil- Ofrid et Eadfiid filii regis Edwini, qui ambo ei
tente boc Edwino fumissime, subdidil ille, impo- exsuli Mli sunt de Quenburga, filia regis Ceaiii
nens mauus capili ejus < Cuin ergo hoc tibi Merciorum; baplizali sunl leinpore sequenti et li-
:

6ignum advcuerit, memento hujus temporis et q beri cjus de Edilburga rcgina progenili, quorum
iermonis. > Quo diclo rcpenle disparuit, ut inlelli duo adlm? albati mortui sunt, el Eboraci in ec-
gerct non hominem esse sed spirilum. Ei cum re- clesia sepulli. Tanta autem fertur lunc fuisse ver-
gius juveuis solus adliuc ibidem sederel, prxfalus borain Sdes ac desiderium lavacri salutaris gcniij
ejtis amicus venit el mulalum
ait : « Surge hilaris, N.ordhumbroruni, quodum tempore Pauliuus
ut
cst cor regis, consiiioque reginx fidem suam tibi veniens cnrr. rege regiam villam, qux
et regina in

disposuit servaro Quid plura?Redwaldus, congre- vocabalur Adgt bzin, iriginta sex dielms ibidem cum
gato exercitu, EdeHYidum sibi occurrcnlem occidit iis catecbizaod: el bapiizandi oificio dcditus mora-
in flnibusMerciorum ad orienlalem plagam amnis retur. In provincia Beruiciorum baptizahat in flu-

qui vocalur Idle. Ibi lum filius Redwaldi nominc vio Gleni, juxla locuni, qui vucatur Melmiu ; rn

Rainer occisus cst, ac sic Edwinus regno Nordhum- piovincia vero Deirorum in Iltivio Swale [at. Swal-
brorum poiitus est. Cum aulem Paulinus huc ora- naj, qui vicuni Cataiaclam pra:lerfluit.
coium regi dixisset, iuipoiiens manum capili cjus, Paulinus etiam convertil provinciam Lindissx,
procidere volcntem a I |>edcs cjns levavit. qiK7 est ad meridianam ripam Humbrx fluminis,
Rex ad lidem promptus,ut lucraretur suos,
ijjilur priusqnam prxfccluii! Liudocolinx civitatis cui
sciscitabatiir quid eis videretur. Cui Coifi pontifex iionien Blecca cum domo sua eonvcrtit, in qua ci-
ail : « Ncmo siudiosius servivit diis quam ego ad vitale ccclesiam egrcgii operis fecit, et in ea Hono-
lucrum terreiuim. Multi autein sunl, qui majora rium consecravit archicpiscopum. Cujus teclo vel
bcncficia receperunt, mule nii vaiere deos probavi. ionga incuria vel hoslili manu dejecto parieles bac-
Tum alius oplimatum icgis suhdidit, talis miiii vi- lenus siare videntur. Urbs autem Lineolnix, qux
detnr, rex, vila hominum presens in lerris ad tuuc Lindocolina vocabatur, el prouucia Lindissx
cumparalionein ejus, quod nobis inc<>rluin est tem- ci adjacens, qux circumquaqiic ciatidil vel fluviis,
poris, quale cum te residenle ad eoenani ctini du- vcl paludibus, vel mari, ad Mercix regnum perti-
cibus ac ministris tuis teiupore brumali, accenso nel. 1'rbs autem illa et situ spleudida est, et pr-o-
quidem foco in medio et calido effccto eoenaculo, vincia rcrum multarum locuples unde quidam :
;

furenlibus atitem foris per omnia tnrbinibus hie- Vrbs in colle sita esl, el eollis veryil ad austrum.
nialium pluviarum vcl nivium, a.lveniens uniis Narravit abbas de Pcartaneu se vidisse seniorom
passer domum citissime pcrvolaverit; qui, citin u Puulino baptizatum cum cxtera turba coram
per tinum ostium mgrerJtcns mox pcr aliud exierit, Edwino
regc in fltivio Trenta juxta chitatem, qux
S3T IHSTGRIA ANGLCRl.U. — LIB. III. 85S

Tiowlfingaceslie]. vocabalur. A dia suis famulis dignatur bonorum munera pratro-

lunc Fingecester [ul.
gare illuil etium clementer cotlula suce pietatis
Hi cnjus efligie diceLat quod esso-t vir longie sla- ,

ma- munificentia tribttil quolies per fraleinos affeclus

turcc, pauliilum incui vtts, nigro tapillo, facie ,

cileula, naso adunco petlenui, venerabilis simul unanimem dilectioncm quadam contemplatione alle

et lerribilis aspcclu. rius aspeclibus reprccseniul, pro quibus majeslati ejus

Houorius auteni papa misit accensorias regi Ed- gratias indesineiiler abscivimus, eumque votis svppli-

wino lilleras bis auililis. Quarum poslremam par- cibus exoramus, «.' veslram dilectionem in prwdica-

tcni ntcessaiiuni duxi apponere, quse scilicel De lione Evangelii elaborautem et frnclificantem,sequcn-

agendis archiepiscoporum Anglics liactat dislincte temque magislri el capitis sui Gregorii sancti regulam,
per baec verba : Pracdicatoris veslri domini mei perpetua slabililate confirmel, et ad uugmentum
memoria: Cregurii freqientcr lectiune Ecclesite potiora per tos suscilet incremeuta, tit
aposlolicce
occupali prai oculis affeclum doctriita: ipsius, quem fideel opere, in timore Dei tl charitate vestra acqni-
decessorumque vestrorum quae per dumini
pro veslris animabus libenter cxercuil habetole, qua- silio ,

lenus ejus oralio el regnum vestrum populumque au- Cregorii exordium pultutat, convatesremlo untplius
geal, et vos omnipolenli Deo irreprehtnsibiles repra- extendalur ut ipsa vos Dominici eloquii promissa iu
;

senlet. Ea vero, qua a nobis pro vestris saccrdolibus B futuro respicianl, vosquc tox itta ad wternam fesliti-

ordinanda sperastis, liwc pro fidei vestra sinceriiaie, talemevocet : tYenite ad me, omnes qut laboratiset

onerati eslis, elego reficiam tos | Matth.xi); » et itcruiu:

quee nobis mullimuda relaiione per preeseniium porla-
tores taudabililer iusinuala est, graluito animo retri- i Euge, serve bone el fi.lelis, quia stiper pauca fuisti

