DISKURSO

Kahulugan

Ang salitang diskurso ay mula sa wikang Latin na discursus na nangangahulugang “running to and
from” na maiiugnay sa pagsalita at pagsulat na komunikasyon. Interaktibong gawain tungo sa mabisang
paglalahad ng mga impormasyon.

Si Webster (1974) ay may iba’t ibang depinisyon para sa terminong ito. Ayon sa kanya, ang diskurso ay

tumutukoy sa berbal na komunikasyon tulad ng kumbersasyon. Maaari rin daw itong isang pormal at
sistematikong eksaminasyon ng isang paksa, pasalita man o pasulat, tulad halimbawa ng disertasyon.
Samakatwid, masasabing ang diskurso ay isang anyo ng pagpapahayag ng ideya hinggil sa isang paksa.
Masasabi rin, kung gayon, na ang diskurso, ay sinonimus sa komunikasyon.

Maraming pagkakaiba ang diskursong pasalita at pasulat. May kani-kaniyang kalikasan at

pangangailangan (requirements) ang bawat isa. Sa huling bahagi ng aklat na ito ay higit na mapagtutuunan
ang mga ito. Ngunit maging ano man ang anyo ng diskurso, mahalagang taglayin ng mga partisipant nito
ang komunikatib kompitens at ang linggwistik kompitens.

Ayon sa Diksyunaryo Ingles-Filipino (1984), ito ay nangangahulugang magsulat at magsalita nang may
katagalan o kahabaan. Sa Webster’s New World Dictionary (1995), ito ay isang pormal na pagtalakay sa

isang paksa, pasulat man o pasalita. Ito rin ay pakikipagtalastasan, pakikipag-usap o anumang paraan ng
pagpapahayag ng ideya tungkol sa isang paksa.

Mahalaga na:

1. Maging mapanuri hindi lamang sa salita kundi sa kulturang nakapaloob dito.

2. Mahusay maghinuha ng mga impormasyon (kilos at salita).
3. Kritikal na pang-unawa sa pag-unawa ng mga mensahe.
4. Isaalang-alang ang apat na dimension 4k (konteksto, kognisyon, kakayahan at komunikasyon)

Konteksto ng Diskurso

A n g is n g ta o a y n a k i kip a g t a la st a sa n s a ib
iyon a y m a d ala s n a it u ri n g b il a n g m g a p ar t iku lar
s a a n u m a g o r a s, e s pa s yo a t k o n te k s to . A n g
n a k u m b ina s y o n n g m g a ta o n g b u m u b u o s a
m g a k o n te k s t o n g
i sa n g s it w a s y o n g pangkomunikasyon. Samakatwid, ang konteksto ng isang diskurso ay
maaaring interpersonal, panggrupo, pang-organisasyon, pangmasa, interkultural at pangkasarian.

Halimbawa:

• Konstekstong Interpersonal – usapan ng magkaibigan

• Kontekstong Panggrupo – pulong ng pamunuan ng isang samahang pangmag-aaral
• Kontekstong Pang-organisasyon – memorandum ng pangulo ng isang kumpanya sa lahat ng
empleyado
• Kontekstong Pangmasa – pagtatalumpati ng isang pulitiko sa harap ng mga botante
• Kontekstong Interkultural – pagpupulong ng mga pinuno ng mga bansang ASEAN
• Kontekstong Pangkasarian – usapan ng mag-asawa
 Ngunit ang konteksto ng isang diskurso ay higit na mabuting ipalagay bilang isang paraan ng pagpokus sa isang tiyak
na proseso at epektong pangkomunikasyon. Kung tutuusin kasi, ang hangganan ng konteksto ng isang diskurso ay
abstrakto at mahirap uriin. Pansining laging may kontekstong interpersonal kahit sa loob ng diskursong panggrupo at
organisasyunal. Ang diskursong pangkasarian ay lagi ring umiiral sa tuwing ang mga taong may magkaibang kasarian
ay nagtatalastasan sa loob man ng iba pang konteksto. Samantala, kapag ang isang teksto ay ipinararaan sa mga
midyang pangmasa at nakararating sa mga taong may iba-ibang
kultura, nagkakaroon ng diskurso sa kontekstong interkultural.

Ang retorika ay isang mahalagang kaalaman sa pagpapahayag na tumutukoy sa kaakit-akit at

magandang pagsasalita at pagsulat.
Pinag-aaralan dito ang ukol sa mga tuntunin ng malinaw, mabisa at kaakit-akit na pagpapahayag.
Ito ay sining ng pakikipag-usap at pagsulat.

Ano ang ipinapahayag sa pakikipag-usap?

· Kapag nakikipag-usap nang harapan o kaya’y sa telepono, nagpapahayag tayo ng pasalita.
· Pagpapahayag upang ihayag ang damdamin at kaisipan.

Sino-sino ang nakikipag-usap?

Mahalaga ang pakikipagtalastasan sa buhay ng tao, sa kanyang buhay pulitika an sa kanyang hanap
buhay….
·Kailangang mag-usap ng pamilya para sa maayos nitong pagkilos
·Sa kapitbahay, para kamustahin
·Sa tindera, upang makatawad kapag namamalengke
·Sa drayber, upang pumara at magpahatid sa pook na pupuntahan.

Anu-ano at bakit nagiging malabo sa pagtalastasan?

·Nagiging malabo ang pakikipagtalastasan kung di maayos ang pagkakabuo sa diwa ng pagpapahayag o
kaya’y ang kakulangan sa kaalaman sa retorika ng pagpapahayag.
·Kung hindi magkaintindihan ang dalawang nag-uusap.

Ang pakikipagtalastasan ay bahagi ng lipunan upang maipahayag ang iyong:

1. Naisin
2.Maunawaan
3.Magkaisa

Kailan mabisa ang isang pahayag?

1.nauunawaan
2. malinaw

Tatlong bagay/elemento na dapat isaalang-alang upang magkaroon o matamo ang kalinawan sa

pahayag. 1.diwang ipinahayag – mensahe (a) tiyak (b) sinaliksik (c)magdagdag ng kaalaman
2 kasanayan sa pagbuo ng pahayag
3 tamang pagpili ng mga salita

Ayon kay Sebastian, ang retorika ay isang mahalagang kaalaman ng pagpapahayag na kung saan ay tinukoy
kung maganda o kaakit-akit ang pagsususlat at pagsasalita.
Maaari rin itong tawagin bilang pagaaral o kahusayan ng isang indibidwal sapagpili ng mga salitang gagamitin
sa pagsulat o pagsasalita.
Ito ay galing sa salitang “rhetor” (Salitang Griyego) na nangangahulugang “guro” o mahusay na
orador/mananalumpati
Susi sa mabisang pagpapahayag na nauukol sa kaakit-akit, kaiga-igaya at epektibong pagsasalita o pagsulat.
·Pag-aaral kung paano makabubuo ng isang kaisipan sa pamamagitan ng mga piling salita at wastong
agam- agam ng mga ito upang maiangkop sa target ng awdyens at matamo ng manunulat ang kanyang
layunin.
·Ang kasanayang ito ay natututunan o napagaaralan
·Ang isang taong may kahusayan sa retorika ay kadalasan nagkakaroon ng isang magandang impresyon sa
kaniyang mga audience o tagapakinig. Halimbawa na lamang ay ang paborito mong awtor ng libro
tagapagbalita sa telebisyon. May kasanayan sila na kung saan sila ay ating hinahangaan at maging
tinatangkilik ng mga tagapanood.Samakatuwid, ang layunin ng retorika ay maging kaakit akit at epektibo ang
isang pahayag.

Retorika:
Bilang isang sining
Tulad ng awit ang retorika ay may roon ding sining o ibat ibang paraan o estilo na nalinawan sa ating isipan,
damdamin at mambabasa.

