3

Mother Tongue
(Hiligaynon)
Ikatatlo nga Markahan
Modyul 1: Pagsulat sang Reaksyon kag
Kaugalingon nga Opinyon sa mga Balita kag mga
Isyu

REHIYON VI-VISAYAS NAKATUNGDAN

Mother Tongue 3
Alternative Delivery Mode
Ikatlong Markahan – Modyul 1: Pagsulat sang Reaksyon kag Kaugalingon nga
Opinyon sa mga Balita kag mga Isyu
Unang Edisyon 2021

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung
ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan
ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito
upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga
tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban
sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga
ito.

Walang anumang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa

anumang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Rachele B. Dollete
Editor: Connie S. Agana
Tagasuri: Jocelyn D. Sunsona
Connie S. Agana
Tagaguhit: John Paul M. Bansale
Tagalapat: John Paul M. Bansale
Tagapamahala: Dr. Ramir Barberan Uytico, CESO IV Dr. Pedro T. Escobarte, Jr., CESO V
Dr. Elena P. Gonzaga Dr. Marvic S. Martirez
Donald T. Genine Celestino S. Dalumpines IV
Connie S. Agana Jocelyn D. Sunsona

Inilimbag sa Republika ng Pilipinas

Department of Education – Region VI
Office Address: Schools Division of Roxas City
Banica, Roxas City
Telefax: 036) 520-1737 local (104)
E-mail Address: depedroxascity1975 @gmail.com

ii
 3
Mother Tongue
(Hiligaynon)
Ikatatlo nga Markahan
Modyul 1: Pagsulat sang Reaksyon kag
Kaugalingon nga Opinyon sa mga Balita kag mga
Isyu

iii
Pauna
Para sa mga manunudlo/manugpatigayon:
Malipayon nga pagbaton sang tulun-an sa MTB 3 sang Alternative
Delivery Mode (ADM) Modyul para sa Pagsulat sang Reaksyon kag
Kaugalingon nga Opinyon sa mga Balita kag mga Isyu.
Sa pagbuligay sang mga eksperto sa patag sang edukasyon halin sa
pampubliko kag pangpribado nga institusyon, gindihon, ginpasanyog kag tul-id
nga gintun-an ang modyul nga ini para giyahan ka, ang mga manunudlo ukon
manugpatigayon agud mabuligan nga maangkon sang mga bumulutho ang
pagsulundan sa K to 12 Curriculum samtang ginaatubang nila sing madinalag-
on ang mga pagpanghangkat sa ila kaugalingon, sang sosyudad kag sang pang-
ekonomiko nga pagtilaw sa ila pagtuon.
Ginalauman nga ang bulig nga ini sa ila pagtuon, makaubay sa mga
bumulutho sa pagtuon nga may paggiya kag makinaugalingon. Katuyuan man
sini nga mabuligan sila nga maangkon ang mga kasampaton sa ika-21 nga siglo
samtang padayon nga ginahatagan sang pagtamod ang ila kinahanglanon kag
kahimtangan.
Makita ninyo ang kahon nga ini sa modyul bilang dugang nga material sa
una nga teksto:

Mga Dapat Tandaan sang Manunudlo/Manugpatigayon

Ini nagaunod sang pahanumdum, bulig ukon estratehiya nga
maggamit sa paggiya sa mga bumulutho.

Bilang manugpatigayon, ginalauman nga mahatagan mo sang ideya ang

mga bumulutho kon paano gamiton ini nga modyul. Kinahanglan man sia
giyahan kag ilista ang iya pag-umwad samtang padayon niya ng ginadumalahan
ang iya pagtuon. Ginalauman halin sa imo nga mas magganyat mo pa kag
maggiyahan sia samtang ginaobra niya ang mga hilikuton sa sulod sini nga
modyul.

1
Para sa bumulutho:
Malipayon nga pagbaton sa MTB 3 sang Alternative Delivery Mode
(ADM) Modyul nahanungod sa Pagsulat sang Reaksyon kag Kaugalingon
nga Opinyon sa mga Balita kag mga Isyu.
Ang modyul nga ini ginhimo bilang sabat sa imo kinahanglanon.
Katuyuan sini nga mabuligan ka sa imo pagtuon samtang wala ka sa sulod sang
hulot-klasehan. Ginalauman man nga mahatagan ka sing mabungahon nga
oportunidad sa pagtuon.
May mga bahin kag icon ang modyul nga dapat mo maintindihan.