buere ulla sine dilatione providemus ; el duo paltia super mttlta te conslitttam, inlta in gaudima
fulelis,

nlrorumque metropolitunorum, id est, Honorio et Pomini liii(jtffl.'l/i. xxv.)» Et ncs quidem,fratres chu-
Punliiio direximus. llt dum quis eorum de hoc scecnto rissimi,lioec vobis pro celerna cliaritale exliorlatiouii

ad auclorem suum fuerit accersitus, in loco ipsius verbapromitlentes, qucc rursus pro ecclesiarum testTt,-

alierum episcopum cx hac nostra auctoritate debeat rum privilegiis congi uere posse conspicimus, non desi-

subrogare. Quod quidem lam pro vestro? charitatis stimus impertire, et lamjuxta pelilionem vestramqucm

affectu, quum pro lanlarum ptovinciarum spatio, filiorum noslrorum regum robis prasenti noslru pra:-

quce inter nos et vos esse noscuntur, sumus invitati ceptione vice beati Petri apostolorum principis aucto-

concedere, ul in omnibus devotioni vestra: nostrum rilaiem tribuimus,ut,quando unum e vobis divinaad se.

concursum juxta desideria vestra prceberemus. In- jusserit evocari, is,qut supersles fuerit t atterulrum h

columem excellentiam veslram superna gralia cuslo- q toco defuncti debeat episcopum ordinare. Pro qua
diat. etiam re singula vestrce dileclioni pallia pro eadem
Quarla pars incipit de conversione Anglorum ordinatiuue celebrandu direximni , ut per nostra

orienlalium. Qtiorum rex Erpwaldus, lilius Red- prceceplionis auctorilatem possitis Deo placilam or-

wal.li regis, hoilalu Edwiui regis sibi amicissimi dinationem efficere. Quia ul hoc vobis concederemus

fidfin suscepit. Et quidem patcr ejus Redwaldus longa lerrarum marisque intervalla. quce inler nos
jamdudttm in Canlia iidcm su.scepeiat, sed frustra :
et vos obsistunl, ad ha:c nos condescendere coegerunt,

nam rediens domum, ab uxore sua ct a quibiisdam ttt nulla possit ecclesiarum vestrarum jactura per

perversis seduclus babebat allarc Cbrisli et da> cujuslibel occasionis obtentum quoquomodo prove-
monis in eodem fano. Quod rex cjusdem provincise nire; sed polius commissi vobis populi devolionem

Aklulf, qui veuerabilis Deilir aetate fuit, tisi|tie ad plenius propagare. Deus ie incotumem cuslodiut*
stium tempits pcrdurassc testatur. Verum Erpwal- dilectissime fraler.

dus non mttllo poslquam credidil lemporc occisus Dala die lertio Iduum Juniarum, imperantibus
est a viro genlili Rigberto : cui sttcccssil Sigbert dominis nostris piissimis Augusiis Heraclio, unno

frater ejus Cbrislianissimus, et caeleros cbrisiiani vigesimoqtuirto, post consulalum cjusdem anuo vitje-

rans cum Fclice episcopo, quem de Burgundia or- D simo lerlio, et consutntus ejus anno lertio, sed He-

tum miseral iiluc Honorius cpiscopus ad pnedi- ractio felicissimo Casare, il cst fitio ejus anno terlio,

iudictione sepiima, id est anno Dominictc Incarna-

candum. Juxtaquc nomen suum acceplaiu sedcm
tionis sexcentesimo tricesimo qnarto.
episcopatus in civilate Donioc scptemdeciui annis
Misil ct idem papa Honorius gettti Scotorum
tenuit, cl iu pacc ibidem obiit.
liiteras correcloiias de ol.servaiione Pascbae, ne
Haec inlcr, Justo aicbiepiscopo dcfuucto, Paulinus
Honorium sibi occtiiienlcm ordinavit in ttibe Lin- paucilalem suam cunclis per orl etti Cbristi Eccle-
siis sapienliorem acstimarcnt. Sed el Joannes,
qui
decolnix, quae modo vocatur Lincolina, in ecclesia,
successoti cjnsdcin Honorii Scvcrino successit .
quam ipsc fecerat ibidem , sicttt praedicltim csl.

Uonorius auiem papa misit llonorin arcltiepiscopo misit lilieras pro eodem errore corrigendo, et

pallitim , ct liltcras de ordinalione el dignilate Pelagiana l.acresi ,

quam apud eos rcviviscere
,

uliiiisiue aicbiepiscopatus, quarum ba;c est for- didiccral : qua; dicebal homtuem sine peicalo
ma :
possc existere ox propria voluttaie et non ex
sine pcccatu esse
Dileclissimo fralri Honorio HoMORlOS. gialia Dei. Scc cnim homo pofst
natus.
lntcr plurima, qua Redemploris nostii misericor- 111*1 Jesus Clnis'us sinc peccato cvnccptus ct
 853 UK.NRICl ARCIIIDIACOM IJIJ.NTLNGDOM. 800
Njiii ( bomines dsi aciuali peccain careant,
sjteri A cum suis omnibus imparatum deslruxit. Post au
coulrabunl lamen oiigiiiale sccunduin ilhid Kcce : num vero occidit Enfridum ad seposlulandas pacis
enim i« i>iii[uitalibus ccnceplus sum et in peccalis t gratia venientem cum duodecim militibus. Infaus-
ionarpil me mater meu (Psal. l). tus aunus tam propter regum apostasiam, quam
ille

At veio Edwinus posl septemdecim annos rcgni proptcr Ccdwalhc tyrannidem, qua non teiras ut
sui eunserlo gravi prxlio in campo, qui vocalur victor acquirebat, sed ut peslis deslt uebat unde :