HiInsdainmgaKaorinogpegraawtiibnonnggnsaigniiisnag. Sa pamamagitan nito nagbubuklod ang isang

tagapagsalita at tagapakinig sa iisan ideya.
Isang pantaong sining
Dahil sa ang wika ay midyum ng retorika, paslita man o pasulat. Dahil dito, ito ay pagaari ng tao ang
retorika ay isa ring siniong at pantao.
Isang Temporal na sining
Ito ay nababatay sa panahon. Ang gumagamit nito ay nangungusap sa lenggwhae ngayon at hindi bukas o
kahapon.
Isang limitadong sining
Marami ang hindi ito kayang gawin. Ang retorika ay mayroong sukdulan o hangganan. Dahil maaring
imahinasyon lamang ang gamitin sa sining na ito.
Isang may kabiguang sining
Hindi lahat ay may kagalingan sa paghawak ng wika. Ito ay likas na komplikado dahil sa mga tuntunin na

paIsbanbaggnoabgasguos.uSpalinibga nitao sa iyn ni nagg i g i n g frustrating na karanasan.

Ito ay dumadami. Ang isang manunulat ay nagsusulat ng isang ideya sa isipan at nagsusupling ng isang
akda. At patuloy tuloy na napapasa ang kaalaman sa kaniyang kaisipan.

Saklaw ng retorika
1. Lipunan
2. pilosopiya
3. wika
4. iba pang larangan
5. sining

Gampanin ng Retorika
 Nagbibigay daan sa komunikasyon

SAYUSAY
Ang sayusay o retorika ay isang uri ng sining na naipapakita sa pamamagitan ng paggamit ng wika sa
paraang pasulat o pasalita. Ito rin ay maihahambing sa linggwistikal na pananaw kung saan ito ay maaaring
maipakahulugan bilang isang pag-aaral patungkol sa kaalaman ng tao sa mga salita, o sa mas malawak na
pagtukoy, lenggwahe. Ginagamit ng isang indibidwal ang retorika upang maayos at mabisa nitong
maipahayag ang kanyang saloobin patungo sa kanyang tagapakinig na siyang nakatakdang tumanggap ng
mensaheng ipinababatid. Bukod pa rito, ang retorikal na paggamit ng wika ay mainam upang maipakita ng
isang tao ang kanyang kagila-gilalas na kasanayan sa pakikipagtalastasan.
Ayon sa mga impormasyon na nakalap mula sa iba't-ibang aklat, isang mahalagang kaalaman ng
pagpapahayag ang retorika sapagkat tinutukoy nito ang angking abilidad na tumutugaygay sa pagsusulat o
pagsasalita ng isang tao, bagay na humuhulma sa mga pangunahing kasanayan sa larangan
ng komunikasyon. Maaaring rin itong maisambit bilang isang punla ng kahusayan ng isang nilalang sa
pagpili ng mga salitang nais niyang iparating. Kung kaya't ito ay isang epektibong paraan ng
pakikipagdayalogo. Mula
ang salitang "retorika" sa salitang Latin na rhetor, na nangangahulugang "guro" o "mahusay na
mananalumpati".[kailangan ng sanggunian] Susi ang pag-aaral ng retorika tungo sa mabisang
pagpapahayag
ng nauukol sa kaiga-igaya at epektibong pagsasalita o pagsulat at isa ring hibla ng produktibong pag-aaral
upang makabuo ng mga makabuluhang kaisipan sa pamamagitan ng pili at wastong pangungusap na may
maangkop na layunin.
Bilang isang sining, isa itong sining na kooperatiba, temporal, limitado at nagsusupling. Ilan sa mga
gampanin nito ang pagbibigay daan sa paglinang ng kasanayan sa komunikasyon, pag-aabala,
pagpapalawak ng pananaw, pagbibigay-ngalan, at pagbibigay-kapangyarihan.

Sa tradisyunal na pagkilala sa sining na ito, karaniwang iniuugnay ang retorika sa sining ng pagbigkas at,
samakatwid, ay kinakailangang masangkapan hindi lamang ng mga estilo sa pananalita kundi maging sa
paggamit ng jestyurs at galaw para maging epektibo at kaakit-akit sa mga taga-pakinig. Kaugnay nito,
sinasabi nina William D. Halsey at Emmanuel Friedman (1979) na ang retorika ay isang berbal na
agham at

hsaunmgakhaapk, daanwg preatosraiklaojaicyant abkaalaturiolan.

sSaampaagrbinibgigmaya-geamwpaansigs
mnigtoa ssaalpitaagagtahminitdni gsamkginaaskaalitlanbgilaanngg iestpreaktiubroanog ayos ng mga salita sa
isang pahayag. Ang binibigyan-priyoriti sa retorika ay kalayaan sa pagpapahayag at hindi ang mga
panuntunang ipinagbabawal ng lojic at balarila. Maaring sabihing sa retorika, ang mahalaga, unang-una ay
ang epektibo at ang magandang pagapaphayag, bago pa ang lojic at balarila. Hindi sapat ang maging wasto
lamang ang ayos ng mga salita sa loob ng isang pangungusap. Kailangang mahigitan pa ang mga ito sa
pamamagitan ng maganda at mabisang pagpapahayag na magagawa lamang ng isang malikhaing
manunulat sapagkat siya’y may kakayahan sa paggamit ng mga salita bukod sa may kinalaman sa mga
prinsipyo ng retorika at ng mga sangkap nito. Kaya hindi nga kataka-taka kung bakit ang mga nasa mass
media ay mahuhusay; sa pamamgitan ng alam nilang mga sangkap ng retorika, namamanipuleyt nila ang
isispan ng kanilang mga tagapakinig at mambabasa sa pamamagitan lamang ng paggamit nila ng mga
salita.

“Tulad ng salapi at enerhiyang atomiko, ang mga salita ay magagamit sa mga layuning mabuti at masama.”
- (halaw mula sa salaysay ni William D. Halsey)

Histori ng Retorika

Si Socrates, batay sa kontekstong pang-kasaysayan, ay itinuturing na isa sa mga nagpalaganap ng retorika

noong mga unang siglo.
Sinasabing nagsimula ang retorika bilang isang sistema ng pakikipagtalo sa Syracuse, isang isla
sa Sicily noong ika-limang siglo bago dumating si Kristo. Makaraang bumagsak ang kanilang
pamahalaang diktaturyal, ang mga mamamayan doon ay binigyang pagkaka-dumulog at ipagtalo sa
hukuman ang kanilang karapatan sa mga lupang inilit ng nakaraang rehimen. Ang marunong na si Corax,
isang tagaroon, ang nagpanukala sa mga tuntunin ng paglalahad ng kanilang argumento. Ayon sa kanya,
upang makuha ang simpatiya ng mga nakikinig kailanagan ang maayos at sistematikong pagpapahayag ng
mga katwiran. Nakasentro ang kanyang pamamaraan sa talumpati na kakikitaan ng limang mahahalaganag
elemento: ang proem ointrodusyon; ang salaysay o pahayag na historical; ang mga pangunahing
argumento;
mga karagdagang pahayag(supplemental
ang konklusyon. Naimbento nila statements)
angretorika sao kaugnay
layuningna makahikayat
argumento (supporting
at arguments);
mapunuan angat
anumang
pagkukulang sa mga konkretong katibayan (concrete evidence).