Hibalu-a Ini Sa bahin nga ini, imo mahibaluan ang mga

dapat mo matun-an sa modyul
(objectives/learning competencies).

Tinguha-i Ini Isa ini ka pre-test. Diri makit-an kon ano

ang nahibaluan mo sa sining leksyon. Kon
husto ang tanan mo nga sabat (100%),
pwede mo laktawan ang ini nga modyul.

Balikan Mo Malip-ot ini nga test ukon review sang

natapos na nga leksyon.

Sa sini nga bahin sang modyul, ipakilala

sa imo ang bag-o nga leksyon sa
Diskubreha/Tukiba nagkalainlain nga pamaagi kasubong sang
istorya, kanta, binalaybay, problema,
ulubrahon ukon isa ka sitwasyon.

2
 Sa, sini nga bahin, ginasaysay sing tul-id
ang leksyon (discussion). Katuyuan sini
Usisa-a Ini nga mabuligan ka sa pag-intindi ukon
paghangop sang bag-o nga konsepto kag
mga tulun-an.

Makit-an sa sini nga bahin ang mga

ulubrahon para sa paggiya sa imo sa
paghanas agud lubos mo nga maintindihan
ang leksyon. Pwede mo nga matsek ang
Maghanas imo mga sabat sa mga ulubrahon gamit
ang Talamdan sang mga Sabat nga makit-
an sa ulihi nga bahin sang modyul.

Tanda-i Makit-an sa sini nga bahin ang mga

pamangkot ukon para maproseso mo kon
ano ang natun-an mo sa leksyon.

Ini nga bahin sang modyul may mga

hilikuton nga makabulig sa imo sa
Himu-a Ini paggamit sang imo bag-o natun-an sa
matuod nga sitwasyon o realidad sang
kabuhi. (application)
Katuyuan sini nga ma assess ukon
Dugang nga mga matakus ang imo nahibaluan sa leksyon.
Hilikuton
Pagtakus sang Imo
Ihibalo
Sa bahin nga ini, may bag-o kag dugang
nga mga ulubrahon para mapasanyog ang
imo nahibal-an sa leksyon.

3
 Makit-an sini nga bahin ang husto nga
Talamdan sing Husto
nga mga Sabat mga sabat sa tanan nga mga buluhaton sa
sini nga modyul.

Sa Katapusan sang modyul nga ini, makit-an mo man ang:

References Diri nakasulat ang tanan nga

ginkuhaan sa pagdihon ukon
pagpasanyog sang modyul.

Mga importante nga pahanumdum sa paggamit sang modyul nga ini:

1. Gamita ang modyul nga may paghalong. Indi pagbutangan sang bisan ano
nga marka ukon sulat ang anuman nga bahin sini. Maggamit sang papel
sa pagsabat sang mga hilikuton.
2. Indi pagkalimtan nga sabtan ang Tinguha-i Ini antes magpadayon sa iban
pa nga hilikuton.
3. Basaha sing maayo ang mga direksyon antes himuon ang kada hilikuton.
4. Mangin tampad sa pag-obra sang mga hilikuton kag sa pagtsek sang mga
sabat.
5. Tapuson anay ang una nga hilikuton antes magpadayon sa masunod pa
nga hilikuton.
6. Palihog ibalik ang modyul sa imo manunudlo ukon manugpatigayon kon
tapos na nga masabtan ang tanan nga hilikuton.
Kon ikaw nabudlayan magsabat sa mga hilikuton, indi magkahuya nga
pamangkuton ang imo nga manunudlo ukon manugpatigayon. Pwede man
ikaw makapangayo sang bulig kay nanay ukon tatay, ukon sa imo mga
magulang ukon sin-o man sa inyo balay nga may ikasarang sa paggiya sa
imo. Tandaan mo pirme nga wala ka nagaisahanon.
Ginalauman nga paagi sa sini nga modyul, maeksperyensyahan mo ang
makahulugan nga pagtuon kag maintindihan sing maid-id ang masunod nga
mga kasampaton.
Masarangan mo ini!