ISatfi'1'J [al. Ht*llifeld], occisus est a Cedwnlla irge ille annus sequenlibus regis Oswaldi assignatur.
Ciilonuiii adjuvaule eum Peuda Strenuo, qui cx o -
Qui, posl occisionem fralris Enfridi, superveniens
lempore rex fuit Merciorum ejusque totus vel
. cuin parvo exercitu signum sanctae crucis manibus
peremptus est vel dispersus exercitus. Offrid quoquc suis erexit, ac foveae impositam cespilibus firma-
bellicosus filius ejus occisus est ante eum. Aller vit, dixilque : Flectamus genua, Deum omnipo-
et
Edfrid, uecessilate cogente, ad Pendam n-fugit, a tenlem vitum «c terum in commune depreccmur ut
quo postniedum, regnaute Oswaido, pcrtide pcr- nos ab lioste feroci ac superbo xua mueralione defen-
emptus est. Dicititr autein quod ilalfeld rubejis dat. Scit enimquia jusla pro salute ijenlis nostrce
Mndiquo nobilium fumabal cruore. 11. nainque i bclla suscipimus. Quo faclo, ineipiente diluculo
R
mixrabilis et ioopiimta fortissilnorum faeta e*t cougressi Cedwallaiu ct copias illas, quibus niiiil
strngcs. Ccdwalla siquidcm rex poieniissimus iiinu- resistere posse jaclabat, cecidci unt apud Deriises-
Dicrabilciu muUiiudiiiein secum addiixeral ; Pcnda burue, id est rivus Denisii. Uudc dicitur . Caides
vero Slrenuns strcnu ssiinos, facla esl igitur magna Cedwallte Deuibii cursux coercuil. Qui locus in ma •

strages in ecclesia Nordliuiubrorum. Penda enua gna veHeratione babetur, ut in libro Miraculorum
pagauus eral ; Cedwalla vero pagauo sa-vior, ncc dicetur.
liialierihus ncc parvulis parccns, se Anglos Brilanuia O.iwal.ius igitur rex ut fidcm augeret, mistt in
e asurum dehberans. Nec Britoncs magis coininu- Scotiarn ubi exsulaverat, accepitque pontificem Ai-
iiicant Anglis quaiii paganis, lidem conuii niiiili datium summum virum, quamvis pascba non rectc
peu lcnies. Allaluin est auteni caput Edwini regis celebraret more seplenlrionalium Scotorum. Au-
Cl>oracum ct illalum tu ecclesia Petri, quam ipse slrales cuim Hibcritiae insul.c partes jamdudum
coqtit. sed Oswaldus perfecit. Nordhumhris igitur adn)Oiiilio;.e pap;e rcclum pasclia susceperant. Ve-
nhil prassidii siisi rugant babenlibiis, Paulinus, nienti ergo episcopo rex sedem cpiscopalem in in-
assunipta secum regiua Edelburga, quam' pridem sula Lindesfariiensl tribuit. Igilur fidcs coepit dila-
adduxeral, rediit Caniiam navigio. alque ab llonorio
C tari, pulcbroque speclacuio samc conligit ut, evan
archicpiscopn et rege EadbaJdo honorifice susceptus
gel.zaiite Aidano, qui Anglorum linguam pei fecte
cst, Jial>cns etiam secum filium el
fiiiam EJwini. non novcrat, ipse rex suis ducibus ac miiiislris
Quos postea raaler melu Eadbaldi Oswaldi
et interpres cxisleret. Longo enim exsilii sui tempo: e
ngum misit in Galliam nutriendos regi Dagoberto,
liiiguam Scotorum plenedidicerat. Crescebat igitirr
qu; erat amicus illius, ibique pueri defuiicli
sunt. lides, monachisquc venienlibus de Scotia, fervci:ter
Aiml.i quoque secum vasa p:etiosa Edwiui ct docebatur : moiiaciius enim ipse episcopus erat de
ciuicui inagnam auream el calicem aureuoi, qui
in insula,qitae vocatur Uii, cujusnionaslcrium septcti-
erctesia Canii* adhuc sunt.
Romano autem Roveusi trionaliuni Scotorum et omniuin Pictorum areem
prxsulc absoi pto fluctibus Italici mai is, dum lega- quidcm Brilaunia- pcr-
leucl at. Qit;c insula ad jus
larius Honorii lendercl Romam, Pauliuus
euuidem linet, iioii magno ab ea freto di.scrcta ; scd doua
episcopatum tcnuit usquedum visit; ubique mo- tione Picloruui, qui illas Biilaiiiiivi' plaga^ incohi:it,
r.eus ualliam, quod a papa acceperat, reliquit. Re- ntonachis Scoloruui tradila, eo quod ab illis fiJefti
li juerat autcm in eccleaia stia Eboraci Jacobum peiceperunt.
iliaconum virum sanctum, qui ex hinc liaptizabal,
Namqiie auiio gtaliac 565, regnante post Justi-
eldocebat, usijucdum recupsiaia pace iu provincia D
uianum Juslino Minoie, venerat de Hibcrnia abbas
etcrescenle uuiueio fidelium, magister ecclesia-
Coluinba ad pr;edicandum seplcnlrionalibus Pictis,
stic;e cantatiouis juxU morem Romanorum coepit jtl est iis qui arduis et horrenlibus montium jugis
ctipse senex et plenus dieium juxta Scri-
«'xistcrc,
ab australibus Pictis separanlur. Australes cnim
pMras, vias patrum secutus est. Purti prius conversi fuerant pcr Niniam episcopum
Eadwino rcgi succcssil Osric, cognalns cjus in Britoncm Romae cdoclum. Cujus sedcm episcopa-
proviucia Deiroru». Eanfrid, filius Edclfridi re- tus Sancli Matlini nomine, uhi ipse Coliimba se-
gis. siisccpitregnuni Bemiciorum. Nam in hasduas pultiis esl, jam nunc Auglorum gcns obtinet. Qui
provincias gens Nordhumbroruin antiquitus divisa locus ad provinciam Berniciorum perlinc-s vulgo
erat. I!i autein juvenes temporc regis Etlwini
apud vocalur. Ad Candidam Casam, eo quod ibi cccle-
Scolos et Piclos cxsulanles bapli/.ati simt ; ubi au- siain de lapideinsolilo Brilonibus morc fcceril.
tcm reges facti sunt ad idola conversi suni. Quos Venitautcm Columba, regnante Bridio, lilio Meilo-
r^x Ccdwalla imm>, sed jus.tc peremit, et pnmo polcntissimo, vigesimo auno
cou rege Pictoruin
quideni prosinia sstate Osi icum, dum sc in oppitlo ejus, gcnlemque illam convei til unde et
regiti :