Makikita agad dito na sadyang ginagamit ang retorika sa pag-apila sa emosyon at di gananong binibigyang
diin ang katumpakan at kalakasan ng argumento. Ayon pa sa mga sophist, Makapal na panitik (katawagan
sa pangkat ng matatalinong tao noon), ang retorika ay angkop sa pagtatamo ng kapangyarihang political sa
pamamgitan lamang ng kanilang pagpapahalaga sa paksang ipinaglalaban at estilo sa pagbigkas. Maaring
binabatikos naman ito ni Socrates (c. 470–399 B.C.) sa pagsasabing walang hangad ang mga sophist
maliban sa kabayarang kanilang tinatanggap sa pagtuturo at ang kanilang lubhang pagbibigay diin sa
retorika bilang sining ng pakikipagtalo (debate) at hindi sustansiya ng talumpati. Ang ganitong pamamaraan,
banta pa niya, ay nagtuturo lamang sa mga estudyanteng palabasin ang kasamaan ng isang mabuting
adhikain. Kinikilalang pinakama-impluwensiyang retorisyan noon si Isocrates (c. 436–338 B.C.). Nagtatag
siya ng sariling paaralang magtuturo ng istilo ng pananalumpati batay sa maindayog at magandang
pagkakatugma ang mga salita sa
paraang tuluyan o prosa. Kakikitaan ang kanyang sariling prosa ng mga maikli ngunit eleganteng
nakabiting pangungusap na mayaman sa kasaysayan at pilosopiya. Sa Rhetoric ni Aristotle (384–
322
B.C.) sinuri niyang mabuti ang sining ng panghihikayat (Art of Persuasion), binigyan ng parehas na empasis
ang katangian ng nagsasalita, ang lohika ng kanyang kaisipan, at ang kakayahang pumukaw ng damdamin
ng
mga nakikinig. Inihiwalay niya ang retorika sa pormal na lohika at ang mga kasangkapang panretorika sa
siyentipikong pamamaraan ng pagbibigay katuturan dito ayon sa maaring maganap kaysa sa tiyak na
magaganap. Nilikha niya ang ideya ng probabilidad o malamang na mangyari o maganap sa pamamagitan
ng mga panumbas na retorikal sa lohikang kaisipan: ang enthymeme kung saan ang pansamantalang
kongklusyon ay kinuha sa pansamantalang batayan, sa halip nasilohismo na mula sa katotohanang
unibersal; at ang halimbawa o analogy para sa pangangatwirang induktibo.

Si Cicero (106–43 B.C.) ang batikang orador ng Roma, katulad din ni Aristotle, ay hayagan ding nagtagubilin
sa kasangkupan ng prinsipyo ng mananalumpati. Nasabi niyang ang pagtatalakay sa anumang adhikain ay
batay sa mabuting panlasa at pagpasiya ng orador kaya’t sa isyu ng moralidad ipinahayag niyang nararapat

nmagamahguignngamyaanbgutninagkataboitinkag mpaunngauunpgaunsgapm. aIpgiinnagmmaanbauntiinAg

rmisatontalenaslaumlaprantig. aSnagnagnoaratnogryporoasnagnfioCreicnesrico ns a nagging batayan sa
ngayon ng mga abogado para sa kanilang legal na salaysay. Nakatuon ang forensic sa nakaraan. Sa
kaibuturan ng mga pangyayari, iniwan ni Aristotle ang oratoryong deliberative o pampolitika na nakatuon
naman ang pansin sa hinaharap. Dito sinasabing nagsimula ang malayang pagkilos at talakayan o mga
pagtatalong pampubliko (public debate). Si Aristotle din ang nagpasimula ng oratoryong panseseremonya o
epideictic na kakikitaan ng mga mabubulaklak at madamdaming mga salita. Karaniwang binibigkas ito sa
pagbibigay ng papuri. Ito ang tinatawag natin sa Ingles na declamation.

Layunin
Layunin ng retorika, anuman ang disiplinang ating kinabibilangan, ang tayo ay makasulat nang mahusay.
Kung kaya't nililinang ng retorika ang pagkakaroon ng mapanuring kaisipan sa pagbuo ng mga ideya, at
makapamahala sa maangking kakayahan. Bagamat nabubuo lamang ng
mga sulat, memo, ulat, abstrak, pagsusuri,pamanahong papel (term paper), mga panuto, at paghahanda
sa

mkaghausparyoapnossaal pnaggmpagpaaphraoyyaegk, tboaagnagy mnaaltaukminugtuboanhsaag

n ng a ka d e m y a , t ya k n a k a ka i la n g a ni n p a r in a
da law an g p a n gu n a h in g in te rb e n si y o n s a p a g -a a ra l ng retorika:
Kasanayan sa Pagsusulat at Pagsasalita.

Gampanin
Ang pag-aaral ng retorika ay nakatutulong sa isang indibidwal sa pamamagitan ng limang aspekto. Una,
bilang pangunahing diskurso, ang retorika ay nagbibigay daan tungo sa komunikasyon. Sa ganitong punto,
nagkakaroon ng oportunidad ang isang indibidwal upang maipahayag ang kanyang saloobin kaugnay sa
iba't ibang bagay na mahihinuha nito sa kanyang kapaligiran na maaaaring maisagawa sa paraang pasulat
man o pasalita. Ikalawa, ito rin ay isang salik upang magkaroon ng tinatawag nadistraction effect sa isang
tao na gumagamit nito. Ito ay bunsod ng gradwal na pagkabaling ng atensiyon ng isang indibidwal habang
ito ay sumusulat, nagbabasa, o kaya ay nagpapahayag ng sentimiyento na hinulma mula sa isang partikular
na materyal. Sa ganitong paraan, nadidistrak at nadadala sa ibang dimesyon ang sikolohikal na kamalayan
ng tao kung saan bahagya nitong nakakaligtaan ang tunay na suliranin na dinarahop nito. Ang retorika rin ay
mainam
upang ma-ehersisyo
magsisilbing elementongupang
isang mapalawak
tao ang kanyang kalayaan
nito ang sa pagpapahayag
mga pananaw sa mundo. (Freedom
Nahuhubogof ng
Expression) na
retorika ang
perspektibo ng isang indibidwal dahil ito ay sumasaklaw sa dalawang pangunahing akto ng komunikasyon,
susi tungo sa pagpapaibayo ng karunungan. Ika-apat, sa pamamagitan rin ng retorika, nagagawa rin ng tao
na bigyang-ngalan ang maraming bagay na nakikita sa paligid. Ito ay isang manipestasyon ng umuusbong
na pag-iisip ng tao upang makalikha ng mas makabagong mga ideya na magagamit hindi lamang sa
proseso ng komunikasyon kundi maging sa mga aspektong pangsosyopolitika. Halimbawa, ang
kamera ay nagging Kodak, ang toothpaste ay nagiging colgate. At huli, ang retorika ay nagbibigay-
pundasyon tungo sa makapangyarihang asimilasyon partikular sa larangan ng politika. Dahil sa retorika,
napakaraming tao ang nagiging prominente at makapangyarihan. Isa sa mga mahuhusay na politiko at
mananumpalati si Ninoy Aquino na isang mahusay na peryodista noong Ikalawang pandigmaang
pandaigdig. Ang matatalinong ideya, malalalim na pananampalataya at ideyolohiya na naipahayag sa
pamamagitan ng retorika ay pinagmulan din ng kapangyarihan at kalakasan.
Elemento
Sa mga mag-aaral na kasalukuyang kumukuha ng kursong edukasyon, ekonomiks, inhinyera,
malayang sining, batas, medisina, pangangalakal, kompyuter, at iba pa, hindi na natin matatakasan ang
pagsusulat sa panahon ng pag-aaral at mananatiling isang esensiyal na kasanayan sa mga ganap nang
propesyonal. Sa mga ganitong pagkakataon at kalagayan, kakailanganin ng isang mag-aaral ang mga teknik
o sistema at ang mga simulain sa mahusay na pagsusulat.
1. Ang kaisipang gustong ipahayag - Ito ang pangunahing dahilan kung bakit nais nating magpahayag.
Mga mahahalagang kaisipang nais ipahayag.
2. Ang pagbuo o organisasyon - Ang pagkakaroon ng lohika ay mabisang paglalahad. Ito ay kumakatawan
sa kakayusan ng pagkakabuo.