4
 Hibalu-a Ini
Kamusta? Dali na kag dungan naton hibaluon ang impormasyon sang
modyul nga may tig-ulo nga Pagsulat sang Reaksyon kag Kaugalingon nga
Opinyon sa mga Balita kag mga Isyu!

Gani, gamita ang imo ti-on nga mangin mapuslanon. Bilang isa ka
maayo kag mabuot nga bata, magtuon sa pagbasa, pagsulat, amo ang imo
hatagan sang importansya para nga magdugang pa gid ang imo matun-an.

Handa ka na bala? Umpisahan na naton.

Sa modyul nga ini, ginalauman nga ikaw:

 Makasulat sang Reaksyon kag Kaugalingon nga Opinyon sa
mga Balita kag mga Isyu. (MT3C-IIIa-i-2.6)

Tinguha-i Ini

Pagabuhaton: Basaha ang parapo kag sabta ang masunod nga mga pamangkot.
Isulat ang imo sabat sa papel.

Tuman gid ang kasubo kag kakulba ang nabatyagan sang pamilya ni Tatay
Kanor sang ila nadangatan sang Paskwa. Ini bangud nagpositibo sa balati-an nga
COVID -19 ang iya bata nga si Digna nga nagikan sa iban nga pungsod.
Ginalauman gid nanday Marie kag Mark ang pagpauli sang ila magulang
para makaupod nila ini liwat sa adlaw sang Paskwa. Nabayluhan sang kakugmat
ang kasadya nga ila nabatyagan sang nabatian nila ang balita.
Sa tunga sang ila kalisod, nagpasalamat ang pamilya nga wala sing makit-an
nga simtoma sang makalalaton nga sakit si Digna. Apisar nga yara sa maayo nga
sitwasyon si Digna, ginpili sini nga sundon na lamang ang mga Health Protocols
kag tapuson ang nagakaigo nga quarantine period. Gapati gid sia nga sa sini nga
pamaagi, maluwas niya, indi lang ang iya ikaayong lawas kundi pati na sang iya
bug-os nga pamilya kag komunidad.
Nagkasugot ang ila pamilya nga temporaryo nga ipaiway ang iban nila nga
plano sa pagsaulog sang Paskwa para sa
5 pag-abot ni Digna.
 Mga Pamangkot:

1. Ano ang nabatyagan sang pamilya ni Tatay Kanor?

2. Kon ikaw ang isa sa mga bata ni Tatay Kanor, ano ang imo mangin
reaksyon sa sini nga isyu?
3. May natabo bala nga pareho sini sa inyo komunidad? Ano ang
naeksperyensyahan mo nga kapareho sini? Ano ang reaksyon mo?

Leksyon Pagsulat sang Reaksyon kag

1 Kaugalingon nga Opinyon sa
mga Balita kag mga Isyu

Ang isa kag isa sa aton kabahin sang isa ka komunidad. Nahibal-an naton
nga ang kada isa sa aton may ara sang nagakalainlain nga mga ideya kag
ihibalo. Paano bala naton mapabutyag sa husto nga pamaagi ang aton reaksyon
kag ang aton mga kaugalingon nga mga opinyon?

Balikan Mo

Bag-o kita magsugod sa bag-o nga leksyon, balikan anay naton ang aton
natun-an sa nagligad nga modyul.

Pagabuhaton: Kilalaha ang mga figure of speech nga gingamit sa dinalan.

Isulat ang PK kon ini pagkaanggid/metapora, PT kon
pangtagawi/personification, kag S kon sugitaas/hyperbole. Isulat ang imo sabat
sa papel ukon kwaderno.

6
 1. Tunok sa dughan ang bata nga wala nagapati sa laygay sang iya
ginikanan.
2. Naganganga na ang iya ginasuksok nga sapatos.
3. Sakit sa ulo sang iya ginikanan si Benjo.
4. Nagasaot ang mga dahon sang puno sang mangga/paho kon
maghuyop ang hangin.
5. Daw mapatay sia sing kadlaw sa ginhambal sang iya abyan.