uiuiiicipio tcni.ijiio ohscdisstt, erumpeus subit-» iincla.am insulam ah iis accepit, <\nx esi quasi
861 IIISTOKIA ANGLORfiM. - LIB. Ilf. 862
familiarumquinque juxta xstimationem Angloroin, A illnm dimiilore, niisit Lrutherium nopotero suum
quanu succcssores ejus usqite lioJie tenent, ubi et Ilic igitur ordinalus episcopus a Theodoro archi-
ipse sepultas est. Erat aulem et aliud inonaste- episcopo episcnpatum Guvissorum longo tempore
rium nobile in Hibernia de Arinaeh, id est cainpus rexil solus.
roborum. Ex quo trtroque monasterio pturima in Ea lempestate posl Eadbaldum regcm Centen-
Hibcrnia et Anglia propagnta sunt : iu quibus om- «em, Ercemberl filius ejus xxiv annis nobiliter re-
nibus monasterium Du principatum leiio.t. Abbati gnavit. Hic primus in lolo regno idola destrui, et
aulein iltius insulx omnis provincia et eliam epi- jij.n ium quadragesiinale observari prxcepit, poe-
scopi ordine inusitalo solent esse subjecti, quia nas transgressoribus posuit duxitque Sexburh ma-
;

Columba prxdicalor uon cpiscopus fuit, sed pre- jorem filiam regis Annx, minorcm vero filiain suam
sbyter et monacbus. Cujus successores ejus imi- Edelbnih et filiam uxoris stix Sclrid miserat rex
talionc valde clarucrunt ; tamen in ohservatione Anna ad monasterium Bruges ad servienduro Do-
pnschx errabanf, donec Egbcrtus Anglicus eos inino qua utraque cum essel
: peregrina meritr»
correxit. Aidantis igitur hinc missus episcopatum virtutum Bregensis abbatissa effecta cst. Tunc si-

Nordhiimbrjp. tenuit. Cujus inslilutione formatus quidem mitlcbant nobiles Anglix filias suas eru-
rex Oswaldus, ut mente proficiebat, ita et regno dier.das in Bruge et in Kala et in Andilegum mo-
plus quam omncs majores ejus. Umnes igilur gen- naslerio. MisilclErcemberl Brugcs litiam suam f.r-

tes Bi ilannix, scilicet Brilones, Auglos, Plclos, chengotam Christi virgincm sanctam cl prxcla-
Scolos in ditionem accepit ; adco lamen sutdi- ram. Cujus opera virtut<im, cujus signa miraeu-
inis, humilis fuil et benignus peregrinis et paupe- lorum ab iucolis loci illius usque hodie narrantur;
ribtis. de cujus laude in libro Miraeulorum dicemus.
Quinta pars sequitur, de conversione occidenta- Eo qtioque lempore Oswaldus, cum regnassct
lium Saxonum, qui antiquitus Gevissx vocabantur: novcm amiis internumerato illo anno aliorum pne-
qux facla est per Birinum episcopum. Qui concilio dicto, occisus »?st etiam a Penda Strcnuo commisso
ptipx lionorii advenicns, ad quod eliam oidinatus gravi prxlio apud Mesafcld [c/. Mascuseld], anno
est episcopus perAsieriuin Gcnucnsem episcopum, xtatissux xxxvih, die quinlo Augusti. Lhidc dici--
geniem Gcvissorum ingrediens paganissimara tnr Campus Mesafeld sauctorum cunduit ossihus.
:

baptiza\it eos el rogem eorum Kinigils. Contigit Occulto autem Dei juuicio invisi Dco pagani dile-
autcm pulchre sanctum regem Oswaldum adfuiss»*, ctos ejus mactaverunt, et escas volatilibus cceli dc-
eumque de lavacro susccpisse, cujus filiam Oswal- q dei unl. In Ioco aulem cxdis illius miracula usque
dus erat acccplurus in conjugem. Donaverunt au- hodie fiunt. Successit vero regi sanrto fraler eju»
tem anibo reges Birino civitatem Dorcic ad sedem Oswi, regnans xxvui annis in provincia Bernicio-
episcopii, ibque, coustructis ecclesiis, sepullus est. rum. Sed in provincia Deirorum Oswine filius Osri-
Et post mulios annos Heddo episcopatum agcnte, ci regis, de quo prxdictum esl, vu annis reguuvit.
translalus inde in Wentam civitatem.qtix Winccslre Ingravoscentibus vcro catisis, cum reges simul con-
vocatur, et in ecclesia Pctri et Pauli positus cst flicturi essent apud Wilfaresdune, id est montein
defuncto autem rcgc Kinigilso, success t lilius ejus Wilfari, et esl a vicoCalaracloiicdecera fej-me mil-
Cenwalh, qui lidem renuit, nec impuiie. RepuJiata liLus coulra solstilialcra occasum, videns sc Oswi •

enim sorore Pendx rcgis Merciorum, quam duxe- ne imparem viribus, rcmitlcns exercilum, abscou-
rat, aliamque ducens bello viclus est, et regno pri- dit se in domo Hunwaldi comitis, queni sibi aiui -

valus ab illo, triennioqucexsulans apud Annam rc- cissimum putabat, cum uno tantum militc nomine
geni oiienlalium Anglorum fidolem fidem recogno- Tondehere; sed ab eodem comite proditus esl

vit. Ciim vero Cenwalh reslitutus esset in regno, Oswio, et dctestandaomnihus mortc cnra eodein
constiluit rpisropum Ailbertutu [ai. Agilbcrlum] miiile pcr prxfectum ejus Edelwinum [al. Eilwi-
u.uione Gallum, sed luncde Hihernia gratia legendi D nu '»l interfeclus est in Gellingum, ubi pro utiiuj

venientem. Postoa vero rex Anglicum sciens tan- que regis aniraa id ost occisi et ejus qui occidere
turo perUesus barbarx loquelx subintrodtixil in jussit, ecclcsia constructa est. Eral autem rex
provinciam sux liugux episcoptun Wine, et ipsum Oswiuc aspectu venustus, statnra sublimis, affato
in Gallia ordinalum, dividensque in duas paro- jucundus, moribns civilis, nianu brgus, ot ideo al>
chias proviuciam, huic in Wcnia sedem tribuil omnibus dileclus, ot a nobilibus cujusquc provinci»

unde offcnsus Ailberlus, quod hoc ipso inconsullo frequeniatus; de ecjns humiliiate digna relatu in

ageret, rediit Galliain, ct acceptum cpiscopalum ter sanctl Aidani sibi dileciissimi opera rcleicmu£.