3. aAnnygoisotilkoanagyupsaagnpgaapkadhaayoakgo-
mItpooasyisynoangbaiybingakyadsiainlaslayiksaatlomnggabpaahrag-pdaarnaganmnagy
pkauggpnaapyaahnaysaagi.sHtilion.dAi ng lamang sa kawastuan ng balarila kungdi maging sa
panitikan.

Retorika bilang isang sangay

Ang larawang ito ay nagpapakita ng isang uri ng komunikasyon, isang paraan ng paggamit ng retorikal na
ekspresyon, na tinatawag Small-group communication
Ang retorika ay isang uri ng sining na naisasagawa sa pamamagitan ng pasalita o pasulat na paraan.
Saklaw ng dalawang elementong pang-komunikasyon, ito ay tunay na maituturing bilang isang haligi ng
pakikipagdayalogo. Sa isang dayalogo, nangangailangan ng dalawa o higit pang indibidwal upang ito ay
maisagawa. Sa tulong ng presensiya ng mga tagapag-dayalogo, nagkakaroon ng gradwal na asimilasyon na
siyang nagsisilbing pamuhatan upang makapagpalitan ng samu't saring ideya,pakiramdam, argumento, o
kaya ay mga manipestasyon na hinimok mula sa iba't ibang aspetong pangkapaligiran ang mga sangkot sa
isang dayalogo. Ang retorikal na paggamit ng mga salita ay hindi lamang mailalapat sa interpersonal na
uri ng

k o u n ik a s o ; b a g k u s , ito r in a y m a a ar in g m a ga m it
te rm in o lo h iya ng ti n u tu k o y dit o a y an g s m a ll- gr ou p c om
sa m a s m a l a k i k a nt id a d n g ta o . K b il s a m g a
m un ic a tio n , u r i ng k o m u n ik as y on n a nan g anga il an g a n ng tatlo o higit
pang indibidwal upang makapagpalitan ng iba't ibang saloobin mula sa mga natatanging aspeto na
nakatakda nitong pagtuunan ng pansin. Bukod sa nabanggit, kabilang rin dito ang mas nakatataas na antas
ng pakikipagdayalogo gaya ng organisasyonal na komunikasyon (mula sa terminong ginamit na humuhulma
sa katayuan ng isang organisasyon o kapisanan upang lumikha ng isang kumberseysyon) at
komunikasyong pang-madla, kung saan ito ay tumutuon sa partisipasyon ng maraming tao, na maaaring
nasasaklaw ng isang institusyon o anumang pangkat ng mga indibidwal na sinabayan ng presensiya ng mga
sangay ng medya para sa mas mabilis na pagpapakalap ng mensahe.

Kahalagahan at Kaugnayan ng Retorika at Wika sa iba pang Larangan

Mahalaga ang retorika sa pang araw-araw na buhay ng tao dahil ito ay nagbibigay daan sa mga aktibidades
na ginagawa ng tao tulad ng pakikipag-usap, pakikipag-argumento at paghahanap ng impormasyon at
kaalaman. Sa pakikipag-usap, mahalagang sangkap ang retorika upang maipahayag ng mabuti at
komprehensibo ang mga
tanda ng pagbibigay diin damdamin ng nag-uusap.
sa mga puntong nais naMahalaga
ipahayag.rinMahalaga
ito sa pakikipag-argumento dahil ito ng
rin ito upang magkaroon ay
maayos na
pagkakaintindihan sa pagitan ng dalawang panig na hindi magkasundo sa iisang pamamaraan o paniniwala.
Higit sa lahat, ang retorika ay mainam na instrumento sa pagkakalap ng impormasyon at pamamahagi nito.
Sapagkat kinakailangan ng tao ang matuto at malinang ang pag-iisip.
"Ang kahalagahan ng retorika ay maihahalintulad sa mga sangkap o rekado sa isang putahe. Ito'y
nakapagbibgay lasa sa isang sulatin o kaya'y kapag ang isang tao ay bumibigkas gamit ang retorika.
Nasusukat din dito ang kalaliman ng isang tao. Ito'y pinag-iisipan. Napakasarap pakinggan ng mga salitang
ginamitan ng retorika. Nakakaaliw din basahin ang isang sanaysay kapag ito'y ginamitan ng retorika." - (halaw
mula sa salaysay ni Shark Shedie)
Edukasyon
Sa pamamagitan ng retorika, ang isang tao ay nagkakaroon ng pagkakataon na magbigay ng panuto at
paglalapat nito sa anumang bagay kung saan nananalamin ang mga natatagong kaalaman nito sa isang
paksa. Ang retorika ay nagbibigay rin ng daan upang maayos at mabisang malaman ang mga dapat bagay
na dapat matutunan ng isang mag-aaral at magamit ito sa pang araw-araw na pakikipag-ugnayan sa mga
kapwa mag-aaral. Tulad ng mga bagay na nabibigyan ng angkop na pangalan at tawag, nalalaman rin sa
tulong ng retorikal na pagpapraktis ng komunikasyon ang saysay at gamit nito ng bawat salitang nakakalap
sa anumang sanggunian na ginalugad ng isang manggagamit nito. Ang retorika rin ang ginagamit na
"medium" ng mga guro sa paghahatid ng mga impormasyon at kaalaman na kinakailangang malaman
ng kanilang mga

estudyante.
Relihiyon
Mahalaga ang retorika sa aspetong panrelihiyon sapagkat ito ay isang salik na makakatulong ng malaki sa
pagpapalawak ng personal man o biblikal na pananaw ng isang indibidwal upang magkaroon ng kaisahan
ang mga magkakasalungat na paniniwala ng bawat mananampalataya na sinala mula sa iba't ibang grupong
may kinakatawan na sariling pananampalataya. Ang retorika ay mabisang paraan sa pagsusuplay ng
dahilan at pangangatwiran. Ang mga alagad ng simbahan tulad ng mga pari ay masasabing mga retor na
kinakailangang magtaglay ng malawak na pag-iisip at mabisang pananalita upang maipahayag ng may
paggalang at kabanalan sa mga sumasampalataya ang bawat sentimiyentong biblikal na umaayon sa winika
ng Panginoon na kinikilala nito.

Politika
Ang politika ay isang kumplikadong larangan na nananaghoy sa kaibuturan ng isang estado. Kung kaya't sa

mIsagnagpkaomnpgorleittiokangnappliakgaksiyloosnsnagksoanltaeymsapyornaaryiotongaylipaunngapna,

ngaangnagnagmapilanyga,nsnaglaryeutonriinkagl mn akpaakgaglapmnitgngbostaolistaa. pagdating ng halalan.

Sa isang kampanya, nagkakaroon ng pagkakataon ang isang kandidato na nagnanais makakuha ng
puwesto sa gobyerno upang makapagpabatid ng kanyang mga aspirasyon para sa mga mamamayan ng
lugar kung saan ito kumakandidato. Dito nito ipinahahayag ang kanyang mga plataporma na magbibigay ng
kaginhawaan sa kanyang mga konstituente sa oras na maluklok sa puwesto. Sa ganitong sitwasyon, ang
isang pampolitika na kandidato ay kumukuha ng teknikal na kargamento sa tulong ng retorikal na paraan ng
pagpapahayag kung saan siya ay mariin na kumakalap ng mabubulaklak na pananalita upang maakit at
maengganyo ang mga botante na suportahan ang kandidatura nito. Sa ganitong pamamaraan, naipapakita
ng isang tao, partikular sa konteksto ng isang kandidadto, hindi lamang ang kanyang berbal na abilidad
kundi maging ang kanyang angking katalinuhan na siyang magsisilbing benepisyal na asset upang makamit
ang kanyang mga adhikain. Ang salitang "mabulaklak", mula sa paraan ng pagkakagamit nito sa teksto ay
nangangahulugan ng paggamit ng mga malalalim ngunit mga salitang kaakit-akit sa pandinig ng mga
tagapakinig.