Pahanumdumon sa Manuggiya
Buligan ang bumulutho nga mahibaluan kon paano ang pagsulat
sang reaksyon kag kaugalingon nga opinyon sa mga balita kag
mga isyu.

Diskubreha/Tukiba
Pagabuhaton: Basaha ang balita sa idalum kag sabtan ang masunod nga mga
pamangkot. Isulat ang imo sabat sa papel.

Sinadya sang mga Rehiyonal nga Ambahanon Ginhiwat

Isa ka sinadya gamit ang rehiyonal nga ambahanon ang ginhiwat sang
Setyembre 28, 2013 sa Araneta Coliseum. Ini ginpatigayon sang Cultural Center of the
Philippines. Ginpasakupan ini sang nagkalainlain nga mga Children’s Choir nga amo
ang nagkanta sang mga ambahanon.
Ini nga hilikuton nagapasanyog sang mga dinumaan nga ambahanon nga gikan
sa nanuhaytuhay nga lugar sang pungsod. Paagi sini mahibaluan kag matun-an sang
mga lamharan ang aton tumandok nga ambahanon nga nagasugid sang aton kultura kag
tradisyon.
Napulo kag lima ka children’s choir halin sa bug-os nga pungsod ang
nagpasakop sa sini nga hilikuton. May 20 ka katapu ang kada choir. Kada children’s
choir nagkanta sang 1 ka ginpili nila nga ambahanon kag 2 ka piyesa sang rehiyonal
nga ambahanon.
Si G. Ogie Alcasid, isa ka manug-amba kag manugkomposo, nagtambong
7
sation sang paglawag sang nagdaug.
 Mga Pamangkot:
 Ano ang mga ginpasundayag sa ginhiwat nga Sinadya sang mga
Rehiyonal nga mga Ambahanon?
 San-o ginhiwat ang Sinadya sang mga Rehiyonal nga mga
Ambahanon?
 Sa diin ini ginhiwat?
 Sin-o ang nagkanta sang mga ambahanon sa Sinadya?
 Pila ka mga Children’s Choir ang nagpasakop?
 Sin-o ang nagtambong sini nga kahiwatan?
 Diin naghalin ang mga children’s choir?
 Ngaa ang Cultural Center of the Philippines ang nagpatigayon sini
nga kahiwatan?
 Kon ikaw ang pamangkuton importante bala nga makilala kag
mapasanyog ang mga dinumaan nga ambahanon? Ngaa?

Usisa-a Ini

Ang reaksyon isa ka balatyagon nga nagapakita sang pagsugot,

pagkontra, pagkalipay ukon pagkasubo sa isa ka balita, isyu ukon hambalanon.

Ginagamitan sang masunod nga mga grupo sang mga tinaga ang paghatag
sang reaksyon ukon kaugalingon nga opinyon:

Sa akon ihibalo…
Para sa akon…
Nagapati ako…
Kon ako ang pamangkuton…
Sa akon pagbanta…

8
 Ang isa kag isa sa aton may ara sang nagakalainlain nga opinyon kag
reaksyon natuhoy sa mga balita kag nanarisari nga butang. Nagakaigo lamang
nga aton hatagan sang pagtaha ang kada isa sa iya opinyon para malikawan ang
paglainay sang buot sa aton isigkatawo.

Kabahin na sa pang-adlaw-adlaw nga pagpangabuhi ang paghatag sang

reaksyon kag kaugalingon nga opinyon sa mga hitabo sa aton komunidad.

Indi naton pagkalimtan nga dapat may ara gid kita nga nagakaigo nga
ihibalo sa isa ka topiko bag-o kita maghatag sang aton reaksyon ukon
kaugalingon nga opinyon, ini para masigurado nga makahatag kita sang
mapuslanon nga mga ideya.

Maghanas
Pagabuhaton: Basaha ang parapo kag sabta ang masunod nga mga
pamangkot.

Madamo sa mga pamatan-on sa subong nga panahon ang wala na

nakakilala sang mga ambahanon sang ila kaugalingon nga komunidad. Mas
luyag pa nila pamatian ang mga kanta halin sa iban nga pungsod.