Parisiis usquc al obitum lcntiit. Poslca rcx idem Secundo anlem annoOswi regis successit patri ma-
populit cliam Winc ab cpiscopatu, qui seccdens ad gno Paulino Ithamar episcopus in Rovensi ecclesia.
Vulfere legem Mercioruin cmit pretio ab eo scdcm Tune temporis regno orientalium Anglorum, post
Londonix ejusqiie opiscopus usqiie ad ob-
c.ivitatis, Caipwaldum Redwaldi succcssorcm, Sighert fiater
ilum mansil. Carcnte igitur paslore provincia, cuin ejus prxeral homo rcligiosus : qui in Gallia cxsu-
rox hostihus et damnis ideo sa'pius nlfligerelur, ini- lans pro inimicitia Redwaldi baptitatus fncrat. Hex-
sil pro Ailberto Parisios : qui nolcns cpiscopattiin <itir factus, ut in Gallia vijcrat, scholas puerorum
 S63 HENRICJ ARCIIiDIACO.NI IILNTLNCDO*. 864
iiistttult, juvanlc se Fcl.ce episcopo : a I quetn san- A bns suis cngnovit, ncc armig hostium impenetrabi-
cltts Furscus de llibernia vcniens, nobililer susce- lis fuil; slnptiilque bostes lales esse, qualis ipse
plus est. Rex autein tantum Deo adhxsit ut, co- bostibii? esse solebat, se vero talem, quales illi

gnalo suo Egnice [al. Egrieo]. regno commrndalo, esse sohbant. Qui ergo scmper alienum sanguiuem
monaslcrum intrarct, el tonsiiram acciperet. Posl fuderat, scnsit quod egerat, dum jam ctuore suo
multos autem annos coegerunt eum exire conlra terram imbuit, el cerebro rcspcrsit : crgo qui ad
rcgem Peii:lam. llle taincn nonnisi virsam in manu auxiliiim cjus venerant pene sunt omnes inicrfecti.
habebat ia praelio ;
oeci us cst igitur cnm reg3 In quibus Adilhere frater Anna regis orienlalium
Eguicc ct cxercitu; quibus successit Auua, lilius Angloi um, qui post eum regnavit, auctor ipsc bclli
Eni, de regio genere, vir bonus el boux pater so- perditis niiliiibus sive auxiliis inleremptus est. Et
bnlis : qticm cliam Peiula postea cecidit. Felici au- quia prope. fluvium Minwed pugnalum, qui tur.c
leui cpiscopo oricnlalium Anglorum successit Tho- per inundanliam pluviarum late alvcum suum inio
mas, p:tsl quem Bouifacius. Hos omnes cum ordi- omnesripas suas transieiat.contigilut multo pltirt
nassei Houorius artliiepiscopus, mortuusest : cui aqua fugientes quam bellant;>s perderet cnsis. Jgitur
DeusdedltsexiusaiciiiepiscopusCentensis successit, Elfleda, tilia Oswi regis inonacbata cst in Ilertei
ordinatus al> Itliauiar Rovcnsi cpiscopo. Ithamaro [al. Herten], id est insula Cervi ; deinde constructo
vero successit Damiauus. monasteiio in Slreneslialb, ahbatissa ibidem obiit,
Sexla pars sequitur de convcrsioue Midelengle, ubi sepu/lus est patcr ejus Oswi, et mater ejus En-
id est Mcdiicrraneorum Anglorum sub principc flad, el paler malris ejus Edwine. Tribus igitur an-
Pe.la, quem pater illi genti prajfecerat : dciierat n ' s P osl mortem Pembe rexit Oswi gentem Mercio-
namqtic rcx Oswi Peda± lilio Pendae regis filiam rum et caeieias auslrales provincias gentemque Pi-
co pacto ut Cliristianus Hoc cliam
efliceretur. ctorum ex parte magna : dedit cliain Pcdas lilio

inaxime factum est persuasione Alfrcdi filii Oswi Pendae cognato suo regnum australium Merciorum,
regis, qui sororem ejus duxcral CliineLurgam iiliam qui sunt familiarum v millium,discreti fluvio Treute
P.nd.e. Raptizatus esl igitur Peda cum suis a Fi- ab aquilonaribus Mercis, qiti sunt familiarum vn
nanu episcopo in vieo, qui dicitur Ad murum, ac- millium. Peda aulem proditione conjugis su.e occi-
«rptisque presLyteris sccum Ceadda et Adda [o/. sus est. Oswio igitur regi gentes Merciorum iribus
Abda], et Retti, et Diuma, reversus est ad propria. annis subjectae fueruut, qu.x deseclo capitc perlidn. 1
,

Nec probibuit Penda [«/. Peda] quin de sua, hoc aJ fiJe ' Cliristianae gratiam per eum conversae sun».
cst Merciorum natione crederent, qiiivellent, tem- q ^ lur Diuma facius esl episcopus Midclengle, el

ncbat |ue credenles ct male viventes. Post bien- Mcrciorum, et Lindisfaronim : qui ibidem dcfun-
iiiiiin vcro convcrsi sunt Merci boc modo. Oswi clus est ; cui succcssit Coellet [al. Coellecj, qui ad
namque rex, cum iiruptiones Peridaj regis inlolera- Scolos unde venerat rcdiit. Sed post tres annos du-
biles ferre non posset, obtulit ei munera innumcra. ces Merciorum rebellantes Vulfere lilium Pendac in
Penda vero[ sirenuus, quia gentem ejus exlctminare regem lcvaveiunt. Quo regnanle xvu annis, fuit

dccreverai, muneia sprevit. Igilur Oswi supremis primus episcopus Trumhere, secundus laruman,
accensus doloribus, ail : t Si paganus ncscit acci- tertius Ceadda, quartus Wilfrid.
pere uostra donaria, nffcramos ci qui novit Deo. >
TuucquoqueorieulalesSaxones,quiolimMe(lilutn
Vuvit ergo se flliam suam Deo sacralurum, et duo- cxpulerant, iterum conversi sunl. Eraleuim rex ejus-
deom prxdia monasleriis dauda, ct sic cum paucis dem gentis SigLerl, qui post SigcLertum cogno-
multos aggressus esl. Deui(|ue fertur quia, tricies inenlo Parvum regnavit, amicus regis Oswi. A.l
inajorem pagani babuerunt exercitum ; siquidein quem cum saepe veniret, et praedican lur ab eo,
ipsi trigtnla lcgiones dticibus nobilissimis instru- baplizaius est a Finano episcopo in vico ad inii-