Legalidad
Likas na ang paggamit ng mga teknikal na terminolohiya sa isang pagdinig. Kung kaya't pinagtutuunan sa
aspetong ito ang kahalagahan ng retorika sa mga usaping legal. Sa isang pagdinig, mahihinuha ang tipikal
na serye ng pagpapalitan ng argumento upang magawa ng isang partido o kampo na patunayan ang
akusasyon nito sa isang kampo o kaya naman ay bigyang beripikasyon ang kainosentehan ng isang
indibidwal laban sa isang kaso na nakasampa laban dito. Sa normatibong pananaw, makikita ang dalisay na
importansiya ng retorika dahil dito umiiral ang katayuan ng isang kaso, ang mga retorikal na panambitan ng
isang abogado ang siyang kolektibong datos na ginagamit ng husgado upang ma-determina ang kredibilidad
ng isang kampo patungo sa estado kung saan ito ay maghahayag ng kanyang pasya bilang wakas
ng isang legal na proceeding. Kadalasan, batay sa mga obserbasyon, nangingibabaw sa isang pagdinig
ang kampo na nagtataglay ng mas mahusay na abogado, marahil dahil mas detalyado at komprehensibo
ang mga salaysay na naipapaabot nito dulot ng tahasang husay sa pagsasalita.
Kultura
Ayon sa pilosopiya, ang kaugnayan ng kultura ng isang tao at ng wikang ginagamit niya o ugaling gamitin,
ay malapit na malapit. Samakatwid, masusukat ang kultura ng tao sa kadalubhasaan niya sa paggamit ng
wika. Gayundin, mahuhulaan ang galing niya sa wika ayon sa tayog ng kanyang kultura. Subalit ito’y batay
sa ipinanaday ng edukasyon sa kanya, sa panahon ng kabataan, na kalahok ng tradisyon ng angkan, ng
espiritung panrelihiyon, at ng mga paniniwala at perwishong pinagkalakhan. Alinmang wika ay ekspresyon,
imbakan-hanguan at agusan ng kultura ng isang grupo ng tao, maliit man o malaki, na may sarili at likas na
katangian.Wika ang ekspresyong kakikinlan ng isang kultura, sapagkat ito ang nagbibigay-anyo rito para sa
labas, ang siyang nagtatakda ng pagkakaiba at sariling uri nito—ng kanyang pagkakabukod sa ibang
kultura:

ang kanyang kapagkahan, kung magagamit ang salitang ito, sa daigdig ng mga kaisahang pang-kultura.
Sosyolohiya
Ang malaking kaugnayan ng wika at sosyolohiya sa isa’t isa ay pinatutunayan ng sosyolinggwistika, isang
sangay ng pag-aaral tungkol sa wika na itinuturing na bagong litaw sa panahong ito subalit kung tutuusi’y
halos kasintanda na ng panahon. Ito ay buhat sa salitang socius at linggwistika. Ang socius ay salitang Latin
na nangangahulugan ng interaksiyon, pakikisalamuha, pakikibagay at pakikipamuhay ng tao sa kapwa tao.
Ito ang bahaging tumutukoy sa kasangkapang ginagamit ng tao sa pagpapahayg ng kanyang iniisip at
narararamdaman upang malaman ng iba kung ano ang mga ito. Isang uri ng pagpapahayag na gagamitan
ng kombinasyon ng mga tunog na tinatawag na mga salita—salitang may kaugnay na sariling kahulugan,
Kahulugang tinataglay ng salita bunga ng pagkakisa ng mga kailangang magkaintindihan.
diskurso

MGA ARALIN SA MASINING NA PAGPAPAHAYAG

Ang Pagpapahayag o Diskurso - Diskurso ang tawag sa pagkakaroon ng makahulugang palitan ng mga
pangungusap ang dalawa o higit pang tao.

PAGKAKAIBA NG PASULAT AT PASALITA NA DISKURSO

(Punto de Vista/ Point of View)

PASULAT NA DISKURSO
 Ang pagsulat ay pagsasalin sa papel ng anumang kasangkapang maaaring magamit na mapagsasalinan ng
mga nabuong salita, simbolo at ilustrasyon ng isang tao. ( Bernales, et al., 2001)
 Ito ay kapwa fisikal at mental na aktiviti na ginagawa para sa iba’t ibang layunin. (Bernales, et al., 2002)
 Ayon kina Xing at Jin (1989), ang pagsulat ay isang komprehensiv na kakayahang naglalaman ng wastong
gamit, talasalitaan, pagbubuo ng kaisipan, retorika at iba pang elemento.
 Ayon naman kay Keller (1985), ang pagsulat ay isang biyaya, isang pangangailangan at isang kaligayahan

ng nagsasagawa nito.
2 paraan ng pagpapahayag o diskurso
Pasalita (verbal) – oral
Pasulat – gumagamit ng mga ortografikong simbulo gaya ng mga letra

2 uri ng pasalitang diskurso

Privado – sa pagitan ng dalawa o ilang tao
(kumbersasyunal) Publiko – sa harap ng maraming tao
(publikong pagsasalita

PASALITA SIKOLOHIKAL
-gawaing sosyal
-dahil may awdyens at may interaksyong nagaganap;
-may kagyat na pidbak sa anyong berbal at di-berbal; at
-gumagamit ng mga hudyat o paralinguistic
LINGGWISTIKA
-maaring gumamit ng mga impormal at mga pinaikling konstruksyon ng mga salita
-maaring ulitin, baguhin at linawin ang nabitiwang salita ayon sa reaksyon ng tagapakinig
-napagbibigyan ang mga pag-uulit ng mga pahayag
-nauulit ang anumang sinabi

KOGNITIBO
-ang pagsasalita ay madaling natatamo
-natutuhan sa isang prosesong natural na tila walang hirap (ego building)
-ang pagsasalin ng “inner speech'(kaisipang binubuo bago ipahayag sa anyong pasalita) ay isang madaling

proseso
PASULAT SIKOLOHIKAL
-gawaing mag-isa
-isang anyo ng pakikipagtalastasan na ginagawa nang nag-iisa;
-maraming ginagawang pag-aakma ang manunulat upang maisaalang-alang
ang di-nakikitang awdyens, o mambabasa; minsan siya mismo ang gumaganap na tagabasa ng sulat na
ginagawa; at
-walang kagyat na pidbak kaya’t hindi agad na mababago kung ano ang naisulat
-kailangang panindigan kung ano ang naisulat

LINGGWISTIKA
-kailangang mahusay ang paglalahad ng kaisipan upang makatiyak na malinaw ang dating sa mambabasa.
-mas mahaba ang konstruksyon ng mga pangungusap at may tiyak na estrukturang dapat na sundin.

KOGNITIBO
-natutuhan sa paaralan at kailangan ang pormal na pagtuturo at pagkatuto;
-mahirap ang pagbubuo ng isusulat na mga ideya kaysa pagsasabi nito; at
-karamihan sa karanasan ng mga bata sa pagsulat ay hindi maganda kaya ang gawaing ito’y ego-
destructive lalo na kung ang sulatin ay sa W2 (pangalawang wika)

Sosyo-Kognitibong Pananaw sa Pagsulat

 Sosyo- ito ay isang salitang tumutukoy sa lipunan ng mga tao. Samantalang ang kognitib naman ay
tumutukoy sa pag-iisip.
 Ang sosyo-kognitibong pananaw sa pagsulat ay isang paraan ng pagtingin sa proseso ng pagsulat.
 Ang pagsulat ay kapwa isang komunikasyong intrapersonal at interpersonal.
 Isa itong proseso ng pakikipag-usap sa sarili sa pamamagitan ng pagsagot sa mga tanong na tulad ng:
1. Ano ang aking isusulat?
2. Paano ko iyon isusulat?
3. Sino ang babasa ng aking isusulat?
4. Ano ang nais kong maging reaksyon ng babasa sa aking isusulat?
 Ang pagsulat ay isang biswal na pakikipag-ugnayan.Ito ay isang gawaing personal at sosyal.
 Anuman ang layunin sa pagsulat, mahalagang maunawaan na ang pagsulat ay isang multi-dimensyonal na
proseso.