Kon ikaw ang pamangkuton, ini bala disbentaha/may indi maayo nga
epekto sa aton komunidad? Ngaa?

Tanda-i

Sa paghatag sang reaksyon ukon kaugalingon nga opinyon, kinahanglan

naton tandaan ang mga masunod nga giya para indi kita makasakit sa
balatyagon sang aton isigkatawo.
 Siguraduhon nga ang balita naghalin sa masaligan nga tawo ukon
organisasyon.
 Maghatag sang nagakaigo nga pagtahod sa opinyon sang iban nga tawo.
 Indi magpati sa hambal-hambal lang. Magpati lang kon ang
impormasyon may matuod nga basehan.
 Pirme usisaon ang impormasyon kon ini bala may kamatuuran ukon
9
 himo-himo lang.
 Maggawi sang nagakaigo sa imo edad.

Himu-a Ini

I. Pagabuhaton: Idrowing ang nalipay nga nawong () kon nagasugot ka

sa pahayag kag masubo nga nawong () naman kon wala ikaw nagasugot.
Isulat ang sabat sa imo papel.

________1. Ipanugid ang isa ka impormasyon nga imo nabatian halin sa

istorya sang duha ka mag-abyan.
________2. Indi insakto ang tanan nga impormasyon nga nagaahalin sa isa
lamang ka istasyon sang radyo.
________3. Tama ang pagpalapta sang isa ka balita ukon impormasyon nga
wala pa nakompirma sang mga awtoridad.
________4. Ang pagpanumdom sang makapila ka beses bag-o magpati sa isa
ka isyu ang isa sa mga husto nga buluhaton bag-o ang paghatag
sang imo opinyon.
________5. Patihan ang kada impormasyon nga imo mabal-an.

II. Pagabuhaton: Maghatag sang imo reaksyon ukon kaugalingon nga

opinyon sa masunod nga mga isyu. Isulat ang imo sabat sa papel.

1. Pagdumili sa mga bata sa pagsulod sa mga

malls kag iban pa nga pampubliko nga lugar
subong nga may pandemia.

2. Paghatag sang limitado nga oras sa

paggamit sang cellphone, computer, kag
iban pa nga klase sang gadgets sa mga
estudyante.

10
 Pagtakus sa Imo Ihibalo

Pagabuhaton: Magpili lang sang isa (1) sa tatlo ka mga isyu nga ara sa idalum.
Maghatag sang imo reaksyon ukon kaugalingon nga opinyon natuhoy diri.
Isulat ang imo sabat sa papel.

1. Dapat pahanugutan ang paggamit sang mobile phones sa mga

buluthuan.

2. Pareho ka importante ang paghampang kag pagtuon sa kabataan.

3. Kinahanglan nga ang mga kasapatan yara sa hawla.

Dugang nga Hilikuton

Idrowing ang isa ka masadya nga hitabo sa inyo komunidad. Paano mo

pa ini mas mapasadya kon ikaw ang ila pamangkuton? Ipaathag kon ano ang
gusto mo ipakita sa imo gin-obra. Ubraha ini sa malimpyo nga papel.

Talamdan Sing Husto Nga Sabat

Pagtakos sang Imo Ihibalo

Depende sa sabat sang manugbutho.
Itsek sang manunudlo

Himu-a Diskubreha Balikan

1. Ang mga dinumaan nga ambahanon.
I. 2. Setyembre 28, 2013 1. PK
3. Araneta Coliseum 2. PT
1. () 3. PK
4. nagkalainlain
11 nga mga Children’s
Choir nga amo ang nagkanta sang mga 4. PT
2. () 5. S
ambahanon
5. Napulo kag lima ka children’s choir
3. ()
 4. ()

Reperensya

Curriculum Guide sa MTB-MLE 3,

Most Essential Learning Competencies (MELC) 2020 for MTB-MLE Grade III Q3
Bamba, Nelia D. et.al, MTB-MLE Kagamitan ng Mag-aaral
(Hiligaynon - Baitang 3) 2014, 21 E Boni Serrano Ave., Quezon City, Book Media Press, Inc., 199-200.

12
13