4'tas in bello habuere. Qmbus Oswius rex cum Al- rum, qui est xn millibus a mari orieniali. Vnralus
liido lilio suo perparvum, ut dixi, babens exerci- * aulem Ceadda a Medcienglis, faclus est piscopus <

tuiii; scd, Cbristo duce, conlisus occurril. Nain super Estsere, laplizabatque uiaxiine in civitaie
jilius filius ejus Egfiid eo tempore in provincia Ilanceslre, qu;e est in ripa Penix aninis, et in

Meiciorum apud reginam Cinewissem obses tene- Tilaburh, quae est iu ripa Tamesis. Cous.uIi crgo
iiatur. Filius autem Oswaldi regis Edilwald, qui cuidam pro illicilo conjugio vetuit onuiium com-
iis auxilio esse dcbttcrat, in parte erat adversario- munionem : qaod conteinnens rex, prandit cuin eo,
rum, iisdemque contra pali iam et palruum suum revcrlensqtie obvianiis cpiscopi cecidit ad pcdes
ptignalurus duelor exstiterat. Quatuvis iu ipso lem- quem jaceulem iralus virga tangens pricdixit eum
pore pugnandi sese pugnx sublraxerat, evcnttim- in ipsa domo morilurum, conligilque ul constil
que discriminis luto in loco exspectabat. Inilo ergo pnediclus el frater ejus ettni in ipsa <!omo interli-

4cilamine, fugati sunt et c;esi pagani duces tri- cerent ; dixeruntque se id fecisse, quia nimis erat
ginta : Deus cnim oniiiipotcns ci:m suis aderat, ct parcens bostibus. Successil aulem Sigbcrto Swi-
dissolviique fiiiiliidinem regis P<nd.e, solilumque lelm baplizalus ab ipso Ced, in Estanglia in Ren-

vobnr nervorum braehiis rjus dempsiC et cor ma- dlesbam, id est inamtione Rendli, suscepit jue enm
{Utanimum conlabescere jussit; iileo nrc se iu icli- dc lavacro Adclwal.l rex ipsius g ,-
nlis, frater Anna?
 865 HISTORIA ANGLOIUJM. — LID. III. 866
regis corumdem. j£delwaidtis vcro filius regis A clesia» ei paschie. Nec longe post misil iis Theo-
Oswaldi rcx Deirorum eidcm Ced episcopo Iribuit dorum arcbiepiscopum.
locmn ad Leslingi monaslerii facieudi. Quo con- Theodorus post Damianum ordinavit Putlam
siructo, cum illuc ah Estsere s;epe rediret, tem- flofii episcopum; regisetiam Vulferi pelitionc Crd-
pore mortalitalis ihidetn ohiit : cui successit in dam transtuiit a mon-islerio, quod esl in Lcslingei
cpiscopatu fraler ejus Ceadda. an episcopalum Lichcfed, uhi miraculis claruii,
Interea Fii.an cpiscopus in insula Lindisfamcnsi qttae stio loco diccnlur. Oswio auteni rege ii.fnini-
ccclesiam fecil loiam de seclo rohore. Quam cum late dcfunclo, regnantc Egfrido lilio ejus amio
postea Theodorus archkpiscopus dedicassct , Ed- lcrlio, coegil Theodorus coiicilium cum cajteris
bcrt cpiscopus ihidem plumho paricles et leclum episcopis, cujus decrcla in tillimo libioriim po-
operuit. Finano dcfuncto succcssit Goleman, qui nentiir. P.ist hscc offensus per quamdam inol edien-
malc servahat Pascha, sicut Aidanus e( Finan : liam Theodorus Winfridum episcoptim Merdorum
igilur inde disputalum esl coram Oswi regc et AI- dcposuit, pro quo Scxwlfum ordinavit. Londoniae
frido rege, filio ejus. Hinc erat Colniannus et Ced etiam Erccnwaldum cousliluil episcopum lenipore
episcopus prasdiclus : inde Ailherttis epi.scopus oc- Schhi et Sighere regum pracdiclorum, cujus mi;a-
cidcnlaliura Saxonum, qui ad Alfridum regcm ami- cula suo loco dicenlur. Eo lempore Edclred rcx
cum ejus venerat, et Jacohus diaconus Paulini Mcrciorum Caniiam vastavil, Roffi deslruiil, Pulta
quorum digne pars praevahiit. Ced igiltir postea episeopus aufugit. Huic Chichelmus snccessil, sctl
rectuin Pascha servahat. Colmannus vero cum parte patijierlateseccssit. Tunc vcro Gemundus succcssit.
ossium patris Aidani nolens mutare sectain, in Anno eoJera cometa apparuit tribus mensihus
patriam reversus cst. Cui successil Tudda in epi- mane.
gcopatu Nordhumbra?. Eaia vero prius cuslos post- Egfridus rex Nordhiimhria? fugavit Wilfridnm ab
ca cpiscopus factus est Lindesfarncnsis. Hi autem episcopio. Loco cujus Bosa Deirorum provine am, :