Dalawang dimensyon sa pagsulat:

1. Oral Dimensyon
Kapag ang isang indibidwal ay nagbabasa ng isang tekstong isinulat,masasabing nakikinig na rin siya
sa iyo.
Ang pagsulat ay isang pakikipag-usap sa mga mambabasa.

2. Biswal na Dimensyon
Ang dimensyong ito ay mahigpit na nauugnay sa mga salita o lenggwaheng ginamit ng isang awtor sa
kanyang teksto na inilalahad ng mga nakalimbag na simbulo.
 Sa dimensyong ito, kailangang maisaalang- alang ang mga kaugnay na tuntunin sa pagsulat upang
ang mga simbulong nakalimbag na siyang pinakamidyum ng pagsulat ay maging epektib at makamit ang
layunin ng manunulat.

MGA PANANAW SA PAGSULAT

Ayon kay Donald Murray, ang pagsulat ay isang eksplorasyon-pagtuklas sa kahulugan, pagtuklas sa
porma- at ang manunulat ay nagtatrabaho nang pabalik-balik nagtutuon sa isa sa mga batayang
kasanayan sa bawat panahon nang kanyang matuklasan kung ano ang kanyang isusulat at kung paano
niya iyon maipapahayag nang episyente.

Ayon pa ka“yWMriutinrrgayis, arenwg rpitainggs”u. lat at isang prosesong rekarsib o paulit-ulit.

Matapos diumanong magsulat, magsisimula na namang panibago ang bagong pagsulat.

Paglalarawan ni Murray sa mabuting manunulat – “A good writer is wasteful”.

Metapora ni Murray:
He saws and shapes and cuts away, discarding wood… The writer cannot build a good strong piece of writing
unless he has gathered an abundance of fine raw materials.
Sinabi ni Ben Lucian Burman na I am a demon on the subject of revision.I revise,revise,revise,until
every word is what I want.

PASALITANG DISKURSO
Ang pananaw sa pagsasalaysay ay umaayon sa papel na ginagampanan o sa posisyong ginagampanan o
k in al a la g ya n n g ta g a p a g s l a y say sa pagkukwento
 U n a n g p an a uh a n g p a n a n a w
– ang tagapagsalaysay ang gumaganap na pangunahing tauhan. Siya ang nagsisiwalat sa mga pangyayari
ayon lamang sa sarili niyang karanasan
- kapansin-pansin ang panghalip panaong “Ako”
 Ikalawang panauhang pananaw
– Ang pangyayari ay inihahayag ayon sa pagkakasaksi
 Ikatlong panauhang pananaw
– Ang tagapagsalaysay ay humihiwalay, ganap na lumalayo sa kwento, kaya parang Diyos niyang
nakikita ang lahat, naririnig ang lahat at nalalaman ang lahat ng nangyayari pati nasasaisip at
nasasaloob ng mga tauhan

Mga Panghalip Panao

(Personal Pronoun)
Halimbawa: ako, ko, akin, amin, kami, kayo, atin, inyo, kita, kata, mo, siya, kanila, siya, kanya
1.Paglinang ng Ideya
Pagpili ng Paksa
-pumili ng paksa na may malawak na kabatiran at lubos na kawiwilihan
*brainstorming
*partikular na isyu, mga espesyal na gawain, at mga personal na bagay na pagkakainteresan

2. Awdyens/tagapakinig/mambabasa
– isaalang-alang ang demografik na katangian- edad, edukasyon, kasarian, okupasyon, kultural na
kaligiran o bakgrawn, lahi, relihiyon, nasyunalidad, mga hiyografik na pinanggalingan at
kinamimiyembrohan

3. Layunin
a. mabigyang-aliw ang mga tagapakinig
b. maipaunawa ang impormasyon
c. mahikayat na baguhin ang dating paniniwala

Organisayon ng Diskurso
1. Kaisahan– ang pangkat ng mga pangungusap ay umiikot sa iisang pangkalahatang ideya, may isang
paksang pangungusap na nagsisilbing gabay sa pagbuo ng mga suportang pangungusap. Tumutukoy ang
kaisahan sa isang tiyak na katangian o aspeto ng pagpapahayag. Sa literal na kahulugan, ito ay
“magkakalapit lahat”. Ang kaisahan sa pagpapahayag ay nangangahulugan na ang lahat ng mga ideya sa
talata ay makinis na tumatakbo mula sa isang pangungusap. Sa pamamagitan ng kaisahan sa
pagpapahayag, ang mga mambabasa o tagapakinig ay magkakaroon ng kadalian sa pag-unawa sa mga
ideyang iyong ipinahahayag.

2. Kaugnayan– dapat na magkakaugnay ang mga pangungusap upang magpatuloy ang daloy ng diwa
buhat sa simula hanggang dulong pahayag. Mahalaga ang papel ng mga salita na ginagamit bilang mga
tagapag- ugnay sa talata. Ito ay nagsisilbing tulay sa pagitan ng mga bahagi ng pahayag. Ito ay mga
palatandaan na

tuamgauptualgosnaglitsaaomngammaanmunaublatb.aTsuamauttutalognagpadkininiitgo puapraanmg
mabaigdyaalanga-ngkadhiwulaugnagnisaanngg mpagnagguunsgtuosnagpi partautninggo snag isa pang
pangungusap, talata patungo sa iba pang talata sa iba pang salita o mga parirala. At panghuli, ang pang-
ugnay ay tumutulong din upang mapag-ugnay ang mga pangungusap at mga talata upang mapakinis ang
takbo ng pahayag para hindi magkaroon ng biglaang pagtalon o pagputol ng mga ideya.

Mga halimbawa ng pang-ugnay:

Pagdaragdag- at, ulit, pagkatapos, bukod, ano pa
Paghahambing- pero, sa kabilang banda, subalit, gayon
man
Pagpapatunay- kung saan, dahil sa, para sa , tunay na, sa katunayan
Pagpapakita ng oras- kaagad, pagkatapos, sa lalong madaling panahon, sa wakas, noon
Pag uulit- sa madaling salita, gaya ng sinabi ko, tandaan
Pagbibigay diin- tiyak, labis, talaga, sa katunayan
Pagpapakita ng Pagkakasunud sunod- Una, pangalawa, pangatlo, a,b,c
i b ig a y h a lim b a w a - h a li m ba w a , sa g a n it o n g
Pagb u b u o d o P ag b i bi g a y n g K o ng k lu sy o n - s a m
kl a s e , sa g a n it o n g p a g k a k t a o n ,
a d a l in g sa li ta , b i la n g r e s u lta , k a y a naman, sa pagbubuod POSISYON –

Tumutukoy ang paraang ito sa kinalalagyan o posisyon ng paksang pangungusap sa

loob ng talata.
PROPORSYON – Nakasalalay sa pamamaraang ito kung ano at gaano kalawak ang gagawing
pagtatalakay sa isang paksa.
Pagbibigay-diin – ang pangunahing layunin ay bigyang-diin ang mahalaga at ialis ang mga
walang saysay

PAG UULIT NG SALITA AT TUNOG – Ginagamit upang magbigay diin.

Mga Personal na Diskurso

(Ang personal na diskurso ay nagpapakita ng sariling karanasan ng sumulat.)
1. Talaarawan
2. Dyornal
3. Awtobiyograpiya
4. Repleksyon

Talaarawan
Personal na pangyayari sa sarili
— isang talaan ng mga pangyayari, mga pakikipagtransaksyon, o mga observasyon na arawan o
paminsang- minsang ginagawa (Webster)
— Pang-araw-araw na tala, lalo na ng sariling karanasan; tala pa rin ito ng mga kaisipan (Ensayklopidya)
— Maaring tawaging matalik na kaibigan sapagkat dito natin nasasabi ang mga pinakapersonal na
karanasan at damdamin natin sa iba o sa ating sarili.
Diary- mula sa salitang Latin na “diarium” na nangangahulugan ng araw o day; talaan ng mga eksperiensya
obserbasyon at pag-uugali
Dyornal
personal na karanasan at planong pansarili
— isang arawang tala ng mga pansariling gawain, mga repleksyon ng mga nadarama (Webster)
— hindi lamang sa personal na karanasan ng manunulat kundi sumasaklaw rin sa mga sitwasyong
may kinalaman sa ibang tao

Sangkap ng isang jornal

— Sitwasyon o pangyayari
— Damdamin
— Kaisipan

Ilan sa mga dahilan sa pag-sulat ng dyornal:

1. TRAVisEaLnOgGtr–avIesalongg uri ito ng sulatin tungkol sa diary ng paglalakbay. Noong 1903,
iniukol lamang ang katawagang ito sa pagsasalita o paglelektyur tungkol sa pagbiviahe na
karaniwang inaalinsabayan ng
2. laman ng mga panaginip
3. kaisipan na maaring konsepto o larawan
4. log buk
5. plano
6. batayan ng ilang sulatin gaya ng biography
7. eklektik
8. imbakan ng mga memorya

Ang talaarawan at jornal ay magkasingkahulugan na pwedeng pagpalitin ang gamit. Parehong de petsa
ang mga tala. Parehong talaan ng mga magiging alaala bukas (Arrogante, 2009)

Bayograpi o Talambuhay
-tungkol sa buhay ng taong namatay na at isinulat ito hindi ng tao mismong namatay noong nabubuhay pa
siya
kundi ng iba na may interes sa kasaysayan sa buhay niya
Depensibong Talambuhay
-pang-iskolar na trabaho
-importanteng tao lamang ang maaaring pag-ukulan ng masusing pananaliksik at matamang panahon
Awtorisadong Talambuhay
-tungkol sa buhay ng tao na kinomisyon ng kamag-anakan, kaibigan, o kakilala ang sinumang manunulat
na pawang posito lamang ang kailangang lamnin.
Karaniwang Talambuhay
-tapat sa katotohanan at tiyak ang mga katibayan para maitulad sa sarili ng mambabasa ang kanyang naging
mga karanasan at pagkatao

Awtobiyograpi
-tungkol sa kasaysayan ng tunay na buhay ng tao na siya mismo ang sumulat
Repleksyon
 Tinatalakay sa sulating ito ang mga kasaysayan ng pagbabago sa
sarili sa pamamagitan ng teksto o ng mga karanasan.
 Personal na pagpapahayag ng iyong saloobin
 Malalim ang pagtatalakay
Katangian:
a. sarili ang pangunahing pinagkukunan ng impormasyon
b. naipakikita ng kaugnayan ng teksto sa iyong buhay
c. Gumagamit ng unang panauhan.

Mga Uri ng Pagpapahayag

a) Pasalaysay (Naratib) – may layuning magkwento ng magkakaugnay na pangyayari; makukulay na
karanasan sa buhay
Karanasang Tuwiran o Direct – ang karanasan ay maaaring makuha nang tuwiran (direct). Tuwiran ito kung
galing sa sariling pagkadanas o pagkasangkot.
Karanasang Baykaryos – kung ang kaalaman ay nakukuha lamang sa iba, maaaring nabasa sa mga aklat o
 mga babasahin, narinig sa kung sino, nabalitaan sa mass media, o naikwento ng kapitbahay.

Uri ng Pasalaysay/ Naratib:

a) Pagsasalaysay na totoo– base sa tumpak, tiyak at tunay na mga pangyayari
b) Pagsasalaysay na likhang-isip – kinabibilangan ng mga mito, fabula, parabola, anekdota, palaisipan,
maikling kweno at nobela.
Pananaw sa Pagsasalaysay- Nagsasaad ng personal na kaugnayan ng tagapagsalaysay sa paksang

Kasangkapan sa Pagsasalayskayn:yang tinatalakay o sa mga pangyayaring kanyang ikinukwento.

a) Tema – may kabuluhan sa kinauukulan – nakikinig, bumabasa, o nanonood
b) Tauhan – ang nag-iisip at kumikilos sa kwento kaya nagkakaroon ng mga pangyayari
c) Aksyon o Pangyayari – ang aksyon ang kalansay na kinakapitan ng iba pang mahahalagang
sangkap para mabuo ang anyong kalamnan
d) Tagpuan – pook at panahon ang ipinakakahulugan ng tagpuan sa salaysay
e) Himig – kung papaano isinasalaysay ang isang pangyayari o ang anumang materyal para lumabas
nang naaayon sa kagustuhang mangyari ng tagapagsalaysay

b) Paglalarawan (Deskriptib) – Naglalayong makabuo ng imahe o larawan sa isip ng mga mambabasa o

tagapakinig; pagpapahayag ng ating nakikita, naririnig at nadarama

Uri ng Paglalarawan:
Pangkaraniwang
aman ng Paglalarawan – nagbibigay lamang ng kabatiran sa inilalarawan, hindi ito
nagl damdamin at kuro-kuro
Konkretong Paglalarawan – ito ay naglalarawan ng literal at ginagamit dito ang nga pangkaraniwang
paglalarawan gaya ng ,maganda ,maayos,malinis atbp..
Masining na Paglalarawan – ang guni-guni ng bumabasa ay pinagagalaw upang makita ang isang
buhay na
buhay na larawan
Abstraktong Paglalarawan – naglalarawan na gumagamit ng nga di literal na paglalarawan inaaniban ito ng
mga idyomatikong paglalarawan.Sangkot ang sariling damdamin ng sumusulat
at gumagamit ng mga tayutay sa ganitong uri ng paglalarawan

Hakbanging Dapat Tandaan Tungo Sa Mabisang Paglalarawan:

Pagpili ng Paksa – Isinasaalang-alang ang malawak na kaalaman o pagkakilala sa tao o lugar na
Ilalarawan; tulad sa ibang uri o anyo ng sulatin, ang paksa ang laging unang isinasaisip
Pagbuo ng Pangunahing Larawan – ito ang pangkalahatang kabuuan ng isang tao, hayop, bagay,
pook, o pangyayari na nais agad maitanim sa isip ng mambabasa o tagapakinig.
Pagpili ng Sariling Pananaw – pansariling pagtingin ng tagapaglarawan
Pagkakaroon ng Kaisahan – bawat detalyeng babanggitin sa paglalarawan dapat ay tumutulong sa
pagbuo o kabuuan ng isang pangunahing bagay o anupamang inilalarawan.
Pagpapayabong sa mga Aspetong Isasama sa Paglalarawan – Hindi lamang mga nagkakauri-uring
katangian ang dapat na isama sa paglalarawan, mas mainam kung mapalulutang lalo ang kaibahan nito sa
lahat ng mga kauri.

c) Paglalahad (Ekspositori) – Tungkulin nito na humanap ng kalinawan at humawi sa ulap ng pag-

aalinlangan.
pagpapaliwanag; ginagamit sa pagsagot sa mga tanong na nangangailangan ng pagsasanay na kasagutan,
pagsulat ng mga ulat tungkol sa Agham at Kasaysayan, pagsusuri sa maikling kwento at
mga nobela at pagpapaliwanag sa iba’t ibang aralin sa paaralan
Expository Writing
— Madalas makita sa araw-araw nating binabasa tulad ng teksbuk, editoryal, artikulo sa dyaryo
— Pagpapaliwanag na obhektibo
Mga Bahagi ng Paglalahad
1. Simula– magpapasya kung ipagpapatuloy ng bumabasa ang pagbasa ng katha

abab. KPKPatntnagnuunngguasnap na makatawag-pansin

c. Pambungad na pasalaysay
d. Isang salitain
e. Isang sipi
f. Mabatas na pangungusap
g. Tahasan o tuwirang simula
2. Katawan – nilalaman ng isang pahayag
3. Wakas – maaaring buod, tanong, panghuhula sa maaaring mangyari, pagsariwa sa suliraning binanggit
sa simula, pagamit ng kasabihan o siping angkop sa akda