trcs episcopi Seotorom, Aidanns, Finan, Colmau- Eata Berniciorura suscepit, hic El>oraci, iHo in
nus mirae sanctitalis fucrunt et parcimoni;c. Nec Haugusialdensi vel Lindisfarnensi Ecchsia. Tunc
euini polcnles sxculi suscipiebant, qui ad eos nisi etiam Eadiied in provincia Lindisfarorum, quam
orandi causa non veniehant. Rex ipse cum quinque inipcrrime rcx Eglrid, superato Vulferc, olitii.ue-
vcl sex minislris cum orassct vel disccdehat, vel rat, ordinatur episcopus. f.t liunc prinium eadera
eilio iralrum utebalur. Adeo autem sacerdotes erant proviucia proprium acceptt prassidcm, secuiiiiuw
illitis temporis ab avaritia immuncs, ut nec lerrito- q Ailwinum [«/. jEdilwinum], teilium Eadgarum,
ria uisi coacti acciperent. Nec longe posl facta est quartum Kineberlum , quem in pr;csenli iiahel
cciipsis solis die tertio Maii hora decima diei inquit Bcda. Habchal Eadhcdum an-
eiiira ante
quam gravis pestilentia secuta est, Britanmam ct tislilem Sexulfum, qui etiam Mcrciorum et Wi-
Iliherniam magna strage dcvastans. Qua plaga delcngle simul cpiscopus fuit : unde et expiilsiii»
Tuda episcopus morluus est , et sepullus in We- de Lindesei in illarum provinciarum regiminc per-
inalet. mansil; ordiuati sunt autem Eadhed ct Bosa et
Alfridus vcro lilius Oswi, jam regnans in parte Eata Ehoraci a Theodoro, qui etiam post annos
rcgni palris misil Wiifridttm preshyterum ad regem tres ahscessionis Wilfridi horum numcro duos ad-
Galliarum, ut eum consecrari facerct cpiscopum. didil anlistites, Trumberlum ad Ecciesiam Hau-
Quem Ailbcrtus pra:dietus jam tunc prxsul Paii- guslaldensium, remanente Eata ad Lindisfarncn-
sitis cum plurimis cpiscopis houoriiice consecravit sem, ct Trumwine ad provinciam Piclorum, qme
in vico, qui
vocalur Com|>cndium. Rex aiitem Oswi, lunc Anglis suhjeeta erat. Eadhcdum de Lindessei
imitatus industriam filii misit Ceddam preshylc- reversum, co quod rex vCdelrcd provinciam rece-
rum, quia archiepiscoptis jam ohierat, ad Wine pisset, Ripensi Ecclesiae pracfecit.
cpiscopum occidentalium Saxonum, qui ab eo or- D Septima pais sequitur dc eonversione Auslra-
dinalus est episcopus Eboracensis Ecclesi;e. Cedila liuiu Saxonum per Wiifridum cpiscopum facta,
igilur episcopus Aidanum magistrum suum ccepit qui ab episeopio pulsus , ut supra dixil, Roma
scqtii, et exemplum Ccd fralris sui, pergcns non pclita Briianuiam rediil, ol auslralcs Saxoncs, qiti
equo sed peijibus, inslans ieclioui, sludens veri- sunt familiaruui septem miliium, ad (idem coiwr-
lali, ainicus caslitalis, servus humililalis, venicus tit. Rex aulcm coriiin Aililwald [al. A<lil\va'iili]
quoijue Brilanniam, WillVid jam episcopus doclrina paulo anle k.pii/aius fuerat in proviucia Mcnio*
sua muita Ecclesix Anglorum contulit. rnin snasioue regis Vulfere, a quo etiam dc la-
P<»st Switelm regein Estsere, cum Sigherc et vacro susccptus esl ; iu eujus sigiium adoplionis
Sohbi rcgnarent, pro pi.rf.ila morlalitale Sighere dedcrat iili Yeclam insulam ct Meanwarorum pro-
• t geus stia ad idola reversi sunt. Rex aulem Vul- vineiam iu genle oecideiitaliuni Saxonom. Concc-
fere, iuittens ad eos Jaruman episcopum, rcvoca- dcnie igilur, imo gaudentc rege, Wilfridus piauli-
\il eos ad fidein per cum fcliciler. Tunc (|uoque caus, primo duces et mililes, deinde pleliem sacro
regilais Angiorum iiohiiissimis Oswi cl Egherl irti •
fonlc ahluil. Ipsa igilur die populo imber affluxil,

sil Yitallianus papa lilleras, requisitus de statu Ec- qni tribus ccssavciat annis; unde famcs acerhis-
S67 IIENHK.I AH< HIDIACONJ IIU.NTINGDUN. «08

sima plebem prostraverat. Dcniipie fernnt, quia A r^sr.rt rex Gevissorum, priorei.i oceidil cl pro-iuciam

sacpe xl simul aut i. incdia hoti.itfs maccrati pro- jjrraviler vcxav.it lam ipse quam successor cjus.
ccsscrunl atl prxcipitium aliquo I sive ripam iua- Undc toto illo lempore revocato, don.um Wilfrido
ris, cl vinclis niiserc manilms pariler omncs aut proprio caruit anlislitc, ct cpiscopo Wentae subje-

ruina periluri aul fliictihus abscrhcndi deciderent. cti sunt.

Sed, baptismatc siniul ct pluvia renienle, refloruit Cedwalla rcx debeilavit insulam Vectain adhnc
farva; rediil, virivlaniibus arvis, annus l«tus et idoiolatram, ct secuudum volum quarlam partem
frugifer. Sic et cor omuinm ct caro omnimn exsul- dedit Wilfrido episcopo, qui tunc fnrtc i!e gente
lavil in Dcum vivum. Docuil ctiam eos antistcs sua superveniens aderai. Est aulem insula milie
piscari ; ncc cnim prius nisi ad anguillas tatituin duccnlarum famitiarum unde dala est rpiscopo:

piscari sciebaiit. Colleelis crgo rctibus, misit se possessio trecenlarum familiarum. Dims auiem
iu mare, ct inox treccntis piscfbns caplis, centum fllios Arwaldi regis insula* jam occisi, post patrem
paupc.ribus dcdii, centnm iis quorum erant rclia, occidendos fecit abbas Rcdford ,. id esl vadum
ccnliim in suos nsus reservavil. Quod vidcns popu- arundinis, prius baptizari concessione Odwalhe.
Jus libcniius ejus verbis coelestia boua spcrarc co3- Sic conversa cst Vccta ultima regio Oi iianni.e. Iloc
perunt, cujns minisferio icmp :ralia bona siunpsc- ergo ordine, postquam omues Briiaiiuiarnm pro-
riiDl . Dcdil aulem ci rex Adelwald insiilam ixxxvn vincias fidem Christi susceperant, Theodorus arclii-

faiuilianun, nnmine Seiesei, id esl iustilam Vituli cpiscopus, ad coiilirmandam tidem tam recentioin
niariui. Circumdatur undique mari pncler fund<e quam vctcrum, conc lium constituit cura episcnpis
jactum ab occidente : qualis locus a Latinis pe- Britannix de flde caiholica traclaturas ; et tiacia-
ninsula, a Grjccis ^e&owt-croc vocalur. Ibi ergo liim synodalibus litteris a-tern-e memorhc commeit-
Wilfrid fuudalo tcmplo v aunis fuil, id est nsque davil. Quas Iittera? iu exordio sequcnlis libii, quein
ad mortem Egfridi regis, ubi servos suos et an- de gestis regum Anglorum tidelium usque ad ad-
cillas ccl Cbrisliauos fecii ct iibcros. venlum et belta Dacorura perducturi sumus, di-
Interca Cedwalla, juvenis de regio gcnere Gevis- guura duxi prnponere. Hujus namque libri partes
sorum exsulans, interfecil rcgem Adclwald. Sed omuesseeundumordinemet propositum pcriraciatrc
roox cxpulsus est a ducilius reg s Berctuno et An- sunt.
duno, qui prins regnaveiiuit. Scd cum Cedwalia

LIBER OUARTUS,

/n nomint Domini nostri Jesu Christi Salvalorit C »»> Trinitale, hoe est, unum Deunt in iribus tubsisten-

noslri, imperanlibus dominis noslris piisttmis, Eg- tibus personis et contubtlantialibut, aqualit gtoria
frido regeHtmbronctnium anno decimo regni ejus, et et honoris. Et potl multa hujusmodi, qua ad rectcs

Cenlwiuo rege Westsere anno v re$m tjus, ct Fdetredo (idei confestionem periinebanl, hoe quoque tancia
rege Merciorum anno vi regni £Jus, et Atduifo rege tynodut tuit litleris addidil : Sutcipimut tanclat el

Kstonglorum anno sepiimo decimo regni ejus, el Lo- universales quinque synodot beatorum et Deoacct-
Ihario rege Cantuariorum atmo vii regni ejus, sub ptabilium Palrum, id est qui in Nica?a congregati
die quinlodeeimo Kalendarum Oclobrium, indiclione fuerunt cccxvui contra Arium impiissimum el ejut-

septima, pra-sidente Theodoro, gratia Dei archiepi- dem dogmala, ei in Constantmopoli cl eonlra veta-
scopo Britannia intula et civitatis Dorverneusit, una niam Macedoni et Eudoxi ei eorum dogmata, et in

cum eo sedentibut calerit ephcopit Brilunnice intula Fpheso primo cc contra Netlorinm neqnissimum et
tiris venerabilibus, prapotitit sacrotanclit Evange- ejut dogmala, el in Chalcedone cdxxx conlra Euhj-
liis, in loco qui Saxonico vocabulo Watfeld nomina- chen et Nestorium et eorum dogmata, et ilerum in
tur Pariter truclantet fidem rectant et ortliodoxam Conttanlinopoli quinto congregati tunt concilio in
txposuimut, tir.ut Dominut rtotter Jetus Christut tempore Jutliniani Minorit eoutra Theodorum. et

mcarnalut tradidit discipuiit tuis, qui prcesentialiter D eorum dogmala con

Theodoreti, et lbce epistolas, el

vitlcruut etaadierunt sermones ejut, alque tanctorum tra Cyrillium. Et paulo post : Et tynodum quce
Pitrum tradidil Symbolum, et generaliter omnet facla est in vrbe Roma in tempore Martini papa
iiitcla: et unioertatet tynodi, et omnit probabilium beutissimi, indictione prima, imperunle Contianlino
catlwliea: Eccletiai doclorum eJiorut. Not ilaque se- piissimo anno nono tutcepimut, el glorifioamu» Do-
qucnles eos pie alque orthvdoxe juxla divinitns in- minum noslrum Jetum Chrittum sicut isli gloriftca-
siriralam doclrinam eoritm professi credimus conslan- verunt, nihil addentes vel sublrahentes; ei anathe-
t:r el confilemur secundum sancios Palres proprie et mutizamus eorde et ore quos anathematitavervnl
veraciter, Palrem el Filium et Spiritttm sanclum, el, quos susceperunl, suscipimat, gtorifieantes bcum
Trinitaietn in uniiate consubttanliatem, et uniiiiicm Patrem siue inuio, et Filinm ejus uniqeitiium c*
 869 IIISTOMA ANr.LOitlM. — I.IB. IV. 870
Pntre generalum otitc ta?atl<t, el Spiritum sanclnm A iniilliim prohibeitribus amieis cl maximc heaiae
procedenlem ex Patre cl Fiiio iuenarrabiliier, sicut mcmoriae Cutlierlo, qui nuper fuerat ordiiiaius
fraiicavernnt hi, quos memoravimus supra, sancti cpiscopus (anno namque eodera fecerai Rixidcm
aposloU, et prophetar, et aoclores; et nos omues sub- Lindisfarnciisera episcopum) inlioduclus est, si-
$cripsimit&, qui cum Thcodoro archiepiscopo (idein mulantibns fogam hostibus, ia angustias inaccesso-
ratholicam exposuimus. lnlereiat autem huic synodo runi rooiuiiim, el cum maxima paric copiaruin,
Joannes archicanlaior ecclcsiae Sancti Pelri llomae, qnam secuin adiluxerat, exsiinctus; daluinquccsl
el abbas Sancti Mattini, qtii nuper indc venerat illi, neaiidiiet amicos revocantes se, qma nolucrat
jussti pap.c Agathonis ruiu Bcucdiclo ahhaic vene- atidirepatrem Eghertum ue Ssotiam nii se hcdeu-
rabili. Denediclus autein construxerat meuasteriuiu lem impugnarci. Eximle spes. ecepit ct virtus An-
Sancto Perro juxla oslium fluminis Win. Qni Ro- gloruni flueie, et retro subhpsa lefeiri : iiam et
main profectus ail conflriuanduin privilcgium tein- Picti terram suam cujus partem lenebanl A: gli re-
pli illius ex concessione regjs Eghfrti, rcdieus cuperavcitint; Britones quoque uonnullam liberta-
Joanneut praedicium secu n adduxit. Jlujus Dene- teni rcccperuut,quam bacienus haheiil. Yir aujem
dh.ti suocessoi fuit Ceolfridus alvbas sub q:io Deda
r»
Domini Trumwine,-i ahbas
— ——«"—
Ebercumi ——
|'«c.i, qui.leni
positi ,,.....,..

deguit. Ihi ergo Joannes cautare docuit Romano in regione Anglorum, sed juxta frelum, quod An
more, el decreta synodi Martini papae, uhi ipsc in- glorum terras Piciorumque disterminal, fugil inde
terfuerat, ibi scripla reliquit. Rcpctens vero llo- et iu monasterio Streneshal saepe diclo