Mga Kaanyuan ng Paglalahad

1. Paglalahad sa Anyong Panuto -pagiisa-isang mga hakbangin sa paggawa ng isang bagay
2.Paglalahad sa Anyong Pagbibigay-Katuturan- pagpapaliwanag ng kahulugan ng salita o diwa
3. Paglalahad sa Anyong Interpretasyon -nagpapaliwanag ng palagay hinggil sa isang layunin
4. Paglalahad sa Anyong Pagkilala- paglalahad sa mga kalagayang pantao
5. Paglalahad sa Anyong Editoryal o Tudling- napapanahong editoryal na punong-puno ng kahulugan
at pahiwatig

d) Pangangatwiran (Argumentatib) – may layuning manghikayat at magpapaniwala sa pamamagitan

ng makatwirang mga pananalita. Pagpapahayag na may layuning manghikayat at magpapaniwala
sa pamamagitan ng makatwirang mga pananalita

Diskursong Argyumentatib (Pangangatwiran)

isang anyo o paraan ng pagpapahayag na ang isang katotohanan ay pinagtitibay o pinatutunayan sa
pamamagitan ng katwiran o rason kalakip ang mga ebidensya
kasingkahulugan ng pagbibigay-palagay, paghuhula, pag-aakala, pagsasapantaha at paghihinuha.
layunin nitong makapagpahayag ng matitinong kaisipan o kaalaman bilang pagpapatunay sa isang
maayos, epektibo, at lohikal na pamamaraan
ang paksa ng pangangatwiran ay tinatawag na proposisyon

Dalawang Uri ng Pangangatwiran

1.Pabuod o Inductive Method
sinisimulan ito sa partikular na pangyayari, katotohanan o kalagayan at tinatapos sa isang
katotohanang pangkalahatan sapagkat dinaraanan muna sa iba’t-ibang obserbasyon at paulit-ulit na
eksperimentasyon at pagsusuri bago ang paglalahat kapag narating na ang katotohanan o prinsipyo
2.Silohismo o Deductive Method
pangangatwiran na lohikal na lohikal kung maghayag ng katotohanan
panghahawakan muna ang isang pangunahing batayan, saka susundan ng pangalawang batayan
at dito ngayon ibabase ang konklusyon

EDITORYAL
-pinakamahalagang bahagi ng pahayagan o magasin-KALULUWA
-paglalahad ng mga kuru-kuro ng patnugot ng pahayagan na bunga ng isang pag-aaral tungkol sa isang
pangyayari sa bayan, pamahalaan, tanghalan, atbp.
-kasasalaminan ng kalakaran, programa at paninindigan ng isang pahayagan lalo na sa isang isyu o
 pangyayari na may malaking kahalagahan sa bayan
-kababakasan ng kahusayan sa pagmamasid, sapat na kinalaman tungkol sa mga tao at mga bagay-bagay,
katalasan ng pagkakilala sa tunay na kahulugan ng mga pangyayari at ang mayamang damdamin ng
sumusulat
-kilala rin sa tawag na pangulong-tudling
-maaaring tungkol sa pulitika, relihiyon, sining, edukasyon, isport o kultura

MGA DAPAT TANDAAN SA PAGSULAT NG EDITORYAL

-subuking hikayatin ang mga mambabasa

-gawing malkinaatwwirangapnaggmpagpaakhaaisyiapgan,gpkaularug-akyuroo kuru-kuro

-gawing sistematiko ang paglalahad ng mga kaisipan mula sa simula hanggang wakas
-isang paksa lamang ang talakayin
-huwag mangaral
-huwag magbigay o gumawa ng mga impormasyon batay sa mga palagay lamang
-hayaang makabuo ng sariling pagpapasya ang mambabasa

BAHAGI NG EDITORYAL
PANIMULA-bumabanggit sa isyung tatalakayin. Karaniwang napapanahon o kalagayan sa lipunan
KATAWAN-nagpapahayag ng opinyon o kuru-kuro ng pahayagan sa pamamagitan ng pagpapaliwanag
o paglalahad ng isyu sa paraang madaling unawain at malinaw para sa mga mambabasa.
Dito nagbibigay ng tala, ng pagpanig o pagsalungat sa isyu o pagbibigay-halimbawa ang
sumulat.
WAKAS-nagpapahayag ng kaisipang nais ikintal. Maaari itong maglagom o magbigay diin sa kaisipang
tinatalakay.
pagbabago. Dito ipinahahayag ang panghihikayat at pagpapakilos sa mambabasa tungo sa

URI NG EDITORYAL
1. Nagpapabatid-nagpapaliwanag tungkol sa isyu. Nililinaw nito ang mga bagay na may kaugnayan sa
kasalukuyang isyu upang matulungan ang mga mambabasa na magkaroon ng buong kaalaman tungkol
sa tinatalakay na paksa.
2. Nangangatwiran-lohikal na pinangangatwiranan ang isang panig ng isyu upang patunayan ang
isang paninidigan
3. Nanghihikayat-tuwirang nananawagan sa mga mambabasa na suportahan ang isang programa, balak
o kilos. Nililinaw rin nito ang dahilan kung bakit dapat susugan ang isang gawain.
4. Nagpapakahulugan o Nagkokomentaryo-ipinaliliwanag ang kahulugan ng balita kaugnay ng iba
pang pangyayari
5. Namumuna-ibinibigay ang mga puna at mungkahi hinggil sa isang isyu
6. Nagpapahalaga-pinahahalagahan ang nagawa ng isang tao, pinupuri ang kalagayan ng institusyon
o gawain o pinararangalan ang isang dakilang adhikain
7. Nanlilibang-naglalayong libangin ang mambabasa habang nagmumungkahi ng isang makatwirang gawain
8. Nagbabalita-nagpapahayag ng isang natatanging balita na siyang laman ng usap-usapan sa
buong kapuluan. Nagbibigay ng opinyon ng editor tungkol sa isyu
9. Sumasalungat-tuwirang pagsalungat sa opinyon ng ibang editor na inilathala sa ibang pahayagan

PAGBIBIGAY-DEPINISYON O KAHULUGAN – pagbibigay katuturan sa isang salita o termino

Sa pagpapahayag, gamitin ang mga salitang pamilyar.sakaling hindi maiwasan ang paggamit ng mga di-
pamilyar o mahihirap intindihing salita o konsepto, tulad sa mga salitang teknikal, sayantifik, o kaya’y
legal, dahil ganito ang mga rejister ng ispiker ayon sa kanyang kinasanayang profesyon, mas
makabubuting paraanin sa paglilinaw ang pagbibigay ng depinisyon.

Mga Uri ng Depinisyon (Paraan ng Pagbibigay Depinisyon)

Diksyunaryong definisyon – kumakategorya sa bagay o konsepto at tumitiyak sa mga katangian nito
Depinisyong istipyulatib – nakakondisyon sa gamit ng salita sa konteksto
Depinisyong negatibo – nabibigyan ng kaibang pananaw ang isang karaniwang bagay
 Depinisyong eksemplar – o pagbibigay halimbawa, ang isa sa itinuturing na pinakamagaling at
pinakagamiting uri ng pagbibigay-definisyon
Depinisyong kontekswal – inaayon sa partikular na sitwasyon ang gamit ng salita